Vogels zomer 03/2018

Voor pr oef j e

Uz i eteens el ec t i eui tons l edenmagaz i neVogel s .

Wor dl i denont v angdi tpr ac ht i ge magaz i ne5xperj aart hui s .

Zó krijg je vogels in je tuin De tuinvogelconsulenten van Vogelbescherming geven advies over het vogelvriendelijk inrichten van tuinen. Met zo’n tuin hoef je nooit meer de deur uit om vogels te kijken.

TEKST KIRSTEN DORRESTIJN

ideeën aangereikt krijgen.” Nu domineert de donkere aarde nog, maar dat zal niet meer lang duren.

Tuinvogelconsulent Tanja Verbeeten (48) uit Den Haag kwam op bezoek, maakte foto’s van de beginsituatie en hoorde wensen aan. Vervolgens schreef ze een advies op maat, waar Van Rooijen mee aan de slag is gegaan. Een tuinvogelconsulent geeft alleen advies, het aanleggen van de tuin wordt aan de bewoner zelf overgelaten. foto: Kirsten Dorrestijn

Een echte vogelhaag Tegen de linker schutting heeft Van Rooijen een Zeeuwse haag aangeplant, een ‘echte vogelhaag’ volgens Verbeeten.

Op een rij staan – nu nog piepkleine – struikjes egelantier, Gelderse roos, hazelaar, gewone vlier, meidoorn, sleedoorn, hondsroos en liguster. Het is een en tuin vol tegels. Dat trof Esther mix van bloeiende en vruchtdragende van Rooijen (46) aan bij haar nieustruiken. “Zaden en vruchten doen we huis dat ze in oktober in Zoetermeer het altijd goed bij vogels”, verklaart betrok. Nog geen half jaar later zijn de Verbeeten. “Door de struiken dicht op tegels verdwenen en ligt er de basis elkaar te zetten, wordt het een dichte, voor een paradijselijke tuin vol vogels. ondoordringbare haag waarin vogels kunnen broeden en schuilen.”

‘We hadden behoefte aan ideeën’ Verbeeten rondde in 2016 een opleiding “Mijn man en ik zijn allebei echte vogeaf tot tuinontwerper en meldde zich laars”, vertelt ze terwijl we in de aanmeteen aan als tuinvogelconsulent bij grenzende serre plaatsnemen, “maar Vogelbescherming. Daar volgde ze nog van tuininrichting hebben we weinig een korte interne opleiding. Vorig jaar verstand. Op de website van Vogelschreef ze voor acht tuinen adviezen, bescherming had ik gezien dat je een op dit moment heeft ze er drie lopen. tuinvogelconsulent kunt inhuren om Ze doet het in de weekenden en avondte helpen met het ontwerpen van een uren, naast haar fulltimebaan. “Ik krijg vogelvriendelijke tuin. We wilden graag er energie van.”

Tanja Verbeeten (l) adviseert Esther van Rooijen bij het inrichten van haar vogelvriendelijke tuin.

E

foto: Mike Powles/Nature in Stock

Tuinvogelconsulent

VO G E LS 03/18•15

'Het is heel belangrijk dat tuinen vogelvriendelijk worden ingericht; die vormen immers een groot deel van het oppervlak van ons land' Sonja Hartlief, Vogelbescherming

PUTTER Dick Hoogenboom/Nature in Stock

Natuurfotografie in eigen tuin belangrijk dat tuinen vogelvriendelijk Terwijl we zitten te praten wijst Van worden ingericht", vertelt Sonja HartRooijen op een Turkse tortel die op de lief van Vogelbescherming. "Tuinen schutting is komen zitten. Even later beslaan immers een grote oppervlakte strijkt er een houtduif neer op de dakvan Nederland." De 96 vrijwillige tuinrand van de schuur. Koolmeesjes vlievogelconsulenten schreven vorig jaar gen over en weer door de tuin.

240 adviezen.

De kleine vijver die is aangelegd oefent aantrekkingskracht uit op insecten en Broeden in klimplanten amfibieën. Van Rooijen: “Mijn man en In de tuin van Van Rooijen staan tegen ik zijn allebei natuurfotografen en we de andere schutting klimplanten klaar zouden het heel leuk vinden om in onze om de hoogte in te groeien: klimop, eigen tuin libellen, vlinders, kikkers en winterjasmijn, clematis, klimhortensia, salamanders te fotograferen.” vuurdoorn en kamperfoelie. Verbeeten: In 2009 is het tuinvogeladvies door Vo- “In die planten kunnen vogels gaan gelbescherming in het leven geroepen. broeden, op de bloemen komen insecUit de enquêtes die alle klanten krijgen ten af en de vogels profiteren van de toegestuurd, blijkt dat de adviezen bessen.” naar volle tevredenheid worden ontvan- In de tuin zijn hier en daar bodembegen. "Vogelbescherming vindt het heel dekkers geplant, zoals maagdenpalm

en gevlekte dovenetel, zodat op een gegeven moment de hele tuin begroeid zal raken. Ook staat er een kleine vlinderstruik en langs de vijver kattenstaart. Een krentenboompje en een sierappel maken het af.

