Bergen Magazine 2 2021

1950-1960 HET GOUDEN DECENNIUM IN DE HIMALAYA & KARAKORAM BERGEN magazine

inspiratie voor bergwandelaars

magazine

Jaargang 14 Nr 2 mei 2020 € 6,99 2020 - 2

otherwise I get bored. I want to train as a mountain and ski guide, to help other people also have amazing experiences in the mountains, in safety.”

FINN KOCH, ASPIRANT MOUNTAIN GUIDE, WITH THE GUIDE LITE 30+. For FINN KOCH, variety is the spice of life — particularly when he has an ultra-light mountain pack on his back, like the new Guide Lite.

JOTUNHEIMEN GRUYÈRES HIMALAYA & KARAKORAM KITZBÜHELER ALPEN BASKENLAND PICOS DE EUROPA VORARLBERG

“I like to keep it varied and exciting — climbing, mountaineering, trail running —

MACHTIG JOTUNHEIMEN

Noorwegen

In het land van Peer Gynt

Huttentocht in de

hete Gruyères Vakantietips

Vorarlberg Kitzbüheler Alpen

2x avontuur in Noord-Spanje

Baskisch gebergte Picos de Europa

WIN EEN AIRCONTACT PRO VAN DEUTER T.W.V. €290 AP

VOLGEND NUMMER

Het volgende nummer van BERGEN MAGAZINE verschijnt op 12 juni 2020 THEMA

EN OOK NOG

3x WALLISER ALPEN

Foto: Jonathan Vandevoorde

LOOP MEE VOOR VLUCHTELINGEN WERELDWIJD

Västerbotten

Wildernis-walhalla in Zweeds Lapland Veilig bergwandelen

Hoe leer je dat?

Basiskamp

Gasteinertal, Oostenrijk

MET VIJF ROUTES DOOR HEEL NEDERLAND

Een eeuw natuurbescherming

Succesverhalen in de Alpen

• Huttentocht hoog boven het Val de Bagnes • Drie 3000’ers voor de kwieke wandelaar • Valsesia, de ‘piccolo Himalaya’ van Italië

NOG GEEN ABONNEE? Meld je vóór 1 juni aan, dan krijg je het volgende nummer gewoon thuisgestuurd! www.bergwijzer.nl/abonnement

THE NO 1 OUTDOOR TROUSERS FOR ME Maier Sports – The fitting specialist.

Anything that works has to fit first.

That‘s why our trousers come in 36 men‘s and 25 women‘s sizes.

Whether standard, short, long, wide or slim – there‘s a perfect fit for everyone.

www.maier-sports.com/en

BERGEN

inspiratie voor bergwandelaars

magazine

TIJDLOOS

Jaargang 14, nummer 2, mei 2020 Bergen Magazine is een uitgave van Virtùmedia en verschijnt vijf keer per jaar Redactieadres Bergen Magazine Postbus 595, 3700 AN Zeist www.bergwijzer.nl Hoofdredactie Jonathan Vandevoorde Eindredactie Marcia van Bijnen Redactie Daan Couwenbergh, Noes Lautier, Frank Peters, Jan van der Straaten, Peter Strookman, Simone van Velzen, Bert Vonk, Sean Vos Verder werkten aan dit nummer mee Karin Anema, Kris Clerckx, Robert Eckhardt, ­Ignace Fermont, Gijs Hardeman, Rian Lanenga, Harald Pauli, Paul Petit, Bart Videler Vormgeving TwinMedia bv, Culemborg, Sanne Heuker Bladmanagement & advertenties Klaartje Grol, kgrol@virtumedia.nl, Telefoon +31(0)30-3072248 Marketing & samenwerkingen Emma van Breen, evanbreen@virtumedia.nl Telefoon +31(0)30-3072246 Druk Veldhuis Media, Raalte Distributie Nederland: Aldipress, www.aldipress.nl België: AMP, www.ampnet.be Uitgever Nederland Virtùmedia, Pepijn Dobbelaer (pdobbelaer@virtumedia.nl) Postbus 595, 3700 AN Zeist Telefoon +31(0)30-6920677 Uitgever België Virtùmedia, Pepijn Dobbelaer PO BOX 955, 1934 EMC-Brucargo Abonnementen De prijs voor een abonnement bedraagt € 32,45 per jaar (vijf nummers). Aan een abonnement buiten Nederland of België zijn extra verzend­ kosten verbonden. Neem hierover contact op met de klantenservice.

Abonnementen kunnen bij ieder nummer ingaan en worden elk jaar vernieuwd. Aanmelding kan via onze website www.bergwijzer.nl of via de klantenservice op telefoonnummer +31(0)850407400 (ook voor vragen over bezorging).

Adreswijzigingen dienen schriftelijk te worden doorgegeven met vermelding ‘Bergen Magazine’ en van de oude en nieuwe adressering en het nieuwe telefoonnummer.

Opzeggingen dienen schriftelijk met een termijn van minimaal 1 maand te worden doorgegeven.

Contact: Uitgeverij Virtùmedia, t.a.v. Bergen Magazine, Postbus 595, NL-3700 AN Zeist.

Tel. 085-0407400, e-mail: klantenservice@virtumedia.nl Lees hier hoe we met uw persoonsgegevens omgaan www.virtumedia.nl/privacy-statement © Bergen Magazine. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

ISSN 1873-8966.

N

iemand ontsnapt aan de corona­crisis, en dus publicaties in de sector van de zogenaamde vrijetijdsbladen zoals het onze ook niet. Persreizen van redacteurs worden geannuleerd of voor onbepaalde tijd uitgesteld. Aangekondigde reportages passen beter in een latere editie – dít nu even niet.

Toegegeven: adverteerders zijn nerveus: moeten we nu wel reclame maken voor onze regio? Een planning die half maart nog heilig was, belandt twee dagen later in de prullenbak. En drie dagen later die ook weer. Alles lijkt vloeibaar te zijn. Je zou als hoofdredacteur van minder koppijn krijgen.

Dat is ook de reden dat deze uitgave van Bergen Magazine een paar weken later verschijnt dan gepland. Gelukkig geven onze adverteerders ons mooie tijdschrift hun blijvende vertrouwen. Daar zijn wij ze dankbaar voor, zoals ik ook jou wil bedanken voor de aanschaf van dit nummer, want een ‘vrijetijdschrift’ kan zonder lezers ook niet bestaan. Je treft in dit nummer daarom meer commerciële bijdragen dan gebruikelijk aan, maar dat heeft alles met bovenstaande vloeibaarheden te maken.

Ver vooruit kijken blijft helaas nog wel enige tijd een dingetje, vrees ik. Als een vakantieland de ene dag aankondigt dat het zijn horeca weer opengooit, kan de realiteit twee weken later evengoed weer helemaal anders zijn. Wie zal het zeggen? Vandaar dat het ook weinig zin heeft om jou in onze actualiteitenrubriek voor te lichten over de pandemie en wat dat betekent voor je vakantieplannen. Daarin verschijnt per

definitie toch oud nieuws, omdat de rubriek drie à vier weken voor verschijningsdatum wordt samengesteld. Gelukkig hebben we ook een online redactieteam dat dichter op het hier en nu zit. Dat zal jou over de situatie in je favoriete vakantieland up-to-date houden, via de nieuwsbrief en, dichter op de bal, onze sociale mediakanalen met tips voor leuke alternatieven.

Want jij wilt toch graag weten of je komende zomer nog wel naar de bergen kunt vertrekken? En of de berghutten wel open gaan bijvoorbeeld? We zullen erover berichten, online en misschien zelfs ook in het volgende (juni-)nummer van Bergen Magazine, voor zover de toekomst zich laat voorspellen op dat moment.

“Editing a magazine about climbing is not the same as climbing itself. Even so, there is a thrill to pulling together each issue, and deadlines add a sense of urgency to the process.

Christian Beckwith, voormalig hoofdredacteur The Alpinist Magazine

Daar moeten we het mee doen. Gelukkig blijft één ding altijd bestaan: inspiratie. Die vind je zeker in onze reportages, die zich onderscheiden door hun degelijkheid, mooie fotografie en vooral: tijdloosheid.

Zoals de bergen. En voorlopig lopen die nog niet weg.

jvandevoorde@bergenmagazine.nl @mild_adventures @jvandevo

 Tijdloos zijn ook de bergen van Jotunheimen in Midden-Noorwegen. Dertig jaar na zijn laatste bezoek is er volgens onze hoofdredacteur in het landschap helemaal niets veranderd. Anders is het met alles wat eromheen gebeurt. En dat hoeft niet altijd slecht nieuws te zijn. Foto: Jonathan Vandevoorde BERGEN magazine 3

IN DIT NUMMER

Foto’s: J. Vandevoorde

18

JOTUNHEIMEN IN DE BERGEN VAN PEER GYNT Vroeger kwamen veel kunstenaars, waaronder Edvard Grieg, naar Jotunheimen om inspiratie te vinden in dit ultieme Noorse berglandschap, het ‘huis van de reuzen’. Dertig jaar na zijn laatste bezoek keerde ook onze hoofdredacteur terug en liep er enkele dagtochten, gebruik makend van lokale vervoersmiddelen. Veel is in die tijd veranderd, maar het landschap van Peer Gynt is voor eeuwig.

4 BERGEN magazine

34

Foto: Sergey Ashmarin

51

26

46

26 GRAND TOUR DES VANILS UITDAGINGEN IN DE GRUYÈRES

51 PICOS DE EUROPA DE RECONQUISTA ACHTERNA

Het was eind juni zo heet in de Gruyères, Zwitserland, dat wat een aangename tocht met hier en daar een proeverijtje had moeten worden, een echte fysieke uitdaging werd.

34 HIMALAYA & KARAKORAM HET GOUDEN DECENNIUM Met de beklimming van de Annapurna in 1950 begon de verovering van de achtduizenders. Tien jaar later werd de top van de dertiende, de Dhaulagiri, gehaald.

Maar er zijn toch veertien achtduizenders?

De Ruta de la Reconquista is een meerdaagse trektocht door een van de onherbergzaamste regio’s van Zuid-Europa. Lopend langs diepe kloven ontdek je een fascinerend wandelparadijs.

EXTRA 2 x REISINSPIRATIE UIT OOSTENRIJK 41 KITBÜHELER ALPEN 57 VORARLBERG

46 BASKENLAND NAAR DE BEESTENBERGEN We wandelen met de kinderen langs schapen, paarden en koeien. Gieren zweven boven ons hoofd. In de verte zien we de grijze top van de Aizkorri opdoemen, ons doel in de Baskische bergen.

Berglicht 6

Jouw foto 14

Bergbeklimmers

Lente in de bergen

Actueel 8 Uitgerust 11 Uitgeprobeerd 13

Tot op zekere hoogte 33 Valvrees

Boekenberg 56

BERGEN magazine 5

BERGLICHT

BERG­ BEKLIMMERS TEKST & FOTO FRANK PETERS We moeten eigenlijk bovenlangs over de rand lopen voor het mooie en wereldberoemde uitzicht op het Geis­ lermassief (Gruppo delle Odle) in de Dolomieten, maar we lopen onderlangs.

Waarom weet ik eigenlijk niet. Wie heeft dat bedacht? Dat doe je toch niet? Maar het is al te laat. Vanaf het kabelbaan­ station Seceda moest ik zo nodig nog een paar foto’s maken waardoor ik nu alweer achter de groep en de feiten aanloop. Ik kan nu als enige bovenlangs gaan, maar dan heb ik geen foto’s met wandelaars. Toch maar onderlangs om de groep weer in te halen en dan bij het tweede gedeelte langs de afgrond te lopen. De dilemma’s van een fotograaf.

Halverwege komt mist opzetten. Ook dat nog. Straks helemaal geen goed beeld van de bergen waar ik al zo lang naar heb uitgekeken. Een paniekerige onrust circuleert in mijn onderbuik.

Gelukkig ben ik nog net op tijd om twee van m’n tochtgenoten vast te leggen in de opkomende mist met de ruige Odletoppen op de achtergrond. Eigenlijk best een gaaf beeld en anders dan het standaardbeeld vanaf het pad langs de afgrond. Geniaal gedaan jongens. Alsof het zo bedoeld was. Wat heb ik dat toch goed bedacht ;-).

Ú

De Odle-toppen doemen uit de nevel op.

Camera: Canon EOS 5D mark II Lens: Canon EF 24-70mm f/2.8L op 70 mm Diafragma: f/14 Sluitertijd: 1/160 sec ISO: 100

6 BERGEN magazine

BERGEN magazine 7

ACTUEEL

SPEURTOCHT: TEKENINGEN OP ZWITSERSE KAARTEN De Zwitsers staan bekend om hun precisie. Ook hun topografische

sneeuwveld dat in werkelijkheid ook vlak onder een – overigens roemruchte

kaarten staan erom bekend. Maar wie de kaarten van Swisstopo goed

– bergtop ligt. Op andere momenten konden de cartografen niet veel anders

bekijkt, komt niet alleen hoogtelijnen, ingetekende rotspartijen, glet-

dan fantasierijk te werk gaan. De hiervoor genoemde bergwandelaar beklimt

sjers en paden tegen, maar ook wel eens een marmot, een vis, of zelfs

een berghelling waarvan de gegevens niet op tijd beschikbaar waren. Omdat er

het bevallige silhouet van een naakte vrouw.

anders een lege vlek op de kaart zou staan, liet de cartograaf zich even gaan.

De kleine tekeningetjes zijn te vinden op de website zelf van het Bundesamt

Hoe kon dit?

für Landestopografie, kortweg Swisstopo. Met de filter Zeitreise (in het En­

Veel van die tekeningetjes staan al lang niet meer op de kaarten die je nu koopt.

gels journey through time) kun je de evolutie van de Zwitserse landkaarten

Een topografische kaart moet immers zo nauwkeurig mogelijk zijn en een teke­

van 1864 tot nu bekijken. En wie veel geduld heeft en heel goed zoekt, kan

ningetje is natuurlijk allesbehalve een exacte weergave van het terrein. Volgens

een aantal van deze kleine doodles ontdekken. Met een scherpe blik ontwaar

de protocollen waarmee cartografen werken, zouden zulke krabbeltjes ontdekt

je tussen kronkelende hoogtelijnen en een beekje het silhouet van een beval­

moeten worden voordat de kaarten gepubliceerd worden. Daarbij is het een

lige dame, vormen symbolen voor boompjes en rotsen samen een vrolijk ge­

raadsel hoe de tekenaars de controleurs om de tuin hebben geleid, al hebben ze

zichtje, zwemt er een vis in een meer, kruipt er een spin op een bergtop rond,

bij Swisstopo wel een vermoeden. Tekeningetjes zouden zijn toegevoegd bij de

zit een marmot op de uitkijk en probeert een bergwandelaar een top te halen.

laatste correctierondes, óf door handig gebruik te maken van verschillende kleurenvellen bij de drukker. Zo zou een bevallig silhouet dat uit lijnen en vlak­

Inspiratie uit de natuur

ken in verschillende kleuren bestaat, pas na de druk zichtbaar zijn geworden.

Die kleine, cartoonachtige tekeningetjes zijn kleine escapades van de verder altijd minutieus werkende cartografen geweest. Zeker in een tijd waarin het

Online speurtocht

maken van een kaart nog grotendeels handwerk was, lieten de cartografen zich

Veel van die doodles zijn inmiddels al weer van de papieren kaarten verdwe­

nog wel eens inspireren door de vorm van natuurlijke elementen op de kaart om

nen. Als er voor een herziening en herdruk een andere cartograaf aan de kaart

hun creativiteit de loop te laten. Zo wordt het lijf van de spin gevormd door een

werkte, haalde deze vaak het figuurtje van zijn voorganger weg. Maar online zijn ze dus bewaard geble­ ven, in een of meer eerdere versies van de kaarten die op de tijdreispagina gear­ chiveerd zijn. Internetters kunnen zich dus wagen aan een speurtocht om alle fi­ guurtjes te ontdekken. Hier­ onder geven we er al een paar weg. Succes! (DC)

 Je speurtocht begint hier: https://bit.ly/2xsDEl3

Bron: Bundesamt für Landestopografie Swisstopo

2019: MINDER ONGELUKKEN IN ZWITSERSE ALPEN In haar jaarlijkse rapport stelt de Zwitserse Alpen Club (SAC-CAS) vast

te zitten door uitputting of verdwaald zijn. Ziekte, meestal hartproblemen,

dat er vorig jaar ten opzichte van 2018 tien procent minder ongevallen

is de derde oorzaak voor een interventie.

zijn geregistreerd tijdens bergsportactiviteiten waarbij hulp werd in-

90 procent van alle sterfgevallen gebeurt ook tijdens het bergwandelen.

geroepen. Op nummer één staat wederom bergwandelen.

Vreemd genoeg vielen zes dodelijke slachtoffers te betreuren op een zoge­ naamde wandelweg, die in Zwitserland met een gele ruit wordt aangege­

Het ene jaar is het andere niet. De sneeuwrijkere winter ten opzichte van

ven. Op deze relatief brede paden zou je niet zo snel ongelukken verwach­

2018, de kortere hittegolf in de zomer en de sneeuwdump die het hoog­

ten waar de bergredding aan te pas moet komen, laat staan sterfgevallen.

gebergte in september te verduren kreeg, hebben ertoe bijgedragen dat er

Het zijn aparte gevallen. Van die zes doden was er één persoon die achter­

minder bergtochten zijn gemaakt in 2019. Daardoor zijn ook ‘slechts’ 2909

uit liep voor een betere selfie, struikelde en over de rand naar beneden

ongevallen geregistreerd in de Zwitserse Alpen. Een daling van 10 procent

viel. Nog iemand ging van de winterwandelweg af zijn hond achterna, be­

ten opzichte van 2018 (3211 gevallen). Er zijn ook minder ongelukken met

gaf zich daardoor op een steile sneeuwhelling en gleed naar beneden, de

dodelijke afloop: 177 in plaats van 207 het jaar ervoor.

rotsen tegemoet. Een ander slachtoffer was een vrouw die werd verplet­ terd door een omvallende rotte boom.

Wandelgevaar

Mountainbikers en parapentevliegers moesten in 2019 ook vaak geholpen

Bergreddingsdiensten worden nog steeds het vaakst gebeld door berg­

worden, meer dan bergbeklimmers. (PP)

wandelaars (1343 personen) die gevallen zijn (588) of ergens vast komen

8 BERGEN magazine

BISGLETSJER (CH) IN BEWEGING Monitoringsysteem voor de Bisgletsjer.

Foto: Geopraevent/Google Earth Ù

De beweging van de Bisgletscher op de flanken van de bekende Weisshorn en Bishorn in het Mattertal in Wallis, wordt nauwlettend gevolgd. Hij schuift doorgaans vijf tot tien centimeter per dag. Maar zijn snelheid is in de loop van januari aanzienlijk toegenomen. Dankzij vaste camera’s is het opgevallen dat de scheuren in het ijs steeds meer en sneller opengaan.

De Bisgletsjer is geen ‘onbekende’ voor wetenschappers en de lokale bevolking van het dorp Randa langs de spoorlijn naar Zermatt. Er bre­ ken regelmatig stukken van de tong af, daar waar het hellingspercen­ tage tot 60 procent bedraagt. In het verleden veroorzaakte de Bis­ gletsjer dood en verderf: in 1636 maakte een lawine van ijs 37 slacht­ offers in het dorp. Op 5 februari 1980 bedekte een ijslawine de weg en de spoorlijn. Gelukkig vielen er toen geen doden te betreuren, tenzij één paard.

