Kapr20

‫طؤظارَيكى روناكبيريي طشتيية‬ ‫بيست رؤذ جارَيك دةزطاى واآل دةريدةكات‬

‫ذمارة ( ‪3 )20‬ىتشرينى يةكةمى ‪2013‬‬ ‫يةكةم ذمارةى لة‬ ‫‪8‬ى تشرينى يةكةمى ‪ 2011‬دةرضووة‬ ‫ژنانی رۆژهەاڵتی كوردستان‪ ،‬بۆچی دێن و تووشی چی دەبن؟‬

‫طؤظاريَكى روناكبيريي طشتيية‪ ،‬ذمارة ( ‪ )20‬تشرينى يةكةم ‪2013‬‬

‫كوردانی ئاوارەی رۆژئاوا‪،‬‬ ‫نایانەوێ بە كوردی بخوێنن !‬ ‫شیعری هەر چوارپارچەكەی‬ ‫كوردستان لەكفریدا!‬

‫سواڵكردن و‬ ‫بەكارهێنانی مێینە!‬ ‫لەفیستیڤاڵی گەالوێژ دا‪،‬‬ ‫ناودارەكان دێنە كوردستان!‬ ‫هونەرمەند عومەر دڵپاك‪،‬‬ ‫بەچی ئیحراج بوو‪..‬؟‬

‫لەگۆرانی وتندا‪،‬‬

‫ماریا پەلە ناكات!‬ ‫(حەمە دەمبڵ)‪:‬‬

‫هەموو هونەرمەندێك‬ ‫دەرەقەتی كۆمیدیا نایەت‬

‫دیاری عومەر‪،‬‬ ‫بڕیاریداوە هیچ شتێك ناكات‬ ‫كۆمەڵگە رەتی بكاتەوە!‬

‫كەژاڵ ئادەمی‪ ،‬دڵی خۆی دەكاتە كلیپ!‬

‫‪29‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪6‬‬

‫‪25‬‬

‫پێشكەشكارە تازەكەی ‪ NRT‬كێیە؟‬ ‫هاوسەرگیریی‪ ،‬لەگەڵ كچی هەڵگیراوەی خۆیان دەكەن بە یاسا!‬

‫كچێك‪ :‬سەد هەزارمدا بەجلێك لەبەر قسەی خوشكەكەم لەبەرم نەكرد‬ ‫ب����ەن����اوی س��ت��اف��ی‬ ‫هەردوو گۆڤاری وااڵپرێس‬ ‫و ك��ەپ��رەوە‪ ،‬پیرۆزبایی‬ ‫لە ه��ەردوو هاوكارمان‬ ‫ب��ڕوا عوسمان و ت��اژان‬ ‫جەزا‪ ،‬دەكەین بەبۆنەی‬ ‫گ���ۆڕی���ن���ەوەی ئ��ەڵ��ق��ەی‬ ‫هاوسەرێتیان و تەمەننای‬ ‫ژی��ان��ێ��ك��ی ب��ەخ��ت��ەوەرو‬ ‫كامەرانیان بۆ دەخوازین‪.‬‬

‫‪kapirmag@gmail.com‬‬

‫ســــةرنووسةر‬ ‫‪07701583203-3291548‬‬ ‫بةدالــة‬ ‫‪3291532-3291542‬‬ ‫بــةشــىريكالم‬ ‫‪07710159888‬‬ ‫سليَماني‪ -‬طة ِرةكي ئاشتي‪ ،‬بةرامبةر‬ ‫شيريني تابان ‪ -‬نزيك قوتابخانةي مةولةوي‬ ‫دابەشكردن‪ :‬كۆمپانیای پەیك‬

‫فۆتۆی بەرگ‪ :‬ناصح علی خەیات‬

‫پاش ملمالنێیەكی تووند لەگەڵ نەخۆشی شێرپەنجە‪ ،‬دواجار لەچەند‬ ‫رۆژی رابردوودا جیهاد دڵپاك‪ ،‬لەواڵتی ئەڵمانیا كۆچی دوایی كرد‪ ،‬بەپێی‬ ‫هەندێ سەرچاوە كە باسی لێوە دەكەن‪ ،‬لەسەر شوێنی ناشتنی تەرمەكەی‬ ‫كەسوكارەكەیی و خێزانەكەی‪ ،‬ناكۆكیان لەسەر شوێنی ناشتنەكەی هەیە‪،‬‬ ‫كەسوكارەكەی كە لەشاری كەركوك‪-‬ن‪ ،‬داوا دەكەن لە شاری كەركوك‬ ‫بنێژرێت و خێزانەكەشی داوا دەكەن كە لە شاری سلێمانی بنێژرێت‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫الڤە‬ ‫حەزی لە‬ ‫سیاسەتە‬ ‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫عەلی كاشان‬ ‫الڤە كوردە‪ ،‬كچە راگەیاندنكارێكە كە ماوەی ساڵێكە دەستیكردووە‬ ‫بەكاری رۆژنامەنووسی و چاوپێكەوتن و راپۆرتی كۆمەاڵیەتی بۆ رۆژنامەو‬ ‫گۆڤارەكان‪ ،‬لە ئێستاشدا بێژەرو هەواڵسازی رادیۆی خەندان‪-‬ە‪ .‬الڤە‬ ‫خوێندكاری قۆناغی چواری رۆژنامەیە لە بەشی راگەیاندنی زانكۆی سلێمانی‬ ‫و چەندین خول و وۆركشۆپی لە بواری راگەیاندندا بینیوە‪.‬‬ ‫الڤە دەڵێت‪ :‬لە سەرەتادا تەنها كارم لەسەر بابەتە كۆمەاڵیەتییەكان‬ ‫دەكردو لەو بوارەدا چەند راپۆرت و چاوپێكەوتنێكم ئامادە كردووە‬ ‫لەڕۆژنامەی «هاواڵتی» و گۆڤاری «چرپە» بەاڵم لە ئێستادا حەزم بەكاری‬ ‫سیاسی هەیەو لەڕادیۆی خەندان وەك بێژەرو هەواڵسازی سیاسی كاردەكەم‬ ‫و چاوپێكەوتنی سیاسیش بۆ گۆڤاری «چرپە» ئامادە دەكەم‪.‬‬ ‫الڤە خەونی زۆری هەیەو دەڵێت‪ :‬هەمیشە لە هەوڵدان بەردەوام‬ ‫دەبم تا بتوانم راگەیاندنكارێكی سەركەوتووبم و لەوێوە بڕۆمە ژیانی‬ ‫سیاسییەوەو لە ئێستاشەوە زەمینەسازی بۆ دەكات بە بەردەوام خوێندنەوەو‬ ‫بینینی خولی تایبەت بەكارەكەی و ئاواتی ئەوەشی هەیە دوای تەواوكردنی‬ ‫زانكۆو بەشی راگەیاندن ماستەر یاخود بەشی یاسا بخوێنێت‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫كەژاڵ ئادەمی‬

‫دڵی خۆی دەكاتە كلیپ!‬

‫سۆما‬ ‫كەژاڵ ئادەمی‪ ،‬لەلێدوانێكدا بۆ «كەپر» دەڵێ‪ :‬دڵی من‪ ،‬دیاریی ئە‌مجارە‌‌‌مە بۆ هە‌موو ئە‌و‬ ‫داڵنە‌ی لە بێدە‌نگیدا دە‌توێنە‌وە‪ .‬هەروەها دەڵێ‪ :‬ئەمجارە قە‌سیدە‌ی شە‌یدایی و چیرۆكی دڵتە‌نگیم‬ ‫هۆنیوە‌تە‌وەو بە‌رۆكی بێدە‌نگی دە‌دڕم و بەدە‌م نە‌رمە‌بای ئاوازو مۆسیقاوە دە‌بمە میوانی ساتە‌كانتان‪.‬‬ ‫ئادەمی‪ ،‬ئەمجارەیان خۆی هۆنراوەیەك دەنووسێت بەناوی (دڵی من)و عە‌لی شە‌كوری‪ ،‬ئاوازی بۆ‬ ‫دادەنێت‪ .‬هونەرمەندی الو بە‌ختیار فە‌تاح‪-‬یش كاری دەرهێنانەكەی بۆ دەكات و وێنەگری بەتواناش‬ ‫سامان جەالل‪ ،‬وێنەی بۆ دەگرێت و بەرهەمی دەهێنێت‪ .‬لەم كلیپەدا زە‌ردە‌شت راد كە یە‌كێكە لە‬ ‫ئەكتە‌رە بە تواناكانی فیلم و شانۆی واڵتی سوید‪ ،‬بەشداریی تێدا كردووە‪.‬‬ ‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫گۆڤاری «كەپر» لەوە ئاگادارە كە خانمە هونەرمەندی گۆرانیبێژ ئاڤان‬ ‫جەمال‪ ،‬بڕیاریداوە كە بەهیچ جۆرێك لێدوان بۆ كەناڵەكانی راگەیاندن‬ ‫نەدات و هەموو دەركەوتنێكی خۆیشی گرێدەداتەوە بەوەی كە كاری نوێ‬ ‫و پڕۆژەیەكی هونەری باشی هەبێت كە پێشەكەش بە بینەران و عاشقانی‬ ‫دەنگی بكات‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫فیستیڤاڵی ئەمساڵی گەالوێژ‬ ‫بە بەشداری ناوە گەورەكانی فكرو‬ ‫ئەدەب‬

‫بڕیارە لە (‪)21‬ی مانگی (‪)11‬ی ئەمساڵدا‪ ،‬فیستیڤاڵی گەالوێژ دەستپێبكات و ماوەی‬ ‫پێنج رۆژ بەردەوام بێت و الی خۆشیەوە د‪ .‬نەوزاد ئەحمەد ئەسوەد‪-‬ی سەرۆكی بنكەی‬ ‫رووناكبیریی گەالوێژ لەبارەی بەڕێوەچوونی فیستیڤاڵەكەوە‪ ،‬بۆ گۆڤاری «كەپر» دواو ئەو‬ ‫گۆڕانكارییانەی خستەڕوو كە لە فیستیڤاڵی ئەمساڵدا ئەنجامدراوە‪ .‬باسی لەوەشكرد كە‬ ‫هاوكات لەگەڵ خەاڵتەكانی فیستیڤاڵەكە‪ ،‬خەاڵتی «هەردی» بۆ داهێنەری كوردو خەاڵتی‬ ‫كوردستانیش بۆ بیرمەندێكی گەورەی بیانی پێشكەش دەكرێن‪.‬‬ ‫سازدانی‪ :‬هەورامان كامەران‬

‫« رۆژێك بۆ پێشكەشكردنی‬ ‫فكرو ئەدەب و فەلسەفەی‬ ‫فەرەنسی‪ ،‬رۆژێك بۆ‬ ‫كولتووری عەرەبی و‬ ‫رۆژێكیش بۆ كولتووری‬ ‫فارسی‪ ،‬رۆژێكیش بۆ‬ ‫كولتووری كوردی»‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫* لەم ساڵدا فیستیڤاڵی گەالوێژ دەستپێدەكات‪،‬‬ ‫چ كاتێك سازدەدرێ؟‬ ‫بڕیارمانداوە (‪)11/21‬ی ئەمساڵ‪ ،‬حەڤدە هەمین‬‫فیستیڤاڵی گەالوێژ ساز بكەین‪.‬‬ ‫* كێن ئ��ەو ن��ووس��ەرو رووناكبیرانەی كە‬ ‫بانگهێشت دەكرێن؟‬ ‫ لەزۆربەی واڵتانی دنیاو واڵتانی عەرەبی‬‫و ه��ەم��وو ش��ارەك��ان��ی ع��ێ��راق��دا ن��ووس��ەران و‬ ‫رۆشنبیران و كەسایەتی جیاجیامان داوەتكردووە‪،‬‬ ‫ئەمساڵیش بەشێكی دیاری نووسەری فەرەنسیمان‬ ‫داوەتكردووە لەوانە ئاالن تۆرین و ریجی دۆبرێ و‬ ‫میشێل ڤیڤۆرسكاو نوخبەیەك لە نووسەرانی دیاری‬

‫فەرەنسا‪ ،‬هەروەها لەواڵتانی عەرەبیشدا كۆمەڵێك‬ ‫نووسەرو رۆشنبیری ن��اودار بەشداری دەك��ەن و‬ ‫بەهەمانشێوە لە شارەكانی تری عێراق و هەرێمی‬ ‫كوردستاندا‪.‬‬ ‫* چاالكییەكان ه��ەر لە ش��اری سلێمانی‬ ‫دەمێننەوە یاخود دەگوازرێنەوە بۆ شارێكی دیكە؟‬ ‫ سەرجەمی چاالكییەكان هەر لەناو شاری‬‫سلێمانیدا دەمێننەوە‪.‬‬ ‫* خەاڵتەكانی رێزلێنانی فیستیڤاڵەكە چی‬ ‫دەبێت؟‬ ‫ خەاڵتەكان سێ ج��ۆرن‪ ،‬خەاڵتی شیعرو‬‫چ��ی��رۆك و لێكۆڵینەوە‪ ،‬بەوپێیەی ئ��ەم سێ‬

‫وەزارەت��ی كارو كاروباری كۆمەاڵیەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫بەهاوكاری كۆمەڵێك كۆمپانیای تەلەفۆن‪ ،‬هێڵێكی تایبەت بە هاوكاری مندااڵن‬ ‫دروست دەكات‪ ،‬ئەو هێڵە گەرمەش ژمارەكەی (‪)116‬یە‪ ،‬ماوەی دوو مانگە‬ ‫دامەزراوەو مندااڵن دەتوانن لە (‪)8‬ی بەیانییەوە تا (‪)1‬ی پاش نیوەڕۆ پەیوەندی‬ ‫بكەن و هاوكاری و یارمەتییان پێشكەش بكات‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫د‪ .‬نەوزاد ئەحمەد ئەسوەد‬

‫ب���وارەی ئ���ەدەب و داهێنان ل��ە پێشبڕكێدا‬ ‫دەبن لەفیستیڤاڵی گەالوێژدا‪ ،‬بەپێی ئاستی‬ ‫بەرهەمەكان خەاڵتی یەكەم و دووەم و سێهەم‬ ‫دادەنرێت‪ ،‬خەاڵتێكی دیكەشمان هەیە بەناوی‬ ‫خ��ەاڵت��ی ه���ەردی ك��ە هەرساڵێك دەدرێ��ت‬ ‫بەداهێنەرێكی كورد لەبوارێك لەبوارەكانداو‬ ‫لە سێهەم رۆژی فیستیڤاڵدا دابەش دەكرێت‪.‬‬ ‫خەاڵتی كوردستانیشتمان هەیە كە دەدرێت‬ ‫بەبیرمەندێكی گەورەی جیهانیی‪ ،‬ئەوەبوو لە‬ ‫ساڵی (‪)2009‬دا‪ ،‬بۆ یەكەمجار خەاڵتی كوردستان‬ ‫درا بەشاعیرو بیرمەندی گەورە ئەدۆنیس‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم خەاڵتەیان م��ەرج نییە لەفیستیڤاڵەكەدا‬

‫دابەشبكرێت‪ ،‬ب��ۆی هەیە لەكاتێكی ت��ردا‬ ‫كەسایەتییەكی ن��اودار داوەت بكرێت و ئەو‬ ‫خەاڵتەی پێ بدرێت‪.‬‬ ‫* لەمساڵدا جیاوازیی فیستیڤاڵەكە چی‬ ‫دەبێت؟‬ ‫ بەراورد بەسااڵنی رابردوو جیاوازییەك‬‫ه��ەی��ە‪ ،‬ل��ە مساڵدا رۆژان���ی فیستیڤاڵمان‬ ‫دابەشكردووە بەسەر كولتووری نەتەوەكاندا‪،‬‬ ‫فیستیڤاڵەكە پێنج رۆژە‪ ،‬رۆژێ����ك بۆ‬ ‫پێشكەشكردنی فكرو ئ��ەدەب و فەلسەفەی‬ ‫فەرەنسی‪ ،‬رۆژێكی دیكەش بۆ كولتووری‬ ‫عەرەبی و رۆژێكیش بۆ كولتووری فارسی‪،‬‬ ‫هەروەها رۆژێك بۆ كولتووری كوردی‪ ،‬رۆژی‬ ‫پێنجەمیش كە دەبێتە دوایین رۆژ‪ ،‬بۆ گفتوگۆو‬ ‫بابەتی جیاجیاو دابەشكردنی خەاڵتەكان دەبێت‪.‬‬ ‫* چ ئامادەكارییەك بۆ ئەدەبی فەرەنسی‬ ‫كراوە؟‬ ‫ بۆ ئەدەبی فەرەنسیش ئامادەكاری‬‫باشی ب��ۆك��راوەو هەر لەئێستاوە ئیشی بۆ‬ ‫ك��راوە‪ ،‬بەسەرپەرشتی د‪ .‬ع��ادل باخەوان‬ ‫لە فەرەنسا‪ ،‬لیژنەیەكمان پێكهێناوە‪ ،‬ئەو‬ ‫لیژنەیە كار بۆ ئەوە دەكات ئەم نوخبەیە لە‬

‫بیرمەندانی فەرەنسا چۆن بهێندرێنە كوردستان‬ ‫و بابەتەكانیان چی دەبێت‪ .‬هەریەكەیان‬ ‫بابەتێك و توێژینەوەیەك پێشكەش دەكەن‪،‬‬ ‫پێشوەخت ئەو لیژنەیە كە بەسەرپەرشتی د‪.‬‬ ‫عادل باخەوانە‪ ،‬سیمینارەكان وەردەگێڕێتە‬ ‫سەر زمانی كوردی‪ ،‬پاش ئەوەی بابەتەكان‬ ‫وەردەگێڕنە س��ەر زمانی ك��وردی‪ ،‬ئێمەش‬ ‫لێرە سەرجەمی توێژینەوەكان كە حەوت‬ ‫بۆ هەشت توێژینەوەیە لەدووتوێی كتێبێكدا‬ ‫چاپی دەكەین و ل��ەڕۆژی فەرەنسییەكاندا‬ ‫ئێمە ئ��ەو كتێبە ب��ەس��ەر رۆش��ن��ب��ی��ران و‬ ‫بەشداربوواندا دابەشدەكەین‪ ،‬واتا ئەو رۆژەی‬ ‫كە دێیت بۆ فیستیڤاڵەكە‪ ،‬كتێبەكەت بینیوەو‬ ‫خوێندوتەتەوەو دەزانیت بابەتەكان چین‪،‬‬ ‫هەروەها لەكاتی پێشكەشكردنی بابەتەكان‬ ‫ل��ەالی��ەن ف��ەرەن��س��ی��ی��ەك��ان��ەوە ت��ەرج��ەم��ەی‬ ‫راستەوخۆمان هەیە بەئامێر‪ ،‬راستەوخۆ‬ ‫وەرگێڕانی فارسی و عەرەبیشمان دەبێت هەر‬ ‫لەڕێگای ئامێرەوە‪ ،‬بۆ رۆژەكانی دیكەش هەر‬ ‫بەهەمانشێوە دەبێت كە رەنگە ئەمە كارلێكی‬ ‫زیاتر دروست بكات لەنێوان نووسەرانی كوردو‬ ‫رۆشنبیرانی واڵتانی دیكەی دنیادا‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪6‬‬

‫هەموو كاتێك‪ ،‬لە هونەری نواندن رازی نییە!‬ ‫هیچ شتێكیش ناكات كە كۆمەڵگەكەی رەفزی بكاتەوە!‬

‫دیاری عومەر‪:‬‬

‫هونەری نواندن ئازایەتی پێ‬ ‫بەخشیوم كە بتوانم رووبەڕووی‬ ‫هەموو شتێكی قورس بووەستم‬ ‫دیاری عومەر‪ ،‬یەكێكە لەو هونەرمەندانەی كە لە ژیانی هونەری‬ ‫خۆیدا توانیویەتی بەشدار بێت لە زۆرترین كاری هونەریدا‪ ،‬پێشیخۆشە كار‬ ‫لە دۆبالژو سینەماو شانۆدا بكات‪ ..‬ئەوەی وای لەم هونەرمەندە ژنە كردووە‬ ‫لەو بەشانەدا كار بكات جددییەتی خۆیەتی لە بواری هونەردا‪ .‬لەم دیمانەیەدا‬ ‫كە «كەپر» لەگەڵیدا سازیداوە‪ ،‬بەوردی دەچێتە ناو كرۆكی ئەو كارانەی كە‬ ‫لەناو هونەری نواندندا بە ئەنجامیگەیاندووە‪.‬‬ ‫سازدانی‪ :‬كۆچەر عومەر‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫* چەند ساڵێكی زۆرە لەناو هونەری نواندندا‬ ‫كار دەكەیت‪ ،‬هونەری نواندن چی پێ بەخشیویت؟‬ ‫ هونەری نواندن ئازایەتی پێ بەخشیووم كە‬‫بتوانم رووبەڕووی هەموو شتێكی قورس بووەستم‬ ‫چ لەژیانمدا چ لەسەر شانۆ‪.‬‬ ‫* تاچەند رازیت لە هونەری نواندن و هونەری‬ ‫دراماو فیلمی كوردی؟‬ ‫ لە هەندێككاتدا رازیم لەو كەسانەی كە ئەیان‬‫بینم‪ ،‬بەاڵم بەگشتی زۆرنا‪.‬‬ ‫* ماوەیەكە لە هونەری نواندنەوە پەڕیویتەوە‬ ‫بۆ هونەری دۆبالژ كردن‪ ،‬ئەمە بۆ؟‬ ‫ دۆبالژ هەر نواندنە بەس بەدەنگ دەچێتە‬‫الی بینەر‪ ،‬وەك حەزكردن لەو بوارەیا كار دەكەم‬ ‫و سوودی لێ دەبینم بۆ نواندن‪.‬‬ ‫* بەڕاشكاوی وەاڵمی ئەو پرسیارەم بدەرەوە‬ ‫ئەگەر داوای ئەوەیان لێ كردیت بەشداربیت لە‬ ‫بەرهەمێكی هونەریدا لە نێوان درام��او شانۆو‬ ‫فیلمدا كامیان هەڵدەبژێریت؟‬ ‫ شانۆ‪ ،‬بەاڵم وەك دەرچوویەكی بەشی سینەما‬‫دەڵێم پێمخوشە لە فیلمیشدا بەشداربم‪.‬‬ ‫* تۆ ئەندامیت لە گروپی شانۆیی گەزیزە‪،‬‬ ‫ئەو گروپە تاچەند توانیویەتی لە ئاست كێشەكانی‬ ‫ژناندا بێت كە زۆربەی ئەندامانی تیپەكەتان لە ژن‬

‫وەك‬ ‫دەرچوویەكی‬ ‫بەشی سینەما‬ ‫پێمخوشە لە‬ ‫فیلمیشدا‬ ‫بەشداربم‬

‫پێكدێت؟‬ ‫ ئێمە زۆرت��ر شانۆكانمان باس لە كێشەی‬‫ژنان دەكەن و دڵنیاشم كاریگەری خۆی كەم تازۆر‬ ‫هەبووە‪ ،‬نەخێر چەند ئەندامێكی كوڕیشمان هەیە‪.‬‬ ‫* تۆ خۆت وەكو ژنێك كە لە چەندین بواری‬ ‫هونەریدا كاردەكەیت‪ ،‬ئایا بۆ ژنان قورس نییە كە‬ ‫لەیەكێك لە بوارەكانی هونەردا كار بكاو لەگەڵ‬ ‫ئەوەشدا دەركەوتبێت؟‬ ‫ گ��ەر ق��ورس��ی��ش بێت ئێمە ت���ازە ئەمە‬‫كارەكەمانەو بەوپەڕی بوێرییەوە من وەك كچێك‬ ‫كار دەكەم‪ ،‬بەاڵم هیچ شتێ ناكەم كۆمەڵگەكەم‬ ‫رەفزی بكاتەوە!‬ ‫* تائێستا لەچەند كاری هونەریدا بەشداریت‬ ‫كردووە؟‬ ‫ لەساڵی (‪ )1998‬كە چوومەتە پەیمانگای‬‫هونەرە جوانەكان كارم كردووە تائێستا بەردەوامم‬ ‫و جا نازانم ق��ەدەری ژی��ان رێگەم پێ دەدات‬ ‫بەردەوام بم یان نا‪.‬‬ ‫* كێ لەسەرەتاوە هاندەرت بووەو لە ئێستاشدا‬ ‫كێ كۆمەكت دەكات بۆ ئەوەی ب��ەردەوام بیت‬ ‫لەكارە هونەرییەكانتدا؟‬ ‫ لە سەرەتاو ئێستاشدا‪ ،‬تەنهاو تەنها خێزانەكەم‬‫هاندەرمن و بەتایبەت دایكم و باوكم‪.‬‬

‫لە هەندێككاتدا‬ ‫لە هونەری‬ ‫نواندن و‬ ‫هونەری دراماو‬ ‫فیلمی كوردی‬ ‫رازیم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەگشتی زۆرنا!‬

‫‪7‬‬

‫حەزم كرد لە‬ ‫دۆبالژدا كار‬ ‫بكەم و سوودی‬ ‫لێ دەبینم بۆ‬ ‫نواندن‬

‫پرۆفایل‪:‬‬ ‫* لەشاری سلێمانی لە دایكبووە‪.‬‬ ‫* لە ساڵی (‪ )2002-1997‬لە پەیمانگای هونەرە جوانەكان بووە بەشی شانۆ‪-‬‬ ‫نواندن‪.‬‬ ‫* ساڵی (‪ )2003‬بووە بە مامۆستا لە هەڵەبجەی تازە‪.‬‬ ‫* لە ساڵی (‪)2006‬دا‪ ،‬چووە زانكۆی سەاڵحەدین كۆلێژی هونەرە جوانەكان‪،‬‬ ‫بەشی سینەماو نواندنى تەواو كرد‪.‬‬ ‫* ئێستاش مامۆستای بنەڕەیتە لە شارۆچكەی وارماوە‪.‬‬ ‫* ئەندامی سەرەكی تیپی شانۆیی هـاوڕێیانی گەزیزەيە‪.‬‬ ‫* لە چەندین شانۆنامەو كورتە فیلمدا بەشداری كردووە‪.‬‬

‫تەنهاو تەنها‬ ‫خێزانەكەم هاندەرمن‬ ‫و بەتایبەت دایكم و‬ ‫باوكم‬

‫‪No. 19‬‬ ‫‪20 Aug.‬‬ ‫‪Oct. 2013‬‬ ‫‪2013‬‬

‫شاجوانی (‪)2013‬ی هەرێمی كوردستان‪ ،‬لەچەند رۆژی رابردووداو لە‬ ‫شاری هەولێرو لەڕۆژی جیهانی گەشتوگوزاردا هەڵبژێردراو كۆمپانیای بابیلۆن‬ ‫سەرپەرشتی دەكرد‪ .‬تێیدا فێنك محەمەد عەبدولكەریم لە دایكبووی (‪)1988‬‬ ‫ی شاری سلێمانی كە ئێستا لە واڵتی سویسرا نیشتەجێیە‪ ،‬بە شاجوانی‬ ‫ئەمساڵی كوردستان هەڵبژێردرا‪ .‬فێنك زمانەكانی ئینگلیزی و فەرەنسی و‬ ‫ئیسپانی دەزانێت و كێشی (‪ )60‬كیلۆیە‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫‪No. 18 July. 2013‬‬

‫زۆربەیان وەكویەك بیردەكەنەوە‪..‬‬

‫گۆڕین و كڕینی جلی زۆر الی ژنــ‬ ‫هەر كەسێك لە ئێمە بۆ چوونەدەرەوەی لەماڵەوە‪ ،‬پێویستی بەلەبەركردنی جلی‬ ‫جوان و تایبەت هەیە بۆ ئەوەی بە جلەكانی بیسەلمێنێت كە جلەكانی ئەم جیاوازە‬ ‫لەگەڵ جلی ئەوی تردا! بەاڵم ئایا ئەمە لە كوڕو لە كچاندا وەك یەكە؟ یاخود لەالی‬ ‫كچان بەشێوەیەكەو الی كوڕان بەشێوەیەكی تر؟ لەم راپۆرتەی «كەپر»دا‪ ،‬ئەوەمان بۆ‬ ‫رووندەبێتەوە كە ئەو دیاردەیە الی كچانی ئێمە چۆنە؟‬ ‫راپۆرتى‪ :‬تاژان جەزاو بڕوا عوسمان‬

‫تابتوانم دووبارەیان ناكەمەوە‬ ‫ناز عوسمان تەمەن (‪ )21‬ساڵ‪ ،‬یەكێكە لەو‬ ‫كچانەی كە ب��ەردەوام جل دەكڕێت و رۆژانە‬ ‫جلی نوێ‌ لەبەر دەكات و دەڵێت‪ :‬حەز دەكەم‬ ‫ب��ەردەوام رۆژان��ە جلەكانم بگۆڕم و تا بتوانم‬ ‫دووبارەیان ناكەمەوە‪ ،‬تەنها ئەو جالنەش دووبارە‬ ‫دەكەمەوە كە زیاتر پێم جوان بێت‪ .‬لەالی ناز‬ ‫زۆر جل گۆڕین و لەبەركردنی جلی نو ‌ێ تەنها‬ ‫ئارەزوویەكەو هیچی تر نییە‪.‬‬ ‫بەاڵم لەالی هاوناز مەنسوور‪-‬ی تەمەن (‪)23‬‬ ‫ساڵ‪ ،‬بەشێوەیەكی ترەو پێیوایە شەخسییەت و‬ ‫كەرامەت پاراستن بە جلوبەرگ نییەو بەوتەی‬ ‫ئەو ئەوەی شەخسییەت و ئەخالقی جوان بۆ‬ ‫ئینسان دروست دەكات هەڵسوكەوتی جوان و‬ ‫زمانی شیرینە نەك رۆژان��ە جلوبەرگ لەسەر‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫لەگەڵ جانتاو پێاڵو ئێكسسوارات بەالمەوە‬ ‫مۆدێل بگۆڕێت و بكڕێت بە پارەیەكی زۆر‪.‬‬ ‫گرنگە‪ ،‬پێویستە خانمان بەگوێرەی ئەو شوێنەی‬ ‫بۆی دەچن گۆڕانكاری لەشێوازی لەبەركردنی‬ ‫بەدوای مۆدێلی نوێدا دەگەڕێن‬ ‫ئازاد حەسەن كە خاوەنی دوكانی جلوبەرگی جلوبەرگەكانیاندا بكەن‪.‬‬ ‫خانمانە لە بازاڕی دەبۆكە‪-‬ی شاری سلێمانی‪،‬‬ ‫هەمیشە جل دەگۆڕێت!‬ ‫ئاماژەی بەوەدا كە كڕیارەكانمان بەزۆری توێژی‬ ‫زۆرێك لە كچان بەقسەی كەسانی نزیك‬ ‫گەنجانن و زۆربەی جلوبەرگەكان لە توركیاوە‬ ‫بۆیان دێت و بەپێی مۆدیالت و داواكاری خانمان لەخۆیان جلوبەرگ لەبەردەكەن و كاریگەریی‬ ‫هەیە لەسەریان بەتایبەت قسەی خوشكەكانیان‪،‬‬ ‫دەیانگۆڕن و جلی نوێ‌ دەهێنن‪.‬‬ ‫شەنگە كەریم تەمەن (‪ )25‬ساڵ‪ ،‬یەكێكە لەو لەمبارەیەوە رۆزە عەلی تەمەن (‪ )21‬ساڵ‪ ،‬وتی‪:‬‬ ‫كچانەی كە جلوبەرگی زۆرەو زۆرجار رۆژانە یەكێك لەو سیفاتانەی كە كچی پ ‌ێ جیادەكرێتەوە‬ ‫لەسەریەك جلێك دەپۆشێ و جاری واش هەیە لە ك��وڕان‪ ،‬زۆر جل لەبەركردنەو رۆژان��ە جل‬ ‫لە هەفتەكەدا جل دووب��ارە ناكاتەوە‪ .‬شەنگە گۆڕینە‪ .‬هەروەها وتیشی‪ :‬من هەمیشە جل‬ ‫دەڵێت‪ :‬گرنگ نییە بەالمەوە دووبارەی بكەمەوە دەگۆڕم و بەردەوام ئەوە كارمە‪ ،‬ئەگەر رۆژێك‬ ‫یا نا‪ ،‬بەاڵم رێكخستنی جلەكان و گونجاندنیان جلی نو ‌ێ لەبەر نەكەم ئەوا هەست دەكەم كە‬

