To βιβλίο εκδόθηκε με την υποστήριξη του Kulturstiftung Liechtenstein
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ
Σόλωνος 110, 106 81 Αθήνα τηλέφωνο: 210 3637867 e-mail: bookstore@vakxikon.gr e-shop: ekdoseis.vakxikon.gr
Τίτλος Πρωτοτύπου: Unvermeidbare Dinge (van Eck Verlag, Triesen, Liechtenstein, 2018) Τίτλος Βιβλίου: Αναπόφευκτα πράγματα Συγγραφέας: Christiani Wetter Μετάφραση: Γιώτα Ποταμιάνου Επιμέλεια - Διορθώσεις: Γιάννης Παπαδόπουλος Σχεδιασμός Έκδοσης & Εξωφύλλου: Εκδόσεις Βακχικόν
© 2018 Christiani Wetter © Για την ελληνική γλώσσα, 2023 Εκδόσεις Βακχικόν © Μετάφρασης: Γιώτα Ποταμιάνου ISBN: 978-618-5733-19-3
Εκδοτική Σειρά: Βακχικόν Πεζά/Ξένη Λογοτεχνία
Αριθμός Σειράς: 294/52
Πρώτη Έκδοση: Iανουάριος 2023 Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού Nόμου (Ν. 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. ΕΚΔOΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚOΝ Μέλος του Vakxikon.gr Media & Publishing Group Βερανζέρου 13, 106 77 Αθήνα τηλέφωνο: 210 3637867 e-mail: info@vakxikon.gr web site: www.vakxikongroup.com
ΓΕΛΙΝΕΚ
Μια φορά έχασα τον δρόμο μου στη Βιέννη. Τόσο πολύ είχα βγει από τον δρόμο μου, ώστε συνειδητοποίησα ξαφνικά πως βρισκόμουν σε μια γειτονιά στις παρυφές της πόλης. Στον δρόμο υπήρχαν πολλά δέντρα, αλλά ούτε ψυχή ζώσα. Από καθαρή απελπισία φώναξα σ’ ένα δέντρο: «Πού βρίσκομαι;». Δεν πήρα απάντηση. Από μακριά ανακάλυψα την ταμπέλα μιας στάσης λεωφορείου. Περπάτησα αργά προς τα κει και κάθισα στο παλιό ξύλινο παγκάκι που υπήρχε για όσους περίμεναν. Στoν πίνακα αναγγελιών έγραφε ότι το επόμενο λεωφορείο αναμενόταν σε δύο λεπτά σ’ αυτήν ακριβώς τη στάση. Τριάντα επτά λεπτά αργότερα –είχα πια εγκαταλείψει σχεδόν την ελπίδα– σταμάτησε μπρος μου το λεωφορείο. Επιβιβάστηκα μπροστά και κάθισα σε μια από τις τετραπλές θέσεις. Σ’ ένα από τα καθίσματα ήταν ήδη μια γυναίκα με καστανά μαλλιά. Άλλος από εμάς δεν υπήρχε στο λεωφορείο. Η γυναίκα με κοίταξε ερωτηματικά. Πιθανόν ν’ απορούσε γιατί της έκανα παρέα σ’ ένα άδειο λεωφορείο. Δεν είχε ιδέα βέβαια πόσο χαρούμενος ήμουν που συναντούσα έναν άνθρωπο μετά το μαρτύριο της περιπλάνησής μου. Η κυρία έστρεψε το κεφάλι προς το παράθυρο. Αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να την εξετάσω πιο λεπτομερώς.
