Melk & honing Zomer 2012

seizoensblad voor boeiend buitenleven

Melk & honing

zomer 2012

19

n ee m gra mij ti m ee s !

Cherchez la femme

Wijnbouwster Joyce van Rennes Binnenkijken

Bertem Natuur Het plattelandsgevoel van

Bert GabriĂŤls Van veld tot bord

Confituur van melk van chef Wouter Keersmaekers

Weekendje weg

Grensland Hoogstraten Surf & win een luxeweekend op het platteland www.melkenhoning.be

Melk & honing Uitgever Vlaams infocentrum land- en tuinbouw (VILT) vzw Melk & honing wordt uitgegeven ter promotie van de troeven van de Vlaamse land- en tuinbouw Verschijning 4 x per jaar: lente, zomer, herfst en winter Verspreiding Melk & honing wordt gratis verdeeld via de Vlaamse land- en tuinbouwers Oplage 50.000 ex.

Hoofdredactie Nele Jacobs Redactie-adres VILT vzw, Koning Albert II-laan 35 bus 57, 1030 Brussel, 02/552 81 92, redactie@melkenhoning.be www.melkenhoning.be

10

Redactieraad Bart Boeraeve, Kristien Broekx, Ilse Ceulemans, Cathérine Decraene, Wim Fobelets, Griet Lemaire, Maarten Nulis, Leen Schrevens, Soraya Stuer, Gerrit Tulkens, Gert Van Thillo, Kelly Vanhecke, Erwin Wauters Medewerkers Frank Croes, Daphné Goossens, Marjan Mannaert, Johan Vanbecelaere, Mine Daelemans

Surf & win

Realisatie www.propaganda.be

een luxeweekend op het platteland

Verantwoordelijk uitgever VILT vzw, Josse De Baerdemaeker Koning Albert II-laan 35 bus 57, 1030 Brussel © Alle rechten voorbehouden.

Niets van deze uitgave mag worden vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

2 Melk & honing zomer 2012

i.s.m. Logeren in Vlaanderen

www.melkenhoning.be www.logereninvlaanderen.be

12

Koe-leur locale

04

Het plattelandsgevoel van

05

Ontdek & beleef

06

Van veld tot bord

10

De troeven van het buitenleven Bert Gabriëls

Grensland Hoogstraten: Land van aardbeien en landbouwkolonies Confituur van melk van Wouter Keersmaekers

seizoensblad voor boeiend buitenleven

Vakantieplannen Ik had grootse plannen deze zomer. Ik zou op vakantie gaan naar Vietnam, maar toen brak er een ‘mysterieuze ziekte’ uit in Quang Ngai. Ander plan dan maar: een reis naar India. Kleurrijk en etnisch.

Misschien zelfs nog beter dan Vietnam. Maar toen kocht ik een bouwgrond, en zag ik mijn reisbudget aanzienlijk slinken. Huis versus India, 1-0. Op zoek dus naar een meer bescheiden reisbestemming.

Liefst zonder vliegtuigticket. Een trip naar Berlijn zou het worden, tot ik aan deze Melk & honing begon. Het deed me goesting krijgen in een vakantie dicht bij huis, want eigenlijk is Vlaanderen ook best kleurrijk.

Een dagje Limburg zie ik wel zitten, naar het wijndomein van Genoelselderen (p. 12). Of een weekend in het Dijleland, volgens Linda van bed & breakfast Bertem Natuur (p. 16) een waardig alternatief voor het Haspengouwse platteland. Of ik kan mijn fiets uithalen, en meedoen aan de Nationale Streekzoektocht van Landelijke Gilden in het Meetjesland of de ‘Kunst op het erf’-route van KVLV in het Hageland (p. 11). Dan kan ik meteen ook een kunstwerk scoren, voor in het nieuwe huis. En als het na die uitstapjes nog steeds kriebelt, staat er in september een dag Antwerpse Kempen (p. 4) en een ‘Dag van de Landbouw’ (p. 11) op de agenda. Activiteiten troef dus, in eigen land. Berlijn en India moeten maar een jaar op mij wachten.

06 16

16

Sfeervol seizoen

11

Cherchez la femme

12

Zin & onzin

14

Binnenkijken

16

Genieten van de zomer Wijnbouwster Joyce van Rennes Ggo's: Frankenstein of Superman?

Bertem Natuur

Veel leesplezier!

Nele Jacobs hoofdredacteur

seizoensblad voor boeiend buitenleven

zomer 2012 Melk & honing 3

Koe~leur locale

Hip hip… 10 jaar PROMinANT! Antwerpen… da’s een provincie met een grote stad en daar rond een nóg groter platteland.

Niet alleen ’t stad is leuk om te bezoeken, ook het platteland heeft heel wat te bieden: heerlijke streekproducten uiteraard, maar ook heel wat groendomeinen, fiets- en wandelpaden en toeristische

Wat ik zelf draai, draai ik beter

WIN

trekpleisters. Elk jaar op de eerste zondag van september zet dat Antwerpse buitengebied zichzelf in de kijker op PROMinANT. Een gratis plattelandsevenement met animatie voor groot en klein, aan de Hooibeekhoeve in Geel Ten Aard. Dit jaar (2 september) zal de stemming er extra feestelijk zijn, want PROMinANT is al aan zijn tiende verjaardag toe.

Om dat te vieren, geeft Melk & honing een weekend voor twee personen weg in ‘Pure Kempen’ Bed & Breakfast Hullebrug te Itegem. Met een www.melkenhoning.be www.prominant.be www.hullebrug.be

WIN

Grootmoeders keuken is terug van weggeweest.

Tijdens de feestdagen lieten we het restaurant links liggen voor een zelfbereide kalkoen, en

Heilig boontje

deze zomer ruilen we de ijskar voor een eigen ijsmachine. Want wat je zelf doet, doe je beter!

