Agenda - Verslag 24 BV

Agenda

Refugee Walk 2021 - 3/10/2021 Het Vermeylenfonds doet dit jaar opnieuw mee! In 2018 besloten enkele personeelsleden van Vermeylenfonds om zich te wagen aan de intensieve Refugee Walk, een wandeling van 40 kilometer ten voordele van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Met deze wandeling toonden honderden mensen zich solidair met vluchtelingen die duizenden kilometers moeten stappen - vaak door gevaarlijk gebied - om veiligheid en vrijheid te bereiken. Op zondag 3 oktober 2021 willen we opnieuw stappen en geld inzamelen voor de vluchtelingen - via sponsors. Maar deze keer willen we dat samen met jou doen! We wandelen en rusten samen, als één groot team! Personeel, leden, bestuur en vrijwilligers! Trek dus je wandelschoenen aan, enthousiasmeer je leden, stel een team samen uit je afdeling en wandel mee! Dit jaar kan je ook zelf een wandeling in de eigen regio uittekenen en wandelen! Verschillende VFteams op verschillende plekken in Vlaanderen, dat klinkt als engagement!

Ga zeker al eens een kijkje nemen op Lets walk together! | Vluchtelingenwerk Vlaanderen (refugeewalk.be) Heb je zin om met ons team mee te wandelen? Mail fabjen@vermeylenfonds.be en sluit je bij ons aan!

Haikuwandeling met auteur Geert De Kockere op 17/10/2021 DAGVERS is een online poëzie-abonnement, waarbij je elke morgen via een speciale, sobere site een vers geschreven gedicht van Geert De Kockere ontvangt. Hij richtte ook het Huis van de Haiku op, een literair productiehuis om en rond haiku. (Een Haiku is een oude Japanse versvorm die 17 lettergrepen telt, verspreid over drie regels volgens het schema 5-7-5 en rijmt niet.) Geert tracht de wandelaars onderweg een aantal keren aan de hand van haikusequensen (een reeks haiku’s rond een gemeenschappelijke gedachte) een andere kijk te geven op de dingen die ze wel kennen, maar misschien nog nooit op die manier zagen.

organisatie: AVF Lievegem en Eeklo. Bijdrage leden: 5 euro - niet-leden: 6 euro (mocht de activiteit niet doorgaan krijg je je geld teruggestort) DATUM zondag 17 oktober 2021 om 13.45u in Bellebargie 59 in Lievegem. INFO AVF Lievegem - kristineheyde@gmail. com of 0499 145930 of eliane.bonamie@ telenet.be. Max 20 deelnemers. Georganiseerd door: Lievegem

Lezing Sis van Eeckhout: ‘De 31-Jarige Oorlog’ Een bewogen kroniek van 28 juni 1914 tot 20 mei 1945 Sis van Eeckhout leverde de voorbije jaren in België en Nederland zo’n 150 lezingen af over het ‘Boek der Kampen’, de opkomst van het nazisme en de onmenselijkheid van de concentratiekampen. Nu schetst Sis (Voorzitter Vermeylenfonds Mol) met ‘De 31-jarige oorlog’ een episch verhaal dat op 28 juni 1914 begint in de nauwe straten van Serajevo en eindigt op 20 mei 1945. Een verhaal dat ons langs de moordende terreur van de Duitse troepen in 1914 naar het Verdrag van Versailles en het Interbellum voert. Vanuit de bevreemde jaren ’20 naar de stuitende opmars van het Nazisme in de jaren 30. Van de onbegrijpelijke aarzeling van Groot Brittannië en Frankrijk om de nazi’ s te stoppen toen het (nog) kon, naar de mensonterende gruwel van de Kampen. Van de Eerste tot de Tweede Wereldoorlog, één lange 31-jarige oorlog.

Dinsdag 14 oktober 2021 in ’t Getouw te Mol. Iedereen is meer dan welkom. De toegang is gratis. Een organisatie van het August Vermeylenfonds Mol.

Kortfilm 'Guestworkers' van Issam Bougrine Dit najaar (4-11 december, Leuven) kan je de kortfilm 'Guestworkers' een film van het LUCA School of Arts door Issam Bougrine met Ayoub Sadik en Idries Bensbaho bekijken. Met de film die we ondersteunden, willen we meedingen in het kortfilmfestival. Het gaat over de angsten, twijfels en obstakels van migranten op het vlak van taal, werk en levensbeschouwing. Issam Bougrine (°1997) maakt deze film voor z’n bachelor eindwerk aan de LUCA School of Arts in Brussel. Issam is een jonge talentvolle regisseur met een verbindende visie. Hij wil twee werelden samenbrengen, namelijk die van z’n geboorteland België en z’n Marokkaanse roots. Hierin vindt hij steun bij Masala Vzw en Vermeylenfonds.