‫گروپی توێژەرانی كۆمەاڵیەتی و دەروونی لە كوردستان‪ ،‬هەڵمەتێك بۆ‬ ‫داماڵین و قەدەغەكردنی تەقەكردن رادەگەیەنێت‪ .‬ئەم هەڵمەتە هاوكاتە لەگەڵ‬ ‫ئەو رووداوە نەخوازراوانەی كە بەهۆی تەقەكردنی خۆشییەوە لە شارەكانی‬ ‫كوردستاندا روویانداوە‪ ،‬هەروەها بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەم دیاردەیەش‬ ‫لیژنەی ئەمنی پارێزگاكان بەردەوام لە هەوڵی كۆنترۆڵكردن و نەهێشتنی ئەم‬ ‫دیاردەیەدان‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫ـــــان چی دەگەیەنێت؟‬ ‫شتێكم لەبیركردووە‪.‬‬ ‫ئەژی حەمە خانی تەمەن (‪ )23‬ساڵ‪ ،‬بە‬ ‫پێچەوانەی رۆزە‪-‬وە بیردەكاتەوە‪ ،‬سەرباری‬ ‫ئەوەی كە جلی زۆر نییە حەزیش ناكات رۆژانە‬ ‫زۆر جل دووبارە بكاتەوە‪ ،‬چونكە سروشتی خۆی‬ ‫وایە‪ ،‬بەاڵم گرنگی بەڕێكخستنی جلەكانی دەدات‬ ‫و رێكیان دەخات‪ ،‬ئەوەش وایكردووە كە زۆر جل‬ ‫دووبارە نەكاتەوە‪ .‬ئەژی حەمە خان‪ ،‬دەڵێت‪:‬‬ ‫هیچ كاتێك قسەی هاوڕێكانم نەبووە بەڕێگر‬ ‫بۆم‪ ،‬چونكە منیش هەر وەك كەسێكی ئاسایی‬ ‫جلوبەرگی سادە دەپۆشم و حەزم لەچاولێكەری‬ ‫نییە بۆ گۆڕینی جلەكانم و هەرچەندە حەز ناكەم‬ ‫جلوبەرگم زۆر هەبێت‪ ،‬بەاڵم زۆرج��ار گرانی‬ ‫نرخی كااڵكان رێگر بووە كە جلێك نەكڕم‪.‬‬ ‫ج��ل��وب��ەرگ��ی ئ��ەك��ت��ەرە‬ ‫توركییەكان‬ ‫شەنگە ك��ەری��م‪،‬‬ ‫رایەكی ت�����ری‬ ‫ه���ەب���وو و‬ ‫ئاماژەی بەوەشدا‬ ‫هەرچەندە ناتواندرێت وەك‬ ‫ئەوروپا جلوبەرگ بپۆشرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەم گوێ‌ نایات بەقسەی‬ ‫خ��ەڵ��ك ب��ەم��ەرج��ێ��ك جلەكە‬ ‫ب��ەدڵ��ی خ���ۆی ب��ێ��ت و ل��ەگ��ەڵ‬ ‫دابونەریتی كوردەواریدا گونجاو بێت‪.‬‬ ‫ئ��ازاد حەسەن‪ ،‬ئەو راستییەی دركاند ئەو‬ ‫جلوبەرگانەی لەبەری ئەكتەرەكانی ناو دراما‬ ‫توركی و ئەوروپییەكاندا دەبیندرێت‬ ‫كاریگەری بەسەر گەنجی ئێمەوە‬ ‫زۆر هەیە‪ ،‬بەوتەی ئەو ئەوەش‬ ‫وای��ك��ردووە ك��ە ج��ی��اوازی‬ ‫گۆڕینی مۆدیالت هەبێت و‬ ‫زوو كچان بەدوای مۆدێلی‬ ‫نوێدا بگەڕێن‪ ،‬سەبارەت بە‬ ‫نرخی جلوبەرگەكان لە بازاڕێكەوە بۆ‬ ‫بازاڕێكی تر ئازاد‪ ،‬وتی‪ :‬بەدڵنیاییەوە نرخەكان‬ ‫گۆڕانكارییان بەسەردا دێت بۆ نموونە كراسێك‬ ‫الی ئێمە بە (‪ )25‬هەزار دینار بێت هەمان كراس‬

‫كچێك‪ :‬سە‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫ەز‬ ‫ار‬ ‫م‬ ‫دا‬ ‫ب‬ ‫ە‬ ‫ج‬ ‫لێ‬ ‫ك لەبەر قسەی‬ ‫خوشكە‬ ‫كەم لەبەرم نەكرد‬ ‫دوكاندارێك‪ :‬دراما ت‬ ‫ور‬ ‫ك‬ ‫یی‬ ‫ە‬ ‫كا‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫ۆ‬ ‫ك‬ ‫ار‬ ‫ن بۆ‬ ‫زۆر جل لەبەرك‬ ‫رد‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ز‬ ‫ۆر‬ ‫ج‬ ‫ل‬ ‫ك‬ ‫ڕی‬ ‫ن‬ ‫كچێكیتر‪:‬ئەوەی شە‬ ‫خ‬ ‫س‬ ‫یی‬ ‫ە‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ئ‬ ‫ە‬ ‫خ‬ ‫الق‬ ‫ی جوان‬ ‫بۆ ئینسان دروس‬ ‫ت‬ ‫دە‬ ‫كا‬ ‫ت‪،‬‬ ‫ه‬ ‫ەڵ‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫كەوتی جوان و‬ ‫زمانی ش‬ ‫یرینە نەك جلوبەرگ‬ ‫ل��ە‬ ‫ماركێت یاخود ب��ازاڕی‬ ‫شەوانە بەنرخێكی‬ ‫زی��������ات��������ر‬ ‫دەفرۆشرێن‪.‬‬

‫«من گوێ‌ بەق‬ ‫س‬ ‫ەو‬ ‫ت‬ ‫وان‬ ‫ج‬ ‫ی‬ ‫خ‬ ‫ەڵ‬ ‫ك‬ ‫ی‬ ‫نادەم‬ ‫جل بۆ خۆم دەكڕم»‬

‫جلەكان گونجاو نین!‬ ‫رۆزە عەلی‪ ،‬ئەوەشی‬ ‫پێووتین ك��ە جارێكیان‬ ‫جلێكی زۆر جوانی بەدڵی‬ ‫خۆم كڕیوەو نرخەكەی (‪)100‬‬ ‫ه��ەزار دینار ب��ووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەهۆی تانەی خوشكێكیەوە‬ ‫كە پێیوتووە ئەو جلەت لێ‬ ‫نایە ئیتر ئەمیش بەهیچ‬ ‫ش���ێ���وەی���ەك ئ��ەو‬ ‫جلەی لەبەر‬

‫نەكردۆتەوە‪.‬‬ ‫ناز عوسمان‪ ،‬لەكڕینی جلدا‬ ‫زۆر بەوریاییەوە مامەڵە دەكات و ئەو‬ ‫جالنە دەكڕێت كە نرخیان گونجاوەو لەگەڵ‬

‫دابونەریتی‬ ‫كۆمەاڵیەتی كۆمەڵگای ئێمەدا دەگونجێت‪،‬‬ ‫چونكە ئەو پێیوایە زۆربەی ئەو جالنەی ئێستا‬ ‫لە بازاڕدا هەیە گونجاو نین‪ .‬هەروەها وتیشی‪:‬‬ ‫من گوێ‌ بەقسەو توانجی خەڵكی نادەم كە‬ ‫چیم پێدەڵێن و چی ناڵێن‪ ،‬چونكە من جل‬ ‫بۆخۆم لەبەردەكەم و بەدڵی خۆم دەیانكەمە‬ ‫بەرم‪ ،‬ئیتر هیچ پێویست ناكات خەڵكی تر‬ ‫قسەی لەسەر بكەن و منیش بەهۆی قسەی‬ ‫ئەوانەوە جارێكی تر لەبەری نەكەمەوە‪.‬‬ ‫شەنگە‪ ،‬لەگەڵ قسەكانی ناز‪-‬دا‪ ،‬كێشەی‬ ‫نییەو پێیوایە زۆرجار جلێكی لە بازاڕدا بەرچاو‬ ‫كەوتووەو حەزی لێكردووە بۆ ئەوەی بیكڕێت‪،‬‬ ‫بەاڵم كە زانیوێتی گران بووە ئەوەی نەهێناوە‬ ‫ئەو نرخەی پێبدات و نەیكڕیوە‪.‬‬ ‫لەكۆتایی راپ��ۆرت��ەك��ەدا دەگ��ەی��ن بەو‬ ‫ئەنجامەی كە گۆڕینی جلی كچان و هەر رۆژەو‬ ‫جلێك‪ ،‬وەكو ئارەزوویەكی لێهاتووە الی كچان‬ ‫و بە نەكردنی هەست بە نوقسانییەك دەكەن‬ ‫لەخۆیاندا‪ ،‬بەاڵم ناكرێت ئەوەش لەیاد بكەین‬ ‫كە ئەم كارە الی هەموو كچان وەك یەك‬ ‫نییەو لە كچێكەوە بۆ كچێكی تر دەگۆڕێت‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪10‬‬

‫واڵتی رۆمانیا‪ ،‬بەنیازە هاوكاری هەرێمی كوردستان و شاری سلێمانی‬ ‫بكات تا بتوانێت ببێتە واڵتێكی گەشتیاری گرنگ‪ .‬ئەم هاوكارییەش لە‬ ‫سەردانێكی وەزیری گەشتوگوزاری رۆمانیادا هات بۆ شاری سلێمانی و‬ ‫كۆبوونەوەی لەگەڵ الیەنی پەیوەندیدار‪ .‬رۆمانیا پێیوایە ئەگەر هاوكاری‬ ‫هەرێمی كوردستان بكرێت هەموو تایبەتمەندییە گەشتوگوزارییەكانی تێدایەو‬ ‫دەكرێت گەشتوگوزار بكرێتە بڕبڕەی پشتی ئابووری هەرێمی كوردستان‪.‬‬

‫مامۆستایەكی ئایینی‪:‬‬ ‫خوای گەورە رێگای بە پیاوان داوە‬ ‫لەژنێك تاكو چوار ژن بێنن‬ ‫چاالكوانێكی بواری یەكسانی‪:‬‬ ‫پیاوان ژنی دووەم و سێیەم لەبەر ئەوە‬ ‫دێنن كە بە یاساو دین رێگەی پێداون‬ ‫توێژەرێكی كۆمەاڵیەتی‪:‬‬ ‫یەكێك لە هۆكارەكانی فرە ژنی‪ ،‬ئەو‬ ‫چەپاندنە سێكسییە رەهایەیە كە‬ ‫لەكۆمەڵگەی ئێمەدا هەیە‬ ‫لە كۆمەڵگەی رۆژهەاڵتیدا‪ ،‬هێنانی ژنی دووەم و سێیەم و چوارەم كە بە فرەژنی ناسراوە‪ ،‬لەالیەن پیاوانەوە لەكۆنەوە هەبووەو‬ ‫تا ئێستاش بەردەوامی هەیە‪ ،‬هەرچەندە ئەمە لە كوردستاندا دژیایەتی دەكرێت و زۆرێك لە ژنان و چاالكانی مافەكانی ژنان ئەمە بە‬ ‫پێشێلكردنی مافەكانیان دەزانن‪ ،‬بەاڵم هێشتا زۆرو كەم بەردەوامی هەر هەیە‪ .‬لە بەرامبەر دیاردەی فرەژنیشدا رێكخراوەكانی ژنانیش‬ ‫بەردەوام رووبەڕووی بوونەتەوەو رەتیدەكەنەوە‪ .‬لەم راپۆرتەی گۆڤاری «كەپر»دا‪ ،‬چەندین راو بۆچوون لەوبارەیەوەدەخوێنیتەوە‪.‬‬ ‫راپۆرتی‪ :‬زامدار ئەحمەد‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫دوای ئەوەی لەچەند رۆژی رابرووداو لەڕێگەی سایتێكی هونەرییەوە‪ ،‬ئەوە‬ ‫باڵوكرایەوە كە هونەرمەندو مامۆستای زانكۆ د‪ .‬بەڵقیس‪ ،‬كۆچی دوایی كردووەو‬ ‫ئەم هەواڵە تۆڕی كۆمەاڵیەتی فەیسبووك‪-‬یشی گرتەوە‪ .‬لەڕێگەی كوڕێكییەوە‬ ‫رەتكرایەوە كە دایكی مردبێت‪ ،‬دواتر د‪ .‬بەڵقیس بە كەناڵەكانی راگەیاندنی‬ ‫راگەیاند‪ :‬وەڵاڵ من نەمردووم و ماوم‪.‬‬

‫فرە ژنی هیچ بنەمایەكی زانستی نییە‬ ‫(پیاوان ژنی دووەم و سێیەم لەبەر ئەوە‬ ‫دێنن كە دەتوانن بیهێنن و بە یاساو دین رێگەیان‬ ‫پێدراوەو تەنها شتێك كە پێویستیانە بۆ ئەمە‬ ‫بوونی پارەو سەروەت و سامانە‪ ،‬لە هەندێك‬ ‫جێگا تەنانەت هاندەدرێن و بە پیاوەتییەكی‬ ‫زیاتر بۆیان حساب دەكرێت‪ ،‬ئەمەش لەسەر‬ ‫حسابی ژنان ئەم مافەیان پێدراوەو یەكێكە‬ ‫لە جیاوازییە هەرە بەرجەستەكان كە دینی‬ ‫ئیسالم لە نێوان ژنان و پیاوانداو لەدژی ژنان‬ ‫دەیكات‪ ،‬ئەو بیانوانەش كە بۆ پاساوی فرەژنی‬ ‫دەهێندرێنەوە لەالیەن پیاوان و موفەسیرانی‬ ‫ئایینی‪ ،‬نەك هەر هیچ بنەمایەكی زانستی‬ ‫و كۆمەاڵیەتیان نییە‪ ،‬بەڵكو هیچ نین جگە‬ ‫لە داپۆشین و هەوڵدان بۆ جوانكردنی ئەم‬ ‫هەاڵواردنە) ئەمە بیروبۆچوونی گۆنا سەعید‬ ‫چاالكوانی بواری یەكسانی هەمەالیەنەی ژن‬ ‫و پیاو بوو‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم م��ەال زۆزگ بالیسانی‪ ،‬وەك��و‬ ‫مامۆستایەكی ئاینی و لە سۆنگەی ئاینی‬ ‫ئیسالمەوە خوێندنەوەی جیاوازی هەبوو‪،‬‬ ‫لەسەر دیاردەی فرەژنی لە ئاینی ئیسالمدا‪،‬‬ ‫بەوتەی ئەم مامۆستا ئاینییە‪ ،‬خوای گەورە‬ ‫رێگای بە پیاوان داوە لەژنێك تاكو چوار ژن‬ ‫بێنن‪ ،‬زۆر بە ئاسایی زانی بۆ پیاوان تاكو‬ ‫چوار ژن بێنن‪ ،‬بەپێی ئەو دەق��ەی كە لە‬ ‫قورئانەوە رایكێشا كە دەفەرموێ { وإن خفتم‬ ‫أال تقسطوا في اليتامى فانكحوا ما طاب لكم‬ ‫من النساء مثنى وثالث ورباع فإن خفتم أال‬ ‫تعدلوا فواحدة أو ما ملكت أيمانكم ذلك‬ ‫أدنى أال تعولوا } ئەم مامۆستایە‪ ،‬لەدوای‬ ‫ت��ەواو بوونی ئەم چەند دێ��ڕە لە قورئان‬ ‫بەمشێوەیە كەوتە تەفسیر كردنی‪ :‬واتە‬ ‫بۆتان هەیە لە یەك تا چوار ژن بێنن لەو‬ ‫ژنانەی كە بۆتان حەاڵڵ كراوە‪ ،‬بەمەرجێك‬ ‫دادپەروەری لە نێوانیان بكەن‪ ،‬ئەگەر نەتان‬ ‫توانی دادپ��ەروەری بكەن ناتوانن لە ژنێك‬ ‫زیاتر بێنن‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫هاوواڵتیەك‪:‬بەپێی یاسای هەمواركراوی باری كەسێتی‪،‬‬ ‫چەند مەرجێكی قورس بۆ دیاردەی فرەژنی دانراوەو‬ ‫دەبێت بەڕێگە پێدانی دادوەر بێت‬ ‫«هیچ ژنێك حەز ناكات لەگەڵ پیاوێك ژیان بەسەر بەرێت‬ ‫كە ژنی تری هەبێت»‬ ‫ئاراوە كە بەسیستمی پیاوساالری ناو ناوبانگی‬ ‫دەرك����ردووە‪ ،‬ئەمەش وای��ك��ردووە پیاوان‬ ‫بەردەوام بەدوای ئارەزووە سێكسییەكانیانەوە‬ ‫ب��ن‪ ،‬وات��ە مێینە ببێت بە نێچیری پیاو‪.‬‬ ‫ئەمە بۆچوونی جومعە حەمەدەمین‪ ،‬بوو‬ ‫وەك هاوواڵتییەك‪ .‬بەاڵم مامۆستا زۆزگ‪،‬‬ ‫جەختیشی لەوە كردەوە هێنانی ژنی دووەم‬ ‫و سێیەم و چوارەم‪ ،‬هەروا ئاسان نییەو ئەگەر‬ ‫پیاوان نەتوانن دادپەروەربن ئەوا نابێت ژنی‬ ‫تر بێنن‪.‬‬ ‫دڵشاد هەرتەلی‪ ،‬وەك هاوواڵتییەك‪ ،‬بە‬ ‫قوڵی چووە ناو ئەم باسەوەو گەڕایەوە بۆ‬ ‫مێژووی پێش ئیسالم كە دی��اردەی فرەژنی‬ ‫پێش ئایینی ئیسالمیش ه��ەر هەبووە بە‬ ‫جۆرەها شێوە‪ ،‬بەپێی زانیارییە مێژووییەكانی‬ ‫ئەو‪ ،‬ئایینی ئیسالم ئەو دیاردەیەی رێكخست‬ ‫و مەرجی بۆ دان��ا‪ ،‬هەرتەلی بە ئاگای‬ ‫هێناینەوە كە بەپێی یاسای هەمواركراوی‬ ‫باری كەسێتیش‪ ،‬چەند مەرجێكی قورس‬ ‫ف��رەژن��ی دان���راوە‪،‬‬ ‫بۆ دی��اردەی‬ ‫ی��اس��ای��ە‬ ‫بەپێی ئەو‬ ‫نا بێت‬

‫هاوسەرگیریی لەگەڵ ژنێك زیاتر بكرێت‬ ‫مەگەر بەڕێگە پێدانی دادوەر نەبێت‪.‬‬ ‫هۆكارە زۆرەكان‬ ‫شلێر سەعید وەك هاوواڵتییەك‪ ،‬باس لەوە‬ ‫دەكات راستە زۆرێك لە پیاوان ژنی دووەم و‬ ‫سێیەم‪..‬یان هێناوە‪ ،‬بەوتەی ئەو هەندێك لە‬ ‫پیاوانی تر تەنها بۆ ترساندنی ژنەكانیان ئەو‬ ‫رستەیەیان بە زمانەوە گرتووە‪ ،‬رای وابوو ئەو‬ ‫رستەیە وەكو چەكێك بەكاردەهێنن‪ .‬تەنیا‬ ‫ئاكام‪ ،‬ژنێكی دانیشتووی شاری هەولێرە‪،‬‬ ‫بەوپەڕی باوەڕ بەخۆبوونەوە وتەكانی خۆی‬ ‫دەربڕی‪ ،‬ئەم ژنە ئەوەی بەڕاست زانی‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫بەراورد بكرێت بە سااڵنی رابردوو دیاردەی‬ ‫فرە ژنی زۆر كەمبۆتەوەو بە یەقینەوە ئەوەی‬ ‫وت‪ :‬زۆرێك لە پیاوان ئەگەر زۆریشیان لێ‬ ‫بكەی ژنی دووەم ناهێنن‪.‬‬ ‫ئەو چاالكوانەی بواری یەكسانی‪ ،‬باسی‬ ‫لەوە كرد ئەو ژنانەی قبوڵی ئەوە دەكەن‬ ‫ژنی دووەمیان بەسەردا بێنن بۆ زۆر هۆكار‬ ‫گێڕایەوە‪ ،‬زۆرێك لەو ژنانەشی قبوڵی ئەوە‬ ‫ژن�����ی‬ ‫دەكەن ببنە‬ ‫ك����ە‬ ‫پیا و ێك‬ ‫ت��ری‬ ‫ژن��������ی‬

‫دوای هەوەس كەوتنە‬ ‫پیاوانی رۆژه���ەاڵت‪ ،‬ب���ەردەوام لەژێر‬ ‫كاریگەری كولتوورێكدان كە پڕاوپڕە‬ ‫لە خۆسەپاندن و چاوسووركردنەوەو‬ ‫چەوسانەوە بەرامبەر بە ژن��ان‪ ،‬لە‬ ‫هەمانكاتدا سیستمێكی وای هێناوەتە‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪12‬‬

‫هەبێت‪ ،‬ئەویشی بۆ چەند هۆكارێكیتر‬ ‫گێڕایەوە‪ .‬ئەو چاالكوانە دەڵێت‪ :‬هەژاری‬ ‫و نەبوونی و هیچ گرەنتییەكیش نییە‬ ‫لەالیەن حكومەتەوە بۆ ژنانی ه��ەژارو‬ ‫كۆست كەوتوو‪ ،‬بۆ ژنانی قەیرە‪ ،‬وەزعی‬ ‫شەڕو كوشتاری زۆر لەناوچەی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاست كە بووەتە هۆی ك��وژران و‬ ‫لەناو چوونی پیاوانێكی زۆر كە ژن و‬ ‫منداڵەكانیان بێ دەرامەت و بێ زەمانەت‬ ‫ماونەتەوە ژنان مەجبوور دەكات كە قبوڵی‬ ‫فرە ژنی بكەن‪.‬‬ ‫كەسە بەرپرسەكان‬ ‫ح���ازم ع��ەل��ی‪ ،‬وەك ت��وێ��ژەرێ��ك��ی‬ ‫كۆمەاڵیەتی‪ ،‬پێیخۆش بوو چەند هۆكارێكی‬ ‫تر دەستنیشان بكات‪ ،‬ب��ەالی ئ��ەوەوە‬ ‫گرنگترینیان‪ ،‬ئ��ەو چەپاندنە سێكسییە‬ ‫رەهایەیە كە لەكۆمەڵگەی ئێمەدا هەیە‬ ‫كە بەهیچ جۆرێك رێگە بەتاك نادات‬ ‫لەدەرەوەی ژیانی هاوسەرێتی مومارەسەی‬ ‫سێكس بكات‪ ،‬بەبیربۆچوونی ئەو هەر‬ ‫بۆیە لەهەر هەڵكەوتێكدا كە بۆ تاك‬ ‫دەڕەخ��س��ێ��ت دەی��ەوێ��ت وزەی زۆری‬ ‫سێكسی خۆی بەتاڵ بكاتەوەو هێنانی ژنی‬ ‫دووەم یان سێیەم بە دەرفەت دەزانێت‪.‬‬ ‫جومعە حەمەدەمین‪-‬یش‪ ،‬ئەوەی بۆ‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫گەنج بۆ شانۆ بەنمایشی‌ (یەك رۆژ لە دە شەودا) لە نووسین ‌و‬ ‫ی شانۆكار كارۆخ ئیبراهیم‪-‬ە‪ ،‬بەرهەمی‌ ساڵی ‌(‪)2013‬ی ئەم‬ ‫دەرهێنان ‌‬ ‫تیپەیە‪ .‬ئەم شانۆییە پەیوەندی‌ سێكسی‌ نێوان خێزانی‌ بەرپرسێك ‌و‬ ‫ی‬ ‫پاسەوانەكانی‌ ئاشكرا دەكات‪ .‬هەریەك لە یوسف عوسمان و بەهمەن حاج ‌‬ ‫ی و سێبەر ئیبراهیم‬ ‫و گێالس ناسر حەسەن و سایە حسێن و هاوكار سەعد ‌‬ ‫حەكیم‪ ،‬رۆڵ لەم شانۆییەدا دەبینن‪.‬‬

‫«ئەوانەی فرەژنی دەكەن زۆربەیان كەسە بەرپرس و‬ ‫دەستڕۆیشتووەكانن»‬ ‫خوێندنەوەكەی حازم عەلی‪ ،‬زیاد كرد‬ ‫كە هەموو كەسێك حەز بە ئ��ارەزووی‬ ‫زۆر دەك���ات‪ ،‬ب���ەاڵم ل��ە چ��وارچ��ێ��وەی‬ ‫داب��وون��ەری��ت��ێ��ك��دای��ن و ن��ات��وان��ی��ن لێی‬ ‫البدەین‪ ،‬جومعە‪ ،‬ناهێڵێت و نەیهێشتووە‬ ‫ئارەزووەكانی بەسەر ئەقڵیدا زاڵ ببێت‪،‬‬ ‫ئامۆژگاری ئ��ەو كەسانەش دەك��ات كە‬ ‫دەیانەوێت ژنی دیكە بێنن و دەڵێت‪ :‬با‬ ‫چیتر نەكەونە دوای هەوەس‪ ،‬چونكە ئەمە‬ ‫دەبێتەهۆی كۆیلەكردنی ژنان‪.‬‬ ‫هەرتەلی‪ ،‬دیوێكی ت��ری ف��رە ژنی‬ ‫خستە بەرباس‪ ،‬زانیاری ئ��ەوەی هەبوو‬ ‫ئەوانەی فرەژنی دەكەن زۆربەیان كەسە‬ ‫بەرپرس و دەستڕۆیشتووەكانن‪ ،‬بۆ حەزو‬ ‫ئارەزووەكانی خۆیان ئەو كارە دەكەن و‬ ‫ترسی لێپرسینەوەی یاساییان نییە‪ ،‬دڵشاد‬ ‫هەرتەلی زیاتر لەسەر قسەكانی وەستاو‬ ‫وتی‪ :‬بەشێكی زۆر كەم ئەوانەی فرەژنی‬ ‫دەكەن كەسانی ه��ەژارن و كەمێكیشیان‬ ‫لەبەر پێویستی دەیكەن‪ ،‬كۆمەڵێ هۆكار‬ ‫هەیە بۆ هێنانی ژنی تر وەك ئارەزو و‬ ‫چاولێكەری و باشبوونی ئاستی ژیان‪.‬‬

‫بارودۆخە نا چارییەكان‬ ‫تەنیا‪ ،‬ئەو ژنەی كە دانیشتووی شاری‬ ‫هەولێر بوو‪ ،‬پێیباش نەبوو ئەو مەسەلەیە‬ ‫زەق بكرێتەوە‪ ،‬مەبەستی لە فرەژنی‬ ‫بوو كە هیچ خزمەتێك بە ژنان ناكات‪،‬‬ ‫پێیباشە لە جیاتی زەقكردنەوەی ئەم باسە‬ ‫كار لەسەر كەسایەتی ژنان بكرێت‪ .‬تەنیا‬ ‫ئاكام‪ ،‬دەڵێت‪ :‬پێمباشە ژنان كار لەسەر‬ ‫بەهێزبوونی كەسایەتییان بكەن‪ ،‬خاڵی‬ ‫بەهێزی خۆیان بدۆزنەوە‪ ،‬چونكە هەزاران‬ ‫ساڵە هەوڵی الواز كردنی ژنان دەدرێت‪.‬‬ ‫گ���ۆن���ا س���ەع���ی���د‪ ،‬ل����ە ك��ۆت��ای��ی‬ ‫بیروبۆچوونەكانیدا ئەوەی نەشاردەوە كە‬ ‫مافی فرەژنی بۆ پیاو نەك یارمەتی ژنان‬ ‫یاخود قەیرە كچان نادات‪ ،‬بەڵكو ئیهانەو‬ ‫سوكایەتییەكی گەورەیە بە ئینسان بوونی‬ ‫ژن‪ .‬حازم عەلی‪-‬یش‪ ،‬تەواو باوەڕی وابوو‬ ‫كە هیچ ژنێك حەز ناكات لەگەڵ پیاوێك‬ ‫ژیان بەسەر بەرێت كە ژنی تری هەبێت‪،‬‬ ‫بەوتەی ئەو مەگەر لەژێر بارودۆخێكی‬ ‫ناچاریدا بێت‪.‬‬

‫لە دیمانەیەكی تایبەتدا كە لەم ژمارەیەی گۆڤاری «كەپر»دا‪،‬‬ ‫باڵوكراوەتەوە‪ ،‬خاتوونی هونەرمەند دیاری عومەر‪ ،‬تیشك دەخاتەسەر‬ ‫چەند الیەنێكی كاری هونەری خۆیی و ئاماژە بەوە دەكات كە كاری‬ ‫هونەری نواندن ئازایەتی پێ بەخشیوە تا بتوانێت رووبەڕووی هەموو شتە‬ ‫قورسەكان بوەستێت‪ ،‬ناوبراو هەرچەندە بەتەمەن هێشتا لە سەرەتای كاری‬ ‫نواندندایە‪ ،‬بەاڵم كارەكانی زۆرن و دەیەوێت بەردەوام بێت‪.‬‬

‫عەلی كاشان‬ ‫لە ئێستادا پێشكەشكارێكی‬ ‫بااڵپۆش لە كەناڵی تەلەفزیۆنی‬ ‫‪ NRT‬دا‪ ،‬دەردەكەوێت‪ ،‬ئەو‬ ‫خانمەش لیزان ئەمین‪-‬ە‪ .‬لیزان‬ ‫خوێندكاری دوا قۆناغی بەشی‬ ‫راگەیاندنە لە زانكۆی سلێمانی‪،‬‬ ‫لەئێستاشدا وەك پێشكەشكارێك‬ ‫لە كەناڵی تەلەفزیۆنی ‪ NRT‬ی‬ ‫دەستبەكاربووە‪.‬‬ ‫ل��ی��زان دەڵ���ێ���ت‪ :‬چەند‬ ‫ساڵێكە خ��ول��ی��ای ك��ارك��ردن��م‬ ‫ه��ەی��ە ل��ەڕاگ��ەی��ان��دن��ەك��ان��داو‬ ‫ب��ەو م��ەب��ەس��ت��ەش چوومەتە‬ ‫ب��ەش��ی راگ��ەی��ان��دن��ی زان��ك��ۆ‪،‬‬ ‫زۆر خۆشحاڵم كە ئێستا وەك‬ ‫پێشكەشكار كاردەكەم و هەموو‬ ‫هەوڵێكی خ��ۆم دەدەم تا لە‬ ‫ئایندەدا سەركەوتووبم‪.‬‬ ‫لیزان سوپاسی خێزانەكەی و‬ ‫هاوڕێكانی كرد كە پشتگیرییان‬ ‫كردووەو هەوڵیان لەگەڵداوە تا‬ ‫سەركەوتووبێت لە كارەكانیدا‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫پێشكەشكارە تازەكەی‬ ‫‪ NRT‬كێیە؟‬ ‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪14‬‬

‫ماریا هەورامی‪ ،‬كچە گۆرانیبێژی ناوچەی هەورامان كە ماوەیەكە‬ ‫بەوتنەوەی گۆرانی گۆرانیبێژەكانی تری هەورامان دەستی بەكاری هونەری‬ ‫كردووە‪ .‬ئەو لەڕێگەی «كەپر»ەوە ئاماژەی بەوەكردووە كە نایەوێت پەلە‬ ‫بكات و لە سەرەتادایە‪ ،‬بۆیە تا ئێستا بیری لەوە نەكردۆتەوە بەرهەمی‬ ‫تایبەت بەخۆی هەبێت و خەریكی وتنەوەی گۆرانییە هەورامییەكانە‪.‬‬

‫ژنانی رۆژهەاڵت‪..‬‬

‫لە باشوری كوردستان‪ ،‬بۆچی دێــ‬

‫دوابەدوای درووستبوونی خراپی بارودۆخی‬ ‫ئابووری ئێران بە گشتی و رۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫بەتایبەتی‪ ،‬چەندین خێزان روویان كردە باشوری‬ ‫كوردستان بۆ گوزەراندنی باری ژیانیان و باشتركردنی‬ ‫باری ئابووری خۆیان‪ .‬دیارە لەو شارانەی هەرێمی‬ ‫كوردستان گ��وزەران��ی ژی��ان گرانە نەك تەنیا بۆ‬ ‫كەسێكی دەرەوەی ه��ەرێ��م‪ ،‬بەڵكو بۆ خەڵكی‬ ‫هەرێمەكەش‪ ،‬بۆیە زۆرێك لە ژنانی رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ناچارن بە ژن و پیاویانەوە دەستبەرداری‬ ‫یەكتربن بۆ پەیداكردنی بژێوی ژیانیان و گوزەراندنی‬ ‫ئەو قۆناغە سەختەی ژیانیان‪.‬‬ ‫راپۆرتی‪ :‬دڵشاد خۆشناو‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫عیرفانی وەستا محەمەد كە ناسراوە بە «حەمە دەمبڵ» لەنوێترین‬ ‫دیداریدا لەگەڵ گۆڤاری «كەپر» كە لەم ژمارەیەدا باڵوكراوەتەوە‪ ،‬باس لە‬ ‫وێستگەكانی ژیان و كارە هونەرییەكانی خۆی دەكات‪ ،‬هەروەها لەڕێگەی‬ ‫«كەپر»ەوە باس لە خۆشەویستی خۆی دەكات بۆ هاوسەرەكەی‪ ،‬بەهۆی‬ ‫ئەو یارمەتیدانەی كە بۆ عیرفان و كارە هونەرییەكانی هەیەتی‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫ــــن و توشی چی دەبنەوە؟‬ ‫«زۆر بێشەرمانە داوای سێكسی لێ كردووم‪،‬‬ ‫بێ ئەوەی بمناسێت و بزانێت كە ئایا من چ جۆرە‬ ‫كەسایەتییەكم هەیە»‬ ‫هەوڵدان بۆ ژیانی باشتر‬ ‫چیرۆكنووسی رۆژهەاڵتی كوردستان‪ ،‬خاتوو‬ ‫چنوور سەعیدی‪ ،‬ماوەیەك لە باشوری كوردستان‬ ‫كاری ك��ردووە‪ ،‬ئەو راستییەی خستەڕوو‪ ،‬ئەو‬ ‫ژنانەی كە بۆ كاركردن شاری خۆیان بە جێدێڵن‪،‬‬ ‫حازرنین چاویان لە دەستی بنەماڵەكەیان بێت‬ ‫و بۆ یارمەتیدانی مێردەكانیان دێن بۆ باشوری‬ ‫كوردستان‪ .‬چنوور باسی لە گوزەران و بارودۆخی‬ ‫ئابووری ئێران كرد كە بەهۆی گەمارۆ ئابوورییە‬ ‫نێودەوڵەتییەكانەوە تووشی قەیران بووەو هەندێ‬ ‫لە كۆمپانیاكانیش هەر بەتەواوی مایەپووچ بوون!‬ ‫ئەو ئەوەشی باس كرد كە رێژەیەكی زۆری‬ ‫خوێندكاران زانكۆیان ت��ەواو ك��ردووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەهۆی خاڵی بوونی خەزێنەی دەوڵەت‪ ،‬كەس لە‬ ‫فەرمانگە رەسمییەكاندا دانامەزرێ‪ ،‬بەوتەی ئەو‬ ‫ئەگەریش دابمەزرێ بۆ هەموو كەس لواو نییە‪،‬‬ ‫چونكە ئەویش پشتیوانیی دەوڵەتی دەوێت‪.‬‬ ‫ژن��ە شاعیرێكی رۆژه��ەاڵت��ی كوردستان‪،‬‬ ‫خاتوو گوڵستان وەلیە‪ ،‬یەكێكیترە لەو ژنانەی‬ ‫كە لە دەزگاكانی راگەیاندندا كاری ك��ردووە‪،‬‬ ‫پێیوایە كە بەهۆی قەیرانی ئابووری ئێران و‬ ‫كاریگەری و رەنگدانەوەی لەسەر ژیانی خەڵك‬ ‫و دەستنەكەوتنی ئیش و كێشەی بژێوی ژیان‬ ‫و دابینكردنی پێداویستییە سەرەكییەكانی ژیان‪،‬‬ ‫بنەماڵەكانی رۆژهەاڵتی كوردستان بەناچاری‬ ‫لەزێدی خۆیان دادەبڕێن و بەئومێدی ژیانێكی‬ ‫باشتر زۆرینەیان روو لە هەرێمی كوردستان‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫ئەو ژنانە ئازادن‬ ‫چنوور‪ ،‬پێیوایە ئەو ژنانەی بە تەنیا روو‬ ‫لە باشوری كوردستان و زۆر جێگای تر دەكەن‪،‬‬

