100 Φινλανδικές Καινοτομίες by Vakxikon.gr

Τίτλος Βιβλίου 100 Φινλανδικές Καινοτομίες 100 Sosiaalista Innovaatiota Suomesta (Itämerikeskussäätiö) Επιμελητής Έκδοσης Ilkka Taipale Μετάφραση Μαρία Μαρτζούκου Επιμέλεια - Διορθώσεις Έλενα Στόιου Σχεδιασμός Έκδοσης & Εξωφύλλου Εκδόσεις Το Μέλλον Εκδοτική Σειρά Κοινωνία - 1 Επιστημονική Υπεύθυνη Δρ. Πένυ Μαυρέα © 2006 Leo Mechelin Foundation © Για την ελληνική γλώσσα, 2018 Εκδόσεις Το Μέλλον Πρώτη Έκδοση: Νοέμβριος 2018 ISBN: 978-618-83648-2-0 Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού Nόμου (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου.

MEDIA GROUP

ΔΙΟΙΚΗΣΗ 1. ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΝΟΣ ΣΩΜΑΤΟΣ Αρχικά έμεινα έκπληκτη: πώς είναι δυνατόν το Κοινοβούλιο Ενός Σώματος να είναι κοινωνική καινοτομία και να παρουσιάζεται μάλιστα πλάι στη γλυκόριζα και τον αντικαπνιστικό νόμο; Έπειτα κατάλαβα: επειδή είναι η μήτρα όλων των καινοτομιών που αναφέρονται σ’ αυτόν εδώ τον τόμο. Έτσι πιστεύω, με βαθύ σεβασμό προς το κοινοβουλευτικό μας σύστημα, ως πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Κοινοβουλίου μας για εννέα συνεχείς περιόδους. Το 1906, η Δίαιτα ψήφισε νέο εκλογικό νόμο και νέο κοινοβουλευτικό σύστημα. Από το πιο πρωτόγονο σύστημα της Ευρώπης, που βασιζόταν σε Κοινοβούλιο απαρτιζόμενο από τέσσερα σώματα, που εκπροσωπούσε το καθένα τους και μια κοινωνική τάξη, προχωρήσαμε στο πιο σύγχρονο κοινοβουλευτικό σύστημα, το Κοινοβούλιο Ενός Σώματος. Σύμφωνα με τη νομοθεσία που τέθηκε σε ισχύ την 1η Οκτωβρίου 1906, το δικαίωμα ψήφου κατέστη καθολικό και ισότιμο. Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτό το δικαίωμα το απέκτησαν συγχρόνως τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες. Δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι απέκτησαν όλοι όσοι είχαν συμπληρώσει το εικοστό τέταρτο έτος της ηλικίας τους. Αποτέλεσμα αυτής της μεταρρύθμισης ήταν να αυξηθεί κατά δέκα φορές ο αριθμός των ψηφοφόρων και να φτάσει στα 1,2 εκατομμύρια. Λέγεται ότι οι Φινλανδές δεν ήταν οι πρώτες γυναίκες που απέκτησαν δικαίωμα ψήφου. Στη Νέα Ζηλανδία, την Αυστραλία και σε κάποιες πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών οι γυναίκες είχαν ήδη 3