WOORD x MACHT x STRIJD WOORD x MACHT x STRIJD, de documentaire over het leven en werk van Jan Blommaert, gaat in première op 4 november, Jans verjaardag. De montage van Jans interview werd uitgediept en verscherpt, en ook het voortgezet archiefonderzoek heeft enkele nieuwe vondsten opgeleverd. Diep in het VRTarchief, maar ook in de eigen beeldenbank en die van bevriende filmmakers werden nog enkele schitterende parels opgediept. Afgelopen maand nog werden wereldwijd beelden opgenomen die Jans betoog ondersteunen. Vertel het verder! Zorg er mee voor dat zo veel mogelijk mensen 4 november in hun agenda zetten. Nodig vrienden en kennissen uit via het facebookevenement, of breng ze via mail of een berichtje op de hoogte en verwijs hen naar de website: Doe een gift via www.janblommaert-documentaire.be.

Reis! Spanje anders bekeken in samenwerking met Sven Tuytens Segovia, San Lorenzo, Valle Caidos, Brunete En Madrid • Residencia de los estudiantes Madrid.

Een cultureel instituut in Madrid, waar talentvolle studenten, zoals o.a. Federico

Garía Lorca, Luis Buñuel en Salvador Dalí, werden ondergebracht. • San Lorenzo de el Escorial Het Escorial is het immense abdijcomplex van Filips II van Spanje. Het is een kasteel, een abdij en een koninklijk mausoleum. Sinds 1984 staat het complex op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. • Valle de los Caidos Vallei van de gevallenen.

In 1940, een jaar na het einde van de

Spaanse Burgeroorlog (1936-1939), besloot de junta onder leiding van dictator Franco tot de oprichting van een monument ter ere van de slachtoffers van deze oorlog. 46.000 mensen werden er begraven. In 1941 werd met de bouw begonnen; het was klaar in 1959. In de rotsen werd een gigantische kerkruimte uitgehouwen. 200.000 ton graniet werd uitgehakt en met dynamiet opgeblazen om deze ruimte te creëren. • Historische wandeling en bezoek museum

Slag van Brunete

• Segovia is een wat minder bekende parel uit de geschiedenis, uitgeroepen tot werelderfgoed van UNESCO. Zo bevindt zich hier de belangrijkste en tevens nog geheel complete Romeinse aquaduct van

Spanje en het Alcázar, een sprookjesachtige paleis.

Heenreis: woensdag 04/11 Terugreis: maandag 09/11 INFO: project@vermeylenfonds.be of www.vermeylenfonds.be Inschrijven tot 10 oktober 2021. Max. 25 deelnemers. Reisbegeleiding en gids: Sven Tuytens: VRT correspondent en schrijver van o.a. het boek ‘Las Mamas belgas’ en Soraya Libert Reis georganiseerd in samenwerking met reisbureau Zafiro Travels CICMA 2221

Verslag

Afscheid Marc De Coninck

De afdelingen VF Lievegem/Waarschoot, Eeklo en Kruy3/Sint Laureins waar Marc actief is geweest, hebben samen met de familie en vrienden,op een waardige manier afscheid genomen van hun vriend Marc de Coninck. Foto's © Anne Cardon

© Lucas De Clerck Dit was een eerste ontmoeting met een literair karakter in Kruy3. Het laat ons beseffen dat er – ook in een polderdorp – mensen voor buiten komen. Voor ons een trigger om hierop verder te borduren.

Volg ons op www.kruy3.be

DRUKWERK.pdf 2 18/06/2021 15:36

A4

Delphine Lecompte spreekt in Kruy3

De blasfemische krachten van onze genodigde, een welgemikte zondag in juli - tussen de zomerbuien door - en een zomerse tent. De ingrediënten voor een eerste geslaagde voorstelling in kunstatelier Kruy3.

In het afgelegen polderlandschap van Sint-Laureins wisten - ondanks een aantal hindernissen - Delphine en Omer, Kruy3 te vinden. Een 90-tal mensen wachtten haar op. De zon, een aperitiefje, een hapje eten en terug samen na een lange Covid isolatieperiode… de sfeer proefde naar hoogzomer als weleer. De vele aanwezigen kwamen, met hun fankaart op zak, vooral voor Delphine! Zij heeft voor- en tegenstanders maar hier was duidelijk de eerste categorie aanwezig.

