FAIRLINE PHANTOM 46 by VAREN

FAIRLINE PHANTOM 46

J-Boats J120 - Een Amerikaanse Fransman of een Franse Amerikaan? Toen de Amerikaan Rod Johnstone nu 25 jaar geleden in zijn garage een bootje in elkaar prutste met wat hout, wat polyester en stukjes beslag uit de oude Soling van zijn broer Bob, kon hij nooit vermoeden dat hij iets speciaals gebouwd had. Deze "Ragtime", die alles won wat gewonnen kon worden, was de eerste J24 die tot op heden 5.000 keer gereproduceerd werd. Gevolgd door nog zo'n 4.000 andere, meestal grotere J-types. Allemaal snelle zeilers, de grootste zelfs 16 m lang. Dat J-boten niet allemaal uit Amerika komen, wist u misschien al. De grote en de toerboten van meer dan 12 m vooralsnog wel, maar de kleinere sportievelingen die je herkent aan hun struise, intrekbare boegsprieten in witte kunststof hebben Frankrijk als geboorteland. Hun wieg staat in Les Sables d'Olonne. Zo klein zijn ze ook weer niet, hun typenummer verwijst naar de lengte in decimeter, van 80 naar 120 en ze zijn dus van 8 tot 12 m lang over alles. Wij kozen voor een testvaart met de J120, waarvan de brochure zegt dat hij als de meest veelzijdige 40voeter in de USA en Canada ook de best geslaagde Big Boat One-Design is. Je moet ervoor naar Dordrecht, waar sinds anderhalf jaar Ipco Marine importeur is voor de Benelux. Werfbaas Robin Verhoef, zelf verwoed wedstrijdzeiler op korte en lange afstanden, ontdekte de J-Boats voor hun kwaliteit en snelheid, kocht er één voor zichzelf en werd uit noodzaak al gauw importeur. Tegelijk ook dealer van Volvo Penta, want als bekwaam technicus is hij thuis in kleppen, assen, propellers en cilinders. Hij gaat familiair om met de grillen van navigatieapparatuur of elektronica, voeg daarbij zijn laaiend enthousiasme en het zal je niet meer verwonderen dat hij van een hier niet zo populaire boot er dit eerste jaar toch achttien verkocht. Waarvan vijf grote. Wie centen of plannen heeft voor een snel zeiljacht, praat best niet met hem, want je legt hier de eerste aanbetaling zó op tafel!

Lang en smal

In tegenstelling tot de meeste Amerikaanse ontwerpen is de J120 niet breed, maar diep en smal. Wel met een lijnrechte zeeg. De romp is gemaakt naar de "Scrimp"-methode, waarbij het nog vloeibaar vinylester door een vacuüm in de romp gezogen wordt. Op die manier is het mogelijk een groter gehalte glas in het laminaat te brengen, luchtbellen totaal te vermijden en een sterker eindproduct af te leveren. Het milieu en de longen van de bouwers varen er nog beter bij ook. Het laag vrijboord accentueert de sportieve lijn, ietwat sober met de drie rechthoekige ramen in de lage witte opbouw. Een massieve verstaging uit "rod", de relingscepters met binnensteun, en het reuzengrote stuurrad onderlijnen ons gevoel: hier ligt een kampioen! Zeker als je de dikke boegspriet bemerkt waarvan nu nog geen halve meter vooruitsteekt, maar die straks na een erectie van meer dan 2 m een genaker van 115 m² zal voeren. Het brede gangboord (70 cm) en ook de kuip hebben een ruw okerkleurig antislip dat broeken verslijt, maar ook nat en onder helling vaste grip geeft. Slechts vier klampen, maar zes zelfhalende Harken-lieren, maat 46 en 44, acht Spinlockstoppers met her en der nog eentje om de reeflijn van de rolfok vast te knijpen. Alle touwwerk uit de mast met dubbele zalings wordt naar de kuip geleid door de hoge wat flodderige sprayhood. Die topgetuigde Sparcraft-mast verraadt de Franse roots van deze boot met echte Vlaamse zeilen van Wittevrongel.