‫ئەوانەن كە ئازادن و خۆیان لە بەندی سوننەت‬ ‫و كۆیلەتی رزگ��ار ك��ردووە‪ .‬ئەم چیرۆكنووسە‬ ‫تەئكیدی كردەوە ئەو ژنە ئازادو باوەڕبەخۆبووانە‬ ‫هیچ كاتێك لەوە نەترساون كە بەتەنیا بچن‬ ‫بۆ واڵتانی دەرەوەو شارەكانی تری ئێران‪ ،‬بە‬ ‫مەبەستی بازرگانی‪ .‬چنوور دەڵێت‪ :‬زۆر لەو‬ ‫ژنانە بە تەنیا كۆمپانیایەك یان فرۆشگایەك‬ ‫هەڵدەسووڕێنن و لە هەمانكاتیشدا دایكێكی‬ ‫دڵسۆزو ژنێكی باش بن بۆ مێردەكانیان‪ ،‬یان‬ ‫زۆربەیان دەتوانن هاوكات لە زانكۆ بخوێنن و لە‬ ‫بۆنە خێزانیی و كۆمەاڵیەتییەكانیشدا ئامادەییان‬ ‫هەبێت و جوانییەكانی ژنانەی خۆیان لەو هەموو‬ ‫هاتوچۆیەدا بپارێزن و بەردەوام شۆخ و شەنگ‬ ‫بمێننەوە‪.‬‬ ‫گوڵستان‪-‬یش هەمان رای چنوور‪-‬ی هەیەو‬ ‫پێیوایە ئەو ئازادییەی ژنانی رۆژهەاڵت هەیانە‪،‬‬ ‫ژنانی باشور نیانە‪ .‬گوڵستان دەڵێت‪ :‬هەربۆیە‬ ‫هەڵسوكەوتی ئاسایی ژنێكی رۆژه��ەاڵت��ی لە‬ ‫باشور بەچرای سەوز لەقەڵەم دەدرێت بەرانبەر‬ ‫پیاو‪ ،‬زۆر بەداخەوە هەندێ كەسی خراپ لەم‬ ‫مەسەلەیە حاڵی دەبن و پێیانوایە ئەگەر ژنێك‬ ‫ئازاد بوو‪ ،‬ئەوان دەتوانن رێگە بەخۆیان بدەن‬ ‫هەموو سنوورەكان ببەزێنن و ئ��ەوەی ئەوان‬ ‫دەیانەوێت بیهێننەدی‪.‬‬ ‫ئازادیمان كێشەیە‬ ‫گوڵستان‪ ،‬لەسەر ئ��ەو رایەیە كە ژنانی‬ ‫رۆژهەاڵت ئەو ئازادییەیان بۆ بووەتە كێشە لەو‬ ‫كۆمەڵگا پیاوساالرییەی باشوردا‪ .‬هەربۆیە دەڵێ‪:‬‬ ‫لێرەشدا هەر ئێمەی ژنانین كە دەبینە قوربانی‬ ‫جیاوازیی فەرهەنگ و لە شوێنی كارەكانمان‬ ‫حورمەتی ئینسانیمان تێكدەشكێندرێت و دەبینە‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪16‬‬

‫قوربانی سیستمێكی باوكساالری و فەرهەنگ‬ ‫جیاواز‪.‬‬ ‫چنووریش پێیوایە كە كێشەكە هەر ئەوە‬ ‫نییە كە ژنانی باشوری كوردستان‪ ،‬چۆن تەماشای‬ ‫ژنانی رۆژهەاڵتی كوردستان دەكەن‪ ،‬بەوتەی ئەو‬ ‫سەرچاوەی كێشەكە لەڕوانینی پێچەوانەی پیاوانە‬ ‫بۆ ئەوان! سەعیدی دەڵێت‪ :‬كاتێ كە ژنێك لە‬ ‫كۆمپانیایەكی تایبەتدا كار دەكات ئەگەر بە تەنیا‬ ‫بێت‪ ،‬هەرچەندە كە لە بواری یاساییدا هیچ جۆرە‬ ‫كێشەیەك نییە‪ ،‬بەاڵم جاری وا هەیە ئەگەر بە‬ ‫تەنیاش نەبێت و مێردێكی لەگەڵدا بێت‪ ،‬دەبێ‬ ‫بەرگەی ئەو پێشنیازانە بگرێت كە لە خاوەن‬ ‫كۆمپانیاكەوە یان كەسانی تری ناو كۆمپانیاكە‬ ‫لەڕۆژدا پێی دەدەرێ‪ ،‬وەك خاوەن كۆمپانیاكان‬ ‫دەڵێن تا بتەوێ خۆت بسەلمێنی دەبێ خەباتێكی‬ ‫قورسی بۆ بكەی‪ ،‬لەوانەیە لەو خەباتە زۆرشت لە‬ ‫دەستبدەی وەك كار‪ ،‬ئابڕوو‪ ،‬كەسایەتی‪.‬‬ ‫كۆمەڵگەی پیاوساالر‬ ‫سەعیدی چیرۆكنووس‪ ،‬رای وایە كە لە باشوری‬ ‫كوردستان رەنگە هەندێ گۆڤار یا كۆمپانیای‬ ‫تایبەت جێگایان بۆ ژنانی رۆژهەاڵت كردبێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەو ژنانەیان لە تەك كێشەگەلێكی تازەتر‬ ‫رووبەڕوو كردۆتەوە كە رەنگە لە ئێران لەو جۆرە‬ ‫كێشانە كەمتر هەبێت‪ ،‬ئەو راستییەی دركاند كە‬ ‫زۆرێك لە ژنان لە كۆمەڵگەی پیاو ساالری باشوردا‪،‬‬ ‫گلەیی ئەوە دەكەن كە ئازادییەكانیان لە بەردەم‬ ‫رەوتی پیاو ساالرانەی باشوردا سنووردار دەكەن‬ ‫و زۆر ناڕازین‪ .‬ئەم چیرۆكنووسە دەڵێت‪ :‬رەنگە‬ ‫لە ئێران ئەگەر بەشەو درەنگیش بهاتینایەتەوە بۆ‬ ‫ماڵێ یا بە تەنیا سەفەرمان بكردایە‪ ،‬نە پۆلیس و‬ ‫نە خەڵك كاریان بە سەرمانەوە نەبوو‪ ،‬كەچی لە‬ ‫بواری یاساییەوە بە تەنیا كاركردن یا سەفەری ژن‬ ‫لە كوردستاندا كێشەیە‪ .‬چونكە كولتووری گشتی‬ ‫باشور وایە كە دەبێ پیاوێكت لەگەڵ بێت جا مێرد‬ ‫بێت یان باوك یان برا‪ ،‬بۆ ئەوەی روانینی خەڵك‬ ‫لە (ژنێكی بەڕەاڵ)وە بگوازێتەوە بۆ (ژنێكی باش)‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫چاالكان و زۆرێك لەڕێكخراوەكانی ژنان و تەنانەت ژنە كاندیدەكانی خولی‬ ‫چوارەمی پەرلەمانی كوردستان‪ ،‬لەڕێژەی هێنانی دەنگی ژنان نیگەرانن‪ ،‬هەندێكیان‬ ‫ئەوەیان راگەیاندووە كە ئەم كۆمەڵگەیە جگە لەعەقڵی پیاوانەو كاندیدە پیاوەكان‬ ‫نایانەوێت ژنان ركابەری پیاو بكەن! سەرسامی خۆشیان لەوە دەردەبڕن بەو رێژە‬ ‫زۆرەی ژنان لەم واڵتەدا‪ ،‬كەچی دەنگەكانیان بۆ پیاوان دەڕوات و دەبێت كاندیدە‬ ‫ژنەكانیش بە سیستمی كۆتا بەشداری لەكاری سیاسەت و كاری پەرلەمانیدا بكەن‪.‬‬

‫ژینگەی كاركردن و دەستدرێژیی‬ ‫چ��ن��وور س��ەع��ی��دی‪ ،‬ل��ەدرێ��ژەی گلەیی و‬ ‫بۆچوونەكانیدا لەسەر رەوشی ژنان لە باشوری‬ ‫كوردستان و ب��ەراوردك��ردن��ی بەڕەوشی ژنانی‬ ‫رۆژه��ەاڵت‪ .‬دەڵێت‪ :‬بەهۆی ئەوەی كوردستان‬ ‫لە قۆناغی عەشیرەتی و پیاوساالریدا ماوەتەوە‬ ‫رەنگە كێشەی ئابووری كەمتری تێدا بێت بە‬ ‫ب��ەراورد لەگەڵ ئێران‪ ،‬بەاڵم كۆمەڵگەیەكی بێ‬ ‫بەزەییە بۆ ئەو ژنانەی وا لەڕۆژهەاڵتەوە بە‬ ‫تەنیا دێن بۆ كار‪ ،‬چونكە ژینگەی كار بە گشتی‬ ‫بۆ ژن لە باشور زۆر نالەبارە‪ ،‬بەتایبەتیش بۆ‬ ‫ژنانی رۆژهەاڵت‪ ،‬تەنانەت ژنانی باشور هەمیشە‬ ‫مەترسی ئەوە دەبینن كە مێردەكانیان بە دەستی‬ ‫ژنانی رۆژهەاڵت بەالڕێدا بچن‪ ،‬ئەمەش بە قسەو‬ ‫هەڵسووكەوتیانەوە دیارە‪ ،‬زۆربەی ئەو ژنانەی‬ ‫لە باشور كاردەكەن النیكەم جارێك لە ژینگەی‬ ‫كاركردنیان پێشنیازی نابەجێیان پێدراوە‪.‬‬ ‫گوڵستان‪-‬ی شاعیر‪ ،‬رووداوێ��ك��ی یەكێك‬

‫لە هاوڕێكانی دەگێڕێتەوە كە چۆن چۆنی بۆی‬ ‫هاتووەتە پێش‪ ،‬ئەو دەڵێ‪ :‬ماوەیەك لەمەوبەر‬ ‫لەسەر داوای خۆی‪ ،‬ئیشێكی ئۆفیسم بۆ كچێكی‬ ‫ناسیاوم دۆزییەوە‪ ،‬دوای ئەوەی كچە چووە سەر‬ ‫كارەكەی و بەخۆشحاڵییەوە قبوڵی كرد‪ ،‬دوای (‪)3‬‬ ‫رۆژ پەیوەندیم پێوەكرد بۆ ئەوەی لە ئەحواڵی‬ ‫خۆی و كارەكەی بپرسم‪ ،‬كەچی لە وەاڵمدا وتی‪:‬‬ ‫لەو شوێنە نەماوم‪ .‬كە پرسیم بۆ؟ لە وەاڵمدا‬ ‫وتی‪ :‬زۆر بێشەرمانە داوای سێكسی لێ كردووم‪،‬‬ ‫بێ ئ��ەوەی بمناسێت و بزانێت كە ئایا من چ‬ ‫جۆرە كەسایەتییەكم هەیە‪ ،‬منیش وتم‪ ،‬النیكەم‬ ‫ئەگەر هەر داوای دەكرد با تۆزێك درەنگتر داوای‬ ‫كردبایە‪ ،‬كەچی وتی سەری سێیەم رۆژ وتویەتی‬ ‫حەزم لە سێكسە لە گەڵت‪ .‬كچەكەی هاوڕێم بە‬ ‫ناچاری كارەكەی بەجێهێشتووە‪ ،‬جگە لەوەیش تا‬ ‫ئێستاشی لەگەڵدا بێت لەڕێگەی نامەو تەلەفۆن‬ ‫ئ��ازاری دەدات و داوای لێ دەكات بگەڕێتەوە‬ ‫سەر كارەكەی‪.‬‬

‫هونەرمەند دانا غەنی كە ماوەی چەند ساڵێكە لە واڵتی ئەڵمانیا‬ ‫نیشتەجێیە‪ ،‬لە ئێستادا گەڕاوەتەوە هەرێمی كوردستان‪ .‬دانا غەنی‪ ،‬بەنیازە‬ ‫لەماوەی مانەوەی لە كوردستان كاری بەرهەمە نوێیەكەی تەواو بكات‪.‬‬ ‫زۆربەی زۆری بەرهەمە نوێیەكەی شیعری كالسیكن‪ .‬شایەنی باسە دانا غەنی‬ ‫ماوەیەكی زۆرە خۆی بێدەنگ كردووەو دەیەوێت لەڕێگەی ئەم سیدییە‬ ‫نوێیەوە بەگوێگرانی شادبێتەوە‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫ریا ئەبی‬

‫ئەو راگەیاندنكارەی باوەڕی بەخۆیەتی‪!..‬‬ ‫ئا‪ :‬ئایەن‬ ‫نووسەرو گۆشەنووسی لوبنانی جوزف زخور‪ ،‬لە گۆڤاری‬ ‫البیان‪-‬دا‪ ،‬ئەوەی خستووەتەڕوو كە ریا ئەبی‪ ،‬یەكێك لە‬ ‫باشترین ئەو پێشكەشكارو راگەیاندنكارانەی عەرەبە كە‬ ‫توانیبێتی بە چەندین زمان لەسەرو هەموویانەوە بە زمانی‬ ‫ئینگلیزی‪ ،‬چەندین بەرنامە ئامادەو پێشكەش بكات‪ .‬ئەو‬ ‫نووسەرە لوبنانییە نازناوێكیشی لێناوە بەوەی كە كچێكی‬ ‫سەركێشە بۆیە باوەڕی بەخۆیەتی‪.‬‬ ‫لەكاتێكدا كە ریا لە زانكۆیەكی بەریتانی خوێندكار‬ ‫دەبێت‪ ،‬بەرنامەیەكی هونەری پێشكەشكردووە‪،‬‬ ‫خۆیشی پێیوایە ئەو بەرنامە هونەرییە دەستپێكی‬ ‫كاری بووە لەڕاگەیاندندا‪ ،‬ئەو سەرەتایە دەیباتە‬ ‫ناو كۆمەڵێك بەرهەمی ت��رەوەو هەڵیدەبژێرن بۆ‬ ‫پێشكەشكردنی بەرنامەی»‪»mbc with the Stars‬‬ ‫كە تیایدا چاوپێكەوتنی تایبەتی لەگەڵ ئەستێرەكانی‬ ‫هۆلیۆد‪-‬دا‪ ،‬ئەنجامداوە (‪ )Arabs Got Talent‬بەكردنی ئەو‬ ‫بەرنامەیەش ئەوەندەیتر دەردەكەوێت‪.‬‬ ‫ریا‪ ،‬لە ساڵی (‪)1977‬دا‪ ،‬لە لوبنان لەدایكبووە‪ ،‬لە‬ ‫بەیروتی پایتەخت وەك رۆژن��ام��ەن��ووس بۆ كۆمەڵێك‬ ‫لەڕۆژنامەكان كاری كردووە وەك (االنوار‪ ،‬العصر‪ ،‬البیان‪،‬‬ ‫الحیاة) بەكالۆریۆسی لە ئابووریدا بەدەستهێناوەو دواتر‬ ‫بڕوانامەی ماستەری لە سینەماو تەلەفزیۆندا وەرگرتووە‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪18‬‬

‫ئامادەكردنی‪ :‬تاژان جەزا‬

‫سوودەكانی شەربەتی شلیك‬ ‫شەربەتی شلیك گەدە چاالك دەكات و خوێن پاكدەكاتەوە‪ ،‬هەروەها توێژەرەوان وتویانە شەربەتی‬ ‫شلیك بۆ هەرسكردن و بۆ پاككردنەوەی خوێن و مژینی ژەهرو وەستانی بەربوونی خوێن باشە‪.‬‬ ‫ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی كە شلیك دەوڵەمەندە بەخوێی كالسیۆم و ئاسن و مادەی‬ ‫شەكری‪ ..‬هەروەها شلیك بەئاسانیش هەرس دەكرێت‪.‬‬ ‫هەموو كەسێك دەتوانێت شلیك بخوات تەنها ئەو كەسانەی كە حەساسییەتیان‬ ‫هەیە ناتوانن بیخۆن‪ ،‬چونكە لەشیان تووشی پەڵەی سوور دەبێت‪ ،‬بۆ ئەوەی دڵنیابیت‬ ‫كە حەساسییەتت نییە یەك دەنگ فەراولە (گێالس) بخۆ پێش خواردن ئەگەر هیچ‬ ‫سوور بوونەوەیەك رووینەدا لەسەر پێستت بەبێ هیچ ترسێك شلیك بخۆ‪.‬‬

‫چۆن رێگری دەكەیت لە‬ ‫دەركەوتنی مووی سپی؟‬ ‫بەشێوە زانستییەكەی‪ ،‬رەنگی مووی سپی رەنگێكی خۆڵەمێشییە‪ ،‬ئۆكسیدی هایدرۆجین‬ ‫كۆدەبێتەوە لە لەشداو كاری ئەوەیە موو سپی بكات‪ .‬ئایا دەزانیت كە تەمەن تاكە رێگەیەك‬ ‫نییە بۆ دەركەوتنی مووی خۆڵەمێشی واتە مووی سپی‪ .‬پێش ئەوەی موو رەنگی خۆڵەمێشی‬ ‫بگرێت چەند هۆكارێك هەیە بۆ دەركەوتنی مووی خۆڵەمێشی‪ ،‬یەكێك لەو هۆكارانە جگەر‬ ‫ئۆكسیدی هایدرۆجین بەرهەمدەهێنێت كە هۆكارێكی سروشتییە بۆ سپی بوونی موو‪ ،‬دواتر‬ ‫موو رەنگە سروشتییەكەی خۆی لەدەست دەدات‪ ،‬بۆ دووركەوتنەوە لەمەش پێویستە خواردنی‬ ‫ڤیتامینە سروشتییەكان بەشێوەیەكی بەردەوام و زۆر بخورێت بۆ دەستهێنانەوەی رەنگی مووی‬ ‫رەش‪ .‬پێویستە ئەوەش بزاندرێت كە ڤیتامینەكان گرنگن بۆ پاڵپشتی گەشەی موو‪ ،‬گرنگە ئەو‬ ‫میوانە بخورێت كە یارمەتی مووێكی تەندروست دەدەن‪.‬‬

‫ئەوەی دەربارەی برۆكلی نایزانیت بیزانە‬ ‫باشترین خواردن‪ ،‬خواردنی برۆكلییە بەتازەیی‪ ،‬لە دوای (‪ )2‬رۆژ لە كڕینی و‬ ‫بەكارهێنانی‪ ،‬سوودێكی زۆری دەبێت‪ ،‬بەاڵم پاش ئەو ماوەیە تامەكەی دەگۆڕێت‪،‬‬ ‫بەڵگەی ئەم گۆڕینەش زەردبوونی گوڵی رووەكەكەیە‪ ،‬دەبێت ئاگاداری ئەوەش‬ ‫بین لەكاتی كڕینیدا دەبێت رەنگی برۆكلییەكە سەوزێكی ئەوەندە تۆخ بێت‬ ‫بچێتەوە سەر شین‪ ،‬ئەو رەنگە شینەش ئەوە دەگەیەنێت كە بڕۆكلییەكە تازەیە‪.‬‬ ‫هەروەها واباشترە بڕۆكلی لە كاغەزی ئەلەمنیۆمدا پارێزگاری لێ بكرێت‬ ‫و بخرێتە سەالجەوەو لە شوێنی سەوزەكان دابندرێت‪ ،‬هەروەها برۆكلی چەند‬ ‫بە تازەیی هەڵبگیرێت گەورەترین رێژەی ڤیتامینەكان و كانزاكان و مادەی‬ ‫دژە ئۆكسیدی تێدادەمێنێتەوە‪ .‬بۆ ئامادەكردنی بڕۆكلیش دەبێت سەرەتا‬ ‫گەاڵكانی لێبكرێتەوە پاشان السقەكەی كە ئەویش دەخورێت‪ ،‬دواتر دەبێت‬ ‫گوڵەكان ببڕێنەوەو بشۆرێت‪ ،‬دوایی ئەمانەش دەتوانیت ئامادەی بكەی بۆ ژەمە‬ ‫خواردنێك‪ ،‬بەاڵم ئاگاداری ئەوەبە ئەگەر زیاتر لە (‪ )8-5‬خولەك بكوڵێك ئەوا‬ ‫زۆرێك لەسوودەكانی لەدەست دەدات‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪19‬‬ ‫خواردنی شەو‪ ،‬دەبێت بە چەوری!‬ ‫توێژینەوەیەكی زانستی ئەوەی ئاشكرا كردووە‪ ،‬ئەو ڤیتامیناتانەی لە خواردنی رۆژدا‬ ‫دەستت دەكەوێت‪ ،‬لەشەودا دەستت ناكەوێت! كاتێك لەشەودا خواردن دەخۆیت ئەو‬ ‫خواردنە دەگۆڕێت بۆ چەوری‪ ،‬بەاڵم لەڕۆژدا دەیكات بەوزە‪ .‬پڕۆفیسۆر كارل جۆسۆن پسپۆڕ‬ ‫لە زانستی بایۆلۆژی‪ ،‬لە زانكۆی فاندربێڵت‪ ،‬ئەوەی ئاشكرا كردووە كە گرنگ نییە چی بخۆین‪،‬‬ ‫گرنگ ئەو كاتەیە كە هەڵیدەبژێرین بۆ ئەوەی خواردنی تێدا بخۆین‪ .‬هەروەها ئەوەش‬ ‫رووندەكاتەوە كە دیاردەی زیادبوونی كێش لەم سەردەمەدا روو لە زیادبوونە بەتایبەتی‬ ‫لەالی ئەو كەسانەی كە بەشەو كاردەكەن‪ .‬هەروەها تووشبوون بە شەكرەش یەكێكیترە لە‬ ‫نەخۆشییەكان‪ .‬لە كۆتاییدا پێویستە بەزۆری لەڕۆژدا خواردن بخورێت‪ ،‬چونكە خواردنی رۆژ‬ ‫دەبێت بەوزە‪ ،‬بەاڵم خواردنی شەو دەبێت بەچەوری‪.‬‬

‫پێویستە شوتی بخورێت‬ ‫زۆر خواردنی شوتی دەبێتەهۆی چاالككردنی مێشك و ئارامیت پێدەبەخشێت‪،‬‬ ‫چونكە پێكهاتووە لەدوو مادەی چاالككەری مێشك‪ .‬لەگەڵ ئەوەشدا شوتی پێكهاتووە‬ ‫لەڤیتامین (‪)c‬و بڕێكی زۆر لەئاو كە سوود دەگەیەنێت بەگورچیلەو لەناوبردنی‬ ‫بەردی گورچیلەو جوانتركردنی پێست‪ .‬جگە لەوەی كە شووتی هەستێكی خۆشت‬ ‫پێدەبەخشێت لەكاتی خواردنیداو بۆ الوازی سێكسیش پلەیەكی بەرزی تۆمار كردووەو‬ ‫زانایان ئامۆژگاریمان دەكەن لەكاتی الوازی سێكسیدا شووتی بخۆن‪.‬‬

‫منداڵەكەت رابێنە لەسەر خوێندنەوە‬ ‫بۆ ئەوەی منداڵەكانتان ئارەزووی خوێندنەوە بكەن و حەزیان لە خوێندنەوە بێت‪ ،‬تۆی دایكت دەتوانی بەمشێوەیە منداڵەكەت رابهێنیت لەسەر‬ ‫خوێندنەوە‪ ،‬ئەویش بەمەبەستی بەهێزكردنی بیرو كەسایەتی منداڵەكەت‪ ،‬لەگەڵ چاندنی ئەو حەزەش لە منداڵەكەتدا حەزی خوێندنی قوتابخانەی‬ ‫لەال زیاد دەكەیت‪ ،‬ئەمانەش رێگاكانن بۆ ئەو كارە‪:‬‬ ‫یەكەم‪ :‬منداڵەكەت سەرپشك بكە لەوەی كام كتێب دیاری دەكات بۆ خوێندنەوە‪ ،‬بەاڵم با لەژێر سەرپەرشتی خۆتدا بێت‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬گێڕانەوەی چیرۆكی مندااڵنە بۆ منداڵەكەت بەتایبەت ئەو چیرۆكانەی كە چەند ساڵێك پێش كاتی ئێستای‬ ‫گوێبیستی بووە‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬هەوڵبدە لەكاتی گێڕانەوی چیرۆكی خەیاڵی‪ ،‬راستی لەگەڵ تێكەڵ بكەیت‪.‬‬ ‫چوارەم‪ :‬كۆتایی چیرۆكەكانی بەكراوەیی جێبهێڵە‪ ،‬رێگە بەمنداڵەكەت بدەخۆی كۆتایی بۆ دیاری بكات‪،‬‬ ‫ئەمەش یارمەتی بیكردنەوەو شیكردنەوەی منداڵەكە دەدات‪.‬‬ ‫پێنجەم‪ :‬هانی منداڵەكەت بدە كە خۆی چیرۆك بنووسێت‪ ،‬ئەمەش بۆ ئەو ئاسانە گوزارشت لەو شتە‬ ‫بكات كە لە ناخیدایە‪.‬‬ ‫شەشەم‪ :‬دڵنیابە ل��ەوەی چیرۆك خوێندنەوەی ت��ۆ‪ ،‬هانی ئ��ەو دەدات كە ئەویش دەست‬ ‫بەخوێندنەوە بكات‪ ،‬لە بەرامبەر هەر كتێب خوێندنەوەیەكیدا پاداشتی بكە‪ ،‬ئەمەش یارمەتی‬ ‫زیاتری دەدات بۆ خوێندنەوە‪.‬‬ ‫حەوتەم‪ :‬شانازی بە منداڵەكەتەوە بكە كاتی خوێندنەوە‪ ،‬هەندێكجار داوای لێبكە ئەو‬ ‫كتێبت بۆ بخوێنێتەوە‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫كچە گۆرانیبێژ نینا جەمال‪ ،‬بەشداری كێبڕكێی شاجوانی كوردستانی‬ ‫ئەمساڵی نەكرد‪ .‬نینا‪ ،‬لە تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكاندا باڵوی كردۆتەوە كە ئەم‬ ‫ساڵ نەیتوانیوە بەشداری هەڵبژاردنی شاجوانی (‪)2013‬ی كوردستان بكات‪.‬‬ ‫هۆكارەكەشی بۆ كاری هونەری دەگەڕێنێتەوە‪ .‬نینا ئەوەشی وتووە كە‬ ‫خۆشەویستییەكی زۆری بۆ هونەرەكەی هەیەو نایەوێ لە دەستی بدات‪.‬‬

‫‪20‬‬

‫چی بكرێت‪،‬كاتێك لەبەردەم شێواندن و تێكدانی‬ ‫كەلەپورو كولتووری شارێكدا دەوەستین؟‬

‫مێژوونووس‪ ،‬ئەكرەمی ساڵحی رەشە‪:‬‬

‫شێواندن و تێكدانی كەلەپووری شار‬ ‫بەدەستی خۆمان‪ ،‬كارێكی نەكردەیەو بە‬ ‫خیانەتی دەزانم‬ ‫كاتێك لەبەردەم شێواندن و تێكدانی مێژوو و كولتووری واڵت و شارێكدا دەوەستین‪،‬‬ ‫ئەوەی پێویستە لەسەرمان بیكەین راگرتنی ئەو شێواندن و تێكدانەیە‪ .‬ماوەی چەند ساڵێك دەبێت شاری‬ ‫سلێمانی جا بەهەر بیانوویەكەوە بووبێت كەوتۆتە ناو شێواندن و تێكدانی مێژوو و كولتوورەكەیەوە‪.‬‬ ‫لەم بەدواداچوونەدا پسپۆڕێك راستی و روونكردنەوەی زیاتر دەخاته ڕوو‪.‬‬ ‫بەدواداچوونی‪ :‬موتەلیب سەعید‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫خانمە گۆرانیبێژی شۆخ‪ ،‬دڵنیا رەزازی كە دەكاتە كچی هونەرمەندان‬ ‫مەرزیە فەریقی و ناسری رەزازی‪ ،‬لە هەفتەی رابردوودا منداڵێكی كچی بوو‬ ‫كە یەكەم منداڵیەتی‪ .‬دڵنیا رەزازی لەم چەند ساڵەی رابردوودا ئەلبوومێكی‬ ‫گۆرانی باڵوكردەوە‪ ،‬دوای ئەم ئەلبوومەی هیچ كارێكی تری هونەری‬ ‫نەبووە‪ .‬لەالیەن ناسری رەزازی باوكییەوە ناوی كچەكەی نراوە لۆالن‪.‬‬

‫چۆنێتی دروستبوونی شاری سلێمانی‬ ‫گفتوگۆكردن دەرب���ارەی م��ێ��ژووی شاری‬ ‫سلێمانی هەڵگری زۆر لێكدانەوەی ق��وڵ و‬ ‫بەرفراوانە كە لەچەند تەوەرەیەكدا كۆتایی‬ ‫نایەت‪ .‬دەكرێت مێژووی ش��اری سلێمانی لە‬ ‫چەند رەهەندێكەوە گفتوگۆی لەبارەوە بكرێ‪،‬‬ ‫هەر لە مێژووی دامەزراندنیەوە تا سەردەمی‬ ‫دەسەاڵتدارانی عێراق و ملمالنێ سیاسییەكانی‬ ‫نێوان الیەنەكانی كوردستان و ه��ەوڵ��دان بۆ‬ ‫تێكدانی كەلەپووری شاری سلێمانی‪.‬‬ ‫نووسەرو خەمخۆری مێژوو و كولتوورو‬ ‫كەلەپووری شاری سلێمانی و نووسەری كتێبی‬ ‫شاری سلێمانی‪ ،‬ئەكرەمی ساڵحی رەشە‪ ،‬لەسەر‬ ‫بوونیاتنانی شاری سلێمانی ئەو راستییە مێژووییە‬ ‫دەخ��ات��ەڕوو كە خانووە كۆنەكانی مەڵكەندی‬ ‫مێژوویەكی لە پێشتری هەیە لە شاری سلێمانی‬ ‫و دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی كە گەڕەكی مەڵكەندی‬ ‫پێش دام��ەزران��دن��ی ش��ار گوند ب��ووە‪ ،‬ئ��ەوەش‬ ‫دەخاتەڕوو مەحموود پاشای مامی برایم پاشا كە‬ ‫هاتووە بۆ راوشكار بینیویەتی لە كانێسكانی ئێستا‬ ‫كە لەبنەڕەتدا ناوی كانی ئاسكانە جێگای راوشكار‬ ‫بووە بەوتەی ئەو هەر لەو شوێنەدا قامیشەاڵن‬ ‫و ئاوێكی زۆر هەبووە شیوێك بە تەنیشتییەوە‬ ‫بەرەو خوار رۆیشتووەو پێیوتراوە (دۆزەخ مەینە)‬ ‫بیری كردۆتەوە كە ئەم شوێنە ئاوەدان بكاتەوە‪.‬‬ ‫پیالنێك بۆ تێكدانی شاری سلێمانی‬ ‫ن���ووس���ەری كتێبی ش��اری‬ ‫سلێمانی‪ ،‬ئاماژە بەوە دەدات كە‬ ‫لە سااڵنی زوودا تێكدانی مێژوو‬ ‫و كولتوورو راگوێزانی شاری‬ ‫سلێمانی لە بەرنامەدا بووەو‬

‫هەوڵیان بۆ ئ���ەوەداوە بە‬ ‫پڕۆسە بكرێت‪ ،‬بەاڵم بۆیان‬ ‫نەچووتەسەر! ئەو هەوڵە‬ ‫دڕندانەیەی رژێمی بەعس‬ ‫بەبیر هەموومان دەهێنێتەوە‬ ‫ك��ە ل��ە س��اڵ��ی (‪)1982‬دا‪،‬‬ ‫حكومەتی ب��ەع��س نیازی‬ ‫هەبووە ش��اری سلێمانی و‬ ‫شارەكانی ت��ری كوردستان‬ ‫ب���ەن���اوی ف���راوان���ی���ی���ەوە‬ ‫بڕوخێنێت و پاكتاوی بكات‪.‬‬ ‫كاتێك ئ��ەو بەڵگەنامەیە‬ ‫ئ��اش��ك��را دەب��ێ��ت‪ ،‬س��ەدام‬ ‫حسێن‪ ،‬سەرۆكی كۆماری عێراقی ئەوكاتە‪ ،‬چەند‬ ‫كەسێك لەسەر ئەو ئاشكرا بوونە لە سێدارە‬

‫‪21‬‬ ‫گەشتێك ب��ەن��او ك���ۆاڵن و‬ ‫گەڕەكەكانی شاردا‬ ‫لەكاتێكدا كە ئەكرەمی ساڵحی‬ ‫رەشە‪ ،‬گومانی لەوە نامێنێت كە‬ ‫رژێمی بەعس بەنیازی گواستنەوەی‬ ‫شاری سلێمانییەو دەیەوێت رێی بۆ‬ ‫خۆش بكات‪ ،‬لەسااڵنی هەشتاكاندا‬ ‫بیر لەوە دەكاتەوە لەگەڵ جەمال‬ ‫كابان‪ ،‬دانیشتووی رەسەنی شار‪،‬‬ ‫بەهەموو گ��ەڕەك و كۆاڵنەكانی‬ ‫شاردا بگەڕێن و وێنەیەكی یەكجار‬ ‫زۆری ئ��ەو گەڕەكانە بگرن‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی هەر هیچ نەبێت وێنەی ئەو‬ ‫گەڕەك و خانووە كەلەپووریانە لەیادەوەرییماندا‬ ‫نەفەوتێن و هەردەم بمێننەوە‪ .‬مژدەی ئەوەشی‬

