land
winter 2012 | 32
Magazine voor boer & buiten
genoten
Het landbouwimago
Een goed rapport Het elektriciteitsnet in 2030
‘ Flexibiliteit wordt geld waard’
dossier
Solidariteit
‘ Ook jij kunt leren uit problemen’ + Schattingscommissies, authentieke marketing, fosfor bij pluimvee en veel meer...
www.vilt.be
“Er zijn wel 30.000 tuinders en landbouwers, maar slechts 1 zoals ik.”
Samen voor uw toekomst heeft ruim 40 jaar ervaring als adviseur in de landbouwsector. U bent in elk -kantoor dan ook verzekerd van een deskundige begeleiding inzake fiscaliteit, boekhouding, milieu- en bouwreglementering en alle belangrijke sectoraangiftes. Bovendien krijgen onze lokale kantoormedewerkers ondersteuning van een eigen centrale studiedienst. Zo kunt u in alle omstandigheden rekenen op het gespecialiseerd advies van uw -adviseurs. U bent toch ook liever zeker van uw zaak? SBB Accountants & Adviseurs: Voor info of het -kantoor in uw buurt? Bel 070/222 673 of kijk op www.sbb.be.
www.sbb.be
in dit nummer
land beste
genoten
07
16 22
14
07
16
Focus | Dossier solidariteit
2030 | Centen en stroompannes
Niet alleen voor collega’s in nood. Lessen uit de 5 jaar ervaring van de vzw Boeren op een Kruispunt.
Elektriciteits- en energieexpert Ronnie Belmans over kansen voor een flexibele landen tuinbouw.
14
22
Hoe kijkt de Vlaming anno 2012 naar de land- en tuinbouw? De resultaten uit het nieuwe VILT-onderzoek.
Marketinglessen over authenticiteit, eenvoud en duurzaamheid.
Boer & buur | Het landbouwimago
Achter de schermen | Le Pain Quotidien
W
aarom heeft landbouw nood aan een goed imago?, vroeg een aantal studenten marketing mij onlangs. Goeie vraag natuurlijk, al dacht ik dat het antwoord vanzelfsprekend was. Mij hoef je er al lang niet meer van te overtuigen dat landbouw een innoverende, duurzame en onmisbare sector is die een belangrijke bijdrage levert aan het in stand houden van de open ruimte. Dat een landbouwer een hoogopgeleide vakman is die zich met respect voor milieu en dieren dag in dag uit inzet om de maatschappij van voldoende lekkere en kwaliteitsvolle voeding te voorzien. Dat de sector behoorlijk wat werkgelegenheid creëert en een belangrijke bijdrage levert aan de handelsbalans van ons land. Maar stel je nu eens voor dat dit ook voor elke burger en elke consument een evidentie is? Hoeveel eenvoudiger zou het niet zijn om een hogere prijs voor je producten door te rekenen? Of om buurtprotesten bij de bouw van een nieuwe stal of van een mestverwerkingsinstallatie te vermijden? Zou je niet veel gemakkelijker goed opgeleid personeel vinden? Of een krediet verkrijgen bij de bank? En actueler dan ooit: zou Europa er nog aan denken om te beknibbelen op het budget van een sector die als o zo belangrijk wordt aanzien? Redenen genoeg, me dunkt, om met zijn allen werk te maken van dat imago. Uit onze vijfjaarlijkse imagostudie van de Vlaamse land- en tuinbouw blijkt immers dat er op een aantal vlakken verbetering mogelijk is. Maar er is ook goed nieuws: globaal krijgt de sector weer net iets betere punten dan vijf jaar geleden. Een bank vooruit en een kus van de juf! Veel leesplezier!
en verder …
04 Koetjes & kalfjes 12 Wordt gevolgd
Griet Lemaire Hoofdredacteur 18 (W)onderzoeker 20 Provincie
18 colofon Landgenoten wordt u aangeboden door VILT. Het Vlaams infocentrum land- en tuinbouw
informeert een breed publiek over de hedendaagse land- en tuinbouw. Daarvoor krijgt het middelen van privéorganisaties en de overheid. verantwoordelijke uitgever VILT-voorzitter Josse De Baerdemaeker redactie en realisatie Jansen & Janssen Customer Media, www.jaja.be redactieadres VILT vzw, Koning Albert II-laan 35, bus 57, 1030 Brussel tel +32 (0)2 552 81 91 fax +32 (0)2 552 80 01 e-mail info@landgenoten.be hoofdredacteur Griet Lemaire redactieraad Josse De Baerdemaeker, Wim Fobelets, Wanda Verdonck, Jan Mosselmans, Hubert Hernalsteen, Guy Depraetere, Greet Riebbels, Didier Huygens, Joris Relaes, Jan Coessens, Tine Lassuyt, Leen Guffens, Ine Vervaecke, An Van Acker, Bernard Biesbrouck fotografie Philip Vanoutrive, Johan Martens, iStockphoto de meningen die derden in dit magazine vertolken, vallen buiten de verantwoordelijkheid van VILT.
3
Koetjes & kalfjes
Word jij een Beloftevolle Boer? Studiedagen Agriflanders Donderdag 10 januari 2013
Vrijdag 11 januari 2013
Zaterdag 12 januari 2013
Donderdag 10 januari 2013 - 9u–12u: ‘Landbouw in de Vlaamse ruimte’ door Beleidsdomein Landbouw en Visserij (Aud. 2) - 10u–12u: ‘Omgaan met nieuwe trends in de voedselketen’ door Beleidsdomein Landbouw en Visserij (Aud. 3) - 9u–12u: ‘Exoten’ door RATO (Aud. 4) - 12u–16u30: ‘Duurzame ontwikkeling in de landbouw: hoe pakken we het aan?’ door ILVO (Aud. 1) Vrijdag 11 januari 2013 - 10u–12u: ‘Meten = weten: de LMN boekhouding voor een goede kostprijsanalyse’ door Beleidsdomein Landbouw en Visserij (Aud. 2) - 9u–13u: ‘Voedsel bindt stad en platteland’ door Vlaams Ruraal Netwerk (Aud. 3) - 9u30–12u: Infosessie e-loket Landbouw en Visserij door Beleidsdomein Landbouw en Visserij (Aud. 4) - 14u–18u: ‘Goed geboerd? Ook het klimaat is u dankbaar!’ door Beleidsdomein Landbouw en Visserij (Aud. 1) - 13u30–16u30:‘Toenemende prijsvolatiliteit en risicobeheer in de agribusiness sector’ door ABS (Aud. 2) - 14u–17u: ‘De toekomst van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid’ door de Europese Commissie (Aud. 3) Zaterdag 12 januari 2013 - 10u–12u: ‘Paardenhouderij’ door Vlaams Paardenloket - 10u–14u: ‘Jobbeurs agro en voeding’ door VDAB (Receptieruimte) - 10u–12u30: ‘Korte keten zoekt boer’ door VLAM (Aud. 2) INFO www.agriflanders.be
4 landgenoten
Vlaamse land- en tuinbouwers die vrijwillig aan milieumanagement doen op hun bedrijf hebben zich verenigd in het project ‘Beloftevol Boeren’. De motivatie van de deelnemers is vaak zeer divers, maar ze hebben één ding gemeen: ze voelen de nood om zelf milieu-initiatieven te nemen zonder dat het hen wordt opgelegd. Op die manier houden ze zelf de touwtjes in handen en kunnen ze een antwoord bieden op de maatschappelijke vraag naar duurzame productie. De voordelen van het samen streven naar duurzaamheid zijn de gedeelde werkingskos-
ten, de optimalisatie van de communicatie en de uitwisseling van ervaringen en knowhow. Geïnteresseerd? Voor de cyclus van 2013 zijn de Beloftevolle Boeren nog op zoek naar nieuwe collega’s. INFO www.inagro.be, 051/27 33 92 of melanie. vanstaen@ inagro.be
Beloftev olle Boer
DE LANDGENOTEN-QUOTE
‘ Het zijn de schakels in de keten die zich het meest op duurzaamheid focussen die de andere schakels het meest in hun duurzaam bestaan bedreigen.’ Jean Maertens, voorzitter van Synagra, tijdens de viering van het 85-jarig bestaan van de beroepsfederatie.
