1
2
3
Find Inside 04 អារម្ភកថា Editorial Note
06
ទស្សន:ទូទៅ Pharmacy Overview
14 រោគគាំងបេះដូង នៅក្នុងឆ្នាំថ្មី New Year Heart Attack
08
ការពិតអំពីសារជាតិខ្លាញ់ The Truth About Cholesterol
4
HEALTH & FITNESS
Youth Today
32
WEDN
40 WARNING FOR LON DISABILITY
គំរោង Ecomore នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា Ecomore in Cambodia
តារាចម្រៀងកញ្ញា ចំរើន សុភ័ក្រ This Month's Healthwise Lady
LOWER BACK PAIN
By Va Sonyka
W
20 ភាពមិនទៀងទាត់នៃចង្វាក់បេះដូង My Unsteady Heart
hile medical treatments are available that can relieve lower-back pain for short periods, the symptoms often return, usually in a more severe form. Dr. Sik Thireak, an orthopedist at Samnang 12 Bone Clinic, said the problems that cause lower back pain cannot be detected by X-ray, adding that patients need a Magnetic Resonance Imaging (MRI) scan of their vertebral discs to see if the cause of their pain lies there. “Long term lower-back pain can cause a change in a patient’s manner of walking. Some serious conditions can arise from this, such as foot disabilities,” he said. Lower-back pain can worsen if the patient fails to follow healthcare recommendations such as exercising regularly and maintaining a healthy weight. “Medical treatment is important, but it is not always the answer. The important thing for lower-back pain patients is to exercise and stay fit. Some patients don’t require any medical treatment at all,” Dr. Thireak said. Some serious conditions causing intense lower-back pain require bone surgery, the doctor said, adding that every case was different. The doctor warned that patients who need disc surgery sometimes suffer from a relapse of the condition, but that doing surgery on the same disc a
second time is difficult. In some cases, lower-back pain can spread to other discs. Dr. Thireak said he had seen cases where lower-back pain returned four years after being treated. He said this was usually the result of weight gain.
46
However, he added that in most cases lower-back pain is not indicative of a very serious illness. If the condition lasts for just a few days, an MRI scan is not required. Nonetheless, anyone suffering back pain should consult an expert to ensure they get the right treatment, if needed.
ឈឺចង្កេះ: មូលហេតុ និង សញ្ញាព្រមាននៃភាពពិការ Lower Back Pain: Causes and Disability Warning
ទ�ោះបីជោកោរព្យាប ទសបើយមួយរយៈទព្ល មកវិញម ្ដ្ទ�ៀតឬក អ្នកឯកទ�សម្្នក ១២បោនមថ្្ថោអោ ទ�ើញតោមរយៈកោរថ ថតកោំរស្ី Xមិនអោច អ្នកជ្ ំ តឺ តរូវទ្វក ើ ោរថតទ (MRIscan)ទ�ើមបីព្ ព្ិតជោប្កទ�ើ្ទ�ោយ ទ�ោកទវជ្ជ.មថ្្ថ ប្កឲ្យប្តូរ�ំទណើរ។ក អោកោរៈឈឺចទ្កះ បោនអនុវតតែកោរមថ�ោំស ទ្វើលំហោត់តបោណន ទ�ោកទវជ្ជ.្ីរៈន សំខោន់ប៉មុ នតែមន ិ សខ ំ ោ ឈឺចទ្កះតតរូវទ្វគ ើ ទឺ ្វល ើ ទ�ោយថ្នោំសឹ្មតមិនត អោកោរៈឈច ឺ ទ្កះខ របស់អ្នកជំ្ឺនីមួយៗ ករណីម�លអោកោរៈឈ ក្នុ្កោរព្យាបោលតបស ឈឺចទ្កះម្ ្ដ រួចមកទហ វះកោត់ជោថ្ីម្ដ្ទ�ៀត �ន�ទ�ៀត្្ម�រ។ ករណីមួយម�ល អោកោរៈឈឺចទ្កះម្ដ្ រយៈទព្ល៤ឆ្នោំ។ទ� កោរទ�ើ្�ម្ងន់ខុស្ យ៉ោ្ណោក៏ទ�ោយ ជោជំ្ឺ្្ងន់្្ងរទ�ោះទ� មិនចោំបោច់ទតបើតបោស ចទ្កះតតឹម២ឬ៣នថ កោរព្ិទតគោះជោមួយអ តតរូវជោកោរទតសច៕
4
The Official Healthcare Magazine of DKSH DKSH Cambodia Ltd. Publisher Ernie Suzanna Editor-in-chief Allan Mitz Arato Managing Editor Buth Chankakada Account Executive Deb Soden, M.D. Medical On-Field Researcers
Ernie Suzanna
EIC, Healthwise Digest Senior Manager, Business Line, DKSH HEC OTC and Consumer Health
One hereditary disease that has been prevailing in all generations and in all walks of life is heart disease. Despite enormous efforts to prevent cardiovascular diseases (CVD) in the past, it remains the leading cause of death in most countries worldwide.
Bun Sovanliny, M.D. Medical On-Field Researcers Tep Chansambor Layout Artist Photographer Darn Chantho Editorial Assistant Anna Roslyakova, M.D. Columnist Allan Mitz Arato Advertising and Sales Direction For Editorial and Subscri ption Inquiries: healthwisedigest@dksh.com.kh For Advertising and Distribution Inquiries buth.chankakada@dksh.com.kh +855 67 990 199 darn.chantho@dksh.com.kh +855 31 333 0144
This information does not replace the advice of a doctor. Healthwise disclaims any warranty or liability for your use of this information. Your use of this information means that you agree to the Terms of Use. How this information was developed to help you make better health decisions. © 2016 Healthwise, Incorporated. Healthwise, For people in charge of their health and the Healthwise logo are trademarks of Healthwise Digest and must not be used without permission of the Editorial Board.
www.healthwise-digest.com HEALTHWISE Digest, 1st Flr., DKSH Cambodia Ltd. Bldg., No 797, Corner Preah Monivong Blvd. and St. 484, P.O. box 1051 Phnom Penh, Cambodia © No content may be reproduced without permission of Healthwise
The risk of acquiring heart issues may quickly step in after growing into adulthood and the probability of suffering from it would be inevitable.
Around two-thirds of these deaths are due to acute events, which frequently occur suddenly and are often fatal before medical care can be given. Also, many people have been born to families with both their parents having heart complications or conditions. As such, the risk of acquiring heart issues may quickly step in after growing into adulthood and the probability of suffering from it as people grow older would be inevitable as a result of the ruinous lifestyle people practice every day. Nowadays, the advances in technology have offered many options for both heart care and heart treatment. From coronary andiogram that shows well how blood circulates, to angioplasty that eliminates blood clots in vessels, these countless heart management tools that maintained and improved the quality of life. But still, one issue that overcomes these progressions is people’s awareness and their ability to absorb health education. Sometimes, people would be more inclined to cure than in prevention, which should be the other way around. Kudos to those companies who have already collaborated with our HDCares CSR campaign where our main priority is education for prevention (learn more about HDCares at www.healthwise-digest. com).
5
From the editor
Do you look inside your heart?
For this month’s issue, there is no doubt that theme is already about heart health. We have compiled articles that tackle common issues that educate the public about their hearts. Our piece on cholesterol discusses the truth about it and aims to inform readers how it is not solely a source of bad health but also has a notable function too in our bodies. Also our write-up on atrial fibrillation presents an overview for people with irregular heartbeats to immediately seek medical attention to avoid stroke.
VD) នាពេលកន្លងមកក៏ដោយ ភាគច្រើនវានៅតែជា
សម្រាប់អត្ថបទនៅក្នុងខែនេះ មិនមានមន្ទិលសង្ស័យអ្វីទេ
ពិភពលោក។ 2/3 នៃការស្លាប់ទាំងនេះ គឺមកពីមូល
រួចទៅហើយ។ យើងបានបកស្រាយអត្ថបទដែលជាបញ្ហា
Our resident columnist, Dr. Anna Roslyakova offers an interesting read this month on Cardiovascular Disease that could greatly affect both the hert and the brain.
ពួកគេនៅពេលដែលមានអាយុកាន់តែច្រើន គឺរឿងមួយ
បុព្វហេតុចំបងនៃការបាត់បង់ជីវិតនៅក្នុងប្រទេសទូទាំង ហេតុតែមួយគត់ ដែលកើតមានជាញឹកញាប់ កើតមាន
ឡើងភ្លាមៗ និងការបាត់បង់ជីវិតមុនពេលដែលពួកគេ
បានស្វែងរកសេវាថែទាំវេជ្ជសាស្រ្ត ដែលគួរតែអាចបាន
ផ្តល់ឱ្យដោយភាពសមស្រប។ ដូចគ្នានេះដែរ មនុស្សជា
ច្រើនត្រូវបានកើតនៅក្នុងគ្រួសារដែលមានទាំងឪពុកម្តាយ
របស់ពួកគេធ្លាប់កើតមានជំងឺបេះដូង ឬ មានល័ក្ខខណ្ឌ
មួយចំនួនផ្សេងទៀត។ ក៏ដូចជាការប្រឈមមុខហានិភ័យ ទៅនឹងជំងឺបេះដូង បន្ទាប់ពីពួកគេបានបោះជំហានចូល ទៅរកភាពពេញវ័យដែលអាចធ្វើអោយមានអន្តរាគមន៍
បានយ៉ាងឆាប់រហ័ស និង ងាយទទួលរងផលប៉ះពាល់ដល់ ដែលមិនអាចជៀសរួច។ មូលហេតុទាំងអស់នេះ ក៏អាច
កើតមានដោយសារតែការអនុវត្ត នឹងរបៀបរបបរស់នៅ ជារៀងរាល់ថ្ងៃរបស់គេផងដែរ។
On a brighter note, we have also talked with this issue’s Healthwise Girl, Ms. Chamroeun Sopheak, who was a top favorite among one of tv's newest singing competitions. She shared interesting bits of how she manages her health and advice for her followers how they can easily maintain their hearts' health.
សព្វថ្ងៃនេះស្ថិតនៅក្នុងបច្ចេកវិទ្យាដ៏ទំនើប នឹងបានផ្តល់
There is no doubt about the great leaps today’s technology offers to the public but still the problem remains to people’s habits and their awareness towards these heart diseases. So ask yourself, “Do you look inside your heart?"
ស្ថិតនៅលើការយល់ដឹងរបស់ប្រជាជន និង សមត្ថភាព
ជំងឺតំណពូជ គឺជាជំងឺមួយដែលអាចកើតមាននៅគ្រប់វ័ញ និង គ្រប់ជំនាន់ដែលវាអាចធ្វើដំណើររួមពេញមួយជីវិតរបស់ អ្នក គឺជាជំងឺបេះដូង។ ទោះបីជាមានកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង យ៉ាងច្រើន ក្នុងការទប់ស្កាត់ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង (C-
ជម្រើសជាច្រើនសម្រាប់ការថែទាំ និង ការព្យាបាលជំងឺ បេះដូង។ (coronary
andiogram) សសៃឈាម
បេះដូងដែលត្រូវបានគេបង្ហាញអំពីរបៀបព្យាបាលដោយ
angioplasty ( ការវះកាត់បើកសរសៃឈាម ) ដើម្បី
គឺប្រាដកជាមានការជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសុខភាពបេះដូង ទូទៅមួយចំនួនដែលជាការជ្រើសរើសពេញចិត្តរបស់ពួក-
គេក្នុងការអប់រំជាសាធារណ:។ អត្ថបទមួយរបស់យើងក៏ បានបង្ហាញទៅលើកូឡេស្តេរ៉ុល ពិភាក្សាអំពីការពិត និង
គោលបំណងរបស់អត្ថបទទស្សនាវដ្តីដើម្បីចែកជូនជាដំណឹង ដល់អ្នកអានអំពីប្រភពពិតប្រាដកមិនមែនជាផលប៉ះពាល់ អាក្រក់ដល់សុខភាពតែមួយគត់នោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏មានមុខ-
ងារមួយដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់ផងដែរ សំរាប់រាងកាយ
របស់យើង។ ដូចគ្នានេះដែរ អត្ថបទរបស់យើងក៏បានសរសេររៀបរាប់ទៅលើជំងឺបេះដូង atrial
fibrillation
ដែលបានបង្ហាញអំពីទិដ្ឋភាពទូទៅ សម្រាប់អ្នកដែលមាន
ចង្វាក់បេះដូងលោតមិនធម្មតា គួរតែស្វែងរកការព្យាបាល ជាបន្ទាន់ដើម្បីជៀសវាងពីជំងឺដាច់សរសៃឈាមក្នុងខួរក្បាល។
អត្ថបទប្រចាំខែរបស់យើងដែលមានលោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត
Anna Roslyakova បានចែករំលែកអត្ថបទមួយដ៏ គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការអានកំសាន្តដែលបានផ្តល់ជូន
សំរាប់ខែនេះ គឺអំពីជំងឺបេះដូងដែលវាជាជំងឺមូយអាយផ្តល់ ផលប៉ពាល់ទាំងបេះដូងនិងខួរក្បាល។
លុបបំបាត់នូវកំណកឈាមនៅក្នុងសរសៃឈាម ដែល
អ្វីដែលគួរតែកត់សំគាល់ផងដែរនោះគឺ យើងបានជជែក
ជួយរក្សាភាពល្អប្រសើរ និង បង្កើននូវគុណភាពនៃជីវិត។
lthwise Digest កញ្ញា ចំរើន សុភ័ក ដែលនាងបានចែក
មានឧបករណ៍សំរាប់គ្រប់គ្រងព្យាបាលបេះដូងដែលអាច ប៉ុន្តែនៅតែមានបញ្ហាមួយចំនួន ដែលអាចមានទ្បើងគឺ
ក្នុងការទទួលយកអំពីការអប់រំសុខភាពរបស់ពួកគេ។ ពេលខ្លះ មនុស្សយើងភាគច្រើន គឺទំនោរទៅរកការព្យា-
បាលជាជាងការ ការពារដែលជាវិធីមួយផ្សេងទៀតដែល យើងគួរតែធ្វើ។ ការលើកតម្តើងទៅនឹងក្រុមហ៊ុនមួយចំ-
នួនយើងបានសហការគ្នារួចទៅហើយជាមួយកម្មវិធី HD
Cares CSR របស់យើង ដែលមានយុទ្ធនាការសំខាន់ ក្នុងការអប់រំនឹងការការពារថែទាំសុខភាពរបស់ពួកគេ ដែលជាអាទិភាពចំបង! (learn
more about HDCares at www.healthwise-digest. com)
កំសាន្តជាមួយនឹងតារាកិត្តិយស សម្រាប់ទស្សនាវដ្តី Heaរំលែករបៀប្រ ថែទាំសុខភាព និង បានចែករំលែកជាដំបូ-
ន្មានរបស់នាងមកកាន់អ្នកអានទៅតាមរបៀបយ៉ាងងាយ
ស្រួលដែលពួកគេអាចថែរក្សាសុខភាពបេះដូងរបស់ពួកគេ បានផងដែរ។ ដូចជាគ្មានភាពមន្ទិលសង្ស័យអ្វីទេ អំពីភាព
រីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំងនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះសំរាប់បច្ចេកវិទ្យា ទំនើប ដែលបានផ្តល់ជាសេវាជូនដល់សាធារណជននោះ ទេ ប៉ុន្តែវានៅតែកើតមានបញ្ហា ដែលបណ្តាមកពីទម្លាប់
របស់មនុស្ស និង ការយល់ដឹងរបស់ពួកគេដែលគួរតែយល់
ដឹងទុកជាមួយអំពីជំងឺទាំងនេះ។ ដូច្នេះសូមសួរខ្លួនឯងថា
" តើអ្នកមានបានពិនិត្យមើលទៅក្នុងបេះដូងរបស់អ្នកដែរ ឬទេ?"
6
Pharmacy Overview If you've had a heart attack, or you have already acquired heart complications, you will most likely be prescribed medication that will help you maintain your heart’s healthy condition for the rest of your life. As a heart patient, it’s important to understand what each medication does and how to use them safely because for some cases, patients are given combined medications and these should be used appropriately according to the proper prescription to preventing heart attacks and strokes. Healthwise Digest, this month, prepared the common list of drugs that battles against heart diseases. A. Aspirin The most basic drug for the heart, aspirin's ultimate role is to prevent blood clots. Its benefits were discovered in the 60s and it is well known that lowdose aspirin significantly reduces the risk of having another heart attack or stroke, or of dying from cardiovascular disease. Studies have already confirmed that aspirins reduce the risk of heart attack, have significant impact on the risk of stroke, ultimately having no significant impact on the risk of dying from cardiovascular disease (Spencer F., Guyatt G., Patient education: Aspirin in the primary prevention of cardiovascular disease and cancer (Beyond the Basics, 2016). Standard dosage starts at
80mg a day.
B. Statins Statins were first introduced in 1987 and has then been used to lower the “bad” LDL cholesterol levels by 20 to 60 percent. It is also found to reduce inflammation. Currently, around 200 million people around the world are taking statins. They draw cholesterol out of plaque and stabilize plaque. Plaque is a waxy substance consisting mainly of cholesterol deposits that can build up within the walls of the arteries, interfering with blood flow to and from
the heart and leading to heart attack and stroke. C. Warfarin Warfarin, a drug that is a strong anticlotting agent, works as a blood thinner. Warfarin is widely used to prevent the formation of clots for patients with atrial fibrillation, those with artificial heart valves and those who have formed blood clots in veins of the legs. Warfarin decreases the body’s ability to form blood clots by blocking the formation of vitamin K–dependent clotting factors. Vitamin K is needed to make clotting factors and prevent bleeding. Therefore, by giving a medication that blocks the clotting factors, your body can stop harmful clots from forming and prevent clots from getting larger. Warfarin is mainly combined with other drugs so patients need to be closely monitored by their physicians. D. Beta-blockers Beta blockers treat heart attack and heart failure. They are also sometimes used to lower blood pressure. In stressful situations, the effects of adrenaline to the heart could intensify risk of heart attack. Different types of beta-blockers work differently, but in general, these medications enhance the heart's ability to relax. Your heart will beat slower and less forcefully when beta-blockers are working. This can help to reduce blood pressure and alleviate irregular heart rhythms. E. Clopidogrel Known as the “super aspirin”, clopidogrel reduces the stickiness of platelets, and this helps prevent the platelets from sticking to the inside of an artery and forming a thrombus.