De tuin hoeft alleen nog maar tot bloei te komen. Van Rooijen: “Het kost even tijd, maar we zijn nu al zo blij.” Terwijl ze die woorden uitspreekt, strijkt er een spreeuw neer op een vetbol een paar meter voor ons. “Kijk, dat bedoel ik nou.

Ik word er vrolijk van dat ik kan kijken hoe een spreeuw van een vetbol eet.” • Een tuinvogeladvies van Vogelbescherming kost 25 euro voor leden en 40 euro voor niet-leden.

TEKST HANS PEETERS

DEGOUDENLIJST

Vogels is liefde In deze rubriek richten we de schijnwerpers op beschermers die op bijzondere wijze betrokken zijn bij vogels en Vogelbescherming. Jikke Emmelkamp-Meinema en Gerrit de Jong zijn al vele jaren een hecht paar dankzij de ijsvogel.

foto: Rob Kempers IJSVOGEL Jeroen Stel/Kina

Wilt u Vogelbescherming ook steunen? Kijk op www.vogelbescherming. nl/giften of bel met Sandra Peters: 030 69 37 741 of 06 12 17 62 57.

I

“En natuurlijk zijn we al heel lang lid van Vogeln hun woning in Zuidlaren vertellen ze honderduit over hun liefde voor vogels en voor bescherming, meer dan een kwart eeuw.” Jikke elkaar en hoe dat zo is gekomen. Jikke is leeren Gerrit vullen elkaar aan. “Vogelbescherming kracht op een openbare basisschool en ruim tien is een solide club die veel nuttige dingen doet. jaar geleden kwam Gerrit er een les verzorgen Elke euro die je geeft is ook daadwerkelijk voor over aardlagen. In het dagelijks leven is hij prode vogels. Daarom doneren we regelmatig voor ces-ingenieur. Al gauw bleek dat ze allebei gek diverse projecten, maar in het bijzonder voor zijn van vogels. Ze besloten een dag samen naar de grutto en andere weidevogels. Via de actie het Lauwersmeer te gaan om vogels te kijken.

‘Elke meter telt’ gaan we nu een aantal vierkante Daar stonden ze plotseling oog in oog met een meters weidevogelgebied steunen.” ijsvogel. Voor Jikke haar eerste. De vonk sprong Het is wel duidelijk dat Jikke en Gerrit Vogelbeover, zowel voor de ijsvogel als voor elkaar. Ze scherming een warm hart toedragen. Gerrit: deden de vangst van hun leven!

“We hopen dat het mede door onze donaties weer beter zal gaan met de weidevogels.” Jikke: Nu trekken ze er samen op uit met verrekijker en “Vogels kijken is zoveel meer dan dat. Het buiten telescoop. Ze prijzen zich gelukkig met gebieden zijn, de rust, kletsen met gelijkgezinden, koffie als het Zuidlaardermeer en de Onlanden in de en broodjes mee. Elke vogeldag is een feest.” buurt. Regelmatig zijn ze ook op Ameland te vinden. En hun lievelingsvogel? “De ijsvogel natuurlijk!”

VOG E LS 03/18•17

Dit is wat we bereikten TEKST ARJAN BERBEN ILLUSTRATIES HANS ZANDVLIET

Buiten onze vereniging wordt de vraag wel eens gesteld: wat doet Vogelbescherming nou eigenlijk? Dat is een breed scala aan activiteiten. Kijk maar naar deze selectie aansprekende voorbeelden uit het afgelopen jaar.

1

Een natuurrijk platteland Boerenlandvogels verdwijnen in hoog tempo uit Nederland. Op korte termijn draagt Vogelbescherming bij aan het herstel van goede gebieden voor weidevogels – bijvoorbeeld op Terschelling en in Amstelland – en voor akkervogels, zoals de patrijs in Zeeland en Brabant.

Tegelijk jagen we hervormingen na om zo een ander soort landbouw te bewerkstelligen met meer ruimte voor natuur. Dat doen we onder meer via lobby, door rijke investeerders te koppelen aan boeren die iets extra’s doen voor vogels én door het stimuleren van ‘vogelvriendelijke’ landbouwproducten.

Weidevogelvriendelijke zuivel Consumenten kunnen zelf bijdragen aan een natuurinclusieve landbouw door de aankoop van vogelvriendelijke producten.

Een nieuwe mijlpaal daarbij is de beschikbaarheid van de weidevogelvriendelijke zuivel van Weerribben Zuivel en de biodynamische zuivel van Zuiver Zuivel.