Koel en deugdelijk Binnenstappend vinden we de stevige handgrepen als we de vier treden omlaag gaan. Onze testboot koos voor een wit interieur met nogal wat kersenhouten omlijsting. Er worden optioneel ook meer knusse wanden en schotten, helemaal in hout, aangeboden. Onder de trap staat de saildrive Volvo 2040, atmosferische 4 cilinder diesel. De ruimte werkt toch breed omdat beide zijden open rekken hebben met kastjes naast. De zoldering is bekleed met een soort week vinyl. Dat dit niet helemaal gestrekt glad is, nemen we er graag bij, het is in ieder geval zacht als je ertegen stoot. De tafel klapt open en geeft rijkelijk comfort aan zes opvarenden. Hier stoort geen maststeun, want die zit meer vooraan bij het sanitair. Haken voor een hangbed zijn voorzien. De keuken naast de inkom aan bb heeft in L-vorm een dubbele rvs gootsteen naast een koelkast die enkel bovenaan opengaat en waarvan het deksel ook deel van het ruime werkvlak (0,50 x 1,40 m) is. Pas heel achteraan, waar de stahoogte (1,79 m) en het daglicht krapper worden voor de kok, staat het tweepits gasvuur (half cardanisch met oven onder). In het achterschot zit hier met een "kabouterdeurtje" een toegang tot de bakskist. Aan de stuurboordzijde is een gebruiksvriendelijke kaartentafel (0,65 x 1,05 m), met eronder een bak van 5 cm diep. Veel ruimte voor toestellen, de navigator kan er, neus in de vaarrichting, zijn ding doen. Slapen kan vooraan in een dubbel bed (matrasmaat 1,97 x 2,05/1,05 m en 9 cm dik) of in de achterkajuit aan sb. Warme en koude handdouche en één toilet in de natte cel. Die is voor privacy van twee deuren voorzien en dus ongehinderd te gebruiken door de residenten van de voorste als van de achterste slaapruimte.

Door de regen, door de wind Al is het bijna lente, er staat een droef allerheiligenweer, mistig en weinig wind, maar koude regen als we hoopvol aan de testvaart beginnen. We zijn met zes aan boord, onze gewone crew met de importeur en de beide eigenaars. De boot, bouwnummer 130, is erg nieuw, heeft nog maar één keer gevaren en de

eigenaars willen er volgende maand mee naar de Caraïben vertrekken. Zacht grommen de dieselpaarden in de scheepsbuik. Die willen we eerst in de bek kijken. Het water van het Hollands Diep is kalm met golfjes van amper een kwart meter. Het stuurrad heeft een handige grote doormeter, meer dan 1,20 m. Zo is het feestelijk zitten op om het even welke zijkant, met het onwaarschijnlijk licht lopende rad in de hand. Het werkt zo direct als een helmstok. Er is maar een enkele toer nodig om het roer van boord naar boord te draaien. Op allerlei toerentallen meten we de prestaties op, en varen al gauw 8 knopen wanneer de Volvo Penta helemaal aan 3.300 toeren open staat. Het geluidsniveau van de vlak onder de trap geplaatste saildrive is zeer aanvaardbaar (weet dat pas 80 dBA rumoerig is), en de voortgang wordt toch maar met een tweebladsklapschroef gerealiseerd! Bij het bochtenwerk blijkt de draaistraal, iets minder dan een scheepslengte, over beide boegen nagenoeg gelijk. Zo hadden we het ook verwacht. Maar een J-Boat moet het van zijn zeilen hebben. De ontwerper, Ron Johnstone, wil dat met zijn boten gezeild wordt, ook bij weinig wind als de meeste anderen al naar de startsleutel grijpen. Dat is ook zo. Wij met amper 10 knopen wind gaan zeer flink vooruit op het grootzeil en de kleine genua 3. Hydraulisch zetten we het achterstag strak. Zo getuigd varen we op alle koershoeken en maken een zeildiagram zoals hiernaast afgebeeld. De hoogste speed trekken we uit een koers op 60° waarbij we tot onze verwondering 7,8 knopen klokken. Ook zeilmaker Wittevrongel haalt hier zeker geen rode kaken bij. In het bereik van aan de wind tot ruimschoots (120°) blijven we in de buurt van een 7 knopenvaart. Spectaculair wordt het pas als we de full-radial gennaker op hebben. We voelen geen wind meer, want we gaan even snel. Bij 6 of 7 Beaufort moet dat een daverend feest zijn. Dit zeil is bijna even efficiënt als een spinnaker, behalve op koersen vlak voor de wind. Wij hebben er één van 115 m², maar optioneel is er nog een grotere, de Jumbo van 162 m². Door onervarenheid hebben wij al met de kleinste wel last om te gijpen of om de optimale koershoek aan te houden. Het is een challenge om hier na weken, maanden of jaren feilloos in te slagen.

