Waterforum 1:2016

Fair deal Aanbestedingen in GWW op de schop

Industriewater Nu moet de alg zich gaan bewijzen

Joke Cuperus Deltadame duikt in het drinkwater 12de jaargang / nummer 1 / maart 2016 / â‚Ź12,50

waterforum.net • watervacatures.nl

Aqua Nederland Vakbeurs

Tien jaar etalage van Nederlandse watersector

Circulaire economie Iedereen wil, maar wie durft?

waterforum/app

Verschijningsdata 2016:

03-03-2016 | 19-04-2016 | 14-06-2016 | 25-10-2016 | 13-12-2016

COLOFON

Waterforum Magazine is een uitgave van:

'Drinkwater en deltawereld dichterbij elkaar brengen'

Burgemeester Pabstlaan 10/B2 2131 XE Hoofddorp 015-3617433 Doelgroep Midden en hoger technisch, financieel, commercieel en algemeen management binnen de watertechnologie en deltatechnologie en de toeleverende sectoren.

Uitgever Mark van Waadenoijen Kernekamp Bladmanager Sandra Alberts Hoofdredactie Arjan Veering, redactie@waterforum.net Met medewerking van Jeroen Bezem, Pieter van den Brand, Loes Elshof, Annemarie Geleijnse, Jaap Groot, Diederick Ingel, Esther Rasenberg, Jac van Tuijn.

Secretariaat 015-3617433, secretariaat@novaforum.net Verkoop Mooijman Marketing & sales 070-3234070 adverteren@waterforum.net Vormgeving Novaforum Studio Abonnementenadministratie WaterForum Magazine wordt op aanvraag en tegen betaling van abonnementsgeld (€ 49,95) toegestuurd aan relevante doelgroepen. Prijs van losse nummers bedraagt € 12,50. Aanvraag en/of adresmutaties via secretariaat@waterforum.net

Ruimte voor de Rivier was klaar, dus tijd voor een nieuwe stap. Joke Cuperus koos verrassend voor waterbedrijf PWN. De ‘deltamens’ en de

22 26

‘drinkwatermens’ leven nog in gescheiden werelden, merkt zij. Die twee samenbrengen, dat is haar ambitie. ‘Dat rivieren ook de bron zijn voor ons drinkwater mag wel wat meer in het vizier komen.’

Is de alg wel het groene goud?

Van medicijnen tot vliegtuigbrandstof, algen zouden overal goed voor zijn.

Kunstmestfabrikant Yara gebruikt algen voor het zuiveren van zijn afvalwater. De resultaten zijn goed, maar hoe zit het met de businesscase.

36

Wapenen tegen de extremen Met argusogen volgt dijkgraaf Lambert Verheijen de

Leveringsvoorwaarden Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van NovaForum Media BV zijn van toepassing de voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel Haaglanden.

opeenvolgende watersnoden

Copyright NovaForum Media BV, 2016. Auteursrecht op inhoud en vormgeving zijn voorbehouden aan de uitgever.

Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen uit WaterForum Magazine is slechts toegestaan met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de uitgever.

ons wapenen tegen extremen.

in Engeland. Want hij ziet hierin een niet mis te verstane waarschuwing: we moeten Britse lessen voor de Bossche dijkgraaf:‘In 95 hielden we het net droog en toen viel nog niet de helft als nu in Engeland.’

Uitmuntend in nivometing Swiss Quality dataloggers Zeer duurzame nivodataloggers, voor grondwater, afvalwater en riooloverstort met een uitstekende data zekerheid.

Dataloggers voor waterstand en temperatuur • Autonoom • Eenvoudig in gebruik • Batterijlevensduur tot 10 jaar • Toepassingen: · Zoet water · Zout water · Afvalwater • Leverbaar in RVS, hastelloy en titanium • Ook beschikbaar met geïnte greerde luchtdrukcompensatie (DCX22AA)

GSM Modemlogger • Multi parameter logger

• Data overdracht via E-Mail, FTP of SMS

• Multi functioneel Nivo en geleidbaarheid datalogger CTD • Nauwkeurigheid / Bereik geleidbaarheidsensor ± 1% max. / 0,2...200 mS/cm • Nauwkeurigheid / Bereik temperatuursensor ± 0,1 °C / -10…40 °C

• Batterijlevensduur tot 10jaar • Eenvoudige installatie

• Gratis installatie- en datasoftware

• Geen serverabonnement nodig voor uw eigen data

• Nauwkeurigheid / Bereik waterstand ± 0,02 %FS max. / 5…200 m

• Toepassingen Monitoring van waterstand en waterkwaliteit

keller-holland.nl

redactioneel Mooie woorden

31

Hordes voor hergebruik Nederland en Europa willen vooroplopen in de circulaire economie. Maar hergebruik van water stuit op veel obstakels, zeker in de landbouw. Echte kringloopsluiting vraagt nog veel technisch vernuft, andere regels en vooral veel moed.

