Kappr17

‫طؤظارَيكى روناكبيريي طشتيية‬ ‫بيست رؤذ جارَيك دةزطاى واآل دةريدةكات‬

‫ذمارة ( ‪24 )17‬ىئايارى ‪2013‬‬

‫يةكةم ذمارةى لة‬ ‫‪8‬ى تشرينى يةكةمى ‪ 2011‬دةرضووة‬ ‫مێرولەو هێلكە بەكەرەوە‪ ،‬كوللەی لە چوكلێت هەڵكێشراو‬

‫«بەتامترین خواردنی سەردەم»‬

‫طؤظاريَكى روناكبيريي طشتيية‪،‬ذمارة ( ‪ )17‬ئايارى ‪2013‬‬

‫كێ شەقامەكانی شاری‬ ‫سلێمانی ناونا؟‬

‫ئەنوەر قەرەداغی‪ :‬هەندێك لە میوزیكژەن و گۆرانیبێژی كورد‬ ‫بێزیان نایە بچن بەالی ئەو كولتوورو مۆركە جوانەی كوردەواریدا‬

‫چۆن یانەی وەرزشی‬ ‫سلێمانی دامەزرا؟‬ ‫ماڵی سینەما دەیەوێت چی‬ ‫بۆ سینەماكاران بكات؟‬ ‫ئەو جەڕاحە كوردەی‬ ‫نزیكەی (‪ )10‬هەزار كەسی‬ ‫لە كوردو عەرەب و فارس‬ ‫چارەسەر كردووە‬ ‫پارك و گەنجەكانی كەركوك‪،‬‬ ‫لە لێواری وشك بووندان‬ ‫شەیدا مەعروفی شاعیر‬ ‫هاوسەرگیریی لەگەڵ‬ ‫شیعرو وشەدا ئەنجامداوە‪!..‬‬

‫شاجوانی‬

‫سەربەستی لێسەندۆتەوە‪،‬‬ ‫چ شتێكی تری پێبەخشیوە؟‬ ‫كەپر وردەكارییەكانی‬

‫شاژنـ ــی جانسی‬

‫باڵودەكاتەوە‬

‫‪12‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪46‬‬

‫شیالن سەعدی‬

‫سینەماكارە بزێوەكەی‬ ‫شاری مەهاباد‬

‫‪29‬‬

‫هۆكاری دووركەوتنەوەكەی لە كەناڵی كوردسات ئاشكرا دەكات‬

‫‪37‬‬

‫یەكەمین خوێندكاری زانكۆی سلێمانی كە دكتۆرای وەرگرت بۆ «كەپر» دەدوێ؟‬

‫‪19‬‬

‫قسەم بەو كەسە وت كە پێشانگاكه دەكاتەوە‪ ،‬كەچی نەمزانی كە خۆم بووم!‬

‫دیاری قەرەداغی‪:‬‬ ‫هەموو سەردەمەكان هونەری‬ ‫تێدا دەكرێ و هاوكات‬ ‫هونەریشی تێدا هەڕاج دەكرێ‬

‫ســــةرنووسةر‬ ‫‪07701583203-3291548‬‬ ‫بةدالــة‬ ‫‪3291532-3291542‬‬ ‫بــةشــىريكالم‬ ‫‪07710159888‬‬ ‫سليَماني‪ -‬طة ِرةكي ئاشتي‪ ،‬بةرامبةر‬ ‫شيريني تابان ‪ -‬نزيك قوتابخانةي مةولةوي‬ ‫دابةشكردن‪:‬كؤمثانياىثةيك‬

‫‪kapirmag@gmail.com‬‬

‫لە (‪)%60‬ی زنجیرە دراماكەیان تەواو بووە‬

‫مستەفا ئەحمەد‪:‬‬

‫ئەم زنجیرە درامایە زۆرترین بینەری دەبێت!‬ ‫بەپێی ئەو زانیارییانەی دەست گۆڤاری «كەپر» كەوتووە بۆ مانگی رەمەزان زنجیرە درامایەك‬ ‫پێشكەش دەكرێ كە نزیكەی (‪ )30‬ئەڵقە دەبێ كە لە دەرهێنانی بەكر رەشید‪-‬ەو سیناریۆی زنجیرەكە د‪.‬‬ ‫زرار عەلی‪-‬ە‪.‬‬ ‫ئەكتەری ناودار مستەفا ئەحمەد‪ ،‬یەكێكە لە ئەكتەرە سەرەكییەكانی ئەو زنجیرە درامایەو لەلێدوانێكی‬ ‫تایبەتدا بە كەپر‪-‬ی وت‪ :‬بەڕای من ئەم زنجیرە درامایە یەكێك لەو درامایانە دەبێت كە لە ئاستێكی‬ ‫باشدا هەموو پێویستییەكانی بۆ بە ئەنجامگەیەندراوە‪ .‬مستەفا ئەحمەد تەئكیدی كردەوە كە ئەم زنجیرە‬ ‫درامایە وەكو هەندێك لەو زنجیرە درامایانەی لەوەوپێش پێشكەشكراون كرچ و كاڵ نابێت! بەوتەی ئەو‬ ‫لەبەرئەوەی بەگوڕو تینێكی زۆرەوە چوونەتە ناوی و كاریان تێدا كردووە‪.‬‬ ‫لەالیەكیدیكەوە نەیویست ئەوەش بشارێتەوە كە لە لۆكەیشنەكان و لەجل و بەرگ و ئەكتەرو‬ ‫وێنەگرتن و مونتاج و ئینارەو مكیاژدا‪ ،‬هەمووی كەسی شارەزا كاریان تێدا دەكات‪ .‬ئەم ئەكتەرە‬ ‫ناودارە زیاتر لەسەر وردەكاری ئەو درامایە دواو وتی‪ :‬بەتایبەتی وێنەگرەكان و مۆنتێرەكان كەسانی بە‬ ‫ئەزموونن‪ ،‬بەنیازیشین مۆسیقای باش و سەركەوتووی بۆ بكرێت‪ ،‬سیناریۆكەیشی سیناریۆیەكی بابەتی و‬ ‫سەردەمیانەیە‪ ،‬تەماع و پاشقول لە یەكگرتن و خیانەت كردن لەیەكترو خۆشەویستی و لەگەڵ كۆمەڵێك‬ ‫باسی تر لە ئەڵقە جیاجیاكانی ئەم زنجیرە درامایەدا خۆی دەبینێتەوەو لە (‪)%60‬ی تەواو بووە‪.‬‬ ‫ئەم ئەكتەرە نەیویست لەوە زیاتر زانیاری لەسەر ئەو زنجیرە درامایە بدات و ئەوەشی ئاشكرا نەكرد‬ ‫كە ناونیشانی دراماكە چییەو لەچ تەلەفزیۆنێكیش ئەو زنجیرە درامایە دادەبەزێندرێت‪ ،‬بەاڵم تەئكیدی‬ ‫كردەوە بۆ «كەپر» كە بەرهەمێك دەبێت كە زۆرترین بینەری دەبێت‪ ،‬بەڵگەشی ئەوە بوو كە لە هەموو‬ ‫ئاستەكانی ئەو درامایەدا گۆڕانكاری كراوە‪.‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪2‬‬

‫كەپر هۆكاری دووركەوتنەوەی لە‬ ‫كوردسات ئاشكرا دەكات‬ ‫لەتیف حسێن‬

‫لەچەند رۆژی رابردووداو لە كەناڵەكانی راگەیاندنەوە‪ ،‬هەواڵی وازهێنانی‬ ‫چەند بێژەرو كارمەندێكی تەلەفزیۆنی كوردسات باڵوكرایەوە‪ ،‬لەناویاندا‬ ‫بێژەری بەتوانا‪ ،‬زانا عەلی دەبینرێت‪ .‬بۆ دووركەوتنەوەو وازهێنانی ئەو‬ ‫بێژەرە لە تەلەفزیۆنی كوردسات چەندین لێكدانەوەو هەواڵی جیاوازی‬ ‫ب��ەدواداه��ات‪ ،‬تا گەیشتە ئ��ەوەی كە زۆرێ��ك لەهاوڕێ و هاوكارەكانی‬ ‫لە تۆڕی كۆمەاڵیەتی فەیسبووك پشتگیریی خۆیان بۆ زاناو چارەسەری‬ ‫كێشەكەی دەربڕیوە‪.‬‬ ‫پاش ئەوەی هەواڵی دووركەوتنەوەی زانا عەلی بۆ «كەپر» پشتڕاست‬ ‫بوویەوەو لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا تەئكیدی لەوە كردەوە كە‬ ‫وازی لە تەلەفزیۆنی كوردسات نەهێناوە‪ ،‬بەڵكو دووركەوتۆتەوە‪.‬‬ ‫ئەوەشی راگەیاند كە لە پەیجی تایبەتی خۆیداو لەوبارەیەوە‬ ‫روونكردنەوەیەكی باڵوكردۆتەوەو لەئێستاشدا نایەوێت زیاتر‬ ‫لەوبارەیەوە قسە بكات‪ ،‬چونكە وەك��و خۆی دەڵێت‪:‬‬ ‫چاوەڕوانی یەكالكردنەوەی كێشەكەی دەكات‪.‬‬ ‫زانا عەلی‪ ،‬لەڕوونكردنەوەكەیدا كە لە فەیسبووك‬ ‫و پەیجە تایبەتییەكەی خۆیدا باڵویكردۆتەوە هۆكاری‬ ‫دووركەوتنەوەی لە كەناڵی ئاسمانی كوردسات بەوە‬ ‫وێنای دەكات كە لەكانیەك ئاوی خواردبێتەوە بەردی‬ ‫تێ فڕێ نادات‪..‬‬ ‫دوای ئەوەی كە زۆرێك لە هاوڕێ‌ و خۆشەویستانی‬ ‫ئەو كەناڵە ب��ەردەوام لە چۆنێتی دووركەوتنەوەی‬ ‫دەپ���رس���ن‪ ،‬ه���ەر ب��ۆی��ە بەپێویستی دەزان��ێ��ت‬ ‫روونكردنەوەیەك باڵوبكاتەوە‪ .‬لەڕوونكردنەوەكەیدا‬ ‫ئاماژە بەوە دەكات كە بەنووسراوی رەسمی (بڕیاری‬ ‫ئەنجومەنی كارگێڕی كە بەتەنها بۆ ئەم كێشەیە‬ ‫درووستبووە ژم��ارە (‪ )73‬رێكەوتی (‪ )4/17‬واژۆی(‬ ‫‪ )12‬كەسی لەسەرە بەخودی بەڕێوەبەری ئێستای ئەو‬ ‫كەناڵە كە لەڕیزبەندی ناوەكاندا ژمارە ( ‪)7‬ە داوایان‬ ‫كردووە كە بگەڕێتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەم قبوڵی نەكردووە تا‬ ‫لیژنەیەكی ئەكادیمی و تایبەت دادەنرێت بۆ لێكۆڵینەوەو‬ ‫چارەسەركردنی كێشەكان‪.‬‬ ‫ئەو بێژەرە لە بەشێكی تری روونكردنەوەكەیدا ئەوەش‬ ‫ناشارێتەوە لەبەرامبەر بێدەنگ بوونیشی بە درێژايی ئەو ماوەیە‬ ‫خودی بەڕێوەبەرو چەند كەسانێكی تری ناو ئەو كەناڵە كۆمەڵێ‌‬ ‫پڕوپاگەندەو تۆمەتی بێ بنەماو نا بەجێیان خستۆتە‬ ‫پاڵی! راشكاوانەو بێ ئەوەی بیشارێتەوە هۆكاری‬ ‫دوورك��ەوت��ن��ەوەو دروستبوونی ئ��ەو كێشەیە‬ ‫ئەم نەبووەو كەسێكی ناو پڕۆگرامەكەی و‬ ‫بەڕێوەبەری كەناڵەكە بووە‪ ،‬بەاڵم دواجار‬ ‫پریشكەكەی بەر ئەم كەوتووە‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫شــــاجــوانــــی‪،‬‬

‫خۆشەویستی و رێزگرتنی خەڵكی پێبەخشیوە‪..‬‬ ‫شاجوانی هەموو واڵتێك تەنها‬ ‫لەبوارێكدا خزمەت دەكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫من هەردوو بواری ژنان و مندااڵنم‬ ‫هەڵبژاردووە بۆ كاركردن‬

‫ل����ە‬ ‫واڵت�����ی‬ ‫نەرویژ‪-‬‬ ‫ەوە بۆ‬ ‫د ا ر یكر د ن‬ ‫ەش‬ ‫ب ەڵ��ب�ژاردن�ی‬ ‫ل �ە ه�‬ ‫كوردستان‪،‬‬ ‫شاجوانی ولێر‪ ،‬پاش‬ ‫هە‬ ‫دەگەڕێتەوە ی بوونی‬ ‫دنی بەهۆ‬ ‫كر‬ ‫ۆ یەكەمجار‬ ‫بەشداری جوانییەوە ب‬ ‫شا‬ ‫شاجوانی‬ ‫مەرجەكانی و دەبێتە‬ ‫لێوە دەكات‬ ‫ەبژێردرێت‬ ‫ەڵد‬ ‫ی‬ ‫ه ستان‪ ،‬وەكو خۆی باس وەو گەلێك‬ ‫ی پێبەخشی‬ ‫كورد ی گەلێ شت‬ ‫جوان‬ ‫شا ریشی لێ سەندۆتەوە‪ .‬كوردستان‪،‬‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫شتی ێ عەزیز‪ ،‬شاجوان كەپر‪ ،‬باس‬ ‫شێن‬ ‫ەڵ گۆڤاری‬ ‫گ‬ ‫كات لەگەڵ‬ ‫لە دیمانەیەكی لە ۆژەكانی دە‬ ‫و پڕ‬ ‫لەكارو چاالكی ێیدەگیرێ‪..‬‬ ‫تیف حسێن‬ ‫ل‬ ‫ئەو رەخنانەی كە سازدانی‪ :‬لە‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪4‬‬

‫گومانی تێدا نییە هەڵبژاردنی شاجوانی كوردستان هەم‬ ‫پڕۆسەیەكی تازە بوو لە كوردستان و هەم توانای چەند‬ ‫كچێكی بە توانای كوردی دەرخست‬ ‫* سەرەتا دەمانەوێت بپرسین شێن ‌ێ كێیە؟‬ ‫ لە (‪ )1994-2-6‬لە ق��ەزای رانیە‬‫لە دایكبووم و لەتەمەنی پێنج ساڵییەوە‬ ‫لەگەڵ خێزانەكەمدا لەواڵتی نەرویژ‬ ‫نیشتەجێین‪.‬‬ ‫* شێن ‌ێ وەك یەكەمین كچە كورد‬ ‫بە شاجوان هەڵبژێردرا‪ ،‬دەتوانین بزانین‬ ‫پڕۆسەی شاجوان تا چەند بۆ ژنان لە‬ ‫كۆمەڵگەكەماندا پێویستە؟‬ ‫ بێگومان هەڵبژاردنی شاجوانی‬‫كوردستان هەم پڕۆسەیەكی ت��ازە بوو‬ ‫ل��ە ك��وردس��ت��ان و ه��ەم ت��وان��ای چەند‬ ‫كچێكی بە ت��وان��ای ك��وردی دەرخست‬ ‫كە بچنە پێشبڕكێیەكی لەو شێوەیەو بە‬ ‫تەئكید پڕۆسەیەكی گرنگ و گەورەیە‬ ‫لە كوردستان‪ ،‬چونكە لەگەڵ نیشاندانی‬ ‫پێشكەوتنەكانی بە جیهانی دەرەوە‪،‬‬ ‫هەڵبژاردنی شاجوانیش دەبێتە بەشێكی‬ ‫دیكە لە پێشكەوتنەكان و ساڵ بە ساڵیش‬ ‫دەتواندرێت چەندین كچی دیكە بێنە نێو‬ ‫پڕۆسەكەوە‪.‬‬ ‫* پێتانوایە كچان و ژنانی ئێمە بتوانن‬ ‫لەڕێگەی شاجوانییەوە كارو چاالكییەكانی‬ ‫خۆیان فراوانتر بكەن؟ یان تا چەند گرنگە‬ ‫كچان و ژنانی ئێمە لەڕێگەی ئەو جۆرە‬ ‫پڕۆسانەوە‪ ،‬كۆمەاڵیەتیبوونی خۆیان زیاتر‬ ‫بسەلمێنن‪ ،‬چونكە خۆت دەزانیت كچان‬ ‫و ژنانی ئێمە ئەوەندە سەربەستییان‬ ‫نییەو هەلی وەكو یەك بۆ هەموویان لە‬ ‫كۆمەڵگەدا كەمە؟‬ ‫ وتەیەكی باو هەیە بۆ ژن كە دەڵێت‪:‬‬‫ژن نیوەی كۆمەڵەو دایكی نیوەكەی‬ ‫تریشە‪ ،‬بۆیە زۆرجار ژن یان كچان ئەگەر‬ ‫توانایان لەپیاوان زیاتر نەبێت كەمتر نییە‪،‬‬ ‫بەاڵم وەك خۆتان ئاماژەتان پێدا رەنگە‬ ‫ئەو دەرفەتەیان بۆ نەڕەخسا بێت‪ ،‬هەر‬ ‫سەبارەت بە وەاڵمی پرسیارەكەتان من‬ ‫پێشتر ل��ەدەرەوە لە بواری شانۆو فیلم‬ ‫و نمایشی جلوبەرگدا ك��ارم ك��ردووەو‬ ‫ئاواتەخوازم بووم رۆژێك لەڕۆژان بتوانم‬

‫خزمەتی واڵتەكەم بكەم‪ ،‬بۆیە هۆكارێكی سەرەكی‬ ‫بەشداریكردنیشم لە هەڵبژاردنی‬ ‫شاجوان خزمەتكردنی واڵتەكەم بوو‪،‬‬ ‫لەبەرئەوە دڵنیام ئەگەر دەرفەت بۆ‬ ‫كچانی ئێمەش بڕەخسێت هەم لەالیەن‬ ‫خێزانەكانیان و كۆمەڵگەوە‪ ،‬الیەنە‬ ‫پەیوەندیدارەكانیش ئەوا دەتوانن كاری‬ ‫زۆر باش بكەن‪.‬‬ ‫* شاجوانی چی پێبەخشیت و چی‬ ‫لێسەندیتەوە؟‬ ‫ زۆرجار ئەم پرسیارەم لێكراوە‪،‬‬‫شاجوانیش وەك ه��ەر نازناوێكی‬ ‫دیكەیە‪ ،‬كۆمەڵێك ئەركی تازە دەخاتە‬ ‫سەرشانت و كۆمەڵێك سەربەستیشت‬ ‫ل��ێ��دەس��ەن��ێ��ت��ەوە‪ ،‬خۆشەویستی و‬ ‫رێزگرتنی خەڵكی پێبەخشیم بەتایبەتیش‬ ‫دوای ئەنجامدانی پڕۆژەكان كە دەچمە‬ ‫هەر شوێنێك خەڵكانێكی زۆر داوای‬ ‫وێنەگرتنم لێدەكەن كە ئەوە مایەی‬ ‫خۆشحاڵییەكی زۆرە بۆم‪ ،‬هەروەها‬ ‫میدیا بەڕێزەكان ب���ەردەوام داوای‬ ‫چاوپێكەوتن و لێدوانم لێدەكەن‪ ،‬لە‬ ‫بەرامبەریشدا هەندێك سەربەستی‬ ‫تایبەتیشی لێوەرگرتومەتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫الی من خزمەتكردن لەهەموو شتێك‬ ‫گرنگترە‪.‬‬ ‫* هەست ناكەیت شاجوانیی‬ ‫ئەركێكی قورسی خستۆتە سەرشانت‬ ‫بەتایبەتی ئەتەكێت و هەڵسوكەوتی‬ ‫تایبەتی دەوێت؟‬ ‫ وەك لە پرسیارەكانی پێشتریشدا‬‫ئاماژەم پێدا‪ ،‬پێش بوونم بە شاجوان لە‬ ‫بوارەكانی هونەر و نمایشی جلوبەرگدا‬ ‫كارم ك��ردووە‪ ،‬بەاڵم دواجار بەهۆی‬ ‫شاجوانییەوە الی خەڵك ناسرام‪ ،‬بە‬ ‫تەئكید ئەو نازناوە ئەركێكی قورستری‬ ‫خستۆتە سەرشانم و هەڵسوكەوت‬ ‫و ئەتەكێتی خ��ۆی ه��ەی��ەو منیش‬ ‫ه��ەوڵ��م��داوە ئ��ەو تایبەتمەندییانە‬ ‫لەبەرچاو بگرم‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫پێش ئەوەی بە‬ ‫شاجوانی كوردستان‬ ‫هەڵبژێرێم‪ ،‬لە بواری‬ ‫شانۆو فیلم و نمایشی‬ ‫جلوبەرگدا كارم‬ ‫كردووە‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪6‬‬

‫* پڕوپاگەندەی زۆر بە ناوتەوە‬ ‫كرا وەك كردنەوەی پەیجی تایبەتی لە‬ ‫فەیسبوك‪ ،‬لەو بارەیەوە چی دەڵێیت؟‬ ‫ راستە لە ت��ۆڕی كۆمەاڵیەتی‬‫فەیسبوك چەندین پەیج بەناوی منەوە‬ ‫كراونەتەوە‪ ،‬بەاڵم تەنها پەیجی‬

‫( ‪www.facebook.com/‬‬ ‫‪ )SheneAzizOfficial‬پەیجی تایبەتی‬ ‫خۆمە كە لە ناوەڕاستی مانگی شوباتدا‬ ‫ك��ردوم��ەت��ەوەو س��ەرج��ەم چ��االك��ی و‬ ‫وێنەكانمی ت��ێ��دا ب�ڵاودەك��ەم��ەوەو‬ ‫رۆژانەش بەشداریكردنی هاوڕێیان لە‬ ‫زیادبووندایە‪.‬‬ ‫* ئێستا گەڕاویتەتەوە بۆ كوردستان‬ ‫و یەكەمین پڕۆژەت لە هەڵەبجە بوو‪،‬‬ ‫دوای ئەوە بەنیازی چ پڕۆژەیەكیت؟‬ ‫ وەك ئ��اگ��ادارن كە یەكەمین‬‫پ��ڕۆژەم��ان ل��ە ق���ەزای هەڵەبجەی‬ ‫شەهیدەوە دەستپێكرد‪ ،‬كە ئەو‬ ‫پ���ڕۆژەی���ەش ل��ە چ��وارچ��ێ��وەی‬ ‫پ��ڕۆژەی (هاوكاری پەپولەكان)‬ ‫ە‪ ،‬ب��ە ه���اوك���اری حكومەتی‬ ‫هەرێم و رێكخراوی (‪)PAO‬‬ ‫جێبەجێمان ك�����ردووە‪ ،‬ئ��ەو‬ ‫پڕۆژەیە پێشكەشكردنی پاسێك‬ ‫بە سەنتەری (دییا) كە مندااڵنی‬ ‫خ��اوەن پێداویستی تایبەت لە‬ ‫هەڵەبجەی شەهید تێیدا پەروەردە‬ ‫دەك��رێ��ن‪ ،‬ك��ە یەكێك ل��ە گرفتە‬ ‫سەرەكییەكانیان نەبوونی پاسێك بوو‬ ‫بۆ هاتوچۆكردنی منداڵەكان‪ ،‬دووەم‬ ‫پڕۆژەش یارمەتیدانی س ‌ێ خانەوادەی‬ ‫نێوجەوانی گرتوخانەی چاكسازی هەولێر‬ ‫بوو بەبڕی (‪ )30‬هەزار دۆالر بۆ س ‌ێ‬ ‫خانەوادەكە‪ ،‬واتە هەر خانەوادەو (‪)10‬‬ ‫هەزار دۆالر بۆ ئەوەی پڕۆژەی بچوكی‬ ‫پێ بكەن و داهاتەكەشی بۆ خۆیان‬ ‫بێت‪ ،‬سێیەمین پڕۆژەش كە لەم مانگەدا‬ ‫رایدەگەیەنین دروستكردنی باخچەیەكی‬ ‫ساوایانە بۆ مندااڵنی كوردانی رۆژئاوا لە‬ ‫كەمپی دۆمیز‪ .‬جگە لە پڕۆژەی‬ ‫(ه���اوك���اری پ��ەپ��ول��ەك��ان)‬ ‫پالنمان ب��ۆ چەندین‬ ‫پ����ڕۆژەی گ���ەورەو‬

‫ستراتیژی دیكە دان��اوە كە لەم مانگەو مانگەكانی‬ ‫داه��ات��وودا دەیانخەینە ب��واری جێبەجێكردنەوە‪،‬‬ ‫هەروەها رۆژانە لەالیەن هاوواڵتیانی خۆشەویست و‬ ‫رێكخراوەكانەوە بیرۆكەی پڕۆژەمان بۆ دێت‪.‬‬ ‫* جگە لە پڕۆژەكانت هیچ كارێكت لە بواری‬ ‫مافەكانی ژن��ان و كچاندا ك��ردووە‪ ،‬بۆ نموونە‬ ‫هەڵبژاردنی شاجوان كارێكی نوێیە لە كوردستان‪،‬‬ ‫هیچت كردووە تا كچان هان بدەیت بۆ بەشداریكردن‬ ‫لەو پڕۆسەیە؟‬ ‫ شاجوانی هەموو واڵتێك تەنها لەبوارێكدا‬‫خزمەت دەكات‪ ،‬بەاڵم من هەردوو بواری ژنان و‬ ‫مندااڵنم هەڵبژاردووە بۆ كاركردن‪ ،‬چونكە پێموایە‬ ‫دوو توێژی گرنگن و پێویستە خزمەت بكرێن‪ ،‬بە‬ ‫تەئكیدو بەپێی رەخسانی دەرفەت بەردەوام‬ ‫لە قسەكردنمدا لەگەڵ كچان و خێزانەكانیان‬ ‫و لەڕێگەی چاوپێكەوتنیشەوە داوام‬ ‫كردووە كە رێگە بە كچان‬ ‫بدرێت بۆئەوەی‬

‫بەشداری لەو پڕۆسەیەدا‬ ‫ب���ك���ەن و خ����ودی‬ ‫خۆیشم هەوڵمداوە‬ ‫لەڕێگەی كارەكان‬ ‫و كەسایەتیمەوە‬ ‫وێنەی شاجوان‪،‬‬ ‫جوانتر بكەم‪،‬‬ ‫بۆئەوەی هانی‬ ‫كچان بدەین‬ ‫بە گڕوتینێكی‬ ‫ب���اش���ت���رەوە‬ ‫بەشداری لە‬ ‫پڕۆ سە كە د ا‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫* جگە‬ ‫ل��ە ك��ارو‬ ‫پڕۆژەكانی‬ ‫خ�����ۆت‪،‬‬ ‫ك��ەس��ێ��ك‬ ‫ی���������ان‬ ‫ال یە نێك‬ ‫ه��اوك��اری‬ ‫ك��ردوی��ت‬

‫یان پڕۆژەی پێداویت تا كاری لەسەر بكەیت؟‬ ‫ لە وەاڵمەكانی پرسیاری پێشوودا وەاڵم��م‬‫دایەوە كە پڕۆژەكان بە هاوكاری حكومەتی هەرێم‬ ‫(دەس��ت��ەی گشتی گەشت ‌و گ���وزار) كە پاڵپشتی‬ ‫سەرەكی پڕۆژەكانم بوون‪ ،‬لەگەڵ رێكخراوی (‪)PAO‬‬ ‫و منداڵپارێزی كوردستان‪ ،‬دوای‬ ‫جێبەجێكردنی پڕۆژەكانیش‪،‬‬ ‫رۆژانە لەالیەن هاوواڵتیان و‬ ‫رێكخراوەكان پڕۆژەی نوێمان‬ ‫بۆ رەوانە دەكرێت‪ ،‬ئێمەش‬ ‫دوای تاوتوێكردنی كاریان‬ ‫لەسەر دەكەین‪.‬‬ ‫* زۆرج��ار لەهەموو‬ ‫ش��وێ��ن��ێ��ك پ��رس��ی��ارت‬ ‫ل��ێ��دەك��ەن ك��ە هیچت‬ ‫ن��ەك��ردووە‪ ،‬لەو‬ ‫ب��ارەی��ەوە چی‬ ‫دەڵێیت؟‬ ‫ رێ�����زم‬‫هەیە بۆ هەموو‬ ‫ب��ۆچ��وون��ەك��ان‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم ئ��ەگ��ەر‬ ‫س������ەی������ری‬ ‫پ����ڕۆژەك����ان‬ ‫بكەین دیارن‬ ‫ك����ە ئ��ای��ا‬ ‫چ���ی���م���ان‬ ‫ك���ردووە‬ ‫ی��اخ��ود‬ ‫چ��ی��م��ان‬ ‫ن�����ەك�����ردووە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم رەنگە هەندێك‬ ‫خەڵكیش هەبن كە بیانەوێت‬ ‫بەهەموو شتێكی باشیش بڵێن‬ ‫هیچ نییە یاخود هیچ نەكراوە‪،‬‬ ‫بەهەرحاڵ من ب��ەردەوام دەبم‬ ‫لەسەر جێبەجێكردنی پڕۆژەكانم‬ ‫‌و خەڵكیش ئ��ازادن ل��ەوەی‬ ‫هەر رەخنەیەك دەگرن‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫مێرولەو هێلكە بەكەرەوە‪،‬‬ ‫كوللەی لە چوكلێت هەڵكێشراو‪..‬‬ ‫رێكخراوی ‪ FAO‬یش خەڵك بۆ خواردنی زیندەوەران هان دەدات‬ ‫سیسرك بۆتە خواردنە خۆشەكانی‬ ‫لە (‪ )%30‬زیندەوەرخۆرەكان‬ ‫لە (‪ )%18‬یان كرمی‬ ‫ئاوریشم دەخۆن لە‬ ‫(‪ )%14‬یان هەنگ‬ ‫و مێروولەیان‬ ‫پێخۆشە لە (‪)%13‬‬ ‫یان كوللە بە‬ ‫بەتامتر دەزانن لە‬ ‫زیندەوەرەكانی تر‬

‫كارێكی ئەوەندە سەیر نییە كە كرمی برژاو و شلەی مێروولە وەك ژەمی نان‬ ‫خواردن بخورێت! لەڕاپۆرتێكی رێكخراوی ‪FAO‬ی سەر بە نەتەوە یەكگرتووەكانیشدا‬ ‫هاتووە كە خواردنی زیندەوەرەكان دەتوانێت یارمەتی كەمكردنەوەی كێشەی‬ ‫برسیەتی بدەن لە جیهاندا‪ .‬لەم راپۆرتەدا زانیاری زیاتر لەسەر زیندەوەرخۆرەكان‬ ‫دەخوێنیتەوە‪!..‬‬ ‫ئا‪ :‬دڵشاد خۆشناو‬

‫پێویستە خواردنی زیندەوەر بۆ مرۆڤ زیاد بكرێت‬ ‫پسپۆڕانی خواردن‪ ،‬لە لێكۆڵینەوەكانیاندا گەیشتوونەتەوە ئەو باوەڕەی كە پێویستە زیندەوەرەكان ببن بە بەشێك لە خواردنی‬ ‫سەرەكی مرۆڤ‪ ،‬بەپێی لێكۆڵینەوەكانی ئەم پسپۆڕانە‪ ،‬هەندێك لە زیندەوەران لێوانلێون لە پڕۆتین و كانزا كە بۆ تەندروستی‬ ‫مرۆڤ زۆر گرنگن‪ .‬رێكخراوی ‪ FAO‬لەڕاپۆرتێكی خۆیدا جەختی لەسەر ئەوە كردەوە كە زیندەوەرەكان سەرچاوەیەكی‬ ‫دەوڵەمەندن بۆ پڕۆتین و كانزاكان‪ ،‬هەر بۆیە دەكرێ نزیكەی دوو هەزار جۆر زیندەوەر بخرێتە ناو سیستمی خواردنی مرۆڤەوە‪.‬‬ ‫خاتوو ئیغا مۆلێر‪ ،‬سەرۆكی دەستەی كشتوكاڵ و خواردن لە نەتەوە یەكگرتووەكان‪ ،‬لەڕۆژی (‪)5/13‬ی ئەمساڵداو لەڕاپۆرتێكدا‬ ‫كە لەالیەن رێكخراوی ‪ FAO‬ی زانكۆی واخنینگن‪-‬ی هۆڵەنداوە ئامادەكراوە‪ ،‬ئاماژەی بەوەداوە كە زۆر پێویستەو گرنگترین پەیام‬ ‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪8‬‬

‫لە ئێستادا‬ ‫رێكخراوی ‪FAO‬‬ ‫لە واڵتی‬ ‫خواردنی‬ ‫گابۆن‪-‬ی رۆژئاوای دەیەوێت خاوەن‬ ‫ئەفریقیای ناوەند‪ ،‬رێستۆرانتەكان هانبدات زیندەوەر‬ ‫لە سیستمی‬ ‫خواردنەكانی وەكو بۆ ئەوەی خواردنە‬ ‫خواردنی دوو‬ ‫سیسرك و مێرولەی زیندەوەرییەكان‬ ‫ملیار كەس‬ ‫سووركراوە یەكێكە لە لیستی‬ ‫لە جیهاندا‬ ‫خواردەمەنییەكانی‬ ‫لە خواردنە‬ ‫رێستۆرانتەكانیان زیاد بوونی هەیە‬ ‫خۆشەكانی ناو‬ ‫بكەن!‬ ‫خەڵك‬ ‫زیندەوەرەكان سەرچاوەیەكی دەوڵەمەندن بۆ پڕۆتین و كانزاكان‬ ‫ئەوەیە كە (كە خواردنی زیندەوەر‬ ‫بۆ سیستمی خ��واردن��ی م��رۆڤ زیاد‬ ‫بكرێت)‪.‬‬ ‫ئ����ەو خ��ان��م��ە ك���ە ل���ە پ��رێ��س‬ ‫كۆنفرانسێكدا لەشاری رۆمای ئیتاڵیا‬ ‫ئەو راپۆرتەی خوێندۆتەوە‪ ،‬جەختی‬ ‫لەوەش كردۆتەوە كە ئێستاكە خواردنی‬ ‫زیندەوەر لە سیستمی خواردنی دوو‬ ‫ملیار كەس لە جیهان بوونی هەیە‪ ،‬ئەو‬ ‫كەسانەش كە زیندەوەرەكان دەخۆن‪،‬‬ ‫خواردنی ئەم زیندەوەرانە بەتام و چێژ‬ ‫دەزانن‪.‬‬ ‫رێگەیەك بۆ ملمالنێی برسێتی لە‬ ‫جیهاندا‬ ‫گابریل چانگۆ‪ ،‬وەزیری دارستانی‬ ‫گابۆن‪ ،‬ئ��ام��ادەی هەمان كۆنفرانس‬ ‫ب��ووە‪ ،‬ئ��ەوەی ئاشكرا ك���ردووە كە‬ ‫خواردنی زیندەوەرەكان بەشێكە لە‬ ‫ژیانی ئاسایی خەڵكی واڵتی گابۆن كە‬ ‫دەكەوێتە رۆژئاوای ئەفریقیای ناوەند‪.‬‬ ‫ئەوەشی وت كە لە واڵتەكەی ئەودا‬ ‫خواردنەكانی وەك��و (الرۆ) سیسرك‬ ‫یان مێرولەی سووركراوە یەكێكە لە‬ ‫خواردنە خۆشەكانی ناو خەڵك‪.‬‬ ‫ب��ەگ��وێ��رەی راپ���ۆرت���ی ن��ەت��ەوە‬ ‫یەكگرتووەكان خواردنی زیندەوەرەكان‬ ‫دەتوانێت یارمەتی كەمكردنەوەی‬ ‫كێشەی برسێتی ب��دات لە جیهاندا‪،‬‬ ‫بەهۆی زۆری زاوزێی زیندەوەرەكان و‬ ‫پیسبوونی كەمتریان‪ ،‬ئەم سەرچاوەیە‬ ‫دەتوانێت هەمیشەیی بێ‪.‬‬ ‫هەمان رێكخراو داوا دەكات كە‬ ‫لە دروستكردنی عەلەفی باڵندەش‬ ‫سوود لە زیندەوەرەكان وەربگیرێت‪،‬‬ ‫بەتایبەت كرمی ئاوریشمی‪ ،‬مێش‪،‬‬ ‫ئەسپێی ئ��اردو كرمۆكەی هەنگ كە‬

