EXTRA • 20 PAGINA’S • WALLIS SPECIAL
Februari 2016
inspiratie voor bergwandelaars
magazine
Op en top
WALLIS Pays du Saint-Bernard Champéry Nendaz Sierre – Val d’Anniviers Martigny
INHOUD
WALLIS ... OF IS HET VALAIS?
Pays du Saint-Bernard 3 Het ultieme Zwitserse plaatje
Champéry–Portes du Soleil 6 Bergen kinderpret bij de Dents du Midi
Nendaz 9 Wandelen langs de bisses
6
12
Sierre–Val d’Anniviers 12 Vrij zicht op de Alpenreuzen
Martigny 15 Zoete smaken op de fiets
Eten & slapen 18 in het lekkerste kanton van Zwitserland Foto: © ValaisWallis Promotion Pascal Gertschen
Foto: © ValaisWallis Promotion–Christian Pfammatter
9
Beide natuurlijk! Geen plek in Zwitserland waar de bewoners zo’n dubbele relatie hebben met hun maatschappij en met de natuur. Boeren uit het Val d’Hérens vertroetelen hun koeien als waren het prinsessen, maar laten ze ook tegen elkaar vechten voor de eer en de glorie van hun dorp. In het zuidwesten pronken ze met de Mont Blanc, die ‘Franse berg’, als het ultieme Alpendecor. Maar eigenlijk vinden ze hun eigen vierduizenders het échte dak van de Alpen. De Valaisans vinden dat de Wallisers een totaal andere volksaard hebben en maar een raar taaltje spreken. En omgekeerd natuurlijk ook. Frans of Duits, alle gruwen ervan als ‘Bern’ over hun hoofden heen een besluit neemt waar ze geen inspraak in hebben gehad. En dat ze in hun kanton de lekkerste wijnen en bergkazen van de hele Alpen produceren, dat durft geen ene Valaisan in twijfel te trekken. Ook daarom voelen ze zich, meer dan elders, allen in de eerste plaats Walliser/Valaisan en dan pas Zwitser. In deze wandelspecial van Bergen Magazine zetten we de hoogtepunten van de Franstalige regio’s van Wallis – Valais dus – in het zonnetje. Echt wel, want wist je dat de zon er 300 dagen per jaar schijnt, meer dan in Italië? De natuur is er daarom extreem afwisselend: de ene dag fiets je tussen de wijngaarden en fruitbomen door het Rhônedal in de warme zon, de andere dag loop je hoog boven de boomgrens door een landschap zo ruig dat het in een fantasyfilm niet zou misstaan. Dat is precies wat Wallis zo op en top Zwitserland maakt. Waar wacht je nog op? Veel leesplezier!
Hoofdredacteur Bergen Magazine
COLOFON
Deze speciale bijlage van Bergen Magazine 2016-1 is tot stand gekomen in samenwerking met Valais/Wallis Promotion. Hoofdredacteur Jonathan Vandevoorde (jvandevoorde@bergenmagazine.nl) Eindredactie Marcia van Bijnen Aan deze uitgave werkten verder mee Jessica de Korte, Tatjana Matysik, Janine Nijlant Vormgeving TwinMedia bv, Culemborg, Rimke Bartels Bladmanagement Klaartje Grol (kgrol@virtumedia.nl) Druk Veldhuis Media, Raalte Foto cover ©ValaisWallis Promotion - Giovanni Castell
Bergen Magazine verschijnt vijf keer per jaar. Kijk voor informatie en abonnementen op www.bergwijzer.nl
2 SPECIAL WALLIS BERGEN magazine
PAYS DU SAINT-BERNARD
HET ULTIEME
ZWITSERSE PLAATJE
’s Zomers verblijven enkele sint-bernards in de hospice.
Û
Hét symbool van Zwitserland, de sint-bernardshond, komt uit het Val d’Entremont. Je kunt een wandeling met deze prachtige viervoeters maken, of de eenzaamheid van een bergmeer opzoeken. TEKST & FOTO’S JESSICA DE KORTE
A
ls de lijnen van Xandy (5), Hoxane (2) en Justin (9) worden losgelaten, springen de drie sintbernardshonden door het landschap. Ze groeten elkaar even met wat gesnuffel en begeven zich dan in een hoog tempo richting het meer. Justin duikt niet, maar lóópt het water in. Hij kijkt rustig om zich heen en trekt zich niets aan van de wandelaars. Zo te zien is het mannetje dik tevreden met zijn leven: wakker worden met uitzicht op de Walliser Alpen, twee keer
per dag een wandeling en niet zo hard hoeven te werken als zijn voorouders deden. Het meer draagt twee namen: Lac du Grand Saint-Bernard en Lago del Gran San Bernardo. We bevinden ons precies op de grens van twee landen, boven op de Grote SintBernardpas (2473 m) die Martigny met het Italiaanse Aostadal verbindt. In de winter ligt de sneeuw hier meters hoog en kun je alleen met ski’s of sneeuwschoenen onder de voeten vooruit komen. Als steunpunt voor reizigers stichtte
monnik Bernard de Menthon in 1050 de hospice, die vandaag de dag de naam Hospice du Grand Saint-Bernard draagt. Zeven eeuwen later werden de schattige wit-bruine honden ingezet om met hun perfecte reuk verdwaalde pelgrims te traceren, als echte detectives.
Zwitsers plaatje “Ik vind het geweldig om hier fulltime te werken”, vertelt de achttienjarige Déborah Dini, terwijl haar vrolijke blik op de SPECIAL WALLIS BERGEN magazine 3
PAYS DU SAINT-BERNARD
honden gericht blijft. Dini is sinds een paar maanden verzorgster bij de Fondation Barry (zie kader) en maakt iedere dag een wandeling. “Ik ben gek op dieren en deze honden hebben van die schitterende koppen en kleuren. Als je roept, herkennen ze direct je stem. De sint-bernards maken deel uit van het Zwitserse plaatje, van onze geschiedenis. Het is een traditie die we graag in stand houden.” Als de verzorgster de honden wil laten poseren voor een foto, wordt er direct naar haar geluisterd. De drie zitten maar al te graag rechtop in een rij. Justins tong hangt naar buiten. Hij wordt al een beetje moe. Niet zo gek, want sint-bernardshonden worden negen tot tien jaar oud, dus Justin is flink bejaard. En hup, daar gaan ze weer, door het gras omhoog. Dini houdt ze even aan de lijn als ze eenden ziet. “Anders schieten ze daar misschien op af.” Verderop laten ze zich rustig door twee wandelaars aaien, die direct hun fototoestel tevoorschijn halen. Drie sint-bernards, met op de achtergrond het meer en de toppen van de Alpen, wat wil je nog meer? Xandy, Hoxane en Justin dragen alleen niet de typerende, houten tonnetjes met brandewijn, die je zo vaak op plaatjes ziet. Het
4 SPECIAL WALLIS BERGEN magazine
verhaal dat onderkoelde wandelaars alcohol kregen, klopt niet. Sterker nog: dat zou levensgevaarlijk zijn. Om een slachtoffer warm te houden, ging één hond (gewicht: zo’n 90 kilo) boven op hem liggen, terwijl de andere hulp haalde.