‫لە سااڵنی زوودا‪ ،‬تێكدانی مێژوو و كولتوورو‬ ‫راگوێزانی شاری سلێمانی لە بەرنامەی حزبی‬ ‫بەعسدا بوو‬ ‫دەدات‪ ،‬بەهۆی چەند دۆستێكی ئەكرەمی‬ ‫ساڵحی رەشەوە نوسخەیەكی ئەو بەڵگەنامەیەی‬ ‫دەكەوێتە دەست‪.‬‬ ‫ئەم نووسەرە دەڵێت‪ :‬لە ئەوراقی وەقائیعدا‬ ‫پیالنی راگواستنی شارەكانی كوردستانی تیابوو‬ ‫بۆ رومادی و ناسریەو شوێنەكانی تر‪ ،‬ویستیان‬ ‫ئەم هەنگاوەش وەك پڕۆسەی راگواستنەكەی‬ ‫ساڵی (‪ )1979‬خەڵكەكەی رابگوێزن و چۆن‬ ‫گوندەكانیان كاول كرد هەوڵیاندا لەم كارەشدا‬ ‫هەمان سیاسەت پەیڕەو بكەن‪ ،‬بەاڵم بۆیان‬ ‫نەچووەسەر‪.‬‬ ‫ئەوەی ئەم بە خیانەتی دەزانێت‬ ‫شێواندن و تێكدانی كەلەپووری شار‬ ‫بەدەستی خۆمان‪ ،‬بەوتەی ئەكرەم‪ ،‬كارێكی‬ ‫نەكردەیەو بە خیانەتیشی زانی‪ ،‬پێیوایە ئەوەی‬ ‫دوژمن كردویەتی حسابێكی تری بۆ دەكرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم بەدەستی خۆمان مێژوو و كولتوورو‬ ‫كەلەپوورەكەی بفەوتێنین بە داخێكی گران و‬ ‫خیانەتی زانی‪ ،‬ئەوەی بەبیرهێناینەوە كە چەند‬ ‫ساڵێك لەمەوبەر بە ئاشكرا ئاسەوارەكانیان‬ ‫دەبرد بۆ بێگانەو بازرگانییان پێوە دەكرا‪ .‬دوای‬ ‫راپەرینی ساڵی (‪)1991‬ی بەنموونە هێنایەوە‬ ‫كە حزبە دەسەاڵتدارەكانی كوردستان دەبوایە‬ ‫یەكێك لەكارە گرنگەكانیان پاراستنی مێژوو‬ ‫و كولتوورو شوێنە كەلەپوورییەكان بوایە‪،‬‬ ‫بەوتەی ئەو لە ملمالنێ ناوخۆییەكانیان و‬ ‫شەڕی ناوخۆو هەوڵدان بۆ پۆست و داهات‬ ‫زیاتر شتێكی تریان لەو بارەوە نەكرد‪.‬‬

‫بە خوێنەرانیدا لەدووتوێی كتێبێكدا ئەو وێنانە‬ ‫باڵوبكاتەوە كە نزیكەی (‪ )2000‬هەزار وێنە زیاتر‬ ‫دەبێت‪ ،‬یەكێك لەو وێنانە ماڵی ئەحمەد بەگی‬ ‫فتاح بەگ‪-‬یشی تیایە‪.‬‬ ‫دروستكردنی كۆمەڵەیەك‬ ‫لەكاتێكدا كە داڕووخان و شێواندنی كەلەپوورو‬ ‫شوێنە مێژووییەكانی شاری سلێمانی دەكەونە‬ ‫بەردەم مەترسی گەورە‪ ،‬كۆمەڵەی داكۆكیكردن‬ ‫لە شوێنەوارو كەلەپووری شارستانیەتی كوردستان‬ ‫دادەمەزرێنن‪ ،‬بیرۆكەی دامەزراندنی ئەم كۆمەڵەیە‬ ‫بەوتەی ئەكرەمی ساڵحی رەش��ە دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ ساڵی (‪ )1982‬ئەم ن��ووس��ەرە‪ ،‬ئاماژەی بە‬ ‫دیاردەیەكی خراپی تر كرد كە ئەویش كڕینەوەی‬ ‫ئەو ماڵە كەلەپوورییانەی ش��ارە بە پارەیەكی‬ ‫زۆرو لەشوێنیاندا دەكرێ بە بینای چەند نهۆمی‪،‬‬ ‫هەوڵی ئەو چەند بازرگانە دەگاتە ئاستێك كە‬ ‫چیتر ئەكرەم و هاوڕێكانی لێی بێدەنگ نەبن‬ ‫و بەوتەی ئەو‪ ،‬چونكە ئەو خانووانە زۆربەیان‬ ‫سیفەتی بیناكاری جوانی تێدا بووە‪.‬‬ ‫ئ��ەم ن��ووس��ەرە ل��ەم��ڕووەش��ەوە دەڵ��ێ��ت‪:‬‬ ‫بەهۆی ئ��ەوەی خاوەنی خانووەكان زۆربەیان‬ ‫هەندێكیان كۆچی دواییان كردبوو یان بەشێكیان‬ ‫ل��ە ه��ەن��دەران ب��وون پێویستیان ب��ەپ��ارەب��وو‪،‬‬ ‫خانووەكانیان دەفرۆشت بەو بازرگانانە‪ ،‬زۆرێك‬ ‫لە خاوەن موڵكەكانیش جا بە هەر فڕو فێڵێكەوە‬ ‫بوایە خانووەكانیان لێ داگیر دەك��را ئەوانەی‬ ‫زەویان داگیركرا بوو زۆرینەیان دەهاتنە پاڵ ئەو‬ ‫كۆمەڵەیەی كە ئەمان دایانمەزراندبوو‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪22‬‬

‫ماجید موهەندیس‪ ،‬گۆرانیبێژی بەتوانای عێراقی‪ ،‬لە نوێترین لێدوانیدا‬ ‫باس لە تواناو كارەكانی نانسی عەجرەمی لوبنانی دەكات و بەوە ناوی‬ ‫دەبات كە شایستەی هەموو رێزو مەدالیایەكەو یەكێكە لەو گۆرانیبێژانەی‬ ‫كە توانیویەتی بەباشترین شێواز گۆرانی خەلیجی بڵێتەوە‪ .‬ماجید موهەندیس‬ ‫ئەوەشی راگەیاندووە كە ئامادەیە هەموو هاوكارییەكی نانسی بكات و كاری‬ ‫لەگەڵدا بكات و ئەم هاوكاری و كارەش پەیوەندی بەكاتەوە هەیە‪.‬‬

‫ئاوارەكانی رۆژئاوای كوردستان‪،‬‬

‫زستانێكی سەخت چاوەڕوانیان دەكات‪..‬‬ ‫«نایانەوێ منداڵەكانیان بە كوردی بخوێنن !»‬

‫ماوەی چەندین مانگە كوردانی رۆژئاوای كوردستان لە واڵتی خۆیان النەوازن و بەدوای پەناگەیەكی ئارام و بێ كێشە دەگەڕێن‪،‬‬ ‫بەشێكی زۆریان روویان كردوەتەو باشوور و بەشێكیشیان لەو ژمارەیە لە پارێزگای سلێمانی نیشتەجێكراون‪ ،‬بۆ ئەو مەبەستەش لە‬ ‫شارۆچكەی عەربەت كامپێكیان بۆ كراوەتەوە‪ ،‬لەگەڵ گەیشتنیان بە كامپەكە زۆر بە خێرایی پێداویستییەكانی وەك ئاو و كارەبا و‬ ‫رووناكیان بۆ دابین كرا‪.‬‬ ‫لە كاتێكدا بەرەو وەرزی سەرما و بارانبارین دەڕۆین‪ ،‬لە ئێستادا ئەو كامپە هیچ ئامادەسازییەكی بەرچاو نەكراوە بۆ وەرزی زستان‪،‬‬ ‫سەرباری ئەوەش كێشەی خوێندنیان هەیە و نایانەوێ منداڵەكانیان بە زمانی كوردی بخوێنن‪..‬‬

‫راپۆرتی‪ :‬دڵشاد خۆشناو‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫میریام فارس‪ ،‬كچە هونەرمەندی لوبنانی وەكو هەمیشە هەواداران و‬ ‫گوێگرانی دەنگی خۆی و رای گشتی بەسەماو كارە سەرشێتەكانی سەرسام‬ ‫دەكات‪ ،‬لە دواترین كاریدا میریام لەسەر تۆڕی كۆمەاڵیەتی تویتەری تایبەت‬ ‫بەخۆی وێنەیەكی خۆی باڵوكردۆتەوە شتێكی لەسەر سەری داناوە‪ ،‬كە‬ ‫بینەری وێنەكە بۆ ماوەیەكی زۆر لە سەیركردنی هێشتا نازاندرێت ئەو‬ ‫شتە چییەو بۆچی ئەو كارەی كردووە‪ ،‬میریامیش دیارییەكی داناوە بۆ ئەو‬ ‫كەسەی ئەو شتە بزانێت‪.‬‬

‫یان فێری زمانی خۆت ببە یان مەڵێ من‬ ‫كوردم‬ ‫حەمید‪ ،‬بەرپرسی ئەنجومەنی نوێنەرانی‬ ‫ئاوارەكانی رۆژئاوایە لە پارێزگای سلێمانی‪.‬‬ ‫لەلێدوانێكیدا بۆ «كەپر» ئەوەی هێنایە زمان كە‬ ‫ئەوان نایانەوێت منداڵەكانیان بە زمانی كوردی‬ ‫بخوێنن‪ ،‬لەبەرئەوەی هەركاتێك كە گەڕانەوە‬ ‫رۆژئ��اوای كوردستان پۆلەكانی قوتابخانەیان‬ ‫بڕی بێت‪ ،‬لەالیەكی تریش ئەوەی ئاشكرا كرد‬ ‫كە نایەنەوێ منداڵەكانیان بە ئەلفوبێی ئارامی‬ ‫بخوێنن و فێری زاراوەی سۆرانی ببن!‬ ‫حەمید‪ ،‬لە درێژەی لێدوانەكەیدا جەختی‬ ‫لەسەر ئ��ەوە ك��ردەوە كە ئ��ەوان دەیانەوێت‬ ‫تەنانەت مامۆستاو سەرپەرشت و كتێبەكانی‬ ‫خوێندنیشیان هەر ئ��ەوەی سوریا بێت و بە‬ ‫زمانی عەرەبی بێت‪ ،‬تەنانەت ئەگەر نەكرا‬ ‫كتێبی قوتابخانەكانی سوریایان بۆ دابین بكرێ‪،‬‬ ‫دەكرێ سوود لە خوێندنی عەرەبی وەربگیرێت‬ ‫لە هەرێمی كوردستان‪ .‬بەبڕوای ئەو خوێندنی‬ ‫واڵتە عەرەبییەكان لە یەكتر نزیكە‪ ،‬بۆ مەسەلەی‬ ‫خوێندنی زمانی دایكیش ئەوەی هێنایە زمان‬ ‫كە ئەوان دەیانەوێت تەنیا یەك وانەی كوردی‬ ‫بخوێندرێت‪ ،‬ئەویش بە ئەلفوبێی التینی بێت‪،‬‬ ‫ئەو ئەلفوبێیەی كە میر ج��ەالدەت بەدرخان‬ ‫دایهێناوەو پێی نووسیوە‪ ،‬هەرچەندە حەمید‬ ‫بێ خەبەر نییە لەوەی كە ناودارترین شاعیرانی‬ ‫كرمانجی وەكو مەالی جزیری و ئەحمەدی خانی‬ ‫بە هەمان پیتی ئارامی شاكارەكانی وەكو مەم‬ ‫و زین و دیوانەكەی مەالی جزیریان نووسیوە‪،‬‬ ‫ه��ەر خۆشی ئ��ەو قسەیەی میر ج��ەالدەت‬ ‫بەدرخانمان بۆ دەگێڕێتەوە لەبارەی زمانی‬ ‫كوردی كە وتوویەتی‪ :‬یان فێری زمانی خۆت‬ ‫ببە یان مەڵێ من كوردم‪ .‬بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە زمانی كوردی‬ ‫كە بە پیتی ئارامی دەنووسرێت زۆر كەموكوڕی‬ ‫تێدا دەبیندرێت‪ ،‬بۆیە دەیانەوێت زمانی كوردی‬ ‫بەپیتی التینی بخوێنن‪.‬‬ ‫نیشتەجێبوون‬ ‫م��اوەی چەند مانگێكە چەندین خێزانی‬ ‫رۆژئ����اوای ك��وردس��ت��ان‪ ،‬ئ���اوارەی ب��اش��ووری‬ ‫كوردستان بوون و لەهەر سێ شارەكەی هەرێم‬ ‫بەگوێرەی دوورو نزیكیان لە سنوورەوە ئاكنجی‬ ‫ب��وون‪ ،‬ه��ەر زوو ل��ەم��اوەی چەند رۆژێكی‬ ‫سەرەتادا زۆربەی پێداویستییەكانیان لەالیەن‬ ‫حكومەتی هەرێمی ك��وردس��ت��ان و خەڵكی‬ ‫ئاساییەوە بۆ دابینكرا‪ ،‬ئەو ئاوارانە لە دهۆك لە‬ ‫كامپی دۆمیزو لە هەولێر لە كامپی كەورگۆسك‬ ‫و لە سلێمانیش بەشێكیان لە شارەدێی بازیان و‬ ‫بەشەكەی تریشیان لە كامپی عەربەت نیشتەجێ‬ ‫بوون‪.‬‬

‫بواری تەندروستی‬ ‫هەرچەندە لە ئێستادا كامپی عەربەت‬ ‫بە كامپێكی كاتیی دادەنرێت‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ‬ ‫ئەوەشدا بنكەیەكی تەندروستی و ئۆتۆمبێلێكی‬ ‫ئیسعافی بۆ دابینكراوە بۆ ئ��ەوەی لەكاتی‬ ‫پێویستدا سوودی لێ وەربگیرێت بۆ گەیاندنی‬ ‫نەخۆش بۆ نەخۆشخانەكانی سلێمانی‪ ،‬ئەم بنكە‬ ‫تەندروستییە بنكەیەكی (‪ )24‬كاتژمێرییەو بە‬ ‫شەو و رۆژ كاردەكات‪.‬‬ ‫دكتۆر ئاسۆ ف��ەرەی��دون عەلی ئەمین‪،‬‬ ‫پسپۆڕی نەخۆشییەكانی هەناو و دڵ و مامۆستای‬ ‫زانكۆ لە كۆلێژی پزیشكیی زانكۆی سلێمانی‪،‬‬ ‫سەبارەت بەباری تەندروستی ئاوارەكانی ئەم‬ ‫كامپە ئەوەی روونكردنەوە كە نەخۆشەكانیان‬ ‫زیاتر مندااڵنن‪ ،‬زیاتریش نەخۆشی سكچوون‬ ‫و رش��ان��ەوەی��ان ت��ووش ب��ووە‪ ،‬تاڕادەیەكیش‬ ‫بەوتەی ئەو نەخۆشی هەوكردنی ق��وڕگ و‬ ‫بۆڕییەكانی هەناسەو نەخۆشی پێستیشیان‬ ‫هەیە‪ .‬دكتۆر ئاسۆ دەڵێت‪ :‬بۆ ئ��ەو جۆرە‬ ‫نەخۆشییانە دەرمانێكی باش دابینكراوە لەالیەن‬ ‫وەزارەت��ی تەندروستییەوە‪ ،‬بەاڵم بۆ نەخۆشە‬ ‫گ��ەورەك��ان و بەتایبەت بە تەمەنەكان كە‬ ‫نەخۆشی درێژخایەنیان هەیە وەكو نەخۆشیی‬ ‫دڵ و شەكرەو فشاری خوێن‪ ،‬كێشەیان هەیە‪،‬‬ ‫چونكە ئەوان لەسەر سیستمی دەفتەر نین‪،‬‬ ‫ئەو دەرمانانەش گرانن لە بازاڕەكاندا‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫سەرنجی ئەوەمدا كە ئەو جۆرە دەرمانانەش‬ ‫لە سلێمانیەوە بۆیان دەهێنن‪ ،‬ئەوەش شتێكی‬ ‫باشە‪ ،‬ئەو ژنانەی كە دوو گیانن بۆ چاودێری‬ ‫خۆیان و منداڵەكانیان دەچن بۆ خەستەخانەی‬ ‫عەربەت‪ ،‬ئەمەش خزمەتگوزارییەكی باشە بۆ‬ ‫ئەم كاتە‪.‬‬ ‫كلینەكە گونجاو نییە‬ ‫دكتۆر ئاسۆ‪ ،‬گلەیی لەوە هەبوو كە شوێنی‬ ‫كلینیكی دكتۆرەكە شوێنێكی شایستە نییە بۆ‬ ‫بینینی نەخۆش و وەكو پێویست نییە كە بۆ ئەو‬ ‫مەبەستە بەكار بێت‪ ،‬بۆ نموونە دەستشۆرێكی‬ ‫تێدا نییە كە دكتۆر دەستی بشوات‪ ،‬هەروەها‬ ‫ئەوەشی خستەڕوو كە هەر وەرزەو جۆرە‬ ‫نەخۆشییەك لەگەڵ خۆی دەهێنێت‪ ،‬ئێستاكە‬ ‫لە مانگی ئۆكتۆبەر داین‪ ،‬سەرمابوون و كۆكەو‬ ‫هەاڵمەت لەگەڵ خۆی دەهێنێت‪.‬‬ ‫كامپی عەربەت كاتییە‬ ‫یاسین حەمە عەبدوڵاڵ‪ ،‬سەرپەرشتیاری‬ ‫لیژنەی هەماهەنگی نێوان بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫ناحیەی عەربەت و رێكخراوەكان و ئەنجومەنی‬ ‫كەمپەكە‪ ،‬ئەوەی خستەڕوو كە ئەو كامپەی‬ ‫عەربەت كامپێكی كاتییە‪ .‬ئەوەشی وت كە لە‬

‫‪23‬‬ ‫نزیك باریكە‪ ،‬خەریكی دروستكردنی كامپێكی‬ ‫هەمیشەیین كە ئێستا خەریكن ك��اری تێدا‬ ‫دەكەن‪ .‬ئەو سەرپەرشتیارە دەڵێت‪ :‬پالنەكەمان‬ ‫بۆ كامپە هەمیشەیی و تازەكە ئەوەیە كە‬ ‫گۆڕەپانی هەموو كامپەكە چیمەنتۆ دەكرێت و‬ ‫بۆ هەر خێمەیەكیش سێ چین دیوار دروست‬ ‫دەكرێت بۆ ئ��ەوەی تۆزێك بەرزتر بێت لە‬ ‫گۆڕەپانەكە‪ ،‬لەوێ بۆ هەر خێمەیەك ناندین‬ ‫و حەمام و سەرئاویشی تێدا دەبێت‪ ،‬لە كامپە‬ ‫تازەكەدا هەموو پێداویستییەكانی تێدا دروست‬ ‫دەك��رێ��ت‪ ،‬وەك��و نەخۆشخانەو قوتابخانە‪،‬‬ ‫لێرەش واتە لەم كەمپەی ئێستادا نەخۆشخانەو‬ ‫قوتابخانەیان هەیە‪ ،‬بەاڵم بەشێوەیەكی كاتییە‪.‬‬ ‫سەبارەت بە بارودۆخی كامپە تازەكە یاسین‬ ‫ئەوەی وت كە لەئێستادا خەریكی ئامادەسازی‬ ‫گۆڕەپانەكەو دانانی ئاو و ئاوەڕۆ و كارەبان‪،‬‬ ‫وا بڕیاریشە لە سەرەتای مانگی (‪ )11‬ئامادە‬ ‫بێت و ل��ە ن��اوەڕاس��ت��ی ه��ەم��ان مانگ ئەو‬ ‫ئاوارانە بگوازرێنەوە بۆ كامپە هەمیشەییەكەی‬ ‫باریكە‪ ،‬چونكە لێرەبەدوا بەوتەی ئەو باران‬ ‫دەستپێدەكات و لەو كامپەی ئێستادا ناتوانن‬ ‫بحەوێنەوە‪.‬‬ ‫گیروگرفتەكان كەمبوونەتەوە‬ ‫سەرۆكی لیژنەی هەماهەنگی ئەوەشی‬ ‫ئاشكرا كرد كە گرفتی ئاوارەكانی ئەو كەمپە‬ ‫لە كەمبوونەوەدایە‪ ،‬چونكە ئێستا ئاو و كارەباو‬ ‫پێداویستییەكانی تریان هەیە‪ ،‬تەنیا گرفتی‬ ‫نانی بەیانیان هەیە ئەویش بەهۆی ئەوەی‬ ‫كە ساردكەرەوەیان نییە بۆ پاراستنی پێخۆری‬ ‫بەیانیان‪ ،‬بۆیە ناچارن رۆژانە ئەو پێداویستییانە‬ ‫دابین بكرێن‪.‬‬ ‫كارەكانی یونسێف‬ ‫ب��ەوپ��ێ��ی��ەی ك��ە رێ��ك��خ��راوی یونسێف‬ ‫رێكخراوێكە گرنگی دەدات بەبواری خوێندن‬ ‫و پ��ەروەردە‪ ،‬لەو كەمپەدا چەند چاالكییەكی‬ ‫گرنگیان گرتووەتە ئەستۆ‪ ،‬وەك ئەوەی خاتوو‬ ‫سۆز محەمەد حەمە ساڵح‪ ،‬وەكو سەرپەرشتی‬ ‫خێمەكانی یاری مندااڵن و چاالكی هونەری و‬ ‫پەروەردەكردنی مندااڵن بە «كەپر»ی راگەیاند‪.‬‬ ‫لەو كەمپەدا رێكخراوی یونسێف هەڵساوە‬ ‫بەكردنەوەی سێ خێمە كە بە (شوێنی هاوڕێیەتی‬ ‫منداڵ) ناوزەد كراوەو تایبەتە بە مندااڵن و‬ ‫لەوێدا مندااڵنی ئ��اوارە سەرگەرمی ی��اری و‬ ‫وێنەكردن و گوزەراندنی كاتی خۆیانن‪ .‬خاتوو‬ ‫سۆز‪ ،‬ئاماژەی بەوەشدا دا كە پێداویستییەكان‬ ‫زیاتر «سەرگەرمین» تا «فێركاری» بن‪ .‬وەكو‬ ‫یاری شەترەنج و میكانۆو یاری مارو پەیژە‬ ‫پێداویستی وێنەكردن‪ .‬ئەو خاتوونە ئاماژەی بەوە‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪24‬‬

‫چەندین هونەرمەندی بەناوبانگی میسری بەشداری لە نووسینەوەی‬ ‫دەستووری نوێی واڵتەكەیاندا دەكەن‪ .‬پاش ئەوەی لیژنەی نووسینەوەی‬ ‫دەستووری نوێ راگەیەندرا‪ .‬هونەرمەندانیش لەناو دەستووردا راو‬ ‫بۆچوونیان دەبێت و ژمارەیەكی بەرچاو لە هونەرمەندان لەو ئەنجومەنەی‬ ‫نووسینەوەی دەستوورەدا دانراون‪ ،‬لەوانە لەیال عەلوی و ئیلهام شاهین و‬ ‫لەگەڵ چەند هونەرمەندێكی تردا‪.‬‬

‫كرد كە كەرەستەی فێركاری و ئەركی فێركاری خراوەتە ئەستۆی قوتابخانەكە‬ ‫كە ئەویش هەر رێكخراوی یونسێف بەهاوكاری بەڕێوەبەرایەتی پەروەردەی‬ ‫سلێمانی بەڕێوەی دەبات‪.‬‬ ‫هەروەها ئەوەشی ئاشكرا كرد كە ئەو بەشەی مندااڵن توێژەری كۆمەاڵیەتیان‬ ‫هەیەو لەگەڵ منداڵەكان لە پەیوەندیدان‪ ،‬سەبارەت بەزمانی پەیوەندیش ئەوەی‬ ‫نەشاردەوە كە زیاتر سوود لە زمانی عەرەبی وەردەگیرێت‪ ،‬چونكە منداڵەكان‬ ‫كەمتر كوردی دەزانن یان ناتوانن وەكو پێویست بەزاراوەی سۆرانی قسە بكەن‪.‬‬ ‫ئاماژەی بەوەشدا لەهەر كامێكیاندا هەست بە نەخۆشی دەروونی یان جەستەیی‬ ‫بكەن دەیاننێرن بۆ بنكەی تەندروستی یان رێكخراوی منداڵپارێزی كوردستان‪.‬‬ ‫كاری رێكخراوەكان هێواشە‬ ‫سەرۆكی ئەنجومەنی ئاوارەكانی رۆژئاوا‪ ،‬ئەوە ئاشكرا دەكات كە حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬لە هەموو بوارەكاندا قسووری نەكردووە لە پێشكەشكردنی‬ ‫خزمەتگوزاریدا‪ ،‬بەوتەی ئەو‪ ،‬رێكخراوە مرۆییەكان قسووریان هەیەو كارەكانیان‬ ‫زۆر هێواشە‪ .‬ئەو سەرۆكە دەڵێت‪ :‬لە بواری خزمەتگوزاریدا كەموكوڕیمان‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەگەر دكتۆری مندااڵن هەبێت دكتۆری ژنان نییە‪ ،‬دكتۆری ژنان هەبێت‬ ‫دكتۆری هەناو نییە‪ ،‬بە گشتی پسپۆڕی نەخۆشییەكان كەم سەردانمان دەكەن‪،‬‬ ‫بۆ ئەو مەبەستە داوامان پێشكەشی خاچی سوورو مانگی سوورو حكومەت‬ ‫و رێكخراوە مرۆیی و خێرخوازەكان كردووە‪ ،‬تا ئێستا وەاڵمێكی وامان چنگ‬ ‫نەكەوتووە‪.‬‬

‫داوایان كردووە چارەسەریان بۆ بكەن‪ ،‬بەاڵم تا ئێستا چارەسەر نەكراوە‪.‬‬ ‫كردنەوەی قوتابخانەو گرفتەكانیان‬ ‫هەرچەندە كە رێكخراوی یونسێف بە هاوكاری بەڕێوەبەرایەتی پەروەردەی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬قوتابخانەیەكی چەند پۆلی لەو كامپەدا كردۆتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەویش‬ ‫بەبێ گرفت نییە‪ .‬حەمید‪ ،‬ئەوە ناشارێتەوە كە ئەوان نزیكەی یەك هەفتەیە‬ ‫لەگەڵ پ��ەروەردەو یونسێف خەریكی ئەوەن كە مامۆستای ئاوارەكان خۆیان‬ ‫ئەركی سەرپەرشتی كردنی قوتابخانەكە بگرنە ئەستۆ‪ ،‬چونكە منداڵەكانیان نە‬ ‫زاراوەی سۆرانی دەزانن و نە زمانی ئینگلیزیش‪ .‬حەمید دان بەوەشدا دەنێت كە‬ ‫فەرهەنگی ئەوان عەرەبییەو ناتوانن بەو ساناییە بیگۆڕن بۆ سۆرانی بەشێوەیەكی‬ ‫كتوپڕ‪ ،‬بڕیاریان بۆ هاتووە كە دەبێ نیوە بەنیوە بێت مامۆستاكانیان‪ .‬حەمید‬ ‫لەسەر خوێندن و كێشەی زمان لەو كامپەدا دەڵێت‪ :‬بەڕاستی ئێمە ئەوەشمان‬ ‫قبوڵ نەكردووە‪ ،‬چونكە مافی منداڵەكانمان پێشێل دەكرێ‪ ،‬چونكە ناتوانن‬ ‫تێبگەن‪ ،‬چونكە دەبێ لە نۆژەنەوە فێری زاراوەی سۆرانی بكرێن‪ ،‬ئێمە تا‬ ‫ئێستاش لە هەوڵی ئەوەداین كە مامۆستایانی خۆمان وانەكان بڵێنەوە‪.‬‬

‫نایانەوێت بە زمانی دایك بخوێنن‬ ‫هەرچەندە لە پارچەكانی تری كوردستان جگە لە باشوور‪ ،‬كورد هەمیشە‬ ‫گلەیی ئەوە دەكات كە پێوستە بە زمانی دایك لە قوتابخانەكانمان بخوێنین‪،‬‬ ‫كەچی ئاوارەكانی رۆژئاوا نایەنەوێ بە زمانی دایك بخوێنن! حەمید سەبارەت‬ ‫بەوەاڵمی ئەو پرسیارەی كە بۆ نایانەوێت بە زمانی دایك بخوێنن و بۆ دەبێ‬ ‫لە كوردستانی ئازاددا كە هەموو شتێك كوردییە ئەوان بە عەرەبی بخوێنن؟ ئەو‬ ‫پێیوایە زمانی دایك ون نابێت‪ ،‬وەكو بەڵگەیەكیش بۆی سەلماندین‪ .‬ئەو بەڵگەیەی‬ ‫هەڵسوكەوتی رێكخراوە خێرخوازییەكان زۆر خراپە!‬ ‫حەمید‪ ،‬ئەوەش ئاشكرا دەكات كە ئەوان وەكو ئەنجومەن چەندینجار كە ئەو هێنایەوە بۆمان بەمشێوەیە بوو‪ :‬هەر لە سەرەتاوە نەیانهێشتووە ئێمە‬ ‫لەڕۆژئاوا بە كوردی بخوێنین كە بەشار ئەسەد‪-‬یش هات‬ ‫روونكردنەوەیان پێشكەشی پەرلەمانی عێراق و پەرلەمانی‬ ‫هەر نەیهێشت ئێمە زمانی خۆمان بخوێنین‪ ،‬خۆمان ون‬ ‫كوردستان و پارێزگاری سلێمانی كردووە لەبارەی ئەوەی كە «فەرهەنگی‬ ‫نەكردووە‪ ،‬نامانەوێت منداڵەكانمان لە قوتابخانە داببڕێن‪،‬‬ ‫هەڵسوكەوتی رێكخراوە مرۆیی و خێرخوازییەكان زۆر خراپە‬ ‫ئەوان‬ ‫هەربۆیە دەمانەوێت بەهەر هۆیەك بێت بچنە قوتابخانە‪،‬‬ ‫لەگەڵیاندا‪ ،‬لە وەاڵمی ئەوەی كە خراپییەكانی ئەو رێكخراوانە‬ ‫هەروەها دەمانەوێت وانەیەكی كوردیش هەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كامانەن‪ ،‬ئەو سەرۆكە ئەوە دەخاتەڕوو كە زۆربەیان تەنیا‬ ‫عەرەبییەو‬ ‫بەپیتی التینی‪ ،‬زاراوەی سۆرانی كرمانجییەكی شكێندراوە‪،‬‬ ‫بەڵێن دەدەن و هیچیان بۆ ناكەن‪ .‬باس لەو بەڵێنانە دەكات كە‬ ‫هەربۆیە نایانەوێت بەزاراوەی سۆرانی بخوێنن‪.‬‬ ‫پێیان دەدەن و كەچی هیچیشیان بۆ ناكەن‪ ،‬نموونەی‬ ‫لەسەر ناتوانن بەو‬ ‫ئەوە هێنایەوە كە یەك هەفتەیە كە بۆ گرفتی قوتابخانە‬

‫ساناییە بیگۆڕن‬ ‫بۆ سۆرانی»‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫جیزام كراجا‬

‫‪25‬‬ ‫سەرنجی دەرهێنەرانی بۆ الی خۆی راكێشاوە‬ ‫ئا‪ :‬ئایەن‬ ‫ل��ەن��او ه��ون��ەری ن��وان��دن��ی‬ ‫ت��ورك��ی��دا ب��ە ی��ەك��ەم ئەكتەر‬ ‫دادەنرێت كە هەتا ئێستا توانیبێتی‬ ‫سەرنجی تەواوی دەرهێنەران و‬ ‫بەشێك لە ئەكتەرەكان بۆ الی‬ ‫خ��ۆی راب��ك��ێ��ش��ێ‪ .‬ئ��ەم��ە وت��ەو‬ ‫ب��ی��روب��ۆچ��وون��ی دن��ی��ز ئ��وغ��ور‪،‬‬ ‫ئ��ەك��ت��ەری ب��ەت��وان��ی ت���ورك‪-‬ە‪.‬‬ ‫بەاڵم پاڵەوانی زۆرێك لە دراما‬ ‫توركییەكان مریەم ئوزرلی‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەو ستایشەدا نییەو بە كەسێكی‬ ‫الوازی داوەتە قەڵەم كە ناتوانێت‬ ‫رۆڵی خۆی لە هونەری نواندندا‬ ‫بە جوانی بەرجەستە بكات!‬ ‫ج��ی��زام ك���راج���ا‪ ،‬چ وەك‬ ‫ن��م��ای��ش��ك��ارێ��ك��ی ش�����ۆخ و‬ ‫شەنگی جلوبەرگ و چ وەك‬ ‫هونەرمەندێك‪ ،‬توانیوێتی بگاتە‬ ‫ئاستی ئەو هونەرمەندانەی كە‬ ‫لە ه��ون��ەری نواندنی توركیدا‬ ‫بە ئەستێرە ناویان رۆیشتووە‪.‬‬ ‫كراجا‪ ،‬لەشاری ئەستەنبوڵ لە‬ ‫ساڵی (‪)1992‬دا‪ ،‬لە دایكبووەو‬ ‫بەشداریكردووە لە یەكەم چوار‬ ‫زنجیرە درامای حەریم سوڵتاندا‪،‬‬ ‫دواتر بڕیاریداوە بەشداری بكات‬ ‫لە پێشبڕكێی شا جوانی توركیاداو‬ ‫نازناوی یەكەمینی بە دەستهێناو‬ ‫بوو بە شاجوانی ساڵی (‪)2011‬ی‬ ‫توركیا‪.‬‬ ‫ج��ی��زام‪ ،‬ب��ەش��داری��ك��ردووە‬ ‫لە درام��ای (البرق ال��ذی ضرب‬ ‫المنزل» ل��ە ساڵی (‪)2012‬دا‪،‬‬ ‫دواتر بە شداریكردووە لە درامای‬ ‫(طریق أمیر)و بەشی دووەم��ی‬ ‫درام��ای (أسمیتك فریحە) ئەم‬ ‫درامایە سەركەوتنێكی باشی بە‬ ‫دەستنەهێنا لەبەرئەوەی ئەوەی‬ ‫بەشی دووەمی وێنەگرتنی راگیرا‪،‬‬ ‫بەاڵم بەشی یەكەمی ئەم درامایە‬ ‫دەنگدانەوەیەكی گەورەی هەبوو‬ ‫لە ناوەندی هونەری توركیدا‪.‬‬ ‫ئ���ەم ه���ون���ەرم���ەن���دە‪ ،‬بە‬ ‫بەردەوامی هەوڵی ئەوە دەدات‬ ‫زیاتر لەوەی دەیزانێت بیزانێ و‬ ‫خۆی پێ بگەیەنێ‪ ،‬بۆ خوێندن‬ ‫رووی لە ویالیەتەیەكگرتووەكانی‬ ‫ئەمریكا ك���ردووە بەمەبەستی‬ ‫خوێندن ل��ە ب���واری نواندندا‪،‬‬ ‫پ��اش گ��ەڕان��ەوەی ل��ە ئەمریكا‬ ‫بەشداریكردووە لە زنجیرە درامای‬ ‫(ویبقی االمل)دا‪.‬‬ ‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪26‬‬

