Groene Lente 2017

Groene Lente extra editie van Groencontact

P109205 | Afgiftekantoor 8000 Brugge Mass Post | 43e jaargang | Tweemaandelijks | november - december 2017

2017 | 6

Kortrijk

Landen

Groene gemeente met Openbaargroen-award

Groene gemeente met label Waterproof

Roeselare

Beveren

Bijenvriendelijke gemeente

Gemeente in bloei

de beste groenrealisaties van 2017

Echte boomspecialisten gebruiken biodegradeerbare kettingzaagolie.

Draag zorg voor het milieu, gebruik biologisch afbreekbare kettingzaagolie. “Biologisch afbreekbare smeermiddelen� zijn producten die door hun samenstelling makkelijker door microorganismen in het milieu worden afgebroken. U kunt ze best gebruiken in toepassingen van verloren smering en in toepassingen met een verhoogd risico voor het milieu. Kettingzaagolie kan bij gebruik in het milieu terechtkomen en zo schade veroorzaken aan fauna en flora. Met biologisch afbreekbare kettingzaagolie kunt u de schade beperken en draagt u extra zorg voor het milieu.

Een boodschap van www.valorlub.be

Valorlub is een initiatief van het bedrijfsleven met de steun van de drie regionale overheden.

colofon Groencontact

is een vakblad over openbaar groen

Groencontact

is een uitgave van de Vereniging voor Openbaar Groen vzw (VVOG)

Groencontact

is het ledenblad van de VVOG

www.groencontact.info

Wordt Vlaanderen een Maya-land?

Redactie Jos De Wael, hoofdredacteur Emmanuel Ampe Kathleen De Clercq Rudi Geerardyn Dirk Vandromme Peter Vandyck

Columnist Herman Dierickx

Redactieadvies prof. Martin Hermy, KU Leuven, voorzitter Geert Bossaert, BVTL Luc Debruyne, Veurne Kathleen De Clercq, PXL Diepenbeek Lieven Dhollander, Hogeschool Gent Pieter Foré, Hogeschool Gent Isabelle Joos, VIVES Roeselare Steven Meeus, ODISEE Sint-Niklaas Geert Meysmans, Erasmus Hogeschool Jan Moereels, Brasschaat Dirk Vandromme, Zwevegem Marc Vereecke, Sleidinge Chris Vermander, Gent

Eindredactie Jos De Wael | jos.de.wael@vvog.info

Redactieadres Predikherenrei 1c | 8000 Brugge T. 050 33 21 33 | F. 050 33 20 62 groencontact@vvog.info

Vormgeving & Druk Vanden Broele | Brugge | www.vandenbroele.be

Advertenties VVOG | Predikherenrei 1c | 8000 Brugge T. 050 33 21 33 | F. 050 33 20 62 groencontact@vvog.info

Abonnementen Een jaarabonnement van 6 nummers kost: in België: € 60 (incl. BTW) in het buitenland: € 75 studenten: € 30 Een los nummer kost: € 15 Abonneren kan door overschrijving van het juiste bedrag op onze bankrekening met de mededeling: ‘nieuw abonnement Groencontact’ IBAN BE82 0680 5419 8068 BIC GKCCBEBB BTW BE 0414 897 902

Copyright Het nadrukken of overnemen van artikels mag enkel gebeuren na voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur(s) én de redactie. Gelieve eerst contact op te nemen met de redactie.

Verantwoordelijke Uitgever Ali Çaglar | Predikherenrei 1c | 8000 Brugge Ondertekende artikels en advertenties vallen onder de verantwoordelijkheid van de auteurs, respectievelijk adverteerders. Het opnemen van een artikel of advertentie betekent niet noodzakelijk dat de VVOG of de redactie een gelijkaardig standpunt innemen.

ISSN 0250-7706

Milieubijdrage Groencontact wordt gedrukt op papier afkomstig uit verantwoord beheerde bossen en wordt verstuurd onder recycleerbare papieren omslag.

Werk jij al in een bijenvriendelijke gemeente? De bijen danken je alvast.

Dat bijen een belangrijke rol spelen in het bestuivingsverhaal in zowel de wilde natuur als in de tuinbouw is iedereen wel bekend. Deze naarstige insecten zijn steeds op zoek naar een geschikte nestplaats, stuifmeel voor hun larven en voldoende nectar om te kunnen leven. Niet alleen in natuurgebieden en tuinen kunnen ze deze vinden maar zeker ook in ons openbaar groen.

Bijen zijn nog nooit zo hip en aaibaar geweest en ze klinken leuker dan biodiversiteit.

Het is dan ook fijn dat het aantal deelnemende gemeenten aan de wedstrijd Groene Lente in de categorie ‘bijenvriendelijke gemeente’ al voor het derde jaar op rij groeide. Maar liefst 9 gemeentes mogen zich bijengemeente noemen: Aalst, Beernem, Beersel, Beveren, Bonheiden, Genk, Knokke-Heist, Roeselare en Torhout. Proficiat! We hopen dan ook dat ze andere steden en gemeenten inspireren en dat ze hun parate bijenkennis met elkaar delen.

Meer dan 40 gemeentes ondertekenden ook het bijencharter. Ze beloofden hun decorgroen te laten evolueren tot voedseloases voor bijen en vlinders. Het bijencharter is een initiatief van verschillende imkersfederaties die samen een paar jaar geleden aan de alarmbel trokken.

Beloven is één ding maar het kunnen uitvoeren en er de nodige tijd voor uittrekken is een ander paar mouwen. Het is niet altijd simpel om met iedereen overeen te komen, om gewoontes te veranderen en toch altijd een net straatbeeld te behouden.

Maar toch… blijf bomen, struiken en vaste planten aanplanten voor bijen. Snoei planten ná de bloei, klinkt zeer logisch maar is in de praktijk precies wel moeilijk. Maai bepaalde delen van grasvelden niet wekelijks zodat een aantal kruidachtige planten tot bloei kunnen komen. Knot niet alle wilgen in je gemeente in één jaar en laat eens een braamstruweel bloeien langs de holle weg. Op de begraafplaats zijn er ook heel wat mogelijkheden voor duurzaam groen en het bijenverhaal. Tijdens de jurering van ‘bijenvriendelijke gemeente’ kwamen we echte pareltjes tegen. Of zoals een man van 95 ons vertelde: “Het is terug een beetje zoals in mijn kindertijd, het kerkhof was toen ook groen.” Hopelijk krijg je als groendienst kansen om er te experimenteren en onder andere ook daar een bijenoase te maken.

In 2018 gaat voor de 5e keer de campagne ‘Week van de Bij’ door. ‘Geen voedsel zonder bijen, geen bijen zonder voedsel’ wordt het thema. Je kan er alles over vinden op www.weekvandebij.be. Op deze site kan je ook de 24 bijentips voor groendiensten downloaden onder ‘aan de slag’.

We hopen dat de vele bijenacties ook burgers prikkelen om hun tuintje, terras of balkon bijenvriendelijk in te richten. Als stad kan je aan de bijenkar duwen door bijentips mee te geven in je infokrant, een krokusactie op te zetten of fruitbomen te verdelen. In 2017 zagen we bij de gemeente Beernem een tof initiatief. Inwoners kunnen er een ‘bijen-vriendelijk’ bordje aanvragen als ze voor bloemenrijk en insecticidevrij gaan.

En o ja, nogmaals dank u wel aan alle mensen op het terrein die even wachten om het haagje te scheren tot na de bloei!

Bart Vandepoele Verantwoordelijke ‘Week van de Bij’ Departement Omgeving

Vereniging voor Openbaar Groen www.vvog.info LEDEN (2017) Aalter, Aarschot, Aartselaar, Alken, Antwerpen, Assenede, Avelgem, Beernem, Beerse, Beersel, Beringen, Berlaar, Berlare, Beveren, Blankenberge, Boechout, Bonheiden, Boom, Bornem, Brasschaat, Brecht, Bree, Brugge, Buggenhout, Damme, De Panne, De Pinte, Deerlijk, Denderleeuw, Dendermonde, Dessel, Destelbergen, Diepenbeek, Diksmuide, Duffel, Edegem, Eeklo, Erpe-Mere, Essen, Evergem, Geel, Genk, Gent, Gistel, Grobbendonk, Haacht, Hamont-Achel, Harelbeke, Hasselt, Heist-opden-Berg, Hemiksem, Herk-de-Stad, Hoeilaart, Hoeselt, Hooglede, Hoogstraten, Houthulst, Hove, Ichtegem, Ieper, Ingelmunster, Izegem, Jabbeke, Kalmthout, Kampenhout, Kapellen, Kasterlee, Knokke-Heist, Koekelare, Koksijde, Kontich, Kortrijk, Kraainem, Kuurne, Laakdal, Laarne, Landen, Langemark-Poelkapelle, Lede, Leopoldsburg, Lichtervelde, Liedekerke, Lier, Lille, Lint, Lo-Reninge, Lochristi, Londerzeel, Lovendegem, Lubbeek, Machelen, Maldegem, Meerhout, Melle, Menen, Merelbeke, Meulebeke, Middelkerke, Mortsel, Nazareth, Neerpelt, Nevele, Nieuwpoort, Nijlen, Olen, Oostende, Oosterzele, Oostkamp, Opglabbeek, Opwijk, Oudenaarde, Oud-Turnhout, Oudenburg, Overijse, Overpelt, Peer, Poperinge, Putte, Puurs, Ranst, Ravels, Retie, Riemst, Rijkevorsel, Roeselare, Rumst, Schilde, Sint-Amands, SintGillis-Waas, Sint-Katelijne-Waver, Sint‑Niklaas, Staden, Steenokkerzeel, Stekene, Temse, Tervuren, Tielt, Torhout, Turnhout, Veurne, Vilvoorde, Vosselaar, Waarschoot, Waasmunster, Waregem, Wervik, Westerlo, Wetteren, Wevelgem, Wielsbeke, Wijnegem, Willebroek, Wingene, Wommelgem, Wuustwezel, Zandhoven, Zaventem, Zedelgem, Zele, Zoersel, Zomergem, Zonhoven, Zwevegem, Zwijndrecht

RAAD VAN BESTUUR (2013-2019) Ali Caglar, Genk, voorzitter Yves De Bosscher, Harelbeke, ondervoorzitter Philip Pierins, Brugge, ondervoorzitter Werner Aerts, Tervuren Filiep Bouckenooghe, Roeselare Wout De Meester, Sint-Niklaas Marc Debie, Wielsbeke Valerie Del Re, Hasselt Peter Desmet, Waregem Akdemir Duygu, Beringen Bart Hermans, Oud-Turnhout Luc Hermans, Turnhout Bert Herrewyn, Kortrijk Patrick Huyghe, Evergem Michel Jansen, Hoogstraten Filip Kegels, Beveren Hilde Langeraert, Nevele Annika Lenaerts, Leopoldsburg Griet Smaers, Geel Dieter Van Besien, Haacht Jos De Wael, secretaris

De Vereniging voor Openbaar Groen (VVOG) is een vereniging van Vlaamse steden en gemeenten met het statuut van een vereniging zonder winstoogmerk (vzw). De aangesloten steden en gemeenten hebben het statuut van werkelijk lid. Provincies en andere lokale besturen kunnen ook aansluiten als werkelijk lid. Natuurlijke en publiekrechtelijke personen kunnen enkel aansluiten als toegetreden lid met beperkte dienstverlening.

VVOG werd in 1974 opgericht op initiatief van zeven Vlaamse steden: Antwerpen, Brugge, Gent, Mechelen, Oostende, Sint-Niklaas en Vilvoorde.

VVOG fungeert als kennis- en informatie­centrum op het vlak van openbaar groen. De leden gemeenten kunnen op elk moment beroep doen op de verschillende vormen van dienst­verlening (zie hiernaast).

VVOG biedt aan de mandatarissen en ­ambtenaren van de aangesloten steden en gemeenten een forum waar vakkennis en ervaring in verband met het ‘groene’ vakgebied kunnen uitgewisseld worden en waar oplossingen voor ‘groene’ problemen met collega’s en vakgenoten kunnen besproken worden.

MISSIE De VVOG wil het openbaar groenpatrimonium in al zijn vormen promoten en pleiten voor een maximaal behoud ervan. Waar mogelijk ijveren wij ook voor de uitbreiding van kwaliteitsvol openbaar groen. De VVOG wil onderzoek inzake duurzaam openbaar groen stimuleren en sturen en waar mogelijk een schakel zijn tussen de vele ‘groene’ beleidsdomeinen.

DIENSTVERLENING De VVOG biedt de aangesloten leden een ruime waaier van diensten aan ter onder­steuning van hun werkzaamheden inzake groenvoorziening.

Bibliotheek De VVOG heeft een uitgebreide vakbibliotheek en documentatie­dienst. Boeken, tijd­ schriften, bedrijfsdocumentatie, fotomateriaal en andere nuttige documenten staan ter beschikking van de leden. Een groot deel van de documentatie is te raadplegen via de ledenpagina’s op de website.

Technisch advies De leden kunnen beroep doen op de VVOG-medewerkers voor technisch advies.

Deze dienstverlening kan telefonisch gebeuren, via e-mail of middels een plaatsbezoek.

Netwerking De VVOG organiseert geregeld activiteiten (studiedagen, studie­uitstappen, workshops) waar de leden contacten kunnen leggen met collega’s uit de groensector.

PUBLICATIES De VVOG geeft ter ondersteuning van haar dienstverlening verschillende publicaties uit en beschikt over een dynamische en up-to-date website.

Groencontact De VVOG publiceert een tweemaandelijks vakblad over openbaar groen.

Groencontact is tevens het contact- en informatieblad van en voor de leden.

Zakboekjes Handige praktijkgidsen in pocketformaat met praktisch bruikbare info voor groen­ ambtenaren, studiebureau’s en terreinbeheerders.

Secretariaat Vereniging voor Openbaar Groen Predikherenrei 1c | 8000 Brugge T. 050 33 21 33 | F. 050 33 20 62 info@vvog.info | www.vvog.info

Medewerkers Jos De Wael, secretaris - diensthoofd jos@vvog.info Emmanuel Ampe, emmanuel@vvog.info Rudi Geerardyn, rudi@vvog.info Doreen Leuntjens, doreen@vvog.info Dirk Neirynck, dirk@vvog.info Peter Vandyck, peter@vvog.info

Partners

GroenMail De VVOG publiceert een elektronische nieuwsbrief met actuele informatie over het ‘groene’ vakgebied. Inschrijven kan op info@vvog.info.

Website Op de website van de VVOG vindt men allerlei nuttige informatie over het vak­­gebied. Meer en meer wordt de website hét interactieve medium waarmee de VVOG communiceert met haar leden.

GROENE LENTE De ‘Groene Lente’ is een jaarlijkse wedstrijd waaraan alle Vlaamse gemeente­besturen kunnen deel­ nemen. Op die manier wil de VVOG interessante en voor­beeld­stellende groenprojecten en bloemen­ initiatieven meer bekendheid geven. Bijzondere aandacht gaat uit naar projecten die bijenvriendelijk, pesticidenvrij en waterrobuust beheerd worden. Op de Finaledag in december worden de beste groen- en bloemen­projecten voorgesteld en gepubliceerd in een speciale editie van Groencontact.

VORMING EN OPLEIDING Cursussen De VVOG organiseert gespecialiseerde cursussen op maat van de gemeenten. De cursussen zijn zowel theoretisch als praktijk­gericht en bieden een volledig opleidingstraject in functie van de stielkennis van de cursisten. VVOG is door de Vlaamse overheid erkend als opleidingscentrum.

Studiedagen Jaarlijks organiseert de VVOG een of meerdere studiedagen (symposia, congressen).

Seminaries en studiebezoeken Meerdere keren per jaar worden voor de leden seminaries en/of vakexcursies georganiseerd over concrete groenthema’s. Uitwisseling van ervaringen en kennismaking met voorbeeld­stellende groen­projecten is hierbij essentieel.

DIRECTIECOMITE (2013-2019) Ali Çaglar, Yves De Bosscher, Patrick Huyghe, Philip Pierins

FINANCIEEL COMITE (2013-2019)

Structurele sponsors

Inge Bossuyt, Harelbeke Pascal Buytaert, Sint-Gillis-Waas Vincent Laroy, Lovendegem

TECHNISCHE WERKGROEP Dirk Vandromme, Zwevegem, voorzitter Maarten Vansteenhuyse, Brugge Mieke Schauvliege, Gent Hans De Beule, Antwerpen Eli Devriendt, Oostende Peter Fabry, Genk Inge Goos, Turnhout Ides Leys, Koksijde Peter Tanghe, Kortrijk Bernadette Pieters, Sint-Niklaas Marc Van Havere, Beveren Geert Vande Kerkhof, Hasselt Alvarez Vanhove, waarnemer AWV Pieter Van Nieuwerburgh, waarnemer AWV Tarcy Verstraeten, Dendermonde Jos De Wael, secretaris

Sponsor Groene Lente

inhoud 2017 | 6

3 gastcolumn Wordt Vlaanderen een Maya-land? | Bart Vandepoele

6 groene gemeente

7 VMM-labels Het label ‘Zonder is gezonder’ gaat naar de groenprojecten van Roeselare, Berlaar en Overpelt (p. 8, 11 en 17).

Het label ‘Waterproof’ is voor de groen­ projecten van Hamont-Achel, Eeklo, Rumst en Landen (p. 15, 21, 23 en 29).

Groene gemeente

25 Kortrijk

De beste groenrealisaties in 2017 en VMM-labels Zonder is gezonder en Waterproof • groene begraafplaatsen • buurtgroen • groen bij gebouwen • laanbeplanting • omgevingsgroen • parken • plantenperken • pleinen • speelgroen

32 bijenvriendelijke gemeente De bijenvriendelijkste gemeenten in 2017 • Bijenvriendelijkste gemeente | Beernem • Bijenvriendelijke gemeenten met 3 bijensymbolen • Bijenvriendelijke gemeenten met 2 bijensymbolen • Bijenvriendelijke gemeenten met 1 bijensymbool

40 gemeente in bloei De beste bloemenrealisaties in 2017 • Gemeenten met 3 bloemensymbolen • Gemeenten met 2 bloemensymbolen • Gemeenten met 1 bloemensymbool

Dit jaar wint Kortrijk de Openbaargroenaward met de heraanleg van de Houtmarkt.

Een professionele groenaannemer zorgde voor een kwaliteitsvol en hedendaags plein op de ondergrondse parkeergarage.

46 groen- en bloemengemeente 2017

Openbaargroen-award

Bijenvriendelijkste gemeente 2017

33

49 groen- en bloemengemeente 2018

Beernem

50 Overzicht Groene Lente 2017

De bijenvriendelijkste gemeente in Vlaanderen zet sterk in op sensibilisatie en neemt het logo van het bijenbordje op in al haar communicatiekanalen. In alle groenzones is een bijenvriendelijk hoekje voorzien.

B everen zal in 2018 deelnemen aan Entente Florale Europe De beste groenrealisaties op een rij

52 bedrijfsnieuws et Beeld Van Morgen | Nieuwe speler op H de markt

54 column Beperkte natuurkennis zet rem op doorbraak ecologische ruimten | Herman Dierickx

advertenties

49

Valorlub > 2 | Vandaele > 31 | Van Dyck > 45 | Het Beeld Van Morgen > 53 | Thomas > 55 | VVOG > 56

Beveren De Waaslandse gemeente is al jaren een voortrekker in de wedstrijd Groene Lente.

Onder het motto ‘Beveren Verbindt’ genieten inwoners van groen en leefmilieu.

Als groen- en bloemengemeente neemt Beveren in 2018 deel aan de leefmilieuwedstrijd Entente Florale Europe.

Hamont-Achel blikt tevreden terug op een geslaagde deelname aan Entente Florale Europe | Interview Rudi Geerardyn en Jos De Wael

Vormgeving en druk Vanden Broele, Brugge

Redactie Rudi Geerardyn | VVOG | 0476 47 17 36 groene.lente@vvog.info

Foto’s Rudi Geerardyn | VVOG en verschillende gemeentebesturen

Groen- en bloemengemeente 2018

Alle wedstrijdresultaten zijn niet alleen in deze brochure terug te vinden, maar ook op de website www.vvog.info.

groencontact 2017 | 43 [6] —

5

De beste groenrealisaties in 2017 begraaf­ plaats

buurtgroen

Zwijndrecht Craeyenhof 1e 12 Lille Pastorijtuin 2e 13 Gent Spellekenspark 3e 13 Brugge Pastoor Van Haeckeplantsoen 4e 14 Brugge Sprietwegestraat 5e 14

groen bij gebouw

Hamont-Achel Stadswerf Stekene kerkomgeving Kemzeke Hamont-Achel Kerkomgeving Hamont Genk Pop-uptuin

laan­ beplanting

Antwerpen-Berchem Ringlaan 1e 17 Aartselaar De Koekoek 2e 17 Gent Heiveldstraat 3e 17 Overpelt Zavelstraat 4e 17

omgevings­ ­groen

Roeselare Vergroening stadscentrum Beersel Kapittelbeek Hemiksem De groene wandeling Bonheiden Site De Krekel Antwerpen-Merksem Het groene hart

1e 18 2e 19 3e 19 4e 20 5e 20

park

Eeklo Wilgenpark Aalst Park Ten Rozen Torhout Ravenhofpark Hasselt Vredespark Rumst Rupelpark

1e 21 2e 22 3e 22 4e 23 5e 23

planten­­ perken

plein

speelgroen

6

1e 8 2e 9 3e 10 4e 10 5e 11 6e 11

Roeselare Parkbegraafplaats Beernem Begraafpark Sint-Lambertus Beringen Begraafplaats Beringen Tielt Begraafplaats Tielt Berlaar Kerkhofpark Gent Begraafplaats Gentbrugge

— groencontact 2017 | 43 [6]

1e 15 2e 15 3e 16 4e 16

In het wedstrijdthema Groene gemeente werden 79 kandidaatsdossiers ingediend.

In de loop van de maanden juli, augustus en september werden alle projecten bezocht. Tijdens de eindbespreking van 19 oktober overliep de jury alle projecten en weerhield ze 43 groenrealisaties.

De weerhouden projecten werden ingedeeld in 9 categorieën: begraafplaats, buurtgroen, groen bij gebouw, laanbeplanting, omgevingsgroen, park, plantenperken, plein en speelgroen. In elk van de categorieën werden laureaten en een rangorde aangeduid. De beste groenprojecten werden tijdens de Finale in Hamont-Achel op 19 december 2017 voorgesteld aan de aanwezigen. De laureaten ontvingen een getuigschrift en een symbolische geldprijs, geschonken door VLAM. De projecten van de laureaten worden hierna kort beschreven. Voor een alfabetisch overzicht verwijzen we naar p. 50 en 51.

Rudi Geerardyn | rudi@vvog.info

Beersel Groene stapstenen 1e 24 Brecht Hoogstraatsebaan 2e 24 Vilvoorde Houtemlaan 3e 24 Antwerpen-Antwerpen Le Grellelaan 4e 24 Kortrijk Houtmarkt 1e 25 Kortrijk Sint-Amandsplein 2e 26 Antwerpen-Wilrijk Kolonel Slaterplein 3e 26 Antwerpen-Hoboken Wolplein 4e 27 Diksmuide Esenplein 5e 27 Beringen Avonturenberg Landen De Beemden Blankenberge Leutegoard Brugge Groenewijk Genk Park De Richter

1e 28 2e 29 3e 29 4e 30 5e 30 = zonder is gezonder |

= waterproof

Kortrijk | Houtmarkt Groenaannemer LVR Groenonderneming, Tielt

Openbaargroen-award

label Zonder is gezonder + Waterproof

De beste realisatie door een groenaannemer

De beste pesticidenvrije en watervriendelijke ­groenrealisaties in 2017

Met de Openbaargroen-award belonen VLAM en VVOG een groenproject dat met de expertise van een professionele tuinaannemer werd gerealiseerd.