Een aparte wereld Na een wandeling van een uur laten we Xandy, Hoxane en Justin bekaf achter bij de kennel naast de hospice. Een stuk of tien
honden begint luid te blaffen. Als je in de hospice slaapt, word je daar ’s ochtends mee wakker, en anders wel met het luiden van de kerkklokken. Zelfs in de zomer – als de pasweg open is – voelt het alsof je hier in een besloten wereld bent, met een eigen ritme. Toen de mist zich gisteravond als een kleed over het meer uitstrekte, leek het zelfs even of er geen andere wereld bestond. De augustijner monniken zijn de eigenaars
FONDATION BARRY De kennel met de sint-bernardshonden valt
zelf omkwam. Als eerbetoon is er in de kennel
sinds september 2004 niet meer onder het
altijd één hond die de naam Barry draagt.
beheer van de monniken, maar van de Fon-
Een team van zo’n twintig man verzorgt de
dation Barry. De missie van de stichting is om
35 honden, waarvan het grootste deel kort-
het ras van de legendarische honden in
harig is, zoals de sint-bernardshonden van
stand te houden op de plek waar ze al drie-
vroeger. De fokkerij bevindt zich inmiddels in
honderd jaar worden gefokt.
Martigny, waar per jaar gemiddeld twintig
De viervoeters zijn Zwitsers cultureel bezit en
puppy’s worden geboren. In de zomermaan-
staan symbool voor de vriendschap tussen
den verblijft een groep honden naast de hos-
mens en hond. Fondation Barry is vernoemd
pice op de pas. Sponsors, maar ook gewone
naar Barry, een sint-bernard die van 1800 tot
bezoekers, kunnen dan met de honden mee
1812 bij de hospice leefde en wel veertig man
op een wandeling. Aanmelden kan via de
zou gered hebben en bij de laatste redding
website www.fondation-barry.ch.
van het klooster, het barokke kerkje, de herberg voor pelgrims, het luxere hotel, het restaurant en de souvenirwinkel. Ze houden van hun tradities, maar gaan ook met de tijd mee. Ze dragen spijkerbroeken en sandalen met sokken, regelen tijdens diensten het licht met een afstandsbediening, maar brengen je met hun hemelse Franse gezang ook zo weer terug in de middeleeuwen. “De monniken zijn heel open minded”, zegt Annick Boisseaux-Monod, manager van het hotel. “Ze zijn hier om de gasten te verwelkomen. Tijdens de winter, die een ééuwigheid duurt, is alleen het hostel open en komen pelgrims op sneeuwschoenen of ski’s. Op 1 juni gaat de weg weer open. De bloemen komen dan heel snel uit. Omdat de zomer kort duurt, heeft de natuur haast.”
De Lacs de Fenêtre. Foto: Danièle Amos Ù
Onderweg van La Fouly naar de Grote SintBernardpas.
à
Ú De sint-bernards maken deel uit van het Zwitserse plaatje.
Déborah en haar honden.
Ü
Rotsen en distels De flora is uitbundig. Tijdens een andere wandeling die ook naar de hospice voert, gisteren vanuit het bergdorp La Fouly, komen we gele gentianen, wilgenroosjes en blauwe bosbessen tegen. Laaghangende bewolking heeft miljoenen waterdruppeltjes achtergelaten die aan de groene stengels hangen en als minispiegels het
BERGWIJZER WANDELING
Ferret of La Fouly – Col du Gd St-Bernard Ong. 10,5 kilometer, hoogteverschil h1125 m, i360 m, ong. 6 uur. Postbus 259 rijdt van Orsières via La Fouly naar Ferret. Beginpunt is de P-plaats aan het einde van het dal bij Les Ars Dessous (1802 m). Als je in La Fouly begint, reken dan op 200 hoogtemeters en 3 km extra. www.wanderland.ch/en/routes/ etappe-01538.html KAARTEN
• Swisstopo, Martigny, 282T, 1:50.000. • Swisstopo, Grand St. Bernard-CombinsArolla, 5027T, 1:50.000. Samengestelde wandelkaart. MEER WETEN?
• www.wallis.ch • www.saint-bernard.ch • www.gsbernard.net • www.aubergehospice.ch TIP
Vanaf Champex-Lac gaat een van de steilste stoeltjesliften van Europa naar La Breya. Wandel (of step) terug door het Val d’Arpette. In Champex is Relais d’Arpette van de familie Ropraz-Murisier een mooie overnachtingsplek. Dit chalet met camping trekt veel wandelaars die de befaamde Tour du Mont Blanc lopen. In La Fouly is een andere goede camping: Les Glaciers.
landschap tonen. In de gaten tussen het wit zien we blauwe lucht en spitse bergtoppen. “Het weer kan hier nogal veranderlijk zijn”, vertelt onze gids Yorick. Als de wolken wegtrekken, worden steeds meer stukjes landschap prijsgegeven. Achter ons pronkt de Pointe de Crête Sèche en voor ons zien we het groene dal van de rivier Dranse de Ferret en haar zijtakken. De bergkammen zijn ruig en scherp. Hogerop wordt de omgeving kaler. Grijze rotsen en langstekelige distels geven alles een desolate uitstraling. Op moerassige plekken groeit wollegras; de witte pluimpjes hangen als nat haar naar beneden. Een kikkertje springt weg, terwijl Yorick in een laag mist opgaat. “Helaas,” zegt hij, als ik hem weer tref, “er valt niets te zien.” Vanaf de Lacs de Fenêtre kun je bij helder weer het Mont Blancmassief bewonderen, maar deze middag bedraagt het zicht nog geen vijf meter. We lunchen ter plekke en wachten een verandering in het weer af.
Toen de mist zich gisteravond als een kleed over het meer uitstrekte, leek het zelfs even of er geen andere wereld bestond
Helaas. Al is deze sfeer eigenlijk ook heel bijzonder. Net als bij de hospice lijkt het alsof er geen andere wereld bestaat. Als we afdalen richting de Grote Sint-Bernardpas breekt de hemel in één klap open en strekken de Walliser Alpen zich voor ons uit. Wat een pláátje! Een marmot kijkt nieuwsgierig toe en schiet dan weg. Voor we het weten, komen we het gigantische bronzen standbeeld van Sint Bernard tegen, met zijn vinger richting de hospice wijzend. Even heerlijk opwarmen in het restaurant. n SPECIAL WALLIS BERGEN magazine 5
CHAMPÉRY – PORTES DU SOLEIL
Bergen kinderpret bij de
Dents du Midi In bijna-tropische condities een pittige trektocht ondernemen met kinderen is misschien niet het beste idee, ook al zijn er voldoende mogelijkheden rondom Champéry en zijn huisberg, de Dents du Midi. Gelukkig was er in dit vakantiedorp genoeg te beleven om iedereen in ons gezinnetje tevreden te houden. TEKST & FOTO’S JONATHAN VANDEVOORDE
“P
appa, ik wil een huttentochtje!” Tine’s idee. Bijna twaalf, en al verslaafd. Vanwege de aanhoudende hitte hebben we de kinderen op wandelvlak tot nu toe enigszins ontzien. Haar broertje Tom is zeven en vindt korte wandelingen al stoer genoeg. Hij gaat liever naar het spannende
6 SPECIAL WALLIS BERGEN magazine
bomenparcours en elke avond naar het openluchtzwembad vlakbij het centrum. En om op hoogte de verhoopte verkoeling te vinden, zweefden we een keer met de cabinelift naarboven. Tevergeefs, het is hartje zomer en Wallis maakt zijn reputatie van ‘zonnigste kanton’ meer dan waar. Een huttentochtje? Op mijn topografische
wandelkaart kronkelt een lange rode lus. Her en der liggen de letters TDM erlangs gestrooid: de Tour des Dents du Midi, een populaire meerdaagse trektocht rond het gelijknamige massief. Hij overlapt met de TDB (Tour des Dents Blanches) die deels in Frankrijk loopt. In beide gevallen rijgt de wandelaar berghutten en buvettes – boerderijen waar je iets kunt eten of drinken en soms ook kunt slapen – in enkele dagen aan elkaar. Misschien kunnen wij er een paar etappes van lopen?