‫لێوانلێون لەو خواردنانەی كە دەتوانن‬ ‫ببنە جێگرەوەی سۆیاو گەنمەشامی‪.‬‬ ‫هۆكاری نەخواردنی زیندەوەرەكان‬ ‫لێكۆڵەرەوەكانی رێكخراوی ‪FAO‬‬ ‫ئەوەشیان راگەیاندووە كە مەزنترین‬ ‫رێگر لە بەردەم بەگشتیبوونی خواردنی‬ ‫زیندەوەرەكان ئەو قێزەیە كە خەڵكی‬ ‫ئ��ەوروپ��او ئاسیا لە زی��ن��دەوەرەك��ان‬ ‫هەیانە‪ ،‬ه��ەر ب��ەم ه��ۆی��ەوە خۆیان‬ ‫بێبەشكردووە ل��ەو خواردنانەی كە‬ ‫لێوانلێون لە پڕۆتین و كانزای پێویست‬ ‫ب��ۆ ل��ەش‪ .‬ل��ە پێناو بەگشتیكردنی‬ ‫خواردنی زیندەوەرەكانیش لە جیهاندا‪،‬‬ ‫رێكخراوی ‪ FAO‬دەی��ەوێ��ت خ��اوەن‬ ‫رێستۆرانتەكان هانبدات بۆ ئەوەی‬ ‫خواردنە زیندەوەرییەكان لە لیستی‬ ‫خواردەمەنییەكانی رێستۆرانتەكانیان‬ ‫زی��اد ب��ك��ەن! بەمشێوەیە سەرنجی‬ ‫خەڵك بۆ خواردنی زیندەوەرەكان‬ ‫پەلكێش بكەن‪.‬‬ ‫كرمی ب��رژاو شلەی مێروولە لە‬ ‫تایلەند‬ ‫بەگوێرەی ئەم راپۆرتەی نەتەوە‬ ‫ی��ەك��گ��رت��ووەك��ان‪ ،‬پێشكەشكردنی‬ ‫خواردەمەنی زیندەوەرەكان لە لیستی‬ ‫خواردنی هەندێك لەڕێستۆرانتەكانی‬ ‫ئ���ەوروپ���ا دەس��ت��ی��پ��ێ��ك��ردووە‪ ،‬ئ��ەو‬ ‫خواردنانەی كە تێیاندا ئامادە دەكرێن‬ ‫وەك��و سیسرك‪ ،‬كوللەو زیندەوەری‬ ‫زۆری تر بەجوانترین شێوە پێشكەش‬ ‫بە مشتەرییەكانیان دەكەن!‬ ‫ب����ەراوردك����ردن����ی ب��ای��ەخ��ی‬ ‫زیندەوەرەكان‬ ‫ل�����ەم راپ�����ۆرت�����ەی ن���ەت���ەوە‬

‫یەكگرتووەكاندا هاتووە كە بایەخی‬ ‫هەبوونی زیندەوەرەكان لە سیستمی‬ ‫خ��واردن��ی م��رۆڤ��داو لە ئێستادا لە‬ ‫سیسرك‪-‬دا‪ ،‬دەبیندرێت‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫لە ئێستادا بە گرنگترین سەرچاوەی‬ ‫خواردەمەنی مرۆڤەكان دادەنرێت لە‬ ‫خواردەمەنییە زیندەوەرییەكاندا‪.‬‬ ‫سیسرك بۆتە خواردنە خۆشەكانی‬ ‫لە (‪ )%30‬زیندەوەرخۆرەكان لە (‪)%18‬‬ ‫یان كرمی ئاوریشم دەخۆن لە (‪)%14‬‬ ‫یان هەنگ و مێروولەیان پێخۆشە لە‬ ‫(‪ )%13‬یان كوللە بە بەتامتر دەزانن لە‬ ‫زیندەوەرەكانی تر‪.‬‬ ‫مینۆی رێستۆرانتەكان لە داهاتوودا‬ ‫بەمشێوەیە دەك��رێ چ���اوەڕوان‬ ‫بكرێت كە لە داه��ات��ووداو لەواڵتە‬ ‫خۆرئاواییەكانیشدا لەلیستی مینۆی‬ ‫رێستۆرانتەكاندا ئ��ەم خ��واردن��ان��ە‬ ‫ببینرێن‪ ،‬سیسرك و چیڕچیڕەی‬ ‫س���وورك���راوە ب��ە س��ۆس��ی تایبەت‪،‬‬ ‫مێرولەو هێلكە بەكەرەوە‪ ،‬كوللەی‬ ‫لە چوكلێت هەڵكێشراو‪ ،‬هەنگ و‬ ‫كرمی ئاوریشم‪ ،‬شۆربای مێروولەو‬ ‫زیندەوەری جۆراوجۆری بەتام و چێژ!‬ ‫ئەم خواردنانە خەون نین‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لەزۆرێك لەڕێستۆرانتەكانی واڵتانی‬ ‫وەكو تایلەند‪ ،‬چین‪ ،‬ژاپۆن‪ ،‬گابۆن‪،‬‬ ‫غانا‪ ،‬دەبیندرێن و خەڵكیش زۆری‬ ‫پێخۆشە‪ ،‬تەنانەت لەوانەیە خەڵكی‬ ‫وا هەبێت بۆی نەكڕدرێ و حەسرەت‬ ‫بەدڵ بمێنێتەوە بۆ خواردنی شۆربای‬ ‫مێروولە ی��ان شیشێك سیسرك و‬ ‫چیڕچیڕەی برژاو‪.‬‬ ‫سەرچاوە‪ :‬پێگەی دوێچە ڤێلە‬ ‫‪9‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫ماڵی سینەما دەیەوێت چی بۆ سینەماكاران بكات؟‬

‫«ماڵی‬ ‫سینەما بەهۆی‬ ‫الوازی هیچ‬ ‫بەڕێوەبەرێتییەك‬ ‫و هیچ شوێنێكەوە‬ ‫دانەمەزراوە»‬

‫زانا حەمە غەریب رێكخەری ماڵی سینەما‪:‬‬

‫بەبێ جیاوازی خزمەتمان بەسینەماكارانی هەرچوار‬ ‫پارچەی كوردستان كردووە‬ ‫* بۆچی ماڵی سینەماتان دروستكرد‪،‬‬ ‫چەترێك دەب��ێ��ت ب��ۆ ك��ۆك��ردن��ەوەی‬ ‫سینەماكاران ی��ان شێوەیەكە لەكاری‬ ‫سەندیكایی؟‬ ‫ بەدڵنیاییەوە ماڵی سینەما لەشێوەی‬‫كاری سەندیكاییدا نابێت‪ ،‬بەڵكو وەك‬ ‫ماڵێك ب��ۆ خزمەتی سینەماكاران و‬ ‫ب��واری فیلمسازی ك��وردی دام���ەزراوەو‬ ‫لەماوەی ساڵێك كاركردنیشمان ئەوەمان‬ ‫سەلماندووە كە بەبێ جیاوازی خزمەتمان‬ ‫بەسینەماكارانی ه��ەرچ��وار پ��ارچ��ەی‬ ‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪10‬‬

‫كوردستان كردووەو توانیمان ئەو ئامانجەی‬ ‫كە ك��اری بۆ دەكەین تاڕادەیەكی باش‬ ‫بەجێی بگەیەنین ئەویش بەوەی لەماوەی‬ ‫ساڵی رابروودا توانیمان سینەماكارانی كورد‬ ‫لەهەر چوارپارچە بەشێوەیەكی بەرچاو‬ ‫لەیەكتر نزیك بكەینەوەو بەیەكتریان‬ ‫بناسێنین‪.‬‬ ‫* ماڵی سینەما لەالوازی بەڕێوەبەرێتی‬ ‫سینەمای وەزارەت����ی رۆشنبیرییەوە‬ ‫دروستبووە یان چی؟‬ ‫‪ -‬نەخێر ماڵی سینەما نە بەهۆی‬

‫الوازی هیچ شوێنێك و یاخود وەك بەدیل‬ ‫بۆ هیچ شوێنێك دان��ەم��ەزراوە‪ ،‬چونكە‬ ‫بەڕێوەبەرێتییەكانی تایبەت بەسینەماش‬ ‫لەڕێگەی خۆیانەوە خزمەتیان كردووەو‬ ‫وەك ئێمەش لەهەوڵدان بۆ ئەوەی سینەمای‬ ‫كوردی بەرەو پێشەوە ببەن‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫كەوای لەئێمە كرد بیر لە دامەزراندنی‬ ‫ماڵی سینەما بكەینەوە كۆمەڵێك هۆكار‬ ‫ب��وو‪ ،‬یەكێك لەوانە ئەو لێكدووری و‬ ‫یەكتر نەناسینەی سینەماكارانی كورد بوو‬ ‫هەروەها نەبوونی ناوەندی باڵوكردنەوەی‬

‫بۆ یەكەمینجار لە هەرێمی كوردستاندا‪ ،‬رێكخراوێكی سینەمایی بەناوی (ماڵی سینەما)‬ ‫دامەزرێندرا كە لەسەر ئاستی هەرچوار پارچەی كوردستان كاردەكات بۆ خزمەتی‬ ‫سینەماكارانی كورد‪ ،‬ئەگەرچی ماڵی سینەما لەساڵی (‪ )2012‬دامەزراوەو مۆڵەتی فەرمی‬ ‫وەرگرتووەو لەماوەی ساڵی (‪)2012‬دا‪ ،‬خزمەتێكی بەرچاوی كردووە بە سینەماكارانی هەر‬ ‫چوارپارچەی كوردستان‪.‬‬ ‫لە ئێستاشدا بۆ فراوانكردنی كارو پڕۆژەكانیان لەمانگی ئایاری ئەم ساڵداو لەفۆڕمێكی‬ ‫تازەدا بۆردی نوێی رێكخراوەكەیان راگەیاندو باسیان لە ستراتیژی كاركردنیان كرد‪ .‬بۆ‬ ‫ئاشنابوونی زیاتر بە (ماڵی سینەما) گۆڤاری «كەپر» ئەم دیدارەی لەگەڵ زانا حەمە‬ ‫غەریب ‪ ،‬رێكخەری (ماڵی سینەما) سازدا‪.‬‬ ‫سازدانی‪ :‬شەم و مەم‬

‫ف��ی��ل��م��ی ك�������وردی ب��ۆ‬ ‫جیهان‪،‬‬ ‫فیستیڤاڵەكانی‬ ‫نەبوونی هەوڵی جددی بۆ‬ ‫دروستكردنی سینەمایەكی‬ ‫ن����ەت����ەوەی����ی ی���اخ���ود‬ ‫سازكردنی كۆنفرانسێك‬ ‫بۆ سینەماكارانی ك��ورد‪،‬‬ ‫هەروەها كەمی پەیوەندی‬ ‫كەرتی تایبەت و سینەما‬ ‫ل��ە ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ئەمانە‬ ‫بەشێك بوون لە هۆكاری‬ ‫دامەزراندنی ماڵی سینەما‪.‬‬ ‫* پێتانوایە ماڵی‬ ‫سینەما ببێتە ماڵی هەموو‬ ‫سینەماكارێك؟‬ ‫ئ�����ێ�����م�����ە‬ ‫‬‫لەدروشمەكەماندا ئەوەمان‬ ‫هەڵگرتووە (ماڵی سینەما‬ ‫ماڵێك بۆ هەموو سینەماكارانی كورد) كەواتە‬ ‫لەدروشمەكەماندا دیارە كە ئەوەمان مەبەستەو‬ ‫هیوادارین هەموو سینەماكارێكیش ئەم ماڵە‬ ‫ب��ەم��اڵ و خ��ان��ەی خ��ۆی بزانێت هەتاوەكو‬ ‫بەهەموومان بتوانین خزمەتێكی بەرچاو بەبواری‬ ‫سینەمایی كوردی بكەین‪ .‬دەتوانم ئەوە بڵێم‬ ‫بەخۆشحاڵییەوە كە لەئێستادا ماڵی سینەما بۆ‬ ‫زۆربەی سینەماكاران ئاشنایە لەهەر چوار پارچەی‬ ‫كوردستان و سینەماكاران بەموڵكی خۆیانی‬ ‫دەزانن‪.‬‬ ‫* ئەم ماڵە لەڕووی تیۆرییەوە چی پێشكەش‬ ‫بەسینەماكاران دەكات؟‬ ‫ لەماوەی ساڵێكی راب���ردوودا توانیمان‬‫پ��ەی��وەن��دی��ی��ەك��ی ب���اش ل��ەگ��ەڵ فیستیڤاڵە‬ ‫نێودەوڵەتییەكان بكەین و لەڕێگەی كردنەوەی‬ ‫بەشی (پەخش و باڵوكردنەوە) توانیمان فیلمی‬ ‫دەرهێنەرانی كورد بۆ (‪ )18‬فیستیڤاڵی نێوخۆیی‬ ‫و نێودەوڵەتی بنێرین لەوانەش فیستیڤاڵەكانی‬ ‫عێراقی نێودەوڵەتی‪ ،‬جەیپور‪ ،‬سیدنی‪،wordless ،‬‬ ‫ئەنكەرەی نێودەوڵەتی‪ ،‬دهۆكی نێونەتەوەیی‪،‬‬ ‫ئامەدی نێودەوڵەتی‪ ،‬یەڵماز گونەی‪ ،‬گۆڵف‪،‬‬

‫ب��ەغ��دای نێودەوڵەتی‪،‬‬ ‫فیستیڤاڵی الو‪ ،‬فیلمی‬ ‫دۆك��ی��ۆم��ێ��ن��ت��ەری لە‬ ‫مەغریب‪ ،‬فیستیڤاڵی‬ ‫بەنگ لە شاری‬ ‫ل������ەن������دەن‪،‬‬ ‫ف��ی��س��ت��ی��ڤ��اڵ��ی‬ ‫ئایلند‪ ،‬فیستیڤاڵی‬ ‫ئیلبورن‪ ،‬دی���داری‬ ‫چ�����را ب����ۆ ف��ی��ل��م��ی‬ ‫دۆك���ی���ۆم���ێ���ن���ت���ەری‪،‬‬ ‫ه��ەروەه��ا رێكخستنی‬ ‫پانێل ل��ەس��ەر رەوش��ی‬ ‫سینەما بۆ سینەماكاران‬ ‫تەهای كەریمی‪ ،‬شوان‬ ‫عەتوف‪ ،‬عومەر لەوەند‬ ‫ئوغلو‪ ،‬ئەسین ئاكگول‪.‬‬ ‫ه��ەروەه��ا ك��ردن��ەوەی‬ ‫وۆرك شۆپێكی تایبەت بەئەنیمەیشن و نمایشی‬ ‫تایبەت بۆ فیلمە ئەنیمەیشنەكانی ماشەڵاڵ‬ ‫موحەمەدی و و نمایشی فیلمی سینەماكارانی‬ ‫كوردو رێكخستنی مەراسیمی رێزلێنان‬ ‫ب��ۆ ئ���ەو فیلم و دەره��ێ��ن��ەران��ەی‬ ‫ك��اری ب��اش دەك��ەن و لە فیستیڤاڵە‬ ‫نێودەوڵەتییەكاندا بەشداری دەكەن و‬ ‫خەاڵت بەدەستدەهێنن‪ ،‬بۆ ساڵی (‪)2013‬‬ ‫لەبەرنامەماندایە ئەگەر هاوكاری بكرێین‬ ‫چەندین خولی راهێنان و وۆرك ش��ۆپ و‬ ‫كۆڕو سیمینارو پڕۆژەی تری تایبەت بەسینەما‬ ‫بەڕێوەببەین‪.‬‬ ‫* كێ كۆمەكی ماددی ماڵی سینەما دەكات؟‬ ‫ هەتا ئەم ساتەوەختەی لەگەڵ جەنابتان‬‫گفتوگۆ دەكەم هیچ كۆمەكی ماددی ناكرێین و‬ ‫لەگەڵ ئەوەی كاتی یاسایی خۆمان تێپەڕاندووە‬ ‫دەبێت بودجەی خۆمان پێ بدرێت لەالیەن‬ ‫حكومەتەوە‪ ،‬ب��ەاڵم تائێستا بودجەمان پێ‬ ‫ن��ەدراوە‪ ،‬بەاڵم هەوڵدەدەین لەگەڵ كەرتی‬ ‫تایبەت یاخود لەڕێگەی وەرگرتنی فەندەوە‬ ‫كارەكانمان بە ئەنجام بگەیەنین‪.‬‬

‫‪1‬بۆ یەكەمجار لەسەر ئاستی‬ ‫عێراق‪ ،‬سەنتەری رووناكبیری و‬ ‫راگەیاندنی ژنان دەبێتە‬ ‫ئەندام لە هەڵمەتی‬ ‫ن���ێ���ودەوڵ���ەت���ی‬ ‫زەن���گ لێبدە بۆ‬ ‫بەرەنگاربوونەوەی‬ ‫ت��ون��دوت��ی��ژی دژی‬ ‫ژنان‪ ،‬شایەنی وتنە ئەم‬ ‫هەڵمەتە نێودەوڵەتییە بەنیازە‬ ‫ی��ەك ملیۆن بەڵێن لە پیاوان‬ ‫وەربگرێت بەمەبەستی نەهێشتنی‬ ‫توندوتیژی لەجیهانداو سەنتەری‬ ‫رووناكبیری و راگەیاندنی ژنانیش‬ ‫لەو هەڵمەتی بەڵێن وەرگرتنەدا‬ ‫بەشدار دەبێت‪.‬‬ ‫ ‬ ‫پ����اش ئ������ەوەی خ��ان��م��ە‬ ‫رۆژنامەنووس و نووسەر سۆزان‬ ‫جەمال‪ ،‬كتێبی یەك ملیۆن پرسیار‬ ‫ل��ەس��ەر سێكس وەردەگێڕێتە‬ ‫س��ەر زمانی ك���وردی‪ ،‬لەالیەن‬ ‫چەند كەسێكی نەناسراوەوە‬ ‫ه��ەڕەش��ەی كوشتنی‬ ‫ل��ێ��دەك��رێ��ت‪ .‬ئ��ەم‬ ‫هەڕەشە لێكردنەش‬ ‫ك������اردان������ەوەی‬ ‫ج��ی��اوازی ب��ەدوای‬ ‫خۆیدا هێنا بەتایبەت‬ ‫لەالیەن رۆژنامەنووسان‬ ‫و چاالكانی ب���واری مافەكانی‬ ‫ژن��ان��ەوە‪ ،‬ل��ەوب��ارەی��ەوە س��ۆزان‬ ‫ئاماژەی بەوەكردووە سەرەڕای‬ ‫ه��ەڕەش��ەك��ان��ی س���ەری‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫لەكارەكانیدا ب��ەردەوام دەبێ و‬ ‫گڕوتینی زیاتر بەكارەكانی دەدات‬ ‫لەپاش ئەو هەڕەشانە‪.‬‬ ‫ل��ە ئ��ای��ن��دەی��ەك��ی نزیكدا‬ ‫نوێترین كلیپی هونەرمەند‬ ‫دی���اری ق��ەرەداغ��ی لە‬ ‫كەناڵەكانی راگەیاندن‬ ‫ب�ڵاودەك��رێ��ت��ەوە‪،‬‬ ‫ه���ون���ەرم���ەن���دی‬ ‫ناوبراو هۆنراوەی‬ ‫(ك��������ەس ل���ەت���ۆ‬ ‫ن���ەچ���ووی) دالوەر‬ ‫قەرەداغی دەكاتە گۆرانی‬ ‫و بەشێوەی كلیپ بەرهەمی‬ ‫دەهێنێت‪ ،‬ئ��ەوەش��ی لەبارەی‬ ‫كارەكانی كلیپەكەوە زان��راوەو‬ ‫دی���اری خ��ۆی ب��اس��ی ك���ردووە‬ ‫ئەوەیە كە كارەكانی ئەو كلیپە‬ ‫ت���ەواوك���راوەو ل��ە ئایندەیەكی‬ ‫نزیكدا پێشكەشی ه��ەواداران و‬ ‫گوێگرانی دەكات‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫خاوەندارێتی ناوماڵە‬ ‫ناكۆكی خێزانە لە كاتی جیابوونەوەدا‬

‫د‪ .‬ر َيواس فايةق‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪12‬‬

‫لەكاتی لێكجیابوونەوەی ژن و مێرد یان مردنی یەكێكیاندا‪ ،‬یەكێك لەو بابەتانەی كە‬ ‫دەبێتە مایەی ناكۆكی و هەرالیەك هەوڵدەدات بەالی خۆیدا یەكالیی بكاتەوە‪ ،‬خاوەندارێتی‬ ‫ناوماڵە‪ ،‬چونكە هەرچی پیاوە لەو روانگەیەی كە زۆرینەی ئەو كەلوپەالنەی بەپارەی خۆی‬ ‫كڕیوە جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە ژنەكە دەبێت هەروا لە ماڵەكە بچێتەدەرەوە‪ ،‬هەرچی‬ ‫ژنیشە وەك قەرەبوویەك بۆ ئەو ئازارە مەعنەوییەی كە لە ئاكامی جیابوونەوەكە چەشتویەتی‬ ‫پێداگری لەسەر موڵكایەتی كەلوپەلەكان دەكات و بەو پاساوەی كە لە بنەڕەتدا بۆ ئەو كڕدراون‬ ‫دەیەوێت لەگەڵ خۆی بیانبات‪.‬‬ ‫بەاڵم بەشێوەیەكی گشتی و لەڕووی واقعییەوە ئەو پێداویستیانە زیاتر لە یەك سەرچاوەیان‬ ‫هەیە‪ ،‬بەشێكیان بە مارەیی پێشخراو دەكڕدرێن‪ ،‬بەشێكی تری وەك دیاری لەالیەن كەسوكاری‬ ‫هەردووالو هاوڕێ و خزمانەوە پێشكەش بە ماڵی هاوسەرگیریی دەكرێت‪ ،‬بەشێكیشی رەنگە‬ ‫بە پارەی تایبەتی ژنەكە یان پیاوەكە دابین بكرێت‪ .‬بۆیە ئەبێت خاوەندارێتیان بە یاسا ساغ‬ ‫بكرێتەوە بەتایبەت كە زۆرجار كەسیان بەبێ ناكۆكی و كێشە دەستبەرداری ناوماڵەكە نابن بۆ‬ ‫ئەوی تریان‪.‬‬ ‫ئەگەر سەرنجی یاسا كارپێكراوەكانی عێراق و هەرێمی كوردستان بدەین‪ ،‬ئەوە دەقێكی‬ ‫روون و رەوان نییە كە حوكمی ئەم مەسەلەیە بكات‪ ،‬بۆیە وەك سەرچاوەیەكی تری حوكم‬ ‫و بەگوێرەی ماددەی ( یەكەم‪ -‬بڕگەی ‪ )2‬لە یاسای باری كەسێتی عێراقی و ماددەی (یەكەم‪-‬‬ ‫بڕگەی ‪ )2‬ی یاسای شارستانی عێراقی‪ ،‬كار بە ئەحكامەكانی فیقهی ئیسالمی دەكرێت‪ ،‬ئەو‬ ‫بۆچوونە فیقهیەی لەگەڵ یاسا كارپێكراوەكان و نەریتی كۆمەاڵیەتی گونجاو بێت دەكرێتە‬ ‫بنەمای بڕیاری دادگا‪ ،‬چونكە لە قورئانی پیرۆزو فەرمودەكانیشدا دەقێك نییە كە بەڕاشكاوی‬ ‫خاوەندارێتی ناوماڵەی بۆ یەكێك لە ژن یان مێرد یەكالیی كردبێتەوە‪.‬‬ ‫لەسەر ئەم بنەمایە تا ساڵی (‪ )1987‬دادگای تەمیزی عێراقی ئاراستەی بڕیارەكانی بەو جۆرە‬ ‫بوو كە هەرچیەك ژن لەگەڵ خۆی هێنابێتی‪ ،‬هەرچییەكی بەدیاری وەرگرتبێت و هەرچییەكیش‬ ‫هاوسەرەكەی وەك ناوماڵە لە ماڵەكەدا داینابێت‪ ،‬وا ئەژمار دەكرێت كە بە دیاری بە ژنەكەی‬ ‫بەخشیوە‪ ،‬بۆیە سەرلەبەر بە موڵكی ژن دادەنرێن‪.‬‬ ‫بەاڵم دوای ئەو ساڵە دادگای تەمیز ئاراستەی بڕیارەكانی گۆڕی‪ ،‬دواجار پیاوان دەرفەتی‬ ‫ئەوەیان وەرگرت كە مافی خاوەندارێتیان بەسەر ناوماڵەوە بسەلمێنن‪ ،‬هاوكات ئەگەر ژنیش‬ ‫بانگەشەی ئەوە بكات كە ئەو كەلوپەالنەی پیاوەكە كڕیونی‪ ،‬بەاڵم بەشێوەی دیاری بە ژنەكەی‬ ‫بەخشیوە‪ ،‬ئەوە دەبێت ئەو راستییە بە بەڵگەوە بسەلمێنێت‪ .‬ئەم ئاراستەیە تا ساڵی (‪)1997‬‬ ‫ب��ەردەوام بوو‪ ،‬لە ساڵی ( ‪)1997‬ەوە دادگای تەمیز پشتی بەڕێسا گشتییەكانی سەلماندن‬ ‫بەستووە‪ ،‬بۆیە لەكاتی ناكۆكی لەسەر ناوماڵە لەزۆربەی بڕیارەكانیدا تەبەنی ئەوەی كردووە كە‬ ‫ئەگەر كەلوپەلی ناوماڵ لە پارەی مارەیی كڕدرابوو یان بە دیاری و بەتایبەت لەالیەن كەسوكار‬ ‫یان هەركەسێكی ترەوە بۆ ژنەكە هاتبوو یان بە پارەی تایبەتی خۆی كڕیبووی ئەوە دەبێتە‬ ‫موڵكی ژنەكە‪ ،‬بەاڵم هەرچی ناوماڵەكەی ترە خاوەندارێتییەكەی بۆ پیاو دەگەڕێتەوە ئەگەر ژن‬ ‫بانگەشەی پێچەوانەی ئەمە بكات ئەوە دەبێت بە بەڵگەی یاسایی بیسەلمێنێت كە هاوسەرەكەی‬ ‫ئەو ناوماڵەیەی بۆ كردووەتە دیاری‪.‬‬ ‫هەرچی دادگاكانی هەرێمی كوردستانیشە بەهەمانشێوە مامەڵەیان لەگەڵ كێشەی‬ ‫خاوەندارێتی ناوماڵە كردووە‪ ،‬بەتایبەت كە هەمان یاسای شارستانی و سەلماندن و باری‬ ‫كەسێتی عێراقی لە هەرێمیش بەركارن‪.‬‬

‫رەند‬ ‫تا دێت مەترسی تووشبوونی ئافرەتان بە شێرپەنجەی‬ ‫مەمك روو لەزیادبوونە‪ ،‬ئەمەش بەپێی ئەو ئامارانەی كە‬ ‫لەسەر قوربانیانی ئەو نەخۆشییە ترسناكە لەالیەن ناوەندە‬ ‫تەندورستییەكانەوە باڵودەكرێنەوە‪ .‬خۆپاراستن و گرتنەبەری‬ ‫رێوشوێنی پێویستیش بۆ رێگەگرتن لە تووشبوون بەو‬ ‫نەخۆشییە‪ ،‬لەالیەن كچان و ژنانەوە تا دێت لە فراوان‬ ‫بووندایە‪.‬‬ ‫لە هەوڵێكی دەگمەندا خانمە هونەرمەندی شۆخ و‬ ‫شەنگی هۆلیود ئەنجێلینا جولی‪ ،‬بە مەبەستی رێگریكردنی‬ ‫خۆیی لە تووشبوون بەو نەخۆشییە‪ ،‬بە نەشتەرگەرییەكی‬ ‫جیاواز هەردوو مەمكی خۆی دەبڕێتەوە‪ ،‬ئەمەش بۆ ئەوەی‬ ‫جولی تووشی شێرپەنجە نەبێت و ترسی لەتووش بوونی بەو‬ ‫نەخۆشییە زۆر بووە!‬ ‫لەوكاتەوەی كە دایكی بۆ ماوەیەكی زۆر بەدەست‬ ‫ئەو نەخۆشییەوە نااڵندویەتی و لەتەمەنی (‪ )56‬ساڵیدا ئەو‬ ‫نەخۆشییە دایكی جولی دەكوژێت‪ .‬هەر لەپاش باڵوبوونەوەی‬ ‫ئەو هەواڵەو ئەو ك��ارەی ئەنجێلینا جولی د‪ .‬ئەحمەد‬ ‫عوكاشە پزیشكی‌ میسری‌ و سەرۆكی‌ پێشووی‌ كۆمەڵەی‌‬ ‫پزیشكانی‌ دەروونی‌ جیهانی‪ ‌،‬لەبارەی بڕینەوەی هەردوو‬ ‫مەمكی ئەنجێلینا‪ ،‬رایگەیاند‪ :‬پزیشكەكان ئەنجێلینا جولی‌‬ ‫ئەستێرەی‌ هۆڵیۆدیان هەڵخەڵەتاندووە كاتێك رازیانكردووە‬ ‫بەوەی‌ پێویستە هەردوو مەمكی‌ ببڕێتەوە بەهۆی‌ ئەگەری‌‬ ‫تووشبوونی‌ بەشێرپەنجەی‌ مەمك‪.‬‬ ‫عكاشە ئەو پزیشكانەی‌ بە (خیانەت لە ئەمانەتی‌ پزیشكی‌)‬ ‫تۆمەتباركردو جەختی‌ كردووەتەوە لەوەی دەكرێت مرۆڤ‬ ‫هەڵگری‌ خانەیەكی‌ نەخۆشی‌ دیاركراو بێت بەبێ ئەوەی‌‬ ‫ئاماژەبێت بۆ ئەوەی‌ بەتەواوی‌ ئەگەری‌ تووشبوونی‌ بەو‬ ‫نەخۆشییە هەیە‪ .‬هەروەها ئەوەشی روونكردووەتەوە بوونی‌‬ ‫خانەی‌ شێرپەنجەی‌ مەمك لە پشكنینی(‌ ‪) DNA‬ی تایبەت‬ ‫بە ئەنجلینا جولی‌‪ ،‬مانای‌ ئەوە ناگەیەنێت كە ئەنجلینا ئەو‬ ‫نەخۆشییەی‌ تووش دەبێت‪ ،‬لەبەرئەوەی‌ زۆرجار ئەو خانەیە‬ ‫چاالك نابێت تا ئەو كەسە كۆچی‌ دوایی دەكات‪.‬‬

‫ئەنجێلینا جولی‬ ‫لەبڕینەوەی مەمكەكانیدا‬ ‫خەڵەتێنراوە!‬ ‫‪13‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫رەمزی قارەمانێتیی و بەگژداچوونەوەی ئینگلیزەكان‬

‫لەگەڵ‬ ‫ئ���ەوەی ك��ە تەلەفزیۆنی‬ ‫ك���وردس���ات‪ ،‬زن��ج��ی��رە درام���ای‬ ‫(شاژنی جانسی) نمایش دەكات‪ ،‬كەناڵە‬ ‫جیهانییەكانیش لەناویاندا كەناڵەكانی (‪..)MBC‬‬ ‫گرنگی و بایەخێكی باش دەدەن بە زنجیرە دراما‬ ‫هیندییەكان‪ ،‬لەناویاندا زنجیرە درامای (شاژنی‬ ‫جانسی)‪ ..‬بۆ ئەوەی زیاتر الیەنە شاراوەكانی ئەو‬ ‫زنجیرە درامایەمان بۆ ئاشكرا ببێت‪ ،‬سەرنجتان بۆ‬ ‫ئەم راپۆرتە رادەكێشین‪..‬‬ ‫ئامادەكردنی‪ :‬لەتیف حسێن‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪14‬‬

‫رابەری گەورەی هیندییەكان‬ ‫مەهاتما گاندی درێژەپێدەری‬ ‫شۆڕشەكەی مانو بووە‬

‫وێنەی راستەقینەی شاژنی جانسی‬

‫چیرۆكەكە راستەقینەیە‬ ‫لەپاش م��اوەی��ەك لە دۆبالژكردنی‬ ‫فیلمی كۆری لەالیەن خاوێ فیلم و كەناڵی‬ ‫كوردسات‪ ،‬هەروەها دۆبالژكردنی دراماو‬ ‫فیلمە توركییەكان‪ ،‬لە كەناڵەكانی (‪،)MBC‬‬ ‫ئێستا دراما هیندییەكان كاری دۆبالژی ئەو‬ ‫كۆمپانیاو كەنااڵنەیان داگیركردووەو ئەوان‬ ‫بوونەتە درامای سەرەكی‪.‬‬ ‫ئێستا لە كەناڵی تەلەفزیۆنی كوردسات‬ ‫درامای شاژنی جانسی وەرگێڕدراوە بۆ‬ ‫زمانی كوردی و ماوەیەكە نمایشدەكرێت‬ ‫و بینەرێكی زۆری لەخۆی كۆكردۆتەوە‪،‬‬ ‫هەرچەندە زۆرێ��ك ل��ەو بینەرانە لە‬ ‫موبالەغەكردنی فیلمەكەو رۆڵ��ی ئەو‬ ‫منداڵەو رووبەڕووبوونەوەكانی منداڵێكی‬ ‫كچ‪ ،‬لەگەڵ ئینگلیزەكان بینەر دەخاتە‬ ‫گومانەوەو وا دەك��ات ئەو چیرۆكە بە‬ ‫فیلمی سینەمایی بناسرێت! بەاڵم جگە لە‬ ‫تێبینی و رەخنەكانی سەر ئەم درامایە‪،‬‬ ‫دەبێت ئەوەش بزانین كە ئەم چیرۆكە‬ ‫راستییەو لە چیرۆكی هیندییەكاندا هەیەو‬ ‫تا ئێستاش هیندییەكان شاژنی جانسی‬ ‫بە قارەمان و رەمزی بەگژداچوونەوەی‬ ‫ئینگلیزەكان دەزانن و تەنانەت ئەوەش‬ ‫دەوترێت كە رابەری گەورەی هیندییەكان‬ ‫(مەهاتما گ��ان��دی) درێ��ژەپ��ێ��دەری ئەو‬ ‫شۆڕشەی مانوو شاژنی جانسین‪.‬‬ ‫شاژنی جانسی كێە؟‬ ‫مانیكارنیكا ی��ان الكشمی ب��ای‪،‬‬ ‫چیرۆكێكی راستەقینەی ن��او چیرۆكی‬ ‫هیندییەكانە‪ ،‬ئەم شاژنە لەسەردەمی‬ ‫دەس��ەاڵت و ئینتیدابی بەریتانییەكاندا‬ ‫دەسەاڵتی جانسی دەگرێتە دەست كە‬ ‫لەو سەردەمەدا پاشاو فەرمانڕەواكانی‬ ‫هیند داب��ەش��ك��راب��وون بەسەر ناوچەو‬ ‫قەڵەمڕەوی جیاوازی هیندستانداو ئەو‬ ‫سەردەمەش ئینگلیزەكان ناویان نابوو‬ ‫كۆمپانیای رۆژهەاڵتی هیند‪ ،‬لەناو كتێبە‬ ‫مێژووییەكانی هینددا ئاماژە بەوەكراوە‬ ‫كە ل��ەو س��ەردەم��ەدا كەسێك زوڵ��م و‬ ‫ستەمی ئینگلیزەكانی رەت��ك��ردۆت��ەوەو‬ ‫دەستی بەخەبات دژی ئەوان كردووە‪،‬‬ ‫ئ��ەو ك��ەس��ەش ن���اوی ب��ە مانیكارنیكا‬ ‫هاتووە كە خۆی لە خێزانێكی ئاساییدا‬ ‫ژیاوەو لەگەڵ باوكی دەچنە ناو كۆشكی‬ ‫پاشای بیتهۆرەوەو لەوێ باوكی دەبێتە‬ ‫یاریدەدەرێكی باشی پاشا‪.‬‬ ‫الكشمی ب��ای ی��ان (م��ان��وو) ئ��ەوەی‬

‫‪15‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫مۆرۆبانت‪ :‬شایلێش داتارە‬

‫مامۆستا تاتیا‪ :‬ئامیت پانچۆری‬

‫گانگدهڕاو‪ :‬سامیر دێهارما دیهكاری‬

‫الكشمی بای‪ :‬كارتیكا سێنگەر‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪16‬‬

