Bergen 02 2018

DE UNIEKE FAUNA IN EEN BERGDORP • LAMMERGIER: BOTTENBREKER VAN DE ALPEN

inspiratie voor bergwandelaars

magazine

Jaargang 12 Nr 2 maart 2018 € 5,95

Ontdek het hart van de Alpen

Innsbruck & Tirol

Slovenië

Wandelen met je hoofd in de wolken Alpe Cimbra, Trentino

Langs bloemenweiden en bergforten EN OOK NOG

Vulkanenverzamelaar in Indonesië

AP

Ierlands mooiste berg

NO MATTER THE WEATHER, NO MATTER THE TERRAIN, OUR AWARD-WINNING WATERPROOFING WILL KEEP YOU DRY AND COMFORTABLE INSIDE AND OUT.

OutDryâ„¢ Extreme Featherweight Shell

BERGEN

inspiratie voor bergwandelaars

magazine

PITBULL

Jaargang 12, nummer 2, april 2018 Bergen Magazine is een uitgave van Virtùmedia en verschijnt vijf keer per jaar Redactieadres Bergen Magazine Postbus 595, 3700 AN Zeist redactie@bergenmagazine.nl www.bergwijzer.nl Hoofdredactie Jonathan Vandevoorde Eindredactie Marcia van Bijnen Redactie Daan Couwenbergh, Noes Lautier, Frank Peters, Jan van der Straaten, Peter Strookman, Simone van Velzen, Bert Vonk, Sean Vos Verder werkten aan dit nummer mee Astrid van Amerongen, Mark van Hattem, Jessica de Korte, Tom Peeters, Paul Petit, Daniel Rodrigues, Saxifraga Foundation, Caroline Vlietstra, Robert Weijdert Vormgeving TwinMedia bv, Culemborg, Myrthe van der Voort Bladmanagement & advertenties Klaartje Grol, kgrol@virtumedia.nl, Telefoon +31(0)30-3031295 Marketing & samenwerkingen Renate Roke, rroke@virtumedia.nl Telefoon +31(030) 6913835 Druk Veldhuis Media, Raalte Distributie Nederland: Aldipress, www.aldipress.nl België: AMP, www.ampnet.be Uitgever Nederland Virtùmedia, Pepijn Dobbelaer (pdobbelaer@virtumedia.nl) Postbus 595, 3700 AN Zeist Telefoon +31(0)30-6920677 Fax +31(0)30-6913312 Uitgever België Virtùmedia, Pepijn Dobbelaer PO BOX 955, 1934 EMC-Brucargo Abonnementen De prijs voor een abonnement bedraagt € 29,95 per jaar (vijf nummers). Aan een abonnement buiten Nederland of België zijn extra verzend­ kosten verbonden. Neem hierover contact op met de klantenservice.

Abonnementen kunnen bij ieder nummer ingaan en worden elk jaar vernieuwd. Aanmelding kan via onze website www.bergwijzer.nl of via de klantenservice op telefoonnummer +31(0)850407400 (ook voor vragen over bezorging).

Adreswijzigingen dienen schriftelijk te worden doorgegeven met vermelding ‘Bergen Magazine’ en van de oude en nieuwe adressering en het nieuwe telefoonnummer.

Opzeggingen dienen schriftelijk met een termijn van minimaal 1 maand te worden doorgegeven.

Contact: Uitgeverij Virtùmedia, t.a.v. Bergen Magazine, Postbus 595, NL-3700 AN Zeist.

Tel. +31(0)30-0407400, e-mail: klantenservice@virtumedia.nl © Bergen Magazine. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN 1873-8966.

H

et is 30 augustus en we hebben nog exact 1000 meter te klim­ men naar de Neue Prager Hütte op de flanken van de Groß­ venediger. We zijn nog geen honderd meter gestegen en we lopen al door de sneeuw, het resultaat van een Wettersturz van giste­ ren. Nu schijnt de zon, maar de dood ligt nog op de loer. Een schaap is ongelukkig ten val gekomen en ligt zielig te blaten.

Alsof het weet dat zijn lot bezegeld is.

Met bezwaard gemoed sjokken we verder omhoog. Er is nauwelijks nog een plak gras te zien, en een loopspoor is nu helemaal onbestaande… Ik check de gps en merk dat we dertig meter links van het pad lopen, te laag dus. We bikkelen de helling recht omhoog en vinden een soort geul in de sneeuw terug, dat moet ’t zijn. We probe­ ren hem zo goed en kwaad als het kan te volgen, continu de gps controlerend.

Onze echte calvarie begint pas als we er bij­ na zijn. We zien de hut daar liggen, maar het kost ons uiteindelijk nog anderhalf uur om er op deze helling vol rotsblokken te komen. Tussen de keien zakken we continu kniediep weg in de rulle sneeuw. Meer dood dan levend melden we ons bij de waard. Het is zes uur. De soep staat klaar.

Niets laat zich moeilijker voorspellen dan bergweer. Dat maakt het voor de redactie soms lastig om tochten te plannen, want het liefst trakteren we onze lezers op foto’s met blauwe luchten, uitbundige bloemetjes en dartelende koetjes. Zo stuurden we Sean Vos naar het Sellraintal om er een zomer­ reportage te maken en de eerste dag al

moest hij zijn planning omgooien omdat aangekondigde sneeuw een spelbreker was (maar wees gerust, op de dagen dat Sean er niet wandelt, is het gebied nog steeds het zonnigste van Oostenrijk). Zelf reed ik eind april vorig jaar naar Innsbruck. Boven op

“Thank God, they cannot cut down the clouds!”

Henry David Thoreau de Fernpas had ik meteen spijt dat mijn winderbandjes al in de opslag lagen. Maar de volgende dag slenterde ik in T-shirt door het historische centrum langs volle terras­ jes. Probeer dat maar te voorspellen!

Het weer in de bergen is een puberende pit­ bull. Maar van de nood een deugd maken, daar zijn wij, bergwandelaars, in gespeciali­ seerd. Toch?

Veel leesplezier!

jvandevoorde@bergenmagazine.nl @mild_adventures @jvandevo

Innsbruck is het kloppend hart van de Oost-Alpen. De historische binnenstad is een juweeltje en de omgeving is één grote natuurspeeltuin voor wie van de bergen houdt.

Foto: TVB Innsbruck/Tommy Bause BERGEN magazine 3

IN DIT NUMMER A EM TH Foto: Jonathan 10_bron Vandevoorde in foto

16

INNSBRUCK

HET HART VAN DE ALPEN Fier profileert Innsbruck zich in het buitenland als ‘capital of the Alps’. Vanuit historisch oogpunt heeft de hoofdstad van Tirol een terechte claim. En vandaag vind je als actieve bergfanaat in de directe omgeving van de stad werkelijk alles wat je hartje begeert. Een kennismaking van al het moois in en rond Innsbruck.

20 Op de Sellrainer Hüttenrunde 27 De klettersteig-klussers van het Stubaital 32 De leukste wandelingen rond Innsbruck

4 BERGEN magazine

met kaart op blz. 25

37 DE TERUGKEER VAN DE LAMMERGIER Ook in de Franse Alpen is de lammergier, de grootste vogel in de bergen, aan een comeback bezig. We gaan een dag spotten in het gezelschap van twee onderzoekers in de Chaîne du Bargy.

42 ALPE CIMBRA, TRENTINO LANGS BLOEMEN EN FORTEN Aan de zuidrand van de Dolomieten werd tijdens de Eerste Wereldoorlog fel gestreden. Op een hoogvlakte nodigen forten en andere oorlogsresten uit tot relaxte wandelingen, met één voet in de natuur, de andere in de geschiedenis.

42

49 WAT LEEFT ER IN HET BERGDORP? Niet alleen mensen en hun huisdieren maken in de bergen hun thuis. Meer wilde dieren en vogels dan je zult vermoeden vinden de holtes en warme plekjes in, onder en rondom een huis een prima biotoop om in te wonen.

37

54

54 MET HET HOOFD IN DE SLOVEENSE WOLKEN Een bezoek aan het op één na kleinste Alpenland was voor berggeit Caroline Vliet­ stra een openbaring. Ze liet er zich gewillig op sleeptouw nemen over pittige paden en spannende via ferrata’s en ontdekte waarom Slovenen zo trots zijn op hun bergsporttradities.

67 ‘GUNUNG BAGGING’ VULKANEN VERZAMELEN IN INDONESIË De Indonesische archipel telt 120 vul­ kanen. Sommige fanatici maken er een levensproject van om ze allemaal te be­ klimmen. Tom Peeters stelt zich tevreden met iets minder en begint bij de actiefste vulkaan van heel Azië, Merapi.

67

Berglicht 6

Tot op zekere hoogte 35

Serendipiteit

Nebbia

Actueel 8 Uitgerust 10 Jouw foto 12

In de wolken 60 Mount Errigal

Boekenberg 63

Vogels

BERGEN magazine 5

BERGLICHT

6 BERGEN magazine

SERENDIPITEIT TEKST & FOTO JONATHAN VANDEVOORDE Soms moet je een beetje geluk hebben.

Op 17 februari 2018 om 7:11 uur precies kwam de zon op in het Paternsattel, de pas tussen de Paternkofel (links) en de Kleine Zinne in de Sextner Dolomieten. Ik stond op de Strudelkopf op dik 2300 meter hoogte, hemelsbreed acht kilometer verwijderd van de beroemde massieven. Met een zoomlens maakte ik deze foto.

Helemaal toevallig was ik daar niet. Ik wist dat, gezien vanaf de Strudelkopf, op die datum de zon exact tussen tussen de twee rotsbergen omhoog zou komen. Die kennis had ik te danken aan een (gratis) app, Exsata Golden Hour, die ik al enkele jaren op mijn telefoontje heb staan. Het topkruis op de Strudelkopf stond die ochtend precies in de goede zichtlijn, zodat het lijkt alsof de zon door een spleet priemt.

Wel een gelukkig toeval was het feit dat ik juist dat weekend op de Plätzwiese logeerde en dat het die ochtend tamelijk helder was (een dunne sluierwolk gaf kleur aan de hemel). Daarom ging ik in alle vroegte op sneeuwschoenen omhoog, want dit wonderlijke spektakel wilde ik niet missen. Nadat de zonnebol zich eerst tussen de twee bergen gewurmd had, kwam hij enkele minuten later tussen de Kleine en Große Zinne even tevoorschijn, verdween weer en begon daarna tussen Große en Westliche Zinne definitief aan zijn dagelijkse boog door de hemelkoepel.

Wil je dit ook een keer meemaken? Zorg dan dat je op op 24 oktober 2018 uiterlijk om 7:45 uur boven op de Strudelkopf staat. En hoop op een heldere hemel.

Zonnestralen tussen Paternkofel en Kleine Zinne.

Camera: Canon EOS 6D Mark II Lens: Canon EF 70-300 mm f/4-5.6L IS USM op 70 mm Diafragma: f/18 Sluitertijd: 1/50 sec ISO: 160 BERGEN magazine 7

ACTUEEL

WILD zit WOUD in de weg Hoefdieren bedreigen onze bergbossen. Tot deze opmerkelijke conclusie komt een Zwitsers onderzoeksinstituut, dat zelfs de ecologische opbrengst van stiltezones in de bergen in twijfel trekt.

In een recente studie trekt het WSL, het

leven, des te meer takken en schors er

Forschungsanstalt für Wald, Schnee und

afgeknaagd wordt. Dit betekent een

Landschaft, aan de alarmbel: er zijn te

aantoonbare toename van naald- en

veel hoefdieren en als we niets doen

bladverlies bij jonge bomen, waardoor

komt de verjonging van de bergbossen

er minder ‘volwassen’ worden. Hierdoor

ernstig in gevaar, want ze vreten alles

verdwijnt op de lange termijn ook de

op. Dat is in een notendop de analyse

soortenrijkdom in een bos.

van het WSL. Het is een krantenkop die

Een vergelijkend onderzoek nabij Klos-

tegen alle intuïtie ingaat, maar een ty-

ters heeft aangetoond dat er na twintig

pisch voorbeeld van hoe de wet van de

jaar aanwezigheid van hoefdieren bijna

grote getallen de natuur parten speelt.

geen jonge boompjes hoger dan veertig centimeter meer voorkomen in het

Groeiende aantallen

bos. Het ergste vrezen de onderzoekers

dien blijkt de toenemende populatie

Want de populatie hoefdieren in de

voor het beroemde Aletschwald. De

hoefdieren ook een negatief effect te

Zwitserse Alpen neemt al jaren toe. Er

conclusie van het WSL voor dit Pro­

hebben op het aanpassingsvermogen

zijn er nu bijna tien keer meer gemzen,

Natura-natuurreservaat is snoeihard:

van bossen aan de klimaatopwarming.

edelherten en reeën in de bossen dan

het huidige beleid is niet lang meer vol

De milieucommissie van de Schweizer

drie generaties geleden (zie kader). Het

te houden, of het bos gaat kapot.

Alpen-Club stelt namelijk vast dat fijnsparren en beuken minder te lijden heb-

gaat dus goed met het wildbestand, kun je stellen. In de zeventiger jaren waren er

Belangenstrijd

ben van het wild dan zilversparren, wil-

gemiddeld 5,2 UDI (Ungulate Density

Het is een typisch voorbeeld van tegen-

de lijsterbes en esdoorns, drie soorten

Index, een berekende gemiddelde massa

gestelde belangen: dierenbeschermers

die tegen hogere temperaturen be-

hoefdier) per vierkante kilometer Zwit-

en jagers staan tegenover bos­

stand zijn maar nu ‘weggevreten’ wor-

sers bos, in 2016 waren het er 6,8.

beheerders en milieu-organisaties die

den, net zoals de eik op lagere hoogtes

De keerzijde hiervan is, dat de bossen

de flora willen beschermen. De dieren-

en op droge hellingen. Op termijn, als de

lijden. Dat betoogt onderzoeksleider

bescherming heeft al jaren de boven-

temperaturen blijven stijgen, zullen

Peter Brang van het WSL in een studie

hand, getuige onder andere de vele stil-

hierdoor hele bossen verschralen of

in het Zeitschrift Schweizerischer

tezones overal in de Alpen – niet alleen

verdwijnen. Het zal daarom niet verba-

Forstverein. Het WSL heeft onderzocht

in Zwitserland. Volgens Brang schieten

zen dat de Forstverein pleit voor een

hoe het wildbestand een directe relatie

die nu hun doel voorbij: vijftig jaar gele-

intensievere jacht op hoefdieren. (JV)

heeft met de diversiteit en verjonging

den dienden ze om het wildbestand

van de bergbossen in verschillende

weer op peil te brengen, nu zorgen ze

kantons. Het plaatje is niet rooskleurig.

voor overbevolking en dus onherstel-

Hoe meer hoefdieren er in een bos

bare schade aan de vegetatie. Boven-

Eentje te veel? Foto: Jonathan Vandevoorde

Aantallen hoef­dieren in de Zwitserse Alpen (2016)

Gemzen 88.500 Edelherten 36.000 Reeën: 132.000 (Bron: WSL)

Bronnen: Die Alpen, 02-2018 &

Zeitschrift Schweizerischer Forstverein, 168 (2017) 4.

Koningin der Dolomieten gered?

De Marmolada met (voorgrond) het oorlogsmonument in de buurt van Passo Pordoi. Foto: J. Vandevoorde

pagne van de Italiaanse afdeling van Mountain Wilderness om economische waarde in het gebied te creëren. Dat kan door onder andere de aanleg van

tium Dolomiti Superski die het aangezicht van

een fietspad langs het Fedaia-meer aan de voet

de ‘Koningin der Dolomieten’ dreigden te ontsie-

van de berg en door de landschappelijke en histori-

ren. Gemeenten in Trentino zijn voorstander van

sche troeven van de Passo di Fedaia sterker uit te

twee nieuwe skiliften vanaf de Passo Fedaia

spelen, zoals de overblijfselen uit de Eerste We-

naar Punta Rocca (3250 m), niet ver van de top

reldoorlog, maar ook toerskiën en bergbeklimmen.

van de berg, waardoor het gebied zou aangeslo-

Aangezien de oppervlakte van de gletsjer op de

ten worden op de bekende Sella Ronda en het

Marmolada de laatste vijftig jaar met de helft is

aantal skiërs op de gletsjer de dagelijkse toege-

afgenomen en het voortbestaan van het ski­

Ondanks het feit dat het vergletsjerde massief

stane hoeveelheid ruim zou overschrijden.

gebied zelf op de lange termijn wel eens in het

van de Marmolada tot het kerngebied van het

Ondernemers in het aangrenzende Veneto echter

geding zou kunnen zijn, zou de berg volgens

UNESCO-Werelderfgoed Dolomieten behoort,

stemden tegen het wintersportproject. Ze sloten

Mountain Wilderness een “nog hogere milieu­

doken er vorig jaar plannen op van het consor-

zich daarmee aan bij een in 1998 opgestarte cam-

belasting niet aankunnen”. (PP)

8 BERGEN magazine

10 jaar Bergsteigerdörfer In 2008 tekenden zeventien gemeenten in Oostenrijk een verklaring, waarbij ze een duurzame economische ontwikkeling onderschrijven. Na tien jaar mag het initiatief van de Oostenrijkse alpenvereniging een succes genoemd worden.

24 gemeenten mogen zich ondertussen als Bergsteigerdorf op de kaart zetten.

Tien jaar geleden werkte de ÖAV ideeën uit waarbij regionale ontwikkeling op een dergelijke wijze vorm kon gegeven worden dat het paste in de principes van de alpenvereniging, die in Oostenrijk ook als milieuorganisatie maatschappelijk actief is. Hoe geef je een plattelandsregio een economische impuls zonder de druk op de kwetsbare bergnatuur te verhogen? Op de Alpenconventie in Ginzling in 2008 werd het initiatief van de Bergsteigerdörfer boven het doopvont gehouden.

Duurzaam toerisme Bij de Bergsteigerdörfer gaat het om duurzame ontwikkeling.

Een dorp kan zich kandidaat stellen, wordt door de ÖAV genomineerd en vervolgens nog door een internationale stuurgroep gecontroleerd. Volgens mede-oprichter Roland Kals dragen de aangesloten gemeenten de filosofie van less is more uit. Ze lopen daarbij voor de troepen uit, wat meteen de belangrijkste motor is van het project: een voorbeeld zijn voor andere gemeenten dat het ook anders kan, namelijk conform de principes die in de Alpenconventie zijn vastgelegd.

Dat beaamt Gerald Dunkel-Schwarzenberger, vice-president van de ÖAV. “Dorpen zorgen voor een op elkaar afgestemd toeristisch aanbod en de bijbehorende infrastructuur – paden, bewegwijzering, pensions, hutten enz. – die het hart van bergwandelaars en bergsporters sneller doen kloppen.”

De ontwikkeling moet vooral gericht zijn op natuur- en lokale cultuurbeleving, “zonder de klassieke toeristische ontsluitingsspiraal aan te zwengelen”, aldus Schwarzenberger.

Ondertussen mogen 24 dorpen zich Bergsteigerdorf noemen:

om zich op de kaart te zetten. Bergsteigerdorf wordt zo een

twintig in Oostenrijk, twee in Beieren en één in zowel Slove-

kwaliteitskeurmerk. In een dorp als Sankt Jodok (Wipptal)

nië als Zuid-Tirol (Italië). De gemeentes mikken op natuurlief-

bijvoorbeeld is het aantal overnachtingen sinds toetreding in

hebbers die het massatoerisme de rug toekeren maar goede

2012 alleen maar toegenomen. (PP)

Vent in de Ötztaler Alpen is een van de 24 Bergsteigerdörfer.

Foto: Tirol Werbung/Aichner Bernhard

voorzieningen zoals lokale pensions, gastronomie, wandelpaden en hutten waarderen. De lokale middenstand profiteert van de gemeenschappelijke marketing die de dorpen doen

Meer weten?

www.bergsteigerdoerfer.org of www.alpconv.org

En waar waren …

top maakten Marcia en ik een

NOES LAUTIER & MARCIA VAN BIJNEN?

Wel jammer van het uitzicht

selfie, dus het is goed gegaan. op de Mont Blanc dat duizelingwekkend had moeten zijn;

>>>

Op dag 2 van de Tour des Fiz

de wand worden elk jaar ver-

wij zagen slechts mist en een

in het Franse Mont Blanc­

vangen, maar in september

akelig grijze lucht. In Refuge

gebied deden we de Déro-

waren er toch een paar stren-

de Platé was het eten echter

choir: een fikse rotswand met

gen doorgesleten, precies in

duizelingwekkend lekker.

een gezekerde route erdoor-

een loodrechte passage waar

Dat krijg je als de waardin een

heen. De vuistdikke touwen in

het touw onmisbaar is. Op de

Italiaanse is.

MEER NIEUWS EN VEEL INFORMATIE VIND JE OP BERGWIJZER.NL/MAGAZINE/2018-2

>>>

BERGEN magazine 9

UITGERUST

Redactie: Renate Roke

SNELLER DE DEUR UIT MET DE KEYSMART PRO Raak jij altijd je sleutels kwijt? Je bent niet de enige en gelukkig zijn er mensen die daar een oplossing voor hebben.

Het Kickstarter-project KeySmart was in 2012 al mateloos populair en leverde een manier op om je sleutels netjes op elkaar gestapeld te bewaren. Nu helpt de KeySmart Pro je echter ook je sleutels terug te vinden door de toegevoegde Tile-chip. Verbindt hem met je telefoon en je kunt je sleutels bellen én zien waar je ze voor het laatst hebt gelaten. En wat geinig is: heb je wel je sleutels, maar kun je je telefoon niet meer vinden? Laat je sleutels gewoon je telefoon bellen! In de KeySmart Pro passen 10 sleutels.