46

‘Dutch approach’ in Beira

Een economische groei van € 550 miljard, 2 miljoen nieuwe banen.

Dat is het vooruitzicht als de EU overschakelt naar een ‘circulaire economie’, spiegelt de Europese Commissie ons voor. Nederland zou kunnen rekenen op een groei van € 7,3 miljard en 80.000 banen.

Met die lonkende cijfers is het niet vreemd dat staatssecretaris Dijksma van I& M de kringloopeconomie tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de EU een krachtige slinger hoopt te geven.

Prachtige initiatieven, goede intenties, en toch knaagt het gevoel dat we die mooie woorden al vaker hebben gehoord. Recycling,

Een alomvattend masterplan kan stad Beira verlossen

hergebruik, kringloopsluiting, cradle to cradle… Is er niet gewoon

uit de greep van het water. En tegelijk krijgen haven,

weer een nieuw label opgeplakt?

economie en leefomgeving een push. Reportage over een bijzondere samenwerking tussen Nederland en een

Er zijn nog heel wat obstakels te overwinnen om het circulaire

havenstad in Mozambique.

denken echt praktijk te laten worden, zoals blijkt uit het verhaal over hergebruik van afvalwater in de agrarische sector. Iedereen

54

Etalage van de watersector

wil, maar weinigen wagen de sprong. En vaak is het simpelweg onmogelijk door de regels, dus Brussel en Den Haag hebben zelf ook

De Aqua Nederland Vakbeurs beleeft een kroonjaar:

het nodige werk te verzetten.

al tien jaar is de Evenementenhal in Gorinchem de

Het is ook een kwestie van lange adem, zoals we zien bij de

etalage van de Nederlandse watersector. Dé trend

‘algenzuivering’ van kunstmestfabriek Yara. Algen zijn al jaren een

van nu is de kringloopeconomie, zegt Envaqua-

grote belofte als zuivering, als grondstof, zelfs als brandstof, maar

directeur Erwin Dirkse, en dat is te zien in water- en

de businesscase is nog mager.

rioleringstechnologie.

Toch ben ik optimistisch. Bladerend door de oude jaargangen van Waterforum – vanwege het jubileumjaar van de Aqua Nederland Vakbeurs – valt pas op hoeveel inmiddels wél al is gerealiseerd.

Was tien jaar geleden waterkringloopsluiting nog een ideaal, nu

Verder in dit nummer 7

Column Jac van Tuijn: ‘Het ligt aan El Niño’

9-17 Actueel: superbacterie in Groningen 18 Mens in Beeld: Hein Molenkamp 40 Waterbouwers rekenen op einde vechtcontract 43

Zwetende tunnels: hoofdpijndossier grondwater

zitten veel industrieën er niet ver vanaf. En wat te denken van de grondstoffen – en energiefabrieken van de waterschappen.

De watersector heeft, vaak in relatieve stilte, grote stappen gezet op het gebied van energie, terugwinning van grondstoffen, zuiveringstechnologie. Eigenlijk is circulair denken reeds tien jaar een constante in de sector, ook al werd die zo nog niet genoemd. De watersector kan nu het voortouw nemen in de ontwikkeling van die alomvattende circulaire economie, zodat die meer is dan oude wijn in nieuwe zakken gieten.

Arjan Veering Hoofdredacteur Waterforum Magazine

Betrouwbaarheid, kwaliteit en duurzaamheid Afsluiters | Instrumentatie

T +31 (0)10 284 11 20

uw@econosto.com | www.econosto.nl

Opinie

Column Jac van Tuijn

Het ligt aan El Niño, nee aan Brussel

H

et ligt aan El Niño, speculeerden de Britse media nadat in december drie zware stormen achterelkaar over het eiland hadden geraasd en in Noord-Engeland en Schotland veel overstromingen hadden veroorzaakt. Lange tijd werd in Engeland de klimaatverandering verantwoordelijk gehouden voor extreme weersgebeurtenissen. Of de speculaties enige grond hebben, zal nog moeten blijken. Het is bekend dat de invloed van El Niño tot de Amerika’s en Afrika reikt, maar in Europa heeft het fenomeen nog nooit veel invloed gehad. Feit is dat Engeland nu al twee keer achtereen – ook in 2014 – in de greep is gehouden door een warme zuidwestelijke Atlantische stroming met uitzonderlijk veel wind en neerslag. Wat betekent dat voor Nederland? We hebben andere klimaatomstandigheden, maar op wereldschaal ligt Engeland wel heel dichtbij.

