Landgenoten winter 2005 by VILT

Land genoten Magazine voor boer en buiten | Winter 2005

Koolzaad: word jij ook energieboer?

TV-BIOLOOG DIRK DRAULANS LUISTERT NAAR BRONSTIG GEKNOR KWALITEIT: LABELS EN LASTENBOEKEN OP DE WEEGSCHAAL VAN BOERENZWALUW TOT KIEMGETAL. LANDBOUWLES VOOR NATUURGIDSEN www.landgenoten.be

www.vilt.be

in dit nummer 4

Kwaliteit als troef

Is een label meer dan een etiketje? We gingen te rade bij vlam en Delhaize.

7 Beste Landgenoten, Hopelijk kunnen jullie wat uitblazen na een drukke oogstperiode. Alhoewel, veel landen tuinbouwers moeten het hele jaar door op de toppen van de tenen lopen. Het is bekend dat ondernemers geen onbezorgde toekomst in de schoot geworpen krijgen. Dat zal nog maar eens blijken wanneer straks het nieuwe mestactieplan van kracht wordt. De boer krijgt meer manoeuvreerruimte om de milieudoelstellingen te behalen, luidt het in regeringskringen. Het is echter een zwaard dat aan twee kanten snijdt. Zeker indien de weerbarstige nitraatconcentraties in oppervlakteen grondwater de komende jaren niet verbeteren. Wie vandaag het probleem onder de graszoden probeert te vegen door te beweren dat de veroordeling van het nitraatbeleid niets voorstelt, bewijst de jonge generatie landbouwers geen goede dienst. Stellen dat andere sectoren dan de landbouw de echte boosdoeners zijn, maakt het water ook niet proper. Minister Peeters bakent extra kwetsbare gebieden af en gaat mesttransporten strenger controleren. Dergelijke boodschappen zijn voor niemand ﬁjn. Maar laten we niet vergeten dat de strijd tegen de nitraatvervuiling geen partijpolitieke kwestie is, maar een noodzakelijke voorwaarde om de toekomst van onze geliefkoosde sector te vrijwaren.

An Lapere versus Michel Vandenbosch Het kabinet Demotte trok er zich (on)handig van tussen.

Fischer Boel in de Biechtstoel De eu wil de invoertarieven voor landbouwproducten met gemiddeld 46 procent verlagen. Betekent dit de uitverkoop van de sector?

Prettig Platteland: Natuurgidsen in de stal

Hallo Brussel: Hoevewinkels gelabeld

Van teeltinfo tot kosten-baten: alles wat je moet weten om al dan niet energieboer te worden.

Uit de provincie: Landschapsintegratie Groene vingers kunnen wonderen verrichten. Hoe het bedrijf van Mathieu en Mia in de omgeving werd ingepast.

Vakwerk! Koolzaad

Buitenlander: Dirk Draulans De huisbioloog van De Laatste Show opent voor het eerst de poorten van een varkensstal. Bij André Bracke in Destelbergen.

Hoeveproducenten kunnen een nieuw vlam-label bekomen. En nog meer goed nieuws: het Voedselagentschap heeft versoepelingen aangekondigd.

Column Kippen binnen, dan weer buiten en nu toch weer opgehokt. Als kip zou je van minder een griepje krijgen.

VILT maakt natuurgidsen met een landbouwcursus wegwijs tussen koetjes en kalfjes. Op schooluitstap naar het Broekxhof.

Reporter Te Velde: Pelsdierhouderij

Uitgepraat Boeren in bijberoep: een goede keuze of net niet? Bart Strubbe tegenover Leonard Van Dooren.

Oude Koeien: Veeprijskampen Eén pot nat! Dat was ruim een eeuw geleden het oordeel van experts over de Belgische veestapel.

Aan de beroepstrots en vakliefde van boeren en tuinders moet niemand twijfelen. Jullie overstelpten ons de afgelopen weken met creatieve slogans om de landbouw te promoten. Het is voor ons geen eenvoudige klus om er één winnaar uit te kiezen. Benieuwd naar het eindresultaat? Knip dan de bon achteraan dit nummer uit en kom ermee naar Agribex. Wij geven elke dag van de beurs 1.000 T-shirts gratis weg op onze stand. Wees er snel bij! Wij lieten er alvast geen gras over groeien om Europees Commissaris Fischer Boel het vuur aan de schenen te leggen over de nakende WTO -conferentie. Over vuur gesproken: knallen deed het zeker toen we Gaiavoorzitter Michel Vandenbosch en Ann Lapere van de Belgische Pelsdierfederatie twee uur lang opsloten in dezelfde kooi. Intussen zijn een aantal natuurgidsen gestart met een intensieve opleiding over landbouw en wij waren van de partij toen ze op excursie trokken naar een boerderij. En toevallig waren we ook in de buurt toen Dirk Draulans voor de allereerste keer de poort van een varkensstal opentrok … Veel leesplezier! Griet Lemaire Hoofdredacteur

4 Labels

12 Koolzaad

18 Pelsdieren

VILT? Het Vlaams Informatiecentrum over Land- en Tuinbouw informeert een breed publiek over de hedendaagse landen tuinbouw. Daarvoor krijgt het middelen van privé-organisaties en de overheid.

kwaliteit als troef

‘Veiligheid is markttoegang,

kwalite De voorbije tien jaar is de vraag naar kwaliteitslabels – en de onvermijdelijke lastenboeken – sterk toegenomen. Maar bieden ze wel een meerwaarde voor de afzet en de prijs van onze producten? En welke factoren bepalen of een label effect heeft? We vroegen het aan Roeline Ham van Delhaize en aan Paul Coenen van het VLAM-bureau in Duitsland.

at hebben Delhaize, Mercedes en Belgische landen tuinbouwproducten met elkaar gemeen? Inderdaad, ze proberen allemaal een meerwaarde betaald te krijgen voor een surplus aan kwaliteit. ‘In dat opzicht is Flandria een van onze sterkste labels,’ zegt Paul Coenen van het vlam-exportbureau in Keulen. ‘Wie een blijvende meerwaarde wil realiseren, moet volgens mij een zo groot mogelijke veiligheid combineren met extra kwaliteit. Ook goedkopere wagens hebben tegenwoordig al een airbag en abs. Daarom zal Mercedes altijd veiligheid én kwalitatieve troeven uitspelen. Het komt er vooral op aan om een gediffe‘Ook goedkopere rentieerd product op de markt te zetten, dat wagens hebben nu zich onderscheidt van een veilige airbag de rest.’ en ABS.’ Aan kwaliteitslabels geen gebrek. Maar welke factoren bepalen of een label effect heeft?

Landgenoten�Winter�2005

eit verkoopt’ De juiste prijs. Volgens Roeline Ham, Food Safety & Quality Coordinator van Delhaize, levert de kwaliteitsvisie van de supermarkt ook de Belgische landen tuinbouwers een meerwaarde op. ‘We kiezen resoluut voor kwaliteit aan de juiste prijs. Dat betekent dat we liever het hele jaar door een eerlijke prijs geven – aan producent en consument – dan dat we een tijdelijke promotie doen. Tien jaar geleden waren we de eerste supermarkt die voluit voor Meritus koos omdat we op langere termijn denken, zelfs al beperken we daarmee onze aankoopmogelijkheden. En dit najaar hebben we laten weten dat we niet meedoen aan de drieste prijzenoorlog in onze sector.’ ‘Ik besef zeker dat we door onze keuze voor kwaliteit soms zware inspanningen vragen van de boer. Ook kan ik de reactie begrijpen dat buitenstaanders het werk in je stal niet moeten verbeteren. Maar als tussenschakel tussen consument en producent ervaren wij dagelijks wat de markt vraagt. We werken enkel met inhoudelijk sterke lastenboeken, waarvoor we telkens uitgebreid overleggen met specialisten en met betrokkenen. We dringen dus nooit overbodige normen op. Onze lat ligt wel hoger dan het gemiddelde – en daardoor kun je je als goede boer onderscheiden. Maar het gemiddelde bepalen we niet zelf, dat doen alle spelers samen.’

ren, bijvoorbeeld voor eieren en voor ons Certus-varkensvlees nog voor kip, hebben we die zelf opwel wat werk voor de boeg in Duits- ‘Op logistiek vlak land. We zijn er nu wel bekend als la- scoren we veel beter gesteld.’ bel dat Qualität & Sicherheit biedt. dan Franse en Waalse De eisen in de c&o-lastenboeken Maar we moeten de gemiddelde Duitverschillen sterk naar gelang van nicheproducten.’ ser er nog van overtuigen dat Certus de producten waarvoor ze beook heel wat meer omvat, vooraleer we een meer- doeld zijn. ‘De minimumvoorwaarden zijn garanprijs kunnen vragen.’ ties voor de voedselveiligheid, met traceerbaarheid en externe controle,’ zegt Roeline Ham. ‘Maar Moet onze landbouw wel resoluut voor kwaliteit er komt altijd nog iets meer bij. Vaak is dat origine: gaan als dat maar zo weinig kopers aanspreekt? we willen bijvoorbeeld enkel kip uit België of foSommigen vinden het uitspelen van nicheproduc- rel uit de Ardennen. Maar ook uitzicht, smaak of ten een betere strategie. Paul Coenen: ‘Het klopt milieuvriendelijke teelt spelen een belangrij- >>> dat nicheproducten makkelijker op de markt worden geaccepteerd. Ze moeten bij wijze van spreken nauwelijks aan richtlijnen voldoen. Maar door de kleinschaligheid is de logistiek van nicheproducten dan weer veel moeilijker te bolwerken. Op dat vlak hebben we met onze differentiatiestrategie een serieuze voorsprong op onder meer de regionale labels van Frans en Waals vlees. Er is zeker een markt voor Vlaamse nicheproducten, maar ik denk dat je die voor de export naar landen als Duitsland niet mag overschatten.’