Adviesprijs: € 64,99 www.getkeysmart.nl

Schone schoenen in een handomdraai Van alle spullen en kleding die je meeneemt op je (meerdaagse) wandelingen, werken je schoenen nog wel het hardst. Ze zorgen voor de juiste dem-

Lichtgewicht zwaargewicht

ping en houden je voeten droog en warm. Maar vergeet je ze te verzorgen,

Wie op zoek is naar een écht lichte rugzak

dan moet je eerder een nieuw paar ko-

(en wie is dat niet?), kan uitkijken naar de

pen dan je zou willen. Grangers wil

Fast Hike-rugzakken van Berghaus. De

schoenverzorging zo makkelijk mogelijk

45-litervariant bijvoorbeeld heeft een leeg

maken en dat doet het met de Grangers

gewicht van slechts 930 gram. Vind je dat

Footwear Care Kit. Met het borsteltje

alsnog te zwaar? Door extra onderdelen te

verwijder je grof vuil, met de Footwear

verwijderen, zoals de heupgordel en het

& Gear Cleaner maak je je wandelschoe-

frame, weegt de tas nog maar 530 gram.

nen weer blinkend schoon, met Foot-

Dankzij het gebruik van ripstopnylon is de

wear Repel maak je ze weer waterdicht

tas zowel superlicht als duurzaam. Er zit ook

en met de Leather conditioner hou je

geen onderdeel te veel aan – de opening

het leer van je schoenen in topconditie.

bijvoorbeeld is een rolltop – maar je houdt

Het enige excuus dat je nog hebt om je

wel het comfort van brede heup- en schou-

schoenen niet te verwennen, is luiheid

derbanden. Meer heb je als lichtgewicht-

en daar bestaat helaas nog geen mid-

wandelaar eigenlijk niet nodig. De Fast

deltje tegen.

Hike-rugzakken zijn beschikbaar in 45, 32 en 20 liter.

Adviesprijs: € 27,85 O.a. verkrijgbaar bij www.leerentveldvrijetijd.nl

10 BERGEN magazine

Adviesprijs: vanaf € 120,– www.berghaus.com

HOOG EN DROOG Hoe de Columbia OutDry Ex Featherweight aan zijn naam is gekomen, is niet lastig te raden. Met maar 225 gram in maat medium is deze regenjas geen blok aan je been wanneer je hem niet nodig hebt. Als je hem wél nodig hebt, blijf je kurkdroog door het speciale OutDry nylon ripstopmateriaal en de ventilatiestroken onder de armen en over de borst. Om niet alleen de regen maar ook de wind compleet tegen te houden, zijn de onderkant, de uiteinden van de mouwen en de capuchon verstelbaar. Door de plaatsing van de zakken op de borstkas kun je ook tijdens het dragen van een rugzak nog makkelijk bij je spullen komen. Helemaal klaar voor je volgende avontuur dus!

Adviesprijs: € 199,95 www.columbiasportswear.nl

Helemaal eco-proof Duurzaamheid en innovatie vond Haglöfs het belangrijkst toen ze het Eco Proof Jacket ontwikkelde. De drielaags-jas is gemaakt van gerecycled polyester en is zo ontworpen dat onderdelen (bijvoorbeeld de rits en knopen) makkelijk vervangen kunnen worden en reparaties makkelijk uit te voeren

Zo licht als een …

zijn, wat de duurzaamheid nog meer ten

Met de Mythic slaapzaklijn tilt Rab

dicht, ademend en kan tegen

lichtgewicht slapen naar nieuwe hoog-

een stootje. De Eco Proof is

ten. Waar traditionele slaapzakken al

verkrijgbaar in zowel een

gauw een kilo of meer wegen, bewijst

mannen- als een vrouwen-

Rab dat dit anders kan. De Mythic-

model, in zwart en blauw.

goede komt. Uiteraard speelt comfort ook een rol: de jas is volledig water-

slaapzakken komen in drie comforttemperaturen. De Mythic 200, met een comforttemperatuur van 1 graad Celsius, weegt slechts 475 gram (200

Adviesprijs: € 329,– www.haglofs.com

gram 900 cuin). Is dat te koud voor je?

Dan zijn er de Mythic 400 en 600, met comforttemperaturen van -6 en -12, die slechts 660 gram (400 gram 900 cuin) en 885 gram (600 gram 900 cuin) wegen. Hoe? Door het gebruik van een superlichtgewicht ribstop 7 denier nylon, dat warmte binnenhoudt en de wind buitenhoudt, voor nog meer comfort. Slaap lekker!

Adviesprijs: vanaf € 399,95 www.rab.equipment

BERGEN magazine 11

IJD MASTERS R T S D E W O T O F S R A A N WIN

BALANS Balans is een eigenschap waar elke bergwandelaar veel voordeel van heeft tijdens een bergtocht.

Maar wie er oog voor had en goed met de camera overweg kan, zag dat het concept erg uiteenlopend kan begrepen worden. Dat bewezen de vaak originele inzendingen waarover de jury zich mocht buigen. Met deze twee mooiste winnen David Brusse en Sandra Brouwer elk een set Sherpa Calu wandelstokken van Masters. Gefeliciteerd!

SANDRA BROUWER, MHEER De vriend van Sandra Brouwer maakte deze foto terwijl zij in de VS op een rotsblok probeerde te staan of springen (?). Een actiefoto van een heel apart balansmoment. Alleen vragen wij ons af of Sandra hier wel echt helemaal in evenwicht is...

12 BERGEN magazine

DE JURY BESTOND DIT KEER UIT:

• Olav Baas (Masters) • Marcia van Bijnen • Daan Couwenbergh (bergwijzer.nl) • Noes Lautier • Jonathan Vandevoorde • Sean Vos

JOUW FOTO

DAVID BRUSSE, AMSTERDAM David schoot deze foto op de Aiguille du Midi in het Mont Blancmassief. Een mooi, klassiek beeld, en daar is niks mis mee.

Niet alleen geven de wandelaars op de graat het thema fraai weer. Ook de balans tussen de lichte en donkere partijen in de compositie is uitermate geslaagd.

Nieuwe wedstrijd: Hoog in de lucht, waar de bergen ophouden, begint het rijk van de vogels. Soms heb je geluk en komen ze dichtbij zodat je ze kunt vastleggen op de foto. Maar let wel op, anders gaan die kauwen er nog met je broodje vandoor!

We mogen dit keer twee shell-jassen weggeven van Columbia Sportswear, de OutDry™ Ex Featherweight Shell met een winkelwaarde van € 199,95.

Stuur vóór 14 mei 2018 je mooiste vogelfoto naar Bergwijzer.nl/winnen op en maak kans op een van deze (letterlijk) vederlichte jassen.

De specificaties waaraan het beeldbestand moet voldoen en de wedstrijdvoorwaarden vind je ook op de site.

BERGEN magazine 13

MEER BERGEN MAGAZINE?

Word abonnee!

1 JAAR VAN € 29,95 VOOR

OOK LEUK ALS CADEAU!

€ 22,50 + 3 cadeaus!

Gratis klimles!

www.mountain-network.nl

€15,korting!

www.taurusoutdoor.nl

www.wandelwol.nl

WWW.BERGWIJZER.NL/ABONNEMENT

o 1 jaar Bergen Magazine van € 29,95 voor € 22,50 + 3 cadeaus:

Klimles bij Mountain Network (t.w.v. € 15,-) Waardebon van € 15,- voor Outdoorkleding bij Taurus Outdoor (www.taurusoutdoor.nl, geldig bij besteding van minimaal € 75,-) Nóg een cadeau, maak je keuze: o 3 eerderverschenen nummers van Bergen Magazine (t.w.v. € 17,85) o De DVD De Alpen van boven (t.w.v. € 14,99) o Zakje WandelWol t.w.v. €6,95 o 1 jaar Bergen Magazine van €29,95 voor €17,95 (40% korting)

Wil je dit abonnement cadeau geven? Dat kan! Vul hieronder de gegevens van de gelukkige in. De welkomstgeschenken sturen we naar jouw adres.

Mijn gegevens

Gegevens ontvanger abonnement

naam ................................................................................................................ naam .................................................................................................................... adres ................................................................................................................ adres .................................................................................................................... postcode ........................... plaats ................................................................. postcode ................................ plaats ................................................................ e-mail .............................................................................................................. e-mail ..................................................................................................................

Ik machtig Virtùmedia hierbij om de abonnementsbijdrage van mijn rekening af te schrijven (alleen in Nederland).

IBAN-rekeningnummer ................................................................................ datum ............................... handtekening ........................................................

Ik kies voor een acceptgiro (administratiekosten € 4,45) Stuur deze bon in een envelop naar: Bergen Magazine, Antwoordnummer 7086, 3700 TB Zeist (Vanuit Nederland kan dit zonder postzegel.)

Jaarabonnementen worden jaarlijks vernieuwd. Prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden. Welkomstgeschenken worden na betaling van het abonnementsgeld toegestuurd en zijn zo lang de voorraad strekt. Voor het versturen van een abonnementsfactuur rekenen wij € 4.45,- administratiekosten. De waardebon van Taurus Outdoor geldt bij een minimale besteding van € 75,-. De kortingscode wordt via e-mail verstuurd. Cadeauabonnementen eindigen automatisch na 1 jaar. Welkomstgeschenken worden verstuurd naar degene die het abonnement cadeau geeft.

Geen zin om te knippen? WWW.BERGWIJZER.NL/ABONNEMENT FACEBOOK.COM/BERGENMAGAZINE

Advertorial

Beklim de hoogste berg van Oostenrijk

De Großglockner

D

e berg dankt haar naam aan haar vorm die lijkt op een grote kerkbel. Met 3798 meter boven zeeniveau is de Grossglockner de hoogste berg van Oostenrijk. De berg is gesitueerd midden in Nationaal Park Hohe Tauern, waar het natuurschoon overweldi­ gend is. Onderweg naar boven is het niet ongebruikelijk om gemzen, steenbokken en marmotten tegen te komen.

Een goede conditie heb je nodig, bergsportervaring niet Hoewel de route over een gletsjer voert en technisch is, heb je door het slim opgebouw­ de weekprogramma geen voorgaande berg­ sport ervaring nodig. Tijdens de week leert een ervaren UIAGM-berggids je alles wat je moet weten over het lopen op stijgijzers, touwtechnieken en klimmen. Daarnaast nemen we uitgebreid de tijd om te acclima­ tiseren en te oefenen in het terrein dat we op de Großglockner tegen zullen komen.

Omdat dit een intensief 5-daags programma in de bergen is, is het wel belangrijk dat je een goede conditie hebt.

“De Großglockner is een van de meest spectaculaire bergen die je als beginner kunt beklimmen in de Alpen.

Het programma biedt volop mogelijkheden om nieuwe technieken te leren en te acclimatiseren. Een ervaring om nooit te vergeten!”

– Barbara Großglockner & Großvenediger Voordat we de Großglockner beklimmen gaan we eerst oefenen op de imposante gletsjer op de flank van de Grossvenediger en zijn 3666 hoge top beklimmen ter accli­ matisatie.. De combinatie van deze twee toppen in een week maakt deze reis bijzon­ der en leerzaam.

Details Duur: 7 dagen, waarvan 5 in de bergen Data 2018: 8-14 juli, 5-11 augustus Start- eindlocatie: Neukirchen am Groß­ venediger, Oostenrijk Deelnemers: 3 tot 8, maximaal 3 deelnemers per gids op Grossglockner Begeleiding: UIAGM-berggids Prijs: € 1295,Instroomniveau: Goede conditie, geen hoogtevrees, tredzekerheid

Meer informatie & boeken www.mountain-network.nl/grossglockner

Heb je vragen?

Aarzel dan niet om contact op te nemen met Lieke van Mountain Network via travel@mountain-network.nl of 088-1236902 BERGEN magazine 15

thema IN & ROND INNSBRUCK

Innsbruck

Het hart van de Alpen De geschiedenis van de Tiroolse hoofdstad is een pandorabox vol verrassingen. Ook voor de bergsport is Innsbruck van grote betekenis geweest. De stad promoot zichzelf daarom graag als de capital of the Alps.

Ze ligt er in elk geval middenin.

TEKST & FOTO’S JONATHAN VANDEVOORDE

D

e beste indruk van Innsbruck en zijn ligging krijg je vanaf het ter­ ras van het 360º Café, op het dak van de Rathausgalerie, het moderne winkelcentrum in het hart van de stad. Ik kijk over de daken uit over het dichtbebouwde Inntal. In het noorden,

16 BERGEN magazine

vlakbij, dreigt de machtige kalksteenwand van de Hafelekar. In het zuiden troont de skispringschans – een ontwerp van wijlen Zaha Hadid – met daarachter de snelweg naar de Brennerpas die in een bocht uit het zicht verdwijnt. We zitten met onze toet in de voorjaarszon op een bank vol kussens op

het smalle terras. “Wist je dat men al in 1420 met paard en kar over de Brenner kwam?”

Monika is dik in de vijftig, klein, pezig, maar heeft de vitaliteit van een dertiger.

Naar eigen zeggen stamt ze van een oud, adellijk geslacht uit Innsbruck maar heeft meer met de geschiedenis van de stad dan met die van haar familie. Vanop het terras is goed te zien waarom Innsbruck een cru­ ciale rol heeft gespeeld in de geschiedenis van de Alpen. Dat die rol belangrijk was, is niet verwonderlijk. Alle transportwegen die ertoe deden (en nog steeds doen), liepen namelijk door de stad.

Innsbruck rond 1940.

Foto: Alpenverein-Museum, ÖAV Innsbruck vanaf de skischans op het Bergisel.

Op beide foto's is de Basilica Wilten met daarnaast het kerkhof te zien.

De Marktplatz aan de oever van de Inn.

Handelscentrum We rekenen af en ik laat me de rest van de dag gewillig door Monika op sleeptouw nemen in de straatjes van de stad. Het voelt als een levende audiotoer: Monika vertelt onafgebroken wetenswaardigheden over Innsbruck en de Tirolers. Zo blijkt het Land Tirol het eerste te zijn dat het lijfeigen­ schap afgeschaft heeft, in het jaar 1000 al.

“Boeren waren een vrij volk, bezaten grond en mochten zelfs wapens dragen”, vertelt Monika. “De Tiroolse Landesfürsten hebben altijd de hulp ingeschakeld van een soort milities van boeren, de Schützen, om het land te verdedigen in ruil waarvoor ze ver­

regaande vrijheden en bescherming geno­ ten.” Het was een uitstekende deal en de handel floreerde als nooit tevoren.

We steken de Markt- en Burggraben over.

“Iedereen die koopwaar in de stad wilde brengen – Fransen, Zwitsers, Pruisen, Venetiërs – betaalde hier tol.” We wurmen ons door het gezwaai van selfiesticks rich­ ting het beroemde Goldenes Dach. Monika heeft op dit moment geen oog voor Inns­ brucks meest gefotografeerde attractie, maar toont me de façades aan weerszijden van de Herzog-Friedrich-Straße. Ze hebben allemaal een andere kleur. “Dat was vroe­ ger ook zo: elke ambacht een eigen kleur.

Een wijnhuis bijvoorbeeld was groen. Al die buitenlandse kooplui die in de stad kwamen, wisten zo meteen waar ze moes­ ten zijn. Toen in het Inntal bij Schwaz van­ af de vijftiende eeuw zilver werd gewon­ nen, werd Innsbruck zelfs een van de rijk­ ste steden van Europa. Monika: “De Silber­ thaler kwam in omloop. Dat was de euro van toen en Innsbruck werd een machts­ centrum. Maximiliaan van Oostenrijk, getrouwd met ‘jullie’ Maria van Bourgon­ dië, reisde veel maar verbleef hier graag, om aan de intriges van de politiek in Brus­ sel te ontsnappen. ‘Tirol ist wie eine Bauernjacke, rau aber wärmend’, waren zijn woor­ den. Hij bracht tal van cultuurschatten op zijn reizen mee en bouwde de oorspronke­ lijke Hof burg.”

Maximiliaan Het was een tijd waarin het huwelijk onder de groten der aarde hét instrument was om macht en politieke invloed uit te breiden.

Zo ontstond ook het Heilig Roomse Rijk.

“Leopold, toen nog groothertog van Tosca­ ne maar de latere Keizer Leopold II, besloot om in 1765 zijn trouwfeest in de Hof burg te houden, met Maria Ludovica [Marie Loui­ se van Spanje, red.]. Hiermee wilde hij het belang van Tirol benadrukken. Heel de stad moest wel eerst op de schop. Zijn vader heeft zich hier letterlijk doodgefeest.”

Monika loodst me dieper de oude, compac­ te stad in, door steegjes en langs piepkleine winkeltjes van schnaps, zoetigheden en salamiworsten, van het ene monument naar het andere. Kerken, kapellen, patrici­ ërshuizen, en natuurlijk de Hof burg zelf.

Het cultuurhistorisch patrimonium is indrukwekkend. Het meest onder de indruk ben ik van het praalgraf dat Maxi­ miliaan voor zichzelf in de Hof kirche liet bouwen. In de kapel staan 28 bronzen standbeelden van belangrijke heersers uit de geschiedenis emotieloos naar zijn graf­ tombe te kijken. Maar Maximiliaan zelf ligt niet op deze plek. “Doodziek was hij al toen hij in 1519 door de Tirolers zodanig werd beledigd dat hij er niet wilde sterven. Hij overleed op weg naar Linz en werd bijgezet in een kapel in zijn geboorteplaats Wiener Neustadt.”

Alpenhoofstad Ik ben vaker in Tirols hoofdstad geweest, maar had nog nooit echt stilgestaan bij de rol die ze heeft gespeeld in de Europese geschiedenis, alle mooie historische gebouwen ten spijt. Heeft op het vlak van de bergsport de stad dan ook het recht zich ‘Alpenhoofdstad’ te noemen, wilde ik weten. Ze ligt er per slot van rekening middenin.

BERGEN magazine 17

thema IN & ROND INNSBRUCK

Voormalige handelshuizen in de Herzog-Friedrich-Straße.

Café 360°.

18 BERGEN magazine

Alleszins heeft de stad het massatoerisme in de Alpen ingeluid. Waar in 1900 het bergtoerisme in Zwitserland nog een bezig­ heid van de elite was, kwamen grote aan­ tallen Duitsers en Oostenrijkers al naar Innsbruck dankzij de goede treinverbinding met de Duitse steden. Dan brachten ze een week door in het Stubaital, dan weer het Ötztal, de Karwendel, enzovoorts.

Om meer over de bergsportgeschiedenis te weten was ik vanochtend op bezoek geweest bij Robert Renzler, de secretaris van Alpenverein Österreich waarvan het hoofdkantoor al sinds de nazitijd in Inns­ bruck gevestigd is. “Dat was de tijd dat de Duitse en Oostenrijkse alpenverenigingen één vereniging waren. In het interbellum zijn er veel onverkwikkelijke dingen gebeurd. Maar ook, in sportief opzicht, heel veel belangrijke”, bezwoer Renzler me.

“Het was de periode dat de moeilijkste klimroutes werden ontsloten. Karwendel, de Dolomieten, Wilder Kaiser … ze behoor­ den destijds tot de grootste uitdagingen in het klimmen binnen Europa.”

Tirol had toen vermaarde klimmers. Mathi­ as Rebitsch bijvoorbeeld waagde zich in 1937 als allereerste op de noordwand van

de Eiger en overleefde het. Hij pionierde met vrij klimmen en was ook actief in de Karakorum en de Andes. De uit het Inntal af komstige Peter Aschenbrenner probeerde als eerste de Nanga Parbat (8125 m) te bedwingen, zonder succes. Het leverde hem wel de bijnaam Himalaya-Peter op. “En ver­ geten we niet Hermann Buhl, der bergbesessener Innsbrucker! Hij bereikte in 1953 als eerste én alleen de top van de Nanga Par­ bat. Op de terugweg heeft hij een nacht, staand, op de berg moeten doorbrengen.”

Vier jaar later beklom Buhl als eerste Broad Peak (8047 m). Hij stierf op de Chogolisa (7665 m), geen 34 jaar oud.

“Nu nog is Innsbruck een van de belang­ rijkste klimcentra ter wereld”, besloot Renzler ons gesprek. “Peter Habeler is ongetwijfeld de beroemdste Tiroler in het wereldje en Reinhold Messner is toch ook een beetje ‘van ons’. Maar houd ook de nieuwe generatie in de gaten. David Lama, Angela Eiter, Bettina Schöpf… Alle­ maal zijn ze al wereldkampioen geweest en in september organiseren we weer het WK sportklimmen. Daarom: ‘Alpenhoofd­ stad’? Ik weet ik niet. Er zijn er nog die zich dat noemen, maar Innsbruck is

De Hofkirche met het praalgraf van Keizer Maximiliaan.

BERGWIJZER VERVOER

Met auto en trein is Innsbruck in minder dan een dag te bereiken. Met het vliegtuig kan ook (www.transavia.com).

SLAPEN

Hotel Nala (www.nala-hotel.at) – eigenzinnig ingericht, modern stadshotel (‘Individual hotel’ volgens de website) waar ik met plezier heb geslapen. Met een niet onaardig restaurant.

TIPS

alleszins wel het hart van de Alpen.”

Ik hoefde slechts door de grote ramen van Renzlers ruime kantoor te kijken om zijn conclusie te beamen. Ten afscheid liet hij me in de kelder nog enkele stukken uit het uitvoerige fotoarchief van de vereniging zien. Zoveel klimgeschiedenis!

Lente Laat in de middag is het warm. Met een kop vol verhalen en een raspdroge keel neem ik afscheid van Monika. Ik moet de vloed aan informatie van mij urendurende ‘audio­ toer’ nog een plekje geven. En zij? “Morgen is zondag. Dan gaan de Innsbruckers naar buiten om iets leuks te doen, af hankelijk van het weer. Alles kan hier! Ik ga een wan­ deling maken met de hond, die is sportief, zoals ik (lacht). De natuur in je achtertuin, dat is toch geweldig?”

Om een laatste indruk op te doen van de stad en haar ligging tussen de bergen laat ik me met de Nordkettenbahn naar boven glijden naar de Hafelekar op meer dan 2300 meter hoogte. Boven ligt nog sneeuw en waait er een snijdend wind.

Klappertandend maak ik snel enkele foto’s bij het balkon.

Wat een uitzicht! Aan de overkant zin­ deren de witte toppen van de Alpen­ hoofdkam in de voorjaarszon, van Großglockner tot Wildspitze: al de reu­ zen van de Oost-Alpen zijn present. En aan mijn voeten ligt Innsbruck, het mooie, kloppende hart van de Alpen.