Randa zelf ligt op ongeveer drie kilometer afstand van de gletsjertong en is voorbereid op eventuele noodsituaties. Er is een monitoring­ systeem dat uitgerust is met twee camera’s met hoge resolutie die de bewegingen van de gletsjer in de gaten houden. Een complementair radarsysteem, geïnstalleerd op vijf kilometer afstand in het dal, is in staat om direct alarm te slaan zodra een sneeuw- of ijsmassa afbreekt, zelfs als het zicht nul is door slecht weer of mist. De straatweg en de Matterhorn-Gotthardspoorlijn in het dal worden dan onmiddellijk auto­ matisch afgesloten. (JV)

 Meer weten? www.geopraevent.ch/project/monitoring-bis-glacier-randa/

IGN 80 jaar Dit jaar bestaat de Franse kaartenmaker IGN (Institut ­National de l’Information Géographique et Forestière) 80 jaar. Dat wordt het hele jaar gevierd, ­onder andere door in de

En waar was…

TOM VAN DE LEIJ?

archieven te duiken met oude foto’s, kaarten en verhalen. Het heeft in dat kader een documentaire uit 1956 op YouTube ge­

“De gastvrijheid van de Zweden begint bij de deur. Zo geeft deze bruine

plaatst, getiteld La Naissance d’une Carte (“hoe een kaart ont­

beer je een hand bij de ingang van het toeristenbureau van Hemavan. Naast

staat”). De film duur 1 uur 15 minuten en is in het Frans. (MvB)

beren kun je hier in het wild wolven, veelvraten en lynxen tegenkomen.

Verse sporen in de sneeuw van de grootste katachtige van Europa, op weg

 Naar de film: https://bit.ly/38GgKDS

naar de top van de berg Ryfjället, was het wildste wat wij zijn tegengeko­

De wandelkaarten van IGN vind je online op: www.ignrando.fr

men.” Tom vertelt het hele verhaal in het juninummer van Bergen Magazine.

>>>

MEER NIEUWS EN VEEL INFORMATIE VIND JE OP BERGWIJZER.NL/MAGAZINE/2020-2

>>>

BERGEN magazine 9

UITGERUST

Redactie Daan Couwenbergh

Stijlvol op huttentocht Is een jurk niet geschikt voor een bergwandeling? Think again! De Spotless Traveler Tank Dress van Royal Robbins is een hip en comfortabel jurkje waarmee je op een warme dag zo de bergen in dartelt. De jurk heeft alles wat je ook van technische buitensportkleding kent. De polyester stof is luchtig, ademend en rekt goed mee. Daarnaast is het textiel ook nog eens zo behandeld dat die sneldrogend, vuilafstotend én UV-werend is. En extra handig: je hebt twee steekzakken.

Het jurkje is lichtgewicht en klein op te vouwen, waardoor dit een stijlvolle toevoeging is aan je huttentochtgarderobe!

 Adviesprijs: € 99,95 www.royalrobbins.eu

KLEIN MAAR FIJN Of je nu met je backpack de hele wereld over reist of een kampeertrip dichter bij huis maakt, de Primus Essential Trial Stove kan overal mee naartoe. Deze top-mounted gas­ brander is laag en compact, waardoor hij stabiel staat en minder wind pakt. Ook fijn: hij is altijd meteen klaar voor gebruik, waardoor je dus nooit lang hoeft te wachten op die warme kop thee. Koken wordt bovendien een stuk makkelijker, doordat de vlam eenvou­ dig maar precies te regelen is. Handig!

 Adviesprijs € 24,95 www.primus.eu

Voor het lichtere werk Tijdens een lichte bos- of stadswandeling wil je niet op je zware bergschoenen rond­ lopen. De Bellamont LUX III GTX van het Italiaanse merk AKU is daarentegen een lichte wandelschoen voor een makkelijke wandeling door de natuur of tijdens een stedentrip.

En ondanks dat de schoenen licht zijn, bieden ze volop comfort en stevigheid.

De combinatie van leer en Goretex zorgt ervoor dat ze waterdicht zijn, goed ademen én nog een beetje chique ogen ook. En de Vibramzool geeft je goede grip, ook op gladde stenen trappen. Natuurlijk wil het oog ook wat, dus …

 Adviesprijs € 169,90 www.aku.it

10 BERGEN magazine

ECHTE KLIMMERSRUGZAK De nieuwe Guide Lite 30+ van Deuter is een echte klimmersrugzak. Het Lite-­ rugsysteem zorgt ervoor dat schouderbanden makkelijk met je meebewegen, terwijl de rugzak stevig op zijn plaats blijft zitten. Zo heb je ook tijdens lastige passages zo min ­mogelijk last van je rugzak. Daarnaast heeft hij allerlei handige extra’s voor klimmers, zoals een handige helmhouder. En ben je even niet aan het klimmen? Dan kun je de heupband of de klep makkelijk van de rugzak afhalen. Dat scheelt tijdens een ontspannen tochtje weer gewicht!

 Adviesprijs € 149,95 www.deuter.com

Kilometervreters De lage versie van de Waxenstein van Hanwag zijn lichte wandelschoenen, ideaal voor lange tochten door makkelijk terrein. Door de speciale veterverbinding kun je de schoen zo strikken dat ze goed bij de vorm van jouw voeten passen. Tel daarbij ook nog eens de Vibram Ultragrip-zool op en je hebt een wandelschoen waarmee je moeiteloos heel wat kilometers kunt maken.

Heb je wel eens last van allergische reacties op stoffen die in schoenen verwerkt zijn?

Het bio-leer dat Hanwag voor deze schoenen heeft gebruikt, is gelooid zonder gebruik te maken van chroomhoudende stoffen. Dat betekent dat de kans op een allergische ­reactie een stuk kleiner is.

 Adviesprijs € 209,95 www.hanwag.nl

Less is more Met het L.I.M. Barrier Jacket heeft Haglöfs de term high tech wel heel erg letterlijk genomen.

In deze jas zit namelijk technologie verwerkt die ook wordt gebruikt om astronauten op ruimte­ missie warm te houden. Deze jas vormt een perfecte tussenlaag, die je makkelijk onder een regenjack kan aantrekken, zonder dat dit impact heeft op je bewegingsvrijheid. En is het droog? Dan is dit een prima winddichte jas voor in de koude buitenlucht.

Mede dank zij de ruimtevaart is deze jas vederlicht en klein op te vouwen, zodat hij altijd mak­ kelijk in je rugzak past.

 Adviesprijs: € 190,– www.haglofs.com

BERGEN magazine 11

Tip! Gesäuse National Park Trail Unieke 6-daagse huttentocht

Dé reisspecialist voor Alpenvakanties

Kijk op www.alpenreizen.nl of bel 010-7670097

Huttentochten Meerdaagse trails Actieve gezinsvakanties Wintersportvakanties Groepsreizen op maat

UITGEPROBEERD

Veelzijdig Bij de aanblik van de stoere vormgeving en het

weging ik ook maak, hij trekt nergens. Na een re­

lichte materiaal van de Maier Sports Lulaka-

genbui parelde het water er als druppels op die ik

broek had ik al meteen zin om hem aan te trekken

makkelijk kon afschudden. Fijn is ook – zowel bij

voor verschillende outdoor-activiteiten. De stof

reizen als bij sporten – dat de broek zelf weinig

rekt zowel verticaal als horizontaal en welke be­

weegt. De drie zakken met rits en een verborgen zakje dragen bij aan het gebruiksgemak.

Een bijkomend voordeel is dat je de broek zo kan

 Lichtgewicht • Ademend • Water­

afstellen dat je ’m ook stoer in het dagelijkse le­

afstotend • Sneldrogend • UV-bescherming • PFC-vrije materialen • Bewegingsvrijheid • Perfecte pasvorm • Ook in te korten • ­Functionele details

ven kunt dragen. Het is evenwel geen winter­ broek: in de afgelopen zachte wintermaand vol­ deed hij, maar de stof is te dun en niet echt wind­ dicht zodat hij je bij echte kou niet voldoende be­

-– Vrij koele broek

schermt.

 Beschikbaar in vele kleuren en in drie

De Lukaka is gewoon een ideale, functionele

l­engtematen • Adviesprijs: € 89,95 ­ www.maier-sports.com

broek voor reizen, outdoor-activiteiten en vrije tijd. (Karin Anema)

Licht & comfortabel De Banks Lady GTX, een lichtere (A/B-)wandel­

meer zomers weer moeten overgedaan worden.

schoen van het Duitse Hanwag, heb ik kunnen

De Banks Lady GTX heeft een fijne pasvorm:

uitproberen in een vlak en een heuvelachtig

ik heb een smalle voet, maar door een

landschap. Op de vertrouwde Vibram Endurance-

hallux valgus (knobbel aan de zijkant

zool liep ik soepel en had ik op gruishellingen uit­

van de grote teen) heb ik wel ruimte

stekende grip. Op rotsig terrein dempten de zolen

aan de voorkant nodig. Juist dit model

goed. Het rubberen stukje op de neus is een goe­

heeft dat beetje extra ruimte, waar­

de bumper tegen beschadigingen.

door ik mijn tenen vrij kan bewegen.

Bij regen bleek het nubuckleer met het Goretex-

Ook de schoenlip, die aan de boven­

membraan zoals te verwachten waterdicht. Of ze

kant gepolsterd is, voelt prettig

ook goed ademen – wat wel geclaimd wordt – heb

aan. Tenslotte wil ook het oog wat:

ik in de wintermaanden niet echt goed kunnen

ik vind de kleurstelling in antraciet

ervaren, want goretex maakt een schoen door­

en steenrood en de metalen veter­

gaans wel wat warmer. De test zou daarvoor in

haakjes mooi. ­(Karin Anema)

 Pasvorm met iets ­ruimere voorvoet • Functioneel én ­esthetisch • Verzoolbaar • Waterdicht • PFC-vrij  Verkrijgbaar in vier ­kleurstellingen Adviesprijs: € 219,– ­ www.hanwag.nl

Advertentie

De mooiste wandelreizen o.l.v. hoofdredacteur Jonathan Vandevoorde

Rijn- en wijnwandelen (D) 25-29 okt. – Drie dagen in de herfstpracht van de romantische Rijnvallei, UNESCO Werelderfgoed.

Fotoreis Canyons van Utah (USA) 8-18 apr. 2021 – Leer beter landschappen te fotograferen in de meest fascinerende parken van Amerika: Zuid-Utah en de Grand Canyon.

Fotoreis Woestijnen & Canyons (USA) 29 nov.-12 dec. – Leerzame workshopreis door de ‘Grand Canyon state’ Arizona + Zion en Bryce Canyon in Utah.

Je betaalt pas als de reis zeker doorgaat! www.mildadventures.nl

BERGEN magazine 13

JOUW FOTO

WINNAARS FOTOWEDSTRIJD HANWAG

LENTE IN DE BERGEN Is er een mooier seizoen dan de lente

pracht. Dit zijn de twee winnaars. Ze

om van de bergen te genieten?

winnen elk een mooi paar Banks GTX

We kregen weer prachtige beelden

wandelschoenen van Hanwag.

toegestuurd, met veel fleurige bloe-

­Gefeliciteerd!

men en andere, ontluikende lente-

VINCENT CROCE, ENSCHEDE Vincent schoot deze foto in Ftan, in Zwitserland. Ondanks de moeilijke lichtomstandigheden is deze foto dankzij de compositie toch goed gelukt. Je ziet meteen dat geen enkel bloemetje scherp is. Maar juist dát geeft deze foto een bijna zomers karakter. Dat het toch echt lente is, zien we aan de sneeuw op de bergen op de achtergrond.

14 BERGEN magazine

RONNY BRITS, ANTWERPEN Ronny legde deze bloemen in de Dolomieten vast. Een mooi beeld, dat zelfs een beetje onge­ woon is, want hoe vaak zie je een verticale land­ schapsfoto? De foto heeft veel diepte waardoor je er lang naar kan blijven kijken. Daarnaast ademt de foto écht lentesfeer!

IN DE JURY ZATEN: • Jonathan Vandevoorde (hoofdredacteur) • Marcia van Bijnen (eindredacteur) • Marleen Hemminga (Hanwag) • Sean Vos • Frank Peters • Simone van Velzen • Daan Couwenbergh

NIEUWE WEDSTRIJD

BERGDROMEN

Kunnen we komende zomer wel naar de ­bergen toe? Daar piekeren we allemaal wel over. Ondertussen kun je thuis bladeren door je fotoarchief en wegdromen bij zoveel mooie visuele herinneringen … En dan kom je die ene plaat tegen waarvan je meteen denkt: daar zou ik nu willen zijn! Stuur die bergfoto naar ons toe en vertel daarbij waarom hij zo

bijzonder voor je is. De twee mooiste ­inzendingen met het beste verhaal winnen elk een Aircontact Pro 55+15 SL van ­Deuter. Deze stevige trekkingrugzak is in de winkel maar liefst € 289,95 waard!

Let op! Wees er snel bij en stuur je foto uiterlijk 22 mei naar Bergwijzer.nl/winnen.

Bestandspecificaties en voorwaarden vind je daar terug.

BERGEN magazine 15

MOET HET ZO MOEILIJK ZIJN OM EEN WANDELBROEK TE KIEZEN? JA, DAT IS INDERDAAD MOEILIJK. De juiste broek maakt het grote verschil of je nu langs de voet van een gebergte in het zuiden trekt of door machtige valleien in het noorden, je kleding en uitrusting moeten het laatste zijn waar je je druk om hoeft te maken.

Ze zijn er om je ervaring te ondersteunen, niet om het te definiëren, want dat is uiteindelijk de taak van de natuur. Dit geldt voornamelijk voor broeken. Een naad die op de verkeerde plaats zit, een slecht passende taille of een meedogenloze stof die je pas belemmert, kunnen het avontuur onder je voeten wegnemen.

Daarom is het vinden van een wandelbroek veel gecompliceerder en tijdrovend dan het vinden van een gewone broek. Met een wandelbroek moet je het goed doen.

Het goed doen in 1970 Toen we in 1970 onze eerste wandelbroek maakten, was het eenvoudig om het goed te doen. De meeste broeken waren gemaakt van katoen en waren hopeloos ontoereikend op het wandelpad. Tot de grote vreugde van veel outdoorliefhebbers kwam de Greenland Trousers van Fjällräven te hulp. De broek werd gemaakt van G-1000, de slijtvaste outdoorstof van Fjällräven met een dicht weefsel van 65% polyester en 35% katoen, en als extra bonus had de broek een goede ventilatie en was wind- en waterbestendig. Het was een van de eerste broeken op de markt die speciaal gemaakt werd voor trekking, en G-1000 is tot op de dag van vandaag ongeëvenaard gebleven als een veelzijdige outdoorstof.

Het vandaag de dag goed doen Sindsdien, na 50 jaar trekking over de hele wereld, serieuze technologische vooruitgang, uitgebreide duurzame ontwikkeling en onze eindeloze inspanningen om trekking zo aangenaam mogelijk te maken voor iedereen, is Fjällräven vrij bekend geworden vanwege zijn grote assortiment functionele, comfortabele en veelzijdige wandelbroeken. Dat betekent

dat je er zeker van kunt zijn dat je een broek zult vinden die perfect bij je past, die precies zal werken zoals jij dat wilt, en die je outdoor avonturen gedurende vele jaren nog plezieriger zal maken. Maar welke broek is het meest geschikt voor jou?

Vragen, vragen en vragen Er zijn veel soorten activiteiten in verschillende klimaten, veel verschillende stoffen en allerlei soorten lichamen. Voeg daar nog eens je persoonlijke voorkeur aan toe en dan is er al snel sprake van verwarring. Waar te beginnen? Hoe te kiezen? Daarom is het belangrijk goed na te denken over wat je gaat doen en waar je het gaat doen. Ben je van plan om dagenlang te gaan wandelen? Is het daar warm en vochtig of koud en nat, of beide en alles daartussenin? Wil je de extra bewegingsvrijheid die onze stof G-1000 Air Stretch biedt? Of de robuuste duurzaamheid en waterbestendigheid van Eco-Shell? Wil je een broek met ventilatieritsen aan de zijkanten of liever afritsbare pijpen zodat je er een korte broek van kunt maken? Of misschien heb je wel liever wandelleggings?

Antwoorden, antwoorden en antwoorden Bij Fjällräven hebben we ons assortiment broeken en leggings voor wat betreft activiteiten verdeeld in drie hoofdgroepen; bergbeklimmen, trekking en dagelijks outdoor. Deze categorieën kunnen je helpen tijdens je zoektocht naar een broek, maar ze zullen je niet direct naar de ideale broek voor jou sturen. Dat kan alleen door jou worden gedaan. Jij moet bovenstaande vragen beantwoorden, zoveel mogelijk broeken passen en zoveel mogelijk informatie bij onze verkopers inwinnen. Het is eigenlijk niet anders dan een spectaculaire route bewandelen; hard werken, maar uiteindelijk is het de moeite waard. Want vergeet niet dat de juiste broek het grote verschil maakt. Succes! En we zien je daar.

www.fjallraven.nl

WANDELEN

Midden-Noorwegen

Jotunheimen

In de bergen van Peer Gynt Nationaal Park Jotunheimen, dat Noorwegens hoogste toppen beschermt, ligt niet alleen in het hart van het land. De bergen zijn een allegorie voor de ziel van de natie. Na dertig jaar keerde onze hoofdredacteur voor het eerst naar de streek terug. Veel is veranderd, maar de ziel is gebleven.

TEKST & FOTO’S JONATHAN VANDEVOORDE

Handen- en voetenwandeling Op de laatste meters van de B­ esseggen in Nationaal Park ­Jotunheimen.

18 BERGEN magazine

BERGEN magazine 19

WANDELEN

Midden-Noorwegen

“A

l twintig jaar kwam ik hier met groepen toeristen te paard logeren. Toen de eigenaar, mijn vriend Peer Ottenes, zich liet ontvallen dat het misschien tijd was om het hotel te verkopen, heb ik geen moment geaarzeld. Deze plek heeft zoveel geschiedenis, zoveel karakter.”

Torgeir Svalesen drinkt met mij een biertje aan de oude tafel in het voormalige damessalon van het Bygdin Høifieldshotel. Torgeir is een gezette man met baard, ik schat hem eind zestig, begin zeventig. Hijs hem in een rood-wit pak en hij is de kerstman. “De nazi’s hadden hier tijdens de oorlog hun officieren gestationeerd. Zij hebben bijna alle originele meubels en schilderijen meegenomen. Toen ik het hotel overnam heb ik in heel Noorwegen naar oude meubels en spullen gezocht om de tijdgeest terug te brengen.”

Daarin is Torgeir wonderwel geslaagd. Qua stijl mag het dan een potpourri zijn, de oude typmachine, jachthoorn, opgezette elandenkop, romantische landschapsschilderijen, Franse klassieke stoelen en het

Engels bankstel in het herensalon maken van Bygdin een tijdcapsule. Voeg daarbij de krakende houten vloeren en je hebt de juiste sfeer om teruggeworpen te worden in een tijd dat romantiek nog iets van de reizende elite was. En een katalysator voor het ontstaan van een natie.

Besseggen Een knussere uitvalsbasis om Jotunheimen en omgeving te verkennen kan ik mij niet indenken. Ik ben gisteren op de luchthaven van Oslo aangekomen en na anderhalf uur wachten de regiobus in gestapt. Toch kostte de totale reis van deur tot deur mij een uur of wat minder dan een autotrip naar de Zwitserse of Oostenrijkse Alpen, zelfs zonder files. De Noorse bergen zijn dichterbij dan ik dacht. Na een uitgebreid ontbijtbuffet neem ik de eerste bus naar Gjendesheim, het berghotel aan de voet van de Besseggen. De beroemde bergkam in Nationaal Park Jotunheimen is twintig minuutjes rijden verderop.

Hier heb ik lang geleden wat persoonlijke geschiedenis achtergelaten. De Besseggen, een van de klassieke dagtochten in

­ oorwegen, heb ik dertig jaar geleden voor N het laatst gelopen toen ik een groep op een huttentocht door het nationaal park leidde.

Ik herinner mij nauwelijks nog details van die tocht, tenzij dat de ruigheid van het Noorse berglandschap bij mij insloeg als een bom. Hier geen lieflijke boerderijtjes, almen, koetjes en gemanicuurde bergpaden met gele wegwijzers. Jotunheimen is één en al strengheid, af brokkelend graniet en leisteen, zompig veen. Tijdens die tocht kregen we minstens drie seizoenen op één dag te verwerken, en dat elke dag weer.

