COLUMN HANS VAN WETERING

PRATEN MET DIEREN

Journalist-schrijver Hans van Wetering is gefascineerd door het fenomeen tijd en de wereld van overmorgen. Een column over toekomstvisioenen, technologische (bokken)sprongen en dappere pogingen de tijd zelf te verslaan.

Apen slaken kreten, vogels zingen, honden blaffen. Dat dieren onderling ‘praten’ is bekend, maar wat ze zeggen, niemand die het weet. Er waren natuurlijk altijd lieden, de paardenfluisteraars, hondenpsychologen en vissenduiders van deze wereld, die beweren van wel. Serieus genomen, worden ze zelden. Met dieren praten, ja vast! Tenminste, zo was het tot voor kort. Want het zijn dezer dagen toch echt serieuze wetenschappers die beweren dat de dag aanstaande is dat u die merel in uw tuin, die u in de avondschemering zo betoverend toezingt, gewoon zult kunnen verstaan en dat ze die voorspellingen niet afleiden uit de vlucht van vogels of lezen in de darmen van (al dan niet bedorven) vis, zoals Xynix, de ziener uit Asterix en Obelix, maar zich baseren op state-of-the-art wetenschappelijk onderzoek. We bevinden ons op een moment in de tijd vergelijkbaar met de uitvinding van de microscoop en de microbiologie door Anthony van Leeuwenhoek, zeggen wetenschappers. Een revolutie is gaande. Het wondermiddel dat die ondoordringbare gedachtebarriere tussen ons bewustzijn en de ons omringende dieren gaat doorbreken: big data en machine-learning, supercomputers in staat patronen te herkennen in onmetelijke hoeveelheden data. Onderzoek is gaande naar kakelende kippen, knorrende varkens en trommelende chimpansees, naar tjilpende roodborstjes en dolfijnen, waarvan bekend is dat ze elkaar bij de naam roepen, door middel van reeksen hoge of lage tonen. En dan zijn er nog de walvissen. Het Cetacean Translation Initiative (CETI) is een onderzoeksproject onder leiding van de Amerikaanse marine-bioloog David Gruber. Zijn doel: de walvistaal doorgronden zodat we met die even sierlijke als reusachtige medeschepsels van gedachten kunnen wisselen. In 2026 kan het al zo ver zijn, denkt Gruber, die beschikt over een indrukwekkend team van prominente walviswetenschappers, taalkundigen en specialisten op het gebied van machine-learning, robotica en cryptografie. Hoe hij dat denkt te bereiken? Voor de kust van het eiland Dominica in de Caribische zee, waar een school potvissen hun thuis heeft, is op de bodem een netwerk van afluisterstations gebouwd. Onderwater-drones doorkruisen heel stilletjes het lauwwarme water, zachte robotvissen gewapend met supersonische microfoons zwemmen onopgemerkt tussen de argeloze dieren. Dat alles om zo jarenlang alle klikjes en andere geluiden die de potvissen uitstoten vast te leggen en vervolgens die vele honderdduizenden ‘gesprekken’ te voeden aan een supercomputer. Hebben we de walvissentaal eenmaal onder de knie dan zullen andere dieren snel volgen, klinkt het. Aan een Google Translate voor dieren wordt gewerkt. Ja, ook Laika, uw langharige Chihuahua, en Flow, die lieve Rhodesian Ridgeback van u komen aan de beurt. Een wondere wereld is in aantocht waarin sommige dingen ineens in een heel ander licht komen te staan. Vlees eten bijvoorbeeld. Als je een koe kunt verstaan, wordt het allicht lastiger om haar naar het slachthuis te leiden. En wat te denken van die fijne canapé van soepel kalfsleder: misschien zit die ineens toch minder comfortabel. Of onze medeschepsels behoefte hebben aan zo’n gedachtewisseling met een homo sapiens staat nog te bezien. Zoals de komst van zo’n dieren-vertaalapp ook niet direct betekent dat we binnenkort al wandelend over het strand met Laika of Flow een gesprek kunnen voeren over de zin van het leven. Het is überhaupt de vraag of het ons zal bevallen wat we te horen krijgen. Misschien is Chihuahua Laika helemaal niet het trouwe, lieve viervoetertje die u al die tijd in hem zag, maar een secreet dat niets moet hebben van uw kleffe praatjes en gepoedel, misschien is Flow een helleveeg die u dag in dag uit voor alles en nog wat uitmaakt, een monster dat de dag zegent dat u de trap afdondert. Wat zeg je Laika? Oh ja, is dat zo? Dan geen eten vandaag!