Monika, Monika, denk ik, geluks­vogel die je bent…

• Voornaamste bezienswaardigheden: Goldenes Dachl, Dom zu St. Jakob (fresco’s), Kaiserliche Hofburg en Hofgarten, Hofkirche (Maximiliaans praalgraf), Kaiserjägermuseum en skischans op Bergisel (uitzicht!), Glockenmuseum, Nordkettenbahn naar de Hafelekar. In het toeristenbureau op de Burggraben in het centrum zijn uitstekende folders en plattegronden verkrijgbaar, ook in het Nederlands.

• De Innsbruck Card (1, 2 of 3 dagen geldig) geeft kortingen en soms gratis toegang tot de attracties en bezienswaardigheden.

• De Tiroler Speckeria aan het begin van de Hofgasse verkoopt (mijns inziens) de allerbeste hausgemachte worsten. Strudel-Café Kröll in hetzelfde straatje is zeker een aanrader.

MEER WETEN?

www.innsbruck.info/nl

Wandel jij ook mee met Bergen Magazine?

Er zijn nog enkele plekken vrij op onze begeleide huttentochten in Oostenrijk! Kijk op onze site en meld je vóór 25 mei aan.

30/6 – 5/7

6/7 – 11/7

BREGENZERWALD (VORARLBERG), € 595 P.P.

HOHE TAUERN (OOST-TIROL), € 595 P.P.

Relaxte 4½-daagse huttentocht in Lechquellenmassief en Allgäuer Alpen.

Stevige 4-daagse op de flanken van de vergletsjerde Großvenediger.

Meer weten en inschrijven?

Kijk op Bergwijzer.nl/lezersreizen of mail naar onze hoofdredacteur: jvandevoorde@bergenmagazine.nl

BERGEN magazine 19

thema IN & ROND INNSBRUCK

SELLRAINER HÜTTENRUNDE

Laveren tussen

zomer & winter

Het Westfalenhaus is in de winter een belangrijke uitvalsbasis voor tourskiërs en in de zomer een welkom rustpunt voor wandelaars.

20 BERGEN magazine

Een snelle blik uit het raam ’s ochtends vertelt ons dat we gisteravond de juiste beslissing hebben genomen. In minder dan een etmaal heeft een depressie de omgeving in een witte wonderwereld veranderd. Het is begin september, maar van het pad is vrijwel niets meer te zien door de sneeuwval van vannacht. Het is wachten op de aangekondigde weersverbetering…

TEKST & FOTO’S SEAN VOS

V

Onze kamer in de Pforzheimer Hütte was voor huttenbegrippen sfeervol en luxe ingericht.

oor velen in de omgeving zal de vroege sneeuwval sterke verlan­ gens naar de winter oproepen.

Het Sellrainmassief is niet alleen een populair wandelgebied in de zomer, maar staat zeker ook bekend van­ wege de eindeloze mogelijkheden voor toerskiën en sneeuwschoenwandelen. Wij zijn hier echter voor een mooie huttentocht en wilden een deel van de Sellrainer Hüt­ tenrunde verkennen, in elk geval zonder de ski’s onder te hoeven binden.

Al tijdens het diner in voormalig klooster en Gasthof Lüsens hadden we gezien dat de weersverwachting niet ideaal was en we vrijwel zeker op sneeuw getrakteerd zou­ den worden. Drie Amerikanen en een Duit­ se met wie we de eetzaal deelden, hadden net als wij op stabieler weer gehoopt. Voor geen van ons allen was de weersvoorspel­ ling echter een reden om niet op pad te gaan, waardoor we na een gezellig ontbijt met een internationaal tintje elkaar Good Luck en een Schönen Tag wensten. De Ameri­ kanen hadden net als Bart en ik het Westfa­ lenhaus als einddoel voor de eerste wandel­ dag en waren een uur eerder vertrokken.

Bij de koffie in de Stube van het Westfalen­ haus werd het tijd om ons te beraden op de rest van onze huttenronde. De vriendelijke waard voorzag ons van het nieuwste weer­ bericht en informeerde naar onze plannen.

Het aankomende sneeuwfront bleek echter sneller te naderen dan eerder voorspeld en bovendien werd er meer sneeuw verwacht.

Het positieve van de situatie was dat de voorspelling voor onze derde wandeldag er aanzienlijk op verbeterde omdat het BERGEN magazine 21

thema IN & ROND INNSBRUCK

Na het passeren van de boomgrens is het Westfalenhaus niet ver weg meer.

sneeuwfront sneller voorbij zou trekken.

De aanlokkelijke pictogrammen van een zonnetje met een blauwe lucht een dag later, deden ons besluiten om een dag in het Westfalenhaus te blijven wachten tot het slechte weer achter de rug zou zijn en een nachtelijk warmtefront met sterke dooi zijn werk zou hebben gedaan. De rest van de huttenbezoekers zocht, met uitzonde­ ring van de Amerikanen, zijn weg naar het dal om het weekend af te sluiten en de dag erop aan het werk te gaan.

Met ons vijven bleven we in de hut achter, wachtend op de sneeuw. De consequentie van ons besluit was tweeledig. Enerzijds maakte het voor ons binnen de beschikbare tijd onmogelijk de oorspronkelijk geplande ronde via de Winnebachseehütte en de Schweinfurter Hütte te voltooien en moes­ ten we dus onze plannen omgooien.

Anderzijds leverde het nu wel een gemoe­ delijke, ontspannende dag op met de Ame­ rikanen in het gezellige Westfalenhaus.

Samen maakten we een korte verkenning

22 BERGEN magazine

De aanlokkelijke pictogrammen van een zonnetje met een blauwe lucht deden ons besluiten om een dag in het Westfalenhaus te wachten van het besneeuwde landschap om de hut, wisselden we leuke ervaringen uit en lieten we Karin, Craig en Mike kennismaken met Weizenbier, schnaps en Knödelsuppe.

Zon en sneeuw Het weerbericht klopt in elk geval. Aan het einde van onze rustdag stopt het met sneeuwen, trekt de wind aan en zet de dooi in. Het landschap om ons heen kleurt snel weer groen. De ochtend erop nemen we afscheid van onze Amerikaanse vrienden en de gemoedelijke huttencrew en zetten we koers richting de Pforzheimer Hütte.

Onder een strakblauwe hemel met een overtuigend ochtendzonnetje stijgen we

tussen de laatste sneeuwresten door naar Zischgenscharte op ruim 2900 meter. Ter­ wijl de hut langzaam onder ons in de diep­ te verdwijnt, worden we getrakteerd op een steeds weidsere blik op de drieduizenders om ons heen, met de Lüsener Fernerkogl en de Hoher Seeblaskogl als dominantste aan­ wezigen. We genieten van het moment, ons realiserend dat de vrolijke bui van de weer­ goden slechts van korte duur zal zijn. In de verte staart een kudde gemzen ons aan. Als we dichterbij komen, kiezen ze het hazen­ pad waarmee wij vrij baan krijgen om de laatste steile meters naar de Zischgenschar­ te te overbruggen.

Boven op de pas realiseren we ons dat we

Onze Amerikaanse vrienden gebruiken de mooiweerdag om alsnog de Winnebachseehütte te bereiken. Wij kiezen een andere route om op tijd weer terug in Praxmar te kunnen zijn.

Tussen de laatste sneeuwresten door winnen we snel hoogte boven het Westfalenhaus, op weg naar de Zischgenscharte.

Na een paar uurtjes bikkelen door de sneeuw, tovert het ­Satteljoch een glimlach op onze gezichten!

zojuist over een zuidhelling omhoog zijn gelopen en dat de zon goed zijn werk heeft gedaan. Als we onze hoofden bijna letter­ lijk over de rand uit steken, zien we alleen maar sneeuw. Rondom het joch hebben de wervelingen van de wind de sneeuw opge­ hoopt tot ruim een meter. Tussen de opge­ hoopte sneeuw en de uitstekende rotsen door proberen we het eerste deel van onze route te onderscheiden. Pas na enkele minuten ontwaren we de vaste touwen en haken in de rots en zien we dat onder de sneeuwlaag een pad naar rechts traverseert.

Hoewel de kaart op deze plek nog de laatste ijsresten van een ooit machtige gletsjer aan­ geeft, vinden we op onze route tussen de hopen sneeuw niets dan losliggende rots.

Waar onze handen steun zoeken op de ogenschijnlijk solide rotsmassa, trekken we keer op keer de stenen los. Slechts een ont­ dooide moddermassa lijkt de rots bij elkaar te houden. Zelfs in de sneeuw laat de kli­ maatverandering tastbare sporen na.

Soms roetsjend, soms met behulp van de

vaste touwen, leggen we enkele tientallen meters af om vervolgens een minder steile, besneeuwde puinhelling te bereiken waar­ in we een loopspoor herkennen. Hoewel de Pforzheimer Hütte nog ver verwijderd is, zien we hem al liggen. Inmiddels is de zon geweken voor een dik en dreigend wolkendek. Een nieuw slechtweerfront kondigt zich aan, dus we kunnen maar beter vaart maken.

Huttenverwennerij Net als de eerste regendruppels vallen stap­ pen we de Pforzheimer Hütte binnen. We worden vriendelijk onthaald en krijgen een kamer toegewezen. In deze herberg geen kale kamers met stapelbedden, maar sfeer­ volle vertrekken met houtsnijwerk, kleu­ rige kussentjes en boven ieder bed een met aandacht ontworpen houten plankje met stopcontact voor onze telefoons. Wat een verwennerij! We nemen plaats in de lege gelagkamer en komen in gesprek met de waard. Hij is met name nieuwsgierig naar

de omstandigheden op de Zischgenscharte.

“De sneeuwval maakt het er niet makkelij­ ker op”, merkt hij op. “Het zou me niets verbazen als jullie een van de laatste van het seizoen zijn die de oversteek nog maken.” Omdat er opnieuw een flink pak sneeuw op de planning staat, spreiden we de kaart uit op tafel om te kijken welke route we de volgende dag naar onze eind­ bestemming zullen nemen. We kunnen een breed, lang dalend pad het dal uit nemen om zelfs in het meest barre weer de bewoonde wereld te bereiken. Oorspronke­ lijk waren we echter van plan om via Sat­ teljoch en de Lampenspitz naar Gasthof Praxmar over te steken: een stuk uitdagen­ der, waarbij we bovendien nog een kans hebben een topje mee te nemen op onze route. “De overgang over het Satteljoch is veel eenvoudiger dan de Zischgenscharte”, stelt de waard ons eerst gerust. “Maar slecht weer maakt alles anders en kan zorgen voor slecht zicht en gladde rotsen en gras­ hellingen.”

BERGEN magazine 23

thema IN & ROND INNSBRUCK

Na de dooi zijn de markeringen weer goed zichtbaar. Na nieuwe sneeuwval werd het vinden van de markeringen pas écht een uitdaging.

Door hevige sneeuwval vinden we onze weg naar het Satteljoch.

De laatste hoogtemeters naar de Zischgenscharte voeren zigzaggend door een steile puinhelling.

24 BERGEN magazine

We besluiten de gok te nemen en zetten koers naar het Satteljoch terwijl het al flink sneeuwt. Door de dooi van gisteren kunnen we gelukkig het pad nog vrij makkelijk volgen en winnen we snel hoogte. Door het laaghangende wolken­ dek zijn de bergen schimmen geworden, terwijl de sneeuwval in hevigheid toe­ neemt. Halverwege de weg naar boven zoeken we naar het punt op het silhouet van de bergruggen waar het Satteljoch ergens moet liggen. Het pad is nu niet meer te zien en slechts hier en daar steekt nog een rode markering boven het sneeuwdek uit. Dankzij de nauwkeurige cartografie van de Alpenvereinskarte heb­ ben we desondanks een goed beeld van de richting waarin we moeten en zoeken we onze weg van markering naar markering.

We spreken af dat we regelmatig omkij­ ken om in te schatten of we nog veilig kunnen omkeren als dat nodig mocht zijn. De laatste meters voeren door de rot­ sen, maar de huttenwaard had gelijk: het wordt inderdaad nergens moeilijker dan op de Zischgenscharte.

Het Satteljoch tovert een glimlach op onze gezichten. Waar de route van zojuist bij droog zomerweer wellicht mooi maar nergens echt uitdagend zou geweest zijn, hebben we dankzij de sneeuwval weer eens ouderwets kunnen bikkelen. We zijn geen moment teleurge­ steld door het totale gebrek aan uitzicht, maar concluderen trots dat we de klus ook in deze omstandigheden binnen de tijdsaanduiding op de wegwijzers hebben geklaard.

Zoek de streepjes Er wacht echter ook nog een afdaling van ruim duizend hoogtemeters, terwijl de sneeuwlaag snel dikker wordt. Opnieuw sporend van markering naar markering

BERGWIJZER De Sellrainer Hüttenrunde is een huttentocht van zeven tot negen dagen in het Sellrainmassief tussen Innsbruck, het Ötztal en het Stubaital. De ronde kent verschillende varianten en kan met een ‘Inntal-lus’ en een ‘Ötztal-lus’ worden uitgebreid.

Handige route-informatie, inclusief die over de hutten, is te vinden op de website (zie onder). Bergen Magazine liep een deel van de route, waarbij de verschillende varianten werden gecombineerd en de oorspronkelijk geplande tocht moest worden ingekort.

dalen we voorzichtig af, geholpen door de inmiddels onmisbaar verklaarde kaart.

Soms moeten we in de mist en in de sneeuw en in alle richtingen een paar minuten lang naar de volgende marke­ ring zoeken. Het bergstation van een sleeplift is uiteindelijk het verlossende oriëntatiepunt. Vanaf hier volgen we in hoog tempo een brede Forststraße het dal in. Langzaam kleurt de wereld om ons heen weer groen, terwijl de lucht onver­ anderd grijs blijft.

Eenmaal fris gedoucht genieten we van een witbiertje in Gasthof Praxmar.

Ondanks, of misschien wel dankzij de eerste speldenprikken van koning win­ ter, kijken we terug op een paar mooie dagen. Toen we enkele maanden eerder

onze route uitzochten, gingen we uit van een klassieke huttentocht met vier prachtige wandeldagen in de bergwereld die de achtertuin van Innsbruck vormt.

Onderweg hebben we gezien dat de ron­ de bij mooi weer door een schitterende omgeving voert. Het pakte echter anders uit, maar daarmee werd de ervaring niet minder onvergetelijk. In plaats van ein­ deloos te genieten van de landschappen, kickten we op de uitdaging om in deze omstandigheden een veilige route te vin­ den en de elementen te trotseren. Bij het diner proosten we op een weerzien met het Sellraintal en op ons voornemen de Sellrainer Hüttenrunde nog eens over te doen, maar dan onder een stralende zon. Ooit.

426 m. Optioneel de beklimming van de Gansekrägen (2915 m).

• Dag 3 Winnebachseehütte (2362 m) – Zwieselbachjoch (2870 m) – Schweinfurter Hütte (2034 m). 3¾ uur, 509 m, 838 m.

• Dag 4 Schweinfurter Hütte (2034 m) - Gleirschjöchl (2750 m) - Pforzheimer Hütte (2308 m) – Alpengasthof Pension Praxmar (1687 m). 5¼ uur, 1259 m, 1542 m.

KAART

Alpenvereinskarte 31/2 Stubaier Alpen – Sellrain, 1:25.000.

LEESTIP

Over de Sellrainer Hüttenrunde is een handige brochure uitgebracht, te downloaden via onderstaande website.

MEER WETEN?

www.sellrainer-huettenrunde.at

GEVOLGDE ROUTE

• Dag 1 Alpengasthof Pension Praxmar (1687 m) – Lüsens (1636 m) – (Westfalenhaus 2276 m).

3 uur, 131 m, 656 m. Eerst door het dal naar voormalig klooster Lüsens, dan stijgend over een bergpad naar het Westfalenhaus.

• Dag 2 Westfalenhaus (2276 m) – Zischgenscharte (2930 m) – Pforzheimer Hütte (2308 m).

3 uur, 776 m, 738 m. Goed, maar soms steil wandelpad naar de Zischgenscharte. Het eerste stuk van de afdaling over puin- en ijsresten van de Zischgeles Ferner via touwen. Vanaf de Zischgenscharte kan via een graatwandeling bij goed weer de Schöntalspitze (3008 m) worden beklommen.

• Dag 3 Pforzheimer Hütte (2308 m) – Satteljoch (2734 m) – Alpengasthof Pension Praxmar (1687 m).

2¾ uur, 541 m, 1104 m. Goed begaanbare pasovergang over een slingerend bergpad. Vanaf het ­Satteljoch kan de Lampenspitz (2875 m) worden beklommen (halfuur extra).

GEPLANDE ROUTE

• Dag 2 Westfalenhaus (2276 m) – Winnebachjoch (2788 m) – Winnebachseehütte (2362 m). 2½ uur, 513 m, BERGEN magazine 25

IN & RONDOM INNSBRUCK thema

van het Stubaital Beroep: berggids en klettersteigbouwer. Robert Span woont en werkt in het Stubaital en gaat me vertellen wat er allemaal komt kijken bij de bouw en het onderhoud van zo’n ijzerroute. Maar eerst moet ik zijn mooiste, de Fernau, “hautnah erleben”. En dat heb ik geweten. Stubaier Klettersteige zijn niet voor watjes.

TEKST & FOTO’S BERT VONK

Robert met de compressieboormachine waarmee hij al honderden gaten voor de staalkabelankers heeft geboord.

Robert Span in de bijna loodrechte sleutelpassage (D) van de Fernau.

BERGEN magazine 27

thema IN & RONDOM INNSBRUCK

Op een klettersteig is de route meestal niet moeilijk te vinden: gewoon de kabel en de beugels achterna. Op de af­ daling van de Elferspitze zijn ten overvloede ook gele stippen aangebracht.

Neustift in de ochtendzon.

28 BERGEN magazine

“M

al schauen wie ’s geht”, bromde mijn begeleider Robert Span toen we aan de Einstieg van de door hem zelf gebouwde Fer­ nau Klettersteig stonden. Toen we eerder van de Dresdner Hütte omhoog liepen, daalde uit het dichte wolkendek een fijne motregen neer.

Nou, het gaat dus niet. Mijn handen vinden nauwelijks houvast aan de kletsnatte staal­ kabels en roetsjen voortdurend naar bene­ den. Span ziet mijn worsteling en biedt me zijn reservehandschoenen aan. “Voor vier euro gekocht in de bouwmarkt van

Vast ritueel: gastheer Michael Gstrein schrijft zijn naam in het topboek van de Elferspitze.

‘Schlicker’ Friedl, een van de initiatiefnemers voor de bouw van de fameuze Schlicker Klettersteig.

Het Kalkkögelmassief.

De Schlicker Klettersteig volgt de markante pijler die van de rechterkant van het informatiebord in een rechte lijn naar de top loopt.

Neustift”, lacht hij. “Fantastische grip!” Dan duikt hij de ons omringende nevels in en zie ik alleen nog zijn silhouet tegen de loodrechte wand. We zijn compleet losge­ zongen van de bergwereld die we om ons heen vermoeden. Mijn houvast is nu beter en ik begin er plezier in te krijgen. Ik wurm me door een nauwe spleet tussen de wand en een losstaande rotstoren en stap vervol­ gens zijwaarts op een minuscuul rotstree­ tje. De leegte onder m’n voeten is adembe­ nemend. Als ik hijgend boven kom, compli­ menteer ik Span met deze mooie passage.

Hij zegt niets, maar ik kan zien dat mijn waardering hem plezier doet.

Als we de top naderen wordt de route min­ der steil en wanneer plotseling de wolken openbreken en de verse sneeuw op de drie­ duizenders om ons heen oplicht, kunnen we toch nog spreken van een perfecte berg­ dag. Drie kwartier later in de Dresdner Hüt­ te laten we, gezeten achter een kop dam­ pend hete soep met een paar uit de kluiten gewassen Wienerli, onze belevenissen nog eens de revue passeren. “Toen ik bijna twintig jaar geleden samen met collega’s de

Fernau bouwde hadden we zes weken lang nog slechter weer dan dit”, blikt Span terug. “Het was voortdurend oppassen op de altijd gladde rotsen.”

Klettersteigmekka Span kan uren vertellen over zijn passie, het aanleggen van via ferrataroutes. Het Stubaital is samen met het Dachsteinmas­ sief hét Oostenrijkse klettersteigmekka.

De meeste routes zijn gebouwd op de steile kalkbergen rond het dal. Elfer, Ilmspitze en Schlicker zijn namen waarbij fanatieke ferratisti spontaan likkebaarden. “De Fernau echter is samen met zijn extreme broertje de Fernau Express de enige route op gneiss.

Dat is gladder dan kalk en kun je bij regen beter mijden”, vertelt Span. Het Stubaital was een van de eerste gebieden in Oosten­ rijk waar moderne klettersteigen gebouwd werden. In 1979 kwam een Stubaier berg­ gids, Gustl Glockengiesser, zó enthousiast terug uit de Dolomieten dat hij in zijn eigen dal ook een via ferrata wilde bouwen.

Het Elferkofelmassief direct boven Neustift leek hem daarvoor erg geschikt en de

kabelbaanfirma wilde het project wel finan­ cieren. Vergunningen waren toen nog niet nodig; Glockengiesser zette een mooie rou­ te uit over de steile rotstorens en ging met een paar enthousiaste collega’s aan de slag.

De staalkabels sleepten ze als rollen van 25 kilo zelf de berg op en de benodigde pin­ nen en beugels lieten ze naar eigen ont­ werp maken bij een lokale smid. De Elfer­ kofelsteig werd een groot succes en al gauw kwamen er routes bij.

Beroemd is de Schlicker Klettersteig op de Grosse Ochsenwand in de Kalkkögel, een Dolomietachtig massief noordwestelijk van Fulpmes. Tijdens een bezoek aan het Stu­ baier Pickelmuseum ontmoet ik de 87-jarige Friedl Stern – Schlicker Friedl for friends, omdat hij op de Schlicker Alm onder de Kalkkögel geboren is. “Ik heb de hele toeris­ tische ontwikkeling van ons dal meege­ maakt,” vertelt de goedlachse tachtiger, “en het idee voor de Schlicker is mede van mij af komstig. We hebben die in 1983 gebouwd.

Meer dan duizend meter staalkabel hebben we omhoog gesleept en gemonteerd.” Een geweldige klus, maar het resultaat mag er zijn. De Schlicker Klettersteig geniet nog steeds faam als een van de langste en moei­ lijkste klettersteigs van Oostenrijk.