This reduces the risk of you having a heart attack or stroke. You can take clopidogrel at whatever time of day you find easiest to remember, but take your doses at the same time of day each day. Most people prefer to take it in the morning, as they find this helps them to remember to take it regularly. You can take the tablet either before or after a meal. It is taken at 75mg a day. Together, these drugs are produced to prevent heart attacks and strokes. You may be inclined to take one if you have an underlying heart issue. However, these are still drugs and should be taken under high precautionary attention. Be sure to follow your health care provider’s instructions. ប្រសិនអ្នកធ្លាប់កើតមានបញ្ហាគាំងបេះដូង ឬ អ្នកកំពុង
ទទួលរងផលប៉ះពាល់ដល់បេះដូងរួចទៅហើយនោះ អ្នក
នឹងទទួលបានការចេញវេជ្ជបញ្ជាថ្នាំ ដែលអាចជួយដល់ អ្នកក្នុងថែរក្សានូវសុខភាពបេះដូងរបស់អ្នក សម្រាប់ការ
រស់នៅដែលសេសសល់នៃជីវិតរបស់អ្នក។ អ្នកដែលកើត
មានជំងឺបេះដូង វាពិតជាមានសារ:សំខាន់ក្នុងការស្វែង យល់អំពីការប្រើថ្នាំទៅតាមកំរិត និង របៀបប្រើប្រាស់វា
ប្រកបទៅដោយសុវត្ថិភាពទៅតាមករណីនៃជំងឺ អ្នកជំងឺ ត្រូវបានផ្តល់ឱ្យមានការប្រើប្រាស់រួមបញ្ចូលគ្នា និង ទាំង
ការប្រើប្រាស់ថ្នាំឱ្យបានសមស្របយោងទៅតាមវេជ្ជបញ្ជា
ត្រឹមត្រូវដើម្បីការពារការគាំងបេះដូង និង ជំងឺដាច់សរសៃ ឈាមក្នុងខួរក្បាល។
Healthwise Digest បានសង្ខេបនៅក្នុងខែនេះ បានរៀបចំបញ្ជីទូទៅនៃប្រភេទថ្នាំដែលអាចប្រយុទ្ធប្រឆាំង នឹងជំងឺបេះដូងបានផងដែរ។ ក. អាស្ពីរីន
ជាប្រភេទថ្នាំដែលមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់បំផុតសម្រាប់ បេះដូង ថ្នាំអាស្ពីរីនមានតួនាទី គឺដើម្បីការពារកំនកឈាម។ អត្ថប្រយោជន៍របស់វាត្រូវបានគេរកឃើញនៅក្នុងទសវត្សទី 60 នេះ ហើយវាត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរថា ថ្នាំអាស្ពីរីន គឺមានកម្រិតទាបបំផុតដើរតូនាទីយ៉ាងសំខាន់ជួយកាត់បន្ថយ
7
ហានិភ័យនៃការគាំងបេះដូង ឬ ជំងឺដាច់សរសៃឈាម ខួរ-
គ. warfarin
នេះ គឺអាចបង្កើនការសម្រាក នឹងសមត្ថភាពរបស់បេះដូង។
ការសិក្សាមួយចំនូនបានបញ្ជាក់រួចមកហើយថា ថ្នាំអាស្ពីរីន
មាំធ្វើអោយកំហាប់ឈាមរាវជាងមុន។ ថ្នាំ warfarin ត្រូវ
ពេល Beta-blockersបានកំពុងធ្វើការ។ ទាំងនេះវា
កកឈាម ចំពោះអ្នកជំងឺដែលកើតមានជំងឺ atrial
បេះដូងដែលមានភាពមិនប្រក្រតី។
ក្បាល ឬ ការបាត់បង់ជីវិតពីជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង។ គឺអាចជួយកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការគាំងបេះដូង ផល ប៉ះពាល់ទៅលើហានិភ័យនៃជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល
នឹងនៅទីបំផុតវាអាចកាត់បន្ថយហានិភ័យខ្ពស់ពីជំងឺ
( Spencer F., Guyatt G., Patient education: Aspirin in the primary prevention of cardiovascular disease and cancer (Beyond the Basics), 2016) . កំរិតប្រើប្រាស់ជាស្តង់ដាគឺចាប់ផ្តើមពី 80mg សរសៃឈាមបេះដូង
ជាភ្នាក់ងារដែលអាចប្រឆាំងកំនកឈាម នឹងមានភាពរឹង បានបយ ្រើ ង ា៉ ទូលទ ំ លា ូ យដើមប្ កា ី រពារការបង្កត ើ នកា ៃ រ
fib-
rillation អ្នកជំងឺដែលមានប្រឹសបេះដូងសិប្បនិម្មិតនិង
ង. Clopidogrel
រាងកាយ ដើម្បីបង្កើតជាកំណកឈាម ក្នុងការរារាំងការ
dogrel ជួយកាត់បន្ថយភាពស្អិតជាប់នៃប្លាកែត ហើយ
ដែរ។ ថ្នាំ warfarin មានការថយចុះនូវសមត្ថភាពរបស់ បង្កើតនៃកត្តាកំណកឈាមដោយពឹងផ្អែកវីតាមីនk។
វីតាមីន K គឺត្រូវបានគេប្រើដើម្បីធ្វើឱ្យមានកត្តាកំណក
ខ. Statins
ប្រាស់ថ្នាំដើម្បីទប់ស្តាត់កត្តានៃកំណកឈាម រាងកាយរបស់
1987 និង ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់វាដើម្បីកាត់បន្ថយសារជាតិកូឡេស្តេរ៉ុលអាក្រក់ LDL នៅក្នុងកម្រិត 20 ទៅ
60 ភាគរយ។ វាត្រូវបានគេរកឃើញថា វាក៏អាចជួយកាត់ បន្ថយការរលាកផងដែរ។ បច្ចុប្បន្ននេះមានប្រមាណជា 200 លាននាក់ដែលសិ្ថតនៅជុំវិញពិភពលោកបានកំពុង
ឈាម និង ទប់ស្កាត់ការហូរឈាម។ ដូច្នេះចំពោះការប្រើអ្នកអាចនឹងបញ្ឈប់ការកកឈាមដែលអាក្រក់ និង ការពារ ការកកឈាម ដែលអាចធ្វើមានទំហំកាន់តែធំទ្បើង។ ថ្នាំ
warfarin ត្រូវបានផ្សំជាចម្បងជាមួយនឹងថ្នាំដទៃផ្សេង ទៀត ដូច្នេះអ្នកជំងឺត្រូវបានត្រួតពិនិត្យយ៉ាងដិតដល់ដោយ គ្រូពេទ្យជំនាញរបស់ពួកគេ។ ឃ. Beta-blockers
នោះគឺជាសារធាតុ waxy មួយដែលអាចស្តុកទុកនៃសារ-
និង ខ្សោយបេះដូង។ ពេលខ្លះពពួកនេះត្រូវបានគេប្រើ-
ធាតុកូឡេស្តេរ៉ុល ដែលតោងនៅតាមជញ្ជាំងនៃសរសៃ
ឈាមអារទែ ដែលជាផលរំខានមួយទប់ស្តាត់នៃលំហូរ ឈាមទៅកាន់បេះដូង និង ត្រលប់មកពីបេះដូងដែលជា ហេតុនាំឱ្យមានការគាំងបេះដូង និង ជំងឺដាច់សរសៃឈាម ខួរក្បាល។
ថ្នាំ beta
blockers ព្យាបាលទៅលើបញ្ហាគាំងបេះដូង
ប្រាស់ ដើម្បីបន្ថយសម្ពាធឈាមផងដែរ។ ក្នុងស្ថានភាព ស្ត្រេស ឥទ្ធិពលនៃAdrenaline វាអាចមានផលប៉ះពាល់ទៅបេះដូង ដែលងាយបង្កើនហានិភ័យនៃការគាំង បេះដូង។ ប្រភេទផ្សេងគ្នានៃ Beta
គេបានស្គាល់ថា "ថ្នាំអាស្ពីរីនគឺពិតជាអាសា្ចរ្យ", clopi-
ទាំងនេះវាអាចជួយទប់ស្កាត់ភាពស្អិតនៃប្លាកែតនៅខាង ក្នុងសរសៃឈាមនិងការបង្កើតទំរង់នៃកំណក throm-
bus។ ទាំងនេះវាអាចកាត់បន្ថយហានិភ័យខ្ពស់នៃអ្នកជំងឺ គាំងបេះដូង ឬ ដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល។ អ្នកអាចទទួល ទាន clopidogrel នៅពេលវេលាថ្ងៃណាក៏បាន នៅ
ពេលដែលអ្នករកឃើញថា ងាយស្រួលចងចាំ ប៉ុន្តែអ្នកគួរតែប្រើប្រាស់ថ្នាំរបស់អ្នកជារៀងរាល់ថ្ងៃ នៅក្នុងពេលតែ
មួយដូចគ្នា។ មនុស្សភាគច្រើនចូលចិត្តទទួលទានវានៅ ពេលព្រឹក ដូចដែលពួកគេបានរកឃើញថាវាអាចជួយដល់
ពួកគេក្នុងការចងចាំបានទៀងទាត់។ អ្នកអាចទទូលទាន ថ្នាំមុន ឬ ក្រោយពេលទទួលទានអាហារ។ ត្រូវបានគេយក
ប្រើប្រាស់ថ្នាំ Statin នេះដែរ។ ពួកគេបានផលិតវាចេញ
ជាបន្ទះកូឡេស្តេរ៉ូ និង ជាបន្ទះដែលមានស្ថេរភាព។ បន្ទះ
អាចជួយកាត់បន្ថយសម្ពាធឈាម និង កាត់បន្ថយចង្វាក់
អ្នកដែលកើតមានកំណកឈាមនៅតាមសរសៃជើងផង
ក្នុងមួយថ្ងៃ។
ថ្នាំ Statins ត្រូវបានណែនាំជាដំបូងគេបង្អស់នៅក្នុងឆ្នាំ
បេះដូងរបស់អ្នកលោតយឺតៗ និង តិចៗដោយបង្ខំនៅ
blockers គឺធ្វើ
ការទៅតាមប្រភេទខុសៗគ្នា ប៉ុន្តែជាទូទៅ ប្រភេទថ្នាំទាំង
មកប្រើប្រាស់ក្នុងកំរិត 75mg ក្នុងមួយថ្ងៃ។ រួមជាមួយគ្នា
ថ្នាំទាំងនេះត្រូវបានផលិតដើម្បីទប់ស្កាត់ការគាំងបេះដូង
និងជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល។ អ្នកអាចជាមនុស្សម្នាក់ ក្នុងចំណេាមនេាះដែលត្រូវប្រើប្រសិនបើអ្នកមានបញ្ហាបេះ-
ដូងដែលជាមូលដ្ឋាន។ ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកគួរតែយក ចិត្តទុកដាក់បង្ការទុកជាមុន នឹងប្រើប្រាស់វាដោយការប្រុង
ប្រយ័ត្នខ្ពស់បំផុត។ អ្នកត្រូវប្រាកដថា ការអនុវត្តប្រើប្រាស់ ថ្នាំទាំងនេះទៅតាមការណែនាំរបស់អ្នកផ្តល់សេវាថែទាំ
8
People think that only cholesterol & saturated fat clog their arteries. In fact, t here is very little cholesterol or saturated fat in the arterial plaque or clogs.
9
THE TRUTH ABOUT
CHOLESTEROL For many, hearing the word “cholesterol” might seem to be a jinx and seem to connote negativity. Well, there’s more to cholesterol that what people think and you might be quite surprised.
What you may not know Cholesterol is produced by almost every cell in the body. The cholesterol in cell membranes makes cells waterproof so there can be a different chemistry on the inside and the outside of the cell. Surprisingly, cholesterol is nature’s repair substance, used to repair wounds, including tears and irritations in the arteries. There are many important hormones are made of cholesterol, including hormones that regulate mineral metabolism and blood sugar, hormones that help us deal with stress, and all the sex hormones, such as testosterone, estrogen and progesterone. Cholesterol is also vital to the function of the brain and nervous system and protects us against depression. Remarkably, it plays a role in the utilization of seratonin, the body’s “feelgood” chemical. It is also the precursor of vitamin D, which is formed by the action of ultra-violet (UV-B) light on cholesterol in the skin. Also, how would you react when you finally learn that cholesterol is a powerful antioxidant? Yes it is. Cholesterol protects us against free radicals and
therefore against cancer. It also fights infection. YES and NO People think that only cholesterol & saturated fat clog their arteries. In fact, t here is very little cholesterol or saturated fat in the arterial plaque or clogs. Most of the material is a calcium deposit and most of the fatty acids are unsaturated. Yes, high cholesterol is really dangerous but cholesterol itself is essential to various bodily processes as mentioned above. There’s a certain misconception about how cholesterol is linked with heart disease Cholesterol is carried through the bloodstream by low-density and high-density lipoproteins (LDL and HDL). LDL, known as bad cholesterol, and not the cholesterol it carries per se, is responsible for atherosclerosis. On another note, some foods are believed to be the ones accused of triggering high cholesterol. For an instance, people believe that eggs amount to a lot of cholesterol and is not good to consume every day. However, dietary cholesterol is not as dangerous as was once thought. Remember that only some of the cholesterol in a food sips into your
bloodstream, and if your cholesterol intake rises, your body compensates by producing less cholesterol of its own. Of course anything that is too much spells danger so consuming an egg or two a few times a week isn't dangerous. Eggs are excellent source of protein and contain unsaturated fat, a so-called good fat.
SO IF IT IS NOT (only) CHOLESTEROL, WHAT TRIGGER HEART DISEASE? Many scientists have placed valid theories for the epidemic of heart disease that do not only point out to cholesterol Back in the 1930s, Weston A. Price, DDS, observed that rates of heart attack rose during periods of the year when levels of vitamins A and D vitamins decreased. Also, deficiency in vitamin B12 and FOLATE became a marker for heart disease and triggered the elevation of homocysteine levels. The study discovered that cholesterol and clogged arteries are not the causes but rather the symptoms of heart disease (McCully, KS. Vascular pathology of homocysteinemia: implications for the pathogenesis of arteriosclerosis. American Journal of Pathology).
10
People believe that eggs amount to a lot of cholesterol and is not good to consume every day.Of course anything that is too much spells danger so consuming an egg or two a few times a week isn't dangerous. Also, it was founded that deficiencies of magnesium, copper and vanadium have been linked to heart disease. Previous research has also revealed low magnesium to be linked with all known cardiovascular risk factors like—high blood pressure, arterial plaque build-up, calcification of soft tissues, cholesterol and hardening of the arteries. The culprit—modern process-food diet as well as the stressful lifestyle. Another indicator of probable heart attack is stress. A huge number of cases of heart attacks involved patients undergoing a stressful situation before experiencing the attack. Stress depletes the body of many nutrients, especially vitamin A which again points out to Weston Price’s study. សម្រាប់មនុស្សជាច្រើន នៅពេលដែលឮពាក្យថា "កូឡេ-
ស្តេរ៉ុល" ហាក់បីដូចជាវត្ថុមួយដែលអាក្រក់និងបង្ហាញអំពី
ភាពអវិជ្ជមាន។ ជារឿងល្អប្រសើរណាស់ដែលអត្ថបទនៅ ទីនេះបានបង្ហាញបន្ថែមទៀត អំពីសារធាតុកូឡេស្តេរ៉ុល ជាអ្វីដែលមនុស្សគ្រប់គ្នាបានគិតនិងអ្នកអាចនឹងមានការ ភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង។
អ្វីដែលអ្នកមិនបានដឹង
គឺវាមានអនុភាពនៃសារធាតុប្រឆាំងនឹងអុកស៊ីតកម្ម។ ពិត ណាស់ កូឡេស្តេរ៉ុល គឺអាចជួយការពារយើងប្រឆាំងនឹង
សារធាតុកូឡេស្តេរ៉ុលត្រូវបានផលិតស្ទើរតែគ្រប់កោសិកា
រ៉ាឌីកាល់សេរី ហើយក៏អាចប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីក។ហើយ
ឱ្យកោសិកាអាចជ្រាបទឹកដូច្នេះវាមានគីមីវិទ្យាផ្សេងគ្នានៅ
ដែរ។
នៅក្នុងរាងកាយ។ កូឡេស្តេរ៉ុលនៅក្នុងភ្នាសកោសិកាធ្វើ
ខាងក្នុងនិងខាងក្រៅនៃកោសិកា។ ពិតជាគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើល
វាក៏បានចូលរូមប្រយុទ្ធប្រឆ ាំងនឹងការចំលងមេរោគផង
ខ្លាំងណាស់ កូឡេស្តេរ៉ុល គឺជាសារធាតុជួសជុលពីធម្មជាតិ
ត្រូវ នឹង ខុស
ទាំងការដាច់រហែក និង ការរលាកនៅក្នុងសរសៃឈាម។
ឆ្អែតជាហេតុធ្វើអោយមានការស្ទះសរសៃឈាមអាក់ទែ
ដែលត្រូវបានគេប្រើប្រាស់វាដើម្បីជួសជុលរបួស រួមបញ្ចូល
មានអ័រម៉ូនសំខាន់ៗជាច្រើន ដែលបានបង្កើតទ្បើងពីកូឡេស្តេរ៉ុល រួមបញ្ចូលទាំងអ័រម៉ូននៃការរំលាយអាហារ និង
កំរិតជាតិស្ករនៅក្នុងឈាម អ័រម៉ូនដែលជួយយើងក្នុងការ ដោះស្រាយជាមួយនឹងភាពតានតឹង និងអរម៉ូនភេទទាំង អស់មានដូចជាអ័រម៉ូន testosterone អ័រម៉ូន estro-
gen និង progesterone ។
សារធាតុកូឡេស្តេរ៉ុល គឺមានសារៈសំខាន់ណាស់ ចំពោះ
មុខងារនៃខួរក្បាល និងប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទ និងព្រមទាំង
មនុស្សភាគច្រើនបានគិតថាជាតិកូឡេស្តេរ៉ុល និងជាតិខ្លាញ់ របស់ពួកគេ។ ការពិត សារធាតុកូឡេស្តេរ៉ុលតិចតួច ឬ
ជាតិខ្លាញ់ឆ្អែតធ្វើអោយមានការស្ទះសរសៃឈាម។ ភាគ ច្រើនវាអាចបណ្តាលមកពីការស្តុកទុកនៃសារធាតុកាល់ស្យូម
និង អាស៊ីតខ្លាញ់មិនឆ្អែតជាច្រើន។ ចាស កូឡេស្តេរ៉ុល ខ្ពស់ គឺពិតជាមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ ប៉ុន្តែកូឡេស្តេរ៉ុល ខ្លួនផ្ទាល់ គឺពិតជាមានការចាំបាច់សំរាប់ដំណើរការនៅ
ក្នុងរាងកាយជាច្រើនដូចដែលយើងបានរៀបរាប់នៅខាង លើ។
ការការពារយើងក្នុងការទប់សា្តត់ពីបញ្ហានៃការធ្លាក់ទឹក
នៅទីនេះគឺមានការយល់ខុសមួយចំនួនអំពីកូឡេស្តេរ៉ុល
serotonin ដើម្បីបញ្ចេញសារធាតុគីមីដែល « មាន អារម្មណ៍ល»្អ ដល់រូបរាងកាយរបស់យើង។ ការអោយដំណឹង មុនគេនៃវីតាមីន D ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងទៅតាម សកម្មភាពនៃពន្លឺកាំរស្មីយូវី (UV-B) ទៅលើកូឡេស្តេរ៉ុល
សារជាតិកូឡេស្តេរ៉ុលតោងភ្ជាប់តាមជញ្ជាំងនៃសរសៃរឈាម
ចិត្ត។ គួរឱ្យកត់សម្គាល់ វាបានដើរតួនាទីក្នុងការប្រើប្រាស់
នៅក្នុងស្បែក។ ដូចគ្នានេះដែរអ្នកអាចនឹងមានប្រតិកម្ម នៅពេលអ្នកបានដឹងអំពីកូឡេស្តេរ៉ុល ដែលនៅទីបំផុត
ដែរ វាត្រូវបានផ្សាភ្ជាប់ទៅជាមួយនឹងជំងឺបេះដូង ដោយ
ដោយដង់ស៊ីតេទាប និង lipoprotein ដង់ស៊ីតេខ្ពស់ (LDL និង HDL) ។
LDL គឺជាកូឡេស្តេរ៉ុលអាក្រក់
ដែលគេស្គាល់ថា មិនមែនជាកូឡេស្តេរ៉ុលល្អ វាបានអនុវត្ដក្នុងការទទួលខុសត្រូវដែលធ្វើអោយមានសរសៃឈាម ទ្បើងរឹង និង ក្រិន។
11
Photo supplied
12
ការកំនត់ចំណាំមួយផ្សេងទៀត អាហារមួយចំនួនដែលត្រូវ ឡេស្តេរ៉ុលតែមួយចំនុចនោះទេ។ បានគេជឿថាមូលហេតុបង្កឱ្យកើតមានកូឡេស្តេរ៉ុលកើន
ភ្ជាប់ជាមួយនឹងកត្តាហានិភ័យនៃការកើតមានជំងឺសរសៃ
ឈាមបេះដូងដែលគេបានស្គាល់ថា ជាសម្ពាធឈាមទ្បើង
ទ្បើងខ្ពស់។ ឧទាហរណ៍ មនុស្សជឿថាស៊ុតមានកូឡេស្តេ- ត្រឡប់ទៅក្នុងឆ្នាំ 1930 Weston, Price, DDS, ខ្ពស់ បន្ទះកំណកនៅក្នុងសរសៃឈាម ការឡើងកំណក រ៉ុលខ្ពស់ និង មិនល្អក្នុងការទទូលទានវាជារៀងរាល់ថ្ងៃ បានសង្កេតឃើញថាអត្រានៃការគាំងបេះដូងបានកើនឡើង នៃជាលិកាទន់ កើនកូឡេស្តេរ៉ុល និងការកើនឡើងរឹងនៃ
នោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងណា កូឡេស្តេរ៉ុលនោះ គឺមិនមែន ក្នុងអំឡុងពេលវេលា និងកម្រិតនៃវីតាមីន A និងវីតាមីន សរសៃឈាមអារទែ។ របបអាហារគឺជាពិរុទ្ធជនអមដំណើរ អាក្រក់ដូចដែលយើងធ្លាប់បានគិតនោះទេ។ សូមចងចាំ D ថយចុះ។ ដូចគ្នានេះដែរ កង្វះវីតាមីន B12 និង folate នាសម័យទំនើបនេះព្រមទាំងបូករួមពីរបៀបរបបរស់នៅ ថា ចំនួនកូឡេស្តេរ៉ុលនៅក្នុងចំណីអាហារបានជ្រៀតចូល បង្កឱ្យកើតមានជំងឺបេះដូង និង ការលើសកម្រិត homo- ប្រកបដោយភាពស្ត្រេសជាដើម។ ទៅក្នុងចរន្តឈាមរបស់អ្នក នឹងប្រសិនអ្នកទទួលទានកូ- cysteine។ ការសិក្សានេះបានរកឃើញថា កូឡេស្តេរ៉ុល ឡេស្តេរ៉ុលខ្ពស់ពេក រាងកាយរបស់អ្នកទូទាត់ការផលិត
និង ការស្ទះសរសៃឈាមអាកទែមិនមែនជាមូលហេតុចំបង កត្តាផ្សេងៗទៀតនៃការគាំងបេះដូងក៏អាចប្រហែលមកពី នូវកូឡេស្តេរ៉ុលតិចបំផុតដោយខ្លួនគេផ្ទាល់។ ជាការពិត ប៉ុន្តែវាអាចជារោគសញ្ញានៃជំងឺបេះដូង ( McCully, KS. ភាពតានតឹងផងដែរ។ ករណីធំៗនៃការគាំងបេះដូងអាច ណាស់អ្វីដែលមិនមានគ្រោះថ្នាក់ ក្នុងការទទួលទានស៊ុត Vascular pathology of homocysteinemia: implications ជាប់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងជំងឺដែលកំពុងមានស្ថានភាពស្ត្រេស
មួយ ឬ ពីរដងក្នុងមួយសប្តាហ៍គឺពិតជាមិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ for the pathogenesis of arteriosclerosis. American Jour- មួយ មុនពេលដែលបានជួបប្រទះនឹងការវាយប្រហារពីជំងឺ ដល់អាយុជីវិតរបស់អ្នកនោះទេ។ ស៊ុតគឺជាប្រភពនៃប្រូ- nal of Pathology). តេអីុន និង មានសារជាតិខ្លាញ់មិនឆ្អែតដែលគេហៅថា
នេះ។ ភាពតានតឹងនៃរាងកាយធ្វើអោយសារធាតុចិញ្ចឹម
ជាច្រើនចុះខ្សោយ ជាពិសេសវីតាមីន A ដែលត្រូវបានគេ
ជាតិខ្លាញ់ល្អ។ ដូច្នេះប្រសិនវាមិនមែនមកពីកូឡេស្តេរ៉ុល ដូចគ្នានេះដែរ ត្រូវបានគេឃើញថា កង្វះនៃសារធាតុម៉ា- វាយតំលៃ និងចង្អុលបង្ហាញរបស់ Weston (តែមួយគត់) តើអ្វីទៅបង្កអោយកើតជាជំងឺបេះដូង? អ្នក ញេស្យូម ទង់ដែងនិង vanadium ក៏មានការផ្សារភ្ជាប់ វិទ្យាស ាស្រ្តជាច្រើនបានចងក្រងជាឯកសារបានបង្ហាញ ទៅនឹងជំងឺបេះដូងផងដែរ។ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីមុន
Price’s
study។
អំពីការរីករាលដាលនៃជំងឺបេះដូងដែលមិនគ្រាន់តែជាកូ- បានបង្ហាញថា សារធាតុម៉ាញេស្យូមចុះទាបត្រូវបានផ្សារ
Low Density Lipprotein (LDL ) cholesterol is considered the “bad” cholesterol because it contributes to plaque, a thick, hard deposit that can clog arteries and make them less flexible.