WEBSITE IN DE KIJKER
E-loket Subsidieaanvragen die je via het e-loket Landbouw en Visserij indient, worden sneller behandeld en uitbetaald. Nog weinig vertrouwd met het e-loket? Interesse in een demonstratie van het elektronisch indienen van een verzamelaanvraag? Of nieuwsgierig naar de laatste nieuwe ontwikkelingen op het e-loket? Kom dan vrijdag 11 januari van 9.30 tot 12 uur op Agriflanders naar de gratis info- en demonstratiesessie over het e-loket. Inschrijven kan je op de website van het e-loket. INFO www.landbouwvlaanderen.be
52 CIJFER
Bezoek VILT op Agriflanders! Ook deze keer gaat VILT naar de tweejaarlijkse hoogmis van de landbouw. Van 10 tot 13 januari vind je ons in hal 4 (stand 4322). We hopen jou te mogen begroeten!
een schat aan informatie over de huidige land- en tuinbouw, het beleid en de keten. De focus van dit rapport ligt volledig op duurzaamheid.
2013
INFO www.vlaanderen.be/ landbouw/lara
2013
2013
Dat is het percentage landen tuinbouwbedrijven dat de voorbije vijf jaar één of meerdere innovaties doorvoerde. Interesse in andere feiten en cijfers over de Vlaamse landbouw? Het tweejaarlijkse Landbouwrapport bevat
(*) 1 agenda per bon – zolang de voorraad strekt
#
2013
Up to date in 2013 Wil jij ook up to date het nieuwe jaar ingaan? Knip dan zeker deze bon uit en neem hem mee naar Agriflanders. Van 10 tot 13 januari deelt het beleidsdomein Landbouw en Visserij er opnieuw een mooie agenda uit (*). Hierdoor kan
je niet alleen jouw planning bijhouden, je wordt ook op de hoogte gehouden van tal van nuttige data en informatie voor de administratie van je bedrijf. Je vindt de stand van Landbouw en Visserij in hal 4 (standnummer 4330).
Naam: Beroep of band met landbouw: 5
Slechts één bank is zo grondig met de landbouwsector verweven.
ze n o k e o z e B l a a r t n e c stand l 1 in ha Agriflanders (Flanders Expo Gent, 10-13 januari 2013)
VANAF APRIL 2013 HEET UW BANK CRELAN.
Focus
Solidariteit VRAAGJE VOOR BoeK?
Bel het gratis nummer T 0800 99 138
Alles is eindig De vzw Boeren op een Kruispunt (BoeK) begeleidt al vijf jaar boeren en tuinders die het moeilijk hebben. Het BoeKteam deed daarbij heel wat ervaring op, die niet alleen voor collega’s in nood interessant is.
D
e voorbije vijf jaar gingen medewerkers van de vzw Boeren op een Kruispunt (BoeK) bij zowat 1200 Vlaamse land- en tuinbouwbedrijven langs. De vzw bemant een gratis telefoonnummer 0800 99 138 en biedt kosteloze bijstand in de vorm van allround-begeleiding en doorverwijzing. De vijf BoeK-medewerkers, allemaal gepokt en gemazeld in de sector, werken hiervoor nauw samen met zeven psychologen en een netwerk van een dertigtal opgeleide vrijwilligers. Multi-domein hulp ‘De problemen waarmee wij dagelijks geconfronteerd worden, zijn zeer uiteenlo-
pend’, vertelt BoeK-directeur Riccy Focke. ‘En we kunnen geen wonderen verrichten. Wat wij doen, is eerst luisteren, met kennis van de sector als achtergrond. Volgens onze missie bieden we een multi-domein begeleiding die als katalysator dient om gespecialiseerd advies om te kunnen zetten in actie. Op heel wat landbouwbedrijven worden adviezen niet opgevolgd omdat er andere knelpunten zijn buiten het gezichtsveld van de bestaande omkadering. Wij proberen die knelpunten te vinden en uit te schakelen. Met multi-domein bedoel ik dat we op alle terreinen steun bieden: psycho-sociaal, bedrijfstechnisch, familiaal. Soms vinden we snel een uitweg.
Wat kun jij leren van BoeK? Rekenmodules per teelt, tips voor je kasplanning, manieren om slimmer met verkopers te onderhandelen, suggesties om je relatie te verbeteren, werkverdelingen en tips voor een vlotte samenuitbating: BoeK deelt graag de ervaring en kennis die de vzw de voorbije jaren heeft opgedaan. Op de website www.boerenopeenkruispunt.be vind je een schat aan gegevens waarmee iedereen aan de slag kan. Een nog onbekende bron van zeer praktische en nuttige informatie!
7
Focus
Solidariteit
Word vrijwilliger: (zie kader hieronder): www.boerenopeenkruispunt.be > nieuwe tips > vrijwilligers en 0800 99 138
‘ De kracht van een peloton is dat men er elkaar nog helpt. En dat men leert van collega’s.’
Soms komen we in crisissituaties terecht waarbij algemene hulpverlening van buiten de sector nodig is.’ Een korte bekentenis: de media – jawel, ook wij in Landgenoten – brengen vooral succesverhalen uit de land- en tuinbouw. Terwijl die verhalen niet altijd leerzamer zijn dan de doorsnee situatie. ‘Niemand is perfect, maar mensen praten niet graag over hun mindere kanten’, knikt Riccy. ‘Ik vergelijk ondernemen, in de landbouw of daarbuiten, met topsport. Het is veeleisend en er is een beperkt aantal toppers dat op een groot peloton steunt. Waar het niet eens slecht toeven is. Veel renners zijn zeer gelukkig in het peloton en hebben er een langere carrière dan hun kopman. De kracht van dat peloton is dat men er elkaar nog helpt. En dat men er leert van collega’s die, om welke reden ook, een tijdje achterin bengelen.’ Zwaktes tonen is sterk De directeur van BoeK pleit voor meer openheid over problemen en meer solidariteit in de land- en tuinbouw. En voor het besef dat alles eindig is. Riccy: ‘Zoals de dood hoort bij het leven, moeten we bij de oprichting en uitbouw van een landbouwbedrijf ook denken aan een mogelijk einde of ingrijpende verandering. In ons hoofd en op papier. Vermijd samenuitbatingsvoorwaarden die tien jaar niet aangepast wor-
Vrijwilliger bij Boeren Om de adviesvragers zo goed mogelijk te helpen, willen de vijf medewerkers van BoeK een zo groot mogelijk netwerk van vrijwilligers inschakelen. Heb jij zin om een steentje bij te dragen en iets te doen waarmee je écht een verschil maakt voor mensen uit de land- en tuinbouwsector? Neem dan zeker contact op met BoeK, de vzw kan je hulp goed gebruiken.