Fabrieksbezoek Met Span bezoek ik de fabriek Austrialpin in Fulpmes, waar klettersteigsets worden gemaakt. “Want de route is natuurlijk maar de helft van het verhaal”, aldus mijn gids. Klettersteigsets hebben de afge­ lopen jaren een ontwikkeling doorge­ maakt, waarbij de nadruk lag op een goed remsysteem om een val optimaal te dem­ pen. Een nieuwigheid is een stijgklem, die de klimmer bij een beginnende val direct aan de staalkabel fixeert. Mij lijkt het maar ingewikkeld, nog een extra touwtje BERGEN magazine 29

thema IN & RONDOM INNSBRUCK De op ruim 2300 meter gelegen Dresdner Hütte is het startpunt voor de Fernau Klettersteig en zijn extreme broertje de Fernau Express.

De modernste Kletterseigset van Austrialpin is voorzien van een stijgklem.

dat je telkens om moet hangen. Ik krijg een exemplaar mee om uit te proberen op mijn volgende via ferrata. Het zal mij benieuwen.

Daarna gaan we naar de lokale klokken­ gieterij. Daar worden tegenwoordig als nevenactiviteit standaardbouwdelen voor klettersteigs gefabriceerd. Span laat even zijn spierballen rollen als hij een com­ pressieboormachine optilt, waarmee de gaten voor de staalkabelverankeringen gemaakt worden. “Dit is een zware jon­ gen! Als je de hele dag met zo’n beuls­ werktuig bezig bent geweest heb je ’s avonds wel spierpijn”, lacht hij. Er wordt tegenwoordig elke twee tot tweeënhalve meter een verankering geplaatst en dus wordt er heel wat ijzer verwerkt in een doorsneeroute. Honderden keren een gat boren, vullen met tweecomponentenhars, stift aanbrengen en voldoende lang laten drogen. Een zwaar en tijdrovend karwei!”, aldus Span.

Ik begrijp dat de Stubaier ferratabouwers niet graag ladders aanbrengen omdat het contact met de rots dan helemaal verdwe­ nen is. Ze verkiezen U-vormige beugels die je als treden en grepen kunt gebrui­ ken. Maar dan alleen daar waar er geen natuurlijke uitsteeksels zijn. Zo is het klauterplezier optimaal. Ik ben onder de indruk.

“Is het beklimmen van een klettersteig hon­ derd procent veilig?”, wil ik weten. Span

30 BERGEN magazine

fronst even zijn wenkbrauwen en vertelt vervolgens hoe de klettersteigwereld vijf jaar geleden opgeschrikt werd door een dodelijk ongeval van een jonge klimmer.

Bij een val waren de beide strengen van zijn nieuwe set gebroken. De oorzaak bleek te liggen in recent ontwikkelde strengen, waarin een elastische vezel en een starre draagvezel naast elkaar waren verwerkt.

Door het verschil in rek schuurden deze vezels voortdurend langs elkaar met een snel sterkteverlies als gevolg. De betrokken fabrikanten moesten een terugroepactie van meer dan honderdduizend klettersteig­ sets organiseren.

Een klettersteig bouwen is één ding, maar wordt er ook periodiek gecontroleerd of de ankers niet los zijn gaan zitten door de inwerking van vorst, of dat de kabels beschadigd zijn door steenslag? “Ja reken maar”, luidt het stellige antwoord. “Voor het begin van het zomerseizoen controle­ ren onze gidsen van elke route het hele tra­ ject en worden zonodig reparaties gedaan.

In de zomer wordt dan nog meerdere keren een tussentijdse controle uitgevoerd. Alles wordt geregistreerd.”

Elferkofel Als ik me de volgende morgen om halfne­ gen bij het gidsenbureau vervoeg, word ik opgewacht door Michael Gstrein van het toeristenbureau, die vandaag ook mee klimt, en een jonge gids die zich voorstelt

als Marco Span. “Ah! De zoon van”, roep ik enthousiast. De tocht van vandaag is wat langer dan die van gisteren; vanaf het berg­ station van de Elferlift moeten we twee uur lopen naar de Einstieg.

Even later beginnen we aan ‘onze’ Elferko­ fel. Ik doe de nieuwe klettersteigset van Austrialpin om, die met de stijgklem. Ik ga er even in hangen en hij houdt prima.

Heerlijk klimmen is het. Toren op, toren af.

Pittige klauterpassages met veel natuurlijke rotsgrepen. Ik voel me helemaal in m’n ele­ ment en vergeet de stijgklem. Maar vlak voor de top betrekt de lucht en tijdens de laatste afdaling begint het te regenen. Mijn bouwmarkthandschoenen zitten ergens diep in mijn rugzak en weer roetsjen mijn blote handen langs de inmiddels gladde kabels. Dan herinner ik me opeens dat han­ dige stijgklemmetje en maak er nu graag gebruik van. Ik voel me meteen een stuk veiliger en daal zonder problemen de bijna loodrechte wand af. “Inderdaad een prach­ tige route”, zeg ik tegen Marco en Michael.

“Jullie hebben niets teveel beloofd”.

In het gidsenbureau worden we opgewacht door vader Robert. Of ik nog vragen heb,

wil hij weten. Ik ben benieuwd of er nog nieuwe klettersteigen op stapel staan en wat de nieuwe trends zijn. “Ik beschouw de ontsluiting van het Stubaital met klettter­ steigroutes als afgesloten”, zegt Span beslist en geeft een overzicht van wat er allemaal op dit gebied gedaan is in zijn dal. “We hebben ingespeeld op diverse trends en daardoor geleerd wat onze gasten het best bevalt.”

Zo bleek de prachtige Schlicker Klettersteig voor de meeste mensen conditioneel te zwaar en de Fernau Express is zo moeilijk dat hij alleen toegankelijk is voor zeer erva­ ren ferratisti. Er zijn nu vier langere routes die populair zijn en daarnaast werden er in de buurt van enkele berghutten nog een aantal miniklettersteigs aangelegd. “Leuk voor toeristen die de Stubaier Höhenweg wandelen en zich een dag in de buurt van een hut willen vermaken”, aldus Span.

“Alleen aan de trend van Fun-Klettersteige heb­ ben wij nooit meegedaan. Wij zweren bij een mooie, natuurlijke route op de berg.”

Ik neem afscheid van de mannen die mij twee geweldige en leerzame dagen bezorgd hebben. Als ik het gidsenbureau uitwandel, is het weer opgeklaard. Tevreden kijk ik nog één keer naar boven waar het Elfer­ massief mooi ligt te wezen in de namiddag­ zon. Ik voel al mijn spieren. Ze zijn prach­ tig, die Stubaier Klettersteige, maar niet voor watjes.

STUBAIER KLETTERSTEIGE

BERGWIJZER Het Stubaital is een van de meest veelzijdige klettersteiggebieden van Oostenrijk.

Kort of lang, gemiddelde of extreme moeilijkheidsgraad, kalk of kristallijn gesteente, je vindt het er allemaal. De meeste routes kunnen als dagtocht gemaakt worden, want hebben kabelbaanbergstations als uitgangspunt.

BESTE PERIODE

Juli t/m september.

VERVOER

Er is een frequente busverbinding van Innsbruck naar en door het Stubaital naar Mutterbergalm, dalstation van de Stubaier Gletscherbahnen (van waaruit je met de kabelbaan naar de Dresdner Hütte kunt).

SLAPEN

• Groot aanbod van hotels in de hoofdplaatsen Fulpmes en Neustift.

• Innsbrucker Hütte (www.innsbruckerhuette.at) voor de Ilmspitze.

• Fernau Start- en eindpunt: Dresdner Hütte (2307 m).

Top: Egesengrat (2631 m).

340 m, 2½ uur (1½ uur voor de klettersteig).

Moeilijkheid: B/C en C; één passage D. • Elferkofel Start- en eindpunt: Bergstation Elferlifte boven Neustift (1812 m) Top: Elferspitze (2505 m).

700 m, 5 uur (2 uur voor de klettersteig).

Moeilijkheid: B en C. • Elfer Nordwand Start- en eindpunt: Bergstation Elferlifte boven Neustift (1812 m) Top: Westliche Elferturm (2482 m).

680 m, 4½ uur (2 uur voor de klettersteig).

Moeilijkheid: C; één passage D. Tip: Elferkofel en Elfernordwand kunnen ook gecombineerd worden (totale tijd: 7 uur) • Ilmspitze Start- en eindpunt: Innsbrucker Hütte (2369 m, overnachting aanbevolen) Top: Ilmspitze (2692 m).

500 m, 5 uur (3 uur voor de klettersteig).

Moeilijkheid: C met steile passages C/D; A/B en I+.

We wurmen ons door een nauwe spleet tussen de wand en een losstaande rotstoren.

Daarnaast zijn er nog de extreme sportklettersteig Fernau Express (D en E) en de zeer lange Schlicker Klettersteig ( C en D, B en C, zeer lange afdaling, totaal 8 uur).

KAART

Kompass 83 Stubaier Alpen 1:50.000 GIDSJE

Klettersteigführer Bayern-Vorarlberg-TirolSalzburg, Bergverlag Rother, 11de druk 2016, ISBN 9783763330942 ONZE TIPS

• Een brochure met instructieve routebeschrijvingen van de Stubaier Klettersteige vind je op internet d.m.v. zoekterm: Klettersteige im Stubai 2016 Downloadable brochure • Voor wie meer wil weten over planning, bouw, en onderhoud van via ferrata’s is er op het internet een uitgebreide Duitstalige brochure te vinden: http://bit.ly/2sYg9O3

BERGEN magazine 31

thema IN & ROND INNSBRUCK

De hoofdstad van Tirol wordt omringd door bergketens. Geen wonder dat je op een bijna letterlijke boogscheut van het centrum de mooiste bergwandelingen kunt maken. We zetten onze

TOP VAN DE HOHE MUNDE

favoriete wandeluitstappen op een rij.

De klim naar de Hohe Munde is een fikse dagtocht die begint op de parkeerplaats bij het Straßberghaus (1191 m) op het Mieminger Plateau. Eerst loop je over een karrenspoor en vervolgens via een pad door een dicht dennenbos naar de Niedere Munde (2059 m, ong. 2½ uur). Hiervandaan gaat het in oostelijke richting verder over twee beboste heuvels en een uitgestrekte rug in de

bung

Foto: Hans Herbig/Tirol Wer

richting van de top. Onderweg in het Rauhe Tal komen er enkele met staalkabels gezekerde passages aan te pas. Uiteindelijk bereik je na nog eens ongeveer tweeënhalf uur de massieve westelijke top en sta je op 2665 meter hoogte naast het imposante kruis. Vanaf hier volg je een gemarkeerd pad in oostelijke richting door een kom en ga je kort weer omhoog tot op een plateau en de oostelijke top (2059 m, ong. ½ uur).

Dan gaat het over de steile oostelijke flank

tip 1

van de berg dalwaarts

KARWENDEL HÖHENWEG

een pad met blootlig-

De 63 kilometer lange Karwendel Höhenweg

parkeerplaats bij Bu-

is een uitdagende huttentocht waarop je in

chen (1193 m, 1 uur).

naar de Rauthhütte (1605 m, 2 uur). Vanaf de Rauthhütte volg je gende wortels verder door het bos naar de

Foto: Laichner/Innsbruck Tou

rismus

zes dagetappes 3400 meter stijgt en 3600 meter daalt. Je begint in Seefeld in Tirol en

tip 2

loopt de route tegen de klok in naar Scharnitz, maar andersom kan ook. Je overnacht vijf keer bergte. Ook op de Karwendel Höhenweg staat de afwisseling tussen dal en hooggebergte, en het attractieve contrast van frisse groene weides en steile rotswanden centraal – unieke uitzichten op de stad zijn inbegrepen. Geheel in de geest van het beschermde gebied dat je doorkruist, zijn start- en eindpunt met het openbaar vervoer gemakkelijk kort worden. Een uitvoerige beschrijving met kaartjes is te vinden op www.karwendelhoehenweg.at

Tourismus

te bereiken. De route kan naar believen inge-

bruck Foto: Andre Schönherr/Inns

in een berghut in het machtige Karwendelge-

tip 3 HUNGERBURG

Innsbruck is een goede uitvalsbasis voor tal van gemoedelijke wandelingen. Sommige beginnen direct in de stad, zoals de route Hungerburg – Gramart – Höttinger Bild.

Vanaf de Gramartboden wandel je via een bospad naar de bedevaartskerk Höttinger Bild. In de buurt nodigt de Planötzenhof vervolgens uit voor een pauze. Bij Gramartboden ligt een mooie speeltuin voor jonge wandelaars. Vanuit het Innsbrucker stadsdeel Hötting rijdt buslijn A terug naar het stadscentrum, wat ook te voet goed te doen is. (3 uur,

32 BERGEN magazine

145 m, hoogste punt 915 m)

LANGS DE ALPENDENNEN

Als je meer hoogtemeters aandurft, mag je de fantastische wandeling over de Zirbenweg zeker niet missen. Deze 7,4 kilometer lange, nagenoeg vlakke route door het Patscherkofel-Zirmberg natuur­ reservaat loopt op een hoogte van 2000 meter langs eeuwenoude pijnbomen. Je krijgt er een schitterend uitzicht over het hele Inndal.

Het beginpunt (dalstation van de Patscherkofelbahn) in Igls is gemak-

tip 4

kelijk met openbaar vervoer te bereiken. (2½ uur,

430 m, hoogste

punt 2060 m)

ruck Tourismus

Foto: Christian Vorhofer/Innsb

SELLRAINER NATUURLEERPAD

In het Sellraindal, is de wandeling over het Sellrainer natuur- en gletsjerleerpad een leerrijke en interessante route. Startpunt van dit 2½ km lange pad is Praxmar. Op het eerste deel van de route informeren borden over de fauna en flora van het Sellraindal.

tip 6

Het tweede stuk, van Lüsens naar de Fernerboden, geeft een fascinerend beeld van de ontwikkeling

us Foto: Helga Andreatte/InnsbruckTourism

van de gletsjers tot in onze tijd. Vanaf een natuurlijk plateau wordje beloond met een grandioos uitzicht op de omliggende bergwereld. (2 uur, hoogste punt 1737 m)

165 m,

langeafstandswandeltocht die vanuit het

Foto: Innsbruck Tourismus

tip 5

INNSBRUCK TREK

De Innsbruck Trek is een relaxte, zevendaagse stadscentrum vertrekt en alle bergmassieven en markante plekken van de regio aandoet. De eerste etappe begint in de oude binnenstad en eindigt in de luchtige hoogtes van het Karwendelgebergte. De route voert verder ook over het Mieminger Plateau, door de indrukwekkende Stubaier Alpen en Kühtai.

Vandaaruit worden de Bergsteigerdörfer St. Sigmund en Gries in Sellrain aangedaan, voordat het naar de Axamer Lizum gaat. Een bijzonder hoogtepunt van deze etappe is een adembenemend uitzicht op de ruige Kalkkögel. De zevende en laatste etappe voert over de Zirbenweg op de Patscherkofel weer terug naar de hoofdstad van Tirol.

Wanneer je het arrangement online boekt kun je kiezen voor een verblijf in drie- of viersterrenhotels onderweg. En ontspannen kom je er in elk geval aan, want je hoeft alleen een dagrugzak te dragen, je bagage wordt namelijk naar je volgende hotel gebracht. (www.asi-reisen.de/specials/innsbruck-trek)

Meer weten? www.innsbruck.info/nl/ BERGEN magazine 33

Not forever but for a lifetime Eco PROOF™ jacket

The ECO PROOF™ jacket is waterproof, breathable and 100% fluorocarbon free. The second-best thing, is how easy it is to repair and that all the details are replaceable. Let’s just say we’ve taken sustainability a step further. This jacket will be your best friend for a very long time.

De reisspecialist voor Alpenvakanties

Individuele wandelvakanties Oostenrijk, Italië en Slovenië Van berghut tot comfortabel hotel

010-7670097

Wij regelen het voor je!

www.alpenreizen.nl

Blaren?

Drukplekken?

Blaren?

Drukplekken?

WandelWol WandelWol en weeren verder! weer verder!

Meer informatie of bestellen: www.wandelwol.nl

TOT OP ZEKERE HOOGTE

TEKST & FOTO ROBERT WEIJDERT

De zomer daarop lopen we omhoog naar de Col

wachten met de rug tegen het aluminium, terwijl

de Tsa Sèche. De col heeft een verbluffend uit-

de tijd kruipt. De wind is gaan liggen, het koelt af.

oe vaak komt het voor dat je in de

zicht op de Grivola, een berg die een tien met een

Boven de bergen aan de einder welft zich de zui-

bergen op verschillende plaatsen in

griffel verdient. We blijven er een half uurtje han-

delijke hemel. Voor mijn geestesoog zie ik hoe de

dezelfde hut overnacht? Over deze zin

gen. Dan dalen we af naar het dal van Arpisson.

mensen van de alpenclub op een zonnige dag het

moet u even nadenken, dat begrijp ik. Daarbij

Er staat een frisse bries, het gras op de helling

huisje losschroeven van zijn sokkel, de stalen

dient u het begrip ‘hut’ een beetje ruim te nemen.

beweegt mee met de wind. Beneden slaan we

ankerkabels verwijderen en het interieur vast-

Enkele winters terug zat ik gebogen over de aller-

linksaf, het smalle pad op naar de Colle Garin.

zetten voor vervoer. Ondertussen nadert een

H

nieuwste kaart van de Monte Emilius, zoekend

helikoper. Hij blijft met veel kabaal rondhangen.

naar een mogelijkheid om het massief in drie, vier

Dan wordt het huisje bevestigd aan de neergela-

dagen te ronden. Onder het Lago Garin stond tot mijn verbazing Bivacco Nebbia ingetekend. Bivacco Nebbia, dacht ik, die staat toch twintig kilometer naar het noorden? Ik had er een keer overnacht, een stil, verrassend schoon hondenhok

Alles is hetzelfde gebleven, alleen het uitzicht is veranderd

ten kabel. Iemand zwaait naar boven en het zaakje wordt opgetild, de helikoper vliegt weg en sleept het gevaarte achter zich aan, dwars over het brede Aostadal, naar de overkant. Daar nemen anderen het in ontvangst. Ze schroeven het in de voorgeboorde gaten vast op een nieuwe

voor vijf personen. Woeste, totaal verlaten berg-

sokkel, bevestigen de kabels aan de rotsen. De

streek, ver weg van de bewoonde wereld. Toen een paar honderd meter verderop Bivacco Rebou-

Honderd meter onder de pas zie ik mijn hutje lig-

deur wordt geopend om te kijken of alles nog

laz werd gebouwd, groot en van steen, verloor

gen, grijsblauw van kleur. Het interieur is proper,

goed staat. Blij loopt iedereen aan het eind van

het in één keer zijn functie. Nu stond de naam

de dekens zijn gevouwen, de laatste bezoekers

de dag naar beneden. Met Kerstmis verschijnt in

weer op de kaart, maar op een andere plek. Was

hebben er de bezem door gehaald, in de hoek

het jaarboek een enthousiast verhaal met een

het verplaatst, dat moest haast wel, of was er een

staat een volle jerrycan water. Alles is hetzelfde

mooie foto van de mensen bij de hut. Eén

nieuwe bivakhut gebouwd en was de poëtische,

gebleven, alleen het uitzicht is veranderd.

persoon zit erbovenop en zwaait.

oude nevelnaam overgenomen?

Na het eten zitten we voor de hut. Roerloos

Zo ongeveer moet het zijn gegaan.

BERGEN magazine 35

Aanpasbaar voor een leven lang in de natuur G-1000 – slijtvast en veelzijdig.

Aanpasbaar met Greenland Wax.

Greenland Jacket

een dichte stof van polyester en katoen, geïmpregneerd met onze Greenland Wax. Dat is de eenvoudige formule die we al 50 jaar gebruiken om een van de meest veelzijdige en slijtvaste outdoorstoffen ooit te creëren: Fjällräven’s g-1000. Breng gewoon wat meer wax aan om de water- en windbestendigheid te verbeteren en

de duur ervan te verlengen. Om de stof meer te laten ademen, was je de wax er gewoon weer uit. Onze uitrusting waarvoor we g-1000 gebruikt hebben, is zo gemaakt dat jij je een leven lang comfortabel voelt in de buitenlucht. Het maakt niet uit wie je bent. Het maakt niet uit wat je doet.

www.fjallraven.nl

Massif des Bornes

ANDERS BEKEKEN

Chaîne du Bargy

Nog niet zo lang geleden was er geen lammergier meer in de Franse Alpen te ontdekken. Een succesvol herintroductieprogramma bracht daar verandering in. Dertig jaar geleden werd in de Bargy het allereerste koppeltje vrijgelaten en nu zijn de grootste vogels van Europa niet meer uit het berglandschap weg te denken.

TEKST SIMONE VAN VELZEN FOTO'S SIMONE VAN VELZEN & DANIEL RODRIGUES

Daniel Rodrigues en zijn ‘monsterlens’. (SV)

Met een spanwijdte tot wel 2,8 meter is de lammergier de grootste vogel in de Alpen. (DR) BERGEN magazine 37

ANDERS BEKEKEN

“O

Massif des Bornes

m lammergieren te zien, ga je niet naar ze op zoek. Je gaat gewoon ergens zitten en wachten.

Dan komen ze vanzelf naar je toe”, belooft Daniel Rodrigues als we bij de sneeuwgrens aankomen. De dertigjarige eco­ loog werd geboren in precies hetzelfde jaar dat in de Haute-Savoie de eerste lammer­ gieren werden uitgezet. Pas jaren later, in 2009, spotte hij in het natuurreservaat SixtPassy zijn allereerste lammergier. “Een vogel zien met zo'n imposante spanwijdte tot 2,8 meter, dat vergeet je nooit meer!”, verklaart Daniel zijn passie voor de enorme dieren.

Hij is een kenner: terwijl we vanaf de Col de la Colombière (1613 m) richting Montarquis

38 BERGEN magazine

klimmen, deelt hij het ene na het andere natuurweetje. We waren de auto nog niet uit of hij spotte een steenarend: “Met een spanwijdte van twee meter is de steenarend bíjna de grootse vogel in de Alpen, maar de allergrootste is de lammergier.”