Meerwaarde voor Qualität. Toch blijkt het in de praktijk allesbehalve makkelijk om op prijs gerichte kopers te overtuigen van je kwaliteit. ‘In Duitsland heeft dat proces voor Flandria tien jaar

Controle & Origine. Als reactie op de wildgroei aan labels heeft Delhaize in 2003 het eigen label Controle & Origine (c&o) opgericht. Dat fungeert als paraplu waaronder bestaande labels zoals Meritus, Certus, Fruitnet of Meesterlyck worden aanbevolen. Maar Delhaize heeft onder c&o ook zelf een aantal lastenboeken uitgewerkt voor een beperkt aantal producten. Roeline Ham: ‘Met c&o tonen we aan onze klanten dat

geduurd,’ zegt Paul Coenen van vlam. ‘Vandaag associëren de Duitsers ons Flandria-label met kwaliteitsgroenten en -fruit, waarvoor ze een meerprijs willen betalen. Op dat vlak hebben we

een degelijk lastenboek de productkwaliteit garandeert. Zo onderzoeken we voor elk lastenboek of het ver genoeg gaat. En voor enkele risicoproducten waarvoor er nog geen lastenboeken wa-

Paul Coenen van VLAM: ‘Het komt er vooral op aan om een gedifferentieerd product op de markt te zetten, dat zich van de rest onderscheidt.’

kwaliteit als troef

Roeline Ham, Food Safety & Quality Coordinator bij Delhaize: ‘We koppelen extra controle in de marketing altijd aan een aantrekkelijker voordeel.’

ke rol. Net als ethische normen over de productieomstandigheden bij een product als kofﬁe.’ Focus op positieve boodschap. Met c&o wil Delhaize de consument stimuleren om voor kwaliteitsproducten te kiezen. ‘Daarvoor geloven we in het alles-of-niets-principe,’ zegt Roeline. ‘Als we een c&o-label opstarten voor een product, ha‘In de marketing len we alle goedkopefocussen we op re alternatieven uit het smaak, uitzicht gamma. En om de klant of formaat.’ te overtuigen, focussen

Finest from Belgium Belgische lekkernijen op de wereldkaart zetten, dat is wat de nv Corma met het project Finest from Belgium voor ogen heeft. Dirk Cornelis van de producent van Ganda Ham: ‘We willen een samenwerkingsverband uitbouwen om nieuwe markten aan te boren. Daarbij denk ik niet aan een nieuw label. Ik vind inhoud en kwaliteit, de juiste combinatie van producten dus, belangrijker dan een etiket. Via een exportkantoor in Hongkong werken we in eerste instantie samen met het zuivelbedrijf Milcobel en met Montserrat, de producent van studentenhaver uit Ingooigem. Maar we blijven ook uitkijken naar andere kleinere bedrijven die topkwaliteit leveren.’

Landgenoten�Winter�2005

we in de marketing van het label almogen onderschatten. ‘Veilig tijd op een positieve boodschap. We ‘De Belgische kwaliteit voedsel is een evidentie voor zeggen dus nooit dat een voedings- zal altijd beter blijven.’ de consument, die zelfs veel product voortaan nog veiliger is: dat meer zekerheid veronderis een evidentie voor de klant. We koppelen de ex- stelt dan er in werkelijkheid is. Eigenlijk moet je tra controle altijd aan een ander, aantrekkelijker voedselzekerheid beschouwen als een voorwaarvoordeel, zoals smaak, uitzicht of formaat.’ de voor markttoegang. Het moet je de zekerheid bieden dat je niet vroeg of laat aan de deur wordt Opvallend is dat Delhaize sinds de introductie van gezet. Want als je eenmaal buitenzit, kom je bijna het c&o-label in 2003, geen enkel ander voedings- nooit meer terug. Om terug te keren op de auto’s: label meer heeft geïntroduceerd. Roeline Ham: ‘De abs en airbag zitten vandaag standaard in elke meeste nieuwe initiatieven, voegen volgens ons auto. Misschien moeten we onze lastenboeken gewoon niets aan ons eigen lastenboek toe. Ook wel opsplitsen, zoals ikkb veiligheid betekent en Flandria promoten we nog altijd niet omdat alles Flandria kwaliteit biedt.’ bij ons EurepGap-gecertiﬁceerd moet zijn. Oorspronkelijk vonden we bij Delhaize Flandria een ‘In de toekomst zal de Vlaamse landen tuinbouw louter commercieel label, dat amper een lasten- nog meer moeten mikken op producten die een boek had. Misschien veranderen we onze politiek als Flandria straks het EurepGap-certiﬁcaat binnenrijft. Maar eigenlijk is Flandria ook te Vlaams getint voor een Belgisch bedrijf als Delhaize.’ Het origineel en de kopie. Paul Coenen is het niet eens met de kritiek op Flandria, dat als één van de weinige labels in Europa permanent gecontroleerde kwaliteit aanbiedt. Hij gelooft eveneens dat je geen meerwaarde creëert bij de consumenten met enkel voedselveiligheid – zoals EurepGap – en traceerbaarheid. Tegelijk waarschuwt hij dat we het belang van voedselveiligheid niet

kwalitatieve meerwaarde bieden,’ zegt Paul Coenen. ‘We moeten ons wel differentiëren: onderscheiden in kwaliteit en daarbij hoort veiligheid én kwaliteit. Zuiderse landen kunnen de veiligheidsvoorschriften uit onze lastenboeken overnemen. In de Japanse wok ligt nu al Braziliaanse kip voor de prijs van varkensvlees. En de nieuwe slachthuizen in Argentinië zijn hypermodern. Gelukkig blijft de smaak van Belgisch vlees veel moeilijker te evenaren.’ Of zoals Roeline Ham het verwoordt: ‘Kopiëren hou je niet tegen. Maar het origineel is toch altijd beter dan de kopie? De Belgische kwaliteit zal gewoon altijd beter blijven.’ D

de biechtstoel

‘We gaan de landbouw niet uitverkopen’ In elke Landgenoten neemt een spraakmakend ﬁguur plaats in onze biechtstoel. Deze keer legde VILT-voorzitter Dirk Lips Europees landbouwcommissaris Mariann Fischer Boel op de rooster. Voor een goed begrip: het gesprek vond plaats vooraleer de EU in het kader van de WTO het voorstel lanceerde om zijn douanetarieven met gemiddeld 46 procent af te bouwen. Lips: Op internationale handelsfora pleit de Europese Unie net als andere handelsblokken voor meer liberalisering. Wie bepaalt eigenlijk het EUstandpunt in de aanloop naar zo’n WTO-conferentie? Boel: Dat is mijn bevoegdheid, maar ik overleg uiteraard ook vaak met de Europese handelscommissaris Peter Mandelson. Daarnaast praat ik zo vaak als nodig de standpunten door met de ministers van Landbouw. Tijdens de jongste landbouwraden organiseerden we telkens een werklunch om de lopende dossiers te bepraten. Natuurlijk zijn er op lager niveau nog wel meer overlegorganen, maar ik vind het erg belangrijk dat de landbouwministers hun informatie rechtstreeks van mij ontvangen. Dat gaat dus ook over de vorderingen bij de WTO -onderhandelingen. De Europese landbouwers rekenen er op dat u hen straks met hand en tand verdedigt in Hongkong … Vorig jaar heeft de Europese Unie beslist om de onderhandelingen nieuw leven in te blazen na de mislukte top in Cancun. Daarom hebben we het voorstel op tafel gelegd om de exportsubsidies af te schaffen. Op voorwaarde dat de Verenigde Sta-

ten en andere grote exportlanden op gelijkwaardige wijze beknibbelen op hun uitvoersteun via exportkredieten, staatsgeleide handelsondernemingen en vermeende voedselhulp. Dat is een belangrijk onderdeel van de lopende besprekingen. Maar tegelijkertijd praten we verder over de modaliteiten inzake markttoegang en interne subsidiemechanismen. Er komen dus geen toegevingen als de Amerikanen het been stijf blijven houden? Als wij een inspanning doen, is het logisch dat we van onze handelspartners hetzelfde mogen verwachten. Hoe reageert u op de kritiek dat de EU zijn landbouw uitverkoopt om nieuwe markten te kunnen aanboren voor zijn goederen en diensten?

Dat is precies de reden waarom we de onderhandelingen zo breed mogelijk opentrekken. De gesprekken over markttoegang liggen erg gevoelig bij onze landbouwers, maar dankzij de jongste landbouwhervorming staat Europa stevig in zijn schoenen wanneer het gaat over de afbouw van interne productiesteun. Daarom ben ik er stellig van overtuigd dat niet alleen de landbouw als bankier zal fungeren in Hongkong. De belangen van de landbouwers zullen evengoed verdedigd worden als de dossiers over diensten, investeringen en industriele producten.

‘Zonder hervorming produceert Europa binnen tien jaar geen suiker meer.’

Waarschijnlijk ziet u ook de Europese suikerhervorming niet als uitverkoop? Geloof het of niet, maar het plan van de Commissie is uitstekend. Zonder hervorming zou er binnen tien jaar geen suikerproductie meer zijn in Europa. Zo simpel is dat. De veroordeling door het wto-panel maakt de uitvoer van c-suiker in de toekomst onmogelijk. Dus komt het er op aan om de suikerproductie op het niveau van de consumptie binnen de eu zo goed mogelijk te beschermen. Dat impliceert een herstructurering, maar in het voorstel staan ook ﬂankerende maatregelen voor boeren en suikerindustrie uitgewerkt. De tijd zal de deugdelijkheid van het Commissievoorstel bewijzen. Ook al heeft de hervorming straks tot gevolg dat mijn echtgenoot op ons landbouwbedrijf in Denemarken naar alternatieve teelten zal moeten zoeken. D Lees het uitgebreide interview op www.landgenoten.be

prettig platteland

‘Landbouwgebied is ook Fini, de vrouw van Harry Broekx uit Peer: ‘Toen de natuurgidsen arriveerden, voelde ik me best wel onwennig.’

Natuurgidsen die hun landbouwkennis bijspijkeren: sinds kort gebeurt het dankzij lessen die het Centrum voor Natuur- en milieueducatie samen met VILT heeft opgezet. Benieuwd naar de kritische vragen, de achtergrond en de plannen van de cursisten gingen we mee op excursie naar het Broekxhof in Peer.