Barme Wie hier ‘berghut’ zegt, zegt Cabane de Susanfe. Vanuit Champéry is de gezellige hut in een wandeldag te bereiken. Hij ligt verstopt achter de Haute Cime (3257 m), de
apart hok en in de kantine kraakt alles van ouderdom. Er is één driegangenmenu, maar voor het gerief van de moderne vegetariër willen ze – gelukkig voor Tine – gerust een uitzondering maken.
Dents du Midi
Misrekening Het stuk naar de Cabane de Susanfe moet volgens de kaart ongeveer vier uur kosten. We hopen iets van de hitte te kunnen vermijden door later op de middag aan de klim te beginnen, maar dat blijkt al snel een misrekening. Het zweet druipt van ons af als we anderhalf uur later op de strandstoelen van Buvette de Bonavau neerploffen. Aan Tines gezicht kan ik zien dat ze dit alles behalve een pretje gevonden heeft. Geen wonder, denk ik, de zon stond heel die tijd bijna recht boven ons en er is geen zuchtje wind. En wij hebben nooit goed tegen de hitte gekund. Dit ‘opwarmertje’ is voor haar een zware calvarietocht geworden. Om bij te komen nemen we een uurtje pauze op het terras, opdat we de rest van de wandeling naar de hut grotendeels in de schaduw kunnen afleggen.
Gesprekken komen vanzelf op gang. De meeste gasten klimmen morgenvroeg naar de Haute Cime, kom ik te weten. De Haute Cime is een bekende wandelberg in de streek, maar de kwalificatie ‘wandelberg’ moet je in Zwitserland met een flinke korrel zout nemen: vanuit de hut is het nog eens 1100 meter hemelwaarts. Tot op de Col de Susanfe volg je de TDM en is er geen vuiltje aan de lucht. Daarboven is het echter aanpoten: het pad wordt niet meer dan een steil spoor over rotsen en puin. Boven de Col des Paresseux hebben de laatste 200 hoogtemeters al menig overmoedige Vlaklander tot wanhoop gedreven. Niet weinigen keren op dit punt terug – vandaar de naam ‘pas van de luiaards’ – om hun route langs de TDM voort te zetten richting het blauwe Lac de Salanfe.
Susanfe
hoogste top van het massief, in een hoog alpien dal met dezelfde naam. Ik kies echter Barme als vertrekpunt, een prachtige alpenweide waar we met de gratis wandelbus naartoe kunnen rijden. Ik was hier enkele dagen geleden ook al, in mijn eentje. ’s Ochtend ben ik toen over een uitbundig bebloemde bergrug, de Arête de Berroi, naar een oude grenspaal gewandeld die al honderd jaar op de Col de Cou over de grens met Frankrijk waakt. Ik had er een prachtig uitzicht op de omringende bergruggen van de Chablais-Alpen. De TDB doet twee buvettes aan op de grote weide van Barme. Een goed vertrekpunt dus voor onze mini-huttentocht. Ondanks het warme weer zitten ’s middags enkele Zwitsers op het terras al aan de kaasfondue.
Een wijs besluit. Vanaf Bonavau loopt het pad door een verticale rotswand van een cirque schuin omhoog richting het hoge Susanfedal. Hoewel we hier soms zelfs moeten klauteren, dartelt Tine moeiteloos de berg op. Anderhalf uur later bereiken we het dal. Boven ons hangen de prachtige gletsjertongen van de Mont Ruan en de Tour Sallière, een indrukwekkende barrière van drieduizenders. Volhouden, schat! Hier de hoek om en dan nog twintig minuten naar de Cabane de Susanfe. Het hutje ziet er nog precies uit zoals de Zwitserse hutten dertig jaar geleden, op de zonnepanelen na. De toiletten zijn een
Met Tine onderweg naar de Cabane de Susanfe. Mont Ruan links op de achtergrond.
Ý
Ú De zon gaat onder bij Cabane de Susanfe. SPECIAL WALLIS BERGEN magazine 7
CHAMPÉRY – PORTES DU SOLEIL
Met de kabelbanen kom je vanaf Champéry gemakkelijk en snel overal in het gebied van de Portes du Soleil.
ÙÙ
Ù Dolspannende afdaling vanaf het kabelbaanstation Croix de Culet.
Steenbokken Tine en ik zien zo’n uitstapje morgen niet zitten. Dan zijn we minstens vier uur verder als we aan de afdaling naar Champéry kunnen beginnen. Met dit warme weer zou dat een onverantwoord lange uitputtingsslag voor haar worden. Daarom besluiten we om de volgende dag in het zachte ochtendlicht de omgeving te verkennen. Misschien bereiken we die sneeuwveldjes wel, daar onder de Col des Ottans? Tot twee maal toe laten we onderweg een steenbok met haar jong schrikken die het op een lopen zetten. Ik slaag erin enkele vage foto’s te maken terwijl Tine de dieren probeert te “achtervolgen”. Succes! Ze komt er gauw genoeg achter dat steenbokken veel betere klimmers zijn dan wij. Desondanks vinden wij deze onverwachte ontmoeting een prima beloning voor onze sportieve tweedaagse. In vijf uur tijd dalen we af naar het dorp, de koele naaldbossen in.