Dan Brussel, de andere boosdoener. Regelmatig klonk in Engeland het verwijt dat de Europese regelzucht aan de basis ligt van de recente overstromingen. De Europese regelgeving zou de Environmental Agency verhinderen in de vaak natuurrijke Britse rivierdalen afdoende maatregelen te treffen om overstromingen te voorkomen. Als het misgaat, ligt het al snel aan een ander.

Zeker nu Engeland aan de vooravond staat van een referendum over uittreding uit de Europese Unie, is het makkelijk scoren voor het brexit-kamp. Inderdaad probeert het Environmental Agency op nationaal niveau natuurbehoud te combineren met het voorkomen van overstromingen, maar wat uiteindelijk lokaal wel of niet gebeurt hangt in Engeland sterk af van de lobby van de agrariërs, de vissers en de natuurorganisaties.

In Nederland wordt nauwelijks geklaagd over Brussel als het om overstromingen gaat. Daar is tot nu toe weinig aanleiding toe geweest. Dat is anders bij de waterkwaliteit. De regels van de Kaderrichtlijn Water zijn in ons land niet populair.

Logisch, want, op België na, scoort Nederland het slechtst van alle 28 EU-lidstaten. De inspanningen van de Nederlandse waterbeheerders lieten in de eerste periode van richtlijn – 20092015 – nauwelijks resultaat zien. Het zou aan de regels liggen, het zou aan Brussel liggen. Maar heeft het er niet vooral mee te maken dat Nederland de landbouw wil ontzien en ontheffing

heeft gekregen zodat we meer mest mogen uitrijden dan Brussel wenselijk acht? Waarom dan Brussel verwijten als het ons niet lukt om onze waterkwaliteit op orde te krijgen?

Ooit is de Kaderrichtlijn Water door Nederland in het leven geroepen om bovenstroomse landen zover te krijgen dat ook zij een bijdrage leveren aan schonere rivieren. Dat besef is in Nederland inmiddels helemaal verdampt en zolang er geen massa’s dode vissen in de Rijn drijven, wordt waterkwaliteit gezien als een luxeprobleem. Daar heeft de Brusselse regelgeving weinig mee te maken. Het is een zelfstandige keuze van de Nederlandse politiek en waterbeheerders. Onder de bezuinigingsdrift van vorige kabinetten is de waterkwaliteit zelfs even helemaal weggeweest uit de nationale begroting. Hoezo, het ligt aan Brussel?

Ga aan de slag en los je interne problemen zelf op Wel of geen El Nino, wel of geen Brussel. We zullen ons er op moeten voorbereiden dat zich vaker extreme weerssituaties voordoen. We zullen iets moeten aan het mestoverschot en de verspreiding van bestrijdingsmiddelen, plastics en geneesmiddelen. In juni zal bekend worden wat de gezamenlijke ambities zijn van overheden en maatschappelijke organisaties om te komen tot schoner oppervlakte en grondwater. Ik ben benieuwd of we het heft dan weer zelf in hand gaan nemen of weer verzanden in de discussie dat we vooral geen ‘nationale kop’ moeten zetten bovenop de Europese nomen.

De Britten zullen zelf een antwoord moeten zien te vinden op de extreme neerslag. Ga aan de slag en los je interne problemen zelf op. Dat geldt ook voor Nederland. Pak zelf de dingen aan in plaats van naar Brussel te wijzen. S

Jac van Tuijn is voormalig hoofdredacteur en mede-oprichter van Waterforum Online. Hij werkt nu als freelance journalist en moderator, met name op het gebied van (internationaal) watermanagement. www.kkwekwwekbewb.nl Meer columns van Jac www.kkwekwwekbewb.nl

www.waterforum.net/jacvantuijn www.kkwekwwekbewb.nl

7

Bezoek ons op AquaNederland Vakbeurs en Rioleringsvakdagen Gorinchem, Nederland 15, 16 & 17/03/2016

WATER IS LIFE – THAT’S WHY WE CARE Brenntag Nederland BV Water Treatment Donker Duyvisweg 44 3316 BM Dordrecht Phone +31 78 654 49 44 Fax +31 78 654 49 19 info@brenntag.nl

www.brenntag.nl

0122-151223_BT_BE_WT_195x134mm_NL_Dutch_Contact.indd 1

Brenntag, toonaangevend distributeur van chemicaliën in de Benelux, heeft een compleet producten portfolio: Specialiteiten chemicaliën voor water treatment, voeding, veevoeding, pharma, cleaning, polymeren, coating, cosmetica, lubricant toepassingen ■■ Industriële basischemicaliën (solventen, zuren, basen, zouten) ■■ Technical support & know-how ■■

Brenntag Water Treatment productengamma: Flocculanten Coagulanten ■■ Ontschuimers ■■ Bio-additieven/ nutriënten ■■ Aktief kool ■■ Filtermedia ■■ Hars voor ionenwisselaars

Desinfectantia Klantspecifieke mengsels ■■ Koolstofbronnen ■■ Andere specialiteiten voor waterbehandeling

■■

■■

■■

■■

01.02.16 12:09

actueel

actueel

Kabinet ziet delta-aanpak als troef op wereldmarkt de internationale waterambitie (IWA) op

van Bangladesh en de Mekongdelta in

3 februari naar de Tweede Kamer gestuurd.