‫لەبارەی ساڵی لەدایك بوونییەوە‬ ‫ن��ووس��راوە ئ��ەوەی��ە كە لە (‪19‬ی‬ ‫ن��ۆڤ��ەم��ب��ەری س��اڵ��ی ‪ )1828‬لە‬ ‫شارۆچكەی فاراناسی لە خێزانێكی‬ ‫براهمی لەدایكبووە‪ .‬باوكی ناوی‬ ‫م��ۆرۆب��ان��ت تامبی و دایكیشی‬ ‫بهاگیراتی‪ ،‬مانو لەتەمەنی چوار‬ ‫مانگیدا دەبێت كە دایكی دەمرێت‪،‬‬ ‫ب��اوك��ی��ش��ی ل��ە دادگ����ای بیتهۆر‬ ‫ك��اری ك��ردووەو زۆر بایەخی بە‬ ‫پەروەردەكردنی كچەكەی داوە هەر‬ ‫لە زانست و زانیاری و ئازایەتی و‬ ‫ئەسپ سواری و رم هاویشتن و‬ ‫شمشێر بازی و زۆر شتی تر‪.‬‬ ‫مانو سوپای ژنانی دروستكرد‬ ‫مانو هەرچەندە لە كۆشكی‬ ‫پاشایەتیدا ژیان دەباتە سەر‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نایەوێت لەخەڵكی ئاسایی و ژیانی‬ ‫ئاسایی داببڕێت و ناشیەوێت‬ ‫لەخۆ بەهێزكردنی دوورەپەرێزی‬ ‫بكات‪ ،‬هەرچەندە زۆر هەوڵی‬ ‫لەگەڵدا دراوەو رێگری كراوە‪ ،‬تا‬ ‫وەكو كچانی تری هیندی ژیانێكی‬ ‫كچانەی هەبێت و كێشە بۆ خۆیی‬ ‫و بۆ خێزانەكەی دروست نەكات‪.‬‬ ‫مانو س��ەرەڕای ئ��ەوەی بەگژ‬ ‫ئینگلیزەكاندا چۆتەوەو خەباتی‬ ‫دژی ئ��ەوان بەرپا ك��ردو سوپای‬ ‫ژنانی لە هیندستان دروستكرد‪،‬‬ ‫توانی لەڕێگەی زیرەكی و لێهاتوویی‬ ‫خۆیەوە هەموو ئەو دوژمنایەتی و‬ ‫رق و كینەیەی لەنێوان پێكهاتەو‬ ‫پ��اش��اك��ان��ی هیندستاندا هەیە‬ ‫نەیهێڵێت و چارەسەریان بكات و‬ ‫بەگژ جیاكاری چینایەتی و جیاكاری‬ ‫رەگەزیشدا چوویەوە‪ ،‬هەر بۆ ئەو‬ ‫مەبەستە مانو لەگەڵ گەورەترین‬ ‫دوژم���ن���ی پ��اش��ای ب��ی��ت��ه��ۆر كە‬ ‫بەخێوكەری مانووەو لەكۆشكەكەیدا‬ ‫ژی���اوە‪ ،‬هاوسەرگیریی دەك��ات‬ ‫و لەڕێگەی هاوسەرگیرییەكەی‬ ‫مانووەوە پاشای بیتهۆرو پاشای‬ ‫جانسی دەبنە هاوپەیمانی یەكتری‪،‬‬ ‫ئەمە جگە ل��ەوەی ئینگلیزەكان‬ ‫و هیندە بەكرێگیراوەكانی ئەو‬ ‫س��ەردەم��ە رێ��گ��ری زۆری����ان بۆ‬ ‫سەرنەگرتنی ئەو هاوسەرگیرییە‬ ‫ك��ردووە‪ .‬بەاڵم هاوسەرگیرییەكە‬

‫سەردەگرێت و لەساڵی (‪)1842‬‬ ‫شوو بە گانگدهڕاوی پاشای جانسی‬ ‫دەك���ات و ل��ە ساڵی (‪)1851‬دا‪،‬‬ ‫كوڕێكیان دەبێت بەناوی دامودار‬ ‫راو‪ ،‬بەاڵم بە پیالنی ئینگلیزەكان‬ ‫كوڕەكەیان لە تەمەنی چوار مانگیدا‬ ‫دەمرێت‪.‬‬ ‫مانو‪ ،‬یاخیبوونی هیندییەكان‬ ‫هەرچەندە مانو لە سەرەتاوە‬ ‫دژای��ەت��ی خ��ۆی بۆ ئینگلیزەكان‬ ‫دەربڕی‪ ،‬بەاڵم بەهۆی دابونەریت و‬ ‫كولتووری واڵتەكەیەوە‪ ،‬نەیدەتوانی‬ ‫بەشێوەیەكی ئاشكرا ئ��ەوك��ارە‬ ‫بكات‪ ،‬تا ماوەیەك ئەو كەسایەتییە‬ ‫شۆڕشگێڕییەی كە پشتگیرییەكی‬ ‫گ���ەورەی چەوساوەكانی دەك��رد‬ ‫ب��ە ش���اردراوەی���ی م��ای��ەوە‪ ،‬لەو‬ ‫ماوەیەشدا وەكو ئاماژەی پێكراوە‬ ‫مانوو سوپایەكی باشی لە كچانی‬ ‫هیندو پیاوانی هیند دروستكرد‪ ،‬تا‬ ‫ئەوكاتەی لە ساڵی (‪)1858-1857‬‬ ‫یاخیبوون و ش��ۆڕش��ی ئاشكرای‬ ‫دژی ئینگلیزەكان ب��ەرپ��اك��رد‪،‬‬ ‫شۆڕش و یاخیبوونی هیندییەكان‬ ‫بە سەرۆكایەتی مانو لە شاری‬ ‫م��ی��روت‪-‬ەوە دەستی پێكردووە‪،‬‬ ‫پێش ئ��ەو ب����ەروارو س��اڵ��ە مانو‬ ‫دوودڵ��ی خۆیی و دڵنیانەبوونی‬ ‫لە سوپاو تواناكانی خۆی هەبوو‬ ‫بۆ ئ��ەوەی بەشێوەیەكی ئاشكرا‬ ‫شۆڕش دژی ئینگلیزی كۆمپانیای‬ ‫رۆژهەاڵتی هیند دەست پێبكات‪،‬‬ ‫بەاڵم لە ساڵی (‪)1857‬وە مانو بە‬ ‫توانایەكی كەم و بەچەكی سووكی‬ ‫دەستی هیندییەكان كە شمشێرو‬ ‫رم بوو‪ ،‬دژی تفەنگ و تۆپەكانی‬ ‫ئینگلیز شۆڕشی بەرپاكرد‪.‬‬ ‫وەكو سەرچاوە مێژووییەكان‬ ‫ب��اس��ی دەك���ەن و ت��ۆم��اس لوی‬ ‫ن��ووس��ەری ئینگلیزیش كتێبێكی‬ ‫ل��ەب��ارەوە دەرك����ردووە بەناوی‬ ‫(ئیزابێل لەهیندەوە) كە باسی‬ ‫یاخیبوون و شۆڕشەكەی مانوو‬ ‫دەك��ات و ئەو شەڕو بەرگرییەی‬ ‫م��ان��وو ل��ەواڵت��ەك��ەی ك����ردووە‪،‬‬ ‫بەكوشتنی س��ەرب��ازو ئەفسەرە‬ ‫ئینگلیزەكان و بەتایبەتی باسی‬ ‫قەسابخانەیەك دەك��ات كە مانوو‬

‫دژی ئینگلیزەكان ئەنجامیدا بەسەربڕینیان كە وەك ئاماژەی‬ ‫بۆ كراوە ئەو قەسابخانەو كارەی مانو تا ئێستاش بابەتێكی‬ ‫كراوەیە لەنێوان هەردوو واڵتی بەریتانیاو هینددا‪.‬‬ ‫لە كۆتایی ئەو شۆڕشەداو پاش ملمالنێییەكی زۆرو‬ ‫نا بەرامبەری هێزو توانای سوپای شاژنی جانسی و‬ ‫هیندییەكان و بەهۆی سووكی و سادەیی چەكەكانیان‪،‬‬ ‫هەروەها پاش هێنانی سوپای پشتیوانی بۆ ئینگلیزەكان‬ ‫و گەمارۆدانی ئەو شارەی مانوو سوپاكەی شەڕیان‬ ‫تێدا دەكرد‪ ،‬دواجار مانوو دەكوژرێت و كۆتایی‬ ‫بە یاخیبوونەكەی دەهێندرێت‪ ،‬ئەوەی لەپاش ئەوە‬ ‫ماوەتەوە لە یادەوەری ئینگلیزەكانداو ئەو نووسەرو‬ ‫كەسایەتییانەی كە ئاگایان لە بەرخودانی‬ ‫مانیكارنیكا ش��اژن��ی جانسی‬ ‫هەبووە‪ ،‬لەنووسینەكانیاندا‬ ‫ئاماژەیان ب��ەوەك��ردووە كە‬ ‫الكشمی بای شاژنی جانسی‬ ‫یەكێك ب��ووە لە ئازاترین و‬ ‫ج��وان��ت��ری��ن س��ەرك��ردەك��ان��ی‬ ‫ه��ی��ن��د‪ ،‬ب��اس��ی ئ���ەوەی���ان‬ ‫ك���ردووە ك��ە بەئازایەتی‬ ‫خۆیی و زیرەكی و توانای‬ ‫سەربازی و جەنگاوەری‬ ‫خ���ۆی هیندییەكانی‬ ‫ه���ۆش���ی���ارك���ردەوە‬ ‫دژی چ��ەوس��ان��ەوەی‬ ‫ئینگلیزەكان‪.‬‬ ‫ی��ادەوەری��ی��ەك��ان��ی‬ ‫مانوو لەهیند‬ ‫ئ�����ەوەی ل���ە س���ەرچ���اوە‬ ‫مێژووییەكانی ه��ی��ن��دەوە باسی‬ ‫لێوەكراوە ئەوەیە‪ ،‬تا ئێستاش هیندییەكان‬ ‫ساڵیادی ئەو یاخیبوونەی كە مانو دەستیپێكرد‬ ‫لەهیندستاندا دەكرێتەوەو بەرز رادەگیرێت‪.‬‬ ‫هەروەها ئ��ەوان تا ئێستاش رێز لەناو و‬ ‫كەسایەتی الكشمی بای دەگ��رن‪ ،‬چونكە‬ ‫وەكو باس دەكرێت مەهاتما گاندی رابەری‬ ‫گ��ەورەی هیندییەكان درێژەپێدەری‬ ‫شۆڕش و یاخیبوونەكەی شاژنی‬ ‫جانسی بووەو ئەو كارە‬

‫تەواونەكراوەكانی مانو‬ ‫دەك��ات‪ ،‬لە هیندستاندا چەندین‬ ‫ت����ەواو‬ ‫پەیكەری تایبەت بە مانو دروستكراوە لەو شارانەی‬ ‫ئەو شۆڕشی تێدا كردووە‪ ،‬چەندین باخچەو هۆڵ‬ ‫و تەنانەت كۆلێژی زانكۆیی بەناوی ئەوەوە كراوەو‬ ‫رێزی لێدەگرن‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫فیلمی مانوو كەسایەتییەكانی‬ ‫ئێستا فیلمە مێژووییەكانی هیند‪ ،‬فیلمێكی بەناوی شاژنی جانسییەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەم فیلمە لە دوو بەشی چەند ئەڵقەیی پێكهاتووەو بەشێوەیەكی‬ ‫وردو هونەرییانە ئەو سەردەمەی هیندییەكان بۆ ئێستای هیندییەكان و‬ ‫جیهان دەگێڕێتەوەو بۆ زمانی عەرەبی و كوردی وەرگێڕدراوە‪ ،‬ئەم فیلمە‬ ‫سیناریۆكەی راجیش ماكشام نووسیویەتی و دەقەكەشی لەالیەن ئیال دونا‬ ‫پیدی‪ ،‬ماالفیكا ئیستانا‪ ،‬مایراج زایدی نووسراوەو دەرهێنەرەكەشی جێیندرا‬ ‫سریفستافاو دهارمیش شا یە‪.‬‬ ‫فیلمی مانو بە زمانی هیندی لە (‪ 18‬مانگی ‪ )2009 ،8‬نمایشكراوەو‬ ‫بەزمانی عەرەبیش لە (‪)2012/11/19‬دا‪ ،‬نمایشكراوە‪ ،‬فیلمی مانو لە (‪)520‬‬ ‫ئەڵقە پێكهاتووەو لەكاتی وەرگێڕانی بۆ زمانی عەرەبی كراوەتە دوو بەش‬ ‫و هەر بەشەو (‪ )70‬ئەڵقەیە‪.‬‬ ‫براتشی‪ :‬ئەشنوور كاوور‬

‫مۆتیبای‪ :‬گاریما ئەجمانی‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪18‬‬

‫كەسایەتییە دیارەكانی ناو فیلمەكە‬ ‫كەسایەتی مانو لەالیەن دوو كچە ئەكتەری هیندییەوە بەرجەستە‬ ‫دەكرێت‪ ،‬یەكەمیان‪ ،‬ئولكا گوپتا كە لە تەمەنی منداڵیدایەو وەكو مانو رۆڵ‬ ‫دەگێڕێت لەبەشی یەكەمی فیلمەكەدا‪ .‬دووەمیان لەالیەن كارتیكا سێنگەر‬ ‫كە لەبەشی دووەمدا دەردەكەوێت و بەناوی الكشمی بای‪ ،‬شاژنی جانسی‬ ‫رۆڵەكە بەرجەستە دەكات‪ ،‬ئەو كچەشی كە بە لەشفرۆش و سەماكەرەكە لە‬ ‫فیلمەكەدا رۆڵ بەرجەستە دەكات و عاشقێكی سەرسەختی پاشای جانسییەو‬ ‫سەرەتا هەموو هەوڵەكانی دژی مانو دەخاتەگەڕو دواتر دەبێتە خوشكی‬ ‫شاژن و هاوكارێكی باشی دەبێت‪ ،‬خانمە شۆخ و شەنگ و ئەكتەری هیندی‬ ‫گاریما ئەجمانی ئەو رۆڵە دەبینێ بەناوی مۆتیبای‪.‬‬ ‫مامۆستا تاتیا‪ ،‬وەك یەكێك لە جەنگاوەرە باشەكانی ئەوكاتی واڵتی‬ ‫بیتهۆرو مامۆستای مەشق و راهێنانەكانی مانو كە تا ئەوكاتەی مانو بەدەستی‬ ‫ئینگلیزەكان دەكوژرێت‪ ،‬لەگەڵیدا دەبێت و هاوكاری دەكات‪ ،‬ئەكتەری‬ ‫دیاری هیندی ئامیت پانچۆری‪ ،‬رۆڵەكە بەرجەستە دەكات‪ ،‬پاشای جانسی‪-‬‬ ‫یش گانگدهڕاو‪ ،‬ئەكتەری هیندی سامیر دێهارما دیهكاری‪ ،‬رۆڵ دەبینێ‪.‬‬ ‫خوشكە بچوكەكەی مانوش كە تا ئەوكاتەی لەالیەن مارشاڵەوە دەكوژرێت‪،‬‬ ‫مانو بەجێناهێڵێت‪ ،‬براتشى‪ ،‬ئەشنوور كاور‪ ،‬ئەو رۆڵە بەرجەستە دەكات‪،‬‬ ‫باوكی مانوش مۆرۆبانت ناوی راستەقینەی شایلێش داتارە‪.‬‬

‫ئا‪ /‬ساالر خواِرةحم‬

‫ئاری بابان‪:‬‬ ‫قسەم بەو كەسە وت كە پێشانگاكه‬ ‫دەكاتەوە‪ ،‬كەچی نەمزانی كە خۆم بووم!‬

‫* لەسااڵنی ن��ەوەدەك��ان��دا هاوڕێی‬ ‫هونەرمەندم « بەیان مانی» پێشانگایەكی‬ ‫تایبەتی لە شاری كەالر كردەوە‪ .‬هەمووكات‬ ‫پێمخۆش بووە هاوكاری كارەكانی بەیان‬ ‫بكەم‪ ،‬ئەو رۆژەی كە پێشانگاكەی تێدا‬ ‫دەكرایەوە مانگی تەممووز بوو‪ ،‬كاتی گەرما‬ ‫زۆرەك��ە‪ ،‬بڕیار وابوو لە كاتژمێر (‪)10‬وە‬ ‫پێشانگاكە بكرایەتەوە لە هۆڵی كتێبخانەی‬ ‫گشتی كەالر‪ ،‬میوانێكی زۆر هاتبوون و‬ ‫چاوەڕێی ئەوە بوون پێشانگاكە بەڕوویاندا‬ ‫بكر ێ��ت��ەوە‪ ،‬لەكاتی خ��ۆی زۆر الی��داو‬ ‫پێموتن بۆچی كردنەوەكە وا دواكەوت و‬ ‫لەتاو بێزاری گەرمای ئەو رۆژەو قسەم بەو‬ ‫كەسە وت كە پێشانگاكە دەكاتەوە‪ ،‬كەچی‬ ‫برادەران پێیانووتم ئەوەی كە پێشانگاكە‬ ‫دەكاتەوە خۆتی‪!..‬بەڕاستی زۆر ئیحراج‬ ‫بووم ئیتر راستەوخۆ پێشانگاكەم كردەوە‪.‬‬ ‫* لە سااڵنی راب���ردووداو لە شاری‬ ‫كەركوك كارمەند بووم (سااڵنی گرانییەكە‬ ‫ب��وو) هاوینان لەگەڵ هونەرمەندانی‬ ‫هاوڕێمدا دەچووین بۆ سەر زێی سیروان بۆ‬ ‫مەلەكردن‪ ،‬لەكاتێكدا كە ئێمە چووینە ناو‬ ‫ئاوەكەوە‪ ،‬پێمان سەیر بوو كە یەكێك لە‬ ‫برادەرەكانمان نایەوێ بێتە ناو ئاوەكەوەو‬ ‫ئ��ەوەن��دەی هەستیشمان پ��ێ كردبوو‬ ‫حەزی دەكرد مەلەش بكات‪ ،‬بەهەرحاڵ‬ ‫كە جلەكانی داكەندو هاتە ناو ئاوەكەوە‬ ‫بینیمان الفیتەیەكی هونەرمەندانی كردبوو‬ ‫بە شۆرتێكی درێژ‪ ،‬لە پێشەوەی شۆرتەكەش‬ ‫نووسرابوو بەخێرهاتنی میوانە بەڕێزەكان‬ ‫دەكەین‪ ،‬لە بەشی پشتەوەشی سەهمێك‬ ‫كرابوو‪ ،‬نووسرابوو هاتنەژوورەوە لێرەوە‬ ‫قەدەغەیە‪ ،‬بەڕاستی جگە لەوەی كە خۆی‬ ‫ئیحراج بوو‪ ،‬ئێمەش ئیحراج بووین كە‬ ‫ئەوەمان بینی‪.‬‬ ‫* هونەرمەندی شێوەكار‬

‫رێناس عارف‪:‬‬ ‫تا خۆم رزگار كرد تەواوی لەشم‬ ‫لە بۆیاخ هەڵكێشرا!‬

‫لە ساڵی (‪)2000‬دا‪ ،‬ئەوكات خوێندكاربووم لە كۆلێژی هونەر لەزانكۆی‬ ‫ریتفێلدی ئەمستەردام‪ ،‬سەرەتاكانی مانگی مەی بوو‪ ،‬هەوا زۆر خۆش بوو‪،‬‬ ‫لەڕۆژهەاڵتی هۆڵەندا سااڵنە فیستیڤاڵێكی گەورەی قوتابیان زانكۆی تڤێنتە‬ ‫لەشاری ئێنشخدە رێكدەخرا‪ ،‬كۆلێژەكانی هونەر لە ئەڵمانیاو بەلجیك و‬ ‫هۆڵەندا بەشداریان تێدا دەكرد‪ .‬ئەو ساڵە منیش جگە لە بەشداریكردنم لە‬ ‫پێشانگاكاندا ویستم بەكارێكی جیاواز بەشداری بكەم ئەویش تێكەاڵوكردنی‬ ‫هونەری شێوەكاری و پێرفۆرمانس و شانۆ بوو لەیەك نمایشدا‪.‬‬ ‫‪ « Combination Theater‬بەم هونەرە دەوترێت‪ :‬شانۆی پەیوەندییەكان‬ ‫ماوەی نمایشەكە تەنها (‪ )20‬خولەك بوو‪ ،‬منیش تابلۆیەكی گەورەم هێناو‬ ‫لەسەر شانۆكە دەستم كرد بە كێشانی‪ ،‬بەبوونی رووناكی و مۆسیقا‪ ،‬وێنەكە‬ ‫كە لە چەند هێڵێكی جاڵجاڵۆكەیی پێچاوپێچ پێكهاتبوو كە بەو پەلەپەلە‬ ‫دروست نەدەكرا‪ ،‬منیش بۆ ئەوەی كاتەكان پاشەكەوت بكەم لەپشت‬ ‫كەوالیسەكان هەستام بەكێشانی هێڵە سەرەكییەكان پاشان بە تیپێكی نایلۆنی‬ ‫رەش‪ ،‬هێڵەكانم داپۆشی و سەراپای تابلۆكەم كرد بەبۆیەی رەش‪ ،‬لەكاتی‬ ‫نمایشەكەدا وێنەی چەند فیگورێكم كێشا‪ ،‬سیدییەكی مۆسیقامدا بەكۆنترۆڵ‬ ‫كە دەبوو وەك باكگراوند لێ بدرایە‪ ،‬بەاڵم بەهەڵە لەجیاتی تراكی ژمارە‬ ‫(‪ )5‬كە مۆسیقایەكی خێرا بوو تراكی ژمارە (‪ )8‬یان لێدا كە مۆسیقایەكی خاو‬ ‫بوو‪ ،‬منیش دەبوو بەپێی ریتمی مۆسیقاكە بجوڵێمەوە بەخاوی نمایشەكە‬ ‫ئەنجام بدەم‪ ،‬جارجاریش دەستم بەرزئەكردەوە بۆ كۆنترۆڵ و بەدەست‬ ‫هێمام بۆ ژمارە (‪ )5‬دەكرد‪ ،‬بەاڵم كاكی كۆنترۆڵ مێش میوانی نەبوو‪ ،‬پاش‬ ‫ماوەیەك لە نمایش بە سلۆمۆشنی زۆرەملێ لەترسی ئەوەی كاتەكەم تەواو‬ ‫نەبێت‪ ،‬ناچار بەهەردوودەست وێنەم دەكێشا‪.‬‬ ‫لە چەند خولەكی كۆتایدا كاتی ئەوە هات تیپەكان لەقوماشەكە لێ‬ ‫بكەمەوە بۆ ئەوەی رەنگەكانی ژێرەوە دەربكەون‪ ،‬تیپەكان هێندە عەصل‬ ‫بوون «وەك دەڵێن» هەرچیم كرد بۆم لێ نەدەكرانەوە‪ ،‬بۆیاخەكانی سەر‬ ‫تابلۆكەش ئەوەندەی تر تیپەكەی چەسپ كردبوو بەخۆیەوە‪ ،‬ناچار ئەوەندەم‬ ‫راكێشا لەم هێنان و بردنەدا تابلۆكەو ستاندەكە قڵپبۆوە بەسەرمداو كەوتمە‬ ‫ژێرەوە‪ ،‬بینەرانیش لەسەرسامیدا چەپڵەیان لێدەداو وایان دەزانی نمایشەكە‬ ‫خۆی وایە‪ ،‬منیش كەوتبوومە دەست پێ جواڵن و لنگەفرتێ‪ .‬بەهەزار‬ ‫كولەمەرگی تا خۆم رزگار كرد تەواوی لەشم لە بۆیاخ هەڵكێشرابوو‪.‬‬ ‫بۆ بەیانی رۆژنامەنووسێكی رۆژنامەی فۆلكس كرانت لە گۆڤاری‬ ‫فیستیڤاڵەكەدا نووسیبووی‪ :‬رێناس نمایشێكی زیرەكانەی پێشكەش كردین‬ ‫و بەهەموو شێوەیەك سەرسامی كردین‪ ،‬بەاڵم فڕی نەبوو بە شانۆی‬ ‫پەیوەندیدارەوە‪.‬‬ ‫* هونەرمەندی بواری شێوەكاری‬

‫‪19‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫كامیان سەرنجڕاكێشترن‬

‫پیاوانی بااڵبەرز یان ژنانی كورتە بااڵ‪!..‬‬ ‫كچێك دەڵێت‪:‬‬ ‫حەزدەكەم خۆشەویستەكەم بااڵی‬ ‫لەخۆم بەرزتر بێت‬ ‫كوڕێكی بااڵ كورت‪:‬‬ ‫حەز دەكەم ئەو كچەی دەیكەمە هاوسەری‬ ‫خۆم‪ ،‬بااڵی لەخۆم بەرزتر نەبێ‬ ‫كوڕێكی بااڵ درێژ‪:‬‬ ‫یەكێك لە مەرجی هاوسەرگیریم‬ ‫بااڵبەرزییە‪ ،‬چونكە بەخێزانی‬ ‫هەموومان بااڵمان بەرزە‬ ‫كچێكی تر‪:‬‬ ‫ئەگەر پیاوان بااڵیان بەرزتر بێت لە‬ ‫ژنان‪ ،‬ژنان زیاتر هەست بەدڵنیایی‬ ‫دەكەن‬ ‫توێژینەوەكان ئەوە دەسەلمێنن كە پیاوانی‬ ‫بااڵبەرز زۆرتر سەرنجی ئافرەتان بۆالی خۆیان‬ ‫رادەكێشن‪ ،‬لەالیەكی تریشەوە ژنانی بااڵ كورت‬ ‫بەكەسێكی نەرمونیان و ناسكتر باس دەكرێن‬ ‫و دەردەك��ەون‪ ،‬هەروەها توێژەرەوان ئەوەشیان‬ ‫روونكردۆتەوە كە پیاوانی بااڵبەرز زیاتر كاریگەرترو‬ ‫سەرنجڕاكێشترن لەالی ژنان و هەلی بەدەستهێنانی‬ ‫هاوسەری گونجاویشیان زۆرترە‪.‬‬ ‫لە كۆمەڵگەی كوردیشدا رای جیاواز لەسەر بااڵبەرزی‬ ‫و بااڵ كورتی هەیە‪ ،‬چ پیاوان بن یان ژنان‪ ،‬دەربارەی‬ ‫ئەم بااڵ بەرزی و بااڵ كورتییە «كەپر» راپۆرتێكی‬ ‫بۆ ئامادە كردوون‪.‬‬

‫راپۆتی‪ :‬تاژان جەزا‪ -‬بڕوا عوسمان‬ ‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪20‬‬

‫رۆیشتین بەڕێگادا شێوەیەكی جوانمان هەبێت‪.‬‬ ‫توێژینەوەكانیش ئەوە دەسەلمێنن كە پیاوانی درێژو‬ ‫ژنانی كورت‪ ،‬باشترینن لە گەشەپێدانی پڕۆسەی هاوسەریدا‪،‬‬ ‫هەروەك چۆن توێژەرەوە بەریتانییەكانیش توێژینەوەیان لەسەر‬ ‫(‪ )10‬هەزار هاوسەر ئەنجامداوە تا گەیشتوونەتە‬ ‫ئەو ئەنجامە‪.‬‬

‫دروستبوونی كەشێكی رۆمانسی‬ ‫بڕیار عەلی‪ ،‬تەمەن (‪ )27‬ساڵ‪ ،‬بااڵی (‪175‬سم) دەبێت‪،‬‬ ‫بەپێكەنینەوە بۆمان دواو وتی‪ :‬حەزدەكەم ئەو كچەی كە‬ ‫دەیكەمە هاوسەرم بااڵی كەمێك لەخۆم نزمتر بێت‪ ،‬بەو‬ ‫مانایەش نا كە لەزۆر رووەوە خۆم لەو بەگەورەتر‬ ‫بزانم‪.‬‬ ‫بڕیار بۆیە حەزی بەوەیە كە بااڵی ئەو كچەی‬ ‫هەڵیدەبژێرێ و دەیكاتە هاوسەری‪ ،‬نزمتر بێ «حەزدەكەم ئەو‬ ‫لەخۆی‪ ،‬بەوە گوزارشتی لێ كرد لەكاتێكدا گەر كچەی كە دەیكەمە‬ ‫ئەو بیەوێت سەر بكاتە سەر سنگی بە ئاسانی‬ ‫سەر دەكاتە سەر سنگی و بەوەش بەوتەی بڕیار هاوسەرم بااڵی‬ ‫كەشێكی رۆمانسی بۆ ه��ەردووالی��ان دروست كەمێك لەخۆم‬ ‫دەبێت‪!..‬‬ ‫نزمتر بێت»‬ ‫نەرمونیانیان دەردەكەوێت‬ ‫توێژینەوەیەك كە لەواڵتی بەریتانیا بە‬ ‫ئەنجامگەیەندراوە‪ ،‬ئەوەی دەرخستووە كە ژنانی‬ ‫بااڵ كورت زیاتر سەرنجڕاكێشن لەالی پیاوان‬ ‫و زیاتریش توانای بەدەستهێنانی پەیوەندییەكی‬ ‫سەركەوتوویان هەیە لەگەڵ هاوسەرەكانیاندا‪،‬‬ ‫هەروەها توێژەرەوان ئەوەشیان ئاشكرا كردووە‬ ‫ئەو ژنانەی كە بااڵیان لەنێوان (‪ 151‬بۆ ‪ 155‬سم)‬ ‫دای��ە‪ ،‬زیاتر مەیلی شووكردن و منداڵبوونیان‬ ‫هەیە‪ ،‬هەروەك چۆن جوان حەسەن‪-‬ی تەمەن‬ ‫(‪ )28‬ساڵ‪ ،‬دەڵێت‪ :‬حەزدەكەم خۆشەویستەكەم‬ ‫بااڵی لەخۆم بەرزتر بێت‪.‬‬ ‫بااڵی جوان (‪ 156‬سم‌)ە‪ ،‬بەبۆچوونی ئەو‬ ‫ئەگەر پیاوان بااڵیان بەرزتر بێت زیاتر رێكیان‬ ‫پێوە دیار دەبێت لەگەڵ هاوسەرەكانیاندا‪ ،‬بەوتەی‬ ‫جوان ژنانیش زیاتر ناسكی و نەرمونیانییەكەیان‬ ‫دەردەكەوێت ئەگەر بااڵیان لەپیاو نزمتر بێت‪.‬‬

‫«ئەوەی دوو‬ ‫كەس پێكەوە‬ ‫دەبەستێتەوە‬ ‫خۆشەویستییە نەك‬ ‫بااڵ»‬

‫مەرجی هەیە بۆ هاوسەرگیریی‬ ‫ئ��االن رەئ��وف‪-‬ی تەمەن (‪ )22‬س��اڵ‪ ،‬بااڵی‬ ‫(‪ 186‬س���م)ەو م��ەرج��ی ب��ۆ ه��اوس��ەری هەیەو‬ ‫دەڵێت‪ :‬مەرجی هاوسەرگیریم بااڵبەرزییە‪ ،‬چونكە‬ ‫بەخێزانيی هەموومان بااڵمان ب��ەرزە‪ ،‬باوكیشم‬ ‫دەڵێت‪ :‬دەبێت بووكەكەم بااڵی بەرزبێت‪ .‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەشدا خانمی كورتەبااڵ زوو پیردەبن و جوانی‬ ‫لەشیان نامێنێت‪ ،‬چونكە پێكهاتەی ژن و پیاوی‬ ‫كۆمەڵگەی ئێمە بەشێوەیەكە كە دەچنە قۆناغی‬ ‫هاوسەرییەوە قەڵەو دەب��ن‪ ،‬ئەمەش بۆ كورتە‬ ‫بااڵكان ناشرینە‪.‬‬ ‫جوان حەسەن‪ ،‬هاتەوە ناو باسەكەو ئاماژەی‬ ‫بەوەدا ئەگەر پیاو بااڵی بەزرتر بێت لە ژنان‪ ،‬ژنان‬ ‫زیاتر هەست بەدڵنیایی دەكەن و ئارامتر دەبن‪.‬‬ ‫جوان دەڵێ‪ :‬گریمان ئەو كوڕەی دەبێتە هاوسەرم‬ ‫بااڵی لەمن كورت تر بوو‪ ،‬ئەوە بەدڵنیاییەوە‬ ‫خۆشەویستیمان جێگەی درێژی و كورتی بااڵمان‬ ‫پڕدەكاتەوەو هەست بەوە ناكەین كە كێ لەكێ‬ ‫بەرزترە‪.‬‬

‫«زانایان ئەوەیان‬ ‫ئاشكرا كردووە كە‬ ‫ژنانی بااڵ كورت‬ ‫بەرزترین پێاڵوی بۆ دەكڕم‬ ‫راستی تەمەنیان‬ ‫ئاكام سەاڵح‪ ،‬بڕوایەكی تازەی خۆی دركاند كە‬ ‫دەرناكەوێت»‬ ‫ئەگەر ئەو كچەی دەیكاتە هاوسەری خۆی بااڵی‬

‫شتە رووكارییەكان‬ ‫زانایانیش ئاماژەیان بەوەداوە كە ژنانی بااڵ كورت پێكهاتەی‬ ‫لەشیان پێچەوانەی هەست و توانای بەهێزی پیاوانە‪ ،‬ئەوەش‬ ‫بۆ دەستگرتن بەسەر زۆرێك لەو پێكهاتانەی كە جەستەی‬ ‫ژنانی لێ پێكدێت ئاسانترە‪ ،‬هەروەها زانایان ئەوەشیان ئاشكرا‬ ‫كردووە كە ژنانی بااڵ كورت راستی تەمەنیان دەرناكەوێت و‬ ‫هەردەم لەبارێكی چاالكیشدان‪.‬‬ ‫بڕیار عەلی‪ ،‬جارێكیتر هاتەوە ناو گفتوگۆكەو دەربارەی‬ ‫پەیوەستبوونی دووكەس پێكەوە‪ ،‬پێیوابوو ئەوەی دوو كەس‬ ‫پێكەوە دەبەستێتەوە خۆشەویستییە نەك بااڵ‪ ،‬بەوتەی ئەو‬ ‫بااڵبەرزی و بااڵ كورتی دەچێتە نێو شتە رووكارییەكانەوە‪.‬‬ ‫بااڵی لەخۆمەوە نزیك بێت‬ ‫كوڕانی بااڵ كورتیش هەر چەندە بااڵیان كورت بێت‪ ،‬حەز‬ ‫دەكەن ئەو كچانەی دەیانكەنە هاوسەری خۆیان‪ ،‬بااڵیان لە‬ ‫خۆیان بچوكتر بێت! ئاكام سەاڵح‪-‬ی تەمەن (‪ )29‬ساڵ‪ ،‬بااڵی‬ ‫(‪ 165‬سم)ە‪ ،‬حەز دەكات بااڵی ئەو كچەی دەیكاتە هاوسەری‬ ‫خۆی‪ ،‬بااڵی لەخۆی بەرزتر نەبێ و لە بااڵی خۆیەوە نزیك‬ ‫بێت‪ ،‬بەڕای ئەو ئەگەر بااڵی لەخۆی بەرزتر بێت جوان نییە‪.‬‬ ‫بەزەردەخەنەیەكەوە ئەوەی وت‪ :‬دەمەوێت كە بەیەكەوە‬

‫زۆر لەو بەرزتر بێت دەبنە ژمارە (دە)و ئەوەش‬ ‫وادەكات كە ناڕێكی لەشێوەیاندا دروست ببێت‪.‬‬ ‫ئاالن رەئوف‪-‬یش بەبێ ئەوەی بیشارێتەوە جوانی ژنانی‬ ‫لە بااڵیاندا بینییەوە‪ ،‬ئاالن ئەگەرێكی دانا ئەگەر ژنەكەی بااڵی‬ ‫كورت بێت‪ ،‬ئەم بەرزترین پێاڵوی بۆ دەكڕێت‪ ،‬بەاڵم هەوڵیش‬ ‫دەدات ئەگەر بیری لە ژنهێنان ك��ردەوە ژنێكی بااڵ بەرز‬ ‫بهێنێت‪ .‬ئاالن راشكاوانەو بەبێ ئەوەی‪ ،‬ئەوەی لە ناخیایەتی‬ ‫بیشارێتەوە وتی‪ :‬ئەگەر ژنەكەم كەسێكی بااڵبەرز نەبوو‪ ،‬ئەوا‬ ‫داوای لێدەكەم ئەوكاتانەی كە پێكەوە دەچینە دەرەوە پێاڵوی‬ ‫بەرز لەپێ بكات بۆ ئەوەی بااڵمان نزیك بێتەوە لەئاستی‬ ‫یەكتر‪.‬‬

‫چیان وت؟‬ ‫هەندێك لەو كەسانەی بیروبۆچوونیان بۆ «كەپر» دەربڕی‪،‬‬ ‫پێیانوابوو خۆشەویستی لە نێوان كچ و كوڕێكدا‪ ،‬بیانەوێت‬ ‫بچنە قۆناغی هاوسەرگیرییەوە‪ ،‬بە پلەی یەكەم دێت و ئەو‬ ‫بۆشاییەیان بۆ پڕدەكاتەوە كە كامیان لەوی تر بااڵی بەرزترە‪.‬‬ ‫هەندێكی تریشیان بەبێ ئەوەی بیشارنەوە بااڵبەرزیان‬ ‫بە یەكێك لە مەرجە سەرەكییەكانیان دەزان���ی‪ .‬كڕینی‬ ‫پێاڵوی بەرزیش یەكێك لەو چارەسەرانە بوو كە هەندێكیان‬ ‫خستیانەڕوو ئەگەر هاتوو ژنەكانیان بااڵیان لە خۆیان كورت‬ ‫تر بوو‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫پێیوایە لە سینەمادا لەسەرەتای رێگادایەو دڵنیاشە لە داهاتوودا‬ ‫پەیامی خۆی بەجوانی دەگەیەنێت‬