Mijn allereerste lammergier Op een grote rots, vlakbij de sneeuwgrens, strijken we neer om daar te wachten tot er een gier voorbij komt zweven. Dat kan wel­ eens eventjes gaan duren. En met een beetje pech krijg ik er helemaal geen eentje te zien! Maar nog voor ik mijn camera uit mijn tas kan halen, komt er een gigantische vogel over de bergkam glijden. Er is geen twijfel

mogelijk, het is een lammergier. Ik zie het direct aan zijn diamantvormige staart. Zon­ der ook maar één keer met zijn vleugels te slaan, komt hij recht op ons af. “Hij kijkt net zo naar ons, als wij naar hem!”, roep ik verrukt zodra het dier over de volgende bergkam weer uit het zicht glijdt. Daniel – die zijn camera met een monster van een lens wél paraat had – knikt enthousiast: “Een lammergier checkt alles wat er in zijn territorium gebeurt. Hij is op zoek naar aas en als hij iets ongewoons ziet, zoals wij wan­ delaars die hier op een rots zitten, dan komt hij even een kijkje nemen.”

Twee uur lang blijven we op dezelfde plek rondhangen, en dat is allesbehalve een

V.l.n.r.: De lammergier is te herkennen aan de typische vorm van zijn staart.

(DR) Het nest hoog in de rotswand. (DR) Balletjes aan kabels voorkomen botsing met vogels.

(SV) Beenderen van onder andere gemzen vormen een belangrijke voedselbron. (DR) Stilte en rust zijn bevorderen de overlevingskansen van uitgezette lammergieren. (SV)

Bijzonder is dat de diverse giersoorten op verschillende manieren foerageren, waardoor de soorten elkaar niet in de weg zitten

straf. Melodieuze waterpiepers vliegen af en aan, kwebbelende alpenkauwen inspec­ teren onze lunch en de Aravis met daarach­ ter de witte pieken van het Mont Blancmas­ sief vormen een spectaculair panorama. Er is geen wolkje aan de hemel en dat is pre­ cies de reden dat we vandaag op pad zijn, want de lammergieren zijn voor hun vlucht af hankelijk van thermiek en hellingstijg­ winden die op zonnige dagen ontstaan. Af en toe springt een van ons op als we er een­ tje denken te zien. Soms is het vals alarm; een buizerd of steenarend die in de verte op de thermiek rondzweeft. En zo nu en dan is het raak. Vijf keer vliegt er een lam­ mergier over en iedere keer stokt mijn adem: wat een enorme beesten!

Balthazar en Assignat “Kom Simone,” moedigt Daniel me aan, “tijd om te zien of we Balthazar en Assignat kunnen vinden.” Dat laat ik mij geen twee­ de keer zeggen. Balthazar en Assignat vor­ men het eerste koppeltje lammergieren dat samen in de Bargy een nest maakte. En daar hadden de natuurbeschermingsorgani­ saties lang op gewacht. Ieder jaar werd er een koppeltje in de Bargy losgelaten, maar

het duurde tien jaar voordat dit eerste paar­ tje zich nestelde. Kort daarop volgde er een nóg heugelijker feit: in 1997 kroop het eer­ ste in het wild geboren kuiken uit het ei.

Tot de dag van vandaag hebben paps en mams hun nest in de Bargy.

Om het broedpaar te vinden, dalen we af naar Chalet Neuf waar Etienne Marle bij een picknicktafel op ons zit te wachten.

Etienne werkt voor Asters, de organisatie die vanaf het begin bij de herintroductie betrokken was. “Kijk daar eerst maar eens door”, wijst hij naar de telescoop die hij heeft uitgestald. Mijn ogen moeten even wennen, maar dan zie ik de rand van een enorm nest in een nis in de rotswand. “Zie je die dikke plukken haar wapperen in de wind?”, vraagt de natuurbeschermer trots.

“Balthazar en Assignat maken met de vacht van ruiende alpensteenbokken een zacht geheel van hun nest. Niet alle lammergie­ ren doen dat. Zo is er een koppeltje in de Vanoise dat slechts een handjevol stenen gebruikt.”

Plotseling wordt er op de klif een enorme schaduw zichtbaar. Een lammergier zeilt regelrecht naar de nis waarin het nest zich bevindt. “Quelle chance!”, roept Etienne uit.

“Ik kom hier elke week en soms duurt het uren voordat ik er eentje te zien krijg.”

Enkele ogenblikken later vliegt er een gier uit het nest weg. “Wisseling van de wacht.

Dat betekent dat er steeds één volwassen dier op het nest blijft. Dat doen ze alleen als er eieren of jongen zijn.” Zo weet Etienne, zonder direct in het nest te hoeven kijken,

dat er één of twee kuikens in het nest zitten, die nu ongeveer drie weken oud zijn.

Succesverhaal met obstakels Aan de picknicktafel praten we over de suc­ cessen van het herintroductieprogramma.

De Bargy werd dertig jaar geleden niet voor niets uitgekozen als de uitgelezen plek om de eerste lammergieren los te laten. “Aller­ eerst zijn er veel alpensteenbokken en gem­ zen waarvan de karkassen – de beenderen om precies te zijn – als voedsel voor de gie­ ren dienen. Ten tweede zijn er eindeloze klif­ fen waarop ze kunnen broeden, en ten laat­ ste, en minstens zo belangrijk: dit is een rus­ tig gebied.” Nadat Balthazar en Assignat er

BOTTENBREKER

Het voedsel van een lammergier (Gypaetus barbatus) bestaat uit de botten van kadavers.

Grotere beenderen die hij niet in één keer kan inslikken, laat hij van grote hoogte naar beneden vallen, zodat ze op de rotsen te pletter slaan. Bijzonder is dat de diverse giersoorten in de Alpen op verschillende manieren foerageren, waardoor de soorten elkaar niet in de weg zitten tijdens een maaltijd. Zo scheurt de monniksgier (Aegypius monachus) met zijn krachtigste snavel het kadaver open, waarna de vale gier (Gyps fulvus) gemakkelijk bij de ingewanden kan. De restjes zijn dan voor de kleinere aasgier (Neophron percnopterus). Pas als allerlaatste is de lammergier aan de beurt om de overgebleven botten op te ruimen.

BERGEN magazine 39

ANDERS BEKEKEN

Massif des Bornes

De auteur in gesprek met Etienne Marle van onderzoeksorganisatie Asters. (DR) De rots waar het nest van Balthazar en Assignat te vinden is. (SV)

zich definitief hadden gevestigd, verhuisde het herintroductieproject naar de Aravis.

Inmiddels is het project stopgezet, want in de Haute-Savoie zijn nu zes broedparen geves­ tigd en daarmee is het departement ‘vol’.

Maar er zijn ook moeilijkheden. Elektrici­ teits- en skiliftkabels vormen volgens Etienne een groot probleem. “De vogels zien de kabels niet en vliegen ertegen te pletter. Een andere bedreiging is de opho­ ping van gifstoffen in de voedselketen. En het grootste obstakel in de Haute-Savoie is verstoring van de reproductie door mense­ lijke activiteiten. Als een parapenter of rots­ klimmer te dicht bij een nest komt, dan laat een lammergier zijn eieren of kuikens pardoes achter. De vogels verlaten hun nest zonder het te verdedigen”, schudt Etienne moedeloos zijn hoofd. Al met al zijn er nog aardig wat obstakels te overwinnen.

zen.” Bovendien blijkt de lammergier een prachtige marketingtool voor natuurorga­ nisaties. “Doordat het zo’n imposant dier is, is het relatief gemakkelijk om geld in te zamelen. Daarmee kunnen we natuurge­ bieden beheren waar andere diersoorten ook van profiteren.”

Zodra Etienne zijn telescoop opruimt en wij ons klaarmaken om te vertrekken, wordt er wederom een grote schaduw op de

klif zichtbaar. Een flinke steenarend vliegt vlak langs het nest van Balthazar en Assig­ nat. Eén van de gieren zet een spectaculaire achtervolging in en de twee gevleugelde reuzen duikelen op acrobatische wijze door de lucht. Wat een show! De steenarend blaast uiteindelijk de aftocht. Zo makkelijk laat de lammergier zich ook weer niet weg­ jagen. De imposante vogel is gelukkig weer thuis in dit prachtige landschap.

Maar waarom is het eigenlijk zo belangrijk om deze vogels in het gebied te hebben?

“De lammergier is wat we in de ecologie een paraplusoort noemen”, legt Etienne uit. “Dat wil zeggen dat als een gebied zo beheerd wordt dat lammergieren er kun­ nen leven, andere soorten onder de ‘para­ plu’ er ook goed gedijen. Neem bijvoor­ beeld het probleem van de vogels die zich te pletter vliegen tegen skiliftkabels. De oplossing hiervoor is vrij simpel; door er balletjes aan te hangen, kunnen de gieren de kabels zien. Daar profiteren andere vogelsoorten ook van, zoals steenpatrij­

40 BERGEN magazine

Bron: Asters – Google Maps

Paraplusoort

Zodra de kuikens van Balthazar en Assignat wat

ren uitvliegen, geeft het gps-zendertje inzicht in

ouder zijn (lees: minder gevoelig voor verstoring)

het vlieggedrag. Dit kaartje toont de reizen van

kunnen Etienne en zijn collega’s abseilen naar het

Gemapi, een dochter van Balthazar en Assignat,

nest om de jongen te ringen en te voorzien van

geboren in 2016, die in haar eerste levensjaar de

een gps-zendertje. Wanneer de jonge lammergie-

Franse, Zwitserse en Italiaanse Alpen verkende.

Live webcams kun je zien op: www.gypaete-barbu.com

We are crafters of comfort.

Mythic Sleeping Bag. The summit of our knowledge and craftsmanship the Mythic challenges the limit of what is technically possible. Hand-filled with ethically sourced 900 fill power hydrophobic down, this fully-featured bag is perfected for alpine environments with an exceptional warmth to weight ratio.

W W W.R AB.EQUIPMENT

INDERTIJD

Vicentiner Voor-Alpen

TOERIST IN DE ALPE CIMBRA

Langs forten & bloemen op de hoogvlakte van Lavarone De Altopiano di Lavarone vormt de laatste alpiene verheffing in Trentino en is eenvoudig te bewandelen. De Grande Guerra heeft er diepe sporen achtergelaten. Op de hoogvlakte vind je de meeste forten uit de Eerste Wereldoorlog van heel de Alpen. Een bezoek aan de Alpe Cimbra is een genoegen voor zowel bergwandelaar als cultuurtoerist.

TEKST & FOTO’S MARK VAN HATTEM

O

mhooglopend vraag ik mij af hoe dit voor een soldaat geweest moet zijn. Voor mij ligt de top van de Monte Vezzena (1908 m) en naast het kruis is een grote, grijze puist zichtbaar, met een onnatuur­

42 BERGEN magazine

lijke vorm. Het is een verlaten fort uit de Eerste Wereldoorlog en het doel van onze wandeling. Wanneer ik achterom kijk, zie ik beneden ons een onmetelijk uitgestrekt groen landschap, met her en der een vrolijk Mediterraan blauw van spiegelende meren,

een paradijs op aarde. “Oorlog,” schreef de Oostenrijkse literator Robert Musil in 1915 in zijn dagboek, “op een bergtop. Het dal vredig als tijdens een zomers uitje. Achter de keten van wachtposten en forten waant men zich even een toerist. Duel van zware artillerie. Om de twintig of dertig seconden een zware inslag. (…) Granaten in het arme omringende landschap van Lavarone. Het gevoel getuige te zijn van een kwaadaar­ dige ophef in de natuur. Het gevoel van zinloze boosaardigheid.” Musil maakte de oorlog mee en overleefde hem. Voor hij schrijver werd, was hij soldaat.

En ik, ja, ik ben blij dat ik toerist ben. De natuur van dit “arme landschap” is prach­

“De herinnering aan de oorlog is voor ons belangrijk als wapen tegen xenofobie” Storie della storia.

Bij Lusern vertellen historische figuren hun verhaal.

Soms vind je in de oude stellingen objecten van devotie, van soldaten of degenen die hen herdenken.

De militaire begraafplaats Slaghenauf, vlak boven Lavarone.

tig en het zomerse uitje een fijne bergwan­ deling. Dit gebied, een hoogvlakte inge­ klemd tussen Lavarone, Folgaria en Lusern, is voor mij een ontdekking. Het schijnt dat rond 1900 Sigmund Freud hier al graag kwam; het meertje bij Lavarone is een idyl­ lische trekpleister. Bij ons is het nauwelijks bekend als wandelbestemming. Als ski­ gebied timmert het aardig aan de weg, de plaatselijke gemeenten zijn lid van het samenwerkingsverband Skirama Dolomiti.

Maar wandelaars? Onderweg naar de Monte Vezzena zien we, zoals op menig andere wandeling, letterlijk meer gemzen in de bossen dan wandelaars op de paden. Een heerlijke rust. De hoogvlakte maakt het

mogelijk heel gemoedelijk te lopen en de bergtoppen aan de rand van de vallei bie­ den weidse vergezichten. De begroeiing is weelderig en eigenlijk on-alpien. Alhoewel: op de top van de Cornetto (2060 m) treffen we een heleboel edelweiss aan.

Indiana Jones De vele restanten van de Eerste Wereldoor­ log die je hier aantreft kun je op je gemak bekijken. In de jaren dertig is door het regi­ me van Mussolini veel verwoest, omdat er staal nodig was voor de volgende oorlog, maar de laatste twintig jaar heeft men wel veel werk verzet om delen van de forten te restaureren of op zijn minst te behouden.

Niet zelden vallen natuur en fortificaties samen, zoals in de Wolfsschlucht, de Forra del Lupo. Deze natuurlijke kloof werd door de soldaten van het Oostenrijks-Hongaarse leger gebruikt om te schuilen voor de bom­ men. “De herinnering aan de oorlog,” legt gids Frederica uit, “is voor ons belangrijk als wapen tegen xenofobie.” In de kloof waan je je een Indiana Jones: loopgraven en natuur­ lijke grotten wisselen elkaar af in een dicht begroeid landschap. Je hebt het gevoel een ruïne van een verloren beschaving te ont­ dekken. Nergens kun je ver voor je uit zien, steeds weer wordt je verrast door een nieu­ we gang of tunnel of juist ineens een verge­ zicht: dikke kans dat daar vroeger een wachtpost stond. Maar de natuur eist ook haar plaats op, en wanneer we net een loop­ graaf verlaten en de bocht omgaan, zien we op nog geen tien meter afstand een gems die ons verbaasd aanstaart. Alweer een!

Gesol met mensen De bewoners van de Alpe Cimbra hebben alle reden om xenofobie te willen weren.

Juist in de vorige eeuw waren zij lang speel­ bal van nationalisten aan beide zijden. De naam Cimbra verwijst naar de Zimbren, een oud volk uit Beieren dat de hoogvlakte in de Middeleeuwen ontgonnen heeft. Ze zijn BERGEN magazine 43

INDERTIJD

Vicentiner Voor-Alpen

De Millegrobe is een prachtige alpenweide, vruchtbare en bloemrijke grond.

Edelweiss op de graat van de Cornetto (2060 m), een voortop van de Becco di Filladonna (2150 m).

Uitzicht vanaf Forte Vezzena op de meren van Caldonazzo en Lévico.

Het topkruis van de Monte Vezzena staat op het dak van het voormalige fort.

De verhalen zijn ons geestesvoer, terwijl de prachtige groene natuur ons omringt

44 BERGEN magazine

er nog, met hun eigen taal. In de loop der tijd arriveerden Italiaanssprekenden uit de Povlakte en Duitssprekenden uit het noor­ den en is de bevolking gemengd en van oudsher drietalig. De Eerste Wereldoorlog maakte een einde aan dit vreedzame samenleven. Tussen de wereldoorlogen in probeerden Mussolini en Hitler “bevolking uit te ruilen”: Duitssprekenden werden gevorderd naar het noorden te emigreren, Italiaanssprekenden uit Zuid-Tirol werden naar hier gestuurd, en het Zimbrisch werd een verboden taal. Pas aan het eind van de twintigste eeuw kwam er een einde aan het gesol met mensen door de autonomie die de regio verkreeg. Het is niet voor niets dat het Europees project hier volop wordt omarmd: in elk fort en elke berghut waar wij komen, wappert óók de vredesvlag (‘PACE’), en de Europese vlag.

Oostenrijk-Hongarije Voor ons biedt een avondwandeling naar de militaire begraafplaats van Slaghenauf ook een ander inzicht. Wie de begraafplaatsen

Het uitkijkplatform bij Monte Vezzena.

van het keizerlijk leger opzoekt, keurig onderhouden door het Oostenrijkse Zwarte Kruis, ziet vele naties verenigd. De ‘Oostenrij­ kers’ van het leger dat tegen het Italiaanse vocht waren niet alleen maar Oostenrijkers.

De reikwijdte van de strijd ging veel verder dan dat. Het leger van de Habsburgse keizer in Wenen dat Trente (Trentino) verdedigde, bestond voor éénderde deel uit Tirolers, één­ derde deel uit Italiaanssprekenden en één­ derde deel uit Polen en Oekraïners. De laat­ sten kwamen uit het huidige Cracow (toen Krakau) en Lviv (toen Lemberg). De comman­ dant van het fort in Lusern, dat meer dan 25.000 granaten te verwerken kreeg, was een majoor Jelinek, uit Pools-Galicië. Er zijn ook vele Tsjechische en Hongaarse namen op de kruisen te vinden: meest jongens die in de loop van de oorlog naar de hoogvlakte wer­ den gestuurd als versterking van de steeds verder gedecimeerde verdedigers.

Een belangrijke plek in deze hele geschie­ denis is het dorpje Lusern. Lusern is inmid­ dels erkend als één van de “Duits- en Zim­ brischsprekende taaleilanden in Italië” en

de 820 inwoners hebben het recht in het Zimbrisch onderwijs te geven. Het is de plek waar een van de grootste Oostenrijkse forten gebouwd was en het dorp lag direct aan de toenmalige grens met Italië. Italië verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog op 23 mei 1915, maar de eerste twee dagen bleef het rustig. Op 25 mei 1915 openden de Italiaanse kanonnen het vuur op de Oos­ tenrijkse stellingen en dorpen. Binnen een week vuurden zij vijfduizend granaten van verschillend kaliber af. Het eerste slachtof­ fer was een meisje van veertien jaar, Bertha, die in de kerk van Lusern bad voor de vrede op het moment dat een granaat door het dak sloeg. Zij stierf in het hospi­ taal van Trente. Zij is één van de figuren die in het dorp tot leven wordt gewekt in een historische wandeling.

Millegrobe Wij lopen vanuit het dorpsplein van Lusern samen met Paola de wandeling die voert door de Millegrobe. Paola staat wat twijfel­ achtig tegenover het dorp: gelegen op het

Fort en Museum Belvedere

einde van een berghelling, aan drie kanten omgeven door steile kloven, is Lusern altijd een buitengebied geweest en zo beschouwt zij het ook. Het dorpje met omgeving is ook voor Italianen een Fremdkörper. Wanneer we het dorp uitlopen, zien wij al vrij snel een van de eerste silhouetten: roestige, metalen borden die een historische figuur uitbeelden. Het is geraffineerd gedaan; zeker in tegenlicht lijkt het soms, wanneer je een hoek omslaat, alsof er werkelijk iemand staat. Dichterbij kun je een vier­ talig bordje lezen wie het voorstelt en wat zijn of haar verhaal is. Opvallend vinden we ook hoe paradijselijk en vruchtbaar de hoogvlakte hier is. “Millegrobe”, legt Paola uit, “betekent ‘melkbekken’ in het Zim­ brisch. Dit was een uitstekende plek voor veeteelt, zeldzaam in het gebergte.”

De persoonlijke verhalen bij de silhouetten BERGEN magazine 45

INDERTIJD

Vicentiner Voor-Alpen

Aan de overkant van het Valsugana zien we de oude stellingen van de Italianen.

Als we richting de Becco di Filladonna lopen, verzamelen zich donkere wolken boven de hoogvlakte.

46  BERGEN magazine

zijn verbazingwekkend. Die oorlog heeft in zoveel meer ingegrepen dan alleen in het leven van de soldaten: arme mensen uit het dorp, die eerst geld verdienden aan de for­ tenbouw, dan werden verdreven tijdens de oorlog en bommen op hun huizen zagen vallen, die aan het eind van de oorlog pro­ beerden een bestaan bijeen te scharrelen door staal te verzamelen – levensgevaar­ lijk werk – en oud roest te verkopen, wer­ den onder druk gezet om naar het nieuwe Duitsland te vertrekken. In 1945 werden ze weer teruggestuurd, maar waren hier dan niet meer welkom. Of de pastoor, die besloot, toen de dorpelingen in 1915 het dorp verlieten, bij de soldaten van het gar­ nizoen te blijven. Keuzes, keuzes … Onmo­ gelijke keuzes en veel leed, met her en der een lichtpuntje. Het is indrukwekkend, en we lezen tientallen verhalen, zonder ver­ veeld te raken. We zijn met het verleden in gesprek.

Paradijs Wanneer we de Rifugio Malga Millegrobbe naderen, hebben we ongemerkt al drie à vier uur gelopen, afwisselend genietend van het landschap en ons verbazend over de geschiedenis. We zijn gelukkig de toerist die Musil had willen zijn, en de verhalen van hem en zijn tijdgenoten zijn ons geestes­ voer, terwijl de prachtige groene natuur ons omringt. Een gevoel van een groot onrecht

Forte Lusern, behouden voor verder verval.

Het monument is een belangrijke herdenkingsplek.

uit het verleden is wat blijft hangen, een dat nooit meer herhaald zou moeten worden zodat dit paradijs genoten kan worden.

De bewoners van Trentino weten overigens wel heel goed van dat paradijs te genieten, en elke keer wanneer we met hen op stap zijn is een belangrijk hoogtepunt van de dag de pranzo, de lunch. Een echte. Wij zijn meer van de koek-en-fruit-onderweg, uit het handje, maar dat werkt hier niet

BERGWIJZER Het gebied ligt ten oosten van Rovereto en ten zuiden van het Valsugana. De bergen heten de Alpe Cimbra, de Italianen spreken over de Hoogvlakte van Lavarone, maar de inwoners zelf hebben het over De zeven Gemeenten – waarmee de parochies van Lavarone worden bedoeld. De hoogste verheffing is de Becco di Filladonna (2150 m); de hoogvlakte zelf ligt zo rond de 1100 meter. De hoogvlakte is zeer geschikt voor relaxte dagtochten. Verspreid over het gebied liggen de resten van zeven oude forten uit de Eerste Wereldoorlog.