Met dit recept voor vanille-ijs van KRUPS zijn je tuinfeesten zéker een succes:

Boontjes zijn een echte zomerse lekkernij van bij ons. Je vindt ze in allerlei kleuren en vormen, van groen tot wit en van rond tot plat. Stevige, krokante boontjes met een frisse, egale kleur zijn het lekkerst. Heerlijk in combinatie met tomaat en mozzarella, zoals in dit zomers slaatje:

Spoel 4 tomaten en snijd in dunne plakjes. Kook 100g groene boontjes beetgaar in gezouten water en spoel daarna onder fris water. Was een kom rucola en snijd een 10-tal basilicumblaadjes in slierten. Strooi de boontjes en 250g kleine mozzarellabolletjes over de tomatenplakjes, kruid met peper en zout en voeg ook de rucola en basilicum toe.

Werk af met 1el pijnboompitten, 4el olijfolie en nog eens 4el balsamicoazijn. Smakelijk! www.melkenhoning.be

Verwarm 250ml verse, volle melk (35%) in een pan. Klop intussen 2 eieren en 100g suiker op in een aparte kom. Voeg de warme melk langzaam en al roerend aan het eimengsel toe. Warm opnieuw op, maar laat niet koken. Roer tot het mengsel zo dik is als een crème anglaise en laat afkoelen bij kamertemperatuur.

Voeg vervolgens al roerend 450g room (30%) en 1tl vanille-extract toe, en laat gedurende minimaal 12 uur afkoelen in de koelkast. Giet ten slotte in de vriesbak van de ijsmachine, die eerst 10 tot 12 uur in de diepvries heeft gezeten, en volg de instructies in de gebruiksaanwijzing.

Dankzij KRUPS kunnen vijf lezers van Melk & honing een Ice-cream Maker GVS2 (max. 1 liter roomijs) met aangepast receptenboekje, handige digitale display met automatisch stopsysteem, spatel en buigzaam deksel winnen.

Allen naar de website! www.melkenhoning.be www.krups.be

4 Melk & honing zomer 2012

seizoensblad voor boeiend buitenleven

Tekst: Nele Jacobs. Beeld: www.alldaylong.be, KRUPS, Rurant.

grote strik errond. Snel naar de website!

Het

plattelands gevoel

“Ik heb wel wat ‘boerentrekken’ van mijn vader geërfd” Bert Gabriëls weert moppen over boeren uit zijn comedy acts. Daarbij vervalt hij toch maar in clichés, vindt hij zelf.

Nochtans koos Bert als boerenzoon geen voorspelbaar levenspad. Als kind verkoos hij al boeken boven tractors en vandaag verdient hij zijn brood als stand-upcomedian, televisiepresentator en scenarist.

Tekst: Nele Jacobs. Beeld: Bert Gabriëls, Frank Abbeloos, Luk Dombrecht, Karel Verheyden.

Dorpen bouwen. Na twintig jaar in de stad ben ik vorig jaar teruggekeerd naar het platteland. Het stadsleven is opwindend, maar ook best vermoeiend. Een beetje rust was dus welgekomen, al ben ik vooral verhuisd voor mijn kinderen. Ik wil hen een even fijne kindertijd bezorgen als diegene die ik

Theater en boeken. Mijn broer heeft de boerderij overgenomen en ik ben gaan studeren. Rechten in Leuven, want dat hoorde zo (lacht).

Dat we een verschillend pad zouden kiezen, was al vlug duidelijk. Mijn broer was altijd buiten bij mijn vader in de stallen of op het veld, terwijl ik binnen met mijn neus in de boe-

liefde voor boeken en podia bijvoorbeeld zal wel voor een groot deel door haar geïnspireerd zijn.

zelf heb gehad, met een grote tuin om in te spelen. Ik ben opgegroeid op een boerderij, met alle voordelen die daarbij horen: veel huisdieren - kippen, varkens én koeien - en een enorm speelterrein. We hadden zo veel plaats, dat we hele cowboydorpen konden bouwen tussen de stallen. Daar moet een huis in de stad toch voor onderdoen (lacht).

ken zat. Niet dat ik vies was van het werk op de boerderij - integendeel, ik hielp heel graag, zeker tijdens de oogst - maar ik was gewoon erg nieuwsgierig. Ik wilde ‘dingen weten’ (glimlacht). En ik speelde als kind al theater, wat ik waarschijnlijk aan mijn moeder te danken heb. Zij is opgegroeid in de stad, en bracht daardoor heel wat andere waarden in mijn leven dan mijn vader. Mijn

Als student kon ik niet geloven dat 95 procent van mijn collega’s niets ondernam tegen het onrecht waarover we leerden. Ik vond dat wij, rechtenstudenten, een maatschappelijke taak te vervullen hadden.

Dus richtte ik een schrijversgroep op voor Amnesty International en opende ik een kleine winkelstand voor Oxfam Wereldwinkel in het studentenrestaurant. Die krachtda-

seizoensblad voor boeiend buitenleven

Nuttiger mens. Toch heb ik ook enkele typische ‘boerentrekken’ van mijn vader geërfd (lacht). Zo kan ik taken moeilijk uitstellen of uitdagingen aan mij laten voorbijgaan.

digheid moet ik wel van mijn vader hebben. Hij kon ontzettend veel werk verzetten, en talmen deed hij niet. Als hij een nieuwe stal nodig had, begon hij te metsen, ook al leek het een onmogelijk karwei. Zijn voorbeeld heeft van mij een nuttiger

mens gemaakt (lacht).

Het brede publiek leerde Bert Gabriëls kennen als co-presentator van het televisieprogramma 'Zonde van de Zendtijd' op Canvas, dat vorig jaar aan zijn derde seizoen toe was. Momenteel staat hij op het podium met zijn nieuwe comedyshow ‘Druk, druk, druk’.

Meer informatie over zijn shows vind je op www.bertgabriels.be.

zomer 2012 Melk & honing 5

Ontdek

& beleef

Land van aardbeien en kolonies Vroeger was het een land van smokkelaars en landlopers, opgevangen in landbouwkolonies.

Vandaag zijn de kolonies beschermd als Werelderfgoed, en heeft Grensland Hoogstraten zich verheven tot land van de aardbei, gekenmerkt door een prachtige natuur, idyllische dorpen en indrukwekkende landen tuinbouwbedrijven.

