Boottest September 2021
DE ESSE 850 LE
Puur zeilgenot eenvoudig te bedienen en altijd snel
Dat zeilgenot wordt alleen nog maar groter als je merkt hoe gemakkelijk het schip zich laat sturen en trimmen. De Esse 850 LE gaat altijd snel en heeft veel bekijks, zoals mij opviel tijdens te testvaart. TEKST EN FOTO’S: HARM SCHOLTEN/ JACHT IN BEELD
48
D
e Esse 850 LE is een fraai gelijnd relatief smal jacht met een open spiegel, een afsluitbaar vooronder, waar zeilen als een gennaker of code zero prima opgeslagen kunnen worden en een slimme opslagruimte onder de vloer voor de stootwillen en wat persoonlijke spullen. Alle vallen en schoten zijn onder handbereik van de stuurman en fokkenist. Daarnaast heeft de Esse 850 LE een gemakkelijk uit te bomen carbon spriet om de code zero of gennaker aan te bevestigen. Dat is wat opvalt als je op dit jacht voor het eerst instapt; niets bijzonders dus.
Pas als je gaat varen merk je dat het wel een heel bijzonder schip is. Bij het minste vlaagje wind versnelt het schip wonderbaarlijk snel. Tot heel hoog aan de schijnbare wind 270, blijft het jacht hard varen, ook bij weinig wind. Het helt nauwelijks bij een vlaag, maar versnelt meteen. De hellingshoek is in vergelijking met vergelijkbare schepen minimaal. De aanvangsstabiliteit is erg groot. Je hoeft bij het overstag gaan nauwelijks te bukken en door de stabiliteit heb je ook niet het gevoel dat je snel naar de hoge kant moet om het schip recht te houden of omdat je anders uitglijdt vanwege een grote hellingshoek. Het is wel heel bijzonder dat met relatief weinig trimmogelijkheden constant zo hard gevaren kan worden. Het is in Noordwest-Europa een onbekend schip. De verklaring daarvoor is eenvoudig. In Midden- en ZuidEuropa, voornamelijk Zwitserland, Zuid-Frankrijk, Monaco, en Italië, is het een enorm succes. De werf heeft tot nu toe, nooit de moeite genomen om in Noord- en West-Europa bekendheid te krijgen.
Het ontwerp
Over het ontwerp staat al het een en ander beschreven in het November - Decembernummer van 2020. Het eisenpakket voor de Esse jachten van de inmiddels 71-jarige oprichter en samen met zijn zoon, eigenaar van de Esse werf, was simpel. Het jacht, waarvan zeilnummer 1 al in het voorjaar van 2004 te water werd gelaten, moest aan meerdere eisen voldoen. Inmiddels zijn er meer dan 300 van gebouwd. Snelheid stond voorop, ook bij weinig wind. Gemakkelijk bedienbaar was een tweede eis. En één persoon moest het schip zonder beperkingen kunnen varen. De in België en Nederland minder bekende, maar internationaal wel wereldberoemde Umberto Felci, die toen al veel ervaring had opgedaan bij onder andere projecten van de America’s cup, heeft het voor elkaar gekregen de eisen te verenigen in één jacht: de Esse 850 LE. Het bijzondere hierbij is dat zelfs recente ontwerpen van andere werven deze zeileigenschap-
49
Boottest September 2021
De kiel en het roer
De kiel is diep, 2 meter, en heeft veel gewicht onderin. In totaal zoals eerder gemeld 750 kg ballast, oftewel 55% van het totale gewicht. Het roer is smal en relatief diep. Ook weer ontworpen om maximaal mee te kunnen zeilen. De ontwerper Josef Schluchter vertelde me dat de gewichtsverdeling van de kiel en het roer en de balans ervan op de gram en de millimeter nauwkeuring is. Dit is van groot belang volgens Schluchter. Het komt de zeileigenschappen ten goede. Dat heb ik natuurlijk niet kunnen controleren, maar ik geloof het wel. Bijzonder is te melden dat de kiel van de Esse 850 LE met 45 cm eenvoudig is in te korten om een totale hoogte van minder dan 3,30 meter te bereiken, een internationale standaard om zonder enige beperking ermee op de weg te mogen rijden.
De kuip
pen nog niet of wellicht nauwelijks hebben kunnen verbeteren. Er zijn helaas geen gegevens bekend over de verschillen in snelheid met recent ontwikkelde modellen van andere ontwerpers. Ik zou best eens een race willen zien waarbij al deze schepen met elkaar de strijd aangaan. De kiel steekt diep, 2 meter, met een bulb onderin. Het ballastdeel is maar liefst 750 kg, oftewel 55%. Andere jachten komen vaak niet boven de 35% uit. Het roer is smal en diepstekend. Alles is ontworpen om snel mee te zeilen.