100 ΦΙΝΛΑΝΔΙΚΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ

το δικαίωμα του εκλέγειν, τοπικά ακόμα, και του εκλέγεσθαι. Ωστόσο, εκεί δεν είχε εκλεγεί καμία γυναίκα. Οι πρώτες γυναίκες στο Κοινοβούλιο της Φινλανδίας εξελέγησαν το 1907. Τα δικαιώματα αυτά, που τα απέκτησαν συγχρόνως άντρες και γυναίκες, αποτέλεσαν τη δύναμη και την ιδιαιτερότητα της Φινλανδίας. Όλα αυτά συνέβησαν στο Μεγάλο Δουκάτο της Φινλανδίας κατά τη διάρκεια της ρωσικής κυριαρχίας, σε συνθήκες καταπίεσης. Η εποχή ήταν ευνοϊκή για τη Φινλανδία. Η ήττα της Ρωσίας στον Ρωσοϊαπωνικό Πόλεμο –για παράδειγμα κατά τη ναυμαχία της Τσουσίμα– καθώς και οι υπόλοιπες ταραχές, όπως η μεγάλη απεργία που άγγιξε στη Φινλανδία όλες τις κοινωνικές τάξεις, υποχρέωσαν τον τσάρο να παραχωρήσει νέο κοινοβουλευτικό σύστημα. Μολονότι οι επικρατούσες συνθήκες δεν ήταν οι καλύτερες, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Φινλανδία είχε στέρεες κοινοβουλευτικές βάσεις. Το σύστημα των πολιτικών κομμάτων δεν είχε αναπτυχθεί ακόμα και υπήρχε ανάγκη για πολιτικούς με σοφία. Η πολιτική ικανότητα του Λέο Μεσελίν ήταν θεόσταλτη. Άντρες και γυναίκες έκαναν εξαιρετική δουλειά. Τα προβλήματα ήταν αρκετά. Υπό συζήτηση τέθηκαν τα παρακάτω θέματα: το είδος του κοινοβουλίου, το γλωσσικό ζήτημα –φινλανδικά και σουηδικά–, η παράνομη στρατολόγηση και αργότερα τέθηκε το ζήτημα να αποκτήσει η χώρα βασιλιά. Τελικά, αποφασίστηκε να συγκροτηθεί Κοινοβούλιο Ενός Σώματος και στη μεγάλη επιτροπή δόθηκε κατά κάποιον τρόπο ο ρόλος της Άνω Βουλής. Αργότερα, αυτή η επιτροπή άρχισε να υπηρετεί υποδειγματικά θέματα που είχαν να κάνουν με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στόχος της Ένωσης Γυναικών Φινλανδίας ήταν να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου. Ωστόσο, το ζήτημα δεν ήταν σαφές ούτε στα ίδια τα μέλη της Ένωσης. Το ίδιο συνέβαινε και με τον Σύλλογο Γυναικών, παρότι η πρώτη του πρόεδρος, η Λουσίνα Χάγκμαν, εξέδωσε το 1889 ένα φυλλάδιο σχετικά με το δικαίωμα ψήφου των γυναικών. Η Εργατική Ένωση Γυναικών είχε πιο 4

ΔΙΟΙΚΗΣΗ

ξεκάθαρη θέση για το θέμα. Οι στόχοι των γυναικείων ενώσεων και των εργατριών ήταν διαφορετικοί. Ο αγώνας για το δικαίωμα ψήφου και ο αντιαλκοολικός αγώνας ήταν στενά συνυφασμένοι. Ο νόμος περί απαγόρευσης του αλκοόλ και η απαίτηση για δημοκρατία θεωρήθηκαν μέρη του ίδιου ζητήματος. Ο στόχος για καθολικό και ισότιμο δικαίωμα ψήφου κέρδισε πολλούς οπαδούς ανάμεσα στον πληθυσμό της χώρας κατά τη διάρκεια της αντιαλκοολικής κίνησης (1898-1899). Τελικά, το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι κερδήθηκε για όλους, κάτι που εξέπληξε ακόμα και την πολιτικό με τον διεθνή προσανατολισμό, Αλεξάνδρα Γκρίπενμπεργκ, η οποία το πληροφορήθηκε ενώ βρισκόταν στην Αγγλία. Από τότε δεν έχασε ποτέ την ευκαιρία να υπενθυμίζει στο ακροατήριό της ότι τα βλέμματα όλου του κόσμου ήταν στραμμένα στις γυναίκες της Φινλανδίας, που είχαν αρχίσει τη δράση τους με έναν τρόπο μοναδικό. Επειδή οι γυναίκες λόγω του φύλου τους ήταν αποκλεισμένες από τη μόρφωση, υπήρξε έντονη επιθυμία από την πλευρά τους για τη διεκδίκηση της ελεύθερης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αλλά και σε θέσεις ευθύνης. Η πορνεία και άλλα ζητήματα ηθικής ήταν επίσης θέματα με τα οποία ασχολήθηκαν όλες οι γυναικείες οργανώσεις. Εργάστηκαν γι’ αυτά μαζί με τους άντρες, οι γυναίκες όμως βρέθηκαν συχνότερα στο στόχαστρο λόγω της εξωτερικής τους εμφάνισης, της αγαμίας, της παχυσαρκίας, οποιουδήποτε άλλου χαρακτηριστικού τους, όπως συμβαίνει άλλωστε και σήμερα. Το 2017 θα γιορτάσουμε την επίτευξη πολλών στόχων, υπάρχουν όμως ακόμα πολλά που πρέπει να γίνουν. Στον Τύπο συζητούνται ακόμα θέματα όπως το οικογενειακό δίκαιο, η ισότητα στην αμοιβή εργασίας και η αναπαραγωγή. Οι γυναίκες έχουν φτάσει σε υψηλές πολιτικές θέσεις. Το 2000 εξελέγη η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, το 1994 η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Βουλής και το 2003 η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός. Υπάρχουν πολλές λαμπρές γυναίκες στις επι5