Tekst: Nele Jacobs. Beeld: Mine Dalemans, Toerisme Antwerpse Kempen.

6 Melk & honing zomer 2012

De Koningin van Hoogstraten

Grensland Hoogstraten, de meest noordelijke regio van de Antwerpse Kempen, is bij het grote publiek vooral bekend om zijn aardbeien, de zogenaamde ‘Hoogstraatse Koninginnen’. Meer dan 20 miljoen kilogram van dat ‘rode goud’ wordt jaarlijks via Veiling Hoogstraten verhandeld. Daarmee is de regio een van de belangrijkste spelers op de Europese markt. Maar de streek heeft nog veel meer in petto. Zo heeft het Grensland een intrigerend duister kantje, met zijn indrukwekkende smokkel- en landlopersverleden, herbergt het meerdere beschermde monumenten en wordt zijn uitzicht bepaald door pittoreske dorpskernen, grote boerderijen en uitgestrekte natuurgebieden.

Het Grensland wordt gekenmerkt door grote glastuinbouwbedrijven met aardbeien, tomaten, paprika of komkommer. Wanneer ik aan mijn verkenningstocht door de streek begin, tref ik dan ook meteen een grote serre aan. Guido Herrijgers teelt er samen met zijn zonen Steven en Sander 1,9 hectare aardbeien onder glas.

“Vroeger teelden we grotendeels in volle grond, iets wat vaak nog te romantisch wordt voorgesteld. In werkelijkheid is het gewoon lastiger dan telen in serre: als plukker is het erg belastend voor je lichaam en als bedrijfsleider heb je meer stress, want de opbrengst is sterk afhankelijk van de weersomstandigheden”, legt Steven uit.

Bij de bouw van de serre in 2002 trok de familie Herrijgers evenwel meteen de kaart van de duurzame teelt. “Destijds nog geen modewoord, integendeel. Maar ons instinct zei ons dat het belangrijk zou worden. En het heeft gelijk gekregen (lacht). Dus investeerden we in een slim verwarmingssysteem met een warmtepomp, waarbij geen fossiele brandstoffen worden verbrand, en zorgden we ervoor dat de planten in de winter dichter bij elkaar kunnen worden geplaatst, zodat in die koude periode slechts de helft van de ruimte moet worden verwarmd. Verder hebben we buiten een waterloop aangelegd met beken, een vijver en rietvelden, waar het restwater uit de serre op natuurlijke wijze gezuiverd en gerecycleerd wordt. Zo gaat geen enkele druppel water op het bedrijf verloren. En dan is er nog mijn fascinatie voor biologie, die maakt dat ik voortdurend zoek naar natuurlijke middeltjes tegen seizoensblad voor boeiend buitenleven

Steven Herrijgers teelt behalve ‘gewone’ aardbeien ook enkele niche-variëteiten, zoals deze ananas- en frambozenaardbeien.

zomer 2012 Melk & honing 7

Hortipower Bouwhoeve

Eirbissemhof

8 Melk & honing zomer 2012

ziekten en plagen. Zo heb ik recent miniaubergines in de serre geplant, omdat zij slechte insecten van de aardbeien zouden afleiden. Door die maatregelen is onze opbrengst iets kleiner, maar zijn onze aardbeien ecologisch verantwoord en van hoge kwaliteit. Dat is een bewuste keuze, want we geloven sterk in de toekomst van dat segment.

Kwaliteit zal altijd een koper vinden, eerder dan kwantiteit.”

Hoeve-ijs van De Bouwhoeve Diep onder de indruk van de toekomstvisie van zijn familie – “Het volstaat niet meer om hard te werken, je moet als boer ook je hoofd gebruiken” – neem ik afscheid van Steven en vervolg ik mijn tocht door Hoogstraten. Weiland en serres wisselen elkaar af, tot mijn oog op een mooie hoeve valt. Een vrolijke koe op een reclamebord heet me welkom in De Bouwhoeve, waar ik ambachtelijk hoeve-ijs kan kopen.

Komt goed uit, want mijn maag begin te grommen. Een paar tellen later sta ik met open mond te gapen naar de ruimte die dienst doet als ijssalon.

“Dit was vroeger een opslagruimte”, legt Dorien uit. “We kozen voor een open ruimte met authentieke hoeveelementen, die proper en gezellig is, maar niet ‘chique’. Zodat iedereen zonder gêne een ijsje of pannenkoek kan komen eten, zonder eerst een uur voor zijn kleerkast te staan (lacht).”

Dorien ontfermt zich in het ijssalon over de recepten en de strategie, terwijl twee personeelsleden de keuken en de zaal in goede banen leiden. “Bij het runnen van een zaak komt veel bureauwerk kijken”, legt ze uit. “Toch als je het serieus aanpakt. Zo heb ik me eerst volledig verdiept in het productieproces van ijscrème en de markt van machines en ingrediënten, en volg ik binnenkort een extra opleiding met stage omdat ik het assortiment wil uitbreiden met andere melkproducten. Bovendien speel ik met het idee om thema-arrangementen aan te bieden, zoals een fietsarrangement met uitgestippelde routes. Dat alles maakt natuurlijk dat ik niet fulltime in de keuken en de zaal

kan staan. Hetzelfde geldt trouwens voor de boerderij: mijn vader en ik zijn boeren, maar ook managers, die rekenen op de hulp van anderen voor de dagelijkse werking. Het beeld van de boer die dag en nacht in de aarde zit te ploeteren en nog nooit een computer van dichtbij heeft gezien, is echt niet meer van deze tijd (lacht).

Tomaten onder glas

Ook Dirk Van den Plas, de volgende boer die ik op mijn tocht ontmoet, past niet in dat oude, stereotiepe plaatje.

Samen met collega-zaakvoerders John Vermeiren en Tom Lefevre heeft hij in 2008 tomatenbedrijf Hortipower opgericht. De bouw verliep in twee fasen: in 2008 werd een eerste serre van 9,5 hectare opgetrokken, en momenteel wordt een tweede serre van nog eens 5 hectare neergezet. Bij de bouw van de eerste serre werden evenwel meteen alle faciliteiten voorzien voor het totale, toekomstige volume van 14,5 hectare, zoals een warmtekrachtkoppeling of WKK. “Dat is een grote gasmotor die warmte, elektriciteit en uitlaatgassen zoals CO2 produceert.