De award brengt het maatschappelijk belang van openbaar groen onder de aandacht en ijvert voor een goede samenwerking tussen gemeentebesturen, boomkwekers en tuinaannemers. Voor dit wedstrijdonderdeel werden 21 kandidaatsdossiers ingediend. In de loop van de maanden juli, augustus en september werden alle projecten bezocht. Na deliberatie werd 1 project geselecteerd dat de Openbaargroen-award won. De laureaat ontving een getuigschrift en een geldprijs, geschonken door VLAM.

VLAM Koning Albert II-laan 35 (bus 50) | 1030 Brussel T. 02 5528011 | vlam@vlam.be www.vlam.be www.openbaargroen.be www.groenvanbijons.be

Voorbeeldstellende groenprojecten op vlak van pesticidenvrij beheer of die inspireren op vlak van duurzaam waterbeheer kwamen bijkomend in aanmerking voor een speciale prijs vanwege de VMM. De vakjury beoordeelde 27 groenrealisaties in haar eindbespreking van 25 oktober en selecteerde 7 projecten waarvan 3 het label ‘Zonder is gezonder’ en 4 het label ‘Waterproof’ in de wacht sleepten. Alle geselecteerden ontvingen een getuigschrift en een geldprijs geschonken door de VMM. De 7 geselecteerde projecten worden hierna aangeduid met de bijhorende labels.

Voor een alfabetisch overzicht verwijzen we naar p. 50 en 51.

Vlaamse Milieumaatschappij Dr. De Moorstraat 24-26 | 9300 Aalst info@vmm.be www.vmm.be www.zonderisgezonder.be www.watertoets.be

JURYLEDEN

JURYLEDEN

Groene gemeente en Openbaar­groen-award

Zonder is gezonder - Waterproof

• Elias De Boeck, adjunct-promotiemanager sierteelt VLAM

• Dan Slootmaekers, Team Watervoorziening en –gebruik, VMM

• Marie Mertens, coördinatrice BFG

• Steven Calewaert, adviesverlener Watertoets, VMM

• Jan Vancayzeele, consulent sector tuinaanleg, AVBS

• Jan Dhaene, Dienst Communicatie, VMM

• Willy Adriansens, erelid Technische Werkgroep VVOG

• Jos De Wael, ir. diensthoofd, VVOG

• Jos De Wael, ir. diensthoofd, VVOG

• Rudi Geerardyn, landschapsarchitect-stedenbouw­kundige, VVOG en secretaris van de jury

• Rudi Geerardyn, landschapsarchitect-steden­bouwkundige, VVOG en secretaris van de jury

groencontact 2017 | 43 [6] —

7

GROENE GEMEENTE

1 e LAU REAAT | BEG RAA F PLAATS

ROESELARE Groene parkbegraafplaats dankzij gezamenlijke aanpak Roeselare is een stad met ca.

61.000 inwoners in het hartje van WestVlaanderen en beschikt over 7 begraafplaatsen. De stad kende een sterke verstedelijking met beperkte groene ruimte. Toch is de stad een voortrekker op het vlak van het vergroenen van stadspleinen én begraafplaatsen. De parkbegraafplaats is hier een prachtig voorbeeld van.

Een tiental jaar terug kregen de verschillende stadsdiensten en het beleid de opportuniteit om binnen de afgebakende zone van de begraafplaats (5,2 ha) verschillende functies en doelstellingen te realiseren en dit via het harmonisch park en groenbeheerplan. Het resultaat is een karaktervolle, rustgevende, groene plek in het hartje van de stad waar het leven en de dood in evenwicht gedijen en waar 5 aspecten elkaar versterken. Bovendien vormt het een belangrijke schakel in de Groene Draad die het stadscentrum met de stadsrand verbindt.

Erfgoed De parkbegraafplaats is een geschiedkundig pareltje. Nadat men in 1804 het begraven rondom de kerken had afgeschaft, werd beslist om op zoek te gaan naar een geschikte locatie voor een begraafplaats. Volgens het decreet moest die minimum 35 meter van de bebouwde kom liggen. In 1806 werden de terreinen gekocht om dienst te doen als begraafplaats.

8

— groencontact 2017 | 43 [6]

De parkbegraafplaats is ook de rustplaats van zowel Britse en Franse gesneuvelde soldaten als van Roeselaarse burgerslachtoffers en dit zowel uit de Eerste als Tweede Wereldoorlog. Een zeldzame combinatie op één begraafplaats. De militaire grafperken met hun monumenten worden vergezeld door de grafkapellen van de ‘Nieuwmarkters’, kloosterorden en priesters. De verzameling van verschillende grafmonumenten creëert een unieke sfeer.

Ecologie en educatie De talrijke dreven en bomenrijen hebben een enorme structurerende waarde en geven een gevoel van geborgenheid en intimiteit. Ze breken het open karakter van de begraafplaats. Vanop de paden worden ze ervaren als begeleiders en stralen ze rust en vaak geschiedenis uit.

Voor de parkbegraafplaats koos het stadsbestuur voor een nieuwe aanpak met systematische vergroening. Naast het aanplanten van vaste planten en het inzaaien van vrijgekomen zones werd ook gestart met het inzaaien van grindpaden (grindgazon). Op andere plaatsen werden hagen aangeplant. Mos, gras en andere groene vegetatie bedekken geleidelijk alles wat ooit kaal en donker was.

Doorheen het domein werden takkenrillen en stapelmuren aangelegd met natuurlijk materiaal afkomstig van de

begraafplaats zelf. Zo worden natuurlijke omheiningen gecreëerd die bovendien een nieuwe thuis vormen voor heel wat insecten, de meer dan 40 vogelsoorten en andere dieren.

Ook de bloemenweides voor vlinders en bijen en de insectenhotels vormen een natuurlijke habitat.

Over gans het domein werden wadi’s met natuurlijke, lichte glooiingen aangelegd waardoor het water kan infiltreren in de bodem.

Men hanteert zowel een intensief als een extensief beheer. Wandelpaden worden wekelijks gemaaid, terwijl zones tussen de graven slechts tweemaal per jaar worden onderhouden.

Dit zorgt voor een mooi contrast en een gevoel van orde, en de vegetatie kan zich op een eigen tempo ontwikkelen.

Op verschillende plaatsen werden informatieborden geplaatst. Het bomenleerpad is hier een voorbeeld van. Op deze manier kunnen passanten, bezoekers en scholieren, groot en klein, kennismaken met zowel de geschiedenis als de fauna en flora.

Kunst en literatuur Ook werd er ruimte gecreëerd voor kunst en literatuur. Momenteel geven verschillende gedichten een poëtische toets. Deze kunstzone kan ook gebruikt worden voor sculpturen, muziek en andere kunstvormen.

Toegankelijkheid De parkbegraafplaats werd nog voor de heraanleg vaak gebruikt als doorsteek voor fietsers en passanten.

Daarom besloot men om doorheen het domein een fietspad met lichte buiging aan te leggen om de snelheid te remmen. Dit fietspad zorgt voor een veilige doorsteek en een betere toegankelijkheid van het centrum.

Over gans de begraafplaats werden op verschillende locaties ook fietsenstallingen voorzien.

Ontmoeten en beleven Op de parkbegraafplaats houden niet alleen veel gegidste groepen halt, maar ook scholieren, fietsers en bezoekers komen hier tot rust.

Daarom werden er verschillende zitmogelijkheden gecreëerd waardoor men midden in het drukke stadscentrum rust kan vinden. Dit bewijst nogmaals hoe elk stukje groen een belangrijke functie heeft binnen een stedelijke omgeving. adres: Blekerijstraat opmaak harmonisch park en groenbeheersplan: Grontmij Belgium ontwerp: Studiebureau Demey, Roeselare groenaanleg: Fase 1: Donck, Roeselare; Fase 2: Penninck, Roeselare; Fase 3: firma Mahieu, Oudenburg; Fase 4: Seru, Veurne groenonderhoud: Lochting Dedrie, Roeselare

GROENE GEMEENTE

2 e LAU REAAT | BEG RAA F PLAATS

BEERNEM Omvorming doet begraafpark Sint-Lambertus herleven Na maanden van ingrijpende werken is het stenen kerkhof Sint-Lambertus veranderd in een mooi, groen begraafpark. De waterproblemen werden aangepakt, het rode grind werd vervangen door gras en een nieuw pad zorgt voor een veilige wandel- en fietsverbinding. Het funerair erfgoed werd in kaart gebracht en wordt opengesteld voor hergebruik of peterschap. Het vernieuwde begraafpark is de bekroning van jarenlange voorbereiding en een grote inzet van de werkgroep begraafplaatsen en de groendienst. Voor het ontwerp deed men beroep op een ontwerpbureau dat internationale erkenning krijgt voor de aanpak van begraafplaatsen. Door deze groene verandering in hartje Oedelem krijgt deze mooie begraafplaats een duurzame toekomst.

handen genomen. Nieuwe drainage maakte een einde aan de wateroverlast op het kerkhof. De transformatie van grind naar gazon en vaste planten geeft een mooi, groen karakter en is tegelijk onderhoudsvriendelijk. Dit was sinds het verbod op chemische onkruidbestrijding immers een heel grote uitdaging.

Doorheen het begraafpark loopt nu ook een mooi pad in kasseien dat de parking verbindt met de markt.

Zo vormt het park opnieuw een verbinding met het marktplein. Aan de ingang van het kerkhof werden de oude smeedijzeren kruisen teruggeplaatst waardoor de begraafplaats haar authentieke karakter terugkreeg.

Ondertussen werden ook meer dan 5.000 bloembollen geplant zodat men in het begraafpark in het voorjaar kan genieten van prachtige narcissen.

Groene rust en onderhoudsvriendelijk

Zorg voor funerair erfgoed

plaats in. Graven waarvan de concessie verlopen is en waarvan de concessie niet werd verlengd, worden niet altijd weggenomen. De grafmonumenten die als funerair erfgoed zijn aangeduid, wil Beernem bewaren voor zij die na ons komen. Grafmonumenten met grote erfgoedwaarde komen vrij voor hergebruik en kunnen door iedereen opnieuw in concessie genomen worden. Graven van uitzonderlijk belang worden volledig bewaard. Organisaties, verenigingen of personen die mee willen zorgen voor het onderhoud van deze graven kunnen het peterschap over een specifiek graf aanvragen. Op de begraafplaats Sint-Lambertus, Oostveld en rond de kerk van Sint-Joris zijn al graven ter beschikking voor hergebruik of peterschap. In nauwe samenwerking met de Heemkundige Kring maakte een volprezen kunsthistorica en -experte de inventaris op.

In de nieuwe visie op de Beernemse begraafplaatsen neemt de zorg voor het funerair erfgoed een prominente

In twee nieuwe folders wordt de nieuwe visie over de omvorming

Het oude en grootste kerkhof van Groot-Beernem werd grondig onder

tot begraafparken en het funerair erfgoed op een overzichtelijke manier uiteengezet. Deze folders bevatten ook heel wat praktische tips voor een goed onderhoud van grafmonumenten. Dergelijke tips worden ook via sociale media meegegeven.

Respect voor het verleden, klaar voor de toekomst Het is duidelijk dat de oude begraafplaats in Oedelem heel wat troeven heeft, zowel op landschappelijk, erfgoedkundig en ook toeristisch vlak.

Die troeven wil de gemeente ten volle ontplooien, met respect voor karakter en functie, en dat op een duurzame manier. Het gemeentebestuur is trots dat dit uniek stukje ­Oedelemse geschiedenis kan gevrijwaard worden voor de toekomst en het dorp een nieuw groen park kan geven. adres: Oudezakstraat, Oedelem ontwerp: ontwerpbureau Malengier, Zonnebeke groenaanleg en -onderhoud: groendienst

groencontact 2017 | 43 [6] —

9

GROENE GEMEENTE

3 e LAU REAAT | BEG RAA F PLAATS

4 e LAU REAAT | BEGRAAF PLAAT S

BERINGEN

TIELT

Begraafplaats Beringen

Begraafplaats Tielt

De verwaarloosde oudstrijderszone was toe aan een opknapbeurt. Gedurende één jaar werden de geplande werkzaamheden via een akte aan de bevolking bekendgemaakt. Nadien werden de oude grafzerken hersteld of, bij sterke verwaarlozing, verwijderd. De restruimtes werden ingevuld met groen zoals sedummatten, Pennisetum alopecuroides ‘Hameln’ en Geranium cantabrigiense ‘St Ola’ (9 st./m²). De onderhoudsintensieve kiezelverharding werd vervangen door betonnen megategels van 1 x 1 m met als bijkomend positief effect dat de vlakke ondergrond het loopcomfort verhoogde.

Nieuwe vormen van teraardebestelling zorgen ervoor dat er flexibel moet omgegaan worden met de invulling van de beschikbare grond.

De asverstrooiingsweide voldeed niet meer aan de toegenomen vraag en diende vergroot te worden. Verder had men bij begravingen in volle grond te kampen met hoge grondwaterstand. Door het overtollige

10

— groencontact 2017 | 43 [6]

water af te leiden naar een wadi werd de omgeving droger en kunnen alle zones nu wel gebruikt worden.

Voor de groene inkleding werden twee Amberbomen (Liquidambar styraciflua) aangeplant in een gazonveld, afgeboord met een veldbloemenmengsel en aangevuld met een insectenhotel.

Toekomstgericht kan men kiezen om uitgestrooid te worden in een natuurlijkere omgeving of in het strak getrimde gazon. De naam van de overledene kan op een hiervoor speciaal voorziene cortenstaal plaat aangebracht worden.

Alle werkzaamheden van ontwerp tot realisatie werden in eigen beheer uitgevoerd i.s.m. de sociale werkplaats ‘de Winning’. adres: Brouwersstraat ontwerp: stadsbestuur (P. Everaerts, B. Rabijns) aanleg: stadsbestuur en sociale werkplaats ‘de Winning’. onderhoud: Sociale werkplaats ‘de Posthoorn’.

Onderhoudsvriendelijk, meer biodiversiteit en een mooie rustgevende begraafplaats waren de basispijlers voor de omvorming van de grote begraafplaats in Tielt.

Met de vergroening van de kinderbegraafplaats als pilootproject werd de gehele begraafplaats omgetoverd van een grijze, troosteloze omgeving naar een groene omgeving waar er plaats is voor een grote verscheidenheid van veel bloeiende en geurende planten. Een ware metamorfose voor de omgeving en de beleving op de begraafplaats.

De 35 waardevolle, oude rode beuken ondergingen een onderhoudsbeurt op maat. Een team van 5 European treeworkers behandelde de bomen die destijds een fout beheer ondergingen. Er werden

waar nodig risicotakken weggenomen, holtes en aantastingen werden onderzocht en bij enkele bomen werd er een noodzakelijke kroonreductie gedaan.

De rode draad van aanpak is om totaal geen grind meer te hebben op de begraafplaats. Alle zones die toegankelijk zijn voor maaimachines worden in een maaibeheer gestoken en de overige zones worden beplant met bloeiende vaste planten in combinatie met struiken.

Voor de kinderbegraafplaats werden eigen urne-elementen (foto) ontworpen en gerealiseerd uit een duurzame, inlandse Acacia-houtsoort. adres: Krommewalstraat 9 ontwerp: stadsbestuur (B. Verkest) groenaanleg en –onderhoud: groendienst

GROENE GEMEENTE

5 e LAU REAAT | BEG RAA F PLAATS

6 e LAU REAAT | BEGRAAF PLAAT S

BERLAAR

GENT

Kerkhofpark

Begraafplaats Gentbrugge

Na het ontruimen van een groot aantal oude graven besloot het gemeentebestuur in 2015 werk te maken van een grote opknapbeurt en een herinrichting van de begraafplaats. Een efficiënt en duurzaam beheer, de creatie van kwalitatief openbaar groen in het dorpscentrum en een algemene opwaardering zonder het verlies van de kerkhoffunctie waren absolute voorwaarden voor een geslaagde transformatie.

In 2016 werd de opdracht gegeven om een plan op te maken dat de begraafplaats zou omvormen tot een funerair park. Waar het oude, versteende kerkhof een kille, mistroostige indruk gaf, biedt de nieuwe aanleg een rijkdom aan beweging, kleur en beleving, zonder in te boeten aan sereniteit en rust.

Het nieuwe kerkhofpark van 10 ha werd ingericht in een aantal deeltuinen die elk met een eigen thematiek voor een grote variatie aan sferen en ruimtebeleving zorgen. Zo kunnen bezoekers tot rust komen in de ‘Tuin van Herinnering’ terwijl kinderen in de ‘Kindvriendelijke Tuin’ de kans krijgen om op een laagdrempelige en speelse manier met de dood om te gaan. De ‘Herdenkingstuin’ laat bezoekers stilstaan bij de overledenen wiens graf werd verwijderd en het fruit in de ‘Pluktuin’ biedt zowel

een educatieve mogelijkheid als een sterke symboliek van de natuurlijke kringloop van het leven en de dood.

Ook ecologische aspecten werden meegenomen met speciale aandacht voor bijen. Van de zanderige bodem maken zandbijen gretig gebruik en met bloemenweiden en aangepaste beplanting wil men vooral bijen en vlinders aantrekken. Dit wordt versterkt door het aanleggen van insectentorens en het plaatsen van een bijenkast.

Door leven en dood te verbinden wordt de onvermijdelijke samenhang van beide verzacht en toegankelijker gemaakt. Door verschillende artistieke en educatieve elementen te integreren verlaagt de barrière voor jong en oud om op bezoek te komen in het kerkhofpark.

In mei 2017 ging het nieuwe park open voor het publiek. Ook in de toekomst komen er nog bijkomende aanpassingen, zoals de renovatie van het dodenhuisje, het doortrekken van de haag langs de inkomlaan en een doorgang voor voetgangers zodat het kerkhof niet langer een eindbestemming is maar een doorgangspark. adres: Markt ontwerp: Ontwerpbureau Pauwels, Leuven groenonderhoud: gemeentebestuur

In het ereperk op de begraafplaats vonden 249 burgerslachtoffers van bombardementen in 1943 en 1944 een laatste rustplaats. Na bijna 75 jaar wordt het moeilijk voor de nabestaanden om de graven te onderhouden. Daarom greep het stadsbestuur in en reinigde en beplantte de graven.

Brunnera vormt het hoofdbestanddeel van de lange stroken waarin de graven staan. Deze plant vult borders mooi op en laat weinig onbegroeide ruimte over. Deze plantenlaag is vooral ecologisch belangrijk want ze zorgt voor voldoende bescherming en fungeert als voedingsplaats voor insecten. Ook staan er hier iris en herfstanemoon die elkaar afwisselen en zo de cadans van de graven benadrukken. Deze planten komen net boven de graven uit maar overheersen toch niet. De nabloei van de irissen geeft oranje fakkels, die kunnen vergeleken worden met vuurmonden en brandhaarden. Ze roepen zelfs associaties op met een tweede leven na de dood.

Phlox en Ceratostigma vormen een ‘kruidlaag’ met een hoogte van 10 tot 40 cm. Ze staan aan de randen en zorgen ervoor dat ongewenste kruiden geen kans krijgen.

De gevarieerde beplanting creëert gelaagdheid, die er samen met een

lange bloeiperiode voor zorgt dat veel insecten worden aangetrokken. De planten zijn stuk voor stuk gekozen omwille van hun nectarproductie. Ze trekken zowel honingbijen als solitaire bijen, hommels en andere nectarminnende insecten aan. Door de zandbodem en het regelmatig verstoren bij het begraven of ontgraven krijgen grassen geen kans om stevig te wortelen.

Ideaal voor solitaire zandbijen, die dan ook talrijk aanwezig zijn.

Deze vaste plantenborder is zodanig uitgekozen dat er vanaf april tot en met oktober altijd iets in bloei staat.

Zo is het aangenaam voor bezoekers om er even te verpozen.

Vele begraafplaatsen ogen vaak chaotisch door de felle kleuren van bloemen en planten. Hierdoor is er vaak een gebrek aan visuele rust op een plek waar dat net erg nodig is.

Bij het ereperk werd ervoor gekozen om binnen hetzelfde kleurenspectrum te blijven, van lila-blauw tot lila-roze. Niet te opvallend, maar rustgevend en aangenaam om naar te kijken. adres: Gentbruggeplein 9, Gentbrugge ontwerp: stadsbestuur (B. De Witte) groenaanleg en -onderhoud: onderhoudsploeg Gentbrugge

groencontact 2017 | 43 [6] —

11

GROENE GEMEENTE

1 e LAU REAAT | BU U RTG R O E N

ZWIJNDRECHT Groene buitenruimte bij woonzorgcentrum Craeyenhof Het OCMW van Zwijndrecht schreef een opdracht uit om de buitenruimte bij het nieuwe woonzorgcentrum Craeyenhof in deelgemeente Burcht te ontwerpen. Voor de 72 bewoners en de bezoekers van het woonzorgcentrum werd een rustgevende verblijfstuin gerealiseerd waar op maat van de gebruikers ruimte is voor natuurbeleving, ontdekking en activiteiten.

Verbinding met toekomstig park Afstemmend op de lijnvoering van het gebouw werd in de tuin vanaf de cafetaria een hoofdas voorzien die de tuin structureert. Tevens geeft deze as de aanzet voor de toekomstige voetgangersverbinding met een gebied

12

— groencontact 2017 | 43 [6]

dat momenteel in ontwerp is als het ‘park van Burcht’.

Thematuinen spelen in op noden van bewoners De tuin van het woonzorgcentrum kreeg een grote grasvlakte zodat centraal een open ruimte ontstond die tegelijk lucht geeft en plaats biedt voor de activiteiten van het woonzorgcentrum.

De voorbije zomer vonden o.a. enkele concerten plaats in open lucht. De aangelegde verhardingen bieden de mogelijkheid om zonder hindernissen rond te wandelen in de tuin. Aan beide zijden van deze open, ongeprogrammeerde vlakte liggen thematuinen.

Zij spelen in op de specifieke noden en wensen van de bewoners van het

woonzorgcentrum: bewegen, stimuleren van de zintuigen of gewoon een luchtje scheppen. Er is een gedeelte voorzien dat via poortjes een veilige en afsluitbare buitenruimte biedt voor dementerende bewoners. Een speelse configuratie van hagen zorgt ervoor dat deelruimten ontstaan. De bloemenborders met vaste planten en siergrassen, en de diverse bomen en struiken in de tuin zorgen voor kleur en structuur in elk seizoen. Ze verzachten ook de overgang van de gevels naar de tuin. De tuin is naast een belevingstuin ook een tuin die vanuit het gebouw aangenaam en gevarieerd kan worden overzien.

Park van Burcht Op korte termijn wordt het aanpalende park van Burcht gerealiseerd.

Dit is een domein van ca. 1,1 ha dat voorheen gedeeltelijk privé-eigendom was en door de gemeente werd verworven. Hierin staan verschillende waardevolle en oude bomen die een hoge belevingswaarde geven aan de omgeving. Het park wordt begin 2018 gedeeltelijk als Franse tuin heraangelegd, waarbij de oude pastorijwoning mee geïntegreerd wordt.

Tevens ontstaat er een trage verbinding tussen het woonzorgcentrum en de aanpalende wijken. adres: Kloosterstraat, Burcht ontwerp: studiebureau Omgeving, Antwerpen (Berchem) groenaanleg: Donkergroen, Meise groenonderhoud: gemeentebestuur

GROENE GEMEENTE

2 e LAU REAAT | BU U RTG R O E N

3 e LAU REAAT | BU U RTGRO E N

LILLE

GENT

Pastorijtuin

Spellekenspark

In de deelgemeente Gierle hebben het OCMW en de gemeente 14 seniorenwoningen gebouwd in de voormalige pastorijtuin. De pastorij zelf is omgevormd tot een dagopvang voor ouderen en een trefpunt voor de lokale gemeenschap. De woningen zijn ondergebracht in een cluster van drie lage woonblokken met een groendak. De doordachte inplantingswijze, de begroeide daken en de bijzondere dakvorm zorgen voor een groene arena rond het centrale binnenplein. Op het binnenplein trekken twee oude beuken de aandacht waarrond een grote bank in een halve cirkel kwam. De cirkel wordt gesloten door een haag van Fagus sylvatica ‘Atropunicea’. Aan de voet van de oude beuken zorgen Geranium ‘Rozanne’ voor kleur.