13
All in the name of education for Health. 2016 CSR corporate PARTNERS
Our corporate partners help us realize our mission of helping the Cambodian community make informed decisions on their health. Let's build a better and healthy working community by participating with us and and becoming one of our CSR partners.
healthwisedigest@dksh.com.kh www.healthwise-digest.com/hd-cares
14
15
NEW YEAR HEART ATTACK
New Year should always pronounce a clean slate. Well, it is a chance to bid farewell to suffocating habits that tend to damage our bodies, a way to welcome a better health. However, most would probably ignore the fact that through the years, New Year turns out to be one of the most dangerous days of the year for people vulnerable to cardiac problems and for people who may have not noticed early stages of heart diseases. “This time of year is notorious for heart attacks, heart failures, and arrhythmias,” said Dr. Samin Shama, Director of Interventional Cardiology at Mount Sinai Medical Center. Statistics show that Cardiovascular disease is the leading global cause of death, accounting for 17.3 million deaths per year, a number that is expected to grow to more than 23.6 million by 2030. Almost a decade ago, cardiovascular deaths have already
represented 30 percent of all global deaths, with 80 percent of those deaths taking place in low- and middle-income countries (Mozaffarian D., et al, American Heart Association Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee. Heart disease and stroke statistics—2015 update: a report from the American Heart Association).
Going back to the post holidays, it has been almost a culture seeing a surge in numbers of cardiac events Photo dayssupplied after Chistmas and/or New Year. What brought this? People may not want to make their families concerned during their celebrations even though they are already experiencing worrisome symptoms, or most likely misinterpret such symptoms as just plain hyperacidity
16
Tanakan EGb761® ជួយប��ើន និង ព��ឹងសមត��ពខួរក�លរបស់ �កអ�ក �ើម�ីទទួល�នលទ�ផល�ន់��ល�
សូម���ងរកឱសថ Tanakan EGb761® �មឱសថ��ន�� ទូ�ំង����ស��លជិត�កអ�កបំផុត។ ចំ�ះព័ត៌�នប���ម សូម�ក់ទងមក�ើងខ��ំ�មទូរស័ព� 067 222 529 I 067 222 528 I 066 555 053 េបីចង់បានឱសថមានគុណភាពល� សូមទិញឱសថមានបិទលតប័្រតប��ក់េលខប�� ិក CAM R3 0291IP-96
េនតមឱសថស�ន ឱសថ ស�នរង
ែដលមាន ច្បោប់ និងស�កស�� Logo
ពី្រកសួងសុខភិបាល។ ករផ្សព�ផ្សោយ្រត�វបានអនុ��តតមេសចក�ីសេ្រមច ១២៥២/១៦ អបស/ ឱអបស ចុះៃថ�ទី២៨ ែខ តុល ឆា� ំ ២០១៦ របស់្រកសួងសុខភិបាល និង សុពលភាពេនៃថ�ទី២៨
ែខេមស ឆា� ំ ២០១៧ ។ េបីមាន្របតិកម�រ ំខនរបស់ឱសថ សូមរយករណ៍មកនាយកដ�នឱសថ តមរយ:េលខទូរស័ព� 023 990 499 / 012 948 552 ឬ អុែី ម៉ល pv.center@ezecom.com.kh ឬ
វ ិបសយ www.ddfcambodia.com នង ិ ្រក�មហ៊ុន DKSH ទូរស័ព�េលខ 067 555 752 ឬ 067 555 256
17
or pain brought by too much eating and drinking. One of the main excuses patients say is that they were too occupied and had neglected their cardiovascular health. Ironically, the New Year’s resolutions of most people always include exercise. (Kudos to gym and sports equipment shop owners who await all year for the staggering demand of customers). Nonetheless, February spells out resolutions as a mere distant memory without knowing there are really numerous benefits exercise brings. How much should I exercise? What most people want to know is how much and how intensely they should
to reap the maximum benefit from exercising. Rule of Thumb: Get at least 2.5 hours of moderate exercise a week. Moderate exercise means increasing breathing and sweating. It is not about panting like a dog. Assess your exercise by measuring your heart rate. You want to aim for about 50 to 70 percent of maximal predicted heart rate, or MPHR. Your maximal predicted heart rate is determined by your age. Underexercising happens when a person’s heart rate is too low which results in a low intensity exercise. If a person is not working to their body’s potential, there is no way they can burn enough calories to
result in weight loss nor can they get up the endurance to build strength. MPHR also relfects the inability of the heart to increase its rate commensurate with increased activity or demand (Lauer et al., 1999; Dresing et al., 2000).
Formula: 220 minus your age. Afterwards, multiply by 0.5 to 0.7 (percent of heart rate) to access your required heart beats per minute Example: For 28 years old, your MPHR should be 192. 192 multiplied by 0.5 is 96, 192 multiplied by 0.7 is 134 Therefore your moderate exercise should be between 96 and 134 beats per minute to determine 50 to 70 percent of MPHR
18
Heart Disease Patients A cardiac rehabilitation phase 2 program are required then for patients with heart disease, such as those who have had a heart attack, bypass surgery or stents put in. A cardiac rehabilitation phase 2 is a 12-week program where you exercise three times a week for one hour with an exercise therapist under physician supervision in a hospital. Occupational therapy is also given to improve your heart's functional status. This includes helping people with a
physical, sensory, or cognitive disability to become as independent as possible in all areas of their lives. A good cardiac rehab program will assess your heart's functional status before the start of the program and designing an individualized program. This is done so that your functional status can be improved throughout the 12-week program. ឆ្នាំថ្មីគួរតែប្រកាសអំពីភាពស្រស់ស្អាត។ អ្វីជាការល្អប្រសើរ វាជាឱកាសលាគ្នាពីទម្លាប់អាក្រក់ដែលជានិន្នាការក្នុងការ បំផ្លាញដល់រាងកាយរបស់យើង ស្វាគមន៍វិធីដ៏ល្អ ដើម្បី
សុខភាពរបស់យើងអោយបានកាន់តែល្អប្រសើរជាងមុន។ ទោះជាយ៉ាងណា មនុស្សភាគច្រើនប្រហែលជាមិនអើពើ នឹង គិតពីការពិតថា តើរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះដែល អាចប្រែឆ្នាំថ្មីទៅជាផ្នែកមួយដ៏គ្រោះថ្នាក់បំផុតប្រចាំឆ្នាំ សម្រាប់មនុស្សណា ដែលងាយរងគ្រោះទៅនឹងបញ្ហាជំងឺ បេះដូង និង សម្រាប់មនុស្សដែលមិនបានកត់សម្គាល់អំពី ដំណាក់កាលដំបូងនៃជំងឺបេះដូង។ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Samin
Shama គាត់ គឺជានាយក
អន្តរាគមន៍នៃជំងឺបេះដូងនៅឯមជ្ឈមណ្ឌលវេជ្ជសាស្ត្រ
Mount Sinai បាននិយាយថា "ពេលវេលានៃឆ្នាំនេះ គឺជាពេលដែលមិនល្អ ចំពោះបញ្ហាគាំងបេះដូង ជំងឺខ្សោយ បេះដូង និង ចង្វាក់បេះដូងលោតខុសចង្វាក់" ។ ស្ថិតិបាន
19
Heart disease and stroke statistics—2015 update: a report from the American Heart Association). ត្រឡប់ទៅរកថ្ងៃឈប់សម្រាក វាត្រូវបានគេមើលឃើញថា ស្ទើរតែកើនឡើងនៃចំនួនព្រឹត្តិការណ៍ជាច្រើនដែលអាច ប៉ះពាល់ទៅដល់បេះដូងរបស់អ្នកបន្ទាប់ពីថ្ងៃ Chistmas ឬ ថ្ងៃឆ្លងឆ្នាំថ្មីនេះ។ អ្វីដែលបង្កអោយកើតមាន? មនុស្ស អាចនឹងមិនចង់ធ្វើឱ្យគ្រួសាររបស់ពួកគេមានការព្រួយបារម្ភ ក្នុងអំឡុងពេលប្រារព្ធពិធីរបស់ពួកគេបើទោះបីជាពួកគេ កំពុងជួបប្រទះការកើតមានរោគសញ្ញាដែលគួរឱ្យបារម្ភ រួចទៅហើយ ឬ ភាគច្រើនបំផុតទំនងមានការបកស្រាយ រោគសញ្ញាដូចជា ការលើសជាតិអាស៊ីត (hyperacidity) ជាធម្មតាមានការឈឺចាប់ឆ្អល់បណ្តាលមកពីការញ៉ាំអាហារ និង ផឹកច្រើនពេក។ ក្នុងចំណោមនេះដែរ អ្នកជំងឺខ្លះបាន និយាយថាពួកគេមិនបានយកចិត្ដទុកដាក់អំពីសុខភាពនៃ សរសៃឈាមបេះដូងរបស់ពួកគេទេ។
តើខ្ញុំគួរធ្វើលំហាត់ប្រាណប៉ុន្មានដែរ? អ្វីដែលមនុស្សភាគច្រើនចង់ដឹងនោះ គឺអំពីរបៀបណានិង វិធីបែបណាដែលពួកគេគួរតែទៅធ្វើដើម្បីទាញយកផល ប្រយោជន៍ជាអតិបរមាពីការធ្វើលំហាត់ប្រាណនោះ។
Rule of Thumb: គួរតែធ្វើលំហាត់ប្រាណយ៉ាងហោច ណាស់ 2,5 ម៉ោងជាកម្រិតមធ្យមក្នុងមួយសប្តាហ៍។ ការធ្វើ លំហាត់ប្រាណជាកម្រិតមធ្យមមានន័យថា ការបង្កើនការ ដកដង្ហើម និង ការបែកញើស។ ប៉ុន្តែវាមិនមែនការហាត់ ប្រាណបែបដង្ហក់ញាប់ៗដូចជាសត្វឆ្កែនោះទេ។ ការវាយ តម្លៃទៅលើការធ្វើលំហាត់ប្រាណរបស់អ្នកបានដោយការ វាស់ស្ទង់អត្រាបេះដូងរបស់អ្នក។ អ្នកមានគោលបំណង ប្រហែល 50 ទៅ 70 % នៃអតិបរមាដើម្បីព្យាករណ៍អត្រា បេះដូង ឬ MPHR ។ អត្រាបេះដូងជាអតិបរមាត្រូវបាន កំណត់ដោយអាយុរបស់អ្នក។
Formula: យក 220 ដកអាយុរបស់អ្នក។ បន្ទាប់មក គុណ 0,5 ទៅ 0,7 (ភាគរយនៃអត្រាចង្វាក់បេះដូង) ដើម្បី វាយតំលៃចង្វាក់បេះដូងក្នុងមួយនាទី។
បង្ហាញថាជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង គឺជាមូលហេតុឈាន
Occupational therapy is also given to improve your heart's functional status. This includes helping people with a physical, sensory, or cognitive disability to become as independent as possible in all areas of their lives.
បានគេរំពឹងថា នឹងអាចកើនទ្បើងរហូតដល់ 23,6 លាន នាក់នៅឆ្នាំ 2030។ ជិតមួយទសវត្សរ៍មុន ដែលយើងបាន ជួបប្រទះថា មានការស្លាប់រួចមកហើយដោយសារតែជំងឺ នៃសរសៃឈាមបេះដូងរហូតដល់ 30 % ហើយការស្លាប់ នោះជាសកលកើតមានរហូតដល់ 80 % ការស្លាប់ ទាំង នោះ គឺកើតមាននៅក្នុងប្រទេសដែលមានប្រាក់ចណ ំ ូល ទាប និង ចំណូលបានត្រឹមតែពាក់កណ្តាល ( Mozaffarian
D., et al, American Heart Association Statistics Committee and Stroke Statistics Subcommittee.
របស់អ្នកគួរតែស្ថិតនៅចន្លោះពី 192. យក 192 គុណ នឹង 0,5 គឺ 96។ 192 គុណនឹង 0,7 គឺ 134។ ហេតុនេះ ការធ្វើលំហាត់ប្រាណរបស់អ្នកគួរតែស្ថិតនៅក្នុងកម្រិត មធ្យមរបស់អ្នក គួរតែមានចន្លោះពី 96 និង 134 ដងក្នុង មួយនាទី។ ដើម្បីកំណត់ពី 50 ទៅ 70 % នៃ MPHR: អ្នកកើតជំងប ឺ េះដូងកម្មវធ ិ ស ី រ្តា នីតស ិ ម្បទារបស់បេះដូង ដូចជា ជំហានទី២ គឺជាតម្រូវការបន្ទាប់សម្រាប់អ្នកជំងឺបេះដូងដូចជា អ្នកដែលធ្លាប់មានការគាំងបេះដូង ការវះកាត់ ឬ ការដាក់ stent ។ ដំណាក់កាលស្តារនីតិសម្បទាបេះដូង ជំហានទី២ គឺជាកម្មវិធីដែលមាន រយះពេល 12 សប្តាហ៍ ដែលអ្នកបានចូលរួមធ្វើលំហាត់ប្រាណមួយម៉ោងបីដងក្នុង មួយសប្តាហ៍ រួមជាមួយនឹងការព្យាបាលស្ថិតនៅក្រោមការ ត្រួតពិនិត្យរបស់គ្រូពេទ្យនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យ។ ការព្យាបាល
មុខគេនៃការស្លាប់នៅទូទាំងពិភពលោក ដែលស្មើនឹង 17,3 លាននាក់បានស្លាប់ក្នុងមួយឆ្នាំដែលចំនួននេះត្រូវ
Example: សម្រាប់អ្នកមានអាយុ 28 ឆ្នាំ MPHR
វាអាចជារឿងមួយដែលហួសចិត្តទៅវិញ សំរាប់ឆ្នាំថ្មីនេះ ទើបតែមកដល់ដែលមនុស្សភាគច្រើនតែងតែរួមបញ្ចូល ទាំងការធ្វើលំហាត់ប្រាណផងដែរ។ (Kudos ទៅកន្លែង ហាត់ប្រាណ និង ឧបករណ៍កីឡាទាំងអស់សម្រាប់ឆ្នាំថ្មី ដែលគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើល នឹងតាមតម្រូវការរបស់អតិថិជន )។ ទោះជាយ៉ាងណា ខែកុម្ភៈក៏អាចមានដំណោះស្រាយអោយ អ្នកឃ្លាតឆ្ងាយពីការចងចាំទាំងនោះបានតាមរយះការយល់ ដឹងអំពីផលប្រយោជន៍ដ៏សំខាន់ដែលបានមកពីការធ្វើលំហាត់ប្រាណ។
នេះផងដែរ ត្រូវបានផ្ដល់ឱ្យមានភាពល្អប្រសើរឡើងវិញ នូវស្ថានភាពមុខងារបេះដូងរបស់អ្នក។ រួមបញ្ចូលទាំងការ ជួយដល់ផ្នែកនៃរាងកាយវិញ្ញាណ ឬ ការយល់ដឹងដែល ជាភាពឯករាជ្យធ្វើបាននៅក្នុងគ្រប់ផ្នែកទាំងអស់នៃជីវិត របស់ពួកគេ។ កម្មវិធីស្តារនីតិសម្បទាបេះដូងដែលល្អ នឹង ត្រូវបានវាយតម្លៃទៅលើស្ថានភាពមុខងារបេះដូងរបស់ អ្នកជាមុនសិន មុននឹងពេលចាប់ផ្តើមកម្មវិធី និង រៀបចំ កម្មវិធីសំរាប់បុគ្គលម្នាក់ៗ។ ការធ្វើដូច្នេះគឺជួយដល់ស្ថាន ភាពមុខងារបេះដូងរបស់អ្នកធ្វើឱ្យមានភាពល្អប្រសើរឡើង បន្ទាប់ពីកម្មវិធី 12 សប្តាហ៍។
20
My
Unsteady
Heart
You have also the tendency to acquire AF if you have a family history of hypertension, hyperthyroidism, blockage in the arteries, cardiomyopathies, lung infections such as pneumonia, obesity, sleep apnea, or you have under a lot of alcohol or cigarette consumption.