8 landgenoten
‘ De voorbije 5 jaar bezocht BoeK ± 1200 boeren en tuinders.’
den, herbekijk de verdeling van je huwelijksvermogen om de paar jaar. Denk op tijd aan het einde van je actieve loopbaan. Ken je sterktes en zwaktes en weet welke andere professionele mogelijkheden je hebt. Een plan B is geen zwakte, maar een troef die rust schept voor je huidige activiteiten.’ De aanpak van BoeK verschilt van situatie tot situatie, maar een paar principes komen volgens Riccy vaak terug. ‘Als je beseft dat je levenssituatie niet goed is, moet je iets veranderen. We zijn hier om gelukkig te zijn. Sommigen blijven tobben en zien alleen hun problemen, en niet meer alles wat wel nog goed functioneert. Dan zeggen wij: hoe groot is de kans dat je de eerste bent in Vlaanderen met een be-
‘ Hoe groot is de kans dat je de eerste bent in Vlaanderen met een bepaald probleem?’ paald probleem? Veranderen is het stoppen van een oude situatie. Laat ons nagaan wat wel nog goed is. We bekijken daarna hoe we de gewenste situatie kunnen bereiken. Stap voor stap. Rekening houdend met de mogelijkheden en de beperkingen. In een vaardigheidsmatrix maken we een overzicht van wat je graag doet en
wat je goed kunt. We brengen de materiële mogelijkheden in kaart. En we gaan op zoek naar steunpunten. Zijn er bijvoorbeeld nog familieleden, collega’s of vrienden die we op weg naar de volgende stap kunnen inschakelen.’ Zeven managers in één Zijn er tot slot pijnpunten die bij het merendeel van de adviesvragers terugkeren? Riccy: ‘De meeste boeren kunnen heel hard werken. Maar je moet ook efficiënt kunnen werken, kunnen organiseren en nog zo veel meer. Je moet kunnen onderhandelen bij aan- en verkoop. Je moet een geloofwaardig verhaal hebben tegenover leveranciers en afnemers. Je moet technische topprestaties kunnen neerzetten. Je moet aan afvalbeheer doen. Je moet personeel managen, dat ook nog eens vaak uit vele buitenlanders bestaat. Wie familie of vrijwilligers inzet, moet overigens beseffen dat je dat alleen tijdelijk kunt. Je moet ook je financiën kunnen beheren: genoeg investeren maar toch tegen een stootje kunnen. Je moet weten wat er fiscaal het best is voor je bedrijf. Kunnen inschatten wie wel en wie niet volledig achter je staat. En ook nog eens privé alles gesmeerd laten lopen. Geef toe, onze landbouwers zijn echte evenwichts kunstenaars die recht hebben op een vangnet als het misgaat.’
op een Kruispunt? De bedoeling is dat je, tussen de bezoeken van de BoeK-medewerkers door, langsgaat bij enkele boeren met problemen. Je wordt door BoeK opgeleid en ondersteund en de vzw gaat ervan uit dat je per maand 8 uur tijd kunt vrijmaken. Iedereen wordt zo veel mogelijk ingezet op basis van zijn of haar eigen capaciteiten. Je inbreng kan variëren van langs-
gaan voor een babbel, helpen koken en schoonmaken, tot het invullen van administratie en het bieden van andere technische ondersteuning op het bedrijf.
Info
www.boerenopeenkruispunt.be > nieuwe tips > vrijwilligers en 0800 99 138
Laat in je kookpotten kijken Wat is de invloed van voedsel op het gemoed? De Katholieke Hogeschool SintLieven en Boeren op een Kruispunt zoeken vrijwilligers die willen meewerken aan een onderzoek naar de eetgewoontes in de land- en tuinbouw. Het onderzoek peilt onder meer naar de impact van bepaalde voedingsmiddelen op je dagelijkse activiteiten en naar voedselgewoontes als signaal voor sluimerende problemen. De deelnemers kunnen rekenen op absolute discretie en krijgen nieuwe inzichten in hun eetgewoontes. Interesse?
Neem contact op met caroline.sabbe@kahosl.be of T 03 780 89 01
Hoe herken je signalen bij jezelf en je omgeving? Het is lang geleden dat ik me nog ergens vertoond heb. Ik heb minder zin in sociale contacten. Ik ben prikkelbaar geworden. Ik kan niet veel meer verdragen van mijn echtgeno(o)t(e) en kinderen. Ik ga niet naar de dokter of tandarts omdat ik dat te duur vind. Ik ben niet echt betrokken bij de boekhouding. De boekhouder zorgt wel dat alles ingevuld raakt. Ik kan niet geven aan onze kinderen wat ik vroeger normaal vond. Ik merk dat het hoog tijd wordt dat ik nog eens een vergadering bijwoon. Het wordt moeilijk om nog bij te benen. info www.boerenopeenkruispunt.be >
voor wie > checklist 9
Focus
Solidariteit Naam: Paul Dossche Woonplaats: Watervliet Leeftijd: 44 jaar
Geen schrik voor het kruispunt
‘Als landbouwer beschik je over veel vaardigheden die waardevol zijn op de arbeidsmarkt.’
In het leven moet je keuzes maken. En die zijn soms niet makkelijk. Door een samenloop van omstandigheden kwam Paul Dossche uit Watervliet eind 2007 in contact met Boeren op een Kruispunt. Vandaag blikt hij tevreden terug op de weg die hij heeft afgelegd.
P
aul Dossche werd geboren in een landbouwgezin. Op school koos hij voor landbouw en hij nam het bedrijf van zijn ouders over. Na de overname volgde de ene investering na de andere. Samen met zijn vrouw bouwde hij het bedrijf uit tot een mooi gesloten varkensbedrijf met 180 zeugen en nog wat akkerbouw. Ondertussen doken de varkenspest en de dioxinecrisis op. Toen Paul en zijn vrouw Nancy zagen welke nieuwe wetten, mestkosten, stijgende veevoederprijzen, enzovoort er op hen afkwamen, zagen ze dat het zo niet langer ging. Iets genetisch Paul koos voor verandering, zelfs een zeer drastische verandering: hij verkocht op zijn veertigste zijn bedrijf en werkt nu als technisch verantwoordelijke in een woon- en zorgcentrum voor ouderen. Paul: ‘Hoewel Boeren op een Kruispunt heel wat collega’s
10 landgenoten
helpt om hun bedrijf op de rails te krijgen, heb ik de knop radicaal omgedraaid. Ik heb zelfs geen landbouwactiviteit meer in bijberoep en ik woon in het dorp. Onze zoon Florian volgt wel de richting tuinbouw – dat is allicht genetisch bepaald. We zien wel wat hij later wil doen.’ Even terug naar de moeilijke beslissing eind 2007. Op een bepaald punt moet je de economische feiten bekijken en een beslissing nemen, legt Paul uit. ‘Dat is niet makkelijk, want er speelt heel veel op dat moment. Je voelt de sociale druk van je omgeving. Verwachtingen, die al dan niet uitgesproken worden. Je moet komaf maken met het toekomstbeeld dat je zelf voor ogen had. En je weet niet wat er volgt. Het is een zeer onzekere tijd. Ga ik een job vinden? Wat voor job kan ik doen? Zal ik het wel gewoon worden om voor een baas te werken?’