De tuintjes van de seniorenwoningen kregen eveneens Fagus sylvatica als haag. Verder kwam er Pennisetum alopecuroides en Hedera helix ‘Arborescens’.

Aan de voorkant van de pastorij en de achterzijde van de seniorenwoningen werden naast Hydrangea quercifolia en massieven van Fagus sylvatica ook nieuwe bomen aangeplant. Er werd gekozen voor Gleditsia triacanthos, Pyrus calleryana en Liquidambar styraciflua.

Het deel van de pastorijtuin dat behouden bleef, is voortaan publiek toegankelijk. De site krijgt hierdoor een parkfunctie en wordt zo geïntegreerd in het dorp. Fietsers en voetgangers kunnen vrij door het park.

In het park werden de grote bomen behouden. De majestueuze kastanjebomen, zomereiken, lindebomen en beuken zorgen voor schaduw en geven het park karakter. Er werden perken met Rhododendron ponticum aangelegd om structuur en kleur te brengen. adres: Kloosterstraat 1, Poederlee ontwerp: Adviesbureau voor Tuin- en Landschapsplanning, Merksplas groenaanleg en -onderhoud: gemeentebestuur

Dit park kreeg na de heraanleg in 2017 officieel de naam van Spellekenspark. Dit niet alleen omdat men in een park ‘spellekens’ kan spelen, maar ook omdat ‘spelleke’ een oud Gents woord is voor poppentheater.

En omdat het poppentheater Pedrolino er een plek heeft en veel jonge bezoekers trekt die ook graag ravotten in het park, was de keuze snel gemaakt.

Een statige toegangspoort en een gebogen pad in half-verharding leiden bezoekers naar de ingang van de centraal gelegen bibliotheek.

Overbodige betontegels werden verwijderd en vervangen door kleurrijke, dynamische borders met vaste planten. Het paadje geeft ook de weg aan naar het poppentheater.

Via stapstenen bereikt men de speelzone voor de allerkleinsten met een houten huisje, een nestschommel en een glijbaan. Cirkelvormige grondheuvels van 1,5 m omgeven de speelzone en zorgen voor geborgenheid. Het contrast tussen kort gemaaid gras rond de heuvels en bloemrijke graslanden op de heuvels geeft een speelse toets. De houten palen in de vorm van poppenkastpoppen zijn een knipoog naar het poppentheater.

Ook oudere ‘spelers’ komen door de aanleg van een petanquebaan aan

hun trekken. Skaters uit de buurt droomden van een degelijk skatepark voor beginners én gevorderden.

Bij de heraanleg van het park verhuisde de bestaande skatezone naar de andere kant van de bib, waar al een voetbal- en basketbalveld was.

Op 7 skatetoestellen en een betonnen ondergrond kunnen ze zich uitleven. Een berg met natuurstenen zitelementen dient als tribune of als plek om even te verpozen.

Ligusterhagen zijn prominent aanwezig in de tuinwijk die het park omgeeft. De bestaande exemplaren in het park werden hersteld, maar ook nieuwe hagen werden geplant.

Solitaire bomen zoals de Gleditsia triacanthos ‘Sunburst’, meerstammige Metasequoia glyptostroboides en Betula pendula doorbreken de grote open ruimtes en onttrekken minder fraaie delen van het centrale gebouw aan het zicht.

Klimplanten zoals Clematis armandii ‘Apple Blossom’, Passiflora caerulea en Clematis montana ‘Rubens’ bedekken grote delen van de zijmuren. adres: Heiveldstraat 380, Sint-Amandsberg ontwerp: groendienst (M. Kaptein) groenaanleg en -onderhoud: groendienst

groencontact 2017 | 43 [6] —

13

GROENE GEMEENTE

4 e LAU REAAT | BU U RTG R O E N

5 e LAU REAAT | BU U RTGRO E N

BRUGGE

BRUGGE

Pastoor Van Haeckeplantsoen

Sprietwegestraat

Oorspronkelijk was dit de binnentuin van een in 1911 gebouwd herenhuis.

Het huis werd in de jaren 1960 met enkele andere buurpanden afgebroken om plaats te maken voor appartementsgebouwen.

Aanvankelijk waren er plannen om de binnentuin om te vormen tot parkeerruimte, maar in 1981 kocht het stadsbestuur dit gebied en knapte het op. Ondanks de bescheiden oppervlakte kenmerkt het parkje zich door een centrale vijver en enkele bijzondere bomen, waaronder Japanse notenboom, de bonte Veldiep, moerascypressen en een indrukwekkende plataan.

De laatste jaren kwam dit parkje wat in verval. De centrale vijver had te kampen met extreem veel slibvorming en jaarlijks overstroomde een groot deel van het park waardoor het wandelpad steeds onder water kwam te staan. Hierdoor werd circulatie binnen het park belemmerd.

Daarnaast gaf de verwilderde indruk van de beplanting aanleiding tot een algehele heraanleg van het plantsoen, namelijk het baggeren van de vijver, de heraanleg van het pad en een verjonging van de groenstructuren.

Om de problematiek van de wisselende waterstand op te lossen en het pad het hele jaar toegankelijk

Gelegen tussen de woonkavels van de verkaveling Sprietwege (1996) en het speelbos Veltem met verblijfsrecreatie ligt het heraangelegde groengebiedje Sprietwege. Het bevat een speelpleintje en een belangrijke fietsdoorsteek. Het pleintje kan worden bereikt via de verkaveling of het achterliggende fietspad.

Vóór de heraanleg bestond het speelpleintje uit een graszone met 3 veerwippertjes. De groene inrichting werd maximaal behouden. De 3 elzen (Alnus glutinosa), de oude knotwilg (Salix alba) en de monumentale eik (Quercus robur) werden het vertrekpunt van het ontwerp.

Speelse lijnen van geprefabriceerde betonnen boordstenen vormen de afbakening tussen het herontworpen fietspad en de speelzone. Maar ook accentueren ze de graszone met flauwe wadi. Een zitbank werd mee geïntegreerd in het ontwerp.

14

— groencontact 2017 | 43 [6]

te houden, werd gekozen om op het laagste deel van het park een houten vlonderpad aan te leggen dat ± 40 cm hoger ligt t.o.v. de huidige terreinprofilering. De natuurlijke oevers van de vijver werden behouden.

Het andere deel van het pad werd aangelegd in platines, identiek aan de voetpaden in de Raamstraat. Door de platines op te voegen met een gesloten voeg krijgt onkruid geen kans en is er dus minder intensief onderhoud nodig. Oppervlaktewater wordt afgevoerd naar de centrale vijver waar een vertraagde afvoer gebeurt.

Een 10-tal dode of zieke bomen werden gerooid. Ter compensatie werden 4 nieuwe hoogstambomen aangeplant. De boomspiegels werden aangeplant met vaste planten die onkruidgroei moeten belemmeren en een fraaiere indruk moet nalaten. Voor de beplanting werd gekozen voor schaduw- en vochtminnende planten. De overige heesterbeplanting werd verjongd. adres: Pastoor van Haeckeplantsoen (tussen Ezelstraat en Raamstraat) ontwerp: Openbaar Domein stad Brugge (E. Geerts) groenaanleg: Mahieu nv, Oudenburg aanleg vlonderpad: Van Holme, Lo-Reninge groenonderhoud: Openbaar Domein stad Brugge

Door het vroegere speelpleintje te transformeren naar een buurtpleintje met speelmogelijkheden voor tieners werd een balans gevonden tussen de wensen van de bewoners, de bestaande groenelementen en het gebruikersdoel. Boomstammen, veerwippertjes uit Robinia-hout en eco-mulch geven het pleintje een natuurlijk karakter, aansluitend met de omgeving. Voorts werden elementen toegevoegd zoals zitgelegenheid, een picknickzone, terrassen in stapstenen en een speelzone. Twee vaste plantenborders omranden het buurtpleintje t.h.v. van de fietsdoorsteek en zorgen voor de zachte overgang tussen bos- en woonzone. adres: Sprietwegestraat, Sint-Kruis ontwerp: Openbaar Domein stad Brugge (K. Verhaegen) groenaanleg: Al Verde, Lendelede groenonderhoud: Openbaar Domein stad Brugge

GROENE GEMEENTE

1 e LAU REAAT | G ROEN B I J GE BO U W

2 e LAU REAAT | GRO E N BIJ GE BO U W

HAMONT-ACHEL

STEKENE

Stadswerf

Kerkomgeving Kemzeke

Bij het ontwerpen van de beplantingen aan de nieuwe stadswerf werd men geconfronteerd met verschillende uitdagingen. Vooral de noordelijke oriëntatie van de plantvakken vóór het gebouw en de hoogte hiervan beperkte de plantenkeuze.

Het meest beschaduwde deel van het plantvak werd ingekleed met een combinatie van laagblijvende planten zoals Hosta ‘Francee’ en Vinca minor ‘Alba’. Deze zorgen voor een maximale gronddekking.

De schaduwminnende Hydrangea aspera ‘Macrophylla’ werd in groepjes aangeplant en geeft het nodige volume.

De 8 regenputten die in de plantzone liggen moeten steeds bereikbaar blijven. Om ze te camoufleren werd Nepeta racemosa ‘Grog’ gebruikt.

Vooral de gesloten groeiwijze en de langdurende, rijke bloei maakt deze vaste plant een ideale keuze.

Het hele jaar door valt er wel iets te beleven: voorjaarsbloeiende narcissen, zomerbloeiende vaste planten als Nepeta en Salvia, en de herfstbloeiende Aster ‘Asran’. De bronskleurige Molinea ‘Heidebraut’ toont

de weg naar de hoofdingang. Ook de Koelreuteria met lampionachtige vruchten geeft een mooi contrast met de in wolk gesnoeide Ilex crenata.

De betonnen boombak houdt de inkomzone parkeervrij. Deze is gevuld met Cornus kousa ‘China girl’ en Carex als onderbeplanting.

De hemelwaterputten hebben een capaciteit van 80.000 lt en vangen het hemelwater op van 1600m² dakoppervlakte. Dit water wordt gebruikt voor het sanitair en om de veegwagen te bevoorraden. De overloop van deze putten komt uit in een wadi, waar het water in de ondergrond kan infiltreren.

De parking werd aangelegd met grasdallen zodat ook hier het hemelwater kan infiltreren. In nood helpen slokkers om het hemelwater naar de wadi te brengen. De nieuw aangelegde bestrating rond de nieuwbouw watert via een ingenieus rioolsysteem af naar het infiltratiebekken. adres: Middenweg 5 ontwerp: stadsbestuur (T. Claes) groenaanleg en –onderhoud: stadsbestuur

Het dorp Kemzeke viert dit jaar zijn 900-jarig bestaan. Dit was de ideale gelegenheid om de kerkomgeving te vernieuwen. De verouderde beplanting zorgde ervoor dat het kerkgebouw niet meer zichtbaar was. De gesloten heesterbeplanting creëerde een gevoel van onveiligheid en er was geen zitgelegenheid.

De nieuwe kerkomgeving moest opnieuw een ontmoetingsplaats en herkenningspunt worden in de dorpskern. Het nieuw ontwerp voorziet niet enkel groeninfrastructuur maar biedt ook mogelijkheden aan de burger om er activiteiten uit te oefenen en mensen samen te brengen. Daarom is er meer open ruimte gecreëerd en zijn er grotere verhardingsoppervlakken met zitelementen voorzien.

In het nieuwe ontwerp is duurzaamheid een belangrijke factor. Het was de doelstelling om met beperkte kosten en middelen een parkje te creëren dat ontmoetingsmogelijkheden biedt.

Ondanks de beperkte beplantingsvakken is getracht om heel wat diversiteit in de beplanting te realiseren.

Er is gekozen voor vaste planten en bloembollen die doorlopend bloeien en die een bron van voeding zijn voor bijen, vlinders en insecten.

Daarnaast werden meerstammige, bloeiende, solitaire heesters aangeplant die een bepaalde sfeer oproepen. Er is gekozen om niet teveel beplanting te voorzien maar wel kwalitatiever en onderhoudsvriendelijker groen. De bestaande bomenrij rond de kerk werd behouden.

Voor de verharding is geopteerd voor uitgewassen beton. Dit is onderhoudsvriendelijk en is goed betaalbaar. Het regenwater infiltreert in de bodem via de groenzones.

Bij recente evenementen is gebleken dat de burgers goed gebruik maken van de nieuwe ruimtelijke invulling van de kerkomgeving. Dit geeft een nieuwe impuls aan de dorpskern. adres: Kemzekedorp ontwerper: gemeentebestuur (N. De Wilde) groenaanleg en straatmeubilair: gemeentebestuur aanleg betonverharding: Aannemingen De Witte, Maldegem onderhoud: gemeentebestuur

groencontact 2017 | 43 [6] —

15

GROENE GEMEENTE

3 e LAU REAAT | G ROEN B I J GE BO U W

4 e LAU REAAT | GRO E N BIJ GE BO U W

HAMONT-ACHEL

GENK

Kerkomgeving Hamont

Pop-uptuin

De omgeving van de Sint-Laurentiuskerk was al een tijd aan omvorming toe. De verouderde, groenblijvende beplanting voldeed niet meer aan de huidige visie van openbaar groen. Het groen van vandaag moet uitnodigend, bloeiend en onderhoudsvriendelijk zijn. Door vooral te werken met wit, de kleur van hoop en vrede, tracht men een aangename en rustgevende sfeer rond de kerk te creëren.

Een ander doel was om met zo weinig mogelijk financiële middelen een zo goed mogelijk resultaat te halen. Men is erin geslaagd dankzij de recuperatie van planten op andere locaties.

Het arbeidsintensieve dolomietperk werd omgevormd tot een graszone.

De taxushoekjes zijn verwijderd om meer openheid te creëren. Ook zijn de graven rond de kerk terug zichtbaar gemaakt door gebruik te maken

16

— groencontact 2017 | 43 [6]

van laagblijvende beplanting als Luzula, Polypodium, Waldsteinia en Vinca. Waar wat meer in de hoogte kon gewerkt worden, is gebruikgemaakt van witbloeiende hortensia’s.

Ook de onderbeplanting van de lindes was verouderd. Hier is gekozen voor een compacte, groenblijvende sierheester, nl. Rhododendron ‘Cunninghams White’.

Bij de hoofdinkom, waar vroeger een hemelboom stond, werd een Acer palmatum als solitair aangeplant. De boom met elegante, sierlijke vorm contrasteert mooi met de roodbruine gevelsteen van de kerk. De bijpassende onderbeplanting bestaat uit Hemerocallis ‘Artic Snow’, waarvan de roomwitte bloemen een rustig gevoel geven bij het binnengaan van de kerk. adres: Kerkplein, Hamont ontwerp, groenaanleg en -onderhoud: stadsbestuur

Deze pop-up tuin kwam er op initiatief van het stadsbestuur vanuit de ambitie om het stadscentrum te vergroenen. De definitieve heraanleg van het binnenplein van het stadhuis staat gepland voor 2019. Maar daarop wilde men niet wachten en met de inrichting van deze pop-up tuin nam de stad haar voorbeeldrol op inzake de vergroening van het centrum. Het grijze binnenplein werd tijdelijk omgetoverd tot een gezellige stadstuin met een inheems bosje, zachte grasmatten en veel ander groen.

Omdat het stadsbestuur sterk gelooft in participatie werden de vele bloembakken op het plein beplant en kleurrijk versierd door enkele Genkse lagere scholen. Buurtbewoners, organisaties en verenigingen kregen met de pop-up tuin een creatieve hotspot om activiteiten te organiseren.

Iedere donderdagavond was de pop-up tuin het decor van ‘Boer op de Koer’, een boerenmarktje waar

lokale handelaars hun lekkere producten verkochten en de bezoekers in de tuin konden genieten van lekkere home-made hapjes en drankjes. Dankzij de onverwacht creatieve en groene omgeving op een anders uitgestrekt grijs plein zagen heel wat leuke initiatieven het daglicht. Zo organiseerde Bibliotheek Genk er een literaire avond en werden er regelmatig yoga- en thai chi-sessies gegeven. Voor de buurtbewoners was de pop-up tuin dan weer de ideale locatie voor hun buurtfeest. Ook werd hier de Dag van het Park georganiseerd.

Eind september borg het stadsbestuur de strandstoelen op en werd er online een rondvraag georganiseerd om dit groene experiment te evalueren. De positieve feedback op deze rondvraag is meteen een goede aanzet voor de definitieve groene inrichting van dit plein. adres: Stadsplein 1 ontwerp, aanleg en onderhoud: stadsbestuur

GROENE GEMEENTE

1 e LAU REAAT | L AANBE PLA N TI N G

3 e LAU REAAT | LAANBE PLANT ING

ANTWERPEN-BERCHEM

GENT

Ringlaan

Heiveldstraat

2 e LAU REAAT | L AANBE PLA N TI N G

4 e LAU REAAT | LAANBE PLANT ING

AARTSELAAR

OVERPELT

De Koekoek

Zavelstraat

groencontact 2017 | 43 [6] —

17

GROENE GEMEENTE

1 e LAU REAAT | OMG EVI N GSGR O E N

ROESELARE Vergroening stadscentrum zet zich door In 2016 werd de Grote Markt van Roeselare grotendeels heraangelegd. Dit jaar werd het Marie-Louise De Meesterplein en de Botermarkt onder handen genomen. Dit werd telkens met dezelfde doelen voor ogen gedaan: groene zones creëren die dienst doen als rust- en samenkomstplaatsen en een uniform straatbeeld realiseren met behoud van de identiteit van de verschillende pleinen.

Pleinen worden heraangelegd De vraag om de stad te vergroenen bestond al langer. Dit was dan ook het uitgangspunt van de ontwerpen voor de heraanleg van de verschillende pleinen. Tegelijk wou men de mensen dichter bij elkaar brengen door hen her en der de gelegenheid te geven tot een rust- en samenkomstmoment. De uitgangspunten die het stadsbestuur naar voren schoof waren

18

— groencontact 2017 | 43 [6]

dat het ontwerp mooi, tijdloos, sober en efficiënt moest zijn.

Verhoogde groenzones Er werd gevraagd om verhoogde groenzones te ontwerpen. Dit heeft als voordeel dat er niet zo gemakkelijk kan doorgereden worden. De betonnen omranding werd niet alleen als zitelement toegepast, maar door de solide vorm fungeert ze ook als verkeersgeleider en schermt ze de voetgangers af van het gemotoriseerd verkeer. Op de 3 pleinen was het steeds de bedoeling om de voetgangers te beschermen en een autovrij plein te maken. Tegelijk werden ook de groenzones beschermd.

Centraal op de Botermarkt werd er gekozen om een Acer rubrum ‘Scanlon’ aan te planten die voor extra cachet zorgt tussen de reeds aanwezige platanen. Er is hier een laad- en losplaats voorzien voor toelevering van de horeca. De parkeerplaatsen

voor het stadhuis zijn vervangen door verhoogde grasperken.

Op de Grote Markt werd er langs beide kanten van de rijweg Pyrus calleriana ‘Chanticleer’ in leivorm aangeplant.

Dit zorgt voor een laaneffect en geleidt het verkeer over de markt. Er werd ook een infobordje geplaatst die meer vertelt over de boomsoort en de kenmerken ervan.

Het Marie-Louise De Meesterplein, het plein rondom de Sint-Michielskerk, werd ook volledig onder handen genomen. De Meensesteenweg die uitkomt op dit plein is de grote toegangsweg naar het centrum van Roeselare. De aanwezige beplanting zorgt voor een fleurig onthaal. De beplanting is een mix van vaste planten en eenjarigen. Om het historisch karakter van het plein te bewaren werd er een linde bijgeplant zodat langs weerszijden van de toegang tot de kerk een lindeboom groeit. Aan de andere kant van de kerk werden Gleditsia’s

aangeplant wat bij inval van het zonlicht voor een feeërieke sfeer zorgt.

Uniform straatbeeld Het stadsbestuur is zeer tevreden met het resultaat. De betonelementen vormen meer en meer herkenbare aspecten in het algemene straatbeeld.

Het geeft vooral voldoening dat deze betonnen zitelementen daadwerkelijk gebruikt worden. Ze zorgen er ook voor dat in het stadscentrum een herkenbaar uniform straatbeeld werd gecreëerd. Op die manier krijgen alle nieuw aangelegde pleinen dezelfde look, zonder dat ze hun eigenheid verliezen. ontwerp: stadsbestuur groenaanleg Grote Markt: Tuinen Dewulf, Ieper-Boezinge groenaanleg Botermarkt: Tuincreatie Igodt, Zwevegem groenaanleg Marie-Louise Demeesterplein: Seru nv, Veurne groenonderhoud: stadsbestuur

GROENE GEMEENTE

2 e LAU REAAT | OMG EVI N GSGR O E N

3 e LAU REAAT | OMGE VINGS GRO E N

BEERSEL

HEMIKSEM

Kapittelbeek

De groene wandeling

Het inrichtingsplan Kapittelbeek is het eerste deel van het landinrichtingsproject Land van Teirlinck. Dit focust enerzijds op het optimaal inrichten van de vallei van de Kapittelbeek en anderzijds op de ecologische en speelse aanleg van het aansluitende openbaar domein van de wijk Geer. De directe aanleiding was het steeds weerkerend probleem met het Consciencepad dat voortdurend ondergraven werd door de beek en regelmatig onder de modder lag ten gevolge van erosie.

De aankoop van enkele belangrijke percelen was een goede basis om het project verder uit te werken. Het ontwerp werd opgemaakt in nauwe samenwerking met het gemeentebestuur, andere betrokken partners en de omwonenden. Het project beoogt een verhoging van de omgevingskwaliteit en de leefbaarheid door de open ruimte op een diverse en verweven manier te versterken. De beekvallei is nu veel beter toegankelijk voor wandelaars en fietsers. Maar er ging evenveel aandacht naar natuurlijke waterberging, erosiebestrijding, bosuitbreiding en de verbetering van een speelzone, steeds met respect voor het cultuurhistorische verhaal. Ecologische maatregelen geven nu meer ruimte aan de beek waardoor de vallei

nu veel beter functioneert. Enkele opvallende maatregelen zijn de uitwerking van een natuurleerpad, vooral voor de twee nabijgelegen lagere scholen, de aanleg van extensieve natuurlijke waterberging, het verbeteren en gedeeltelijk verleggen van het Consciencepad en de aanleg van een kriekenboomgaard in samenwerking met geuzebrouwerij 3 Fonteinen. Ook werden met lokale vertellers 2 korte filmpjes geproduceerd die ter plaatse kunnen worden bekeken door de QR-code op de infoborden in te scannen. Een betonnen waterbekken heeft plaats gemaakt voor een natuurlijke vijver en de bermen in de wijk zijn omgevormd tot een bloemrijk hooiland. Anti-parkeerpaaltjes beletten dat de bloemrijke bermen stuk worden gereden. Naast een historisch bos zorgde een nieuwe aanplant voor een aanzienlijke bosuitbreiding. Elders kwam er een natuurlijke speeltuin die gericht is op verschillende leeftijdsgroepen. adres: Wijk ‘t Geer en Consciencepad, Dworp ontwerp inrichtingswerken: VLM ontwerp speeltuin en natuurleerpad: Donkergroen, Meise groenaanleg: Heylen, Geel (inzaaien bermen); Openair, Overijse (beplantingen) groenonderhoud: gemeentebestuur; Pro Natura; Heylen, Geel (maaien bermen)

De Scheldeboorden van Hemiksem kleuren opnieuw groen. De littekens van de uitgegraven klei en het zware industriële verleden maken plaats voor fris groen. De afgelopen jaren werd er geïnvesteerd in beleefbare groengebieden en dit zowel door private ontwikkelaars als door de eigen gemeentelijke groendienst.