Landgenoten�Winter�2005

groen’ M

áánden hebben we gesleuteld aan de landbouwcursus voor natuurgidsen. Nu nadert het uur van de waarheid. Voor het eerst trekken een ﬂink dozijn gidsen op excursie naar de boerderij. Zal de gastboerin haar mannetje kunnen staan tegenover een groep natuurgidsen? Of zouden we moeten bijspringen om kritische opmerkingen te pareren? Het opzet van de bijscholing is natuurliefhebbers voldoende achtergrond te bieden, zodat ze genuanceerder over landbouw kunnen vertellen. Maar misschien willen de deelnemers wel vooral de zwakheden van hun vijand ontdekken? Krachtvoer is geen doping. Op het Broekxhof in Peer staan zestien mannen en vrouwen, van prille dertigers tot frisse zestigers, ijverig te noteren in de koei‘Bestaat enstal. ‘Of het bedrijf ook te krachtvoer veel mest produceert,’ is de alleen uit eerste vraag die we horen. We krijgen een licht vermoenatuurlijke ingrediënten?’ den van hoe het gesprek zal verdergaan. Maar het loopt anders: de groep neemt genoegen met een korte, vriendelijke uitleg van boerin Fini over haar beperkte mestboete. Al snel kijkt iedereen naar een halsband voor automatische herkenning aan de krachtvoerstand.

Als boerin Fini even later zes borden met voederstaaltjes bovenhaalt, schrijven de gidsen nauwgezet neer waaruit het koeienmenu bestaat. Sommigen zijn diep onder de indruk van de hoeveelheid ruwvoeder die een koe naar binnen werkt. Anderen staren elkaar onbegrijpend aan wanneer de ingrediënten van het krachtvoeder ter sprake komen. Waarop ze vragend besluiten: ‘Klopt het dan toch dat er alleen natuurlijke ingrediënten in krachtvoer zitten?’

Bruno Rutten, tussen Carlos Grauls (links) en Leo Mullens: ‘Over de omstandigheden in productiestallen, ga ik hier niet discussiëren.’

Vetgemeste vissen. Even later blijkt opnieuw dat de natuurgidsen nog wel wat kunnen bijleren over onze landbouw. ‘Geeft een koe tegenwoordig echt tienduizend liter melk per jaar,’ klinkt het. ‘En wat zit er in die grote plastic pakken,’ wijst er iemand naar enkele grasbalen. Als Fini Broekx vervolgens vertelt dat ze het water in de drinkbakken schoon houdt doordat enkele vissen er de voederresten uit opeten, kijken de toehoorders vol afkeer naar elkaar. Pas wanneer Fini verzekert dat koeien te traag zijn om vissen op te schrokken en dat de vissen dus een mooi en lang leven leiden, zijn de gemoederen gesust. ‘Aha, het is toch niet zoals het visjes drinken op het Krakelingenfeest in Geraardsbergen.’ Tijdens de verdere rondleiding moet Fini haar toehoorders ook over het onthoornen geruststellen. Na haar uitleg over zalf die de horens van kalfjes niet laat uitgroeien, knikken de gidsen echter bewonderend. Het volgende misverstand is dat koeien voortaan enkel een Sanitel-oormerk hebben,

Ook melkkoe Conny werd voorgesteld aan de natuurgidsen.

en geen naam. Waarop de vrouw des huizes haar groep voorstelt aan Conny, Katrien en Laurita. Kort voor de kofﬁe steekt boerin Fini ook zelf nog iets op, wanneer een van de natuurgidsen weet dat de zwezerik een belangrijke rol speelt voor de immuniteit van jonge dieren. Gids Carlos ontmoet eenzame koe. Na de rondleiding genieten we samen met de natuurgidsen van een kop kofﬁe. Naast ons zit Carlos Grauls, gepensioneerde en natuur gids bij de vzw Natuurpunt. Waarom ‘Tijdens een hij zich voor de cursus heeft ingeschreven? ‘Als natuurwandeling krijg ik vaak vragen je een natuurwandeling begeleidt, krijg je vaak over landbouw.’ vragen over landbouw. Zo had ik al op internet opgezocht waarom je zo veel maïsvelden ziet. En ik heb hier net gehoord dat een koe die bij ons natuurdomein veel en hoog loeit, hoogstwaarschijnlijk eenzaam is en om gezelschap roept.’ ‘Gisteren gaf ik bijvoorbeeld nog een rondleiding aan rolstoelgebruikers in Westerlo. Daar heb ik onder meer uitgelegd wat er in de kuilen onder autobanden zit. En dat er meer en meer elektrische afsluitingen worden gebruikt omdat die diervriendelijker zijn. Daarnaast vind ik het interessant om zoals vorige week bij te leren over de landbouwsubsidies of over de papierberg waarmee je als landbouwer wordt geconfronteerd. >>>

prettig platteland De zwaluwen waren al weg, maar ook de lege nesten konden op heel wat belangstelling van de natuurgidsen rekenen.

‘Jammer genoeg zie je geen leeuweriken meer bij het koren.’

>>> Al moet je nu niet denken dat ik me volledig op de landbouw heb gestort: ik volg op dit moment net zo goed een aanvullende cursus over paddenstoelen.’

‘Ik ben van boerenafkomst en ik hou nog wat dieren als hobby,’ zegt hij. ‘Nu ik met pensioen ben, ga ik misschien rondleidingen geven: mijn kinderen zeg-

gen alvast dat ik boeiend kan vertellen. Ik wandel graag tussen het groen, ook in landbouwgebied. Wat is het alternatief? Nog meer bebouwing? Ik vind het wel erg dat er zo veel sloten en houtkanten verdwenen zijn. Bij de korenvelden zie je zelfs geen leeuweriken meer. Het is goed dat de landbouw nu opnieuw meer aan het landschap denkt. Alleen jammer dat ook de landbouw wat in verdrukking lijkt te komen. D

Landbouw in de natuurles? Vlaanderen telt zowat zesduizend natuurgidsen die groepen rondleiden in landelijk gebied. Omdat de gidsen vaak onvoldoende achtergrond hebben om ook over landbouw te spreken, hebben VILT en het Centrum voor Natuur- en milieueducatie (CVN) samen een bijkomend lessenpakket Landbouw uitgewerkt. De cursus duurt tien weken en omvat lessen, excursies, rollenspel en een eindwerk over natuur op een landbouwbedrijf. Voor de inhoud van de lessen wordt samengewerkt met een leescomité van landbouwfederaties en natuurverenigingen. Na de start in Limburg zal de cursus volgend jaar ook in andere streken te volgen zijn. Tegen eind 2006 hopen VILT en het CVN 45 gediplomeerde gidsen te hebben opgeleid.

3 visies op landbouw versus natuur Productiestallen en houtkanten. Bruno Rutten uit Antwerpen werkt als vrijwilliger op het secretariaat van het Cen‘Ik wandel ook trum voor Natuur- en milieueducatie. ‘Eigengraag in lijk ben ik geen gediplolandbouwgroen. meerde natuurgids,’ Wat is het zegt hij. ‘Ik heb wel een alternatief?’ boswachtersopleiding gevolgd. En ik zoek een job waarin ik iets met plattelandsinrichting kan doen. Daarom heb ik me voor deze cursus ingeschreven: ik wist zo goed als niets van landbouw af. Voorlopig hebben we twee nette landbouwbedrijven gezien, waar ook veel aandacht gaat naar landschapselementen zoals hagen. De dieren leven wel in stallen die op productie zijn gericht. Daar kun je over discussieren, maar dat ga ik vandaag niet doen. Ik geniet vooral van het zonnetje en van de vele zwaluwennesten hier.’ Natuurgids Leo Mullens tot slot woont in de buurt van het natuurdomein De Watersnip in Beringen en hij heeft altijd een boon gehad voor landbouw.

Landgenoten�Winter�2005

Roger Saenen van Boerenbond: ‘De relatie tussen landbouw en natuur is zeker in de goede richting geëvolueerd. We zijn blij dat de tijd van de getrokken messen achter ons ligt. Voortaan zijn natuurprojecten ook hier in huis een onderdeel van het beleid.’ Guy Depraetere van ABS: ‘Het is goed dat landbouw en natuur niet langer tegengestelde polen zijn. Maar op het terrein blijft het niet eenvoudig: natuurjongens bekijken alles toch uit een ander daglicht. De meeste natuurwachters zouden toch wat redelijker mogen zijn.’ Filippe Van de Craen van het VAC: ‘Onze organisatie heeft altijd gepleit voor een sterkere verweving tussen landbouw en natuur. We hopen dat de evolutie zich verder doorzet. Maar op het veld lijkt dat nog altijd beter te vlotten dan op de hogere niveaus.’ Ook de inhoud van deze plastic pakken bleek niet iedereen bekend.

hallo brussel

VLAM labelt verkooppunten hoeveproducten

Ook voor jouw winkel? Om je hoeveverkoop een duwtje in de rug geven, kun je voortaan hoeveproducten verkopen onder het VLAM-label ‘Erkend verkooppunt hoeveproducten’. Wat moet je doen om zo’n label te krijgen en welke voordelen levert het op?

et nieuwe vlam-label voor hoeveproducenten gaat niet gepaard met een zwaar lastenboek. Bovenop de strikt wettelijke voorschriften op het vlak van autocontrole en van algemene hygiëne komen hoofdzakelijk enkele richtlijnen voor de omgang met klanten. Wie een uithangbord van ‘Erkend verkooppunt hoeveproducten’ tegen de muur wil spijkeren, moet namelijk

vijftig euro betaald worden. In ruil daarvoor zorgt vlam voor een gevelplaat met het label, voor promotiemateriaal, voor een vermelding op de website www.hoeveproducten. be, en voor een label voor op je eigen folders en afﬁches. Al deze elementen zorgen ervoor dat je hoevewinkel beter zichtbaar wordt voor potentiële klanten. Bovendien voert vlam campagne op beurzen, in vakbladen en in de con-

een intentieverklaring van twaalf punten ondertekenen. Daarin vind je geen lastige productievoorwaarden terug; enkel intenties zoals ‘we informeren onze klanten over de herkomst van onze producten’.

sumentenpers, en er komt een meldpunt waar hoeveklanten met al hun vragen of opmerkingen terechtkunnen.

