Recensent en Boeken

In 1921 verscheen Bezette stad, het avantgardistisch meesterwerk van Paul Van Ostaijen waarin hij terugblikt op de bewogen oorlogsjaren. De teksten die Van Ostaijen betekenden een stijlbreuk met de expressionistische gedichten uit diens laatste bundel Het Siegnaal , maar wat de dichtbundel pas echt iconisch maakte was de typografie van beeldhouwer Oscar Jespers. Zijn tijdgenoten konden dit grensverleggende experiment van woord en beeld maar matig appreciëren. Pas na de 2de wereldoorlog, toen onder anderen Hugo Claus en Louis Paul Boon de loftrompet over Van Ostaijen begonnen te steken, kreeg het werk zijn terechte plaats binnen de canon toebedeeld.

Honderd jaar later ligt Besmette stad in de boekhandel, een ruime selectie van teksten, tekeningen en schilderijen die in het kader van het gelijknamige project zijn gemaakt. Initiatiefnemers zijn Van Ostaijens biograaf Matthijs De Ridder en directeur van het Vlaams-Nederlands Huis deBuren Willem Bongers-Dek. Wat op de dag van de eerste coronalockdown startte als een idee om een podcastreeks te maken groeide als snel uit tot een multimediaal project. Net zoals Van Ostaijen vonden zij dat ze zich niet konden binden aan één kunstvorm of één medium, dus betrokken zij tientallen kunstenaars en schrijvers van verschillende pluimage, die in dialoog gingen met het oorspronkelijke werk van Van Ostaijen en Jespers. De resulterende bijdragen geven hun artistieke reflectie op deze moeilijke periode weer. Deze keer is de stad niet bezet maar besmet. Oorlog of pandemie, het effect is wel vergelijkbaar. Een echohol gevoel van moedeloosheid, sidderende lichamen, een stilstaande eenzame stad waarin slechts de wind giert als gek. Sommigen onder hen weten de tijdgeest perfect te vatten. In haar antwoord op ‘Verlaten forten’ drukt Lieke Marsman het als volgt uit: ‘in Moria sterft een meisje een klapperend tentdoek als ventilator terwijl ons beloofd was dat de kinderen niet zouden sterven dit keer de moraliteit, zeg je is weer eens ribbedebie dankzij de realiteit van mondkapjes 9 euro per stuk’. En verder: ‘we dachten dat liefde het belangrijkste in het leven was, blijkt dat in leven blijven het belangrijkste in het leven is’.

In zijn antwoord op ‘Opdracht aan Mijnheer Zoënzo’ weet Ilja Leonard Pfeijffer dan weer de menselijke hybris treffend onder woorden te brengen: ‘Hoezeer er ook in allerijl werd opgeschaald, we raakten de controle kwijt. Precies dat feit was nieuw voor ons en onaanvaardbaar. Sinds de tijd waarin we God op non-actief hadden gesteld en uitgelachen, hem zijn schepping met geweld uit handen rukten, zijn hiernamaals onbewoonbaar verklaarden, hem het gezag ontnamen en zijn kroon zwaar op onze eigen slapen drukten, waanden wij ons meesters van ons lot en onze maatschappij werd ingericht om ieder toeval uit te bannen en risico’s met procedures te ontmannen. En zelf beschikten we nu over leven en dood. Controle over alles werd ons heilig streven. Het lijden werd iets ouderwets en het geluk was op bestelling leverbaar. Dit meesterstuk van management en ongenaakbaar zelfbestuur was door een onbeduidend, minuscuul, obscuur en lullig virus nu zijn relevantie kwijt.’ Er vallen zeker nog andere hoogtepunten te bespeuren. Het absurdistische werk van Kati Heck bijvoorbeeld. Of de tekening van wijlen Ward Zwart als antwoord op ‘Dodezondag’. Maar daarnaast struikel je te veel over middelmatige en soms zelfs ondermaatse bijdragen. Besmette stad bezwijkt helaas onder zijn goede intenties. Zo veel schrijvers van het kaliber van Van Ostaijen lopen er vandaag niet rond, laat staan dat je er tientallen zou vinden. De initiatiefnemers hadden er dan ook beter aan gedaan een strengere selectie door te voeren en slechts een beperkt aantal schrijvers en kunstenaars bij het project te betrekken. De kracht van Bezette stad bestond uit de combinatie van de onconventionele dichtvorm van Paul Van Ostaijen met de experimentele typografie van Oscar Jespers. Dit robuust amalgama waarbij woord en beeld elkaar versterken vinden we in Besmette stad te weinig terug, en dat is jammer. Momenteel is de facsimileheruitgave van Bezette stad terug in zijn volle glorie te verkrijgen, in ware formaat, met buikbandje en kleurenpagina’s, alsook de door Matthijs de Ridder geschreven monografie Boem Paukeslag die het verhaal vertelt over dit grandioze literaire experiment van Van Ostaijen. Met zo veel weelde in de boekhandel is de keuze dan snel gemaakt.

Tom Cools

Besmette stad Samengesteld door Matthijs De Ridder & Willem Bongers-Dek Pelckmans 2021

EXCLUSIEF VOOR AVF-LEDEN! GENIET VAN 20 % KORTING OP OP DEZE BOEKEN. SURF NAAR

www.epo.be/nl/12-boekenportaal

BESTEL HET BOEK EN GEBRUIK DE KORTINGSCODE DNG202103 IN JE WINKELMANDJE.