BESTE PERIODE

Mei t/m oktober. In mei kan er nog sneeuw op de allerhoogste toppen liggen, maar is het gebied al goed bewandelbaar. Het is het de moeite waard om in juni te komen, wanneer de weiden een feest van bloemen zijn.

VERVOER

Auto: Brenner autoweg tot aan Rovereto.

Daarna steil omhoog naar Folgaria en Lavarone. Elk startpunt van een wandeling is

zo. De lunch is een belangrijk moment van de dag, waarvoor de mensen zeker ander­ half uur uittrekken. Je luncht in een van de restaurantjes die er onopvallend uit zien, achteraf zijn gesitueerd, maar bij iedereen bekend. Met een goed glas wijn, een fijne, delicate pasta en uitzicht op een bergtop lijkt die oorlog van honderd jaar geleden weer ver weg. Gelukkig mogen wij toerist zijn.

prima met de auto te bereiken.

Openbaar vervoer: Rovereto is eenvoudig met de trein bereikbaar. Vandaar is er een busverbinding naar Lavarone. Op de hoogvlakte ben je, wat openbaar vervoer betreft, afhankelijk van de bus (www.ttesercizio.it/Extraurbano/ Rovereto_Lavarone_DestraAdige_ RivaDelGarda.aspx).

SLAPEN

Er zijn vele hotels in het gebied. Berghutten zijn er ook, maar die zijn nauwelijks te onderscheiden van de eenvoudigere hotels. Er zijn ook campings. Een bekende is de camping bij het meer van Lavarone.

TOCHTEN

Er zijn vele wandelmogelijkheden. De meeste routes zijn vrij kort, maar kunnen aan elkaar worden geknoopt.

GELOPEN TOCHTEN:

• Fora del Lupo/Wolfsschlucht. Start- en eindpunt: Serrada, 420 m, 3 uur.

• Dalle storie alla storia. Start- en eindpunt: Lusern, 200 m, 2½ uur (historische figuren vertellen hun verhaal, neem meer tijd om te lezen!!).

• Monte Vezzena. Start- en eindpunt: Passo

Vezzena, 600 m, 3½ uur.

• Becco di Filladonna. Start- en eindpunt: Passo Sommo (1354 m), 800 m, laatste stuk graatwandeling (alleen bij goed weer!), 6 uur.

ONZE TIP

Een bezoek aan de forten is een must. Forte di Belvedere is een gerstaureerd fort, en een museum; de kleinste ruïne, verscholen in de bossen, is die van het observatorium van het Oostenrijkse leger op Monte Rust, in de bossen bij Lavarone. Anderhalf uur wandelen vanaf het dorp, en je waant je een archeoloog.

KAART

• T abacco 057, Levico – Altopiano di Folgaria Lavarone e Luserna, 1:25.000 – goede topografische kaart.

• Alpe Cimbra, Trekking Map Folgaria – Lavarone – Lusern, 1:25.000 – echte ‘toeristenkaart’.

MEER WETEN?

•w ww.skirama.it – Skirama Dolomiti Summer • www.alpecimbra.it • www.visittrentino.info • www.fortebelvedere.org/en/museum

BERGEN magazine 47

‘In het leven doe ik alleen dingen waar ik volledig achter sta. Zowel in sport als in mijn werk. En dat is precies waarom ik van Deuter hou. Passie, ervaring en expertise, je voelt het gewoon in hun producten.’

DANIEL BÜRKLE, FUTURA PRO 36:

Daniel is een key account manager. In zijn hart is hij een alpinist,

freerider en ski instructeur. Wat hem met Deuter verbindt, is de liefde voor sport en passie en ambitie om te blijven verbeteren.

Aiguilles Rouges

ANDERS BEKEKEN

Open veldje met adderwortel. (SvV) Inzetje: Das. (Mark Zekhuis/SF)

Wat leeft er in In Servoz (Haute-Savoie) wemelt het van het leven. En dan bedoel ik niet de inwoners, hun huisdieren of het vee. Ook wilde dieren zoeken er bescherming. Er is immers altijd voedsel, voldoende gelegenheid om te schuilen en in de winter is het er warmer dan in de bergen.

TEKST SIMONE VAN VELZEN FOTO’S SIMONE VAN VELZEN & SAXIFRAGA FOUNDATION

BERGEN magazine 49

ANDERS BEKEKEN

Aiguilles Rouges

H

et is nog geen zes uur in de och­ tend als het rauwe gekras van twee eksters naast mijn slaapka­ merraam een nieuwe dag aan­ kondigt. De luidruchtige vogels zijn echte cultuurvolgers die nooit ver van een neder­ zetting te vinden zijn. En ik ben meteen klaarwakker. Beneden, in de keuken van het huis waarin ik de komende negen dagen verblijf, kook ik een pannetje met water voor een kopje thee. Plotseling blijf ik stokstijf stilstaan. Door het keukenraam zie ik een groene specht op het gazon zitten.

De vogel heeft mij ook gezien. Hij kijkt me enkele seconden met een schuin geheven kopje aan. Roerloos bewonder ik de vuur­ rode veertjes van zijn kopkap die scherp afsteken tegen zijn olijfgroene verenkleed.

Dan hervat het dier zijn zoektocht naar mieren die hij met zijn lange tong tussen de grassprieten vandaan haalt. Zodra het water kookt en ik beweeg om het gas uit te draai­ en, vliegt de specht verschrikt weg.

Zevenblad. (Jan van der Straaten/SF) Grootbloemig vingerhoedskruid. (SvV) Melganzevoet. (Marijke Verhagen/SF) Muurhagedis. (Willem Jan Hoeffnagel/SF) Wezel. (Piet Munsterman/SF) Boommarter. (Hans Dekker/SF)r

50 BERGEN magazine

Slapend vliegen Als ik even later met thee en mijn ontbijt in de tuin zit, is het muisstil in Servoz. Dit is het tijdstip waarop alleen de vogels zin­ gen. Vanaf de nok van het dak van de buren laat een klein exemplaar enkele scherpe fluittonen horen, gevolgd door een geluidje dat me nog het meest doet denken aan het lostrekken van klittenband. Het is de typische klank van een zwarte rood­ staart (Phoenicurus ochruros). Dit zwarte vogeltje zie je vaak in of nabij dorpjes – opvallend vaak op een dak van een huis of oude schuur – waar hij jaagt op kleine insecten. De kleine lijstersoort is makkelijk

1

2

3

4

5

6

1. Huiszwaluw. (Piet Munsterman/SF)

te herkennen aan het ‘klittenbandgeluidje’, maar ook aan de nerveus bewegende roest­ kleurige staart.

Ook klinkt er vanuit een heg het knusse getjilp van een groepje mussen. Kleine ‘dorpsvogels’ als huismussen (Passer domesticus) en ringmussen (Passer montanus) houden zich graag schuil in dichtbegroeide hagen.

En later op de dag is er het aangename gekwetter van zwaluwen hoog in de lucht, hét geluid van de zomer. Van oorsprong broeden zwaluwen op rotswanden of in grotten, maar in het dorp vinden soorten als de huiszwaluw (Delichon urbica) of boeren­ zwaluw (Hirundo rustica) als vervanging een muur om op te nestelen. Ook de gierzwa­ luw (Apus apus) nestelt in Servoz in muur­ spleten of onder dakranden, waar ze net als de zwaluwen met speeksel een nest aan mekaar plakken. Het meest bijzondere aan de gierzwaluw is echter dat hij alleen landt om te nestelen. Verder heeft hij een uitslui­ tend vliegende levenswijze en dat betekent jarenlang vliegen, zonder de grond te raken; ze eten, paren en slapen zelfs vliegend!

Verstopplekjes Na mijn ontbijt ga ik aan de wandel. Het pad voert me langs authentieke houten huizen met hier en daar een fruitboom in

de tuin. Zodra ik langs een oud muurtje vol gele bloemetjes van muurpeper (Sedum acre) wandel, schiet een muurhagedis (Podarcis muralis) vliegensvlug weg tussen de stenen.

Zo’n muurtje – zonder cement waardoor er tussen de stenen gaatjes en holletjes zit­ ten – biedt fantastische verstopplekjes aan legio beestjes. Net als de stapels openhaard­ hout die de meeste dorpsbewoners naast hun huis hebben opgestapeld. Tussen de stukken hout zitten ongetwijfeld veel insec­ ten, kleine hagedissen en zoogdiertjes. Ook winterkoninkjes verschuilen zich er graag en egels (Erinaceus europaeus) kunnen tussen de houtblokken overwinteren.

Vleermuizen vinden eveneens prachtige schuilplaatsen in het dorp: onder dakpan­ nen, in kerken en andere donkere plekjes.

In de avondschemering komen ze tevoor­ schijn en kun je ze naar insecten zien jagen. Zo kun je bijvoorbeeld de gewone dwergvleermuis (Pipistrellus pipistrellus) rond­ om een lantaarnpaal zien cirkelen, want op het kunstmatige licht komen natuurlijk allerlei lekkere hapjes af, zoals nachtvlin­ ders en andere nachtinsecten. Al met al zijn er in het dorp ontelbare schuilplaatsen waar kleine dieren zich kunnen verstoppen voor de meest gevreesde jager in het dorp: de huiskat.

2. Sneeuwvink. (Iztok Skornik/SF) 3. Zwarte roodstaart, vrouwtje. (Jan van der Straaten/SF) 4. Tapuit. (Piet Munsterman/SF) 5. Boerenzwaluw. (Jan van der Straaten/SF) 6. Groene specht. (Peter Meininger/SF)

Gevaar Maar de huiskat is niet het enige gevaar dat op de loer ligt. Denk eens aan de vos die maar al te graag nachtelijke bezoekjes aan het kippenhok brengt. En ook de alleseten­ de das weet dat er in Servoz allerlei lekkers te vinden is. Deze flinke marterachtige is niet alleen dol op regenwormen en kevers, maar struint ’s nachts de tuinen af op zoek naar afval of een sappige krop sla uit een moestuin. Ook kleinere marterachtigen komen graag in het dorp op bezoek, zoals steenmarters (Martes foina), boommarters (Martes martes) en wezels (Mustela nivalis).

Deze rappe diertjes jagen onder andere op kleine zoogdieren en vogeltjes, maar de kans dat ik vandaag tijdens mijn wandeling door het dorp een van deze wilde jagers spot, is niet zo groot. De meeste worden pas in de avonduren of ’s nacht actief. Behalve de wezel, die scharrelt liever overdag rond.

BERGEN magazine 51

ANDERS BEKEKEN

Aiguilles Rouges

Muurpeper. (SvV) Brutale eikelmuis in een rugzak.

Foto: Ben O’Connor Croft

Wilde planten Op het gebied van planten is er in het dorp ook heel veel te ontdekken. Niet alleen in tuinen met veel sierplanten, maar juist in wegbermen en braakliggen­ de veldjes zie ik wilde planten. Vele soor­ ten die ik tegenkom zijn eetbaar, zoals zevenblad (Aegopodium podagraria), mel­ ganzenvoet (Chenopodium album) en brave hendrik (Chenopodium bonus-henricus). Met zulke voedzame planten vulden de dorpsbewoners in vroegere tijden hun voeding aan. Na een lange winter waren veel wilde planten immers al snel eet­ baar, lang voordat de planten in de groentetuin geoogst konden worden. Ook qua wilde bloemen is er van alles te vin­ den. In de lente barst het van de bonte crocussen (Crocus vernus), stengelloze sleu­ telbloemen (Primula vulgaris) en lelietjesvan-dalen (Convallaria majalis), maar die vroegbloeiers hebben allang plaatsge­ maakt voor allerlei andere soorten. Zo herken ik onder andere adderwortel (Persicaria bistorta), lupine en grootbloemig vingerhoedskruid (Digitalis grandiflora).

Overwinteren Een stukje verderop wandel ik langs een veldje waarin een ezel staat te grazen. Plot­ seling klinkt de karakteristieke roep van een buizerd, maar ik zie de middelgrote roofvogel nergens. Soms zie je een buizerd, speurend naar prooien, op een paaltje in een weiland zitten. Ook andere vogels als tapuiten (Oenanthe oenanthe) en klapeksters (Lanius excubitor) gebruiken zulke uitkijkpos­

52 BERGEN magazine

ten, maar vandaag staan de paaltjes rond­ om het ezelweitje er verlaten bij.

Toch is het, zoals vanmorgen al bleek, over het algemeen fantastisch vogels kijken in en rondom een bergdorp. Ook in de winter, en al helemaal als dorpsbewoners voederta­ fels bijhouden. Dan kun je op winterse dagen een ongelooflijke hoeveelheid ver­ schillende soorten zien: meesjes, goudvin­ ken, roodborstjes, grote bonte spechten, noem maar op. Dat vogels vooral in de win­ ter de aanwezigheid van de mens opzoe­ ken, zie je ook op skistations: daar vind je op het terras soorten als alpenkauwen (Pyrrhocorax graculus) en sneeuwvinken (Montifringilla nivalis) die aangetrokken worden door het voedselaanbod.

Ook grotere dieren, zoals herten, reeën en gemzen, bezoeken in een strenge winter bij voedselgebrek wel eens het dorp om voedsel en bescherming tegen de koude te vinden. En sommige diertjes overwinteren zelfs binnen; in oude schuren, stallen en warempel zelfs in woonhuizen. Zo beho­ ren eikelmuizen (Eliomys quercinus) tot de familie van de slaapmuizen, een klein groepje knaagdiersoorten die een winter­ slaap houden. Soms vinden ze daarvoor ergens binnen een geschikt plekje. En dat kan voor aardig wat geluidsoverlast zor­ gen! Want de sociale en luidruchtige eikelmuizen zijn dan vooral ’s nachts actief. Voorlopig echter is er buiten volop voedsel en warmte te vinden, want het is hartje zomer in Servoz. Daar herinneren de kwetterende zwaluwen hoog in de lucht me wel aan.

BERGWIJZER Servoz is een bergdorpje in het Franse departement Haute-Savoie. Het ligt in de vallei van de Arve tussen Chamonix-MontBlanc en Saint-Gervais-les-Bains aan de voet van de Pointe Noire de Pormenaz (2307 m). Het is prachtig wandelen in en rondom het traditionele dorp dat niet alleen gemakkelijk toegang beidt tot het Pormenazketen, maar ook tot het Mont Blancgebied, de Rochers des Fiz, Aravis en Prarion.

KAART

IGN Carte de randonnée 3531 ET, St-Gervaisles-Bains / Massif du Mont Blanc, 1:25.000 MEER WETEN

www.servoz.com – officiële website van het toeristenbureau.

WAT LEEFT ER IN...?

In de serie Wat leeft er in…? deelt Simone van Velzen haar kennis en enthousiasme over de bijzondere natuur die je in de bergen op je pad tegenkomt. Simone studeerde wildlife management aan het Van Hall Instituut in Leeuwarden en woont nu in Chamonix-Mont-Blanc waar ze haar passie voor natuur en buitensport naar hartenlust kan combineren.

Volg Simone op www.facebook.com/ natuuropjebergpad

Gletscherbahnen Kaprun AG

www.alpendreams.eu

Daarom Alpendreams Deskundige Nederlandstalige persoonlijke aankoopbegeleiding met een sterk voorlichtend karakter. In alle rust begeleiden wij bij het zoeken, kopen, beheren, (ver)bouwen en evt. verhuren van uw (tweede) woning in Oostenrijk. Onze dienstverlening ter plaatse ontzorgt en brengt in bijna alle gevallen geen extra kosten met zich mee. Tot slot zijn wij als enige aanbieder in Oostenrijk Mondi Approved: een grote extra zekerheid voor u!

Tel NL: +31 (0)6 52 06 61 70 | Tel AT: +43 (0)6 991 0658 625 | Tel BE: +32 (0)9 329 55 73 www.alpendreams.eu

WANDELEN

Karawanken & Julische Alpen

Met het hoofd in de Hoe is het mogelijk dat ik Slovenië mijn leven lang over het hoofd heb gezien! Het kleine Alpenland heeft alles wat een bestemming aantrekkelijk maakt. De mensen zijn lief, de meren schitterend en bergen indrukwekkend.

Hoogste tijd om die eens van dichtbij te gaan verkennen.

TEKST & FOTO’S CAROLINE VLIETSTRA

We klimmen een half uurtje en genieten van dit fotogenieke uitzicht over het meer van Bled met zijn kleine eilandje in het midden.

54 BERGEN magazine

Op de top van de Mahavscek ligt een boekje waar we, gehinderd door het slechte weer, met moeite onze naam inschrijven.

H

et is nog vroeg als echtgenoot Jan en ik met een kop koffie op het terras van hotel Linhart in het dorpje Radovljica de sfeer in ons op proberen te nemen. Gisteravond zijn we aangekomen in de hoofdstad, Ljubljana, en na een ritje van twintig minuutjes gearriveerd in dit schattige dorp.

Deze ochtend hebben we een afspraak met Miha Gantar. De gids kent de Julische Alpen op zijn duimpje en heeft een slimme formule bedacht om mensen van zijn ber­ gen te laten genieten. “Natuurlijk gaan wij ook weleens mee als gids, maar er zijn genoeg mensen die het helemaal niet fijn vinden als we er de hele trip bij zijn. Ze wil­ len alleen op pad, maar vinden het fijn als alles geregeld is. En dat bieden wij.”

Wij zijn van dat soort mensen; wel de gemakken, maar dan graag zonder gids.

Miha heeft de overnachtingshut geboekt, zorgt dat onze koffers naar ons volgende hotel worden gebracht, geeft een telefoon met gps en noodnummers mee, een power­ bank en een uitgebreid schema van de wandeling. Zo kunnen we veilig op pad.

Op de planning van de aankomende twee dagen staat een tocht van de Vogel (1922 m) naar de berghut Dom na Komni (1520 m).

De volgende morgen zal onze trip verder gaan naar Lepena. De hoogste berg van Slo­ venië, de 2864 meterhoge Triglav, laten we links liggen. Buiten het feit dat deze berg al vaker is beschreven, is hij erg toeristisch.

Tijdens de trip die wij gaan maken, zullen we hooguit een enkeling tegenkomen.

Maar eerst wil Miha ons het meer van Bled BERGEN magazine 55

WANDELEN

Karawanken & Julische Alpen

56 BERGEN magazine

Een magisch moment. Terwijl we uitrusten met uitzicht op het grootste meer van Slovenië, Krnsko jezero, komt de zon achter de wolken vandaan.

De So a met zijn kenmerkende turquoise kleur.

Eenmaal uit de wolken lopen we over ezelpaden naar het Krnsko-meer.

onze hut te lopen, kunnen we altijd nog afdalen. Miha stemt gelukkig in en even later brengt de kabelbaan ons naar 1535 meter hoogte. Al zwevend hebben we een fantastisch uitzicht. Het is herfst en de bomen zijn een groot kleurenpallet. Maar zodra we uitstappen zien we nog maar bar weinig. En dan zijn we nog niet eens op de top! Miha besluit om bij ons te blijven, samen met ons een stuk op te lopen, maar ons daarna toch weer mee naar beneden te nemen. Ondanks dat we de top niet over kunnen, blijven we een paar uur in de ber­ gen en maken een mooie tocht. Het is laat in de middag als we weer met de kabelbaan naar beneden glijden en Miha ons naar de Bohinj-vallei rijdt. Ondanks dat het weer hoog in de bergen niet is opgeknapt, mogen we wel op eigen houtje naar de Dom na Komni lopen.

Het is zes uur ’s avonds en al bijna donker als we aan onze klim naar de berghut beginnen, van 650 naar 1520 meter hoogte, een klim van 870 meter waarvan we meer dan de helft met ons hoofdlampje afleggen.

We lopen zigzaggend over een oud bevoor­ radingspad en daar hebben we, zo in het donker, een flinke kluif aan. Over achten melden we ons dan eindelijk bij Goran, de huttenwaard. “You’re late”, is zijn enige reactie. Vijf minuten later belt Miha met de vraag of we goed zijn aangekomen. We krij­ gen zuurkool met worst, een hete kop thee en een tweepersoonskamer met opgemaak­ te bedden en wastafel. Wat een luxe!

“Ook Slovenen verdwalen”

en Bohinj laten zien. En dat is niet voor niets; terwijl wij hier op het terras van de eerste zonnestralen genieten, liggen de top­ pen van de bergen volledig in de wolken.

Als het weer niet opknapt vindt Miha het onverantwoord ons de kam over te laten gaan. Dat is even schrikken, maar we besluiten positief te blijven.

Bled, Bohinj en wolken Bled dus, dé bezienswaardigheid van Slove­ nië. Het meer met het eilandje in het mid­ den ligt er prachtig bij. We klimmen een half uurtje en genieten van dit fotogenieke

uitzicht. “Naar het eilandje ben ik vaak gezwommen, maar mocht natuurlijk nooit in mijn zwembroek de Maria Hemelvaarts­ kerk in”, lacht Miha. Na Bled worden we ook nog even meegenomen naar het meer van Bohinj, gelegen in het Nationaal Park Triglav. Dit meer is minstens zo mooi, maar een stuk minder toeristisch.

Nog steeds zijn de toppen van de bergen in dikke mist gehuld, maar we zijn hier met een missie: we willen wandelen! We stellen voor om in ieder geval naar het Vogel-skige­ bied te rijden en naar boven te gaan. Als het onverantwoord is om vanaf daar naar

Als we de volgende dag vroeg uit de veren zijn, zien we dat ook deze dag mistig van start gaat. Toch willen we vroeg op pad. We hebben een tocht van zeven uur voor de boeg en willen niet nog eens in het donker lopen. De 17 kilometer lange tocht loopt van Dom na Komni richting Govnjac en Mahavscek. Nadat de eigenaar ons meer­ dere malen op het hart heeft gedrukt voor­ zichtig te zijn (“hier verdwalen ook Slove­ nen, hoor”) gaan we op pad. We krijgen nog snel het telefoonnummer van de hut met de mededeling dat we altijd kunnen bellen, mits bereik…

Het eerste stuk loopt door de bomen met een lichte daling. Dan komen we bij de Govnjac-alpenweide waar we twee kanten op kunnen. De eigenaar van de hut heeft BERGEN magazine 57

WANDELEN

Karawanken & Julische Alpen

ons aangeraden de iets langere, maar beter begaanbare route te lopen. We slaan rechts­ af, klimmen, blijven enthousiast te klim­ men en, jammer genoeg, lopen verkeerd; een foutje dat ons zo’n half uur extra kost.