Al vele jaren wilde ik hier weer naar terug.

Hoe zou het nu zijn? Eind jaren tachtig bestonden sociale media nog niet. Ik ben daarom wel benieuwd – beducht eigenlijk – hoe het de Besseggen is vergaan sinds ‘overtoerisme’ zijn intrede heeft gedaan in ons lexicon. Ik heb namelijk gelezen dat vorige zomer zestigduizend mensen de ­Besseggen hebben gelopen.

Bij Gjendesheim zet de bus mij netjes af bij de nieuw gebouwde aanlegplaats waar de boot naar Memurubu – een populaire privéberghut aan het Gjendemeer – wacht.

Het voormalige ‘herensalon’ in het Bygdin Hotel.

ÙÙ

Ù Torgeir

Svalesen.

Het historische Bygdin ­Høifieldshotel.

Ü

20 BERGEN magazine

­ andaag is Benjamin Plaisance mijn sympaV thieke wandelmaat, een lokale gids die afgelopen najaar zijn geboortedorp bij Chamonix voorgoed verruilde voor Noorwegen. Hij vindt mij tussen de vele tientallen wandelaars die staan aan te schuiven om aan boord te gaan: heel anders dan toen ik met mijn klanten destijds zowat de enige was op de dan nog niet zo beroemde Besseggengraat.

Er komen steeds meer mensen die denken dat je Bessegen op gympen kunt doen. Als het droog is lukt dat misschien nog, maar dat is het hier zelden Gezellig “De drukte valt wel mee vandaag”, stelt Benjamin mij gerust. “Als we eenmaal aan het wandelen zijn verspreidt de massa zich over de veertien kilometer lange route.” In een wolkje van muggen beginnen we vanaf Memurubu aan een klim van zevenhonderd meter, daarna volgen muggenloze kilometers op en neer over een brede bergrug van rotsen en mossen met aan weerszijden indrukwekkende berglandschappen die mij aan Lord of the Rings doen denken. Dan gaat het weer zevenhonderd meter omhoog, waarvan dik tweehonderd meter klauterend, over de eigenlijke Besseggen.

Bovenop bereiken we een tamelijk vlak plateau waar een gigantische hoop stenen het officiële hoogste punt aangeeft, 1743 meter.

We eindigen de middag in Gjendesheim waar mijn bus om half zes langskomt.

De karavaan is onderweg inderdaad snel

Het begin van de klim van Memurubu naar de ­Besseggen.

Û

Ü Wegmarkering

de Besseggen.

op weg naar

Ú Wandelaars klauteren als mieren over de topgraat.

BERGEN magazine 21

WANDELEN

 

Midden-Noorwegen

Een van de indrukwekkende gletsjers boven het Svartdalen.

In het indrukwekkende Svartdalen kom je langs een paar ondiepe gletsjermeren.

22 BERGEN magazine

­ itgedund en gezien we geregeld dezelfde u mensen tegenkomen, maken we met jan en alleman een praatje. Nooit gedacht dat Besseggen in dertig jaar tijd van een uitdaging in een gezellig uitje zou veranderen. “Wij als gidsenbureau hebben als opdracht om de veiligheid te garanderen van iedereen op de route”, vertelt Benjamin. “Onze mensen begeleiden niet alleen wandelaars die dat willen, we patrouilleren ook en waken over de veiligheid. Het gebeurt wel eens dat ik een overmoedige wandelaar aanraad om rechtsomkeert te maken. Er komen steeds meer mensen die denken dat je Bessegen op gympen kunt doen. Als het droog is lukt dat misschien nog, maar dat is het hier zelden.”

Iedere avond om zes uur loopt een collega van Benjamin de hele graat af om eventuele gestrande wandelaars te helpen. “Dan is hij tegen middernacht weer beneden. En af en toe wordt de helikopter erbij gehaald. Er is afgelopen zomer zelfs een landingsplaats ingericht boven Gjendesheim, want juist daar, in de onderste helft van de afdaling, gebeuren de meeste uitschuivers.”

Ù De Kalvehølotinden (2019) wordt weerspiegeld in het water van het B­ ygdin-meer. Û

Noorse ziel Toen Henrik Ibsen in 1867 zijn toneelstuk Peer Gynt uitbracht, was Noorwegen een land dat in een politieke unie met Zweden wel een grote mate van zelfstandigheid genoot, maar zich niet van harte vanuit Stockholm liet besturen. Noren waren geen Zweden en een natie was op zoek naar een eigen identiteit. In de geest van de romantiek vond men in de onherbergzame bergen van Noorwegen een allegorie voor de onverstoorbare Noorse ziel. Rond de figuur van Pe(e)r Gynt, waarvan Ibsen overtuigd was dat hij echt had bestaan, werd een mythe van een romantische volksheld gecreëerd. Later, in 1891, is ook componist Edvard Grieg, wiens muziek de begeleiding vormde van Ibsens toneelstuk voor de première in 1876, in Jotunheimen op bezoek geweest.

Jotunheimen is één en al strengheid, afbrokkelend graniet en leisteen, zompig hoogveen In het toneelstuk wordt de Gjendineggen genoemd, een bergkam die ik vanaf de Besseggen aan de overkant van het Gjendemeer kan zien liggen. De beschrijving had evengoed op de Besseggen zelf kunnen slaan: “Heb je ooit toevallig de Gjendin-graat gezien? Bijna vier kilometer lang strekt hij zich voor je uit, als een zeis. Over gletsjers, aardverschuivingen, klippen, langs de

af brokkelende grijze morenen. Je kunt zowel rechts als links direct in de meren kijken die, zwart en traag, meer dan zevenhonderd vadem (*) diep onder je sluimeren.”

Boot en benenwagen ’s Anderendaags ben ik met René vlak bij het hotel op de veerboot over het 32 kilometer lange Bygdinmeer gestapt. René is vandaag mijn gids door het zuidelijke deel van Jotunheimen. Dertien jaar geleden verruilde hij het “drukke, volle Nederland” voor de ruimte en de natuur – en de, naar eigen zeggen, goede sociale voorzieningen die Noorwegen als land biedt. We varen driekwartier langs de zuidrand van Jotunheimen naar Torfinnsbu. Het is windstil en de weerspiegeling van de meer dan 2000 meter hoge Kalvehølotinden in het water wordt in krullen verwrongen door de boeggolf van onze antieke boot. “Die is zo oud als het hotel zelf, wist je dat?” vraagt René.

“Hij werd in 1912 door ezels over land tot bij het Bygdinmeer getrokken.”

Torfinssbu is een in de zomer bemande berghut maar van oorsprong een støl of zomerboerderij. Dat de historische route door het zuidelijke deel van Jotunheimen, waarvan wij vandaag één etappe lopen, de laatste jaren op een groeiende belangstelling kan rekenen, heeft meer met marketing dan met historisch besef te maken. Zo proberen de regionale instanties mensen van de drukke Bessegen weg te lokken in de hoop dat ze ook andere, minstens even mooie delen van het park ont(*) Oude lengtemaat en gelijk aan 1,8288 meter.

De oude veerboot over het B­ ygdin-meer.

dekken. De dienstregelingen van veerboten en bussen sluiten in ieder geval perfect op elkaar aan, zodat René en ik vandaag vanuit het hotel een vlotte ronde kunnen afleggen van Bygdin naar Bygdin met boot + benen­ wagen + boot + uiteindelijk bus terug.

Zwarte vallei Vanaf Torfinnsbu gaat het geleidelijk omhoog, het Svartdalen in. De ‘zwarte vallei’ wordt zo genoemd vanwege de donkere oxidatie van mineralen op de granietwanden, afgezet door het doorsijpelende gronden smeltwater. Over het hele traject tot aan Gjendebu, een dikke tien kilometer lang, lopen we door een hoogalpien landschap dat dit keer meer de sfeer van Game of ­T hrones ademt: grauw, bar, dreigend. Dat komt ook doordat de bergkammen vandaag in loden wolken verstopt zitten. Overal razen beken en watervalletjes uit het wolkendek naar beneden.

Op de afdaling naar Gjendebu, hoor ik …

Koeiebellen? René: “Men probeert hier de laatste jaren het cultuurlandschap van weleer te herstellen, toen de boeren ’s zomers nog hun schapen of koeien kwamen weiden.” René legt uit dat het ook met oude graasrechten te maken heeft, uit de tijd van vóór het nationaal park. Ik vind het een wat vreemd gezicht, klingelende milkakoeien in een Noors landschap. De wolken hebben ondertussen plaatsgemaakt voor een stralende hemel en op de ligweide van Gjendebu laten we ons een BERGEN magazine 23

WANDELEN

Jotunheimen

biertje goed smaken, zoals nog een paar dozijn rugzaktrekkers die ook op de boot wachten die ons naar Gjendesheim terug zal brengen.

Koningspad Ook van veraf hebben de bergen van Jotunheimen kunstenaars gefascineerd. Vanaf de Murklopphøgda werden ze in 1819 door Wilhelm Maximilian Carpelan in een aquarel vastgelegd. Precíes het uitzicht dat René en ik nu hebben; glinsterende, witte toppen aan de horizon, misschien 25 kilometer ver weg. Een verklarend bord vertelt over de indruk die Carpelans schilderij maakte op zijn tijdgenoten – verbijstering dat zulke hoge bergen konden bestaan – en over de historische Kongevegen waarlangs we lopen, de ‘koningsroute’ tussen de havensteden Bergen en Oslo.

24 BERGEN magazine

Van romantiek alleen kon je ook vroeger niet leven. De dorpen en steden in het binnenland moesten bevoorraad worden en tussen de twee havens rolde het geld. Eind achttiende eeuw werd een ambitieus plan opgevat om een weg voor paard en kar door het binnenland van Noorwegen te bouwen.

Er werd volgens het ‘Franse principe’ gewerkt, wat inhield dat de meest rechte lijn van a naar b werd gezocht. Gezien het bergachtige terrein betekende dit dat reizigers soms onwaarschijnlijk steile hellingen moesten overwinnen, wat niet altijd zonder risico was. Latere aanpassingen brachten bochten aan om het stijgingspercentage te verminderen, zoals bij de fotogenieke lussen van Vindhella.

René en ik lopen een dagje over het hoogste punt van de hele meerdaagse Konge­ vegen, de 1250 meter hoge Filefjell, in een

bijna rechte lijn omhoog en dan weer omlaag. Vooral de helling naar het dal is een marteling voor mijn knieën. Maristova is een gehucht van een paar huizen, een camping en een leegstaand motel. Sinds 2014 loopt de vernieuwde E16 ver achter het campingwinkeltje van Linda Maristøla langs. René kent Linda, want hij woont ook in de gemeente. Ze vraagt of we trek in koffie hebben. Zo zitten voor haar oude woning onder een warme zon. Linda vertelt over de zestiende-eeuwse vleugel van het huis en hoe die aan het verzakken was tijdens de bouw van de nieuwe verkeerstunnel en hoe ze de hele constructie met stempels en een nieuwe keldermuur van instorting hebben kunnen redden. Het huis blijkt een staatsmonument te zijn dat ze nu als privémuseumpje uitbaat. “Wil je het zien?” vraagt ze.

BERGWIJZER Kongevegen: de steile afdaling naar Maristova.

Ý

Ù Wachten

op de veerboot in het g­ ezellige Gjendebu. Û Als

we het Svartdalen uit komen zien we de noordelijke bergen van ­Jotunheimen voor ons.

Een ‘frisse neus’ na de steile afdaling uit het Svartdalen.

Þ

In Nationaal Park Jotunheimen vind je de 29 hoogste toppen van Noorwegen, met Galdhøppigen als kampioen (2469 m). Het landschap kenmerkt zich door zijn gletsjers, meren en diepe gletsjerdalen. Verschillende berghutten, sommige daarvan eigendom van de DNT (Den Norske Turistforening, de nationale wandelvereniging) liggen op dagafstand lopen van elkaar en zijn in de zomermaanden bemand, waardoor je makkelijk je eigen huttentocht kunt uitstippelen.

VERVOER

Teletijdmachine Net als in Bygdin word ik als in een teletijdmachine teruggeflitst naar het verleden.

“Deze stoelen zijn zeker driehonderd jaar oud”, vertelt ze als ze ons een lichtblauw geschilderd dakkamertje binnen laat. “In dit bed heeft Christopher Hammer vaak geslapen”, zegt ze trots. Hammer is de ingenieur die in 1792-’93 de Kongevegen heeft laten bouwen. Het kamertje was zijn doordeweekse werkappartement. Aan de overkant, waar nu het gesloten motel staat, stond een luxueus Victoriaans hotel dat in 1976 is afgebrand. Er hangen oude foto’s aan de muur van een bijna protserig versierd gebouw, helemaal van hout, met prachtige interieurs. De hele Noorse jetset van toen heeft hier zo te zien gelogeerd.

“Edvard Grieg ook, kijk” en ze laat een oude foto van hem zien waarop “1906” staat. “Zou hij hier inspiratie opgedaan hebben?” vraagt ze, knipogend. Ik betwijfel het, want een jaar later is de componist gestorven. Maar zijn Peer Gynt suite was er toen al, en die weergalmt nog altijd door de bergen van Noorwegen. n

Met auto en boot vanuit Kiel (D) of Noord-Denemarken naar Oslo. Een goed alternatief is vliegen naar Oslo Gardemoen en vandaar met de Valdresexpressen-bus naar Bygdin, Gjendesheim of andere plaatsen rond het park (overstappen in Fagernes). De dienstregeling sluit aan op die van de veerboten op de meren (tickets: www.nor-way.no en www.jvb.no) BESTE PERIODE

Eind juni – september. Wees voorbereid op vier ­seizoenen in één dag. Daarom zijn handschoenen, muts en thermo-ondergoed geen overbodige luxe.

SLAPEN

• Bygdin Høifieldshotel (www.bygdin.com). ­Aanrader, ook het eten.

• Berghutten van de DNT en bemande privéhutten: een overzicht van alle Noorse hutten vind je op www.ut.no met telefoonnummers en wandel­ afstanden.

• Tijdens de zomervakantie is vooraf reserveren aan te raden. Bij de meeste hutten mag je tegen een ­vergoeding kamperen en van de faciliteiten gebruik maken. In Noorwegen mag je trouwens vrij kamperen, ook binnen het park.

• Beitostølen: vakantiedorp op ong. 20 min. ten zuiden van Bygdin met veel accommodaties en activiteiten.

GELOPEN WANDELINGEN

• Bessegen: 14,5 km, ong. hi 1300 m, 6 tot 7 uur.

Grootse dagtocht, middelzwaar, voor mensen met

HET KONINGSPAD

De Kongevegen over Filefjell is een meerdaagse, makkelijke wandelroute van 97 km over het hoogste deel van de historische handelsweg uit 1793 tussen Hemsing (bij Vang) en Lærdalsøyri aan het Sognefjord. Met een combinatie van shuttlebus en OV kun je van het ene naar het andere punt terugrijden. Alle informatie en arrangementen inclusief bagagevervoer en logies op: www.visitkongevegen.no ervaring. Wel klauterstukken op de graat naar de top (vrij zijn van hoogtevrees).

• Svartdalen: 15 km, ong. hi 500 m, 5½ uur. Indrukwekkende route van Torfinnsbu naar Gjendebu.

TIP

Beschrijvingen van wandelingen, ook meerdaagse, zijn te vinden op www.ut.no. (Gebruik Google translate om te vertalen).

KAARTEN

• Turkart 2503 – Jotunheimen Aust, Nordeca, 1:50.000. Volstaat voor de beschreven wandelingen, die zijn in het oostelijk deel van het park.

• Turkart 2505 Jotunheimen Vest – Voor het westelijk deel.

MEER WETEN?

• www.mountainsofnorway.com – ideeën voor wandeltochten i.c.m. openbaar vervoer.

• www.visitjotunheimen.com – vooral voor het noordelijk deel (regio Lom).

• www.valdres.no – complete toeristische informatie over de streek aan de zuidkant van Jotunheimen.

• www.visitnorway.com  Meer details, met name over de boot- en bus­

verbindingen in Jotunheimen, vind je op ­Bergwijzer.nl/Magazine/2020-2

BERGEN magazine 25

WANDELEN

Freiburgse Voor-Alpen

GRAND TOUR DES VANILS

Benen als brie in het land van de gruyère Het is eind juni zo heet in de Zwitserse Gruyèrestreek, dat de beroemde kazen spontaan tot een fondue-waardige maaltijd smelten. Wat een aangename tocht met hier en daar een proeverijtje leek te worden, wordt een strijd tegen de hitte met een tekort aan water, een zonnesteek en benen als brie.

TEKST & FOTO’S FRANK PETERS

26 BERGEN magazine

O

p het stationnetje van Allières is er nog niets aan de hand. We hebben er zin in. Vandaag staan ons mooie uitzichten te wachten over het Meer van Genève en klimmen we onderlangs de Cape au Moine naar 1800 meter, niet al te hoog. Makkelijk tochtje over brave wandelpaadjes, zie ik op de kaart. Warm is het wel, het wordt boven de

Het Meer van Genève vanaf het pad tussen de Col de Jaman en de Cape au Moine.

ÙÙ

Ù 38 graden bij Cabane de ­Bounavaux.

hightech horloge met digitale kaart, gps, hoogte- en hartslagmeters, calorieënteller, alles erop en eraan en toch presteren we het om bij de eerste afslag het verkeerde bordje te volgen en op een hogere route uit te komen dan gepland. Het is wel een heel mooi pad. In plaats van de Grand Tour door het dal te nemen, komen we nu uit in een veld met wilde bloemen en uitzicht op de Cape au Moine. Net onder het boerderijtje bij Combe d’Allières buigen we af richting de originele route en slingeren naar Col de Jaman op 1500 meter.

De col was in vroeger tijden een belangrijke pas voor het kaastransport van Gruyères naar Montreux en Frankrijk. Ook nu nog zijn Jaman en kaas nauw met elkaar verbonden. In zijn kaasmakerij op de col is Julien Brodard bezig met een enorme jamankaas.

Zijn collega verwerkt een speciale sérackaas. De kaas wordt gemaakt door overgebleven melk te mengen met azijn en water waardoor als reactie een zachte romige kaas ontstaat. Het water loopt me in de mond.

Het panorama vanaf het pad na de col is prachtig als we over het Meer van Genève uitkijken. Door de hitte is het wel heiig geworden, waardoor het landschap aan de horizon vervaagt. We kunnen in de verte nauwelijks de scheiding tussen water en land zien, maar dichterbij zijn de bergen die we wel kunnen waarnemen nog mooie blikvangers.

30 graden, maar uit ervaring weet ik dat ik daar goed tegen kan.

Mijn zwager Dennis en ik lopen een deel van de Grand Tour des Vanils. Een route in de Gruyèrestreek, kanton Fribourg. Hoogste berg is de Vanil Noir van 2389 meter; geen besneeuwde toppen dus, maar een vriendelijk en groen berglandschap.

Langs een kudde koeien wandelen we via

een breed pad over de glooiende almen boven het dorp. Het is juni en de weiden staan in volle bloei. Heerlijk om doorheen te lopen en goed voor de smaak van de gruyèrekaas die hier veel wordt gepro­duceerd.

Col de Jaman We zijn uitstekend geprepareerd. We hebben een wandelkaart, kaart met dagroute,

Oververhitting Op weg naar de Cape au Moine genieten we van het vergezicht. De zon brandt maar ik heb er niet zo’n last van. Ondanks de hoge temperaturen voel ik me prima. Ook Dennis gaat als een speer. Een echt outdoormens, stoere gozer, lichaam als een tank, legerrugzak om, multifunctioneel Zwitsers zakmes BERGEN magazine 27

WANDELEN

Freiburgse Voor-Alpen

bij zich, fan van Bear Grylls en in het bezit van een Landrover, die hij voor deze gelegenheid overigens heeft thuisgelaten. Daarnaast is hij natuurgeneeskundig therapeut en altijd bezig met bewegen en de werking van spieren waarvan hij de Latijnse benamingen bijna beter kent dan de Nederlandse. Een soort beroepsdeformatie, die ik grappig vind. Ik doe wel alsof ik het snap, maar eigenlijk heb ik geen idee over welke bundel hij het heeft. Maar goed. Mocht er in de komende dagen ergens een spiertje los gaan zitten dan ben ik in goede handen.