Het werd een warme ontmoeting tussen het publiek en Delphine. Ook de veelbesproken en mistige figuur “Omer” werd ontsluierd. Hij bleek een heel sympathieke man op leeftijd te zijn. Delphine was haar eigen zelve. De soms donkere gedichten, die niet als gedichten aanvoelen, afgewisseld met anekdotes, gingen er in als zoete koek. In haar eigen stijl wist ze heel snel iedereen in te pakken. Het ene gedicht na het andere gecombineerd met haar grappige bindteksten maakten het geheel tot een hapklare brok. Het publiek werd van haar en vroeg om meer. Het is een mooie ontmoeting geworden. De luisteraars kregen waarvoor ze kwamen vooral omdat ook na haar lezing ieder de kans had een persoonlijk babbeltje te maken.

20/11

FILOSOFIEFESTIVAL

www.nachtvandevrijdenker.be

2021

LEVEND IN DE VOORUIT

ONLINE OPENING OP 19/11

NACHT VAN DE VRIJ DENKER DENKER

In de Vooruit, in samenwerking met

MEDIAPARTNER

v.u.: Wim Taels - Kantienberg 9, 9000 Gent

Een organisatie van Tickets en line-up beschikbaar vanaf septemer Volg ons op facebook voor updates

met de steun van

@ nachtvrijdenker

facebook.com/nachtvandevrijdenker

BV Sarah De Vlam

HISTORICUS Ongeveer een jaar geleden verscheen bij ‘Uitgeverij Vrijdag’ het boek ‘Passage Pyreneeën’ van historicus Sarah De Vlam over de vluchtroutes over de Pyreneeën tijdens de 2de wereldoorlog. Het goed gedocumenteerde boek vergde veel opzoekingswerk dat mede mogelijk gemaakt is door de steun van het Vermeylenfonds. De redactie vroeg of ik voor het ledenblad DNG, Sarah De Vlam wilde interviewen. Een boeiende opdracht, dacht ik, tot ik hoorde dat Sarah in Catalonië woont. Aangezien mijn echtgenote en ik nog geen vakantieplannen hadden, besloten we om per auto tot La Seu d’Urgell te rijden, een stadje in de Catalaanse Pyreneeën. Na een rit van 1.000 km en een kronkelige oversteek over de Pyreneeën, kwamen we in het zonovergoten Catalaanse stadje aan. Het gesprek had plaats tijdens een wandeling langs de rivier De Segre.

Hoe ben je op het idee gekomen om een boek te schrijven over vluchtelingen van Belgen naar Spanje tijdens de tweede wereldoorlog? Sarah De Vlam: “Ik kende het verhaal niet. Ik wist wel dat er ongeveer 50 km hier vandaan in het stadje Sort een klein museum was dat ‘Cami de la Libertat’ heette, de weg naar de vrijheid. Ik heb lang gedacht dat het ging over Spanjaarden die na de Spaanse burgeroorlog vluchtten voor de dictatuur van Franco. Maar toen ik het museum met enkele vrienden bezocht bleek dat het ging over mensen die van Frankrijk naar Spanje vluchtten tijdens de 2de wereldoorlog. Aanvankelijk begreep ik niet waarom iemand zou vluchten naar een dictatoriaal regime. Het werd me echter vlug duidelijk dat het mensen waren die voor het naziregime vluchtten: joden, verzetslui, militairen, piloten,… Op de lijst in het museum met de namen van de vluchtelingen merkte ik veel Franstalige namen maar ook Nederlandstalige. En dat sprak tot mijn verbeelding. Na wat opzoekingswerk kwam ik tot vaststelling dat er lokaal in de streek van de Pyreneeën wel wat boeken en artikels over die vluchtelingenproblematiek verschenen waren, maar elders nauwelijks en al zeker niet in het Nederlandse taalgebied. Dat was voor mij een extra motivatie om het onderwerp uit te spitten. Ik vond een uitgeverij die geïnteresseerd was om mijn boek te publiceren en via een vriendin, Trudy Ernste, vond ik in het Vermeylenfonds een organisatie die bereid was mijn onderzoekswerk mee te financieren.”