Over de graat Tom, onze jongste, heeft nog een stoere wandeling op maat van zijn beentjes te goed. Die doen we twee dagen later, na een verkwikkende rustdag aan de oevers van het Meer van Genève. We staan ’s ochtends als eersten op de Croix de Culet om foto’s te maken, nadat we vanaf het het kabelbaanstation in welgeteld drie minuten naar het topkruis zijn gelopen. Meteen links duikt een smal paadje over de bergkam de diepte in. Dat is het plan. “Opgepast! De wandelaar begeeft zich hier op eigen verantwoordelijkheid”, lees ik op het bordje. Daar moet je bij ons juist mee
8 SPECIAL WALLIS BERGEN magazine
Ik geniet van het uitzicht op de omringende Chablais-Alpen aankomen! Wat volgt is een spannende afdaling langs steile bloemenhellingen en door naaldbossen met afwisselende doorkijkjes aan weerskanten. Hier en daar is het pad voorzien van kettingen en vaste kabels. Ik vind het nodig om Tom af en toe bij de hand te nemen en hem van dat rotsblok of die boomwortel af te helpen stappen. Het wordt steeds warmer; gelukkig is het gort-
droog waardoor het nergens glad is. Na twee uur afdalen ligt daar plots zomaar een oude herberg met een schitterend terras op onze weg! Er is ook een kleine speeltuin en voor de kinderen is dat, met een ijsje, voldoende excuus om een lange pauze te nemen. En dat is geen straf, want weer worden we getrakteerd op dat schitterende uitzicht op de huisberg van Champéry. n
BERGWIJZER Champéry ligt in het smalle Val d’Illiez, op een half uur rijden van Monthey in het Rhônedal (Chablais). In het zuiden liggen de ongerepte Dents du Midi en Dents Blanches, een wandelparadijs. In het noorden verbindt de kabelbaan naar de Croix de Culet het dorp met de Portes du Soleil. Hier zijn de Chablais-Alpen groener en minder steil. In de winter is dit een grensoverschrijdend skigebied, in de zomer een wandel- en mountainbike-arena. Voordeel: de talloze stoeltjesliften maken het mogelijk om ook ’s zomers delen van je tocht zonder inspanning te overbruggen. BERGWANDELEN
De echte bergfanaat komt vooral ten zuiden en westen van het gezellige dorp aan zijn trekken, waar geen liften zijn. De TDM en TDB doorkrui-
sen dit schitterende gebied. Op de websites van deze routes is alle nodige informatie te vinden: • www.dentsdumidi.ch • www.tour-dentsblanches.com TIP
Met de Multi-Pass maak je gebruik van alle transportfaciliteiten in de streek en heb je toegang tot tal van attracties en alle kabelbanen van de Portes du Soleil. Prijs € 2 tot € 8 per persoon per dag (afhankelijk van het logeeradres). Verkrijgbaar bij de toeristische dienst in het centrum. KAART
Swisstopo 1304 – Val d’llliez, 1:25.000 MEER WETEN?
• www.ski-and-bike.ch • www.portesdusoleil.com
NENDAZ
Boeren legden in Wallis eeuwen geleden irrigatiekanalen aan: bisses. In een droog klimaat konden zo toch alle velden en wijngaarden van genoeg water worden voorzien. Nendaz heeft het grootste actieve netwerk, waar bijna honderd kilometer aan wandelpaden langs loopt. TEKST & FOTO’S JESSICA DE KORTE
WANDELEN LANGS DE
De Bisse Vieux voert door een sparren- en lariksenbos. SPECIAL WALLIS BERGEN magazine 9
NENDAZ
H
onderden jaren liggen ze er al, de bisses, irrigatiekanalen die het hele gebied van water voorzien. Een slimme uitvinding van de boeren uit de middeleeuwen. Al keken ze het kunstje waarschijnlijk af van hun voorgangers, de Romeinen. “Vanwege de bergen valt hier weinig regen en moest er iets bedacht worden om het water van de gletsjers in de dorpen te krijgen”, legt berggids Jean-Noël Glassey uit, terwijl we langs een bloemrijk weiland wandelen. De wandelpaden langs de bisses zijn nagenoeg vlak of hebben een lichte helling, maar om er te komen, moet je je soms even in het zweet werken. Deze is echter vanuit Nendaz zonder inspanning te bereiken. In Wallis zijn honderden van die kanaaltjes te vinden, in het Duits Suonen genoemd. Hier in deze regio, bij Nendaz, liggen er acht op een hoogte van 800 tot 2200 meter. Het is daarmee het grootste nog werkende netwerk van Europa. Zes daarvan worden nog door de bergbeek Printse van water voorzien. Het water is goed te drinken, al kan het natuurlijk gevaarlijk zijn als er verderop een dood dier ligt. Niet dat Glassey’s sint-bernardshond zich daar wat van aantrekt. Hij rent vooruit, springt zo nu en dan het water in, om zich daarna uit te schudden. Pal voor ons gezicht.
10 SPECIAL WALLIS BERGEN magazine
Ook de langste bisse van Wallis, de Bisse de Saxon, ligt hier in de buurt Glassey lacht. “Heerlijk toch dat je hier kunt wandelen? Het water werkt rustgevend. Alleen in de winter kan het niet, dan ligt hier een dik pak sneeuw.” Hij wijst naar een afscheiding onder ons, die bij lawines het sneeuw van de weg houdt.
Sparren en lariksen We wandelen langs de acht kilometer tellende Bisse Vieux, die van de Printse naar Nendaz loopt. Al snel kronkelt het door naalden bedekte pad door een donker sparren- en lariksenbos. Herten zien we niet, maar bij schemer komen die volgens Glassey vaak tevoorschijn. In de vallei lopen er tweehonderd. Tussen de takken door weten zonnestralen zich zo nu en dan op het pad te werpen. Ze doen het heldere water als een diamant glanzen. In een rustig tempo stroomt het water naar beneden, in bedwang gehouden door de oevers: de berghelling aan de rechterkant, een door mensenhand gemaakte wal aan de linkerkant. Zou de snelheid hoger liggen, dan is er een grotere kans op
lekkages en overstromingen. Dorpelingen hielden het onderhoud zelf eeuwenlang bij. Inmiddels wordt iemand ingehuurd die de acht bisses bij Nendaz controleert. “Hij is de enige die hier met de fiets mag komen”, grijnst Glassey. Het is een secuur klusje, want als de controleur een lekkage mist, kan de hele boel instorten. We zien een plek waar dat onlangs is gebeurd. “Het kostte héél veel werk en geld om dit te repareren.” Het materiaal is bijna overal natuurlijk, maar op deze plek zorgen stalen platen sindsdien voor extra versteviging.
Abrikozen De kanalen waren in Wallis broodnodig om de weilanden en het vee van genoeg water te voorzien. Later kwamen ze ook uitstekend van pas bij de groei van fruitbomen en wijngaarden. Nendaz is een van de grootste frambozen- en abrikozenproducenten van Zwitserland. “Wat de frambozen betreft hebben we inmiddels flinke concurrentie gekregen”, vertelt Glassey. “Die worden gekweekt in
Linkerpagina; Even genieten van het uitzicht tijdens de panorama route rond het Lac Noir. Bewoners hebben beeldjes neergezet bij Eau vive.
ß
Het kunstwerk Eau vive van M. Raphaël Pache.
ÙÙ
Ù De bisses bij Nendaz staan met deze blokken hout aangegeven.
BERGWIJZER KAART
Orell Füssli Kartographie AG, 4 Vallées, 1:25.000 MEER WETEN?