Voordeel en voorwaarden. Voor de nieuwe erkenning komen enkel hoeveproducenten in aanmerking: landen tuinbouwers in hoofd- of in bijberoep, die producten rechtstreeks aan de consument verkopen. Waar je dat doet, speelt geen rol. Je kunt een label krijgen voor hoevewinkels, voor marktkramen, voor een voertuig voor huis-aanhuisrondes en voor externe winkelpunten. Op die manier kun je je producten gerust via verschillende erkende verkooppunten aanbieden. De enige voorwaarde is dat de herkomst van je producten duidelijk is, door, indien nodig, je gegevens te vermelden op het etiket. Als je het label aanvraagt, moet je eenmalig een instapbedrag van 25 euro neertellen. Snelle beslissers die voor 1 maart inschrijven, betalen geen instapbijdrage. Daarnaast moet er een jaarlijkse bijdrage van

Eenvoudige procedure. Wat moet je doen om je als verkooppunt te laten erkennen? Vraag de intentieverklaring op bij vlam, en overloop die eventueel samen met een vlam-medewerker. Van zodra je de verklaring ondertekend hebt teruggestuurd, bezorgt vlam je een bijdragefactuur, en als die betaald is, wordt het label je toegekend. Vanaf dat ogenblik kunnen de vlam-medewerkers onaangekondigd langskomen om te controleren of je de intentieverklaring wel uitvoert. Valt de controle negatief uit, dan krijg je in eerste instantie een verwittiging. Bij een tweede negatief rapport wordt je erkenning ingetrokken. D

Meer weten? Surf naar www.hoeveproducten.be Of neem contact op met VLAM-medewerkster Sara Depreter: tel. 02 510 63 58, info@hoeveproducten.be

Rita Vandermotten-Blommaert uit Pepingen schreef zich als een van de eersten in voor het label ‘Erkend verkooppunt hoeveproducten’.

Aangepaste autocontrole Na lang overleg zijn er dan toch versoepelingen uitgewerkt op de strikte autocontrole voor hoeveproducenten. Zo volstaat het voortaan om enkel de afwijkingen van je productieproces te registreren en hoe je ze oplost. Daarnaast wordt voortaan ook een map met chronologisch gerangschikte facturen van alle aankopen als garantie voor traceerbaarheid beschouwd. Deze uitzonderingen gelden volgens een nieuw ministerieel besluit voor twee soorten bedrijven: enerzijds bedrijven die rechstreeks aan de consument verkopen en waar op jaarbasis maximaal vijf voltijdse arbeidskrachten werken, en anderzijds bedrijven die aan andere bedrijven verkopen en waar op jaarbasis maximaal twee voltijdse arbeidskrachten werken. Meer weten? Neem contact op met het Steunpunt voor Hoeveproducten: 0497 45 74 47

vakwerk! koolzaad In iedere Landgenoten zetten we over één thema nieuwe technieken, onderzoeksresultaten, proefprojecten en praktijkvoorbeelden in de kijker. In dit nummer is het thema koolzaad koolzaad.

Brandstof om te oogsten Ben je die gekke energieprijzen beu? De zoektocht naar volwaardige alternatieven voor fossiele brandstoffen is volop aan de gang en de landbouw blijft niet aan de zijlijn toekijken. Sommige telers kijken hoopvol uit naar grote projecten voor de productie van biodiesel en bio-ethanol, zoals die in de Gentse haven. Anderen zien meer brood in pure plantenolie door de koude persing van bijvoorbeeld koolzaad. Zal het nieuwe goud de steile verwachtingen inlossen? Een Europese richtlijn wil dat minstens 5,75 % van het energieverbruik tegen eind 2010 afkomstig is van hernieuwbare energiebronnen. Brandstof uit planten is echter pas commercieel interessant als de principieel goedgekeurde accijnsvrijstel-

en maïs. In Vlaanderen is winterkoolzaad het populairst. De soort levert 40 % meer korrels op en bestrijdt de erosie doordat de winterbegroeiing de bodem bedekt houdt. Na het koud persen blijft een hoogwaardige eiwitrijke perskoek over die dienst kan doen als krachtvoer. Dat restproduct van de koolzaadoliewinning heeft een vem-waarde van 1260 en 35 % ruw eiwit. In mensentaal: koolzaad kan soja vervangen. Met de perskoek kan tot 30 procent van de behoefte ingevuld worden, bij eenmagigen is dat tot 70 %.

ling door de federale regering ook effectief van kracht wordt. Dat zou pure plantenolie 33 cent

Graag graan. Kunnen deze argumenten overper liter goedkoper maken waardoor de biobrand- tuigen? Dit jaar zaaiden de Belgische akkerboustof meteen een milieuvriendelijk en wers zo’n 12.000 hectare koolzaad in. Dat vooral goedkoper alternatief wordt ‘Het gebrek is meer dan het dubbele in vergelijking voor diesel. In Duitsland rijden nu al aan ervaring met de voorbije jaren. In vergelijking met 20.000 chauffeurs op plantaardige doet veel landen als Frankrijk en Duitsland stelt dat olie, mét een accijnsvrijstelling areaal nog steeds niets voor en bovendien landbouwers welteverstaan. concentreert de koolzaadproductie zich

twijfelen’.

Brassica napus. Koolzaad behoort samen met diverse koolsoorten tot de familie van de Kruisbloemigen. De plant behaalt de hoogste rendementen op rijke gronden met een goede structuur, zoals kleigronden en gescheurd grasland. De opbrengst in een vierjaarlijkse rotatie met tarwe, gerst en biet ligt hoger dan in een driejaarlijkse vruchtwisseling met wintergerst, wintertarwe

Landgenoten�Winter�2005

in de Condroz. De gemiddelde Vlaamse boer geeft nog steeds de voorkeur aan het oogstzekere wintertarwe: hij gokt erop dat de prijzen zullen stijgen en maakt de overstap minder snel dan z’n Waalse collega.

‘Ook het gebrek aan ervaring met de teelt doet veel landbouwers twijfelen,’ verklaart Bart Vleesschouwers van Innovatiesteunpunt. ‘Koolzaad is weersgevoeliger dan graangewassen, waardoor de opbrengsten van het ene jaar op het andere kunnen halveren of verdubbelen. Bij granen is dat veel stabieler.’ D

Knappe koppen knutselen aan

koolzaadpers

Op de campus RABOT van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven in Gent bouwen onderzoekers aan de machines van de toekomst. Opleidingshoofd Marc Juwet toont ons trots het prototype van een nieuw tuig voor de koude persing van koolzaad, gebouwd in samenwerking met fabrikant Vercaigne. Dat bedrijf zal de koolzaadpers voor het eerst tentoonstellen op Agribex. Zonder verhitting. De meeste studies wijzen uit dat het economisch niet rendabel is om biodiesel op kleine schaal te produceren. Landbouwers houden het dus het best bij pure plantenolie. De achillespees van het klassieke schroefpersen is

teren en in de motor gieten geeft kans op vervuiling. Een brandstofverstuiver is zeer gevoelig en loopt vast bij de minste onzui-

verhitting, omdat er dan schadelijke stoffen zoals fosfolipiden in de olie terechtkomen. Marc Juwet: verheid,’ zegt Marc Juwet. Ppo korte periodes ge‘Met onze schroefpers produceren we bruiken, levert geen problemen honderd liter olie per uur, zonder dat de ‘De achillespees op voor de motoren, maar over de temperatuur de 60 graden overschrijdt. van het klassieke gevolgen op langere termijn is nog Deze techniek waarbij het koolzaad schroefpersen is onvoldoende onderzoek gebeurd. koud wordt geperst met een traag De onderzoekers van rabot bouverhitting.’ draaiende schroef is nieuw. We hebben wen momenteel een proefopsteler dan ook een octrooi voor aangevraagd. Het pro- ling waarbij ze een koolzaadpers rechtstreeks totype perst 24 uur per dag onbemand. Met een koppelen aan een dieselmotor. Zo kunnen ze verkostprijs van 7000 euro zonder ﬁlter ligt die lager schillende motoren lange tijd op dezelfde olie ladan wat de concurrentie momenteel aanbiedt.’ ten draaien en dan aan criteria toetsen, zoals de uitstoot of de levensduur. Net zoals bij grootschalige installaties voor de warme persing van koolzaad tot biodiesel, is ook bij de koude persing tot pure plantenolie een goe- Wachten op kwaliteitsnorm. Er is momenteel de ﬁlter van groot belang. ‘De olie enkel decan- nog geen kwaliteitsnorm voor ppo, of een norme-

ring voor de motoren die erop draaien. Dat maakt het constructeurs knap lastig om met cijfers naar buiten te komen. ‘Doel van onze opstelling is vooral potentiële gebruikers over de schreef trekken. Als uit onze tests blijkt dat ppo ook op lange termijn geen schade oplevert aan de motoren, dan zullen ze sneller overtuigd zijn,’ aldus de onderzoeker. Ten slotte speurt Marc Juwet ook naar alternatieven voor koolzaad. Vezelvlas of zelfs gewoon vlas is ook oliehoudend, maar het voordeel is dat je er ook de stengel van kunt gebruiken. ‘In Europa is deze toepassing nog relatief onbekend, maar dat zal hopelijk snel veranderen,’ klinkt het. D

vakwerk! koolzaad

Samen persen? Akkerbouwer Manu Misotten uit Heers kun je terecht een koolzaadpionier noemen. Hij is al vijf jaar bezig om een coöperatieve op te zetten voor de gezamenlijke aankoop van een koolzaadpers. Tien landbouwbedrijven uit de omgeving staan klaar om mee te tekenen voor de polyvalente persen ﬁlterinstallatie.

Vraag groter dan aanbod. ‘We starten met een koolzaadareaal van 100 hectare, maar op termijn moeten dat er duizend worden, zodat de pers 250 dagen per jaar kan draaien,’ rekent Manu Misotten ons voor. Vindt hij daar voldoende afnemers voor? ‘Daar ben ik overtuigd van, maar vraag me niet om m’n prospectenboekje. De vraag is groter dan het aanbod, maar er liggen ook wolven op de loer,’ knipoogt hij geheimzinnig.

Goede filter cruciaal. De hele persinstallatie past in een standaardcontainer, die verplaatst kan worden naar de tien deelnemende bedrijven. ‘Omdat de pers dan een mobiele landbouwverwerkingsinstallatie is, hebben we geen extra vergunningen nodig.’ Naast de persinstallatie is ook een goede filter van cruciaal belang, opdat de koolzaadolie van hoge kwaliteit zou zijn. De volledige persen filterinstallatie kost al gauw € 100 000, waarvan het vlif 30% terugbetaalt.