‫شیالن سەعدی‪،‬‬

‫سینەماكارە بزێوەكەی شاری مەهاباد‪:‬‬

‫هونەری سینەما‪ ،‬ساوایە لە‬ ‫كوردستاندا‬ ‫تا ئێستا لەالیەن شوێنی حكومییەوە‬ ‫هاوكاری نەكراوم و بە فەرمیش‬ ‫داوای هاوكاریم لەالیەنی‬ ‫حكومی نەكردووە‬

‫س��ی��ن��ەم��ا ی��ەك��ێ��ك��ە ل��ەو‬ ‫ه��ون��ەران��ەی ك��ە ل��ە جیهاندا‬ ‫گرنگی و تایبەتمەندی خۆی‬ ‫هەیە‪ ،‬ب��ەاڵم لە كوردستاندا‬ ‫ئەم هونەرە ئەگەرچی سااڵنێكە‬ ‫ك��اری تێدا دەكرێت‪ ،‬ب��ەاڵم هێشتا‬ ‫لە سەرەتای رێگەكەدایەو خۆشبەختانە لە‬ ‫ئێستاشدا كۆمەڵێك هەوڵی باش لە ئارادان بۆ‬ ‫گەشەسەندنی ئەم هونەرە‪.‬‬ ‫لەم نێوەندەشدا دەبینین جیا لە پیاوان ژنانیش‬ ‫سەرقاڵی كاری سینەمان‪ .‬شیالن سەعدی‪ ،‬یەكێك‬ ‫لەژنە سینەماكارە كوردەكانی رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستان و لەو رووەوە كۆمەڵێك كاری‬ ‫لەو بوارەدا بەرهەمهێناوەو لە دیمانەیەكيدا‬ ‫لەگەڵ «كەپر» سەرنج و رەخنەكانی لەسەر‬ ‫هونەری سینەما دەخاتەڕوو‪.‬‬ ‫سازدانی‪ : :‬زانا حەمە غەریب‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪22‬‬

‫* كاركردن لەبواری سینەمادا وەك دەزانین‬ ‫كارێكی ئاسان نییە‪ ،‬جەنابتان وەك ژنێك چۆن‬ ‫ئەو بوارەتان هەڵبژاردووە‪ ،‬ئایا ئاستەنگی زۆرتان‬ ‫نەهاتۆتەڕێ‌؟‬ ‫ كاركردن لە سینەمادا زۆر قورسەو پێویستی بە‬‫ئامادەكاری و بەدواكەوتنی زۆر هەیە‪ .‬رەنگە بەهۆی‬ ‫ئەو روانگەیەی كە كۆمەڵگاكەمان بە ژنانی داوە كە‬ ‫هەندێك ئیش بۆ ژنان دەست نادەن بەتایبەتیش‬ ‫ئەو ئیشانەی كە لەبواری هونەردا بن‪ ،‬ئەوەندەیتر‬ ‫كاری سینەمای لەبەردەم ژناندا قورس كردووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی راستی بێت‪ ،‬من بۆ خۆم تا ئێستا لەالیەن‬ ‫دەوروپشتمەوە زۆر هاریكاری كراوم و گرفتێكم لەو‬ ‫رووەوە نەبووە‪.‬‬ ‫* تاچەند توانیوتە ئەو پەیامە بگەیەنیت كە‬ ‫مەبەستتە لەڕێگەی سینەماوە؟‬ ‫ من لەسەرەتای رێگادام و هەموو هەوڵم بۆ‬‫ئەوەیە كە پەیامی خۆم بەجوانی بگەیەنم‪ ،‬دڵنیام‬ ‫لە داهاتوودا ئەو پەیامە جوانەی خۆم دەگەیەنم و‬ ‫سینەماكاریش لەڕێی كامێراو ئەكتەرەكانیەوە دەتوانێت‬ ‫ئەوەی مەبەستێتی بیخاتە بەرچاوی كۆمەڵگا‪.‬‬ ‫* بۆچی ژنان بە بەراورد بە پیاوان كەمتر كار‬ ‫دەكەن لەبواری سینەمادا‪ ،‬دەتوانیت هۆكارەكەیم بۆ‬ ‫روونبكەیەتەوە؟‬ ‫ لە كۆمەڵگای كوردیدا هێشتا ژنان لەزۆربەی‬‫بوارەكاندا بە تەواوی نەهاتووەتە گۆڕەپان و یەك لە‬ ‫هۆكارەكانی ئەوەیە سینەما خۆی ساوایە لە كوردستان‪،‬‬ ‫هۆكارێكی تریشی ئەوەیە بەهۆی روانگەیەكی هەڵەو‬ ‫كۆن سەبارەت بە سینەما‪ ،‬هێشتا ئەو تابۆیە بەتەواوی‬ ‫نەشكاوەو من دڵنیام لە داهاتوویەكی نزیكدا لەڕادەی‬ ‫پەنجەكانی دەست تێدەپەڕن‪.‬‬ ‫* تاچەند حكومەت مەبەستم لە حكومەتی‬ ‫ئێرانە‪ ،‬هاوكارت بووە لە كارەكانتدا‪ ،‬پێمخۆشە‬ ‫راشكاوانە سەرنجی خۆت دەرببڕیت لەسەر هاوكاری‬ ‫كردن و نەكردنی حكومەتی هەرێمی كوردستانیش‬ ‫بە سینەماكاران؟‬ ‫ م��ن ل��ەالی��ەن ب��رادەران��ی‬‫خۆمەوە زۆر هاریكاری دەكرێم‪،‬‬ ‫بەاڵم تا ئێستا لەالیەن شوێنی‬ ‫هاریكاری‬ ‫حكومییەوە‬ ‫ن���ەك���راوم‪ ،‬ئ��ەوەش��م‬ ‫لەبیرنەچێت تا ئێستا‬ ‫بە فەرمی داوای‬ ‫ه���اوك���اری���م‬ ‫ل��ەالی��ەن��ی‬ ‫حكو می‬

‫نەكردووە‪ ،‬پێموایە حكومەتی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫پاڵپشت و هاوكاری سینەماكارانی كورد بووە‪.‬‬ ‫* لە ئێستا ئاست و پێگەی سینەمای‬ ‫كوردی چۆن دەبینیت؟‬ ‫ م��اوەی چەند ساڵێكی زۆرە لە‬‫ئێراندا‪ ،‬فیلمی كوردی پێگەی تایبەتی خۆی‬ ‫هەیەو لە گەورەترین و گرنگترین فیستیڤاڵی‬ ‫ئێراندا واتا فیستیڤاڵی تاراندا‪ ،‬پێگەی تایبەتی خۆی‬ ‫هەیە‪ .‬لە واڵتانی تریش فیلمە كوردییەكان پێگەیەكی‬ ‫باشیان هەیەو هەرچەند كوردستان واڵتێكی سەربەخۆ‬ ‫نییە‪ ،‬بەاڵم فیلمی كوردی پێناسەیەو بینەری تایبەتی‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫* پڕۆژەی نوێت چییەو لەبواری سینەمادا؟‬ ‫ ئێستا سیناریۆیەكم هەیە بۆ كورتە فیلمێك‬‫كە لە كورتە چیرۆكێكم وەرگرتووەو ئەگەر بگونجێ‬ ‫لە باشوری كوردستان دروستی دەكەم و هەروەها‬ ‫بیرۆكەی فیلمێكی دۆكیۆمێنتیشم هەیە كە دەمەوێ‬ ‫لە كوردستانی رۆژهەاڵت دروستی بكەم‪ .‬من جگە‬ ‫لە سینەما كاری فۆتۆگرافەریش دەكەم و تا ئێستا‬ ‫(‪ )4‬پێشانگام كردۆتەوە كە یەك لەوانە لە شاری‬ ‫هەولێر بووە‪.‬‬ ‫پڕۆفایل‬ ‫* شیالن س��ەع��دی‪ ،‬یەكێك لەژنە‬ ‫سینەماكارە ك��وردەك��ان��ی رۆژه��ەاڵت��ی‬ ‫كوردستانه‪.‬‬ ‫* لە ساڵی (‪)1980‬دا‪ ،‬لەشاری مەهاباد لە‬ ‫دایكبووە‪.‬‬ ‫* سەرەتای فێربوون و ئاشنابوونی بەبواری‬ ‫سینەماو فۆتۆگرافەری لەكۆڕی سینەمای الوانی شاری‬ ‫مەهابادەوە دەست پێدەكات‪.‬‬ ‫* بڕوانامەی بەكالریۆسی سینەمای لە تاران‬ ‫وەرگرتووە‪.‬‬ ‫* تائێستا (‪ )4‬كورتە فیلم و (‪ )7‬دۆكیۆمێنتی‬ ‫تەلەفزیۆنی و (‪ )3‬دۆكیۆمێنتی‬ ‫سەربەخۆی دروستكردووە‪.‬‬ ‫* تا ئێستا (‪ )4‬پێشانگای‬ ‫فۆتۆگرافەری كردۆتەوەو‬ ‫ی���ەك���ێ���ك ل���ەو‬ ‫پێشا نگا یا نە‬ ‫ل���ە ش���اری‬ ‫ه��ەول��ێ��ر‬ ‫بووە‪.‬‬

‫پ��اش ئ��ەوەی لە یەكێك لە‬ ‫كەناڵەكانی راگەیاندنەوە‪ ،‬هەواڵی‬ ‫ئەوە باڵوكرایەوە كە گوایا‬ ‫دەره��ێ��ن��ەری ن���اودار‬ ‫بەهمەنی قوبادی‪،‬‬ ‫ب��ەن��ی��ازە فیلمێكی‬ ‫سینەمایی لەسەر‬ ‫م��رۆڤ��ی نیاندەرتاڵ‬ ‫لە كوردستان بەرهەم‬ ‫بهێنێت‪ ،‬بەاڵم هونەرمەندی ناوبراو‬ ‫ئەو هەواڵەی رەتكردۆتەوەو ئەوەی‬ ‫راگەیاندووە كە ئەو هەواڵە دوورە‬ ‫ل��ەڕاس��ت��ی��ی��ەوەو ئ��ەو وێنەیەشی‬ ‫لەئەشكەوتی شانەدەر بۆ ئەو هەواڵە‬ ‫دانراوە‪ ،‬سەردانی بەهمەنی قوبادی‬ ‫بووە لە چەند ساڵی راب��ردوودا بۆ‬ ‫ئەو ئەشكەوتە‪.‬‬ ‫ ‬ ‫بەپێی ئ��ەو ه��ەوااڵن��ەی كە‬ ‫لەچەند كەناڵێكی راگەیاندنەوە‬ ‫ب�ڵاوك��راوەت��ەوەو لەهەمانكاتیشدا‬ ‫پشتڕاستكراوەتەوە‪ ،‬هونەرمەند‬ ‫گ���ۆران‪-‬ی ئینزیبات كە‬ ‫گۆرانیبێژێكی میللی‬ ‫ش���اری سلێمانییە‪،‬‬ ‫لەدواین هەڵبژاردنە‬ ‫ن��اوخ��ۆی��ی��ەك��ان��ی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕاندا‪،‬‬ ‫دەبێتە ركابەری هەریەكە‬ ‫لە مستەفا ئەحمەدو ئەحمەد جۆاڵ‪،‬‬ ‫لە ئەنجامی ئەو هەڵبژاردنەشدا‬ ‫گۆرانی دەنگخۆش لەهەریەكە لە‬ ‫مستەفا ئەحمەدو ئەحمەد جۆاڵ‪،‬‬ ‫دەن��گ زی��ات��ر بەدەستدەهێنێ و‬ ‫دەبێتە سەرۆكی رایەڵەی هونەری‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان‪.‬‬ ‫پاش باڵوبوونەوەی وێنەیەكی‬ ‫پ��������ەرواز ح��س��ێ��ن‪-‬ی‬ ‫بەشداربووی بەرنامەی‬ ‫(ئ��ەرەب ئایدڵ) كە‬ ‫فرمێسكی چاوەكانی‬ ‫دەس��ڕێ��ت‪ ،‬قسەو‬ ‫لێكدانەوەی جیاوازی‬ ‫ل���ێ���دەك���ەوێ���ت���ەوەو‬ ‫پ���ڕوپ���اگ���ەن���دەی زۆری‬ ‫لەبارەوە كرا‪ ،‬هەر لەبەرنامەكەدا‬ ‫پاش ئەوەی ئەحالم لێی دەپرسێ‪:‬‬ ‫ب��ۆچ��ی دەگ������ری‪ .‬پ���ەروازی���ش‬ ‫پێی دەڵ���ێ‪ :‬هیچ نییە‪ .‬ب��ەاڵم‬ ‫پێشكەشكاری بەرنامەكە ئەحمەد‬ ‫فەهمی راستییەكەی وت و ئاماژەی‬ ‫بەوەكرد پەرواز پاش ئەوەی گۆرانی‬ ‫هاوسەری رۆیشتەوە بۆ كوردستان‬ ‫پەرواز بێزار بووەو گریاوە‪.‬‬

‫‪23‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫ئەو جەڕاحەی لەپێناو خزمەتكردنی خەڵكدا ماندوو نابێ‪..‬‬

‫بابەكر وەتمانی جەڕاح‬ ‫هەتا ئێستا چارەسەری بۆ نزیكەی (‪ )10‬هەزار‬ ‫كەس لە كوردو عەرەب و فارس كردووە‬ ‫«زیاتر لە (‪ )20‬ساڵە بەردەوام كاری چاككردنەوەی شكاوی‬ ‫ئێسقان و راستكردنەوەی دەمارەكان دەكەم»‬ ‫سازدانی‪ :‬عومەر ئیسماعیل مارف‬ ‫خاوەن بەهرەكان‬ ‫زۆرن ئەو كەسانەی خ��اوەن بەهرەو پیشەی جیاجیان و‬ ‫لەپێناو خزمەتكردنی هەموو كەسێكدا ئەو بەهرەو پیشەیە‬ ‫دەخ��ەن��ەك��ار‪ ،‬زۆرێ��ك ل��ەو كەسانەی فێری پیشەكە ب��وون و‬ ‫ف��ێ��ری ئ��ەو‬ ‫بوونەتە كەسی ش��ارەزا‪ ،‬هەر لە خۆیانەوە‬ ‫و‬ ‫پیشەیە ن��ەب��وون‪ ،‬هەیانە لە باوك‬ ‫ك��ەس��ە ن��زی��ك��ەك��ان��ی��ەوە ب��ۆی��ان‬ ‫م��اوەت��ەوەو هەشیانە ل��ەدوای‬ ‫قاڵبوون وەكو شاگردو بەردەست‬ ‫فێربوون‪ ،‬زۆرێكیتریشیان هەر‬ ‫بەبێ ئەوەی كەسێكیدی فێری‬ ‫ك��ردب��ن‪ ،‬ئ��ەو ب��ەه��رەی��ەی��ان‬ ‫وەرگ���رت���ووەو ئ��ەوان��ی��ش بێ‬ ‫ئ���ەوەی كەمتەرخەمی تێدا‬ ‫بنووێنن ئەو بەهرەیەیان‬ ‫خ��س��ت��ووەت��ە خ��زم��ەت‬ ‫زۆرترین كەسەوە‪.‬‬ ‫هەیانە پزیشكی‬ ‫میللییەو نەخۆشییەكانی‬ ‫چ��او چ��اك��دەك��ات��ەوە‪،‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪24‬‬

‫هەیانە بە تیشكی چاو بەردی گورچیلە ورد دەكات‪ ،‬هەیانە كلس و‬ ‫خڵتەی چاو بەشێوەیەكی سەرسوڕهێنەرو ئاسان دەتەكێنێ‪ ،‬هەیانە‬ ‫برین و زیپكەو پەڵە چارەسەر دەكات‪ ،‬هەیانە جەڕاحی ئێسقانەو‬ ‫شكاوی سەدان كەسی چارەسەر كردووە‪ .‬بابەكر وەتمان رەسوڵ‬ ‫یان بابەكر ئاغای جەڕاح‪ ،‬یەكێكە لەو پزیشكە میللیانەی شارەزایە‬ ‫لە چاككردنەوەی شكاویداو لەم چاوپێكەوتنەی كە لەگەڵیدا بە‬ ‫ئەنجامگەیەندراوە باس لە پیشەی جەڕاحییەكەی دەكات‪..‬‬ ‫‪ 20‬ساڵە پزیشكی میللییە‬ ‫بابەكر لە ساڵی (‪)1966‬دا‪ ،‬لە گوندی (چۆمی كانیان)‬ ‫ی باشووری خۆرئاوای ش��اری ق��ەاڵدزێ لەدایكبووە‪،‬‬ ‫ناوبراو سەر بەهۆزی میراودەلی ناوچەی پشدەرە‪.‬‬ ‫پیاوێكی رووخۆش و خوێن شیرینەو هەمیشە دەم‬ ‫بەپێكەنینە‪ ،‬بێبەرییە لەتوڕەبوون و دڵشكاندنی‬ ‫خەڵك‪ .‬كەسێكی زۆر خواناس و راستگۆیە‪.‬‬ ‫بابەكر ئاغا یەكێكە لە كەسایەتییە‬ ‫م������رۆڤ دۆس������ت و‬ ‫خێرخوازە دیارەكانی‬ ‫ناوچەكە‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫الی دان��ی��ش��ت��وان��ی‬

‫«لە بەرامبەر ئەو هەموو خەڵكە زۆرەدا بەهیچ شێوەیەك داوای پارە لەكەس ناكەم»‬

‫ق���ەاڵدزێ و پ��ش��دەر بەگشتی‪ ،‬خ��اوەن��ی رێ��زو‬ ‫خۆشەویستییەكی زۆرە‪ .‬بەبێ ئ���ەوەی هیچ‬ ‫بڕوانامەیەكی هەبێت لەو بوارەدا زیاتر لە (‪)20‬‬ ‫ساڵە بەردەوام كاری چاككردنەوەی شكاوی ئێسقان‬ ‫و راستكردنەوەی دەمارەكان دەكات‪ ،‬هەرچەندە لە‬ ‫بەرامبەردا زۆرجار رووبەڕووی گلەیی و رەخنەی‬ ‫چەند پزیشكێكی پسپۆڕی ش��ارەك��ەو خەڵكانی‬ ‫شارەزای بوارەكە بووەتەوە‪ ،‬بەاڵم سەرەڕای ئەوەش‬ ‫بەردەوام ماڵەكەی جمەی دێت لە كەسی نەخۆش‬ ‫كە لەشارو شارۆچكەكانی كوردستانەوە سەردانی‬ ‫دەك��ەن‪ .‬هەربۆیەش بووەتە جێگای رەزامەندی‬ ‫بەشێكی زۆر لەخەڵكی‪.‬‬ ‫بۆ چارەسەر كوردو عەرەب و فارس رووی‬ ‫تێدەكەن!‬ ‫پێشتر هیچ كەسێك لە خێزان و بنەماڵەكەیان‬ ‫ئەو ك��ارەی نەكردووە‪ ،‬تەنها خۆی لەسەردەمی‬ ‫گەنجییەوە خولیای ئەو كارە بووە‪ ،‬سەرەڕای ئەوەی‬ ‫بڕوانامەی شەشی سەرەتایی هەیەو بەبێ ئەوەی‬ ‫لە هیچ كەسێكەوە فێربووبێت خوا ئەو بەهرەیەی‬ ‫پێبەخشیووە‪ ،‬تەنها بەپێی زانیاری و ئەزموونی‬ ‫چەند ساڵەی خۆی ئیش لەسەر شكاوی و دەمارو‬ ‫فەقەرات دەك��ات‪ ،‬هەربۆیە لەئێستادا زیاتر لە‬ ‫(‪ )20‬ساڵە بە بەردەوامی كاری جەراحی دەكات‪.‬‬ ‫ل��ەدرێ��ژەی قسەكانیدا ئاغا وت��ی‪ :‬لەناوچەكانی‬ ‫پشدەرو بیتوێن و شارەكانی سلێمانی و هەولێرو‬ ‫ئاكرێ و هەتا سەردەشتی خۆرهەاڵتی كوردستان‪-‬‬ ‫یشەوە بەردەوام خەڵك سەردانم دەكەن‪ ،‬چەندین‬ ‫دكتۆرو بەرپرسی حزبی و حكومیم چاككردۆتەوە‪،‬‬ ‫رۆژانە زیاتر لەپەنجا كەس سەردانم دەكەن‪ ،‬هەتا‬ ‫ئێستا نزیكەی (‪ )10‬هەزار كەس لە كوردو عەرەب و‬ ‫فارس بە مەبەستی چارەسەركردنی شكاوی ئێسقان‬ ‫و راستكردنەوەی دەمارەكانیان سەردانیان كردوم‪.‬‬

‫كردبێت و وێنەیەك لە تیشك (ئەشعە)ی بۆ‬ ‫گیرابێت‪ ،‬ئینجا لەسەر ئەشیعەكە چارەسەری‬ ‫ج���ۆری شكاوییەكە دەك���ات‪ .‬ئ��ەوان��ەی كە‬ ‫بتوانێت چارەسەریان بۆ بكات دواتر چەند‬ ‫رێنماییەك و مەشقێكیان بۆ دادەنێت‪.‬‬ ‫دەرب��ارەی ئەو هەموو قەرەباڵغییە‬ ‫ب��ەردەوام��ەی لەسەر خێزانەكەیان‬ ‫دروس��ت��ب��ووە‪ ،‬ل��ەس��ەر ئ��ەرك��ی خۆی‬ ‫بەبڕی (‪ )15‬هەزار دۆالر‪ ،‬لەناو حەوشەی‬ ‫خانووەكەیداو لەپێناو زیاتر خزمەتكردنی‬ ‫خەڵكدا دوو ژووری وەكو نۆرینگە بۆ كارەكەی‬ ‫دروستكردووە‪.‬‬ ‫ئەوەی جێگای سەرسوڕمان و هەڵوەستە‬ ‫لەسەركردنە‪ ،‬بابەكر ئاغا لە بەرامبەر ئەو هەموو‬ ‫خەڵكە زۆرەدا بەهیچ شێوەیەك نە داوای پارە‬ ‫لەكەس دەك��ات و نەپارەو بەخشیش لەكەس‬ ‫وەردەگرێت‪ .‬وەكو خۆی وتی‪ :‬من تەنها لەپێناو‬ ‫خوادا ئەو ئیشەدەكەم‪.‬‬

‫چارەسەرە باش و گەورەكانی‬ ‫ئەم پزیشكە میللییە ئاماژەی بەهەندێك شكاوی‬ ‫ترسناك كرد كە پیاوێك هاتۆتەالی و قاچی‬ ‫ل��ەح��ەوت جێگاوە ش��ك��اوە! پزیشكی‬ ‫پسپۆڕ تەنها بڕینەوەی بۆ بەچارەسەر‬ ‫دان��اب��وو‪ ،‬ب��ەاڵم ئەم شكاوییەكەی بۆ‬ ‫هەڵبەستووەو ب��ەوت��ەی بابەكر ئێستا‬ ‫هیچ كێشەیەكی نییە‪ ،‬پیاوێكیتریش كە‬ ‫لەیەكێك لە نەخۆشخانەكانی شاری سلێمانی بۆ‬ ‫نەشتەرگەری شكاوی كڵۆتی داوای (‪ )700‬دۆالریان‬ ‫لێكردووە‪ ،‬هاتۆتە الی ئەم و بەسەركەوتوویی‬ ‫چارەسەری بۆ كردووە‪.‬‬ ‫ئەوەی جێی رێزو ستایش بێت بۆ ئەم پزیشكە‬ ‫میللییە ئەوەیە لە خۆبوردوییەكەی دەگاتە ئاستێك‬ ‫كە زۆرجار ئەگەر نەخۆشەكە نەتوانێت بجوڵێندرێت‬ ‫ئەم خۆی دەچێتە الی كەسی نەخۆش‪ ،‬زۆرجار‬ ‫بێ بەرامبەر چارەسەر دەكات‬ ‫بابەكر ئاغا لەخۆیەوە سەیری هیچ شكاوی نەخۆشەكە ماڵی لە شاری سلێمانی و هەولێرو‬ ‫و دەمارێك ناكات‪ ،‬مەرجی ئەوەیە كە دەبێت رانیەو چوارقوڕنەو گوندەكانی بناری قەندیلیش‬ ‫كەسەكە پێشتر سەردانی پزیشكی تایبەتی ئێسقانی بووە‪.‬‬

‫ه��ون��ەرم��ەن��د رۆژ ك��ەری��م‪،‬‬ ‫ماوەیەكە بەسەردانێك لەواڵتی‬ ‫س��وی��دەوە گ��ەڕاوەت��ەوە‬ ‫بۆ كوردستان‪ .‬بەپێی‬ ‫ئەو زانیارییانەی كە‬ ‫لەو هونەرمەندەوە‬ ‫دەس���ت���ك���ەوت���وون‪،‬‬ ‫ه����ون����ەرم����ەن����دی‬ ‫ن���اوب���راو بەمەبەستی‬ ‫ب�ڵاوك��ردن��ەوەی ئەلبومێكی نوێی‬ ‫گۆرانی و كلیپی ئەو سیدییە نوێیەی‬ ‫گ��ەڕاوەت��ەوە‪ ،‬سیدییە نوێیەكەی‬ ‫رۆژ كەریم بەناوی (بچرپێنە)یەو‬ ‫كارەكانی كۆتایی هاتووەو بەمزوانە‬ ‫ب�ڵاودەك��رێ��ت��ەوەو كلیپەكانیشی‬ ‫لەقۆناغی كۆتایدان‪.‬‬ ‫پ���اش م��اوەی��ەك��ی زۆر لە‬ ‫بێدەنگی‪ ،‬م��ەری��وان سەفائەدین‬ ‫بێدەنگییەكە دەشكێنێ و بەگوڕو‬ ‫تینێكی زۆرەوە دێتەوە ناو هونەری‬ ‫گۆرانی وتن و لە ئێستادا سەرقاڵی‬ ‫تەواوكردنی ئەلبومێكی‬ ‫ن���وێ���ی خ��ۆی��ەت��ی‪.‬‬ ‫سیدییە نوێیەكەی‬ ‫م����ەری����وان ل��ەن��ۆ‬ ‫ت���راك پێكهاتووەو‬ ‫زۆرب����ەی ك��ارەك��ان��ی‬ ‫ئ��ەو ئەلبومەی لەواڵتی‬ ‫س��وی��د ت��ۆم��ارو ت���ەواو ك���راون و‬ ‫زۆرب��ەی ئاوازەكانی فۆلكلۆرن و‬ ‫هەندێكیشیان ه��ی هونەرمەند‬ ‫خۆیەتی و كاری مۆسیقاشی كارزان‬ ‫مەحمود بۆی كردووە‪.‬‬ ‫ه���ەڵ���ب���ەس���ت س������ەاڵح‪-‬ی‬ ‫مۆزیكژەن‪ ،‬لەنووسینێكی خۆیدا‬ ‫داوا لەسەرجەم هونەرمەندانی‬ ‫كورد لەدەرەوەو ناوەوەی‬ ‫ك��وردس��ت��ان دەك���ات‬ ‫ك����ە ه���ەم���ووی���ان‬ ‫ه��اوك��اری یەكتری‬ ‫بكەن ب��ۆ س��ازدان��ی‬ ‫كۆنسێرتێكی گەورەو‬ ‫ف��راوان��ی نیشتمانی‪،‬‬ ‫ت��ا ل��ەڕێ��گ��ەی��ەوە ه��اوك��اری‬ ‫ك��وردان��ی رۆژئ���اوای پێ بكرێت‪،‬‬ ‫چ��ون��ك��ە ئ������ەوان پ��ێ��وی��س��ت��ی��ان‬ ‫بەهاوكارییەو ئ��ەو كۆنسێرتەش‬ ‫بەوتەی ئەو هونەرمەندە شێوازێكی‬ ‫باش دەبێت بۆ ئەوەی دەستگیرۆیی‬ ‫ئەو ئاوارانەی پێ بكرێت‪ .‬هەڵبەست‬ ‫ه��اوك��ات داوا لەسەرمایەدارانی‬ ‫كوردیش دەكات هاوكاری سازدانی‬ ‫ئەو كۆنسێرتە بكەن‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫ئامادەكردنی‪ :‬تاژان جەزا‬

‫سوودە نەزانراوەكانی گێالس‬ ‫توێژینەوەیەكی ئەمریكی دڵنیاییدا كە خواردنی‬ ‫گێالس‪ ،‬مەترسی تووشبوون بە نەخۆشی دڵ و‬ ‫شەكرە كەم دەكاتەوە‪ .‬هەروەها گێالس پارێزگاری‬ ‫لە نەخۆشی دڵ و بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن‬ ‫دەك��ات و یارمەتی هێوركردنەوەی جیهازی‬ ‫توڕەبوون دەدات‪.‬‬ ‫ت���وێ���ژەرەوان دەری��ان��خ��س��ت��ووە ك��ە گێالس‬ ‫دەوڵەمەندە بە مادەی ‹›كویرسیتین›› كە مادەیەكی‬ ‫سروشتی دژە هەوكردنە‪ ،‬ئەوەش دەركەوت كە‬ ‫خواردنی سێوی سوور سەرچاوەیەكی سەرەكییە‬ ‫بۆ ئەو ماددەیە كە لە ژەمە خواردنی سێو یان‬ ‫گێالس پێكهاتووە كە كێشەكەی (‪ 198‬گرام) لەسەر‬ ‫(‪ 3‬ملیگرام)ە‪ ،‬لە مادەی ‹›كویرسیتین››‬ ‫ه��ەروەه��ا گێالس میوەیەكی دەوڵەمەندە‬ ‫بەخوێ كانزاییەكان و گورچیلە چاالك دەكات‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا سەرچاوەیەكی سروشتییە بۆ‬ ‫دەستكەوتنی بڕێكی زۆر وزە‪ ،‬هەروەها یەك‬ ‫دەنك لە گێالس پێكهاتووە لە (‪ )4‬كالۆری‪.‬‬

‫هەنگوین كۆكە لەناودەبات‬ ‫توێژینەوەیەكی پزیشكی نوێ دەریخست رۆژانە خواردنی كەوچكێكی‬ ‫بچووك لە هەنگوین بۆ ئەو مندااڵنەی كە تووش بوون بە سەرماو‬ ‫كۆكە‪ ،‬یارمەتی خەوتنیان دەدات بەرەو ئاراستەیەكی چاك‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫بۆ ئەو مندااڵنەی كە تەمەنیان لەنێوان (‪ )5-1‬ساڵدایە زیاتر دەناڵێنن‬ ‫بەدەست هەوكردنی قورگ و كۆكەوە‪ ،‬هەر بۆیە رۆژانە بەخواردنی‬ ‫(‪ 10‬گرام) هەنگوین پێش خەوتن كۆكەیان كەم دەكاتەوەو بەشێوەیەكی‬ ‫باش دەخەون‪.‬‬ ‫ئەم توێژینەوەیە بۆ نزیكەی (‪ )300‬منداڵی تووش بوو بە هەوكردنی‬ ‫قورگ ئەنجامدرا كە سێ بەشی كۆمەڵەی منداڵەكان كەوچكێكی‬ ‫بچوك هەنگوینیان دەخ���وارد پێش خەوتن لە هەمانكاتدا‬ ‫منداڵەكانی تر تەنها چارەسەریان وەردەگرت‪.‬‬ ‫دواتر داوا لە دایكان و باوكان كرا كە رێژەی‬ ‫كۆكەكانیان تۆمار بكەن لەپێش و پاش چارەسەر‪،‬‬ ‫لە كۆتاییدا تێبینی ئەوەیان كرد ئەو مندااڵنەی‬ ‫كە چارەسەر وەردەگرن‪ ،‬بەڕێژەی (‪ )6‬خاڵ‬ ‫چاك بوونەتەوە دوای چارەسەر‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫مندااڵنە كە هەموو جۆرەكانی هەنگوینیان‬ ‫خواردووە رێژەی چاكبوونەوەیان (‪-9‬‬ ‫‪ )10‬خاڵ لە نێوان شەو رۆژێكدا‪.‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪26‬‬

‫كۆالجین چییە؟‬ ‫كۆالجین جۆرێكە لە پڕۆتین كە بۆ شانەكانی لەش بەسوودەو هانی خانەكانی لەش‬ ‫دەدات و چاالكی دەكات‪ ،‬وەك پێست و ئێسك‪ ،‬هەروەها بۆ ئەندامەكانی ناوەوەی‬ ‫لەش و ددان باشە‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا كۆالجین بۆ پاراستن و داپۆشینی لەشمان كاردەكات لەبەر ئەوە زۆر‬ ‫لە‬ ‫پێویستە چاودێری بكەین لە هەموو كاتێكدا‪ ،‬هەروەها كۆالجین بەڕێژەی‬ ‫(‪ )%70‬لە پێستدایە‪ ،‬شێوەو نەرمی پێست دەپارێزێت‪ ،‬توانای پاراستنی‬ ‫شێی هەیە واباشە خواردنەوەی كۆالجین بەتامی شوكوالتە بخۆیتەوە‬ ‫بەشێوەیەكی بەرز كۆالجینی تێدایە ئەمیش كاردەكاتە سەر‪:‬‬ ‫‪ -1‬كەمكردنەوەی كشانی لەش‪.‬‬ ‫‪ -2‬نوێكردنەوەو چاالككردنی پێست‪.‬‬ ‫‪ -3‬بۆ نەرمكردن و چاككردنەوەی پێست‪.‬‬ ‫‪ -4‬بۆ كەمكردنەوەی رەشی دەوری چاو‪.‬‬ ‫‪ -5‬پێست یەك رەنگ دەكات‪.‬‬ ‫‪ -6‬بۆ ئاسانكردنی كرداری هەرس‪.‬‬ ‫‪ -7‬بۆن و تامێكی خۆشی هەیە‪.‬‬ ‫‪ -8‬سەرچاوەیەكی خێرایە بۆ وزە‪.‬‬ ‫خ��واردن��ەوەی كۆالجین‬ ‫ل��ە س��ەرچ��اوەی ئ��اوی‬ ‫دەردەكرێت وەك ماسی سەلەمونی دەوڵەمەندە بە ترشی ئەمینی‪.‬‬ ‫ج���������ۆراوج���������ۆر‬

‫پێستت وەكو‬ ‫پێستی منداڵ لێبكە‬ ‫بۆ ئەوەی پێستی ناسك و جوانت هەبێت‪،‬‬ ‫دەتوانیت وەك��و یابانییەكان ئ��ەم پێكهاتەیە‬ ‫بەكاربهێنیت بۆ ئ��ەوەی پێستت وەكو منداڵی‬ ‫لێبێت‪..‬‬ ‫كیسێك چای سەوز لەگەڵ نیو كوپ ئاوی‬ ‫كواڵو‪ ،‬وازی لێدەهێنیت تاوەكو شلەتێن دەبێت‪،‬‬ ‫(‪ )3‬كەوچك شەكر‪ ،‬كەوچكێك زەیتی جەنسۆنی‬ ‫منداڵ ی��ان كەوچكێك ك��ەرە ی��ان كەوچكێك‬ ‫هەنگوین بەپێی ئارەزوو‪.‬‬ ‫رێگای ئامادەكردنەكەی‪..‬‬ ‫دوو ك��ەوچ��ك ش��ەك��ر ل��ەگ��ەڵ كەوچكێك‬ ‫چای سەوزی شلەتێن لە قاپێكدا دابنێ‪ ،‬پاشان‬ ‫بیتوێنەرەوە‪ ،‬ئینجا كەوچكی سێیەمی تێبكە دواتر‬ ‫زەیتی جۆنسۆنی مندااڵنی تێبكە‪ ،‬پاشان پارچەیەك‬ ‫لۆكە بخەرە ناو تێكەڵەكەو بیخەرە سەر پێستت‬ ‫بەشێوەیەكی بازنەیی دەم و چاوت بە ئاو بشۆو‬ ‫لۆكەكە بخەرە ناو چا سەوزەكەو بیدەرەوە لە‬ ‫دەم و چاوت بۆ ئەوەی كونیلەی دەم و چاوت‬ ‫دابخرێت‪.‬‬ ‫‪27‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫مادە سروشتییەكان بۆ ئارامكردنەوەی مێشك‬ ‫توێژینەوە زانستییەكان جەختیان لەسەر‬ ‫ئ���ەوە ك���ردۆت���ەوە ك��ە س����وودی م��ادە‬ ‫سروشتییەكان زۆر زۆرن‪ ،‬ئەوانیش‬ ‫لە س��ەوزەو میوەدا ه��ەن‪ ،‬چونكە‬ ‫پێكهاتەی سروشتیان تێدایە بۆ‬ ‫ئارامكردنەوەی مێشك‪ ،‬ئەو سەوزەو‬ ‫میوانەش بەشێوەیەكی تێكەڵ سوودی‬ ‫باشیان لێوەردەگیرێت‪:‬‬ ‫‪ -1‬شەربەتی كەرەوزو گێزەر‪.‬‬