‫دیانا ح��ەداد‪ ،‬ئەستێرەی گۆرانی لوبنانی و عەرەبی لە نوێترین‬ ‫هەنگاوی خۆیدا‪ ،‬پەیوەندی راستەوخۆ لەگەڵ ه��ەواداران و گوێگرانی‬ ‫خۆیدا دەبەستێت و قسەیان لەگەڵدا دەكات‪ .‬ئەم هەنگاوەی دیانا وەكو‬ ‫خۆی ئاماژەی پێكردووە ئامانج لێی نزیكبوونەوەیە لە هەوادارەكانی خۆی‪.‬‬ ‫ئەمەش لە كاتێكدایە كە پێشتر هیچ هونەرمەندێك ئەمكارەی نەكردووە!‬ ‫دیانا لەڕێگەی تویتەرەوە پەیوەندی چەندین كەسی وەرگرتووە لەسەرجەم‬ ‫واڵتە عەرەبییەكانەوە‪.‬‬

‫هاوسەرەكەی بەقەد هونەرەكەی خۆش دەوێت‬ ‫«هەموو هونەرمەندێك دەرەقەتی كۆمیدیا نایەت»‬ ‫«بەرنامەی بەرنامە‪ ،‬خاوەن‬ ‫خەرمانێكی زۆرەو خزمەتێكی‬ ‫جوانی كردووە»‬ ‫«وەزارەتی رۆشنبیری گەشە‬ ‫بە گروپەكان بدات‪ ،‬زۆر باشترە‬ ‫لەوەی خزمەت بەهونەرو‬ ‫كولتووری بیانی بكرێت»‬

‫عیرفانی وەستا محەمەد‪:‬‬ ‫لەكاتی گەنجیدا‪ ،‬مۆبایلەكەی ئەوسای من‬ ‫تەنها شقارتە بوو بۆ گەیاندنی نامەكانم!‬ ‫عیرفانی وەستا محەمەد‪ ،‬ناسراو بە «حەمە دەمبڵ»‬ ‫هونەرمەندێك پڕاوپڕ لە پێكەنین و كاری هونەری‪ ،‬لەم دیمانەیەی‬ ‫كە «كەپر» لەگەڵیدا بە ئەنجامیگەیاندووە دەڵێت‪ :‬ئەگەر پشتیوانیان‬ ‫لێ بكرێت‪ ،‬هونەرمەندانی خۆمان هیچیان لە هونەرمەندانی بێگانە‬ ‫كەمتر نییە‪ .‬لەم دیمانەیەدا باس لە سەرەتای هونەری و ئاستی‬ ‫هونەری هونەرمەندان دەكات‪..‬‬ ‫سازدانی‪ :‬كۆچەر عومەر‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫خانمە هونەرمەندی ئیماراتی ئەحالم‪ ،‬رۆژی لە دایكبوونی هاوسەرەكەی‬ ‫لەبیر دەچێت و بەبێ ئاهەنگ تێدەپەڕێت! ئەمەش ئەحالم نیگەران دەكات‬ ‫و بەوهۆیەوە زۆر بەگەرمی داوای لێبوردن لە هاوسەرەكەی دەكات و‬ ‫پیرۆزبایی رۆژی لە دایكبوونی لێدەكات و سەرسوڕمانی خۆشی دەردەبڕێت‬ ‫كە نازانێت هۆكاری بیرچوونی رۆژی لە دایكبوونی هاوسەرەكەی چییە‪.‬‬

‫‪27‬‬ ‫* سەرەتای پرسیارەكانم بەوە دەست‬ ‫پێدەكەم‪ ،‬چ��ۆن ب��وو چوویتە هونەری‬ ‫نواندنەوە‪ ،‬رێكەوت بوو یان هەر حەزو‬ ‫ئارەزوو؟‬ ‫ حەزو ئارەزوویەكی منداڵیم بوو‪،‬‬‫خەوم پێوەدەبینی زۆر هەوڵمدەدا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەرگاكانم لەسەر داخرابوو‪ ،‬كۆڵم نەداو‬ ‫پێویستە ئەوەش بڵێم بێ ئەوەی مامۆستایەكم‬ ‫هەبێت توانیم خەونەكەم بێنمەدی ئەویش‬ ‫تەنها خزمەتكردن بوو بە هونەری كوردی‪.‬‬ ‫* لە ئێستادا كە هونەری نواندن‬ ‫گەیشتۆتە ئاستێكی بەرز‪ ،‬چۆن تەماشای‬ ‫ئەو بەرهەمە هونەرییانە دەكەیت؟‬ ‫ زۆر گەشبینم‪ ،‬هونەرمەندان بەگشتی‬‫هەوڵیانداوەو هیوادارم وەزارەتی رۆشنبیری‬ ‫گەشە بە گروپەكان بدات‪ ،‬ئەو وەزارەتە‬ ‫هەوڵبدات هونەرمەندان كاری دراماو شانۆ‬ ‫ئەنجام بدەن‪ ،‬زۆر باشترە لەوەی خزمەت‬ ‫بەهونەرو كولتووری بیانی بكرێت‪.‬‬ ‫* ئەوەندەی ئێمە پێ بزانین هەر لە‬ ‫سەرەتای دەركەوتنتەوە بەڕۆڵی كۆمیدی‬ ‫دەستت پێكردووەو تائێستا خۆت لە هیچ‬ ‫رۆڵێكی تردا تاقینەكردۆتەوە‪ ،‬بۆچی؟‬ ‫ هەڵبەتە خۆم زیاتر لە كۆمیدیادا‬‫بینیوەتەوە‪ ،‬چونكە كۆمیدیا زمانێكی‬ ‫شیرین ئامێزەو زووت��ر دەگ��ات��ە شوێنی‬ ‫مەبەست بۆ دیاریكردنی رەخنەكان‪ ،‬هەموو‬ ‫هونەرمەندێك دەرەقەتی كۆمیدیا نایەت لە‬ ‫هەموو دونیادا هونەرمەندە كۆمیدییەكان‬ ‫بە پەنجەی دەست دەبژێردرێن‪ ،‬كارم لە‬ ‫تراژیدیاشدا كردووەو دەرەقەتی دێم‪.‬‬ ‫* وەكو باس دەكرێت ناكۆكی نێوان‬ ‫«بەرنامەی بەرنامە»و لێكهەڵوەشانیان‪،‬‬ ‫لەهاتنە ناوەوەی تۆوە دەستی پێكردووە‬ ‫بۆ ناو ئەو گروپە‪ ،‬ئەوە تاچەند راستە؟‬ ‫ ب��ەرن��ام��ەی ب��ەرن��ام��ە‪ ،‬خ���اوەن‬‫خەرمانێكی زۆرەو خزمەتێكی جوانی‬ ‫ك���ردووە دەستخۆشی ل��ەو هونەرمەندو‬ ‫نووسەرە دەكەم كە كاریان تێدا كردووەو‬ ‫جێ دەستیان دیارە بەردەوامیش هاوڕێی‬ ‫خۆشەویستمن‪.‬‬ ‫* هەمیشە «عیرفانی وەستا محەمەد»‬ ‫دەم بە پێكەنین دەبینین و نوكتەی حازر‬ ‫بەدەستی پێیە‪ ،‬ئایا لەناو خێزانەكەشیدا‬ ‫هەر دەم بە پێكەنینە؟‬ ‫ زۆر حەز دەكەم خەندە بخەمەسەر‬‫لێوی ج��ەم��اوەرە خۆشەویستەكەم بەبێ‬ ‫جیاوازی‪ ،‬چونكە من هەڵقواڵوی ئەوانم‪،‬‬ ‫ئەگەر تەمەن رێگا ب��دات بتوانم زیاتر‬ ‫خ��زم��ەت ب��ك��ەم‪ ،‬چ��ون��ك��ە ه��ون��ەرم��ەن��د‬ ‫بەجەماوەرەكەیەوە جوانە‪ .‬جار جاریش‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪28‬‬

‫لەپاش چەند مانگێك لە جیابوونەوەی هەیفا وەهبی و ئەبو هەشیمەی‬ ‫هاوسەری‪ ،‬لە ئێستادا لە چەندین كەناڵی جیاجیاوە باس لە گەڕانەوەی‬ ‫هەیفا دەكەن بۆالی ئەبو هەشیمە‪ .‬سەرچاوەكانی راگەیاندنیش باس لەوە‬ ‫دەكەن كە هۆكاری جیابوونەوەی ئەو دوو كەسە ناودارە ئیخوان موسلیمین‬ ‫بووە! ئێستا كە ئەوان دەسەاڵتیان نەماوە دەتواندرێت هەیفاو ئەبو هەشیمە‬ ‫بگەڕێنەوە الی یەكتری‪ ،‬بەاڵم تا ئێستا نە هەیفاو نە ئەبو هەشیمە لێدوانیان‬ ‫لەوبارەیەوە نەداوە‪.‬‬

‫ئەگەر پشتیوانیان‬ ‫لێ بكرێت‪،‬‬ ‫هونەرمەندانی‬ ‫خۆمان هیچیان لە‬ ‫هونەرمەندانی‬ ‫بێگانە كەمتر‬ ‫نییە‬

‫درێخیش لەماڵ و منداڵەكانم ناكەم‪.‬‬ ‫* لە ئێستادا چۆن تەماشای هونەری نواندن دەكەیت؟‬ ‫ ئەگەر پشتیوانی لێ بكرێت هونەرمەندانی خۆمان هیچیان لە‬‫هونەرمەندانی بێگانە كەمتر نییە‪.‬‬ ‫* ئەگەر هاوسەرەكەت (نوكە نوك) بكات بەسەرتاو پێت بڵێت‬ ‫دەبێت واز لە هونەر بێنیت‪ ،‬لەنێوان هونەرو هاوسەرەكەتدا كامیان‬ ‫هەڵدەبژێریت؟‬ ‫ (نوكەنوك) مەبەستمان نوكەی مۆبایل بێت چەند‬‫نوكەم بۆ بكات نوكەی بۆ دەكەمەوە! خۆ من كارت فرۆش‬ ‫نیم من لەكوێم بوو (ئەوە تەنها بۆ خۆشی پرسیارەكە‬ ‫بوو) لەڕاستیدا هاوسەرەكەم لەخۆم هونەرمەند ترە‪،‬‬ ‫چونكە رێز لە هونەرەكەم دەگرێت‪ ،‬هەمیشە پاڵپشتم‬ ‫بووە‪ ،‬جا لەبەر ئەوە بەقەد هونەرەكەم ئەویشم خۆش‬ ‫دەوێت‪.‬‬ ‫* خۆشترین و نا خۆشترین كاتی پڕۆڤەت چ كاتێك‬ ‫بووە؟‬ ‫ لەكاتی وێنەگرتندا تووشی خۆشی و ناخۆشیش‬‫دەبین‪ ،‬هەڵبەتە ئەمساڵ وەكو ستافی (قاقا) لە‬ ‫بەهاردا كاری وێنەگرتنمان ئەنجام دەدا‪،‬‬ ‫زۆرج��ار كە ب��اران دەب��اری‬ ‫رێگر دەبوو‪ ،‬جاری‬ ‫وا هەبوو لەپڕ‬ ‫دەباری و فریا‬ ‫نە دەكەوتین‪،‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫هاوسەرەكەم لەخۆم‬ ‫هونەرمەند ترە‪ ،‬رێز لە‬ ‫هونەرەكەم دەگرێت‪،‬‬ ‫هەمیشە پاڵپشتم‬ ‫بووە‪ ،‬لەبەر ئەوە‬ ‫بەقەد هونەرەكەم‬ ‫ئەویشم خۆش دەوێت‬

‫بەاڵم خۆشبەختانە هونەرمەندێكیشمان هەبوو كار ئاسانی بۆ دەكردین‬ ‫وەك كەش ناسێك‪ ،‬لەپێش هەموومانەوە دەیزانی بارانەو هەستی پێ‬ ‫دەكرد‪ ،‬چونكە كەچەڵ بوو یەكەم تكەی باران دەیدا لەسەری ئەو‪.‬‬ ‫* یەكەم موسارەحەو یەكەم خۆشەویستی چ كاتێك بوو‪ ،‬چۆن بوو‪،‬‬ ‫چیت كرد؟‬ ‫ لە سەرەتای گەنجیدا شتی زۆر خۆش روو دەدات‪ ،‬لەكاتی گەنجی‬‫مندا مۆبایلەكەی ئەوسای من تەنها شقارتە بوو بۆ گەیاندنی نامەكانم!‬ ‫رۆژێكیان نامەیەكم خستەناو شقارتەیەكەوەو هەڵمدا بۆ كچێكی‬ ‫دراوسێمان‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە رەسەدەكەم باش نەبوو كەوتە باوەشی‬ ‫باوكییەوە‪ .‬ئێوارەیەك لەسەر كۆاڵنەكەی خۆماندا گرتمی وتی‬ ‫رۆڵە ئەو شقارتەیەت بۆ فڕێدایە ماڵی ئێمە خۆشمان شقارتەمان‬ ‫زۆرە‪ .‬كاتێك شقارتەكەی دەرهێنا رۆح��م چوو دەمزانی‬ ‫شقارتەكەی منە كە نامەكەی تیایە خۆشبەختانە شقارتەیەكی پڕ‬ ‫بوو‪ ،‬دڵخۆشبووم بەوە كە نامەكەی تیا نەبوو‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە‬ ‫لەمن زۆر زانتر بوو وتی‪ :‬رۆڵە ئەوە شقارتەكە‬ ‫ب���اوك���ی‬ ‫دەبێت بیبژێریت بۆ ئەوەی بزانیت یەك‬ ‫دەنكی نووقسان نییە‪ .‬كە بژاردم‬ ‫و پێموت چەند دەنكی تیا‬ ‫ب��وو ئ��ەوەن��دە زل��ەی‬ ‫لێدام‪.‬‬

‫زۆرێك لەڕاگەیاندنە عەرەبییەكان لە چەند رۆژی راب��ردوودا‪ ،‬هەواڵی‬ ‫تێكچوونی باری تەندروستی هونەرمەندی ناودارو بەتواناو بەتەمەنی لوبنانی‬ ‫صەباح‪-‬یان باڵوكردەوە‪ .‬بەاڵم هەر زوو ئەم هەواڵە لە كەسانی نزیك لە‬ ‫صەباحەوە رەتكرایەوەو چەندین وێنەی نوێی ئەو هونەرمەندەیان باڵوكردەوەو‬ ‫ئەو كەسانەشی كە جلوبەرگ بۆ ئەم هونەرمەندە دەدورون و ئەوانەشی كە‬ ‫كەلوپەلە جوانكارییەكان بە صەباح دەدەن ئەوەیان راگەیاند كە هونەرمەندی‬ ‫ناوبراو داوای مۆدێلی نوێی لەوان كردووەو تەندورستی زۆرباشە‪.‬‬

‫‪29‬‬

‫عومەر دڵپاك‪:‬‬ ‫بەوەستاندنی دراماكە زۆر ئیحراج بووم‬ ‫لەكاتێكدا كە لە تەلەفزیۆنی كورد سات‪-‬ەوە زنجیرە درامای «ئاریا»مان پێشكەش دەكرد‪،‬‬ ‫لە دەرهێنانی خوالێخۆشبوو هادی المهدی‪ ،‬ئەو زنجیرە درامایە لە (‪ )18‬ئەڵقە پێكهاتبوو‪،‬‬ ‫هونەرمەندێك لەو رۆڵەی كە لەسەر شانی بوو‪ ،‬رۆڵی مامۆستایەكی ئایینی بەرجەستە دەكرد‪،‬‬ ‫لەبنەڕەت و لەڕۆڵەكەیدا ئەو كەسە مەالی ئایینی نەبوو‪ ،‬لەسەر ئەوەی كە كۆمەڵێك كارو‬ ‫كردەوەی نەشیاوی هەبوو! بەداخەوە هەندێك لە مامۆستا ئاینییەكان داوایان كرد كە ئەو‬ ‫زنجیرە درامایە بوەستێندرێت‪ ،‬بیانووەكەیشیان ئەوەبوو كە ئەو درامایە سووكایەتی بە ئایینی‬ ‫ئیسالم دەكات‪ .‬خۆی لەڕاستیدا ئەو زنجیرە درامایە دوور بوو لە سووكایەتیكردن بە ئایینی‬ ‫ئیسالم‪ .‬لەكاتێكیشدا ئەو زنجیرە درامایە راگیرا (‪ )5‬ئەڵقەی لێ دابەزێندرابوو‪ .‬نەیانهێشت‬ ‫ئەنجامەكەیان لەال روون بێت‪ ،‬ئەو وەستاندنە بووە مایەی ئەوەی لەبەردەم بینەرانی خۆماندا‬ ‫تووشی ئیحراجییەكی زۆر ببین‪.‬‬ ‫* هونەرمەندی بواری نواندن‬

‫دكتۆر رەوا جەمال عەبدول‪:‬‬ ‫ئەوەی ئەو خۆی لەسەر شین و مۆر كردبۆوە من بووم‬ ‫و پێشم نەوت كە منم!‬ ‫رۆژێك بە ئۆتۆمبێلێكی تەكسی‪ ،‬چووم بۆ خەستەخانەی دانەكە‪ ،‬كاتێك سواری ئۆتۆمبێلەكە‬ ‫بووم سیدییەكی گۆرانی منی لەسەر بوو‪ .‬تا ئەوكاتە هێشتا وێنەی خۆمم باڵونەكردبۆوەو كەس‬ ‫نەیدەناسیم‪ .‬پرسیاری زۆرم لە شۆفێرەكە كرد دەربارەی ئەو سیدییە بەبێ ئەوەی خۆم ئاشكرا‬ ‫بكەم لەالی‪.‬‬ ‫لێم پرسی‪ :‬رات چییە لە سەر ئەم گۆرانیانەو گۆرانیبێژەكە دەناسیت‪ .‬پێیوتم‪ :‬ئەم گۆرانیبێژە‬ ‫دكتۆر رەوا‪-‬یە‪ ،‬تازە گۆرانی دەڵێت گۆرانییە كۆنەكانیش دەڵێتەوە‪ .‬منیش پێموت‪ :‬دەنگیت بەالوە‬ ‫چۆنەو خۆشە یان ناخۆشە‪ .‬پێیوتم‪ :‬بۆچی خراپە كاكە ئەوە ئاژدادو ئاباوی منی وێرانكردووە‪،‬‬ ‫بیست و چوار سەعات گوێی لێ دەگرم‪ .‬منیش بۆ ئەوەی زیاتر بیجوڵێنم پێموت‪ :‬یەكجار وانییە‬ ‫وەكو تۆ باسی دەكەیت‪ .‬كاكی شۆفێر دەم و چاوی گرژ كردو زۆری پێ ناخۆش بوو‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەشدا ترسام لەوەی كێشەیەكم بۆ دروست بكات‪ .‬بۆ ئەوەی زیاتر بیجوڵێنم پێموت‪ :‬باشە ئەم‬ ‫دكتۆر رەوایە پرسی بەو گۆرانیبێژانە كردووە وا بەوشێوەیە گۆرانییەكانیان دەڵێتەوە‪ .‬وتی‪ :‬خۆ‬ ‫گۆرانی موڵكی باوكی كەس نییە‪ .‬لەدڵی خۆمدا وتم بەخوا وەزعم زۆر باش نییە‪ ،‬بە مەبەست‬ ‫سەرم دەكردە سەری بۆ ئەوەی قسەی زیاترم لەبارەوە بكات‪ ،‬بەاڵم لە ئەنجامدا زۆر توڕەبوو‬ ‫ئەوەندەم زانی یەك ئیستۆپی بە قایم گرت و وتی‪ :‬ئەگەر ئەوەندە قسە دەكەیت و باسی ئەو‬ ‫دكتۆر رەوایە دەكەیت ناتگەیەنم‪ ،‬ئەگەر بەبێدەنگی دادەنیشیت بەسەر چاو دەتگەیەنم ئەگەرنا‬ ‫فەرموو دابەزە‪ .‬وتم‪ :‬باشە بەسەرچاو بێدەنگ دەبم‪ .‬لەبەر خۆیەوە بۆڵە بۆڵی بوو وتی‪ :‬ئاخ‬ ‫ئێمەی كورد قەدری خۆمان نازانین‪ .‬وتم‪ :‬بۆچی‪ .‬پێیوتم‪ :‬كاكە وەكو بیستوومە گوایە ئەم دكتۆر‬ ‫رەوایە لەگەڵ هاوڕێكانیدا خەریكی مەشروب خواردنەوە بوون و بەدەم خواردنەوەوە برادەرەكانی‬ ‫ئەم گۆرانیانەیان تۆمار كردووەو خۆی ئاگای لێنەبووە‪ .‬بەڕاستی هاتمەوە ژێر سفر‪ ،‬چونكە من‬ ‫لەژیانمدا دەمم بەر هیچ جۆرە خواردنەوەیەكی مەشروبات نەكەوتووە بۆیە تا گەیشتمە الی‬ ‫خەستەخانەكە نەمهێشت بزانێت ئەوەی ئەو خۆی لەسەر شین و مۆر دەكاتەوە منم‪.‬‬ ‫* هونەرمەندی گۆرانیبێژ‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪30‬‬

‫محەمەد عەسافی‪ ،‬یەكەمی بەرنامەی ئەرەب ئایدڵی كەناڵی ‪ mbc‬لەپاش‬ ‫هەوڵ و ماندووبوونێكی زۆر توانی كارەكانی بۆ وێنەگرتنی یەكەم كلیپی‬ ‫گۆرانی خۆی تەواو بكات‪ ،‬شایەنی وتنە عەساف كە لەناو واڵتانی عەرەبیدا‬ ‫ناوبانگێكی زۆری هەیەو هەوادارێكی زۆریشی هەیە‪ ،‬لە یەكەم كاری‬ ‫هونەری خۆیدا گۆرانییەك لە واڵتی لوبنان وێنە دەگرێت بەناوی «یا هەل‬ ‫عەرەب»‪.‬‬

‫راگەیاندنكارێك چۆن باس لە ئەزموونی خۆی دەكات؟‬

‫میران بەكر‪ ،‬تایبەت بە «كەپر»‪:‬‬

‫پەیامنێر رۆڵی سەرەكی دەبینێت لە‬ ‫گواستنەوەو رووماڵی رووداوەكانی رۆژدا‬

‫سااڵنێكی زۆرە‪ ،‬میران بەكر‪ ،‬وەك راگەیاندنكارێك كار دەكات و توانیویەتی ببێتە جێی‬ ‫متمانەی ئەو كەناڵەی كاری تێدا دەكات‪ ،‬وەكو خۆی لەم دیمانەیەدا باسی دەكات حەزی لە مێژینەو‬ ‫ئێستای هەر راگەیاندنە‪ .‬ئەم راگەیاندنكارە وەاڵمی ئەو پرسیارانە دەداتەوە كە لەسەر چۆنێتی‬ ‫كاركردنی پەیامنێرو بواری راگەیاندن رووبەڕووی كراوەتەوە بەتایبەتی ئەو كێشانەی كە لەكاتی‬ ‫روماڵكردنی رووداوەكاندا دووچاری بووە‪..‬‬ ‫سازدانی‪ :‬كۆچەر عومەر‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫كیم كارداشیان‪ ،‬ئەستێرەی شۆخ و شەنگی ئەمریكی‪ ،‬لەپاش ماوەیەكی‬ ‫زۆر لە چاوەڕوانی منداڵەكەیی و خۆ خەریككردن بە بەخێوكردنی‬ ‫منداڵەكەیەوەو دووركەوتنەوەی لەكاری هونەری‪ ،‬لە نوێترین دەركەوتن و‬ ‫كاریدا ریكالم بۆ بۆنێكی تایبەت دەكات و بەبۆنی تایبەتی خۆی ناوی دەبات‪،‬‬ ‫هەموو خاسیەتەكانی ئەو بۆنەشی باڵوكردۆتەوە تا بتوانێت بەباشترین شێوە‬ ‫بەكارهێنەری بۆ بدۆزێـتەوە‪ .‬بۆنەكەی كارداشیانیش ناوی «بیور هانی»یە‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫هەمیشە رۆژنامەنووسان لەگەڵ بەرپرسان و‬ ‫هێزەكانی ناوخۆدا كێشەیان هەبووە‬ ‫* سەرەتا دەمانەوێ بزانین كە میران چۆن‬ ‫ڕێی كەوتە بواری میدیا‪ ،‬ئایا خوێندن و زانكۆ‪،‬‬ ‫یان ئارەزووی لە مێژینەی خۆی؟‬ ‫ ئ��ارەزووی لەمێژینەی من هەر كاری‬‫راگەیاندن بوو‪ ،‬لە پۆلی پێنجەم و شەشەمی‬ ‫ئامادەیی لەگەڵ پۆلێك لە هاوڕێیانم كە ئێستا‬ ‫سەرجەمیان لە دەزگا راگەیاندنە جیاوازەكانن‪،‬‬ ‫پێكەوە باڵوكراوەیەكمان دەردەك���رد‪ ،‬ئیتر‬ ‫بەئارەزووی خۆم چوومە بەشی راگەیاندن‪ ،‬تا‬ ‫لەوێوە بەشێوە ئەكادیمییەكەی ئاشنای جیهانی‬ ‫میدیا ببم‪ ،‬ب��ەر لەچوونم بۆ تەلەفزیۆنی‬ ‫گەلی كوردستان‪ ،‬وەك چاالكوان لە بواری‬ ‫رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی كارم دەكرد‪.‬‬ ‫حەزی لەمێژینەو ئێستام هەر راگەیاندنە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بۆ داهاتوو نازانم ئەو حەزەم دەمێنێت یان نا؟‬ ‫* گرنگترین ئەو ئەركانە چین كە دەكەونە‬ ‫سەر شانی پەیامنێری كەناڵەكان‪ ،‬واتە تۆ پێتوایە‬ ‫پەیامنێری سەركەوتوو پێویستە چۆن بێت؟‬ ‫ ئەركەكانی سەر شانی پەیامنێر‪ ،‬بریتین لە‬‫پیشەیی بوون و بوێری‪ ،‬وردبینی‪ ،‬راستگۆیی‪،‬‬ ‫خێرایی لە گەیاندن و بوونی پەیوەندی گشتگیرو‬ ‫بەرفراوان و بێالیەنی لە گواستنەوەی رووداو‬ ‫و زانیارییەكان‪ ،‬لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا‬ ‫پێوستە پەیامنێر ب��ەردەوام ئیتیك و ئەخالقی‬ ‫رۆژن��ام��ەوان��ی لەبیربێت و ك��ارێ��ك نەكات‬ ‫شكۆی رۆژنامەوانی و پیشەكەی بەگشتی و‬ ‫دەزگاكەی لەكەدار بكات‪ .‬هەروەك پێموایە‬ ‫پەیامنێری سەركەوتوو‪ ،‬سەرەتایترین شت كە‬ ‫پێوستە وەكو خەسڵەت تێیدابێت‪ ،‬بریتییە لە‬ ‫بوێری و راستگۆیی‪ ...‬گەڕان بەدوای زانیاری و‬ ‫دروستكردنی راپۆرت لە باكگراوندی هەواڵ و‬ ‫رووداوەكانی رۆژدا‪.‬‬ ‫* ئەو كێشانەی كە لەكاتی روماڵكردنی‬ ‫رووداوەك��ان��دا دووچ��اری بووبن چی بووە‪،‬‬ ‫ئەتوانی چەند نمونەیەك باس بكەیت؟‬ ‫ روون و ئاشكرایە‪ ،‬هەمیشە تێنەگەیشتن‬‫لەنێوان رۆژنامەنووسان بەشێوە گشتییەكەی‬ ‫لەگەڵ بەرپرسان و هێزەكانی ناوخۆ كێشەو‬ ‫گرفتیان هەبووە‪ ،‬پشكی گەورە لەو تێنەگەیشتنە‬ ‫هێزەكانی ناوخۆو بەرپرسەكان بوون‪ ،‬ئەگەر‬ ‫چی زۆركات كێشە لەكاری هەندێ رۆژنامەوان‬ ‫هەبووە‪ ،‬بەاڵم بەردەوام دووچاری پێشێلكردنی‬ ‫مافەكان و سووكایەتی پێكردن دەبینەوە‪ ،‬جگە‬ ‫لەوەش پێنەدانی زانیاری و وەاڵم نەدانەوەی‬ ‫بەرپرسەكان و الیەنی پەیوەندیدار‪.‬‬

‫ب��ۆ ن��م��وون��ە م��ن ل��ەك��ات��ی چ��وون��م بۆ‬ ‫رووماڵكردنی سووتانی بازاڕی فاملی مۆل لە‬ ‫شاری هەولێر‪ ،‬بەبیانووی لەكەدار كردنی ناو‬ ‫و ناوبانگی ئەو بازاڕە لەڕووی بازرگانییەوە‬ ‫رێگریمان لێكرا‪ ،‬لەوێنەگرتن و رووماڵكردنی‪،‬‬ ‫بەاڵم لەسەر سووربوونی ئێمە لە وێنەگرتن‪،‬‬ ‫لەالیەن هێزەكانی پاسەوانی ئەو بازاڕە كەوتینە‬ ‫بەر هێرش و لێدانی شەق و زلەی ئەوان‪.‬‬ ‫* ئایا پەیامنێر تا چەند گرنگی پێ دەدرێت‬ ‫لەالیەن بەڕێوەبەرایەتیی كەناڵەكانەوە؟‬ ‫ دەكەوێتە س��ەر ئ��ەدای بەڕێوەبەری‬‫كەناڵەكە‪ ،‬كەناڵ بۆ كەناڵێكی تر جیاوازە‪،‬‬ ‫لەوانەیە لە كەناڵەكەی ئێمە كە هەواڵی‬ ‫سیاسییە‪ ،‬پەیامنێر رۆڵی سەرەكی ببینێت لە‬ ‫گواستنەوەو رووماڵی رووداوەكانی رۆژدا‪ ،‬بۆیە‬ ‫هەمیشە دەبێتە جێگەی بایەخ و گرنگیپێدان‪،‬‬ ‫س��ەرب��اری ئ��ەوان��ەش دەكەوێتە س��ەر تواناو‬ ‫كەسایەتی پەیامنێر كە چۆن وا دەكات ببێتە‬ ‫جێ بایەخی كەناڵەكەو بینەرانی كەناڵەكە‪،‬‬ ‫بەجۆرێك وەك رۆژنامەنووسێكی پڕۆفیشناڵ و‬ ‫سەركەوتوو دەربكەوێت‪.‬‬ ‫* گرنگترین ئەو رووداوانەی كە دڵت پێ‬ ‫خۆش بێت و رووماڵت كردبێت چی بووە؟‬ ‫ بەشانازییەوە دەیڵێم‪ ،‬بۆ یەكەمجارو‬‫وەك یەكەم رێپۆرتەری تا یبە تمە ند ی‬ ‫پەرلەمانی‪ ،‬ماوەی‬ ‫ه��ەرس��ێ خولی‬ ‫راب�������������ردوو‬ ‫بەشێوەیەكی‬ ‫ب����ەردەوام‬ ‫رووم���اڵ���ی‬

‫نزیك ناحیەی مەال ئۆمەری سەر بە پارێزگای‬ ‫هەولێر‪ ،‬من ئەوانەم دۆزیەوە‪ ،‬بۆ رۆژەكانی‬ ‫دوای باڵوكردنەوەی بەرنامەكە لەالیەن خەڵكی‬ ‫خێرخوازو الیەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەت‬ ‫هاوكارییەكی یەكجار زۆر كران و ژیانێكی تریان‬ ‫پێ بەخشرا‪ ،‬ئەوە بۆ من هەستێكی خۆشبوو‪،‬‬ ‫تا ئێستاش ئەو خێزانە لە هەولێر م��اون و‬ ‫نەگەڕاونەتەوەو زوو زوو پەیوەندیم پێوەدەكەن‬ ‫و هەمیشە سوپاسم دەكەن‪.‬‬ ‫* پڕۆژەی داهاتووت چییە وەك میران؟‬ ‫ ل��ەم��اوەی چەند مانگی راب���ردوودا‪،‬‬‫لەواڵتی سویدو فەرەنساو چەند واڵتێكی تری‬ ‫ئەوروپیدا‪ ،‬لەگەڵ كۆمەڵێك رۆژنامەنووسی‬ ‫ئەوێدا‪ ،‬بیرۆكەی دروستكردنی ناوەندێكی‬ ‫نێودەوڵەتی رۆژنامەوانی كوردیمان خستە‬ ‫ب��واری جێبەجێكردنەوە‪ ،‬ل��ەوێ مۆڵەتەكەم‬ ‫بەدەستهێناو لێرەش ئێستا مۆڵەتەكە تەواو‬ ‫بووە‪ ،‬خەریكی ئەو ناوەندە دەبم‪ ،‬جگە لەوەش‬ ‫چوومەتەوەبەر خۆێندن و دەخ��وازم بتوانم‬ ‫لەبواری یاساو پەیوەندییە دیپلۆماسییەكان‪،‬‬ ‫بڕوانامەی بەكالۆریۆس بەدەستبێنم‪.‬‬ ‫پڕۆفایل‪:‬‬ ‫* لە گەڕەكی ئ��ازادی شاری هەولێر لە‬ ‫ساڵی (‪ )1985‬لە دایكبووە‪.‬‬ ‫* دەرچووی بەشی راگەیاندنی پەیمانگەی‬ ‫تەكنیكییە‪.‬‬ ‫* ل��ەس��اڵ��ی (‪)2006‬وە ب����ەردەوام‬ ‫لەڕاگەیاندندا كار دەكات‪.‬‬

‫دان��ی��ش��ت��ن��ەك��ان��ی‬ ‫پەرلەمانم كردووە‪،‬‬ ‫لەنێو ئ��ەوان��ەش��دا‬ ‫هەمیشە شانازیم بەڕوماڵە‬ ‫دانیشتنەكانی‬ ‫راستەوخۆكانی‬ ‫پەرلەمان كردووە لەسەر بودجە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم كارێك كە شانازی پێوە‬ ‫بكەم‪ ،‬دروستكردنی پرۆگرامێك‬ ‫ب���وو ل���ەس���ەر ژم����ارەی����ەك لە‬ ‫ئاوارەبووانی كوردانی وان كە بەهۆی‬ ‫ب��ووم��ەل��ەرزەوە هاتبوونە گوندێكی‬ ‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪32‬‬