• www.wallis.ch • www.nendaz.ch • www.bisses.com • www.hotelnendaz4vallees.ch • www.edelweissnendaz.ch TIP
De restaurants in Haute-Nendaz serveren maaltijden als echte kunstwerkjes, van raclette en fondue tot biefstuk en lamskoteletten. Reserveren is handig. Aanraders zijn: • La Cabane, tel. +41(0)272882011 en • Le Carnotzet l’Aigle in Hôtel Nendaz 4 Vallées, tel. +41(0)276111111, www.hotelnendaz4vallees.ch
kassen in het noorden van Zwitserland.” Maar het is veel lastiger om het ideale microklimaat voor de abrikoos na te bootsen en die heerlijke, volle smaak te krijgen. De warme zandgrond en het gletsjerwater krijg je niet zomaar in een kas.” De Bisse Vieux trakteert ons zo nu en dan op de meest waanzinnige uitzichten over de vallei, met stipjes die chalets voorstellen en de hoogste Alpentoppen. We komen aan bij een houten constructie met trappen, die de bisse over een vijf meter hoge rotsformatie naar beneden brengt. Er hangt een enorme, houten hand. Een kunstwerk van M. Raphaël Pache: Eau vive, levend water. Bewoners hebben beeldjes neergezet om hun overledenen te herdenken.
Hout voor water Na een machtige lunch bij de toepasselijk genaamde Auberge des Bisses in Planchouet gaan we over op de Bisse du Milieu, de enige in deze regio die ’s winters deels openblijft. Hier en daar zien we sluisjes waarmee de watertoevoer wordt geregeld. Glassey legt ondertussen uit dat dorpelingen behoorlijk ruzie konden maken over de bisses. Want wie mocht het water eigenlijk gebruiken? Bij de aanleg van de Grand Bisse de Vex greep de bisschop in. Het dorpje Vex moest Nendaz tot het begin van de
negentiende eeuw compenseren met hout. Daarna mocht het hout achterwege blijven, maar bleef er wel toestemming nodig. Nog steeds kan niet iedereen zomaar tappen wat hij wil. De bewoners zijn trots op hun netwerk van irrigatiekanalen. Zelfs in sauna Spa des Bisses in Hôtel Nendaz 4 Vallées liggen in de beneden- en bovenruimte de typerende houten constructies waar water doorheen loopt. In een speelhoek kunnen kinderen luikjes openen en sluiten, en zo hun eigen stroming bepalen. Ook de langste bisse van Wallis, de 32 kilometer lange Bisse de Saxon, ligt hier in de buurt. We pakken de kabelbaan van Nendaz naar Tracouet waar een panoramaroute rondom het Lac Noir loopt. In de winter is het hier druk met skiërs, in de zomer heb je het wandelpad bijna voor jezelf. Fraaie uitzichtpunten worden afgewisseld met houten speeltoestellen. Leuk voor kinderen en stiekem ook voor volwassenen.
Het is een secuur klusje, want als de controleur een lekkage mist, kan de hele boel instorten
Balanceren op een kabel tussen twee bomen blijkt nog best pittig.
Stilte Als we afzakken naar de Bisse de Saxon, komen we eerst nog de grootste lariksen van Europa tegen. De indrukwekkende gevaartes worden rechtop gehouden door stapels stenen. Het pad langs het irrigatiekanaal is nagenoeg vlak en gaat opnieuw door het bos. Soms stroomt er water door de geul, maar lang niet altijd. Naar beneden gevallen stenen versperren hier en daar de doorgang. Glassey had al verteld dat deze bisse, gebouwd aan het einde van de negentiende eeuw, nooit echt goed heeft gefunctioneerd. Zie maar eens een probleempje te vinden over zo’n lange afstand. Er waren meerdere waterwachten nodig om de doorstroming te controleren. Het onderhoud bleek te kostbaar en dus werd de exploitatie uiteindelijk stopgezet. Maar de aanleg is zeker niet voor niets geweest. Wandelaars kunnen er nu volop van genieten. Het bos slokt ons steeds verder op, de geluiden van de bewoonde wereld worden onhoorbaar. Paddenstoelen in de gekste vormen groeien dicht bij het pad, een eekhoorn in het zwart ritselt door de bladeren en schiet langs een boomstam omhoog. Ultieme rust. n SPECIAL WALLIS BERGEN magazine 11
SIERRE – VAL D’ANNIVIERS
Ruige natuur waar een wandelaar slechts een stipje is. In het stille Vallon de Réchy, op een steenworp van het Val d’Anniviers, loop je over spannende paden in een door gletsjers uitgeslepen landschap. En op de Alpage de Ponchet boven Chandolin kun je onthaasten tijdens een workshop creatief wandelen of yoga. Beide doe je met een grandioos uitzicht op de Walliser vierduizenders. TEKST & FOTO’S JESSICA DE KORTE
Vrij zicht op de
Alpenreuzen 12 SPECIAL WALLIS BERGEN magazine
D
at hier geen film als The Lord of The Rings is opgenomen, is verbazingwekkend. Het landschap lijkt zo uit een sprookjesboek te komen. De glooiende vormen, de mix aan kleuren; dit kan haast niet echt zijn. Het maakt de naam in ieder geval heel toepasselijk: Vallon de Réchy, de ‘verborgen vallei’. Een verlaten, hooggelegen dal op een dag wandelen van het Val d’Anniviers of Sierre. De ijstijden sculpteerden de afgeronde rotsen en ruggen. Je ziet steenlagen die hier al honderden miljoenen jaren liggen, ruim voor J.R.R. Tolkien dus. Gneis en het compacte kwartsiet. Maar ook oranje dolomiet en gips. Het laagste deel van de vallei hebben we gelaten voor wat het is door de gondelbaan te nemen. In het plaatsje Vercorin stonden paragliders bij de gondel aan te schuiven, die we nu om de beurt voorbij zien zweven. Een paars glijscherm beweegt zich tussen de witte sneeuwtoppen en een goudkleurige grashelling het dal in. Wij willen dezelfde kant op, maar moeten de spierkracht in onze benen gebruiken om bij ons doel te komen.
Steenbokken Het startpunt van onze wandeling, het Crêt du Midi, ligt net boven de boomgrens. Daarom hebben we hier al een waanzinnig uitzicht over de vallei en de hoge
Een heerlijkpad loopt over de bergrug. Aan de horizon pronkt rechts La Maya.
ÙÙ
Ü Les
Cinq 4’000 ensemble. Wij herkennen er vier: de Zinalrot horn, Obergabelhorn, Matterhorn en Dent Blanche.
tweeduizenders om ons heen, waaronder Mont Noble, Mont Gautier en de hoekige La Maya in de verte. Het voormalige muilezelpad loopt slingerend door het grasland, waar we een paar steenbokken ontwaren. “Als we stil zijn kunnen we dichterbij komen en zien we vast nog meer dieren”, zegt gids Pascale Haegler. Een sneeuwhoen vliegt voorbij, later een notenkraker. Na een lichte klim komen we uit op een punt vanwaar we de steenbokken met de verrekijker op ons gemak kunnen bekijken. In de weide rent een hermelijn, nu nog met een bruine vacht, straks, in de winter, met een witte. Het pad stijgt verder langs rotsen voorzien van stalen kettingen. “Je hebt toch geen hoogtevrees?”, vraagt Pascale, die zelf voor niets bang lijkt. Ze klimt op een metershoge rots, strekt de armen uit en roept enthousiast. Haegler was vroeger journalist op een lokale nieuwsredactie, maar kon niet tegen de negatieve sfeer en begon toen voor zichzelf als gids. “Het allermooiste beroep dat je maar kunt hebben”, zegt ze stralend. “Sommige mensen worden verderop juist bang, omdat daar geen kettingen meer hangen.” Het is ook niet niks als we iets verder op de top van deze bergwereld lijken te lopen, een natuurlijke muur, midden in de vallei. Tussen de andere bergen om ons heen zijn we nog lang niet op het hoogste punt in het landschap, toch voelt het alsof we koningen zijn. Beneden in het veen van Ar du Tsan meandert het riviertje de Rèche. “Die noem ik de Amazone van dit gebied”, zegt Pascale. Het lijkt net een slang die zich over de bruine veenbodem voortbeweegt.
