Vogels zomer 03/2021

ZOMER 03/2021

SAMEN VOOR VOGELS EN NATUUR

De fraaiste fazanten van de wereld

Zweven op een luchtbel Beleef de Biesbosch

OPI N I E TEKST KEES DE PATER ILLUSTRATIE ARNE VAN DER REE

We moeten het water vasthouden Wordt het weer zo’n hete droge zomer? Voetzolen die op de tegels in de tuin verbranden? Zorgelijke weermannen en -vrouwen die het records laten regenen? Het zal nog moeten blijken, maar één ding is zeker: de records van de afgelopen jaren zullen de komende jaren geëvenaard, zo niet verbroken worden.

D

e gevolgen van de klimaatcrisis zoals droogte, hitte, maar ook de toename van zogeheten clusterbuien en andere weersextremen, nopen ons tot een radicale breuk met het traditionele watermanagement. We moeten het water langer vasthouden: met natuurlijke klimaatbuffers, zoals nieuwe moerassen, slingerende beken, bossen waar het water langer blijft staan, hogere waterpeilen en minder beregening door de landbouw. Daarmee slaan we meerdere vliegen in één klap; vliegen die ook nog eens goed zijn voor vogels en natuur. Met hogere waterpeilen passen we ons niet alleen aan klimaatverandering aan, maar dragen we zelfs bij aan het tegengaan ervan.

Nieuwe moerassen In onder andere veenweidegebieden wordt zo de CO2-uitstoot verlaagd én het is goed voor weidevogels. Natte bossen en slingerende beken houden water langer beschikbaar voor natuur

Ook in de stad kunnen we veel doen om de hitte draaglijker te maken; dieren zijn er blij mee

en landbouw en vormen een eldorado voor vogels. In zulke bossen is het wachten op de zwarte ooievaar. Nieuwe moerassen voorkomen ernstige wateroverlast zoals nu bijvoorbeeld De Onlanden in Noord-Drenthe al doen.

Dit prachtige gebied met spectaculaire moerasvogels voorkomt dat het Groninger Museum bij wateroverlast vol loopt. Langer vasthouden van zoet water kan ook nog eens bijdragen aan het verminderen van verzilting. De tientallen projecten die tot nu toe al zijn gerealiseerd, zoals langs de rivieren, De Onlanden en vele herstelde beken laten zien dat het werkt.

Tegels eruit, egel-hutjes erin De hoogste temperaturen vind je in de stad. Urban heating of hitte-eilanden zijn mooie namen voor dit fenomeen.

Ook in de stad kunnen we veel doen om die hitte dragelijker te maken en tegelijkertijd de vogels en andere dieren te helpen. Het begint natuurlijk met voldoende bomen en struiken in de wijken als een groen zonnescherm.

Spechten en boomkruipers zullen er blij mee zijn. Daarnaast moeten we het hemelwater niet meer als een gek afvoeren via riolen die bij tijd en wijle ook nog eens overstromen, maar het water ook in de stad langer vasthouden. Geen volledig dicht geplaveide straten, maar meer openbaar groen en natuurlijke overlopen. Daken, plat en schuin, kunnen vergroend worden.

Op daken in de stad kan heel wat voor insecten en vogels bereikt worden, ook of juist tussen de zonnepanelen. Tot slot of om mee te beginnen: de tuin.

Brandt u uw voetzolen nog aan de zomers hete tegels in de tuin? Eruit die tegels! Bouw er achter in de tuin een hutje voor de egels van.

VOG E LS 03/21•17

e D

a r f

s i a

n a v

n a z a f e t

l e he

l e r e w de

Meermaals bekroond vogelfotograaf Jan van der Greef reisde, nog voor het uitbreken van Covid-19, naar Azië. Kriskras doorkruiste hij dit enorme continent op zoek naar de meest spectaculaire vogelverschijningen: fazanten.