Bij het lezen van je boek verwonderde het me ook dat de vluchtroutes via Spanje liepen. Ik heb altijd gedacht dat Spanje onder het Francoregime tijdens de tweede wereldoorlog een bondgenoot van Duitsland was. “Hitler heeft Franco tijdens de burgeroorlog aan de overwinning geholpen en dat is niet onbelangrijk. Er was een verschil tussen Spanje en Portugal bij de opvang van de vluchtelingen. In Spanje kwamen veel vluchtelingen terecht in Spaanse gevangenissen en concentratiekampen. De omstandigheden aldaar waren weliswaar niet zo streng als in de Duitse kampen maar leuke verblijven waren het zeker niet. Er zaten vooral geallieerde militairen, jonge oorlogsvrijwilligers, en piloten. De opleiding van piloten kostte veel geld en duurde lang, maar ze waren voor de geallieerden wel van cruciaal belang. Vandaar dat GrootBrittannië, via de ontsnappingslijnen in bezet gebied, erg veel investeerde om hen terug naar de thuisbasis te ‘smokkelen’. Portugal was tijdens de tweede wereldoorlog ook een dictatuur. De vluchtelingen waren daar officieel niet welkom maar ze werden wel met rust gelaten. Dat had deels te maken met de goede band met Groot-Brittannië maar ook het eigenbelang speelde voor Minister-president Antonio Salazar een rol. Vooral toen de overwinningskansen van de geallieerden eind 1942 realistischer werden vreesde hij zijn koloniën te verliezen. Een geallieerde invasie was immers niet denkbeeldig. Vandaar dat het vluchtelingenbeleid in Portugal veel soepeler werd. Dat was vanaf 1943 trouwens ook zo in Spanje.”

Momenteel kampen we in Europa ook met een vluchtelingencrisis. Was die problematiek een hint voor jou om een boek te schrijven over Belgische vluchtelingen tijdens de tweede wereldoorlog? “Ik zou het omgekeerd willen formuleren. Ik denk dat het onmogelijk is om een boek te schrijven over vluchtelingen uit het verleden zonder te denken aan de hedendaagse vluchtelingen. Zij waren evenwel niet de aanleiding voor het schrijven van mijn boek. Mijn boek is een historisch verhaal dat op zich niets te maken heeft met de huidige problematiek. Dat neemt niet weg dat ik hoop dat de lezer ook eens stilstaat bij de universele problematiek van het vluchten. Vele Belgen hebben het moeilijk met mensen die naar hier vluchten maar realiseren zich niet dat ook hun voorouders ooit zijn moeten vluchten, zich daarbij niet afvroegen of ze wel welkom waren in de nieuwe samenleving, of ze de nieuwe habitat niet zouden ontwrichten. Vluchtelingen hebben andere essentiële vragen: hoe ga ik overleven? Kom ik aan voedsel? Een dak boven mijn hoofd? Gaan mijn kinderen veilig zijn? Mensen die

vluchten hebben geen andere keuze, het is een kwestie van overleven. De Joodse vrouw Pola uit mijn boek is ontsnapt aan de Holocaust door te vluchten. “

In samenwerking met het Gentse kunstencentrum Victoria Deluxe heb je begin deze zomer met acht jongeren één van de Pyreneese vluchtroutes overgedaan. Hoe is het verlopen? “De trektocht noemden we ‘Terug weg’, een reconstructie van een van de vele vluchtroutes tijdens de tweede wereldoorlog met als hoogtepunt een col van meer dan 2000 meter. Zelf kon ik die trektocht niet meemaken omdat ik door omstandigheden geen zware inspanningen mocht doen. Dat toont nog maar eens aan dat die tochten niet geschikt waren voor iedereen. Militairen en oorlogsvrijwilligers waren meestal fysisch getraind en goed voorbereid om die zware bergtochten te doen. Maar bij Joodse vluchtelingen waren ook kinderen, grootvaders, grootmoeders. Het gebeurde meermaals dat wie niet meekon gewoon achtergelaten werd. Er op wachten zou de rest van de groep in gevaar brengen. Bij onze trektocht hebben trouwens slechts twee van de acht deelnemers de zware col kunnen oversteken. De weersomstandigheden waren heel slecht. Door regen, wind en kou durfden we het niet riskeren dat de hele groep vastliep en geëvacueerd moest worden door een helikopter. De groep bestond uit acht jonge vrouwen van diverse afkomst. Dit bont gezelschap viel tijdens de wandelingen natuurlijk op bij de plaatselijke Franse bevolking, die erg nieuwsgierig was. De ontvangst was dan ook heel hartelijk. Ze vonden het ongelooflijk dat jonge mensen geïnteresseerd waren in hun oorlogsverhalen van 80 jaar geleden.”