‫‪ -2‬شەربەتی مەعدەنووس‪.‬‬ ‫‪ -3‬شەربەتی پرتەقاڵ و گێزەر‪.‬‬ ‫‪ -4‬سپێناخ و كاهوو‪.‬‬ ‫‪ -5‬تێكەڵەی هەنگوین و لیمۆ‪.‬‬ ‫‪ -6‬شەربەتی چەوەندەرو گێزەر‪.‬‬ ‫ئەمانە هەمووی مادەی سروشتین و سوودیان زۆرەو‬ ‫خۆشبەختانە لە هەموو ماڵێكیشدا دەست دەك��ەون‪،‬‬ ‫لەبەرئەوە بە ب���ەردەوام ب��ەك��اری بهێنن بۆ ئ��ەوەی‬ ‫تەندروستییەكی باشمان ببێ و چاالكی لەشمان زیاد بكات‪.‬‬

‫ئەسپرین مەخۆ‪ ،‬لەكاتی سووڕی مانگانەدا‬ ‫زۆرێك لە خانمان لەكاتی سووڕی مانگانەیاندا ئازارێكی زۆریان دەبێت‪ ،‬بۆ هێوركردنەوەی ئازارەكەیان پەنا دەبەنەبەر‬ ‫خواردنی حەپی ئەسپرین‪ ،‬خواردنی ئەم حەپەش زیانی دەبێت لەكاتی سووڕی مانگانەدا‪ ،‬چونكە خانمان تووشی خوێن‬ ‫بەربوون دەكات‪.‬‬ ‫دامەزراوەیەكی پزیشكی ئەڵمانی هانی خانمان دەدات‪ ،‬بەتایبەتی ئەو خانمانەی كە خوێن بەربوونیان لەگەڵدایە لەكاتی‬ ‫سووڕی مانگانەیان كە ئەو حەپە نەخۆن‪ ،‬چونكە دەبێتەهۆی زیادبوونی خوێن بەربوون و كەمكردنەوەی رێژەی خوێن لە‬ ‫خانماندا‪.‬‬ ‫دامەزراوە ئەڵمانییەكە ئاماژەی بەوەشدا دەتوانن بۆ ئارامكردنەوەی ئازارەكانی سەرو پشت و گرژبوونەكەی‪ ،‬مەگنسیۆم‬ ‫لەگەڵ ڤیتامین ‪ D‬بخۆن‪ ،‬لەگەڵ ئەمەشدا دەبێت پەیڕەوی سیستمی خۆراكی بكەن كە ئەویش تاڕادەیەك هاوبەشە بۆ‬ ‫كەمكردنەوەو ئارامكردنەوەی ئازار‪ ،‬هەروەها خواردنی خوێ و شوكوالتەو كافایین كەمبكەنەوەو ئەو خواردنانە بخۆن كە‬ ‫كانزاو ڤیتامینی تێدایە‪.‬‬

‫سێو خانەكانی مێشك نوێ دەكاتەوە‬ ‫ه��ەر وەك��و وت���راوە خ��واردن��ی‬ ‫سێوێك لەڕۆژێكدا دوورت دەخاتەوە‬ ‫لە پزیشك‪ ،‬نەك هەر بەوتن وترابێت‬ ‫بەڵكو راستییەكی باوەڕپێكراوەو‬ ‫ت��اق��ی��ك��راوەت��ەوە‪ ،‬توێژینەوە كۆن‬ ‫و نوێكانیش جەختیان لەسەر‬ ‫كردۆتەوە‪.‬‬ ‫ه���ەروەه���ا ت��وێ��ژەران��ی‬ ‫ئەمریكیش بەهەمانشێوە‬ ‫ج���ەخ���ت���ی���ان‬ ‫ئ���ەوە‬ ‫ل��ەس��ەر‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪28‬‬

‫ك��ردۆت��ەوە كە خواردنی یەك سیۆ‬ ‫رۆژان����ە دەت��پ��ارێ��زێ��ت ل��ەزۆرب��ەی‬ ‫نەخۆشییەكان لەبەرئەوەی ئەم میوەیە‬ ‫دەوڵەمەندە بەدژە ئۆكسید‪ .‬ئەوەش‬ ‫سەلمێندراوە كە سێو رێژەی تووشبوون‬ ‫بە نەخۆشی مێشك‬ ‫كە مد ە كا تە و ە‬ ‫بەشێوەیەكی‬ ‫گشتی‪ ،‬لە‬

‫ه��ەم��ووش��ی��ان گرنگتر نەخۆشی‬ ‫زەهایمەرە كە خانەی مێشك دژە‬ ‫ئۆكسیدی سێوەكە وەردەگ��رێ��ت‪،‬‬ ‫چونكە توانای بەرگری زیاد دەكات‬ ‫بۆ ئەو زیانانەی كە تووشی مێشك‬ ‫دەبن‪.‬‬ ‫ه���ەروەك چ��ۆن ت��وێ��ژەران لە‬ ‫كەنەدا سێوی سووریان لە هەموو‬ ‫جۆرە سێوەكانی تر بە باشتر داناوە‪،‬‬ ‫ل��ەب��ەرئ��ەوەی م���ادەی دژە‬ ‫ئۆكسیدی تێدایە‬ ‫بەناوی بۆلیفینول‬ ‫كە ئەویش بەوە‬ ‫ناسراوە بەرگری لە‬ ‫شێرپەنجە دەكات‪.‬‬

‫خواردنی بێ سوود هاوشێوەی جگەرە كێشانە‬ ‫توێژینەوەیەكی نوێ دەریخست خواردنی ئەو خواردنانەی كە سوودیان نییە بۆ كەسانی دوو گیان‪ ،‬منداڵەكە تووشی‬ ‫زەرەر دەكات و هاوشێوەی جگەرەكێشان دەبێت بۆ دایك و كۆرپەكە‪.‬‬ ‫لەتوێژینەوەیەكی زانكۆی بەریتانیا كە تیایدا چاودێری خواردنی (‪ )1100‬ژنیان دەكرد‪ ،‬دەركەوت كە پەتاتەی‬ ‫سوورەوەكراو رەگەزێكی سەرەكییە‬ ‫لەو خواردنە خراپانە‪ ،‬هەروەها‬ ‫مادەی كیمیایی وەك ‹›ئەكریالمید»‬ ‫كە لە خواردنە سوورەوەكراوەكاندا‬ ‫هەیە‌ كە زیانەكەی هاوشێوەی‬ ‫كاریگەری خراپی جگەرە كێشانە‪.‬‬ ‫هەموو ئەمانەش كاریگەری‬ ‫دەبێت لەسەر ق��ەب��ارەی مێشكی‬ ‫م��ن��داڵ��ەك��ەو گ��ەش��ەك��ردن��ی لە‬ ‫هێلكەدانی دایك دی��اری دەكات‪،‬‬ ‫ئەوەش دەركەوت كە ئەو ژنانەی‬ ‫خ��واردن��ەك��ان��ی��ان س���وودی نییە‪،‬‬ ‫كاریگەری خراپی هەبووە لەسەر‬ ‫كۆرپەكانیان ب��ە ش��ێ��وەی��ەك كە‬ ‫قەبارەیان بچوك و كێشیان جیاواز‬ ‫بووەو قەبارەی سەریشیان بچوكە‪.‬‬

‫كۆتایی بهێنە بە هەڵوەرینی قژت‬ ‫بۆ هەموو ئەو خانمانەی كە دەناڵێنن بەدەست قژ‬ ‫رووتانەوەو كەم بوونەوەی قژیان‪ ،‬بیرمان كردەوە كە‬ ‫رێنماییەكی سروشتییان پێشكەش بكەین كە یارمەتی‬ ‫قژیان دەدات بەهێز بێت و قژەكە دەگەڕێنێتەوە سەر‬ ‫بەهێزییەكەی جارانی‪.‬‬ ‫خانمی بەڕێز ئەگەر هاتوو تۆش لەو‬ ‫كەسانە ب��ووی كە ق��ژت ه��ەڵ��دەوەرێ‪،‬‬ ‫پێویستە ئ��ەم رێنماییە سروشتییانە‬ ‫بەكاربهێنیت‪ ،‬بەمشێوەیە‪:‬‬ ‫رێنمایی یەكەم‪:‬‬ ‫‪ )4( -1‬زەردێنەی هێلكە‪.‬‬ ‫‪ )2( -2‬كەوچك لە زەیتی‬ ‫گەرچەك‪.‬‬ ‫ئەم تێكەڵەیە بدە لە قژت بۆ‬ ‫دوات�����ر‬ ‫ماوەی یەك رۆژ‪،‬‬ ‫ق��ژت بشۆ‬ ‫ب�����ە‬

‫شامپۆو هەفتەی جارێك یان (‪ )2‬هەفتە جارێك دووبارەی‬ ‫بكەرەوە‪.‬‬ ‫رێنمایی دووەم‪:‬‬ ‫‪ -1‬هەنگوین‪.‬‬ ‫‪ -2‬زەردێنەی هێلكە‪.‬‬ ‫‪ -3‬كەوچكێك ل��ە زیتی‬ ‫گەرچەك‪.‬‬ ‫ئەم پێكهاتانە تێكەڵ بكە‬ ‫لەگەڵ یەكتری پاشان بیدە‬ ‫لە قژت بۆ م��اوەی (‪)3‬‬ ‫كاتژمێر‪ ،‬دواتر قژت بە‬ ‫شامپۆ بشۆو هەفتەی‬ ‫ج��ارێ��ك ی���ان (‪)2‬‬ ‫هەفتە جارێك‬ ‫دووب�������ارەی‬ ‫بكەرەوە‪.‬‬

‫‪29‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫لەڕەسەنایەتی دووركەوتۆتەوە یان نا؟‬

‫گۆرانی و ميوزیكی كوردی لەچ ئاستێكدایە؟‬ ‫زۆرێك لە میوزیكژەنان و گۆرانیبێژان وای بۆچوون كە میوزیك و گۆرانی كوردی لە ئاستێكی باشدا نییە‬

‫دەكرێت لە كایەی میوزیك و گۆرانی كوردیدا‪ ،‬پرسیار لەوە بكەین كە ئایا گەیشتۆتە چ ئاستێك؟ ئایا رەسەنایەتی‬ ‫خۆمان كردووەتە قوربانی رەسەنایەتی و كولتووری میللەتانی تر؟ ئایا میوزیكژەنان و گۆرانیبێژانی كورد لە ئاستی ئێستای‬ ‫هونەری میوزیك و گۆرانی كوردی رازین؟ لەم راپۆرتەدا وەاڵم بەكۆی ئەم پرسیارانە دەدرێتەوە كە لەالی گوێگرانیش‬ ‫بووەتە جێی گومان و پرسیار؟‬ ‫راپۆرتی‪ :‬شەم ئارام‬

‫ئەنوەر قەرەداغی‪ :‬هەندێك لە میوزیكژەن و گۆرانیبێژی كورد بوونەتە گیرفانی‬ ‫رۆشنبیری بۆ ئەو میللەتانەی دەوروبەرو بێزیان نایە بچن بەالی ئەو كولتوورو مۆركە‬ ‫جوانەی كوردەواریدا‬ ‫كایەیەكی جەنجاڵ‬ ‫وەكو زۆرێك لەو موزیكژەن و گۆرانیبێژانەی توانای ئەوەیان هەیە زانستیانە لێكۆڵینەوە لە مۆسیقای كوردی و گۆرانی‬ ‫كوردی بكەن‪ ،‬وای بۆچوون كە ميوزیك و گۆرانی كوردی لە ئاستێكی باشدا نییەو بەوتەی ئەوان دەبێت چوارچێوەیەك بۆ‬ ‫ئەو پاشاگەردانییە دابنرێ و لەو نا رەسەنایەتییەی لە هەندێك واڵتی دەوروبەرەوة تێیخزێندراوە پاك بكرێتەوە! هاوكات‬ ‫زۆرێكیدیكەش لەو میوزیكژەن و گۆرانیبێژانە لەگەڵ ئەو بیروبۆچوونەدا نین و پێیانوایە هەر سەردەمەو بەجۆرێك دەگۆڕێ و‬ ‫هیچ سەردەمێكیش بەتاڵ نییە لەڕەسەنایەتی و نا رەسەنایەتی‪.‬‬ ‫لەئێستاشدا ئەگەر سەرنج لە بەرهەمی هەندێك لە ميوزیكژەن و گرانیبێژان و دەنگ خۆشان بدەین‪ ،‬بەبێ ئەوەی‬ ‫شارەزاییەكی باشت تێیدا هەبێ هەست بەوە دەكەیت كە زۆرێك لە بەرهەمەكان لە ئاستێكی زۆر نزمدان و بەردەوامن لە‬ ‫شێواندنی زەوقی گوێگرو الساییكردنەوەیەكی بێ تام سەرجەم ئەو كایەیەی داگیر كردووە‪ .‬دەكرێت لەم كایە جەنجاڵەی میوزیك‬ ‫و گۆرانی كوردییەدا‪ ،‬پرسیار لەوە بكەین چۆن بتواندرێت هونەری گۆرانی كوردی هەم لە دنیای پێشكەوتوو دانەبڕێ و هەم‬ ‫بتوانێت داهێنان لەناو رەسەنایەتی خۆشیدا بكات؟‬ ‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪30‬‬

‫سەرقاڵە بەوەی كە بە چ شێوازو‬ ‫دانەبڕان لە مۆسیقای جیهانی هۆمەر دزەیی‪:‬‬ ‫ستایلێك میوزیك و گۆرانی‬ ‫ئەنوەر قەرەداغی میوزیكژەن‪،‬‬ ‫بەزەییمان‬ ‫با‬ ‫ك��وردی پێش بكەوێت‬ ‫لێكدانەوەی تایبەتی لەسەر ئاوازو‬ ‫گۆرانی كوردی هەبوو‪ ،‬پێیوابوو بەخۆماندا نەیەتەوە ئەو ئەوە بگرێتەبەر‪،‬‬ ‫بینینی واب����وو كە‬ ‫ك��ە واڵت��ان��ی دەوروب����ەر خۆیان‬ ‫دانەبڕیوە لە كولتووری نەتەوایەتی لە هەموو دنیاشدا ب��ەره��ەم��ی ج��وان كە‬ ‫لێوانلێو بێت لەڕەسەنایەتی‬ ‫خۆیان‪ ،‬بەاڵم لەهەمانكاتدا بەوتەی هەر وایەو‬ ‫دراوە بەدەستەوە‪ ،‬وەكو‬ ‫ئەو داهێنانیش لەناو هونەری‬ ‫راپ‬ ‫گوێگرانی‬ ‫خ��ۆی وت��ی‪ ،‬ب��ەاڵم ب��ەو مانایە‬ ‫جیهانیدا دەكەن و دواجار لەپێناو‬ ‫دەوڵەمەندكردنی هونەری خۆیاندا و مایكل جاكسن‪ ،‬نییە ك��ە بەرهەمی الوازی��ش‬ ‫ب��ەره��ەم نەهێنراوە! كۆتایی‬ ‫بەكاریدەهێننەوە‪.‬‬ ‫مەبەستی زۆر زۆر زیاترن‬ ‫قسەكانی بەوە هێنا كە پێویستە‬ ‫قەرەداغی لەوە بوو كە كوردیش‬ ‫كەناڵەكانی راگەیاندن شێوازی‬ ‫دەت��وان��ێ��ت ل��ەس��ەر ئ��ەو هێڵە لە هەوادارانی‬ ‫خۆیان بگۆڕن و تایبەتمەندی‬ ‫سیاسەتی خۆی دابڕێژێت‪.‬‬ ‫مۆزارت‬ ‫و‬ ‫بتهۆڤن‬ ‫ب���دەن ب��ەم��ۆس��ی��ق��او گ��ۆران��ی‬ ‫هۆمەر دزەیی گۆرانیبێژیش‬ ‫ك��وردی و بەرنامەی تایبەتیان‬ ‫بەشێوازێكی تر پێداگیری هەم‬ ‫هەبێت ل��ەس��ەری‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی‬ ‫لەڕەسەنایەتی كوردی كردو هەم‬ ‫بە پێویستیشی زانی كە با خۆمان دانەبڕین ئەو كولتوورو رەسەنایەتییە هەر بەزیندوویی‬ ‫لە كولتووری جیهانیش‪ ،‬دزەیی باسی لەوەش بمێنێتەوە‪.‬‬ ‫دزەیی گۆرانیبێژ‪ ،‬لەسەر رەسەنایەتی و‬ ‫كرد كورد لەم چەرخی ئینتەرنێت و توێتەرو‬ ‫مۆبایل و‪ ..‬ناكرێت و ناشتوانێت خۆی لێكدانەوە لەو رووەوە راشكاوانە ئەوەی وت‬ ‫لەبەردەم ئەو شەپۆلەی جیهانگیرییەدا رابگرێ كە زۆركەس جیاوازی ناكەن لەنێوان‬ ‫و دوورەپ��ەرێ��ز بووەستێت‪ ،‬مەبەستی ئەو ئ���اوازی ك�����وردەواری رەس���ەن و‬ ‫لەوە بوو ئەگەر بتەوێت كۆمەڵگەی خۆت هەروەها فۆڕمێكی مۆدێرن كە ئەو‬ ‫تێكەڵ بە شارستانییەت و تێكەڵ بە كۆمەڵی گۆرانی و ئاوازانەیە رۆژانە لە كەناڵی‬ ‫جیهان بكەیت دەبێت ئەوەی ئەوان هەیانە تەلەفزیۆنەكاندا گوێبیستیان دەبین‪،‬‬ ‫تۆش لێیانی وەربگریت‪ ،‬بەاڵم لەسەر حسابی دزەیی كە كاتێك هاتە سەر پۆلێنكردنی‬ ‫گۆرانییە كالسیك و فۆلكلۆرەكانمان‬ ‫رەسەنایەتی خۆت نا‪.‬‬ ‫بەاڵم بینینی دیاری قەرەداغی گۆرانیبێژو بەمشێوەیە پۆلێنی ب��ۆ ك���ردن (ق��ەت��ار‪،‬‬ ‫نووسەری ب��واری میوزیك‪ ،‬بەپێچەوانەی ئەڵاڵوەیسی‪ ،‬خاوكەر‪ ،‬ه��ۆرە سیاچەمانە‪،‬‬ ‫زۆركەسیدیكەوە بوو‪ ،‬بۆچوونی واب��وو كە الوك‪ ،‬حەیران‪ ،‬ئاوازی دەروێشی و سەلەواتی‬ ‫ناتواندرێت بووترێت كە ئاوازو گۆرانی كوردی تەكێ و خانەقاو فەقێكانی مزگەوت‪ ،‬هەموو‬ ‫لە ئاستێكی نزمدایە‪ ،‬بەوتەی ئەو هیچ پێوەرو ئەو ئاوازانەی كە لەكاتی كاركردنی پاڵەو‬ ‫لێكۆڵینەوەیەك نییە ئەو بۆچوونە بسەلمێنێ‪ ،‬جووتیارو رەنجبەردا كە بەدەم كارەكانیانەوە‬ ‫وەك��و توانجێك ئەوەشی وت رەنگە تەنها دەیانچڕن) ئەم گۆرانیبێژە پرسیار دەكات باشە‬ ‫بۆچوون و رای خۆمان و سەرنجدانی خۆمان كەی ئەم ژانرانەی مۆزیكی كوردی دەستكاری‬ ‫بێت! دیاری پرسیار دەكاو دەڵێ‪ :‬كوا رەخنەو كراون و كەی شێوێندراون؟ هۆمەر دزەیی‬ ‫رەخنەگرتنی هونەری گۆرانیی و میوزیك بەوپەڕی جددییەتەوە وتی‪ :‬كەی قەتارو‬ ‫تا لەڕێگەی رەخنەو راڤ��ەو لێكۆڵینەوەی ئەڵاڵوەیسی لەڕەسەنایەتییان كەم‬ ‫لێكۆڵەرەوانەوە ئەمە دەربخات‪ ..‬هەندێك لەو كراوەتەوە‪ ،‬كەی ه��ۆرەو الوك و‬ ‫بۆچوونانە رەتدەكاتەوە ئەگەر لەسەر بنەمای حەیران دەستكاری كراون؟ ئەوەی‬ ‫قسەی زانستی و ئەكادیمی نەبێت و بەوتەی رۆژانە لە تەلەفزیۆنەكانەوە گوێمان‬ ‫ئەو ناشبێت بە تەنها چێژو ئاستی ستاتیكی لێی دەبێ و دەیانبینین دەستكاریكردنی‬ ‫تاكەكان پێوەر بن‪ ،‬بەڕای ئەو‪ ،‬ئەو ئاست ئاوازە رەسەنەكانمان نییە؟ ئەمە ژانرێك و‬ ‫و چێژانە رەنگە بەهەر هۆكارێك بێ تەباو فۆڕمێكی تازەیە لە گۆرانی وتندا نەك هەر‬ ‫هاوسۆز نەبن لەگەڵ ئەو رەوتەی هونەری لەناو ئێمەی كورددا سەریهەڵداوە بەڵكو ئەوە‬ ‫گۆرانی و میوزیكی كوردی پێدا رەت دەبێت شەپۆلێكە كە تەواوی دنیای گرتۆتەوە‪.‬‬ ‫لەم ساتەدا‪..‬‬ ‫چۆن لەڕەسەنایەتی كەم نەكراوەتەوە؟‬ ‫خەلیل عەبدوڵاڵ‪-‬ی میوزیكژەن‪ ،‬بۆچوونی‬ ‫لەڕەسەنایەتی كەمنەكراوەتەوە!‬ ‫كاروان مەحموود‪-‬ی میوزیكژەن‪ ،‬رەشبین وابوو وا خەریكە وردە وردە كولتوورو زمانی‬ ‫نەبوو لەو كاروانەی كە ميوزیك و گۆرانی میللەتێك لەناو دەچێ و لەبیردەچێتەوە!‬ ‫كوردی پێدا تێدەپەڕێ‪ ،‬كاروان بەهۆی ئەوەی ب��ەوت��ەی ئ��ەم میوزیكژەنە ئەگەر بێت و‬ ‫كە ماوەیەكی زۆرە لەو ناوەندەدا كاردەكاو كولتوورو زمان و هونەری میللەتێكی بێگانە‬

‫حەسەن شافیعی دابەشكاری‬ ‫مۆسیقی ن�����اوداری م��ی��س��ری و‬ ‫ع��ەرەب��ی‪ ،‬ب��ۆ ئاهەنگی‬ ‫ژنهێنانەكەی داوەت��ی‬ ‫ه���ەی���ف���ا وەه���ب���ی‬ ‫دەك���ات‪ ،‬پ��اش ئەو‬ ‫داوەت���ك���ردن���ەش���ی‬ ‫هەیفا لەلێدوانێكیدا‬ ‫ب���ۆ راگ��ەی��ان��دن��ەك��ان‬ ‫سوپاسی حەسەنی كردو بە كەسێكی‬ ‫گ��ەورەو بەڕێز وەسفی دەك��ات و‬ ‫خۆشحاڵی خۆیشی دەربڕی كە لە‬ ‫ئاهەنگی كەسێكی ئاوەهایدا بەشدار‬ ‫دەبێت‪ ،‬هەر بۆ ئەو مەبەستەش‬ ‫هەیفا چەند ئامۆژگارییەك بۆ مانگی‬ ‫هەنگوینی دەداتە حەسەن شافیعی‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ئەستێرەی پۆپی ئەمریكی‬ ‫مادۆنا‪ ،‬بەمەبەستی بەشداریكردنی‬ ‫لە هەڵمەتی خوێندەواركردنی كچانی‬ ‫پاكستان و ئەفغانستان‪ ،‬تابلۆیەكی‬ ‫مێژوویی كە م��ێ��ژووەك��ەی بۆ‬ ‫ساڵی (‪ )1920‬دەگەڕێتەوە‪،‬‬ ‫ب��ەب��ڕی (‪ )7‬ملیۆن‬ ‫دۆالر دەفرۆشێت‪،‬‬ ‫ئ���ەو ت��اب��ل��ۆی��ە هی‬ ‫وێنەكێشی بەناوبانگ‬ ‫ف��ران��س��ی��س فێرناند‬ ‫لیچییە‪ ،‬ئەو بڕە پارەیەی‬ ‫مادۆنا لەو تابلۆیە دەستیكەوتووە‬ ‫دەدات���ە ئ��ەو هەڵمەتەی ك��ە بۆ‬ ‫خوێندەواركردنی كچانی ئەفغانستان‬ ‫و پاكستان دەستی پێكردووە‪.‬‬ ‫لەپاش دواین ئەڵقەی بەرنامەی‬ ‫(ئ���ەرەب ئ��ای��دڵ)ی ‪ ،mbc‬چەند‬ ‫كەناڵێكی عەرەبی هەواڵی ئەوەیان‬ ‫باڵوكردەوە كە ئیدارەی كەناڵی ‪mbc‬‬ ‫لە راغب عەالمە توڕەیە‪،‬‬ ‫ل���ەس���ەر ئ��ەح�لام��ی‬ ‫هونەرمەند‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫راغ��ب سەرلەبەری‬ ‫ئ����ەو ه���ەوااڵن���ەی‬ ‫رەتكردەوەو رایگەیاند‬ ‫كە پەیوەندییەكی باش‬ ‫ل��ەن��ێ��وان ئ���ەم و ‪ mbc‬و‬ ‫ئەحالمدا هەیەو هیچ كێشەیەكیان‬ ‫نییەو پێكەوە كار دەكەن‪ .‬ئەرەب‬ ‫ئایدڵ‪-‬یش ب��ەرەو باشتر دەب��ەن‪،‬‬ ‫نەك خەریكی كێشە بن‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫دیاری قەرەداغی‪:‬‬ ‫هەموو‬ ‫سەردەمەكان‬ ‫هونەری‬ ‫تێدا دەكرێ‬ ‫و هاوكات‬ ‫هونەریشی تێدا‬ ‫هەڕاج دەكرێ‪،‬‬ ‫ئەوە لێكۆڵینەوە‬ ‫زانستییەكانە كە‬ ‫لەدوایدا هەرشتەو‬ ‫لە جێگای خۆیدا‬ ‫دائەنێ‬ ‫كاروان مەحموود‪:‬‬ ‫بەرهەمی جوان‬ ‫كە لێوانلێو بێت‬ ‫لەڕەسەنایەتی‬ ‫دراوە بەدەستەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەو مانایە‬ ‫نییە كە بەرهەمی‬ ‫الوازیش بەرهەم‬ ‫نەهێنراوە‬ ‫خەلیل عەبدوڵاڵ‪:‬‬ ‫ئەگەر بێت و‬ ‫كولتوورو زمان‬ ‫و هونەری‬ ‫میللەتێكی بێگانە‬ ‫ئا بەمشێوەیەی‬ ‫ئێستا كە باڵی‬ ‫كێشاوە بەسەر‬ ‫هونەرو كولتوورو‬ ‫زمانماندا بەردەوام‬ ‫بێت تا ئەوپەڕی‬ ‫مەترسییە‬ ‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪32‬‬

‫ئ��ا بەمشێوەیەی ئێستا كە‬ ‫باڵی كێشاوە بەسەر هونەرو‬ ‫كولتوورو زمانماندا بەردەوام‬ ‫بێت تا ئەوپەڕی بە مەترسی‬ ‫زان����ی! ب����ەڕای ئ���ەو چەند‬ ‫هەنگاوێك گرنگە كە لەئێستا‬ ‫خەمخۆرانی هونەری موزیك‬ ‫و گ��ۆران��ی ك���وردی بینێن‪،‬‬ ‫وەك��و خۆی وت��ی‪ :‬وەزارەت��ی‬ ‫رۆشنبیری بەرهەمەكان بە‬ ‫چەند فلتەرێكی راستەقینەدا‬ ‫بباو گرنگیشە كەسی شیاو‬ ‫لە شوێنی شیاو دابنرێت لە‬ ‫بوارەدا‪.‬‬ ‫دیاری قەرەداغی‪ ،‬جارێكیتر‬ ‫ه��ات��ەوە ن��او باسەكەو باسی‬ ‫لەو بۆچوونەی خۆی كرد كە‬ ‫یەكەمجار خستیەڕوو‪ ،‬پێیوابوو‬ ‫ئەو بۆچوونەی ئەم پشتگیری‬ ‫نییە لەو بارەی كە ئێستا هونەری‬ ‫گ��ۆران��ی و میوزیكی تێدایە‪،‬‬ ‫الی ئەمیش روون��ەو دەزانێت‬ ‫ئەو بارە سست و الوازەو ‌بە‬ ‫س��ەدان فاكتەریشی لە پشتە‪.‬‬ ‫دی���اری دەڵ��ێ��ت‪ :‬ل��ەس��ەرووی‬ ‫هەموویانەوە درێژبوونەوەی‬ ‫الوازییە بۆ ئەو مێژووەی كە‬ ‫ه��ەر ل��ەس��ەرەت��اوە ه��ون��ەری‬ ‫میوزیكی كوردیی پێدا تێپەڕیوە‌‪،‬‬ ‫من وەك رای تایبەتی خۆم بۆ‬ ‫ئەم باسە ناتوانم سەردەمێكی‬ ‫زێڕین و پرشنگداریی هونەریی‬ ‫وەها ببینم لە مێژووی كۆنیشدا‬ ‫تا بووبێتە ژێرخان و كولتوور‬ ‫بۆ ئەم نەوەیە‪ ،‬ئەوەی كراوە‬ ‫ب���ەدەر ن��ەب��ووە ل��ە دنیایەك‬ ‫الوازی���ی و چ��ەوت��ی��ش‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێویستە بە چاوێكی تەعەسوب‬ ‫و قەومیانەوە لەو مەسەلەیە‬ ‫ن��ەڕوان��ی��ن و ئ���ازا ب��ی��ن لە‬ ‫باسكردنی شتەكان وەك خۆی‪.‬‬ ‫ن�������ەوەی ن�����وێ ن���ەی‬ ‫شێواندووە!‬ ‫هۆمەر دزەی��ی‪ ،‬بەوپەڕی‬ ‫باوەڕەوە ئەوەی وت كە جەوان‬ ‫و نێوجەوانی هەموو دنیا حەز‬ ‫بەشتی ت��ازە بابەت دەك��ەن‪،‬‬ ‫جارێكیتر بە یەقینەوە ئەوەی‬ ‫وت ئەو ن��ەوە نوێیەی كورد‬ ‫كە لەبواری میوزیك و گۆرانی‬ ‫كوردیدا كاردەكەن و بەرهەمیان‬ ‫هەیە‪ ،‬بەهیچ جۆرێك دەستكاری‬

‫ئ���اوازی رەس��ەن��ی كوردییان‬ ‫ن��ەك��ردووە‪ ،‬پرسیار دەك��ات‬ ‫ئەگەر رەسەنایەتی كاركردن‬ ‫بێت لەسەر قەتارو ئەڵاڵوەیسی‬ ‫و خاوكەرو هۆرەو سیاچەمانەو‬ ‫الوك و حەیران‪ ،‬ئەوا ئەو نەوە‬ ‫نوێیە نەیانتوانیوە بیشێوێنن‬ ‫و بەوتەی ئەو هەر بەالشیدا‬ ‫نەچوون‪ ،‬لەكۆتایی‬ ‫بیروبۆچوونەكانیشیدا‬ ‫وتی‪ :‬با بەزەییمان‬ ‫بەخۆماندا نەیەتەوە‬ ‫لە هەموو دنیاشدا‬ ‫هەر وایەو گوێگرانی‬ ‫راپ و مایكل جاكسن‬ ‫و زۆر زۆر زیاترن لە هۆمەر دزەیی‬ ‫هەوادارانی بتهۆڤن‬ ‫و مۆزارت‪.‬‬ ‫دی����������������اری‬ ‫ق�����ەرەداغ�����ی‪-‬ش‪،‬‬ ‫خ��وێ��ن��دن��ەوەی��ەك��ی‬ ‫ج�����ی�����اوازی ل���ەو‬ ‫رووەوە‬ ‫ه��ەب��وو‪ ،‬ئەنوەر قەرەداغی‬ ‫ب����ەاڵم ن��اك��ۆك��ی��ش‬ ‫ن��ەب��وو ل��ەگ��ەڵ ئەو‬ ‫ل���ێ���ك���دان���ەوەی���ەی‬ ‫دزەی���ی���داو بینینی‬ ‫واب���وو ك��ە ن��ەوەی‬ ‫ئ��ێ��س��ت��ا ه���اوك���ات‬ ‫ل��ەگ��ەڵ الوازی لە‬ ‫ئاستەكانی دیاری قەرەداغی‬ ‫هەموو‬ ‫ژی����ان و ق��ەی��ران��ە‬ ‫ب��ەردەوام��ەك��ان��دا‪،‬‬ ‫بەاڵم لە تێكۆشاندایەو‬ ‫ن����ات����وان����درێ����ت‬ ‫ئ������ەو ه����ەواڵن����ە‬ ‫بسڕدرێتەوە‪ .‬دیاری‬ ‫دەڵ��ێ‪ :‬م��ەرج نییە كاروان مەحمود‬ ‫كردەی كاری هونەری‬ ‫و داه��ێ��ن��ان ل��ەالی‬ ‫هەموو بەكاربەرانی‬ ‫ه��اوچ��وون و هاو‬ ‫ن��ەف��ەس ب���ێ‪ ..‬خۆ‬ ‫ئ��ەگ��ەر لەكۆنیشدا‬ ‫ب��ل��ی��م��ەت��ان��ی وەك‬ ‫خەلیل عەبدوڵاڵ‬ ‫س�����ەی�����د ع���ەل���ی‬ ‫ئەسغەرو زی��رەك و‬ ‫و مەردان و سائیب و ئەنوەر‬ ‫قەرەداغی و میرزادەو حەسەن‬ ‫كامگار لوتكەی هونەر بووبێتن‬ ‫خۆ هاوشانی ئەوانیش سەدان و‬ ‫هەزاران دەنگی ناسازو وێڵ و‬ ‫لە بیركراو هەبوون كە تەنانەت‬

‫ناو و ئەسەریشیان نەماوە‪..‬‬ ‫ئ���ەم وای دەب��ی��ن��ێ��ت كە‬ ‫هەموو سەردەمەكان هونەری‬ ‫ت��ێ��دا دەك�����رێ و ه��اوك��ات‬ ‫هونەریشی تێدا هەڕاج دەكرێ‪،‬‬ ‫دیاری جارێكیتر پێ لەسەر ئەوە‬ ‫دادەگرێت كە ئەوە لیكۆڵینەوە‬ ‫زانستییەكانە ك��ە ل��ەدوای��دا‬ ‫هەرشتەو لە جێگای‬ ‫خۆیدا دائەنێ‪‌.‬‬ ‫ئ�������ەن�������وەر‬ ‫ق�������ەرەداغ�������ی‬ ‫م��ی��وزی��ك��ژەن��ی��ش‬ ‫پ���ێ���ی���واب���وو ك��ە‬ ‫هەموو الیەنەكان‬ ‫ب��ەش��دارن ل��ەوەی‬ ‫ك��ە بەرهەمێكی‬ ‫ج������وا ب���درێ���ت‬ ‫بەدەستەوە‪ ،‬وەكو‬ ‫گ��ۆران��ی��ب��ێ��ژەك��ە‪،‬‬ ‫ئ���اوازدان���ەرەك���ە‬ ‫ئ���ەو ت��ەل��ەف��زی��ۆن‬ ‫و ك��ۆم��پ��ان��ی��ای��ەی‬ ‫ك���ە ب��ەره��ەم��ی‬ ‫دەهێنێت و بۆی‬ ‫ب�ڵ�اودەك���ات���ەوە‪..‬‬ ‫قەرەداغی الیەنێكی‬ ‫ت����ری ب����اس ك��رد‬ ‫ئ���ەوی���ش ب����واری‬ ‫ه��ون��ەری ئ���اوازو‬ ‫گ��ۆران��ی وت��ن بوو‬ ‫ك����ە پ��ێ��وی��س��ت��ی‬ ‫بەیاسایەك هەیە‬ ‫بۆ ئەوەی كەسانی‬ ‫پسپۆڕ لە وەزارەتی‬ ‫رۆشنبیری بتوانن‬ ‫ئ����ەو ب��ەره��ەم��ە‬ ‫هە ڵبسە نگێنن ‪،‬‬ ‫داخی ل��ەدوو شت‬ ‫خ���وارد یەكەمیان‬ ‫ئ��ەوەی��ە ك��ە هەتا‬ ‫ئێستا ئەو یاسایە‬ ‫گفتوگۆی گەرمی‬ ‫ل��ەس��ەر ن��ەك��راوەو‬ ‫دووەم���ی���ش���ی���ان‬ ‫ئ��ەوەی��ە ك��ە ئێمە‬ ‫م���ەب���ەس���ت���ی ل��ە‬ ‫هەندێك لە میوزیكژەن و‬ ‫گۆرانیبێژ بوو كە بوونەتە‬ ‫گیرفانی رۆشنبیری بۆ ئەو‬ ‫میللەتانەی دەوروبەرو بێزیان‬ ‫نایە بچن بەالی ئەو كولتوورو‬ ‫مۆركە جوانەی كوردەواریدا‪.‬‬