Langs de steenweg die Hemiksem van noord tot zuid in twee splitst, werd een groene parkeerzone gecreëerd. Ze vormt een groene poort die uitnodigt om de rest van het achterliggend gebied te ontdekken. Daar werden alle exotische bomen vervangen door nieuwe aanplantingen van streekeigen plantgoed. Ook wordt de Japanse duizendknoop in het ganse gebied intensief bestreden.

Langs de Schelde gaan groen en recreatie hand in hand. Zo werd er een hondenloopzone aangelegd.

Samen met de lokale vissersclub investeerde men in natuurlijke oevers voor de visvijver om ook hier een hogere ecologische waarde te creëren. Bovendien werd een saaie grasvlakte op een speelse manier verwilderd met specifieke aandacht voor bijen. Er verrees een groot bijenhotel en een stuk grond werd ingezaaid met een zaadmengeling die goed is voor zowel vlinders als bijen. Daarnaast werd een kleine kersenboomgaard aangelegd. Toch

blijft er voldoende ruimte over voor kinderen of jeugdbewegingen om te spelen. Door het maken van wilgenpoorten en de toegang te versterken met een wilgendreef trekken de verschillende groenzones ook meer bezoekers.

De site is ondertussen ca. 21 ha en is nog steeds in ontwikkeling. Noodwoningen van WOII worden actief aangekocht, afgebroken en omgezet naar natuurgebied. In 2016 opende het ecologisch landschapspark en prachtig belevingspark ‘den Akker’.

Maar de visie en plannen stoppen niet. In de toekomst wordt er een bijkomende zone van 8 ha toegevoegd. Dit aaneengesloten groengebied zal zo de waardevolle ecologische verbinding tussen de zone rond het Callebeekveer en het bestaande abdijpark creëren. Dit plan past perfect binnen de visie van de groene ring die men rond de ganse gemeente wil realiseren. adres: Antwerpsesteenweg; Scheldeboorden; Scheldestraat; Nijverheidstraat 27 ontwerp: gemeentebestuur; Fris in het Landschap, Gent; i.s.m. dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid, Team Natuur en Landschap, cel studie Provincie Antwerpen groenaanleg: gemeentebestuur; Natuur&Groenbedrijf Heylen, Geel groenonderhoud: gemeentebestuur; De landschapsdokters

groencontact 2017 | 43 [6] —

19

GROENE GEMEENTE

4 e LAU REAAT | OMG EVI N GSGR O E N

5 e LAU REAAT | OMGE VINGS GRO E N

BONHEIDEN

ANTWERPEN-MERKSEM

Site De Krekel

Het groene hart

Het Jacques Morrensplein, ook gekend als site De Krekel, verwijst naar de ere-burgemeester die vorig jaar overleed. Hij was de bezieler van het cultureel centrum ‘t Blikveld.

Op diezelfde site werden ook het nieuwe administratieve centrum en de bibliotheek gebouwd. De aanleg van de pleinruimte is het sluitstuk van de site.

Het ontwerp bestaat uit een compositie van 2 pleinen in uitgewassen beton die de omliggende openbare gebouwen ontsluiten. De pleinen worden van elkaar gescheiden door boommassieven van streekeigen Grove Den (Pinus sylvestris) met eronder leisteenschilfers die de site een uniek karakter geven. De overige open ruimte is ingevuld met een rijke, gevarieerde beplanting.

Per gebouw is gewerkt met een beplantingsidentiteit. De bibliotheek staat in een zoom van inheemse bufferbeplanting die tevens deel uitmaakt van de groene wand rondom de site. Hier zijn soorten als Ligustrum ovalifolium, Aster ageratoides ‘Stardust’, Amelanchier lamarckii, Acer campestre ‘Veldrijk’ en Crataegus monogyna toegepast.

Het glooiende landschap rondom het cultureel centrum heeft een

20

— groencontact 2017 | 43 [6]

beplanting refererend naar de oorspronkelijke heidevegetatie, met een combinatie van heide, varens, siergrassen en bijenminnende vaste planten. De rijke vegetatie bestaat uit Erica darleyensis, Geranium cantabrigiense ‘St. Ola’, Polypodium vulgare, Aster divaricatus, Liriope muscari, Luzula nivea, Galium odoratum, Tiarella cordifolia, Polystichum setiferum en Anemone ‘Honorine Jobert’.

Het gemeentehuis wordt in één open, groene vlakte geplaatst met rondom een taludbeplanting bestaande uit Luzula nivea, Carex morrowii ‘Mosten’, Athyrium niponicum ‘Pictum’, Heuchera ‘Beauty Color’, Heuchera ‘Brownies’ en Rubus ‘Betty Ashburner’.

In het ontwerp is ook gekozen voor een helder afwateringsconcept. De verharding van de 2 pleinen watert af naar centraal gelegen lijngoten, de overige verhardingen wateren af naar de groenzones. Bovendien werd er een drainagebuis met grindkoffer voorzien zodat het regenwater infiltreert en vertraagd wordt afgevoerd. ontwerp : ontwerpbureau OMGEVING, Antwerpen (Berchem) aanleg infrastructuur: DCA-Rega, Beerse groenaanleg en -onderhoud: Wegenbouw Sterckx, Geel

De parken in het centrum van Merksem vormen groene eilanden in een bebouwde omgeving. Het masterplan voor deze Merksemse parken stelt een globale aanpak voor en bekijkt alle parken als een samenhangend geheel.

Het doel is om de belevingskwaliteit en samenhang van de groenstructuur te verbeteren en ‘sport’ en ‘groen’ zoveel mogelijk te verzoenen.

Het projectgebied is geen groot park maar eerder een groene zone met verschillende losse onderdelen.

Er zijn een aantal parken, zoals het Gemeentepark aan de Van Heybeeckstraat, het Hof van Roosendael en het Runcvoortpark. Andere grote groene gebieden zijn de begraafplaats Van Heybeeck, het sportcentrum De Rode Loop en het voetbalstadion Jef Mermans.

Het masterplan heeft de ambitie om van de drie parkeilanden één groene kern in het centrum van Merksem te maken. De maatregelen mogen het park niet verdelen maar moeten de drie parken zowel ruimtelijk als functioneel met elkaar verbinden.

Zo kunnen de parken als één groen geheel ervaren worden en krijgt Merksem een groene long waar het aangenaam vertoeven is. Er ontstaat

een ruimte om enerzijds tot rust te komen en om anderzijds actief te recreëren.

Verschillende onderdelen van het masterplan zijn ondertussen uitgevoerd, andere staan in de planning.

Zo trokken in november 2012 de eerste kindjes in het nieuwe kinderdagverblijf en werd op 1 december 2012 een nieuw loopparcours feestelijk ingelopen. Het Runcvoortpark kreeg in 2015 een mooi inkomplein aan de Rodeloopstraat. De aanleg van een compleet nieuwe padenstructuur voor de verschillende parken is in 2017 volledig uitgevoerd. Momenteel zijn de plannen in opmaak voor de heraanleg van de Terlindenhofstraat en de Speelpleinstraat: de twee straten die de parken met elkaar verbinden. Ook de ingang van het Runcvoortpark aan de zijde van de Terlindenhofstraat wordt op termijn vernieuwd. adres: zone begrensd door de Terlindenhofstraat, Nieuwdreef, Rodeloopstraat, Kroonplein, Dr. M. Timmermanslaan, Van Heybeeckstraat en Annuntiatenstraat. ontwerp: Stadsontwikkeling (W. Asselberghs) groenaanleg en -onderhoud: Stadsbeheer-groendienst district Merksem

GROENE GEMEENTE

1 e LAU REAAT | PARK

EEKLO Wilgenpark, nieuwe groene ruimte voor sociale woonwijk In samenspraak met de Meetjeslandse Bouwmaatschappij voor Volkswoningen (MBV), Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen en verschillende stadsdiensten werd in 2009 de noodzaak geformuleerd om een globale aanpak te realiseren rond de sociale woonwijk Wilgenpark.

Deze wijk dateert uit de jaren ’70 van de vorige eeuw en was dringend aan een opwaardering toe.

De aandachtspunten bij deze totaalvisie waren: creëren, herstellen of opwaarderen van voet- en fietsassen, evaluatie van de bestaande weginfrastructuur en van het openbaar groen, en verbinden en herinrichten van groene ruimtes.

Intensief participatietraject Het uiteindelijke ontwerp voor de herinrichting kwam tot stand d.m.v. een uitgebreid en intensief participatietraject. Het was hierbij duidelijk dat de sociale woonwijk een nieuwe impuls

nodig had. Ontharding, vergroening, verdichting, leefbaarheid, sociaal contact en een openbare ruimte op mensenmaat waren trefwoorden die duidelijk naar voor kwamen gedurende het participatietraject.

De groenzone rond de hoogbouw werd ingedeeld in deelzones met diverse functionele en ruimtelijke belevingskwaliteiten. Er kwam een representatieve toegangszone aan de voorzijde, een multifunctionele sporten speelzone en een natuurgerichte zone met ruimte voor avontuurlijk spelen.

Een beek, die vóór het bouwen van de appartementsgebouwen over het terrein liep, werd in ere hersteld en functioneert samen met de wadi’s voor de afwatering en berging van het regenwater.

Doorheen het gebied kan gewandeld worden en er werden verschillende zitplekken voorzien. Voor de functionele, snelle verbindingen werden

rechte looplijnen voorzien die daarnaast ook de toegangen met het omgevende wandel- en fietsnetwerk verbinden.

Met grondoverschotten van de uitgravingen werden terreinglooiingen en speelheuvels gerealiseerd. Hierdoor werd tevens de plint van het gebouw gedeeltelijk weggewerkt.

Mobiliteit Mobiliteit was een thema dat duidelijk leefde onder de wijkbewoners.

De wegenis was gedateerd en een overbodig en overgedimensioneerd stratenpatroon nodigde uit tot snel verkeer. De centrale wegen door het gebied en een gedeelte van de garageboxen werden verwijderd waardoor een aaneengesloten park­ ruimte ontstaat. De wegenis werd bovendien volledig ingericht volgens het zone-30 principe met pleintjes als toegangsaccent. Een net van voet- en fietswegen sluit aan op de omliggende straten en voetwegen. Aan de toegangen werden parkeerclusters voorzien maar er is ook mogelijkheid om op straat te parkeren.

Nieuwe bomen Er werden meerdere vrijstaande bomen verspreid aangeplant om perspectieven te ondersteunen en het schril contrast te verzachten met de hoge appartementsgebouwen van 7 bouwlagen.

Daarnaast werden 3 bomenvakken aangeplant die dienst doen als speelbosjes en die ruimtelijk een kleinschaligere indeling creëren. Dit alles zorgt voor een project met een betere menselijke schaal. adres: Wilgenpark ontwerp: Buro 4D, Gent aanleg en onderhoud: Hertsens Wegenwerken nv, Zwijndrecht - stadsbestuur

groencontact 2017 | 43 [6] —

21

GROENE GEMEENTE

2 e LAU REAAT | PARK

3 e LAU REAAT | PARK

AALST

TORHOUT

Park Ten Rozen

Ravenhofpark

In 2012 werden 2 percelen aangekocht met middelen uit het bossencompensatiefonds. Ze bestaan uit een grasland en een akker, zijn gelegen binnen het gewestelijk RUP Regionaal Stedelijk Gebied Aalst en hebben de bestemming van parkgebied.

Op de Dag van het Park vond een eerste inspraakmoment plaats en werd de eerste boom geplant. Ideeën en wensen werden opgenomen in het voorontwerpplan voor het toekomstige buurtpark. In het najaar werd het centrale deel bebost met een aanplantactie van een geboortebos.

In 2013 was er overleg met het buurtcomité, de naburige school voor buitengewoon secundair onderwijs en het woon- en zorgcentrum. Het plan werd bijgeschaafd waarbij meer rekening werd gehouden met de toegankelijkheid voor minder-validen.

De start van de werken liep echter vertraging op door het archeologisch vooronderzoek en het daaropvolgende uitgebreid archeologisch onderzoek. Voor het verder uitwerken van de natuurlijke speelelementen werd beroep gedaan op het Regionaal Landschap Schelde-Durme (RLSD).

Het definitieve ontwerp zet sterk in op beleving in en langs het water.

Recreatieve elementen en speelnatuur moeten passanten dichterbij de natuur brengen. Water, zand, boomstammen en stenen bieden oneindig veel avontuur voor kinderen die ook hun hartje kunnen ophalen in de speelboszone, waar ze heerlijk kampen kunnen bouwen. Ook volwassenen beleven een fijne tijd op het speel- en recreatieterrein dat

22

— groencontact 2017 | 43 [6]

een centrale ontmoetingsplek kreeg, verrijkt met een picknickzone, bloemenweide en speelheuvels.

In 2015 werd gestart met de grondwerken. Er kwam een waterpartij van ca. 1 ha en een speelgracht. Om een gesloten grondbalans te hebben werden er met de uitgegraven grond speelheuvels gevormd. De overlopen van de wadi’s van de naburige woonwijk en de hemelwateroverschotten van de sociale appartementsgebouwen werden via de speelgracht aangesloten op de waterpartij, die zelf overloopt in de Bieselbeek. In 2016 werd hier een 80 m lange vlonder aan toegevoegd. Hij bevat een geïntegreerd zitelement en is breed genoeg om met een rolstoel te passeren.

In januari 2017 ging er een workshop wilgenhutten bouwen door.

In het voorjaar werden bomen en struiken aangeplant en het bloemenmengsel ingezaaid. Speelelementen werden geplaatst, zoals een klauterparcours, boomstammenmikado, speelpomp met gotensysteem, aangevuld met een reuze picknickbank en zitbanken.

In het najaar was er opnieuw een bosplantactie van een geboortebos. De officiële feestelijke opening wordt voorzien in het voorjaar 2018. adres: Botermelkstraat, Oude Abdijstraat en Rozendreef ontwerp: stadsbestuur i.s.m. Regionaal Landschap Schelde-Durme aanleg paden en grondwerken: De Jonge, Aalst groenaanleg en –onderhoud: stadsbestuur

Twee jaar geleden werden de gebruikers van het in verval geraakte park bevraagd. Uit al de dromen distilleerde men een nieuw Ravenhofpark. Men wou respect voor het historische karakter van de kasteeltuin, voor de plaatsjes die elke doelgroep door de jaren heen verworven had in het park én niet in het minst voor de natuur. Want het park is inderdaad een waardevolle natuurrijke groene long in het stadscentrum.

Het eerste jaar van de renovatiewerken werden er heel wat kleine ingrepen gerealiseerd, zoals achterstallig snoeiwerk en heraanplant van de buxustuin tegen het kasteel.

Na deze werken was het de beurt aan de grote infrastructurele werken.

Tijdens de zomer van 2016 werd een dik pak slib uit de walgracht verwijderd en de oevers werden uitgerust met een biologische zuiveringsboord ter voorkoming van nieuwe slibvorming. Het centrale grasveld werd gedraineerd en er werden nieuwe wandelpaden aangelegd. Meteen werd ook de historische zichtas van uit de Karel de Ghelderelaan op het kasteeltje in ere hersteld.

Een krachtige storm zorgde ervoor dat een zware tak uit een

moerascipres het romantische brugje over de walgracht vernielde. Een evenaring van dit fotogenieke bruggetje werd gevonden in een nieuw stijlvol bruggetje. En met de aanleg van een nieuw houten terras aan het water werd een extra uitnodigende ontmoetingsruimte gecreëerd. De constructie van het terras is een stukje vaktechniek dat gerealiseerd werd door het Vrij Technisch Instituut van Torhout.

Men koos ervoor om ook fietsers een plekje te geven in dit park. Het pad aan de kant van de leestuin van de bibliotheek kunnen fietsers gebruiken als een veilige, trage verbinding tussen het Ravenhofpark en het stadscentrum. Door gebruik te maken van afgezaagde boomstammen langs de rand van de weg worden fietsers op een vriendelijke manier zodanig geleid dat ze wandelaars minimaal storen. De boomstammen zijn tevens een ideale huisvesting voor duizenden insecten.

Het park werd verder opgesmukt met nieuw meubilair en aanvullende beplantingen. adres: Ravenhofstraat ontwerp, groenaanleg en -onderhoud: stadsbestuur

GROENE GEMEENTE

4 e LAU REAAT | PARK

5 e LAU REAAT | PARK

HASSELT

RUMST

Vredespark

Rupelpark

Eens een ruimte voor outsiders, nu een ruimte voor insiders. Een parking voor pendelaars werd een park voor de wijkbewoners. De drukbevolkte wijk Runkst, gelegen achter het station, schreeuwde al lang naar een kwaliteitsvolle groene oase.

Er gingen jaren aan voorbereiding vooraf. Zowel de plannen voor Hostel H als de ontwerpplannen voor het achterliggende park kwamen regelmatig op tafel in vele overlegmomenten met de buurtbewoners.

Met de start van de bouwwerken in 2014 werden 7 grote platanen verplaatst naar de achterzijde op het terrein, in afwachting van een nieuwe bestemming in de parkzone.

Toen het jeugdhostel en het woonproject ‘wonen in Central Park’ in de afwerkingsfase belandden werden ook de plannen voor het park concreter. De grijze verzegelde ruimte maakte zeer snel plaats voor een open, groen park. De verplaatste bomen deden het uiteindelijk zo goed in hun nieuwe omgeving dat ze met allerlei klimstructuren mee geïntegreerd werden in de speelzone voor de grotere kinderen.

De kleinere kinderen kregen een aparte speelzone met aangepaste speelelementen. Alles kan gadegeslagen worden vanop de picknickbanken of vanop de hangmatten in

de boomgaard. Kinderen maken met go-carts en fietsjes ook veelvuldig gebruik van het netwerk van wandelen fietspaden, dat doorheen het park loopt. Een diagonaal betonnen pad tussen het glooiend aangelegd park zorgt ook voor een vlotte doorsteek van Runkst naar het station en het centrum van de stad. Verder zijn er op vraag van de buurtbewoners ook een hondenweide en enkele petanquebanen aangelegd. Centraal in het park vangt een grote wadi al het hemelwater op, zowel van het park als van de gebouwen.

Honderdtwintig nieuwe bomen en verschillende houtkanten geven in de komende jaren meer body en uitstraling aan het park. De binnentuin tussen het jeugdhostel en het woonproject werd strak aangelegd met een aantal zitbanken, gescheiden door groene stroken met vaste planten en dennenbomen.

Er wordt geen ruimte meer gegeven aan gemotoriseerd verkeer. Aan de rand van het park werden alleen nog enkele bezoekersparkeerplaatsen voorzien.

Het park is een creatie n.a.v. de aanleg van de ontsluiting tussen het industrieterrein Krekelenberg in Boom en de gewestweg N177/ A12 Antwerpen – Brussel.

Het is een eerste aanzet van de nieuwe verbinding tussen de Industriezone, de A12 en de E19. De initiatiefnemer en bouwheer is het Vlaamse Gewest.

In samenwerking met de gemeentebesturen van Boom en Niel en de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij werd dit project gerealiseerd. Er werd vooral aandacht besteed aan de bufferzone tussen de ontsluitingsweg en de woonwijk Kleine Paepedaelen.

Ook werd de waterhuishouding in dit gebied in de oorspronkelijke staat hersteld. De geklasseerde waterloop Boomse-Nielse beek werd terug in zijn loop gebracht door waterbuffering.

Er werd ook aan de mobiliteit voor voetgangers en fietsers gedacht door de aanleg van brede wandelen fietswegen met veilige, ondergrondse tunnelverbindingen.

Aan de waterpartijen werden er vlonderconstructies gemaakt, die als aangename ontmoetingsplaats kunnen dienen voor passanten en buurtbewoners.

De beplanting in dit park bestaat vooral uit grasvelden met streekeigen beplanting, waterplanten en oevervegetatie. De berm van de ontsluitingsweg ‘de banaan’ werd aangeplant met streekeigen beplanting zoals Amelanchier, Corylus, Ilex, Viburnum, Salix, ... om een geluidsen gezichtsbuffer te vormen tussen de woonwijk. De totale kostprijs bedroeg 480.000 euro adres: tussen N177/ A12 en ’s Herenbaan ontwerp: Groep Infrabo, Westerlo groenaanleg: Vectris, Leuven groenonderhoud: gemeentebestuur

adres: Spoorwegstraat-Vredestraat ontwerp: groendienst i.s.m. ARA, Antwerpen-Berchem aanleg park: NV Kumpen, Hasselt groenaanleg: Dolmans Landscaping, Beringe

groencontact 2017 | 43 [6] —

23

GROENE GEMEENTE

1 e LAU REAAT | P L ANT EN PE R K E N

3 e LAU REAAT | PLANT E NPE RK E N

BEERSEL

VILVOORDE

Groene stapstenen

Houtemlaan

2 e LAU REAAT | P L ANT EN PE R K E N

4 e LAU REAAT | PLANT E NPE RK E N

BRECHT

ANTWERPEN-ANTWERPEN

Hoogstraatsebaan

Le Grellelaan

24

— groencontact 2017 | 43 [6]

GROENE GEMEENTE

1 e LAU REAAT | P L EIN

KORTRIJK Houtmarkt wordt schakel in een groen lint van pleinen Begin 2000 heeft het stadsbestuur een studie laten opmaken onder de naam ‘Groent Lint Zuid’. Deze studie onderzocht de mogelijkheid om diverse pleinen, parken en groenstructuren om te vormen tot één groen element binnen het stadcentrum. De studie werd uitgevoerd door Wirtz International Landscape Architects uit Schoten. Ook de Houtmarkt was opgenomen in de geplande groenstructuur. De Houtmarkt is een stadsplein aan de rand van de binnenstad nabij de kleine ring, en werd enkel gebruikt als parking. Dit vooral door bezoekers van de nabijgelegen kliniek en het winkelwandelgebied.

Groen stadsdeel Begin 2012 werd duidelijk dat de kliniek zou worden verlaten en vervangen door een nieuw te bouwen rusthuis. Op dat moment besliste men om ook het plein en de omliggende straten aan te pakken. Als uitgangspunt werd teruggegrepen naar de studie die er een groen stadsdeel wou van maken als verbinding tussen 2 aangrenzende, bestaande parken, nl. het Begijnhofpark en ‘t Plein.

Belevingsplein Er werd een ontwerpwedstrijd uitgeschreven waarbij ontwerp en techniciteit evenwaardig werden afgewogen.

Het ontwerp creëert een belevingsplein waar de groen- en pleinfunctie hand in hand gaan. Gemotoriseerd verkeer wordt opgevangen aan de rand en zoveel mogelijk ondergronds gebracht zodat er ruimte voor groen ontstaat. De ontwerpers kozen voor een bladvorm, verwijzend naar de naam Houtmarkt en verbeelden hout, boom en blad in het ontwerp. Binnen de bladvorm werden alle technische functies verweven, zoals nooduitgangen en verluchting van de parkeergarage. Maar ook zit- en belevingselementen worden vormelijk opgenomen, zoals 2 grote doorlopende houten banken en een podium. Dit meubilair is vooral gericht op de gebruikers van het rusthuis en de tekenacademie. Als

materialen werd gekozen voor natuursteen, zoals in het stadscentrum, en voor hout.

overzicht en doorzicht op het plein te bewaren en camerabewaking toe te laten.

Groene daktuin

Communicatie

De bovenzijde van het plein is als een groene daktuin opgebouwd.