Myanmar en Vietnam.

De ministers wijzen er in hun aanbiedings-

De IWA heeft een looptijd tot 2019 en

brief op dat de gevolgen van overstro-

bouwt voort op de jarenlange samen-

mingen, droogte, orkanen en tsunami’s

werking met een aantal deltalanden en

steeds groter worden en dat Nederland als

bestaande programma’s.

‘waterexpertland bij uitstek’ een belangrijke

De IWA wordt gefinancierd via het pro-

bijdrage kan leveren in het zoeken naar

gramma Partners voor Water 2016-2021. De

oplossingen. “Nederlandse vindingen als

IWA start vanuit bestaande programma’s

Building with Nature en Ruimte voor de Rivier

en instrumenten waarin departementen al

zijn voor veel landen bruikbare en aanspre-

samenwerken. Genoemd worden Partners

De ministeries van Buitenlandse Zaken, Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu gaan intensief samenwerken om de mondiale waterproblemen aan te pakken. Vóór 2019 moeten de waterproblemen in minstens acht stedelijke delta’s meetbaar zijn verminderd. De toegevoegde waarde van de Topsector Water moet in 2020 zijn verdubbeld.

kende oplossingen”, aldus de ministers.

voor Water III, het Dutch Risk Reduction

Dat staat in de zogenoemde internationale

20 miljoen per jaar

leidsnota van de drie ministeries refereert

waterambitie van het kabinet. De ministers

In de IWA wordt een totaalpakket beschre-

alleen in algemene termen naar de bijdrage

Lilianne Ploumen (Buitenlandse Handel en

ven van preventie tegen overstromingen,

van de watertechnologie. Alleen bij de

Ontwikkelingssamenwerking), Henk Kamp

waterschaarste en watervervuiling, vooral

ontwikkeling van de circulaire economie

(Economische Zaken) en Melanie Schultz van

in stedelijke delta’s en hun stroomgebie-

wordt het belang van de watertechnologie

Haegen (Infrastructuur en Milieu) hebben

den. Voorbeelden zijn Jakarta, de delta

onderstreept.

Handelsmissie met minister Ploumen (voorop) en premier Rutte (midden) op een baggerschip in de haven van Jakarta. Nederland wil in de toekomst mondiaal een nog sterkere rol spelen in kwetsbare stedelijke delta’s. (foto: Ministerie Algemene Zaken)

Team, strategische detacheringen door de Bestrijden watercrises

ministeries, het Young Expert Programme

De ministers denken met een gezamenlijke

Water (YEP), Partners for International

aanpak nog meer te kunnen betekenen

Business (PIB), economische missies en

in het bestrijden van watercrises. “Diplo-

deelname aan internationaal overleg. Voor

matie, innovatie, partnerschappen en

de genoemde programma’s is ongeveer 20

nieuwe financieringsmechanismen kunnen

miljoen per jaar gereserveerd.

nog beter op elkaar worden afgestemd.

Bundeling van expertise en internationale

Weinig watertechnologie

samenwerking zorgen voor optimale inzet

Opvallend in de IWA is dat de nadruk zeer

en innovatie.”

sterk ligt op de deltakennis en veel minder expliciet op de watertechnologie. De be-

Erratum Op de cover van Waterforum 4 / 2015 is er per abuis zonder toestemming vooraf een beeld gebruikt van PWN Technology. De foto is van Erik Jansen Fotografie.

Laatste kans: nieuwe aanpak van piping Het Rijk en de waterschappen zoeken in-

Piping is het probleem dat water door een

grond of grondwater, maar ook goedkopere

novatieve oplossingen voor het probleem

dijk stroomt vanwege een verschil in wa-

technieken voor dijkversterking. De veelbe-

van piping. Daarvoor hebben zij een ‘project-

terstand. Het bedrijfsleven krijgt de ruimte

lovendste methoden kunnen worden verder

overstijgende verkenning’ (POV) uitgeschre-

om met innovaties te komen. Die kunnen

ontwikkeld of direct worden toegepast bij

ven. Partijen die aan nieuwe methoden

gaan over uiteenlopende zaken zoals het

dijkversterkingen.

werken om piping tegen te gaan, kunnen

detecteren van kanaaltjes onder een dijk,

zich nog tot en met 7 maart aanmelden.