100 ΦΙΝΛΑΝΔΙΚΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ

χειρήσεις και την πολιτική, τα στεγανά έχουν πέσει σε πολλούς τομείς. Παρ’ όλα αυτά όμως, είναι ακόμα πολλά αυτά που πρέπει να αλλάξουν. Ήδη τον Νοέμβριο του 1907, το περιοδικό Koti ja Yhteiskunta [Σπίτι και Κοινωνία] έγραφε ότι οι κοινές προσπάθειες των γυναικών οδήγησαν στην κατάργηση της νόμιμης πορνείας. Σήμερα το Κοινοβούλιο ασχολείται ακόμα με την προσφορά και τη ζήτηση σεξουαλικών υπηρεσιών. Κάποιες από τις γυναίκες που ψήφισαν στις πρώτες εκλογές, πίστευαν ότι με την ψήφο τους θα εξαλειφθεί για πάντα από τη χώρα ο αλκοολισμός. Η ίδια συζήτηση συνεχίζεται έντονα και στον 21ο αιώνα. Μπορούμε να συγχαρούμε συνολικά τους πολιτικούς των αρχών του 20ού αιώνα, άντρες και γυναίκες. Το Κοινοβούλιο Ενός Σώματος ήταν η κατάλληλη λύση για τη Φινλανδία. Συνεχίστε λοιπόν να εργάζεστε εκεί για δική σας ικανοποίηση και για το καλό της πατρίδας. Χαιρόμαστε για την επιτυχία των βουλευτών μας, αντρών και γυναικών. Το 1907, μέλη της ρωσικής Δούμας επαίνεσαν με τηλεγραφήματα τις γυναίκες της Φινλανδίας. Ανάμεσα στα τηλεγραφήματα αυτά ήταν κι ένα από τους Κοζάκους του Δον: «Εμείς, οι εκπρόσωποι των Κοζάκων του Δον, χαιρετίζουμε με ικανοποίηση τον λαό, που τοποθέτησε τη γυναίκα στο βάθρο της ισότητας, που της αξίζει μέσα στη μεγάλη αλλά αλύτρωτη ακόμα πατρίδα μας. Ζήτω η γυναίκα της Φινλανδίας, ισότιμη πολίτις της φινλανδικής πατρίδας!» Riitta Uosukainen [Ρίιτα Ουοσουκάινεν] Σύμβουλος του Κράτους Πρόεδρος της Βουλής 1994-2003

2. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στη Φινλανδία δεν υπάρχει συνταγματικό δικαστήριο. Τη συ6