SPECIAL WALLIS BERGEN magazine 13
SIERRE – VAL D’ANNIVIERS Ú Een lichte klim voert ons boven het Vallon de Réchy uit.
BERGWIJZER KAARTEN
• Swisstopo, Montana (Wallis) 237T, 1:50.000 • Swisstopo, Sierre 1287, 1:25.000 • Swisstopo, Vissoie 1307, 1:25.000 MEER WETEN?
• www.wallis.ch • www.sierre-anniviers.ch • www.valdanniviers.ch • www.ponchet.ch • www.swissalpineemotion.com TIPS
Hôtel Bella Tola (www.bellatola.ch) is een hotel uit het einde van de negentiende eeuw dat nog steeds de sfeer van die tijd ademt. De kamers zijn juweeltjes en hebben uitzicht op de Matterhorn. Een eigen mazot (chalet) huren voor een nachtje kan bij Alpes et caetera (www. alpesetc.ch). Maar dan wel in stijl, en met een waanzinnig ontbijt (alles vers). Eigenaars Nicolas en Solveig Reymondin werkten voorheen als architect en interieurdesigner.
Net een schilderij Een fantasy-film is hier dus niet gemaakt, maar kunstenaars lieten zich wel door het landschap inspireren. Zo schilderde Ferdinand Hodler het Vallon de Réchy in 1915; het olieverfschilderij werd niet zo lang geleden voor een miljoenen euro’s aan een particuliere verzamelaar verkocht. Om iedere hoek toont zich een nieuw ‘schilderij’. Al kun je het uitzicht niet aanraken, dus wie weet is het stiekem toch door Ferdinand Hodler geschilderd. De fantasie kan hier zijn gang gaan. In de verte torenen de vierduizenders. Verderop treffen we weer alpenweiden,
waarop ook edelweiss groeit. “De kalksteen is prima grond, vol mineralen”, zegt Haegler. Het bleke gesteente ligt op veel plaatsen open en bloot en Pascale wrijft er met haar voet over om te laten zien hoe snel het uit elkaar valt. In de winter wordt hier geskied. Toch blijft het landschap intact. Wat een kracht. De pas moet er even snel in, richting het bergstation van de kabelbaan van Grimentz, anders missen we de gondel naar Bendolla en moeten we een uur wachten. Al zou ik dat laatste eigenlijk niet erg vinden. Hier wat langer blijven is echt geen straf. n
CREATIEF WANDELEN Op de vredige Alpage de Ponchet staat een opgeknapt houten chalet, waar het ’s zomers bruist van de activiteiten. Vrijwilligers dopen de plek in juli en augustus om tot restaurant Mayen Gourmand waar fondue en raclette op het menu staan. Er worden uiteenlopende workshops georganiseerd, zoals yoga, een wandeling langs wilde planten of het bouwen van een traditioneel stenen muurtje. “Het chalet staat op een geweldige plek”, zegt Sylvia Mittaz-Mudry, een van de initiatiefnemers van de overkoepelende vereniging Pro Ponchet. “Als kind kwam ik er wel eens tijdens schooltrips in
Û
Boetseren met Sylvia Mittaz-Mudry.
Ù
Het chalet van Pro Ponchet.
het voorjaar. Daar kan meer mee gebeuren, dacht ik. Nu barst het er van de creativiteit.”
worden, die van haar toont een zekere orde. Tij-
zie je hier, pal onder je neus, aan het werk.
Sylvia geeft zelf onder meer creatieve wandelingen.
dens de wandeling door het bos heeft ze liever dat
Het contrast is groot met de bloemrijke Alpage de
Ze heeft ons zojuist met de auto vanaf het dorpje
we even niet praten. “Neem alle klanken en geuren
Ponchet, de alpenweide. Daar waar een bordje met
Chandolin, hoog boven het Val d’Anniviers, in het
in je op.” Zo voelt het net alsof ik alleen ben, en zijn
“Les Cinq 4’000 ensemble” aangeeft dat je hier vijf
bos gebracht, waar we aan houten picknicktafels
dit vaak de wandelingen waarvan ik me de details
vierduizenders kunt zien, waaronder de Matterhorn,
mandala’s inkleuren. “Pak zonder te kijken een pot-
achteraf het beste kan herinneren. Onderweg is
genieten we even van het machtige panorama.
lood en ga aan de slag.” Ik raak redelijk gefrustreerd
het de bedoeling mooie dingen mee te nemen, zo-
Daarna gaan de handen in de klei. Met onze ogen
omdat ik continu dezelfde kleur pak. “Wit?”, roept
als steentjes, takken en bloemen.
dicht maken we onze eigen creaties waarin we ook
mijn wandelmaatje uit. “Kleur maar in wat je leeg wil
We stoppen even bij Illgraben. Door erosie stortte
onze meegenomen ‘stukjes natuur’ verwerken. Ik
houden, dat kan ook”, zegt Sylvia rustig. Haar pret-
de berg hier in en ontstond een immens bleek-
voel me wel weer een beetje kind zo, heerlijk.
ogen glinsteren onder een flinke bos krullen.
geel- en roodachtig keteldal. Sommige wandelaars
Ik laat mijn kunstwerkje achter bij een steen in het
Wandelen werkt natuurlijk al ontspannend, maar
steken dat dwars over, maar dat is volgens Sylvia
landschap. Wie weet dat het er volgend jaar nog
Sylvia wil een stapje verder gaan. Totale rust in het
levensgevaarlijk. Nog steeds vallen met regelmaat
staat. Als het tenminste de sneeuw in de winter
hoofd. Mijn mandala’s is een grote kleurenzee ge-
stenen naar beneden. De krachten van de natuur
overleeft.