Spiertechnisch gaat het echter uitstekend.

We gaan in een prima tempo omhoog. Mijn drinken is wel bijna op, maar we hoeven slechts tot 1800 meter, dus geen probleem.

Tot de Cape gaat het inderdaad goed, maar eenmaal over de pas komt de man met de hamer die me zo’n dreun verkoopt dat ik inzie dat ik de warmte onderschat heb. Ik doe een hemd over mijn hoofd om me te beschermen tegen de zon, maar het is eigenlijk al te laat. De energie vloeit uit mijn lijf, ik word misselijk, krijg hoofdpijn en zwabberbenen. Terwijl ik de laatste slok uit mijn fles drink vraag ik me af hoe ik zo dom heb kunnen zijn. Nog 800 meter dalen in de volle zon, met temperaturen boven

28 BERGEN magazine

de 30 graden, zonder drinken, lummel! “Je ziet een beetje grijs, Frank”, zegt Dennis met een brede grijns. Hij kan er de lol nog van inzien, maar ik voel me ziek. Zoveel jaren bergsportervaring en dan zo’n beginnersfout begaan, dat maakt me nog zieker.

Hoe verder we afdalen hoe heter het wordt.

Nergens een stroompje of een spoor van water. We hebben tabletten en materiaal bij ons om water te zuiveren, maar het is hier gortdroog. Ook Dennis lijkt in de afdaling door de hitte bevangen. Zijn coördinatie is niet meer wat die geweest is. Waarschijnlijk een lichte verzuring van de rectus femoris in combinatie met overbelasting van de gastronemius vergezeld van een corpus dehydrataticus of zoiets.

Totaal uitgeput bereiken we het stationnetje van Allières waar het in de zon 38 graden is. Ik drink anderhalve liter water, maar ik voel me nog niet beter. Tot aan Montbovon, waar we overnachten, is het nog vier kilometer lopen, maar we besluiten het treintje te nemen. Om half acht plof ik op bed en slaap.

Vanil Noir De volgende dag is het nog warmer, maar nu neem ik drie liter water mee. Ik hoop

dat het genoeg is. Het is gelukkig niet zo’n lange etappe. Het eerste stuk over de Grand Tour des Vanils naar de volgende overnachtingsplek gaat door het dal en is betrekkelijk vlak. Na Grandvillard is het ruim twee uur stijgen, maar dat moeten mijn benen die aanvoelen als brie nog wel aankunnen.

Onderweg passeren we het boerderijtje La Coudré waar we Charley Phillipona ontmoeten. Hij heeft zojuist de parasols opgezet en het zweet staat op z’n voorhoofd. “Warm hè”, puft hij. “Haha, valt wel mee”, gebaar ik terwijl ik het zweet van mijn armen veeg. Charley’s hond heeft z’n tong ver uit zijn bek hangen. Onder de parasols rusten we even uit.

Via een mooi bergpad vervolgen we onze tocht naar de Cabane de Bounavaux op 1635 meter, een gezellige berghut met uitzicht op Le Moléson in het westen en de Vanil Noir aan de andere kant. Ruim honderd meter boven de hut ligt het bergmeertje van Bounavaletta aan een sneeuwveld dat zienderogen wegsmelt. Het is een heerlijke plek. Sereen, enigszins verkoelend en ruig. Vanaf hier geen bomen meer, maar rotsachtig alpien terrein.

Aan de voet van de Vanil Noir zie ik een kudde gemzen rondlopen. Ze bewegen zich rustig door dit natuurgebied dat sinds 1983

Ù Bloemenveld en uitzicht op de Cape au Moine. ÛÛ Het verwerken van de sérac-kaas in de kaasmakerij van Julien Brodard op de Col de Jaman. Û Terras

van Cabane de Bounavaux.

Sneeuwveld bij het meertje van Bounavaletta.

Heerlijk rustig en verkoelend. In dit gebied lopen grote kuddes gemzen en steenbokken rond en groeien zeldzame bloemen.

Þ

Ú Het zweet staat op het voorhoofd van ­ harley Phillipona die we ontmoeten bij La C Coudré terwijl we even uitrusten en schuilen onder zijn parasols

beschermd is. Rond de Vanil Noir leven ook grote populaties steenbokken en zeldzame plantensoorten zoals de alpenbetonie, hondskruid (een orchidee) en berg­drakenkop.

zakt langzaam weg in de door zichzelf gecreëerde damp en laat de wereld achter in een gouden gloed.

Cabane de Bounavaux

Om zes uur vertrekken we in de betrekkelijke koelte van de vroege ochtend en stijgen naar het zadel bij Chalet de Tsermon op zo’n 1700 meter. Het is een makkelijk pad, maar het gaat toch moeizaam met mijn brie­benen.

Ik ben klaarblijkelijk nog niet hersteld van m’n oververhitting op de eerste dag. Links ligt Le Van, ruim 200 meter hoger. Een topje met waarschijnlijk een mooi uitzicht, maar het ligt niet op de route van de Grand Tour en we hebben nog een lange, hete dag voor de boeg. Ik kijk naar Dennis. “Ben je gek, die doe ik niet.” “Nee… echt niet!” Ik ben het uiteraard niet met hem eens. Echte outdoormannen zouden er zeker voor gaan, maar ik verklaar me natuurlijk solidair. Ik ben de rotste niet. Je laat je zwager niet beneden wachten terwijl je zelf triomfeert op de top. Een kameraad het gevoel geven dat hij een watje

Terug in de hut ontmoeten we Bruno Gachet en Marie Céline. Ze komen uit het dorp en werken hier als vrijwilligers. Het is niet moeilijk om vrijwilligers te vinden voor de hut. “Je hebt geluk als je hier mag werken”, zegt Marie met een glimlach. “Als het kon, zou ik hier voor altijd blijven.” De cabane is eigendom van de lokale afdeling van de Zwitserse alpenclub. In de hut kun je een soepje voor de lunch krijgen, maar er wordt geen avondeten of ontbijt geserveerd. Dat moet je zelf meenemen. De vrijwilligers zorgen wel voor koffie en thee, wijn, frisdrank en ons fonduesetje, dat we bij een buitentemperatuur van bijna 39 graden nauwelijks hoeven te verwarmen.

Na het diner loop ik een stukje omhoog om de plek op de foto vast te leggen. De zon

Solidair

is, doe je gewoon niet, dus vanuit mededogen en vriendschap daal ik met hem af. Wat ben ik toch een fijne vent.

Idyllisch en slopend We lopen door een prachtig uitgesleten U-dal dat gelukkig in de schaduw ligt. Het is er heerlijk rustig en we komen nauwelijks andere wandelaars tegen. Wel passeren we enkele boerderijtjes die er idyllisch bij liggen. Een paar koeien, wat bomen, meanderend onverhard weggetje, wat wil je nog meer. Na de afslag richting La Vondermeire klimmen we in de volle zon 500 BERGEN magazine 29

WANDELEN

Freiburgse Voor-Alpen

Ù

meter recht tegen de hoogtelijnen in om bij de Gros Haut Crêt een glooiend pad te volgen met uitzicht op de bergtoppen die we vandaag achter ons laten. Bij een klein hutje met een veranda rusten we even uit.

Hoewel de omgeving mooi is, is de hitte wederom slopend. We hebben allebei meer dan drie liter bij ons, maar tegen een inspanning bij deze temperaturen is geen waterhoeveelheid opgewassen.

Via de bloemenvelden van Les Plans beginnen we bij de Vanil de la Monse aan een

supersteile afdaling. Alleen in Italië ben ik zulke ruwe afdalingen tegengekomen, maar in Zwitserland? Ze durven! Tussen de rotsen groeien overal boomwortels en het pad is smal met veel laaghangende takken. Avontuurlijk is het wel en daar houden we van.

Bovendien worden hier spieren aangesproken waar Dennis ook figuurlijk warm van wordt en een hele afdaling over kan uitweiden. In het kort komt het erop neer dat je voor je balans snel moet kunnen corrigeren.

“Voor dit soort tochten heb je niet alleen een

BERGWIJZER De Grand Tour de Vanils is een wandeltocht in elf etappes door het natuurpark Gruyère Pays-d’Enhaut. De etappes, die geschikt zijn voor ervaren bergwandelaars, variëren van 4 tot 6 uur en zijn tussen de 12 en 18 km lang. De hoogste berg in het gebied is de Vanil Noir van 2389 meter hoog. Naar de top zelf is er geen pad.

Je zult moeten rotsklimmen en ervaring is vereist. De berg wordt in de Zwitserse moeilijkheidswaardering op een schaal van T1 tot T6 als T5 aangemerkt.

VERVOER

Vliegen op Zürich en met de trein naar Allières (3x overstappen, ong. 3½ uur). ­Vliegen op Genève kan ook en dan met de trein via Montreux (ong. 2½ uur).

BESTE PERIODE

De Gruyèrestreek ligt in de Voor-Alpen waardoor de meeste sneeuw in juni al is gesmolten. Het wandelseizoen is daarom langer. Als het weinig heeft gesneeuwd kun je al vanaf half mei bergwandelen tot oktober.

SLAPEN

Voor deze reportage sliepen we in: • Hôtel de Ville in Château-d’Oex (www.hdvoex.ch).

• Hôtel de la Gare in Montbovon (www.hotel-gare.ch).

• Cabane de Bounavaux (www.cas-gruyere.ch/fr/cabanes/cabane-de-bounavaux).

• Romantik Hôtel l’Etoile in Charmey (www.etoile.ch).

Gouden uur boven de Cabane de Bounavaux.

goede conditie nodig, maar het is ook belangrijk dat je snelle spierweefsel goed getraind is. Zo voorkom je dat je bij vermoeidheid door je enkels zwikt, kniebanden verrekt of pijn in je heupen krijgt.” Door explosieve bewegingen als kikkersprongen en touwtje springen kun je het trainen. Op één been staand je tanden poetsen kan ook. “En goed eten op het juiste moment”, vervolgt Dennis.

“Snelle suikers voor en na inspanningen en eiwitten in de avond voor herstel. Langzame koolhydraten eet je bij het ontbijt, maar die moet je overdag in kleine hoeveelheden aanvullen. Dus niet alles tijdens een flinke lunch naar binnen werken, maar spreiden. De afstemming en hoeveelheden zijn cruciaal voor een optimale verbranding.”

Wellicht dat we daardoor met slechts een licht krakende articulatio genus en een te verwaarlozen gepiep in de articulus coxae de eerste huizen van Charmey bereiken. Als we aanbellen om te vragen of we onze flessen mogen vullen, verklaart de dame die opendoet ons voor gek bij deze temperaturen in de bergen te lopen. Ze heeft gelijk.

We gaan nog een half uurtje door naar ons hotel en genieten na een verfrissende douche van een welverdiende ijsthee. We sluiten af met kaas. Hoe kan het ook anders, eiwitten en gruyèregevoel in één. n

Meer van Genève. Verder richting Cape au ­Moine en via de pas terug afdalen (links aanhouden) richting Allières. Na Orgevaux links afslaan naar Montbovon. Duur & hoogteverschil: 6 uur, h 1031 m, i 1239 m, 18 km.

Dag 2 Montbovon – Cabane de Bounavaux Vanuit Montbovon via dalwandeling naar Grandvillard. Daar het bos in en in twee uur tijd via een uitstekend pad naar Cabane de Bounavaux.

Duur & hoogteverschil: 4½ uur, h 1083 m, i 229 m, 13 km.

Dag 3 Cabane de Bounavaux – Charmey Na de berghut links aanhouden naar het zadel bij Chalet de Tsermon. Links de ­mogelijkheid nog een topje te beklimmen (Le Van) met mooi uitzicht. Afdalen via prima weg naar La Vondermeire. Steile klim volgen naar Vanils de la Monse en dan afdalen naar Charmey.

Duur & hoogteverschil: 6 uur, h 839 m, i 1593 m, 16 km.

KAART

Edition MPA, TopoRando La Gruyère, 1:25.000 ONZE TIP

Kaasfonduen op het terras van Cabane de Bounavaux. Je moet zelf je fonduekaas en een beetje witte wijn meenemen, maar de vrijwilligers zorgen voor een fonduesetje.

GELOPEN TOCHT

MEER WETEN?

Dag 1 Allières – Montbovon Van stationnetje van Allières naar Col de Jaman met prachtige uitzichten over het

• www.gruyerepaysdenhaut.ch – Grand Tour de Vanils.

• www.la-gruyere.ch – Bureau voor Tourisme Gruyère.

30 BERGEN magazine

DE BESTE WANDELGIDSEN om frANkrIjk TE vErkENNEN

23 wandelingen - €15,95 ISBN 9789078194217

35 wandelingen - €17,95 ISBN 9789078194248

24 wandelingen - €15,95 ISBN 9789078194279

10 wandelingen - €12,50 (alleen via oneDayWalks te verkrijgen)

De mooiste rondwandelingen, van een paar uur tot een hele dag. www.onedaywalks.com / www.facebook.com/OneDayWalks

Ontdek Wandelmagazine

Word abonnee!

1 JAAR VAN €29,99 VOOR

OOK LEUK ALS CADEAU!

€ 21,50 + cadeaus!

WWW.WANDELMAGAZINE.NU/ABONNEREN WandelM_abonneewerf_190x121.indd 43

20-01-20 12:16

gps-wijzer.nl/16 Gps instructie Gps cursussen Wandelroutes

JOUW ADVERTENTIE HIER?

16e druk

BERGEN magazine

Bel of mail Klaartje Grol +31 (0)30-6933727 /kgrol@virtumedia.nl

1 18-3-2020BergenM_stopper_adverteren_in_92,5x125,3.indd 17:23:25

Naamloos-1 1

Magazine Fotografie Professionele Fotografi e

NIKS MISSEN? 8

X PER JAAR

DE BESTE HEDENDAAGSE FOTOGRAFIE VOOR

SLECHTS

STUDENTEN SLECHTS

€ 29,99

BERGEN magazine

Meld je aan voor de

NIEUWSBRIEF op pf.nl/ nieuwsbrief/

De kunst van fotografie www.pf.nl/abonneren

Blijf op de hoogte via onze social kanalen @professionelefotografie

facebook.com/pfpuntnl

WWW.BERGWIJZER.NL/NIEUWSBRIEF Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste berg- en wandelnieuwtjes, feitjes, uitrusting, evenementen en winacties!

20-01-20 12:13

TOT OP ZEKERE HOOGTE

TEKST & FOTO BART VIDELER

D

merd door andere gedachten. Er zijn plekken

valt, hoe gemakkelijker het wordt. Er treedt

waar het toch echt handig is om niet te vallen.

gewenning op. Het schijnt zelfs zo te zijn dat

aar hang ik dan, op vijftien meter boven

Juist op die plekken zal de bewuste klimmer pie­

mensen het leuk gaan vinden om te vallen. In dat

de grond. Ik klim totaal verkrampt. Van

ken en zal de bewuste valler vallen.

stadium zit ik nog niet. Ik ben net voorbij het sta­

techniek, waar ik toch al niet zoveel van

Want vallen vraagt ook om techniek. Goed vallen

dium van doodsangst.

Ik ben Bart, ik ben 38 jaar en ik heb valvrees. Een

heb, is geen spoor te bekennen. Bloedheet heb ik het ook. Strak van de adrenaline klim ik een stuk boven de haak uit. Mijn hart gaat tekeer alsof ik de honderd meter sprint loop. In mijn gedachten is maar plek voor één ding. Onder het motto ‘val­ training’ gaat Sanneke, normaal lief voor me, zo

Het schijnt zo te zijn dat mensen het leuk gaan vinden om te vallen

bekentenis die voelt alsof ik in het fameuze kringgesprek bij de Anonieme Alcoholisten zit. Ik heb er oprecht moeite mee gehad om het toe te geven. Het hoort namelijk niet bij een klimmer, zeker niet bij een klimmer die de sport al sinds zijn twaalfde beoefent. Ik heb veel te laat inge­

meteen mijn naam roepen en dan moet ik me

grepen. Had ik eerder aan mijn angst toegege­

laten vallen. Ik zit een kleine twee meter boven de haak. “Bart!” Nee niet nu! You f#cking b#tch!

moet je motorisch aanleren. Als je goed valt, in

ven, dan was ik nu zeker een betere klimmer

Klimmers die durven te vallen kunnen niet alleen

ieder geval bij sportklimmen, gebeurt er eigenlijk

geweest en had ik mooiere avonturen beleefd.

letterlijk, maar ook figuurlijk loslaten. Ze zijn in

niet zoveel. Je valt makkelijk vier à vijf meter,

Bovendien was het op jongere leeftijd waar­

hun hoofd niet met vallen bezig, maar met klim­

maar een goede val leidt zelden tot pijn en ellen­

schijnlijk eenvoudiger geweest dan nu.

men. Klimmen vergt opperste concentratie. Het

de. Heb je eenmaal ervaren dat een val met

Maar goed, beter laat dan nooit. Dus daar gaan

is dus enorm goed voor het klimniveau als

sportklimmen niet per definitie in de dood ein­

we weer. Eigenlijk is het heel makkelijk. Je hoeft

iemand tijdens het klimmen niet wordt belem­

digt, dan heb je het ergste gehad. Hoe vaker je

alleen maar los te laten. n BERGEN magazine 33

ROTSVAST

Himalaya & Karakoram

De verovering van de 8000’ers (1950-1960)

HET GOUDEN DECENNIUM 34 BERGEN magazine

Ù De K2 (8611 m) met rechts de Abruzzengraat, waarover de route van de eerstbeklimmers verliep.

Foto: Gulraiz Ghori (hunzaguidespakistan.com)

Met de beklimming in 1950 van de Annapurna (8091 m) begon het gouden decennium van de verovering van de achtduizenders in de Himalaya en de Karakoram. Die periode werd in 1960 afgesloten met de beklimming van de Dhaulagiri (8167 m), de dertiende in de reeks. Maar er zijn toch veertien achtduizenders?

TEKST ROBERT ECKHARDT

E

r zijn op aarde veertien toppen hoger dan 8000 meter – tien liggen er in de Himalaya en vier in de Pakistaanse Karakoram. Op één na werden alle tussen 1950 en 1960 beklommen, want de veertiende – de Shisha Pangma (8046 m) in Tibet – bleef voorlopig ontoegankelijk voor westerse expedities en moest ‘veroverd’ worden door de C ­ hinezen. Voor die expeditie in 1964 werd alles uit de kast gehaald: een autoweg naar de berg, 195 klimmers en in het basiskamp een bioscoop. Maar of ze echt de top gehaald hebben? De twijfel daarover wordt gevoed door het feit dat zelfs anno 2020 de hoofdtop niet vaak beklommen wordt en velen het bereiken van de centrale top (8012 m) als Shisha Pangma-beklimming beschouwen.

De eerste pogingen Vóór de Eerste Wereldoorlog waren slechts zes achtduizenders bereikbaar voor expedities, namelijk de toppen in het voormalige Brits-Indië, zoals de Kangchenjunga (8586 m) en de Nanga Parbat (8125 m), plus de vier Karakoram-achtduizenders, waaronder de K2 (8611 m). De eerste expeditie was al in 1895, naar de Nanga Parbat. Vervolgens werden er pogingen gedaan op de Kangchenjunga en de K2, die in 1909 het doel was van een Italiaanse expeditie onder leiding van Luigi Amedeo, hertog van de BERGEN magazine 35

ROTSVAST

Himalaya & Karakoram

Abruzzen. Op de zuidoostgraat – nu Abruzzengraat genoemd – werd een hoogte van 6710 meter bereikt.(*) Na de Eerste Wereldoorlog gingen de grenzen van Tibet open, echter alleen voor ­Britten en uitsluitend om de Mount Everest (8848 m) vanuit het noorden te benaderen.