Hierbij werd de technische oefening gecombineerd met het architecturale aspect. De plantvakken zijn als plantenbakken boven het verhardingsniveau uitgewerkt. Dit om genoeg plantvolume te creëren, maar tevens om de looplijnen te accentueren en de planten te beschermen tegen betreding. De beplanting is gelaagd opgebouwd met een onderlaag van grassen en bodembedekkers. Hierin werden solitaire struiken geplant. Aan de rand van het plein werden bomen geplaatst om gebouwen te maskeren of om zichtassen te creëren.

Deze opbouw was noodzakelijk om

Sinds oktober 2016 is het project afgewerkt en is de beleving op het plein sterk toegenomen. De eerdere tegenkanting van de buurtbewoners omdat er parkeerplaatsen sneuvelden, is volledig verdwenen. Tijdens de werken werd ook sterk ingezet op communicatie. Zo werden de bewoners regelmatig uitgenodigd op de werf en werden activiteiten georganiseerd zoals een Glow run op de werf. adres : Houtmarkt ontwerp: SBE, Zwarts&Jansma en Okra (NL) groenaanleg en onderhoud: LVR Groenonderneming, Tielt

Ondergrondse parking De problematiek van het nieuwe rusthuis en het parkeren werd integraal bekeken. Daarom werd een convenant gesloten tussen 3 partijen, nl. het rusthuis, Parko en het stadsbestuur. Voor het rusthuis, werden de perceelgrenzen geherdefinieerd. Het parkeerbedrijf Parko staat in voor de bouw van een gemeenschappelijke parking voor de gebruikers van het rusthuis en voor openbaar gebruik. Het stadsbestuur koos resoluut voor ondergronds parkeren zodat het bovengronds openbaar domein kon ingevuld worden met groen en beleving.

groencontact 2017 | 43 [6] —

25

GROENE GEMEENTE

2 e LAU REAAT | P L EIN

3 e LAU REAAT | PLE IN

KORTRIJK

ANTWERPEN-WILRIJK

Sint-Amandsplein

Kolonel Slaterplein

Het Sint-Amandsplein ligt in het centrum van de wijk Overleie en was volledig verhard om tal van stedelijke functies te kunnen vervullen: terrassen voor de horeca, vrijdagavondmarkt, parkeerplaatsen, … De buurt heeft een volks karakter en de omwonenden maken graag gebruik van de openbare ruimte. Het sprak dan ook voor zich dat zij hun inbreng hadden in het ontwerp.

In de nieuwe aanleg werden een aantal eilanden gecreëerd met centraal een stenige hoofdruimte en een bespeelbare nevenruimte, met daarrond een groene omranding als buffer voor de straat en de parkeerplaatsen. Omdat deze werden behouden, bleef er dus nog veel verharding over. Maar toch kwam er een groene invulling voor het plein door enkele bomen aan te planten en alle boomspiegels te verruimen en te beplanten. Uiteraard werd de markante plataan gespaard en om hem te benadrukken wordt deze ’s avonds belicht. Rond de boomstam werd een houten zitplateau gemaakt. De boomspiegel werd

26

— groencontact 2017 | 43 [6]

gevoelig uitgebreid en beplant met vaste planten. Aansluitend op het houten podium werd een speelzone ontworpen waarbij enkele speeltuigen op een valdempende ondergrond werden geplaatst. De groene omranding van de verschillende eilanden werd uitgewerkt met parterres van vaste planten. Het is een nonchalant geordende beplantingslaag geworden met sterke, wintergroene planten en enkele bloemrijke accenten. De beplantingslaag is ca. 40 cm hoog, met enkele uitschieters van ca. 80 cm. De beplanting heeft een open karakter zodat er op het plein zichtrelaties blijven doorheen de planten en de bomen.

Er werd ook een langwerpige houten zitbank geplaatst die een mooie en levendige combinatie vormt met haar betonnen sokkel en met de andere verharding. adres: Sint-Amandsplein ontwerp: Studio Basta, Kortrijk groenaanleg: LVR Groenonderneming, Tielt groenonderhoud: stadsbestuur

Het Kolonel Slaterplein is gelegen in de wijk Valaar. Het pleintje ligt vlak voor de kerk Sint-Jan-Evangelist en was vroeger vooral een parkeerplaats met wat Symphoricarpos en Lonicera die jaarlijks werd geschoren.

Voor de groendienst waren de randvoorwaarden bij de opmaak van het ontwerp het behoud van 2 monumentale kastanjebomen aan de inkom van de kerk en het behoud van 2 mooie, grote platanen aan de overzijde van het plein.

Er werd gekozen voor een modern ontwerp met gebogen betonnen elementen waartussen de beplanting werd aangebracht. Onder de platanen, waar voorheen een vlakte van voetpadtegels lag, werd geopteerd om deze te verwijderen en Hedera colchica ‘Arborescens’ aan te planten. Hierdoor wordt meer wortelruimte gegeven aan de platanen, wat de bomen op termijn zeker ten goede zal komen. De andere

plantvakken werden opgeplant met Geranium xcantabriense ‘Biokovo’, Persicaria amplexicualis ‘Speciosa’, Nepeta xfaassenii ‘Six Hills Giant’, Rudbeckia fulgida ‘Goldsturm’ en Sedum ‘Matrona’. Behalve de Geranium die in een volgend plantseizoen wordt vervangen door een andere soort, doen al deze planten het op deze locatie uitstekend. Er werd ook 1 nieuwe boom aangeplant, nl. een Liquidambar styraciflua ‘Moraine’.

Omdat op dit pleintje jaarlijks een kerstboom wordt geplaatst, werd er in het ontwerp ook een plek voorzien waar een bodemhuls werd geplaatst. Op deze manier kan er elk jaar een boom worden geplant in plaats van te moeten werken met betonnen gewichten. adres: Kolonel Slaterplein, Wilrijk ontwerp: dienst stadsontwikkeling (S. Franceschi) groenaanleg en -onderhoud: groendienst

GROENE GEMEENTE

4 e LAU REAAT / P L EIN

5 e LAU REAAT | PLE IN

ANTWERPEN-HOBOKEN

DIKSMUIDE

Wolplein

Esenplein

Het Wolplein is gelegen in een woonwijk ter hoogte van Umicore, een welbekend metaalverwerkingsbedrijf. Gezien het grijze karakter van deze industriezone mocht er wel eens wat kleur komen in deze omgeving. Uit een rondvraag bij de bewoners bleek dat ze vooral een ‘groen’ plein wensten en dat de bestaande bomen moesten behouden blijven.

De groenmedewerkers uit het district hebben daarop in eigen beheer een plan opgemaakt en dit ook tot uitvoering gebracht. Er werden op het bestaande plein 6 grote cirkels uitgezet en afgeboord met cortenstaal. Daarna werden deze opgevuld met lava en aangeplant met vaste planten. De rest van het plein werd terug met gras ingezaaid.

De cirkels werden opgeplant in de kleurtinten geel, oranje, wit en lila.

De beplanting werd zo gekozen dat er bijna het jaarrond kleur is op het plein. Van de Aquilegia chrysantha ‘Yellow Queen’ en Trifolium rubens die reeds vroeg in mei bloeien tot de Aster universum ‘Monte Casssino’ en Sedum ‘Herbstfreude’ die nog tot november kleur geven. Zowel de gebruikte siergrassen Calamagrostis brachytricha en Sporobolus heterolepsis als het bolgewas Allium sphaerocephalon zorgen voor wat speelsheid in deze plantsoenen.

De industriegebouwen kan men niet doen verdwijnen, maar door ‘de voortuin’ kleurrijker te maken, wordt de aandacht wel wat afgeleid. adres: Wolplein, Hoboken ontwerp: stadsbestuur (D. Anthonissen) groenaanleg en -onderhoud : interne groendienst

In opdracht van Infrax werd in 2014 een studiebureau aangesteld voor het ontwerp van de rioleringswerken in de schoolomgeving en het Esenplein. Op vraag van het stadsbestuur werd deze opdracht uitgebreid met de herinrichting van het Esenplein. Het plein moest een eigentijds karakter krijgen met een volledig nieuwe aanblik.

Het plein bestond vroeger uit een verharding van kasseien die qua vorm en begaanbaarheid niet meer voldeden aan de huidige normen.

In het nieuwe ontwerp werden de verhardingen voorzien in platines en een groenzone die als picknickzone dienst moet kunnen doen. De picknickzone werd aangekleed met 1 Quercus robur en 4 Malus toingo ‘Brouwers Beauty’.

Ook werden de nodige voorzieningen gemaakt voor een oplaadpunt voor elektrische fietsen.

De karakteristieke leibomen rond de kerk, nl. Tilia europaea ‘Pallida’

werden doorgetrokken tussen de gewestweg N332 en het plein.

Haagmassieven van Taxus baccata en Osmanthus burkwoodii werden aangevuld met een onderbeplanting van Geranium cantabriense ‘Cambridge’, Nepeta racemosa ‘Grog’, Pennisetum alopecuroides ‘Hameln’ en Rudbeckia fulgida ‘Goldsturm’.

Op het plein aan de zijde van de woningen werden een 8-tal plantbakken voorzien die bij activiteiten op het plein kunnen worden verplaatst.

De riolerings- en wegeniswerken werden in 2016 uitgevoerd, de groenaanleg in het voorjaar van 2017. De totale kostprijs bedroeg 429.000 euro, waarvan 155.000 euro voor rioleringswerken, 257.000 euro voor wegeniswerken en 17.000 euro voor groenaanleg. adres: Esenplein, Esen ontwerp: Plantec, Oostende groenaanleg en -onderhoud: groendienst

groencontact 2017 | 43 [6] —

27

GROENE GEMEENTE

1 e LAU REAAT | S P EELG R O E N

BERINGEN Vroegere terril wordt gigantische Avonturenberg Deze beschermde koolmijnsite is de best bewaarde en meest complete van de Limburgse Mijnstreek. Onder de noemer be-MINE wordt de industriële erfgoedsite herbestemd als een toeristisch-recreatief project. Dit gebeurt in meerdere fasen met als één van de hoogtepunten de opening van de Avonturenberg in 2016. Het project kostte 1,6 miljoen euro, waarvan 1 miljoen gesubsidieerd door Toerisme Vlaanderen.

Unieke attractie De Avonturenberg is een unieke attractie die de voet van de kleine terril aan het sporenpark verbindt met de top, op een hoogte van 55 m. Een bijzonder speellandschap, inhoudelijke erfgoedpaden, adembenemende mountainbikepaden (MTB) en zichten op relicten van de mijnbouwgeschiedenis vormen samen een totaalconcept waarin beleving centraal staat.

De top van de terril wordt geflankeerd door een lichtbaken geïnspireerd op de vroegere transportinstallaties voor steenafval. Op de kam van de mast staat een LED-lijn, aangevuld met spots. Overdag is de mast een focuspunt naar de top, bij duisternis een baken voor de site.

Op zeven plateaus bevinden zich informatiedragers waarvan de huisstijl aansluit bij de andere deelgebieden,

28

— groencontact 2017 | 43 [6]

zoals de recente realisatie van het kolenspoor-fietspad.

Landschap en beheer Naast de hogervermelde blikvangers is het palenwoud, als landart project, een eyecatcher die harmonieus opgaat in het landschap dat hoofdzakelijk bestaat uit natuurlijke begroeiing. Door de aanleg van het retailpark was boscompensatie verplicht en daarom werd de zuidflank van de terril deels beplant met hondsroos, op de noordflank werden boomvormen aangeplant. Het groenbeheer bestaat in eerste fase uit het maaien van de vegetaties. Op termijn wordt er zonegericht hakhoutbeheer toegepast alsook algemene snoeiwerken om de wandel- en MTB-paden toegankelijk te houden. Verder spitst het onderhoud zich toe op een veilig gebruik van het MTB-parcours en speellandschap, alsook op een propere omgeving door het verwijderen van zwerfvuil.

Waterbeheer De terril is opgebouwd uit restmateriaal van stenen en steenkool uit de ondergrond. Rekening houdend met de materialensamenstelling en opbouw is het bewaren van de stabiliteit een belangrijk aandachtspunt.

Omwille van de ‘lossere’ opbouw is het terrein ook gevoeliger voor

erosie, dit gecombineerd met MTBgebruik was het een uitdaging om de stabiliteit op de terril te verzekeren.

Om erosie te beperken werden in de padenstructuur diverse technieken toegepast en werden rotsblokken geplaatst op de steilere stukken.

Verder wordt erosie door water in de skill-zone van het MTB-parcours beperkt door het op te vangen in een wadi. Bij verzadiging van water is er een overloop naar de grotere wadi die aan de voet van de terril ligt. Met behulp van een houten brug over de wadi wordt de avonturenberg verbonden met het sporenpark. Langs het sporenpark werd eerder al een wadi aangelegd, horende bij het bouwproject van de Urban villa’s. Toekomstgericht zal het waterbeheer met behulp van wadi’s verder uitgebreid worden aan de terrilrand en dit in functie van het retailpark. I.s.m. het Agentschap Natuur en Bos zal bij de aanleg ruime aandacht besteed worden aan een natuurvriendelijke inrichting met ondiepe zones en zachthellende taluds die meer ontwikkelingskansen creëren voor dieren en planten.

Diverse realisaties De omgeving van de mijnsite is in volle ontwikkeling. Eerdere realisaties zijn o.a. de restauratie van de mijngebouwen, de eerste fase van het Urban

villa-project, de aanleg van het sporenpark, de bouw van het zwembad Sportoase, het retailpark en het kolenspoorpark, de restauratie van de brug, … Op korte termijn wordt het voorplein van de mijngebouwen aangelegd met een prairieborder en worden de verschillende deelzones met mekaar verweven door een groen lint.

Verschillende partners Dit project werd gerealiseerd door een krachtenbundeling van meerdere partijen, in een privaat-publiek samenwerkingsverband. De stap van engagement naar realisatie vereiste grondig vooronderzoek van de randvoorwaarden en de haalbaarheid, de opmaak van een globaal inrichtingsplan en een sterke technische expertise en ondersteuning vanwege de specifieke kenmerken van de mijnsteenberg. Omwille van het beschermd karakter van de site verlopen alle ontwikkelingen in overleg met Onroerend Erfgoed. adres: be-MINE Beringen, Koolmijnlaan ontwerp: Antea Group; Carve, Amsterdam; Tracks Trails, Bailleul; Studiegroep Omgeving, Berchem; Landmax, Turnhout groenaanleg: Krinkels, Londerzeel; Tracks Trails, Bailleul; De Winning, Lummen; Beckers, Geel groenonderhoud: Dolmans Landscaping, Lanaken; De Winning, Lummen

GROENE GEMEENTE

2 e LAU REAAT | S P EELG R O E N

3 e LAU REAAT | S PE E LGRO E N

LANDEN

BLANKENBERGE

De Beemden

Leutegoard

Het transformeren van een gedateerde speeltuin naar een avontuurlijk speellandschap waar spelen in en mét de natuur centraal staat, was de uitdaging van het project. Door de integratie van de Molenbeek, die door het speellandschap stroomt, is het ontwerpbureau erin geslaagd om een echt attractieve speelplek voor kinderen te creëren met respect voor natuur en omgeving.

Op vraag van het Autonoom Gemeentebedrijf Landen werd samen met de Jeugddienst een nieuw speellandschap ontworpen in het parkgebied De Beemden, in de vallei van de Molenbeek.

Op dit langwerpige terrein, evenwijdig met de Molenbeek, bevonden zich de kunstmatig opgeworpen aarden wallen van een houten speeldorp.

Deze werden in het nieuwe ontwerp hergebruikt en versterkt. Zij volgen de meanderende beweging van de beek, waardoor het project zich sterk integreert in het omringende landschap en een uitdagend speelreliëf vormt voor kinderen. In de taluds zijn houten spelaanleidingen ingeplant en tussen de heuvels lokken een aantrekkelijke picknick- en speelweide.

Het vroegere speeldorp maakte plaats voor een geïntegreerd avonturenspeellandschap, met een veelheid aan houten speeltoestellen. Het thema “de beverburcht” vertaalt zich in een

bouwsel van kriskras aan elkaar bevestigde houten stammen, gecombineerd met speelfuncties. Op een kindvriendelijke wijze zijn vanuit het speellandschap verbindingen gemaakt naar de overzijde van de beek.

Er is maximaal gebruikgemaakt van de ecologische troeven van dit waterrijke valleigebied. Op de oever van de beek is een waterspeelplaats ontworpen om kinderen op een speelse manier vertrouwd te maken met het element water. Om deze intense waterbeleving mogelijk te maken zijn de steile taluds van de beek vervangen door flauwe hellingen. Ter hoogte van de waterspeelplaats creëerde de volledige ontdubbeling van de beekbedding een eiland en zandstrand. Het water wordt op die manier zichtbaar en veilig oversteekbaar. De kinderen kunnen dit doen via stapstenen, touwenpad of een steltenpad. Een combinatie van handpomp, Archimedesspiraal, sluisjes en watermolentjes bieden de mogelijkheid om creatief om te gaan met water.

Dit project houdt ook rekening met de vismigratie op de Molenbeek door de integratie van dwarse dammen en vistrappen in de bedding. adres: Attenhovenstraat 209 ontwerp: Landschapsbureau Pauwels, Leuven groenaanleg: Van Raak, Ravels groenonderhoud: stadsbestuur

Het speelplein is gelegen in een oude wijk. Het terrein heeft een oppervlakte van 3.525m² en bestaat vooral uit gras, aangevuld met een brede groenbuffer van heesters en grote Italiaanse populieren.

Deze bomen zijn kaprijp en staan te dicht bij de perceelgrens. Centraal staan er nog 2 grote esdoorns. In het noordoostelijk deel bevindt er zich een bosje met naaldbomen en aan de zuidelijke kant staat er nog een oude wilg.

De bedoeling van de heraanleg was om tot een avontuurlijk speelplein te komen door aan de aanwezige elementen een aantal nieuwe toestellen toe te voegen. Het rooien van de bomen en het grote grondwerk werden door een aannemer uitgevoerd, onder leiding van de stadsdiensten Jeugd en BODI, die het ontwerp hadden opgemaakt. De groendienst voerde de plantwerken van bomen en struiken uit.

Rond de centrale esdoorns werd een avonturenparcours aangelegd.

De bomen werden niet als dusdanig gebruikt omwille van de vrees voor vandalisme, maar wel werd eronder een toestel in Robiniahout gebouwd. Aan de rand werd een blote voetenpad aangelegd.

Het bosje met naaldbomen werd gekapt tot op 1m boven de grond.

De stammen bleven ter plaatse

waartussen een evenwichtsparcours werd gemaakt, aansluitend op het doolhof dat met haagbeuk werd aangeplant. Op deze manier werden de contouren van het speelplein benut als 1 lang speelelement.

Alle nieuw aangeplante struiken en heesters hebben eetbare bessen en de nieuwe bomen zijn fruitbomen.

De oude wilg aan de ingang bleef behouden en doet dienst al nestplaats voor kevers en spechten. De waterzieke hoek werd geherprofileerd en een wadi werd aangelegd met een eiland waarop een treurwilg werd geplant. Klaver werd ingezaaid als onkruidwerende laag.

Met de grondoverschotten werden enkele heuvels aangelegd waarop een tokkelbaan en 2 glijbanen zijn voorzien. Ook was er nog ruimte voor 2 voetbalgoals en op vraag van de scholen werd een atrium gebouwd met gerecupereerde arduinen boordstenen. Hiermee werden ook nog enkele zitelementen gebouwd. Massieve granieten stenen samen met een struikenbuffer van Spirea nipponica ‘White Carpet’ en enkele Prunus sargentii sluiten het terrein af. adres: St.-Elooistraat ontwerp: stadsbestuur, dienst BODI en Jeugd grond- en infrastructuurwerken: Coppens, Knokke groenaanleg en -onderhoud: stadsbestuur

groencontact 2017 | 43 [6] —

29

GROENE GEMEENTE

4 e LAU REAAT | S P EELG R O E N

5 e LAU REAAT | S PE E LGRO E N

BRUGGE

GENK

Groenewijk

Park De Richter

In december 2016 werd het buurtpark Groenewijk te Assebroek geopend voor het publiek.

Het ontwerp werd getoetst aan een inspraak- en een terugkoppelingsmoment met de buurtbewoners.

Uit de inspraak werd duidelijk dat het bestaande petanque-terrein niet werd gebruikt. De dolomietverharding werd vervangen door zand als valdempende ondergrond voor 2 nieuwe speeltoestellen. Naast de nieuwe zandbak werd een korfschommel voorzien.

Ook kwam heel duidelijk naar voor dat er veel kinderen gebruikmaken van de step. Daarom werd een stepparcours doorheen het park voorzien dat niet enkel functioneel is opgevat maar ook esthetisch een meerwaarde geeft. Het parcours kan tevens gebruikt worden om te fietsen en bestaat uit een aaneenschakeling van gepolierde roodkleurige betontegels met glowstenen die oplichten wanneer de zon ondergaat. In relatie tot het parcours werd eveneens een pleintje aangelegd met een picknicktafel en een betonnen bank met een lengte van 4 m. Ook in het gras en in relatie tot het trapveld werd een betonnen zitbank geplaatst in hetzelfde materiaal. De zijkanten van de betonnen elementen hebben een

30

— groencontact 2017 | 43 [6]

verschillende afwerkingsgraad. Zo is de ene zijde gepolijst en de andere glad ontkist.

Op het einde van één van de zijtakken van het stepparcours werd een betonnen ring geplaatst als verwijzing naar een rol plakband. Daardoor lijkt het alsof het parcours is uitgerold. De betonnen plakband heeft een hoogte van 3 m. en vormt daardoor een eyecatcher in het park.

Op vraag van de kinderen werden 2 mini-doelen geplaatst zodat er kan worden gevoetbald in het centrale gedeelte van het plein.

Op de vraag naar avontuurlijke speelvoorzieningen werd een ondiepe gracht gegraven met daarin een liggende boomstam als natuurlijke spelprikkel. Ook zijn er 7 knotwilgen aangeplant die verwijzen naar het landschapsbeeld van de Assebroekse Meersen. In het park werden ook 3 hoogstammige bomen en een struik aangeplant. Tegenaan de parkeerplaatsen aan de rand van het terrein werden vaste planten en siergrassen voorzien. adres: Groenewijk, Assebroek ontwerp: stadsbestuur Brugge (T. Verhofstadt) groenaanleg en -onderhoud: Tuinen en Parken Demuynck, Ichtegem - stadsbestuur

Het nieuwe park is gelegen op een voormalig voetbalveld. De club is verhuisd omdat er onvoldoende uitbreidingsmogelijkheden waren op deze locatie. Het park De Richter werd heringericht tot een buurtpark met een speels en uitdagend karakter.

Het wordt nu vooral gebruikt door de buurt, de lokale jeugdvereniging, de speelpleinwerking en enkele scholen. Ook de volleybalclub heeft er zijn stek en daarom werden enkele beachvolleybalvelden geïntegreerd. Verder zijn er enkele speelheuvels en speelelementen aanwezig en werd er gekozen voor een gevarieerde beplanting.

De heuvels werden ingezaaid met een kruiden- en bloemmengsel. Dit was een kostenbewuste keuze maar ook ecologisch de meest voor de hand liggende stap. Deze natuurlijke, ecologische beheersvorm wordt nu ervaren door heel wat mensen en bewust of onbewust leert men

de meerwaarde ervan kennen. Als passant geniet men immers van de geuren- en kleurenpracht, en tegelijkertijd doen de insecten en de natuur er hun voordeel bij. Voor de plantenkeuze ligt een doordachte strategie aan de basis. Er werd gekozen voor planten zoals lijsterbes, kornoelje, hulst en andere variëteiten omwille van hun meerwaarde en bijzondere kenmerken. Men vindt hier dus een gezonde mix terug van planten die nuttig zijn voor fauna of een waaier bieden van variatie aan kleur en andere eigenschappen.