21
Photo supplied
ON-CALL
22
Photo supplied
23
Globally, approximately 15 million people suffer a stroke each year. It is not only a societal health that is on the line but the financial burden has been overwhelming for most countries, amounting to 3% of their total country's healthcare cost. Most common cause of stroke is the precarious Atrial Fibrilation (AF). A common life-long condition, atrial fibrillation is a common type of irregular heart rhythm (arrythmia). This means that your heart has its own sense of timing and may beat very quickly or very slowly, rather than at a steady pace. AF the rapid presents an irregular beating of the left atrium (upper chamber) of the heart. Because the rapid contractions of the heart are weaker than normal contractions, there is a slow flow of blood in the atrium and could highly result to formation of blood clots. Dreadfully, clot from the heart can leave and travel to the brain and causes stroke. You would be one of potential victim as for some, there are no present symptoms. Some people with AF have no symptoms, but others may experience quivers or pain in the chest, fainting, shortness of breath and fatigue. How would you assess? Let’s go with the basics. One heartbeat involves an electrical signal in the heart muscle. These signals are timed at regular intervals so your heart could pump steadily. People with AF have erratic signals and as their hearts flutter the pumping also fluctuates.
Many people suffer no symptoms of AF and just only learn that they are already experiencing it when emergency cases are presented or when they consult their physicians. Others could feel breathless, dizziness, lightheaded, and/ or palpitation. In some cases, it is only after having a stroke that people find out they have AF. Know your AF symptoms. Hence, it is a must to visit your physician once these symptoms frequently arise. Common causes of atrial fibrillation There is no exact cause of atrial fibrillation but scientists agree that most common foundation of AF is abnormalities or damage to the heart's structure. You are also likely to develop it if you are aging as it is more common when people get older especially those aged over 65 years old. You have also the tendency to acquire AF if you have a family history of hypertension, hyperthyroidism, blockage in the arteries, cardiomyopathies, lung infections such as pneumonia, obesity, sleep apnea, or you have under a lot of alcohol or cigarette consumption. AF Management The most common management done for people with permanent AF is slowing down their heart rate. The heart can function properly as long as the rate is controlled and these is done through medications such as beta blockers and calcium channel blockers, which makes it beat more slowly and quickly control the rate of it. There are also ways to restore the heart rhythm. Most people with symptomatic
paroxysmal or persistent AF undergo Cardioversion where either medications (pharmacological cardioversion) or by placing them under sleep and giving their hearts an electric shock (electrical cardioversion) to correct the erratic rhythm. After cardioversion, the patients need to maintain their beta blockers to avoid returning to AF. Beta blockers make your heart beat more slowly and with less force, thereby reducing blood pressure. When experiencing symptoms of Atrial Fibrilation, it is best to immediately seek medical attention. There are several tests available to help you if you are at risk of AF or you are already experiencing one—ECGs from youe healthcare provider helps you assess the activity of your heart, echocardiogram to review the size or structure of your heart, event monitoring for its rhythm as well as the basic blood pressure check. So ask yourself what you need to know about your heart and what changes can I make within my lifestyle to monitor and care for your heart. នៅទូទាំងពិភពលោកមានប្រមាណ 15 លាននាក់បាន ទទួលរងជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាលជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ វាមិនមែនជារឿងតែមួយគត់ដែលបង្កឲ្យមានបញ្ហាសុខភាព សង្គមនៅលើបន្ទាត់តែមួយនោះទេ ប៉ុន្តែវាអាចមកពីបន្ទុក ហិរញ្ញវត្ថុដែលត្រូវបានរំខានសម្រាប់បណ្តាប្រទេសភាគច្រើន ដែលមានចំនួនស្មើនឹង 3% នៃការចំណាយសរុបរបស់ពួកគេក្នុងការថែទាំសុខភាពនៅក្នុងប្រទេស។ មូលហេតុទូទៅ បំផុតនៃជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល គឺដោយសារតែ ចង្វាក់បេះដូងមិនទៀតទាត់( Atrial
Fibrilation ) ។
ស្ថានភាពមួយនេះអាចប៉ះពាល់ដល់អាយុជីវិតរបស់អ្នក
24
គឺជាជំងឺបេះដូង atrial
fibrillation ដែលមានភាព
គេកើតមានជំងឺ AF នោះ ប៉ុន្តែអ្នកផ្សេងទៀតអាចមាន
ពួកគេមានជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាលទើបរកឃើញ
មិនទៀតទាត់នៃចង្វាក់បេះដូង (arrythmia)។ មាន
បទពិសោធទ៏ជួបប្រទះការឈឺចាប់នៅក្នុងទ្រូង ល្ហិតល្ហៃ
ថា ពួកគេមានជំងឺ AF ( ចង្វាក់បេះដូងមិនធម្មតា ) ។
ន័យថា បេះដូងរបស់អ្នកបានកំណត់ពេលវេលាផ្ទាល់ខ្លួន
ដង្ហើមខ្លី ហត់ និង អស់កម្លាំង។
អ្នកគួរតែដឹងពីរោគសញ្ញានៃចង្វាក់បេះដូងរបស់អ្នក (ជំងឺ
AF)។ ដូច្នេះវា គឺជាកត្តាចាំបាច់ដើម្បីណាត់ជួបគ្រូពេទ្យ
របស់វាបានដោយការដើរលឿន ឬ យឺតជាងក្នុងល្បឿន មួយដែលស្ថិតថេរ។
តើអ្នកអាចនឹងវាយតម្លៃបានយ៉ាងដូចម្តេច?
របស់អក ្ន នៅពេលដែលរោគសញ្ញាទាំងនោះបានកើតឡើង
សូមចូលរូមទៅជាមួយនឹងមូលដ្ឋានដូចខាងក្រោម។ ចង្វាក់
ជាញឹកញាប់។
AF គឺជាការបង្ហាញពីចង្វាក់បេះដូងមិនទៀងទាត់នៃ atri-
េបះដូងមួយដែលមានការពាក់ព័ន្ធនឹងចរន្តនៅក្នុងសាច់ដុំ
um ខាងឆ្វេង (ថតខាងលើ) នៃបេះដូង។ ដោយសារ
បេះដូង។ សញ្ញាទាំងនេះត្រូវបានកំណត់ពេលនៅចន្លោះ
មូលហេតុទូទៅនៃជំងឺ atrial
តែការធ្លាក់ចុះនៃការកន្ត្រាក់ខុសពីធម្មតាជាហេតុធ្វើអោយ
បេះដូងរបស់អ្នកបានកំពុងច្របាច់ស្នប់ជាលំដាប់។ អ្នកដែល
មូលហេតុណាដែលពិតប្រាកដនៃជំងឺ atrial
បេះដូងមានសភាពចុះខ្សោយ មានលំហូរឈាមយឺតនៅក្នុង
មានចង្វាក់បេះដូងខុសប្រក្រតី និង សញ្ញាបេះដូងរបស់
lationនោះទេ ប៉ុន្តែអ្នកវិទ្យាស ាស្រ្តបានយល់ស្របថា
atrium និងអាចបណ្តាលអោយកើតមានកំណកឈាម។
ពួកគេដើរញាប់អាចមានដំណើរការប្រែប្រូលខុសពីធម្ម-
មូលហេតុជាទូទៅបំផុតនៃចង្វាក់បេះដូងនេះ គឺមកពីភាព
ជារឿងដែលគួរព្រួយបារម្មណ័យ៉ាងខ្លាំង ដែលកំណកឈាម
តា ។
មិនប្រក្រតី ឬ ការខូចខាតទៅនឹងរចនាសម្ព័ន្ធនៃបេះដូង។
ចេញពីបេះដូងនឹងធ្វើដំណើរទៅកាន់ខួរក្បាល និង ជា
fibrillation មិនមាន fibril-
អ្នកទំនងជាអាចមានការអភិវឌ្ឍទៅមុខប្រសិនអ្នកមាន
មូលហេតុបង្កអោយអ្នកកើតមានជំងឺដាច់សរសៃឈាមនៅ
មនុស្សជាច្រើនដែលមិនមានទទួលរងរោគសញ្ញានៃច-
វ័យចំណាស់ផងដែរ វាជារឿងធម្មតាដែលអ្នកងាយនឹង
ក្នុងខួរក្បាល។
ង្វាក់បេះដូងនោះ ហើយវាគ្រាន់តែពួកគេអាចជួបប្រទះវា
ទទួលរងពីបញ្ហានេះ បើអ្នកជាមនុស្សដែលស្ថិតនៅវ័យ
ភ្លម ា ៗនៅពល េ ដែលមានករណីសង្គ្រោះបន្ទន ា ត ់ វ្រូ បានប
ចំណាស់ ជាពិសេសអ្នកដែលមានអាយុលើសពី 65 ឆ្នាំ។
អ្នកអាចនឹងក្លាយជាជនរងគ្រោះបាត់បង់សក្តានុពលផ្នែក
ង្ហាញទ្បើង ឬ នៅពេលពួកគេបានជួបពិគ្រោះជាមួយគ្រូ
អ្នក គឺងាយនឹងប្រឈមមុខជាមួយនឹងចង្វាក់បេះដូងលោត
ណាមួយនៃរាងកាយ មនុស្សមួយចំនួនមិនមានរោគសញ្ញា
ពេទ្យ។ អ្នកខ្លះទៀតអាចមានអារម្មណ៍ថា ដកដង្ហើមខ្លីៗ
ខុសពីធម្មតា ប្រសិនអ្នកមានប្រវត្តិគ្រួសារនៃជំងឺលើស-
ដែលបានបង្ហាញទ្បើងនោះទេក្នុងខណៈពេលដែលពួក-
វិលមុខ ឈឺក្បាល ឬ ញ័រដើមទ្រូងជាដើម។ ក្នុងករណីខ្លះ
សម្ពាធឈាម ជំងឺស្ទះសរសៃឈាមអារទែ ជំងឺ Cardio-
25
តំបន់ដែលបង្កើត ការបញ្ជូនចរន្ត ខុសធម្មតា
myopathy ការឆ្លងមេរោគសួត ក៏ដូចជាជំងឺរលាកសួត ជំងឺធាត់ ថប់ដង្ហើមនៅពេលគេង ឬ អ្នកទទួលទានគ្រឿង
ECGs from your healthcare provider helps you assess the activity of your heart, echocardiogram to review the size or structure of your heart, holter monitoring for its rhythm as well as the basic blood pressure check.
ស្រវឹង ឬ ជក់បារីច្រើនជាដើម។
ការគ្រប់គ្រងជាទូទៅបំផុតបានធ្វើសម្រាប់អ្នក គឺរក្សាលំនឹង នៃចង្វាក់បេះដូងនៅក្នុងកំរិតធម្មតាជាអចិៃន្ត្រយ៍។ បេះដូង យើងអាចដំណើរការបានត្រឹមត្រូវ គឺការក្សាលំនឹង និងការ គ្រប់គ្រងចង្វាក់បេះដូងទៅតាមរយៈការប្រើប្រាស់ថ្នាំដូច
blockers និង calcium chanel
blockers ដែលធ្វើឱ្យចង្វាក់បេះដូងក្នុងសភាពមិនយឺត មិនល្បឿន និងរក្សាលំនឹងនៃចង្វាក់បេះដូង។ គេក៏មានវិធី សាស្ត្រដើម្បីស្តារចង្វាក់បេះដូងផងដែរ។ មនុស្សភាគច្រើន មានរោគសញ្ញភ្លាមៗ Paroxysmal នឹង ជំងឺ AF រយះពេលយូរ នៅក្រោមការទទួល Cardioversion ដែល ជាកន្លែងប្រើប្រាស់ថ្នាំផ្សេងៗ ( Pharmacologic
Car-
dioversion) ឬ ដាក់វានៅពេលគេង និង ការផ្តល់ឱ្យ ចរន្តឆក់អគ្គិសនី (Electrical
cardioversion) ដើម្បី
កែសំរួលនឹងរក្សាចង្វាក់បេះដូងដែលមានភាពមិនទៀងទាត់។
ទានថ្នាំ beta
blockers អោយបានត្រឹមត្រូវជៀសវាង
បញ្ហានៃចង្វាក់បេះដូងនោះវិលត្រលប់មកវិញ។
ការគ្រប់គ្រងនៃ AF
ជា ថ្នាំ beta
បន្ទាប់ពី cardioversion, អ្នកជំងឺត្រូវរក្សាការទទួល
នៅពេលដែលអ្នកជួបប្រទះរោគសញ្ញានៃជំងឺបេះដូងAF វាជាការល្អប្រសើរបំផុត ដែលអ្នកគួរតែស្វែងរកការព្យាបាលជាបន្ទាន់។ មានការធ្វើតេស្តជាច្រើន ដែលអាចប្រើ បានដើម្បីជួយអ្នកប្រសិនអ្នកមានហានិភ័យប្រឈមមុខ ខ្ពស់នៃជំងឺចង្វាក់បេះដូង ឬ អ្នកកំពុងបានជួបប្រទះការ ធ្វើតេស្តនៃ ECGs ពីគ្រូពេទ្យដែលគាត់បានផ្តល់សេវា ថែទាំសុខភាពនឹងអាចជួយអ្នកក្នុងការវាយតម្លៃអំពីចង្វាក់ បេះដូងរបស់អ្នក ការធ្វើអេកូដើម្បីពិនិត្យទំហំ ឬ រចនា សម្ព័ន្ធនៃបេះដូងរបស់អ្នក ការត្រួតពិនិត្យ holter នៃ ចង្វាក់បេះដូងរបស់អ្នកបានថែមទៀតផង ដូចជាការពិនិត្យសម្ពាធឈាមក៏អាចជាមូលដ្ឋានចំបងផងដែរ។ ដូច្នេះ សូមសួរខ្លួនអ្នកថា តើអ្វីទៅដែលអ្នកគួរតែដឹងអំពីបេះដូងរបស់អ្នក និង អ្វីដែលអ្នកអាចធ្វើបាន ហើយគួរតែមាន ការផ្លាស់ប្តូរអំពីរបៀបរស់នៅដោយការត្រួតពិនិត្យ និង ថែរក្សាបេះដូងរបស់អ្នកអោយបានត្រឹមត្រូវល្អ។
26
Your heart and brain are in danger!
Revealing the complete story of cardiovascular disease by Dr. Anna Roslyakova
Every cell of your body receives the optimum level of fresh oxygen by passing through the blood pumping organ-heart. In this extremely hectic and busy routine, you won’t have an idea how your heart is more vulnerable to many life-threatening conditions. Cardiovascular diseases are now getting more attention due to its high incidence in developing as well as developed countries. Despite that we’re adopting a healthy lifestyle, but do you really think this is enough to prevent chance of cardiovascular disease? How about
knowing more ways to stay away from the lethal conditions? Cardiovascular disease is reported as the first leading cause of death after cancer and infectious disease. The burden of cardiovascular disease (CVD) is increasing and emerging especially, in the developing countries. Globally, 86% morbidity and mortality are related to the cardiovascular disease throughout the world. According to another study, it is estimated that around 17.5 million are affected by the cardiovascular disease worldwide. out of 17.5 million, 7.5 million people die annually due to coronary heart disease whereas 6.7 million lose their battle of death because of stroke. So, your cardiovascular system is as important as your nervous system. If it stops working, survival could be very, very difficult. Cardiovascular disease - the ladder leading to death Your cardiovascular system plays an important in supplying the fresh oxygen and excreting out the carbon dioxide. But, its functionality isn’t as simple as it seems to be. Your heart is surrounded by numerous blood vessels, which have a lot of roles. Not only, these blood vessels nourish the heart, yet, these
27
The burden of cardiovascular disease (CVD) is increasing and emerging especially, in the developing countries. Globally, 86% morbidity and mortality are related to the cardiovascular disease throughout the world. make the function of the heart more efficient. Cardiovascular diseases are a set of disorders, including: • Coronary heart disease- this happens when your heart, blood vessels and muscles are not working properly. • Rheumatic heart disease--if your heart muscles and valves are affected from the infectious disease e.g. streptococcal bacteria, then you can experience rheumatic fever and other symptoms of this disease. • Cerebrovascular disease--when the blood vessel supplied to your brain is damaged, it can lead to the serious illnesses. • Congenital heart disease-the malformations developed in cardiovascular system at birth could eventually threaten the entire mechanism of oxygen supply and carbon dioxide elimination. • Deep venous thrombosis and pulmonary embolism- when the blood clot is formed in your leg veins and it lodged in any of your artery supplied to the lungs and heart, then, it can severely compromise the entire blood circulation process. So, where would you categorize heart
attacks and stroke in the above list? Well, both these are connected. When the fatty deposition occurs within three major arteries supplying heart and brain, it results in the blockage of blood supply to the particular area. Initially, the fatty deposition won’t be excessive, it may start within the layers of the vessels, but, if it goes unnoticed, the fatty deposition would be larger and eventually, your entire artery get blocked. Angina or chest pain may occur initially dueto fatty build-up in your arteries and veins. Sometimes, the bleeding may start from blood vessels and you can get a stroke afterward. Don’t ignore the symptoms of cardiovascular disease!
Chest discomfort is the major complaint of most of the people. If your heart is in danger, you would feel chest tightness, pressure, and pain. Secondly, indigestion, nausea, heartburn and stomach pain are also the alarming signs of a heart problem. Also, the people who had experienced the heart attack revealed that they had an episode of radiating pain from chest to arm. If you’re fainting more frequently or feeling lightheaded, you shouldn’t neglect this. It would be the indication of dropping down of blood pressure because your heart isn’t working optimally. If the throat or jaw pain is radiating to
28
the chest and you’re feeling compression, seek medical attention immediately. It would also be the indication of heart attack.
Unmodifiable causes of cardiovascular disease are gender, age, genetics. You can’t change the unmodifiable cause but, you can control the modifiable reasons. You should be aware of the symptoms of the cardiovascular disease so that youcan battle with the bigger issue more profoundly.
Another symptom is unexplained exhaustion while climbing upstairs. For women, this symptom is typically important. Cold sweats without any possible reasons could also be the alarming sign that your heart is in trouble. However, irregular heartbeat and inflamed legs and ankles are other cardinal signs of something is going wrong in your cardiovascular system. You should also know about the symptoms of stroke. If anyone is experiencing the sudden numbness or weakness of the face, leg, or arm, confusion, trouble speaking, blurred vision or trouble seeing, trouble walking, dizziness, loss of balance or coordination, and severe headache, then, you should call the emergency immediately and get medical help straight away. Who are at risk of cardiovascular diseases? As heart diseases and stroke are interlinked, their risk factors are also somehow common. Those who possess any one or two of the following risk factors are at higher chances of getting affected by the heart disease and stroke. • High blood pressure • High tobacco consumption
• Physical inactivity • Unhealthy diet • Excessive intake of alcohol • High sugar levels • High blood lipids • Obesity • Overweight • Stress • Family history of CVDs Men tend to develop CVD more likely than women. Also, old age individuals are also at a higher risk of heart diseases and stroke. What are the diagnostic tests and other treatment measuresof cardiovascular disease? Your doctor may ask you to have several tests done, including ECG or CBC. Aspirin, calcium channel blockers, and nitrates may also be prescribed in order to maximize the blood circulation. If the condition is more severe, your doctor would recommend the surgical procedure to improve the quality of life. angioplasty is often considered rather to open the dilated blood vessel so that the blood circulation of the muscle is restored. Coronary artery bypass surgery is another procedure to fix the cardiac structures. The major goal of
29
your treatment is mainly to take the quality as well as quantity of your life to the next levelof health. Also, after the heart attack or even stroke, you need to be more careful of your diet. Make sure that you’re not taking the fatty food or even foods containing high levels of sugar. And also,you should walk at least 30 mins in a day. How to prevent the cardiovascular disease and stroke? According to WHO, the prevention and control are based on two types of intervention, nationwide and individual basis. By implementing the following measures in your life and educating the following to others, not only you can reduce the burden of cardiovascular disease on individual basis, in fact, the entire community will be strengthened and healthier. • Kick out the tobacco from your life • Limit the intake of sugar and sugary beverages • Reduce the salt intake • Say no to overdrinking of alcohol • Provide healthy school meals to your children so that they won’t become
obese • Get involved in the physical activity • Try out meditation or yoga to get relieve from stress • Stop bingeing • Instead of eating oily, unhealthy foods, include fruits, vegetables, and lentils in your daily routine. • Reduce your weight However, unmodifiable causes of cardiovascular disease are gender, age, genetics. You can’t change the unmodifiable cause but, you can control the modifiable reasons. You should be aware of the symptoms of the cardiovascular disease so that youcan battle with the bigger issue more profoundly. គ្រប់កោសិកានៃរាងកាយរបស់អ្នកបានទទួលនូវកំរិតអុក-
ស៊ីសែនថ្មីៗដោយឆ្លងកាត់តាមរយៈការច្របាច់បូមឈាម
ពីសរីរាង្គបេះដូង។ នៅពេលដែលអ្នកមានគ្រុនរុំារ៉ៃ និង
មានទម្លាប់រវល់មមាញឹក នោះអ្នកនឹងមិនមានគំនិតថាតើ បេះដូងរបស់អ្នកងាយនឹងគំរាមកំហែងដល់អាយុជីវិត របស់អ្នក។ ឥឡូវនេះជំងឺសរសៃឈាមបេះដូងកំពុងតែ
កើតមានទ្បើងច្រើន ជាពិសេសដោយសារតែការមិនយក ចិត្តទុកដាក់អំពីសុខភាពរបស់ខ្លួន និង ការកើតមានក្នុង ប្រទេសដែលកំពុងតែអភិវឌ្ឍន៍។ បើទោះបីថា យើងបាន រស់នៅបង្កដោយសុខភាពល្អ ប៉ុន្តែតើអ្នកពិតជាបានគិត
ថាទាំងអស់នេះគឺពិតជាគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីទប់ស្កាត់ឱកាស
ប្រឈមមុខនៃការកើតនៃជំងឺសរសៃឈាមបេះដូងបាន
ដែរឬទេ? តើគូរតែធ្វើដូចម្តេចដើម្បីដឹងអំពីវិធីការណ័ការពារបន្ថែមទៀតឱ្យជៀសឆ្ងាយពីលក្ខខណ្ឌនៃជំងឺដ៍កាច សាហាវនេះ?