Koolzaad levert voor elk wat wils op. Het grote voordeel van een coöperatieve? ‘Koolzaad levert Een pers aankopen is vooral interessant voor landvoor elk wat wils op. Eén deelnemer bouwbedrijven wanneer ze hun wil artisanale koolzaadolie verkopersonenauto’s op goedkopere ‘Omdat de pers een pen voor particulier gebruik. Die is koolzaadolie mogen laten rijden. mobiele landbouwveel gezonder, want het verbran‘Voor de eigen landbouwmachidingspunt ligt hoger. De smaak van verwerkingsistallatie nes is de olie voorlopig te duur. De een biefstuk die in dergelijke kool- is, hebben we geen mazoutprijs is dit jaar echter al 10 zaadolie is gebakken, vergeet je extra vergunningen cent per liter gestegen. Als die stijnooit meer.’ De veehouders kiezen nodig.’ ging aanhoudt, kan koolzaadolie voor de perskoek als eiwitvervantoch nog een interessant alternager in het veevoeder. De coöperatie verrekent die tief worden,’ besluit Misotten. D intern aan € 520 per hectare.

De Lijn en Vlaams-Brabant geven het goede voorbeeld Een aantal bussen van De Lijn gaat dit jaar al rijden op koolzaadolie. Er worden momenteel 20 bussen omgebouwd, volgend jaar nog eens 50. De vervoersmaatschappij zal de pure plantenolie rechtstreeks kopen bij de boer, die in de dichtstbijzijnde stelplaats kan leveren. De eerste contracten tussen De Lijn en de boeren werden in het najaar afgesloten. Ook de provincie Vlaams-Brabant heeft plannen om een gedeelte van zijn wagenpark te laten rijden op koolzaadolie. Het Proefcentrum van Herent onderzoekt momenteel van welke wagens de motor kan omgebouwd worden. In eerste instantie wordt gedacht aan de wagens van het personeel van de landbouwdienst en aan de tractoren van de provinciale domeinen. In 2006 kan er dan effectief gestart worden met de ombouw van de motoren. Het proefcentrum wil ook advies geven aan landbouwers over de teelt, de oogst en de persing van koolzaad. Daarnaast zoekt het landbouwers die de motor van hun wagen willen ombouwen om op koolzaad te kunnen rijden. Vanaf volgend jaar zullen er ombouwkits worden aangekocht en volgen er demonstraties hoe die kits kunnen ingebouwd worden in een wagen om op koolzaadolie te rijden. Meer informatie? Provinciaal Agrarisch Centrum Blauwe Stap, Alfons Verlinden, 016 29 01 74 of averlind@vlaamsbrabant.be

Landgenoten�Winter�2005

Premieregeling voor koolzaadteelt 1. Er kan gebruik gemaakt worden van 2 systemen (zie tabel): de teelt van koolzaad op braakgrond (activering braaktoeslagrecht) en de teelt van koolzaad als niet-voedingsgewas op braakgrond (premie van € 45/ha, al dan niet in combinatie met gewoon toeslagrecht). 2. Door koolzaad te zaaien zonder voordien een grondbewerking uit te voeren, strijkt de boer

een premie op van € 200 als steunmaatregel voor erosiebestrijding. 3. Het vlif geeft 30% steun voor installaties (oliepers) en machines die op bedrijfsniveau speciﬁek noodzakelijk zijn voor de productie en eventueel het gebruik van hernieuwbare brandstoffen. 4. Koudgeperste koolzaadolie zou ook kunnen worden aangewend als huisbrandolie met be-

Non-food op braak Toegelaten Alle niet-voedingsgewassen, behalve gewassen vezelvlas en vezelhennep Vb: technische olie, gommen, Toegelaten energieproducten ... (beperkt tot eindproducten een lijst) Activatering Braakleggingstoeslagrechten toeslagrechten Steun Waarde braakleggingstoeslagrecht Contract Met inzamelaar of eerste verwerker Andere aangiften

Oogstaangifte door landbouwer Leveringsaangifte door inzamelaar

€ 250/ha door inzamelaar/eerste verwerker Toegelaten onder bepaalde Zelfverwerking voorwaarden Waarborg

hulp van een warmtekrachtkoppelingsinstallatie (wkk), waarvoor het vlif 20% subsidies geeft. D Meer informatie? Op Agribex in Paleis 11 vind je op de stand van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap informatie over de premies, vlifsteun en toeslagrechten.

Energie op niet-braak Alle gewassen, behalve suikerbieten Biobrandstoffen + elektrische of thermische energie uit biomassa Gewone toeslagrechten of zonder toeslagrechten € 45/ha + eventueel de waarde gewoon toeslagrecht Met eerste verwerker Oogstaangifte door landbouwer Leveringsaangifte door verwerker € 60/ha door eerste verwerker Toegelaten onder bepaalde voorwaarden

Teelttechnische ﬁche Voorvrucht Rotatie Zaaidatum Zaaidichtheid

winterkoolzaad

zomerkoolzaad

best na wintergraan 3 tot 4 jaar 20 augustus–15 september 4 tot 5 kg/ha (40 tot 60 planten/m2)

best na wintergraan 3 tot 4 jaar half maart–half april 5 tot 7 kg/ha (80 tot 120 planten/m2)

Rijafstand

25 cm

graanzaaimachine, om beurt zaaipijp dicht

Opbrengst

oogst juli (voor wintertarwe) 4.000 tot 5.000 kg/ha

oogst eind augustus (na wintertarwe) 3.000 kg/ha

vakwerk! koolzaad

Kosten versus baten ‘Koolzaad als energieteelt is ﬁnancieel het meest interessant.’

In een bedrijf waar de bedrijfstoeslag maar weinig verschilt van de braakleggingstoeslag, zal de energiepremie een belangrijk beslissingsargument zijn.

Scenario 1: eigen gebruik als brandstof voor personenauto + gebruik koek: € 915 per ha

Scenario 3: eigen gebruik als brandstof voor tractor + gebruik koek: € 365/ha

Opbrengst olie : € 1410 (0,95€/l indien accijnsvrijstelling) Opbrengst koek : € 435

Opbrengst olie: € 740 (0,50 €/l als tractorbrandstof) Opbrengst koek: € 435

Perskosten: – € 150 (0,10 €/l) Ombouw motor: – € 220 (€ 2500 afgeschreven op 200.000km aan 8l/km = € 0,15 /l) Totale opbrengst per ha: € 1475

Perskosten: Ombouw motor:

Arbeidsinkomen voor 1 ha winterkoolzaad: € 1475 – € 1005 = € 470

Arbeidsinkomen voor 1 ha winterkoolzaad: € 925 – € 1005 = – € 80 Totaal saldo inclusief bedrijfstoeslag en energiepremie: € 365/ha

Kosten Aanschaf van pers en filter: Kostprijs koolzaadpers : € 2800 Kostprijs oliefilter : € 4700 Kostprijs opslagtank 1000 l : € 500 Totaal: € 8000 Als de pers, de filter en de opslagtank afgeschreven worden op 5 jaar, kan in totaal 250 ton koolzaad geperst, gefilterd en opgeslagen worden, goed voor 80.000 liter koolzaadolie en 170 ton koolzaadkoek. Dit brengt de totale perskost op € 0,10 per liter olie.

Opbrengst Bij de verschillende scenario’s gaan we ervan uit dat 1 ton winterkoolzaad (42 % olie in het zaad) na koude persing 330 liter olie (33 %) en 670 kg koolzaadkoek (bevat nog 9 % olie) oplevert. Per ha (4,5 ton koolzaad) haalt men op die manier 1485 liter olie en 3015 kg koek.

Landgenoten�Winter�2005

Totaal saldo inclusief bedrijfstoeslag en energiepremie: € 915/ha. Aan deze prijzen komt de rentabiliteit van de teelt op het niveau van bijvoorbeeld kuilmaïs Scenario 2: verkoop olie aan particulier + gebruik koek: € 690/ha Opbrengst olie: Opbrengst koek:

€ 965 (0,65 €/l) € 435

Perskosten: – € 150 (0,10 €/l) Totale opbrengst per ha: € 1250 Arbeidsinkomen voor 1 ha winterkoolzaad: € 1250 – € 1005 = € 245 Totaal saldo inclusief bedrijfstoeslag en energiepremie: € 690/ha.

– € 150 (0,10 €/l) – € 100

(€ 2500 afgeschreven op 7500 draaiuren over 10 jaar = 0,07 €/l) Totale opbrengst per ha: € 925

Scenario 4: verkoop olie aan de handel + gebruik koek: € 320/ha. Opbrengst olie: Opbrengst koek: Perskosten: Totale opbrengst:

€ 595 (0,4 €/l ) € 435 – € 150 (0,10 €/l) € 880

Arbeidsinkomen voor 1 ha winterkoolzaad: € 880 – € 1005 = – € 125 Totaal saldo inclusief bedrijfstoeslag en energiepremie: € 320/ha. Aan deze prijzen komt de rentabiliteit van de teelt op het niveau van bijvoorbeeld korrelmaïs. (Bron: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Administratie Beheer en Kwaliteit Landbouwproductie)

OUDE KOEIEN

Altijd prijs! Al meer dan 130 jaar zijn de prijskampen ware publiekstrekkers op jaarmarken en beurzen. Van rasuitzuivering en voorlichting tot sociale happening: door de eeuwen heen is de functie van die prijskampen verscheidene keren gewijzigd.

ond 1870 maken de Vlaamse boeren voor het eerst kennis met de globalisering. Beteuterd kijken ze toe hoe grote oceaanschuimers spotgoedkoop graan uit overzeese ge-

Meer melk. Het ministerie van Landbouw deed rond de eeuwwisseling zijn duit in het zakje met een aanzet tot de eenmaking van de provinciale keuringsreglementen. De nieuw opgerichte Na-

bieden lossen in onze havens. Intensivering van de productie is de enige ontsnappingsroute. Vlaanderen pioniert in tuinbouw en veehouderij. De overgang van de oude overlevingslandbouw naar een moderne landbouweconomie zou meer dan een halve eeuw duren. In die periode groeiden de veeprijskampen uit tot een populair én efﬁciënt voorlichtingsinstrument.

tionale Maatschappij voor de Verbetering van de Rundveerassen moest een standaard voor Belgische rassen vastleggen en de stamboekhouding stimuleren. Het bonte allegaartje van weleer werd herleid tot zeven rassen. De resultaten waren bemoedigend: de gemiddelde melkgift per koe steeg van 1.900 liter in 1880 tot 2.700 liter in 1910.