14 SPECIAL WALLIS BERGEN magazine
MARTIGNY
Zoete smaken
OP DE
FIETS Fruitbomen en wijngaarden sieren de Rhônevallei. Met de fiets zweef je langs rode appels en paarse druiven, de zoete geuren in de neus en de warme zon op het hoofd. Onderweg valt er genoeg te proeven. TEKST & FOTO’S JESSICA DE KORTE
D
e Rhônevallei lijkt net de Hof van Eden. Je fietst langs bomen vol verleidelijk lekker fruit. Het is moeilijk om níet af te stappen. Natuurlijk is het niet de bedoeling de appels te plukken, maar de boer zal één exemplaar toch niet missen? Vooruit, één ‘verboden vrucht’ dan, zo’n mooie met een groene en een rode kant. Heerlijk zoet, verser kan gewoon niet. Af en toe een hap
Bij een stalletje liggen enorme oranje, groene en gele pompoenen
nemend fietsen Florian en ik verder langs de honderden in rijen opgestelde bomen, met de zon die steeds warmer wordt. Boeren zijn druk in de weer, houten kratten staan al klaar voor de oogst. We volgen de Rhône stroomopwaarts, van Martigny richting Sion. Een paar honderd kilometer verderop stroomt het ijskoude water uit de Rhônegletsjer, bij de Furkapas in het noordoosten van Wallis. Via het Meer van Genève, veertig kilometer achter ons, zal de rivier uiteindelijk breed en rustig uitmonden in de Middellandse Zee. Op dit stuk echter is het water nog wild. Als we vanaf de brug bij Fully naar beneden kijken, zien we de kracht en de donkere,
In de zonnige Rhônevallei kruipen talloze wijngaarden tegen de hellingen omhoog. Foto: © ValaisWallis Promotion – Pascal Gertschen Ý
De goedlachse Dussex produceert behalve groenten en fruit ook wijn.
Û
grijze kleur. Nee, hier neem je niet zo snel een duik. Af koelen kun je beter doen bij Fol’terres, een houten gebouw verderop, waar je allerlei lokale producten kunt kopen. Leuk detail: verkoopster MarieChristine Dini zorgde in de jaren 60 in SPECIAL WALLIS BERGEN magazine 15
MARTIGNY Ú
Fietsen langs de Rhône.
Ontmoetingen langs de Chemin du vignoble. In de trap treffen we een Romeinse steen aan.
ÚÚ
Amerika voor de kinderen van Edward Kennedy, de broer van de toenmalige Amerikaanse president. Kiezen we voor appelsap, abrikoos, framboos, zwarte bes, aardbei, rozijn of tomaat? Het komt allemaal uit de streek. Lekker vers en het uitzicht vanaf het terras op de Berner en Walliser Alpen maakt de smaak er nog beter op. Wijngaarden klimmen omhoog, witte wolken kruipen naar de Pierre Avoi, een berg in de vorm van een afgeknotte kegel.
Langs water en fruit Ons fietspad loopt langs de Rhône, met tussen ons in een brede, groene berm waarin geel bezemkruiskruid groeit. Verderop is een Zwitser – grijze kleding, sandalen en zwarte sokken – het onkruid in zijn wijngaard aan het wegschoffelen. Hij lacht de voorbijkomende fietsers toe. Zijn witte druiven zien er vol uit. Je kunt hier alle kanten op. Wij kiezen
16 SPECIAL WALLIS BERGEN magazine
ervoor om een stukje te klimmen, naar een terrein waar enorme tamme kastanjebomen staan. Nog zo’n lekkernij. Als de kastanjes op het pad vallen, mag je ze mee nemen, maar andere smulpapen zijn ons al voor geweest. Na Saillon volgen we een smal kanaal tussen de rijkste fruitbomen: Le Grand Canal. We zien knalrode appels, peren en trossen paarse druiven. Bij een stalletje liggen enorme oranje, groene en gele pompoenen, maar ook tomaten en courgettes. Wegen mag je zelf doen, de kassa is een houten ton. Zo ruig als de Rhône is, zo rustig is Le Grand Canal. In het heldere water zijn de zandkorrels op de bodem en de waterplanten haarscherp te zien. Voor ons doemt het kasteel van Sion op, een toren op een heuvel die eenzaam in het landschap staat. De ruige rotsen en het vredige groen vormen een eigenzinnig, maar schitterend plaatje. Natuur en mensenhand werken hier keihard samen.
Creatieve ondernemer Een fietser komt aan de overkant van het smalle kanaal voorbij. Hij gaat helemaal op in zijn eigen wereldje. Maurice Dussex in Saillon is praatgrager. Een bordje langs het fietspad verwijst naar zijn winkel, die
dertig soorten groente heeft, van paprika’s tot aubergines en trostomaten. Allemaal uit eigen tuin. Vanaf april tot en met juni liggen er ook asperges. Wallis is de grootste aspergestreek van Zwitserland. “Mijn familie zat hier vroeger al”, vertelt Dussex. “Het was vrijwel onmogelijk om alleen van de verkoop van groente en fruit te leven. Veel mensen trokken in de jaren 70 naar de steden. Ik heb nog mijn groot rijbewijs gehaald, omdat ik dacht beter vrachtwagenchauffeur te kunnen worden.” In een vrachtwagen heeft Dussex nooit gereden. Nadat hij in 1977 als eerste boer in Wallis kweektunnels in gebruik nam, begon zijn bedrijf als een tierelier te lopen. “Er groeide ineens drie keer zoveel. En alles was drie tot vier weken eerder klaar, waardoor ik het voor een hogere prijs kon verkopen. Tegenwoordig lever ik vaak rechtstreeks aan winkels, zonder tussenpartij.” Een slimme zet van de enthousiaste, goedlachse ondernemer, die ook wijn produceert. Verderop ligt zijn wijngrot. Dussex haalt een krat wijnflessen tevoorschijn, met etiketten als Petite Arvine, Païen, Fendant Doux en Cornalin. Rood en wit door elkaar. Of we die even willen uitproberen. “Je kunt hier wijn op de mooiste plekjes drinken. Soms klimmen we naar een bergtop, en trekken we daar een fles open.”
Chemin du vignoble Niet voor niets ligt iets verderop de wijnroute Chemin du vignoble die van Martigny naar Leuk loopt. Je kunt de route zowel per fiets afleggen (83 kilometer), als te voet (66 kilometer). Wil je de wijngaarden op de hellingen rondom Martigny van dichtbij zien, dan kun je toch het best even van de fiets afstappen en voor het wandelpad kiezen. Je ziet hier goed de lokale steensoorten, waar de wijnstokken zo van houden. Langs kasteel La Bâtiaz, gemaakt van kalksteen, klim je omhoog naar een pad dat wordt omzoomd door muurtjes van onder meer graniet, marmer en tufsteen. In een van de trappen valt een trede op die duidelijk uit een Romeins gebouw komt; in Martigny ligt onder meer een amfitheater. En de Romeinen hielden natuurlijk al flink van wijn. Vanaf het pad heb je een fraai panorama. Beneden ligt Martigny, in de verte valt nog net het kasteel van Sion te ontdekken. Tussen wolkenpartijen glijden zonnestralen over het landschap, ieder keer een nieuw stukje verlichtend. De donkergrijze, leistenen daken van het gehucht Plan-Cerisier springen in het oog. In de smalle vensters hangen houten luiken, de weg is van grove kiezelstenen. Wanneer het ons lukt om ergens een blik
naar binnen te werpen, toont zich een donkere, enigszins nostalgische huiskamer. Zo moet dit dorp er eeuwen geleden ook uit hebben gezien. “Om deze plek te beschermen, hebben we veel regels”, vertelt Christian Guex in het piepkleine museum Mazot-Musée met oude werkmiddelen en schilderijen. “De houten luiken mogen bijvoorbeeld geen kleurtje krijgen.” Plan Cerisier was de plek waar boerenfamilies uit Salvan en uit het Franse
Vallorcine hun wijngaarden hadden. In de kleine huisjes met wijnkelders verbleven ze altijd maar tijdelijk. “We bezitten nog steeds 120 hectare aan wijngaarden”, merkt Guex op. De museumbaas komt met een plankje kaas aan, en schenkt alvast een glas witte wijn in. “We gebruiken veel chasselas-druiven, waar we deze fendant van maken. Proeven?” Aan het smaakpapillen strelen komt maar geen eind! n
BERGWIJZER FIETSROUTE EN WANDELING
KAARTEN
•C hemin du vignoble, fietsroute 72 van Martigny naar Leuk 82 kilometer, 1300 meter hoogteverschil, dagtocht. Zie: www.veloland.ch/en/routes/route-072.html
• S wisstopo 282T Martigny, 272 St. Maurice, 273 Montana, 1:50.000. • S wisstopo, Grand St. Bernard-Combins-Arolla, 5027T, 1:50.000. Samengestelde wandelkaart.