ជំងស ឺ រសឈា ៃ មបេះដូងតវ្រូ បានគរា េ យការណ៍ថាជាមូល ហេតុនាំមុខគេដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិតរបស់អ្នក
បន្ទាប់ពីជំងឺមហារីក និង ជំងឺឆ្លង។ ជំងឺសរសៃឈាមបេះ-
ដូង (CVD) គឺកំពុងតែកើនឡើង និង កំពុងរីកចម្រើនជា
ពិសេសនៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍។ 86% អត្រាការ ស្លាប់ដែលត្រូវបានទាក់ទងទៅនឹងជំងឺសរសៃឈាម បេះដូងនៅទូទាំងពិភពលោក។ យោងតាមការសិក្សាមួយផ្សេង
ទៀត ហើយត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណ17,5 លាននាក់ ត្រូវ
បានរងផលប៉ះពាល់ ដោយសារជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង
នៅទូទាំងពិភពលោក។ ដកចេញ 17,5 លាននាក់ក្នុងនោះ
មាន 7,5 លាននាក់បានស្លាប់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដោយសារតែ ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូងចំណែកឯ 6,7 លានស្ទើតែបាត់-
បង់អាយុជីវិត ដោយសារតែជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល។ ដូច្នេះ ប្រព័ន្ធសរសៃឈាមបេះដូងរបស់អ្នក គឺពិតជាមាន
សារះសំខាន់ខ្លាំងណាស់ក៏ដូចជាប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទរបស់
អ្នកផងដែរ។ ប្រសិនវាឈប់ដំណើរការអ្នកនឹងអាចបាត់បង់ ជីវិតពិតប្រាដកណាស់។
ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង គឺជាជណ្តើរដែលនាំឱ្យមានការ បាត់បង់ជីវិត។ ប្រព័ន្ធសរសៃឈាមបេះដូងរបស់អ្នក គឺបាន ដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការផ្គត់ផ្គង់អុកស៊ីសែនថ្មីៗ និងការ
បញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីតមួយផ្សេងទៀត។ ប៉ុន្តែមុខ-
30
ងាររបស់វា គឺមិនមែនធម្មតាដូចជាអ្វីដែលយើងបានគិត
• ជំងឺបេះដូងដែលកើតមកពីកំណើត-ការខូចទ្រង់ទ្រាយ
ជាដំបូងសារធាតុខ្លាញ់នោះត្រូវបានរក្សាទុក និង មិនត្រូវបាន
សៃឈាមជាច្រើនដែលបានដឹកនាំមុខងារដ៏សំខាន់មួយ។
ពីកំណើត ដែលនៅទីបំផុតវាអាចគំរាមកំហែងដល់យន្ត
ឈាមទ្បើងរីក និងមានទំហំធំ។ នៅទីបំផុត មានការទប់
នោះទេ។ បេះដូងរបស់អ្នកគឺត្រូវបានហ៊ុំព័ទ្ធទៅដោយសរមិនតែប៉ុណ្ណោះ សរសៃឈាមទាំងនេះទៅចិញ្ចឹមបេះដូង និង ធ្វើឱ្យមុខងារនៃបេះដូងមានប្រសិទ្ធិភាពកាន់តែល្អ
បានបង្កើតឡើងនៅក្នុងប្រព័ន្ធសរសៃឈាមបេះដូងមក
ការផ្គត់ផ្គង់អុកស៊ីសែនទាំងមូលនៃកាបូនឌីអុកស៊ីតត្រូវ បានលុបបំបាត់។
រួមមានដូចខាងក្រោម:
• កំនកឈាមនៅក្នុងសរសៃឈាមវ៉ែនជ្រៅ និង embolism- នៅពេលដែលកំណកឈាមនោះត្រូវបានបង្កើត
នៅពេលដែលបេះដូងរបស់អ្នក ក៏ដូចជាសរសៃឈាម និង
លើផក ែ្ន ណាមួយនៃការផ្គតផ ់ ង ្គ ទៅ ់ ឱ្យសរសៃឈាមអារទែ
ប្រសើរ។ ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង គឺជាសំណុំនៃជំងឺដែល
• ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង- ជំងឺនេះគឺអាចកើតមានឡើង សាច់ដុំនៃបេះដូងរបស់អ្នកមិនធ្វើការឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
• ការរលាកសាច់ដុំ ឬ ព្រឺសបេះដូង- ប្រសិនសាច់ដុំ និង
ពស ្រឺ នប ៃ េះដូងរបស់អក ្ន តវ្រូ បានរងផលប៉ះពាល់ពជ ី ង ំ ឆ ឺ ង ្ល នៃបាក់តេរី streptococcal បន្ទាប់មកអ្នកអាចមាន
ការជួបប្រទះ និង ជំងឺរលាកសន្លាក់ និង រោគសញ្ញាផ្សេង ទៀតនៃជំងឺនេះ។
• ជំងឺនៃសសៃឈាមខួរក្បាល- សរសៃឈាមដែលផ្គត់ផ្គង់ ទៅឱ្យខួរក្បាលរបស់អ្នកត្រូវបានខូចខាត វាអាចនាំឱ្យអ្នក កើតមានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរនេះផងដែរ។
ឡើងនៅក្នុងសសៃជើងរបស់អ្នក ហើយវាបានសង្គត់ទៅ
ទៅដល់សួត និង បេះដូងរបស់អ្នក បន្ទាប់មកវាអាចសម្រុះ
សម្រួលយ៉ាងខ្លាំងដល់ដំណើរការឈាមរត់ទាំងមូល។ ដូច្នេះ តើប្រភេទណាមួយដែលអ្នកអាចបែងចែករវាងការ
គាំងបេះដូង និង ជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាលដែលមាន នៅក្នុងបញ្ជីខាងលើនេះ? ជាការពិតណាស់ ពីរប្រភេទ
នេះគឺត្រូវបានតភ្ជាប់ជាមួយគ្នា។ នៅពេលដែលមានខ្លាញ់ រអិលធ្លក ា ច ់ ុះនៅក្នង ុ សរសធ ៃ ម ំ យ ួ បានកើតឡើងប៉ះពាល់ ទៅដល់បញ្ហាធំពីរគឺបេះដូង និង ខួរក្បាល វាជាលទ្ធផលធ្វើ
អោយមានការស្ទះនកា ៃ រផ្គតផ ់ ង ្គ ់ឈាមទៅតំបន់ពស ិ ស េ ៗ។
លើសនោះទេ វាអាចចាប់ផ្តើមនៅក្នុងស្រទាប់នៃសរសៃ
ស្តាត់នៃសរសៃឈាមរបស់អ្នកទាំងមូល។ ការឈឺចុកចាប់ នៅក្នុងទ្រូង ឬ ឈឺទ្រូងអាចកើតមានឡើងដោយសារខ្លាញ់ កើតមានឡើងជាដំបូងនៅក្នុងសរសៃឈាមក្រហម និង
សរសៃរ៉ែននៃរាងកាយរបស់អ្នក។ ពេលខ្លះ ការហូរឈាម នេះអាចចាប់ផ្តើមពីសរសៃឈាម និង អ្នកអាចទទូលរង
ពីជង ំ ដា ឺ ច់សរសៃឈាមខួរក្បាលនាពេលកយ ្រោ មកទៀត។
សូមកុំជៀសវាង ឬ អើពើរោគសញ្ញានៃជំងឺសរសៃឈាម បេះដូង!
ការដែលមានភាពមិនស្រួលក្នុងទ្រូង គឺជារោគសញ្ញាចម្បង ដែលមនុស្សភាគច្រើនជួបប្រទះ។ បើបេះដូងរបស់អ្នក គឺ ស្ថិតនៅក្នុងសភាពគ្រោះថ្នាក់នោះអ្នកនឹងមានអារម្មណ៍ ថាតឹងទ្រូង មានសម្ពាធ និងទទួលរងការឈឺចាប់។ ទីពីរ
ការរំលាយអាហារមិនបានល្អ ចង្អោរ ការឆ្អល់ ក្រហ ាយ នៅ ក្នុងទ្រូង និង ឈឺក្រពះផងដែរ ទាំងនេះសុទ្ធតែជាសញ្ញា ប្រកាសអាសន្ននៃបញ្ហាបេះដូង។
ដូចគ្នានេះដែរ មនុស្សដែលធ្លាប់ជួបប្រទះការគាំងបេះដូង
បានបង្ហាញថាពួកគេ មានភាគរយនៃការឈឺចាប់រោលចាក់ ពីទ្រូងទៅដល់ដៃ។ បើអ្នកដួលសន្លប់កាន់តែច្រើន និង កើតមានជាញឹកញាប់ ឬ មានអារម្មណ៍ថាឈឺក្បាល អ្នក គឺមិនគួរធ្វេសប្រហែសអំពីបញ្ហាទាំងនេះទេ។ វាជាការ
បង្ហាញនៃការធ្លាក់ចុះសម្ពាធឈាមយ៉ាងខ្លាំង ដោយសា
រតែបេះដូងរបស់អ្នកមិនបានធ្វើការអោយបានល្អប្រសើ របំផុតនោះទេ។
ប្រសិនអ្នកមានការឈឺចាប់រឹងថ្គាម ឈឺបំពង់ក ឬ ការឈឺ-
ចាប់ចាក់ទៅដល់ទ្រូង និង មានអារម្មណ៍ថប់ៗនៅក្នុងទ្រូង
អ្នកគួរតែហៅទូរស័ព្ទ 911 អោយបានឆាប់រហ័ស។ វាជា សញ្ញាដែលបង្ហាញអំពីការគាំងបេះដូងហើយ។
រោគសញ្ញាមួយផ្សេងទៀត គឺការអស់កម្លាំងមិនអាចពន្យល់
គណនាបានខណៈពល េ ដល ែ កើតមានឡើងនូវរោគសញ្ញា ដូចខាងលើ។ ចំពោះស្ត្រី រោគសញ្ញានេះគឺពិតជាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់។ បែកញើសត្រជាក់ ដោយមិនមាន
មូលហេតុណាមួយច្បាស់លាស់ក៏ជាសញ្ញា ប្រកាសអាសន្ន អំពីបញ្ហាបេះដូងរបស់អ្នកផងដែរ។ ទោះជាយ៉ាងណា ចង្វាក់ បេះដូងមិនធម្មតា និង បញ្ហារលាកជើងមិនទៀងទាត់ និង កជើង ក៏អាចជាសញ្ញាមួយផ្សេងទៀតដែលមានអ្វីខុសពី ធម្មតានៅក្នុងប្រព័ន្ធសរសៃឈាមបេះដូងរបស់អ្នក។
អ្នកគួរតែដឹងអំពីរោគសញ្ញានៃជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាលនេះ។ បើមាននរណាម្នាក់ត្រូវបានជួបប្រទះស្ពឹកមួយ រំពេច ឬ ភាពទន់ខ្សោយនៃមុខ ដៃ ឬ ជើង ភ្លេចភ្លាំង បញ្ហា និយាយ ស្រវាំងភ្នែក ឬ ពិបាកមើលឃើញ បញ្ហានៃការ
ដើរ បញ្ហាវិលមុខ បាត់បង់តុល្យភាព ឬ ការសំរបសំរួល និង ឈឺក្បាលធ្ងន់ធ្ងរ។ បន្ទាប់មក អ្នកគួរតែហៅ អ្នកសង្គ្រោះ បន្ទាន់ស្វែងរកជំនួយពីគ្រូវពេទ្យភ្លាមអោយបានកាន់តែ ឆាប់កាន់តែល្អ។
អ្វីទៅដែលជាហានិភ័យខ្ពស់នៃជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង?
31
ជំងឺបេះដូង និង ជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាលត្រូវបាន
អាចត្រូវបានកំណត់ក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្កើនចរាចរ
គេផងដែរ។ អ្នកណាដែលមានបញ្ហាដូចខាងក្រោមមួយ
នោះមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរ។ វេជ្ជបណ្ឌិតរបស់អ្នកនឹងត្រូវបាន
ផ្សារភ្ជាប់ជាមួយកត្តាមួយចំនួនដែលជាហានិភ័យរបស់ពួកឬ ពីរ នោះមានន័យថា អ្នកអាចមានកត្តាហានិភ័យខ្ពស់
និងមានឱកាសទទួលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារជំងប ឺ េះដូង និង ជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល។
• លើសសម្ពាធឈាមខ្ពស់ • ការប្រើប្រាស់ថ្នាំជក់ខ្ពស់ • មិនសកម្មនៃរាងកាយ • របបអាហារមិនមានសុខភាពល្អ • ការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងច្រើនហួសប្រមាណ • មានកម្រិតជាតិស្ករខ្ពស់ • មានកម្រិតជាតិខ្លាញ់ក្នុងឈាមខ្ពស់ • ជំងឺធាត់ • លើសទម្ងន់ • ស្ត្រេស • ប្រវត្តិគ្រួសារនៃជំងឺ CVD បុរសក៏មានទំនោរទៅរកការកើតជំងឺបេះដូង CVDនេះ
ច្រើនជាងស្ត្រី។ ដូចគ្នានេះដែរ អ្នកដែលមានវ័យចាស់ជរា គឺជាបុគ្គលម្នាក់ ដែលប្រឈមមុខហានិភ័យខ្ពស់នៃជំងឺ បេះដូង និង ជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាលផងដែរ។
តើអ្វីទៅជាការធ្វើតេស្តរោគវិនិច្ឆ័យ និង ការព្យាបាលជំងឺ
អ្នកដទៃទៀត មិនត្រឹមតែអាចជួយអ្នកក្នុងការកាត់បន្ថយ
ផ្តល់អនុសាសន៍អោយអ្នកជំងឺទទួលការព្យាបាលដោយ
តែម្នាក់នោះទេ តែវាជាការពិតសហគមន៍ទាំងមូលនឹង
ការវះកាត់ដើម្បីកែលម្អគុណភាពនៃជីវិត។ angioplasty
ត្រូវបានពង្រឹង និងមានសុខភាពល្អគ្រប់ៗគ្នា។
ឈាមបេះដូង គឺជានីតិវិធីមួយផ្សេងទៀតដើម្បីជួសជុល
នៃការព្យាបាលជាចម្បងដើម្បីទទូលបានគុណភាព ក៏ដូច
• ផ្តល់អាហារមានសុខភាពល្អនៅសាលាកូនៗរបស់អ្នក
មានការសំរួលចលនាឈាមរត់ពីសាច់ដុំបេះដូងត្រូវបាន
ស្ដារឡើងវិញអោយបានល្អប្រសើរ។ ការវះកាត់សរសៃ រចនាសម្ព័ន្ធនៃបេះដូងរបស់អ្នក។ នេះជាគោលដៅចម្បង ជាបរិមាណនៃសុខភាពជីវិតរបស់អ្នកផងដែរ។
ប្រមាណ
ដូច្នេះពួកគេនឹងមិនក្លាយទៅជាធាត់
អ្នកមិនបានទទួលទានអាហារជាតិខ្លាញ់ ឬ សូម្បីតែអាហារ
• ធ្វើសកម្មភាពនៃរាងកាយ • ការតាំងសមាធិ ឬ ធ្វើ yoga ដើម្បីបំបាត់ភាពតានតឹង • បញ្ឈប់ការបណ្តោយខ្លួនហួសប្រមាណ • ជំនួសឱ្យការបរិភោគខ្លាញ់មិនល្អ អាហារមិនល្អ ដោយ ជំនួសមកនូវផ្លែឈើ បន្លែ និង lentils នៅក្នុងទម្លាប់ប្រ-
ដើរយឺតៗយ៉ាងហោចណាស់អោយបាន 30 នាទីក្នុងមួយ
• កាត់បន្ថយទម្ងន់របស់អ្នក
ដូចគ្នានេះដែរ បន្ទាប់ពីការគាំងបេះដូង ឬ សូម្បីតែជំងឺដាច់
សរសៃឈាមខួរក្បាល។ អ្នកក៏ត្រូវការរស់នៅប្រកបដោយ ភាពប្រុងប្រយ័ត្នអំពីរបបអាហាររបស់អ្នក។ សូមប្រាកដថា
ដែលមានកម្រិតជាតិស្ករខ្ពស់។ អ្នកគួរតែធ្វើលំហាត់ប្រាណ ថ្ងៃជារៀងរាល់ថ្ងៃ។
តើធ្វើដូចម្តេចដើម្បីទប់ស្កាត់ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង និង ជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល?
បើយោងតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក
ដែលក្នុងនោះរូមមានទាំង ECG ឬ CBC។ ថ្នាំអាស្ពីរីន
ប្រភេទនៃអន្តរាគមន៍ពីទូទាំងប្រទេស និង ពីមូលដ្នាននៃ
calcium chanel blockers និង nitrates ដែល
ពីប្រឈមមុខនៃជំងឺសរសៃឈាមបេះដូងនៅលើបុគ្គល
• ជៀសផុតពីថ្នាំជក់អោយឆ្ងាយពីជីវិតរបស់អ្នក • កំណត់ការទទួលទានជាតិស្ករ និង ភេសជ្ជៈផ្អែម • កាត់បន្ថយការទទួលទានជាតិអំបិលច្រើន • និយាយថាទេ ចំពោះជាតិអាល់កុល និងការផឹកស្រាហួស
ត្រូវគេបានចាត់ទុកថាជាការបើកព្រងីកសរសៃឈាម ដូច្នេះ
សរសៃឈាមបេះដូងផ្សេងទៀត?