In 1924, tijdens de derde Everest-expeditie, werd een hoogte van 8573 meter bereikt, een record dat pas in 1952 gebroken werd.(**) Het scheelde in 1939 overigens weinig of de K2 – de moeilijkste achtduizender – was beklommen door een Amerikaanse expeditie. Vanuit kamp 9 (7940 m) bereikten Fritz Wiessner en Pasang Dawa Lama Sherpa een hoogte van 8382 meter. Beiden moesten nog maar 15 meter door lastig terrein klimmen en dan zouden ze op de makkelijke graat komen die naar de top

leidde. Omdat de avond viel weigerde Pasang verder te gaan; hij had een ­mythische angst voor de berggeesten die ’s nachts de berg zouden bevolken.

Dat er in deze periode geen achtduizenders beklommen werden lag natuurlijk niet alleen aan de berggeesten, maar kwam vooral doordat er maar liefst zeven toppen (inclusief de grensbergen met Tibet en ­Sikkim) in het toen verboden Nepal lagen.

Zuurstof en doping Na de Tweede Wereldoorlog veranderde er veel. Talrijke alpinisten herhaalden moeilijke routes die vóór de oorlog slechts door een handjevol eliteklimmers gedaan werden. Die grote groep zorgde ervoor dat er sterkere teams naar de achtduizenders gingen. Bovendien was de uitrusting enorm

(*) K2 is de af korting van Karakoram-2. Voor het landmeten werden op deze wijze 32 Karakoram-toppen benoemd: K1 t/m K32. De hoogte van K2 werd al in 1858 vastgesteld: 8611 meter, de op een na hoogste berg ter wereld. (**) Het is onwaarschijnlijk dat ooit bewezen wordt of Mallory en Irvine in 1924 de top bereikten.

36 BERGEN magazine

De route van de eerstbeklimming van de Annapurna (8091 m) liep door de noordwand. Bron: Carlos Soria

Û

Kamp 2 op de Annapurna. Expeditie-arts Jacques Oudot verzorgt de bevriezingen van Maurice Herzog.

Omdat Herzog sneeuwblind was, waren zijn ogen eveneens verbonden. Bron: Paris Match

Þ

De topfoto met Maurice Herzog op de omslag van Premier 8.000. Het boek werd in vele talen uitgegeven.

Er zijn 15 miljoen exemplaren van verkocht. ÞÞ

verbeterd, met name de zuurstofapparatuur. Dat laatste werd de sleutel tot het succes op de Everest. Vanwege de ervaringen die voor de oorlog waren opgedaan, konden klimmers nu beter de effecten van de ijle lucht op grote hoogte en de dimensies van zo’n hoge berg inschatten. Naast extra zuurstof, schroomde men niet om doping te gebruiken.

Toen Nepal in 1949 de grenzen opende voor klimmers, zorgde dat daar voor bijna een verdubbeling van het aanbod achtduizenders, want de Manaslu (8163 m), de Dhaulagiri (8167 m) en de Annapurna (8091 m) waren tot nu toe onbereikbaar

Om de Everest te halen moesten de opvattingen over veiligheid en risico aangepast worden. Alleen een nieuwe generatie naoorlogse klimmers was bereid dat te doen geweest. Andere achtduizenders die op de grens met Tibet of India lagen, zoals de ­Everest en de Kangchenjunga, konden nu vanuit Nepal geprobeerd worden. De Lhotse (8516 m), de Makalu (8463 m) en de Cho Oyu (8201 m) mochten voorheen vanaf de Tibetaanse kant nooit benaderd worden en konden nu misschien vanuit Nepal beklommen worden.

Annapurna De eersten die toesloegen waren de ­Fransen. Een zeer sterk team onder leiding van Maurice Herzog gunde zich in 1950 drie weken de tijd om de totaal onbekende achtduizenders Dhaulagiri en Annapurna te verkennen. Hun keus viel op de Annapurna. Na slechts zeventien dagen beklom-

men Herzog en Louis Lachenal op 3 juni vanuit kamp 5 (7300 m) de eerste achtduizender. De prijs voor deze zege was enorm: beiden kwamen terug met zware bevriezingen en moesten ingrijpende amputaties ondergaan. Herzog was een van mijn jeugdhelden. Zijn boek De Annapurna expeditie heb ik helemaal stukgelezen.

Decennia later kwam de teleurstelling en zou Herzog ongenadig van zijn voetstuk vallen. Frankrijk was in de jaren na de Tweede Wereldoorlog wanhopig op zoek geweest naar erkenning en de Annapurna-expeditie zou de glorie brengen waar het land zo naar snakte. Om dat doel te bereiken, moesten de klimmers beloven onvoorwaardelijk te gehoorzamen aan de expeditieleider. Eenmaal in het vliegtuig

erheen kwamen ze er niet meer onderuit om een contract te tekenen, waarin ze vijf jaar lang aan censuur onderworpen werden. Slechts één officiële lezing van de beklimming zou naar buiten komen, die van expeditieleider Herzog. Lachenal en hij bereikten beiden de top, maar alleen Herzog werd in de media gevierd als held. Lachenal moest voortaan de vernedering dragen om in de schaduw van Herzog te leven.

Al in de jaren vijftig ontstond scepsis.

Waren ze wel op de Annapurna geweest?

Op de foto’s die van Herzog gemaakt werden, zie je een sneeuwhelling; op de andere een uitgeputte Lachenal leunend tegen een rots. Geen van de foto’s biedt enig houvast als het gaat om de vorm van de top, of de exacte plek waar ze zich bevonden.

In een biografie over Gaston Rébuffat (een van de expeditieleden) staat dat hij voor Lachenal een uitgever zocht om – na het opheffen van het embargo – diens dagboeken te publiceren. Het dagblad Le Monde was bereid dat te doen. Maar voordat het zo ver was, werd Lachenal bedreigd – hij zou zijn baan bij de ENSA (École Nationale de Ski et d’Alpinisme) kwijtraken wanneer hij zijn memoires zou uitbrengen. Lachenal kwam enkele maanden daarna, in november 1955, bij een tragisch skiongeluk om het leven. Pas in de loop van de jaren negentig werden zijn dagboeken uitgegeven. Lachenal zou gedwongen zijn geworden de beklimming voort te zetten, ondanks zijn beginnende bevriezingen. Waarom die dwang? Omdat er anders geen topfoto’s van Herzog zouden zijn, als bewijs dat ze boven geweest waren.

BERGEN magazine 37

ROTSVAST

Himalaya & Karakoram

In zijn trots getroffen schreef Herzog daarop een nieuw boek L’autre Annapurna – zijn credo bleef onveranderd: de ware en enige martelaar en held ben ik.

Zelfs Herzogs dochter Félicité noemt haar vader in haar in 2012 verschenen boek Un Héros ‘manipulatief’ en ‘een leugenaar’. De publicatie was aanleiding om in de Franse pers de twijfels rond de topbeklimming weer eens flink aan te wakkeren.

Mount Everest Door de Annapurnabeklimming zat de schrik er goed in bij de Britten. Als een sterk team uit een van de Alpenlanden in één keer, zonder voorafgaande verkenning, een achtduizender kon beklimmen, wat zou er dan gebeuren als zo’n team toestemming kreeg om de Everest vanuit Nepal te doen?

In 1951 gingen de Britten dus direct naar Nepal om vanuit het zuiden de route via de Khumbu-gletsjer te verkennen. Onder leiding van Eric Shipton klommen ze door de gevaarlijke ijsval naar de Western Cwm (het gletsjerdal op ca. 6400 m). Hier ging Shipton echter niet door. Zijn overweging was dat het passeren van de Khumbu-ijsval een dermate hachelijke zaak was, dat hij het

leven van de sherpa’s niet wilde riskeren door ze keer op keer met zware lasten door die ijsval te sturen.

Deze nobele instelling kostte Shipton het leiderschap van de succesvolle expeditie van 1953. Om de hoogste top van de wereld te halen moesten de opvattingen over veiligheid en risico ­aangepast worden. Alleen een nieuwe generatie naoorlogse klimmers was bereid dat te doen.

Zo langzamerhand hadden de Britten de Everest geclaimd.

Geen enkele andere natie had de berg ooit zelfs maar kunnen benaderen. Het was dan ook een enorme tegenvaller toen de Zwitsers in 1952 toestemming kregen om de berg te beklimmen via de Khumbuijsval, die nota bene door de Britten verkend was. Zowel vóór als na de moesson deden de Zwitsers een poging, waarbij die in het voorjaar het succesvolst was. Vanuit kamp 7 (8400 m) op de zuidoostgraat bereikten Tenzing Norgay Sherpa en ­Raymond Lambert, met zuurstofapparaten, Op het decenniumboek van het Franse tijdschrift Paris Match staan Charles de Gaulle, Brigitte Bardot, het bezoek van Koningin Elisabeth en de Annapurna. Het zijn de gebeurtenissen die Frankrijk in de jaren vijftig de glorie brachten waar het land zo naar snakte. Û

Ù Tenzing Norgay en Edmund Hillary in 1971.

Hans van der Meulen op 17 juli 1995 op de top van de K2 (8611 m). Het was de eerste Nederlandse beklimming van de K2.

Foto: Ronald Naar/archief Hans van der Meulen ÞÞ

De Duitser Peter Diener (met Zwitserse vlag) en de Zwitser Ernst Forrer op de top van de Dhaulagiri (8167 m). Archief Max Eiselin

ÞÞÞ

een hoogte van 8600 meter. Zo hoog had nog geen kamp gestaan en zo hoog was nog nooit een mens gekomen.

Zo stond in 1953 de Brits-Nieuw-Zeelandse expeditie met de rug tegen de muur.

Ze moest slagen! Voor 1954 was de toestemming naar de Fransen gegaan en daarna waren de Zwitsers weer aan de beurt (er mocht maar één expeditie per jaar naar een Nepalese berg). De expeditie van 1953, onder John Hunt, klom dus als het ware op de schouders van de Zwitsers en op 26 mei deden Charles Evans en Tom Bourdillon vanaf de zuidcol een topaanval. Met zuurstofapparaten moesten ze een hoogteverschil van

Tenzing Norgay Sherpa (1914-1986) was in 1952 liever met de Zwitsers op de top van de Everest geweest. Hij was toen volwaardig expeditielid en voelde een sterke verwantschap met de Zwitsers, die net als hij tussen de bergen waren opgegroeid. Ook bij de Brits-Nieuw-­ Zeelandse expeditie van 1953 was Tenzing volwaardig expeditielid. Hij was de meest ervaren Himalaya-klimmer van het team en omdat hij al zeven keer naar de Everest geweest was, kende hij de berg beter dan wie ook. Desondanks bekroop hem het gevoel dat er met enige geringschatting naar hem gekeken werd (overigens niet door de Nieuw-Zeelander Edmund Hillary).

Na de expeditie werden expeditieleider John Hunt en Hillary geridderd door koningin Elisabeth, Tenzing ontving slechts de George Medal. Die ongelijkheid viel niet goed bij vele onderdanen van het net ontstane India, want Tenzing was voor hen nu juist een symbool geworden van Indiaas onafhankelijkheid: hij liet de wereld zien waartoe Indiërs in staat waren.

38 BERGEN magazine

bijna 900 meter naar de top overwinnen.

Het bleek een onmogelijke opgave. Wel bereikte het duo de 8763 meter hoge zuidtop. Op 28 mei begon de tweede toppoging. Net als de Zwitsers plaatsten ze een kamp op de zuidoostgraat, op de recordhoogte van 8500 meter. De volgende dag bereikten de Nieuw-Zeelander Edmund Hillary en Tenzing Norgay ­Sherpa al om 09:00 uur de zuidtop. Eén obstakel scheidde hen nog van de hoofdtop (8848 m), de graattoren die later ­Hillary Step werd genoemd. Hillary slaagde erin deze misschien wel lastigste passage van de hele route te klimmen en op 29 mei 1953 betraden Hillary en Tenzing om 11:30 uur het hoogste punt op aarde.

Nanga Parbat Na twee catastrofes in de jaren dertig, waarbij tien Duitsers en vijftien sherpa’s omkwamen, werd de Nanga Parbat tot ‘Duitse noodlotsberg’ verklaard en in 1953 ging een Duits-Oostenrijkse expeditie erheen. Een maand nadat Hillary en Tenzing de top van de Everest betraden, bereikte de Oostenrijker Hermann Buhl op 3 juli na een onwaarschijnlijke solo de top van de Nanga Parbat (8125 m). Vanuit het hoogste kamp (6950 m) moest hij niet alleen een enorm hoogteverschil overwinnen, maar ook een horizontale afstand van twaalf

kilometer. Zonder bivakzak en slaapzak overleefde hij in de afdaling een nacht in de open lucht op circa 8000 meter. Doping was de enige kans om terug te keren in het hoogste kamp. Aan het eind van zijn latijn nam hij twee pillen Pervitin. Dit pepmiddel was bekend bij de Duitse en Oostenrijkse klimmers omdat het tijdens de oorlog werd verstrekt aan nazitroepen. Later nam hij een bloedverdunner tegen bevriezingen en uiteindelijk weer Pervitin. Hallucinerend en helaas toch met bevriezingen bereikte Buhl het reddende kamp.

K2 Op 31 juli 1954 werd de K2 (8611 m) beklommen. Veertig dagen lang was een zeer sterk Italiaans team op de Abruzzengraat bezig met het inrichten van negen kampen. Uiteindelijk bereikten Achille Compagnoni en Lino Lacedelli de top. Net als bij de Franse Annapurna-expeditie kende de Italiaanse expeditie een heftige en eindeloze nasleep. Ditmaal beschuldigde Walter Bonatti – een van de expeditieleden – het topteam van verraad en zelfs van poging tot doodslag. Het werd tot in de rechtszaal uitgevochten. Bonatti speelde een cruciale rol om zuurstofflessen in het hoogste kamp te krijgen. Doordat Compagnoni en Lacedelli de afspraken over de plek van dat kamp niet nakwamen, werd Bon-

atti samen met de Pakistaanse hoogtedrager Amir Mahdi gedwongen om te bivakkeren boven de 8000 meter. Bonatti doorstond de nacht ongeschonden maar voor Mahdi was de tol verschrikkelijk hoog: al diens tenen en vingers moesten worden geamputeerd.

Trampoline, dynamiet en een vliegtuig Dat de strijd om de achtduizenders een aangelegenheid was van nationaal prestige, bleek weer bij diverse vergeefse pogingen op de Dhaulagiri (8167 m). In 1953 bedachten Zwitsers een gewaagde constructie, waarbij tenten op een in de rotswand verankerd platform stonden, zogenaamde trampoline-kampjes. Een jaar later gebruikte een Argentijnse expeditie zelfs dynamiet om kampplekken te creëren.

Bij de verovering van de berg op 13 mei 1960 zetten de Zwitsers zelfs een vliegtuig in om materiaal in het vooruitgeschoven basiskamp (5700 m) te brengen. Bij het eerste topteam bevond zich Peter Diener, de enige Duitser die als eerste een achtduizender beklom. Dat was de Duitsers ook wel gegund na de catastrofes van de jaren dertig op de Nanga Parbat.  Meer weten over alle 8000’ers:

www.himalaya-info.org/Achttausender.htm

BERGEN magazine 39

ONTDEK BERGEN MAGAZINE

Word abonnee!

OOK LEUK ALS CADEAU!

1 JAAR VAN € 32,45 VOOR

€ 22,50 + cadeaus!

WWW.BERGWIJZER.NL/ABONNEMENT

Inspiratie van onze adverteerder

KITZBÜHELER ALPEN TRAIL

Foto: Daniel Gollner

Bergschoenen in plaats van hoge hakken Bepaalde momenten in het leven kunnen niet worden

Ruimte om te ademen

vastgelegd met een mobiele telefoon of een camera, maar

Elke moest zelf opnieuw leren om op haar intuïtie te vertrouwen en die dan ook durven volgen. Voordat ze haar kantoorbaan verruilde voor de Alpen, leefde er een grote onzekerheid en ontevredenheid in haar.

“Ik had alles. Een geweldige baan in een leidinggevende functie, financiële zekerheid en toch groeide dagelijks de onrust in mij. Er was geen ruimte om te ademen.”

Dus verruilde ze haar hoge hakken voor bergschoenen en begon ze zelf met wandeltochten als compensatie voor de stressvolle kantoordagen. Stap voor stap kwam ze op deze wijze meer en meer bij zichzelf terug en leerde ze de roep van de bergen te volgen en haar intuïtie te vertrouwen, wat

alleen met het hart. Wandelgids Elke Henke was altijd op zoek naar zulke momenten. Uiteindelijk waren het de bergen die dit verlangen in haar hebben gestild.

E

en verfrissend briesje speelt met Elkes blonde haar, terwijl ze, verzonken in gedachten, haar blik over de Kitzbüheler Alpen laat dwalen. Het is een warme zomerdag, het uitzicht is helder en je kunt ver kijken. In de weelderige bergweiden grazen verspreid kuddes koeien, waarvan het gerinkel van de bellen van veraf hoorbaar is en zich af

en toe mengt met het gezoem van de bijen, verder is het rustig. Vredig. “De bergen geven mij rust, ik kan er kracht uit putten”, zegt Elke. Voor haar is bergwandelen net zo wisselend als de menselijke geest: “Soms schijnt de zon, soms worden de pieken met dichte mist omhuld. Soms is de weg moeizaam, soms makkelijker, net zoals in het echte leven. Elke dag is anders.”

BERGEN magazine 41

Inspiratie van onze adverteerder

Foto: Daniel Gollner

Foto: Daniel Gollner

42 BERGEN magazine

Foto: Daniel Gollner

haar uiteindelijk hier heeft gebracht. “Ik nam ontslag, liet mijn financiële zekerheid achter me, voltooide mijn opleiding als wandelgids en nu bevind ik me, na alle ups en downs, in het echte leven, daar waar het om gaat.” Iedereen die met haar op pad gaat, begrijpt al snel dat het hier niet te doen is om tijdrecords, of over hoe hoog de bereikte top is, maar alleen om het gevoel weer dicht bij jezelf te zijn.

Op de catwalk van de Alpen

Foto: Erwin Haiden

Vandaag zijn Elke en haar gasten overwegend op de Kitzbüheler Alpen Trail – kortweg KAT Walk – onderweg: “De catwalk van de Alpen”, zoals ze zegt. De KAT Walk is zonder meer hét langeafstandswandelpad door de Kitzbüheler Alpen. Zes etappes leiden natuurliefhebbers door de unieke, rustige bergwereld en laten op een evenzo rustige manier dagelijkse stress en zorgen verdwijnen. Wat je daarvoor mee moet nemen?

“Tijd,” zegt Elke, “want wie records najaagt, de top snel wil beklimmen om er eerder dan gepland aan te komen, gaat aan het werkelijke doel voorbij. Veel vakantiegangers staan in de ratrace-stand, en de bergen zijn dan de beste therapeuten. Ze leren je als

geen ander welke snelheid de beste is en laten je, als je daar niet naar luistert, meteen je eigen grenzen zien. Met de KAT Walk doen we niet mee aan een wedstrijd, we nemen de tijd. We laten ons in het zachte alpengras vallen, sluiten onze ogen en luisteren naar het fluiten van de steenarend.

Een eigenschap die mensen tegenwoordig bijna niet meer hebben. Even stilhouden, niets doen. Niet alleen fysiek, maar vooral ook emotioneel. Er zijn bepaalde momenten in het leven die niet kunnen worden vastgelegd met een mobiele telefoon of een camera, maar alleen met het hart.”