Weer terug op het juiste pad stijgen we naar onze eerste top, de Mahavscek op 2005 meter. We lopen over de kam in kei­ harde wind en dikke mist. Naar zeggen schijn je hier een schitterend uitzicht te hebben… Op de top vinden we geen kruis, maar een ijzeren kistje met daarin een boekje. Al waaien we uit ons hemdje, is het boekje klam en moet ik ver zoeken voor een werkende pen, mijn naam moet erin!

En toen was er zicht Zodra we afdalen zien we voor ons iets opdoemen dat wij op deze hoogte niet zo snel hadden verwacht. Voor onze neus, in de zon, duiken verschillende ruïnes op.

De Kasarna za Lepocami, barakken, zijn rond 1930 gebouwd als onderdeel van de Alpenmuur om de grens tussen Italië en het na de Eerste Wereldoorlog ontstane Joegoslavië te bewaken. De Italiaanse grenswachters waren daar tot 1943 gesta­ tioneerd. Er ontbreken wat daken en ste­ nen, maar ze staan er nog verbazingwek­ kend goed bij.

Over ezelpaden vervolgen we onze weg en komen uit bij een geweldig meer, het Krnsko jezero (jezero betekent ‘meer’).

58 BERGEN magazine

Vanaf daar beginnen we aan de zes kilome­ ter lange afdaling richting de vallei van Lepena. Een steile wandeling naar beneden waar we nog dagen plezier (spierpijn) van zullen hebben. Een paar kilometer voor aankomst sturen we een appje naar Miha die voor vervoer naar ons hotel zal zorgen.

Na negen uur dikke mist, harde wind en gelukkig ook wat zonuren, komen we aan bij de volgende hut, Dom dr. Klementa Juga. Daar staat de taxi, zoals gepland, al op ons te wachten.

Via ferrata Onze taxi brengt ons naar Hotel Mangart in het dorpje Bovec in de vallei van de Soča.

Ben je niet sportief, dan heb je hier weinig te zoeken; hou je van avontuur, dan is dit paradijs. Hier kun je kanoën, raften en klet­ tersteigen. Dit laatste gaan wij doen. We hebben afgesproken in Kanin. Kanin is met zijn 2293 meter het hoogste skigebied van Slovenië. De 26-jarige Franci is baas van de skipiste en heeft deze gloednieuwe via fer­ rata aan laten leggen. Zodra we ons in de klimgordels hebben gehesen gaan we op pad. Het wordt een schitterende klim. De lucht is strakblauw, de zon schijnt en het uitzicht is adembenemend. We zien de Ita­ liaanse grens en de Soča met zijn kenmer­ kende turquoise kleur. Deze klim zou wat ons betreft eeuwig mogen duren, maar er staat meer op het programma.

Prachtige rit We moeten terug naar Bovec waar we wor­ den opgepikt door Emma Faber, een Neder­ landse die hier als gids haar brood verdient.

Emma heeft, samen met haar echtgenoot, huis en haard in Nederland verruild voor een oud grenshuisje hier in Slovenië. “De oude grens van Italië en Slovenië loopt dwars door onze slaapkamer. Dit land heeft maar twee miljoen inwoners en het is hier nergens druk te noemen, maar waar ik woon, zie je helemaal geen mens.” Emma Faber is dol op dit land, wat ze ook duide­ lijk maakt met de opdruk op haar t-shirt: sLOVEnia. Ze rijdt ons via de Vršič-pas naar Radovljica, dichtbij Begunje. Een drie uur durende, prachtige rit die ons brengt naar de Karawanken, een bergketen in de zuide­ lijke Kalkalpen op de grens van Oostenrijk en Slovenië. In het dorpje Radovljica slapen we in Gostišče Draga, een overnachtins­ gplek die tussen een berghut en een pen­ sion in blijkt te zitten. Het is tevens het beginpunt van onze laatste klim van deze veel te korte trip.

De volgende morgen staat Sašo Gašperin van het toeristenbureau ons op te wachten.

“Vandaag ga ik jullie naar de bekendste hut van Slovenië brengen: Roblekov dom.” De hut heeft de prijs ontvangen voor ‘Beste berghut van 2017’. “Er zijn verschillende redenen waarom de hut de prijs heeft ont­

V.l.n.r.: Door het immense gat in de berg hebben we voor en achter ons een prachtig uitzicht.

Deze via ferrata brengt ons over smalle randjes, maar er kan ons niets gebeuren.

De broers Avsenik hebben met hun lied Na Roblek bom odsel de berghut Roblekov dom beroemd gemaakt.

vangen, maar de belangrijkste is het beken­ de liedje Na Roblek bom odsel (“Ik ga naar Roblek”), geschreven en geproduceerd door de broers Avsenik, vroegere inwoners van dit dorp en, volgens Sašo, wereldberoemde accordeonisten.

De weg omhoog is een gemoedelijke klim van tweeënhalf uur. Onderweg komen we dagjesmensen tegen. De meesten slepen een stuk kachelhout mee naar boven, een traditie als je Roblekov dom bezoekt. “Deze hut brengt veel herinneringen naar boven”, vertelt Sašo. “Het is een gewoonte om als jonge man je vriendin mee naar deze hut te nemen. Samen met andere stelletjes wordt er in de hut gefeest en iedereen blijft sla­ pen. Daar gaat ook het lied van de broers Avsenik over. De jongens en meisjes vragen hun vader hen los te laten. Ze trekken de bergen in, bergen die symbool staan voor de vrijheid. Je kunt je voorstellen dat ik deze wandeling vaak heb gemaakt…”

Na een aangename wandeling komen we aan bij de beroemde Roblekov dom. Foto’s van de broers Avsenik pronken aan de muur, accordeonmuziek klinkt uit de spea­ kers. Het is lunchtijd en de hut is gevuld met gezinnen. Dat zal, zodra de zon achter de bergen is gezakt en de dagjesmensen allang weer thuis zijn, veranderen. Dan zul­ len verliefde jongeren de hut overnemen.

Een mooie traditie die, naar ik hoop, nog heel lang in ere zal worden gehouden

BERGWIJZER Parel van het Sloveense Alpengebied is Nationaal Park Triglav met natuurlijk de 2864 meter hoge berg Triglav. Deze wandelroute wordt in de zomermaanden drukbezocht, daarom kozen wij voor een andere route.

BESTE PERIODE

Juni t/m september. Door de vroege sneeuwval in september 2017 gingen veel hutten dicht, maar de Dom na Komni is het gehele jaar geopend.

VERVOER

Met de auto van Utrecht naar Radovljica is 1.157 km. Vliegen op Ljubljana airport kan natuurlijk ook. KLM, Transavia en Adria bieden rechtstreekse vluchten aan. Vanaf de hoofdstad rijdt elk uur een bus naar Bohinj (www.rome2rio.com). Vanaf Ljubljana kan je ook de trein naar Radovljica of Bohinj pakken.

Komni (1520 m). 870 m, 2½ uur.

•D ag 2: Dom na Komni (1520 m) – Planina Govnjac (1470 m) – Mahavscek (2005 m) – Bogatin (1977 m) – Bogatinsko Sedlo (1800 m) – Krnsko jezero (1400 m) – Dom dr. Klementa Juga (700 m). 535 m, 1300 m, ong. 7 uur.

•D ag 3: Via ferrata in Bovec bij Kanin Skiresort (www.kanin.si).

• Dag 4: Gostiš e Draga (950 m) – Roblekov dom (1657 m) – Gostiš e. 707 m, 5 uur.

KAARTEN

• J ulijske Alpe, Sidarta, 1:50.000, te koop via: mijnslovenie.com • B ohinj Triglav–Krn–Crna prst, Sidarta, 1:25.000 GIDSEN

•w ww.slotrips.si – Gids Miha Gantar.

• www.sloveniaselfguided.com LEESTIP

Slovenia in your hands, Adele Gray & Vladimir Dulovi , Komshe, ISBN 9788686245168, Te bestellen via: komshe.com/shop/slovenia-eng/ MEER WETEN?

https://mijnslovenie.com

SLAPEN

• Hotel Linhart (linharthotel.com).

• Dom na Komni (www.pd-ljmatica.si/ Koce/37/Dom-na-Komni).

•H otel Mangart (www.hotel-mangart.com).

• Gostiš e Draga (www.gostisce-draga.si).

GELOPEN TOCHT

De auteur liep twee dagen in de Julische Alpen en een dag in de Karawanken.

• Dag 1: Skistation Vogel (1535 m) – berg Vogel (1922 m) – skistation. Vervolgens met de auto naar het einde van Bohinjvallei. 390 m stijgen, 1¼ uur. Restaurant Okrep evalnica Savica (650 m) – Dom na

In Slovenië volg je de rood met witte rondjes.

BERGEN magazine 59

IN DE WOLKEN

Derryveagh Mountains

MOUNT ERRIGAL

TEKST & FOTO’S JESSICA DE KORTE

Mount Errigal schittert in muziek­ video’s van Enya en Clannad. Dat krijg je met zo’n locatie tussen meren en moerassig land. Op de top kijk je uit over de fjorden, meren en eilanden van het Ierse Donegal.

How can I keep from singing? zong Eithne Pádraigín Ní Bhraonái, oftewel Enya Patri­ cia Brennan. Misschien was het wel de berg Errigal die haar familie zoveel muzikale inspiratie gaf. Samen met haar zus en

60 BERGEN magazine

de broers van Clannad groeide ze vlakbij op, in Gweedore, een Iers-Gaelischsprekend dorpje in het graafschap Donegal.

“De Kelten vereerden de berg”, vertelt gids Séamus Doohan (50) van Walking Donegal met een zangerig accent. “De Ierse naam was An Earagail: onze boom. Je kunt de berg overal vandaan zien en hij heeft een soort piramidevorm, dus het is een handige wegwijzer.” Omdat de Engelse overheersers de plaatselijke taal niet begrepen, maakten ze er maar Errigal van.

Tijdens een weekje Donegal zie ik de berg in vele gedaantes. Half bedekt door don­

kere wolken, terwijl de veengrond met alle macht liters regenwater probeert op te slor­ pen. Bij een zonsondergang in een roze gloed, zijn omtrek scherp gespiegeld in het meer Lough Nacung. In een laag mist. En onder een strakblauwe lucht.

Ierland kan nu eenmaal vier seizoenen op een dag hebben. Dus als de lucht op een middag opentrekt, springen we in de auto, om bij de voet van de berg aan te komen wanneer de meeste wandelaars aan het afdalen zijn. Mooi! Het is luxe om de drukst bezochte berg van Donegal bijna voor jezelf te hebben.

Errigal en het blauwe Lough Nacung

wordt er gewerkt aan een natuurlijk pad dat je wél kunt zien en dat minder nat is, door er bijvoorbeeld kleine steentjes op te leggen. Tegelijk mag het ook weer niet te opzichtig worden.” De EU schenkt meer dan een half miljoen euro voor het project.

Hogerop wordt het langzaam droger. De laagstaande zon doet de witte pluimpjes tussen het gras oplichten, die in de wind wild heen en weer gaan. Wollegras. Al is door de gelijkenis met katoenpluizen de Engelse naam toepasselijker: cottongrass.

Oud treinspoor Dan maakt het gras plaats voor rotsblokken kwartsiet en komt het ruige landschap.

Door de witte bovenlaag doet Errigal van veraf besneeuwd aan, maar dat is optisch bedrog: sneeuw ligt er bijna nooit. Séamus vertelt lachend dat de meeste Ieren geen ski’s in huis hebben, maar dat een enkeling wel eens naar beneden is geskied.

Al is het geen intensieve klim, is het toch even goed opletten waar we de voeten neer­ zetten, terwijl de wind het balanceren er niet makkelijker op maakt. Hier en daar staan steenmannetjes. Séamus vertelt dat het voor sommige van zijn gasten voelt het alsof ze de Everest beklimmen. “Ze zijn zo blij als ze de top bereiken, geweldig om te zien. Ieder heeft zijn eigen doel.”

Daar komt de rest in zicht van de Seven Sisters, zoals de bergen door lokale bewo­ ners worden genoemd. Mackoght (608 m) met de bijnaam Wee Errigal (pietepeuterige Errigal), die door het kwartsiet inderdaad familie lijkt. Achter het kronkelende Altan Lough staan Aghla More (637 m) en Ardlou­ ghnabrackbaddy (526 m). Ha ja, die mooie Scrabble-naam werd ook alweer door de Engelsen opgeschreven en komt van Ard Loch na mBreac Beadaí, ‘het hoge meer van de smakelijke forel’. Mac Uchta – zoon van de bergboezem – werd Mackoght.

Natte grond Omdat de klim niet zo lang duurt, kun je met gemak wat later op de dag beginnen.

Al hinkend en springend is het zoeken naar de droogste stukjes gras in het moerasland.

Dat er nergens hekjes of paaltjes staan, is de charme van Ierland, maar niet zo best voor de berg die aan erosie onderhevig is.

“Het oorspronkelijke pad is onzichtbaar geworden,” legt Séamus uit. “Daarom

Weersomslag Slierten wit kruipen langs de berg alsof het vulkaandampen zijn. Soms drijft er eentje over ons heen; een koude, vochtige wolk die zich in een hoog tempo verplaatst. In de ver­ te zijn sommige bergtoppen al verstopt, maar onze eigen top is inmiddels goed zichtbaar.

“Het weer kan hier in één keer omslaan”, zegt Séamus. “Toch heb ik nog nooit gehoord dat er iemand gered moest worden.”

We hebben geluk, want in het noorden is de lucht nog nagenoeg blauw. De rivier Glenna glinstert in de verblindende zon. Het voelt ineens behaaglijk warm in een shirtje en korte broek! En dus kunnen we er rustig voor zitten: het glooiende landschap, met

Mount Errigal is met 751 meter de hoogste berg van de Derryveagh Mountains. Die liggen in Donegal, West-Ierland, tussen Gweedore en Glenveagh National Park.

WANDELING

Parkeren aan de R251, oostelijk van dorp Dunlewy. Het is ook mogelijk de berg vanaf het westen (steiler) of noorden te beklimmen.

3 à 4 uur, ong. 500 m.

KAART

OSi Discovery Series, 01 Donegal, 1:50.000, ISBN 9781907122415 MEER WETEN?

www.ireland.com/nl www.walkingdonegal.net

daarachter de oceaan. In de zee liggen de eilanden Inishbofin, Inishdooey en Inisbeg.

Tory Island heeft zijn koning, die door de honderddertig bewoners wordt gekozen. Het zit hier vol verhalen en legendes en dat ver­ baast me niets, als ik zo over het sprookjes­ achtige decor uitkijk. Een uitzicht van 360 graden, overal water en groen. Schapen klauteren langs de steile hellingen.

One Man’s Pass Over een heel smal pad, One Man’s Pass, komen we bij de top uit, waar een lokale wandelaar net een blikje bier heeft openge­ trokken. “Het geweldigste vind ik de ont­ moetingen op deze berg”, zegt Séamus. “Zo was er eens een vrouw uit Israel met een viool die hier begon te spelen. Ja, die heeft ze naar boven getild.”

De wolken hebben ons inmiddels bereikt.

Ineens zien we niets anders meer dan wit en voelt het héél koud. Maar ook dat levert een presentje op: een cirkelvormige regenboog met een schaduw die qua vorm op een engeltje lijkt. Een paar minuten later trekt de hemel weer open en kunnen we over dezelfde weg terug naar de parkeerplaats.

Over Poisoned Glen hangt inmiddels een oranje gloed. De giftige vallei? Dat was mogelijk een taalfoutje – alweer – van die Engelsen! In het Iers zou de naam Gle­ ann Nemhe zijn, de hemelse vallei, maar dat lijkt nu eenmaal veel op Gleann Neim­ he. Terwijl het er zo vredig is. Je hoort er vanzelf de muziek van Enya bij.

Over de Brennan-familie gesproken: hun geboorteplek Gweedore ligt vlakbij. Je vindt er nog altijd de kroeg Leo’s Tavern, van de vader, die twee jaar geleden op negentigja­ rige leeftijd het leven liet. Een prima plek om af te sluiten met een Irish Coffee. “Een mooie dag gehad?” vraagt zoon Bartley. Kon niet beter.

BERGEN magazine 61

MOUNTAIN BOOTS HANDCRAFTED WITH PASSION WORN AROUND THE WORLD

Design chosen by the Hanwag Women’s Alliance

JOUW ADVERTENTIE HIER? Hanwag Tatra Light Lady GTX® Deze zeer welkome aanwinst in de Tatra familie van HANWAG weegt door haar speciale schachtopbouw en de innovatieve, zeer lichte maar stabiele Vibram® Integral Light zool, maar liefst 300 gram minder dan de Tatra Lady GTX. Het bovenwerk is opgetrokken uit suède en polyamide. De speciale f lexzone in de manchet biedt een uitstekend comfort rond het enkelgewricht. De waterdichte en goed ademende Gore-Tex® voering houdt je voeten droog waarmee deze functionele lichtgewicht een perfecte begeleider is tijdens wandeltochten op middelzwaar terrein met lichte bepakking.

HANDCRAFTED IN EUROPE

BERGEN magazine

Bel of mail Klaartje Grol +31 (0)30-6933727 /kgrol@virtumedia.nl

BOEKENBERG

Met medewerking van reisboekhandel De Noorderzon, Arnhem www.denoorderzon.nl

LOFZANG OP HET BERGLEVEN

WANDELEN OP DE LOFOTEN

D

oor de vakanties met zijn vader leert de jonge Pietro uit Milaan de gemoedelijkheid van het leven in de

Boven de poolcirkel in het noorden van

bergen kennen. Hij knoopt er een vriendschap aan met

Noorwegen ligt de prachtige archipel van de

de zwijgzame Bruno, een jongen uit het dorp die zijn

Lofoten. De natuur op de bergachtige eilan-

leven voor geen geld zou willen opgeven, ook al bloedt

den is divers, wat het een uitermate ge-

zijn dorp stilletjes aan dood. Jaren later brengt een

schikt gebied maakt voor wandelingen en

beschikking in het testament van zijn inmiddels gestor-

trektochten. David Souyris, een Franse

ven vader Pietro terug naar de vakantieplek uit zijn

berggids, en Magdalena Brede, een Frans-Noorse, richtten in

jeugd. Samen met Bruno knapt hij een oude ruïne op

2012 Exploranor Travel Agency op, een reisbureau dat gespeci-

een alm op, waarin Bruno en zijn vriendin tegen alle

aliseerd is in wandelen daar. Hun kennis en ervaringen hebben

gezond verstand in een traditioneel boerenbestaan pro-

ze vorig jaar samengebracht in een Franstalige wandelgids.

beren op te bouwen.

Hiking the Lofoten islands is een mooi geïllustreerde uitgave

Wie van de bergen houdt en De acht bergen leest, heeft op bijna elke pagina een

die nu ook in het Engels beschikbaar is. Hij bevat 60 dagwan-

soort van déjà vu: precies dat gevoel ken ik! Hoewel er feitelijk niet zo heel veel ge-

delingen en 1 trektocht door de hele archipel van 11 dagen.

beurt, worden er met grote tijdsprongen toch decennia overbrugd. Daardoor kabbelt

Het 222 pagina’s tellende boek zit goed in elkaar. Na een in-

elk hoofdstuk voort op het ritme van de bergbeek waarlangs Pietro dagelijks met zijn

troductie over onder andere klimaat, flora, fauna, beste wan-

ezel van de alm naar het dorp loopt en terug. De acht bergen is meer een heimat­

delperiode, hoe er te komen en een adequate voorbereiding,

roman met een beperkt aantal personages en gaat over vriendschap, levenskeuzes

worden de diverse eilanden belicht. De wandelingen zijn op-

en de verknochtheid aan de streek. Pietro’s beschrijvingen van landschappen, geu-

gedeeld in zes moeilijkheidsgraden aangegeven met ‘wandel-

ren, gevoelens, herinneringen en indrukken zijn fijnbesnaard en vormen de grote

schoentjes’ in verschillende kleuren. Dat maakt deze gids erg

charme van deze roman. Desondanks overviel mij tijdens het lezen vaak een gevoel

praktisch. De wandelaar kan zich goed voorbereiden dankzij

van spijt, dat ik destijds mijn avondcursus Italiaans al na twee jaar opgegeven heb.

de informatie over duur, hoogteverschillen, het type wande-

Anders had ik liever Le Otto Montagne gelezen. Was ons Nederlands maar zo muzi-

ling en het risico op sneeuwval naargelang de periode. Bo-

kaal als het Italiaans! Aan de vertaling ligt het trouwens niet; die is zo goed als een

vendien is niet alleen het landschap maar zijn ook de wandel-

Nederlandse vertaling maar zijn kan.

routes zelf nauwkeurig beschreven. WYSIWYG: Wat beschre-

De acht bergen is een trage roman die bestsellerveelvraten zou kunnen ontgooche-

ven staat, is wat je daadwerkelijk te zien krijgt Dit komt de

len. De auteur bewaart het ene dramatische moment voor het allerlaatste hoofdstuk,

wandelaar goed van pas, want bergwandelen op de eilanden

waardoor dit wat geforceerd overkomt, ook al zou zo’n slotakkoord een eventuele

is over het algemeen een pittige bezigheid vanwege het rui-

Hollywoodverfilming tot een tranentrekkende kassakraker maken (ik moet ongewild

ge landschap en het ontbreken van markeringen. Naast de

aan het verhaal van Out of Africa denken). Vind je weinig actie en veel sfeer echter

Franse en Engelse versie verschijnt er in het voorjaar/de zo-

oké en zitten de bergen je in het bloed, zoals bij Pietro en Bruno, dan is De acht ber-

mer van 2018 een Duitse vertaling. (Astrid van Amerongen)

gen zonder meer een aanrader. (Jonathan Vandevoorde)

De acht bergen Paolo Cognetti, De Bezige Bij, ISBN 9789023466413, € 19,99

Hiking the Lofoten Islands David Souyris & Magdalena Brede, M & D Smart Factory (Engelse vertaling), ISBN 9789082664409, € 34,50