‫كێ شەقامەكانی شاری سلێمانی ناونا؟‬

‫شەم ئارام‬ ‫رەنگە كەم كەس هەبێت بزانێت كێ شەقامەكانی‬ ‫سلێمانی وەكو شەقامی (سالم و برایم پاشاو پیرەمێردو‬ ‫فایەق بێ كەس و كاك ئەحمەدی شێخ و مەولەوی‪)..‬‬ ‫ناوناوە‪ .‬لەكاتێكدا كە مامۆستا جەمال بابان نووسەرو‬ ‫یاساناس لەساڵی (‪ 1967‬بۆ ‪ )1969‬دەبێتە سەرۆكی‬ ‫شارەوانی سلێمانی‪ ،‬لەو ماوەیەدا چەند پڕۆژەو كارێكی‬ ‫گرنگ بۆ شاری سلێمانی بە ئەنجامدەگەیەنێ‪ .‬ئەوەی‬ ‫مەبەستی ئێمەیە لەم نووسینەدا كە جێیخۆیەتی بەبیر‬ ‫دانیشتوانی شاری سلێمانی بهێنینەوە كە یەكێك لەكارە‬ ‫ناوازەو بەجێكانی مامۆستا جەمال بابان كە لەكاتی بوون‬ ‫بە سەرۆك شارەوانیدا پێیهەستاوە‪ ،‬ناونانی زۆربەی‬ ‫زۆری شەقامەكانی ناو شاری سلێمانی بووە كە رەنگە‬ ‫زۆرێك لە خەڵكی ئەم شارە بەتایبەتی نەوەی نوێ‬ ‫نەزانن كە كێ شەقامەكانی شارەكەی خۆیانی ناو ناوە‪.‬‬ ‫بابانی رووناكبیرو یاساناس‪ ،‬لە چاوپێكەوتنێكیدا‬ ‫لەگەڵ «كەپر» دەڵێت‪ :‬لە ساڵی (‪)1968‬دا‪ ،‬لیژنەیەكم لە‬ ‫كەسی دیارو ئەدیب و خواناس و رۆشنبیر دروستكرد‬ ‫بۆ ئەوەی بە هەموومان بتوانین ئەو شەقامانە ناوبنێین‪،‬‬ ‫وەكو پارێزەر بەهجەت بابان‪ ،‬خوالێخۆش بوو دكتۆر‬ ‫جەمال غەفور‪ ،‬لەبرا مەسیحییەكانیش قەشە یوسف‬ ‫پەری‪ ،‬كامەران موكری شاعیرو ئەدیب‪ .‬ئەم لیژنەیە بۆ‬

‫ئەوە بوو كە یەكەم هەنگاو بۆ ئەو ناونانە هەڵبگرین‪..‬‬ ‫مامۆستا جەمال لە درێژەی گێڕانەوەكەیدا باسی‬ ‫ل��ەوەش ك��رد كە رۆژێ��ك لەگەڵ ك��ام��ەران موكری‬ ‫شاعیردا دادەنیشن و لیستێك بۆ شەقامەكان دروست‬ ‫دەكەن و ناوە نوێكانیش لە پاڵیاندا دەنووسن و لە‬ ‫كۆبوونەوەیەكی ئەنجومەنی شارەوانیدا ناوە نوێكان‬ ‫دەخەنەڕوو‪ ،‬ئەنجومەنی شارەوانیش ناوە نوێكانیان‬ ‫بەدڵ دەبێ و پارێزگاری ئەوكاتی شاری سلێمانی‪-‬ش‬ ‫بەكارێكی باشی دەداتە قەڵەم‪.‬‬ ‫ئیتر لەوە ب��ەدواوە ناوە نوێكان دەبێتە ناوێكی‬ ‫رەسمی و لەدوای ناونانەكەو رەزامەندبوون لەسەر‬ ‫یەك بەیەكی ناوەكان‪ ،‬رێوشوێنی تری بۆ گیراوەتەبەرو‬ ‫وردە وردە هاوواڵتیانی شاریش بەناوە نوێكان رادێن كە‬ ‫هەتا ئێستاو لە فەرهەنگی ئەم شارەدا بە چەند ناوێكی‬ ‫خۆش و پێوست دەدرێنە قەڵەم‪ .‬مامۆستا جەمال بابان‪-‬‬ ‫یش لەسەر ئەو ناونانە دەڵێت‪ :‬ئەگەر كەم بێت یان‬ ‫زۆر‪ ،‬باش بێت یان خراپ‪ ،‬توانیومە یەكێك لەكارەكانم‬ ‫كە سەرۆك شارەوانی شاری سلێمانی بووم زۆرێك لە‬ ‫شەقامەكانی شار ناوبنێم‪ ،‬بە هیممەتی خۆم و ئەو‬ ‫لیژنەیەی كە دروستم كرد بۆ ئەوەی كۆدەنگی ئەو‬ ‫پیاوە دڵسۆزو نیشتمانپەروەرانەشی لەسەر بێت‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫پارك و گەنجەكانی كەركوك‬ ‫لە لێواری وشك بووندان‬ ‫گەنجێك‪:‬‬ ‫ئەگەر پیاسە لە شەقامەكاندا مەترسی كردەوەی خۆكوژی لەسەر بێت و دوو پاركەكەی‬ ‫دەرەوەی شاریش قەدەغە بێت بچیتە ناوی‪ ،‬ئەی روو لەكوێ بكەین؟‬ ‫عەبدولكەریم حەسەن بەڕێوەبەری شارەوانی كەركوك‪:‬‬ ‫شاری كەركوك سێ هێندەی پارێزگای تكریت دەبێت‪ ،‬كەچی شاری تكریت لەڕووی‬ ‫پڕۆژەی گەشتیاری و پارك و باخچەوە زۆر لەشاری كەركوك لە پێشترە‬ ‫«قەدەغە كردنی پاركەكان لە گەنجان بڕیارێكی دروست نییەو گەنجی داماوی ئەم‬ ‫شارە روو لەكوێ بكەن»‬ ‫«لە پالنی پڕۆژەكانی ساڵی (‪)2013‬دا‪ ،‬كە بودجەكەی دەگاتە (‪ )132‬ملیار دینار‪،‬‬ ‫لە پالنی شارەوانیشدا كە زیاتر لە (‪ )85‬ملیار دینار بۆ پڕۆژە خزمەتگوزارییەكان‬ ‫تەرخان كراوە‪ ،‬كەچی پڕۆژەی گەشتیارییان تێدا نییە»‬ ‫دانیشتووانی شاری كەركوك و بەتایبەتی گەنجانی ئەو شارە‪ ،‬بە حەقی خۆیانی‬ ‫دەزانن لەوە نیگەران و تووڕەببن كە بۆچی لە پالنی پڕۆژەكانی ساڵی (‪)2013‬‬ ‫كە بودجەكەی دەگاتە (‪ )132‬ملیار دینار‪ ،‬زیاتر لە (‪ )85‬ملیار دیناری تریش بۆ‬ ‫پڕۆژە خزمەتگوزارییەكانی ئەمساڵی (‪ )2013‬خەرج بكرێت‪ .‬كەچی یەك پڕۆژەی‬ ‫گەشتیاری تیا نەبێت بۆیان بۆ ئەوەی بۆ پشوو هەوای پاك وەرگرتن رووی تێ‬ ‫بكەن! سەرباری ئەو فەرامۆشكردنەش كەچی ئەو دوو پاركەی هاوواڵتیان زۆر‬ ‫رووی تێدەكەن لە شارەكەدا‪ ،‬لە گەنجان «سەڵتەكان» قەدەغە دەكرێن‪.‬‬ ‫لەم بەدواداچوونەدا لەسەر نەبوونی پڕۆژەی گەشتیاری لە شاری كەركوك و‬ ‫قەدەغەكردنی گەنجان بۆ ئەوەی نەچنە ناو ئەو پاركانەوە «كەپر» بەدواداچوون‬ ‫بۆ هەموو ئەو كێشەو بڕیارانە دەكات‪.‬‬ ‫بەدواداچوون‪ :‬عیماد جەباری‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪34‬‬

‫بێزاری تا ئەوپەڕی تووڕەبوون‬ ‫(ئەگەر پیاسە لە بازاڕدا عەیبە بێت و راوەستان‬ ‫لە شەقامەكاندا مەترسی كردەوەی خۆكوژی لێ‬ ‫بكرێت‪ ،‬دوو پاركەكەی دەرەوەی شاریش قەدەغە‬ ‫بێت بچینە ن��اوی‪ ،‬ئ��ەی روو لەكوێ بكەین!‬ ‫هەست ناكەم دەژیم‪ ،‬چونكە تەمەنم لە شارێكی‬ ‫پڕ مەترسیدا بەسەربرد) ئەمە وتەی گەنجێكی‬ ‫شاری كەركوك بوو كە بە توڕەییەوەو بەناوی‬ ‫هاوڕێ عەزیز‪-‬ەوە بە گۆڤاری «كەپر»ی وت‪.‬‬ ‫كەركوك تەنها پێنج پاركی تێدایە كە هەمووی‬ ‫دەكەوێتە دەرەوەی ناوەندی شارەكە‪ ،‬چەند‬ ‫باخچەیەكی بچكۆالنەش لەچەند گەڕەكێكدا كراوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەهۆی خزمەت نەكردنیانەوەو خواردنەوەی‬ ‫مەی تیایاندا لە هاوواڵتیان حەرام بووە‪.‬‬ ‫بودجە بۆ سەوزایی نییە!‬ ‫ئ��ەوەی جێی سەرسوڕمان بێت ئەوەیە‪،‬‬ ‫سەرباری ئەوەی كە بودجەیەكی زۆر بۆ پڕۆژەكانی‬ ‫ئەو شارە تەرخانكراوە‪ ،‬كەچی لەو بودجەیەدا‬ ‫هیچ پڕۆژەیەكی گەشتیاری تێدا نییە بۆ ئەوەی‬ ‫بكرێتە پارك بۆ ئەوەی دانیشتوانی شار رووی تێ‬ ‫بكەن! لەدوای چەندین چاوپێكەوتن كە لەگەڵ‬ ‫دانیشتووانی شارەكەدا بە ئەنجاممانگەیاندووە‬ ‫هەر هەموویان لەسەر ئەوە كۆك بوون (كە‬ ‫رەنگە ئەنجومەنی پارێزگا لە بیری چووبێتەوە كە‬ ‫مرۆڤ لە شاری كەركوكدا دەژی و هەمووكات‬ ‫پێویستیان بە پارك و سەوزایی هەیە)‬ ‫رۆژی (‪)15‬ی ئایار لە پرێس كۆنفرانسێكدا‪،‬‬ ‫حەسەن تۆران سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای‬ ‫كەركوك پەسەندكردنی پالنی پڕۆژەكانی ساڵی‬ ‫(‪)2013‬ی راگەیاند كە بودجەكەی دەگاتە (‪)132‬‬ ‫ملیار دینارو بەگەورەترین بودجە دادەنرێت لە‬ ‫مێژووی شاری كەركوكدا‪ .‬بەڕێوەبەری شارەوانی‬ ‫كەركوكیش لەوبارەیەوە رایگەیاند كە زیاتر لە‬ ‫(‪ )85‬ملیار دینار بۆ پڕۆژە خزمەتگوزارییەكانی‬ ‫ئەمساڵی (‪ )2013‬خەرج دەكرێت‪.‬‬ ‫ئەگەرچی ب��ودج��ەی دوو ساڵی راب��ردوو‬ ‫گەورەترین بودجە بوون لە مێژووی شارەكەدا‪،‬‬ ‫بەاڵم تا ئێستا پڕۆژە گەشتیارییەكان لە (‪ )4‬پاركی‬ ‫یاری تێپەڕناكات كە لێوانلێون لە كەموكوڕی‬ ‫و كە ئ��ەوەش نەك هەر نەیتوانیوە لە ئاستی‬ ‫داخوازییەكانی ه��اوواڵت��ی��ان��دا بێت تەنانەت‬ ‫بەبڕیارێك گەنجەكان بۆیان نییە بچنە ناو ئەو‬

‫دوو پاركەوە‪ ،‬چونكە لێیان قەدەغەكراوە‪.‬‬ ‫«بیانووی نەبوونی زەوی‪ ،‬راست‬ ‫نییە»‬ ‫عەبدولكەریم حەسەن بەڕێوەبەری‬ ‫ش��ارەوان��ی ك��ەرك��وك‪ ،‬لە لێدوانێكی‬ ‫تایبەتدا بۆ كەپر‪ ،‬ئەو زانیارییەی داینێ كە‬ ‫لەماوەی (‪ )10‬ساڵی رابردوودا تەنها (‪ )4‬پارك‬ ‫لەشاری كەركوكدا دروستكراوەو پاركێكیش‬ ‫نۆژەنكراوەتەوە‪ ،‬بەراوردی شاری كەركوكی كرد‬ ‫لەگەڵ شارێكی وەكو شاری تكریتدا كە شاری‬ ‫كەركوك سێ هێندەی پارێزگای تكریت دەبێت‬ ‫و كەچی ئەو شارە مەبەستی لە شاری تكریتە‬ ‫لەڕووی پڕۆژەی گەشتیاری و پارك و باخچەوە‬ ‫زۆر لەشاری كەركوك لە پێشترە‪.‬‬ ‫ئ��ەو س��ەرۆك شارەوانییە لەگەڵ ئ��ەوەی‬ ‫رەتیكردەوە هیچ پڕۆژەیەكی باخچە دروستكرن‬ ‫لە پالنی ساڵی (‪)2013‬دا‪ ،‬هەبێت‪ ،‬لە هەمانكاتدا‬ ‫ئەوەشی رەتكردەوە كێشەی زەوییان هەبێت‪،‬‬ ‫هاوكات كەمی ئاو و نەبوونی خزمەتكردنیانی‬ ‫بەكێشەی سەرەكی هەژماركرد‪ .‬لە درێ��ژەی‬ ‫قسەكانیدا عەبدولكەریم حەسەن وتی‪ :‬زەوییەكی‬ ‫زۆرمان هەیە‪ ،‬بۆ نموونە (‪ )150‬دۆنم زەویمان‬ ‫لە چیمەن هەیە‪ ،‬لەڕێگای پەنجا عەلی‪-‬‬ ‫لەیالن‪ ،‬گەڕەكی دۆمیزو قەسابخانەی‬ ‫كۆن و چەند شوێنێكی تریش زەویمان‬ ‫هەیە بۆ ئ��ەوەی بەشێوەیەكی جوان‬ ‫پاركی مۆدرێنیان لەسەر دروست بكرێت‪.‬‬ ‫پارك بەڕووی گەنجدا دادەخرێت!‬ ‫سەرباری ئەوەی كە شاری كەركوك بەدەست‬ ‫كەمی و ناڕێكی و بێ خزمەتی پاركەوە دەناڵێنێت‪،‬‬ ‫كەچی لەژێر بیانووی شەڕو خواردنەوەی مەی‬ ‫و دروستكردن و نانەوەی ش��ەڕدا‪ ،‬دوو پاركی‬ ‫ناو شارەكە بەبڕیارێكی كت و پڕ‪ ،‬لە گەنجان‬ ‫بەتایبەتی «سەڵتەكان» قەدەغە دەكرێ و لەسەر‬ ‫پلێتێكیش نووسراوە «چوونەژوورەوە تەنها بۆ‬ ‫خێزانە»‬ ‫ش��اه��ۆ‪-‬ی نەجم كەركوكی ك��ە خاوەنی‬ ‫پاركی باوە گوڕگوڕە‪ ،‬هۆكاری بڕیارەكەی بۆ‬ ‫ئەوە گەڕاندەوە كە شەڕكردن و خەڵك‬ ‫دەس��ت��گ��ی��رك��ردن ب��ب��ووە دی����اردە لە‬ ‫پاركەكەدا‪ ،‬ئەمیش ناچار بەوە بووە‬

‫ئ����ەردا ت���وران���ی ت��ورك��ی و‬ ‫ی��اری��زان��ی ی��ان��ەی ئەتلەتیكۆی‬ ‫م���ەدری���دی ئیسپانی‪،‬‬ ‫لەپێش یاریی كۆتایی‬ ‫یانەكەی بەرامبەر‬ ‫بەیانەی مەدریدی‬ ‫ش��اه��ان��ە ل��ە جامی‬ ‫شای ئیسپانیا‪ ،‬بەڵێنی‬ ‫ئ���ەوەی ب��ەه��ان��دەران��ی‬ ‫یانەكەی داب��وو كە ئەگەر بێت و‬ ‫یانەكەی جامەكە بەدەستبێنێت ئەوا‬ ‫ق��ژی خ��ۆی دەتاشێت‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫پ���اش م��اوەی��ەك��ی ك���ەم ب��ەس��ەر‬ ‫بردنەوەكەیاندا ت��وران بەڵێنەكەی‬ ‫بردەسەرو قژی خۆی تاشی‪.‬‬ ‫ ‬ ‫رۆال س����ەع����د‪ ،‬خ��ان��م��ە‬ ‫هونەرمەندی لوبنانی‪ ،‬بەنیازە لە‬ ‫ئایندەیەكی نزیكدا‪ ،‬نوێترین كلیپی‬ ‫گ��ۆران��ی خ��ۆی ب��ەن��اوی (مجنونە)‬ ‫ب�ڵاوب��ك��ات��ەوە‪ .‬ئ��ەم كلیپەی رۆال‬ ‫بەشێوەی دراما وێنەی گیراوەو‬ ‫چەندین ئەكتەر رۆڵی‬ ‫ت��ێ��دا دەگ��ێ��ڕن و لە‬ ‫ئایندەیەكی نزیكدا‬ ‫ك��ارەك��ان��ی ت���ەواو‬ ‫دەك��ات و ئامادەی‬ ‫باڵوكردنەوە دەبێت‪.‬‬ ‫ل��ەب��ارەی شێوەی كلیپ‬ ‫و گۆرانییەكەی‪ ،‬رۆال سەعد ئەوەی‬ ‫راگەیاندووە كە كیلپ و شێوەزاری‬ ‫وتنی گۆرانییەكەی عێراقییە‪.‬‬ ‫هەندێ سەرچاوەی هونەری‬ ‫ئ��ەو ه��ەواڵ��ەی��ان ب�ڵاوك��ردەوە كە‬ ‫هونەرمەندی لوبنانی‪ ،‬نەجوا كەرەم‪،‬‬ ‫بەشداری لە درامایەكدا دەكات كە‬ ‫بۆ مانگی رەم��ەزان ئامادەكراوە‪.‬‬ ‫یەكەمینجارە نەجوا بڕیار لە‬ ‫بەشداریكردن دەدات‬ ‫ل��ەك��اری ن��وان��دن��داو‬ ‫وەك������و م��ی��وان��ی‬ ‫ب��ەره��ەم ب��ەش��داری‬ ‫دەك���ات‪ ،‬ه��ەروەه��ا‬ ‫ئەوەشی راگەیاندووە‬ ‫ك���ە زۆر دڵ��خ��ۆش��ە ب��ەو‬ ‫ب��ەش��داری��ك��ردن��ەش‪ .‬ب��ەڕێ��وەب��ەری‬ ‫دراماكەش هونەرمەندی بەناوبانگ‬ ‫ئەحمەد مەكییە‪.‬‬

‫‪35‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫ئەو پێشنیازە بداتە پارێزگارو ئەوانیش‬ ‫پ��ەس��ەن��دی��ان ك����ردووە‪ ،‬دواج����ار وەك‬ ‫چ��ارەس��ەرێ��ك پاركی ب��اوە گوڕگوڕیان‬ ‫تایبەت كردووە بە خێزان‪.‬‬ ‫چ��ەن��د گەنجێكیش س��ەب��ارەت بە‬ ‫قەدەغە كردنی گەنجان «سەڵتەكان» بۆ‬ ‫ناو ئەو دوو پاركە گلەیی خۆیانیان هەیە‪..‬‬ ‫محەمەد رەسوڵ تەمەن (‪ )24‬ساڵ‪ ،‬دەڵێ‪:‬‬ ‫گەنجی ئەم شارە بۆیە دەبێتە تیرۆریست!‬ ‫كەژاڵ عیزەت تەمەن (‪ )22‬ساڵیش دەڵێ‪:‬‬ ‫بڕیارێكی شێتانەیەو گەنجی داماوی ئەم‬ ‫شارە روو لەكوێ بكەن‪ .‬وەفا عەبدولكەریم‬ ‫تەمەن (‪ )27‬ساڵ‪ ،‬بەتوڕەییەوە دەڵێ‪:‬‬ ‫ئەگەر الیەنە پەیوەندیدارەكانی ئەم شارە‬ ‫بەزەییان بە گەنجدا بهاتایەتەوە بڕیارێكی‬ ‫ئالەو شێوەیەیان دەرنەدەكرد‪ .‬نەبەز دڵشاد‬ ‫تەمەن (‪ )25‬ساڵ‪ ،‬هەرچەندە نەیویست‬ ‫قسە ب��ك��ات‪ ،‬ب��ەاڵم دواج���ار وت��ی‪ :‬بە‬ ‫هەموو الیەك خەڵك بەرەو كاری خراپ‬ ‫رەوان��ە دەك��ەن‪ .‬ئیحسان رەحیم تەمەن‬ ‫(‪ )23‬ساڵ‪ ،‬دەڵێت‪ :‬رێیتێدەچێت گەنجان‬ ‫شەڕ بنێنەوە‪ ،‬بەاڵم ئەی حكومەت بۆ‬ ‫زەبتی ناكات بۆ ئەوەی پاركەكە بەڕووی‬ ‫گەنجاندا دانەخرێت‪ .‬رێبین محەمەد‪-‬ی‬ ‫تەمەن (‪ )26‬ساڵ كە دوا چاوپێكەوتنمان‬ ‫ب��وو وت��ی‪ :‬جێگای داخ��ە رێكخراوێك‪،‬‬ ‫نەبێت داكۆكیمان لێ بكات‪.‬‬ ‫گۆڤاری «كەپر» سكااڵی گەیاندە‬ ‫بەرپرسان‬ ‫گ��ۆڤ��اری «ك��ەپ��ر» سكااڵی گەنجان‬ ‫دەب��ات��ە ئەنجومەنی پ��ارێ��زگ��ای ش��اری‬ ‫كەركوك و ئەحمەد عەسكەری ئەندامی‬ ‫لیژنەی پ��ڕۆژەك��ان و وەبەرهێنان لە‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەی بێ ئاگایی لیژنەكەی لەو بڕیارە‬ ‫دەرب����ڕی‪ ،‬روون��ی��ش��ی��ك��ردەوە كە‬ ‫هەركات سكااڵیان پێ بگات‬ ‫لەالیان هاوواڵتیانەوە‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪36‬‬

‫شاهۆ‪-‬ی نەجم كەركوكی‬ ‫خاوەنی پاركی باوە گوڕگوڕ‪:‬‬ ‫شەڕكردن و خەڵك‬ ‫دەستگیركردن ببووە دیاردە‬ ‫لە پاركەكەدا‪ ،‬پێشنیازم‬ ‫كرد بۆ ئەنجومەنی پارێزگار‬ ‫كە پاركەكە ببێتە خێزانی و‬ ‫ئەوانیش پەسەندیان كرد‬ ‫یاخود رێكخراوەكانەوە ئەوكاتە دەتوانن‬ ‫هەڵوێست وەربگرن و چاوبخشێننەوە‬ ‫بەو بڕیارەی كە چوونەژوورەوەی گەنجان‬ ‫بۆ ناو ئەو دوو پاركە قەدەغە كراوە‪،‬‬ ‫بەوتەی ئەو تا ئێستا هێشتا سكااڵیان‬ ‫پێنەگەیشتووە‪.‬‬ ‫رێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنی‪-‬‬ ‫یش سەرسورمانی خۆیان لەو بڕیارە‬ ‫دەردەبڕن و دەڵێن‪ :‬كارەساتە لە ساڵی‬ ‫(‪)2013‬دا‪ ،‬ئیدارەی شارەكە‪ ،‬كەركوك لە‬ ‫شارستانییەت دابماڵێت‪ .‬سرود محەمەد‬ ‫سەرۆكی لقی كەركوكی رێكخراوی هێوا‬ ‫بە كەپر‪-‬ی وت‪ :‬نە یاریگا هەیە نە شوێنی‬ ‫حەوانەوەو كافتریا نە سەوزاییەك تەنها‬ ‫دوو پارك كە گەنجان دڵیان پێیخۆشە‬ ‫ئەویشیان دابڕیوە لە گەنجان‪ ،‬كەواتە‬ ‫دەیانەوێت گەنج ببێتە تیرۆریست‪ .‬سرود‬ ‫زۆر زیاتر لەسەر ئەو باسە رۆیشت و‬ ‫وتی‪ :‬ئێمە پێشنیازمان كردووە كە كچ‬ ‫و كوڕ لە قوتابخانەكاندا تێكەڵ بكرێن تا‬ ‫هەمووان وا هەست نەكەن دوو مرۆڤی‬ ‫لەیەك جودان‪ ،‬كەچی حكومەت شاری لە‬

‫شارستانییەت داماڵیوەو خۆیشی نازانێ‬ ‫چیدەكات‪.‬‬ ‫نا ئومێدییەكان بەردەوامن‬ ‫بەڕێوەبەری ش��ارەوان��ی كەركوك‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی ن��ەش��اردەوە كە كێشەی هەرە‬ ‫سەرەكی كەركوك نەبوونی ئاوە بۆ ئەو‬ ‫پاركانە‪ ،‬وەكو خۆی باسی كرد سەرقاڵن‬ ‫ب���ەوەی ك��ە ل��ە كۆمپانیای ن��ەوت��ەوە‬ ‫بۆرییەكی ئاویان بدەنێ‪ ،‬ئەگەرنا بەوتەی‬ ‫ئەو دوو پاركەكەی رێگای هەولێر كە‬ ‫دوو نموونەی ب��ەرچ��اون ه��ەڕەش��ەی‬ ‫وشكبوونیان لەسەرە‪.‬‬ ‫بەپێی زانیارییەكان زیاتر لە (‪)500‬‬ ‫وەبەرهێنی ناوخۆیی و بیانی لە شاری‬ ‫كەركوكدا ك��اری وەبەرهێنان دەك��ەن‪،‬‬ ‫بەاڵم هیچ كام لەو پڕۆژانە‪ ،‬پڕۆژەی‬ ‫گەشتیارییان تێدا نییە‪ .‬بۆ وەرگرتنی‬ ‫زان��ی��اری زیاتر ل��ەو ب��ارەی��ەوە «كەپر»‬ ‫چەندینجار هەوڵیدا لێدوان لە فەالح‬ ‫بەزاز سەرۆكی وەبەرهێنانی كەركوك‬ ‫وەرب���گ���رێ‪ ،‬ب���ەاڵم ن��اوب��راو وەاڵم��ی‬ ‫پەیوەندییەكانی نەدایەوە‪ .‬سەرۆكی لقی‬ ‫كەركوكی رێكخراوی هیوا‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫نیگەرانە بەو بڕیاری قەدەغە كردنە‪،‬‬ ‫ئ��ام��اژەی ب���ەوەدا كە گەنج وزەیەكی‬ ‫زۆری هەیە نابێت ئەو وزەیە بەهەدەر‬ ‫بدرێت‪ ،‬ئەو ئەوەشی وت ئەگەر بێت و‬ ‫ئیدارەی كەركوك كار لەسەر ئەو خاڵە‬ ‫نەكات ئەوە گەنجان ئەوەندەیتر دەكەونە‬ ‫بەردەم مەترسی و توندوتیژییەكان زۆرتر‬ ‫دەب��ن و ئینتیماشیان بۆ ش��ارەك��ە بە‬ ‫تەواوی نامێنێت‪ .‬سرود كۆتایی قسەكانی‬ ‫بەوەهێنا‪ :‬ئەگەر كەسێك نەبێت دەستی‬ ‫گەنج بگرێت و بەڕێگایەكی راستدا‬ ‫نەیبات‪ ،‬دەبێت چ��اوەڕێ��ی ئەوەشی‬ ‫لێ بكەین كە بە شەقامێكدا تێپەڕی و‬ ‫درەختێكی بینی بیشكێنێت‪.‬‬

‫یەكەمین خوێندكاری زانكۆی سلێمانی‬ ‫كە دكتۆرای وەرگرت كێ بوو؟‬

‫ئا‪ :‬هەورامان كامەران‬ ‫زۆرن ئەو كەسانەی كە لەسەرەتای دامەزراندنی زانكۆی سلێمانییەوە تا ئێستا بڕوانامەی بەكالۆریۆس و ماستەریان تێدا‬ ‫وەرگرتووە‪ ،‬بەاڵم یەكەم خوێندكار كە پاش دەرچوونی لە زانكۆی سلێمانی بڕوانامەی دكتۆرای وەرگرتبێت‪ ،‬رەنگە تا ئێستا زۆركەس‬ ‫نەزانێت كە كێ بووە؟‬ ‫دوابەدوای وەرگرتنی بڕوانامەی بەكالۆریۆسى زانكۆی سلێمانی‪ ،‬روو لە زانكۆیەكی شانشینی بەریتانی دەكاو لە ساڵی (‪)1980‬‬ ‫دا‪ ،‬بڕوانامەی دكتۆرا بەدەستدەهێنێ و بەو كارەشی هێندەی تر سەری زانكۆی سلێمانی بەرزدەكاتەوە كە پێشتر وەك خوێندكارێك‬ ‫بەكالۆریۆسى تیادا بەدەستهێناوە‪ ،‬ئەو خوێندكارەش د‪ .‬سامان شاڵی‪-‬ە‪.‬‬ ‫د‪ .‬سامان‪ ،‬لە تەمەنی (‪ )30‬ساڵیدا بڕوانامەی دكتۆرا لە زانكۆی سەتەكس لە بەریتانیا وەردەگرێت لە ئێستاشدا كە تەمەنی (‪)60‬‬ ‫ساڵە‪ ،‬لەبارەی وەرگرتنی بڕوانامەی بەكالۆریۆسى زانكۆی سلێمانی و هەروەها بەدەستهێنانی بڕوانامەی دكتۆرا لە زانكۆی سەتەكس‬ ‫دەڵێت‪ :‬ئەوكات لەدەورەی دووەمی زانكۆی سلێمانی بەشی كیمیای نا ئەندامی لەساڵی (‪)1973‬دا‪ ،‬بڕوانامەم وەرگرت و بەكالۆریۆسم‬ ‫بەدەستهێنا‪ ،‬هاوكات لە (‪)1980/12/18‬دا‪ ،‬بڕوانامەی دكتۆرام لە زانكۆی سەتەكسی بەریتانی وەرگرت‪ .‬باسی لەوەشكرد كە لەپێش‬ ‫ئەودا بڕوانامەی ماستەر لەزانكۆی سلێمانی وەرگیراوە‪ ،‬بەاڵم لەبارەی وەرگرتنی بڕوانامەی دكتۆرا وەك خۆی دەڵێت‪ :‬من یەكەم‬ ‫كەس بووم‪.‬‬ ‫شاڵی‪ ،‬بەشدارییەكی بەرچاوی هەبووە لە دروستكردنەوەی زانكۆی سلێمانیشداو بەشانازیشەوە ئەوەی وت‪ :‬من دائیمەن فەخر‬ ‫بەزانكۆی سلێمانییەوە دەكەم و بە زانكۆی دایكی دادەنێم‪.‬‬ ‫زانكۆی سلێمانی كۆنترین و یەكەمین زانكۆ بووە كە لەم بەشەی كوردستانداو لە ساڵی (‪)1968‬دا‪ ،‬دامەزراوەو بە بڕیارێكی سیاسی‬ ‫رژێمی عێراقیش لە ساڵی (‪)1981‬دا‪ ،‬گواسترایەوە بۆ شاری هەولێرو ناوەكەشی لەزانكۆی سلێمانییەوە گۆڕدا بە زانكۆی سەاڵحەدین‪،‬‬ ‫لە پاش راپەڕینی ساڵی (‪)1991‬داو بە هیممەتی خەمخۆران دووبارە دامەزرێندرایەوە‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫شەیدا مەعروفی شاعیر‬

‫هاوسەرگیریی لەگەڵ شیعرو وشەدا ئەنجامداوە‪!..‬‬ ‫من ناتوانم بڕیار‬ ‫لەسەر شیعرەكانم‬ ‫بدەم‪ ،‬بەڵكو دەبێت‬ ‫خوێنەر بڕیاری لەسەر‬ ‫بدات‬ ‫شاعیر ئەو كەسەیە‬ ‫كە هەمیشە لەناو‬ ‫خەڵكدایە‬ ‫هیوا دەخوازم سەرجەم‬ ‫ژنان نووسین بكەن‬ ‫بە شۆڕشێكی نوێ بۆ‬ ‫ژیانێكی ئازادو ئاسوودە‬ ‫شیعر ئاوێنەی نهێنییە‬ ‫شاراوەكانی مرۆڤە‬ ‫شاعیر نووسەرە بۆ‬ ‫نووسینەوەی ئەو‬ ‫خەمانەی كە لەالی‬ ‫نهێنین‬ ‫شەیدا مەعروف‪ ،‬وەك شاعیرێك پێیوایە‬ ‫شیعری ئێستا كەمتر چێژی لێوەردەگیرێت‬ ‫و شیعر تەنها بۆ كاتێكەو هیچی تر‪ .‬بە‬ ‫دیقەتیشەوە ئەوەی وت‪ :‬كەس ناچێتە رۆحی‬ ‫شیعرەوە‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئ��ەوەی شەیدا وەكو شاعیرێك‬ ‫خەمی خۆی و ژنان دەنووسێتەوە‪ ،‬هاوكات‬ ‫وەك چاالكوانێكی بواری مافەكانی ژنانیش‬ ‫كاردەكات و چەندین چیرۆكی راستەقینەی‬ ‫نووسیوەتەوە كە تایبەتن بە گرفتەكانی ژنان‪.‬‬ ‫لە گفتوگۆیەكی راشكاوانەدا سەرباری چەند‬ ‫رەخنەو تێبینییەكی لەسەر كایەی شیعری‪ ،‬لەم‬ ‫دیمانەیەدا كە لەگەڵ كەپر‪-‬دا‪ ،‬كردوویەتی‬ ‫باس لە ژیانی تایبەتی خۆیشی دەكات‪!..‬‬

‫سازدانی‪ :‬زامدار ئەحمەد‪ -‬كۆیە‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪38‬‬

‫تا شیعر هەبێت شەیدا‬ ‫ناتوانێت هاوسەری‬ ‫دووەم پەیدا بكات‬ ‫ئەو كەسەی دەبێتە‬ ‫هاوبەشی ژیانم‬ ‫پێویستە بەخشندەبێت‬ ‫وەك ناخی ژنێكی‬ ‫نووسەر‬