Lobbysucces Publiciteit én lobby leidden ertoe dat het kabinet besloot om 40 miljoen euro te verhuizen van algemene boerensubsidies naar de pot voor natuurvriendelijke landbouw. Nog niet genoeg om de grutto te redden, wel een belangrijke eerste stap.

VOG E LS 03/18•25

2

Meer natuur in de stad

Vorig jaar blikte Vogelbescherming terug op tien jaar ijveren voor vogels in de stad. Er is veel bereikt. Gemeenten en grote partijen zoals corporaties houden vaker rekening met vogels.

We bereiken ook veel bewoners die we vragen hun tuin en huis vogelvriendelijker te maken.

Daarbij krijgen we hulp van vrijwillige Stadsvogeladviseurs en Tuinvogelconsulenten.

Stadsvogels onder dak Vijf grote Noord-Brabantse gemeenten zorgen met steun van de provincie op grote schaal voor meer broedgelegenheid.

Onder andere voor gierzwaluw en huismus.

Deze steden bewijzen nu dat het kan, andere kunnen dit voorbeeld volgen.

De beste ambassadeurs voor Vogelbescherming zijn de 142.000 leden die ons steunen

3

Grenzeloze natuurbescherming

Wereldwijd verdwijnt de natuur helaas steeds sneller. Sterke natuurorganisaties zijn meer nodig dan ooit. Vogelbescherming draagt daaraan bij als Partner van BirdLife International.

Speciale aandacht hebben we voor trekvogels die Nederland aandoen op hun ongelofelijke reizen over de aardbol.

Vogelbomen in de Sahel Via een langlopend project in de Sahel – Living on the Edge – wist Vogelbescherming in vier landen natuurherstelprojecten van de grond te krijgen. Daarnaast konden we Afrikaanse BirdLife Partners versterken, onderzoek doen naar welke bomen nu echt interessant zijn voor vogels en effectief lobbyen voor betere bescherming van trekkende landvogels: de gekraagde roodstaart bijvoorbeeld. In 2017 konden we nog eens 20.000 ‘vogelbomen’ laten planten in Burkina Faso.

MEER WETEN? Wilt u meer informatie over wat Vogelbescherming doet en bereikt?

Op www.vogelbescherming.nl vindt u nog veel meer resultaten en activiteiten.

Ook kunt u er de Jaarrekening en het Bestuursverslag raadplegen. www.jaarverslagvogelbescherming.nl

Sterke basis en actieve samenleving

4

Zonder een breed gedeeld besef dat vogels en natuur belangrijk zijn en dat iedereen iets kan doen voor vogels, beginnen we niets.

Daarom proberen we zoveel mogelijk mensen te bereiken. Dat lukt fantastisch met events als Beleef de Lente en de Nationale Tuinvogeltelling. En u bent als lid de allerbeste ambassadeur voor vogels.

Het aantal online volgers van ons werk zijn er inmiddels meer dan twee miljoen

Groeiend aantal online volgers Op zoveel mogelijk plekken als we aankunnen, proberen we online medestanders te vinden voor vogels en natuur. Door mensen te informeren en te inspireren. De groep die we zo bereiken groeit nog elk jaar: 1.840.000 mensen bezochten de website het afgelopen jaar; onze e-mailnieuwsbrief kende een oplage van 161.000; op Facebook hadden we 115.000 vrienden en op Twitter 26.000 volgers.

Aantal leden gestegen In 2017 steeg het aantal leden licht, naar ruim 142.000.

Ook al is de tijdgeest anders, Vogelbescherming Nederland weet nog steeds heel veel mensen te interesseren voor een lidmaatschap.

Topnatuur

5

Miljoenen vogels maken gebruik van de Nederlandse natuur. Op papier zijn plekken zoals Waddenzee, IJsselmeer en Delta goed beschermd. Zo maken ze – mede door onze inzet – deel uit van het Europese Natura 2000-netwerk. Maar er blijven bedreigingen.

Ontwikkelingen uit het verleden zijn er debet aan, zoals het afsluiten van zeearmen. Maar ook zaken als stikstofneerslag, intensieve recreatie en overbevissing.

Vogelbescherming gaat deze problemen te lijf door natuurherstelprojecten, onder meer in het Haringvliet en de Waddenzee. Belangrijk is ook het terugdringen van acute bedreigingen door voorlichting, lobby en juridische actie en het inspireren van terreinbeheerders met kennis over de juiste maatregelen voor vogels. Onze vrijwillige WetlandWachten houden natuurgebieden in de gaten en zijn vaak betrokken bij natuurherstelprojecten.

Kentering in het IJsselmeergebied?