EENZAAMHEID ONTMOETINGEN MET OUDEREN

In onze samenleving neem het aantal ouderen toe. Het aantal mensen dat zich eenzaam voelt zal hierdoor ook stijgen. De uitgave Eenzaamheid helpt (toekomstige) zorgverleners in kaart te brengen waar ouderen behoefte aan hebben en biedt aanknopingspunten om hen te ondersteunen in het omgaan met eenzaamheid. Ontmoetingen spelen daarbij een cruciale rol. De auteurs belichten de theoretische kaders achter eenzaamheid. Ze gaan in op vragen als: wat is eenzaamheid, wanneer spreken we van sociaal isolement en welke gebeurtenissen in het leven van ouderen versterken gevoelens van eenzaamheid? Duidelijk wordt dat de thematiek complex is en dat zorgvuldig bepaald moet worden wat de juiste interventies zijn om eenzaamheid te verminderen. De auteurs geven voorbeelden van mogelijke interventies. Verder zijn instrumenten en praktische tips opgenomen en worden de lezers in opdrachten uitgedaagd zelf met het onderwerp aan de slag te gaan. Ieder hoofdstuk bevat citaten van ouderen en wordt afgesloten met reflectievragen. Hierdoor worden de lezers geholpen grip te krijgen op de betekenis van eenzaamheid, voor ouderen zelf en voor hen als zorgprofessional. Referentie: 9789046906668

ZELFREGULATIE, ONTWIKKELING EN HERSTEL VERBETERING EN HERSTEL VAN COGNITIE, EMOTIE, MOTIVATIE EN REGULATIE VAN GEDRAG

Dit boek bespreekt de achtergronden en kenmerken van zelfregulatie. Het accent ligt op de ontwikkeling van de executieve functies. Deze stellen ons in staat onszelf, en daarmee ons gedrag, steeds beter te beïnvloeden. Zelfspraak, zelfbeheersing, zelfgewaarwording en het vermogen emoties en motivaties te evalueren en te reguleren zijn daarvan belangrijke voorbeelden. Hierdoor kunnen we telkens effectiever met andere mensen complexe doelen bereiken. Zelfregulatie, ontwikkeling en herstel verduidelijkt ook hoe problemen in de ontwikkeling van zelfregulatie in het dagelijks leven manifest kunnen worden.

Het accent ligt op het verband tussen zelfregulatie en psychische problematiek. Door de focus te leggen op zelfregulatie draagt dit boek bij aan de discussie over zaken als persoonlijk en maatschappelijk herstel, zelfmanagement, eigen kracht en het zelf regie nemen over de zorgverlening. Referentie: 9789088502194

SCHITTERENDE ROTZOOI EEN INSPIRATIEBOEK OVER HET BOEIENDE TWEEDE LEVEN VAN GEVONDEN EN GERECYCLEERDE OBJECTEN

Een ode aan de creativiteit waarmee mensen, overal ter wereld, kunst maken vanuit weggegooide dingen. De fantastische mogelijkheden van upcycling en artistieke recyclage. Het begon met een kapotte wekker...Jan Van Craesbeeck vond hem onderweg naar school, toen hij zeven was. Hij stelde vast dat hij met die 'onbruikbaar' geworden rommel iets anders kon doen. Zijn ontdekking groeide tot een fascinatie die nooit meer is gestopt. Dit boek is er een resultaat van: een ode aan de creativiteit waarmee mensen overal ter wereld kunst maken vanuit weggegooide dingen. Schitterende rotzooi toont de fantastische mogelijkheden van upcycling en hedendaagse artistieke recyclage: waardeloze materialen waaruit kunstobjecten, gebruiksvoorwerpen, meubelen en zelfs gebouwen ontstaan. Het boek kadert artistiek hergebruik in kunsthistorisch perspectief en binnen de milieuproblematiek, maar het is vooral een bron van inspiratie voor wie 'afval' op een creatieve manier een tweede leven wil geven. Leer anders kijken naar de dingen en laat je prikkelen om zelf aan de slag te gaan! Referentie: 9789490738112

CREATIVITEIT ALS UITDAGING IN SOCIAAL WERK DE WAARDE VAN ANDERS

Onze samenleving verandert in snel tempo: maatschappelijke zekerheden verdwijnen en burgers voeren steeds vaker de regie over hun eigen zorg en welzijn. Dat stelt grote uitdagingen aan de beroepsuitoefening van sociaal werkers. De sociaal werker van nu kan buiten de bestaande kaders denken en gaat - samen met anderen - op zoek naar nieuwe mogelijkheden en oplossingen. Dat vergt creativiteit! Creativiteit als uitdaging in sociaal werk focust op zowel de individuele creativiteit van sociaal werkers als op de samenwerking en cocreatie met burgers en professionals van verschillende disciplines. Het boek behandelt kennis, inzichten en tools die sociaal werkers kunnen inzetten bij de creatieve processen bij het zoeken naar nieuwe en waardevolle mogelijkheden om maatwerk te bieden. Voor het benutten en uitbouwen van het creatief kapitaal van de sociaal werker, wisselt het boek theoretische concepten en onderzoeksgegevens af met interessante casussen, praktische opdrachten en creativiteitstechnieken. Referentie: 9789046905579