KONINGSFAZANT

ten d T E KS

S P E E T E R S FOTO ’S T HAN JA N

VA N

DE

R

G R EE

F

VOG E LS 03/21•29

WITTE OORFAZANT

<< Koningsfazant De meeste soorten fazanten leven in bergachtige gebieden: in dichtbegroeide bamboebossen of op rotsachtige open vlakten. Per trein arriveren Jan en zijn vrouw Jetske in Wuhan, corona is dan nog ver weg. In het buitengebied gaan ze op zoek naar de koningsfazant. De vogel imponeert met zijn goudgele verenpak, zwart-witte kop en opvallende bandietenmasker. Het meest indrukwekkend zijn echter zijn staartveren. De langste meten wel 160 centimeter, waarmee hij de hennen verleidt tijdens de balts. Deze prachtige sierveren prijken met carnaval op de steek van de prins – Konings-

fazanten en andere soorten fazanten worden al jaren in gevangenschap gekweekt.

Witte oorfazant Jan is aan een rolstoel gekluisterd en dat vergt zo nu en dan flink wat aanpassingen en hulp van buitenaf. Zo bezoeken Jan en Jetske een Tibetaans klooster, dat op een hoogte van 4500 meter is gelegen. Hun doelsoort hier is de witte oorfazant, maar en passant ontmoeten ze een bloedfazant, die uit de abdij komt gelopen. Monniken stationeren Jan in zijn rolstoel op een bergplateau. Al gauw scharrelen er enkele witte oorfazanten om hem heen.

De vrijwel geheel witte vogels zijn niet schuw, omdat ze door de monniken gevoerd worden.

Eén vogel komt steeds dichterbij en kijkt Jan indringend aan. “Op dat moment voelde ik enkel de aanwezigheid van die vogel en het was alsof ik in mijn eigen ziel keek. Een indrukwekkende belevenis.”

‘Ik voelde enkel de aanwezigheid van die vogel en het was alsof ik in mijn eigen ziel keek’ Jan van der Greef

ARGUSFAZANT

Argusfazant Speciaal voor de argusfazant vlogen Jan en Jetske naar Sumatra. “Na een helse tocht door het tropisch regenwoud vonden we een baltsplaats. Argusfazanten zijn schuw en weinig gefotografeerd. Ik kon mijn geluk niet op toen een haan zijn indrukwekkende baltsritueel uitvoerde. De vogel zwaaide met gespreide vleugels heen en weer.

Op de goudgele vleugelve-

ren kwamen honderden bruine ogen tevoorschijn. Stiekem gluurde hij door zijn veren heen, om te zien of er een vrouwtje in de buurt kwam.” > Temmincks saterhoenders zijn nauw verwant aan fazanten, maar missen de imposante sierveren. “We verbleven meerdere dagen in een fotohut, ergens hoog in een bamboewoud,” vertelt Jan. “Aan het einde van de tweede dag kwam plotseling TEMMINCKS SATERHOEN

een vogel even tevoorschijn.

Lang genoeg om zijn kobaltblauwe kop goed te zien en de prachtig wit geparelde rug en buik.” >> De goudfazant, ofwel regenboogfazant, kennen de meesten van ons uit vogelparken en dierentuinen.

Met zijn fraaie goudgele kop en knalrode onderzijde behoort hij tot de allermooiste soorten. “Vooral als de vogel opvliegt, weet je niet wat je ziet. Een en al staart en dan zie je pas dat ook de gehele rug goud van kleur is.”

Ga voor nog meer spectaculaire foto’s van de argusfazant en voor het uitgebreide verhaal van Jan van der Greef naar vogelbescherming.nl/ argusfazant

VO G E LS 03/21•31

GOUDFAZANT

VOG E LS 03/21•33

vier

ndplev a r i St

le

er

Kleine p

ev

Bon

ier

vs .

De drie kleinere pleviersoorten die in Nederland broeden, lijken behoorlijk op elkaar. Als u een aantal kenmerken in het achterhoofd houdt, weet u ze in een mum van tijd van elkaar te onderscheiden .

tb

l p ek

Bonte snavel Bontbekplevier

Kleine plevier

Oranje poten Strandplevier

Gratis vogelherkenningscursus

Vogelbescherming biedt online voor beginnende vogelliefhebbers gratis herkenningscursussen aan. Surf naar vogelbescherming.nl/ vogelcursus

BONTBEKPLEVIER Jan Sleurink/Kina KLEINE PLEVIER Jelle de Jong STRANDPLEVIER Yves Adams/Vilda