‫بەپێی سەرچاوەكانی هەواڵ ئەنجێلینا جولی‪ ،‬ژیانی خۆی دەخاتە‬ ‫مەترسییەوە بەهۆی ئەوەی ئ��ارەزووی لە منداڵێكی دیكەیە تا بیبێت‪.‬‬ ‫ئەو سەرچاوانە باسیان لەوە كردووە كە ئەنجێلینا نەشتەرگەرییەكی خۆی‬ ‫دواخستووە‪ ،‬دواخستنی ئەو نەشتەرگەرییە مەترسی گەورە بۆ سەر ژیانی‬ ‫دروست دەكات‪ ،‬ئەویش بەهۆی ئەوەی كە دەیەوێت پێش نەشتەرگەرییەكەی‬ ‫منداڵێكی تر بخاتەوە‪.‬‬

‫دەستدرێژیكردن بۆ سەر مافەكانی‬ ‫مندااڵن و كچان و ژنان‬

‫بەكارهێنانی‬ ‫رەگەزی مێ‬ ‫بۆ سواڵكردن‬ ‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫دەرۆزەك����ردن (سواڵكردن)‬ ‫وەكو دیاردەیەكی ناشایتەو نەخوازراو‬ ‫لەناو كۆمەڵگەدا تەماشادەكرێت و‬ ‫بەردەوامیش الیەنی پەیوەندیدار لەسەر‬ ‫ئەم دیاردەیە قسەی خۆی ك��ردووە تا‬ ‫گەیشتۆتە حاڵەتی بەرەنگاربوونەوەو‬ ‫دەستگیركردنی ئەو كەسانەی كە سواڵ‬ ‫دەكەن‪ ،‬هەرچەندی زۆرێك لە كۆمەڵناسان‬ ‫و پسپۆڕانی بواری كۆمەاڵیەتیی پێیانوایە‬ ‫ك��ە هۆكارێكی گ��رن��گ لەپشت ئەم‬ ‫دیاردەیەوە هەیە‪ ،‬ئالودەبوونی هەندێ‬ ‫كەسە بە سواڵكردنەوەو ناتوانن تەركی‬ ‫بكەن‪ ،‬هەندێكیش پێیانوایە زۆرب��ەی‬ ‫سواڵكەرەكان خەڵكی شارو واڵتی ترن و‬ ‫ئەوان ئەم دیاردەیەیان تەشەنە پێداوە‪،‬‬ ‫لەهەمووشی خراپترو ناشرینتر لەناو ئەم‬ ‫دیاردەیەدا ئەوەیە كە زۆربەی زۆری ئەو‬ ‫كەسانەی كە سواڵ دەكەن یان سواڵیان‬ ‫پێدەكرێت لەڕەگەزی مێن و كچان و‬ ‫ژنان بەكاردەهێندرێن بۆ سواڵكردن‪،‬‬ ‫لەناویشیاندا مندااڵنی كچ كە بەالی‬ ‫زۆرێكەوە ئەمە دیاردەیەكی قێزەونەو‬ ‫جۆرێكە لە توندوتیژی كە بەرامبەر بە‬ ‫ژنان و كچان دەكرێت‪.‬‬ ‫ل���ەم ب���ەدواداچ���وون���ەدا «ك��ەپ��ر»‬ ‫هۆكارەكانی پشت بەكارهێنانی ژنان بۆ‬ ‫سواڵكردن دەخاتەڕوو‪..‬‬ ‫بەدواداچوونی‪ :‬لەتیف حسێن‬

‫هونەرمەندی ناوداری تورك كیفانج تاتلیتوج كە لە واڵتە عەرەبییەكان‬ ‫و كوردستانیش بە موهەند ناسراوە‪ ،‬لە نوێترین لێدوانیدا رایگەیاندووە‬ ‫كە لەساڵی راب��ردوودا ماندووبوونێكی زۆری تووشبووە بەهۆی زۆری‬ ‫كارە هونەرییەكانییەوە‪ ،‬بۆیە بەو هۆیەشەوە بەردەوام تووشی نەخۆشی‬ ‫بووەو دەیەوێت بۆ ماوەیەك پشوو بدات و دواتر بگەڕێتەوە سەر كارە‬ ‫هونەرییەكانی‪.‬‬

‫‪33‬‬

‫دەستدرێژیكردنێكی ئاشكرایە‬ ‫چاالكان و بەرگریكاران لە مافەكانی ژنان لە دنیادا‪،‬‬ ‫هەمیشە بەكارهێنانی ژنان و كچان لە دیاردە ناشرینەكاندا‬ ‫رەتدەكەنەوەو بەردەوامیش هەوڵی رێگریكردنی دەدەن‪،‬‬ ‫جگە لەوەش بەردەوام ئیدانەی ئەو كارەیان كردووەو‬ ‫بەدەستدرێژی بۆ سەر كەرامەتی مرۆڤ و مافی ژنان‬ ‫و كچانی دەزانن‪ ،‬سەبارەت بەهۆكارەكانی بەكارهێنانی‬ ‫رەگ��ەزی مێینە لە سواڵكردن و كاری دەرۆزەكردندا‪،‬‬ ‫بەهار مونزیر چاالكی ب��واری مافەكانی‬ ‫ژن��ان لەمبارەیەوە بە گۆڤاری‬ ‫كەپر‪-‬ی وت‪:‬‬ ‫بەكارهێنانی‬ ‫منداڵ بەگشتی‬ ‫و بەكارهێنانی‬ ‫بۆ مەبەستی سواڵكردن و‬ ‫ژن و كچی منداڵ‬ ‫پەیداكردنی بژێوی لەم رێگە نەشیاوەوە ئەوە دەگەیەنێت‬ ‫كە ئەم توێژانە زیاتر لەژێر توندوتیژیدان‪ ،‬چۆن؟ ئەوانەی‬ ‫سواڵیان پێدەكرێت هەمیشە كەسێكی بەهێز تر لەخۆیان‬ ‫بڕیاریان بۆ دەدات‪ ،‬یان دەیانژێنێت بە كولەمەرگی‪،‬‬ ‫بۆیە لەپەراوێز خراوترین بەشی كۆمەڵگان و ئەوانەن‬ ‫خاوەنی بڕیار نین‪ ،‬ئەمە لەواڵتانی ئەوروپیش دیاردەیەكە‬ ‫زۆر جێگەی تێڕامانە‪ ،‬ژنانی رۆمانی سواڵ و سوكایەتیان‬ ‫پێدەكرێت و توندوتیژی زۆریان بەرامبەر دەكرێت‪.‬‬ ‫بەهار ئ��ەوەی خستەڕوو‪ :‬هۆكارێكی سەیر لەپشت‬ ‫ئەم ك��ارەوە هەیە كە بەالی ئەوانەوە باشترین رێگەیە‬ ‫بۆ پەیداكردنی پارەو بژێوی بۆیان‪ ،‬هەروەها بەالی ئەو‬ ‫كەسانەی كە ژنان و كچان لە سواڵكردندا بەكاردەهێنن‬ ‫وەك كەسانی قوربانی و جێگەی بەزەیی دێنە پێشچاو وەك‬ ‫كەسانی كەمئەندام‪ ،‬هەر بۆیە بەهۆی راكێشانی سۆزو‬ ‫عاتیفەی خەڵكەوە دەتوانن سواڵكردنەكەیان باش بێت‪.‬‬ ‫جگە لە هۆكاری بەزەیی و نیشاندانی كچان و ژنان وەكو‬ ‫قوربانی‪ ،‬بەهار مونزیر ئاماژەی بۆ ئەوەشكرد‪ :‬سەرەڕای‬ ‫ئەو شتانەی باسمكرد ئەمجۆرە لە بەكارهێنانی كچان و ژنان‬ ‫بۆ سواڵكردن دەستدرێژیكردنێكی ئاشكرایە بۆ سەر مافەكانی‬ ‫مندااڵن و كچان و ژنان‪ ،‬هەروەها لەم رێگەیەوە كچان و‬ ‫ژنان لەڕێگەی ئەم كارەیانەوە دەستدرێژیان دەكرێتەسەرو‬ ‫ناچار بەوە دەكرێن كە رازی ببن بەو دەستدرێژیكردنەو‬ ‫بە مەجبوریی دەبێت ملی پێبدەن بەداخەوە‪ ،‬ئەمە لە‬ ‫كوردستانیش منداڵی كچ و ژن رووبەڕووی بوونەتەوە‪.‬‬

‫كە رێژەیەكی زۆر لە‬ ‫كەمدەرامەتی‬ ‫و خ���راپ���ی‬ ‫باری ئابووری‬ ‫و زۆری رێژەی‬ ‫ب��ێ��ك��اری��ی ب��وون��ی هەیە‪.‬‬ ‫ئ��ەو دەروون��ن��اس��ە ئ��ام��اژەی ب��ەوەش��ك��رد‪:‬‬ ‫بەگشتی هەردوو رەگەز بەتەمەنی جیاوازەوە‬ ‫لە سواڵكردندا دەبینرێن‪ ،‬ب��ەاڵم زۆرج��ار‬ ‫ژنان و مندااڵن زیاتر بەرچاو دەك��ەون‪ ،‬یان‬ ‫بەكاردەهێنرێن لە بازاڕو شوێنە گشتییەكاندا‪،‬‬ ‫ئەگەربێت و ژنان و مندااڵن بەزۆر ناچار بكرێن‬ ‫لەالیەن خێزانەوە بۆ سواڵكردن‪ ،‬ئەوا بێگومان‬ ‫دەچێتە چوارچێوەی توندوتیژی خێزانەوە كە ئەمەش‬ ‫كۆمەڵێك دەرئەنجامی سلبی لێدەكەوێتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەگەربێت‬ ‫و كەسەكە بەخواستی خۆی ئەم كارە بكات ئەوا دەشێت‬ ‫كۆمەڵێك هۆكاری هەبێت لەڕووی كۆمەاڵیەتی و ئابووری‬ ‫و دەروونییەوە‪..‬‬ ‫لەنیا ج��ەم��ال‪ ،‬زۆری رێ��ژەی ژن��ان بۆ سواڵكردن‬ ‫دەگەڕێنێتەوە بۆ چەند خاڵێك لەوانە‪ :‬زۆرج��ار بەهۆی‬ ‫نەبوونی پاڵپشتێك وەك هاوسەر‪ ،‬باوك‪ ،‬برا‪ ،‬كوڕ‪ ،‬یان‬ ‫كاسبكارێك‪ ،‬هەروەها نەبوونی بڕوانامە یان پیشەیەكی‬ ‫دیاریكراو‪ ،‬یان نەبوونی ك��ارو سەرچاوەیەكی بژێوی‪،‬‬ ‫هاوكات هەبوونی بۆشاییەكی مادی‪ ،‬خاڵێكی تر ئەوەیە‬ ‫لەڕووی دەروونییەوە متمانە نەبوون بەتواناو لێهاتوویی و‬ ‫وزەی خۆی و بەكارنەهێنانی لەناوەندێكی كاركردن و خۆ‬ ‫بەالواز بینین‪ ،‬بۆیە دەبینین ئیرادەی خۆی لەدەستدەدات‬ ‫و خۆی تەسلیمی ئیرادەی كەسێكیتر (خێرخواز) دەكات‪،‬‬ ‫راهاتن و خو گرتن وەك پیشە سەیركردنی خودی سواڵكردن‬ ‫هۆكارێكی ترە‪.‬‬ ‫ئەو دەروونناسە باسی لە هەندێك وردەك��اری ئەم‬ ‫دیاردەیە كردو وتی‪ :‬هەندێجاریش رێدەكەوێت پیاوان‬ ‫بەزۆر ژنان ناچار دەكەن بە سواڵكردن‪ ،‬بەبیانووی ئەوەی‬ ‫ژنان زیاتر دەتوانن كار لە دەروونی كەسی بەرامبەر بكەن‬ ‫و هەست و سۆزو بەزەیی كەسانی تر رابكێشن و دەتوانن‬ ‫زۆرترین بڕە هاوكاری بەدەستبهێنن‪ ،‬یان بەهۆی ئەوەی‬ ‫پیاوان غرورێكیان هەیە بە ئەستەم دەتوانن ئەو غرورە‬ ‫بشكێنن و داوای هاوكاری لە كەسێكیتر بكەن‪ ،‬بۆ ئەم‬ ‫مەبەستەش ژنان دەنێردرێنە پێشەوە لەم كارەدا‪.‬‬

‫هۆكار زۆرن‬ ‫لەنیا جەمال‪ ،‬پسپۆڕی دەروونی بۆچوونێكی تایبەتی‬ ‫لەسەر ئەم دیاردەی سواڵكردن و بەكارهێنانی ژنان و كچان‬ ‫بۆ سواڵكردن هەیە‪ ،‬پێشیوایە دیاردەی سواڵكردن لە هەرێمە‬ ‫هەژارنشینەكان و ئەو كۆمەڵگایانەدا زیاتر بەرچاو دەكەوێت‬

‫جیاكارییەكی روونە‬ ‫نیان مەحمود‪-‬ی رۆژنامەنووس و چاالكێكی مافەكانی‬ ‫ژن��ان‪ ،‬سەبارەت بەهۆكاری بەكارهێنانی كچان و ژنان‬ ‫لە سواڵكردندا بە كەپر‪-‬ی وت‪ :‬وەك ئەوەی بەبیرمدا‬ ‫هاتووەو بینیومانە سەرەتاترین هۆكاری پشت بەكارهێنانی‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪34‬‬ ‫ژنان و كچان لە سواڵكردندا ئەو جیاكارییە‬ ‫رەگەزییەیە كە لە خێزاندا منداڵی پێگەورە‬ ‫دەكرێت و شكاندنەوەو تووشی شەرمكردنی‬ ‫كچ كە رەگەزی نەخوازراوە‪ ،‬تا دەگاتە گەورە‬ ‫بوون شەرم و خۆ بەكەم زانین‪ ،‬ئەمەش وای‬ ‫لێدەكات كە زۆرشت قبوڵ بكات‪.‬‬ ‫نیان لەدرێژەی قسەكانیدا ئاماژەی بەوەكرد‬ ‫هەندێك حاڵەتی تری خێزانی هەیە كە جاری‬ ‫واهەیە پێچەوانەی بیركردنەوەیە لە بارودۆخ و‬ ‫كۆمەڵگە‪ .‬نیان دەڵێت‪ :‬وەك زانراوە هاندانی‬ ‫كچان یا ژنانە بۆ سوود بینین لە مێینە بوونیان‪،‬‬ ‫ئەمەش زۆرجار بەداخەوە زۆرتر ئەوانەن كە‬ ‫كەسی پلەیەكیان لە ژیاندا نەماوەو وەك زیادە‬ ‫لە خێزانی بەخێوكاردا دەبیندرێن‪.‬‬ ‫رۆڵی جەوهەریان پێنادرێت‬ ‫ش��ی�لان م��ح��ەم��ەد‪ ،‬چ��االك��ی كۆمەڵگەی‬ ‫م��ەدەن��ی و رۆژن��ام��ەن��ووس‪ ،‬س��ەب��ارەت بەم‬ ‫دیاردەیە بە كەپر‪-‬ی وت‪ :‬مرۆڤ كائینێكی پڕ‬ ‫كێشەیە‪ ،‬چونكە تموحی هەیە بۆ باشترو زیاتر‪،‬‬ ‫بەاڵم رەگەزی مێ پڕكێشەترە! چونكە بەشێك‬ ‫لەكێشەكانی خۆی خاوەندارێتی دەكات وەك‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫خانمە هونەرمەندی لوبنانی سیرین عەبدولنور‪ ،‬جگە لەكارە‬ ‫هونەرییەكەی دەیەوێت كار بكات بۆ ئەوەی مافەكانی ژنان بچەسپێنێت و‬ ‫رێگە لە چەوساندنەوەیان بگرێت‪ .‬سیرین لەدوا دیمانەی خۆیدا سەبارەت‬ ‫بە كێشەكانی ژنان لەواڵتە عەرەبییەكان ئەوەی راگەیاندووە كە ژنانی ئێمە‬ ‫لەالیەن پیاوانەوە رووبەڕووی توندوتیژی دەبنەوەو پیاوانیش هەموو لە‬ ‫یەكدەچن!‬

‫مرۆڤ و بەشێكی تریشی رەگەزی نێر بەدرێژایی‬ ‫مێژووی خواستی دەسەاڵتخوازی و هێشتنەوەی‬ ‫هەژموونیان بەرامبەر رەگەزی مێ دروستیان‬ ‫كردووە‪ ،‬بۆیە كێشەكانی رەگەزی مێ لەهەر‬ ‫شوێنێكی دنیا بێت لە جەوهەردا لەیەك دەچن‪،‬‬ ‫بەاڵم لە شكڵ و فۆرمدا جیاوازن! بۆ نموونە‬ ‫لە دابەشكردنی وەزیفە كۆمەاڵیەتییەكانشدا‪،‬‬ ‫كالسیكانە جارێكی ت��ر ئەركێكی زۆری��ان‬ ‫بەردەكەوێ و ماف و ئیمتیازێكی زۆر كەم‪،‬‬ ‫بە لەبەرچاوگرتنی ئ��ەوەی كە رۆڵیان كەمە‬ ‫لەسەرۆكایەتی ك��ردن و دەرك��ردن��ی هەر‬ ‫بڕیارێكی پەیوەست بەچارەنووسی خێزان‪،‬‬ ‫بەاڵم لە ئەستۆگرتن و بەخێوكردنی منداڵ و‬ ‫پەككەوتەكانی ناو خێزاندا دەكرێنە بەرپرس‪،‬‬ ‫واتە جارێكی تر دەكرێنەوە خاوەن ئەرك و‬ ‫پەراوێزخراو بۆ دەركردنی بڕیارو زۆر شتی تر‪.‬‬ ‫شیالن ئەوەشی وت‪ :‬بەداخەوە رەگەزی‬ ‫مێ لەڕۆڵبینینی بواری ئابووری و داهاتیشدا‬ ‫ون��ن و خاوەنی گیرفانێكی بەتاڵن‪ ،‬زیاتر‬ ‫چاویان لەدەستی نێرەكانی ت��رەو لەبازاڕی‬ ‫كاردا كارە پەراوێزو كەم كرێكانیان پێدەدرێ‬ ‫و بێبەش دەكرێن ل��ەوەی كە ئەمان خاوەن‬

‫كار بن‪ ،‬یان رێكخەری كاربن‪ ،‬لە سیاسەتدا‬ ‫پاشكۆو گوێڕایەڵن! بۆیە پیشەی سواڵكردن‬ ‫هەر لەو چوارچێوەی رۆڵبینینی كۆمەاڵیەتی و‬ ‫ئابووری و بازاڕی كاردایە كە وەك سەرۆكی‬ ‫خێزان (دەس���ەاڵت بەدەستی خ��ێ��زان)و یان‬ ‫(خاوەنی كارو دەستی كار) لە بازاڕی كاردا‪،‬‬ ‫دەرفەتیان پێ نادرێ و جارێكی تر لوتكەی‬ ‫رۆڵبینین و سەرۆكایەتیكردن و بڕیار بەدەستی‬ ‫و خ��اوەن��دارێ��ت��ی ب��ۆ رەگ���ەزی س��ەردەس��ت‬ ‫پاوان دەكرێ و كە لە دەرەنجامدا ژیانێكی‬ ‫شەرەفمەندانە لە (رواڵەتدا) بۆ رەگەزی (نێر)‬ ‫فەراهەم دەكات و ئەمانیش واتە رەگەزی مێ‬ ‫دەخاتە ژێر هێڵی هەژاری و سەرشەقامەكان و‬ ‫رادەی ماقوڵیان بۆ ژیانكردن پێنابەخشێ‪.‬‬ ‫مەبەستی ش��ی�لان ل���ەڕواڵ���ەت ئ��ەوەی��ە‬ ‫كە شەرەفمەندی لە ناواخن و جەوهەری‬ ‫م��رۆڤ��ەك��ان��دا دەب��ی��ن��ی ك��ە م��ەی��ل��ی ب��ۆالی‬ ‫دادپەروەری و یەكسانی بێ لە ئەرك و ماف‬ ‫و هەلی یەكسانی بەشداریكردن و رۆڵبینین‬ ‫و دابەشكردنی داهات و سەروەت و سامانی‬ ‫سروشتی و نەتەوەیی ن��ەك پاوانخوازی و‬ ‫ژێردەستەكردنی رەگەزی بەرامبەر‪.‬‬

‫‪35‬‬

‫ماریا هەورامی‪:‬‬ ‫پەلەكردن لە هونەری گۆرانی وتندا باش نییە‬ ‫ئایەن‬ ‫ماریا كەمال‪ ،‬تائێستا چەندین گۆرانی گۆرانیبێژانی دەركەوتوو ناوداری هەورامانی وتۆتەوە وەكو محەمەد‬ ‫ئیبراهیم عەبدول و عوسمان كێمنەیی‪ ..‬ماریا‪ ،‬لە قۆناغی چوارەمی پەیمانگای هونەرە جوانەكانی سلێمانییە‬ ‫بەشی مۆسیقا‪ ،‬لە سەرەتاوە هەستی بەوە كردووە كە بەهرەی گۆرانی وتنی تێدایەو زۆركەسیش لەو كەسانەی‬ ‫سەرقاڵن بە بواری هونەری گۆرانی وتنەوە ئەو بەهرەو دەنگخۆشییەیان لە ماریادا هەست پێكردووە‪ .‬هەربۆیە‬ ‫ماریاش لەسەر ئاوازو گۆرانی كوردی دەڵێت‪ :‬هونەرو ژیان تەواوكەری یەكترن و ژیان بەب ‌ێ هونەر نابێ‌‪.‬‬ ‫ئەم هونەرمەندە خۆی دانبەوەدا دەنێت كە لەسەرەتای رێگاكەدایەو وای پێچاكە هەم وەكو كچە‬ ‫هەورامییەك و هەم وەكو هونەرمەندێكی هەورامی بناسرێت‪ .‬ماریا‪ ،‬ئەوەشی بە «كەپر» وت‪ :‬لە هەوراماندا‬ ‫زۆر كچی دەنگخۆش هەیە‪ ،‬بەاڵم بۆ تائێستا نەیانتوانیوە دەربكەون و بێنە ناو بواری هونەری گۆرانی وتنەوە؟‬ ‫بەڕای من كەسوكارو خێزانەكانیان رێگرن‪.‬‬ ‫ئەوەی زیاتر بووەتە مایەی دڵخۆشی ماریا خێزانەكەیەتی كە هەر هەموویان هاندەری بوون بۆ ئەوەی‬ ‫گۆرانی بڵێت‪ .‬یەكێك لەو خاسیەتە جوانەی ماریا خاكێتییەتی و پێشیوایە بواری هونەری گۆرانی وتن بوارێكە‬ ‫پێویستی بە قوڵبوونەوەو پەلەنەكردن هەیە‪ ،‬بەڕای ئەو‪ ،‬چونكە زۆربەی خەڵك گوێیان لێ دەبێت!‬ ‫بۆچی ماریا‪ ،‬تەنها السایی كۆمەڵێك هونەرمەندی گەورە دەكاتەوەو تائێستا هەوڵی نەداوە بەرهەمی‬ ‫تایبەت بەخۆی هەبێت؟ دەڵێت‪ :‬بەڵێ‌ من تا ئێستا گۆرانی ئەو هونەرمەندە گەورانەم وتۆتەوە وەكو ئاماژەم‬ ‫پێدا من تازە لەم بوارەدا دەركەوتووم و كار دەكەم بۆیە هیچ پەلە ناكەم بۆ بەرهەمی خۆم‪ ،‬چونكە‬ ‫بەبۆچوونی من پەلە كردن لە هەموو ئیشێكدا بەتایبەت گۆرانی وتن هچ باش نییە‪ ،‬بۆیە لە داهاتوودا‬ ‫هەوڵمداوە كاری تایبەت بە خۆمم هەبێت و ببمە خاوەنی بەرهەمی خۆم ‪.‬‬ ‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪36‬‬

‫ئامادەكردنی‪ :‬ئەیاد بەرزان‬

‫كۆنگرەی (‪ )Apple‬بەرهەم و‬ ‫گۆڕانكارییەكانی‬ ‫دوای چــاوەڕوانییەكی زۆری بەكارهێنەران و هەوادارانی كۆمپانیای (ئەپڵ) كە بڕیار بوو لە‬ ‫كۆنگرەی رەسمی سااڵنەی خۆیدا بەرهەمە نوێكانی پیشانی بەكارهێنەران و هەوادارانی كۆمپانیاكەیان‬ ‫بدات‪ .‬كۆنگرەكە لەڕۆژی (‪)2013\9\10‬وە بەسترا‪.‬‬ ‫لەكۆبوونەوەكەدا دوو ئامێری نوێی بەناوەكانی (‪ )Iphone 5c‬هەروەها (‪ )Iphone 5s‬خستە‬ ‫بەرچاوی بەكارهێنەران‪ ،‬لە سمارت فۆنی یەكەمدا گرنگی درابوو بە گونجاندی كوالێتی و نرخ‪،‬‬ ‫كۆمپانیاكە ئەوەشی بیرخستنەوە كە سمارت فۆنی (‪ )Iphone 5c‬بەتایبەت بۆ چینی هەژاران و‬ ‫كەمدەرامەتان دروستكراوە بۆ ئەوەی زۆرترین كەس سوودمەندببن‪ ،‬تایبەتمەندی سمارت فۆنی چینی‬ ‫هەژاران هەمان تایبەتمەندی ئێستای (‪)iphone 5‬ی دەبێت و جگە لە كەڤەری دەرەوەی كە لە‬ ‫پالستیكی مەتاتی دروستكراوە‪ ،‬ئەوەی زۆرینە چاوەڕێیان دەكرد بریتی بوو لە سمارت فۆنی دووەم‬ ‫كە بە (‪ )Iphone 5s‬ناودەبرێت‪ ،‬چونكە زۆربەی سەرچاوەكان پێیانوابوو ئەم سمارت فۆنە دەبێتە‬ ‫باشترین سمارت فۆنی كۆمپانیای ئەپڵ لە سەرەتای دروستبوونیەوە تا ئەمڕۆی دنیای سمارت فۆن و‬ ‫تەكنۆلۆژی‪.‬‬ ‫یەكێكیتر لەو خاڵە گرنگ و مێژوویانەی كە كۆمپانیای ئەپڵ هێنایە دنیای تەكنۆلۆژییەوە بریتی‬ ‫بوو لە كارپێكردنی سیستمی (‪ )Finger print‬واتە‪(:‬پشكنینی پەنجە) لەسەر سمارت فۆنەكان كە‬ ‫تاكو ئێستا ئەو بیرۆكەیە لەالیەن هیچ كۆمپانیایەكەوە پەرەی پێنەدراوە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی جێی سەرنجە‬ ‫كۆمپانیای ئەپڵ توانی بەماوەیەكی كەم ئەو خزمەتگوزارییە لەسەر سمارت فۆنە تازەكەی جێگیر بكات‪ .‬ئێستا بەكارهێنەران دەتوانن لەڕێگەی پشكنینی‬ ‫پەنجەكانیانەوە سمارت فۆنەكانیان بكەنەوە ئەمەش باشترین جۆری پارێزگارییە لە داتاو زانیارییەكان‪ )Iphone 5s( ،‬بەم تایبەتمەندیانە دەناسرێتەوە‪،‬‬ ‫پڕۆسیسەرەكەی لە جۆری (‪ )A7‬جۆرێكی نوێیە لە پڕۆسیسەر تایبەت بۆ ئەم سمارت فۆنە دروستكراوە دووهێندەی بەرهەمەكانی پێشووی كۆمپانیا‬ ‫خێراترە‪ ،‬كارتی شاشەكەی كە بریتییە لە جۆری (‪ )M7‬بە هەمانشێوەی نوێوە‪ ،‬كامێراكەی (‪ )8‬مێگا پێكسڵەو هەروەها (‪ )1.5‬ئەلترا پێكسڵ یارمەتی‬ ‫كوالێتی وێنەكە دەدات‪ ،‬خاوەنی دوو فالشی جۆری (‪)LED‬ە‪ ،‬میمۆری ناوەكی بەسێ قۆناغ تێدەپەڕێت (‪ )64( )32( )16‬سیستمی كارپێكردنی بریتییە‬ ‫لە (‪ )IOS 7‬ئەم سیستمەش بە هەمانشێوە نوێیەو گونجاوترینە بۆ سمارت فۆنەكە‪ ،‬سمارت فۆنەكان بە چەند قۆناغێك تا وەكو مانگی (‪)12‬ی ئەمساڵ‬ ‫بە هەموو واڵتانی جیهاندا باڵودەبێتەوە كۆمپانیای ئەپڵ چاوەڕوانی زۆرترین كڕیار دەكات بۆ بەرهەمە نوێكانی‪.‬‬

‫كیبۆردی لەیزەری )‪(Magic Cube‬‬ ‫زۆربەمان بیرمان كردۆتەوە چۆن دەتواندرێت سوود لە‬ ‫تیشكی لەیزەری ببیندرێت لەبواری تەكنۆلۆژیادا لەكاتێكدا‬ ‫تەنها تیشكێكەو هەڵگری هیچ داتایەك نییە‪ ،‬بەاڵم كۆمپانیای‬ ‫(‪ )Celluon‬ئ��ەو بیرۆكەیەی ك��ردە ب��واری پراكتیكی و‬ ‫بەرهەمێكی ناوازەی خستەبەرچاو بەكارهێنەران‪ ،‬كیبۆردی‬ ‫(‪ )Magic cube‬تاكە كیبۆردی جیهانییە كە توانیویەتی‬ ‫لەڕێگەی تیشكی لەیزەرەوە داتاكان بگۆڕێت بۆ زمانی‬ ‫كۆمپیوتەرو داخڵیان بكات‪.‬‬ ‫كیبۆردەكە بەشێوەیەكی ستوونی دادەنرێت و لەدوای‬ ‫داگیرسانی بەشێوەی تیشك كیبۆردێكی ئاسایی لە شوێنی‬ ‫تایبەت بە دەرچوونی تیشكەكەوە دێتەدەرەوەو بەكارهێنەر‬ ‫دەتوانێت بەكاری بێنێت‪ ،‬تایبەتمەندییەكی تری ئەم كیبۆردە‬ ‫توانای خۆناساندنی بەزۆربەی تابلێت و سمارت فۆنەكانەوە‬ ‫هەیە دیارترینیان (‪)Ipad‬ە‪ ،‬نرخی ئەم كیبۆردە (‪ )50‬دۆالری‬ ‫ئەمریكییە‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪37‬‬ ‫لە نێوان كامێراو مۆبایلدا!‬ ‫كۆمپانیای بەناوبانگی سامسۆنگ‪ ،‬خاوەنی سمارت فۆنی (‪)Galaxy‬‬ ‫كە یەكێكە لە بەرهەمە سەركەوتووەكانی كۆمپانیاكەو هەتا ئێستاش‬ ‫ركابەری سەرسەختی كۆمپانیاكانی ترە! لە هەنگاوێكی نوێیدا سمارت‬ ‫فۆنێكی تری لە جۆری گاالكسی بەرهەمهێنا بەناوی (‪Samsung‬‬ ‫‪ )Galaxy S4 zoom‬دەتوانین بڵێین كۆمپانیای سامسۆنگ لەم بەرهەمە‬ ‫نوێیەییدا دوو ئامێری جیاوازی كۆكردۆتەوەو بەشێوەیەكی گونجاو‬ ‫دیزاینی بۆ كردوون‪ .‬دوو ئامێرەكەش بریتین لە كامێراو مۆبایل‪،‬‬ ‫ئەم بیرۆكەیەی كۆمپانیای سامسۆنگ پاش دەرچوونی چەند ڤێرژنێكی‬ ‫جیاواز دێت لە سمارت فۆنی (‪ )Samsung Galaxy S4‬كە هەریەكەیان‬ ‫تایبەتمەندی لەوەی پێش خۆی زیاتر بوو پاشگری جیاواز بۆ ناوەكانیان‬ ‫زیاد بوو بوو وەك (‪ )Advance‬هەروەها (‪.)Cinema‬‬ ‫هەربۆیە لەم ڤێرژنە تازەیەییدا گرنگی زۆری دابوو بە كامێراكەی‬ ‫و بەتایبەت بۆ وێنەگرتنی شوێنە دوورەك��ان لە بەكارهێنەرەوە‬ ‫دروستكراوە‪ ،‬شێوازی ئەم سمارت فۆنە لە بەشی پێشەوەی هەمان‬ ‫دیزاین و قەبارەی (‪ )Galaxy S4‬هەیەو لەبەشی پشتەوەش هەمان‬ ‫دیزاینی (‪ )Galaxy Camera‬هەیە‪ ،‬تایبەتمەندییەكانی بریتین لە‬ ‫هەبوونی شاشەیەكی پیشاندان لە جۆری (‪ )Super amoled‬بە قەبارەی‬ ‫(‪ )4.3‬ئینج‪ ،‬میمۆری ناوەكی (‪ )8‬گێگا بایتەو دەرچەی میمۆری دەرەكیشی هەیە تا قەبارەی (‪ )64‬گێگابایت‪ ،‬كامێراكەی بەكوالێتی (‪ )16‬گێگا پێكسڵ وێنە‬ ‫دەگرێت و ڤیدۆ تۆمار دەكات و توانای نزیككردنەوەی (‪ )10‬جارە بەبێ‌ تێكچوونی كوالێتی وێنەكە‪ ،‬خاوەنی هەریەك لە خزمەتگوزارییەكانی (‪Bluetooth‬‬ ‫‪),Wifi, NFC‬ە‪ ،‬پرۆسیسەرەكەی بەخێرایی (‪ )1.5‬گێگا هێرتز ئەپلیكەیشنەكان بەگەڕ دەخات‪ ،‬هەروەها قەبارەی رامەكەیشی (‪ )1.5‬گێگا بایتە‪ ،‬سیستمی‬ ‫كارپێكەری ئەم سمارت فۆنە بریتییە لە (‪ .)android Jellybean 4.2.2‬بەكارهێنەران پێیانوایە ئەم بەرهەمە پێگەیەكی باشی دەبێت بۆ گەشتیاران‪.‬‬