trajectdekkende monitoring van onder-

www.pov-piping.nl (foto: IJkdijk)

9

10

Water news europe

Europese waterbar in Brussel De Nederlandse ontwerper Jurgen Bey en

smaakt. En wat als de ‘eigen’ fles leeg is,

het Amsterdamse architectenbureau XML

wiens water kiest men dan? De waterbar

hebben een reusachtige waterbar gemaakt

is onderdeel van een project tijdens het

in de foyer van het Justus Lipsiusgebouw,

Nederlandse voorzitterschap van de EU,

het hoofdkwartier van de Europese Raad.

waarbij Bey en XML onder meer ook de ver-

De bar bestaat uit 28 coolers, elk gevuld met

gaderzaal van de Europese Raad opnieuw

water uit een van de lidstaten. Bezoekers

hebben ingericht.

kunnen uit water kiezen uit hun eigen land, of juist eens proeven hoe het bij de buren Water uit alle landen van de EU in de lobby van de Europese Raad. (foto: XML/Jurgen Bey)

Zwitsers verplichten terugwinnen fosfaat uit zuiveringsslib Zwistersland heeft het terugwinnen van fosfaat uit het slib van afvalwaterzuiveringen verplicht gesteld. De nieuwe regels, die op 1 januari zijn ingegaan, worden geïntroduceerd met een overgangsperiode van tien jaar.

Zwitserland claimt het eerste land ter wereld te zijn waar het terugwinnen van fosfaat verplicht is.

De maatregel is onderdeel van een breder pakket om nuttige stoffen uit afval terug te winnen. Zwitserland, dat geen deel uitmaakt van de EU, wil het voortouw nemen op het gebied van de circulaire economie.

Zwitserland voert een zeer actief waterbeleid. Zo wil de overheid ook dat 100 awzi's een extra zuiveringstap toevoegen om microverontreinigingen uit het water te halen.

Afvalwaterzuivering van de Zwitserse plaats Herisau, waar dit jaar extra stap wordt gebouwd voor verwijdering van microverontreinigingen. (foto: ARA Herisau)

Europa investeert in Roemeense afvalwaterzuiveringen De rioolwaterzuiveringen in Roemenië voldoen niet aan de Europese richtlijnen. Daarom moet fors worden geïnvesteerd in renovatie van de zuiveringsinstallaties. In Zuidwest-Roemenië wordt de komende jaren € 72,9 miljoen gestoken in verbetering van drinkwater- en afvalwatervoorzieningen.

€ 57,1 miljoen, daarnaast geeft de Europese

drinkwater en worden er 30.000 mensen

ontwikkelingsbank EBRD een lening van

aangesloten op de riolering. De werkzaam-

€ 5,7 miljoen. De EBRD heeft sinds 2010

heden vinden plaats in tien steden, waar-

een programma voor het upgraden van de

onder in de provinciale hoofdstad Drobeta

watervoorzieningen in Roemenië.

Turnu Severin. Het regionale waterbedrijf SC

In de regio Mehedinti worden vier afval-

Secom is verantwoordelijk voor de uitvoering

waterzuiveringen en 27 pompstations

van de werkzaamheden.

gemoderniseerd. Daarnaast wordt er twee-

De Roemeens investeringsopgave is ook een

honderd kilometer aan nieuwe infrastruc-

van de thema’s op de ExpoApa-vakbeurs

tuur aangelegd, komen er dertien nieuwe

die van 16-18 mei plaatsvindt in Boekarest.

Dat bedrag wordt grotendeels vanuit

pompstations en tien nieuwe reservoirs.

De beurs wordt georganiseerd door de

Europese fondsen gefinancierd. Het

Dankzij de investeringen krijgen 15.000

Roemeense watervereniging APA en wordt

cohesiefonds van de EU draagt voor

mensen toegang tot het leidingnet voor

bezocht door 2000 waterprofessionals.

De website Water News Europe (WNE)

van de watermarkt, de uitvoering van de

schrijf u in voor de nieuwsbrief en leg via het

brengt waternieuws vanuit Brussel en de

Kaderrichtlijn Water en state-of-the-art

platform CONNECT contact in de Europese

verschillende Europese lidstaten. Met onder

waterinnovaties in Europa.

watermarkt.

meer actuele berichten over de privatisering

Volg WNE op Twitter (@WaterNewsEurope),

www.waternewseurope.com

Water News Europe

actueel

In zuiveringsinstallatie voor zout afvalwater ontstaat korrelslib

‘Dreamteam’ van schoonmaakbacteriën verrast North Water Door Pieter van den Brand

afvalwaterzuiveringsland geprezen. Dit type slib levert een efficiënt en compact water-

In de industriële zoutafvalwater­

zuiveringsproces op, dat een installatie met

zuivering van North Water in

Het voorbeeld is waterzuiveringstechnologie

Delfzijl openbaart zich een bijzonder fenomeen. Na vijf jaar heeft de zuivering ‘superslib’

slechts een gering ruimtebeslag behoeft.