Allemaal ‘stromen’ die nuttig zijn in een glastuinbouwbedrijf. Een serre moet immers verwarmd worden en de planten hebben CO2 nodig. Alleen aan elektriciteit hebben wij overschot, maar die verkopen we via een net, dat we samen met andere tuinbouwbedrijven bevoorraden, aan meer dan 10.000 gezinnen. Op die manier zorgt de installatie dus ook voor een extra inkomen.

En wanneer de elektriciteitsprijzen laag zijn, leggen we de motor stil en schakelen we over op een grote houtkachel.

Die hebben we geplaatst als reservewarmtebron, met de huidige uitbreiding in het achterhoofd. Als bedrijfsleider moet je altijd twee stappen vooruit kunnen denken. Anders jaag je jezelf op kosten. Steven Herrijgers (De Koningin van Hoogstraten, nvdr) heeft gelijk wanneer hij zegt dat hard werken niet meer volstaat. Slim ondernemen moet je, evenals samenwerken. Bedrijven die dat kunnen, hebben de sleutel voor de toekomst in handen (knipoogt).”

seizoensblad voor boeiend buitenleven

Sfeervolle stops Baarle - Hertog Hoogstraten

Rijkevorsel

Merksplas

Het landlopersverleden Om het hoofd te bieden aan de grootschalige landloperij in de 19de eeuw, richtte de toenmalige regering in Wortel en Merksplas twee landbouwkolonies op. Tijdens hun hoogtepunt, net voor de Eerste Wereldoorlog, werden er maar liefst 10.000 zwervers en bedelaars ondergebracht en tewerkgesteld. In de kolonie van Merksplas werd zelfs een volledig justitiedorp ingericht, met woningen voor cipiers en directie, een schooltje, hotel en postkantoor. Sinds de afschaffing van de wet op de landloperij in 1993 doen beide kolonies dienst als straf-­inrichting, en zijn hun parken met monumentale dreven, bossen en weilanden vooral populair bij wandelaars, fietsers en ruiters. In 1999 werden beide kolonies beschermd als Europees cultureel-historisch erfgoed. www.antwerpsekempen.be

Begijnhof Hoogstraten Opgericht in de 14de eeuw, meermaals afgebrand in de 16de, uitgebreid in de 17de en weer leeggelopen in de 18de eeuw.

Na die woelige geschiedenis leek het begijnhof begin vorige eeuw helemaal vergeten te zijn, tot enkele inwoners van Hoogstraten in de jaren ’90 besloten de boel op te knappen. Ze richtten vzw Het Convent op, verwierven het begijnhof in erfpacht en begonnen samen te restaureren. Met succes, want sinds 1998 prijkt het begijnhof op de Unesco-lijst van Werelderfgoed.

Begijnhof, 2320 Hoogstraten www.hetconvent.be

Aardbeienroute De aardbeienroute (51km) brengt je langs de meest typerende plekjes uit de streek: idyllische hoekjes, historische natuurgebieden, culturele parels en bruisende land- en tuinbouwbedrijven. Even pauzeren voor een tussendoortje met Hoogstraatse Koninginnen? Dat hoort erbij.

www.antwerpsekempen.be www.toerismegrensland.be

De Caprahoeve Een van de boerderijen die je op de Aardbeienroute tegenkomt, is 'De Caprahoeve'.

Paul en Rita Boeren verzorgen er 400 melkgeiten en 60 melkkoeien, waarvan de melk deels verwerkt wordt tot kaas. Aan de automaten langs hun boerderij kan je stoppen voor een verfrissend glaasje verse koe- of geitenmelk en een verkwikkend hapje geitenkaas.

Groot Eyssel 23a, 2328 Meerle Tel. 03/315 02 20

Veiling Hoogstraten De veiling vormt de spil in de ontwikkeling van Hoogstraten als centrum van de aardbeienteelt. Met een volume van 20 miljoen kilogram aardbeien per jaar, staat ze bekend als een van de grootste aanbieders in Europa.

De veiling bezoeken is mogelijk van maandag tot donderdag om 11u of 13u30, en op vrijdag om 11u.

Loenhoutseweg 59, 2320 Hoogstraten Tel. 03/340 02 11 www.veilinghoogstraten.be

seizoensblad voor boeiend buitenleven

zomer 2012 Melk & honing 9

Van

veldtot bord

De Schone van Boskoop

Recept

Confituur van melk Melkveehouder Paul Goossens “De melk die ik gebruik in mijn restaurant,

komt rechtstreeks van de boerderij van Paul Goossens”, legt Wouter Keersmaekers uit. “Per week is dat zo’n 20 liter, die ik verwerk in allerlei sauzen en desserts. Doordat de melk niet gepasteuriseerd is, behoudt ze haar volle smaak. En dat vertaalt zich natuurlijk naar de gerechten die je ermee bereidt.”

“Dat hoor ik vaak”, knikt Paul. “Verschillende mensen uit de buurt komen speciaal langs wanneer ze rijstpap of ijscrème willen bereiden. ‘Veel beter met échte melk’, zeggen ze dan (lacht).” Paul verzorgt een 100-tal melkkoeien, die hij tweemaal daags melkt. “Dat neemt telkens behoorlijk wat tijd in beslag, omdat ik erop gebrand ben dat alles ook meteen weer schoongemaakt wordt.”

Dat hij zich daar strikt aan houdt, wordt meteen duidelijk bij het betreden van de stallen. Zelfs de koeien zien er fris gewassen uit. “Dat is het werk van mijn mestrobot”, glundert Paul, “die de stallen automatisch uitkuist en daarmee ook de koeien proper houdt. Het lijkt misschien overdreven, maar dankzij die hygiënemaatregelen werd mijn boerderij al twee jaar op rij bekroond met een speciaal certificaat. ‘Voor een onafgebroken, uitstekende melkkwaliteit’. Om dat te verdienen, mag er een jaar lang niets mislopen met de melk.