Balsem voor de ziel De KAT Walk is balsem voor de ziel, die de aandacht voor de natuur en voor jezelf weer laat opleven. “Wie met mij meeloopt, zal begrijpen waarom sommige bergwandelaars praten over een ‘flow’ die met elke stap tastbaarder wordt. Veel mensen lopen tegen hun eigen grenzen aan en komen op het punt dat ze zeggen: het gaat niet meer, tot hier en niet verder. Maar als iedereen samenwerkt, en je met z’n allen hoogtemeter na hoogtemeter overwint en vervolgens je emoties vrij kunt laten stromen wanneer je op de top bent BERGEN magazine 43

Inspiratie van onze adverteerder

a­ angekomen, zonder je te schamen voor je tranen, dan smeed je voor altijd een band.

Tijdens de KAT Walk worden vriendschappen voor het leven gevormd. Ik word er ontzettend gelukkig van als ik op zulke momenten ter ondersteuning aan de zijlijn mag staan.

Dat valt niet in woorden te beschrijven.”

De natuur én jezelf vertrouwen De dagen in de bergen en op de paden zorgen voor verwondering, beleving en vooral voor tomeloos genieten. En dan de vergezichten: op heldere dagen kijk je van de gletsjers aan de ene kant naar de Foto's: Erwin ­Haiden

44 BERGEN magazine

­ eierse Voor-Alpen aan de andere kant.

B Daarbij wordt er onderweg ook nog goed voor je gezorgd, niet onbelangrijk! Hierdoor wordt de oorsprong van het wandelen op een fantastisch wijze gecombineerd met het moderne leven van nu. “Elke dag komen we in een ander dal, en verblijven we in een andere accommodatie. Dankzij het slimme bagagetransport tussen de etappes dragen we alleen een lichte dagrugzak, komen we ’s avonds in aanraking met de warme gastvrijheid van de lokale bevolking en kunnen we dankzij de heerlijke regionale keuken kracht verzamelen voor de volgende fase.”

Er is meer dan genoeg te zien: de cultuur van het boerenlandschap, de Lodron-top met het prachtige uitzicht, de legendarische Streif en de veelzijdige flora en fauna.

“De natuur is het hoogste goed dat we hebben. Als we er geen aandacht aan besteden, er niet voor zorgen dat ze op tijd kan rusten, dan is het snel gedaan met de natuur”, weet Elke zeker. Iedereen wil dat de natuur gezond is en leeft. Maar als ik mijn plastic afval aan de kant van de weg achterlaat, van de gemarkeerde paden afwijk en alles platloop, dan heeft dat weinig met respect en waardering te maken.”

Verslaafd aan de bergen Elke kan niet aangeven waarom ze altijd weer zo graag in de bergen is. “Ik móet erheen, ik word erheen gedréven, maar waarom weet ik niet. Het maakt me niet uit hoe bekend de top is of op welke hoogte zijn kruis te zien is. Als ik ga, ben ik bij

mezelf. Dan hoef ik niets te beslissen, alleen maar op het pad te blijven, mezelf en mijn lichaam te voelen, en mijn gedachten lekker laten gaan. En veel problemen die in het dal nog zo groot leken, zijn in de bergen plotseling verdwenen en vervagen volledig. Pas dan krijg ik weer volop energie en gaat er veel vanzelf.” Het is waarschijnlijk een beetje zoals Johann Wolfgang von Goethe het ooit zei: “Alleen

daar waar je te voet was, ben je ook geweest.” En alleen zo kun je – stap voor stap – dichter bij je doel komen, al is dat voor iedereen anders, vindt Elke: “Het officiële einde van de KAT Walk is de Pillersee.” Maar wellicht is het voor velen pas het begin. Omdat gevoelens die lang in je hebben gesluimerd, door deze tocht weer kunnen zijn ontvlamd. Voor nieuwe belevenissen in de bergen.

KAT WALK (KITZBÜHELER ALPEN TRAIL) Start: Hopfgarten im Brixental

met heerlijke regionale gerechten (ontbijt

Eindpunt: St. Ulrich am Pillersee

en diner).

• Bagagevervoer (1 stuk bagage tot max.

KAT Walk Alpin

20 kg per persoon) naar uw volgende ho-

Dagen/etappes: 6

tel gedurende de hele trektocht. Voor ba-

Lengte: 106 km

gagelabels wordt gezorgd.

Stijgen: ca. 6.350 m

• Uitgebreide informatie en kaarten­

Dalen: ca. 6.100 m

materiaal.

Niveau: Middelzwaar

• Terugreis met het openbaar vervoer (bus & regionale trein) vanuit alle plaatsen van

Er is ook een variant KAT Walk Kompakt

de Kitzbüheler Alpen (behalve Kitzbühel

voor wandelaars die het wat rustiger aan

zelf) naar het beginpunt.

willen doen: 5 etappes, 76 km en 4950

• Alle heffingen & belastingen.

hoogtemeters.

Prijzen De Kitzbüheler Alpen hebben voor alle

Een voorbeeld: KAT Walk Alpin XXL Tour

bergwandelaars spannende en zorge-

(6 wandeldagen met 7 overnachtingen).

loze arrangementen die je wandelhart

Prijs: p.p. met tweepersoonskamer vanaf

sneller laten kloppen!

€ 639,– (eenpersoonskamer vanaf

Je hoeft alleen maar te wandelen, de

€ 699,–).

rest wordt voor je geregeld!

Een pakket voor KAT Walk-beginners is er al vanaf € 318,– p.p.

Een arrangement omvat: • Overnachtingen in speciaal geselecteer-

Alle (Nederlandstalige) informatie

de gezellige Gasthöfe en ­exclusieve

over de verschillende zorgeloos rond-

4-sterrenhotels op basis van halfpension

reispakketten: www.kat-walk.at

BERGEN magazine 45

WANDELEN

Cantabrisch gebergte  We

komen talloze vrij lopende paarden tegen en honderden schapen.

Vraag mij een droomland te beschrijven waar ik de rest van mijn leven wil wonen, dan zal dat een kust hebben met surfbare golven en vlakbij de bergen om in te wandelen. Er zijn speciale lokale wijnen en een bijzondere en betaalbare eetcultuur.

De temperatuur mag in de zomer tegen de dertig graden zijn. Baskenland heeft het allemaal. De kust, cultuur, taal, trots en een heel bijzonder gebergte.

TEKST GIJS HARDEMAN & RIAN LANENGA FOTO’S GIJS HARDEMAN

“D

at is een stier, Gijs”, is Rians korte antwoord op mijn opmerking dat deze ‘koe’ wel erg groot lijkt. We zagen al duizenden schapen, honderden paarden en tientallen gieren. Gek genoeg weinig koeien en nu staat er dus op tien meter, aan de andere kant van het boerenpad, zonder hek ertussen, een … stier. Groot, fors, wit. Hij kijkt mij rustig aan, ik kijk niet zo ontspannen terug. Rian loopt met Raf (6) en Finne (3) een paar passen terug. We staan aan de voet van de bergketen in het AizkorriAratz Natural Park. Het is het einde van de middag. We zijn bijna thuis in ons pelgrimshostel en ik voelde me hier, tot net, nog geen één keer ongemakkelijk, ook al heb ik een jeugdtrauma met paarden. We schuifelen door in de hoop dat de stier blijft staan en als we stapje voor stapje dichter bij het bos komen, keert de rust terug. Een klein stress­ piekje in een verder zorgeloze en unieke dag in deze Baskische bergen.

Want het was een dag vol “oehs” en “aahs”, vooral te danken aan de vele dieren. Paarden die pas op een paar meter afstand langzaam wegsjokken, enorme kuddes schapen die als een grote witte deken over de groene weiden schuiven, terwijl ze gras in idiazabel-kaas veranderen. Maar ook de berghut waar onze dagtocht naartoe gaat, Urbia Fonda, is anders dan we gewend zijn. Als lunch grof gesneden stukken brood met brokken kaas en perengelei, dun gesneden serranoham en een glas txakoli-wijn. Niet in een glas op een pootje, maar in een breed Baskisch glas, model bloemenvaas. Drinkwater haal je gewoon uit een kraan op het terras en politiek getinte spandoeken met “Llibertat Presos Politics” (bevrijd

46 BERGEN magazine

Tussen beesten en

BASKISCHE BERGEN BERGEN magazine 47

WANDELEN

Cantabrisch gebergte

Onderweg vanaf Arantzazu naar de ‘sheppards area’ loop je eerst een uur door een bos. 

de politieke gevangenen) hangen aan een balkon. In de bar spreekt men nauwelijks Engels, dat wist ik al van een telefonische poging om bedden te reserveren. Vriendelijk zijn ze echter allemaal. Als een Bask een kind ziet pakt hij automatisch lolly’s om uit te delen. Na de lunch lopen we over grote grasweides, volgen we een soort pad omhoog en wandelen naar beneden waar dat lijkt te moeten. Veel bordjes zijn er niet, we navigeren op de hoogtelijnen van een kaart en doordat het één kleine bergketen is kunnen we bijna niet verdwalen. Hier kom ik later nog op terug…

We eindigen in het hostel in het bergplaatsje Arántzazu in de gemeente Oñati. De herberg is een oud franciscanenseminarie, waar we tot nu toe de enige gasten waren, om te ontdekken dat er vijftig Italiaanse Caminogangers zijn neergestreken. Terwijl zij de eetzaal veranderen in een kerkzaal, compleet met gezang en bezinning, vermaken wij ons met de kinderen in de speeltuin van het hostel, drinken we een koude San Miguel en spelen in de oude parkeergarage onder het hostel een potje pelota, een Spaans kaatsspel.

Montes Vascos Thuis was de zoektocht naar een geschikte plek in de Baskische bergen al vroeg begonnen. We wilden niet alleen maar vijf weken aan het Noord-Spaanse strand liggen, we

wilden de bergen in met die kleine benen!

We gingen op zoek naar een mooie route in een wat minder bekend gebergte. Ik ben geen goed researcher en zie dankzij het internet door de bomen al snel het bos niet meer. Maar toch; via Google kwamen we uiteindelijk uit op de bergen van Baskenland. De Baskische benaming van de bergketen is Aizkorri-Aratz, Google noemt hem Montes Vascos. Nog nooit van gehoord, maar de eerste af beeldingen online zien er goed uit en, een groot voordeel, het ligt op slechts een uurtje rijden van de kust.

Maar toen begon het pas echt. Informatie vinden bleek een missie, want de websites die ik aanklikte waren alleen in het Spaans of Euskadi (de inheemse taal van Baskenland, red.). Ik ontdekte dat er een franciscanenklooster te vinden is, beroemd vanwege zijn bijzondere architectuur: het Arántzazu Sanctuary. Hier komen veel pelgrims voorbij, dus er zal toch ook wel toerisme zijn?

Lukraak mailde ik naar een paar e-mailadressen op websites die leken te vertellen dat ze ter promotie van de regio zijn. Er kwam één antwoord. Van Ilazki. In vloeiend Engels. Zij bleek mijn beschermheilige voor deze reis die zo langzaam op gang kwam, maar daarna een aaneenschakeling van verrassingen werd. Ze hielp met het boeken van het hostel en wilde ook nog wel een dag mee wandelen om te vertellen over de bergen.

We lopen over grote grasweides, volgen we een soort pad omhoog en wandelen naar beneden waar dat lijkt te moeten 48 BERGEN magazine

 Gieren

hoofd.

vliegen over ons

Serene rust Als we na een weekje aan de kust van ­Zarautz, Getaria en San Sebastián in het hostel van Arántzazu onze spullen hebben uitgepakt en een plank in de gemeenschappelijke keuken is gevuld, hebben we eindelijk tijd om het bijzondere klooster te bekijken. Arantza zijn doornen en zu betekent overvloed.

Het kan niet anders dat de architectuur van het moderne klooster hierop gebaseerd is.

Honderden ‘stekels’ vullen de muren aan de buiten- en binnenkant. Gekleurd glas geeft een bijzondere lichtinval in een trappenhuis.

De grote zaal is sober. We hadden monniken in pij verwacht, maar horen later dat ze die niet meer dragen. Er zijn er ook niet zo veel meer, het oude seminarie waar de monniken studeerden is nu ons hostel. Het dorp is verder klein, er is een toerismebureau met wat kaarten, magneten en lokale wijn. Verder een paar hotels en barretjes. Lekker overzichtelijk. En of het nu ligt aan deze bedevaartplek, de continue blik op het machtige klooster in het zonlicht of de uitgestorvenheid van het dorp (ook al is het hoogseizoen), er hangt een serene rust in deze bergen die op ons overslaat. We wandelen dus een dag naar de ‘sheppards area’ waar boeren hun dieren in de zomer laten grazen en op een regenachtige dag duiken we onder de grond bij de druipsteengrotten van Arrikrutz.

Na drie nachten in het hostel verplaatsen we ons naar een camping aan de andere kant van het bergketen, dichter bij Zegama, van-

De berghut op de top van de Aizkorri is drie jaar ­geleden opgeknapt. Op het dak de bekende Baskische oproep voor vrijheid van ­politieke gevangenen.



waar een dagtocht naar de top van Aizkorri goed mogelijk is. Omdat de kinderen te moe zijn en niet te porren voor weer een dag de berg op, besluit ik alleen te gaan. Dat heb ik nog nooit gedaan, maar het is een simpele route en ik kom vast een boel andere wandelaars tegen. Ten minste, dat dacht ik vooraf.

Eenzaam en verdwaald “Hoi Ilazki. Er is geen paniek, maar ik wil je wel laten weten dat ik verdwaald ben. Ik ben alleen en jij bent de enige die weet waar ik ben.” Mijn eerste toppoging naar de Aizkorri loopt niet al te soepel. Eenmaal voorbij de San Adriantunnel raak ik in de war door de bordjes, pijlen op stenen en verfstippen die duidelijk al een tijdje niet zijn verzorgd. Ik

In de Urbia Fonda zien we veel verwijzingen naar hun trots: Baskenland.

Û

Eenmaal uit het bos kom je op de kam naar de top.

Rechtsboven staan een ­kerkje en refugio op de top van de Aizkorri.

Nog geen dertig jaar geleden dacht

 Raf ontdekt een kleine bewoner van de bergen.

was. Meningen veranderen en sinds



TXAKOLI & CIDER men dat txakoli een zure slechte wijn de erkenning van Getaria Txakoli in 1989 als DO (Denomination of Origin) product, is het een gewilde, delicate

moest geel of rood volgen, maar het is allemaal zo vervaagd. Naast dat ik alleen ben en de route niet goed weet, is er ook nog eens slecht zicht. Nadat ik de gele route niet meer kan vinden kom ik via een paar wandelaars uiteindelijk op een pad met rode stippen, “het oude pad dat ook naar de top loopt” dat me zijwaarts van de berg door een bos loodst.

Door de bomen kan ik me moeilijk

witte wijn. De fruitige en frisse wijn gaat heerlijk bij de pinxtos waar de vele Baskische barretjes mee vol staan. De regio is daarnaast beroemd vanwege haar cider. Een appelwijn met lager alcoholpercentage (5%) die door de Basken bepaald niet met mate wordt gedronken.

BERGEN magazine 49

WANDELEN

Cantabrisch gebergte

BERGWIJZER Aizkorri-Aratz is een van de vier natuurparken in Gipuzkoa, een provincie in Baskenland. De bergketen Aloña-Aizkorri heeft met de Aitxuri (1551 meter) en de bekendere Aizkorri (1528 meter) de hoogste bergen van Baskenland.

VERVOER

Ongeveer 1500 kilometer van Utrecht en honderd kilometer van San Sébastian en Bilbao. Goede combinatie mogelijk met Picos de Europa en een strandvakantie.

SLAPEN

De achterkant van het klooster in de avondzon. Net boven het klooster, nog links van de hoge toren, zie je het oude seminarie, nu het hostel staan.

Û

Ù In de façade van het klooster staan de 14 apostelen afgebeeld.

• Hostel Arántzazu Aterpetxea – Slaapzalen en enkele 4-persoonskamers in Arántzazu. Klinisch, zakelijk en betaalbaar (www.arantzazuaterpetxea.com).

• Santutegia Arantzazuko Hotel – Strak hotel pal tegen het klooster (www.hotelsantuariodearantzazu.com).

• Hotel Sindika – Met prachtig uitzicht op het gehele klooster (www.hotel-sindika.com).

• Urbiako Fonda – Enige bemande berghut waar je kunt lunchen. Afgelopen zomer kon je niet slapen vanwege verbouwing. Komende zomer zou de hut weer opengaan. Tel. +34 (0)943781316 • Onbemande berghut – Boven op de Aizkorri staat een onbemande hut waar je kunt slapen. Neem zelf alles mee.

ONZE TIPS

­ riënteren en de stippen worden steeds o vager. Ook is dit geen pad waar dagelijks mensen over lopen, zo veel is me wel duidelijk. Ik zit dus verkeerd. Volgens mijn app ben ik nog een stukje verwijderd van de boomgrens, dus besluit ik dan maar recht naar boven te lopen, pad of geen pad. Uit voorzorg laat ik Ilazki (maar zeker niet Rian) weten dat ik verdwaald ben. Mocht mijn telefoon leeglopen, er een donderstorm opsteken en ik vast komen te zitten, dan kunnen ze me vanavond in ieder geval gaan zoeken.

Het bos is indrukwekkend én desoriënterend.

Na lange tijd klauteren zie ik dan eindelijk de top van de Aratz achter me. Deze bergtop vertelt me dat ik op de goede weg ben en het pad naar de Aizkorri vlakbij moet zijn. Kijk daar! Opeens zie ik weer gele stippen op een grijze steen en in de verte een wandelaar. Ik loop zichtbaar lichter als ik het laatste stuk naar de top afleg. Als straf voor mijn stommiteit krijg ik eenmaal boven een dik pak wolken voor mijn kiezen. Het zicht is nog geen vijftig meter, terwijl het uitzicht hier fantastisch moet zijn. Teleurgesteld loop ik via de juiste route naar beneden en maak voor

50 BERGEN magazine

I­ lazki nog even een foto van de volledig vervaagde pijl die ik had gemist en waardoor ik aan het begin verkeerd liep. “Als het morgen mooi weer is, gaan we met de kids naar de top”, app ik vastberaden naar het thuisfront dat bij het zwembad op de camping zit.

In de herkansing En dus loop ik de volgende dag dezelfde route, naar dezelfde top. Nu niet alleen, maar met mijn gezin. Zelfs Ilazki loopt mee, tot aan de San Adriantunnel, bekijkt de bordjes en stippen waar ik verkeerd liep en gaat het doorgeven. “Allemaal ingewikkelde politiek, wie hier nou verantwoordelijk voor is.” Na de tunnel nemen we hartelijk afscheid van haar en lopen wij alleen verder, het steile bos in. Het is prachtig weer, maar de wandeling is pittig en we trekken alle registers open om de kinderen naar de top te krijgen. Finne zit op zijn troon in de rugdrager, maar Raf heeft het zwaar. Hij krijgt pas weer energie als we boven op het plateau komen. Daar is het een stuk vlakker en leuker. We halen de top en er is zicht!

Het uitzicht over Baskenland is magistraal en vanaf hier zien we heel ver in de diepte de grasweiden waar we eerder liepen. Met duizenden bewegende witte stipjes, honderden sjokkende donkere stippen en onzichtbaar veel gieren in de lucht. n

• De Tunnel van San Adrian & de top van Aizkorri kun je bereiken vanaf Arántzazu, maar dat is een pittige tocht heen en weer. Sneller is vanaf Zegama. Dan ben je met een half uur bij de tunnel en twee uur later op de top. Parkeren kan op een openbare parkeerplaats: google “Aldaola-Ubier aparkalekua”.

• Oñati is een prachtige kleine stad en een bezoek waard dankzij haar monumenten zoals Sancti Spiritus, de eerste universiteit van Baskenland, de San Miguel Arcángel, een gotische kerk en het barokke stadhuis.

• De kalksteengrotten van Arrikrutz liggen tussen Oñati en Arántzazu en de wandeling van een uur door de grotten is te boeken (info bij toerismebureau in Oñati). Arrikrutz is een groot netwerk van grotten waar zelfs skeletten van bergleeuwen, panters en ­beren zijn gevonden. Ook (vooral) geschikt op regenachtige dagen en met kinderen.