គ្រូពេទ្យរបស់អ្នកអាចនឹងស្នើសុំឱ្យអ្នកធ្វើតេស្តជាច្រើន
នៅក្នុងជីវិតរបស់អ្នក និង ការអប់រំដូចខាងក្រោមទៅដល់
ឈាមនៅក្នុងរាងកាយរបស់អ្នក។ ប្រសិនល័ក្ខខ័ណ្ឌទំាង
គេមានការបង្ការ និង ទប់ស្កាត់ដោយពឹងផ្អែកទៅកត្តាពីរ បុគ្គល។ ដោយអនុវត្តវិធានការដូចខាងក្រោមដែលមាន
ចាំថ្ងៃរបស់អ្នក។
ទោះជាយ៉ាងណា មូលហេតុនៃជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង គឺមិនមានពឹងផ្អែកទៅលើភេទ អាយុ ជាតិសាសន៏នោះ ទេ។ អ្នកមិនអាចផ្លាស់ប្តូរមូលហេតុដែលបណ្តាលអោយ កើតមាន ប៉ុន្តែអ្នកអាចត្រួតពិនិត្យគ្រប់គ្រងហេតុផលដែល
ប្រែប្រួលនោះ។ អ្នកគួរតែដឹងអំពីរោគសញ្ញានៃជំងឺសរសៃ ឈាមបេះដូង ដូច្នេះអ្នកអាចប្រយុទ្ធប្រឆំាងជាមួយនឹង បញ្ហាដែលធំជាងនេះបន្ថែមទៀតបាន។
32
HEALTH
ECOMORE in CAMBODIA
Improving the monitoring of disease emergence and progression related to changes in human demographics and transportation
33
Phnom Penh – The ECOMORE Project’s Final Symposium, held last 5th of December 2016 at the Le Royale Raffles Hotel, highlights the project’s component in Cambodia, which aims to alert public health authorities on possible dengue outbreaks through its early warning system. Head of Epidemiology and Public Health Unit of Institut Pasteur du Cambodge Dr. Arnaud Tarantola emphasized that the ECOnomic development, ECOsystem MOdifications, and emerging infectious diseases Risk Evaluation, commonly known as ECOMORE, places high importance on borders and roads where prevalent exchanges in diseases occur. “If people travel, so do viruses,” he attested. By providing an early warning system to predict the epidemic, the ECOMORE model enables local healthcare providers to anticipate better management of the disease. Dengue, especially in developing countries, is a year-round public health threat and the number of dengue cases in the Southeast Asia region is expected to increase especially during wet season. Dr. Didier Fontenille, Director of Institut Pasteur du Cambodge, stated that dengue has always been a major public health concern and that a better knowledge and understanding of the disease should be clearly met. “Dengue is a major public concern in Cambodia. We believe that we can do
something about it. We do not talk about drugs yet as there is no available vaccine in Cambodia as of the moment. However, a vaccine is not efficient enough. Hence, we need to have a better knowledge and understanding of the disease. We need to know how many dengue cases we have, how many vectors are prevailing, and where we can find these cases. The ECOMORE model, then, offers the early warning system that anticipates and predicts dengue outbreak in the country. [By] having this knowledge, we will have a better control of the disease at the health center level, at the hospital level and in vector control,” Dr. Fontenille said. Entomology Supervisor Mr. Didot Prasetyo also presented in the symposium the different vector collection techniques used during the ECOMORE campaign such as CDC
Light Traps, Double Nets, Mechanical Aspirators, BG-Sentinel Traps and Backpack Aspirators for both Culex and Aedes mosquito genera. This collection aims to improve vector control in both hospitals and communities. It is considered that both mosquito genera thrive on different seasons—Culex during the dry season and Aedes during the wet season (June and July). Though the country’s dengue rate is lower in 2016 compared to previous years, there has been a recorded increase in cases for the months of July and August most specifically among children 5 to 10 years of age. The improved surveillance in sentinel hospitals also allowed the creation of an algorithm that detects irregularities in surveillance data to anticipate major outbreaks few weeks in advance. For instance, Phnom Penh’s early warning surveillance for 2008 till 2015 lead to
34
The objective of ECOMORE is not only research and data. It is also knowledge translation. The objective is to transfer the information obtained into policies and action in controlling the disease.
two accurately predicted outbreaks and four accurately predicted non-major outbreaks. Remarkably, the surveillance showed major outbreak predictive capability of 8.8 weeks in advance. Further differences in data from specific Cambodian provinces were also presented during the symposium by Ms. Julia Ledien, a freelance statistical epidemiologist in France. Every knowledge and data encountered during the project could also be transferrable and usable to manage chikungunya and zika viruses. “The ECOMORE project is a success for many reasons. We managed to attain a better understanding of the emergence and occurrence of dengue as well as the relationship between dengue and mosquitoes." "It has also helped improve alerts and warning systems for the management of the disease. Moreover, it is also a useful not only for dengue but also for other viruses with dengue-like symptoms such Chikungunya and Zika. We may make a
phase in the future for these two,” Dr. Fontenille added. The ECOMORE project also offered a training component towards local government units where nurses and doctors were trained for the project. Likewise, proponents of the project are positive that it could decrease cases once policies concerning national dengue control are established. “The objective for such program is not only research and data. It is also knowledge translation. The objective is to transfer the information obtained into policies and action in controlling the disease.” he concluded. Major beneficiaries of the project include healthcare providers who will be able to clearly identify different categories of suspected cases of dengue, the National Center for Parasitology Entomology and Malaria Control who will receive the data, medical practitioners who will participate in the monitoring to improve their awareness of dengue circulation, as well as the Cambodian public who will be informed beforehand regarding risks
of dengue outbreaks. The ECOMORE, which started in March 2013 and was funded by the AFD (French Agency of Development), was spearheaded by four institutes namely Institut Pasteur du Cambodge (Cambodia), Institut Pasteur du Laos (Laos PDR), National Health Laboratory (Myanmar), and National Institute of Hygiene and Epidemiology (Vietnam). The project hopes to launch the second ECOMORE soon with Philippines as its new member through the Research Institute for Tropical Medicine.
35
ភ្នំពេញ - សន្និសីទគម្រោង ECOMORE ចុងក្រោយ
ដាលនៃវីរុសនៅតែមាន " គាត់បានបញ្ជាក់។
នៃជំងឺនេះគួរតែត្រូវបានផ្តល់ជាចាំបាច់។
តាមរយៈការផ្តល់នូវប្រព័ន្ធប្រកាសអាសន្នទៅកាន់តំបន់
"Dengue is a major public concern in "
សមាសភាគរបស់គម្រោងនេះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែល
ដែលបានប៉ាន់ស្មានថាមានជំងឺរាតត្បាត ប្រព័ន្ធ ECO-
ជំងឺគ្រុនឈាមគឺជាក្តីបារម្ភជាសាធារណៈនៅប្រទេសកម្ពុជា
មានគោលបំណងដើម្បីជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរសុខភាព
MORE អនុញ្ញាតឱ្យអ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពក្នុង
យើង។ យើងជឿថាយើងអាចធ្វើអ្វីមួយដើម្បីវា។
សាធារណៈលើការផ្ទុះជំងឺគ្រុនឈាមដែលអាចធ្វើទៅបាន
មូលដ្ឋានអាចរំពឹងទុកជាមុនលើការគ្រប់គ្រងជំងឺអោយបាន
យើងមិននិយាយអំពីថ្នាំនៅឡើយទេ ព្រោះថាមិនមានវ៉ាក់-
តាមរយៈប្រព័ន្ធប្រកាសអាសន្នទាន់ហេតុការណ៍របស់ខ្លួន។
កាន់តែប្រសើរជាងមុន។ ករណីជំងឺគ្រុនឈាមជាពិសេស
សាំងដែលអាចប្រើបាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេពេលនេះ។
ប្រធានផ្នែករោគរាតត្បាត និងសុខភាពសាធារណៈនៃវិទ្យា
នៅក្នុងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ក្នុងកំឡុងពេលមួយឆ្នាំដែល
ទោះជាយ៉ាងណា ថ្នាំបង្ការគឺមិនមានប្រសិទ្ធិភាពគ្រប់គ្រាន់
ស្ថានប៉ាស្ទ័រកម្ពុជា លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Arnaud
Taran-
មានការគំរាមកំហែងដល់សុខភាពសាធារណៈ និងចំនួន
នោះទេ។ ដូច្នេះយើងត្រូវមានចំនេះដឹង និងការយល់ដឹង
tola បានបញ្ជាក់បន្ថែមថាការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចការកែប្រែ
នៃករណីជំងឺគ្រុនឈាមនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះត្រូវ
អំពីជំងឺអោយបានច្បាស់។ យើងចាំបាច់ត្រូវដឹងថាតើមាន
ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី និង ការវាយតំលៃលើហានិភ័យនៃការ
បានគេរំពឹងថា នឹងកើនឡើងជាពិសេស ក្នុងអំឡុងពេល
ករណីជំងឺគ្រុនឈាមប៉ុន្មានករណីដែលយើងជួបប្រទះមាន
ផ្ទុះជំងឺឆ្លងដែលគេស្គាល់ជាទូទៅថា ECOMORE
រដូវវស្សា។ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Didier
Fontenille ជា
ភ្នាក់ងារបង្កជំងឺអ្វីខ្លះកំពុងរាលដាល និងតំបន់ដែលយើង
ត្រូវបានផ្តោតសំខាន់នៅតាមព្រំដែន និង នៅតាមផ្លូវជា
នាយកគ្រប់គ្រងនៃវិទ្យាស្ថានប៉ាស្ទ័រកម្ពុជា បានថ្លែងថា ជំងឺ
អាចរកឃើញករណីជំងឺទាំងនេះ។ បន្ទាប់មកប្រព័ន្ធ ECO-
កន្លែងដែលការផ្លាស់ប្តូរជាទូទៅចំពោះជំងឺអាចកើតមាន
គ្រុនឈាមបានក្លាយជាបញ្ហាចំបងចំពោះសុខភាពសាធារណៈ
MORE អាចផ្តល់នូវប្រព័ន្ធប្រកាសអាសន្នទាន់ហេតុ-
ឡើង។ « ប្រសិនបើមនុស្សនៅតែធ្វើដំណើរ ការរាល-
ហើយចំនេះដឹងដែលល្អប្រសើរជាងមុន និងការយល់ដឹង
ការណ៍ និងការព្យាករណ៍ទុកជាមុនអំពីការផ្ទុះឡើងករណី
របស់លោក បានប្រារព្ធឡើងលើកទី 5 នៅចុងខែធ្នូ ឆ្នាំ 2016 ឯសណ្ឋាគារ Raffles
Le Royal, គូសបញ្ជាក់
36
ជំងឺគ្រុនឈាមនៅក្នុងប្រទេស។ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Fon-
ឆ្នាំ 2016 នេះទៅនឹងឆ្នាំមុន មានការកើនឡើងដែលបាន
tenille និយាយថា តារយៈការមានចំណេះដឹងនេះ យើង
កត់ត្រាទុកនៅក្នុងករណីសម្រាប់ខែកក្កដានិងជាពិសេសខែ
នឹងមានការគ្រប់គ្រងបានកាន់តែល្អប្រសើរជាងមុននៅតាម
សីហា។ ភាគច្រើនក្នុងចំណោមកុមារអាយុពី 5 ទៅ 10
"គម្រោង ECOMORE គឺទទួលបានជេាគជ័យដោយ
មណ្ឌលសុខភាព មន្ទីរពេទ្យ និង នៅតាមតំបន់គ្រប់គ្រង
ឆ្នាំ។
សារមូលហេតុជាច្រើន។ យើងបានខិតខំប្រឹងដើម្បីទទួល
ភ្នាក់ងារចម្លងរោគ"។
និង zika ។
បានការយល់ដឹងកាន់តែប្រសើរឡើងនៃការផ្ទុះឡើង និង ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងលើការត្រួតពិនិត្យនៅទីតាំងមន្ទី
ការកើតឡើងនៃជំងឺគ្រុនឈាមព្រមទាំងទំនាក់ទំនងរវាង
Entomology Supervisor Mr. Didot Pលោក
រពេទ្យដែលមានការឃ្លាំមើល ត្រូវបានអនុញ្ញាតការបង្កើ
ជំងឺគ្រុណឈាមនិងមូស។ វាបានជួយកែលម្អការផ្តល់ដំណឹង
Didot Prasetyo ប្រធានផ្នែកបាណកសាស្ត្របានបង្ហាញ
តក្បួនដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីដែលរកឃើញនៅក្នុង
និងការប្រកាសអាសន្នសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងនៃជំងឺនេះ។
នៅក្នុងសន្និសីទបច្ចេកទេសការប្រមូលភ្នាក់ងារចម្លងរោគ
ទិន្នន័យការត្រួត ពិនិត្យដើម្បីប្រមើលមើលការផ្ទុះឡើង
លើសពីនេះទៅទៀតវា គឺជាការមានប្រយោជន៍មិនត្រឹម
ផ្សេងគ្នាៗ កំឡុងពេលយុទ្ធនាការ ECOMORE ដូច-
ក្នុងប្រមាណពីពីរទៅបីសប្តាហ៍ជាមុន។ ឧទាហរណ៍ នៅ
តែសម្រាប់ជំងឺគ្រុនឈាមប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងសម្រាប់
ជាអន្ទាក់ពន្លឺ CDC ទ្វេរសំណាញ់ ម៉ាស៊ីនស្រូបមេកានិច
រាជធានីភ្នំពេញមានការតាមដានប្រកាសអាសន្ននៅឆ្នាំ
វីរុសផ្សេងៗទៀតដូចជា chikungunya និង zika ផង
អន្ទាក់ BG-Sentinel និងម៉ាស៊ីនស្រូបជាកាបូបស្ពាយ
2008 រហូតដល់ 2015 នាំទៅដល់ការផ្ទុះជំងឺ២ដងតា
ដែរ។ យើងនឹងអាចកំណត់តំណាក់កាលនៅថ្ងៃអនាគត
សម្រាប់សត្វមូសអំបូរ Culex និង Aedes ។ ការប្រមូល
មព្យាករណ៍ទុកជាមុន និងការទស្សន៍ទាយ៤ដងយ៉ាងត្រឹ
មួយសម្រាប់វីរុសទាំងពីរនេះផងដែរ" លោកវេជ្ជបណ្ឌិត
នេះមានគោលបំណងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងលើការគ្រប់គ្រង
មត្រូវពីការផ្ទុះដែលមិនសូវចម្បង។ កក្តាគួរឱ្យកត់សម្គា
Fontenille បានបន្ថែម។
ភ្នាក់ងារចម្លងរោគទាំងនៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យ និងសហគមន៍។
ល់ការតាមដានបានបង្ហាញថា លទ្ធភាពនៃការព្យាករណ៍
វាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមូសទាំងពីរអំបូរមានការលូតលាស់
ទុកជាមុនយ៉ាងចម្បងចំពោះការផ្ទុះឡើងនៃជំងឺបានរយៈ
គម្រោង ECOMORE ក៏បានផ្តល់ជូនការហ្វឹកហាត់
នៅក្នុងរដូវកាលផ្សេងគ្នា។ Culex លូតលាស់ក្នុងអំឡុង
ពេល 8.8 ជាមុន។
មួយផងដែរទៅដល់រដ្ឋាបាលក្នុងតំបន់ជាកន្លែងដែលគិ-
ពេលរដូវប្រាំង និង Aedes លូតលាស់ក្នុងអំឡុងពេលរដូវ
រៀងរាល់ចំណេះដឹងនិងទិន្នន័យដែលយើងបានជួបប្រទះ
លានុបដ្ឋាយិកានិងវេជ្ជបណ្ឌិតបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាល
វស្សា ( ខែមិថុនានិងខែកក្កដា ) ។ បើទោះបីជាអត្រាជំងឺ
ក្នុងអំឡុងពេលគម្រោងនេះ អាចនឹងត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរបាន
សម្រាប់គម្រោងនេះ។ ដូចគ្នានេះដែរអ្នកគាំទ្រនៃគម្រោង
គ្រុនឈាមរបស់ប្រទេសទាំងនេះស្ថិតក្នុងកម្រិតទាបបើធៀប
និងអាចប្រើប្រាស់ ក្នុងការគ្រប់គ្រងវីរុស chikungunya
នេះមានគំណិតជាវិជ្ជមានថា វាអាចថយចុះនៅពេលដែល
37
គោលនយោបាយស្ដីអំពីករណីការត្រួតពិនិត្យជំងឺគ្រុនឈាម
Centre International de Vaccination International Vaccination Center
ថ្នាក់ជាតិត្រូវបានបង្កើតឡើង។ "វត្ថុបំណងសម្រាប់កម្មវិធី
No. 5 Monivong Boulevard P.O Box. 983, Phnom Penh Cambodia
បែបនេះ គឺមិនត្រឹមតែការស្រាវជ្រាវនិងប្រមូលទិន្នន័យ នោះទេ វាគឺជាការបកប្រែចំណេះដឹងផងដែរ។ វត្ថុបំណង នេះ គឺដើម្បីផ្តល់ចំណេះដឹងដែលមានចូលទៅក្នុងគោល ការណ៍ទទួល និង ធ្វើសកម្មភាពដើម្បីគ្រប់គ្រងជំងឺនេះ " គាត់បានសន្និដ្ឋានសរុប។ គម្រោង ECOMORE នេះបានចាប់ផ្តើមនៅខែមីនា ឆ្នាំ 2013 និងត្រូវបានផ្តល់មូលនិធិដោយទីភ្នាក់ងារ AFD (ទីភ្នាក់ងារបារាំងដើម្បីការអភិវឌ្ឍ) ត្រូវបានដឹកនាំដោយ វិទ្យាស្ថានបួន គឺវិទ្យាស្ថានប៉ាស្ទ័រកម្ពុជា (កម្ពុជា), វិទ្យាស្ថាន ប៉ាស្ទ័រឡាវ (ឡាវ), មន្ទីរពិសោធន៍សុខាភិបាលថ្នាក់ជាតិ (មីយ៉ាន់ម៉ា) និងវិទ្យាស្ថានជាតិអនាម័យនិងរោគរាតត្បាត (វៀតណាម)។ តាមរយៈគម្រោងនេះ មានការសង្ឃឹមថា នឹងបើកដំណើរការជាលើកទីពីរ ក្នុងពេលឆាប់ជាមួយ
ECOMORE ប្រទេសហ្វីលីពីនជាសមាជិកថ្មីរបស់ ខ្លួនតាមរយៈវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវវេជ្ជសាស្ត្រត្រូពិក។
Available Vaccines Vaccin/Vaccine Serum
Description
BCG VACCINE
Tuberculose/Tuberculosis
CD. JEVAX, JEV
Encéphalite Japonaise/Japanese Encephalitis
TT Vaccine 0,5 ml, Mono-Dose
Tetanos
CERVARIX
Papillomavirus humain/human
ROTARIX
Rotavirus
SYNFLORIX
Pneumocoque/Pneumococcus
VARIVAX
Varicelle
EUVAX B 10 µg/0,5 ml PEDIATRIC
Hépatite B/Hepatitis B
EUVAX B 20 µg/1 ml ADULT
Hépatite B/Hepatitis B
TUBERSOL 1 ml
Test Tuberculine/Tuberculin Tets
ACT-HIB (0,5ml/dose)
Haemophilus influenzae
AVAXIM 160U ADULT
Hépatite A/Hepatitis A
AVAXIM 80U PEDIATRIQUE
Hépatite A/Hepatitis A
MENINGOCOCCIQUE A+C(0,5ml/dose)
Méningite
PENTAXIM
DT Coqueluche accelullaire, Haemophilus influenza
TETRAXIM
DT Coqueluche accelullaire
STAMARIL PASTEUR (0,5ml/dose)
Fiève jaune/Yellow fever
TRIMOVAX MERIEUX (ROR)
Rougeole, oreillon, Rubéole
TYPHIM VI
Fiève typhoïde/Typhoïd
VAXIGRIP ADULT 0,50 ml
Grippe/Flu
VAXIGRIP PEDIATRIQUE 0,25 ml
Grippe/Flu
VERORAB (Fl./ 0,5 ml)
Rage/Rabies
FAVIRAB (5 ml)
Serum antirabique/Antirabic
TETANEA 1500 U.I. (1ml/dose) (TAT)
Serum antitétanique
Immunoglobuline Hépatite B
Immunoglobuline Hépatite B
Analysis & International Vaccinations Opening Hours: Monday-Friday | 7:00-17:00 Saturday | 7:00-11:30 Email: accueil@pasteur-kh.org Tel: +855 (0)12 812 003 | :+855 (0)23 428 561
38
DKSH CSR PROJECT - Giving back to your Employees
HAGAR CATERING
HD Cares, together with the HD magazine, aims to: provide effective health care education (facts, figures and advices on specific health topics and conditions) to those who have limited access on health information such as Cambodia’s workforce; make health education a part of every private organization and entity’s CSR projects; become an immediate instrument in fostering health and wellness in Cambodia; and instill among workers and employees that reading on health is a crucial part of corporate culture
39
ECOMORE in CAMBODIA 5th December 2016 Raffles Hotel
PHARMACY VISIT
Healthwise Digest covered last December the Final Symposium of Ecomore, a project aimed at alerting the public health authorities with an early warning system for the progression of dengue fever. The ECOMORe project models tracks the progression of dengue in relation to population movement and population density and correlates the date with such external factors as road development, and meteorological data. The ECOMORE project has been implemented in 4 countries: Cambodia, Lao PDR, Myanmar and Vietnam.