Vogelbescherming kreeg in 2017 een grote bijdrage van de Postcode Loterij voor natuurherstel in het IJsselmeergebied. Goed nieuws was ook dat spieringvisserij er voorlopig verboden blijft, na jarenlang lobbywerk en een succesvolle juridische procedure. Zo heeft bijvoorbeeld de visdief weer iets te eten. In 2017 liet deze soort meteen een goed broedseizoen zien. Er moet nog veel gebeuren, maar een omslag ligt in het verschiet.

VOGE LS 03/18•27

TEKST NICO DE HAAN ILLUSTRATIE ELWIN VAN DER KOLK

ELWIN&NICO

De visarend werd een blijvertje

In deze serie nemen Nico de Haan en Elwin van der Kolk u mee in een verrassende vogelwereld.

D

ie eerste keer staat me nog heel helder voor ogen. Ik zag een visarend het water in duiken en met een vis weer boven komen.

Het water was de IJssel en ik was een jaar of twaalf. Samen met een paar vriendjes stond ik te juichen op de kant: wat een spektakel!

De laatste keer – tot nu toe – was een paar jaar geleden, samen met Hans Dorrestijn in de Biesbosch, toen we met opnamen bezig waren voor de Baardmannetjes.

Dat was ook voor het eerst dat ik een visarend in de zomer in ons land zag. Dan waren hier toch nooit visarenden? Maar omdat al die polders in de Biesbosch onder water zijn gezet is er een heel nieuw natuurgebied ontstaan met veel ondiep en visrijk water. Daar kan zelfs de visarend geen weerstand aan bieden.

Daarom zijn ze hier gaan broeden en hebben ze met succes jongen grootgebracht.

Eerst bidden, dan duiken We zien de arend hoog in de lucht zweven en, met de zon in de rug, speuren naar grote vissen: karpers of brasems, die niet te ver onder het wateroppervlak zwemmen. Omdat de visarend wit is aan de onderkant valt hij voor de vissen, die naar boven en tegen het licht in kijken, niet erg op. Als hij een vis heeft ontdekt staat de arend nog heel even te bidden, maar daarna stoot hij met hoge snelheid het water in, waarbij hij soms zelfs kopje onder gaat en het water meters hoog opspat! Wat is zo’n stootduik spectaculair; daar word je pas echt vrolijk van, zelfs Hans!

VOG E LS 03/18•55

TEKST JEANET VAN ZOELEN

JUNIOR

Eet als een vogel

SPREEUW Michel Geven/Buiten-Beeld

Een uitdaging: probeer eens samen met de (klein) kinderen als een vogel te eten. Scharrel jullie kostje buiten bij elkaar en verbijster ze met wat er allemaal eetbaar is. Het geeft kinderen een andere kijk op voedsel.

Dit verwachten ze nooit!

Jam, jam, jammie

Vogels eten in de zomer veel insecten, maar dat zal de meeste kinderen niet verleiden. Gelukkig eten vogels ook bloemknoppen, bessen en noten. Dat klinkt al lekkerder. Begin verrassend: met bloemen. Dat verwachten ze nooit! U kunt veel bloemen verwerken in een salade, stamppot, thee of siroop. Of gewoon op een cracker of boterham. En van brandnetel is een prima soepje te koken.

Dan verder met fruit: zoek aal-, kruis-, bos- en duindoornbessen, bosaardbeitjes, bramen, frambozen en misschien al wel een rijpe appel of peer. Heerlijk om vers te eten en verwerk alles wat over is in verschillende combinaties tot jam.

Daarmee kwamen mensen vroeger de winter door. Het is simpel: evenveel fruit als geleisuiker, koken en wat citroensap erbij. Wel vooraf schone potten klaarzetten.

Kijk voor recepten, meer informatie en inspiratie op www.mooiemoestuin.nl/ tuinieren-overig/eetbarebloemen.

Geen bosaardbei te bekennen in de tuin en geen idee waar te plukken? Kijk dan op www.pluktuinen.nl.

Eieren rapen en noten zoeken

EETBARE BLOEMEN Voorbeelden van eetbare, algemene bloemen: kamille, rode klaver, bernagie, madeliefje, Oost-Indische kers, stokroos, brandnetel, lavendel, courgettebloem, appelbloesem, rozenblaadjes, paardenbloem. Of de bloemen van kruiden, zoals bieslook, basilicum, munt, dille en oregano.

In het najaar kunnen de (klein)kinderen nog eens gaan foerageren. Dan zijn de pompoen- en zonnebloempitten, de wilde kastanjes en de hazel- en beukennoten rijp. Ga dan ook eieren rapen op een kinderboerderij: www.kinderboerderijen. nl/waar-in-de-buurt. Want geloof het of niet, ook veel vogels - meeuwen, kraaiachtigen, roofvogels, reigers - zijn gek op eieren.

VOGE LS 03/18•57