De romp en het dek
De constructie bestaat uit epoxyhars en vinylester met een PVC-sandwich kern. Hiermee werd het mogelijk om een uiterst lichte boot te bouwen. Ingelamineerde spanten en een stevige kielbalk zorgen daarnaast voor een uiterst stevige en stijve constructie. Het gewicht van het hele schip, inclusief mast en tuigage, exclusief kiel, is slechts 610 kg. Daardoor kon de ballast van de kiel, 750 kg, zo groot worden en het zeiloppervlak fors, 47 m2 aan de wind, in de standaard versie.
Vormen
De boeg is scherp en steekt recht naar beneden. Het voorste deel van het onderwaterschip begint vrijwel meteen vlak en blijft dat tot aan het roer. De spiegel is iets opgetrokken en zit vanaf het roer net boven de waterlijn. De totale waterlijn is door deze vorm nauwelijks korter dan de lengte over alles. Het vlakke onderwaterschip moet planeren gemakkelijk maken.
50
De kuip is ruim en geeft veel ruimte voor de opvarenden. De vloer is van echt teak. Of je nu met 2 of 5 personen bent; er is altijd ruimte. Op de rand kun je prima zitten. Helemaal achteraan is het wat smal, maar verder zit het lekker. Een schuimrubberen buis eromheen zorgt voor een prima rugleuning.
Tuigage
Standaard wordt de Esse 850 LE met een ‘full rod’ verstaging geleverd. De mast is van carbon zoals ook de boegspriet en de helmstok. De giek is uit aluminium. Het dekbeslag is van hoogwaardige kwaliteit en bekende merken, zoals Bartels voor de rolfok en Harken voor het beslag. Het genua rolsysteem wordt onderdeks gevoerd. De 850 LE die wij voeren verwijst naar Luxe en Efficiëntie, heeft een carbon mast en geen achterstag.
De zeilen
De zeilen zitten met kogel gelagerde geleiders aan de mast vast. Hijsen, reven en inhalen van de zeilen gaat hierdoor heel gemakkelijk. Reven gaat standaard ‘ouderwets’ met reefogen in het zeil. Dat gaat overigens gemakkelijk. Vanwege de grote stabiliteit, groot ballastaandeel, kun je reven van het voorlijk gewoon staand in de kuip doen. De boot schommelt niet of nauwelijks. Voor het achterlijk zou ik wel een extra lijntje naar de mastvoet aanbrengen. Je kunt natuurlijk ook een giek van Seldén kopen waar het eenlijns reefsysteem in verwerkt is. De zeilen waarmee wij voeren waren van Elvström, maar ook andere merken zijn mogelijk. Er wordt ook veel met North-Sails gevaren. Ook het soort zeil kan variëren. Wij voeren met Epex Technora zeilen van Elvström voor de zelfkerende fok en grootzeil. De gennaker is van polyester. De fokkenschootrail van de zelfkerende fok was op het kleine
Boottest September 2021
1
2
kader
3
4
TECHNISCHE GEGEVENS L.O.A.: 8,50 m Breedte: 2,20 m Waterverplaatsing: 1.360 kg Grootzeil: 24,4 m2 (standaard) Fok: 12,85 m2 (standaard keerfok) Gennaker: 80 m2 Motor: Elektromotor met saildrive (andere aandrijvingen mogelijk) Ballast: 750 kg (andere ballast mogelijk) CE-klasse: C Prijs: € 82.885 euro incl. btw (standaard uitvoering) Dealer: Escape Yachting Telefoon: +32(0)475/28.71.62 Website: www.esseboats.net
52
1. Harken en Ronstan beslag voor overloop en grootschoot 2. Hoog aan de wind 3. Vlakke open spiegel 4. Relatief vlak onderwaterschip aan achterzijde 5. Klein afsluitbaar vooronder
Boottest
September 2021
voordekje bevestigd. Het grootzeil meet 25,40 m2 en de keerfok 12,85 m2. De genua is iets groter. Standaard dus iets meer dan 38 m2 voor aandewindse koersen. Kies je voor een wedstrijduitvoering, dan komt er nog eens bijna 10 m2 bij. De race gennaker, waarmee wij voeren was 80 m2.
De motor
Meestal wordt de Esse 850 LE met een elektromotor met klapschroef uitgevoerd. Je kunt hiermee op vlak water, met gemiddeld 5 knopen, zo’n 4 uren varen. Een binnenboordmotor of een buitenboordmotor, bevestigd aan een motorsteun achter op het schip, zijn ook leverbaar. Wij voeren met een geruisloze elektromotor van het merk Torqeedo. Zonder motorgeluid de haven uitkomen past wel bij een zeiler.