KAARTEN

Wij vonden het ingewikkeld om Engelstalige informatie te vinden en onderscheid te maken tussen de vele (op elkaar lijkende) termen die in meerdere talen werden gebruikt voor bergen, informatiecentra, dorpen enz. We prezen ons gelukkig met Ilazki die in goed Engels de vragen beantwoordde. Onze gouden tip is dus mailen met de ‘Park Houses’ (zie Meer weten?).

MEER WETEN?

• www.turismo.euskadi.eus/en/ - Alles over Baskenland.

• www.turismodebagoiena.eus/en/ – Gemeente Debagoiena.

• www.oñatiturismo.eus/en/ – Gemeente Oñati met veel info over Arántzazu.

• www.parketxesarea.org/arantzazu/ – Arántzazu.

• www.parketxesarea.org/anduetza/ & www.gipuzkoamendizmendi.net – Zegama: Anduetza Parketxea.

Picos de Europa

WANDELEN

RUTA DE LA RECONQUISTA

HISTORISCH & HEROÏSCH De passage door de Garganta del Cares is het drukste deel van de Ruta de la Reconquista.

Û

In het diep ingesneden berglandschap van de Noord-Spaanse Picos de Europa, waar ooit christelijke rebellen en Arabische strijders het tegen elkaar opnamen, maken we een meerdaagse trektocht. Bereiken we het eindpunt? Of laten we ons verrassen door het grillige weer?

TEKST & FOTO’S KRIS CLERCKX

D

e Picos de Europa, gelegen in het noorden van Spanje, hebben een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van ons continent.

In de achtste eeuw was de bergketen het enige stukje van het Iberisch Schiereiland dat niet in handen viel van de toen sterk oprukkende Arabieren. Tijdens hun opmars botsten de Moorse strijders er op de te steile bergpassen en slaagden er niet in het laatste christelijke verzet de kop in te drukken.

Omstreeks 720 volgde een cruciale veldslag in de buurt van Covadonga, waar volgens de overlevering christelijke rebellen onder

leiding van de Asturische prins Pelayo een overmacht van Arabische troepen versloegen. Dit legendarisch treffen betekende het begin van de Reconquista, die pas in 1492 met de val van Granada eindigde. Eeuwen later is Covadonga een populair bedevaartsoord in het nog altijd zeer katholieke Spanje. De GR 202 naar Covadonga is als herinnering aan de beroemde veldslag tot Ruta de la Reconquista omgedoopt.

Vier dagen onderweg Het beginpunt van de bijna zeventig kilometer lange Ruta de la Reconquista door de

Picos de Europa is Cosmaya, een dorpje in de vallei van de Rio Delva, gelegen aan de Cantabrische kant van de Picos. Vier dagen plan ik erover te doen met onderweg twee overnachtingen in berghutten en een in een hostel in het bergdorp Bulnes.

De eerste uren op de Ruta lopen bijzonder vlot. Het enige pijnpunt op het licht hellende parcours is de dichte mist, die me de beloofde panorama’s op de vaak met sneeuw bedekte bergtoppen ontneemt.

Gelukkig breekt tegen het middaguur de zon door, waarna de temperaturen fors oplopen. Het vestje gaat uit, de zonnebril op en wandelen maar!

Eens voorbij het dorpje Espinama, dat amper honderd inwoners telt, begint het stevigere klimwerk. Over een afstand van vier kilometer dient bijna vijfhonderd meter hoogteverschil te worden overbrugd, al valt het stijgingspercentage uiteindelijk nog wel mee. Voorbij de poortjes van de Portillas de Boquejón laat ik de bewoonde wereld achter BERGEN magazine 51

WANDELEN

Picos de Europa

me en begint een traject door bergweiden en langs een zacht klaterend bergriviertje. Vanaf nu kom ik eindelijk andere wandelaars op mijn pad tegen, al lopen die allemaal in tegenovergestelde richting. Ze komen van de hoger gelegen kabelbaan van Fuente Dé, van waaruit ze de bordjes van de Ruta de la Reconquista of de GR-aanwijzingen volgen om naar het dal terug te keren. Voor wie het zwaardere klimwerk verkiest, kan de kabelbaan een springplank zijn naar de 2650 meter hoge Torre de Cerredo, de hoogste piek van het massief.

Maar zo extreem lopen de hoogtemeters niet op tijdens de Ruta. Het dak van de meerdaagse route is de 1660 meter hooggelegen Refugio de Aliva, het eindpunt van mijn eerste wandeldag. De laatste twee kilometer ernaartoe zijn best fascinerend.

Paarden lopen met me op en het uitzicht vanuit het keteldal van Aliva op de vele rotspieken geven een overduidelijke verklaring voor de naam ‘Picos’ de Europa.

De sfeer en het comfort in de refugio scoren

52 BERGEN magazine

hoog. Samen met een groepje militairen, die een gedeelte van de hut als uitvalsbasis gebruiken, kijk ik die avond naar een voetbalinterland op televisie. En als om middernacht de elektriciteit wordt uitgeschakeld, spring ik vanuit mijn kamerraam nog even naarbuiten voor een korte wandeling in het heldere licht van de volle maan. Een haast magisch moment.

Haalbaar Op de tweede dag staan achttien kilometers op het wandelmenu. Doenlijk dus. Temeer omdat het eerste deel haast volledig in dalende lijn verloopt door de brede vallei van de Rio Duje. Het valt me wel op hoe weinig andere wandelaars er op een stralende junidag in dit deel van de Picos rondwandelen.

Ik tel zelfs meer motorrijders en 4x4’s, die blijkbaar soms goedkeuring krijgen om door het nationale park te rijden. Vreemd...

Aan het eind van de afdaling, ter hoogte van Invernales del Texu met een tiental typische Asturische stallen, verlaat ik voor

De Picu Urriellu maakt zijn status als mooiste top van de Picos de Europa waar

even het dal. Over een steil asfaltbaantje klim ik tot Sotres, waar een terrasje de eenzaamheid van de ochtend wat breekt. En voor de bevoorrading heb ik in dit dorp zelfs keuze tussen een bakker, een kruidenierszaak en een souvenirshop.

Alsmaar meer lijkt de Ruta de la Reconquista een haalbare uitdaging te worden.

Terug op het officiële traject krijg ik een goed aangereden grindweg met haarspeldbochten voor de voeten, waarna een uurtje wandelen in de volle zon me tot aan de bergvlakte van Pandebano brengt. De weidsheid van het decor biedt een spectaculair uitzicht op de Naranjo de Bulnes, ook bekend als Picu Urriellu, die zijn status als mooiste top van de Picos hier waarmaakt. Op zijn flanken bevinden zich twee berghutten waarvan er een aan de voet van de klim ligt. Even overweeg ik daar naartoe te trekken, maar

 Veel

dagjeswandelaars volgen het pad langs de Rio Cares.

 Grazende paarden in het keteldal van Aliva.

De vele rotspieken geven een overduidelijke verklaring voor de naam ‘Picos’ de Europa.



 De typisch Asturische stallen van het plaatsje Invernales del Texu.

Naamloos graf in het brede en stille dal van de Rio Duje.



Het Lago de la Ercina, een van de bergmeren van Covadonga.



een opvallend bordje met een GR-wegwijzer geeft nog 1u15 wandelen tot mijn overnachtingsplaats in het dorpje Bulnes aan. Een moeilijke passage door slijk, verwaarloosde wegwijzers en een geïmproviseerde afdaling door een bergriviertje maken er op die manier alsnog een vermoeiende wandeldag van. Uiteindelijk worden het drie uren!

Aankomen in het piepkleine Bulnes heeft iets idyllisch. Een twintigtal huizen heeft er zich tussen de rotsen van een smalle kloof gewrongen. Auto’s komen er niet en tot in de jaren negentig was het dorpje alleen te voet bereikbaar. Intussen is er in de rotsen een funiculaire aangelegd, een kabeltreintje waarmee dagjestoeristen zonder grote inspanning het bergdorp kunnen bereiken.

Maar bij vertrek van het laatste wagentje trekt Bulnes zich volledig terug in zijn tijdloze cocon. ’s Avonds heb ik de indruk dat ik er als enige bezoeker blijf slapen. Nieuwe krachten doe ik op in Casa Guillermina,

waar een honderdjarig dametje nog de aardappelen aan het schillen is. “De berglucht houdt haar jong en gezond”, lacht haar bijna zeventig jaar oude zoon vanachter de toonbank. En onder ons drietjes keuvelen we over het leven in de bergen, toen en nu.

Goddelijke kloof Mijn derde dag begint met verschrikkelijk slecht weer. Flinke regenbuien en luid onweersgeroffel blijven tot bijna negen uur ’s ochtends hangen boven het ingesloten ­Bulnes. Veel later dan voorzien kan ik de vrij steile afdaling naar Poncebos inzetten. Dit Asturische dorp is het beginpunt van de Garganta del Cares, de zogenoemde ‘goddelijke kloof’. De zes uur durende wandeling door dit kloofdal – drie uur heen, drie uur weer – geldt als een van de beroemdste wandelingen van Spanje. In de stadjes rond de Picos de Europa kun je die tocht zelfs als een excursie boeken, inclusief herdenkingsmunt, diploma en

T-shirt. En dus wandel ik plots te midden van een massa dagjeswandelaars, wat ik na twee dagen van relatieve eenzaamheid niet eens vervelend vind. Mijn zware rugzak en mijn pogingen om met mijn fototoestel de wandelaars mooi in beeld te brengen, vormen bovendien een goede aanleiding tot een gesprek. En nog belangrijker: de passage door de kloof van de Rio Cares is werkelijk een toptraject. Het wandelpad lijkt tegen de steile bergwand te plakken, terwijl diep in de afgrond de Rio Cares zich tussen de r­ otsmassa’s wringt.

Over een afstand van zes kilometer valt de Ruta de la Reconquista samen met de Ruta del Cares. De eerste twee kilometer gaan omhoog, daarna zakt het traject zachtjes naar beneden.

Onvoorspelbaar weer In Culiembro, een verlaten herdershut, is de speeltijd voorbij. Een pijl van de Ruta wijst naar een zigzaggend pad dat tegen een steile helling omhoog kruipt. Naarmate ik hoger BERGEN magazine 53

WANDELEN

Picos de Europa  De spectaculaire passage door de kloof van de Rio Cares.

Het heiligdom van Covadonga, eindpunt van de Ruta de la Reconquista.



 Aan de wandel rond het Lago Enol.

De beloning na vier dagen stappen: cider in de Refugio de Enol.



Monument ter ere van de Asturische prins Pelayo, aanvoerder van de christelijke troepen aan het begin van de Reconquista.



kom, is van een pad geen sprake meer. Keien overheersen en de bewegwijzering ontbreekt compleet. Het slechte weer heeft me intussen bijgebeend en in volle beklimming krijg ik met zware regenval af te rekenen.

Een eerstvolgende berghut ligt pas vijftien kilometer verderop, aan de Lagos de Covadonga, en ik moet eerst nog de bijna 1500 meter hoge Sierra Buena over. Ik sta er helemaal alleen voor. Wat doe ik: keer ik terug naar het dal? Of vervolg ik in onvoorspelbaar weer mijn tocht door een van de meest ondoordringbare bergketens van Europa?

Een combinatie van twijfel, koude en hoogte doen me beven en bijna raak ik in paniek.

Gelukkig kan ik even schuilen in een grote holte van een bergflank, maar een weersverbetering zit er niet meteen in. Plots voel ik me als een Arabische strijder, die zich heeft laten verrassen door de grillige rotsformaties en het verraderlijke weer van de Picos. Het enige wat nog ontbreekt bij die reflectie is een guerrilla-offensief van Pelayo en zijn christelijke medestrijders.

Maar er gebeurt niets. Gedurende een uur komt er niemand, maar dan echt niemand meer voorbij. En als wat later nog meer wolken de zichtbaarheid helemaal doen afnemen, besluit ik op mijn schreden terug te keren.

Tegenovergestelde finale Ik voel me slecht. Het vooropgestelde doel om de Picos de Europa over te steken en aan te komen aan de mythische meren van Covadonga en het nabijgelegen heiligdom is niet gelukt. Maar tegelijkertijd groeit het besef dat ik de juiste keuze heb gemaakt. Op mijn terugweg door de Careskloof moet ik tot twee keer toe schuilen voor het onweer.

In de hoger gelegen bergen was ik die dag meer dan waarschijnlijk in grote problemen gekomen. Ook als de bus me later die dag naar de andere kant van de Picos brengt, zie ik dreigende wolken boven het gebergte hangen. Er is geen piek meer te zien.

De daaropvolgende dag beslis ik om vanuit het toeristenstadje Cangas de Onís naar boven te trekken. Al vroeg in de ochtend sta ik op de locatie waar mijn tocht had moeten eindigen: het heiligdom van Covadonga, waar de nevel juist optrekt en de zon doorbreekt. Het wordt een prachtige dag en in tegenovergestelde richting over-

54 BERGEN magazine

brug ik de laatste tien kilometer van de Ruta de la Reconquista. Een pittig traject met meer dan 800 meter hoogteverschil, maar het mooie zomerweer en het grandioze decor maken er alsnog een onvergetelijke wandeldag van. Mijn bijgestelde einddoel is de berghut van Vega de Enol, waar een verontruste huttenwaard me met een dag vertraging ziet aankomen. En dat ik alsnog de meren van Covadonga heb bereikt, wordt beloond met plaatselijk lekkers: kaas en cider, veel cider. Salud! n

BERGWIJZER De Picos de Europa liggen in het noorden van Spanje en strekken zich uit over een oppervlakte van ruim 650 km². De hoogste toppen overstijgen 2500 meter met als bekendste de Naranjo de Bulnes. Sinds 1918 zijn de Picos de Europa als nationaal park erkend; daarom lopen er geen verkeerswegen. De 69 km lange Ruta de la Reconquista (GR-202) is de enige bewegwijzerde route om het massief te voet van zuid naar noord (of andersom) over te steken. Gemakkelijkere (en drukker belopen) wandelroutes lopen tussen Poncebos en Cain (Ruta del Cares), rond de Lagos de Covadonga en in de omgeving van de kabelbaan Fuente Dé.

VERVOER

Cosgaya, het bescheiden startpunt van de Ruta, is bereikbaar met de bus van Potes naar Fuente Dé.

Er rijden slechts drie bussen per dag (www.transportedecantabria.es).

Covadonga is een van de topbezienswaardigheden in Asturië. Minstens elk uur een bus naar Cangas de Onís, waar aansluitingen zijn naar grotere steden (www.alsa.es).

SLAPEN

• Refugio de Aliva (www.cantur.com/instalaciones/ 7-hotel-aliva) – comfortabele berghut met prima

k­ euken. Individuele kamers beschikbaar.

• Villa de Bulnes (www.alberguevilladebulnes.com) – in het centrum van het bergdorp. Overnachting in een middelgrote slaapzaal.

• Refugio Vega de Enol (www.refugiovegadeenol.com) – prachtig gelegen aan de Lagos de Covadonga. ­Keuken met veel nadruk op streekgerechten.

GELOPEN ETAPPES

Door het slechte weer moesten wij onze route aanpassen, maar in betere omstandigheden leg je de Ruta de la Reconquista in vier dagen af.

• Dag 1: Cosgaya (697 m) – Refugio de Aliva (1660 m).

6½ uur, h 1210 m, i 240 m. Heel wat stijgwerk maar zonder noemenswaardige steile stukken en ­bijna altijd over brede grindwegen.

• Dag 2: Refugio de Aliva (1660 m) – Bulnes (650 m).

6 uur, h 490 m, i 1500 m. Over overwegend brede grindwegen. De afdaling naar slaapplaats Bulnes ligt er wel verwaarloosd bij.

• Dag 3: Bulnes (650 m) – Lagos de Covadonga/­ Refugio Vega de Enol (1093 m) 10 uur, h 1700 m, i 1250 m. Bergpaden zijn in de eerste helft duidelijk bewegwijzerd en goed aangelopen. Na de kloof van de Rio Cares volgt een zwaar en moeilijk traject over smalle bergpaden met veel stenen.

• Dag 4: Lagos de Covadonga/Refugio Vega de Enol (1093 m) – Covadonga (254 m).

3 uur, h 100 m, i 940 m. Overwegend goed begaanbare bergpaden. Door het weer werd dit voor ons een dagje in tegenovergestelde richting: klimmen van het heiligdom tot aan het wandelcircuit rond de Lagos de Covadonga.

KAARTEN

Adrados Ediciones, Parque Nacional de los Picos ­Europa, 1:50.000, ISBN 9788494080753 LEESTIPS

• Picos de Europa – Die schönsten Tal- und Berg­ wanderungen, Cordula Rabe, Bergverlag Rother, ISBN 9783763343614. Gedetailleerde kaartjes met hoogteprofielen van 50 wandelingen, inclusief de Ruta de la Reconquista.

• Spanish Trails – Los Picos de Europa, Phil Lawler, Spanish Trails, ISBN 9780995579705 MEER WETEN?

www.parquenacionalpicoseuropa.es – Drietalige website met uitgebreide informatie over o.a. de ­geschiedenis, het beheer en de bezienswaardigheden van het nationaal park.

BERGEN magazine 55

BOEKENBERG

Met medewerking van reisboekhandel de Noorderzon, Arnhem www.denoorderzon.nl

DÉ WANDELVALLEI VAN PIEMONTE

H

et wandeltoerisme boomt in Valle Maira, een afgelegen dal ten zuidwesten van

Turijn. Althans, vóór de coronacrisis was dat zo en straks hopelijk ook weer. Vooral de Percorsi Occitani, een veertiendaagse rond­ wandeling die de dorpen aan beide zijden van de vallei met elkaar verbindt, lokt wan­ delaars. Maar door de vele accommodaties is Valle Maira ook zeer geschikt voor dag­ wandelingen vanuit een vaste verblijf­ plaats. De herwerkte Kompass-wandelgids Piemont – Valle Maira beschrijft er 35, van licht tot zwaar. Nu eens wandel je door een eeuwenoud cultuurlandschap van gehucht naar gehucht, dan weer naar hoge bergmeren en toppen boven de 3000 meter. Hoogtepunten zijn onder andere de hoogvlakte van Gardetta en de hoogste waterval van Italië. De natuurstenen dorpen verbergen soms verrassende kunstschatten, zoals het kerkje van Elva met zijn vijftien­ de-eeuwse fresco’s.

MYTHISCHE PLEKKEN

D

e bekende ‘klettersteig-paus’ Eugen Hüsler gooit het deze keer over een heel andere boeg. Zijn Buch der

mythischen Orte is een bloemlezing van mysterieuze oorden, legendarische ruïnes, raadselachtige grotten en

In de uitgebreide inleiding van de gids lees je meer over al dat moois. De wandelingen zelf worden kort maar accuraat beschreven, en achteraan vind je gedetailleerde prakti­ sche informatie, zoals een lijst van winkels en logeeradressen. Een uitneembare wan­ delkaart op 1:35.000 maakt de gids compleet. (Ignace Fermont)

Piemont Valle Maira – 35 Touren Oswald Stimpfl & Renato Botte, Kompass, ISBN 9783990442241, € 16,99

gewijde plaatsen verspreid over het hele Alpengebied.

Een korte suggestie voor een wandeling ontbreekt bij geen enkele plaats; je bent wandel- en klimgidsschrijver of je bent het niet. De nadruk ligt echter vooral op de ­beschrijvingen, de geschiedenis, maar vooral ook op de legendes die van oudsher om deze zorgvuldig geselec­ teerde oorden zijn geweven en die het waard zijn om overgeleverd te worden. De eeuwenoude, vaak enigs­ zins moralistische verhalen worden met een knipoog én respect verteld, maar zonder al te zweverig te worden; daarvoor is het DNA van de schrijver met zijn klimgordel te vast aan het aardse verbonden.

Het hardcover boek is mooi ingebonden en vormgeven.