ΚΡΙΣΤΙΆΝΙ ΒΈΤ Έ Ρ
Ένα ρίγος με διαπέρασε, όταν αναγνώρισα ξαφνικά τη συνεπιβάτισσά μου: Μπρος μου καθόταν η Ελφρίντε Γέλινεκ, που απέφευγε τη δημοσιότητα. Το σώμα μου σφίχτηκε στη στιγμή, ίσιωσα την πλάτη μου σαν κερί. Χιλιάδες ερωτήματα περνούσαν από τον νου μου. Για την Αυστριακή συγγραφέα Ελφρίντε Γέλινεκ ένιωθα βαθύ θαυμασμό ήδη απ’ όταν άρχισα ν’ αγαπώ τη λογοτεχνία. Πολλά από τα κείμενα και τα θεατρικά της έργα δεν τα καταλάβαινα, είναι η αλήθεια, όμως μου ήταν αδιάφορο. Μου άρεσε το χάρισμά της να κατασκευάζει μικρά έργα τέχνης από έξυπνες κι οξυδερκείς λέξεις και προτάσεις. Η Ελφρίντε Γέλινεκ ήταν για μένα η προσωποποίηση μια καυστηριακής φεμινίστριας. Όταν διάβαζα τα κείμενά της, είχα συχνά την επιθυμία να κάνω ερωτήσεις στη συγγραφέα. Μέχρι αυτήν τη στιγμή τα ερωτήματά μου αιωρούνταν στον αέρα, όμως τώρα εκείνη καθόταν μπροστά μου αυτοπροσώπως. Εγώ την κάρφωνα με τα μάτια κι εκείνη κοιτούσε έξω από το παράθυρο. Ήθελα να της απευθύνω τον λόγο. Όμως δεν ήθελα φυσικά να πω απλώς ανέμπνευστες ανοησίες. Ρητορικές ερωτήσεις όπως «Μα εσείς είστε η Γέλινεκ!» ήθελα καλύτερα να τις αποφύγω. Η συζήτηση που φανταζόμουν με τον νου μου ήταν περίπου η εξής: Εγώ: Συγνώμη, κυρία Γέλινεκ. Γέλινεκ: Παρακαλώ; Εγώ: Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές, διαβάζοντας τα μυθιστορήματα
η μορφή των αλυσιδωτών κειμένων είναι ο μοναδικός λογικός τρόπος να βάζω τάξη στις σκέψεις μου. Εγώ: Ως έντονα εύγλωττη συγγραφέας που πυροδοτεί σκάνδαλα είστε στ’ αλήθεια παρούσα, τόσο στο θέατρο όσο και ως κριτικός σε πολλά μέσα ενημέρωσης. Γιατί όμως αποσύρεστε τόσο στην ιδιωτική σας ζωή, αντί να συμμετέχετε ενεργά στον δημόσιο διάλογο;
Γέλινεκ: Κι όμως, συμμετέχω, και πολύ μάλιστα, στον δημόσιο διάλογο. Ωστόσο το κάνω με τον δικό μου τρόπο. Επικεντρώνω την προσοχή μου σε πολιτικά θέματα και τις απαιτήσεις του παρόντος, πραγματεύομαι στα θεατρικά μου για παράδειγμα τον ισλαμιστικό τρόμο και τους φόνους που διέπραξε η ακροδεξιά NSU… Εγώ: …την τραπεζική κρίση, τον καπιταλισμό και την κατάχρηση του κόσμου των μέσων ενημέρωσης… Βέβαια, βέβαια. Βυθισμένος στις σκέψεις μου κοίταξα την Ελφρίντε Γέλινεκ που καθόταν μπρος μου. Είχα πολλές ερωτήσεις ακόμα. Για παράδειγμα: Γιατί ψήφιζαν τόσο πολλοί άνθρωποι στη Γερμανία την Εναλλακτική για τη Γερμανία2; Γιατί επικρατεί στην Αυστρία ο μαύρος-μπλε συνασπισμός3; Τι πρέπει να κάνουμε κατά του Ταυτοτισμού;4 Πώς εξηγεί κανείς σ’ ένα παιδί την ταχύτητα του φωτός; Πώς είναι καν δυνατόν να φέρνει κανείς παιδιά σ’ αυτό τον κόσμο; Πώς μάθατε να γράφετε τόσο καλά; Είναι το ταλέντο πραγματικά κάτι έμφυτο ή μαθαίνεται;
ΚΡΙΣΤΙΆΝΙ ΒΈΤ Έ Ρ
πάντα σοβαρή και σε περισυλλογή; Είστε συνήθως οργισμένη; Ποια είναι τα πρότυπά σας; Υπάρχει, κατά τη γνώμη σας, ζωή μετά τον θάνατο; Ενώ έβαζα ακόμα στη σειρά τις ερωτήσεις μου, η κυρία Γέλινεκ με κοίταξε ξαφνικά. Είχε ένα διαπεραστικό βλέμμα, λες και μπορούσε να διαβάσει τις σκέψεις μου. Οι γωνίες του στόματός της τραβήχτηκαν και μου χαμογέλασε. Ένιωσα μια χημεία μεταξύ μας και μια αναστάτωση. Τώρα είχε έρθει η ώρα, τώρα μπορούσα να θέσω την πρώτη από την αλυσίδα των ερωτήσεών μου. Άνοιξα το στόμα, πήρα βαθιά ανάσα και είπα: «Πάει λίγο αργά το λεωφορείο». Γέλινεκ: «Ναι». Σιωπή. Κοκκίνισα. Όταν σταμάτησε το λεωφορείο, όρμησα έξω, δώδεκα στάσεις πριν από τον προορισμό μου. Στον δρόμο της επιστροφής συλλογιζόμουν αν έπρεπε να χάσω τον δρόμο μου, για να συναντήσω τη Γέλινεκ ξανά.