Onderschat potentieel ‘Als er één ding is dat ik absoluut wil meegeven, is het dat je als land- en tuinbouwer veel kunt’, aldus Paul. ‘Boeren onderschatten zichzelf. Terwijl ze meestal wel iets kennen van elektriciteit, van schrijnwerk, van loodgieterij, van vergunningen aanvragen, van omgaan met mensen of een team aansturen. Als boer heb je budgetten leren beheren. Zelfstandig leren werken. Hard leren werken. Dat zijn allemaal kwaliteiten die zeer waardevol zijn op de arbeidsmarkt.’ Hoewel het op bepaalde vlakken wennen was, is Paul nu zeer tevreden met zijn nieuwe leven. ‘Het heeft mijn leven ook verrijkt. Het is zoals met alles in het leven: als je ergens voor kiest, moet je er ten volle voor gaan. Ik stuur intussen andere mensen aan, geef vormingen rond veiligheid en welzijn en maak iedere week deel uit van de bouwvergadering als preventieadviseur. Samen met mijn vrouw en zoon wonen we nu nog steeds in hetzelfde dorp. We kochten er een bescheiden woning met een kleinere tuin. Maar dat materiële is niet waar het in het leven echt om gaat…’
Onderweg naar u!
Actieprijzen* op een breed trekkergamma: • Aantrekkelijke voorwaarden op de 5GF smalspoor-serie voorzien van Pro uitrusting • Nettoprijsactie: - 6125 M (max. 132 pk) : € 49.990 - 6150 M (max. 158 pk) : € 61.500 - 5080 M (max. 88 pk) : € 31.990 - 5090 R (max. 98 pk) : € 39.990 • Uitzonderlijke lanceringsvoorwaarden op de 6170 M Pro • Gratis Pro Packs op de 6105 R, 6140 R en 6210 R (tot € 7.500 voordeel) • Op de hele 6 R serie AutoTrac Ready aan halve prijs (uw voordeel € 1.960) • Extra korting op de 7230 R Pro & 7280 R Pro modellen met traploze transmissie Voor meer informatie over al deze acties neem snel contact op met uw locale dealer. *Actieprijzen zijn excl. BTW, zonder overname en geldig tot 28 december 2012
Peperstraat 4A - 3071 Erps-Kwerps Tel. : 02 759 40 93 - Fax. : 02 759 99 28 - E-mail : Info@cofabel.be
JohnDeere.be
Wordt gevolgd
Onderweg naar het eer ste maïsveld. De laarzen kom en al goed van pas.
Hoe minder je ze nodig hebt, hoe beter. Wie zijn de mensen van de gemeentelijke schattingscommissies die gewasschade door weersomstandigheden komen vaststellen? We gingen op pad met gewestingenieur
In het gemeentehuis overlopen Danny, Willy, Roger en Kristof welke boeren ze een bezoekje gaan brengen.
Danny Persyn.
Op pad met de schattingscommissie
Regen vs. maïs: 1-0 M
aandagmiddag in het gemeentehuis van Torhout. Vier leden van de gemeentelijke schattingscommissie bekijken welke akkers er op het programma staan. Schepen van Landbouw Kristof Audenaert vertegenwoordigt de burgemeester. Naast de schepen en de gewestingenieur gaan twee lokale experts mee. Willy Depoorter gaf voor zijn pensioen les aan het Land- en Tuinbouwinstituut van Torhout en landbouwer Roger Dedeene geeft al sinds het droogtejaar 1959 advies aan de beleidsmakers. Nog even laarzen aantrekken en iedereen is klaar om te vertrekken. Kniehoge maïs De eerste halte is een maïsveld van landbouwer Wim Kerkhove. Er zijn lege plekken, sommige stengels zijn nog geen meter hoog. Aan de meeste hangt ook maar één kolf, die maar voor de helft vol is. ‘Allemaal
12 landgenoten
door de regen’, zegt Danny. ‘Op 12 juni en 14 juli stonden de velden hier helemaal onder water. En tussendoor viel er nog eens te veel regen. Deze maïsoogst zal de helft minder opbrengen dan een gemiddeld perceel van dit jaar.’ Op een tweede veld in de buurt raamt de commissie de schade op 60 procent. Kapotte groentegewassen De volgende haltes zijn groentegewassen. De savooien zijn kleiner dan anders, som-
mige preistengels zijn niet meer dan een duim dik en vele bieten zijn afgerot. Op de velden liggen enorme plassen water. Danny: ‘We vragen altijd eerst aan de landbouwer om zelf de schade in te schatten. Vaak geven boeren dan een juiste schatting, sommigen schatten zelfs te laag. Meestal komen we snel tot een akkoord. We ondertekenen de officiële papieren en de gemeente stuurt een exemplaar naar de landbouwer, naar de belastingcontroleur en naar mij.’
‘ Landbouwers kunnen met het document aantonen dat hun inkomsten lager liggen dan gemiddeld.’
Belastingvermindering De papieren zijn vooral belangrijk voor de belastingen. Wie werkt volgens het forfaitaire belastingsysteem, kan met het document aantonen dat zijn inkomsten lager liggen dan gemiddeld en moet dus minder belastingen betalen. Meestal raamt de commissie het percentage van de fysische opbrengstschade. Bij contractteelt
naam: Danny Persyn functie: Gewestingenieur van het Agentschap Landbouw en Visserij
Geen tafel om de papieren te tekenen? Dan maar op de motorkap van de auto.
De maïs van Wim Kerkhove uit r Torhout had zwaar te lijden onde juli. en juni in st erla erov wat de
Deze savooikolen halen bijlange niet het gemiddelde gewicht van 2 kg per kool.
‘ Iedereen doet zijn best om eerlijk te schatten.’
van de geleden schade. Als de weersomstandigheden erkend worden als ramp, kan het rampenfonds een schadevergoeding betalen.
raadt ze aan om de leveringsbonnen voor te leggen aan de belastingcontroleur. Dan is meteen duidelijk hoeveel de verwachte opbrengst verschilt van de geleverde hoeveelheid. De belastingscontroleur bevoegd voor het gebied is ook lid van de commissie en wordt telkens uitgenodigd om mee te gaan kijken.
Landbouwer vraagt bezoek aan Danny: ‘Als de landbouwer schade vaststelt, kan hij bij de gemeente een bezoek van de schattingscommissie aanvragen. Meestal gaan we twee keer kijken: kort nadat de boer de schade heeft doorgegeven, en dan nog eens kort voor de oogst. Soms is de teelt bij het eerste bezoek om bij te huilen, maar merken we bij het tweede bezoek dat ze zich goed heeft hersteld. En soms kunnen we de schade zo goed bepalen bij het eerste bezoek dat een tweede overbodig wordt.’