•R hone Route, fietsroute 1 van Genève naar Andermatt 350 kilometer, 3200 meter hoogteverschil, 8 etappes. Zie: www.veloland.ch/en/routes/route-01.html
•w ww.wallis.ch •w ww.martigny.com •w ww.folterres.ch • w ww.panierdussex.ch • www.martigny-region.ch
•C hemin du vignoble, wandelroute 36 van Martigny naar Leuk 66 kilometer, 1300 meter hoogteverschil, 4 etappes. Zie: www.cheminduvignoble.ch of www.weinweg.ch
MEER WETEN?
TIP
Bezoek de oude stad en de Romeinse overblijf selen in Martigny, waaronder het amfitheater. De kunstcollectie van het Musée Giannada is indrukwekkend. Neem ook een kijkje in Barryland, het historisch museum waar ook rasechte sintbernardshonden gefokt worden en te zien zijn.
SPECIAL WALLIS BERGEN magazine 17
Eten & slapen in het lekkerste kanton van Zwitserland
Gastvrijheid zit de Zwitsers in het bloed en als het om lekker eten en drinken gaat, hoef je de Wallisers echt niets wijs te maken. Enkele bijzondere adresjes om te eten en te slapen zetten we hier op een rijtje. Trek gekregen? Kijk ook op: visitvalais.ch/regional-products
Martigny Région
In Restaurant de Plan-Cerisier dineer je tussen de wijnranken met uitzicht over de Rhônevallei... Dit is dé plek om de befaamde brisolée te proberen: boven houtvuur gepofte kastanjes, gedroogd vlees, pittige bergkaas en vers fruit geserveerd met een frisse, jonge wijn (www.plan-cerisier.ch). Slaap je ook graag weg van het centrum, dan is Relais de la Sarvaz is tip. Het modern ingerichte pension ligt op een groene camping in Saillon, het schitterende vestingstadje midden in de zonnige Rhônevallei (www.sarvaz.ch).
Champéry
Hôtel le National is de place to stay als je van romantiek houdt. Dit onlangs volledig gerenoveerde belle-époque hotel heeft dankzij de uitgebreide wellness- en sauna faciliteiten vier sterren verdiend (www.lenational.ch). L’Atelier gourmand, op de eerste verdieping van een etablissement in het centrum van Champéry is de haute cuisine-versie van het eetcafé Café du Nord op de begane grond. De jonge chef kok Jérémie Ollivier trekt er resoluut de kaart van de verfijnde keuken met verse en kwalitatief hoogstaande ingrediënten (www.atelier-gourmand.ch).
18 SPECIAL WALLIS BERGEN magazine
Nendaz
Ben je een fijnproever die echte gastronomie kan waarderen? Op 10 minuten rijden van het centrum vind je Auberge-Restaurant des Bisses. In een prachtige setting worden er traditionele gerechten op basis van regionale ingrediënten geserveerd (www.bisses.com). Misschien logeer je daarna in Hôtel Les Etagnes, een berghotel met een vriendelijke en familiale sfeer in het centrum van Haute-Nendaz, aan de voet van het ski- en wandelgebied Quatre Vallées (www.lesetagnes.com)
Saas-Fee
In Saas-Fee ga je voor ‘anders’! Wat dacht je van een uit gebreide lunch in threes!xty op 3500 meter hoogte, een draairestaurant met zicht op de Walliser vierduizenders? (www.threesixty-saasfee.com). Daarna slaap je als een roos in het nieuwe Wellness Hostel4000 op de rand van het dorpscentrum waar je een twee- of vierpersoonskamer met douche en wc huurt. Als gast kun je een verblijfsformule kiezen inclusief toegang tot het nieuwe, aanpalende wellness- en fitnesscentrum Aqua Allalin (www.youthhostel.ch/de/hostels/saas-fee).
Pays du Saint-Bernard
Het Hospice du Grand Saint-Bernard en zijn beroemde honden symboliseren de gastvrijheid en de menselijke warmte zoals die eeuwenlang door de kanunniken van Sint Bernard in stand werden gehouden. Je kunt in de zomer nog steeds overnachten in een van de sfeervol en modern ingerichte kamers en eten in een rustig kader (www.aubergehospice.ch). Of wat dacht je van authentieke walliser gerechten in het antieke kader van restaurant Les Alpes in het centrum van Orsières? (www.lesalpes.jimdo.com)
Veysonnaz
Halverwege de skipiste des Mayens ligt restaurant La Remointze. Het prachtige uitzicht alleen al loont de moeite om even te stoppen. De specialiteiten zijn fondue, rösti, en andere, typische gerechten van Valais. Vanaf september wordt er ook wild opgediend! (www.remointze.ch) Hôtel Magrappé is een knus hotel met de charme van een houten berghut. In de winter geniet je op het zonneterras van een heerlijk ontspannende après-ski. Gelegen onderaan de piste van Veysonnaz en naast de gondellift, ideaal voor een dynamische en sportieve vakantie (www.magrappe.com).
Sierre – Val d’Anniviers
Onder het torentje van het zestiende-eeuwse Château de Villa in Sierre kom je in een wijnwalhalla terecht, met restaurant, wijnwinkel en proeflokaal. Probeer hier zeker een (witte) petite arvine, de trots van de streek, of een rode humagne. Dit is trouwens hét racletterestaurant van Wallis: je krijgt er vijf heel verschillend smakende streekkazen druipend op je bord (www.chateaudevilla.ch). Wie als een Engelse Lord wil overnachten, laat zich verwennen in Hotel Bella-Tola & Spa in Saint-Luc in het wondermooie Val d’Anniviers. Achter zijn schitterende façade maak je een reis terug in de tijd (www.bellatola.ch). SPECIAL WALLIS BERGEN magazine 19
visitvalais.ch/cycling