En door alles zo proper te houden, heb ik dat beter onder controle.”

w ww.deschonevanboskoop.be Appelkant 10, 2530 Boechout, Tel. 03/454 19 31

Vinkenstraat 26, 2500 Lier

Dit heb je nodig 1l melk 1 vanillestokje

100g suiker

Zo maak je het klaar Zet de melk met het vanillestokje en de suiker gedurende 10 uur op een zacht vuurtje, net onder het kookpunt. Zorg ervoor dat de melk niet kookt, want dan schift ze. Laat afkoelen wanneer de melk voldoende is ingedikt, en bewaar in potjes in de koelkast. Serveer koud, op een bolletje ijscrème, of gebruik als ingrediënt in ijscrème of parfait. Tip: de vanille kan vervangen worden door verse kruiden zoals lavendel of citroenmelisse.

10 Melk & honing zomer 2012

seizoensblad voor boeiend buitenleven

Tekst: Nele Jacobs en Wouter Keersmaekers. Beeld: Frank Croes.

“Het hoeft niet altijd moeilijk te zijn”, knipoogt sterrenchef Wouter Keersmaekers terwijl hij zijn confituur van melk dresseert op een bolletje zelfgemaakt vanille-ijs, “ook met eenvoudige recepten en verse producten uit eigen streek kan je prachtige gerechten serveren”.

Onder dat motto opende Wouter 19 jaar geleden de deuren van restaurant De Schone van Boskoop. Sindsdien overtuigt hij zijn gasten bij elke maaltijd opnieuw van de kracht van de seizoenskeuken. “De seizoenen hebben altijd een belangrijke rol gespeeld in mijn leven”, legt hij uit. “Ik kom uit een boerenfamilie, met tuinders aan moederskant en landbouwers aan vaderskant. Alleen mijn grootvader paste niet in dat rijtje. Hij gaf les, weliswaar aan de tuinbouwschool. Maar hij had ook een stevig paar groene vingers en een prachtige moestuin, waar mijn moeder gretig gebruik van maakte in haar keuken (glimlacht). Ik ben dus letterlijk grootgebracht met seizoensproducten, en probeer die ervaring te gebruiken in mijn eigen keuken. Dit wil zeggen dat ik me grotendeels beperk tot scheuten en blaadjes in het voorjaar, vruchten in de zomer en knollen en wortels in het najaar. Gelukkig stimuleren beperkingen mijn creativiteit, en bestaan er voldoende speciale, vergeten groenten om mee te experimenteren. Oude kookboeken kunnen bovendien voor inspiratie zorgen, want vroeger was het normaal om volgens seizoen te koken. Het recept van melkconfituur, bijvoorbeeld, komt uit zo’n oud boek. Confituur was destijds een gangbare manier om melk te bewaren, net als kaas, maar geen kat die dat nog weet. Zonde, want je kan er heerlijke desserts mee bereiden.”

Sfeervol seizoen

Kunst, puzzels en expo’s Waar naartoe deze zomer? Het aanbod is immens! Een kleine

op het platteland

selectie voor drukbezette dagtrippers: Kunst op het erf: 7, 8 en 9 juli in Lubbeek. KVLV heeft

opnieuw een kunstrijke fietsroute uitgestippeld (28km).

De route brengt je door het glooiende landschap van het Hageland naar 15 mooie locaties, waar meer dan 40 kunstenaars uit binnen- en buitenland hun werk tentoonstellen.

Meer info en kaarten: www.kvlv.be/kunstophethof Nationale Streekzoektocht: van 9 juni t.e.m. 2 september in Sint-Laureins. Landelijke Gilden organiseert een zoektocht door het Meetjesland, die je te voet, met de fiets of met de auto kan afleggen. Dit jaar wordt ook een zoektocht voor kinderen georganiseerd.

Meer info: www.landelijkegilden.be/streekzoektocht

Tekst: Nele Jacobs. Beeld: Beeld: KVLV, Boerenbond, Danone.

Floriade: van 5 april tot 7 oktober in Venlo, Nederland. Wie houdt van tuinen, moet dit jaar zeker een bezoekje brengen aan de Wereld Tuinbouw Expo, Floriade. Meer dan 100 tuinen en paviljoens, verspreid over vijf themawerelden, zorgen ongetwijfeld voor voldoende inspiratie.

Meer info: www.floriade.nl

De boer op met Danone Weet je nog, vorige zomer? Danone pakte uit met ‘Brunch op de boerderij’:

bsite! de we p o s tip Meer

Ontdek hoe het echt werkt

consumenten werden uitgenodigd voor een rondleiding met picknick tussen de

Ook Boerenbond en Landelijke Gilden organiseren deze zomer opnieuw

koeien in de melkveestal. De interesse was enorm, en de plaatsen onmiddellijk

hun Dag van de Landbouw. Een vijftigtal land- en tuinbouwbedrijven

ingenomen. Omdat het zo’n succes was, wil Danone het initiatief herhalen.

verspreid over Vlaanderen openen zondag 16 september opnieuw hun

Maar dan groter. Dit jaar kunnen maar liefst 4.500 mensen deelnemen, want

deuren voor nieuwsgierigen, in een poging de kloof tussen producent en

in plaats van een actie met beperkte plaatsen organiseert het bedrijf op drie

consument te dichten. Om de veelzijdigheid van de sector te illustreren,

boerderijen een grote opendeurdag. Acht juli (Neerpelt), 29 juli (Hove) en

selecteerden de organisatoren boerderijen in alle vormen en maten. Van

26 augustus (Peer) is iedereen welkom bij de deelnemende

moderne akkerbouw- of

melkboeren en hun koeien, voor een

glastuinbouwbedrijven

exclusieve blik achter

tot boerderijen met een

de schermen en een

eigen ijssalon of bed &

proeverij met lekkere

breakfast. Neem een kijkje

melkproducten.

op de website, stippel een

Mis

het niet! www.danone.be

mooie fietsroute uit en maak er een leuke daguitstap van.

www.dagvandelandbouw.be

seizoensblad voor boeiend buitenleven

zomer 2012 Melk & honing 11

Cherchez la femme

“Elke oogst is opnieuw een uitdaging” Wie is Joyce?