Waarover zal je volgende boek gaan? “Over de Catalaanse kwestie, waarin ik het ook zal hebben over het begrip nationalisme. Voor een Catalaan zoals mijn man is nationalisme een positief woord terwijl dat voor mijn een negatieve bijklank heeft omdat ik het woord blijf associëren met het collaboratieverleden en extreemrechts, maar in een ‘soft’ versie ook met een enge samenleving en een gecanoniseerd mensbeeld van de ‘goede’ burger. Het tegengestelde van een open en warme samenleving waarin mensen vrij zijn hun identiteit te bepalen en van hun leefomgeving of groep te houden zoals ze zelf willen. Ik heb er geen probleem mee om ‘Vlaming’ te zijn, maar wel om etiketten op mijn kop geplakt te krijgen, en erger nog, om me geen ‘goede Vlaming’ te voelen. Het nationalisme zoals ik het heb ervaren heeft me in zekere zin van mijn Vlaamse identiteit beroofd. Mocht ik Catalaanse geweest zijn, dan stond ik wellicht anders in dit verhaal. Dat komt omdat de waaier aan Catalaanse nationalisten veel breder gaat, en er een grote groep is die nationalisme wél verzoent – of dat toch probeert – met inclusiviteit en diversiteit. Ik ben tijdens het onderzoek voor mijn nieuw boek voortdurend in dialoog met mezelf. Ik blijf waakzaam, ik probeer niet te vervallen in simpele gedachten, ik probeer los te komen van diepgewortelde betekenisinhouden: in Catalonië is nationalisme een bevrijdend woord en patriotisme een ‘vies’ woord. ‘Todo por la patria’ doet veel Catalanen en Spanjaarden huiveren. In Frankrijk zijn ze trots op hun ‘morts pour la patrie’. Ik moet woorden dus eerst neutraliseren. Pas dan, denk ik, kan ik mijn gefascineerde blik op Catalonië scherpstellen, en zo onafhankelijk mogelijk uitmaken of nationalisme en een egalitaire open samenleving verzoenbaar zijn.”

Nu we het over patriotisme hebben, je woont nu in Catalonië. Mis je je vaderland België soms? “Dat is in golven. Ik voel me eigenlijk zowel met België als met Catalonië verbonden maar ik voel me ook in geen van beide 100% thuis. Vlaanderen vind ik stresserend. Iedereen heeft het ontzettend druk en de ‘economisering’ is doorgedrongen tot in het privéleven, tot in de dagelijkse woordenschat, denk maar aan het begrip ‘winwin’, vreselijk! Waar ik woon, in de Catalaanse Pyreneeën, hebben de mensen die rendeer-mentaliteit niet, en bestaan er ook geen begrippen voor. Ik lach wel eens met het andere extreem, dat hier meer toegepast wordt: minimale inzet voor maximum rendement. Dat is slim als de rendementsambities hoog liggen, maar vaak is dat niet zo. De zuiderse ‘art de vivre’ is niet altijd efficiënt – ik erger me er dan ook vaak aan – maar ik moet wel toegeven dat ze filosofischer in het leven staan. En dat ze als samenleving een grotere buffer hebben tegen moeilijke tijden. Ik zou het niet gemakkelijk hebben om opnieuw in Vlaanderen te wonen, wat niet wil zeggen dat ik het niet mis. Wat Catalonië betreft, ik woon hier nu tien jaar en mijn integratie is nog altijd niet voltooid. Ik vraag me af of dat ooit wel mogelijk zal zijn. Nochtans spreek ik al heel lang de taal, heb ik hier gewerkt en is mijn man een Catalaan. Nu ik aan mijn nieuwe boek werk, lees ik veel migratieverhalen van andere Spaanse regio’s naar Catalonië in de 20ste eeuw. Dat ging over miljoenen mensen. Inmiddels is 17% van de bevolking afkomstig uit het buitenland. We zijn dus een bont gezelschap. We worstelen allemaal op de een of de andere manier met dat begrip ‘integratie’. Aan wie moeten we ons spiegelen? Aan een Catalaan met een familiestamboom die al generaties lang verankerd is? Aan de nazaat van een Andalusische immigrant die nu een ‘independentista’ is geworden? Aan een rijke Europeaan die vele ‘amigos’ heeft gemaakt in zijn droomleven onder de zon? Een beroemde Catalaanse politicus zei ooit dat iedereen die ‘woont en werkt in Catalonië, Catalaan is’. Het ligt iets moeilijker dan dat… maar het is in feite wel een mooie gedachte. Dit is mijn thuis nu. Ik hou van dit land. En toch wil ik begraven worden in België, naast mijn grootmoeder. Zij vertegenwoordigt het diepste idee van ‘belonging’ dat ik kan voelen. De regen die valt over de graven en de aarde van Campo Santo in Gent is ultiem thuiskomen. Maar eerst nog wat rondfladderen… “

Hartelijk dank voor dit gesprek.

Interview: Johan Notte Foto: Lieve Declercq