Rampenfonds De vaststelling van de schade kan ook helpen om bijvoorbeeld lokale stormschade aan fruit of waterschade aan aardappelen als ramp te laten erkennen. Daarvoor moet er in het rampgebied een totale schade zijn van 1.240.000 euro. Het attest van de commissie is een officieel bewijsstuk
Eerlijke schatting Het systeem van schattingscommissies ontstond halfweg de jaren 70 als een gen-
tlemen’s agreement. Er bestaat geen wetgeving over. En de experts krijgen geen vergoeding, ze doen het uit engagement. Danny: ‘Ik ben verantwoordelijk voor de noordelijke helft van West-Vlaanderen. Ik moet ervoor zorgen dat gemeentelijke commissies op dezelfde manier schatten. Ik stuur bij als dat nodig is. Maar het systeem werkt goed. Als de experts los van elkaar schatten, zitten er nooit grote verschillen op.’ De schattingscommissies bekijken enkel schade aan gewassen, niet aan de veestapel of aan gebouwen. Het gaat ook alleen over schade door weersomstandigheden. Voor wildschade of schade door beschermde diersoorten kunnen boeren sinds september 2009 terecht bij het Agentschap voor Natuur en Bos. Bij wildschade krijgt de getroffen landbouwer overigens geen belastingverlaging maar een schadevergoeding. 13
Boer & buur
1. ALGEMEEN IMAGO Ik geef de landbouwer … op tien
7,41 / 10
7,12 / 10
Boer krijgt goed rapport
01. Ik heb bewondering voor mensen
Wat vindt Jan met de pet van de landbouw?
2,22%
VILT hield al voor de vijfde keer een imagostudie en brengt goed nieuws.
2012 2007
Ik geef de landbouw … op tien
7,51 / 10
7,31 / 10
2012 2007
die vandaag aan landbouw doen 11,74%
86,03%
2012 4,11%
10,27%
85,62%
2007
D
e respondenten zijn kritisch en er zijn lichte verschuivingen voor de vragen rond dierenwelzijn en rond duurzaamheid. VILT werkte voor de studie samen met de Universiteit Gent en het marktonderzoeksbureau iVOX. Het bureau stuurde een vragenlijst naar een breed online antwoordpanel. Met 809 antwoordformulieren waren er nooit zoveel respondenten voor VILT’s imagostudie. De vragenlijst kreeg een update en peilde nu ook naar de mening van de Vlaming over groene energie en duurzaamheid. Omdat die vragen nog niet
niet akkoord • geen mening • akkoord
voorkwamen in de studie van 2007, hebben we ze niet opgenomen in de vergelijkende grafiek. In het onderzoek werd ook gekeken wie welke antwoorden gaf. Op basis van onder meer leeftijd, opleiding, woonplaats, koopgedrag, voorkeuren voor kranten en tv-kanalen kon men vier groepen onderscheiden: de innoverende vertrouwenschenkers, de klassieke bewonderaars, de on verschillige buitenstaanders en de wantrouwige natuurliefhebbers. Op basis van die profielen gaat VILT zijn communicatie via verschillende mediakanalen gericht bijsturen.
02. Landbouw levert een belangrijke bijdrage aan de economie van ons land
6,30%
10,63%
83,07%
9,21%
84,81%
2012 5,98%
2007 niet akkoord • geen mening • akkoord
03. Het beroep van landbouwer wordt steeds moeilijker uit te oefenen
4,70%
8,78%
86,53 %
2012 5,90%
5,08%
2007 niet akkoord • geen mening • akkoord
14 landgenoten
89,01%
INFO
www.vilt.be > VILT in actie > Imagostudie 2012
2. PRODUCTEN
3. BELEID
04. Producten rechtstreeks gekocht bij de boer zijn beter 9,65%
4. DIERENWELZIJN
07. Bij mislukte oogst, crisis of ziekte
10. De landbouwer behandelt zijn dieren met respect
is het normaal dat de overheid helpt
20,37%
17,43%
15,70%
14,33%
66,87%
17,18% 2012
2012
2007
T
LI T E
73,07%
I
60,07%
2012 16,38%
12,48%
71,86%
13,69%
73,83%
T
WA
I
K
K
WA
11,76%
25,59%
LI T E
16,95%
62,67%
2007
2007
niet akkoord • geen mening • akkoord
niet akkoord • geen mening • akkoord
11. De landbouwer is dag en nacht in de weer voor zijn dieren
niet akkoord • geen mening • akkoord
05. De kwaliteit van Vlaamse land- en tuinbouwproducten
08. De eigen overheid heeft nog maar weinig bevoegd-
7,54%
5,56%
heid over land- en tuinbouw; de Europese Unie bepaalt het landbouwbeleid
is beter dan die van ingevoerde producten
11,39%
6,43%
13,84%
80,59%
2012
12,06%
10,96%
11,47%
77,56%
27,44% 2007
42,65%
2012 LI T E
WA
65,01%
2007
2012
2007 IT
K
K
WA
LI T E
IT
niet akkoord • geen mening • akkoord
27,49%
19,67% 50,93%
61,12%
niet akkoord • geen mening • akkoord
68,27%
12. De landbouw produceert de jongste jaren
niet akkoord • geen mening • akkoord
06. Vlaamse land- en tuinbouwproducten
met steeds meer respect voor het milieu
09. Land- en tuinbouwers mogen door Europa goedgekeurde
zijn veiliger dan ingevoerde producten
genetisch gemodificeerde gewassen (ggo’s) uitzaaien
11,87%
15,12%
5. DUURZAAMHEID
25,59%
43,73%
11,87%
34,61%
53,52%
2012
34,61% 15,12%
30,90%
EZ
2007
ON DH E
24,71% 29,29%
53,52% niet akkoord • geen mening • akkoord
55,59%
55,59%
2007
2012
ID
ON DH E
2007 G
G
EZ
ID
2012
29,29%
43,51%
niet akkoord • geen mening • akkoord
niet akkoord • geen mening • akkoord
31,56%
13. Voedsel uit de biologische land- en tuinbouw is
gezonder dan voedsel uit de traditionele landbouw 28,31%
34,11%
37,58%
2012 24,15%
28,98%
46,87%
2007 niet akkoord • geen mening • akkoord
15
2030
‘Flex Door de introductie van hernieuwbare energie en het afbouwen van kernenergie lijkt onze stroomzekerheid onder druk te komen. Wat betekent dat voor de land- en tuinbouw in 2030? Professor Ronnie Belmans over de uitdagingen en economische kansen.
D
16 landgenoten
ag professor. Kunt u zichzelf even voorstellen? Ronnie Belmans: ‘Ik ben professor aan de KULeuven en mijn vakgebied kun je omschrijven als alles wat met elektriciteit en energie te maken heeft. Ik ben ook 9 jaar voorzitter van de raad van bestuur van de Belgische netwerkbeheerder Elia geweest. Ik slijt mijn dagen dus niet alleen op mijn academische stoel. In België ben ik momenteel voornamelijk bezig met de uitbouw van EnergyVille in Genk, een kenniscentrum voor energietechnologie in samenwerking met VITO en IMEC. Internationaal ben ik voorzitter van de Global Smart Grid Federation, de federatie die wereldwijd de bouw van intelligente stroomnetten wil bevorderen.’