Het onderhoudsvriendelijke concept werd vervolledigd met maximaal infiltrerende paden en modern zitmeubilair om zo te komen tot een voorbeeld van een modern hedendaags park. adres: Richter ontwerp: Macobo, Tessenderlo groenaanleg en -onderhoud: Tuinaanleg Daniëls, Diepenbeek

een tweede leven voor uw groenafval Klepelmaaiers

Houtversnipperaars

Onkruidborstels

VANDAELE KONSTRUKTIE N.V. | STATIONSSTRAAT 119 | B-8780 OOSTROZEBEKE | T+32 56 66 45 01 | F+32 56 66 30 40 | INFO@VANDAELE.BIZ

Zoutstrooiers

www.vandaele.biz

De bijenvriendelijkste gemeenten in 2017

Met deze wedstrijd wil het Departement Omgeving samen met de VVOG promotie voeren voor meer bijenvriendelijke gemeenten en de jaarlijkse actie ‘De Week van de Bij’ (zie www.weekvande bij.be). Voor deze wedstrijd gaven 35 gemeentebesturen te kennen dat ze dit jaar bijenvriendelijke realisaties en campagnes hadden opgezet. In de zomermaanden werden alle gemeenten en hun projecten bezocht. Aan 28 gemeenten werden 1, 2 of 3 bijensymbolen uitgereikt naargelang ze bijenvriendelijke acties ondernemen met planten, beheer, bijen-installaties, sensibilisatie of met een bijenwerkgroep. Tijdens de Finale werden de bijenborden met bijensymbolen uitgereikt. Eén gemeente ontving de titel van Bijenvriendelijkste gemeente van Vlaanderen in 2017. De gemeente Beernem werd geselecteerd omwille van haar talrijke bijenvriendelijke acties en omdat ze haar inwoners hierbij betrekt (zie verder). De gemeente ontving een geldprijs voor de aankoop van bijenvriendelijke planten. Hierna vindt u een bondige beschrijving van de acties van gemeenten die 3 bijensymbolen behaalden en een fotocollage van de andere bijenvriendelijke gemeenten.

Voor een alfabetisch overzicht verwijzen we naar p. 50 en 51.

JURYLEDEN Bijenvriendelijke gemeente • Bart Vandepoele, educator Departement Omgeving • Bruno Remaut, educator Departement Omgeving • Rudi Geerardyn, landschaps­architectstedenbouwkundige, VVOG en secretaris van de jury

Rudi Geerardyn | rudi@vvog.info

Gemeenten met 3 bijensymbolen

Gemeenten met 2 bijensymbolen

Gemeenten met 1 bijensymbool

32

— groencontact 2017 | 43 [6]

Beernem #bijbeernem 33 Aalst Een bij-zondere stad 34 Beersel Minder grasmachien, meer bijen zien 34 Beveren Beveren Verbindt en blijft verder zoemen 35 Bonheiden De bij, een welgekome gast in ons openbaar groen 35 Genk Van bijenplan tot bijenstad 36 Knokke-Heist A place to bee 36 Roeselare Bijenvriendelijk Roeselare 37 Torhout Bloemen voor bijen 37 Beringen Brugge Diksmuide Izegem Leuven

Bijenprojecten 2017 Bijenvriendelijk Brugge Diksmuide zoemt!

Insectenhotels en bijenvriendelijke beplantingen Bijenplan Leuven

Antwerpen-Antwerpen Rozemaai Antwerpen-Berchem Bijenkorven en bijenvriendelijke beplantingen Antwerpen-Deurne Bijenkasten en bijvriendelijke beplanting Antwerpen-Wilrijk Bijrijk Wilrijk Berlaar Bijenvriendelijk kerkhofpark Blankenberge Bloemenakkers en -weide Boom Bloemrijk project De Panne Bijentuin De Panne Hooglede Prairie Hooglede Kortrijk Bijenstad Kortrijk Steenokkerzeel Bijenvriendelijke projecten Stekene Beste bijenvriendelijke projecten 2017 Vilvoorde Bijenhotels en bloemenweiden Vosselaar Bijenvriendelijk Vosselaar

38 38 38 38 38 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39 39

Bijenvriendelijkste gemeente 2017 eerste week juni opmaak 2016 test.indd 1

14/11/2016 9:53:37

Departement Leefmilieu, Natuur en Energie Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20, bus 8 1000 Brussel T. 02 5538011 www.lne.be

BIJENVRIENDELIJKE GEMEENTE

Bijenvriendelijkste gemeente 2017

Gemeenten met 3 bijensymbolen

BEERNEM

eerste week juni opmaak 2016 test.indd 1

14/11/2016 9:53:37

#bijbeernem Eind 2014 werd de bijenwerkgroep opgericht in de schoot van de Beernemse Milieuadviesraad. De groep brengt alle actoren samen die een hart hebben voor bijen: de milieuadviesraad, VELT Beernem, Tuinhier Beernem, het Regionaal Landschap Houtland, de Beernemse imkers en de gemeente zelf. De bundeling van krachten resulteerde al snel in het Bijenplan Beernem. Dit plan loopt van 2015 tot 2020. Het is geen lijvig uitgeschreven document, maar wel een actietabel die opgedeeld wordt in drie verschillende thema’s.

Engagement in bijencharter Een eerste thema is het engagement vragen van heel Beernem. In 2015 ondertekende de bijenwerkgroep het bijencharter, aangevuld met het engagement van verschillende organisaties binnen de gemeente: de agrobeheergroep Beverhoutsveld, arbeidszorgcentrum De Klus, landbouwraad Beernem en het Land – en Tuinbouw Instituut. In dit charter scharen de verschillende organisaties zich achter volgende doelstellingen: zorgen voor een stuifmeelrijke omgeving, sensibilisatie van inwoners en sensibilisatie van landbouw en industrie.

Dit engagement wordt uitgebreid naar de inwoners en bedrijven die mee het charter kunnen ondertekenen. Ze engageren er zich dan toe hun tuin of bedrijfsterrein bijenvriendelijk in te richten en te beheren. Hun engagement wordt beloond met een bijenbordje waarmee ze hun bijenvriendelijke inspanningen kenbaar kunnen maken aan anderen.

Het logo van het bijenbordje wordt overal opgenomen in de communicatie met de bevolking. Zo zijn ook

de gemeentelijke voertuigen ermee uitgerust en wordt het logo geplaatst op de communicatieborden bij groenzones die hervormd worden.

Bijenvriendelijke omgeving Een tweede thema is ervoor zorgen dat Beernem een bijenvriendelijke omgeving wordt. Samen met tal van organisaties worden bijenvriendelijke acties ondernomen in de gemeente.

In eerste instantie geeft de gemeente het goede voorbeeld. In alle groenzones is er een bijenvriendelijk hoekje voorzien. Zo werden ondertussen alle gemeentelijke begraafplaatsen heringericht met aandacht voor bijenvriendelijke aanplantingen die bloei en kleur geven aan de begraafplaatsen. Duizenden bloembollen werden geplant in het gazon en in alle groenzones wordt een zone voor extensief maaibeheer voorzien.

De gemeente is eigenaar van het Beverhoutsveld, een drevenrijk gebied van 400 ha dat hoofdzakelijk verhuurd wordt aan plaatselijke landbouwers.

Restpercelen worden er ingezaaid met bijenvriendelijke mengsels. Het regionaal landschap werkt er in het kader van het faunaplan bijkomende maatregelen uit. Ook met de lokale scholen is er een samenwerking om van iedere school een bijenvriendelijke omgeving te maken.

Vorming en sensibilisatie Een derde thema richt zich op vorming en sensibilisatie van de bevolking. Jaarlijks wordt er één activiteit voor het brede publiek georganiseerd waaraan de bijenwerkgroep meewerkt. Zo werd het bijenplan in 2015 voorgesteld op de bijenhappening van VELT Beernem en maakten de inwoners in 2016 kennis met het bijenplan op de West-Vlaamse Plantendag die doorging in Beernem. Via het Regionaal Landschap worden jaarlijks bijenvriendelijke beplantingspakketten aangeboden aan de inwoners van de gemeente.

In 2017 organiseerde de bijenwerkgroep de cursus ‘oog in oog met wilde bijen’ die erg werd gesmaakt door de deelnemers.

Onder het motto ‘neem eens een bijfie’ werd in de zomer van 2017 een

fotowedstrijd georganiseerd waarbij inwoners van Beernem een foto van hun bijenvriendelijke tuin met de hashtag #bijbeernem konden posten op instagram of op de facebookpagina van de gemeente.

In 2017 werd een nieuwe ambachtelijke zone van 8 ha in gebruikgenomen. Het ontwerp van de groenbuffer rond het terrein werd bijgestuurd op initiatief van de bijenwerkgroep en werd bijenvriendelijk aangeplant.

Daarnaast werden in 2017 door het arbeidszorgcentrum De Klus vier bijenhotels gemaakt die samen met de verenigingen werden opgevuld en in verschillende groenzones in de gemeente werden geplaatst.

In 2018 droomt de bijenwerkgroep ervan om een fietstocht uit te werken die de fietser langsheen tal van bijenvriendelijke initiatieven leidt.

groencontact 2017 | 43 [6] —

33

BIJENVRIENDELIJKE GEMEENTE

AALST

BEERSEL

Een bij-zondere stad

Minder grasmachien, meer bijen zien

Het stadsbestuur zette zich in 2017 verder in voor de bijen met een aantal initiatieven en acties. Samen met de provincie Oost-Vlaanderen voerde Natuurpunt een studie uit om wilde bijen te inventariseren. Men bestudeerde de bijen in het valleigebied van de Molenbeek-Graadbeek in Aalst. Van maart tot en met augustus deed men vier veldonderzoeken.

Op basis van de inventarisatie stelt men in een eindrapport verschillende inrichting- en beheermaatregelen voor.

Tijdens de Week van de Bij van 28 mei tot 4 juni organiseerde de stad allerlei activiteiten in het Heuvelpark samen met imkers, de Jeugdbond voor Natuur en Milieu en de Brandweer van Aalst. Bezoekers konden de tentoonstelling met imkersmateriaal en infostanden bezichtigen en meer leren over de korte ketenproducten in het bijencafé. Kinderen konden het stuifmeelspel spelen, een educatieve rondleiding volgen of bouwen aan een bijenhotel.

De stad zaaide een bijenbloemenmengsel in over een oppervlakte van meerdere hectaren openbaar

34

— groencontact 2017 | 43 [6]

domein. Ze gebruikte hiervoor het zadenmengsel van de provinciale actie ‘Verbijsterende bijen’ én kocht het bijenweidemengsel Tübingen.

In het voorjaar organiseerde de stad de wedstrijd ‘Win een potje Aalsterse honing’. Zo wou de stad haar inwoners aanzetten om bijenvriendelijke planten te plaatsen of een bijenhotel te bouwen. De 26 deelnemers kregen als beloning een potje honing.

Het stadsbestuur organiseerde een groepsaankoop van insectvriendelijke fruitbomen en bessenstruiken, dit na de succesvolle actie ‘Aalst plant en plukt’ in 2016.

Met de actie ‘Verbijsterende bijen 2017’ stelde de provincie OostVlaanderen een bijenvriendelijk bloemenmengsel ter beschikking aan 11 scholen, 6 verenigingen en 5 landbouwers.

Verder werkt de stad permanent om haar bewoners te sensibiliseren voor ‘bijenvriendelijkheid’. Tijdens o.a. gegidste natuurwandelingen, wijkbabbels en geleide bezoeken aan het volkstuinenpark wordt het belang van bijen onder de aandacht gebracht.

Bijen zijn welkome ambassadeurs van lokale biodiversiteit, zeker sinds het belang dat aan een pesticidenvrije omgeving wordt geschonken.

Sinds 2014 werkt het gemeentebestuur aan een bijenplan. Niet louter via een papieren engagement of via zaadzakjes en bijenhotels, maar eerst en vooral door te meten om te weten. Verschillende plekken in de gemeente werden afgeschuimd door professionele en vrijwillige experten op zoek naar wilde bijen.

Ze bezochten openbare plantsoenen, wegbermen, parken, begraafplaatsen, tuinen, weiden, natuurgebieden en ‘verloren hoekjes’. Vier jaar monitoring van lente tot herfst bracht het totaal op 141 soorten, waarvan sommige naar prachtige namen luisteren zoals Bruine slobkousbij, Glimmende smaragdgroefbij en Zwartbronzen houtmetselbij.

Dankzij deze zoektocht brengt men bijenhotspots in kaart. Dit zijn plekken met zeldzamere soorten wilde bijen die met bijzondere aandacht kunnen ingericht en beheerd worden. Het al dan niet voorkomen van soorten wordt gelinkt met ecologische behoeften: nestgelegenheid, nectarplant, stuifmeelplant, … Dit

wordt dan vertaald naar aanbevelingen voor beheer. Zo werd het graslandbeheer in enkele parken extensiever gemaakt. Verloren, wat ruige hoekjes zoals een zanderige talud, worden opgefrist. Ook in intensief beheerde plantsoenen op pleinen wordt geopteerd voor een bijenvriendelijke inrichting met bloeiende en bodembedekkende planten en een gepast opvolgingsbeheer. Af en toe wordt gekozen voor een klassiek bijenhotel of een bloemenakker.

Naast veldwerk en terreinactie wordt ook de kaart van sensibilisering getrokken. Zowel het brede publiek via bijv. een filmavond als het geïnteresseerde publiek via info-avonden of wandelingen, worden betrokken.

Ook gaat er bijzondere aandacht naar specifieke doelgroepen, nl. de opleiding voor groenarbeiders, de Groene Pluimprijs voor bijenvriendelijke tuiniers en een meerdaagse opleiding wilde bijen voor natuurgidsen.

Het bijenproject is de gezamenlijke inspanning van de gemeente Beersel, de provincie Vlaams-Brabant, het Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei, Natuurpunt Studie, Natuurpunt Beersel, Pro Natura en de lokale imkersbond.

BIJENVRIENDELIJKE GEMEENTE

BEVEREN

BONHEIDEN

Beveren Verbindt en blijft verder zoemen

De bij, welgekome gast in ons openbaar groen

Om de bijen extra te verwennen werd aan de rotonde op de N70 ter hoogte van het domein Cortewalle door de groendienst een insectenhotel gecreëerd. Naast de eenjarigen in dezelfde tinten als de bloemenversiering in de rest van de gemeente, werd ook wilde wingerd aangeplant.

Door het stelselmatig vervangen van bestaande bomen door bijenbomen bij uitstek, zoals Sophora japonica, Tilia en Tetradium danielli, tracht het gemeentebestuur de bijenpopulatie te bevorderen.

Deze heeft het hard te verduren door o.a. de Varroamijt, een uitwendige parasiet, die voorkomt op insecten en die zich alleen kan voortplanten op het broed van honingbijen.

Maar men wil ook iets doen aan het steeds kleiner wordende aanbod aan planten in tuinen waar bijen hun nectar uit kunnen halen. Zo wordt er op het openbaar domein steeds meer en meer gebruikgemaakt van bijenvriendelijke struiken, nectarrozen en bloemenmengsels zodat bijen zich welkom voelen.

Jaarlijks wordt in Beveren een wedstrijd georganiseerd waarbij de 10 mooiste voortuinen en 10 mooiste gevelversieringen worden bekroond.

Tijdens de rondrit van de jury worden dan ook nog enkele opvallende

tuinen geselecteerd voor een aanmoedigingsprijs. Dit jaar werden voor het eerst ook 3 bijenvriendelijke tuinen genomineerd en vanaf volgend jaar zal hiervoor een specifieke categorie worden gecreëerd.

Met een campagne over het verwijderen van onkruid door te borstelen en het gebruik van heet water in plaats van pesticiden, probeert het gemeentebestuur de inwoners te sensibiliseren en bewust te laten worden van wat onze levensstijl kan teweegbrengen in het milieu.

In 2017 heeft de groendienst op het parkdomein Cortewalle achter het koetshuis een tweede insectenhotel gecreëerd. Er werden stammen van bomen verzameld en gestapeld, met daarin een boom verweven in zijn originele wintervorm. Dit kunstwerk ligt in een bijenvriendelijke zone waar de insecten vrijuit hun gang kunnen gaan.

Ook op de begraafplaats in Beveren werd nog een insectenverblijf geïnstalleerd. Met verschillende materialen werd één groot hotel gebouwd met daarin verschillende kamers die elk met een specifiek materiaal werden opgevuld. Dit hotel staat eveneens in een bijenvriendelijke omgeving.

Op heel diverse plaatsen werd het openbaar groen anders ingericht en werd er zeer bewust gekozen voor bijen- en vlindervriendelijke beplanting. Zowel op de begraafplaats, in het dorpscentrum nabij het administratief centrum, als op kleinere pleinen en bermen in wijken, werden omvormingen doorgevoerd en werd er bewust gekozen voor een aanplant van bijenvriendelijke beplanting. Op het kerkhof werden bomen aangeplant en kwam er een nieuwe beplanting tussen de graven.

De boomspiegels in het dorp en in de aanpalende straten werden eveneens beplant. Op ‘verloren’ graspercelen en bermen langs de straatkant werd bloemenzaad ingezaaid. Nabij het administratief centrum (zie ook elders in dit nummer) werden klavers ingezaaid in plaats van enkel gras, en zullen in de winter bijkomend krokussen geplant worden. Zo zullen de bijen al heel vroeg in het voorjaar voedsel kunnen vinden. Bij de omvorming zelf werd veel beroep gedaan op sociale tewerkstelling en het bedrijf Pro Natura.

Ook het beheer gebeurt deels door sociale tewerkstelling en deels in eigen beheer. Maar aangezien het over heel wat wilde bloemen en planten gaat, is dit redelijk onderhoudsvriendelijk. Er wordt max. twee- tot viermaal per jaar gemaaid.

De boomspiegels worden in het voorjaar gesnoeid.

Naast de toegangsweg tot het administratief centrum werd een bescheiden bijenhotel gezet dat vooral een symbolische waarde heeft. Het werd bij de inhuldiging van het vernieuwde plein ook vermeld. Het grasperceel achter het bijenhotel bevat veel klavers en in het voorjaar bloeien hier massaal de krokussen.

De gemeente beschikt over een werkgroep biodiversiteit, een direct gevolg van het charter dat de gemeente samen met Natuurpunt enkele jaren geleden ondertekende. De werkgroep komt minstens

eenmaal per jaar samen en doet suggesties over het jaarlijkse bijenactieplan. Tevens geeft ze advies bij de inrichting van het openbaar groen.

Acties voor de bijen zitten structureel vervat in de werking. Met de plaatselijke imkersbond is afgesproken om een soort livestream te organiseren van hun bijenkasten. Bezoekers van de bibliotheek kunnen dan de activiteit van de bijen live bekijken op pc. Het geheel wordt natuurlijk omkaderd met enkele educatieve werken en toelichtingen. Jaarlijks doet de imkersbond ook mee aan Roefel, een activiteit voor alle kinderen van 6-14 jaar, door haar bijenhal open te stellen en de kinderen te informeren over de bij.

groencontact 2017 | 43 [6] —

35

BIJENVRIENDELIJKE GEMEENTE

GENK

KNOKKE-HEIST

Van bijenplan tot bijenstad

A place to bee

Samen met verschillende verenigingen werd een bijenplan opgesteld door een stuurgroep, bestaande uit stedelijke diensten, burgers en verenigingen zoals de Genkse Imkersbond en Natuurpunt. Op basis van intensief overleg werden acties geconcretiseerd die vooral het draagvlak voor biodiversiteit moeten verhogen.

Al jaren worden bloembollen geplant op pleinen en in lanen. Het accent ligt nu meer op sneeuwklokjes en krokussen die een hogere nectar- en stuifmeelwaarde hebben.

Onder impuls van de Limburgse Imkersbond en het provinciebestuur wordt het areaal aan bloemenweides steeds verder uitgebreid. Voor parken en plantsoenen wordt de overstap gemaakt naar vaste planten die zorgen voor meer kleuren, vormen en soorten. Ook bomen die nectar en

36

— groencontact 2017 | 43 [6]

stuifmeel leveren, zoals Tilia, Acer en Salix worden aangeplant.

Het stadscentrum werd bijenvriendelijker gemaakt door bloembakken te voorzien met planten zoals Echinacea, Lavandula en Agastache.

Vlakbij het stadhuis werd een kleurrijk bloemenmengsel ingezaaid en werden 3 bijenkasten geplaatst.

Verschillende inwoners vormen het B-team dat activiteiten organiseert en workshops begeleidt op evenementen. Ook de horeca doet mee door gerechten met honing speciaal in de kijker te plaatsen. Ze laten mensen kennismaken met een eerlijk, lokaal en duurzaam product, nl. de Genkse honing. Ook educatieve projecten worden uitgewerkt voor scholen en de vrijetijdssector.

Met het innovatieve verhaal ‘Maya zoekt een hapje’ worden kinderen begeesterd om samen voor de bijen te zorgen.

Het bijenverhaal begon in 2010 toen men op zoek ging naar de oorzaken en mogelijke oplossingen voor de bijensterfte. Het gemeentebestuur kwam in contact met Beeodiversity, een firma die overheden en bedrijven begeleidt in het creëren van meer biodiversiteit. Men startte met de aanleg van 10 bloemenweiden, verspreid over het openbaar domein.

Op 5 locaties staat er een bijenhuisje met telkens 2 bijenkasten en educatieve borden. Deze zijn onderling verbonden met fiets- en wandellussen. Jaarlijks worden driemaal stalen genomen van de inhoud van de bijenkasten. Die worden onderzocht op aanwezige pesticiden en zware metalen. Het gemeentebestuur ontvangt een wetenschappelijk rapport met aanbevelingen. Uit het rapport blijkt dat het stuifmeel van de ingezaaide bloemenweiden effectief terug te vinden is in de bijenkasten.

Dergelijke aanplantingen zijn dus zeer waardevol om de bijenpopulaties in stand te houden.

Om het project uit te dragen naar diverse doelgroepen zijn er bijengidsen opgeleid. Tijdens de zomermaanden begeleiden ze samen met Natuurpunt fietstochten voor de toeristen en inwoners. Alle basisscholen in de gemeente kunnen in januari een bijenworkshop in de klas aanvragen en in april een workshop

volgen over solitaire bijen. Inwoners kunnen gratis zakjes bloemenzaad ophalen bij meewerkende handelaars. Ondertussen zijn dit er al 500.

Daarnaast werden alle actieve imkers van de gemeente gegroepeerd. Landbouwers en particulieren die graag tijdelijk of permanent bijenkasten willen op hun terrein, kunnen bij het gemeentebestuur terecht dat telkens wel een imker bereid vindt om samen te werken.

De imkers worden ook technisch bijgeschoold door Beeodiversity.

Het bijenproject is nu de fundering geworden voor een ruimer project over duurzame landbouw en een gezonder leefmilieu. Het werkgebied werd verruimd tot de open ruimte waar vele insecten actief zijn in de bestuiving en de bestrijding van plagen. Maar ook de waterlopen zijn essentieel voor een gezonder leefmilieu en het gemeentebestuur werkt in de komende jaren verder aan zuiverder water. Op 3 locaties worden watercaptatiepunten bij waterlopen aangelegd zodat landbouwers op een veilige wijze hun sproeimachines kunnen vullen. Zo wordt puntvervuiling door resten van pesticiden voorkomen. Verder gaat het gemeentebestuur op een positieve manier de dialoog aan met landbouwers via infodagen en workshops.

BIJENVRIENDELIJKE GEMEENTE

ROESELARE

TORHOUT

Bijenvriendelijke acties

Bloemen voor bijen

Door het aanleggen van een vlindertuin, hooioppers, takkenrils, insectenhotels en het aanplanten van bijenvriendelijke planten, zet het stadsbestuur zich volop in voor het behoud van bijen, vlinders en andere insecten. Zelfs op de parkbegraafplaats bouwde men een stapelmuur van afgebroken zerken zodat deze diertjes zich kunnen nestelen.