Het duurde niet lang vooraleer iedere zichzelf resBonte bende. ‘Quelle olla podrida!’ Dat schreeuw- pecterende gemeente een eigen prijskamp in het de de verbouwereerde professor Adolphe Reul tij- leven geroepen had, vaak als aanhangsel bij de lodens de Nationale Veeprijskamp in 1891. Vrij ver- kale jaarmarkt. Boeren maakten destijds het ontaald betekent het één pot derscheid niet tussen fenotynat. De Belgische rundvee- Veeprijskampen groeiden uit pe en genotype, maar konden stapel bestond in die periode van de keurmeester steevast tot een populair en efﬁciënt uit een verwilderde verzameiets opsteken. En fokkers die voorlichtingsinstrument.’ ling koeien van bedenkelijke een prijs wegkaapten, konkwaliteit. Onze veehouders hadden weinig kaas den een rund extra duur verkopen. Tot een eind in gegeten van de theorieën van Mendel en Darwin: de twintigste eeuw mochten de prijsbeesten geen de raszuiverheid van de dieren was teloorgegaan te zware bespiering vertonen, omdat dat gegadoor weinig oordeelkundige kruisingen met voor- randeerd problemen zou opleveren bij de kalving. al Engelse rassen. De melkproductie bleef laag en Van zodra de techniek van de keizersnede op punt het rundvlees had een te hoog vetgehalte. stond, gingen melk- en vleesvee hun eigen weg. Tegen het einde van de negentiende eeuw schakelden de boeren over op kruisingen van inlandse rassen met ingevoerde Nederlandse runderen. Provinciale landbouwmaatschappijen, landbouwcomicen en vrije verenigingen van veekwekers startten met stamboeken en identiﬁceerden goede dekstieren, die ze eventueel aankochten voor gemeenschappelijk gebruik. Ze registreerden dieren met de gewenste kwaliteiten, organiseerden tentoonstellingen en wedstrijden, en loofden zelfs prijzen uit.

Liever catalogussen. Met de populariteit van de prijskampen gaat het de jongste jaren bergaf. Sanitaire risico’s loeren om de hoek en voor de aankoop van hun sperma doen rundveefokkers steeds meer een beroep op catalogussen. Gedetailleerde indexen die de intrinsieke kwaliteiten van eventuele nakomelingen in kaart brengen, zijn voor een professionele vakman interessanter dan een blik op de uiterlijke eigenschappen van een dier. Toch blijven de prijskampen nog steeds een hoogdag voor fokkers in hart en nieren. Ook dit jaar presenteren ze hun topgenetica aan de toeschouwers tijdens Agribex te Brussel. ‘Indexen hebben uiteraard hun waarde, maar het oog wil ook wat,’ meent Ignace Lootvoet van Fedagrim. Een Belgisch trekpaard en diersoorten waar de economische factor minder speelt, moet je gewoon in levende lijve zien.’ D Meer weten? www.cagnet.be

Landgenoten�Winter�2005

nieuws

column

Hierbij vind je een overzicht van een aantal nieuwsberichten die de afgelopen weken op onze website zijn verschenen. Wil je ook de landbouwactualiteit op de voet volgen? Helemaal gratis? Surf dan naar www.vilt.be en abonneer je op het nieuwsoverzicht. Elke ochtend vind je dan verse nieuwsberichten in je mailbox. België blijft grootste producent diepvriesgroenten Vorig jaar was België met zo’n 740.000 ton diepgevroren producten de grootste speler op de Europese markt van de diepvriesgroenten. Dat is ongeveer een kwart van de Europese productie. België wordt gevolgd door Polen en Frankrijk. Nederland komt niet verder dan 109.000 ton diepgevroren producten. Dat maakte diepvriesfabrikant Ardo bekend. (…) Innovatiesteunpunt zoekt innoverende boeren Voortdurend innoveren is voor landen tuinbouwbedrijven de sleutel tot blijvend succes. Daarom is het Innovatiesteunpunt voor landbouw en platteland voor zijn tweejaarlijkse innovatiecampagne op zoek naar innoverende boeren. Wie zijn vernieuwende ideeën op papier zet en aan het Innovatiesteunpunt bezorgt, maakt kans om in de prijzen te vallen. De 10 beste inzendingen worden bekroond. Bel 016 28 61 20. (...) Jonge boer uit Haasrode oogst 35 are hennep Een jonge landbouwer uit Haasrode heeft zopas zijn eerste lading legale cannabis geoogst. Sinds 1992 kun je in België legaal cannabisplanten kweken, er bestaan zelfs subsidies voor. Hennep is immers de perfecte grondstof voor slaolie en voor allerhande cosmeticaproducten. Het is zeer voedzame olie met veel omega 3 en 6. (…)

Mobiliteit Kippen opgehokt. Eerst alleen in Nederland en sommige delen van Duitsland. De Commissie kon niet lachen met deze eenzijdige maatregel en de dieren moesten in zeven haasten weer naar buiten. Meer nog, de Nederlandse landbouwminister kreeg voor de invoering van de maatregel de Prijs der Zotheid uit handen van een groepje vegetariërs. Vleesschuwe nozems. Wie het lot tart, roept de zeven plagen over zich uit. Twee jaar geleden raakte het vermaledijde virus het Albertkanaal niet over, maar plots wipte het ongedierte soepel over het Oeralgebergte. Sinsdien is heel Europa in de ban van H5N1. En dus zit het pluimvee in onze contreien al lang weer binnen, ook bij particulieren. Aan eerherstel voor Veerman denkt niemand. Nu verschijnen andere mannen op de voorgrond. Granieten kerels uit één stuk. Vaderﬁguren die tezelfdertijd sussen en oproepen tot waakzaamheid. Kortom, mannen met ervaring als het gaat om kippencrisissen.Verhofstadt herinnerde zich nog zijn verkiezingsoverwinning uit 1999.Logisch dat hij Piet Vanthemsche promoveerde tot mijnheer vogelgriep. De baas van het Voedselagentschap heeft naar eigen zeggen geen frustraties en rancune overgehouden aan de dioxinecrisis, maar wel blauwe plekken. Bij de regering sloegen ze destijds zelfs paarsgroen uit. ‘Maar we hebben er verschrikkelijk veel uit geleerd,’ zegt Vanthemsche. Een dikkere strohalm hebben onze kippenboeren niet.

Minder opvallend dan de geograﬁsche bokkensprongen van de vogelpest is de verhuis van onze varkens naar WestVlaanderen. Varkenshouders uit de wijde omgeving rond Wingene kopen massaal de productierechten op van bedrijven in andere provincies, kopte De Standaard enkele weken geleden. Als de trend aanhoudt, wordt de varkenspopulatie Als kip zou je volledig in West-Vlaanderen gecenvan minder traliseerd. De Houtlandse milieuvereen griepje eniging vreesde meteen een lokale krijgen. mestpandemie. MAP 3 moet dat voorkomen. Het nieuwe decreet zou er komen op 1 januari. Zou. Voor veel veehouders wordt het zeker geen bijkomende reden tot feesten. Hoe wreed ook, de wereld staat intussen niet te wachten op onze mestactieplannen. Misschien gaat de aardkloot na de ministeriële WTO-conferentie in Hongkong nog sneller draaien. Als het van de Vlaamse landbouwers afhangt, struikelen de diplomaten van 13 tot 18 december over elkanders uitgestoken tong. Onze exportlandbouw lust geen vrijhandel. De andere handelsblokken hekelen de Europese Unie omdat het zijn invoertarieven aan de grenzen niet fors genoeg wil verlagen. Ach, konden onze douanehefﬁngen de vogelgriep maar buiten houden … A. de Koning Onafhankelijk landbouwdeskundige

reporter te velde

‘Hebt u al eens een

pelsdierhouderij bezocht?’

Als het aan minister van Volksgezondheid Demotte en dierenrechtenorganisatie GAIA ligt, dan tellen de pelsdierhouders hun laatste dagen af. Tijd voor An Lapere, ondervoorzitster van de Belgische vereniging voor Pelsdierhouders (BEFFA), om GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch aan de tand te voelen. Hun allereerste rechtstreekse ontmoeting werd een bij momenten bikkelhard, maar eerlijk interview. GAIA vraagt een verbod op de pelsdierhouderij. Wat zijn daar jullie argumenten voor? Ten eerste: slecht welzijn. Nertsen zijn wilde dieren: hun natuurlijke leefgebied is een paar vierkante kilometer groot en ligt aan de waterkant. Nertsen hebben veel behoefte aan zwemwater en brengen daar veel tijd door. In kleine standaardkooien van nog geen 90 bij 30 centimeter ontwikkelen ze abnormale, doelloze gedragingen. Ten tweede: voor bontjassen zijn er volwaardige alternatieven. En tenslotte is de overgrote meerderheid van de Belgen het eens met een verbod. Volgens een enquête van het marktonderzoeksbureau inra vindt 8 op de 10 Belgen dat je pelsdie-

ren niet mag houden voor de bontindustrie. Er zijn een pak studies die aantonen dat de nerts geen wild, maar een gedomesticeerd dier is, zoals schapen en koeien. Moeten we de veeteelt dan ook afschaffen? Ik hou me aan het rapport van de wetenschappers van de Europese commissie voor dierenwelzijn uit 2001, dat alle actuele literatuur en studies heeft gebundeld en geanalyseerd. Domesticatie is een proces van duizenden generaties, dat voor genetische veranderingen zorgt. Zover staan nertsen nog niet, dus kun je ze ook niet gedomesticeerd noemen. Wilde dieren passen zich aan een leven

in gevangenschap veel moeilijker aan. De onderzoekers maken gewag van sterfte die bij jonge nertsen kan oplopen tot 30 % voor het einde van de zoogperiode. In de natuur ligt het cijfer merkbaar hoger, tot 80% van de dieren sterven in het wild nog voor ze volwassen zijn, terwijl dat op onze bedrijven maximaal 10% is. Ik vind die cijfers twijfelachtig. In de vrije natuur hebben nertsen onmiskenbaar een hogere levenskwaliteit dan in kooien. Dertig tot 85% van de nertsen in gevangenschap vertoont gestoord gedrag en na zeven maanden worden ze vergast. Schaf onze nertskwekerijen af en de productie verplaatst zich, waarschijnlijk naar landen die het minder nauw nemen met dierenwelzijn. Je kan de pelsdierhouderij niet overal stoppen op hetzelfde moment, dit is onvermijdelijk een langetermijnplan. Maar als er een verbod in België komt, dan zullen hier alvast geen nertsen meer lijden. Het federale regeerakkoord zegt dat het dierenwelzijnsbeleid gebaseerd moet zijn op de