Hoe ziet ons elektriciteitsaanbod en -netwerk eruit in 2030? ‘De overstap naar meer hernieuwbare energie zorgt ervoor dat we een nieuw en slimmer elektriciteitsnetwerk nodig hebben. Door de toename van WKK’s, zonnepanelen en windturbines moeten we onze infrastructuur aan een gedecentraliseerde productie aanpassen. Op een andere planeet kun je makkelijk een slim netwerk bouwen, maar hier moet het oude de hele tijd blijven werken. Het elektriciteitsnet kun je vergelijken met een autostrade, waarbij de grote Europese stromen zullen gaan van Noord-West naar Centraal en van Zuid naar Noord-Europa. Die autostrade moet je bovendien zo aanleggen dat alle stroompieken erdoorheen kunnen. De lo-
kale wegen moeten dan weer geschikt zijn om plaatselijk energie op te vangen waar het kan en waar het omwille van piekverbruik moet.’ Klopt het dat we ons intussen op stroompannes moeten voorbeiden? Niet echt. Bij langdurige, bewolkte, windstille en koude periodes kan er een stroomtekort zijn, maar dat zie ik meer als een ongemak dan als een probleem. Stel dat er wordt aangekondigd dat er ’s anderendaags tussen 17.30 en 19.30 uur geen of weinig stroom zal zijn in bepaalde, vooral afgelegen, delen van het land. Dat is vervelend, maar perfect op te vangen aangezien je het op voorhand weet. Zal dat straks of de komende jaren voorko-
hernieuwbare
energie stroompanne
zonnepanelen
biobrandstoffen
wind
slimme netwerken meedenken
ibiliteit
WKK
wordt geld waard’ men? Ooit wel een keer, maar daarvoor zal de industrie wel oplossingen bieden. Het is niet zo dat iedereen plots een noodgenerator nodig heeft. Pluimveehouders en sommige andere boeren en tuinders misschien wel, maar dat was de voorbije jaren ook al. Als boer zou ik daar niet mee bezig zijn. Ik zou me focussen op de kansen in het energieverhaal op langere termijn.’
meerwaarde. Die technologie bestaat en zal nog evolueren. Zeker als we straks ook elektrische wagens gaan opladen. Energieleveranciers zullen hiervoor nieuwe formules aanbieden en anders willen inkopen. Of algemeen gesteld: wie flexibiliteit in de afname of in de productie van energie kan bieden, zal daar geld mee verdienen.’
Wat voor kansen ziet u dan? ‘Er zijn er heel wat. Maar eerst een woordje over slimme netwerken. De kost om meer hernieuwbare energie te introduceren, is kleiner als je daar een slim netwerk aan koppelt, dan als je dat niet zou doen. Een slim netwerk houdt onder meer in dat vraagsturing mogelijk wordt. Dat je bepaalde toestellen laat aanschakelen als veel wind en zon de energie goedkoop maken. Want in plaats van een dagen een nachttarief komen er tarieven die de productie volgen. Ik denk aan een Belgisch domoticaproduct waarmee je van op kantoor toestellen thuis kunt aan- en uitschakelen. Als dat product straks prijsinformatie krijgt, creëer je een enorme
Hoe kunnen land- en tuinbouwers dat aanpakken? ‘Ik ben geen landbouwspecialist, maar ik vermoed dat er in de land- en tuinbouw wel ruimte is om je verlichting, verwarming of koeling een paar uur te verschuiven. Of je kunt afspreken om op nuttige momenten extra energie te produceren met je WKK. Flexibiliteit in productie en afname wordt economisch heel belangrijk in het elektriciteitssysteem van de toekomst. Daar valt geld mee te verdienen. Kun je bij winderig weer extra warm water opwarmen en dat achteraf, misschien met een warmtepomp, gebruiken? Doen! Naar dit soort toepassingen moeten we massaal op zoek. Je ziet op de markt nu
al virtuele elektriciteitscentrales opduiken. M akelaars k open verschillende soorten groene elektriciteit op en spreken met Elia af wanneer ze een bepaald volume op het net gaan brengen. Wel, land- en tuinbouwers die willen meedenken, zijn voor hen zeer interessante partijen.’ Welke rol spelen boeren in 2030 in de stroomvoorziening? ‘Dat is moeilijk in te schatten omdat er veel van het beleid afhangt, maar we zijn aan het evolueren naar meer en meer hernieuwbare energie. Ik geloof minder in biobrandstoffen dan in zonnepanelen omdat die energetisch gezien efficiënter zijn. Op daken, maar ook in onze velden. Onlangs heeft een Duitse landbouwer een vergunning gevraagd om voor 300 megawatt aan zonnepanelen te leggen. Dat is een installatie van 12 hectare! De man had uitgerekend dat die zonnepanelen hem meer zullen opbrengen dan gewassen. Ik weet niet of hij een vergunning zal krijgen, maar dit soort velden, al dan niet in combinatie met windturbines, lijkt mij zeker een piste.’ 17
W onderzoeker In deze rubriek vind je een selectie uit de talrijke onderzoeksresultaten van het Vlaams instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO).
Ruraal plannen Minder fosfor in de kip = meer milieu Vleeskippen kunnen zich uit de slag trekken met beduidend minder fosfor en calcium, maar dan moeten bepaalde vitamine- en enzymgehaltes wel heel precies worden afgesteld. In elk levensstadium krijgt de kip ook het best een andere voedersamenstelling. Iedere kip heeft fosfor nodig. Sowieso zit die in de voedergranen en –zaden. Alleen krijgt de kip dat soort fosfor moeilijk verwerkt. De extra fosfor in het voeder was vroeger dierlijk (beendermeel), nu mineraal, d.w.z. uit fosfaaterts geëxtraheerd, duur en eindig. Het grootste probleem met fosfor heet ‘milieu’. De onverteerde fosfor in de kippenmest bedreigt
wonderzoeker
18 landgenoten
onder andere de waterkwaliteit. Wetenschappers uit heel Europa, waaronder die van ILVO, broeden op een oplossing. ‘Zomaar ongebalanceerd fosfor verlagen gaat niet, omdat de dieren dan bot- en groeiproblemen krijgen, en een slechtere stofwisseling en karkaskwaliteit,’ zegt Evelyne Delezie (ILVO). ‘Onze experimenten om fosfaat samen met calcium te reduceren, en extra vitamine D en het enzym fytase toe te dienen, zijn veelbelovend. Fytase verbetert tot 70% de verteerbaarheid van plantaardige fosfor (fytaat). Zo kan de uitscheiding van fosfor naar het milieu met 30% teruggebracht worden.’
ILVO heeft de rurale planningsprocessen onderzocht en een verbeterd instrument uitgewerkt om ze te ondersteunen. Het instrument kan de waarde van landbouwgrond in Vlaanderen objectief differentiëren. Het verheldert ook waarom bepaalde gronden prioriteit verdienen om ze voor te behouden voor een landbouwfunctie. De landbouwimpactstudie van de Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling en de landbouwgevoeligheidsanalyse van de Vlaamse Landmaatschappij vormen de basis. Eva Kerselaers (ILVO): ‘Door de verstedelijking en de veranderende verwachtingen over het platteland lonken almaar meer actoren naar de open ruimte in Vlaanderen. Het is belangrijk dat er vanuit het landbouwbeleid een visie is op het ruimtegebruik van
Gasemissies uit de mestkelder in ILVO heeft een mestkelder op kleine schaal nagebouwd om de precieze ammoniakemissie te bestuderen. Welke rol spelen de mesthoogte, de luchtsnelheid boven de roostervloer en de mate waarin luchtstromingen doorheen de rooster gaan? In de opstelling wordt niet
Ontdek meer wetenschappelijk landbouwnieuws op
www.ilvo.vlaanderen.be
Wist je dat… de landbouw. Welke gebieden moeten zeker behouden worden? Hoe kan men ervoor zorgen dat die gebieden ook echt in landbouwgebruik blijven? Het ontwikkelde instrument helpt over die vragen na te denken. Onze interviews met landbouwers, landbouw- en natuurorganisaties, de provincie- en gemeentebesturen en de administraties van landbouw, ruimtelijke ordening, natuur en erfgoed wezen op knelpunten in de planningsprocessen. Er bestaan bijvoorbeeld mechanismen voor compensatie van landbouwers die getroffen worden door grondverlies, maar er bestaat onvrede over de compensaties.’ De vaststelling blijft: landbouwruimte komt onder druk. Het is een uitdaging voor alle betrokkenen om hier op een goede manier mee om te gaan.