Tekst: Nele Jacobs. Beeld: Mine Dalemans.

12 Melk & honing zomer 2012

Toen haar ouders in 1990 besloten het oude wijnkasteel van Genoelsederen in zijn oude glorie te herstellen, zette Joyce (39) haar studies economie aan de kant voor een opleiding wijnbouw in Bourgogne. Tweeëntwintig jaar later runt zij samen met haar man en haar vader een prachtig domein met 22 hectare wijngaard, goed voor 110.000 flessen en 15.000 bezoekers per jaar. Daarmee staat Genoelselderen bekend als het grootste wijndomein van België, en dat met een vrouw aan het hoofd. “Vrouwen die wijn maken, het blijft een gevoelig thema (lacht). Tijdens mijn stages mocht ik sommige kelders niet in, want dat zou ongeluk brengen.

Vandaag hebben al iets meer vrouwen hun intrede in het vak gemaakt, maar het blijft toch vooral een mannenzaak.” seizoensblad voor boeiend buitenleven

> Pensioenplan Dit hele domein is het resultaat van de wilde pensioenplannen van mijn ouders (lacht). Ze hadden genoeg van het drukke bedrijfsleven, maar wilden nog niet ‘op rust’. Ze zochten dus een nieuwe uitdaging, toen het kasteel van Genoelselderen te koop kwam. Eerst wilden ze vooral het gebouw renoveren, maar toen ontdekten ze dat dit eeuwen geleden een wijndomein was. Mijn vader wilde dat wijnverleden herstellen, ‘als hobby’, en ging samen met een Franse specialist op zoek naar de juiste druivensoorten. Die man was echter zo enthousiast over de samenstelling van onze bodem, dat hij mijn vader begon te overhalen om het professioneel aan te pakken.

Hij liet mijn ouders een aantal wijnen proeven die het resultaat zouden kunnen zijn van hun domein, en de plannen werden gewijzigd (lacht).

> Voorjaarsgisting. Er zou dus een professioneel wijndomein komen, waarbij ik me zou ontfermen over de wijn, mijn vader over de wijngaarden en mijn moeder over het kasteel.

Intussen heeft mijn man het onderhoud van de wijngaarden overgenomen, verzorgt mijn vader de ‘pr’, schrijft mijn moeder een boek over het kasteel en hebben we zes personeelsleden in dienst. Tijdens het voorjaar wordt er vooral veel gesnoeid. De zijtakken worden verticaal opgebonden en overbodige scheuten worden afgeknipt, zodat alle resterende bladeren zonlicht vangen. Ondertussen ben ik in de kelders zoet met het bottelen van de wijnen van twee jaar oud, en controleer ik de gisting van de wijnen van één jaar oud. De rest van mijn tijd verdeel ik tussen administratie en bezoekers, het ene met al wat meer plezier dan het andere (glimlacht).

Joyce maakt vier stille wijnen: drie witte (Chardonnay Wit, Blauw en Goud) en een rode (Pinot Noir Rood).

Daarnaast maakt ze drie mousserende wijnen: twee witte (Zwarte en Zilveren Parel) en een rosé (Roze Parel).

> Gezellige oogst Tijdens de zomer is er weinig werk in de kelders en ligt ook het toerisme zo goed als stil, omdat er nauwelijks bedrijven en verenigingen langskomen. Alleen in de wijngaarden is het druk. Er wordt opnieuw gesnoeid, de grond wordt bewerkt en kleine of slechte trossen worden verwijderd, zodat de resterende trossen voldoende energie kunnen opslorpen.

In september ten slotte zijn de trossen rijp en kunnen ze geoogst worden. Van het veld gaat het naar de pers en gistkuip en vervolgens naar de kelders, waar de wijnen een eerste keer gisten op eiken vat of in cuve. Tijdens die periode ontvangen we ook veel bezoekers, die allemaal een glimp willen opvangen van de oogst.

Daarmee is het najaar de drukste periode op het domein, maar ook de gezelligste (knipoogt).

seizoensblad voor boeiend buitenleven

> Uitdaging Tijdens de winter is er weinig werk op het veld, maar bereikt de verkoop zijn hoogtepunt. In december organiseren we tal van proeverijen, en wordt er veel in geschenkverpakking verkocht. Tussendoor klaar en filter ik de wijnen, die in het voorjaar zullen worden gebotteld. Zo zijn we drie tot vier jaar bezig om een fles ‘stille’ wijn te produceren: een jaar op het veld, anderhalf tot tweeënhalf jaar op vat en nog eens een jaar op fles. De productietijd voor ‘mousserende’ wijn ligt zelfs nog een pak hoger. Ondanks het feit dat we in principe elk jaar hetzelfde doen, is het telkens opnieuw spannend. De smaak van een wijn is immers zo sterk afhankelijk van de weersomstandigheden, dat ik elk jaar opnieuw voor een uitdaging sta: hoe maak ik hier het beste van (lacht)?

zomer 2012 Melk & honing 13

Zin &

onzin

Zin en onzin over genetisch gemodificeerde gewassen Op 29 mei van vorig jaar werd een proefveld met genetisch gemodificeerde aardappelen in Wetteren bestormd en deels vernietigd. De actievoerders spraken over ‘Frankensteinaardappelen’, gevaarlijk voor mens en natuur; de betrokken wetenschappers over ‘de aardappelen van de toekomst’. Wie heeft gelijk? Of ligt de waarheid, zoals vaak, ergens in het midden?

De beruchte ggo-aardappelen op het proefveld in Wetteren.

14 Melk & honing zomer 2012

Gg-wat?