Last December, Own Brand launched its product awareness and detailing campaign, which aims to educate selected pharmacies about the effectivity of Fluomizin as a non-antibiotic, non-resistant, anti-infective treatment for all vaginal infections. Fluomizin is also safe to use for pregnant and/or lactating women.
40
HEALTHWISE SPOTLIGHT
41
TV's Rising Songbird
Chamroeun Sopheak
At 25 years of age, Chamreun Sopheak is finally living her dreams. Born in Bakheng District, Kondal Province, a 30-minute ride away from Phnom Penh, Sopheak currently bagged 4th place at the acclaimed international reality television singing competition, The Voice Cambodia. “My family is a mid-sized one. I have two other siblings—an elder sister and a younger brother. My dad works as an artist ministry officer and my mom is a plain housewife. I was sent to an NGO of Khmer Amatak for Art when I was in primary school. There, I studied different forms of dance, which includes blessing dance.” Sopheak’s perception towards classic dance is that it is a challenge because it doesn’t bring much income. The classical dancers need to study and practice for years and they only get limited support from the Cambodian people. However,
her determination set her goals and thus, helped her achieve her dreams. “I was fascinated with entertaining people and I eventually learned singing.” Remarkably, Sopheak also holds a degree in art, department of music and majors in classical songs. “I was really keen to perform. During my stay at the university, I already joined a few contests such as Yi Ke song at Bayon TV and I won 2nd prize. I also won 1st prize at the CTN contest for classic song. My proudest achievement so far was The Voice Cambodia. The season ended with me qualifying as top 4.” I am so fortunate to receive a huge support from my parents. That is the reason I decided to become an artist. My dad advised that he wanted his daughter to showcase our Khmers splendid artistry to the world. I remembered that and I committed myself to making that dream come true.
“I have never had any serious diseases since I was a child because I take care of my diet through healthy food and drinks. We are trained to drink water because dancing is also an exercise and you’ll really sweat a lot.” Please do check your health especially your heart. If you are experiencing symptoms, do not wait until it is already severe. Please receive treatment and always follow the doctor’s prescription,” she concluded. ក្នុងវ័យ២៥ឆ្នាំ កញ្ញាចំរើន សុភ័ក្រ្តបានរស់ក្នុងក្តីស្រមៃ របស់នាង។ ដោយចាប់កំណើតក្នុងស្រុកបាក់ខែង ខេត្ត កណ្តាល ដែលចំណាយប្រហែល 30 នាទីពីភ្នំពេញ កញ្ញា ចំរើនសុភ័ក្រ្ត បានឈានដល់ដំណាក់កាលបេក្ខជន៤រូប ចុងក្រោយ ក្នុងកម្មវីធីប្រលងចំរៀងអន្តរជាតិតាមកញ្ចក់ ទូរទស្សន៍ដែលមានឈ្មោះថា “The
Voice Cambo-
dia” “គ្រួសាខ្ញុំជាប្រភេទគ្រួសាទំហំមធ្យមមួយ។ ខ្ញុំមាន បងប្អូន ២នាក់ផ្សេងទៀត គឺបងស្រីម្នាក់ និងប្អូនប្រុសម្នាក់។ ឱពុករបស់ខ្ញុំបម្រើការជាមន្រ្តីរាជការ ក្នុងក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ហើយម្តាយរបស់ខ្ញុំជាស្រ្តីមេផ្ទះប៉ុណ្ណោះ។
42
កាលនៅតូច ខ្ញុំត្រូវបានបញ្ជូនឱ្យចូលរៀននៅអង្គការសិល្បៈ
សិល្បៈ មហាវិទ្យាល័យដូរតន្រី្ត ផ្នែកចំរៀងបុរាណ។ “ ខ្ញុំ
ខ្មែរអមត ក្នុងថ្នាក់បឋមសិក្សា។ នៅទីនោះ ខ្ញុំបានសិក្សា ពិតជាចាប់អារម្មណ៍នឹងការច្រៀងណាស់។ ក្នុងកំឡុងពេល ហាត់រៀនរបាំជាច្រើនដែលរួមមានរបាំជូនពរ គោះត្រឡោក
ការសិក្សានៅសកលវិទ្យាល័យរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំបានចូលរួមការ
ជាដើម។ ”
ប្រកួតមួយចំនួនដូច ការប្រកួតប្រឡងចំរៀងយីកេ នៅ
ពិភពលោក។ នាងខ្ញុំចង់ចាំវាទុក ព្រមទាំងប្តេជ្ញាខ្លួនឯង ក្នុងការសម្រេចក្តីសុបិន្តនេះឱ្យក្លាយជាការពិតផងដែរ។
“នាងខ្ញុំមិនដែលឈឺជំងឺធ្ងន់ធ្ងរអ្វីឡើយតាំងពីក្មេងមកពី
ទូរទស្សន៍បាយ័ន ដែលខ្ញុំបានជាប់ជ័យលាភីលេខ ២។ ព្រោះនាងខ្ញុំយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើរបបអាហារ ដោយ សុភ័ក្រ្តមានទស្សន:ចំពោះរបាំបុរាណថា វាជាការប្រកួត
បន្ទាប់មកទៀត ខ្ញុំបានជាប់ជ័យលាភីលេខ ១ ទៅលើការ
ញ៉ាំអាហារ និងភេសជ្ជៈដែលធ្វើឱ្យមានសុខភាពល្អ។ យើង
ប្រជែងយ៉ាងខ្លាំង ហើយវាក៏មិនបានផ្តល់នូវប្រាក់ចំណូល ប្រឡងចំរៀងបុរាណ។ ហើយសមិទ្ធិផលដែលគួឱ្យមាន ទាំងអស់គ្នាត្រូវបានណែនាំឱ្យញុំាទឹក ពីព្រោះការរាំរបាំក៏ ច្រើនដែរ។ លើសពីនេះ ក្នុងនាមជាអ្នករបាំបុរាណទាមទារ
មោទនភាពមួយទៀតរបស់ខ្ញុំ គឺការចូលរួមប្រឡងចំរៀង
នៅការរៀនសូត្រ និងហាត់ពត់ជាច្រើនឆ្នាំ ហើយពួកគេ កម្មវិធីអន្តរជាតិ។ ក្រោយការប្រឡងបានបញ្ចប់ ខ្ញុំបាន
ដូចជាការហាត់ប្រាណដែរ ហើយយើងនឹងបែកញើសយ៉ាង ច្រើន។”
ទទួលបានការគាំទ្រមានដែនកំណត់ពប ី ្រជាជនកម្ពុជា។ ជាប់ចូលក្នុងលំដាប់បួននាក់ចុងក្រោយ។” ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កត្តាការប្តេជ្ញារបស់នាង ចំពោះ
“សូមពិនិត្យសុខភាពរបស់អ្នក ជាពិសេសគឺពិនិត្យបេះ-
គោលដៅរបស់នាងបានជួយនាងឱ្យសម្រេចបាននៅសុបិន្ត
នាងខ្ញព ុំ ត ិ ជាមានសំណាងណាស់ដល ែ ទទួលបានការគាំទ្រ ដូង។ ប្រសិនបើអ្នកធ្លាប់មានរោគសញ្ញានៃជំងឺនេះ សូមកុំ
របស់នាង។
“នាងខ្ញុំពេញចិត្តក្នុងការបំរើការកំសាន្តស-
យ៉ាងមហិមាពីលោកឱពុកអ្នកម្តាយរបស់ខ្ញុំ។ នេះជាមូល
ទុកវារហូតដល់ក្លាយជាធ្ងន់ធ្ងរ។ សូមទៅទទួលយកការ
ប្បាយរបស់ប្រិយមិត្ត ដោយនាងខ្ញុំនិងខិតខំច្រៀងឱ្យកាន់ ដែលជំរុញឱ្យនាងខ្ញុំក្លាយជាអ្នកសិល្បៈ។ លោកប៉ារបស់
ព្យាបាល និងធ្វើតាមវេជ្ជបញ្ជារបស់គ្រូពេទ្យ” នាងបន្ថែម។
តែល្អប្រសើរឡើង” ជាការកត់សម្គាល់ផងដែរ សុភ័ក្រ្ត
នាងខ្ញុំបានព្រានប្រដៅខ្ញុំថា គាត់ចង់ឱ្យកូនស្រីរបស់គាត់
បានបញ្ចប់ការសិក្សាបរិញ្ញាបត្រពីសកលវិទ្យាល័យ វិចិត្រ-
បង្ហាញសិល្បៈវប្បធម៌ដ៏ល្អផូផង់របស់ខ្មែរយើងទៅកាន់
For faster and longer relief for all kinds of pain
ONE SOLUTION FOR ALL KINDS OF PAIN
a quick 20-minute1 immediate release for all kinds of pain
sustained release for 8 hours1 of lasting control and efficac
Safe on stomach, reduces Gastrointestinal bleeds due to sustained release3
lower rate of liver toxicity4
ULCER FREE
fever, post-operative pains, body muscular aches and pains, headaches, menstrual cramps
faster longer the the relief relief for for all all kinds kinds of of pain pain references: 1,2. Radebaugh G, Glen M, Murtha J, Glinecke R. Oral Sustained Release Acetaminophen Formulation and Process, 1989. 3. Hoftiezer JW, O’Laughlin JC, Ivey KJ . Effects of 24 hours of aspirin, Bufferin, paracetamol and placebo on normal human gastroduodenal mucosa. Gut. 1982;23(8):692-697. / Johnson PC, Driscoll T . Comparison of plain and buffered aspirin with acetaminophen in regard to gastrointestinal bleeding . curr ther Res clin exp. 1981(1):79-84. 4. Soll AH, Weinstein WM, Kurata J, McCarthy D. Nonsteroidal Antiinflammatory Drugs and Peptic Ulcer Disease. Ann Intern Med 1991; 114:307-19 / Whitcomb DA, Block GD, Association of Acetaminophen Hepatoxicity with Fasting and Ethanol Use. JAMA 1994;272:1845-1850.
Market Expansion Services by www.dksh.com
េបច ី ង់បានឱសថមានគុណភាពល� សូមទិញឱសថមានបិទលតប័្រតប��ក់េលខប�� ិក CAM N0431IP-14 េនតមឱសថស�ន ឱសថស�នរង ែដលមានច្បោប់ និងស�កស�� Logo ពី្រកសួងសុខភិបាល។ ករផ្សព�ផ្សោយ ្រត�វបានអនុ��តតមេសចក�ីសេ្រមច ២៧៧/១៦ អបស/ឱអបស ចុះៃថ�ទី ២៥ ែខ មិនា ឆា� ំ ២០១៥ របស់្រកសួងសុខភិបាល និង សុពលភាពេនៃថ�ទី ២៥ ែខ ក�� ឆា� ំ ២០១៦។ េបីមាន្របតិកម�រ ំខនរបស់ឱសថ សូមរយ ករណ៍មកនាយកដ�នឱសថ តមរយ:េលខទូរស័ព� 023 990 499 / 012 948 552 ឬ អុែី ម៉ល pv.center@ezecom.com.kh ឬ វ ិបសយ www.ddfcambodia.com និង ្រក�មហ៊ុន DKSH ទូរស័ព�េលខ 067 555 752 ឬ 067 555 256
43
ផលិតផលពិត
េបីចង់បានឱសថមានគុណភាពល� សូមទិញឱសថមានបិទលតប័្រតប��ក់េលខប�� ិក CAM R2 0288IP-96 េនតមឱសថស�ន ឱសថស�នរង
ផលិតផល���ង���យ
ែដលមានច្បោប់ និងស�កស�� Logo ពី ្រកសួងសុខភិបាល។
ករផ្សព�ផ្សោយ្រត�វបានអនុ��តតមេសចក�ីសេ្រមច ១១៦៣/១៦ ចុះៃថ�ទី ១៥ ែខតុល ឆា� ំ ២០១៦ របស់្រកសួងសុខភិបាល និង សុពលភាពេនៃថ�ទី១៥ ែខេមស ឆា� ំ ២០១៧ ។ េបីមាន្របតិកម� រ ំខនរបស់ឱសថ សូមរយករណ៍មកនាយកដ�នឱសថ តមរយ:េលខទូរស័ព� 023 990 499 / 012 948 552 ឬ អុែី ម៉ល pv.center@ezecom.com.kh ឬ វ ិបសយ www.ddfcambodia.com និង ្រក�មហ៊ុន DKSH ទូរស័ព�េលខ 067 555 752 ឬ 067 555 256
44
Common Causes of LowerBack Pain
Since lower back pain can result from any of several major causes, sufferers are urged to consult a doctor to ensure they get the right treatment. or from deteriorating once you’ve experienced it, however, often requires a few lifestyle changes.
Many Cambodians suffer from lower back pain as the result of manual labor work and certain lifestyle factors. Dr. Sik Thireak, an orthopedist at Samnang 12 Bone Clinic, said people aged 30-60 are the most likely group to face lower-back pain. In Cambodia, men are more likely to suffer the condition than women since they hold most of the manual labor jobs. People who sit for long hours are prone to experience lower back pain, while children who carry heavy backpacks are at risk of developing the condition later in life. Parents are urged to guard against
this. A few of the main causes of lower back pain are: being overweight; age; an underlying illness; and doing manual labor work (the biggest single cause). Since lower back pain can result from any of several major causes, sufferers are urged to consult a doctor to ensure they get the right treatment. Dr. Thireak said that if you feel pain after carrying something heavy, you should consult a physician. Most often, balm and a bandage will relieve the symptoms. Keeping the condition at bay
Patients should avoid carrying anything heavy until the condition is relieved. Failing to do so runs the risk of injury to a muscle or disc. Some patients are eventually told to exercise in order to strengthen their discs and/or alter their diet in order to lose weight. He added that weight changes can lead to damaged or broken discs, especially in manual laborers. Those who are overweight potentially enjoy the added benefit of losing weight. You can have rich food for breakfast as long as you reduce the size of the meals you eat for lunch and dinner. A good option to help reduce hunger is to have a
45
glass of milk or water 10 minutes before each meal. Lower-back pain patients are strongly advised not to engage in vigorous exercise. Exercises that do not increase the pain can be attempted.
ការឈឺចង្កេះនៅថអនាគត ្ងៃ ផងដែរដែលមា តាបិតារ បស់
នឹងកាន់តធ្វ ែ ើឲ្យឆ្អឹងថាសនិងសាច់ដុំប៉ះទង្គិចនិងឈ ឺចាប់។
ក្មេងគប្បីយកចិត្តទុកដាក់។ អ្នកជំងឺមួយចំនួននឹងត្រូវណែនាំឲ្យធ្វើលំហាត់ប ្រាណឆ្អ ឹង កត្តាធំៗមួយចំនួនដែលបង្កឲ ្យមា នបញ្ហឈឺ ា ចង្កេះរួមមាន៖ ឡើងទម្ងន់ការវិវត្តន ៃវ័យការធ្វើពលកម្មធ្ងន់ៗនិងជំងឺ ផ្សេងៗ។ ខណៈដែលក ត្តាដែលប ង្កឲ ្យមានអាការៈឈឺចង្កេះ
ខ្នងនិងណែនាំឲ្យផ្លាសប ់ ្តូរទម្លាបអា ់ ហារដើម្បប ី ញ្ចុះទម្ងន់។ លោកបានបន្ថែមថាការប្រែប្រួលនៃទម្ងន់ អាចធ្វើឲ្យប ៉ះពាល់ដ ល់ឆ្អឹងថាសជាពិសេសនៅពេលដែលអ្នកជំងធ ឺ ្វើ
ញឹកញាប់បំផុតគឺការធ្វើពលកម្មធ្ងន់ៗ។
ការងារធ្ងន់ៗ។ អ្នកជំងឺដែលលើសទម្ងន់អាចជ្រើសរើស
អាការៈឈច ឺ ង្កេះដោយសារការធ្វើការងារធ្ងន់និងទម្លាប់
ដោយសារតែមូលហេតុនៃការឈឺចង្កេះអាចបណ្តាមកពី
អ្នកជំងឺអាចទទួលទា នអាហារ១០០ភាគរយនៅពេល
នៃការរស់នៅ។
ច្រើនកត្តាដូច្នេះអ្នកជំងគ ឺ ប្បីមកធ្វើការពិភាក្សាជា មួយ
ការបញ្ចុះទម្ងន់ដោយការផ្លាសប ់ ្តូររបបអាហារ។
ប្រជាជនខ្មែរជា ច្រើនដែលកំពុងជួបប្រទះនិងប្រឈមដោយ
ព្រឹកនិងកា ត់បន្ថយទំ ហអា ំ ហារខ្លះ នៅពេលថ្ងៃត្រង់និង
អក ្ន ឯ កទេសដម ើ ប្ ីទទួលយកការពយា ្ បាលឲយ្ បា នតម ្រឹ ត វ្រូ ។
ពេលល្ងាច។ ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពស្រេកឃ ្លាន ក្នុងពេល
សំណង់១២មានប្រសាសន៍ថា អ្នកដែលមា នវ័យចា ប់ពី
វេជ្ជ. ធីរៈលើកឡើងថា ជាទូទៅប្រេងលាបឬបង់បិត
កែវក ្នុងរយៈពេល១០នាទីម ុនពេលអាហារ។
៣០ឆរ្នាំ ហូតដ ល់៦០ឆ្នាំភាគច្រើនប្រឈមនឹងបញ្ហាឈឺ
(កៅអៀក)បំបាត់ការឈឺចាប់ក៏ត ្រូវបានយកមកប្រើប្រាស់
ចង្កេះ។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបុរសច្រើនតែប្រឈមនឹង
ផងដែរដើម្បីកាត់ប ន្ថយអាការៈឈឺចាប់។ យ៉ាងណាក៏ដោយ
លោកវេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសផ្នែកឆ្អឹងស៊ិកធីរៈនៃគ្លីនិកឆ្អឹង
បន្ថយទ ម្ងនអ ់ ្នកជ ំងអា ឺ ចទទួលទា នទឹកដោះគោឬទឹកម ួយ
ថៃហ្គ័របាម ជារូអ្នបកមន្ ជំងត ឺមិតែមួ នត្រូវយ បាគត់ នអនុញ្ញាតិឲ្យធ ្វើលំហាត់ប្រាណធ ្ងន់ៗ
អាការៈនេះច្រើនជា ងស្រ្តីដោយសារតែបុរសដើរត ួសកម្ម
មានប្ ពស់ អាការៈឈឺ ចឺចុកង្ក រោយ ឡើយ ក្នុងកក ្ន ំឡុងុងការបន្ ព េលដធ ែលូរមា នអាការៈឈ េះ។ ប៉ុន្តែ អ្នកជំងឺត្រូវផ ្លាសប ់ ្តូរទម្លាប់ការរស់នៅ របស់ ខ ្លួនដរសិ ើម្បីកទុំឲ្ធ្យភាពខ្
នៅក្នុងការងារពលកម្មច ្រើនជាងស្រ្តី។
បញ្ហាឈឺចង្កេះរាលដាលកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
អ្នកជំងឺអាចសាកល្បងធ្វើលំហាត់ប្រាណ ងាយៗដែលជ ួយ
មិនតែប៉ុណ្ណោះអ្នកដែលអ ង្គុយយូ រន ិងច្រើនម ៉ោងក៏ប្រឈម
វេជ្ជ.ធីរៈបន្តទ ៀតថាអ្នកជំងត ឺ ្រូវបញ្ឈប់ការ លើករបស់
ហែលទឹក៕
នឹងអាការៈឈឺចាប់នេះផងដែរ។ កុមារដែលមានទម្លាប់
ធ្ងន់ៗសិ នរហូតដ ល់ពេលដែលលែងមានការឈឺចាប់។
ស្ពាយកាបូបឬកាតាបធ្ងន់ៗទៅ សាលាក៏អាចប្រឈមនឹង
នៅពេលណាដែលអ្នកជំងឺនៅតែបន្តល ើករបស់ធ ្ងន់ៗវា
ដល់ឆ ្អឹងចង្កេះនិងមិនប ៉ះពាល់ដល់កា រឈឺចង្កេះដោយការ
Sonyka, Va. (2016, December 21). Common Causes of Lower Back Pain, Health Section, Khmer Times.