kaart gebracht met echte mest gewerkt, maar met een ammoniumoplossing die dienst doet als emissiebron. Het is de bedoeling om via gecontroleerde proefopstellingen en via simulaties met behulp van luchtstromingsmodellen (Computational Fluid Dynamics) inzicht te krijgen in de complexe puzzel van de emissieproblematiek. ‘De eerste simulaties sluiten mooi aan bij de werkelijk waargenomen emissies,’ zegt Merlijn De Paepe. Stalemissies van ammoniak en broeikasgassen zijn deels verantwoordelijk voor de milieuproblemen. Ze zorgen ook voor omgevingshinder zoals geur. De emissieprocessen worden beïnvloed door tal van factoren zoals stalventilatie, binneninrichting van de stal (bv. vloertype), het type mestkelder en de temperatuur en zuurtegraad van de mest. Praktijkstudies in stallen zijn een volgende stap. Maar hun nadeel is dat er veel variatie zit op de metingen.
… er 11 rassen soja en 13 rassen sorghum zijn getest op proefvelden in Merelbeke en Geel? ILVO kijkt of die subtropische gewassen ook in ons klimaat kunnen afrijpen en of ze voldoende kilo’s leveren. Eigen sojateelt (eiwitrijke gewas voor humane en dierlijke voeding) zou een duurzamere en prijsstabielere veeteelt bevorderen. Sorghum kan inspelen op klimaatverandering (betere droogteresistentie) en meer agrobiodiversiteit, als een alternatief voor (zeer late) maïszaai. Via veredelingsprogramma’s en optimalisatie van de teelttechniek wordt nu gewerkt aan opbrengstverhoging.
… spuitbomen de spuitvloeistof spectaculair beter op alle delen van sierteeltplanten krijgen dan de traditionele handmatige spuitpistolen, én dat ze minder arbeidsintensief zijn én veiliger voor de arbeiders en het milieu? Dat ze bovendien resistentieproblemen kunnen helpen voorkomen? Een ILVO-doctoraat bewijst dat hun efficiëntie flink stijgt als je doptype, spuithoek, spuitvolume en luchtondersteuning aanpast aan het planttype.
… verwerkte, vermengde, zelfs gefrituurde vis tegenwoordig makkelijk te controleren valt op de echtheid van de ingrediënten: welke vissoort(en) er precies zijn gebruikt, en of dat ook strookt met het etiket? Dat wordt achterhaald met een authenticiteitstest op basis van DNA-technologie. De visserijspecialisten van ILVO hebben de methode mee op punt gezet. Fraudeurs zijn gewaarschuwd. De consument is beter beschermd.
… ILVO nevenstromen wil valoriseren die nu auwelijks benut worden? Een team van vier onder n zoekers focust op plantaardige resten (bv. het voedzame groen van prei), op de bijvangst uit vissersnetten en op kringloopsluiten via compost. De aanpak in deze (anti-verspillings)innovatie is dubbel: technieken ontwikkelen (om stoffen te recupereren) en de sociaal- economische haalbaarheid bewaken. Transdisciplinair en participatief oplossingen zoeken dus.
19
Provincie info Je kunt de publicaties gratis bestellen via T 016 26 72 72 of www.vlaamsbrabant.be/publicaties.
© IStock
Provincie geeft gemeentes
duwtje in de rug
Gemeentes hebben vaak geen stafmedewerker of ambtenaar om het land- en tuinbouwbeleid uit te stippelen. Nu een nieuwe legislatuur start, wil de provincie Vlaams-Brabant alle gemeentes actief ondersteunen met gerichte informatie en door overleg te organiseren met alle betrokkenen.
D
e provincie Vlaams-Brabant wil haar kennis laten doorstromen tot op het lokale niveau. ‘Naar aan leiding van de gemeenteraadsverkiezingen geven we op basis van de landbouw gegevens het belang van land- en tuinbouw in elke gemeente weer’, zegt Monique Swinnen, gedeputeerde van Vlaams- Brabant. ‘Zo weet de gemeente meteen welke soorten land- en tuinbouwbedrijven er zijn en kan ze vergelijken met omliggende gemeentes. Die specifieke informatie kan de gemeente inspireren om een doordacht beleid uit te bouwen.’ ‘We willen een eerste aanspreekpunt zijn voor gemeentes en hun vragen snel beantwoorden. We werken aan een actuele website en aan een brochure over de taken en projecten van de provincie die in-
20 landgenoten
teressant zijn voor land- en tuinbouwers en gemeentes.’ Op één lijn In het eerste kwartaal van 2013 gaat de provincie Vlaams-Brabant bovendien samenzitten met de nieuwe schepenen van landbouw en de voorzitters van de landbouwraad. ‘Zo’n overleg is cruciaal omdat de bevoegdheden van de gemeente niet los staan van die van de provincie’, zegt Jona Lambrechts, bestuurssecretaris agrarische ruimte van Vlaams-Brabant. ‘De gemeente is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor milieu- en bouwvergunningen en ruimtelijke uitvoeringsplannen. Maar ook de provincie heeft bevoegdheden op het vlak van ruimtelijke ordening, van de kwaliteit van open ruimte en vergunningen.’
Samenwerken Ook in de strijd tegen erosie, bacterievuur en ratten kunnen provincie en gemeente het best samenwerken. Jona: ‘Op al die domeinen willen we de gemeente helpen met onze kennis en ervaring. We willen hierbij het belang van ruimte voor land- en tuinbouw benadrukken en samen de sector beter ondersteunen.’ Boeren met klasse De provincie Vlaams-Brabant zet de landen tuinbouw verder in de kijker via het project ‘Boeren met klasse’. In september bracht de provincie een nieuwe gids uit vol weetjes, cijfers en tips over de land- en tuinbouw in Vlaams-Brabant. Met lekkere tips en leuke anekdotes zet de provincie een aantal producten in de spotlight, zoals witloof, druiven, suikerbieten en aardbeien. Naast deze gids brengt de provincie begin 2013 ook een update uit van alle Vlaams-Brabantse land- en tuinbouwbedrijven die hun deuren openzetten voor klas- en groepsbezoeken. Sinds de start van het project in 2010 steeg het aantal deelnemende bedrijven van 51 naar 63 en gingen al meer dan 40.000 bezoekers een kijkje nemen bij de boer en de boerin.
't zit hem in de gaten! Nazareth is een ambachtelijke, smaakvolle gatenkaas. Door de trage rijping krijgt de kaas een subtiel aroma en een zoete, nootachtige smaak die ook onze kleinste lekkerbekken kan bekoren. De rijke, donkerbruine korst onderscheidt hem en verraadt het unieke karakter van de kaas.