Op een 20-tal locaties met een totale oppervlakte van 1,3 ha werden graszones omgevormd tot bloemenweides. Waar mogelijk wordt extensief maaibeheer toegepast en werd overgegaan tot gefaseerd knotten van bomen. Bovendien wordt er veel aandacht besteed aan educatie. Zo promoot men de aanleg van straattegeltuintjes via een voorbeeldmuur in de stad.

Privé-initiatieven van inwoners worden gestimuleerd via de wedstrijd ‘Gouden Tuin’ in de categorie ‘Natuurlijke voortuin’ en ook via projecten van samentuinieren.

Het stadsbestuur ondersteunt ook het in gebruiknemen van een bijenhal van het provinciebestuur, door de imkervereniging De Mandelbie.

Op 3 juni was er een heuse bijennamiddag waarbij bezoekers konden binnenkijken in de bijenhal en in de bijenkasten. De imkers verklapten intussen de geheimen van het bijenvolk. Op deze dag waren ook heel wat natuurverenigingen aanwezig om deel te nemen aan een natuurexploratie of aan gegidste wandelingen. De bezoekers konden terecht bij de infostand rond bijenvriendelijke tuinen of deelnemen aan de workshop om zelf een insectenhotel te bouwen.

Naar aanleiding van het 25-jarig bestaan van Lochting Dedrie werd op 20 augustus een feest georganiseerd. Tijdens dit leuke evenement stonden bijen opnieuw in de kijker en konden deelnemers heel wat leren tijdens tal van workshops.

In de milieuraad in december 2015 besliste men om een werkgroep samen te stellen die een bijenplan wilde opmaken om te werken naar de titel “Bijenvriendelijkste gemeente”. Er werd in eerste instantie gedacht aan imkers, natuurverenigingen en burgers die van plan zijn een bloemenweide in te zaaien of die zelf een bijenhotel wensen ineen te knutselen.

Maar vanzelfsprekend was iedereen welkom die ook maar geïnteresseerd is in het helpen bij het overleven van het bijenvolkje.

Het stadsbestuur wil in samenwerking met de werkgroep ‘Red de bijen’, de imkers, de milieudienst, de groendienst, de kinderboerderij en externe specialisten, haar steentje bijdragen om de populatie van honingbijen en solitaire bijen te versterken.

Het bijenplan telt 3 doelstellingen. Een eerste is het verbeteren van de leefomstandigheden voor bijen. Bijen hebben voldoende

voedselbronnen en nestgelegenheid nodig. Daarnaast worden ze extra verzwakt door pesticidengebruik en het voorkomen van ziekten en parasieten. Een tweede doelstelling is het activeren van alle inwoners bij de aanpak van de bijenproblematiek.

Dit kan door aan te zetten om zelf een bloemenweide aan te leggen, door voor nestgelegenheid in de tuin te zorgen en door geen pesticiden te gebruiken. Een derde doelstelling is het ondersteunen van de Torhoutse imkers en het bevorderen van hun onderlinge samenwerking. Inmiddels is dit bijenplan in volle uitvoering, en dit in samenwerking met alle betrokken diensten. Op zaterdag 25 maart 2017 ging in het Vrij Landen Tuinbouw Instituut de vijfde WestVlaamse Plantendag door onder het thema “Meer bloemen voor bijen”.

Drieduizend bezoekers konden kennismaken met de verschillende promotiestanden die de weldaad van de bijen in de kijker plaatsten.

groencontact 2017 | 43 [6] —

37

BIJENVRIENDELIJKE GEMEENTE

Gemeenten met 2 bijensymbolen

Beringen | Bijenprojecten 2017

Izegem | Insectenhotels en bijenvriendelijke beplantingen

Brugge | Bijenvriendelijk Brugge

Leuven | Bijenplan Leuven

Diksmuide | Diksmuide zoemt!

38

— groencontact 2017 | 43 [6]

BIJENVRIENDELIJKE GEMEENTE

Gemeenten met 1 bijensymbool

Antwerpen-Antwerpen | Rozemaai

Blankenberge | Bloemenakkers en -weide

Steenokkerzeel | Bijenvriendelijke projecten

Antwerpen-Berchem | Bijenkorven en bijenvriendelijke beplantingen

Boom | Bloemrijk project

Stekene | Beste bijenvriendelijke projecten 2017

Antwerpen-Deurne | Bijenkasten en bijvriendelijke beplanting

De Panne | Bijentuin De Panne

Vilvoorde | Bijenhotels en bloemenweiden

Antwerpen-Wilrijk | Bijrijk Wilrijk

Hooglede | Prairie Hooglede

Vosselaar | Bijenvriendelijk Vosselaar

Berlaar | Bijenvriendelijk kerkhofpark

Kortrijk | Bijenstad Kortrijk

groencontact 2017 | 43 [6] —

39

De beste bloemenrealisaties in 2017 Met deze wedstrijd wil VLAM samen met de VVOG promotie voeren voor de aanwending van bloemenrijke beplantingen in het straatbeeld. Tijdens de zomermaanden werden 49 gemeentebesturen bezocht door een vakjury. Aan de hand van 10 criteria werden de openbare bebloemingsinitiatieven van de gemeenten bestudeerd en onderzocht. De tendens is dat eenjarige bebloeming vooral terug te vinden is in bloembakken op specifieke, strategische locaties en gebouwen, en dat dit aangevuld wordt met alternatieve vormen van bebloeming met vaste planten in plantenperken. Jaarlijks en sinds 2004 worden tijdens de Finale van de Groene Lente bloemensymbolen uitgedeeld voor de meest verdienstelijke bloemenprojecten. De gelauwerde gemeentebesturen ontvangen een aankondigingsbord met 1, 2 of 3 bloemensymbolen. Hierna vindt u een fotocollage met enkele fraaie projecten met bloemen. Voor een alfabetisch overzicht verwijzen we naar p. 50 en 51.

Gemeenten met 2 bloemensymbolen p. 43-44

Gemeenten met 1 bloemensymbool p. 44

40

— groencontact 2017 | 43 [6]

Antwerpen-Antwerpen Antwerpen-Berchem Avelgem Beringen Beveren Blankenberge Brugge De Panne Diksmuide

Genk Hamont-Achel Harelbeke Hasselt Hooglede Izegem Koksijde Leuven Lochristi

Meulebeke Oostende Oudenaarde Overijse Roeselare Sint-Niklaas Staden Tielt Zwevegem

Aartselaar Antwerpen-Borgerhout Antwerpen-Deurne Antwerpen-Ekeren Antwerpen-Hoboken Antwerpen-Wilrijk

Bonheiden Boom Dendermonde Kortrijk Lille Overpelt

Rumst Vilvoorde Zandhoven Zwijndrecht

Brecht Nazareth Neerpelt Steenokkerzeel Stekene Vosselaar

Gemeente in bloei • Jan Van Tieghem, tuinaannemer, AVBS • Jan Vancayzeele, consulent AVBS • Marie Mertens, coördinatrice BFG • Jos De Wael, ir. diensthoofd, VVOG Didier Van Der Eeken, tuinaannemer, VTU • Rudi Geerardyn, landschapsarchitectsteden­bouw­kundige, VVOG en secretaris van de jury

Rudi Geerardyn | rudi@vvog.info

Gemeenten met 3 bloemensymbolen p. 41-42

JURYLEDEN

VLAM Koning Albert II-laan 35 (bus 50) 1030 Brussel T. 02 5528011 vlam@vlam.be www.vlam.be www.openbaargroen.be www.groenvanbijons.be

GEMEENTE IN BLOEI

Gemeenten met 3 bloemensymbolen

Antwerpen-Antwerpen | Bloemenprojecten in Antwerpen

Beveren | Beverse bebloeming Verbindt

Diksmuide | Diksmuide het ganse jaar in bloei!

Antwerpen-Berchem | Zomerbebloeming in Berchem

Blankenberge | Perken en vazen

Genk | Stadsbebloeming

Avelgem | Bloemen om te zien in 2017

Brugge | Stadsbebloeming

Hamont-Achel | Bebloeming Hamont-Achel

Beringen | Bebloeming 2017

De Panne | Bebloeming van duin tot polder

Harelbeke | Bloemenstructuren in Harelbeke

groencontact 2017 | 43 [6] —

41

GEMEENTE IN BLOEI

Hasselt | Diverse bloemenprojecten

Lochristi | Bebloeming Groot-Lochristi

Roeselare | Bloemselare

Hooglede | Bloemenlede

Meulebeke | Meulebeke bebloemd

Sint-Niklaas | Bloemenprojecten

Izegem | Stadsbebloeming

Oostende | Stad in bloei om van te snoepen

Staden | Staden in bloei

Koksijde | Koksijde op kleur

Oudenaarde | Kunststad in de bloemen

Tielt | Tielt bebloemd

Leuven | Fleurig Leuven

Overijse | Overijse in bloei

Zwevegem | Zwevegem bebloemd

42

— groencontact 2017 | 43 [6]

GEMEENTE IN BLOEI

Gemeenten met 2 bloemensymbolen

Aartselaar | Centrum in bloei

Antwerpen-Hoboken | Hoboken in bloei

Dendermonde | Bebloeming Dendermonde

Antwerpen-Borgerhout | Kleurrijke bebloeming

Antwerpen-Wilrijk | Bloemrijk Wilrijk

Kortrijk | Kortrijk in bloei

Antwerpen-Deurne | Zomerbebloeming, bloemenweides en vaste plantenperken

Bonheiden | Boomspiegels en bloemenweides in de dorpskernen

Lille | Power Flower

Antwerpen-Ekeren | Kleurrijke bebloeming in Ekeren

Boom | Ecologisch bloemenproject

Overpelt | Bloementorens, bloempotten en bloemenbakken

groencontact 2017 | 43 [6] —

43

GEMEENTE IN BLOEI

Gemeenten met 1 bloemensymbool

Rumst | Zomerbebloeming 2017

Brecht | Bloementorens

Steenokkerzeel | Bloembollen en bloemenmanden

Vilvoorde | Stadsbebloeming

Nazareth | Bebloemd Nazareth

Stekene | Beste bloemenprojecten 2017

Zandhoven | Bebloeming in ons dorp

Neerpelt | Bebloeming met eenjarigen

Vosselaar | Vosselaar in bloei

Zwijndrecht | Zwijndrecht in de bloemen

44

— groencontact 2017 | 43 [6]

Van Dyck Marcel Belgium NV | Provinciebaan 71 | BE-2235 Houtvenne T +32 16 69 91 56 | F +32 16 69 62 53 | info@vandyck.be | www.vandyck.be

Groen- en bloemengemeente 2017

De Hamont-Achelse delegatie ontvangt zilver op het Europese podium van Entente Florale Europe. (vlnr: Jean-Pierre Sleurs, Stefan Verhoeven, Guy Joosten (schepen), Theo Schuurmans (burgemeester) en Rudi Geerardyn (voorzitter jury)

Hamont-Achel blikt tevreden terug op deelname aan Entente Florale Europe

Hamont-Achel

Het afgelopen jaar heeft u als trouwe lezer van Groencontact op verschillende manieren kunnen kennismaken met Hamont-Achel, het charmante stadje in het noorden van Limburg. De stad werd in december 2016 op de Finale van de Groene Lente uitgeroepen tot Groen- en bloemengemeente 2017. Het was de start van een boeiend en intensief jaar waarin we Hamont-Achel in het middelpunt van de belangstelling geplaatst hebben.

In elk nummer van Groencontact kon u een artikel lezen over een of ander aspect van het groen- en leefmilieubeleid van Hamont-Achel. Na het bezoek van de internationale jury op 12 juli organiseerde de VVOG traditiegetrouw eind september een studiebezoek en werd op 19 december de Finale van de Groene Lente in Hamont-Achel georganiseerd.

zilveren medaille Interview Rudi Geerardyn | Jos De Wael | Illias Debroux

Intense voorbereiding In de aanloop naar de deelname aan de Europese groen- en leefmilieuwedstrijd Entente Florale Europe kon Hamont-Achel rekenen op een intensieve begeleiding vanwege de VVOG. Om te kunnen scoren op Europees niveau moet elke kandidaat-gemeente immers kunnen uitpakken met een goed rapport op vlak van de volgende criteria: ruimtelijke planning, leefmilieu en natuurontwikkeling,

46

— groencontact 2017 | 43 [6]

inrichting van de woonomgeving en het landschap, aanleg van groene ruimtes en beplantingen, natuur- en milieu-educatie, inzet en participatie, toerisme en recreatie. Tenslotte moet de gemeente zijn beleid ook met verve kunnen presenteren aan de jury.

Hoe kijkt Hamont-Achel terug op de voorbije maanden?

Guy Joosten (schepen van openbaar groen, milieu en duurzaamheid) | Wij kijken

bijzonder tevreden terug op de voorbije periode en uiteraard niet in het minst omwille van de zilveren medaille die we onlangs in het Sloveense Podčetrtek in ontvangst mochten nemen. Maar het allerbelangrijkste voor onze stad was ongetwijfeld het hele voorbereidingsproces. En daarvoor wil ik de VVOG en meer in het bijzonder Rudi Geerardyn van ganser harte bedanken. Ik moet zeggen dat onze deelname aan Entente Florale Europe heel wat teweeggebracht heeft. We waren

GROEN- EN BLOEMENGEMEENTE

al langer bezig met tal van projecten maar door deel te nemen aan zo’n internationale wedstrijd kon alles in één groot verhaal gegoten worden en konden we in feite heel onze eigen organisatie aan een grondige evaluatie onderwerpen en op punt stellen. Ik beschouw dit als de echte meerwaarde van onze deelname waarmee onze investering in de wedstrijd dubbel en dik terugverdiend is.

Wat hebt u dan vooral geleerd uit dit avontuur?

Guy Joosten | Zeg wel dat het een avontuur was.

Tijdens het voorbereidingstraject kwamen heel wat werkpunten aan het licht die met het oog op onze deelname absoluut moesten aangescherpt worden.

En ik beschouw het resultaat van de wedstrijd als een bevestiging van het feit dat we met tal van thema’s op de goede weg zijn. Een belangrijk positief punt was dat verschillende stadsdiensten intensiever moesten samenwerken. Ik denk hierbij aan de milieudienst, de dienst openbare werken, de toeristische dienst, e.a. Ook zijn we met zijn allen dieper gaan nadenken over de projecten waarmee we bezig zijn. Ik ben ervan overtuigd dat deze ervaringen nog lange tijd zullen nazinderen en op termijn hun vruchten zullen afwerpen.

Reacties van de bevolking Voor de inwoners van Hamont-Achel was het ook een heel avontuur. Dankzij een weloverwogen communicatie konden zij meeleven met de inspanningen van het stadsbestuur. En ook op het terrein konden de inwoners mee profiteren van de inspanningen dankzij de vernieuwde en verzorgde plantsoenen en de opsmuk van het straatbeeld door fraaie kleurrijke vlaggenmasten.

Guy Joosten | Ik heb zeer zeker het gevoel dat de meeste inwoners van onze stad appreciëren wat we gepresteerd hebben. We kregen heel fijne reacties op onze deelname aan de Europese wedstrijd en we zijn dus samen met onze inwoners trots op ons stadje. We hebben getracht om duidelijk te communiceren naar de bevolking want wij waren van oordeel dat deelnemen aan Entente Florale Europe een mooie gelegenheid was om een aantal aspecten van ons beleid in de verf te zetten, ook de projecten waar we al langer mee bezig waren.

Voor de Europese wedstrijd waren het niet alleen de fraaie bebloemingen die meetelden maar vooral de duurzame projecten. Deelnemen aan zo’n internationale wedstrijd heeft de mensen aangezet tot nadenken over het inrichten en onderhouden van onze stad.

Stefan Verhoeven (werfleider dienst openbare werken) | Van onze deelname aan Entente Florale

Europe hebben we handig gebruikgemaakt om een aantal slordige plantvakken om te vormen. We hebben ook ons best gedaan om de bloemenperken extra te verzorgen waardoor de gemeente er het hele jaar door pico bello uitzag. Door te communiceren met de verenigingen en de bevolking kregen we ook meer begrip voor de omvormingen en respect voor onze arbeiders die vaak in weer en wind moeten staan schoffelen.

Jean-Pierre Sleurs (medewerker milieudienst) | Via het verenigingsleven kregen we eigenlijk uitsluitend positieve reacties. Ook in de winkel werden we erover aangesproken. Negatieve kritiek ging meestal over de kosten van dit alles en niet zozeer over de gerealiseerde projecten. Entente Florale Europe heeft zeker geholpen in onze contacten met de burger die op een andere manier is gaan kijken naar het openbaar groen. Dat is zeer zeker een positief punt.

Entente Florale Europe heeft de mensen aangezet tot nadenken over het inrichten en onder­houden van onze stad

Schepen Guy Joosten kijkt terug op een geslaagde deelname aan Entente Florale Europe

Guy Joosten

Samenwerking Om de deelname aan een internationale competitie zoals Entente Florale Europe succesvol te maken is een intense samenwerking tussen verschillende gemeentediensten onontbeerlijk. De juryleden moeten immers een oordeel vellen over heel uiteenlopende aspecten en inspanningen van het gemeentelijk beleid.

Schepen, u sprak reeds over de intensieve samenwerking tussen de verschillende stadsdiensten als een positieve ervaring. Hoe verliep die samenwerking eigenlijk?

Guy Joosten | In het begin was het moeilijk in te schatten hoeveel uren het hele project zou gaan ‘kosten’. Uitermate belangrijk was dat we op een bepaald moment beslist hebben om een stuurgroep op te richten met Jean-Pierre Sleurs als coördinator en algemeen aanspreekpunt. Ik heb ervaren dat er vanaf dan een zekere rust kwam bij de mensen die bij het project betrokken waren.

Discussies over wie wat moest doen konden we op die manier vermijden. Ik wil iedereen die in de stuurgroep meegewerkt heeft trouwens van harte

bedanken. Vooral voor de talloze ideeën die aan bod kwamen en waaruit we een haalbare keuze moesten maken.

Stefan Verhoeven | In het begin ging inderdaad heel wat tijd verloren door te zoeken naar een juiste manier van werken.

Jean-Pierre Sleurs | Door de gerealiseerde verwezenlijkingen van de wedstrijd in beeld te brengen konden we onze mensen meer motiveren om zelf ook hun steentje bij te dragen en gaandeweg groeide de participatie. Uit de doorlichting van de jury en het juryrapport bleek duidelijk dat bij de thema’s participatie en educatie nog verbetering mogelijk is. Wij zullen daar zeker rekening mee houden.

Jurybezoek Het bezoek van de internationale jury vond dit jaar plaats op 12 juli. De negen juryleden waren de hele dag te gast in Hamont-Achel om zich ervan te vergewissen dat de Limburgse stad op elk van de tien criteria behoorlijk wist te scoren.

De felle regen, die de hele dag aanhield, was voor de ploeg uit Hamont-Achel een bijkomende uitdaging.

groencontact 2017 | 43 [6] —

47

GROEN- EN BLOEMENGEMEENTE

In het bijzijn van zijn groenploeg illustreert Stefan Verhoeven het groenbeheer

Hoe is het Europees jurybezoek verlopen?

Guy Joosten | Omwille van het slechte weer was het inderdaad niet simpel om ons programma behoorlijk af te werken. Maar door de intensieve voorbereiding en de formidabele inzet van alle stadsmedewerkers, denk ik dat we die dag heelhuids doorgekomen zijn. Juist door geconfronteerd te worden met zulke stresserende omstandigheden merk je dat alles tot in de puntjes voorbereid was. Het verhaal dat we wilden brengen moest in verhouding staan tot het vele werk dat we erin gestoken hadden. We wilden dus mooie en verzorgde presentaties. De externe hulp die we hierbij kregen van Frank Geunes (architectstedenbouwkundige) was zeer waardevol. Ook het feit dat onze medewerker Jean-Pierre Sleurs perfect Engelstalig is, was een bijzondere troef om te kunnen tonen wie we zijn.

Cindy Brenkers (milieuambtenaar) geeft met de hulp van Jean-Pierre Sleurs toelichting bij één van informatieborden die op het juryparcours stonden opgesteld

Bezoek van de Vlaamse groenambtenaren Op 26 september organiseerde de Vereniging voor Openbaar Groen een vakexcursie naar HamontAchel. Ditmaal was het weer geen spelbreker en traditiegetrouw konden de deelnemers die locaties bezoeken die ook door de internationale jury bezocht waren.

Wat waren de reacties tijdens het studiebezoek?

Stefan Verhoeven | De excursiedag die we samen met de VVOG organiseerden was een fijn moment om onze inspanningen eens te kunnen tonen aan de collega’s groenambtenaren. De feedback was erg positief. In tegenstelling tot het Europees jurybezoek verliep alles zeer rustig en was het aangenaam om de rondgang te maken. Het viel de aanwezigen op

dat in vergelijking met andere steden en gemeenten onze stad heel ver staat met het gebruik van het Geografisch Informatie Systeem (GIS) bij het beheer van het openbaar groen.

De toekomst van HamontAchel De deelname van Hamont-Achel aan Entente Florale Europe en de resultaten hebben bewezen dat voor heel wat beleidsdomeinen de lat reeds behoorlijk hoog ligt.

Wat zijn de plannen voor de toekomst op gebied van groen?

Guy Joosten | We zullen zeker trachten het niveau te blijven behouden. De lovende reacties van de inwoners, o.a. op de bloemenrotonde, maakt dat dit soort inspanningen geapprecieerd worden.

Ook de plannen i.v.m. het stadspark liggen vast en moeten nu uitgevoerd worden. Alle inspanningen, die we voor de wedstrijd geleverd hebben, op dezelfde manier volhouden is structureel gezien onmogelijk, maar slabakken is zeker niet aan de orde. De geplande projecten zullen gespreid in de tijd stuk voor stuk uitgevoerd worden.

Stefan Verhoeven | Ja, het klopt dat de burgers willen dat we onze inspanningen volhouden en dat het groen in de gemeente er blijft uitzien zoals tijdens dit wedstrijdjaar. Het draagvlak hiervoor is gecreëerd en volhouden is de boodschap. We gaan dan ook ons uiterste best doen om dit niveau te behouden. Ik kijk uit naar de Finaledag van de Groene Lente. Het zal voor ons de kers op de taart zijn van dit drukke werkjaar en het tijdstip om de vlag door te geven aan onze opvolger. Met plezier zullen we onze ervaringen nog uitgebreider vertellen aan de collega’s van de Groen- en bloemengemeente 2018. En we wensen hen veel succes!

De studiedag was een fijn moment om onze inspanningen eens te kunnen tonen aan de collega’s groenambtenaren.

48

— groencontact 2017 | 43 [6]

GROEN- EN BLOEMENGEMEENTE

Fort Liekenshoek

Beveren

Groen- en bloemengemeente 2018 Beveren wordt uitgeroepen tot Groen- en bloemengemeente 2018 omdat de gemeente in het verleden vele, voorbeeldstellende groen-, bloemen en bijenprojecten heeft gerealiseerd.

Het palmares is niet van het minste want in de Groene Lente konden we o.a. kennismaken met het Jeugdcentrum in de Prosperpolder, de Dijk Hoge Landen, de Pastorijtuin van Haasdonk, de Wijk Tijskenshoek, het Park Cortewalle, het Fort Liefkenshoek, de begraafplaatsen van Haasdonk en Beveren, de stille tuin te Vrasene, het Dorpspark van Melsele, …

Daarenboven werd Beveren in 2016 uitgeroepen tot bijenvriendelijkste gemeente in Vlaanderen en al jaren behaalt ze 3 bloemensymbolen in de wedstrijd Gemeente in bloei. Geen wonder dat Beveren uitgeroepen wordt tot Groen- en bloemengemeente en met deze titel als enige Vlaamse

kandidaat wordt afgevaardigd voor de Europese leefmilieuwedstrijd Entente Florale Europe 2018.

