Unu jarcento kaj unu...
tradukis kaj sendis Bardhyl Selimi el Albanio
Rakonto de Zija Ĉela el Albanio
E
ble pro la aĝuleco, oni ne sciigis lin, ke ties bonamiko jam forpasis. Se li estus sciinta tion, neniu povus haltigi Donat aliĝi al la funebra procesio. Sed nek la ekscitantoj de la vilaĝo sin ne detenus, iel mokante lin. Interalie, la maljunulo imagis per si mem: “Estas ja alveninta la fantomo por konduki la fantomon!” La veturado per aŭtilo ekde la municipa centro ĝis al Bruk, sia naskiĝvilaĝo, daŭris ĉirkaŭ unu horon. Sur la antaŭa sidloko, tute senvole, Donat Shtjefni levis manplaton kaj, de fojo al fojo, skuadis ĝin kvazaŭ naztukon antaŭ sia vizaĝon, kvazaŭ li volus forigi ian logeman vidaĵon, kiu restis en ties okuloj. La pranepo rigardis lin tra la speguleto, sed ne kuraĝis alparoli lin, ĉar, kion ajn, li dirus, la blankbarbulo povus konsideri ian kaŝitan subridon. Des pli ke la maljunulo ankoraŭ priatentis la mokaĵojn kaj la ekscitaĵojn de la homoj. Ĉu ili sin montrus tiel senhontemaj, por eksciti lin ankaŭ en la hejmo, kien li estis iranta por trinki la primortintan kafon?! Por li tio ŝajnis ne malebla, ĉar “pri tuto kulpas ja Donat”, li murmuris portante la pezon sur siaj ŝultroj. “Sed ankaŭ tiu kanajlo, la doktoro”, li malpezigis unu ŝultron. En la cetera parto de la vojo li rememoris tuton jam okazintan. En la sezonaj agrolaboroj, estante bonaj najbaroj, Donat Shtjefni kaj Pashk Shasi helpadis unu la alian. Post la rikoltoj de tiu jaro, kiam la somera varmego longis, al Donat ekaperis ia ruĝiĝo en la okuloj kio ne malperis. La najbarino, la dommastrino, spertema popolkuracisto, konis la medikamenton. Ĉe la komunaj bariloj, ŝi donis al Donat glaseton da lakto. Ĉi tiu uzis ĝin laŭ la konsilo, konsiderante ĝin azeninan lakton
Turka Stelo ● aŭgusto 2021
(tiel ŝi estis dirinta lin). Sed la ruĝiĝo ne malaperis. Tiam, ĉe la popolkuracistino naskiĝis la dubo, ke transpasinte de mano al mano, la efiko de la medikamento estis malfortiĝinta. Kaj, por ke oni ne perdu ĝin denove, ŝi babilis kun sia filo, kiu ĵus patriĝis. Tiel ili invitis la najbaron en ilia hejmo. Post kiam la popolkuracistino petis lin ekkuŝi kaj malfermegi la okulojn, la novedzino malbutonigis sian ĉemizon kaj eligis sian pezan mamon, portante ĝin per manplato desube, kvazaŭ ĝi estus ledsaketo lavita per oro. Al la paciento ekfulmis en la kapo: “Pli belan kozon miaj okuloj jam ne vidis kaj eble neniam vidos”. Sed tiumomente aŭdiĝis la lamento de la bebo, kaj kvankam pene, li transpasis la cerban ardiĝon. Tamen, kiam la novedzino fleksis sin sur lian vizaĝon, instiktive la buŝo de Bonat iome malfermiĝis. Okuloj, okuloj! alkriis lin la popolkuracistino. Mi petis vin malfermi la okulojn, ne la buŝon! La naiva junulo, ankoraŭ virga kaj ne alkutimiĝinta al tiaj kunfrontiĝoj, ege hontemis. Sed, kvankam li ruĝiĝis ĝis la arko de la antaŭkolo, li tuj obeis. Dum la virino post akuŝo ne haltis, elpremante la mamon, ŝi surĵetis kvin gutojn da lakto sur unu okulon, kvin gutojn sur la alian. Ĝis la semajnofino, difinis la limdaton la popolkuracistino, ĉiutage po dek gutojn sur ambaŭ okuloj. Kaj ne penu vi mem, ĉar mi kaj la novedzino alvenos al via hejmo. Ĉu bone, Pashk? Turniĝis ŝi al sia filo, kvazaŭ petante permeson de li. La alia kapskuis kaj eble pro tiu aprobo, Pashk konsideris la najbaron kiel unu inter plej proksimaj fidelaj amikoj siaj. Pasis multaj jaroj kaj ŝajnis ke la okazintaĵo estis jam forgesita, sed ĉe Donat aperis stranga gesto. En la hejmo aŭ sur la strato, sole aŭ akompanite, li subite levis la manon antaŭ la vizaĝo kaj skuis ĝin kvazaŭ naztukon, kvazaŭ li sentus nebuliĝon en la okuloj. Multaj homoj demandis lin pri tio, sed neniu ricevis respondon. Aparte al sia edzino, Eta Antoneto (ekde la unua nuptonokto li eksentis seniluziigita pro tiu korpo), li rediris ŝin abrupte: ”Kion vi havas, kion vi vidas sur miaj okuloj?!” Li jam estis translokiĝinta kun la familio en la municipa centro kaj post multa tempo, li mem miris kial tiu okulobcesio ne malaperis. Nokte, kiam li sonĝis lumigan lunon, kvazaŭ ledsaketo plenplena je luma cidro, sed ankaŭ kun dianta tufo intere, li findecidis. Iun matenon, li iris al la kuracisto. Kion vi plendas, sinjoro? Mi sentas ion en miaj okuloj. Kian aĝon vi havas? Ĉirkaŭ sepdekjara. Kaj kia estas tio? Ĉi tie Donat sin detenis. Ĉu li konfesus la tutan veron? Li ne havis
17
