5 minute read
IN DE VOETSPOREN VAN DE HELD VAN BEDUM
Tekst: Cecile Bol
“Misschien kom ik hier te weinig,” hoor ik mijzelf zeggen tegen mijn jonge reisgenoot. Met de auto rijden we door agrarisch gebied over eindeloze kronkelweggetjes met aan beide kanten een sloot. Waren er vroeger ook al zoveel windmolentjes en B&B’s op boerenerven? Hoe zou Bedum zelf erbij liggen? Samen met mijn zesjarige dochter ga ik terug naar het dorp waar ik ben opgegroeid: het dorp van de heilige Walfridus.
Advertisement
HEDENDAAGSE HELD
Grenzend aan het in 1974 aangelegde Bedumerbos staan we boven op de in datzelfde jaar speciaal voor kinderen opgeworpen sledeheuvel. Een handvol kinderen is lekker aan het voetballen op het Arjen Robbenveld, dat door de topvoetballer en de Cruyff Foundation aan Bedum werd geschonken. Even later komen we langs mijn oude basisschool; de school waar ook Arjen Robben zijn jeugd doorbracht. Het pand uit mijn herinneringen blijkt vervangen door nieuwbouw, dat in 2020 feestelijk werd geopend door: jawel, Arjen Robben. Maar Bedum kent nog meer helden. Voor de grootste held van Bedum moeten we een stuk verder terug in de geschiedenis.
DE HEILIGE WALFRIDUS
Een lage wierde in dit van oorsprong moerassige gebied werd waarschijnlijk al in 900 bewoond. Echt schot in de zaak komt er wanneer ene Walfridus naar de regio trekt. Hij zet zich in voor de ontginning van het veenmoeras, brengt het christendom naar het dorp en zorgt bovendien voor een rechtssysteem. Er gaan vele verhalen rond over wanneer Walfridus precies leefde en wat hij wel en niet heeft gedaan. Belangrijk onderdeel van de legende is dat hij en zijn zoon Radfridus rond het jaar 1000 worden verrast door de Noormannen. Walfridus wordt onthoofd; het lijk van zijn zoon wordt pas na enige tijd in het riet teruggevonden.
WONDEREN
Vrijwel meteen na zijn dood gaat de verering van Walfridus van start. Volgens de legende vinden er in de houten kapel boven zijn graf allerlei wonderen plaats. Zo zou een lamme vrouw zijn genezen en kan een blinde jongen na een bezoek aan het graf weer zien. Niet zo gek dus dat de kapel al snel bedevaartgangers trekt uit de wijde omgeving. Bedum groeit uit tot een van de grootste pelgrimsoorden van NoordNederland. Zo veel aandacht vraagt om een gebouw met meer capaciteit. Daarom wordt er een stenen kerk gebouwd, waarin Walfridus wordt herbegraven: de Walfriduskerk.
SCHEVE TOREN
“Ik vind hem niet echt scheef,” zegt mijn dochter ietwat blasé wanneer we aan de westzijde van de Walfriduskerk staan. Ik lach. De toren is juist zo scheef, dat ervoor staan mij geheel onterecht een toch ietwat ongemakkelijk gevoel geeft. Die scheefheid heeft niets met de gaswinning te maken, maar is al jaren zo. Al in 1941 is de torenvoet versterkt met een betonnen korset om erger te voorkomen. De toren staat 2,611 meter uit het lood en is daarmee de scheefste van Nederland. Lange tijd stond ‘de scheve toren van Bedum’ in de schaduw van de toren van Pisa. Deze toeristische trekpleister werd echter in 1993 rechterop gezet, zodat de toren niet zou omvallen. Ineens bleek de Bedumer toren de allerscheefste van Europa! Deze eer was echter van korte duur: al snel werd er in Duitsland een nog schevere toren gevonden.
WALFRIDUS IN BRONS
Mijn dochter is de wereldberoemde toren alweer vergeten en is meer onder de indruk van het bronzen beeld van Walfridus op het pleintje bij de Walfriduslaan. “Ik zie geen hoofd!” roept ze uit. Het door Iris Le Rütte in 1998 gemaakte beeld mist inderdaad een lichaam. De levensgrote pij lijkt zonder inhoud door de straat te glijden. Het beeld zet je aan het denken. Wie was Walfridus? Welke verhalen kunnen we geloven en welke zijn er later bij bedacht?