េបីចង់បនឱសថមនគុណភពលអ សូមទិញឱសថមនបិទលតប័រតបញជក់េលខបញជ ិក CAM R10050Ih-12 េនតមឱសថសថន ឱសថសថនរង ែដលមនចបប់ និងសលកសញញ Logo ពីរកសួង សុខភិបល។ ករផសពវផសយរតូវបនអនុញញតតមេសចកតីសេរមច ៧៧៣/១៦ អបស/ឱអបស ចុះៃថងទី ១៨ ែខ កកកដ ឆន ំ ២០១៦ របស់រកសួងសុខភិបល និង អស់សុពលភពេនៃថងទី ១៥ ែខ មករ ឆន ំ ២០១៧។ េបីមនរបតិកមមរ ំខនរបស់ឱសថ សូមរយករណ៍មកនយកដឋនឱសថ តមរយ:េលខទូរស័ពទ 023 990 499 / 012 948 552 ឬ អុែី ម៉ល pv.center@ezecom.com.kh ឬ វ ិបសយ www.ddfcambodia.com និង រកុមហ៊ុន DKSH ទូរស័ពទេលខ 067 555 752 ឬ 067 555 256
edist the pain ding esoverheir
can er of can bili-
n if care sing lthy
ថ អ (M ព្
46
DISABILITY WARNING FOR LONGTERM LOWER BACK PAIN
ប
ប ទ្
ស ឈ ទ�
រប ក ក ឈ វះ �
tant, impaome dical
sing bone that
ents sufbut sc a
អ រយ ក
Long term lower-back pain can cause a change in a patient’s manner of walking. Some serious conditions can arise from this, such as foot disabilities While medical treatments are available that can relieve lower-back pain for short periods, the symptoms often return, usually in a more severe form. Dr. Sik Thireak, an orthopedist at Samnang 12 Bone Clinic, said the problems that cause lower back pain cannot be detected by X-ray, adding that patients need a Magnetic Resonance
Imaging (MRI) scan of their vertebral discs to see if the cause of their pain lies there. “Long term lower-back pain can cause a change in a patient’s manner of walking. Some serious conditions can arise from this, such as foot disabilities,” he said. Lower-back pain can worsen if the
patient fails to follow healthcare recommendations such as exercising regularly and maintaining a healthy weight. “Medical treatment is important, but it is not always the answer. The important thing for lower-back pain patients is to exercise and stay fit. Some patients don’t require any medical treatment at all,” Dr.
ជ ម ច ក តត
47
Thireak said. Some serious conditions causing intense lower-back pain require bone surgery, the doctor said, adding that every case was different. The doctor warned that patientswho need disc surgery sometimes suffer from a relapse of the condition, but that doing surgery on the same disc a second time is difficult. In some cases, lower-back pain can spread to other discs. Dr. Thireak said he had seen cases where lower-back pain returned four years after being treated. He said this was usually the result of weight gain. However, he added that in most cases lower-back pain is not indicative of a very serious illness. If the condition lasts for just a few days, an MRI scan is not required. Nonetheless, anyone suffering back pain should consult an expert to ensure they get the right treatment, if needed. Sonyka, Va. (2016, December 28).
ទេាះបីជាការព្យាបាលដេាយឱសថអាចធេ្វីឲ្យអាការៈឈឺ
គឺ អ្នកដែលមានអាការៈឈឺចង្កេះ ត្រូវធ្វើគឺធ្វើលំហាត់
ចង្កេះជាសះស្បើយមួយរយៈពេលក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែអាការៈ
ប្រាណនិង រក្សាទម្ងន់។ ពេលខ្លះ ការព្យាបាលដោយថ្នាំសឹង
ឈឺចាប់នេះនឹងអាចត្រលប់មកវិញម្តងទៀត ឬកាន់តែធ្ងន់-
តែមិនត្រូវការផងដែរ>>។
ធ្ងរជាងមុន។
អាការៈឈឺចង្កេះខ្លះត្រូវធ្វើការព្យាបាលដោយការវះកាត់។ ប៉ុន្តែ អាការៈរបស់អ្នកជំងឺនីមួយៗ មិនដូចគ្នាទាំងអស់
អ្នកឯកទេសផ្នែកឆ្អឹង លោកវេជ្ជបណ្ឌិត សិុកធីរៈនៃគ្លីនិក
ឡើយ។ លោកបានបញ្ជាក់ថា ករណីដែលអាការៈ ឈឺចង្កេះ
ឆ្អឹង សំណង់១២ បានថ្លែងថា អាការៈឈឺចាប់ ដោយសារ
ត្រលប់មកវិញម្តងទៀត នឹងបង្កការលំបាកក្នុងការព្យាបាល
ជំងឺឈឺចង្កេះ មិនអាចមើលឃើញតាមរយៈការថតកាំរស្មី
ប្រសិនបើអ្នកជំងឺធ្លាប់ឆ្លងកាត់ការវះកាត់ព្យាបាលជំងឺឈឺ
X នោះទេ។ លោកបន្ថែមថា លទ្ធផលនៃការថតកាំរស្មី X
ចង្កេះម្តងរួចមកហើយ។ លោកថាវានឹងមានការលំបាកក្នុ
មិនអាចបញ្ជាក់ពីអាការៈឈឺចង្កេះបានច្បាស់លាស់ឡើយ។
ងការធ្វើការវះកាត់ជាថ្មីម្តងទៀត ហើយករណីខ្លះវាអាច
អ្នកជំងឺត្រូវធ្វើការថតដោយម៉ាសីុន Magnetic
ធ្វើឲ្យខូចខាតដល់ថាសឆ្អឹង៊ដទែទៀតផងដែរ។
nance Imaging (MRI scan)
Reso-
ដើម្បីពិនិត្យមើលឲ្យ
ច្បាស់ថា តើអាការៈឈឺចាប់ផ្នែកចង្កេះពិតជាបង្កឡើង ដោយ
ករណីមួយដែលលោកធ្វាប់ជួបប្រទះ គឺអ្នកជំងឺម្នាក់បាន
បញ្ហាលៀនថាស ឆ្អឹង ឬយ៉ាងណា។ លោកវេជ្ជ ថ្លែងថា៖
ត្រលប់មកអាការៈឈឺចង្កេះម្តងទៀត បន្ទាប់ពីធ្វើការព្យា-
<<អ្នកដែលមានអាការៈឈឺចង្កេះរយៈពេលយូរអាចបង្កឲ្យ
បាលបានជេាគជ័យបានរយៈពេល៤ឆ្នាំ។ លោកថា នេះ
ប្តូរដំណើរ។ ករណីធ្ងន់ធ្ងរខ្លះទៀតអាចបង្កឲ្យពិការជើងក៏
គឺជាលទ្ធផលមួយ បន្ទាប់ពីអ្នកជំងឺមានការឡើងទម្ងន់ខុស
មាន>>។
ធម្មតា។
អាការៈឈឺចង្កេះ អាចត្រលប់ទៅធ្ងន់ធ្ងរបើសិនជាអ្នកជំងឺ
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកវេជ្ជ្. បាននិយាយថា ជំងឺឈឺចង្កេះ
ខកខានមិន បានអនុវត្តការថែទាំសុខភាពឲ្យបានត្រឹមត្រូវ
មិនមែនជាជំងឺធ្ងន់ធ្ងរនេាះឡើយ។ ចំណែកឯការស្កេនតាម
ដូចជា ការខកខានមិនបានធ្វើលំហាត់ប្រាណ និងការឡើង
រយៈម៉ាសីុន MRI ក៏មិនចាំបាច់ប្រើប្រាស់នេាះឡើយ
ទម្ងន់ជាដើម។
សម្រាប់អ្នកជំងឺដែលមានអាការៈឈឺចង្កេះត្រឹម២ ឬ ៣ ថ្ងៃ។ អ្នកដែលមានអាការៈឈឺចង្កេះ គ្រាន់តែត្រូវធ្វើការ
Disability Warning for Long-Term Lower Back Pain,
លោកវេជ្ជ. ធីរៈនិយាយថា៖ <<ទេាះបីជាការព្យាបាលដោយ
ពិគ្រេាះជាមួយអ្នកមានជំនាញ ដើម្បីស្វែងរកការព្យាបាល
Health Section, Khmer Times.
ថ្នាំពេទ្យសំខាន់ប៉ុន្តែមិនសំខាន់រហូតទេ។ រឿងដែលសំខាន់
ដោយត្រឹមត្រូវជាការស្រេច។
48
THIS MONTHlisting HOSPITALS AND CLINICS Le Cabinet Infirmiers Francais +855 96 64 25 96 lecabinetpp@gmail.com Pan Clinic Medical Beauty Center Paragon Shopping Center Street 214, 1st Floor Phnom Penh, Cambodia +855 92 98 78 10 European Dental Clinic No. 160A, Norodom Blvd, Phnom Penh, Cambodia +855 23 211 363 Central Hospital No. 82A, St. 154) Phnom Penh, Cambodia +855 11 322 224 Women-Baby’s Center Room 403, #23, St. 112 Business Center KTT (KT Tower) wbc@wbcanna.com www.wbcanna.com +855 98 800 921 International Chiropractic Clinic No. 67 Bis, St. 240 Phnom Penh, Cambodia info@cambodiachiropractic.com www.cambodiachiropractic.com +855 23 223 101 Sonja Kill Memorial Hospital P.O. Box 0705 Kampot, Cambodia +855 77 666 752
BANKS ABA Bank No.148, Preah Sihanouk blvd., Phnom Penh Cambodia +855 23 225 333 www.ababank.com Maybank No. 144, 217 Veng Sreng Boulevard, Phnom Penh +855 23 424 482
RESTAURANTS Cabaret Restaurant #159, Street 154 | Corner Street 81 Phnom Penh, Cambodia +855 92 650 980 Kaviar Restaurant No. 22, Street 55 corner Street 242 Phnom Penh, Cambodia +855 17 390 066
KWest Restaurant No. 1, Preah Sisowath Quay corner St. 154 Phnom Penh, Cambodia +855 23 214 747 Le Moon No. 1, Preah Sisowath Quay corner St. 154 Phnom Penh, Cambodia +855 23 214 747 Hagar Restaurant & Catering + 855 92 333 142/ 092 333 095 / 012 306 075 No. 44 Street 310, Beoung Keng Kang 1, Phnom Penh, The Grey Khmer Grill Acha Sva (St.), King’s Road Angkor, Wat Bo Village, Siem Reap +855 63 966 940
HOTELS Indochine Hotel No. 28-30, Street 130, Phnom Penh, Cambodia +855 23 211 525 Himawari Hotel No. 313, Preah Sisowath Quay, Phnom Penh +855 23 214 555 Hotel Sofitel Phnom Penh Phokeethra No.26 Old August Site, Sothearos Boulevard, Phnom Penh 12301 +855 23 999 200
CAFES AND PASTRIES Wings Coffee No. 28BEo, St. 310, Phnom Penh, Cambodia +855 98 840 231 Joma Cafe No. 294, Norodom Blvd, Phnom Penh +855 23 993 722 The Blue Pumpkin No. 563, Mondul 1 Village, Sangkat Svay Dangkum, Siem Reap City, Siem Reap +855 63 963 574 No. 7, St. 380, Phnom Penh +855 23 987 153 St. 57, corner of St.288
Phnom Penh +855 23 991 818 No. 2Eo, St. 106, Phnom Penh +855 93 996 070 No. 69, St. 566, Phnom Penh +855 23 991 883 Tous Les Jour No. 298 Preah Monivong Boulevard, Phnom Penh +855 93 372 222
BEAUTY SHOP AND SALON Chanails #46, street 352 (entrance on street 57) Phnom Penh, Cambodia +855 23 987 789 Tips and Toes #17 Beo, Street 278 Phnom Penh, Cambodia +855 23 987 442 The Hair Lab No. 23, St. 310 Sangkat Boeung Keg Kang I, Phnom Penh +855 23 222 638 Dermalogica Perfect Skin PSL No. 23, St. 310 Sangkat Boeung Keg Kang I, Phnom Penh +855 23 222 603
NGOs HIV/AIDS Coordinating Committee (HACC) SL International Limited (2nd floor): #10, St. Oknha Pich(242), Phnom Penh, Cambodia +855 23 217 964 GROCERY MART Natural Garden No. 214, Street 63, Boeung Keng Kang I, Chamkar Morn, Phnom Penh Tel: 023 555 20 28 info@ngkhmer.com No.243Eo, Street 63, Boeung Keng Kang I, Chamkar Morn, Phnom Penh Tel: 023 555 20 28 Street Corner 240 & Pasteur Street 51, Daun Phen, Phnom Penh Tel: 060 444 058
49
50
AVAILABLE at pharmacies with Tanakan Product Representative មាននៅ
AVAILABLE at pharmacies with Tanakan Product Representative មាននៅ
AVAILABLE at pharmacies with Tanakan Product Representative មាននៅ
AVAILABLE at pharmacies with Tanakan Product Representative មាននៅ
គ្រប់ឱសថស្ថានទាំងអស់
គ្រប់ឱសថស្ថានទាំងអស់
គ្រប់ឱសថស្ថានទាំងអស់
គ្រប់ឱសថស្ថានទាំងអស់
ផលិតផល Tanankan នៅទីនោះ
ផលិតផល Tanankan នៅទីនោះ
ផលិតផល Tanankan នៅទីនោះ
ផលិតផល Tanankan នៅទីនោះ
AVAILABLE at HelpPlus pharmacy
AVAILABLE at HelpPlus pharmacy
AVAILABLE at HelpPlus pharmacy
AVAILABLE at HelpPlus pharmacy
មាននៅ
មាននៅ
មាននៅ
មាននៅ
ដែលមានអ្នកតំណាង
ដែលមានអ្នកតំណាង
ដែលមានអ្នកតំណាង
ដែលមានអ្នកតំណាង
ឱសថស្ថាន HelpPlus
ឱសថស្ថាន HelpPlus
ឱសថស្ថាន HelpPlus
AVAILABLE at pharmacies with Gastropulgite Product Representative
AVAILABLE at pharmacies with Gastropulgite Product Representative
AVAILABLE at pharmacies with Gastropulgite Product Representative
AVAILABLE at pharmacies with Gastropulgite Product Representative
មាននៅ
មាននៅ
មាននៅ
មាននៅ
ឱសថស្ថាន HelpPlus
គ្រប់ឱសថស្ថានទាំងអស់
គ្រប់ឱសថស្ថានទាំងអស់
គ្រប់ឱសថស្ថានទាំងអស់
គ្រប់ឱសថស្ថានទាំងអស់
ផលិតផល Hiruscar នៅទីនោះ
ផលិតផល Hiruscar នៅទីនោះ
ផលិតផល Hiruscar នៅទីនោះ
ផលិតផល Hiruscar នៅទីនោះ
AVAILABLE at HelpPlus pharmacy
AVAILABLE at HelpPlus pharmacy
ដែលមានអ្នកតំណាង
មាននៅ
ឱសថស្ថាន HelpPlus
ដែលមានអ្នកតំណាង
មាននៅ
ឱសថស្ថាន HelpPlus
ដែលមានអ្នកតំណាង
AVAILABLE at HelpPlus pharmacy មាននៅ
ឱសថស្ថាន HelpPlus
ដែលមានអ្នកតំណាង
AVAILABLE at HelpPlus pharmacy មាននៅ
ឱសថស្ថាន HelpPlus
��ឹម�� ១ ��ប់
51
�ចស��ប់��ន�ន
* �ណិជ�ស����ំទ��ក់��ន��លកំពុង��ញនិយម�ក��ងទីផ�រ�សុី ��សិទ��ពខ�ស់ចំ�ះពពួក����សុីត�ន
*TOP DEWORMING BRAND IN THE ASIAN MARKET Effective on a wide range of parasites:
whip worm
roundworm
pin worm
dwarfe tape worm
fish tape worm
hook worm
�យុ�ប់ពី 2 ��ំ�ើង� ��ើ��ស់ �យទំ�រមុន��ល��បម�ងមួយ��ប់
DOSAGE: Same dosage for all adults and children over 2 years of age 1 tablet once chewed before swallowing, may be repeated every 3 months
�រ�តុផ�ំសកម�: Mebendazole 500mg
ACTIVE INGREDIENT: Mebendazole 500mg FLAVOR: Available in three (3) variants
កំរ�ត��ើ��ស់: កំរ�ត��ើ��ស់ដូច��ចំ�ះមនុស���ញវ័យ និង កុ�រ ��ល�ន �ៀង�ល់ 3 ��ម�ង រស�តិ: ����ើ
�ម��ើ��ស់ចំ�ះ: ���ង�យុ��ម 2 ��ំ និង អ�កជំងឺ��ើម
Market Expansion Services by www.dksh.com
���ី�ន����ះក��ង��ី�សទី 1
CONTRAINDICATION: Unsuitable for children under 2 years Unsuitable for pregnant women during the first three months of pregnancy Unsuitable for people with liver disease
េបច ី ង់បានឱសថមានគុណភាពល� សូមទញ ិ ឱសថមានបទ ិ លតប័្រតប��ក់េលខប�� ិក CAMR3 0805IP-98 េនតមឱសថស�ន ឱសថស�នរង ែដលមានច្បោប់ នង ិ ស�កស�� Logo ពី្រកសួង សុខភិបាល។ ករផ្សព�ផ្សោយ ្រត�វបានអនុ��តតមេសចក�ីសេ្រមច 772/16 អបស/ឱអបស ចុះៃថ�ទី ១៨ ែខកក�ដ ឆា� ំ ២០១៦ របស់្រកសួងសុខភិបាល និង សុពលភាពេនៃថ�ទី ១៥ ែខមករ ឆា� ំ ២០១៧។ េបីមាន្របតិកម�រ ំខនរបស់ឱសថ សូមរយករណ៍មកនាយកដ�នឱសថ តមរយ: េលខទូរស័ព� 023 990 499 / 012 948 552 ឬ អុែី ម៉ល pv.center@ezecom.com.kh ឬ វ ិបសយ www.ddfcambodia.com និង ្រក�មហ៊ុន DKSH ទូរស័ព�េលខ 067 555 752 ឬ 067 555 256
52
េបីចង់បានឱសថមានគុណភាពល� សូមទិញឱសថមានបិទលតប័្រតប��ក់េលខប�� ិក CAMR1 4732 IP-07 េនតមឱសថស�ន ឱសថស�នរង
ែដលមានច្បោប់ និងស�កស�� Logo ពី្រកសួងសុខភិបាល។ ករផ្សព�ផ្សោយ្រត�វបានអនុ��តតមេសចក�ីសេ្រមចេលខ ៦២៩/១៦ ចុះៃថ�ទី ២៤ ែខ មិថុនា ឆា� ំ ២០១៦ របស់្រកសួងសុខភិបាល និងសុពលភាពេនៃថ�ទី ២៥ ែខ ធ�ូ ឆា� ំ ២០១៦។
េបីមាន្របតិកម�រ ំខនរបស់ឱសថ សូមរយករណ៍មកនាយកដ�នឱសថ តមរយ:េលខទូរស័ព� 023 990 499 / 012 948 552 ឬ អុីែម៉ល
pv.center@ezecom.com.kh ឬ វ ិបសយ www.ddfcambodia.com និង ្រក�មហ៊ុន DKSH ទូរស័ព�េលខ 067 555 752 ឬ 067 555 256