Het vaargebied
Met de Esse 850 LE wordt uiteraard veel op de Zwitserse en Italiaanse meren gezeild, maar ook op de Middellandse zee zijn er aardig wat te vinden. Als dagzeiler is de Belgische kust ook uitermate geschikt voor dit jacht en ook op de Zeeuwse wateren en de Waddenzee zal de Esse 850 LE zich uitstekend gedragen. Het zal af en toe oppassen zijn met de 2 meter diepgang, maar het heel hoog en snel aan de wind kunnen varen zal het in ondiep water niet kunnen zeilen ruimschoots compenseren. Wij voeren op de Oosterschelde voor Wemeldinge. Dat was geweldig vaarwater voor de Esse.
Voor wie bestemd
Voor degene die graag heel snel wil zeilen en toch niet te veel energie wil steken in voortdurend trimmen en
Conclusie
Het is fascinerend dat een ontwerp uit 2003 nog steeds toonaangevend is bij de dagzeilers. Snel, comfortabel zeilend, zonder extreem veel trimmogelijkheden, gemakkelijk ‘single-handed’ te zeilen, stabiel en nog steeds fraai om te zien. Rank met een scherpe neus en een kontje dat net even boven het water uitkomt. Het geheim is, vermoed ik, dat het een optelsom is van meerdere eigenschappen die de Esse 850 LE zo bijzonder maakt. Het jacht is lang in verhouding met de breedte. Het natte oppervlak is gering. De ratio ballast ten opzichte van het totaalgewicht, 55%, wat ook nog voor het grootste deel op 2 meter diep in de bulb zit, is ook bijzonder. Het gevolg is dat er dus veel meer zeil gevoerd kan worden dan op vergelijkbare jachten. Tel daarbij het vlakke onderwaterschip op en je hebt de Esse 850 LE, die bij elk weertype snel vaart. Je hebt geen kajuit waarin je even kan schuilen en er is geen beschutte plek om te zitten, maar de potentiële Esse koper zal zich laten leiden door het vaarcomfort en de snelheid en niet door een minikajuit waar je eigenlijk niets aan hebt. n
54
zeilen wisselen en heel comfortabel wil varen, is dit schip uitermate geschikt. Je moet er wel rekening mee houden dat de Esse geen enkele beschutting biedt in de vorm van een kajuitje of buiskap. Je vaart in de open lucht, dat is heerlijk, maar dat moet je dan wel leuk vinden. Een goed zeilpak is aan te raden. Het is een echte racer, een performance jacht, die je met twee tot drie personen uitstekend kan varen. Maar ook als je alleen bent kun je er goed, veilig en snel mee zeilen. Bij clubraces zal je altijd wel in de top 3 eindigen en vaak als eerste over de finish gaan. En dat geeft toch wel een kick.
De testvaart
Het was juli 2021, een schitterende dag, gemiddeld rond de 13 knopen wind, met uitschieters tot 20 knopen. De golven op de Oosterschelde vóór Wemeldinge waren minimaal. Ideaal om de Esse 850 LE eens aan de tand te voelen. We voeren op de elektromotor de box uit. Dat gaf al een heerlijk gevoel. De wind stond pal west. We besloten eerst te kruisen tot aan de Zeelandbrug en daarna met ruime wind terug te varen. De Esse 850 LE gedroeg zich meer dan uitstekend, aan de wind behaalden we met weinig wind nog een snelheid van ruim 5 knopen. Met een vlaagje werd dat zelfs 6,5. Bij iets ruimere wind werd dat al ras meer dan 7 knopen. Trimmen was eigenlijk niet nodig. Alles stond ‘strak’ en een klein beetje afvallen en vieren van de schoten leidde al meteen tot relatief hoge snelheden. De boot helde daarbij nauwelijks en had geen enkele neiging tot oploeven, alleen een heel klein beetje bijsturen was al voldoende om te versnellen. Op de terugweg werd de gennaker gehesen. De wind was toen 10 knopen. Bij een koers van 180°, pal voor de wind dus liepen we toch nog 4 knopen. Met ietwat afsturen richting de wind, zo rond de 150° ware wind, liep de snelheid op tot 6 tot 7 knopen. De schijnbare wind ging toen richting 90°. Bij een vlaag van rond de 16 knopen accelereerde de Esse tot zelfs 8 knopen. De importeur Eddy Verbinnen vertelde me dat planeren bij wat meer wind géén uitzondering is. Ondanks weinig wind tijdens onze testvaart voelde het zeilen met de Esse meer dan uitstekend. We hadden tijdens onze tocht veel bekijks van de andere jachten op het water.
De prijs
Voor een open boot van 8,50 meter, zonder kajuit is de prijs stevig, maar als je bedenkt dat je hiervoor een mini cruiser/racer hebt dan valt dat zeker mee. De versie waarin wij voeren had nog wat extra opties zoals bijzondere zeilen en de elektromotor (niet standaard, maar wordt wel het meest verkocht.)