‫* پێتوایە كەسێكی جیاوازو خاوەن تایبەتمەندی‬ ‫خۆت بیت لەنووسینی شیعردا؟‬ ‫ من ناتوانم بڕیار لەسەر شیعرەكانم بدەم‪،‬‬‫بەڵكو دەبێت خوێنەر بڕیاری لەسەر بدات‪ ،‬جیاوازی‬ ‫من لە بەكارهێنانی بوێرییە لە نووسیندا‪.‬‬ ‫*بوێری لەچی؟‬ ‫ بوێری لەوتنی شتە نهێنییەكانی مرۆڤ‪ ،‬بوێری‬‫لەكاتی باسكردنی ماچدا‪ ،‬چونكە كەمتر كچانی‬ ‫نووسەر دەتوانن باس لەو بابەتانە بكەن‪.‬‬ ‫* دە‌وترێت شیعری شاعیرانی ئێستا چێژی‬ ‫لێوەرناگیرێت هۆكار چییە؟‬ ‫ منیش هەمان بۆچوونم هەیە‪ ،‬شیعری ئێستا‬‫كەمتر چێژی لێوەردەگیرێت‪ ،‬چونكە نووسینی شیعر‬ ‫تەنها بۆ كاتێكەو هیچی تر‪ ،‬كەس ناچێتە رۆحی‬ ‫شیعرەوە‪.‬‬ ‫* تا چەند راستە دەوترێت رەخنەگری شیعریمان‬ ‫نییە؟‬ ‫ راستە‪ ،‬سەد لەسەد لەگەڵ ئەو رای��ەم كە‬‫رەخنەگری شیعریمان نییە‪ ،‬جگە لە چەند كەسانێك‬ ‫كە بە پەنجەی دەست دەژمێردرێن‪.‬‬ ‫* هۆكار چییە رەخنەگری شیعریمان كەمە؟‬ ‫ نەبوونی خوێنەری جددی هۆكاری سەرەكییە‪.‬‬‫* پێتوانییە هۆكاری سەرەكی چێژ وەرنەگرتن‬ ‫لەشیعر زۆری شاعیرانمان بێت؟‬ ‫بەڵی هەمان رای بەڕێزتم هەیە دەكرێت‬‫بپرسین شاعیر كێیە؟ وا هەموو كەس بەخۆی دەڵێت‬ ‫شاعیر‪.‬‬ ‫* پێتوایە نووسینی شیعر هێندە ئاسان بێت‪،‬‬ ‫چونكە دەبینین زۆربەی ئەو كەسانەی لە بوارە‬ ‫جیاوازەكانی رۆشنبیریدا كاردەكەن لەسەرەتادا بە‬ ‫شیعر دەستیان پێكردووە؟‬ ‫ راستە منیش بەهەمانشێوە بووم و بە شیعر‬‫دەستم پێكردووە‪ ،‬من دەڵێم هەركەسێك شیعر‬ ‫نەنووسێت ناتوانێت كاربكات‪ ،‬چونكە شیعر ئاوێنەی‬ ‫نهێنییە شاراوەكانی مرۆڤە‪.‬‬ ‫* دەكرێت بپرسین شاعیر كێیە؟‬ ‫ شاعیر ئ��ەو كەسەیە كە هەمیشە لەناو‬‫خەڵكدایە‪ ،‬خۆی جیاناكاتەوە لە ئازاری بەرامبەری‪،‬‬ ‫بەخشندەیە بۆ هەستی بەرامبەر‪ ،‬نووسەرە بۆ‬ ‫نووسینەوەی ئەو خەمانەی كە لەالی نهێنین‪.‬‬ ‫* تاكەی شەیدا مەعروف هاوسەرگیری ئەنجام‬ ‫نادات‪ ،‬چۆن هاوسەرێكی دەوێت؟‬ ‫ عاشقی شیعرو وشەم‪ ،‬لەگەڵیان هاوسەرگیریم‬‫ئەنجامداوە‪ ،‬تا شیعر هەبێت شەیدا ناتوانێت‬ ‫هاوسەری دووەم پەیدا بكات‪ ،‬كاتێك هاوسەرم‬ ‫هەبوو لەڕەگەزی دووەم ئەوكات ئیلهام الی من‬ ‫دەبێتە رەخنەی خێزانی‪ ،‬ئ��ەو كەسەی دەبێتە‬ ‫هاوبەشی ژیانم پێویستە بەخشندەبێت وەك ناخی‬ ‫ژنێكی نووسەر‪ .‬هیوا دەخ��وازم سەرجەم ژنان‬ ‫نووسین بكەن بە شۆڕشێكی نوێ بۆ ژیانێكی ئازادو‬ ‫ئاسوودە‪.‬‬

‫پڕۆفایل‬ ‫* شەیدا مەعروف‪،‬‬ ‫ل���ەش���اری سلێمانی‬ ‫و ل��ە ه��ەش��ت��اك��ان��دا‬ ‫لەدایكبووە‪.‬‬ ‫* ل��ە تەمەنی (‪)14‬‬ ‫س��اڵ��ی��ی��ەوە دەس��ت��ی‬ ‫ك��ردووە بە نووسینی‬ ‫شیعر‪.‬‬ ‫* دەرچووی خوێندنی‬ ‫ئامادەیی بازرگانییە‪.‬‬ ‫* وەك چاالكوانێكی‬ ‫بواری مافەكانی ژنان‬ ‫كاردەكات و چەندین‬ ‫چیرۆكی راستەقینەی‬ ‫نووسیوە كە تایبەتن بە‬ ‫گرفتەكانی ژنان‪.‬‬ ‫* نزیكەی (‪ )20‬ساڵە‬ ‫ك���اری رێ��ك��خ��راوەی��ی‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫* دەس������ت������ەی‬ ‫دامەزرێنەری چەندین‬ ‫رێكخراو بووە‪.‬‬ ‫* لە ساڵی (‪)1996‬وە‬ ‫ك��اری رۆژنامەنووسی‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫* كتێبێكی بەناوی (ژن‬ ‫لە یاداشتما) بەچاپ‬ ‫گ���ەی���ان���دووەو وەك‬ ‫دیارییەك بەخشیویەتیە‬ ‫(‪)8‬ی مارس‪.‬‬ ‫* ل��ە س��اڵ��ی (‪)2000‬‬ ‫وە دەس��ت��ی ك��ردووە‬ ‫ب���ەب�ڵ�اوك���ردن���ەوەی‬ ‫شیعرەكانی‪.‬‬

‫هەرچەندە وا بڕیاربوو لە‬ ‫ئایندەیەكی نزیكدا‪ ،‬ئەلبومە‬ ‫ن��وێ��ی��ەك��ەی ع��ەم��رو‬ ‫دیاب باڵوبكرێتەوە‬ ‫لەالیەن كۆمپانیای‬ ‫رۆت���ان���اوە‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫كۆمپانیای ناوبراو‬ ‫بەشێوەیەكی كتوپڕ‬ ‫ه��ەواڵ��ی دواخستنی‬ ‫ب�ڵاوك��ردن��ەوەی ئەلبومەكەی‬ ‫ع��ەم��رو دی����اب‪-‬ی راگ��ەی��ان��د‪،‬‬ ‫رۆتانا دەیەوێت ئەو ئەلبومەی‬ ‫هونەرمەندی ناوبراو بخاتە دوای‬ ‫جەژنی رەمەزانەوە‪ ،‬تا بتوانێت‬ ‫ماوەیەكی لەبەردەستدا بێت و‬ ‫كاری زیاتر بكات بۆ ریكالمكردن‬ ‫بۆ ئەو ئەلبومە‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ه���ەردوو یاریزانی یانەی‬ ‫بەرشەلۆنەی ئیسپانی‪ ،‬پاڵەوانی‬ ‫ئەم وەرزەی اللیگا جیرارد‬ ‫پیكی و ئەلیكساندەر‬ ‫س���ۆن���گ‪ ،‬ل��ەك��ات��ی‬ ‫ئ��اه��ەن��گ��ێ��ڕان��ی��ان‪،‬‬ ‫بەبۆنەی بردنەوەی‬ ‫ج���ام���ەك���ەوە‪ ،‬لە‬ ‫سوعبەتكردن لەگەڵ‬ ‫ی���ەك دەب��ێ��ت��ە ش��ەڕە‬ ‫بۆكس و لەیەكتردان‪ ،‬بەاڵم هەر‬ ‫زوو چەند یاریزانێكی تری یانەكە‬ ‫دەكەونە نێوانیانەوەو كێشەكە‬ ‫زوو چارەسەردەكەن و ناهێڵن‬ ‫گەورە ببێت‪.‬‬

‫یانەیەكی تۆپی پێی كچانی‬ ‫سویسری ( ئێف‪ .‬س‪ .‬زیوریخ)‬ ‫دەی���ان���ەوێ ت��ەح��ەدای‬ ‫ی��ان��ەی بەرشەلۆنە‬ ‫ب��ك��ەن و داوای���ان‬ ‫ك��ردووە ئەو یانە‬ ‫ك��ەت��ەل��ۆن��ی��ی��ەی‬ ‫یەكەمی ئەمساڵی‬ ‫خ���ول���ی الل��ی��گ��ای‬ ‫ئیسپانی‪ ،‬لەناو نیوكامپدا‬ ‫یارییەكی دۆستانەیان لەگەڵ‬ ‫بكەن‪ ،‬شایەنی وتنە ئەم تیپەی‬ ‫كچانی سویسرا تا ئێستا لە ماوەی‬ ‫(‪ )2000‬خولەك لەیاریكردن هیچ‬ ‫تیپێك لێی نەبردونەتەوە‪.‬‬

‫‪39‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫ئامادەكردنی‪ :‬ئەیاد بەرزان‬

‫دژە ڤایرۆسەكان لەژێر هەڕەشەدان!‬ ‫بەرنامەكانی دژە ڤایرۆس یاخود (‪ )Anti-Virus‬لە سەرەتای دروستبوونیانەوە رۆڵێكی‬ ‫گرنگیان هەبووە لە سیستمەكانی كارپێكردنی كۆمپیوتەرەكاندا بەشێوەیەك كە لەالیەن‬ ‫كۆمپانیاكانی وەبەرهێنانی سیستمی كارپێكردنی كۆمپیوتەرەوە كراوە بە بەشێكی سەرەكی‬ ‫سیستم و پاش دانانی سیستم لەسەر كۆمپیوتەرەكان راستەوخۆ داوای بەرنامەی دژە ڤایرۆس‬ ‫دەكات بۆئەوەی بەكارهێنەران دووربن لە هێرشی دەرەكی و زانیاری و داتاكان بەشێوەیەكی‬ ‫سەالمەت بمێننەوە‪.‬‬ ‫لەم بوارەشدا چەندەها دژە ڤایرۆسی بەناوبانگ هەن لە جیهاندا كە دیارترینیان (‪Kasper‬‬ ‫‪ )Sky‬و (‪ )Avast Anti Virus‬چەند دانەیەكی تر‪ ،‬ئەم بەرنامانە هەفتانەو مانگانە ڤێرژنی‬ ‫خۆیان بەرزدەكەنەوە لەڕێگەی ئینتەرنێتەوە بۆ ئەوەی زانیاریان لەسەر دوا دروستكراوەكانی‬ ‫ڤایرۆس پێ بێت و بیان ناسنەوە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی جێی سەرنجە كە لە سەرەتای ساڵی (‪)2013‬‬ ‫دا‪ ،‬هاككەرەكان و دروستكەرانی ڤایرۆس جۆرێكی تر لە پاراستنی ناسنامەی ڤایرۆسیان‬ ‫دروستكردووە كە ئەمیش هەڕەشەیەكی گەورە دەبێت لەسەر دژە ڤایرۆسەكان لەم جۆرە‬ ‫تازەیەدا ڤایرۆسەكان شیدەكرێنەوەو بەناوی جیاجیاو سیفەتی جۆراو جۆر هەڵدەگیرێن كە‬ ‫بە هیچ شێوەیەك دژە ڤایرۆسەكان دەركی پێ‌ ناكەن و توانای دۆزینەوەی ڤایرۆسەكانیان‬ ‫نابێت ئەم پڕۆسەیەش بە هەنگاوێكی زێڕین دادەنرێت بۆ ڤایرۆسە ئەلكترۆنییەكان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كۆمپانیاكانی بەرهەمهێنانی دژە ڤایرۆسەكان لە هەوڵی ئەوەدان كە چارەسەری ئەم كێشەیە بكەن‪.‬‬

‫(‪ )Google‬خزمەتێكی تر بۆ بەكارهێنەران‬ ‫گوگڵ ‪،‬گەورە كۆمپانیای جیهانی و خاوەنی زلهێزترین وێب سایتی جیهانی و تۆڕی كۆمەاڵیەتی‪ ،‬هەمیشە‬ ‫لە هەوڵدابووە سەرنجی بەكارهێنەران بەالی خۆیدا رابكێشێت‪ .‬لە تازەترین هەنگاویدا بۆ ئەو كارە جارێكی‬ ‫تر قەبارەی پاراستنی زانیارییەكانی بۆ بەكارهێنەران بەرزكردەوە بۆ هەریەكە لە خزمەتگوزارییەكانی‬ ‫(‪ )Gmail‬و (‪ )Drive‬و (‪ )Plus‬بەشێوەیەك كە (‪ )10‬گێگا بایت بۆ هەر ئەكاونتێكی جیمەیل و ( ‪)5‬‬ ‫گێگابایت بۆ هەردوو خزمەتگوزاری (درایڤ و پڵەس) ئەمەش وای لە بەكارهێنەران كرد بتوانن‬ ‫بەشێوەیەكی فراوانتر داتاكانیان لەسەر تۆڕی كۆمەاڵیەتی گوگڵ پڵەس بپارێزن و رۆژانە زانیاری تازەی‬ ‫تیا ئەپلۆئەد بكەن‪.‬‬ ‫هەر لەگەڵ ئەم هەنگاوەشدا كۆمپانیای گوگڵ ئەوەی راگەیاند كە بەكارهێنەران دەتوانن بە بەشداری‬ ‫مانگانەی (‪ )4,99‬دۆالر بڕی (‪ )100‬گێگا بایت بەدەستبێنن و بە بەشداری (‪ )9,99‬دۆالر‬ ‫بڕی (‪ )200‬گێگا بایت بەدەستبێنن كە ئەمەش سوودێكی زۆری دەبێت بۆ كۆمپانیاكانی‬ ‫بازرگانی ماڵپەڕەكانی باڵوكردنەوەی سیستمی كارپێكردن‪.‬‬

‫تەلەفزیۆنی زیرەك (‪)Smart TV‬‬ ‫پاش ئەوەی هەموو ئامێرە ئەلكترۆنییەكان بەرەوپێشچوونیان بەخۆیانەوە بینی و سااڵنە بە دیزاین و كوالێتی باشتر دێنە بازاڕەكانی جیهانەوە‪ ،‬تەلەفزیۆنەكانیش‬ ‫لەم بەرەوپێشچوونە بەدوورنین و شانبەشانی ئامێرەكانی تر لەڕكابەری یەكتردان‪ ،‬لە تازەترین داهێنانی كۆمپانیای سامسۆنگی كۆری‪ ،‬جۆرێك لە تەلەفزیۆنی‬ ‫زیرەكی دروستكرد كە پێشبینی دەكرێت ببێتە گران بەهاترین تەلەفزیۆنەكانی جیهان‪ ،‬ئەمەش بەهۆی ئەو تایبەتمەندیانەی كە بۆ ئامێرەكە تەرخان كراوە‪.‬‬ ‫ئامێرەكە بەشێوەیەك دروستكراوە كە بەكارهێنەران دەتوانن لەڕێگەی‬ ‫دەستیانەوە كۆنترۆڵی ئامێرەكە بكەن و كەناڵەكانی بگۆڕن بە ئاراستەی جواڵنی‬ ‫دەستیان‪ ،‬جگە لەوە كەڕیمۆتێكی تایبەنی هەیە كە دەتوانیت بە دەنگ‬ ‫كۆنترۆڵی تەلەفزیۆنەكە بكەیت و چەناڵەكان ئاڵوگۆڕبكەی‪ .‬ئەم تەلەفزیۆنە‬ ‫خاوەن خزمەتگوزاری وایەرلێسە كە بەهۆیەوە دەتوانیت ئینتەرنێت بەكاربێنیت‬ ‫و پەڕەكانی ئینتەرنێت بە ئاسانی بكەیتەوە‪ ،‬ئەمە جگە لەوەی سیستمی‬ ‫كارپێكەری بەناوبانگی (‪)Android‬ی لەسەر كارایەو دەتوانیت هەموو ئەو‬ ‫ئەپلیكەیشنانەی كە لەبازاڕی (‪ )Play Store‬هەیە دایبەزێنیت و كاری پێبكەی‪،‬‬ ‫هەروەها خاوەنی پرۆسیسەرێكی زۆر خێرایەو خاوەنی كتێبخانەی تایبەنی‬ ‫خۆیەتی واتە دەتوانیت ئەو فیلمانەی كە بەكارهێنەران ئارەزووی بینینیان‬ ‫دەكەن تۆمار بكرێت و لە كتێبخانەدا بمێنێتەوە‪ ،‬زۆر تایبەتمەندی تری هەیە‬ ‫كە لە پەیجی سەرەكی كۆمپانیای سامسۆنگ بەڕوون تر باسكراوە‪ ،‬نرخی ئەو‬ ‫تەلەفزیۆنە ناوازەیە (‪ )49000‬دۆالری ئەمریكییە‪.‬‬ ‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪40‬‬

‫لەنێوان (‪ )Tablet‬و (‪ )Smart Phone‬دا‬ ‫كۆمپانیای سامسۆنگی كۆری جۆرێكی تری لە سمارت فۆنی (‪ )Galaxy‬بەرهەمهێنا‬ ‫لەژێر ناوی (‪ )Samsung Galaxy Note 8.0‬ئەم سمارت فۆنە بەشێوەیەك دیزاین‬ ‫كراوە كە هەموو كارەكانی تابلێت و سمارت فۆن دەكات بەهەمان كوالێتی‪ ،‬سیستمی‬ ‫كارپێكی ئەم ئامێرە بریتییە لە (‪ )Android Jelly Bean 4.1.2‬كە توانای ئیشكردنی زۆر‬ ‫خێرایەو خاوەن تایبەتمەندی جۆراو جۆرە‪ ،‬قەبارەی شاشەكەی (‪ )8‬ئینجە كە بەشێوەیەكی‬ ‫باش داتاكان پیشان دەدات‪ ،‬لەگەڵ ئەوە كە بەرنامەی (‪ )S Planer‬لەسەر كارایە‬ ‫بەرنامەیەكی تریشی بەناوی (‪ )S Note‬تایبەت بەم سمارت فۆنە دابینكراوە كە ئەم دوو‬ ‫بەرنامەیە سوودیان هەیە لەڕێكخستنی كارەكانی رۆژانە بەشێوەی خشتەو بیرخستنەوەی‬ ‫بەكارهێنەران لە كارەكانیان لەكاتی دیاریكراودا‪ ،‬توانای پیشاندانی شاشەی ئەم ئامێرە‬ ‫(‪)HD‬یە‪ ،‬رامەكەی (‪ )2‬گێگابایتەو میمۆری ناوەكی (‪ )32‬گێگابایتە خاوەن دەرچەی‬ ‫میمۆری دەرەكیشی هەیە‪ ،‬باترییەكەی بەهێزی (‪ )4600mAh‬كاردەكات كە توانای‬ ‫مانەوەی بۆ (‪ )4‬چوار رۆژ زیاتر دەبێت لەكاتی ئاساییدا‪ ،‬خاوەنی خزمەتگوزاری‬ ‫(وایەرلێس و جی پی ئێس)ە‪ ،‬كامێرای پێشەوەی بە كوالێتی (‪ )5‬مێگا پێكسڵ وێنە دەگرێت‬ ‫و ڤیدیۆ ریكۆرد دەكات كامێرای ڤیدیۆ چاتیشی هەیە‪ ،‬نرخی ئەم ئامێرە تازەیە تەنها‬ ‫(‪ )350‬دۆالری ئەمریكییە‪.‬‬

‫(‪ )Twilight‬بەرنامەی رێكخەری رووناكی‬ ‫زۆرجار لەكاتی جیاوازو شوێنی‬ ‫جیاجیادا پێویستمان بەوە دەبێت كە‬ ‫سمارت فۆنەكەمان بەكاربێنین بۆ‬ ‫هەركارێكی پێویست‪ ،‬هەندێكجار‬ ‫ئ��ەو شوێنەی ك��ە ئێمەی لێین‬ ‫نەگونجاوە لەگەڵ تیشكی رووناكی‬ ‫ش��اش��ەی س��م��ارت فۆنەكانمان‬ ‫بەتایبەت لەڕۆژانی هەتاودا‪ ،‬ئەمەش‬ ‫دەبێتەهۆی بێزاركردن بەشێوەیەك‬ ‫كە هەندێجار ناتوانین شاشەی‬ ‫س��م��ارت فۆنەكە ببینین‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫لەڕێگەی بەرنامەی (‪)Twilight‬ەوە‬ ‫ئەم كێشەیەت چارەسەر بكە‪ ،‬ئەم‬ ‫بەرنامەیە بەشێوەیەكی خۆڕایی‬ ‫لە بازاڕی (‪ )Play Store‬دەستدەكەوێت كە تایبەتە بە سیستمی‬ ‫(‪ )Android‬پاش دابەزاندنی بەرنامەكە راستەوخۆ دەچێتە ناو‬ ‫رامی سمارت فۆنەكەو كارا دەبێت‪ ،‬بەرنامەكە كۆنترۆڵی بەرزو‬ ‫نزمی رووناكی شاشەی سمارت فۆنەكە دەكات بەشێوەیەك لەكاتی‬

‫پێویستیدا رووناكی زیاتری دەداتێ‌ و لەكاتی ئاساییدا رووناكی‬ ‫ئاسایی دەداتێ بۆئەوەی ئاستی بەرزو نزمی رووناكی شاشەكە‬ ‫لەگەڵ ئاراستەی چاوی بەكارهێنەر بگونجێت‪ ،‬هەروەها دەتوانیت‬ ‫لەڕێگەیەوە كۆنترۆڵی رەنگەكانیشی پێ بكرێت‪.‬‬

‫(‪ )Windows 8.1‬بەبێ‌ نرخ دایبەزێنە‬

‫پاش ئەوەی كۆمپانیای مایكرۆسۆفت لەچەند مانگی رابردوودا بەشێوەیەكی رەسمی و بەتەواوی ویندۆزە نوێیەكەی باڵوكردەوە كە‬ ‫بریتی بوو لە (‪ )Windows 8‬نرخی ویندۆز (‪ )8‬لە جۆری پڕۆفیشناڵ بریتی بوو لە (‪ )159‬دۆالری ئەمریكی ئەمەش نەدەگونجا لەگەڵ باری‬ ‫ئابووری هەموو بەكارهێنەراندا‪ ،‬هەر بۆیە كۆمپانیای مایكرۆسۆفت بەكارهێنەرانی دڵنیاكردەوە كە ڤێرژنێكی تر لە ویندۆز (‪ )8‬بەرهەمدێنێت‬ ‫كە بریتییە لە (‪ )Windows 8.1‬ئەم ویندۆزە بەبێ‌ نرخ و بەشێوەی خۆڕایی باڵودەكاتەوەو بەكارهێنەران دەتوانن لەڕێگەی ئینتەرنێتەوە‬ ‫دایبەزێنن و سوودی لێ‌ وەربگرن ئەمە جگە لەوەی كە بەهەمان تایبەتمەندی (ویندۆز ‪ )8‬دەبێت و بێ‌ كەم و زیاد دەبێت واتە هەموو‬ ‫بەشەكان چاالك دەبێت و خێراییەكەشی هەمان خێرایی دەبێت‪ .‬بەكارهێنەران لە چاوەڕوانی ئەو بەرهەمە تازەیەدان و دڵنیان ئەمە‬ ‫هەنگاوێكی باش دەبێت بۆ كۆمپانیاكە‪.‬‬ ‫‪41‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫فرۆشتنی شاخ و دەشت و تەپۆڵكەكان‬ ‫مەترسی لەناوچوونی بەروبوومی ئاژەڵی و كشتوكاڵی و‬ ‫لەوەڕگاو شوێنە گەشتیارییەكان فراوانتر دەكات‬

‫یاسین فەقێ سەعید‪ ،‬بەڕێوەبەری گشتیی گەشتو گوزاری سلێمانی‪:‬‬

‫لە سەرۆكی حكومەتەوە تا دەگاتە پزیشك و ئەندازیارو بازرگان‪ ،‬باخیان لە‬ ‫شوێنە گەشتیارییەكاندا هەیەو لە هەمانكاتیشدا تەلبەندیان كردوون‬ ‫« لەناو سەرپێچیكاراندا كەسی وای تێدایە كە لە ئاستی بەرزدایەو لەوانەیە من‬ ‫نەتوانم هەر قسەشی لەگەڵدا بكەم»‬ ‫بەدواداچوون‪ :‬هەورامان كامەران‬ ‫زەرەری باخە تەلبەندكراوەكان‬ ‫وەك دەبینرێت زۆرب���ەی ناوچە‬ ‫گ��ەش��ت��ی��اری و ش��اخ��اوی و ت��ەن��ان��ەت‬ ‫كشتوكاڵییەكانیش تەلبەند دەك��رێ��ن و‬ ‫دەك��رێ��ن��ە ب��اخ و ڤێلالو بەبێ ئ��ەوەی‬ ‫سوودی گشتی تێدا بێت! ئەگەر بێت و‬ ‫بەوردی لەزەرەری ئەو جۆرە لە مۆدێلە‬ ‫بكۆڵدرێتەوە زەرەرێ��ك��ی زۆری ئەو‬ ‫ناوچانەو دواج��ار واڵتەكەی تێدایە كە‬ ‫رەنگە لە داهاتوودا چارەسەركردنیان زۆر‬ ‫زەحمەت بێت‪.‬‬ ‫مەترسی لەناوچوونی بەروبوومی‬ ‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪42‬‬

‫ئاژەڵی و كشتوكاڵی و لەوەڕگاو شوێنە‬ ‫گەشتیارییەكان لە ف���راوان ب��وون��دان و‬ ‫ت��ا ئێستا بەهیچ شێوەیەك ب��ەری پێ‬ ‫نەگیراوەو كەسیش نازانێت ئایندەكەی‬ ‫بەرەو كوێ دەڕوات! جگە لەوەی زۆرێك‬ ‫لەو دۆنمانەی كە بەهەر شێوەیەك بێت‬ ‫تەلبەندكراون و كراونەتە ڤێلال‪ ،‬شوێنی‬ ‫ئاسەواری كۆنن و فەرمانگەی شوێنەواریش‬ ‫لەزۆر حاڵەتدا دەستەوەستان بووە لەوەی‬ ‫بتوانێت رووماڵی ئەو پاشماوە دێرینانە‬ ‫بكات! بەڕێوەبەرێكی گشتی پەیوەندیدار‬ ‫راشكاوانە دەڵێت‪ :‬ئەگەر لە ناوجەرگەی‬

‫ئەو باخانەدا بتەوێت البدەیت بۆ كارێكی‬ ‫تایبەت‪ ،‬ئ��ەوا ناتوانیت ل��ەب��ەرئ��ەوەی‬ ‫هەمووی كراوە بە تەلبەند‪ ،‬لەمسەر بۆ‬ ‫ئەوسەری كراوە بەباخ و موڵكی خەڵك‪.‬‬ ‫حكومەت خۆی دەرفەتیداوە پێیان‬ ‫جەمال رەشید ع��ارف بەڕێوەبەری‬ ‫دارستان و پاوانی سلێمانی‪ ،‬باسی لەوە‬ ‫كرد كە چەندین دۆنم زەوی لە شوێنە‬ ‫گەشتیاری و كشتوكاڵییەكاندا ك��ڕدراوەو‬ ‫تەلبەند ك��راون بەبێ ئ��ەوەی س��وودی‬ ‫گشتییان تێدابێت‪ .‬بەڕێوەبەری دارستان‬

‫لە ئاستی بەرزدایەو لەوانەیە من نەتوانم‬ ‫هەر قسەشی لەگەڵدا بكەم‪.‬‬ ‫وەكو ناتواندرێت لێیان بپێچرێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم حكومەت بەنیازی ئەوەیە ماستەر‬ ‫پالنی گەشتوگوزاری لەسەرتاسەری هەرێمی‬ ‫كوردستاندا ئامادە بكات‪ .‬لەبارەی تێكدانی‬ ‫بەشێك لەو زەوییانەشەوە كە بەشێوەیەكی‬ ‫نا یاسایی لەزۆربووندان‪ ،‬یاسین فەقێ‬ ‫سەعید‪ ،‬دەڵێ‪ :‬بەو نزیكانە ماستەرپالنی‬ ‫گ��ەش��ت��وگ��وزاری ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫دادەڕێژرێت و تیایدا هەریەك لەمێرگەپان‬ ‫و سیتەك دەگرێتەوە‪.‬‬ ‫ئەوەشی رونكردەوە كە مەرج نییە‬ ‫پڕۆژەكە هەموو سیتەك و مێرگەپان‪..‬‬ ‫بگرێتەوە‪ .‬لەبارەی ق��ەرەب��ووی خاوەن‬ ‫زەوییەكانیشەوە وت��ی‪ :‬ئەو زەوییانەی‬ ‫ئەگەر مافی بەكارهێنان یان گرێبەستی‬ ‫كشتوكاڵییان هەبێت‪ ،‬بەپێی یاسای‬ ‫بووژاندنەوەی زەوی قەرەبووی خەڵك‬ ‫دەكرێتەوە‪.‬‬

‫و پاوانی سلێمانی‪ ،‬مەترسی خۆی نیشاندا‬ ‫ل���ەوەی ه��ەر كەسێك چەند دۆنمێك‬ ‫زەوی تەلبەند بكات‪ ،‬چ مانایەك بۆ‬ ‫سەیرانگاكان دەمێنێتەوە؟ تەئكیدیشی‬ ‫كردەوە زی��ادەڕەوی وایكردووە خەڵكێك‬ ‫بەئارەزووی خۆیان كڕین و فرۆشتن بەو‬ ‫زەوییانەوە بكەن و دواجاریش تەلبەندی‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫یاسین‪-‬ی فەقێ سەعید‪-‬یش وەك‬ ‫ب��ەڕێ��وەب��ەری گشتیی گ��ەش��ت��وگ��وزاری‬ ‫سلێمانی‪ ،‬ب��ێ ئ����ەوەی بیشارێتەوە‬ ‫راشكاوانە ئەوەی وت كە حكومەت خۆی‬ ‫دەرفەتیداوە بەو كەسانەی كە هەستن بەو‬ ‫كارانە‪ ،‬دڵنیابوو لەوەی كە ئەو دیاردەی‬ ‫باخ دروستكردن و تەلبەندكردنانە هەموو‬ ‫هەرێمی كوردستانی گرتۆتەوەو تایبەت‬ ‫نییە تەنها بەناوچەیەك‪ ،‬راشكاوانە بە‬ ‫«كەپر»ی وت‪ :‬لە سەرۆكی حكومەتەوە‬ ‫تا دەگاتە پزیشك و ئەندازیارو بازرگان‪..‬‬ ‫باخیان لە شوێنە گەشتیارییەكاندا هەیەو لە‬ ‫هەمانكاتیشدا تەلبەندیان كردوون‪.‬‬ ‫نا ئومێدبوون لە لێپێچینەوە!‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ەپ��رس��ی ئ��ەو زەوی��ی��ە‬ ‫كشتوكاڵییانەی كە تەلبەندكراون و ئەگەری‬ ‫هەبوونی پاشماوەی شوێنەوارییان لێ‬ ‫دەك��رێ��ت‪ ،‬وەك دەزان��رێ��ت ئ��ەو جێگا‬ ‫كشتوكاڵی و شاخاویی و گەشتیارییانەی‬ ‫ب��ە دۆن��م تەلبەند ك���راون‪ ،‬زۆرێكیان‬ ‫جێگای ئ��اس��ەوارە كۆنەكانن‪ ،‬پێویستە‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی ئاسەوار رەزامەند نەبێت‬ ‫لەسەر مامەڵەی خاوەن باخەكان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەپێی ئەو زانیارییانەی ل��ەالی «كەپر»‬ ‫هەیە‪ ،‬بەڕێوەبەرایەتی ئاسەوار لەسەر‬ ‫زۆر باخ رەزامەندبوون وەكو زانراویشە‬

‫جەمال رەشید عارف‪،‬‬ ‫بەڕێوەبەری دارستان و‬ ‫پاوانی سلێمانی‪:‬‬ ‫چەندین دۆنم زەوی‬ ‫لە شوێنە گەشتیاری و‬ ‫كشتوكاڵییەكاندا كڕدراوەو‬ ‫تەلبەند كراون بەبێ ئەوەی‬ ‫سوودی گشتییان تێدابێت‬ ‫كە شوێنەوارو ئاسەواری دێرنن‪ ،‬كەمال‬ ‫رەشید‪ ،‬بەڕێوەبەری شوێنەواری سلێمانی‪،‬‬ ‫ئەوەی رەتكردەوە كە ئەوان رەزامەندییان‬ ‫نیشان دابێت لەسەر ئ��ەو زەوییانەی‬ ‫كە شوێنی ئ��اس��ەواری دێرین بووبێتن‪،‬‬ ‫تەئكیدی كردەوە هەر كەسێكیش لەسەر‬ ‫ئەو زەوییانە باخی دروست كردبێت كە‬ ‫ئاسەواری كۆنیان تێدا بێت بەبێ ئاگاداریی‬ ‫ئەوان بووە‪.‬‬ ‫كارەساتەكە لەو شوێنەدایە ئەوانەی‬ ‫چەند دۆنم زەوییان كردووەتە باخ و ڤێلالو‬ ‫تەلڕێژیان كردوون‪ ،‬كاربەدەستی گەورەن و‬ ‫ئەو بەڕێوەبەرو بەڕێوەبەرایەتیانەی مافی‬ ‫یاساییان هەیە بۆ ئەوەی لێپێچینەوەیان‬ ‫لەگەڵدا بكەن‪ ،‬ناتوانن هەروا بە ئاسانی‬ ‫رایان بكێشنە بەردەم دادگا بۆ لێپرسینەوە!‬ ‫ج��ەم��ال رەش��ی��د‪ ،‬ن���ەی���ش���اردەوە ئ��ەو‬ ‫لێپرسینەوەیە بڕیاری گەورەو كاربەدەستی‬ ‫گەورەی دەوێت‪ .‬ئەو بەڕێوەبەرە دەڵێت‪:‬‬ ‫لەناو سەرپێچیكاراندا كەسی وای تێدایە كە‬

‫باخە تەلبەندكراوەكان و گرفتێكی زۆر‬ ‫س��ەردەش��ت رەف��ی��ق‪ ،‬ب��ەڕێ��وەب��ەری‬ ‫راگ��ەی��ان��دن��ی ش���ارەوان���ی سلێمانیش‬ ‫بەهەمانشێوە پێیوابوو ئ��ەو باخانەی‬ ‫تەلبەندكراون گرفتی ب��ۆ سەیرانكەر‬ ‫دروستكردووەو لەكاتێكدا كە هاوواڵتیان‬ ‫دەچن بۆ گەشت‪ ،‬شوێنێك نییە بەهۆی‬ ‫ئەو تەلبەندانەوە لێی دابنیشن‪.‬‬ ‫ئەوەشی وت كە سنووری پێشووی‬ ‫سەرۆكایەتی شارەوانی سلێمانی تەنها ناو‬ ‫سلێمانی دەگرتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەمساڵ بەكرەجۆو‬ ‫راپەڕین ب��وون ب��ەدوو بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫سەر بەسەرۆكایەتی شارەوانی سلێمانی و‬ ‫راشیگەیاند كە تاسڵوجەو عەربەت لەژێر‬ ‫دەسەاڵتی سەرۆكایەتی شارەوانی سلێمانیدا‬ ‫نییەو پەیوەندیی بە بەڕێوەبەری گشتیی‬ ‫شارەوانییەكانەوە هەیە‪.‬‬ ‫ئ����ەو ب����ەڕێ����وەب����ەرە گ��ش��ت��ی��ی��ەی‬ ‫گەشت و گ���وزاری سلێمانی‪ ،‬بەشێكی‬ ‫بەرپرسیارێتییەكەی خستە ئەستۆی‬ ‫وەزارەت���ی دارای���ی و پێیوابوو بەهۆی‬ ‫ئیجرائات نەكردنی ئەوانەوە ئەو دیاردەیە‬ ‫دروس��ت��ب��ووە‪ ،‬چونكە وەك خ��ۆی وتی‬ ‫زۆربەی ئەو موڵكانە هی وەزارەتی دارایی‬ ‫و وەزارەتی كشتوكاڵن‪.‬‬ ‫پسپۆڕانی كشتوكاڵی تەئكید لەوە‬ ‫دەكەنەوە خراپ ترین پڕۆسە‪ ،‬پڕۆسەی‬ ‫بە تەلبەندكردنی ئەو زەوییە كشتوكاڵی‬ ‫و گەشتیارییانەیە كە هەتا ئێستا هیچ‬ ‫الیەنێكی پەیوەندیدار نەیتوانیوە سنوورێك‬ ‫بۆ راگرتنیان دابنێت‪ .‬وەكو زۆرێ��ك لە‬ ‫كەسی یەكەمی ئەو بەڕێوەبەرایەتییانە‬ ‫ئاشكرایان ك��ردووە ناتوانن هیچ جۆرە‬ ‫لێپرسینەوەیەك ب��ە ئەنجام بگەیەنن‬ ‫لەبەرئەوەی كاربەدەستی گەورە لەپشت‬ ‫زۆرێك لەو باخ و ڤێلالنەوەن كە لەناوچە‬ ‫جیاجیاندا دروستكراون!‬ ‫‪43‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫چۆن یانەی وەرزشی سلێمانی دامەزرا؟‬ ‫ئەو وەرزشكارەی بیرۆكەكەی گەیاندە كردار كێ بوو؟‬

‫وەرزشكاری دێرین مامۆستا تاڵیب سەید عەلی شێخ ئەحمەد‪:‬‬

‫بەناوی (‪ )10‬كەسەوە عەریزەیەكمان دا بە‬ ‫سەعید قەزاز بۆ ئەوەی یانەكەمان بۆ دامەزرێنێ‬ ‫رەنگە تائێستا كەم كەس ئەوە بزانێت یان لەیادیدا مابێت كە كێ خاوەنی بیرۆكەی یانەی وەرزشی شاری سلێمانی بووە؟‬ ‫وەرزش وەكو هەر كایەیەكی تر خاوەن مێژوویەكی كۆنە لە شاری سلێمانیداو لەو رووەشەوە وەرزشكارەكانی بەهەزاران‬ ‫كۆسپ و گرفتدا تێپەڕیوون تا وەرزش بەگشتی و یانەی سلێمانیان بە تایبەتی گەیاندۆتە ئەم ئاستەی ئێستا‪.‬‬ ‫تاڵیب سەید عەلی شێخ ئەحمەد‪ ،‬ئەو یاریزانە دێرینەی یانەی سلێمانییەو لە هەمانكاتدا خاوەنی بیرۆكەی دامەزراندنی‬ ‫یانەكەش بووە‪ ،‬لەدیمانەیەكیدا لەگەڵ گۆڤاری «كەپر» چیرۆكی بیرۆكەی دامەزراندنی یانەكەی گێڕایەوە‪.‬‬ ‫سازدانی‪ :‬هەورامان كامەران‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪44‬‬