Sportieve eigenschappen Wat is goedkoop? Een lege J120 zonder zeilen koop je voor 208.627 NLG (incl. Nederlandse BTW 19 %). Afgewerkt met de gewenste opties verdubbelt dat bedrag. De eigenaar van onze testboot sprak over meer dan een half miljoen gulden. Dus 10 miljoen BEF. Zonder een echte volbloed racer te zijn, is de J120 naar ons gevoelen toch vooral een stevig jacht voor wedstrijdzeilers. Er is op dit schip met succes gezocht naar vlotte behandelbaarheid om er ook een toerschip van te maken. Toch zijn het zijn sportieve eigenschappen die fors doorwegen. Gezeild door twee ervaren zeilers moet het mogelijk zijn hiermee flinke overtochten te maken. Heeft hij misschien te weinig comfort? Comfort wordt door de ontwerpers gedefinieerd als goed gedrag in zeegang, met een kleine fok gemakkelijk overstag gaan, en ook in smalle vaarwaters evenveel VMG maken als je vriend die onder motor vaart. Comfort is door de golven schuiven in plaats van er tegen op te bonken, het is ook onder een grote beschermende sprayhood zitten voor tegenwinds werk. En dat vooral hebben wij kunnen vaststellen! Testteam: Lieve Aerts en Bart Burman Tekst en foto's: Joris Danckaers

Technische gegevens Lengte over alles: 12,20 m Lengte waterlijn: 10,60 m Breedte: 3,65 m Diepgang: 2,15 m Waterverplaatsing: 6 ton Ballast: 2,75 ton Zeiloppervlak met genua 1: 72,5 m² Gennaker: 115 m² Motor: Volvo Penta 38 pk

Uitrusting - Motor Volvo Penta 2040, atmosferische diesel 4 cilinder van 40 pk. - Saildrive met tweebladsklapschroef. - Twee lenspompen: één manueel en één elektrisch in cockpit. - Vier meters Raytheon ST 60: wind, multi, GPS, automatische piloot ST 9000. - Plastimo-kompas. - Yeoman-radar. - Drie accu's 12V - 95 Ah - 2 licht, 1 tractie (testboot nog 4 accu's extra). - Walstroom 220 Volt - omvormer Mastervolt 12/220. - Tanks: dieselolie 125 l - drinkwater (2) 290 l - boiler 20 l zwart water (optie).

Geluids- en snelheidstabel toerental

geluid

(dBA)

snelheid

(tpm)

vooronder

salon

achterkajuit

buiten

(knopen)

stationair

1.000

1,5

2.000

5,1

3.000

7,3

Woordje van de importeur Ipco Marine, Maxwellstraat 63, NL-3316 GP Dordrecht, tel. 00-31/786511908, fax 00-31/786174881.