‫سەرەتای كۆتایی هاتنی (‪)Mouse‬‬ ‫هەمــووان دەزانین كە ئامێری (‪ )Mouse‬لە كۆمپیوتەرەكاندا چ رۆڵێكی گرنگ دەبینێت‪ ،‬ئەویش كۆنتڕۆڵكردنی شاشەی كۆمپیوتەرەكەو كرتە كردن‬ ‫لەسەر هاوپێچ و پڕۆگرامەكان‪ ،‬لەسەرەتای پێشكەوتنی ئامێری كۆمپیوتەرەوە ماوس وەك بەشێكی سەرەكی ئەژمار كراوەو پەرەی پێدراوەو چەند‬ ‫قۆناغێكی بڕیوە تا ئەمڕۆ‪ .‬چەندەها جۆر لە ماوس دروستكراوە لەوانە (‪ )PS2 Mouse‬وە (‪ )USB Mouse‬وە (‪ )Wireless mouse‬كە ئەم جۆرەیان‬ ‫باشترینەو بەزۆری كاری پێدەكرێت‪ ،‬بەاڵم پێشكەوتنی دنیای تەكنۆلۆژی كارێكی وایكردووە كە ئەم بەشە سەرەكییەی كۆمپیوتەرەكان بەرەونەمان بڕوات‬ ‫و كاری پێنەكرێت وەك سیستمی تەچ كە دەتواندرێت بەلێدانی دەست شاشەكە كۆنتڕۆڵ بكرێت‪ ،‬ئەم سیستمە تا رادەیەك كاریگەری هەبووە لە كز‬ ‫بوونی فرۆشی ماوس و گرنگی پێ نەدانی‪ ،‬بەاڵم ئەوەی جێی سەرنجە كە گەورە كۆمپانیای جیهانی (‪ )HP‬لە تازەترین بەرهەمیدا تەكنۆلۆژیایەكی نوێی‬ ‫بەناوی (‪ )Leap Motion‬بەكارهێناوە كە جێگرەوەی هەردوو خزمەتگوزاری (ماوس و تەچ)ە‪ ،‬ئەمەش یەكەم الپتۆپ دەبێت لە جیهاندا كە ئەم سیستمە‬ ‫نوێیەی تێدا بەكارهاتبێت‪ ،‬سیستمی (‪)Leap Motion‬‬ ‫واتە‪ :‬بازدانی جووڵە‪ ،‬مەبەست لەم وشەیە بریتییە لە‬ ‫چۆنیەتی كاركردنی سیستمەكە واتە بەكارهێنەر دەتوانێت‬ ‫لەڕێگەی جواڵندنی دەستیەوە بەرامبەر شاشەی الپتۆپەكە‬ ‫كۆنتڕۆڵی ئاڕاستەی سیستمی كارپێكردن بكات و هەموو‬ ‫كارەكان جێبەجێ بكات ئەمە جگە لەوەی كە الپتۆپە‬ ‫تازەكەی كۆمپانیای (‪ )HP‬خاوەنی كوالێتییەكی بەرزە‬ ‫لەڕووی پڕۆسیسەرو رام و خێرایی‪ ،‬پێشبینی دەكرێت‬ ‫كۆمپانیای ناوبراو زیاتر گرنگی بەم بابەتە بداو بیكاتە‬ ‫داهاتووی كۆمپیوتەرو الپتۆپەكانی بۆ ئەوەی بەكارهێنەر‬ ‫بەشێوەیەكی ئاسان بتوانێت مامەڵە لەگەڵ ئامێرەكەیدا‬ ‫بكات‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪38‬‬

‫ئەسێترەی گۆرانی لوبنانی هەیفا وەهبی‪ ،‬وێنەیەكی خۆی لەتۆڕی‬ ‫كۆمەاڵیەتی تویتەر باڵودەكاتەوە كە ستایلێكی نوێی جلوبەرگیەتی‪ .‬لەم‬ ‫ستایلەدا هەیفا بە كراسێكی رەش و نیوە رووت لە پشتیەوە مارێك ئااڵوە‪.‬‬ ‫ئەم وێنەیە دەنگدانەوەیەكی زۆری هەبوو و الیك زۆر بۆ ئەم ستایلەی‬ ‫هاتووەو ئەوەش وایكردووە هەیفا وێنەی تر باڵوبكاتەوە بۆ هەوادارانی‪.‬‬

‫دەنگە‬ ‫گەنجەكانی‬ ‫ئەدەب و هونەر‪..‬‬ ‫كوڕی پایز‪ ،‬بۆ كەپر‪:‬‬ ‫ئافرەت گوڵەو دەستی لێ نادەم‪،‬‬ ‫تەنها لە دوور بۆنی دەكەم‬ ‫كوڕی پایز‪ ،‬نازناوی رێبوار شێروانی‪-‬ە‪ ،‬رێبوار شێروانی شاعیرێكی‬ ‫گەنجەو لە شاری هەولێر نیشتەجێیەو خاوەنی بەرهەم و كلیپ و دیوانی‬ ‫شیعرییە‪ .‬لە دیمانەیەكی تایبەتدا كە «كەپر» لەگەڵیدا سازیداوە‪ ،‬تیشك‬ ‫دەخاتەسەر نوێترین بەرهەمی بەناوی «كلیپی برادەر»و هاوكات رەخنەش‬ ‫لە حكومەت دەگرێ بەهۆی هاوكاری نەكردنی لە بەرهەمە هونەرییەكانیدا‪.‬‬ ‫لەم دیمانەیەدا شێروانی‪ ،‬باس لە هۆكاری نازناوەكەی دەكات‪،‬‬ ‫هەروەها ئاماژە بەوە دەكات كە سەرجەم كارەكانی لەسەر ئەستۆی‬ ‫خۆی بووە‪ ،‬شێروانی هەر لەدرێژەی دیمانەكەیدا لەگەڵ «كەپر» ئەوە‬ ‫دەخاتەڕوو كە شیعرەكانی لەالیەن هەندێك گۆرانیبێژی بەتواناوە كراوەتە‬ ‫گۆرانی و پڕۆژەی تریشی بۆ گەنجان دەبێت‪.‬‬ ‫سازدانی‪ :‬زامدار ئەحمەد‪ -‬هەولێر‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫لەسەر داوای ژمارەیەكی زۆر لە هەوادارانی‪ ،‬وائیل كفوری‪ ،‬هونەرمەندی‬ ‫ناوداری لوبنانی‪ ،‬سەردانی ویالیەتەیەكگرتووەكانی ئەمریكا دەكات و لەوێ‬ ‫لە ویالیەتی نیوجرسی و نیویۆرك ئاهەنگی جەماوەری بۆ رەوەندی عەرەبی‬ ‫ئەو ویالیەتانەو ئەمریكا ساز دەكات‪ .‬كفوری لە لێدوانێكی تایبەتدا ئەوەی‬ ‫راگەیاندووە كە ئەم سەردانە هونەرییەی چەند رۆژێك دەخایەنێت و دوای‬ ‫چەند هەفتەیەك دەگەڕێتەوە بەیروت بۆ تەواوكردنی كاری سیدییە نوێیەكەی‪.‬‬

‫‪39‬‬

‫* دەمانەوێ كەمێ خۆت بە خوێنەران بناسێنی؟‬ ‫ من رێبوار شێروانی كە نازناوەكەم «كوڕی پایز»ە‪ ،‬لەدایكبووی‬‫شاری هەولێرم‪ ،‬دەرچووی كولێژم‪ ،‬لە ئێستاشدا فەرمانبەری حكومەتم‪،‬‬ ‫ماوەی چەند ساڵێكە سەرقاڵی نووسینی شیعرم‪.‬‬ ‫* نازناوی «كوری پایز» بۆ؟‬ ‫ ناوەڕۆكی شیعرەكانم زۆرب��ەی سیفەتی وەرزی پایزی تێدایەو‬‫وەرینی گەاڵكانی دارێك لە پایز‪ ،‬لە وەرینی ئەشكی چاوم و وەرینی‬ ‫ساڵەكانی تەمەنم دەچێ‪.‬‬ ‫* چی وایلێكردی شیعر بنووسی و بێیتە نێو دونیای شیعر نووسینەوە؟‬ ‫ شت گەلێكی زۆر هۆكاربوون‪ ،‬بۆ نموونە گریانی برسییەتی و‬‫گریانی بێ كەسی منداڵێك‪ ،‬تاوانەكانم بەرانبەر خودا‪ ،‬ناهەقی و نا‬ ‫دادپ��ەروەری لە واڵتەكەم‪ ،‬زۆرجاریش نیگایەكی پڕ لەعەشقی چاوی‬ ‫كچێك‪ ،‬بەاڵم هۆكاری سەرەكی دووری ئازیزێكم بوو‪.‬‬ ‫* لەكەیەوە ئاوێزانی دونیای شیعر بوویت؟‬ ‫ زیاتر لە دەساڵە دەنووسم و بەردەوامم لە گەیاندنی ئەو پەیامانەی‬‫كە ناگەن بەشوێنی خۆیان‪ ،‬دەربڕینی موعاناتی گەنجانی واڵتەكەم‪.‬‬ ‫* بەشیعر گوزارشتت لەزۆر حاڵەتی ناخۆش كردووە‪ ،‬شیعر الی‬ ‫«كوڕی پایز» چەندە فراوانە؟‬ ‫ بەڕای من شیعر ئەوەندە بچوك نییە تەنها لەیەك گۆشەوە سەیری‬‫بكەین‪ ،‬بەڵكو شیعر ژیانە واتە پێویستە بۆ هەموو بوارەكان و بۆ ژیان‪،‬‬ ‫ناكرێ شیعرمان هەبێ‪ ،‬تەنها بۆ عەشق و چاوی رەگەزی بەرانبەرمان‪.‬‬ ‫* شیروانی‪ ،‬دەیەوێ لەڕێی شیعرەوە داوای چی بكات؟‬ ‫ دەمەوێ بڵێم بەسە ناهەقی لە واڵتەكەم‪ ،‬بەسە فرمێسكی منداڵێكی‬‫بێ نەوا‪ ،‬بەسە خیانەت و بی وەفایی‪ ،‬دەمەوێ بڵێم ژیان جوانە بە‬ ‫هەموو ماناكانییەوە‪.‬‬ ‫* وەك شاعیرێك تا چەند حكومەت هاوكارت بووە بۆ لە چاپدانی‬ ‫شیعرەكانت؟‬ ‫ تائێستا یەك دینار سوودمەند نەبووم‪ ،‬لەو وەزارەت��ەی كە پێی‬‫دەڵێن رۆشنبیری كە بەرهەمی نووسەران چاپ دەكات‪ ،‬ئەوەی كردوومە‬ ‫بە ئەرك و ماندوبوونی خۆم بووە‪ ،‬ئێوە دەزانن لەواڵتی ئێمە واسیتەت‬ ‫نەبێ دەبێ ژیان لە تارماییدا بەسەربەری‪.‬‬ ‫* ئەی سەنتەرو رێكخراوەكان یارمەتیان داوی؟‬ ‫ بەڵێ‪ ،‬بەخۆشحاڵییەوە ناوەندی رۆشنبیری گواڵن‪ ،‬بەهاوكاری‬‫رادیۆی پێشكەوتن و كاك ئومێد خوشناو و زانست سەلیم‪ ،‬هەڵسان‬ ‫بە تۆماركردنی سیدییەكی شیعری بە دەنگی خۆم‪ ،‬بەناوی «هەناسەی‬ ‫پایز» هاوكات كۆمپانیای ستایل كە خاوەنەكەی كاك دالوەر‪-‬ە‪ ،‬هەڵسا‬ ‫بە ئەنجامدانی كلیپێكی شیعری بەناوی (برادەر) هەموو ئەمانە جێگای‬ ‫رێزو سوپاسن‪.‬‬ ‫* كلیپی شیعری برادەر بۆ كێ بوو؟‬ ‫ بۆ ئەو كەسە بوو كە بۆ من وەك برادەر بوو‪ ،‬بەاڵم ئێستا لە‬‫من دوورە‪.‬‬ ‫* تا ئێستا شیعرت كراوە بە گۆرانی لەالیەن گۆرانیبێژانەوە؟‬ ‫ بەڵێ‪ ،‬لەالیەن هونەرمەند كاروان كامیل‪-‬ەوە شیعری «دەلێم گەڕێ»‬‫كراوە بەگۆرانی‪ ،‬هاوكات پڕۆژەی ترم لەبەردەستە لەگەڵ هونەرمەندان‪.‬‬ ‫* ئافرەت لە شیعرەكانتدا چی دەگەیەنێ؟‬ ‫ ئافرەت لە شیعرەكانمدا گوڵەو دەستی لێ نادەم تەنها لەدوور‬‫بۆنی دەكەم‪ ،‬چونكە دەستی لێبدەم دەژاكێ و هەڵدەوەرێ‪ ،‬ئافرەت‬ ‫جێگای رێزە‪.‬‬ ‫* پڕۆژەی نوێت بەدەستەوە هەیە؟‬ ‫ چاپكردنی كتێبێكە‪ ،‬بەاڵم جیاوازە لە كارەكانی رابردووم‪ ،‬جیاواز‬‫لە كتێبی شاعیرە گەنجەكانی ئێستا‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫شریهان‪ ،‬خانمە ئەكتەری میسری‪ ،‬ئێستا سەرقاڵی ئامادەكارییە بۆ‬ ‫ئەوەی لە درامایەكی نوێدا بەناوی «فرمێسكەكانی ساندرێال» بەشداری‬ ‫بكات‪ .‬دەرهێنەرو سیناریستی ئەو درامایە لەبەردەم كەناڵەكانی راگەیاندندا‬ ‫رایانگەیاندووە كە شریهان باشترین ئەكتەرە بۆ ئەوەی بتوانێت لەو درامایەدا‬ ‫سەركەوتوو بێت‪ .‬هەروەها ئەوەشیان وتووە كە هیچ گومانێكیان لەوە نییە‬ ‫كە باشترین ئەكتەرە بۆ ئەو جۆرە رۆاڵنەی كە لەم درامایەدا پێیدراوە‪.‬‬

‫‪40‬‬

‫فرۆید نەبوو شاعیران بوون‬ ‫سیگموند فرۆید (‪ ،)1938-1856‬ئەو كەسەیە كە وەك مانگەشەو‬ ‫پێویست بە ئاماژە پێكردن ناكات‪ ،‬ئەو لەنێو ((مۆتەكەی گرێی دەروونی‬ ‫ئودیب)) و (شیكاری خەونە بزڕكاوەكان))ی ئەو دیوی هەستەوە سەری‬ ‫دەرهێنا‪ ،‬فەرمایشتەكەی ((سوقراتی)) پیادەكردو مرۆڤی بەخودی مرۆڤ‬ ‫ناسان‪ .‬بەزەبری تیورە سێكسییەكانی شۆڕشێكی ئەبستمی (مەعریفی)‬ ‫بەرپاكرد بەدیدەگای میتۆدێكی زانستی سایكۆلۆژیانەوە قاوی لەخولیاو‬ ‫حەزی چەپێنراوی كەسایەتییە بلیمەتەكانی دونیا كرد‪.‬‬ ‫لەوێنەی لیونارد داڤینشی و مۆنالیزاكەی و‪ ..‬فرۆید بلیمەت ئاسا‬ ‫دەرە بەدەرەو شیوو بەشیوی دەروونی مرۆڤ كێوماڵ دەكات‪ ،‬هەواڵ و‬ ‫باسی چۆنیەتی پەیوەندی و كێشمەكێشی نێوان (ئەو ‪ )id -‬و (من ‪Ego -‬‬ ‫) و (بان من – ‪)super ego‬مان بۆ دەگێڕێتەوە‪ ،‬لەو دیوی هەست و‬ ‫هۆشەوە ((نەست و بێ ئاگاییی مرۆڤ ئەدۆزێتەوە‪ ،‬بێ شك دۆزینەوەی‬ ‫(نەست) لەالیەن فرۆیدەوە هەر خەیلێ گرنگترە لە دۆزینەوەی كیشوەری‬ ‫ئەمریكای باشوورو باكوور كە لەالیەن (كریستۆڤەر كۆڵۆمبس ‪)1492-‬‬ ‫چان كابو‪ ،‬لە ساڵی (‪1499‬ز) دۆزران��ەوە‪ .‬ئاشكرایە گەمیەكەی سانتیا‬ ‫ماریای كۆلۆمبۆس و گەمیەكەی چان كابۆ‪ ،‬مەبەستی كۆڵونیالیزمیان لەگەڵ‬ ‫خۆیاندا هەڵگرتبوو‪ ،‬وەلێ دۆزینەوەی نەستی حەشاردراوی دەروونی‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬هەقیقەتی خوودی مرۆڤی بەمرۆڤ ناساند‪ ،‬بەهەزاران دەردەداری‬ ‫دەروونی و نیروسی لەڕێگای زانینی حاڵەتی نەستیانەوە چارەسەركرد‪...‬‬ ‫س���ەرەڕای ئ��ەو ه��ەم��وو م��ان��دووب��وون��ە‪ ،‬گ��ەورەی��ی ف��رۆی��د لەو‬ ‫راستگۆیەتیەدایە كە خۆی بەخاوەنی ئەو دۆزینەوەیە نازانێت‪ ،‬شەرەفی‬ ‫دۆزینەوەی (نەست) بۆ شاعیران دەگێڕێتەوە‪ !...‬لە ئاهەنگی حەفتا ساڵەی‬ ‫تەمەنیدا قوتابییەكانی مەدالیایەك پێشكەش بە فرۆید دەكەن‪ ،‬لەسەر‬ ‫مەدالیاكە بەیتێك لە تراژیدیا بەناوبانگەكەی سوفوكلیس بەناوی ئودیب‬ ‫پادشایە‪ ،‬هەڵكەندرابوو كە نووسرابوو (ئەوەی مەتەڵە بەناوبانگەكەی‬ ‫هەڵهێنا بەتواناترین پیاوە‪ )..‬كە مەبەستی سوفوكلیس (ئۆدیبە)و لەگەڵ ئەو‬ ‫بەیتە شیعرەدا وێنەی ئۆدیب‪ ،‬نەقشكرابوو لەو ساتەوەختەدا كە وەرامی‬ ‫مەتەڵەكەی (ئەبی هەوڵ) ئەداتەوە‪ ..‬كاتێك قوتابییەكان مەدالییەكە‬ ‫بەگەردنی فرۆیدا هەڵدەواسن‪ ،‬یەكێك لە قوتابییەكان هاوار دەكات‬ ‫و ئەڵێت‪ :‬بژی فرۆید دۆزەرەوەی نەست‪ .‬وەلێ فرۆید نكوڵی دەكات‬ ‫لەوەی كە شەرەفی دۆزینەوە مافی ئەو بێت‪ ،‬هەر خێرا بەرپەرچی‬ ‫بانگهێشتوانەكە دەداتەوەو دەڵێت‪ :‬نا‪ ..‬نا من نیم‪ ..‬ئەوەی پەی بەنەستی‬ ‫مەردوم برد من نیم‪ .‬ئەوە شاعیران بوون شاعیران‪..‬‬ ‫گەر فرۆید تریفەی مانگەشەو بیت‪ ،‬رەنگ ئاماژەپێكردنی نەوێت‪،‬‬ ‫ئەوە شاعیر زایەڵەو ناڵەی تەقینەوەی گڕكانی ناخی مرۆڤێكی یاخییە‪..‬‬ ‫زایەڵەی ناخی ئەو مرۆڤە یاخیە بۆ سەدان ساڵ لە گۆشی زەمەندا‬ ‫دەن��گ��دەدات��ەوە‪ ..‬ئ��ەو گڕكانە لە چركەساتێكی چاوەڕواننەكراودا‬ ‫دەتەقێتەوە‪ ،‬ناخی شاعیر هەڵدەتەكێنێت و دەیخاتە دۆخێكی دەروونی‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫نیروس‪-‬ی شپرزەوە‪ ،‬كە وەك حاڵەتی پێغەمبەران! سروشت دەچێتە‬ ‫حزوریەوە‪ ،‬ئیلهامی پێدەبەخشێت‪ ،‬ئەفسانەكانی یۆنانی كۆن‪ ،‬دەیگێڕنەوە‬ ‫كە نۆ خواوەندەكەی شیعر ئیلهام بۆ سەر شاعیر دادەبەزێنن تا ملوانكە‬ ‫شیعر بهۆنێتەوە‪ ،‬ئەو ساتەوەختە شاعیر بەدەم تاو لەرزو مووچڕكەی‬ ‫ناخی شپرزەییەوە شێتانە حاڵ پەالماری خامەكەی ئەدات وشە بەوشە‬ ‫دێڕ بەدێڕ شیعرە بۆ هاتووەكەی دەنوسێتەوە‪ ،‬لەبەرخۆیەوە ئەیڵێتەوە‪...‬‬ ‫ئەیڵێتەوە‪ ،‬ئەترسێت نەوەك باڵندەكەی ئیلهام زۆر نەمێنێتەوەو هەڵفڕێت‬ ‫و ملوانكەكە لەگەڵ خۆیدا بباتەوە‪!..‬‬ ‫ئەو ساتە وەختەی كە شاعیر لەدۆخی نیروسیدایە (عەسابی) گەر‬ ‫(ئیلهام بەهانایەوە نەچێت‪ ،‬شاعیر نەتوانێت ئەندێشە چەپێندراوەكانی‬ ‫بدركێنێت‪ ،‬دوورنییە حاڵەتە (عەسابییەكە) نیروسییەكە شاعیر بەرەو دنیای‬ ‫شێتی نەبات‪ .‬لەبۆ لەدایكبوونی قەسیدەیەك دەبێت شاعیر بەژانێكی‬ ‫سەختدا تێپەڕێت‪ ،‬بەبێ حزووری ئیلهام مەحاڵە شاعیر بتوانێت دێڕێك‬ ‫لە شیعرمان بۆ بڵێت‪.‬‬ ‫شاعیری نابینای یۆنانی هومیروس‪ ،‬سەدەی حەوتی بەر لەزاین لەكاتی‬ ‫هۆنینەوەی سرودەكانی داستانی ئلیاد‪-‬دا‪ ،‬لە نۆ خواوەندەكەی شیعر‬ ‫دەپاڕایەوە‪ ،‬بەڵكو بە(ئیلهام) بەهرەمەندی بكەن‪ .‬شاعیری سۆفیگەری‬ ‫یۆنانی ئورفیوس‪ ،‬سەدەی پێنجی بەر لەزاینی لەالیەن خواوەندی ئەپەڵۆ‪-‬‬ ‫وە گیتارە ناوازەكەی بەدیاری بۆ دێت‪ .‬خواوەندەكانی شیعرو مۆزیكیش‬ ‫شەیدای بیستنی سیحری ئاوازی گیتارەكەی دەبن‪ .‬لەبۆ حورمەتی ئەو‬ ‫خواوەندە مەزنانە ئۆرفیوس ژێی گیتارەكەی لەحەوتەوە دەكات بەنۆ‪.‬‬ ‫شاعیری رۆمانتیكی ئینگلیز كولردچ (‪1834-1772‬ز) لەخەونێكیدا‬ ‫نزیكەی سێ سەد دێڕ شیعری بۆ دێت‪ ،‬سەبارەت بە قەسیدە بەناوبانگەكەی‬ ‫كۆبالخان (‪ ،)kubla-khan‬بەاڵم كە بەئاگا دێت تەنیا دە دێڕی دەكەوێتەوە‬ ‫بیر‪ .‬كولرودچ‪ ،‬لەڕێگای كۆبالخانەوە پێمان دەڵێت كە زۆركات لەخەوندا‬ ‫ئیلهام دێتە حزوور‪ ،‬سوڵتانی غەزەلی كوردی‪ ،‬حەزرەتی مەالی جزیری‬ ‫(‪1640-1567‬ز) لەخێڵخانەی عەشقی سەلما‪-‬وە ئیلهام دەچووە حزووری‪،‬‬ ‫بەتێزو پەیڤی سۆفیگەرییەوە ئەوەی ئەو دەیوت‪ ،‬وەك خۆی دەڵێت‪،‬‬ ‫نەكەس وتوویەتی‪ ،‬نەكەسیش دەتوانێت بیڵێت!‬ ‫هەرساتێك ئاگری عەشقی سەلما‪ ،‬لە دڵی مەالدا بڵێسەی بسەندایە‪،‬‬ ‫مەال پەنای بەكێلی گۆڕێك دەبرد سەری بەو كێلەوە دەناو گەردانەی‬ ‫شیعری بۆ گەردنی سەلما دەهۆنیەوە‪ ،‬كێلی گۆڕداخی دەسەند‪ .‬ژنێك‬ ‫لە نزیكەوە لەحاڵی مەال بەئاگابوو هەویرە شێالوەكەی بەگەرمی كێلەكە‬ ‫دەبرژان و بەنانی دەكرد! نزیكەی چوار سەد ساڵ لەمەوبەر كە رەنگە‬ ‫ئەوكاتە مەالی جزیری‪ ،‬مەالی مزگەوتی گوندی سەربال بووبێت لەدەڤەری‬ ‫دیاربكر‪ ،‬ئا لەو دەمەدا سوڵتانی غەزەلی كوردی‪ ،‬جاروبار لەپاڵ كێلی‬ ‫گۆڕێكدا شیعری غەزەلی بۆ مەعشوقەكەی دەووت‪ ،‬وەك ئەم پارچە‬ ‫غەزەلە‪:‬‬

‫خانمە گۆرانیبێژی لوبنانی ئەلیسا‪ ،‬ئێستا بەسەردانێكی تایبەتی و‬ ‫بە مەبەستی پشوودان لە دوورگەی كابری ئیتالیا‪-‬یە‪ .‬ئەلیسا كە لەسەر‬ ‫ماڵپەڕی تایبەتی خۆی لە تویتەر وێنەی گەشتەكەی خۆی بۆ ئەو دوورگەیە‬ ‫باڵوكردۆتەوەو ئاماژەی بەوەكردووە لە ئێستادا تەنها لەگەڵ ئاووهەوای ئەو‬ ‫شوێنەو دەریاو دیمەنە دڵفڕێنەكەیدا گوزەر دەكات و دەیەوێت پشوویەكی‬ ‫باش بدات و پاشان بگەڕێتەوە سەر كارە هونەرییەكانی‪.‬‬

‫گەر لەحزووری یاربم دەستم بەدەستی كەوێ‬ ‫لە ماچكردنی بەردە رەشەكەی كەعبە‬ ‫لەڕاوەستانی چیای عەرەفات‬ ‫لەالم باشترە‬ ‫گەر شەوێك لەگەڵ یار بكەوینە یەك‬ ‫ئەو شەوە‪ ،‬شەوی قەدرە‬ ‫من بەشەوی بەراتی نادەم‬ ‫هێندێ كەس بڕوایان وایە كە جزیری بەبیانوی عەشقی سەلما‪-‬‬ ‫وە ئەو غەزەلەی بۆ مەعشوقەكەی دیكەی وتبێت كە خودایە‪.‬‬ ‫ئاشكرایە هەمیشە سۆفیان لەڕێگای عەشقی ژنێكەوە‪ ،‬بەرەو‬ ‫عەشقێكی ئیالهی سەفەر دەكەن‪ ،‬سوڵتانی غەزەل نە بەعەشقی‬ ‫سەلما دەگات و نەژیانی هاوسەری بەخۆیەوە بینی‪ ،‬دوای حەفتاو‬ ‫سێ ساڵ تەمەن بەرەو دنیای جاویدانی سەفەر دەكات‪ ،‬ئەو عەشقە‬ ‫بۆ حزوری خودا دەباتەوە‪ .‬هاوزەمەنی مەالی جزیری محەمەد‬ ‫ناوێك لە گوندی تەیران‪-‬ی ناوچەی مۆكسی لە دەڤەری هەكاری‬ ‫كە بە فەقێ تەیران‪ ،‬ناوبانگی دەركردبوو‪ ،‬بڕوای وابوو كە عەشق‬ ‫سنوورەكانی زەمەن دەبەزێنێت و ال بۆ داب و نەریتی باوی‬ ‫كۆمەڵ ناكاتەوە‪ ،‬هەردەم عاشق كەسێكی یاخی و قەلەندەرە‪ .‬ئەو‬ ‫لەداستانە شیعرییەكەیدا بەناوی (شێخی سەنعان و تەرسا) باسی‬ ‫لە شێخێكی ئیرشاد دەكات تەمەن حەفتا ساڵ‪،‬‬ ‫خاوەن سەدان موریدو خانەقا‪ ،‬ئا ئەو شێخە‬ ‫خاوەن كەرامەتە كە لەئاوی شەو وەرعیدەكرد‬ ‫لەو تەمەنی پیرییەدا عەشقی كچۆڵەیەكی‬ ‫هەژدە ساڵی ئەرمەنی دەبێت‪ ،‬لەبۆ خاتری‬ ‫ئەو كچۆڵەیە شێخ پشت لەخانەقاو مریدانی‬ ‫دەك��ات‪ ،‬مێزەرو خەرقەی شێخایەتی فڕێ‬ ‫دەدات‪ ،‬زەنناری مەسیحی لەگەردن دەكات!‬ ‫بەخۆشیی چاوەكانی تەرسا‪ ،‬خۆی كەیل و‬ ‫مەستی شەراب و مەی دەكا‪ .‬فەقێ تەیران‪،‬‬ ‫بەدەردی عەشقە سنوورشكێنەكەی شێخەكەی‬ ‫سەنعان ئەمیش بۆخۆی سنوور دەشكێنێت‬ ‫لە میرو دیوانی میر یاخی دەبێت‪ ،‬بوێرانە‬ ‫دەنگی لێ بەرزدەكاتەوەو دەڵێت‪:‬‬ ‫ئەز ناچم دیوانێ میرا‬ ‫نابم شارووری كوچك و سرا‬ ‫با لەمن دەن بەكێردو خەنجەرا‪..‬‬ ‫بەدرێژایی زەمەن پێش هەموو مرۆڤێك‬ ‫شاعیران كەسانێكی عاشق و یاخی و ئازادی‬

‫‪41‬‬

‫خوازبوون‪ ..‬وەلێ داستانی عەشق و ئازادی شاعیران كۆتایی‬ ‫نایەت‪ ،‬نە عەشق دەگاتە پایان نە ئ��ازادی فەراهەم دێت وا‬ ‫بەئاسانی‪ ،‬بۆیە شاعیری رەسەن بەردەوام بوونەوەرێكی قەلەندەرو‬ ‫یاخییە‪ .‬لەدەیەی چوارەمی سەدەی بیستدا لەژێر برمیچێكی‬ ‫قامیش و دارەڕای دۆرنج و دوكەاڵویدا‪ ،‬لەژوورێكی تاریكی بێ‬ ‫پەنجەرەو پەردەدا سیخناخ بە جەستەی شیعری خوێناوی شەشی‬ ‫رەشی ئەیلول و قەڵەمی تووڕەو وشەی بوێر‪ ،‬ئا لەو ژوورەدا‪،‬‬ ‫بێكەس زادەیەك لە دایك دەبێت‪ .‬واقە واقی گریانی بێكەسی‬ ‫كۆرپەو پێكەنینی دایك و بابوو خوشكەكەی ئاوێتەی یەك دەبن و‬ ‫دەبێتە سیمفۆنییەك بۆ درێژەپێدانی رێبازی یاخی بوونی بێكەسی‬ ‫باوك‪ ،‬بۆیە ناوی شێركۆ‪-‬ی بۆ كۆرپەكەی هەڵبژارد‪ ،‬شێركۆی‬ ‫گەمە قورسەكانی ژیان‪ ،‬شێركۆی گۆڕەپانی نەبەردی ئازادی‪،‬‬ ‫نەوەك شێری جەنگەڵستان و ملشكاندنی گیاندارە الوازەكان‪.‬‬ ‫بێكەسی كۆرپە گەورەبوو‪ ،‬كەوتە سەرپێ‪ ،‬هێشتا منداڵ بوو خەتی‬ ‫نەدابوو‪ ،‬السار السار‪ ،‬كووچەو كۆاڵن چوخمەكانی شاری ئەدا‬ ‫بەپێوە‪ .‬بەشوێن شتێكدا دەگەڕا كە كەس نەیدەزانی‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫گەورە بوو خۆی و خورجێك لەوشەی بوێر سواری سەری ترس‬ ‫بوون و رێگای هات و نەهاتیان دایەبەر‪ .‬ئەوسا زانیمان ئەم‬ ‫بیكەس زادەیە خۆی و وشە بوێرەكانی لە شوێن نیشتمانێكی‬ ‫دڵپاك و جوانی بێ گوناهدا دەگەڕێن‪ ،‬ئەو‬ ‫لەو ساوە تاكو لەباوەشی نیشتماندا راكشا‪،‬‬ ‫نیشتمانێكی دەخواست پڕ لە عروسی و‬ ‫پەنجەرەو دەالقەی كراوە‪ ،‬تاكو مانگەشەو‬ ‫بتوانێت س��ەر بكێشێتە ن���اوەوەو تاریكی‬ ‫شەرم و درۆ راوبنێت‪ ،‬ئازایانە روومەت و‬ ‫لێوی یەك بەیەكی كیژانی نیشتمانی تێر تێر‬ ‫ماچبكات‪ ،‬پڕ بەئاكامی دڵی خۆیان لەگەڵ‬ ‫تریفەی ئەو مانگە شەوەدا گۆرانی بۆ عەشق‬ ‫و ئازادی بڵێن‪ .‬بەڵێ قوربان داستانەكە بەم‬ ‫تەورە رێدەكات‪ ،‬دوێنێ لە خاكی جزیرەو‬ ‫بۆتان‪ ،‬سوڵتانی غەزەلی كوردی عەشقەكەی بۆ‬ ‫ئاسمان دەباتەوە‪ ،‬وەلێ ئیمڕۆ لە كوردستانی‬ ‫باشوور سوڵتانی تۆفانی شیعرو وشەی تینوو‪،‬‬ ‫خۆی و عەشقەكەی لەباوەشی پاكیزەیەكدا‬ ‫رادەكشێن كە نیشتمانە‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪42‬‬