Landgenoten�Winter�2005

beste maatregelen elders in de eu. In Groot-Brittannië geldt al twee jaar een verbod, daar waren toen nog 13 pelsdierhouderijen actief. Die Belgische nerts wordt dan een Chinese nerts en globaal gezien gaat het welzijn van de nerts er in tussentijd op achteruit. Je kan toch niet vragen dat we onze actie hier laten varen, omdat nertsen het elders nóg slechter hebben? Een verbod moet je altijd combineren met informatiecampagnes, zodat je mensen duidelijk

‘Je kan toch niet vragen dat we onze actie hier laten varen omdat de nertsen het elders nog slechter hebbben?’

maakt welk leed er achter bontjassen schuilt. Ook jullie als bontkwekers kunnen daaraan bijdragen door de handelaars op te roepen geen gruwelijk vervaardigde pelzen uit China meer af te nemen.

Heeft u al eens een pelsdierhouderij bezocht? Ik heb nog nooit een vraag van jullie ontvangen. Nodig mij uit, en ik kom langs. En zo gebeurde het ook. Lapere en Vandenbosch

Een verbod is meteen de extreemste maatregel, met zware gevolgen voor onze 500 jobs. Is er geen compromis mogelijk? Moeilijk. Om nertsen op een redelijk aanvaardbare manier te houden, moet je al naar dierentuinnormen grijpen. Een verblijf van enkele tientallen vierkante meter vraagt een aardige investering. Is voor jullie het sop de kool dan nog waard? Bovendien vinden wij het dan nog steeds onethisch om ze te doden voor hun pels. Maar het spel moet fair gespeeld worden: pelsdierhouders hebben recht op correcte compensaties en een redelijke afbouwtermijn.

leggen binnenkort de agenda’s samen voor een informeel bezoek aan een pelsdierhouderij.

Hallo, minister Demotte? Het hele dossier is blijkbaar een heikel punt, want het kabinet-Demotte bleef aan de zijlijn staan toen haar mening gevraagd werd. We hebben de minister duidelijk vermeld dat Landgenoten naar alle Vlaamse boeren gaat. Toch had hij geen tijd voor een interview en ook onze schriftelijke vragen bleven onbeantwoord.

‘Zo schattig en Dirk Draulans, duidelijk gecharmeerd door een biggetje dat pas anderhalf uur oud is.

‘Ik ontdek een sector graag op het terrein.’

buitenlander

straks een lekkere kotelet’ Dirk Draulans werkt al achttien jaar als Knack-journalist, maar werd vooral bekend als huisbioloog van het één-programma De Laatste Show. We nodigden hem uit voor een bezoek aan het varkensbedrijf van André Bracke in Destelbergen.

ij onze aankomst blijkt dat het niet de eerste keer is dat André Bracke en Dirk Draulans elkaar ontmoeten. Als voorzitter van de sectororganisatie Veva heeft André tijdens de dioxi-

necrisis nog vragen beantwoord van de journalist Dirk Draulans. ‘Leid daar niet uit af dat ik een landbouwspecialist zou zijn,’ zegt die. ‘Ik ben nog nooit in een varkensstal geweest. Maar ik hou ervan om een sector op het terrein te ontdekken.’ Dat treft, want André laat graag mensen met zijn stiel kennismaken. Al bekent hij meteen dat hij al even graag zoals in de vorige Landgenoten een knappe madam als Dina Tersago had ontvangen.

dat zijn zoon een slagerij is begonnen in het dorp en dat de kansen voor een overname miniem zijn omdat het bedrijf door de wetgeving niet verder kan worden uitgebreid. Levend vlees en minister Demotte. In de tweede kraamstal wrijft Dirk Draulans links en rechts een zeug over de kop: hij is duidelijk al goed geacclimatiseerd. Maar vooral de biggetjes trekken zijn aandacht. ‘Zo’n schattig kleintje,’ zegt hij terwijl André hem een biggetje in de handen stopt, dat pas anderhalf uur geleden is geboren. ‘En zeggen dat dat straks een lekkere kotelet wordt … Wat voor band heb je als varkenshouder eigenlijk met je dieren? Heb je lievelingsvarkens of zie je ze eerder als levend vlees, André?’ Waarop die met vuur vertelt over zijn eerste zeug, die elf keer heeft gebigd en die hij nooit naar het slachthuis heeft weggevoerd.

Dirk Draulans: ‘Ik ben een van de mensen die uit bezorgdheid om het lot van kippen extra geld neertelt voor scharreleieren.’

Ruziënde moordmachines. Dirk Draulans: ‘Ik ben een van de mensen die uit bezorgdheid om het lot van kippen extra geld neerlegt voor scharreleieren. Bestaat er voor ‘Ocharme, die varkens iets gelijkaardigs?’ staat tussen 170 ‘Wij houden zeker ook rekening met diervriendevrouwtjes en lijkheid,’ zegt André. ‘Tekan er niet bij!’ gen nieuwjaar moet ik mijn bindboxen aanpassen. En tegen 2012 zou ik op groepshuisvesting moeten overschakelen. Maar ik ben al 57 jaar en ik ga mijn stallen niet verbouwen. Dat is de investering niet meer waard. Ik ben trouwens niet overtuigd dat het beter is voor de dieren. Ik vrees dat ze vooral meer ruzie zullen maken. En omdat hygiëne een probleem kan vormen, zal het vlees – net als scharreleieren – niet gezonder zijn.’

Het oog van de bioloog. André begint zijn rondleiding in de kraamhokken, waar een tiental zeugen met jonge biggen zitten. Al snel merkt Dirk Draulans dat de varkens alsmaar onrustiger worden, en hij vraagt of onze aanwezigheid daarvan de oorzaak is. ‘Inderdaad,’ zegt André. ‘Varkens zijn heel gevoelig voor de geur van cosmetica. Dirk Draulans vraagt André honderduit over het Ze ruiken niet alleen sterke dagedrag van varkens. ‘Inderdaad: net mesparfums maar ook gewone ‘De enige oplossing als mensen schieten sommige vardeodorants. Ik zal zelf bijna nooit voor de ziekenhuis- kens beter met elkaar op dan andere,’ sterke geuren gebruiken. Ik kan bacterie: een lege vertelt André. En als we bij een lege daar ook niet goed tegen.’ Waar- kamer.’ kraamstal komen, legt hij een nieuop Dirk Draulans plagend repliwe link met de mens. ‘Ziehier, de opceert: ‘Een varkensboer die geen sterke geuren lossing voor de ziekenhuisbacterie,’ wijst hij. ‘Met verdraagt? Kan dat wel, André?’ zo veel dieren bij elkaar is hygiëne zeer belangrijk. De enige manier om alle ziektekiemen te doden, is Als André even later uitlegt dat hij de biggen na de ruimte regelmatig een tijdje leeg te laten. Want

In de zeugboxenstal trekt Dirk Draulans opnieuw grote ogen als hij kennismaakt met de zoekbeer. ‘Ocharme, om bronstige zeugen makkelijker te insemineren, staat die hier tussen 170 vrouwtjes waar hij niet bij kan komen! En wordt dat varkenssperma meestal met de hand afgetapt?’ Een schel

tien weken op zijn bedrijf verkoopt, laat Dirk Draulans merken dat hij geen echte landbouwspecialist is. ‘Aha, zijn er dan ook varkenshouders die zich in afmesten specialiseren,’ vraagt hij met verwonderde ogen. Daarna blijkt dat de journalist-bioloog ook oog heeft voor de menselijke kant van de landbouwstiel, wanneer hij André uitvraagt over de mogelijkheden voor de bedrijfsopvolging. Dirk Draulans knikt begrijpend terwijl André vertelt

gekrijs onderbreekt echter de uitleg van André, die zich naar het hok met jonge zeugen rept. Hij bevrijdt een van de zeugen uit het hok om ze tegen haar stalgenoten te beschermen. ‘In zo’n geval moet je snel zijn,’ zegt André. ‘Want varkens zijn genadeloos voor elkaar. Zoals in de thriller Hannibal kun je ze inderdaad tot moordmachines opleiden. Maar wat ik het ergste vind, is dat een gekwetst dier niet eens naar het slachthuis mag.’ D

zonder dragers kunnen bacteriën niet overleven.’ Dirk Draulans knikt en glimlacht: ‘Misschien moet vilt ook onze minister van Volksgezondheid eens een varkensstal laten bezoeken?’

‘Heb je als varkenshouder lievelingsvarkens, of zie je ze eerder als levend vlees?’

Thuis in een mooi landschap Als spil van het platteland heeft de landbouw er alle baat bij om de boerenbuiten niet te ontsieren. Het bedrijf van Mia en Mathieu Thissen-Timmermans uit Kinrooi is met de hulp van de provincie Limburg prachtig in het landschap geïntegreerd. ‘Want wie woont en werkt er nu niet graag in een mooie omgeving?’