Een genetisch gemodificeerd organisme, kortweg ggo, is een organisme waarvan het genetisch materiaal werd gewijzigd door een stuk DNA van een ander organisme toe te voegen. Hierdoor vertoont het organisme nieuwe of gewijzigde eigenschappen, dat het niet, of slechts na vele jaren, via natuurlijke voortplanting of klassieke veredeling zou kunnen vertonen. Het ingebrachte DNA hoeft immers niet afkomstig te zijn van een (kruisbare) soortgenoot. Zo kan een eigenschap van een bacterie overgebracht worden in een aardappel en omgekeerd. In zo’n geval spreekt men van een transgeen organisme: het gen dat werd overgebracht is ‘soortvreemd’, en zou nooit op een natuurlijke wijze in het organisme terecht kunnen komen. Anders is de situatie bij cisgene organismen, waarbij gewerkt wordt met genen afkomstig uit soortgenoten. Hierbij wordt het werk van de natuur in zekere zin alleen maar versneld: na vele jaren voortplanting zou de natuur tot eenzelfde resultaat kunnen komen.

die hen interesseert, en brengen het rechtstreeks in bij het andere gewas. Omdat biotechnologie hen toelaat veel gerichter tewerk te gaan, boeken ze sneller resultaat. En aangezien tijd altijd ontbreekt, is dat een groot voordeel.

Op mijn bord?

Nieuw?

Omdat de mogelijkheden van biotechnologie in principe oneindig zijn (menselijke genen kunnen worden overgebracht in planten en omgekeerd), heeft het een hoog ‘sci-fi’ gehalte dat mensen angst aanjaagt. De ggo’s die vandaag bestaan, zijn in dat opzicht echter eerder conservatief. Het gaat vooral om variëteiten van soja, maïs, koolzaad en katoen, die bestand zijn tegen insecten of onkruidbestrijdingsmiddelen.

Wereldwijd telen zo’n 16,7 miljoen landbouwers ggo’s, verspreid over 29 landen.

De Verenigde Staten lopen op kop, gevolgd door Brazilië. Europa hinkt sterk achterop, met slechts drie toegelaten ggo-teelten waarvan er twee effectief verbouwd worden: ggo-maïs in Spanje, Portugal, Tsjechië, Slowakije en Roemenië, en een ggo-aardappel in Zweden en Duitsland.

Wetenschappers houden zich al eeuwen bezig met het aanpassen van organismen, om ze geschikter te maken voor menselijk gebruik. De voedselgewassen die vandaag geteeld worden, hebben hierdoor nog weinig gemeen met de wilde planten waarvan ze afstammen. Bij klassieke veredeling, de ‘oude’ techniek die vandaag nog altijd van groot belang is, worden planten van dezelfde of een verwante soort gekruist. De meest interessante nakomelingen worden geselecteerd en opnieuw gekruist. Uiteindelijk moet daaruit een nieuw gewas ontstaan dat bepaalde eigenschappen van de ouderplanten combineert. Bij klassieke veredeling wordt het genetisch materiaal van gewassen dus ook gekneed in een door de mens gewenste richting, maar op een meer omslachtige manier dan bij bio- of gentechnologie (de ggotechniek). Daarbij identificeren wetenschappers het gen dat verantwoordelijk is voor de eigenschap

In Vlaanderen worden geen ggo’s geteeld, tenzij op een aantal proefvelden, zoals in Wetteren.

Vlaamse land- en tuinbouwers tonen geen interesse, omdat Europa nog geen ggo’s toelaat die voor hen een voordeel opleveren. Ook in Vlaamse supermarkten zijn nog maar weinig (geïmporteerde) ggo’s te vinden. Binnen de EU geldt immers een etiketteringsplicht. Producten waarin ggo’s verwerkt worden (meer dan 0,9 procent op ingrediëntenbasis), moeten een speciaal label dragen. Producenten zijn echter bang dat dit consumenten afschrikt, waardoor ze het aanbod aan ggo-ingrediënten liever links laten liggen. Anders is het gesteld met producten zoals vlees van dieren die grootgebracht werden met ggo-voeder. Omdat er geen sporen van ggo’s in het eindproduct meer aanwezig zijn, hoeven ze geen etiket te dragen en komen ze wel in de Vlaamse winkelrekken terecht. seizoensblad voor boeiend buitenleven

Tekst: Nele Jacobs. Beeld: ILVO.

Ggo:

Frankenstein of Superman?

Is dat iets om bezorgd over te zijn? De argumenten van voor- en tegenstanders op een rijtje:

Giftig?

Tegenstanders

Voorstanders

Bij het wijzigen van genetisch materiaal kunnen nieuwe eiwitten ontstaan, waarvan men op voorhand niet kan voorspellen of ze veilig zijn.

Bij elke ggo wordt nagegaan of het risico op vorming van nieuwe eiwitten effectief bestaat. Als dit uitzonderlijk het geval is, wordt de veiligheid van dat eiwit grondig onderzocht.

De geloofwaardigheid van de Europese Voedselveiligheidsautoriteit* (EFSA) werd tot voor kort in vraag gesteld, omdat de voorzitster betrokken was bij een organisatie waarin ook ggo-producenten vertegenwoordigd waren.

Ggo’s kunnen zich verspreiden in de vrije natuur, of planten op nabijgelegen akkers ‘besmetten’.

Gevaar voor het milieu?

Zegen voor het milieu?

Oplossing voor het voedselprobleem?

Instrument voor machtsmisbruik?

Een ggo wordt aan allerlei veiligheidstests onderworpen voor hij op de Europese markt wordt toegelaten. Pas wanneer EFSA* verklaart dat een ggo even veilig is voor de gezondheid als conventionele of biologische producten, wordt het licht op groen gezet.

De kans dat een ggo in de vrije natuur overleeft, of via bestuiving andere planten ‘besmet’ is klein. Veel voedselgewassen in deze regio hebben immers geen kruisbare verwanten. Bij koolzaad, suikerbieten en wortelen bestaat dit risico wél.

Ggo-maïs op een proefveld van het Vlaams Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO).

Om vermenging te vermijden, gelden in Europa strenge regels en wordt het effect van een ggo op de natuur voor toelating nauwkeurig onderzocht. Pas wanneer EFSA* oordeelt dat een ggo noch directe en onmiddellijke, noch indirecte en vertraagde schade veroorzaakt aan het leefmilieu, wordt hij toegelaten.