‫ئەصالە نەصری‪ ،‬هونەرمەندی ناوداری سوری‪ ،‬لە لێدوانێكی تایبەتی‬ ‫خۆیدا رایگەیاند‪ ،‬ئەمڕۆ گوێم لە گۆرانییەكی فەزل شاكر بوو‪ ،‬زۆر بێتاقەت‬ ‫و نیگەران بووم بەو گۆرانییە كە لەڕاستیدا بەدڵ ئەو گۆرانییە وتراوە‪.‬‬ ‫هەروەها ئاماژەی بەوەشكردووە پاش ئەو گۆرانییەی كە گوێی لێ بووە‬ ‫دەیەوێت ئەوە بڵێت و خۆزگە بۆ ئەوە بخوازێت‪ ،‬ئەوەی لە دڵ و‬ ‫دەروونی هەركەسێكدا هەیە بە ئاشكرا دەری ببڕیایە‪.‬‬

‫نموونەیەك لە ژنە داهێنەرە عێراقییەكان‪..‬‬

‫زەها حەدید‪ ،‬تەالرسازێكی هــ‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫خانمە هونەرمەندی لوبنانی یارا‪ ،‬چاوەڕێی هاتنەوەی وائل كفروی‬ ‫دەكات بۆ ئەوەی ئەو كارەی كە بڕیارە پێكەوە ئەنجامی بدەن بەزووترین‬ ‫كات تەواویان بكردایە‪ .‬یارا‪ ،‬لەبەردەم كەناڵەكانی راگەیاندندا ئاماژەی بەوە‬ ‫كردووە كە هەرچەند هەردووالیان گەیشتوونەتە رێككەوتن بۆ ئەوەی‬ ‫پێكەوە گۆرانییەك تۆمار بكەن‪ ،‬بەاڵم هێشتا نەگەیشتوونەتە كۆتایی و‬ ‫چاوەڕوانی هاتنەوەی وائل دەكات لە ئەمریكا‪.‬‬

‫‪43‬‬

‫ــــاوچەرخ و ناوێكی جیهانیی‬ ‫ئا‪ :‬دڵشاد خۆشناو‬ ‫چیرۆكی سەركەوتنی ژنێكی عێراقی جیهانی‬ ‫پڕ كردووە‪ ،‬چیرۆكی داهێنانەكانی دەم بە دەم‬ ‫دەگێڕدرێتەوە لە پایتەختە ئەوروپییەكان‪ ،‬چونكە‬ ‫جێپەنجەی بەسەر تەالرسازی (‪ )30‬ساڵی رابردووی‬ ‫جیهاندا‪ ،‬هەموو واڵتێكی جیهانی گرتۆتەوە!‬ ‫ئەو ژنە باوەڕی بەهیچ كام لە شێوازە كۆنەكان‬ ‫نییەو هەموویان تێكدەشكێنێت‪ ،‬تێكشكاندنێك‬ ‫كە لە ئەنجامدا شێوازێكی ت��ازە دێنێتەكایەوە‬ ‫كە لە هیچ شوێنێكی جیهاندا نموونەی نییە‪.‬‬ ‫زوها حەدید‪ ،‬تەالرسازێكی ناوداری جیهانە كە‬ ‫بە تەالرە جوان و سەرنجڕاكێشەكانی لە هەموو‬ ‫جیهاندا ناسراوە‪ ،‬بە جۆرێك كە زۆرێك لە تەالرە‬ ‫جوان و سەرنجڕاكێشەكانی جیهان لەالیەن ئەو‬ ‫ژنە تەالرسازە عێراقییەوە پالنی بۆ دان��راوەو‬ ‫دروستكراوە‪.‬‬ ‫زەها‪ ،‬لەساڵی (‪ )1950‬لە بەغدا لە دایكبووە‪،‬‬ ‫ئەو كچی كۆنە وەزیری دارایی عێراق محەمەد‬ ‫حەدید‪-‬ە‪ ،‬لە ساڵی (‪ )1907‬لە موسڵ لە دایكبووەو‬ ‫ساڵی (‪ )1999‬لە لەندەن كۆچی دوایی كردووەو لە‬ ‫ساڵی (‪)1958‬دا‪ ،‬تا (‪ )1963‬وەزیری دارایی عێراق‬ ‫بووە‪ .‬زەها خوێندنی سەرەتایی تا دواناوەندی لە‬ ‫بەغدا تەواو كردووە‪ ،‬دواتر لە ساڵی (‪)1971‬دا‪،‬‬ ‫بەكالۆریۆسی لە بیركاریدا وەرگرتووە لە زانكۆی‬ ‫ئەمریكی لە بەیروت‪ ،‬دواتر لە ساڵی (‪)1977‬دا‪ ،‬لە‬ ‫زانكۆی (‪ )AA‬واتە (‪)Architectural Association‬‬ ‫ی لەندەن بڕوانامەی تەالرسازی بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫بەو شێوازە نامۆو سەرنجڕاكێشەی كە لە‬ ‫تەالرسازیدا پەیڕەوی دەكات‪ ،‬بۆتە یەكێك لەهەرە‬ ‫ناودارەكانی بواری تەالرسازی لە جیهاندا‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫تا ئێستا چەندین خەاڵتی وەرگ��رت��ووە وەكو‬ ‫(بریتزكر)ی بەناوبانگ كە تایبەتە بەبواری دیزاینی‬ ‫تەالرسازی كە لە بەهاداریدا وەكو نۆبل وایە‪ ،‬ئەو‬ ‫یەكەمین ژن بووە كە لەو بوارەدا ئەو خەاڵتەی‬ ‫وەرگرتووە‪ ،‬هەروەها بچوكترین كەسیش بووە كە‬ ‫خەاڵتەكەی وەرگرتووە لە ساڵی (‪)2004‬دا‪ ،‬ئەوكاتە‬ ‫تەمەنی (‪ )54‬ساڵ بووە‪ ،‬ئەو خەاڵتە كە بریتییە‬ ‫لە مەدالیایەكی برۆنزی و خەاڵتی دارایی بەبڕی‬ ‫سەد هەزار دۆالر‪ ،‬لەالیەن بنەماڵەی بریتزكر كە‬ ‫خاوەنی زنجیرە هوتێلێكن لە سەرتاسەری جیهاندا‪.‬‬

‫لە ساڵی (‪)1979‬ەوە خەاڵتی باشترین دیزاینی‬ ‫ئەندازەیی دەدەن بە باشترین ئەندازیاری لە بواری‬ ‫تەالرسازیدا‪ ،‬هەروەها بووەتە خاوەنی خەاڵتەكانی‬ ‫كانزوتانكی یابانی كە دیارترینیان خەاڵتی شاژنی‬ ‫بەریتانیایە‪ ،‬لە چەندین زانكۆی جیهانیش وەكو‬ ‫مامۆستا وانەی وتۆتەوە‪ ،‬وەكو زانكۆی ئەوروپا لە‬ ‫ئەمریكا‪ ،‬زانكۆكانی هارڤاردو شیكاگۆو هامبۆرگ‬ ‫و ئۆیاهۆو كۆكلۆمبیاو نیۆیۆرك و ییل‪ ،‬هەروەها‬ ‫وەكو راگری كۆلێژ لە عیمارە لە ساڵی (‪.)1987‬‬ ‫كاتێك ل��ەب��ەردەم ك��ارەك��ان��ی زوه���ا‪-‬دا‪،‬‬ ‫دەوەس��ت��ی��ت‪ ،‬یەكەمین ش��ت ك��ە سەرنجت‬ ‫دەچێتەسەر شێوازی تەالرسازییەكەیەتی كە هەست‬ ‫بە دڵەڕاوكێیەكی زۆر سەیر دەكەیت‪ ،‬بەشێوەیەك‬ ‫كە ئەو ژنە تەالرسازە شێوازی تەالرسازیی كۆنی‬ ‫ئیسالمی و خۆرهەاڵتی و خۆرئاوایی و مۆدێرن‬ ‫و سوریالی تێكەڵ ك��ردووەو شێوازێكی تازەو‬ ‫تایبەت و سەرنجڕاكێشی لێ دروستكردووە‪ ،‬هەم‬ ‫لە دیكۆراسیۆنی دەرەوەو هەم لە دیكۆراسیۆنی‬ ‫ن��اوەوەش��دا‪ ،‬ئەو شێوازە تایبەتەی زوه��ا سەر‬ ‫بەهیچ كام لە شێوازە كۆن و تازەكان نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫تێكەڵەیەكە لە هەموو شێوازە كۆن و نوێیەكان‬ ‫و لەبەر رۆشنایی پاشخانێكی عەرەبی و ئیسالمی‬ ‫ك��ە خ��ۆی وەك��و كەسێكی ع���ەرەب و ئیسالم‬ ‫سەرنجیداوە‪.‬‬ ‫كارە سەرنجڕاكێشەكانی ئەو ژنە تەالرسازە‬ ‫لە جیهاندا پێگەی تایبەتییان هەیە‪ ،‬وەكو یانەی‬ ‫زەروەی كۆلۆن لە هۆنگ كۆنگ كە لە ساڵی‬ ‫(‪) 1983-1982‬دا‪ ،‬دروستیكردووە‪ ،‬یانەی مونسۆن‬ ‫بار لە سابورۆ لە یابان (‪ )1989-1988‬مزگەوتێكی‬ ‫گەورە لە شاری ستراسبۆرگ لە ئەڵمانیا‪.‬‬ ‫ك��ارە سەرنجڕاكێشەكانی ل��ەس��ەر ئاستی‬ ‫جیهان بریتین لە‪ :‬مەڵبەندی رۆنتال بۆ هونەرە‬ ‫هاوچەرخەكان‪ ،‬لە ئەمریكا‪ ،‬مۆزەخانەی ریدجۆ‬ ‫كاالبریا‪ ،‬خانەی ئۆپێرا لە دوبەی‪ ،‬خانەی ئۆپێرا‬ ‫لە جوانكتشۆ لە چین‪ ،‬بینای پەرلەمانی هۆڵەندی‬ ‫لەالهای‪ .‬ئەو پڕۆژانەی كە ئێستا خەریكە بریتین‬ ‫لە‪:‬‬ ‫مۆزەخانەی گوگنایم لە تایوان‪ ،‬مۆزەخانەی‬ ‫هونەرەكانی س��ەدەی بیست و یەكەم لەڕۆما‪،‬‬ ‫تاوەری نیل لە قاهیرە‪ ،‬بانكی مەڵبەندیی عێراقی‪،‬‬ ‫میترۆی ریاز لە سعودیە‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪44‬‬

‫لەدوای شەش ساڵ وازهێنان لە جگەرە كێشان‪ ،‬دواجار ئۆباما سەرۆكی‬ ‫ویالیەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە دیمانەیەكی نوێیدا هۆكارەكەی‬ ‫ئاشكراكرد‪ .‬ئەویش بەهۆی زۆرلێكردنی هاوسەرەكەیەوە بووە‪ .‬ئۆباما‬ ‫لە دیمانەكەیدا ئەوەی راگەیاند كە لەترسی میشێلی هاوسەری وازی لە‬ ‫جگەرەكێشان هێناوەو بەدرێژایی ئەو ماوەیەش خەریكی بنێشت خواردن‬ ‫بووە‬

‫فاتیح سەالم‪،‬‬ ‫تایبەت بە «كەپر»‪:‬‬ ‫هیچ كێشەیەكمان‬ ‫نییە بۆ ئەنجامدانی‬ ‫فیستیڤاڵەكە‬

‫لە شاری كفری‪..‬‬ ‫هەر چوار پارچەكەی كوردستان‪،‬‬ ‫شیعر پێشكەش دەكەن‬ ‫بڕیارە لەڕۆژی (‪)2013/10/8‬دا‪ ،‬فیستیڤاڵی شیعری لە شاری كفری بە بەشداری شاعیرانی هەر چوار پارچەی كوردستان ئەنجام بدرێت‪،‬‬ ‫خاوەن بیرۆكەی ئەم فیستیڤاڵە فاتیح سەالم‪-‬ی شاعیرە‪ .‬لەم دیمانەیەدا‪ ،‬فاتیح باس لە ئەنجامدانی فیستیڤاڵەكەو گرتنەبەری رێوشوێنی تایبەت‬ ‫بەم فیستیڤاڵە دەكات‪.‬‬ ‫سازدانی‪ :‬عەلی كاشان‬ ‫* زانیاری ئەوە هەیە كە فیستیڤاڵێكی گەورەی هونەری و رۆشنبیری‬ ‫لەشاری كفری بەڕێوەبچێت‪ ،‬دەمانەوێ زانیاری وردمان لەسەر ئەو چاالكییە‬ ‫پێ بدەیت؟‬ ‫ فیستیڤاڵەكە لەسەر پێشنیازی خۆم بوو پێشكەشمان كرد بە بەشی‬‫بەڕێوەبەرایەتی هونەرو رۆشنبیری گەرمیان‪ ،‬لەبەرئەوەی گەرمیان تا‬ ‫رادەیەكی زۆر كەنار خراوەو دوورە لە ناوەندی رۆشنبیری‪ ،‬داوامان كرد كە‬ ‫فیستیڤاڵێكی شیعری بكەین بۆ هەر چوار پارچەكەی كوردستان‪ .‬خۆشبەختانە‬ ‫كاك عەبدولڕەزاق فەیلی‪ ،‬بەدەنگمانەوە هات‪ .‬دیارە پاش دانیشتنێكی زۆر‬ ‫لەگەڵ برادەران گەیشتینە ئەو دەرەنجامەی كە ئەو فیستیڤاڵە بكرێت‪ ،‬ئیتر بۆیە‬ ‫كەوتینە خۆ ئامادەكردن بۆی و كۆمەڵێك خەڵكمان بانگهێشتكردووە لەهەر‬ ‫چوار پارچەی كوردستان‪ ،‬بەنیازین لە (‪)8/10‬دا‪ ،‬دەستی پێ بكەین‪ ،‬دەتوانین‬ ‫بڵێین كارەكانمان گەیشتوونەتە كۆتایی‪ ،‬تەنها بانگهێشتنامەو پۆستەرەكانمان‬ ‫ماوە‪ ،‬دوای ئەمەش دوو فیستیڤاڵی گەورەترمان بەدەستەوەیە‪.‬‬ ‫* ئامادەكارییەكان لەڕووی كەرەستەو هۆڵ و بۆنەو گۆڕەپان و گەلەری‬ ‫و الیەنی تەكنیكی ئەو فیستیڤاڵە چۆنە؟‬ ‫ لەڕووی خزمەتگوزارییەوە هەموو شتێكمان بۆ دابینكراوەو هیچ‬‫كێشەیەكمان نییە‪ ،‬تەنها كێشەی شوێنی مانەوەمان هەیە بۆ میوانەكان‪،‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫چونكە شاری كفری ئوتێلی زۆر باشی تێدا نییە‪ ،‬بەاڵم دانیشتووانی كفری‬ ‫بەوە بەناوبانگن كە میوان دۆستن‪.‬‬ ‫* شاری كفری تاچەند بەشوێنی شیاو دەزانن بۆ ئەنجامدانی ئەم چاالكییە‬ ‫گەورانە‪ ،‬واتە ئێوە خۆتان تاچەند رازین لە پێداویستییەكانی ئامادەكردن بۆ‬ ‫ئەم بۆنە گرنگە؟‬ ‫ ئێمە ئەم فیستیڤاڵە یەكەمجار نییە دەیكەین‪ ،‬ئێمە فیستیڤاڵی‬‫«مەقامات»مان كرد رۆژانە زیاد لە (‪ )150‬كەس نانی دەخوارد‪ ،‬فیستیڤاڵی‬ ‫«شێخ مەحموود»مان كرد خەڵكێكی یەكجار زۆر ئامادەی فیستیڤاڵەكە بوون‪،‬‬ ‫بڕوابكە لەهیچ شوێنێك نە لە شاری سلێمانی و نە شاری هەولێر‪ ،‬فیستیڤاڵی‬ ‫وا گەورە ئەنجام نەدراوە‪.‬‬ ‫* شاری كفری خۆی بە چ چاالكییەك بەشداری ئەم بۆنە هونەری و‬ ‫رۆشنبیرییە دەكات؟‬ ‫ ئێمە وەك ئامادەكاران بۆ ئەو فیستیڤاڵە دوو تا یەك‪ ،‬شاعیرمان هەیە‬‫بەشداری تێدا بكەن‪ ،‬بەاڵم زیاتر سەرنجمان لەسەر شارەكانی تری كوردستانە‪.‬‬ ‫* دوا پرسیارم ئەوەیە‪ ،‬هەتا ئێستا چ كێشەیەك هاتووەتە رێی‬ ‫ئامادەكارییەكانتان؟‬ ‫‪ -‬هیچ كێشەیەكمان نییە‪.‬‬

‫ئیدارەی یانەی بەرشەلۆنەو هاندەرانی بەرشەلۆنە بە پێكانەكەی میسی‬ ‫نیگەرانن و ترسیان لە یارییەكانی داهاتووی یانەكەیان هەیە‪ .‬پاش ئەوەی‬ ‫لەدوا هەفتەی یارییەكانی خولی ئیسپانیادا بەرامبەر ئەلمیریا‪ ،‬بەرشەلۆنە‬ ‫یاریكردو لە دەقیقەی (‪)28‬دا‪ ،‬میسی بەهۆی پێكانەوە چووە دەرەوەی‬ ‫یاریگا‪ .‬هاندەران و ئیدارەی یانەكە بە خەمبارییەوە چاوەڕێی هەواڵی‬ ‫پزیشكەكانن‪ ،‬تا جۆرو ماوەی پێكانەكەی میسییان بۆ ئاشكرا بكەن‪.‬‬

‫‪45‬‬

‫پشیلە چاو جوانەكە‪!..‬‬ ‫ئا‪ :‬ئەلەند‬ ‫كاتێك كە باس لەو رۆاڵنە دەكرێت كە نادین الراسی‪ ،‬ئەكتەری لوبنانی لە دراماكاندا‬ ‫گێڕاویەتی‪ ،‬زۆرێك لە دەرهێنەرو ئەكتەرە عەرەبەكان بە خاتوونێكی وروژێنەر ناوی‬ ‫دەبەن‪ ،‬بەاڵم نادین ئەوە رەتدەكاتەوە كە بە مەبەستی كۆكردنەوەی هەوادارێكی زۆر‬ ‫لەخۆی‪ ،‬جلوبەرگی وروژێنەر بپۆشێ و رۆڵی كەسێكی وروژێنەریش لە دراماكاندا ببینێت‪.‬‬ ‫نادین‪ ،‬لەزۆر بواری هونەریدا خۆی تاقیكردۆتەوەو خاوەنی چەندین بەرهەمە‪ ،‬لە‬ ‫ژیانی هونەری خۆیدا بەشداری لە چەندین دراماو فیلمدا كردووە‪ ،‬دەرهێنەری بە توانای‬ ‫لوبنانی سەعید ماروق كە دەرهێنەری چەندین درامایە‪ ،‬ئەو راستییە دەخاتەڕوو كە نادین‬ ‫یەكێكە لە باشترین ئەكتەرە ژنەكان كە هەتا ئێستا توانیبێتی لە زۆرترین بواری هونەریدا‬ ‫بەشداری كردبێت‪ ،‬وەكو شانۆو فیلم و دراما‪ ،‬ماروق‪ ،‬بە پشیلە چاو جوانەكە ناوی دەبات‪..‬‬ ‫یەكێك لەو كارانەی كە نادین‪ ،‬شانازی پێوە بكات‪ ،‬كاركردنی بووە وەكو خاتوونێكی‬ ‫نمایشكاری جلوبەرگ‪ ،‬دووجار هاوسەرگیریی كردووەو خاوەنی دوو كوڕە‪ .‬ئەوەی سەرنجی‬ ‫زیاتری هەوادارانی ئەم خاتوونە ئەكتەرەی راكێشاوە ئەوە بووە كە بەردەوامە لەكاری‬ ‫هونەری و ناتوانێت بەبێ خۆشەویستیش بژی‪ ،‬خۆشبەختیشە بەوەی كە هەموو رۆژێك‬ ‫شتی تازە لەژیانیدا روودەدات‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫‪46‬‬

‫پارتی «چێژ وەرگرتنی ئەڵمانیا» لە هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی (‪)22‬‬ ‫ی ئەیلولی ئەڵمانیادا‪ ،‬بەشداری كردو دەنگێكی ئەوتۆی بەدەستنەهێنا‪،‬‬ ‫لەكاتی بانگەشەكردنیدا لەڕێی باڵوكردنەوەی دوو خولەك فیلمی سێكسی و‬ ‫پرۆنۆوە ریكالمی بۆخۆی دەكرد! فیلمەكەش سێكسی نێوان ژن و پیاوێك‬ ‫بوو لەسەر سەهۆڵ و ناویان لێنابوو هاوكارییەك بۆ خێزانەكان كە لەدوای‬ ‫باڵوكردنەوەیەوە لە تەلەفزیۆنێكی ئەڵمانیدا هەرایەكی زۆری نایەوە‪.‬‬

‫هاوسەرگیریی لەگەڵ كچی‬ ‫هەڵگیراوەی خۆیان‪ ،‬دەكەن بە یاسا!‬ ‫ئا‪ /‬دڵشاد خۆشناو‬ ‫لە مادەی (‪)27‬ی یاسا كۆمەاڵیەتییەكانی واڵتی ئێران‪-‬دا‪ ،‬هاتووە‪ ،‬هاوسەرگیریی پیاوانی سەرپەرشتیكار لەگەڵ كچی هەڵگیراوە بە تەواوی قەدەغەیە‪.‬‬ ‫لەم رۆژانەدا لە پەرلەمانی ئێران ئەو یاسایەی سەرەوە هەموار كرایەوەو بەزۆرینەی دەنگ بڕیار لەسەر ئەوە درا كە سەرۆكی خێزان بەڕەسمی‬ ‫دەتوانێت لەگەڵ كچی هەڵگیراوەی خۆیدا هاوسەرگیریی بكات! یاساكە بۆ پەسەندكردن نێردراوەتە (شورای نیگهبان) كە لە كۆمەڵە مەالیەك پێكهاتووەو‬ ‫چەندین ئەركی گرنگی پێ سپێردراوە‪ .‬هەر یاسایەك لەوێدا پەسەند بكرێت ئەوا لەڕۆژی پەسەندكردنیەوە كاری پێدەكرێت‪.‬‬ ‫سایتی رۆز ئۆنالین‪ ،‬چاوپێكەوتنێكی باڵوكردۆتەوە لەگەڵ یەكێك لە ئەندامانی پەرلەمانی ئێران بەناوی ساالر مورادی‪ ،‬ئەم ئەندام پەرلەمانە‪ ،‬ئەندامی‬ ‫لیژنەی كۆمەاڵیەتی پەرلەمانی ئێرانە‪ ،‬لەو چاوپێكەوتنەدا ساالر بەرگریی لەو پڕۆژە یاسایە دەكات و دەڵێت‪ :‬ئەوە شتێكی ئاساییە‪ ،‬چونكە منداڵی‬ ‫هەڵگیراوە حوكمی منداڵی خۆتی نییە‪ ،‬جا چ كچ بێت یان كوڕ‪ ،‬فیقه و شەریعەت رێگە دەدات كە سەرپەرشتیكار هاوسەرگیریی لەگەڵ كچی هەڵگیراوەی‬ ‫خۆیدا بكات‪ .‬لە درێژەی لێدوانەكەیدا مورادی‪ ،‬دەڵێ‪ :‬ئەو كچەی لە تەمەنێكدا دەچێتە ناو خێزانێك‪ ،‬كاتێ دەگاتە تەمەنی پێگەیشتن‪ ،‬لەگەڵ كوڕانی‬ ‫ئەو خێزانە نا مەحرەمە‪ ،‬تا ئەوكاتەی سیغەیەك دەخوێندرێت‪.‬‬ ‫توران وەلی موراد‪ ،‬چاالك لە بواری مافی ژنان و مندااڵن‪ ،‬بەخستنەڕووی ئەو پرسیارەی كە‪ :‬تۆ بڵێی سوودی ئەو جۆرە هەمواركردنەوەیە چییە؟‬ ‫بە سایتی رۆز ئۆنالینی راگەیاندووە‪ :‬تەنانەت قسەكردن لەسەر ئەو بابەتە لە كۆمەڵگاكاندا جێگای مەترسییە‪ ،‬باسكردنی بابەتێكی لەوجۆرە ناشرینییەكەی‬ ‫لەناو دەبات و برەوی پێدەدات جا چ بگات بە یاساییكردنی ئەم بابەتە‪ .‬هەروەها سەرسوڕمانی خۆشی راگەیاند بەوەی كە بۆ ژنانی پەرلەمان لەسەر ئەم‬ ‫یاسایە نەهاتوونەتە دەنگ و چۆن دەنگیان بۆ داوە‪ .‬توران لە درێژەی لێدوانەكەیدا دەڵێت‪ :‬ئەو ئەندامە ژنانە ئەگەر دژی بڕیارێكی لەوجۆرە نەوەستنەوە‬ ‫بەتەمان چی بكەن؟ تەنانەت پیاوەكانیش‪ ،‬تۆ بڵێی بیر لەوە نەكەنەوە كە رەنگە ئەو مەسەلەیە بۆ كچی خۆشیان بێتە پێشەوە‪ ،‬ئەندامانی پەرلەمان كاتێ‬ ‫لەبارەی مندااڵنەوە بڕیار دەدەن‪ ،‬دەبێ هەموو مندااڵنی واڵت وەكو منداڵی خۆیان سەیر بكەن‪ ،‬بەكام عەقڵ و لۆژیك بڕیارە پیاوێك ببێتە باوك بۆ‬ ‫منداڵێكی بێ باوك و دواتر مۆڵەتی هەبێت هاوسەرگیریی لەگەڵدا بكات و پەیوەندی سێكسی لەگەڵیدا هەبێت‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫لە پێگەی تایبەتی خۆی لە تویتەر‪ ،‬ئەكتەری میسری غادە عەبدولڕەزاق‪،‬‬ ‫هەواڵێكی ناخۆشی راگەیاند‪ ،‬لە هەواڵەكەدا دووپاتی كردۆتەوە كە بەهۆی‬ ‫ئەو پڕوپاگەندە جیاوازانەوە كە لەسەری باڵودەكرێنەوە‪ .‬بڕیاری ئەوەیداوە‬ ‫تاهەتایە لە هونەر دووربكەوێتەوە‪ .‬وەكو خۆی پشتڕاستیكردۆتەوە زۆر‬ ‫خۆشحاڵیشە بەو وازهێنانەی لە هونەری نواندن‪ .‬پێگەی «ئەنا زەهرە»‬ ‫پەیوەندی بە هونەرمەند غادە‪-‬وە كردووەو هەواڵەكەی پشتڕاستكردۆتەوە‬ ‫كە بەڵێ وازی لە هونەر هێناوە‪.‬‬

‫لە كوێی ئەو شارە چەماوە و ردێن بەفرینە جوانەدا‬ ‫بتدۆزمەوە ‪..‬؟‪.‬‬ ‫بە كام دركەزێی هاتنما‬ ‫دەست بە سەرەتاوە بگرم‬ ‫تا بتگەمێ‌‬ ‫لە پەنای چ سێبەرێكی نارنجیتا‬ ‫لە بەرەبابی گۆدۆ بن ‪..‬؟‪.‬‬ ‫دڵی باخچە ‪..‬‬ ‫لەوەتەی ئەسپی ئاورزەنگیت پرمەی دێت و‬ ‫بەم دیووی كەژی ئۆقرەتا سمكۆاڵنی سەفەرێكی‬ ‫ئەفسانەیی‪ ،‬لە تەپ و تۆزدا وون دەكەی‬ ‫نامبینیت و ‪ ..‬وا بەڕێوەم‬ ‫دەمبینیت و لە دوو كەوانەی شەرابیی‬ ‫ماجەرای موگناتیسیدا‬ ‫سادەتر بارگاوی دەبین‬ ‫تا خاڵی بینەوە لە مەرگ‬ ‫لێوان لێو بین لە دیباچەی سەرگوزەشتەكانی‬ ‫دوای بارین‬ ‫هەناسەی باخ‪..‬‬ ‫ئاسۆش نەبێت دەتوانی برژێیتە كەل و‬ ‫لەو دیوو گلێنەوە هەڵبێی‬ ‫با نەمبەخشیت و‪ ..‬نەتبینم‬ ‫خۆ عەشقێكی پاكیزەیی ناو جەنگەڵی پیتەكانمی‬ ‫شەپۆلی باڵتم دەدەیتێ‌ و‬ ‫وشەكانم لە خوماریتا دەپشكوون‬ ‫تۆش دڵرەقانە لە مندا‬ ‫رۆژمێری پەپوولەكان شیلە پرژێن دەكەی جار جار‬ ‫ئیتر ملی داكشانێكی مۆر دەگری‬ ‫بەرەو گەورەیی و ئاوابوون‪.‬‬

‫‪47‬‬

‫فاتیح سەالم‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬

‫جۆرج دەبلیۆ بوشی باوك‪ ،‬لەچەند رۆژی راب��ردوودا وەكو شایەت‬ ‫بەشداری لە ئاهەنگی مارەبڕینی دوو هاوڕەگەزی ژن دەكات و دەبێتە‬ ‫شایەتی ئەو هاوسەرگیرییەی نێوان ئەو دوو هاوڕەگەزە‪ .‬بوشی باوك لەو‬ ‫ئاهەنگەدا «بارباری» هاوسەری لەگەڵدابووە‪ ،‬لەو ویالیەتەی ئەمریكادا كە‬ ‫بوشی باوكی لێ نیشتەجێیە‪ ،‬هاوسەرگیریی هاوڕەگەزەكان رێگەپێدراوە‪.‬‬

‫‪48‬‬

‫چەند بەرهەمێكی ناوازەی‬ ‫لەتیف هەڵمەت‬ ‫ئامادەكردنی‪ :‬لەتیف حسێن‬ ‫نووسەرو شاعیری بەتوانای كورد‪ ،‬لەتیف هەڵمەت‬ ‫لەگەڵ ئەوەی خاوەنی چەندین بەرهەمی ناوازەیە لە‬ ‫بوارەكانی ئەدەب و بەتایبەتی شیعردا‪ ،‬بەردەوامیش‬ ‫لەكاری لێكۆڵینەوەو توێژینەوەی ژانرە ئەدەبییەكانیشدا‬ ‫رۆڵی هەبووە‪ ،‬چ بە نووسینی كتێب یان بە نووسینی‬ ‫وتارو باڵوكردنەوەی لەڕۆژنامەو گۆڤارەكاندا‪.‬‬ ‫بەرهەمی (الخروج من الدوائر المربعە) كۆمەڵێك‬ ‫لێكۆڵینەوەی لەتیف ه��ەڵ��م��ەت‪-‬ە‪ ،‬لەدووتوێی‬ ‫كتێبێكدا چاپكراوە‪ ،‬سەرجەم لێكۆڵینەوەكانی ناو ئەم‬ ‫پەڕتووكەش لەڕۆژنامەو گۆڤارەكاندا لەپێش راپەڕینی‬ ‫بەهاری ساڵی (‪)1991‬وە باڵوكراوەتەوە‪ ،‬جگە لەوە‪،‬‬ ‫بەرهەمی (ژنە جنۆكەكانی شێمەحموو) بەرهەمێكی‬ ‫تری لەتیف هەڵمەتەو رۆمانێكی جوانی ئەم نووسەرەیە‬ ‫كە لەناو ئەم رۆمانەدا باس لەڕووداو و بەسەرهاتی‬ ‫راستەقینەی چەند كاتێكی جیاواز دەكات و خۆی وەكو‬ ‫شایەتحاڵێكی رووداوەكانی ناو رۆمانەكە بەیان دەكات‪.‬‬ ‫(ناتالی س��اروت و هەڵچوونەكان) رۆمانێكی‬ ‫نوێیە‪ ،‬ئەم بەرهەمە وەرگێڕدراوەی لەتیف هەڵمەت‬ ‫لە نووسینی فتحی الشعری‪-‬ەو لەتیف هەڵمەت لە‬ ‫عەرەبییەوە كردوویەتی بە كوردی‪ ،‬ئەم بەرهەمە باس‬ ‫لە قەیرانەكانی رۆمان و كێشەكانی رۆمان لەسەردەمی‬ ‫پێشوو و ئێستا دەك��ات‪ ،‬چەند چیرۆكێكیش لەخۆ‬ ‫دەگرێت‪ .‬لەتیف هەڵمەت ئەم بەرهەمەی لەو پاداشتە‬ ‫چاپكردووە كە وەزارەت��ی رۆشنبیری لە سندووقی‬ ‫داهێنەران داویەتێ (لەتیف هەڵمەت و داهێنان) ئەمە‬ ‫وەكو ژیان و كارە هونەرییەكان و وێستگەكانی ژیانی‬ ‫لەتیف هەڵمەت‪ ،‬مەكتەبی راگەیاندنی حزبی شیوعی‬ ‫كوردستان چاپی كردووەو تێیدا بەوێنەو بە نووسین‬ ‫باس لە لەتیف هەڵمەت و كارەكانی دەكات‪ .‬بەرهەمی‬ ‫(مێژووی سۆفیگەری و سۆفیگەرێتی لەمێژوودا) ئەمە‬ ‫لێكۆڵینەوەیەكی مێژوویی و ئەدەبی هەڵمەتە كە‬ ‫تێیدا بەوردی و بەپشتبەستن بەسەرچاوەی پێویست‬ ‫باس لەڕێبازی سۆفیگەرێتی و مێژووەكەی دەكات كە‬ ‫تێیدا باس لەچەمك و فكرو بیرو بۆچوونی ئەوان‬ ‫و چەندین بابەتی تری گرنگی پەیوەست بە سۆفی‬ ‫و سۆفیگەرێتی دەك��ات‪ .‬دوا بەرهەمیشی بریتییە‬ ‫لە(قلوب من الزجاج) كە ئەمەش كۆمەڵێك چیرۆكی‬ ‫فۆلكلۆری كوردییەو لەتیف هەڵمەت كردوویەتی‬ ‫بەعەرەبی و باڵویكردۆتەوە كە سەرجەم ئەو چیرۆك‬ ‫و گۆرانییە فۆلكلۆرییانەی لەناو كوردا باو بوون و‬ ‫باس لە كولتوورو شارستانی كورد دەكەن‪ ،‬لەم كتێبەدا‬ ‫بەزمانی عەرەبی باڵوی كردوونەتەوەو ئامانجیش‬ ‫لێی خوێندنەوەو بەئاگابوونی خەڵكانی ترە لەم‬ ‫بەرهەمانەی كورد‪.‬‬

‫‪No. 20 Oct. 2013‬‬