VIA FERRATA’S IN EEN NIEUW JASJE Via Ferratas of the Italian Dolomites is al weer de

belangrijkste uitrustingsstuk (wat dacht je van

plaats van de genoemde

derde druk van deze Engelstalige gids, maar van

de klettersteigset, James?). Of hij stelt dat vallen

650 en in route 55 is de

een andere auteur: James Rushford. De gids be-

heel gewoon is bij het rotsklimmen, maar dat je

stijging/daling 1000 meter

schrijft 75 routes in de noordelijke helft van de

een val in een ferrata beter kunt vermijden. Ze-

en zeker geen 2000. Een

Dolomieten en is ten opzichte van de vorige twee

ker, maar zijn eerste uitspraak doet vermoeden

structurelere tekortko-

edities behoorlijk gerestyled. De foto’s zijn van

dat de auteur alleen maar perfect afgezekerde

ming vind ik dat nergens

uitstekende kwaliteit en erg uitnodigend. De

sportklimroutes van nabij heeft gezien.

de hoogtes van start- en

routekaartjes zien er ook gelikter uit. En met de

De ruggengraat van de gids vormen natuurlijk de

eindpunt vermeld worden.

meest recente informatie in de hand voorkom je

routebeschrijvingen. Over het algemeen is daar

Hierdoor begin je als lezer

verrassingen. Goed om te weten bijvoorbeeld dat

weinig op aan te merken. Elke routebeschrijving

te zweven en kun je niet in één oogopslag vast-

de kabelbaan naar de start van de iconische Fer-

start met een korte karakteristiek, waarna een

stellen of de vermelde stijging en daling kloppen.

rata Ivano Dibona een paar jaar geleden is afge-

beschrijving volgt van de aanrijroute, de klimroute

Kortom, deze gids is voor ferratisti die de Duitse

broken, zodat je nu 700 meter door puin omhoog

en de afdaling. In de meeste gevallen worden ook

taal niet machtig zijn het aanschaffen waard,

moet krabbelen om het startpunt te bereiken.

nog één of meer routevariaties genoemd.

maar is voor zijn volgende druk op een aantal

Aan de inleiding is niet veel veranderd: de be-

Nog enkele kritische kanttekeningen: feiten en

punten voor verbetering vatbaar. (Bert Vonk)

langrijkste tips voor veilig klettersteigen komen

cijfers van te overbruggen hoogteverschillen zijn

natuurlijk aan bod. Hier en daar laat Rushford

soms niet correct. Een greep: In route 47 hoeft er

belangrijke zaken weg of doet onhandige uit-

maar 900 meter gestegen te worden; de gids

spraken. Hij zegt bijvoorbeeld niets over het ge-

vermeldt 1200 m stijgen/dalen. In route 54 is de

bruik van handschoenen en noemt de helm het

stijging/daling vanaf de Col Tondo 900 meter in

Via Ferratas of the Italian Dolomites: Vol 1 – 75 routes – north, central and east ranges James Rushford, Cicerone, ISBN 9781852848460, € 22,50 BERGEN magazine 63

Advertorial

Maak je hoofd leeg op de

Kitzbüheler Alpen Trail

Foto: Marcia van Bijnen

D

e Kitzbüheler Alpen staan natuurlijk bekend om het brui­ sende wintersportleven. Maar steeds meer mensen ontdekken ’s zomers dit heerlijke bergwandelgebied, met afwisselende landschappen, culinaire hoogtepunten en vooral veel rust. Een aan­ rader is de KAT Walk. Deze loopt door afge­ legen gebieden, waar je heerlijk van de stil­ te in de bergen kunt genieten.

De Kitzbüheler Alpen Trail, kortweg de KAT Walk, is een meerdaagse

2 KAT Walks

wandeltocht van Hopfgarten naar St. Ullrich am Pillersee in Tirol.

De KAT Walk kent twee variaties: de KAT Walk Alpine en de KAT Walk Compact. De Compact-variant brengt je in vijf etappes naar St. Ullrich am Pillersee. De KAT Walk Alpine is één etappe langer. Bij de Alpinevariant leg je in zes dagen iets meer dan honderd kilometer af. Ook ga je hoger de bergen in. Maar welke route je ook kiest, deze is altijd gevarieerd. Onderweg loop je

Een week wandelen door de frisse alpenlucht, ver weg van alle dagelijkse beslommeringen. Onderweg geniet je van prachtige uitzichten op grasbergen en witte toppen. En na een dag stappen staan de culinaire specialiteiten in de pensions en hotels langs de route voor je klaar.

TEKST DAAN COUWENBERGH FOTO’S PIETER VONIER – PW WERBUNG UND MARKETING

64 BERGEN magazine

KAT WALK

Langeafstandwandelroute door de Kitzbüheler Alpen 106 km, 6350 hoogtemeters, zes etappes.

Een toptoer voor wandelliefhebbers die houden van uitzichten en die aan de zonzijde dwars door de Kitzbüheler Alpen loopt. Gewoon starten en zorgeloos genieten dank zij de voordelige aanbiedingen!

Top KAT Walk-aanbieding inclusief bagagetransport.

7 nachten per persoon met halfpension in een 2-persoonkamer vanaf € 539,– Boek nu voordat het te laat is!

Meer aanbiedingen: www.kat-walk.at/buchen

door bossen en over groene almen terwijl je geniet van de fantastische uitzichten op de Kitzbüheler Alpen. En vanaf de Hintenkar­ scharte bijvoorbeeld, waar je op de derde dag langskomt, heb je zelfs een schitterend uitzicht op de besneeuwde Hohe Tauern.

Iedere wandelaar die ervaring heeft met afwisselend terrein kan de route lopen. De paden lopen vaak over grindwegen en kar­ rensporen. Klauteren of met kettingen langs steile afgronden wandelen hoeft niet.

Wel moet je een behoorlijke conditie heb­ ben, want de etappes door de afgelegen gebieden zijn vrij lang en je legt aardig wat hoogtemeters af.

Tijdens die lange etappes ben je echt hele­ maal weg van alle hektiek. Want hoewel dit gedeelte van de Alpen vernoemd is naar de plaats Kitzbühel, merk je niks van de drukte in dat toeristenoord.

Loop de KAT Walk met een gids In 2018 is het ook mogelijk om de KAT Walk onder begeleiding van een gids te lopen. De gidsen kunnen je alles vertellen over de omgeving. Ze wijzen je op de bloe­ menpracht op de almen, weten alles over oude boerderijen die je onderweg tegen­ komt en kunnen je de mooiste verhalen van Alpenschrijver Sepp Kahn vertellen. Wie weet kom je hem onderweg nog wel tegen.

Wandelen, niet sjouwen Het doel van de KAT Walk is wandelen, niet sjouwen. Dus hoef je je tijdens de tocht geen zorgen te maken over zware rugzak­ ken. Je bagage gaat mee met het bagage­ transport. Fijn, want daardoor hoef je alleen nog maar een kleine dagrugzak mee te nemen, en kun je optimaal van de omge­ ving genieten.

OVERNACHTEN

Overnachten langs de KAT Walk doe je in een van

een pakket dat je thuis gestuurd krijgt. Hierin vind

de pensions of in de drie- en viersterrenhotels

je alle informatie die je onderweg nodig hebt, zoals

langs de route. Daar staat je bagage na je wandel-

een goede kaart. Ook worden je overnachtingen

dag al voor je klaar en natuurlijk een uitgebreid di-

vooraf gereserveerd op basis van halfpension.

ner- en ontbijtbuffet, waarmee je je weer helemaal kan opladen voor een nieuwe dag in de bergen.

Meer weten?

Kitzbüheler Alpen

Aanbiedingen en pakketten

Kirchberg – Hopfgarten- St. Johann in

Het is mogelijk jouw tocht over de KAT Walk geheel

Tirol – Fieberbrunn

te laten organiseren. En dan heb je alsnog een

info@kitzalps.com

wandelvakantie op maat. Bij je arrangement hoort

www.KAT-Walk.nl Info@kat-walk.at

OPENING KITZBÜHELER ALPEN BERGSOMMER Om het zomerseizoen in te luiden, worden van 10 mei t/m 3 juni op veel plekken in de Kitzbüheler Alpen activiteiten georganiseerd om het begin van de bergzomer te vieren. Verspreid over de regio vind je een programma vol sport, cultuur, natuur en natuurlijk heerlijke culinaire lekkernijen. Wat denk je van een wandeltocht voor vroege vogels met een ontbijtje op de alm? Of een wandeling waarbij een gids je wijst op alle heilzame kruiden die in

je eerste stappen op de

Meer informatie over

de bergen groeien?

KAT Walk zetten, met als

de opening van het zomer-

Wil je alvast kennismaken

eindpunt restaurant

seizoen?

met de KAT Walk? Dat kan

Umadumstüberl op

Kijk voor het hele programma op:

ook! In een dagtocht kun je

1829 meter hoogte.

www.bergsommeropening.at

BERGEN magazine 65

VOOR WONEN, WERKEN EN LEVEN IN HET BUITENLAND GA NAAR WWW.VERTREKNL.NL/MAGAZINE

Indonesië

VERGEZOCHT

‘GUNUNG BAGGING’

Vulkanen verzamelen in Indonesië De ene verzamelt postzegels of sleutelhangers, de andere vulkanen.

Wanneer wij voor een jaar in Indonesië neerstrijken, vechten meer dan honderdtwintig van die kanjers om onze aandacht. Al lonkt de actiefste van het hele zootje, Merapi, net iets nadrukkelijker dan de rest. Relaas van een jongensfascinatie voor een berg.

TEKST & FOTO’S TOM PEETERS

Tropische hogedrukpan.

Merbabu gezien vanop de flanken van Merapi.

BERGEN magazine 67

VERGEZOCHT

Indonesië

Klauterstuk op Merapi, op de achtergrond de vulkaan Merbabu.

H

et is vier uur ’s ochtends wanneer vanuit de vallei onheilspellende kreten schallen. We staan te ploe­ teren op de stoffige flanken van Gunung Merapi, letterlijk: de berg van vuur.

Merapi is de gevaarlijkste vulkaan van Indo­ nesië. Van de ruim honderdtwintig actieve exemplaren roert deze knaap zich het vaakst. Niet dat we daar wat van merken, de setting is ronduit mystiek. We klimmen tij­ dens een heldere nacht bij volle maan en hebben onze hoofdlamp amper nodig. Ach­ ter ons tekenen zich de contouren van Mer­ babu af, Merapi’s minder actieve tweeling­ broer. Verderop nog een stuk of vier andere vulkanische landschapsbulten. Het lijkt wel – excuses voor het cliché – een sprookje, totdat het gekweel ons uit onze vroege dag­ droom haalt. De imam van het dorp roept luidkeels op tot het ochtendgebed.

Schimmen in de nacht Enkele maanden eerder belanden we als uitwisselingstudenten in Indonesië. Onze

68 BERGEN magazine

We willen – letterlijk – vulkanen verzamelen.

Gunung bagging heet dat medestudenten arriveren met verschillende motieven. De ene wil Javaanse gamelan leren bespelen, de andere droomt van de offerrituelen van het eiland Sumba, een derde heeft de brandende ambitie om zich te laven aan een cocktail van alle in Kuta (Bali) vindbare geestverruimende sub­ stanties. Voor ons is het jaar in Jogjakarta een dekmantel om zoveel mogelijk bergen van de archipel te beklimmen. We willen – letterlijk – vulkanen verzamelen.

Gunung bagging heet dat, naar de website over het beklauteren van gunung-gunung, Indonesische bergen.

Jogjakarta ligt in het midden van Java, een der epicentra van de Ring van Vuur. Hier klopt het Javaanse hart het luidst, een hart­ slag die het ritme van Merapi volgt. De stad leeft bij de gratie van de kolos die boven de

stad torent. Helaas is die vaker omsluierd met smog dan de lokale schoonheden met hoofddoeken. Op de zeldzame dagen dat z’n contouren zich aftekenen aan de hori­ zon van de stad, is het zonneklaar: dit is een droom van een berg, een prachtige reus met een dramatische spitse top. Geef een kind een potlood en vraag het een vulkaan te tekenen en het resultaat zal er zo uit­ zien. Aanlokkelijk dus, maar ook intimide­ rend. Toch maar even elders oefenen, keu­ ze te over voor trips.

Ter repetitie trekken we naar Sumbawa, de ascetische versie van Lombok. In een uit­ hoek ligt daar Tambora, een vulkaan die van ver lijkt op de schulp van een schildpad. Al blijkt snel dat de beklimming geen uitstap naar de zoo is. We beginnen tussen koffie­ plantages, maar die gaan plotsklaps over in

Tambora: klimmen door de weelderige jungle.

Merapi’s gedenksteen aan zijn slachtoffers.

Op de top wordt de Indonesische vlag geplant.

Dageraad op de top van Tambora.

broeierige jungle. Op kolossale omgevallen boomstammen trachten we ons evenwicht te bewaren. Priknetels wachten aan beide kanten ervan op onze misstap. Het lijkt een spelletje Mario. Onze gedachten dwalen af naar 10 april 1815, toen Tambora oerend hard uit een hazenslaapje van een millen­ nium ontwaakte. De razernij was amper te

bevatten. Toen het stof wegtrok, bleef er van de 4300 meter hoge berg nog 2800 meter over. De uitbarsting blies honderdzestig kubieke kilometer as de lucht in. Ter verge­ lijking: de IJslandse tongbreker Eyjafjallajö­ kull hield in 2010 het trans-Atlantische luchtverkeer al aan de grond met – ochar­ me – een kwart kubieke kilometer. Van­ wege de grillen van Tambora ging 1816 de boeken in als ‘jaar zonder zomer’ – het luk­ te de zon wereldwijd amper door de aswaai­ er heen te breken. De gevolgen waren lood­ zwaar: de jaren erna stonden overal ter

wereld synoniem met koude en honger. “Op deze berg woonde het Tambora-volk”, ver­ telt gids Iwan, “De uitbarsting vaagde die beschaving weg… officieel toch. Tijdens nachtelijke jachtpartijen zien dorpsbewo­ ners nog geregeld schimmen.”

Vriendelijke klootzak We kunnen in de tent de slaap niet vatten.

Niet dat we niet moe zijn – de klim van zeven uur heeft er goed ingehakt. Onze insomnia heeft andere redenen. Horen we daarbuiten gerommel? Is het onweer?

BERGEN magazine 69

VERGEZOCHT

Indonesië

BERGWIJZER Indonesië ligt in de Ring van Vuur, ’s we­relds tektonisch meest actieve gebied. Naast buitensporig veel aardbevingen uit zich dat in een myriade aan (al dan niet) actieve vulkanen. Moedige bergbeklimmers wagen zich op het gros daarvan.

We bereiken de kraterrand van Merapi.

De geesten van het Tambora-volk? Of het gebrul van een ontwakende vulkaan? De berg mag dan slapen, dood is hij niet. We zijn zelden zo blij geweest gewekt te worden door een luidruchtige Indonesiër. In onze rush naar de top klimmen we langs boom­ loze bergkammen en zien we in de verte vuurtjes. “Geen Tambora-geesten, wel jagers uit de vlakte”, murmelt Iwan. “Het is hier vergeven van het wild.” Na wat geploeter door zwart vulkanisch zand staan we op de top van Tambora. De vulkaankrater is zes kilometer breed. Steile wanden leiden onze ogen naar een turquoise meer, een kilome­ ter dieper. Te denken dat hier een geologi­ sche oogwenk geleden nog lava pruttelde!

Dit is dus de destructiefste vulkaan uit de gedocumenteerde geschiedenis.

Over dood en vernieling gesproken, ook Merapi kan er wat van. Gemiddeld kwelt de vulkaan eens om de drie à vier jaar de lokale bevolking. Om de dertig tot honderd jaar maakt Merapi het extra bont. Dan is de berg van vuur op ramkoers en vallen er slacht­ offers. Zoals in 2010, toen de zwaarste uitbar­ sting in 140 jaar voor 350 doden zorgde. Toch wonen er veel mensen op de flanken van het Beest. “Zij beschouwen Merapi als een vrien­ delijke klootzak”, zegt Christian Awuy, die er al enkele decennia trektochten organiseert.

“Ja, Merapi doodt mensen met lava, gloed­ wolken en modderstromen. Maar hij beloont hen ook met vruchtbare vulkanische minera­ len. Merapi is een occasionele brenger des doods, maar een constante gever van leven.”

Hordenrace En dan sta je daar opeens op de flanken van Merapi je richting uitputting te zwoe­ gen tussen een hoop op selfies beluste Indo­ nesiërs. Gunung bagging is immens populair bij Javaanse studenten. We hebben vrien­ den opgetrommeld – als we een gloedwolk

70 BERGEN magazine

op ons dak krijgen, hebben we alvast iemands hand om tot moes te knijpen.

Het uitzicht maakt heel wat goed. Vanuit de vruchtbare vallei tussen Merapi en Merbabu leidt een steil pad door de velden. Boeren telen er geen rijst, maar aardappelen. In geen tijd zitten we in de ruige natuur. Hier voelen we ons thuis, hier kan niemand ons storen, hier… “Allaaaaaahoe Akbar!” Even ver­ geten dat Java één groot woongebied is, waar je nooit verder weg bent van de mos­ kee dan in de VS van een McDonald’s.

Wanneer we de boomgrens passeren, bestaat de ondergrond enkel nog uit rotsen.

Ver kan het niet meer zijn. De zon begint te branden en Indonesische klimmers houden een massale fotosessie bij een gedenkplaat voor Merapi-slachtoffers. Onze acolieten gooien hun armen omhoog. “Hoera, we staan op de top van Merapi!”

“Euh, vrienden, niet om de pret te beder­ ven, maar kijk daar eens.” De armen gaan omlaag, de gezichten bedrukken. Een van hen herinnert zich opeens haar hoogte­ vrees. Voor ons doemt het beangstigend steile laatste deel van de klim op. Mensen­ stipjes sukkelen als mieren naar boven.

Elke stap omhoog betekent twee meter naar beneden schuiven in het losse zand.

Maar, zoals altijd, is de beloning op de top de hordenrace meer dan waard.

En zo begint ons uitwisselingsjaar met een knaller. Gelukkig geen letterlijke, want Merapi is braaf. Gunung bagging blijkt een uitstekend excuus voor uitgebreide omzwer­ vingen doorheen de gordel van smaragd.

Hoewel onze teller enkele maanden stokt vanwege het regenseizoen, baggen we uitein­ delijk negen toppen, waarvan sommige meermaals. Dat betekent ook dat er nog meer dan 110 gunung-gunung wachten op ons tweede rondje. Zoals de Indonesiërs zeg­ gen: Ayo! Komaan, vooruit met de geit!

BESTE PERIODE

Je klimt best in het droge seizoen. Naast een drijfnat pak riskeer je tijdens de moesson ook aardverschuivingen. Indonesië is groot, dus de seizoenen verschillen per regio. Voor Java en Sumatra, de eilanden met de meeste vulkanen, is de periode mei tot oktober de beste.

VERVOER

Avonturiers geraken overal met minibusjes (bemo’s) en ojeks, brommertaxi’s. Wie meer luxe wil, kan voor een schappelijke prijs een auto met chauffeur huren.

VISA

Gratis voor een maand, te verkrijgen bij aankomst op de luchthaven.

SLAPEN

Het basiskamp van de meeste klimtochten ligt in bergdorpjes. Daar is meestal goedkope basisaccommodatie te vinden.

BERGGIDS

Niet elke klim behoeft een gids. Sommige routes zijn populair en hebben duidelijke paden: verdwalen is onmogelijk. Win vooraf informatie in. Beroep je bij twijfel op een lokale gids. Meestal vinden gidsen jou in het basiskamp voordat jij hen vindt.

KAARTEN

Meer dan een fotokopie van een handgetekende kaart vind je meestal niet. De website Gunung bagging (zie onder) laat gebruikers gratis gps-tracks uploaden en downloaden.

LEESTIP

Tambora – The Eruption That Changed the World, Gillen D’Arcy Wood, Princeton University Press, ISBN 0691150540 ONZE TIP

• Je begint de beklimming van Merapi rond 2 uur, opdat je de zonsopkomt kunt bewonderen. Vergeet dus niet warme kleding mee te nemen en een hoofdlamp.

• Tawar (afdingen) zit diep in de Indonesische cultuur geworteld. Beding echter hooguit 30 procent korting. Je bent immers een (welvarende) gast.

MEER WETEN?

www.gunungbagging.com – uitgebreide informatie over alle vulkaanbeklimmingen van Indonesië, inclusief tips over vervoer, accommodatie, vergunningen en dies meer.

VOLGEND NUMMER

Het volgende nummer van BERGEN MAGAZINE verschijnt op 15 juni THEMA

EN OOK NOG

Langs iconen van de Franse & Catalaanse

PYRENEEËN

Dolomieten

Peuteren en kleuteren in het Pustertal

Foto: Frank Peters

Haute-Savoie

7 redenen om de Tour des Fiz te lopen

Tussen Vorarlberg en Tirol Huttentocht met het hele gezin

Bivakkeren in de Alpen

Dichter bij de natuur kom je niet!

Wat leeft er in het gras?

Over klein gespuis en andere onderkruipsels

NOG GEEN ABONNEE? Meld je vóór 4 juni aan, dan krijg je het volgende nummer gewoon thuisgestuurd! www.bergwijzer.nl/abonnement

ONZE PARTNERS

www.fjallraven.nl

www.deuter.nl

www.berghaus.com

www.mountain-network.nl

www.columbia.com

www.rab.equipment/ww

www.mildadventures.org

www.masters.it

www.lowealpine.com/ww

www.hanwag.nl

www.myswitzerland.com

www.taurusoutdoor.nl

MÉÉR VOOR BERGWANDELAARS WWW.BERGWIJZER.NL Geen winactie meer missen? Ú www.bergwijzer.nl/nieuwsbrief

Alles over schoenen, rugzakken, etc? Ú www.bergwijzer.nl/uitrusting

Bergen Magazine cadeau geven? Ú www.bergwijzer.nl/abonnement

Vakantietips?

Ú www.bergwijzer.nl/vakantietips

De leukste berghotels?

Ú www.bergwijzer.nl/accomodaties

De mooiste wandelroutes?

Ú www.bergwijzer.nl/wandelroutes