Schimmels en insecten kunnen de ziekteresistentie van een ggo doorbreken.

Wetenschappers en telers moeten aan ‘resistentiemanagement’ doen om dit te vermijden.

Ggo’s die resistent zijn tegen ziekten, hebben een positief milieueffect. Telers moeten in dat geval immers minder gewasbeschermingsmiddelen gebruiken.

Ggo’s zijn geen wondermiddel tegen honger, ontbossing of grondschaarste. Honger is een probleem van verdeling, niet van aanbod, en ggo’s groeien ook alleen op vruchtbare grond.

De opbrengst van ggo’s ligt vaak hoger dan die van gewone gewassen. Bovendien kan de voedselwaarde van een ggo verhoogd worden. Hierdoor kan meer voedingswaarde gecreëerd worden met evenveel of minder grond(stoffen).

Een klein aantal internationale bedrijven heeft de ggo-markt in handen. Dit werkt afhankelijkheid in de hand.

Patenten vervallen, waardoor de dreiging van monopolie in de toekomst zal afnemen.

seizoensblad voor boeiend buitenleven

Sommige ggo’s zijn in handen van publieke spelers, zoals de universiteit van Wageningen. Zij werken met een systeem van niet-exclusieve licenties.

Conclusie?

Voor biotechnologie is zeker een belangrijke rol weggelegd, maar het is geen wondermiddel. Aandacht voor de verdere ontwikkeling van andere productiemethoden blijft noodzakelijk.

Ngo’s als Greenpeace en de VN-ambassadeur voor het Recht op Voedsel, Olivier De Schutter, pleiten bijvoorbeeld voor een productiemethode (‘agroecologie’) die focust op diversiteit, kortere ketens, kleinschaligere productie, lokale marktsystemen en kennisuitwisseling. Waarschijnlijk ligt het antwoord voor de toekomst niet bij het ene of bij het andere landbouwsysteem, maar in een combinatie van verschillende systemen. zomer 2012 Melk & honing 15

Binnen kijken

Bertem Natuur

Logeren op het ritme van de natuur

Linda ontwierp de hoeve en de kamers volledig zelf.

Linda werkt voor het ontbijtbuffet samen met een aantal collegahoeveproducenten. Confituur en cake bereidt ze zelf, maar honing haalt ze bij Hof ter Vrijlegem en fruitsappen bij ’t Hoogveld.

Na 25 jaar samen met haar man fulltime op de boerderij gewerkt te hebben, had Linda nood aan een nieuwe uitdaging. Iets waardoor ze meer sociaal contact zou hebben en haar liefde voor architectuur en interieur zou kunnen botvieren. De oude, vervallen opslagplaats naast de boerderij vormde bovendien een doorn in haar oog. “De optelsom was dan ook snel gemaakt: ik besloot een bed & breakfast te openen op de plaats van de oude loods, met nieuwbouw gastenkamers die ik zelf zou uittekenen en inrichten. Huizen ontwerpen is een van mijn passies, en volgens de architect heb ik er aanleg voor (bloost). Hij heeft alleen een aantal berekeningen moeten uitvoeren, en bood me prompt een job aan toen hij het resultaat van mijn tekenwerk zag (lacht).”

Gelukkig sloeg Linda dat aanbod af, om tussen de boerderijkarweitjes door verder te bouwen aan haar logies. Omwille van zijn strategische ligging, nabij Leuven en Brussel, trekt Bertem Natuur vooral zakenreizigers aan. “Zij houden niet van grote hotels, en zoeken logies met een intieme en huiselijke sfeer. Eerst was ik bang dat het boerderijleven hen zou storen, maar integendeel: het contact met de natuur brengt hen tot rust. Ze vinden het ‘spannend’ wanneer de aardappelen gerooid worden, vragen uitleg over de teelten en willen proeven van onze producten. Sommigen nemen zelfs een zak aardappelen of grondwitloof mee naar huis als souvenir (lacht).”

Ook het kleinere aantal toeristen dat Linda over de vloer krijgt, lijkt meteen overtuigd van de charmes en troeven van haar bed & breakfast. “De omgeving is dan ook erg aantrekkelijk voor wandelen fietsliefhebbers. Alleen al in onze straat vertrekken verschillende routes, door natuurgebied en via holle wegen. Ik ben ervan overtuigd dat toeristen die het Limburgse platteland opzoeken, ook in het Dijleland aan hun trekken komen. Alleen weten ze dat nog niet (knipoogt).”

De bewoners Familie: Linda Putseys (46) en Willy Ronsmans (48) wonen samen in het nabijgelegen huis Boerderij/hoeve: nieuwe woning gebouwd in 2007 Activiteiten: akkerbouw, seizoensgebonden tuinbouw (grondwitloof, asperges, aardbeien), vleesvee, thuisverkoop, hoevelogies, educatieve rondleidingen, teambuilding Logies: vier kamers van 2 tot 3 personen, warm en luxueus ingericht met airco, TV, internet, minibar en badkamer Ontbijt: verschillende soorten broodjes, wentelteefjes, ei bereid naar wens, muesli, huisbereide confituren, koolzaadhoning van Hof ter Vrijlegem, verse fruitsappen van fruitbedrijf ’t Hoogveld, vers fruit volgens seizoen, gedroogde vruchten, kaas- en charcuterieschotel, yoghurt, zelfgebakken cake, koffie en thee Extra’s: fiets-, wandel- en ruiterroutes, fietsen te huur, stalmogelijkheid paarden, picknick in de weide (vanaf 8 personen) Arrangement: verblijfsarrangement (vijf dagen), fietsarrangement Adres: Oude Baan 19, 3060 Bertem, Tel. 016/49 06 80 Website: www.bertemnatuur.be Voor meer hoevelogies: www.logereninvlaanderen.be

seizoensblad voor boeiend buitenleven

Tekst: Nele Jacobs. Beeld: Mine Dalemans.

Fietsers, wandelaars en ruiters komen in het Dijleland zeker aan hun trekken.

16 Melk & honing zomer 2012

WIN