Nereda van RoyalHaskoningDHV. Stellig vermoeden Een volledige verklaring voor het ontstaan

in huis. Het wetenschappelijk

van dit ‘dreamteam’ van schoonmaakslib in

onderzoek om het ontstaan

standigheden is er nog niet. Er is bijvoorbeeld

van dit slib te begrijpen en de

een continu-systeem en onder zoute om-

Beeld uit een video over de zout-afvalwarerzuivering van North Water. In het slib van de installatie zitten korrelvormende bacteriën (beeld: North Water)

geen sprake van een hoge slibbelasting of van een typische hydraulische selectiedruk.

De vooruitzichten zijn veelbelovend, geeft

Een stellig vermoeden is er wel, zegt adviseur

Van der Marel aan. “Als slib een robuuste

en businessdeveloper Perry van der Marel van

goede bezinkbaarheid heeft, kun je in de

drinkwaterlaboratorium WLN, die bij North

waterzuiveringsinstallatie het gehalte aan

De zoute afvalwaterzuiverings-installatie

Water adviseert. In het slib zijn korrelvor-

slib en daarmee de zuiveringscapaciteit

(z-azwi) van North Water in Delfzijl zuivert

mende bacteriën gedetecteerd, zoge-

vergroten zonder dat je de installatie zelf

het afvalwater van de op industrieterrein

noemde GAO’s –glycogeen accumulerende

hoeft aan te passen. Dat levert een aanzien-

Oosterhorn aanwezige chemische industrie.

organismen – die goed blijken te groeien in

lijke flexibiliteit op en mogelijk beperktere

Zo’n dertig bedrijven laten hun afvalwater

de installatie van North Water. “Deze micro-

investeringen.”

door de joint venture van Waterbedrijf Gro-

organismen worden doorgaans weggedrukt

ningen en Evides Industriewater zuiveren.

door concurrerende snel groeiende andere

WaterNexus

Dat doet het bedrijf in een conventionele

bacteriën. In onze installatie krijgen ze de

De vraag naar robuuste zoute afvalwater-

aërobe waterzuivering (40.000 v.e.) met

kans om zich wel volop te vermeerderen. Dat

zuiveringstechnieken is groot, aldus Van der

een egalisatietank, een bioreactor en een

heeft alles met de specifieke bedrijfsvoering

Marel, denk aan de olie- en gasindustrie

bezinktank.

en procesomstandigheden in onze water-

en de chemie, die wereldwijd opereren met

Niets bijzonders, is de eerste gedachte. De

zuivering te maken, die het selectieproces

een regelmatig wisselende productieca-

bezinkbaarheid van het slib in de sinds 2008

blijkbaar bevorderen.” Er is nog geen defini-

paciteit. Dat is ook de reden waarom een

operationele afvalwaterzuivering is in de

tief uitsluitsel om welke factoren het gaat.

van de onderzoeken in het recent gestarte

eerste vijf jaar van bedrijfsvoering echter op-

Een van de factoren zou de balans tussen

WaterNexus-programma zich richt op zoute

merkelijk toegenomen. De slibvolume-index

de anaërobe en aërobe zones in het proces

afvalwaterbehandeling met korrelslibtech-

(SVI) is meer dan een factor vier kleiner dan

kunnen zijn. Volgens Van der Marel is er nog

nologie. Hierin participeert WLN naast onder

die voor normaal actief slib. Van vlokkerig

veel wetenschappelijke duiding nodig. In

meer Shell en Dow. “Met onze ervaringen

slib heeft de biomassa zich getransformeerd

dat onderzoek krijgt North Water steun van

op de zuivering van North Water dragen we

naar korrelig slib met een goede en snelle

onder meer de Rijksuniversiteit Groningen,

graag bij aan de kennis om deze technologie

bezinking tot gevolg. Korrelslib wordt in

Paques en de TU Delft.

robuuster te maken.”

technische toepassing meer robuust te maken is in volle gang.

Slimme douchekop tegen waterverspilling De Franse start-up Hydrao werkt aan een

50 liter gaat de kop rood knipperen. Hydrao

het totale verbruik bij. De Hydrao heeft led-

douchekop die met lichtsignalen overmatig

meent dat een gezin van vier mensen

verlichting en een bluetooth-verbinding

waterverbruik ontmoedigt. De kop meet

jaarlijks zo’n € 250 aan water- en energie-

en werkt op de energie van het doorstro-

hoeveel water er doorheen gaat en gaat

kosten kan uitsparen.

mende water.

vanaf 10 liter lichtpaars licht uitstralen.