BONTBEKPLEVIER

K

leine plevier en strandplevier zijn zomergasten in Nederland. Bontbekplevieren zijn jaarrond te zien. Bontbekplevieren en vooral strandplevieren vindt u – zeker tijdens het broedseizoen – vaker aan de kust dan de kleine plevier. Al broeden de bontbekplevieren ook wel in het binnenland. Dat laatste geldt voor kleine plevieren nog veel meer, maar ook daar zijn uitzonderingen op. Strandplevieren zijn erg zeldzaam, en vooral te vinden in de zuidwestelijke Delta en het Waddengebied.

Bontbekplevier en kleine plevier In zomerkleed ogen de kleine plevier en bontbekplevier op het eerste gezicht vrijwel identiek, al is de kleine plevier kleiner en slanker

Beluister de kleine plevier, de bontbekplevier en de strandplevier

dan de bontbekplevier. Maar wie goed kijkt, ziet een aantal uitsluitende kenmerken. En die zijn vooral zichtbaar op de kop.

Om te beginnen hebben bontbekplevieren een tweekleurige snavel, oranje met een zwarte punt; die van de kleine plevier is geheel zwart.

Kleine plevieren herkent u aan een opvallende gele ring om het oog. Verder zijn de poten van een bontbekplevier ’s zomers, net als de snavel, oranje, en vleeskleurig bij zijn kleinere neef. Als ze vliegen hebben bontbekplevieren een opvallende witte vleugelstreep, kleine plevieren hebben dat niet. Hun roep verschilt ook sterk, beluister ze via de QR-codes in dit artikel of via de Vogelgids op vogelbescherming.nl.

VOGE LS H E R KE N N E N

Gele oogring

Donkere snavel

Roze-achtige poten

TEKST GERT OTTENS

KLEI NE PLEVIER

Doorlopende wenkbrauwstreep Oranjeachtig achterhoofd STRANDPLEVIER

Geen borstband

Strandplevier De strandplevier is duidelijk verwant aan de bontbek- en kleine plevier, maar toch net weer anders. Hij is lichter bruin van boven, maar let vooral goed op de kop en borst. Want strandplevieren hebben een brede wenkbrauwstreep die doorloopt tot op het voorhoofd. De mannetjes hebben bovendien een oranjeachtig achterhoofd, soms tot op de kruin. Een ander belangrijk verschil is de borstband. Bontbeken kleine plevier hebben die gemeen, maar bij strandplevieren beperkt die zich tot een zijborstvlek. Ook heeft de strandplevier donkere poten. In vlucht toont de strandplevier witte vleugelstrepen.

KLEINE PLEVIER Shutterstock

JONGE PLEVIEREN

Over niet al te lange tijd lopen de jongen van dit jaar langs de waterkant. Bij bontbek- en kleine plevieren gaat het verschil met de oogring nog steeds op. Daarnaast hebben jonge kleine plevieren een vrijwel geheel donkere kop, waar bontbekken een opvallende wenkbrauwstreep bezitten. Jonge strandplevieren zijn, net als de gelijkende vrouwen, te onderscheiden door de donkere poten en de zeer beperkte zijborstvlek.

VOG E LS 03/21•57

Nieuw: ontdek Vogelvriendelijke Zuivel bij u in de buurt!

Vogelbescherming heeft nu alle vogelvriendelijke zuivel bij elkaar in een handig overzicht gezet. Ga naar zuivelwijzer.nl op smartphone of tablet, zet de locatieherkenning aan en ontdek in welke winkels en restaurants bij u in de buurt deze smakelijke zuivel verkrijgbaar is. U kunt kiezen uit meer dan 10 vogelvriendelijke zuivelmerken en 50 zuivelproducten.

Van jong belegen kaas tot volle kwark en van vanillevla tot havermoutpap: in de Vogelvriendelijke Zuivelwijzer vindt u ze allemaal.

HELP DE WEIDEVOGELS Door te kiezen voor vogelvriendelijke zuivel helpt u mee de weidevogels te beschermen en geniet u tegelijkertijd van smaakvolle zuivelproducten!

zuivelwijzer.nl