Entente Florale Europe Volgende zomer komt de internationale jury van Entente Florale Europe op bezoek in Beveren en beoordeelt ze het gemeentelijk groen- en leefmilieubeleid. De VVOG begeleidt het gemeentebestuur bij de opmaak van het wedstrijddossier en het organiseren van het Europees jurybezoek.

In het najaar van 2018 wordt voor de Vlaamse groendeskundigen een studiebezoek aan de groenen bloemengemeente van het jaar uitgestippeld.

Ook zal de Finale van de Groene Lente in 2018 in Beveren plaatsvinden. Meer over het groenbeleid van Beveren kan u lezen in de volgende jaargang van Groencontact.

Entente Florale Europe Entente Florale Europe is een wedstrijd op Europees niveau met leefbaarheid als wedstrijdthema.

Entente Florale Europe telt negen Europese landen die elk participeren met 2 kandidaten die door een vakjury worden bezocht Entente Florale Europe reikt op een plechtige slot­manifestatie de bronzen, zilveren of gouden ereplaten en diploma’s uit.

Vlaamse laureaten van Entente Florale Europe 2006 Kortrijk gouden medaille 2007 Mechelen gouden medaille 2008 Zwevegem gouden medaille 2009 Nieuwpoort zilveren medaille 2010 Hasselt zilveren medaille 2011 Veurne gouden medaille 2012 Hoogstraten gouden medaille 2013 Sint-Niklaas zilveren medaille 2014 Eeklo zilveren medaille 2015 Genk zilveren medaille 2016 Turnhout zilveren medaille 2017 Hamont-Achel zilveren medaille www.entente-florale.eu

Bloemenweide

Wijngaard in Park Cortewalle

groencontact 2017 | 43 [6] —

49

Gemeente

Awards & Labels

Groene Gemeente

Titel

PAG

Bijenvriendelijke gemeente

park

2e

22 Een bij-zondere stad

laanbeplanting

2e

17

Antwerpen-Antwerpen Le Grellelaan

plantenperken

4e

24 Rozemaai

Antwerpen-Berchem

laanbeplanting

1e

17

Aalst

Park Ten Rozen

Aartselaar

De Koekoek

Ringlaan

Bijenkorven en bijenvriendelijke beplantingen

Titel

PAG

39

43

Bloemenprojecten in Antwerpen

41

39 Zomerbebloeming in Berchem

Bijenkasten en bijvriendelijke beplanting

Antwerpen-Hoboken

Wolplein

Antwerpen-Merksem

Het groene hart

Antwerpen-Wilrijk

Kolonel Slaterplein

plein

4e

27

omgevingsgroen

5e

20

plein

3e

26 Bijrijk Wilrijk

Kleurrijke bebloeming in Ekeren

43

Hoboken in bloei

43

39 Bloemrijk Wilrijk

43

Bloemen om te zien in 2017

Beernem

Begraafpark Sint-Lambertus

begraafplaats

2e

9

#bijbeernem

33

Beersel

Groene stapstenen

plantenperken

1e

24

Minder grasmachien, meer bijen zien

34

Beersel

Kapittelbeek

omgevingsgroen

2e

19

Beringen

Avonturenberg

speelgroen

1e

28 Bijenprojecten 2017

Beringen

Begraafplaats Beringen

begraafplaats

3e

10

Berlaar

Kerkhofpark

begraafplaats

5e

11 Bijenvriendelijk kerkhofpark Beveren Verbindt en blijft verder zoemen

GB 2018

Beveren Blankenberge

Leutegoard

Bonheiden

Site De Krekel

speelgroen

3e

29 Bloemenakkers en -weide

omgevingsgroen

4e

20

Boom

41

39 Perken en vazen

41

39 Ecologisch bloemenproject

2e

24

Brugge

Pastoor Van Haeckeplantsoen

buurtgroen

4e

14 Bijenvriendelijk Brugge

Brugge

Sprietwegestraat

buurtgroen

5e

14

Brugge

Groenewijk

speelgroen

4e

30

38 Stadsbebloeming

39

Dendermonde Diksmuide

Esenplein

plein

5e

Eeklo

Wilgenpark

park

1e

Genk

Park De Richter

speelgroen

5e

30 Van bijenplan tot bijenstad

Genk

Pop-uptuin

groen bij gebouw

4e

16

buurtgroen

3e

13

27 Diksmuide zoemt!

WP

Spellekenspark

Gent

Begraafplaats Gentbrugge

begraafplaats

6e

11

Gent

Heiveldstraat

laanbeplanting

3e

17

Hamont-Achel

Stadswerf

groen bij gebouw

1e

WP

15

groen bij gebouw

3e

GB 2017

16

— groencontact 2017 | 43 [6]

38

43 43 44 41

Bebloeming van duin tot polder

41

Bebloeming Dendermonde

43

Diksmuide het ganse jaar in bloei!

41

21

Gent

Kerkomgeving Hamont

Boomspiegels en bloemen­ weides in de dorpskernen

Bloementorens

Bijentuin De Panne

41

35 Beverse bebloeming Verbindt

Bloemrijk project plantenperken

41

39

35

Hoogstraatsebaan

De Panne

38 Bebloeming 2017

De bij, een welgekome gast in ons openbaar groen

Brecht

43 43

Avelgem

ZIG

41

Zomerbebloeming, 39 bloemen­weides en vaste planten­perken

Antwerpen-Ekeren

50

Centrum in bloei

Kleurrijke bebloeming

Antwerpen-Deurne

PAG

34

Antwerpen-Borgerhout

Hamont-Achel

Gemeente in bloei

Resultaat

Categorie

Resultaat

Titel

Resultaat

OVERZICHT GROENE LENTE 2017

36 Stadsbebloeming

Bebloeming Hamont-Achel

41

41

Gemeente

Awards & Labels

Groene Gemeente

Titel

Bijenvriendelijke gemeente

PAG

Titel

PAG

Harelbeke Hasselt

Vredespark

Hemiksem

De groene wandeling

park

4e

23

omgevingsgroen

3e

19

Resultaat

Categorie

Resultaat

Titel

Resultaat

OVERZICHT GROENE LENTE 2017

Gemeente in bloei

PAG

Bloemenstructuren in Harelbeke

41

Diverse bloemenprojecten

42

Hooglede

Prairie Hooglede

39 Bloemenlede

42

Izegem

Insectenhotels en bijen­ vriendelijke beplantingen

38 Stadsbebloeming

42

Knokke-Heist

A place to bee

36

Koksijde

42

Koksijde op kleur

Kortrijk

Houtmarkt

plein

1e

Kortrijk

Sint-Amandsplein

plein

2e

speelgroen

2e

Landen

De Beemden

OGA

25 Bijenstad Kortrijk

39 Kortrijk in bloei

43

38 Fleurig Leuven

42

26

WP

29

Leuven

Bijenplan Leuven

2e

Power Flower

43

Lochristi

Bebloeming Groot-Lochristi

42

Meulebeke

Meulebeke bebloemd

42

Nazareth

Bebloemd Nazareth

44

Neerpelt

Bebloeming met eenjarigen

44

Oostende

Stad in bloei om van te snoepen

42

Oudenaarde

Kunststad in de bloemen

42

Overijse

Overijse in bloei

42

Bloementorens, bloempotten en bloemenbakken

43

Lille

Pastorijtuin

Overpelt

Zavelstraat

Roeselare

Vergroening stadscentrum

Roeselare

Parkbegraafplaats

Rumst

Rupelpark

buurtgroen

13

laanbeplanting

4e

omgevingsgroen

1e

begraafplaats

1e

ZIG

9

park

5e

WP

23

ZIG

17 18 Bijenvriendelijk Roeselare

37 Bloemselare

42

Zomerbebloeming 2017

44

Sint-Niklaas

Bloemenprojecten

42

Staden

Staden in bloei

42

Bloembollen en bloemenmanden

44

Steenokkerzeel Stekene

Kerkomgeving Kemzeke

Tielt

Begraafplaats Tielt

Torhout

Ravenhofpark

Vilvoorde

rotonde Houtemlaan

Bijenvriendelijke projecten

39

Beste bijenvriendelijke projecten 2017

39 Beste bloemenprojecten 2017

groen bij gebouw

2e

15

begraafplaats

4e

10

park

3e

22 Bloemen voor bijen

37

plantenperken

3e

24 Bijenhotels en bloemenweiden

39 Stadsbebloeming

44

Bijenvriendelijk Vosselaar

39 Vosselaar in bloei

44

Vosselaar

44

Tielt bebloemd

42

Zandhoven

Bebloeming in ons dorp

44

Zwevegem

Zwevegem bebloemd

42

Zwijndrecht in de bloemen

44

Zwijndrecht

Craeyenhof

buurtgroen

GB 2017 OGA

1e

12

= Hamont-Achel

=

DEELNEMER

GB 2018

ZIG

=

WP

=

= Beveren

groencontact 2017 | 43 [6] —

51

vvog | bedrijfsnieuws

Het Beeld Van Morgen Nieuwe partner voor uw innovatieve groen- en infrastructuurprojecten De open ruimte staat meer en meer onder druk. We raken steeds meer overtuigd van het feit dat we de schaarse ruimte voortaan best slimmer, beter en innovatiever zouden ontwikkelen met meer aandacht voor de natuur en de diensten die de natuur ons kan aanreiken (ecosysteemdiensten). Beleidsmakers willen voor de inrichting van het openbaar domein daarom graag in zee gaan met partners die op dezelfde golflengte zitten en die beslagen zijn in een waaier van disciplines en vaardigheden. Met HET BEELD VAN MORGEN worden de expertises van landschapsontwikkelaar Raf Kempen (Landmax), landschapsarchitect Frank Caers (Atelier VT) en urban designer Ilse Heesterbeek (Landmax) optimaal gebundeld. Bovendien kan dit team binnen de groep United Experts (UE) verder rekenen op de expertises van Landmax en Landboom. We spraken met Raf Kempen over de ambitie van HET BEELD VAN MORGEN om de openbare ruimte in de toekomst op een duurzame en optimale wijze in te richten.

Raf Kempen: Met Landmax hebben wij expertise opgebouwd om met behulp van ecologische processen een ruimte maximale draagkracht en buffercapaciteit te geven. Door deze kennis van Landmax te combineren met de inzichten van Frank Caers en de inzichten van de UE-experten kan HET BEELD VAN MORGEN sneller, innovatiever en beter een antwoord geven

op de toekomstige uitdagingen. In het domein van de landschapsontwikkeling wil HET BEELD VAN MORGEN werk maken van duurzame, structurele en professionele oplossingen om de bestaande ruimte optimaal te benutten. Onze expertises zijn natuur- en landschapsarchitectuur, inrichting van de openbare ruimte, infrastructuur en waterbuffering. Onze kennis staat in functie van bos en natuur, landbouw, KMO en industrie tot woon-, zorg-, sport- en recreatiezone.

Sterke expertengroep HET BEELD VAN MORGEN maakt deel uit van een sterke groep met uiteenlopende expertises en competenties onder de naam United Experts. De groep United Experts met gevestigde waarden in verschillende domeinen van de omgevingsontwikkeling als daar zijn: BDA Engineering, Innolab, DLV, Profex en de gekende bureaus Landmax en Landboom.

Raf Kempen: United Experts heeft binnen zijn organisatie o.a. ingenieurs, ruimtelijke planners, bodemexperts, geluids- en waterdeskundigen en ecologen. Al onze collega’s zijn stuk voor stuk gepokt en gemazeld binnen hun eigen vakgebied. Op die manier kunnen wij als landschapsdeskundigen en urban designers steeds beroep doen op collega’s met een ijzersterke ervaring in die domeinen.

Dat is een geweldige troef die wij kunnen aanbieden aan onze klanten.

Werken aan de stad van morgen HET BEELD VAN MORGEN wil samen met haar klanten oplossingen uitwerken voor de openbare ruimte van morgen met de bedoeling dat toekomstige generaties kwaliteitsvol kunnen genieten van een belevingsvolle inrichting van de woon-werkomgeving met de natuur als leidraad.

Raf Kempen: Heel belangrijk hierbij is dat de toekomstige inrichting van het openbaar domein een leefbare en een sociale ruimte wordt, waarbij we het element mobiliteit en beeldkwaliteit niet uit het oog mogen verliezen.

Samen met de omgevingsexperten, ecologen en bouwkundig tekenaars van United Experts willen we de partner zijn voor projectontwikkelaars, architecten, nutsbedrijven, overheden en ondernemers.

Optimaal gebruik van de ruimte De medewerkers van HET BEELD VAN MORGEN willen zich onderscheiden door elk nieuw project op te starten met oog voor de verschillende soorten landschappen en omgevingen.

Raf Kempen: ‘Omgeving en natuur’ zijn begrippen die tot ons basis-DNA behoren. Voortdurend kiezen wij voor de meest optimale ruimtelijke invulling van ecosysteemdiensten binnen een gebied, zonder de visie van eigenaars, opdrachtgevers en gebruikers uit het oog te verliezen. Op die manier

kunnen wij de meest complexe dossiers tot een goed einde brengen, vooral ook omdat we kunnen vertrouwen op de sterke administratieve achterban van United Experts die elke vergunning en elk attest, rapport of plan tot in de puntjes afwerkt.

Tekst Jos De Wael | Foto’s Landmax

Experten • Raf Kempen | raf.kempen@ unitedexperts.be • Frank Caers | frank.caers@ unitedexperts.be • Ilse Heesterbeek | ilse.heester­ beek@unitedexperts.be United Experts Landmax

Diensten • ontwerpen van de openbare en particuliere ruimte • opmaak van inrichtingsplannen en structuurplannen • uitwerking van ruimtelijke analyses • opstellen van (erfgoed) beheerplannen • infrastructuur, riolering en waterbuffering • opmaak van uitvoeringsplannen, meetstaten, lastenboeken • stabiliteitsstudies • werfopvolging Contact Het Beeld Van Morgen Koolmijnlaan 201 | 3582 Beringen M. 0493 61 88 69

Website www.hetbeeldvanmorgen.be De Kanaalsite in Wijnegem is een mooi voorbeeld van een project waarbij de natuur letterlijk doordringt tot in de bewoonde omgeving © Jan Liégeois

52

— groencontact 2017 | 43 [6]

HET

BEELD VAN MORGEN LANDSCHAP EN INFRA

Nieuwe partner voor uw innovatieve groen- en infrastructuurprojecten Contact:

Het Beeld Van Morgen Koolmijnlaan 201 | 3582 Beringen raf.kempen@unitedexperts.be frank.caers@unitedexperts.be Website:

www.hetbeeldvanmorgen.be

vvog | column

Beperkte natuurkennis zet rem op doorbraak ecologische ruimten De jongste jaren is de interesse in ecologisch groen enorm toegenomen, zowel in het bedrijfsleven als bij particulieren. Heel wat bedrijfsleiders of andere voortrekkers willen meer biodiversiteit aantrekken op hun bedrijfsterrein, zoveel is intussen wel duidelijk. En steeds meer mensen willen ook bij hen thuis wel wat meer planten en dieren, biodiversiteit zeg maar, in een meer natuurlijke omgeving.

Alleen valt het me steeds weer op dat ze het moeilijk hebben om zich daar in eerste instantie iets concreet bij voor te stellen.

Tijdens verkennende gesprekken blijkt steeds weer dat de wil en interesse groot zijn, maar ook dat de praktische kennis zo goed als onbestaande is. Dat blijft een merkwaardig gegeven want twee generaties geleden hadden vele mensen nog een band met de ‘grond’, vooral dan via land- of tuinbouwers in de familie. Dat is intussen zowat voltooid verleden tijd, en de praktische interpretatie van een theoretisch ecologisch tuinconcept is in eerste instantie nauwelijks begrijpbaar.

Dat maakt een vlotte doorstroming van de ecologische gedachte niet echt gemakkelijk.

We weten bijna niet meer hoe je in de tuin werkt, laat staan welk gereedschap je daarvoor nodig hebt. Men denkt steeds meer dat alles machinaal gebeurt: bemesten, wieden, spuiten, branden, stomen, ... Maar dat je dat ook simpelweg manueel kunt doen is veel minder duidelijk, ook al staat er al enige tijd een stop op het pesticidengebruik. Dat is dan materie voor de groendienst en gespecialiseerde bedrijven waarvan we nauwelijks het bestaan vermoeden, laat staan dat we er mee in contact zouden komen.

Nog een moeilijke is dat men tegenwoordig niet echt begrijpt dat groenaanleg, zeker als het om de ecologische variant gaat, afhankelijk is van weersomstandigheden. Een zaaibeurt uitstellen omdat het te nat of te droog is: je lijkt wel van mars te komen als je dat zo stelt. Of het verschil uitleggen tussen enkelvoudige en dubbele bloemen, en daarbij de gevolgen voor de insecten kaderen. Daar lijkt het wel of je een wiskundig raadsel voorlegt

54

— groencontact 2017 | 43 [6]

dat de voorbije tweehonderd jaar niet opgelost is geraakt.

Goed, misschien gaan we hier en daar wat kort door de bocht, maar we komen toch dicht in de buurt. Het blijft me verbazen.

Vandaar de vraag, waar en wanneer komen de mensen nog in contact met deze materie? Niet meer thuis, al zeker niet op school of via een of andere vereniging, dus ja, waar dan wel?

Het is jammer dat het verwerven van ecologisch inzicht in de nieuwe eindtermen voor het onderwijs niet voorkomt.

Dat blijft een jammerlijke zaak, want hoe kun je verwachten dat de ecologische gedachte een praktische weg vindt naar de publieke opinie of naar de afzonderlijke burgers? Maar het zijn zij wel die (mee) beslissen of er zo’n ecologisch verantwoord bedrijfsterrein of tuin komt of niet. En die afstand is heden ten dage echt groot voor de meeste beslissers, wie het dan ook mogen zijn. Hier is het wel érg duidelijk: onbekend is onbemind. Er ontsnappen zoveel kansen om het verschil te maken op het terrein, terwijl de nood aan meer ecologisch groen zo groot is.

Denk nog maar aan de aantallen insecten die de voorbije jaren zo dramatisch afnamen. De voornaamste reden is ongetwijfeld dat de gepaste groene infrastructuur ontbreekt. Je moet maar een insect zijn dat door het landschap vliegt, en voedsel moet vinden, een partner moet ontmoeten en goeie schuil- en nestplaatsen nodig heeft. In het cleane versnipperde Vlaanderen, en bij uitbreiding WestEuropa, kom je er wel erg bekaaid vanaf. Je voortplanten zit er dus niet meer in, zodat het niet hoeft te verbazen dat je nergens nog sporen achterlaat. Onderzoekers vinden je gewoonweg niet meer terug op de voorruiten

van auto’s, of in opgehangen feromoonvallen in bomen langs de weg.

Hoe dikwijls hoorden we de reactie dat het toch goed is dat we eindelijk van die rotbeesten vanaf zijn? Die insecten zijn toch nergens goed voor, behalve om ons last te berokkenen? Ook hier geldt dat wat je niet kent niet bemint, maar het blijft wel een schrijnende vaststelling.

Wat nog zoal opvalt in deze? Dat jonge leerlingen, zeg maar tussen acht en twaalf jaar, wel geïnteresseerd zijn. Maar dat het ongeveer vanaf hun dertiende helemaal de andere kant opgaat om vanaf hun veertiende veel van die nieuwsgierigheid te verliezen. Hoe komt dat toch? Het gaat werkelijk om een immens verschil, ik zou zeggen een contrast van dag en nacht. Als ze jong zijn geven ze zoveel hoopvolle tekenen, waarbij ik dikwijls denk dat het toch fantastisch is hoe deze jonge jeugd tegenover ‘natuur’ staat. Maar enkele jaren later is het volledig, maar dan ook volledig weg. Soms zeggen de ouders dat dat later wel terugkomt, maar daar durf ik mijn hand toch niet voor in het vuur steken. Want dan komen we bij de volwassenen van daarstraks, en dat verhaal hebben we al verteld.

Dus ja, het zit toch niet zo goed op dat vlak.

Het is te hopen dat daar snel verandering in komt, want nu sluiten we onze naaste buren helemaal uit, hebben we er steeds minder contact mee en interesse voor. Daarom is het jammer dat deze materie in de nieuwe eindtermen voor het onderwijs geen tekstlijn waard was. Misschien ligt er een vorm van redding in de uitgebreide aandacht voor een groene schoolomgeving die sinds kort actueler is dan ooit. Laat ons hopen dat dat de band met de bodem en de natuur weer aanwakkert zodat ze de aandacht krijgen die ze verdienen.

En dat Vlaanderen dan toch nog iets ecologisch groener wordt …

Herman Dierickx

NIEUWE STANDAARDEN IN DE MAAISECTOR! • Een ergonomie die vanzelfsprekend aanvoelt.

• Een STAGE IIIB common-rail motor van respectievelijk 49 pk voor de 493 en 65 pk voor de 653, beiden zeer zuinig.

• Laagste gewicht door gebruik van DOMEX – staal.

• Maaibreedte tot 3m50.

= MEEST PRODUCTIEVE MAAIERS IN HUN KLASSE!

RANSOMES machines hebben de reputatie van sterk en duurzaam te zijn.

Met het behalen van de ISO14001 bewijzen ze ook de meest gebruiksvriendelijke te zijn.

Firma Thomas BVBA

Brusselsesteenweg 144 • 1785 Merchtem • T. (32) 52/372 273 Nijverheidsstraat 34 • 8760 Meulebeke • T. (32) 51/709 704 E. info@firmathomas.be • www.firmathomas.be

De juiste machine-keuze kan uw werkingskosten verlagen.

Telefoneer naar 052/37.22.73 en onze tuin & park specialisten vertellen U hoe.

E K IE N U E Z N O K E D T ON

S E J K E O B K A VVOG-Z

Unieke VVOG-publicaties voor groenambtenaren, studiebureau's, aannemers en terreinbeheerders BOMEN

BOMEN

EXOTEN

HEESTERS

Kwaliteitskeuring bij levering van bomen

Beschermen van bomen

Invasieve exoten

Snoei-wijzer

Een bundeling van kwaliteitsvoorschriften in Vlaanderen

Voorschriften ter bescherming van bomen op werven en manifestaties

Herkennen en bestrijden van nieuwe infectiebronnen

— 44 bladzijden —

— 40 bladzijden —

— 48 bladzijden —

Handige gids die je kan gebruiken bij het opmaken van bestekken, bestellingen en bij de keuring van de geleverde bomen. Gebaseerd op de voorschriften uit het Standaardbestek 250.

Handige gids met verbods- en gebodsbepalingen die je kan voorschrijven om bomen in de nabijheid van werven of manifestaties optimaal te beschermen.

Gebaseerd op de voorschriften van het Standaardbestek 250.

Handige gids waarin je aan de hand van tekeningen, tabellen en foto's invasieve uitheemse planten leert herkennen en hoe ze op de juiste manier weg te halen.

De beheermaatregelen zijn van toepassing voor kleine of jonge infectiebronnen.

PRIJZEN Prijs/stuk 1 tot 5 ex.

6 tot 15 ex.

Leden VVOG € 13,00 € 10,00

Niet-leden € 21,00 € 18,00

Verzending* +5,00 euro +8,00 euro

Snoeien van heesters in het openbaar groen — 52 bladzijden —

Handige gids waarin je aan de hand van foto's en tekeningen een inzicht krijgt in het snoeien van heesters in openbaar groen. Via een stappenplan bepaal je de mogelijke snoeiwijze. Je krijgt inzicht in de tijdsbesteding, de hoeveelheid snoeiafval en de mate waarop je onkruidgroei op de bodem kan verwachten.

Vanaf 16 exemplaren bezorgen wij u graag een prijs op maat!

Contacteer ons gerust! * Verzendprijs per bestelling | Prijzen incl. BTW

U vindt een bestelformulier en meer informatie over hoe te bestellen op www.vvog.info

Handig pocketformaat van 11x20cm, weerbestendig en beperkt in dikte.

Tekeningen en foto's zeggen wat je met woorden moeilijker kan uitdrukken.