De kleuren en de grenswaarden zijn via een

Vanaf 25 liter verandert de kleur en vanaf

mobiele app in te stellen. De app houdt ook

www.hydrao.fr

11

ZEKERHEID VOOR UW DRINKWATERBELEID

STAND 116 AQUA VAKBEURS Energiezekerheid is van groot belang. Vooral wanneer het onze watervoorziening betreft. Al meer dan 40 jaar ontwerpen, bouwen en installeren wij complexe noodstroomvoorzieningen voor nieuwe en bestaande toepassingen.

Ook bieden wij duurzame innovaties op het gebied van onderhoud en brandstoffiltratie die de betrouwbaarheid van uw installaties aanzienlijk verhogen.

UW NOODSTROOMSPECIALIST

GENERATORSETS 路 NOODSTROOM 路 LEVENSLANG ONDERHOUD

Koninklijke Kemper en Van Twist Keerweer 62, 3316 KA Dordrecht

Tel.

+31(0)78 - 632 66 00

Postbus 156, 3300 AD Dordrecht

Email

info@kvt.nl

Market watch

actueel

BAM Infra heeft zijn waterzuiverings-

nieuwe commerciële mogelijkheden. Holland

activiteiten verkocht aan Sita Remedi-

Water levert het hotel een zogenoemde

ation te Utrecht. Het bouw- en infrastruc-

Bifipro-installatie die met koper- en zilverio-

tuurbedrijf gaat zich meer concentreren op

nen biofilm in de leidingen bestrijdt.

Duik in Antwerpse onderwereld

zijn kernactiviteiten en ziet onvoldoende mogelijkheden om de waterzuiveringstak

Wageningen UR helpt in Abu Dhabi en

verder uit te bouwen. Het van oorsprong

Saoedi-Arabië bij de opzet van twee

Franse Sita, een dochterbedrijf van Suez

onderzoekscentra voor kassen. In de

Environnement, is gespecialiseerd in bodem-

centra worden onder meer waterbespa-

sanering, grondreiniging en grondwater.

rende technologieën beproefd. In de kas

Bezoekers van Antwerpen kunnen

in Abu Dhabi worden reeds tomaten en

een tocht maken door de historische

Grontmij heeft voor een raamcontract

komkommers gekweekt, in Saoedi-Arabië

overdekte grachten en riolen van de

gesloten met vier waterschappen voor

zal de productie in maart starten. Er wordt

stad, de zogenoemde Ruien. Ze krijgen

technische advisering. Het contract, dat

onder meer gekeken naar efficiënte koeling

een beschermend pak, laarzen, een lamp

twee jaar loopt, is getekend met Brabantse

van de kassen, waarvoor nu nog veel water

en een tablet mee voor een interactieve

Delta, Schieland en Krimpenerwaard, Aa

wordt gebruikt.

tocht door de onderaardse waterwereld.

(foto: De Ruien)

Ook is het mogelijk een boottochtje door

en Maas en Delfland. Grontmij gaat advies geven op gebied van waterbouw, dijken,

Zwitserland krijgt zijn eerste Nereda-

de catacomben te maken. De Ruien zijn

waterbeheer, afvalwater, watergangen en

korrelslibzuivering. De rioolwaterzui-

ontstaan toen in de 17de eeuw de stank

wegen. De verwachte omzet ligt op

vering van Alpnach wordt uitgebreid

van de grote open riolen niet meer te

€ 9 miljoen per jaar.

met een Nereda-reactor. De bouw begint

harden was. De watergangen in de bin-

dit jaar en in 2017 moet de installatie in

nenstad zijn toen overdekt. Overigens

Holland Water levert een systeem voor

gebruik worden genomen. De Nereda zal

zijn de Ruien al tien jaar geleden open-

legionallapreventie aan het Taj Mahal-

worden gebouwd door het Zwitserse Wabag

gesteld voor het publiek, maar er moest

hotel in Teheran. De watertechnolo-

Water Technology waarmee Royal Hasko-

maanden van te voren gereserveerd

giespecialist heeft al sinds 2005 contacten

ningDHV een samenwerkingsverband heeft

worden. Voor de interactieve tochten

in Iran maar het opheffen van de interna-

gesloten. De installatie krijgt een capaciteit

kunnen ook dagjesmensen of passanten

tionale sancties tegen het land opent nu

van 14.000 m3/dag.

last minute de onderwereld in. www.deruien.be

Rioned-prijs voor zelfreinigend pompsysteem Nog voordat een rioolpomp verstopt raakt,

Xylem al een pomp met zelfreinigende N-

merkt de Flygt Smart Run op dat er gevaar

waaiers op de markt gebracht, die met de

dreigt. Die schakelt vervolgens de pomp

Smart Run kunnen worden gecombineerd.