AANLEG VAN DE WOLDDIJK
Wat was bijvoorbeeld de rol van Walfridus bij de aanleg van de Wolddijk? Deze dijk liep van oorsprong van het noorden van de stad Groningen met een hoek via Bedum naar Ten Boer en Woltersum in het zuidoosten. De aanleg ervan was hard nodig. Door de ontginning van het veen was het plaatselijke maaiveld met drie meter gezakt. Water uit hoger gelegen land stroomde het Woldgebied in. Tijd voor een dijk! Volgens de legende werd deze door Walfridus aangelegd. Aan de westkant van Bedum kun je de oude dijk nog steeds helemaal tot aan de stad Groningen volgen.
BOTERDIEP
Langs het dwars door Bedum stromende Boterdiep rijden we richting de Wolddijk. Het Boterdiep verbindt de stad Groningen met Uithuizen en dankt zijn naam waarschijnlijk aan het eeuwenlange transport van melkproducten. Ook nu nog prijkt er een enorme zuivelfabriek aan de waterweg. Wie hier het water blijft volgen, komt in Onderdendam uit. Dit gemoedelijke dorpje ligt op een kruispunt van waterwegen. Monument ‘Het Jagertje’ herinnert aan de scheepsvrouwen die schepen voorttrokken, zoals trekschuiten. Dit zogenoemde scheepsjoagen is nog steeds een populair onderdeel van het jaarlijkse dorpsfeest.
HOEK IN DE DIJK
Wij slaan echter linksaf bij Wroetende Mol en rijden door naar Westerdijkshorn. Dit gehucht ligt op het punt waar de Wolddijk een scherpe hoek maakt, oftewel een ‘horn’. Vanaf het kerkhof rond de geel met rood geverfde klokkentoren genieten we van een alleszeggend uitzicht op Bedum: weilanden, boerderijen, kerktorens en de voor de regio zo belangrijke zuivelfabriek. Wie nog meer van het Bedumer boerenland wil ervaren, gaat verderop links via de Munnekeweg door het boerenstreekje Ellerhuizen. Zoals de naam al doet vermoeden was dit een deel van de monnikenweg die het klooster in Aduard verbond met het klooster Sint Anna in Sint-Annen.
SPELEN TUSSEN DE SLOTEN
Een andere optie is de Wolddijk blijven volgen tot aan Bezoekerscentrum Reitdiep van Het Groninger Landschap. Dit is een prachtig punt tussen stad en platteland, inclusief speeltuin, boerderijdieren en het toch best uitdagende Zeven-sloten-tegelijk-pad. Wie durft? Mijn dochter maakt een foto van de kippen, terwijl ik mij verwonder over de skyline: aan de ene kant de stad, aan de andere kant die eindeloze horizon van Waddenland. Ik weet het zeker: dit zal niet de laatste keer zijn dat ik terugkeer naar mijn wortels.
OOKDE MOEITE WAARD
WALFRIDUSKERK BEZOEKEN
Van april t/m september kun je iedere zaterdag vanaf 14.00 uur de Walfriduskerk bezoeken en de toren beklimmen. Een medewerker van de kerk vertelt graag meer over hun geschiedenis. - hervormdbedum.nl
WANDELEN IN BEDUM
Wandel door de straatjes van het dorp of ga op pad door het omringende boerenland. Een korte rondwandeling van 1 kilometer leidt je langs diverse voorbeelden van gebouwen in de Amsterdamse School stijl gebouwd. Langer wandelen? Een route van ruim 19 kilometer voert je door het uitgestrekte akker- en weidelandschap vol zowel oude als moderne boerderijen. - routesingroningen.nl/wandelroutes
KERKEN KIJKEN IN WADDENLAND
In het weidse landschap zie je de kerken van Waddenland overal bovenuit torenen. Vaak zijn de deuren open voor een blik naar binnen. Voor een eindeloze blik over het omringende landschap beklim je de torens van de kerken van Klein Wetsinge en Hornhuizen. Een bijzonder voorbeeld van een intensief in dienst zijnde kerk vind je in Warfhuizen. In de kluis woont Pater Hugo, de enige in Nederland daadwerkelijk in afzondering levende kluizenaar. - groningerkerken.nl - beslotentuin.nl
