1.3. Sociologie versus natuurwetenschappen Een gangbare opsplitsing in de wetenschappelijke studie van de werkelijkheid is die tussen natuur- en menswetenschappen. Ze hebben beide de empirische werkelijkheid als onderzoeksobject. De alfawetenschappen of geesteswetenschappen bestuderen de producten van de menselijke geest. Voorbeelden van geesteswetenschappen zijn filosofie, taal- en letterkunde, cultuurwetenschappen. De bètawetenschappen of natuurwetenschappen onderzoeken de natuur. Het gaat bijvoorbeeld om fysica, chemie en biologie. De gammawetenschappen of menswetenschappen bestuderen de maatschappij en het menselijk gedrag. Tot de menswetenschappen behoren onder meer de sociologie, antropologie, economie, rechten, politicologie, psychologie en communicatiewetenschap. Naast de empirische wetenschappen, die de werkelijkheid of empirie bestuderen, hebben we de formele wetenschappen of de deductieve wetenschappen, waartoe wetenschappers de logica en de wiskunde rekenen. Geldige uitspraken uit de wiskunde en de logica worden verkregen zonder gebruik te maken van de ervaring. Er worden een aantal denkwetten geformuleerd, waaraan geldige redeneringen moeten voldoen om tot geldige uitspraken te komen. Die logische inzichten leren op zich niets over de werkelijkheid, maar ze verschaffen wel symbolen, argumentaties en redeneervormen om tot geldige redeneringen te komen. Wiskunde en de logica zijn formele wetenschappen, waarmee we tot geldige conclusies komen over de werkelijkheid en die ons helpen om geldige uitspraken en theorieÍn over de werkelijkheid te formuleren. In de historische ontwikkeling van de empirische wetenschap komen de natuurwetenschappen eerst in de tijd. Zij dienden daarom als model voor de andere wetenschappen. De sociologie heeft zich als een van de laatste menswetenschappen ontwikkeld op het einde van de 19e en aan het begin van de 20e eeuw. De sociologie ontstond op het moment dat de natuurwetenschappen golden als voorbeeld van een succesvolle wetenschappelijke evolutie. Het natuurwetenschappelijke model in de sociologie is voor het eerst geformuleerd door Auguste Comte (1798-1857), die de vader van de sociologie wordt genoemd. Hij sprak van de sociale fysica, waarbinnen
32
M E N S , O R G A N I S AT I E E N S A M E N L E V I N G
