1.1.4. WETENSCHAPPELIJKE KENNIS kennis opgedaan op basis van een kritisch onderzoek van objectieve feiten, en is bijgevolg objectief. Iedereen kan in principe de waarheid van de wetenschappelijke bewering nagaan omdat het proces waarmee aan kennisverwerving wordt gedaan publiek toegankelijk is. In theorie is iedereen in staat de bestaande wetenschappelijke kennis in vraag te stellen en bepaalde theorieën te weerleggen. Dat betekent meteen dat elke vorm van wetenschappelijke kennis per definitie voorlopig is, en niet leidt tot een onwrikbare en absolute waarheid (in tegenstelling tot dogmatische kennis). Wetenschappelijke kennis is waar tot het tegendeel is bewezen en is daarom slechts voorlopig waar. Zo weten we nu dat de Newtoniaanse fysica geen absoluut ware theorie is over energie en materie, maar een theorie die driehonderd jaar heeft standgehouden en sinds de relativiteitstheorie van Einstein slechts een ‘voorlopig’ ware wetenschappelijke theorie blijkt te zijn. Newtoniaanse fysica is echter niet onwaar verklaard door de relativiteitstheorie. Integendeel, de relativiteitstheorie heeft Newtoniaanse fysica een geldigheid verleend binnen een context van nieuwe experimenten en wiskundige inzichten op het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Dat is de reden dat de relativiteitstheorie een volgende stap is in de conceptuele ontwikkeling van de fysica, namelijk door het succes en de mislukking te begrijpen binnen een groter theoretisch kader, zoals de relativiteitstheorie dat aanreikt. Volgens wetenschapsfilosoof Karl Popper (1978) zouden we ons als kritische wetenschappers en mensen moeten verheugen op de falsificatie (‘weerlegging’) van bestaande wetenschappelijke kennis, omdat daardoor oude zekerheden verdwijnen om plaats te maken voor nieuwe, voorlopige zekerheden. Alleen op die manier gaat onze kennis vooruit en kunnen we spreken van progressie in onze algemene kennis van de werkelijkheid. Die denkwijze ligt aan de basis van alle wetenschap, inclusief de sociologie. In die zin kunnen we een onderscheid maken tussen: •
15
(‘bevestiging’) van wetenschappelijke stellingen of hypothesen in onderzoek vindt plaats wanneer ze bevestigd worden door de feiten, wat betekent dat ze worden bevestigd door onze onmiddellijke zintuiglijke waarnemingen uit de werkelijkheid, of door waarnemingen die mogelijk worden gemaakt door technologische hulpmiddelen (microscopen, deeltjesversnellers…) en theoretische hulpmiddelen (statistische analyse…). Een wetenschappelijke uitspraak moet in principe ‘verifieerbaar’ zijn. Met andere woorden: uitspraken moeten zodanig worden geformuleerd dat ze kunnen geverifieerd worden door onderzoek in en van de werkelijkheid. Verificatie
SOCIOLOGIE aLS WETENSCHaP
Wetenschappelijke kennis is
1