De foto’s zijn stemmig en doordat ze niet helemaal haar­ scherp zijn wordt een licht mysterieuze sfeer gecreëerd.

VIA FERRATA VOOR IEDEREEN Ooit eens op eigen initiatief ‘verticaal willen wandelen’? Bij de Vlaamse Klim- en Bergsportfederatie verscheen dit jaar Start to via ferrata, een naslagwerk met alle praktische informatie om op een veilige manier te klettersteigen.

Handig is het overzicht van de via ferrata’s in België, met praktische tips over bereikbaarheid en toelatingsvoorwaarden én met gedetailleerde route­beschrijvingen. Een handige gids voor al wie met klettersteigen wil beginnen of er zich verder in wil verdiepen.

Start to via ferrata – Inspiratie en ­technieken Te koop via de KBF-webshop voor € 21,– (+verzendkosten): www.klimenbergsportfederatie.be

Jammer is alleen dat het westelijke Alpengebied er een beetje bekaaid afkomt, terwijl ook daar zeker het een en ander aan mysteries te vinden moet zijn. Al met al blijft Mythische Orte een leuk boek om te lezen, vooral ook omdat het zich door zijn thematiek zo onderscheidt van de gebruikelijke bergverhalen over rampen of heroïsche

ROTHERGIDSJES VIEREN FEEST

prestaties. Kortom: het geeft met zijn eeuwenoude

Bergverlag Rother, de uitgever van de iconische wandelgidsen

volksvertellingen een andere kijk op de bergwereld.

voor de Alpen en andere bestemmingen, viert zijn 100ste ver-

(­ Harald Pauli)

jaardag. Naar aanleiding daarvan verschijnen de nieuwe Wanderführer

Das Buch der mystischen Orte in den Alpen – Von sagenhaften Bergen, verwunschenen Seen und magischen Höhlen Eugen E. Hüsler, Frederking & Thaler, ISBN 9783954162901, ong. € 27,–

56 BERGEN magazine

en herdrukken vanaf dit jaar in een opgefriste, wat strakkere vormge­ ving. Ook het bekende logo is aangepast. Het herkenbare rood blijft de steunkleur in het nieuwe ontwerp, zodat we kunnen blijven profiteren van de deskundigheid in de ‘rode wandelgidsjes’ uit Beieren.

Vorarlberg SPECIAL Wandelen in het Garneratal, Montafon. Foto: Vorarlberg Tourismus/Dietmar Denger

Vorarlberg/Oostenrijk:

Vol levenslust Het levensgevoel in het westen van Oostenrijk tussen het Bodenmeer en

Arlberg is opgewekt en licht. De combinatie van bergnatuur, subtiele cultuur en verrassende architectuur is inspirerend. In hotels en restaurants worden de gasten verwend met een gevoel voor kwaliteit en met regionale delicatessen.

A

lpenbloemen begroeten je, zachtjes bewegend in de wind.

Het ruikt naar bos en weide. Met elke hoogtemeter wordt het uitzicht op de bergtoppen indrukwekkender.

Wat is wandelen ontspannend! Al snel is de picknickplaats bij het blauw glinsterende bergmeer bereikt.

De kleine deelstaat Vorarlberg in het westen van Oostenrijk beloont zijn bezoekers met geweldige momenten van geluk. De berg­

natuur presenteert zich verbazingwekkend gevarieerd met een samenspel van glooiende alpenweiden, bossen, bergmeren, rivieren en rotsachtige pieken. Hier ga je met plezier te voet, per mountainbike of e-bike op pad, op eigen houtje of met rondleidingen. Ontdekkingstochten in de natuur kunnen goed worden gecombineerd met culturele ervaringen. Festivals spelen eersteklas muziek.

Tentoonstellingen bieden nieuwe inzichten.

De mix van traditionele en hedendaagse (hout)architectuur is verrassend. De regio-

nale keuken smaakt uitstekend. Attente en hartelijke gastheren en gastvrouwen bieden betrouwbare hoge kwaliteit.

Tussen het Bodenmeer en de bergen heeft elke vakantieregio haar eigen karakter. Ze prikkelt de zinnen en is ook nog comfortabel. Het openbaar vervoer is uitstekend, de afstanden zijn kort. Op veel plaatsen gaan kabelbanen naar bergtoppen met fantastisch uitzicht. Vanuit Bregenz vertrekken schepen naar de mooiste bestemmingen rond het Bodenmeer. Regionale Inclusive-Cards zijn, afhankelijk van de regio, bij de kamerprijs inbegrepen of verkrijgbaar tegen een voordelige prijs. De voordeelpassen zijn geldig voor bus- en kabelbaanritten, meestal ook voor deelname aan begeleide wandelingen, fietstochten en leuke gezinsprogramma’s. www.vorarlberg.travel BERGEN magazine 57

SPECIAL Vorarlberg

Advertorial

Op hoogte tot rust komen –

vakantie met langetermijneffect Onder kenners is het een publiek geheim: het amper 15 kilometer lange en maximaal zes kilometer brede Kleinwalsertal met de plaatsen Riezlern, Hirschegg, Mittelberg en Baad is een waar wandelparadijs.

E

en fascinerend landschap, goede bewegwijzering en infrastructuur en de buitengewoon vriendelijke bevolking zijn slechts drie goede argumenten. Het feit dat het Kleinwalsertal alleen via een doodlopende weg bereikbaar is, vreemd genoeg via Duitsland, is een voordeel voor de vakantiegangers in het gebied.

58 BERGEN magazine

Rust, ontspanning en variatie In een van de mooiste hooggebergtedalen van de Alpen kunnen wandelaars genieten van een inmiddels zeldzaam geworden rust. En dat op 185 kilometer aan wandelpaden, waarvan de afstand bijna verdubbelt dankzij de aansluiting op het wandelpadennetwerk van het naastgelegen Oberstdorf. Het grote voordeel: vakantiegangers

bevinden zich zelfs in het dal altijd op hoogte, alles speelt zich hier op 1100 tot 2500 meter hoogte af; een optimale ligging, onder andere voor de gezondheid. Wat betreft variatie is het Kleinwalsertal nauwelijks te overtreffen: eenvoudige wandelingen in het dal, bergtochten die wat meer conditie vergen of klettersteigen hoog in de bergen.

De combinatie van beweging en frisse berglucht is de zuiverste energiecocktail voor de gezondheid. Wie te voet op ontdekkingsreis gaat, staat bovenal een gigantische natuurbioscoop te wachten. Even stoppen en op

Kleinwalsertal Foto: Kleinwalsertal Tourismus/ Andre Tappe

Foto: Kleinwalsertal Tourismus/Oliver Farys

Informatie & reserveren: Kleinwalsertal Tourismus eGen

Foto: Kleinwalsertal Tourismus/ Dominik Berchtold

Foto: Kleinwalsertal Tourismus/ Oliver Farys

6992 Hirschegg Tel.: +43 5517 51140 info@kleinwalsertal.com www.kleinwalsertal.com

adem komen wordt beloond met een fantastisch panorama en een blik in de fascinerende dieren- en bloemenwereld. Tijdens een pauze kan worden genoten van het aanbod van een van de gezellige hutten of een van de idyllisch gelegen bergrestaurants.

Gewoon erop uittrekken en ontdekken Van het stijlvolle Wellnesshotel, de comfortabele vakantiehuizen en pensions tot de rustieke berghutten – een ding hebben de accommodaties in het Kleinwalsertal gemeen: direct voor de deur begint een afwisselend natuurparadijs. Daarnaast kan met de Gästekarte gratis gebruik worden

gemaakt van de Walserbus, waarmee alle startpunten in het dal eenvoudig en comfortabel bereikbaar zijn.

Van mei tot begin november kunt u met in totaal 8 gondel- en stoeltjesliften gemakkelijk de berg op. Op www.kleinwalsertal.com bieden alle categorieën accommodaties ‘Grenzeloos wandelen’-arrangementen aan, waarbij het onbeperkte gebruik van alle liften al is inbegrepen.

Kinderprogramma Burmi‘s avonturenvakantie Vrijheid en natuur, avontuur en wildernis: tijdens Burmi’s avonturenvakantie voor kinderen van 6 tot 12 jaar leren kinderen

op speelse wijze over het leven met en van de natuur. In de schoolvakanties wordt er iedere dag een andere activiteit georganiseerd die de ene keer in het teken staat van sport en spel en de andere keer in het teken van onderzoeken en ontdekken.

‘GRENZELOOS WANDELEN’ARRANGEMENT:

Bijvoorbeeld drie overnachtingen op een tweepersoons­kamer in een pension incl. ontbijt en onbeperkt gebruik van 8 liften vanaf € 122,– per persoon.

BERGEN magazine 59

SPECIAL Vorarlberg

Foto: Alpenregion Bludenz Tourismus /Alex Kaiser

Bergzomer in

Damüls-Faschina Haal diep adem en doe iets goeds voor jezelf – de bergen zijn daarvoor gemaakt. Waar is de beste plek om te ontspannen en de geur van bloemen, gras en alpenkruiden ruiken? In het hart van Vorarlberg in Oostenrijk, op het Blumen-Wanderlehrpfad in Damüls-Faschina.

D

e Stafelalpbahn zweeft rustig vanaf de Faschinapass in het biosferenpark Großes Walsertal omhoog naar de berg. Op de rit naar het middelste bergstation wordt u verrast met een prachtig uitzicht. De frisgroene weiden, de bergtoppen rondom en de heldere lucht doen alle zorgen vergeten. Dan gaat het te voet verder, want de natuur wil langzaam ontdekt worden. Rond de Hahnen­kopf boven Damüls-Faschina groeien meer dan 150 verschillende soorten planten. Het Blumen-Wanderlehrpfad geeft uitleg over meerdere soorten en is volledig op de natuur gericht. Wanneer een bloem is uitgebloeid, wordt het bord met informatie verplaatst naar de volgende plant. Het pad slingert zich een weg langs de berghelling. Stap voor stap gaat het omhoog, begeleid door alpenrozen en weidegrassen, en met een beetje geluk, een zeldzame Turkse lelie.

60 BERGEN magazine

Na de volgende scherpe bocht bereikt u het bergstation van de kabelbaan, het eindpunt van deze informatieve bloemenroute. Maar de natuur heeft nog meer in petto.

Wie na de wandeling nog energie en zin heeft, hoeft zich in Damüls-Faschina nooit te vervelen. Bezoek de Seewaldsee en het bosklimpark, of maak een zonsopgangstocht. Maar u kunt ook op een bankje genieten van het uitzicht en een regionale snack.

De Walser staan bekend om hun warme gastvrijheid. Een klein pension, een vakantiewoning of een viersterrenhotel, de gastheren doen hun best om hun gasten een zorgeloze vakantie te bieden ver weg van de dagelijkse beslommeringen. Als DamülsFaschina in bloei staat, is er maar één ding te doen: trek je wandelschoenen aan en ga de bergen in.

Informatie & reserveren: Damüls Faschina Tourismus Tel.: +43 5510 620 0 info@damuels.at www.damuels.at Großes Walsertal Tourismus Tel.: +43 5554 5150 info@walsertal.at www.walsertal.at

Damüls -Faschina

Foto: Alpenregion Bludenz Tourismus /Alex Kaiser

Foto: Alpenregion Bludenz Tourismus /Alex Kaiser

BERGEN magazine 61

SPECIAL Vorarlberg

Advertorial

Foto: Montafon Tourismus GmbH, Schruns - Stefan Kothner

Foto: Montafon Tourismus GmbH, Schruns - Stefan Kothner

62 BERGEN magazine

Foto: Montafon Tourismus GmbH, Schruns - Andreas Haller

Montafon

Bergzomer in Montafon

Een zomer vol persoonlijke momenten De plaats waar het Verwall-, Silvretta- en Rätikonmassief elkaar ontmoeten, is een hele bijzondere plek. Dit dal in het zuiden van Vorarlberg is net zo veelzijdig als de bergketens die het zo schilderachtig omlijsten. Hier worden verlangens vervuld, geschiedenis geschreven en persoonlijke ontmoetingen omgezet in blijvende herinneringen. Alles wat je bij ons in Montafon beleeft, past bij onze bergen. En bij ons. Omdat het authentiek is. En omdat het persoonlijk is.

D

e bergzomer in Montafon betovert je op zijn geheel eigen, bijzondere manier. Ontdek tijdens een wandeling langs de Gargellner Fenster de kracht van de natuur in al haar facetten en neem een kijkje in de verborgen ziel van het hoogst gelegen bergdorp in Montafon. Of laat je betoveren door de lama’s van llamero (herder) Horst. Deze zachtmoedige dieren laten je alle tijd vergeten. Het enige wat telt is het hier en het nu: jouw persoonlijke momenten in Montafon.

Gargellner Fenster

Informatie & reserveren: Montafon Tourismus GmbH 6780 Schruns Tel.: +43 50 6686

Tijdens een aantrekkelijke wandelroute langs almhutjes (Maisäß genaamd) maak je kennis met de geschiedenis van Gargellen.

Daarbij krijg je ook de tijd om diep in te ademen, om de kracht van de natuur te voelen. De Gargellner Fenster zijn bij veel mensen al bekend vanwege een uniek geologisch fenomeen in de vorm van afzonder-

lijke, lichte lagen kalkrots die dwars door het oergesteente aan de oppervlakte zijn komen te liggen. Tijdens de nieuwe aantrekkelijke wandelroute krijg je een veelzijdig beeld van alle tijdperken van de geschiedenis en kun je Gargellen van nu ten volle beleven.

Met lama’s over panoramawegen Je hoeft niet door de wol geverfd te zijn voor deze wandeling! Op de panorama­ paden met historische betekenis word je namelijk begeleid door wezens die al wollig genoeg zijn: lama’s! Samen met deze vriendelijke dieren uit het Andesgebergte volg je in de voetsporen van de Montafoner mijnbouw. “Dit zijn Pedro, Amadeus, Shorty, Wilson en Sandro.” Wanneer Horst Kuster over zijn lama‘s vertelt, is er geen houden meer aan: de passie voor zijn vierbenige vrienden is vanaf het eerste moment merkbaar.

info@montafon.at www.montafon.at/nl

BergePLUS

Montafon is op vele manieren te verkennen: bij-

Naast het BergePLUS Basis-programma bieden

En voor gasten van een van de 200 BergePLUS-

voorbeeld via ons gastenprogramma voor spor-

we ook het exclusieve BergePLUS

partner­bedrijven is het BergePLUS Basis-pro-

tieve natuurliefhebbers dat het hele jaar geldig

­Premium-programma. Wat houdt dit in? Je

gramma gratis. Je krijgt bovendien 50% korting

is. Ontdek tijdens het dagelijks wisselende, be-

meldt je aan en wij zorgen voor de rest! Van het

bij boeking van een BergePLUS Premium-toer.

geleide BergePLUS Basis-programma voor vol-

huren van de juiste uitrusting en het organise-

Meer informatie op

wassenen, gezinnen en kinderen behalve de in-

ren van de benodigde berglifttickets tot een ge-

www.montafon.at/nl/service/bergeplus

drukwekkende natuur ook spannende details en

zellig etentje met je gids: als gast van een Ber-

bijzonderheden over Montafon.

gePLUS Premium-toer geniet je van een zorgeloos all-in-pakket in de Montafoner bergen.

BERGEN magazine 63

SPECIAL Vorarlberg

Advertorial

Lech Zürs am Arlberg

Bloeiende alpenweiden T Waar ’s winters skiërs door het grootste skigebied van Oostenrijk bergafwaarts glijden, wandel je in de zomer door bloeiende alpenweiden, langs verstilde, smaragdgroene bergmeren en prachtige uitzichtpunten. Rond het op 1450 meter hoogte gelegen dorp Lech Zürs am Arlberg, in het oosten van Vorarlberg, bloeien in het voorjaar twintig verschillende soorten orchideeën.

64 BERGEN magazine

weehonderd miljoen jaar geleden was dit de bodem van een oermeer; overal tref je dan ook versteende koralen, schelpen en andere fossielen. Ook hier vind je schitterende wandelroutes, zoals de Grüner Ring, die rond Lech loopt. Hier kunnen natuur­ belevenissen en cultuurgenot perfect worden gecombineerd. De nieuwste attractie is de Skyspace, een begaanbaar kunstwerk van kunstenaar James Turrell uit de VS. De ruimte, verborgen in een heuvel, nodigt uit om de hemel en de directe omgeving vanuit een nieuw perspectief waar te nemen.

Lech Zürs - Arlberg

Foto: Lech Zuers Tourismus/Daniel Zangerl

Foto: Lech Zuers Tourismus/Daniel Zangerl

Foto: Lech Zuers Tourismus/Daniel Zangerl

Informatie & reserveren: Lech Zürs Tourismus 6764 Lech a. Arlberg Tel.: +43 5583 2161 0 info@lechzuers.com www.lechzuers.com

Foto: Lech Zuers Tourismus/Daniel Zangerl

BERGEN magazine 65

SPEED UP

TO SLOW DOWN

WWW.HANWAG.NL

HANWAG EVORADO LOW GTX Technisch innovatieve, moderne lichtgewicht wandelschoen voor snelle wandelingen op goed begaanbare trails.

• • • • •

Geen uitwendige naden dankzij TPU-versterkingen Nieuwe tongconstructie voorkomt wegdraaien De TubeTec zoolconstructie biedt de perfecte combinatie tussen demping, krachtoverdracht en grip Met ultralichte, soepele en effectieve veterbinding Verkrijgbaar in een specifieke dames – en herenleest

VOLGEND NUMMER

Het volgende nummer van BERGEN MAGAZINE verschijnt op 12 juni 2020 THEMA

EN OOK NOG

3x WALLISER ALPEN

Foto: Jonathan Vandevoorde

LOOP MEE VOOR VLUCHTELINGEN WERELDWIJD

Västerbotten

Wildernis-walhalla in Zweeds Lapland Veilig bergwandelen

Hoe leer je dat?

Basiskamp

Gasteinertal, Oostenrijk

MET VIJF ROUTES DOOR HEEL NEDERLAND

Een eeuw natuurbescherming

Succesverhalen in de Alpen

• Huttentocht hoog boven het Val de Bagnes • Drie 3000’ers voor de kwieke wandelaar • Valsesia, de ‘piccolo Himalaya’ van Italië

NOG GEEN ABONNEE? Meld je vóór 1 juni aan, dan krijg je het ­volgende nummer gewoon thuisgestuurd! www.bergwijzer.nl/abonnement

THE NO 1 OUTDOOR TROUSERS FOR ME Maier Sports – The fitting specialist.

Anything that works has to fit first.

That‘s why our trousers come in 36 men‘s and 25 women‘s sizes.

Whether standard, short, long, wide or slim – there‘s a perfect fit for everyone.

www.maier-sports.com/en

1950-1960 HET GOUDEN DECENNIUM IN DE HIMALAYA & KARAKORAM BERGEN magazine

inspiratie voor bergwandelaars

magazine

Jaargang 14 Nr 2 mei 2020 € 6,99 2020 - 2

otherwise I get bored. I want to train as a mountain and ski guide, to help other people also have amazing experiences in the mountains, in safety.”

FINN KOCH, ASPIRANT MOUNTAIN GUIDE, WITH THE GUIDE LITE 30+. For FINN KOCH, variety is the spice of life — particularly when he has an ultra-light mountain pack on his back, like the new Guide Lite.

JOTUNHEIMEN GRUYÈRES HIMALAYA & KARAKORAM KITZBÜHELER ALPEN BASKENLAND PICOS DE EUROPA VORARLBERG

“I like to keep it varied and exciting — climbing, mountaineering, trail running —

MACHTIG JOTUNHEIMEN

Noorwegen

In het land van Peer Gynt

Huttentocht in de

hete Gruyères Vakantietips

Vorarlberg Kitzbüheler Alpen

2x avontuur in Noord-Spanje

Baskisch gebergte Picos de Europa

WIN EEN AIRCONTACT PRO VAN DEUTER T.W.V. €290 AP