De Rikker komt weer tot leven

Ook in de Achterhoek trekt de huizenmarkt aan, na jaren van stilstand. De bouwer kan eindelijk weer aan de slag. Stedenbouwkundige Lotte van Veldhuizen van SAB werkt mee aan de ontwikkeling van wat de natuurinclusieve buurt De Rikker belooft te worden.

SAB is vanaf 1995 betrokken bij de ontwikkeling van de uitleglocatie De Rikker aan de rand van Winterswijk. Op een zeker moment stopte de ontwikkeling van dit gebied, de bevolkingskrimp van de Achterhoek nam een aanvang. De provincie Gelderland verbood daarom de bouw van woningen in delen van de Achterhoek, waaronder Winterswijk. Zo bleef een deel van De Rikker onbebouwd. Maar de kansen voor Winterswijk zijn inmiddels gekeerd.

VEEL INTERESSE

Stedenbouwkundige Lotte van Veldhuizen en haar collega's mochten drie jaar geleden een plan bedenken voor het laatste open stuk van De Rikker. Tot haar verrassing blijkt de woningbehoefte groot. “Zo’n 200 belangstellenden bezochten in 2019 de informatieavond waar wij onze eerste ideeën presenteerden. Mensen vinden het fijn dat er eindelijk weer wat gebouwd kan worden, zo is onze ervaring. En maar liefst 500 mensen vulden de interesselijst in op de website van De Rikker, dat is echt veel.”

FRAAI LANDSCHAP

“Vanaf het begin hebben we met Marco Dijkshoorn van Van Omme & De Groot ingezet op een kwalitatief hoogwaardig plan met veel groen. De regelgeving is gewijzigd en de ambities van de gemeente Winterswijk maken een dergelijke ontwikkeling mogelijk. De vraag die wij ons stelden, was: hoe kan zo’n nieuwe, duurzame woonwijk eruitzien? De omgeving bood aanknopingspunten. Rond Winterswijk strekt zich een fraai essen- en kampenlandschap uit (zie kader over het Oost-Gelderse landschap; red.), een Nationaal Landschap. Het landschap was vroeger kleinschaliger verkaveld, met op de grenzen bomen, bosschages en houtwallen, we noemen dat kamertjes. Er zijn delen van het kamerlandschap behouden gebleven.”

NATUURINCLUSIEF BOUWEN

“De buurt zal direct grenzen aan het landschap. In ons plan kiezen we dan ook voor een landschappelijke inpassing door de vijf buurtjes in verschillende ‘landschapskamers’ te situeren. Een voorbeeld: een es in een van de buurtjes ligt zo’n 2 meter hoger dan de omgeving. De maat van de es leent zich niet zo goed voor standaard rijtjeswoningen en we vinden het belangrijk dat

DE GROENSTRUCTUREN VAN DE RIKKER

De woningbouwlocatie De Rikker maakt onderdeel uit van het Nationaal Landschap Winterswijk. In De Rikker liggen een paar agrarische percelen die tot voor kort onontwikkeld zijn gebleven. Van Omme & De Groot werkte samen met Jansen Groep, WBC Bouwgroep (bouwteampartner) en SAB adviseurs in ruimtelijke ontwikkeling een stedenbouwkundig plan uit, waarin duurzaamheid, klimaatbestendigheid en biodiversiteit centraal staan. Wethouder Inge klein Gunnewiek van de gemeente Winterswijk ondertekende onlangs met Hans Jansen en Guus de Groot van De Rikker Winterswijk B.V. de anterieure overeenkomst voor de ontwikkeling van het gebied. Het plan omvat circa 200 grondgebonden woningen en appartementen, met een grote variëteit in typologieën, waardoor de wijk geschikt wordt voor verschillende doelgroepen. De vijf deelgebieden krijgen een eigen karakter. Groenstructuren per gebied bieden volop speelruimte en wandel- en fietspaden. Inge klein Gunnewiek beoordeelt het plan als kwalitatief hoogstaand: “Met een mooie diversiteit aan woningen en een goede ontsluiting op de bestaande infrastructuur.” Een belangrijke voorwaarde van het plan is dat de woningen in het juiste tempo en op een beheersbare manier in de markt worden gezet. Het plan voldoet hieraan door een divers woningaanbod te bieden binnen één integraal stedenbouwkundig plan.