Landgenoten�Winter�2005

ia en Mathieu Thissen-Timmermans baten in het Limburgse Kinrooi een bedrijf uit dat 26.000 mestkippen, 130 zeugen en de bijhorende mestvarkens omvat. Het omringende landschap is er uniek voor Nederland en Vlaanderen: vlakbij ligt het Kempenbroek, een moerassig natuurgebied, dat wordt omringd door landbouw met een hoge natuurwaarde. ‘Om dat landschap niet te doorbreken hebben we langs de stallen vooral essen, elzen en wilgen aangeplant,’ zegt Nicole Vreys, verantwoordelijke landschapsintegratie bij de Provincie Limburg. ‘Dat zijn bomen die perfect in deze omgeving passen.’ Gratis advies op maat. Vijftien jaar geleden kwam Nicole Vreys voor het eerst bij Mia en Mathieu over de vloer. ‘Ik had ergens in een boekje over erfbeplanting gelezen en ik had de contactgegevens genoteerd,’ vertelt Mia. In die tijd wilden we een vergunning aanvragen om een woning te bouwen langs ons bedrijf. Nicole is toen op bezoek gekomen en uiteindelijk hebben we langs de stallen

uit de provincie Het bedrijf van Mathieu en Mia ThissenTimmermans na de ingrepen van Nicole Vreys van de provincie Limburg.

voor

‘Ik wou geen overladen plan zoals tuinarchitecten meestal tekenen.’

de woonsituatie. Ze hield rekening met het uitzicht uit onze woonkamer, maar ook met de aanblik van op straat: we hebben ook tweehonderd meter beukenhaag aangeplant. Als landbouwer was het project zeer interessant omdat je maar twintig procent van de kosten zelf moest betalen en je zelfs met een

een sober groenscherm aangeplant. Het beviel me zeer dat Nicole geen overladen plan tekende zoals tuinarchitecten meestal doen. Het blijft tenslotte een boerentuin. Al hebben we de vergunning voor die woning wel nooit gekregen.’

Voor Mathieu is het onderhoudswerk alleszins het grootste nadeel van erfbeplanting. ‘Het snoeiwerk wordt vaak onderschat,’ zegt hij. ‘Daarom mogen landbouwers gerust een duwtje in de rug krijgen. En je moet ook de vroegere mentaliteit bijsturen. Vergeet niet dat voor mijn ouders elke vierkante meter grond nog heilig was. Maar nu is dat helemaal anders, je kunt een weide ook al doorzaaien zonder te ploegen. Voorts is het ook zo dat een boer weinig feeling voor beplanting heeft. Ik zal nooit zien wat landschapsspecialisten allemaal zien.’

De provincie Limburg heeft een lange traditie in landschapsintegratie: de eerste initiatieven rond erfbeplanting werden maar liefst twintig jaar geleden opgestart. Nicole Vreys: ‘De provincie geeft gratis advies aan landen tuinbouwers. Dat betekent dat we langskomen en dat we kosteloos een plannetje op maat tekenen met suggesties voor aanplantingen. Daarbij houden we zowel rekening met het landschap als met de bewoners. Jonge gezinnen hebben bijvoorbeeld minder tijd voor groenonderhoud. Bij hen proberen we vooral op langere termijn te werken en te voorkomen dat ze te veel sierplanten of logge afrasteringen neerplanten.’

Oog voor detail. Volgens Nicole zijn de boerinnen doorgaans het snelst gewonnen voor erfbeplanting. ‘Mathieu heeft ‘Vroeger was elke ook veel oog voor het groen, maar meestal vierkante meter grond nog heilig.’ zijn het de boerinnen die de puntjes op de i zetten. Is het niet prachtig als je hier de details zoals die vogeldrinkbakjes ziet? Dat maakt het plaatje echt helemaal af.’ Waarop Mia het compliment snel wegwuift: ‘Iedereen wil toch in een mooie omgeving wonen en werken? Al geniet ik ook wel van de goede reacties die je krijgt. Ik kijk ook graag naar andere bedrijven. Elke situatie is anders, en eigenlijk is ieder bedrijf wel mooi.’

Feeling voor planten? Mia en Mathieu besloten om geen nieuw huis te bouwen, maar om de oude boerenwoning op te knappen. Bovendien hoorden ze in 2000 dat hun bedrijf in aanmerking kwam voor een landinrichtingsproject van de Vlaamse Landmaatschappij (vlm). Mia: ‘Nicole heeft toen een nieuw plan getekend op basis van de gewijzig-

aannemer mocht werken.’

Meer weten over Limburgse erfbeplanting? Neem contact op met Nicole Vreys van de Provincie Limburg: Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt, tel. 011 23 74 48, nvreys@limburg.be, www.limburg.be/ landbouw

Voor en na door het oog van de specialist Nicole Vreys: ‘Wie een bedrijf aan het opbouwen is, heeft meestal weinig tijd en aandacht voor het groen. Snel wat coniferen aanplanten is dan vaak een gemakkelijke oplossing.’ ‘In plaats van de coniferen heb ik gekozen voor een groenscherm met streekeigen soorten als hazelaar, hulst, berk, meidoorn. De rij lindebomen, versterkt door de beukenhaag, geeft extra uitstraling aan dit bedrijf en zal in de toekomst het straatbeeld bepalen. Bomenrijen, hagen en houtkanten spelen bij erfbeplanting trouwens een structurele rol. Daarom vind ik boombescherming zeer belangrijk. Ik heb ook liever één goed geplante boom, dan zeven verwaarloosde struikjes.’ Of wil je weten wat de andere provincies doen? Oost-Vlaanderen: Dienst Land- en Tuinbouw, tel. 09 267 86 79; Antwerpen: Cel landbouw- en plattelandsbeleid, tel: 014 85 27 07; Vlaams-Brabant: Dienst landen tuinbouw, tel. 016-26 72 70; WestVlaanderen: povlt, tel. 051 27 32 00

Colofon:

Landgenoten is een uitgave van VILT, het Vlaams Informatiecentrum over Land- en Tuinbouw • Verantwoordelijke uitgever: VILT-voorzitter Dirk Lips • Redactie en realisatie: Jansen & Janssen Uitgeverij, www.jaja.be • Redactieadres: VILT, Leuvenseplein 4, 1000 Brussel Website: www.landgenoten.be, e-mail: info@vilt. be•Hoofdredacteur: Griet Lemaire • Redactieraad: Dirk Lips, Koen Symons, Peter Van Bossuyt, Freddy Robberecht, Jan Mosselmans, Hubert Hernalsteen, Bart Vleeschouwers, Guy Depraetere, Nathalie Nicolas, Kristiaan Van Laecke, Didier Huygens, Joris Relaes, Pascal Houbaert, Jan Coessens, Anneleen De Vos, Leen Guffens, Kristof Vandenberghe • De meningen die derden in dit magazine vertolken, vallen buiten de verantwoordelijkheid van VILT.

uitgepraat

Hoera, een weekendboer? Een op de drie Vlaamse boeren boert in bijberoep. Juich jij hun keuze toe of net niet? We vroegen het aan een enthousiaste, voltijdse starter en aan een landbouwer-lesgever met twintig jaar ervaring. Bart Strubbe, Knesselare

‘

ls ik iets doe, wil ik het goed doen. Ik kan me dus niet voorstellen dat ik mijn bedrijf maar als bijberoep zou runnen. In april heb ik het melkveebedrijf van mijn ouders overgenomen, en met vijftig melkkoeien heb ik de handen meer dan vol. Het lijkt me trouwens niet bevorderlijk voor een onderneming als een van de werknemers met zijn gedachten voortdurend bij zijn boerderij zit.’ ‘Veel hangt af van de mogelijkheden van je bedrijf en van de ﬂexibiliteit in je job. Maar het hoge aantal landbouwers in bijberoep toont op de eerste plaats aan dat er iets grondig misloopt in de Vlaamse landbouwsector. De meeste bijberoepers gaan inderdaad niet uit werken om een spaarpot aan te leggen. Voor de meesten is het pure noodzaak geworden, en dat is geen gezonde ontwikkeling.’ ‘Mijn vriendin en ik zijn nog niet getrouwd en op dit ogenblik gaat ze ook uit werken. Het spreekt echter vanzelf dat ik mijn bedrijf op langere termijn graag zou uitbreiden en misschien zullen we er ooit wel met z’n tweeën van leven. We zien nog wel. Ik vind trouwens niet dat landbouw in bijberoep sowieso slecht is voor de sector. Het heeft alleen geen zin om bijvoorbeeld bedrijven van vijf koeien met vlif-steun in leven te houden.’

Leonard Van Dooren, Zele ‘Ik combineer al sinds 1985 halftijds lesgeven met landbouw en gelet op de evolutie van de landbouwprijzen zal ik daar niet meteen mee ophouden. Mijn schoolwerk lijdt absoluut niet onder mijn landbouwactiviteit: de hogeschoolstudenten in Sint-Niklaas hebben er zelfs voordeel bij dat hun leraar landen tuinbouwmechanisatie de praktijk goed kent. Mijn keuze om landbouw met het onderwijs te combineren is vooral een kwestie van realisme, en de twee activiteiten vullen elkaar perfect aan.’ ‘Ik run mijn bedrijf samen met mijn vrouw, die naast haar huishoudelijke taken ongeveer de helft van het werk op zich neemt. Eigenlijk verdelen we de taken dus over twee halftijdse werkkrachten, wat betekent dat ons bedrijf nauwelijks verschilt van de meeste andere. Op hoeveel land- of tuinbouwbedrijven zijn nog zowel man als vrouw voltijds tewerkgesteld? Niet veel, toch. En dat is inderdaad een spijtige evolutie.’ ‘Mijn vrouw en ik houden 160 zoog- en mestkoeien en daarnaast bewerken we 35 hectare land. Ik vind dus dat wij zeker ook vlif-steun zouden mogen krijgen. Bovendien vind ik het verrijkend dat ik na het werk op het land ook met een andere omgeving in contact kom.’ D

Ben jij nog niet uitgepraat? Je kan je ei kwijt op ons discussieforum in de rubriek Uitgepraat op www.landgenoten.be

Landgenoten�Winter�2005

EEN GRATIS T-SHIRT? Ben jij ook een trotse boer die zijn sector in de kijker wil plaatsen? Dan heb je ons wellicht een slogan opgestuurd om de landbouw op een T-shirt te promoten. Benieuwd of de jouwe het gehaald heeft? Breng ons dan zeker een bezoekje op Agribex. De VILT-stand vind je in paleis 11. Vergeet niet de onderstaande bon mee te brengen. In ruil krijg je een prachtig T-shirt met een leuke slogan. Elke dag geven we 1 000 exemplaren weg. Wees er dus vroeg genoeg bij!

Bon voor gratis T-shirt (*) Af te halen op Agribex aan de VILT-stand in paleis 11. (*) zolang de voorraad strekt

Afgiftekantoor Gent X Landgenoten 4 Tijdschrift-kwartaalblad Kwartaal 4, 2005