Zoete smaak
www.nazarethkaas.be
powered by 21
Achter de schermen In deze rubriek kijken we achter de schermen van andere bedrijven. Hoe komen zij tot oplossingen voor problemen en op welke manier spelen zij in op uitdagingen voor de toekomst? Lees en leer!
‘ De toekomst van ons voedsel
is biologisch, veganistisch en lokaal geproduceerd.’
‘Authenticiteit Een op het eerste zicht banaal product als brood, een grote houten tafel en een bakkerij annex verbruikerssalon. Dat is waar Le Pain Quotidien voor bekend is in heel de wereld. Wat 22 jaar geleden startte als een uit de hand gelopen hobby van een Brusselse chefkok, is intussen uitgegroeid tot een wereldwijd concept met meer dan 170 vestigingen over heel de wereld. Of hoe je met brood een ijzersterk imago kan creëren.
T
oevallige start. De start van de wereldwijde keten is terug te brengen tot één bakkerijtje in de Brusselse Dansaertstraat. Een bakkerij die eerder toevallig ontstond. De jonge chefkok Alain Coumont was het beu dat hij nergens lekker brood vond om in zijn restaurant bij de gerechten te serveren. Dus begon hij zelf ambachtelijk zuurdesembrood te bakken. Maar de aankoop van een oven was te duur voor maar één restaurant van brood te voorzien. Hij huurde een klein atelier in Brussel waar hij zijn brood ook verkocht en serveerde met een kop koffie. Omdat de financiële middelen van Coumont krap waren, kocht hij een mengelmoes van tweedehands meubilair waaronder een grote eettafel die centraal kwam te staan in zijn verbruikerssalon. Daarmee was ‘Le Pain Quotidien’ geboren. Hoewel Le Pain Quotidien reeds lang de Brusselse Dansaertstraat ontgroeid is, is die centrale tafel nog steeds het handelsmerk van de keten. Op 22 jaar tijd is Le Pain Quotidien uitgegroeid tot een multinational met meer dan 170 winkels in 19 landen over heel de wereld. Van België tot de Verenigde Staten en van Brazilië tot India, overal vallen het Belgische brood en de grote eettafel in de smaak. De eenvoud die kenmerkend was voor de start van Le Pain Quotidien, vormt nog steeds de kern van het DNA. Waar je op sommige plaatsen wel honderd soorten brood kan kopen, zijn er dat bij Le Pain Quotidien maar vier. Ook de manier waarop het brood wordt gemaakt, is herleid tot de essentie: bloem, water en zout. Handenarbeid. Het bakken van het brood gebeurt in elk land in partnerschap met lokale bakkerijen. In landen waar geen partner wordt gevonden die voldoet aan de kwaliteiteisen, start Le Pain Quotidien een
22 landgenoten
eigen bakkerij waar mensen worden opgeleid om het brood te bakken volgens het unieke recept van de Brusselse chefkok. In België heeft bakkerij Bellona Patis het exclusieve recht om voor Le Pain Quotidien brood te maken. Bij de Ninoofse artisanale bakkerij wordt brood bakken nog steeds als een ambacht gezien. ‘De machines die hier worden gebruikt, dienen alleen maar tot ondersteuning van de handenarbeid. Brood krijgt hier ook echt nog de tijd om te rijzen’, vertelt Luc De Clercq, directeur van Bellona Patis. ‘Ons streefdoel is de opperste artisanale kwaliteit. Die situeert zich op alle gebied. Zo is er niet alleen de uitgekiende selectie van ons personeel, maar ook de keuze voor de beste grondstoffen.’ In samenspraak met Le Pain Quotidien is de bakkerij sinds 2007 overgeschakeld op bio-
‘ Machines dienen enkel
ter ondersteuning van handenarbeid.’ logische grondstoffen. ‘100 procent biologisch zijn we evenwel niet. Wanneer de kwaliteit van de biologische variant lager is dan die van de niet-biologische, zullen we voor deze laatste kiezen’, aldus De Clercq. Die keuze voor authenticiteit en duurzaamheid gaat ver. In geen enkele vestiging van Le Pain Quotidien zul je cola op de kaart zien staan. ‘Ondanks het feit dat we over heel de wereld actief zijn, primeert de lokale filosofie. Ons brood, het spuitwater, de kazen,… alles wat geserveerd wordt, is lokaal geproduceerd’, zegt Michel Van Acker, manager bij Le Pain Quotidien België. Toch zijn er enkele uitzonderingen die de regel bevestigen. ‘Zo komt de choco in al onze vestigingen uit België. Die is zo beroemd bij onze
bedrijf: Le Pain Quotidien, een wereldwijde keten van bakkerijen annex verbruikerssalons oprichter: de Belg Alain Coumont waarden: authenticiteit, eenvoud en duurzaamheid
zonder toegevingen’
klanten dat we ons niet gaan wagen aan lokale chocopasta.’ Geen reclame. De kwaliteit en authenticiteit van Le Pain Quotidien worden grondig bewaakt. De keten heeft een bijbel waarin heel precies beschreven staat hoe de dingen moeten gebeuren: de service, de sfeer die de winkel moet uitademen,… Oprichter van Le Pain Quotidien, Alain Coumont, is nog steeds betrokken bij de opstart van elke nieuwe vestiging. Hij bepaalt wat er op het menu komt te staan, selecteert mee de lokale producenten en bewaakt het concept met argusogen. Dit is meteen ook het geheim van Le Pain Quotidien. ‘Wie
één van onze winkels binnen stapt, voelt meteen dat er een bepaalde sfeer hangt. Er zit een verhaal achter. Mensen vinden het hier leuk en ze zeggen het voort. Dat is marketing’, legt manager Van Acker uit. Door die sterke mond-tot-mondreclame hoeft de keten ook niet te investeren in grootschalige reclamecampagnes. ‘Dat zou bovendien vloeken met ons kleinschalige imago’, klinkt het. De eenvoud waar Le Pain Quotidien voor staat, maakt van het concept geen modegril. En toch slaagt de keten erin al 22 jaar lang trendy te zijn. Oprichter Alain Coumont is naar eigen zeggen zo’n vijf jaar voor op de trends. ‘Heel de bio-hype had ik bij-
voorbeeld van ver zien aankomen. Zo’n zeven à acht jaar geleden kozen we ervoor om enkel nog bioproducten te verkopen. Evident was die keuze niet, maar nu zijn we er bijna.’ Coumont ziet in veganisme de nieuwe trend. Zo serveert Le Pain Quotidien in de Verenigde Staten nu al vooral vegetarische gerechten en overweegt het om volledig veganistisch te worden. ‘De toekomst van voedsel is volgens mij organisch, veganistisch en lokaal geproduceerd. Die visie kan nu misschien ver van de realiteit afstaan, maar ik verwacht dat ze binnen vijf jaar meer dan ooit aan de orde is.’ INFO www.lepainquotidien.be
23
10-13 01.2013 Flanders expo Gent
09.00–18.00 uur
voor groot en klein
met jobbeurs op zaterdag 12.01
Agriflanders_Q_H239xB210mm.indd 1
Afgiftekantoor Gent X Landgenoten 32 Tijdschrift–kwartaalblad Kwartaal 4, 2012
www.agriflanders.be
P509285
27/11/12 09:36
België-Belgique 9099 Gent X bc 10292
V.u. Josse De Baerdemaeker, p.a. VILT Koning Albert II-laan 35, 1030 Brussel