‫چۆن یانەی سلێمانی دامەزرا؟‬ ‫مامۆستا تاڵیب‪ ،‬وەكو خۆی باسی كرد زۆرجار لەڕێگای مامۆستای‬ ‫خوالێخۆشبوو ساڵح عەلی‪-‬یەوە‪ ،‬هەوڵیانداوەو داوایان لەمیری كردووە‬ ‫یانەیەكی وەرزشیان بۆ بكەنەوە‪ ،‬بەاڵم هەوڵەكەیان بێ سوود بووەو‬ ‫هیچیان بۆ نەكردوون‪ ،‬تا رۆژێكیان خوالێخۆشبوو سەعید قەزاز وەزیری‬ ‫ناوخۆی ئەوسای عێراق‪ ،‬دێت بۆ تەماشاكردنی یارییەكی تۆپی پێ كە‬ ‫لەنێوان گەڕەكەكاندا كراوە‪.‬‬ ‫قەزاز‪ ،‬لە دڵسۆزی خۆیەوە بۆ وەرزشكاران پێیوتوون كە حەز دەكات‬ ‫تەشجیعیان بكات و چیان دەوێت بۆیانی بكات‪ .‬شێخ تاڵیب زیاتر لەسەر‬ ‫گێڕانەوەكەی بەردەوام بوو وتی‪ :‬منیش داوام لە مامۆستا ساڵح كرد تاوەكو‬ ‫بۆ دامەزراندنی یانەكە پێی بڵێت‪ ،‬كاتێك كە داوای لێكرد‪ ،‬سەعید قەزازیش‬ ‫پێیووتین كە رۆیشتمەوە بۆ بەغدا وەرن بۆالم و بەناوی چەند كەسێكەوە‬ ‫عەریزەیەكم بدەنێ كە كاسب و مامۆستا و دكتۆرو محامی واژۆیان لەسەر‬ ‫كردبێت‪ ،‬ئێمەش بەناوی (‪ )10‬كەسەوە عەریزەكەمان پێشكەشكردو لە‬ ‫(‪)1956/9/17‬دا‪ ،‬یانەكە كرایەوەو بە هەڵبژاردن كرامە ئەندامی دەستەی‬ ‫بەڕێوەبردن كە لەناو یانەكەدا یاریشم دەكرد‪.‬‬ ‫نادییەكیان بەكرێ گرتووە‬ ‫لەكاتێكیشدا كە یانەكە بەڕەسمی دادەمەزرێ و بودجەیەكی مانگانەی‬ ‫بۆ دەبڕدرێتەوە‪ ،‬ئیتر یانەكە دەست وااڵ دەبێت بۆ ئەوەی بتوانێت گەشە‬ ‫بەخۆی بدات‪ ،‬وەكو شێخ تاڵیب باسی كرد‪ ،‬مانگانە (‪ )100‬دینار مینحەی‬ ‫سەنەوییان هەبووە‪ ،‬نادیەكیشیان بە كرێ گرتووە مانگی بە (‪ )25‬دینار‪.‬‬ ‫باسی لەوەشكرد كە لەبەر كەمی داهاتیان‪ ،‬بەبیتاقە خەڵك تەماشای‬ ‫یارییەكانی كردوون كە لەگەڵ یانەكانی دیكەدا ئەنجام دراون و نرخی هەر‬ ‫بیتاقەیەكیش (‪ )5‬فلس بووە‪ .‬لەسەر جۆری بیتاقەكەش ئەوەی بە «كەپر»‬ ‫وت‪ :‬جاری واش هەبووە بیتاقەی شەرەفمان دروست دەكردو دەمانوت‬ ‫تۆ دەبێت دوو دینار یان سێ دینار بدەیت كە ئێمە هیچ قازانجێكی بۆ‬ ‫خۆمان نەبوو‪ ،‬بگرە زۆرجار هەبووە لەالیەن یاریزانەكانەوە كرێی یانەكە‬ ‫كۆدەكرایەوە‪.‬‬

‫خۆزگەیەكم هەبوو‬ ‫كە تیپێك بەناوی‬ ‫كوردستانەوە‬ ‫دروست‬ ‫بكەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەیاندەهێشت‬

‫یارییە دۆستانەكانیان‬ ‫لەدوای ئەوەی كە یانەی وەرزشی سلێمانی دەست دەكات بەیاری‬ ‫دۆستانەو دەیانەوێت رۆژ بەڕۆژ گەشە بەخۆیان بدەن و بچنە ناو كێبركێی‬ ‫یاریكردنەوە‪ .‬لەو ماوەیەشدا كە یانە دادەمەزرێ‪ ،‬لەگەڵ شارەكانی دیكە‬ ‫(‪ )23‬یاری دەكەن‪ ،‬لە (‪)1957/4/1‬وە هەتا ساڵی (‪ )1970‬بەوتەی خۆی لەزۆر‬ ‫یاریشدا براوەبوون‪ .‬نموونەی یارییەكی هێنایەوە كە لەگەڵ تیپێكی شاری‬ ‫هەولێردا كردوویانە‪ .‬سەبارەت بەو یارییەی كە لەگەڵ تیپێكی شاری‬ ‫هەولێردا كردویانەو (‪)55‬و ساڵ و (‪ )8‬مانگی بەسەردا تێپەڕیوە‪ .‬وتی‪:‬‬ ‫لەسەرەتای دامەزراندنماندا یارییەكمان لەگەڵ تیپی بروسكی شاری هەولێر‬ ‫بە ئەنجامگەیاندو لەیاریگای خۆمان كە ئەنجام بەشكستی ئێمە كۆتایی هات‬ ‫و (‪ )6‬بە (‪ )3‬دۆڕاین‪ ،‬بەاڵم دوای ئەوە چووین بۆ هەولێر لە (‪)1957/9/23‬‬ ‫دا‪ ،‬یارییەكی دۆستانەمان كردو پێنج گۆڵمان لێكردن بەبێ بەرامبەر‪.‬‬ ‫خۆزگەكەی ئەم وەرزشكارە‬ ‫شێخ تاڵیب لەكاتێكدا كە گەنج بووەو لەیانەی سلێمانیدا یاری كردووە‪،‬‬ ‫كۆمەڵێك خۆزگەی هەبووە‪ ،‬یەكێك لەو خۆزگانەی ئەم وەرزشكارە دێرینە‬ ‫ئەوە بووە كە تیپێك بەناوی كوردستانەوە دروست بكەن هەم وەك سەفیرو‬ ‫هەم وەك پڕوپاگەندەیەكیش كاریگەری خۆی هەبێت‪ .‬داخی لەوە خوارد‬ ‫كە ئەو خۆزگەو هەوڵەی سەری نەگرتووەو نەیانهێشتووە‪.‬‬ ‫شێخ تاڵیب لەكۆتایی وتەكانیدا وەكو خۆی بۆی باسكردین هەر چاوی‬ ‫لە گەنجایەتییەكەی خۆیەتی و لە ساڵی (‪)1970‬دا‪ ،‬پاش ئەوەی ماوەی دوو‬ ‫ساڵ كاری راهێنەرایەتی كردووە‪ ،‬لەدوای ئەو ماوەیە لەبەر هۆكاری سیاسی‬ ‫و سەركەوتنی تەمەنەوە وازی لەوەرزش هێناوە‪.‬‬ ‫‪45‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫ئەو عەشقە بەرزانە گەرچی دوورن لەیەك كەچی لەیەك دەچن!‬ ‫فەیلەسوف و ماتماتیك زانی فەرەنسی (پاسكال –‪)pascal‬‬ ‫رومیو‪-‬ی شكسپیر كە رەنگی مەرگی بەسەر رووخساری جۆلیت‪-‬ەوە‬ ‫(‪1662-1623‬ز) وتەیەكی سەیرو سەرنجڕاكێشی دركاندووە‪ ،‬ئەم‬ ‫بینی‪ ،‬بۆ چركەساتێك نەیتوانی خۆی راگرێت‪ .‬هەر خێرا شەرابی‬ ‫زانایە دەڵێت‪ :‬گەر لووتی «كلیوپاترا»ی شاژنی میسری فرعەونی‬ ‫مەرگی نۆشی كە جولیوت لەو مەرگە كاتییەی بەئاگاهات‪ ،‬جەستەیەكی‬ ‫كەمێك كورت بوایە‪ ،‬روخساری جیهان دەگ��ۆڕا‪ !..‬لەڕاستیدا‬ ‫بێ گیانی رۆمیۆ لە تەنیشتەوە راكشاوە‪ ،‬جولیوت لەڕوخساری خەوتووی‬ ‫من بۆ خۆم نازانم‪ ،‬پاسكالی فەیلەسوف ئایا لەڕوانگەی هزرو‬ ‫رۆمیۆ دەڕوانێت‪ ،‬دەست و پەنجە كافورییەكەی نەرم‪ -‬نەرم بەسەر‬ ‫تێزیكی ماتماتیكی فیزیكی وشەش ((پاڵوەگەی رۆحەوە)) ئەو‬ ‫روومەت و لێوی گەرم و نەرمیدا دەخشێنێت‪ ،‬هەرچەند رۆمیۆ مەست‬ ‫وتەیەی دركاندووە؟ یا لەودیوی پەردەكانی دڵیەوە ئیلهامی ئەو‬ ‫و كەیلی شەرابێكی سەرمەدیە‪ ،‬وەلێ زەردەخەنەیەكی بەجێماوی بەسەر‬ ‫رستەیەی بۆ هاتووە؟ ئەوەندە دەزانم كە پاسكالی فەیلەسوف‪،‬‬ ‫شێخ موعتەسەم‬ ‫لێو و خێڵخانەی عەشقدا بەجێهێشتووە‪ ،‬پڕ بەسەر لێوی بۆ جولیوت‬ ‫پێی لەو راستییە دەنێت كە هەرگیز ئەقڵ ناتوانێت دەست بخاتە‬ ‫پێدەكەنێت‪ ،‬لەوێ لەو خێڵخانەیەدا مەرگ ساقیە شەرابێك دەگیرێت‪،‬‬ ‫كاروباری دڵەوەو رێگای فڕینی لێبگرێت‪.‬‬ ‫مەگەر هەر سووقرات و رومیۆ بەدەستی خۆیان لەو شەرابەیان نۆشیبێت!‬ ‫الی پاسكال‪ ،‬ئەقڵ و دڵ دوو دنیای جودان و نامۆن بەیەك‪ .‬ئەقڵ مەڵبەندی‬ ‫دیارە ئەمجارە بادەنۆش جۆلیۆتە‪ ...‬ئەو پەلەیەتی رۆمیۆ چاوەڕوانیەتی بۆیە‬ ‫فكرو ژیرییە‪ ،‬هەموو كاروبارەكانی بەپێی پێوەرێكی لۆژیكی و بابەتی پیادە‬ ‫زۆر بەشەوقەوە‪ ،‬جامێك لەو شەرابی مەرگە لەدەستی ئەو ساقیە وەردەگرێت‬ ‫دەك��ات‪ ،‬وەلێ دڵ كە سەرچەشمەی عەشق و خۆشەویستی و سۆزدارییە‪،‬‬ ‫بەرلەئەوەی ئەو جامی شەرابە لەسەر لێوی نێت دەست ئەكاتە ملی رومیو و‬ ‫بێ لێكدانەوەی ئەنجام و ئاكام بێ سڵكردنەوە لە سووتاندن‪ ،‬بێخەم لەلۆمەو‬ ‫ئەیالوێنێت و ئەیدوێنێت و پێی دەڵێت‪ :‬مەڕۆ‪ ..‬چاوەڕێكە‪ ..‬وا منیش هاتم!‬ ‫سەرزەنشتی دەوروبەر كە ویستی لە شەقەی باڵ دەدات و رێگای هات و نەهات‬ ‫ئیدی ساتی هەڵدانی جامی ش��ەراب و وادەی هەڵفڕینی گیانە‪ ،‬دوای‬ ‫دەگرێتەبەر! بەپێچەوانەی دڵ‪ ،‬ئەقڵ بێ لێكدانەوەو دیاریكردنی رێگا هەنگاوێك‬ ‫چركەساتێك دڵی مەست و كەیل دەبێت‪ ،‬مەرگ ئامادەیی حزوری دەبێت بەسەر‬ ‫نانێت‪ .‬خۆ ئەگەر ئەو ئەقڵە كەمێك پراگماتیزمی ‪ ))Pragmatisme‬بێت‪ ،‬سوودو‬ ‫سینگ و جەستەی رومیوە‪ ،‬ئەو كیژە جوانە گیانی پڕ لە ئارەزووی بەخۆشەویستی‬ ‫قازانج و ئاكام دەكاتە پێوەر لەبۆ راستی و چەوتی هەنگاوەكانی‪ ،‬نەك خۆشی‬ ‫دەبەخشێت لەوپەڕی دنیاوە لە كەناری دەریای باكوورو ئۆقیانووسی ئەتڵەسییەوە‪-‬‬ ‫و جوانی رێگاكە‪.‬‬ ‫رومیۆ جولیوتەكەی ولیم شكسپیر (‪1616-1564‬ز) لە خاكی جزیرەو بۆتان و‬ ‫باسكال كە قسە لەسەر لووتی كلیوپاترا دەكات بێشك ئاگاداری داستانی‬ ‫هەكاری‪ ،‬مەم و زینەكەی حەزرەتی ئەحمەدی خانی (‪ )1776-1712‬لەوێوە تائێرە‪،‬‬ ‫عەشقی نێوان كلیوپاتراو و ئەنتونیو‪-‬ی سەركردەی سەربازی رۆمانییە‪ .‬ئەم‬ ‫پێمان دەڵێ‪ :‬عەشقەو ئازادی‪ ،‬هەردەم پێویستییان بەقوربانی و گیان بەخشینە‪.‬‬ ‫سەركردە جەنگاوەرە بوێرە رۆمانییە‪ ،‬لەبەردەم نیگای گەرم و روخساری ئەسمەرو‬ ‫ئەی حەزرەتی خانای قووبادی (‪1778-1704‬ز) دەربارەی فیتنەو وەی شوومەی‬ ‫دەم و لووتە جوانەكەی كلیوپاترادا ئەركی سەربازی خۆی و سەروەری رۆمای لە‬ ‫عەشق چیمان بۆ دەگێڕێتەوە؟ ئەو زاتە داستان نووسە‪ ،‬لە داستانە شیعرییەكەیدا‬ ‫بیردەچێتەوە‪ ،‬شێت و دێوانەی سحری جوانییەكەی كلیوپاترا دەبێت‪ ،‬تا لە ئاكامدا‬ ‫لەژێر ناوی شیرین و خوسرەو‪-‬دا‪ ،‬لەسەر سەكۆی عەشق و خۆشەویستی نەك‬ ‫خۆی دەكوژێت و لە شكری رۆمانی بەسەركردەی ئەكتاڤیوس شاری ئەسكەندەرییە‬ ‫تەنیا دوو رۆح‪ ،‬بەڵكو لەسەر ئەو سەكۆیە چوار رۆح دەكاتە قوربانی‪ ،‬نەخێر‬ ‫داگیر دەكات‪ .‬ناچار كلیوپاترا میسرو منداڵە جوانەكانی بەجێدێڵێت و مارێكی‬ ‫ئونامونو لەخۆڕا ناڵێت‪ ،‬خۆشەویستی باوك و كوڕو برای مەرگە‪ .‬لە بیابان و‬ ‫ژەهراوی دەخاتەسەر سینگی خۆی و كۆتایی بەو ژیانە پڕ لەخرۆش و سێكسییەی‬ ‫چیا رەشدا گەڕاوەكانی دوورگەی عەرەب لە گۆڕستانێكی لەبیرچوودا‪ -‬ئێسك و‬ ‫خۆی دێنێت! ئەرێ یاران بۆ دەبێت ئاكامی ئەو خۆشەویستییەی نێوان ئەنتۆنیۆو‬ ‫پروسكی تۆبەی شاعیری سەردەمی دەوڵەتی ئەمەوی لە ئاسمانی ئەو گۆڕستانە‬ ‫كلیوپاترا بە مەرگی هەردووكیان كۆتایی بێت؟‬ ‫لەبیرچووەدا دەنگی لێوەدێت‪ .‬چیرۆكی مەرگی لەیالی ئەخیلی (‪ 695‬ز ‪75‬ی ك)‬ ‫وەاڵم��ی ئ��ەو پرسیارەمان‪ ،‬فەیلەسووفی ئیسپانی‬ ‫ژنە شاعیرو مەعشوقەكەی (تۆبە) دەگێڕێتەوە‪ .‬لەیالی ئەخیلی شاعیر‪ ،‬لەناو‬ ‫ئونامۆنو دەیداتەوە‪ .‬وەلێ چۆن وەاڵمێك‬ ‫كەژاوەی بووكێنییەكەیدا لەتەك تازە هاوسەرەكەیدا‪ ،‬بەئاقاری گۆڕەكەی‬ ‫دڵنیام ئ��ەو ك��ەس��ان��ەی ك��ە ل��ەوات��او‬ ‫تۆبە‪-‬دا‪ ،‬گوزەر دەكات لە كەژاوەكەیەوە ساڵوێك لە تۆبە دەكات بۆ‬ ‫م��ەغ��زای خۆشەویستی ن��اگ��ەن و‬ ‫وەاڵمی ساڵوەكەی ناداتەوە! لەداخا لەیال لە كەژاوەكەیەوە بۆسەر‬ ‫ناحاڵین ب��ەوەاڵم��ەك��ەی ئۆنامۆنۆ‬ ‫گۆڕەكەی تۆبە خۆی فڕێ دەداتە خوارەوە بەمەرگی شاد دەبێت‪،‬‬ ‫گاڵتەو پێكەنینیان دێت و سەری بێ‬ ‫ئیدی بۆ ئەبەدی لەپاڵ تۆبەدا سەر دەنێتەوە! ژنە شاعیرەكەی‬ ‫سەوداییان دەخورێنن! ئۆنامونو دەڵێت‪:‬‬ ‫عەرەب لەیالی ئەخیلی یەكەم ژنە شاعیر یونانی بەر لەزاینی‬ ‫خۆشەویستی لەیەككاتدا باوك و كوڕو‬ ‫ساڤۆ‪-‬مان بیردەخاتەوە ساڤۆی شاعیرو عاشق لەتاو دووری و‬ ‫برای مەرگە‪ -‬هەروەها مەرگیش دایك‬ ‫دابڕان لە تاشەبەردێكەوە‪ ،‬خۆی دەدات بەدەم شەپۆلەكانی‬ ‫و خوشك و كچی خۆشەویستییە‪!..‬‬ ‫دەری��اوە‪ ،‬بەوێنەی مرواری لیتەی ناو ناخی دەریا دەكاتە‬ ‫نەكەیت‪ ..‬وەاڵمەكەی ئۆنامونو الت‬ ‫گۆڕیی! ئەوەی كە زاتمان كردو وێرانی‪ ،‬ناویان بهێنین‪،‬‬ ‫سەیرو نامۆ بێت‪ ،‬ئەو وەاڵمە مێژوویی‬ ‫ئەوە تەنیا چەند رۆحێكی هەڵفڕی و بوو لەپۆلە گەورەكەی‬ ‫عەشق و خۆشەویستیمان بیردەخاتەوە‪،‬‬ ‫رۆحی عاشقان‪.‬‬ ‫ئەرێ كام لەو كەسە عاشقانەی دونیای‬ ‫نووسەری فەرەنسی مارسیل بروست وامان پێدەڵێت‪:‬‬ ‫دوێنێ بەوێنەی پەروانە لە دەرەوەی‬ ‫كە خۆشەویستی حاڵەتێكی سۆزدارییە‪ ،‬بەدەستی ئێمە‬ ‫چرای چاوی مەعشوقەكانیان پەڕوباڵی‬ ‫نییە‪ ،‬كێ دیاریكەین‪ ،‬كێ هەڵبژێرین تا خۆشمان‬ ‫خۆیان نەسووتاند؟‬ ‫بوێت‪ .‬ه��ەروەه��ا سایكۆلۆژیناسی فەرەنسی‬ ‫ل��ەن��او ئ��اگ��رو ب��ڵ��ێ��س��ەی بێ‬ ‫ئاگادارمان دەكات كە خۆشەویستی ترسناكترین‬ ‫ئامانجی عەشقدا شیعرو گۆرانییان بۆ‬ ‫كارەساتە لەژیانی مرۆڤدا بۆ قواڵیی ناخی‬ ‫مەعشوقەكانیان نەدەوت؟ سەرئەنجام‬ ‫كەسایەتی مرۆڤ شۆڕ دەبێتەوە سەرتاپا‬ ‫لە ئاكامێكی پڕ لە ناكامیدا ئەو عاشقە‬ ‫هاناوی هەڵدەتەكێنێت‪.‬‬ ‫نەجیبزادانە س��ەری پڕ ل��ەس��ەوداو‬ ‫پەیوەندیی دوو رەگەزی جوودا‬ ‫خ��ۆزگ��ەی��ان ل��ەس��ەر ران���ی م��ەرگ‬ ‫نێرومێ لەڕووی حەزی سێكسییەوە‬ ‫نەنایەوە؟‬ ‫بەهەڵبژاردن فەراهەم دێت وەك‬ ‫ئەوە ئاكامی عەشقی مەم‪-‬ی‬ ‫كەلوپەلێك لە سوپەرماركێتێكدا‬ ‫ئەحمەدی خانی لە باوەشی خاتو‬ ‫هەڵیبژێریت وەل��ێ پەیوەندیی‬ ‫زی��ن‪-‬ەك��ەی��دا م���ەرگ ب��ۆ دن��ی��ای‬ ‫خۆشەویستی بە هەڵبژاردن پەیدا‬ ‫جاویدانی دەفڕێنێت‪ .‬خاتوو زین‬ ‫نابێت‪ ،‬لە قەیسەری و كۆگاكانی‬ ‫بۆ ساتێك ئۆقرە ناگرێت بەسەر‬ ‫ئاڵتوندا مەحاڵە دەستت كەوێت ئەو‬ ‫ت��ەرم��ی م����ەم‪-‬ەوە ج���ەرگ و دڵی‬ ‫خۆی دێت!‬ ‫خۆی بەخەنجەر پارە پارە دەكات‪،‬‬ ‫دوابەدوای رۆحی مەم رۆحی زین‪-‬‬ ‫یش پەرواز دەكات‪ .‬خودایە داستانی‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪46‬‬

‫وەك بچوكترین دەرهێنەری سینەمای كورد‬

‫چاوان زانا‪ ،‬بەشداری لە فیستیڤاڵی سینەماردین‪-‬دا‪ ،‬دەكات‬ ‫چاوان زانا‪ ،‬وەك بچوكترین دەرهێنەر بەفیلمی دووەمی‬ ‫خۆی كە فیلمێكی دۆكیۆمێنتەرییە بەناوی (‪)10‬و تیایدا باس لە‬ ‫(‪ )10‬ساڵ تەمەنی خۆی دەكات كە لەماوەی ئەو دەساڵەدا چی‬ ‫كردووەو چۆن ژیانی بەڕێكردووە وەك منداڵێك‪.‬‬ ‫ئەم فیلمە كە لەساڵی (‪)2012‬دا‪ ،‬بەرهەمهێنراوە لەیەكەم‬ ‫بەشداری خۆیدا لە فیستیڤاڵی (نابۆ توندوتیژی) لە شاری‬ ‫هەولێر بەشداری كردو پاشان لەدیداری چرا بۆ فیلمی‬ ‫دۆكیۆمێنتەری بەشداری كردووەو لەئێستاشدا لە فیستیڤاڵی‬ ‫(سینەماردین) بەشداری ك��ردووە كە لەشاری ماردین‪-‬ی‬ ‫باكوری كوردستان بە بەشداری چەندین فیلم لەناوخۆو‬ ‫دەرەوەی توركیا لە ب��ەرواری (‪ 7/31‬حوزەیرانی ‪)2013‬‬ ‫بەڕێوەدەچێت و بڕیارە ئەم دەرهێنەرە وەك بچوكترین‬ ‫دەرهێنەری فیستیڤاڵەكە لەسەر فەرشی سوری فیستیڤاڵ‬ ‫ئامادەبێت‪.‬‬

‫لەشاری ئامەد‬ ‫فیستیڤاڵی فیلمی دۆكیۆمێنتەری بەڕێوەدەچێت‬

‫رۆژانی (‪ 25 -18‬ی ئایاری ‪ )2013‬لەشاری ئامەد‪-‬ی باكوری كوردستان‪ ،‬سێیەمین خولی فیستیڤاڵی ئامەد بۆ فیلمی دۆكیۆمێنتەری‬ ‫بەڕێوەدەچێت بە بەشداری كۆمەڵێك فیلمی دۆكیۆمێنتەری فیلمسازانی كورد لەسەر ئاستی هەر چوارپارچەی كوردستان‪.‬‬ ‫لەبارەی فیستیڤاڵەكەوە ئیلهام بەكر‪ ،‬ئەندامی لیژنەی بااڵی فیستیڤاڵ بە گۆڤاری كەپر‪-‬ی راگەیاند‪ :‬فیستیڤاڵ لەسەر ئاستی هەر‬ ‫چوار پارچەی كوردستان و بە بەشداری سینەماكارانی كوردستان بەڕێوەدەچێت و تیایدا چەندین فیلمی دۆكیۆمێنتەری نمایش دەكرێت لە‬ ‫بەشی پێشبڕكێ و نمایش‪ .‬ئیلهام ئەوەشی وت كە بۆ ئەم خولەی فیستیڤاڵ وەك رێزێك بۆ یادی (‪ )25‬ساڵەی جینۆسایدی كورد بەشێكی‬ ‫تایبەتیان كردۆتەوە بۆ نمایشی چەند فیلمێك كە لەسەر جینۆسایدو ئەنفالی كوردانی باشوری كوردستان دروستكراون‪ ،‬هەروەها ئەو‬ ‫زانیارییەشی داینێ كە كۆمیتەی فیستیڤاڵ بڕیاریداوە ئەم خولەی فیستیڤاڵ پێشكەش بكات بەئازادی ژن‪ ،‬وەك رێزێك بۆ تیرۆركردنی‬ ‫هەرسێ ژنە چاالكوانە كوردەكەی پاریس‪ .‬بۆ ئەم خولە نوێیەی فیستیڤاڵ‪-‬یش بەشی پەخش و باڵوكردنەوەی (ماڵی سینەما) بەهەردوو‬ ‫فیلمی (بەكری گیراوی سپی) لە دەرهێنانی تەهای كەریمی و فیلمی دۆكیۆمێنتەری (باپیاوەكانمان هەڵپەڕن) لە دەرهێنانی هیوا ئەمین‬ ‫نەژاد بەشداریكردووە‪.‬‬ ‫ئا‪ :‬ژوان‬

‫‪47‬‬

‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫حەمە رەئوف كەركوكی بۆ «كەپر»‪:‬‬

‫لەسەر زۆر ئاست كارم لەسەر‬ ‫ئەم سیدییە نوێیەم كردووە‬ ‫لەم ماوەیەدا سیدییەكی نوێی هونەرمەند حەمە رەئوف كەركوكی‪،‬‬ ‫باڵودەبێتەوە‪ ،‬كە لە (‪ )12‬تراك پێكهاتووە بەناوی «عیشوە» لە لێدوانێكی‬ ‫تایبەتدا بە كەپر‪-‬ی وت‪ :‬ئەم بەرهەم و سیدییە نوێیەم بە بەراورد بە‬ ‫بەرهەمەكانی ترم دەتوانم بڵێم كە لەسەر زۆر ئاست گۆڕانكاریم تێدا‬ ‫كردووە‪.‬‬ ‫كەركوكی ئاماژەی بەوەشدا كە شیعری گۆرانییەكانی ئەم سیدییە نوێیەی‪،‬‬ ‫لە كالسیكەكاندا بریتین لە وەفایی و باباتاهیری هەمەدانی و سافی هیرانی‪.‬‬ ‫لە شاعیرە گەنجەكانیش شیعری ساڵح بێچارو سەیوانی سەعیدییان و ئەكرەم‬ ‫ئەحمەدو جەمال شارباژێڕی و حەمە شوان شەریف‪-‬ی تێدایە‪.‬‬ ‫ئەم هونەرمەندە ئەوەشی وت كە كلیپی بۆ یەكێك لە گۆرانییەكانی‬ ‫كردووە بەناوی «عیشوە»و لە بەرهەمی ئاڤا میدیا‪-‬یە‪ ،‬زانیاری ئەوەیشی‬ ‫داینێ كە لەم سیدییە نوێیەیدا بەسێ شێواز كاری كردووە وەكو شێوازی‬ ‫ئۆركسترای و سووننەتی و مەجلیسی‪ .‬حەمە رەئوف لە درێژەی لێدوانەكەیدا‬ ‫بۆ كەپر‪ -‬ئەوەشی وت‪ :‬زۆر هەوڵمداوە كە جیاوازییەكی باشی هەبێت بە‬ ‫بەراورد بە گۆرانییەكانی پێشترم‪.‬‬ ‫لەبارەی ئ��اوازی گۆرانییەكانیشیەوە ئەوەی وت كە ئ��اوازی چەند‬ ‫گۆرانییەكی هی بورهان‪-‬ی موفتی زادەیەو ئاوازێكی تریشی هی سوارە‬ ‫محەمەدەو دوو ئاوازی تریشی هی رۆژهەاڵتن و دوو ئاوازی خۆمی تێدایە‪.‬‬ ‫وەكو خۆی باسی كرد بەدەست و پەنجەی ئەو مۆزیكژەنانە كاری‬ ‫زۆرباشی بۆ كراوەو پڕۆفیشنااڵنە كارەكانیان بردۆتە پێشەوە‪ ،‬لەبارەی‬ ‫تۆماركردنیشەوە لە دوو ستدیۆ كاری دەنگییان بۆ كراوە ستدیۆی كاوان‬ ‫لەشاری سلێمانی و ستدیۆی میلۆدی لە شاری هەولێر‪.‬‬

‫ﺋﱡﻷ ‪ًّ‬ﺢﻶ ﻄﱡﻼ‪:‬ﲜْ​ْ ْ ‪ٌ‬ﻸﱡٌﱡﲜﺢ شﱡْز سّ]ْﺢﳉﱞ ﻹﱡٌﱡﺂ ﻹﱡْﺋ‪‬دﲝﱠ ﺋﱡؤ]ْﱠﱞ أﺒﺐﺎ ﺾًﺋﱡﺔﲝﺢ‪:‬خّ]ﻷﲝ‪‬ﳉٌرﱡْﱠ‬ ‫‪No. 17 May. 2013‬‬

‫‪48‬‬

‫كـــاو ِر‬

‫طــــــا‬

‫ئاگاداری خۆت بە دەكەویتە‬ ‫ناو كێشەیەكەوە‪ ،‬دەبێت‬ ‫زۆر وریایانە مامەڵە لەگەڵ‬ ‫ئەو كەسانەدا بكەیت كە‬ ‫ك��ێ��ش��ەك��ەت ب��ۆ دروس���ت‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬هێمنیت گ��رەوی‬ ‫بردنەوەكەتە‪.‬‬

‫ماوەی سێ هەفتەی داهاتوو‬ ‫دەبێتە باشترین ویستگە‬ ‫بۆ ئەوەی پەیوەندییەكانتی‬ ‫تێدا رێكبخەیتەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫كەسەی خۆشت دەوێت لێت‬ ‫نزیكدەبێتەوە‪.‬‬

‫دووانـــة‬

‫َ‬ ‫قرذال‬

‫باشترین م��اوەی��ە بۆ ئ��ەوەی‬ ‫س���ەردان���ی ئ��ازی��زان��ت��ی تێدا‬ ‫بكەیت‪ ،‬داهاتت لە هەمووكات‬ ‫ب��اش ت��ر دەب��ێ��ت و گ��وێ لە‬ ‫قسەی خراپ مەگرە‪.‬‬

‫ئەو دەرگ��ای هیوایەی لەم‬ ‫م��اوەی��ەدا لەسەرت داخ��را‪،‬‬ ‫چەند دەرگایەكی ترت بۆ‬ ‫دەك��ات��ەوە‪ ،‬زیاتر لەجاران‬ ‫هاتوچۆی ئازیزانت بكە‪،‬‬ ‫چونكە چاوەڕوانتن‪.‬‬

‫َ‬ ‫شير‬

‫فةريك‬

‫یەكێك لەهەرە كارە گرنگەكات‬ ‫بۆ ئ��ەوەی ئەنجامی بدەیت‪،‬‬ ‫زی��ات��ر خۆماندو ك��ردن��ە‪ ،‬بەو‬ ‫م��ان��دوب��وون��ەت زی��ات��ر چ��اوی‬ ‫دڵ���س���ۆزان���ت ل���ەس���ەردەب���ێ‪،‬‬ ‫هەندێكەس غیرەت لێ دەكەن‪،‬‬ ‫گوێیان پێ مەدە‪.‬‬

‫ل���ەك���ارەك���ەت���دا هەلێكی‬ ‫زۆر گ��رن��گ دێتەپێشت‪،‬‬ ‫بەوریاییەوە مامەڵەی لەگەڵدا‬ ‫ب��ك��ە‪ ،‬داه��ات��ت ئەگەرچی‬ ‫ئەوەندە نییە‪ ،‬بەاڵم پشوو‬ ‫درێژبە گوزەرانت دەگۆڕێ‪.‬‬

‫تةرازوو‬

‫دووثشك‬

‫ئەو ئەركەی پێت سپێردراوە‬ ‫ب���ەج���وان���ی ج��ێ��ب��ەج��ێ��ی‬ ‫ب��ك��ە‪ ،‬ل��ەب��ەرئ��ەوەی وەك��و‬ ‫ئیمتیحانێك لەبەردەمتدایە‪،‬‬ ‫هەواڵت لە خۆشەویسترین‬ ‫كەستەوە بۆ دێت و چاوەڕێی‬ ‫بكە‪.‬‬

‫لەشوێنی كارەكەتدا بێزارت‬ ‫دەك���ەن‪ ،‬ه��ەوڵ��ب��دە هێمن‬ ‫ب��ە‪ ،‬چونكە تۆ بەكەسێكی‬ ‫راستگۆو باش دراویتە قەڵەم‪،‬‬ ‫دەی��ان��ەوێ��ت بتخەنە ن��او‬ ‫كێشەیەكی گەورەوە‪.‬‬

‫كةوان‬

‫طيسك‬

‫باشترین كاتە بۆ ئەوەی باری‬ ‫رێكبخەیتەوە‪،‬‬ ‫خێزانیت‬ ‫چونكە زۆرك��ەس بەتەمای‬ ‫ئەوەن كار لەسەر تێكچوونی‬ ‫شیرازەی خێزانەكەت بكەن‪،‬‬ ‫دەبێت هێمن بیت‪.‬‬

‫ل��ە داه��ات��ووی��ەك��ی نزیكدا‬ ‫ی���ەك���ێ���ك ل������ەو ك��چ��ە‬ ‫خۆشەویستانەی ب��وو بووە‬ ‫راب���ردوو ل��ەالت سەردانت‬ ‫دەكات‪ ،‬بەو سەردانە دەرگای‬ ‫خۆشبەختی و سۆزدارییەكی‬ ‫تازەت لێ دەكرێتەوە‪.‬‬

‫َ‬ ‫سةتل‬

‫نةهةنط‬

‫ئ������ەوەی ت���ۆ ب���ی���ری لێ‬ ‫دەك��ەی��ت��ەوە ك��ە ت��ووش��ی‬ ‫نەخۆشی یان بەاڵیەك ببیت‪،‬‬ ‫وانییەو زیاتر لەجاران لەگەڵ‬ ‫خێزانەكەتدا بچۆ بۆ گەشت‬ ‫و گوێ لە قسەی كەسیش‬ ‫مەگرە‪.‬‬

‫دەب��ی��ت��ە ج��ێ��گ��ای س��ەرن��ج‬ ‫چ لەشوێنی ك��ارەك��ەت��دا‬ ‫بێت یان لەناو خزمانتدا‪،‬‬ ‫ه��ەوڵ��ب��دە ئ���ەوەی راستی‬ ‫نەبێت نەیڵێیت لەبەرئەوەی‬ ‫دەی���ان���ەوێ���ت ك����اری پڕ‬ ‫زەحمەتت پێ بكەن‪.‬‬