Meer informatie: www.derikker.nl

Lotte van Veldhuizen

“VEEL MEER DAN VOORHEEN ZITTEN ONZE ECOLOGEN NU BIJVOORBEELD AL VROEG AAN DE TEKENTAFEL.”

de es in het landschap herkenbaar blijft. Een hof voor senioren biedt hier wel kansen, omdat je deze boven op de es kunt realiseren en de woningen – naast een collectieve tuin – ook kunnen genieten van de ligging op de es. Ook passen we de bestaande bomenrijen, als relicten van het kampenlandschap, in tussen de buurtjes. “Bij veel projecten verankeren we tegenwoordig thema’s als natuurinclusief bouwen, klimaatadaptatie en landschappelijke kwaliteiten in de plannen. Gelukkig zien alle betrokkenen hier de meerwaarde van in, want er zit veel perspectief in. Veel meer dan voorheen zitten onze ecologen nu bijvoorbeeld al vroeg aan de tekentafel. Zij hebben veel goede ideeën om de levende natuur in een plan in te passen. Het betekent dat hun inzet veel verder gaat dan puur toepassen wat ‘moet’ van de wet. Ze denken nu mee over wat er allemaal mogelijk is. En dat komt zowel ten goede aan de woonkwaliteit van de nieuwe wijk als aan de biodiversiteit.”

STEENUILEN

“Het kleinschalige landschap bij De Rikker biedt straks – naast de nieuwe inwoners – ook vogels en insecten een huis. Een quickscan natuur van SAB maakte zichtbaar dat onder meer steenuilen in de buurt leven, een beschermde soort onder de Wet natuurbescherming. Wij kunnen dankzij die informatie in een vroeg stadium een ontheffing aanvragen. Daarbij stellen onze ecologen dan een mitigatieplan op, waarin ze beschrijven met welke maatregelen het verlies aan leefgebied kan worden gecompenseerd. Het feit dat De Rikker heel groen wordt, biedt daarbij kansen om het gebied ook aantrekkelijk voor de steenuil in te richten. “Voor andere beschermde soorten, zoals gierzwaluwen, kunnen we juist de leefruimte vergroten door broedmogelijkheden in spouwmuren van woningen in te metselen. Als voorbijganger zie je straks alleen een kleine invliegopening in buitenmuren, maar daar zit dus veel meer achter. Dergelijke beschermde soorten stellen specifieke eisen aan hun leefgebied. Daarom blijven de ecologen ook bij de verdere uitwerking betrokken.”

BEWONERSPARTICIPATIE

“Wij hebben ervaren dat Winterswijkers enthousiast zijn over het groene karakter van De Rikker. De overgang van woningen naar een groen, openbaar gebied sprak erg aan. In de komende periode werken we het stedenbouwkundig plan verder uit en zullen we bovendien samen met betrokkenen invulling geven aan het beeldkwaliteitplan. “Het stedenbouwkundig plan biedt ook mogelijkheden om de woningmarkt in beweging te brengen. Zo zal De Rikker onder meer woningen bieden voor jonge gezinnen én senioren. Het vasthouden en aantrekken van gezinnen is van belang om tegenwicht te bieden aan de vergrijzing. Nieuwe gezinswoningen en seniorenwoningen kunnen er daarnaast ook voor zorgen dat elders in Winterswijk bestaande woningen beschikbaar komen voor starters.” •

HET OOST-GELDERSE KAMPENLANDSCHAP

Het kampenlandschap bestaat uit individuele akkers. De boerenbedrijven voerden een gemengd bedrijf, een combinatie van akkerbouw en veeteelt. De akkers liggen op de hoger gelegen dekzandrug, het grasland bevindt zich langs de beekjes tussen de ruggen, en de boerenerven staan hiertussenin, op de flanken van de rug. Om de gewassen te beschermen tegen wildvraat en wind, werden ze destijds omgeven door houtwallen en houtsingels. Wegen volgden de hogere delen in het landschap en hadden veelal een bochtig verloop. Omdat de grond vaak arm was, brachten de boeren vroeger mest en heideplaggen (als bemesting) op het land. Honderden jaren bemesting zorgden ervoor dat de akkers omhoogkwamen; deze verhogingen worden essen genoemd.

Bron: www.landschapsbeheergelderland.nl/ kampenlandschap