diverse keren aan en uit en laat die afwis-

Bij testen is het aantal verstoppingen van

selend links- en rechtsom draaien, zodat het

50 naar nul gedaald, zegt de pompfabri-

vuil uit de pomp loskomt. Producent Xylem

kant. Bovendien is het energieverbruik sterk

denkt met het systeem een oplossing te

gedaald. De bezoekers van de Rioned-dag,

hebben voor het hardnekkige probleem van

waaronder veel rioolspecialisten van de

doekjes, textiel en plastic in het rioolwater

gemeenten, verkozen het slimme reinigings-

die de pompen doen vastlopen. Eerder had

systeem als de rioleringsinnovatie van 2016.

Bollenkwekers hebben last van zoutwater De bollenkwekers bij Petten hebben last

duinen nu omleiden naar een zuidelijker ge-

de verzilting van het sloot- en grondwater

van verzilting van hun grond. Oorzaak is het

legen polder. Het schap gaat ook het spoel-

in het bollengebied. Het hoge zoutgehalte

zilte oppervlaktewater vanaf het nieuwe

water dat het oppervlaktewater in het dorp

in het slootwater was afgelopen jaar een

strand en duin dat voor de Hondsbossche en

Petten minder zout moest maken omleiden.

groot probleem voor de bollenkwekers. Het

Pettemer Zeewering is aangebracht. Hoog-

Voor de bollenvelden wordt zoet water

hoogheemraadschap blijft het oppervlakte-

heemraadschap Hollands Noorderkwartier

ingelaten vanuit het Noordhollands Kanaal.

water in het bollengebied monitoren om het

(HHNK) gaat het water uit de nieuwe

Op deze manier moet een einde komen aan

zoutgehalte in de gaten te houden.

13

14

actueel

Plasterk legt precario gemeenten aan banden Gemeenten mogen vanaf 2017 de preca-

deze verkapte belasting, die zij aan de

riobelasting voor kabels en leidingen in de

gebruikers moeten doorrekenen. Bovendien

grond niet verder verhogen. Ook mag het

was de belasting geheel willekeurig, bedra-

aantal gemeenten dat die belasting heft

gen verschilden sterk per gemeente.

niet verder groeien. Dat heeft minister

De Tweede Kamer had al aangedrongen

Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken in

bij Plasterk om precario op gas-, water- en

februari aan de Tweede Kamer geschreven.

elektriciteitsnetten af te schaffen. De

Drinkwaterbedrijven waren, net als beheer-

minister stelt dat die afschaffing bij een

ders van energienetwerken, in het geweer

bredere hervorming van de gemeentelijke

gekomen tegen de precariorechten, die in

belastingen moet worden geregeld. Hij

veel gemeente werden verhoogd of inge-

schrijft dat over uiterlijk tien jaar de precario

voerd. De netbeheerders stoorden zich aan

op nutswerken niet meer mogelijk moet zijn.

(foto: Oasen)

Waterleven in de war door medicijnresten Resten van geneesmiddelen in het water

een partner of het ontwijken van vijanden

verstoren de ‘chemische communicatie’ in

kunnen lastig worden, als medische res-

het aquatisch milieu, wat kan leiden tot

tanten in het water het communicatiepro-

verstoringen in de voortplanting of voed-

ces verstoren. “Een stof uit medicijnen lijkt

selketen, of zelfs direct tot de dood van

bijvoorbeeld op een natuurlijke communi-

waterdieren.

catie-stof en bootst daardoor per ongeluk

“Stoffen uit geneesmiddelen verstoren de

de werking ervan na”, verduidelijkt Van

chemische communicatie onder water,”

Donk deze verstoorde communicatie. “Ook

zegt Ellen van Donk, hoofdonderzoekster en

kan het tegenwerken, waardoor juist de

hoofd aquatische ecologie van het onder-

communicatie blokkeert.” En dat is al bij

zoeksinstituut NIOO-KNAW. De inventari-

heel lage concentraties het geval.

satie is gepubliceerd in Reviews of Environ-

De oplossing voor dit sluipende probleem

mental Contamination and Toxicology. “De

is een betere waterzuivering, al dan niet

gevolgen worden nu steeds zichtbaarder in

samen met een betere afstemming van

meren en plassen wereldwijd, voor wie goed

medicijngebruik. Van Donk wijst op de

kijkt.”

mogelijkheid om medicijnen op te vangen

Volgens de onderzoekers verloopt veel

of biologisch afbreekbaar te maken.

communicatie onder water via zogenoemde

Ook experimenteert het NIOO met een

infochemicaliën: stofjes die bijvoorbeeld een

alternatieve waterzuivering waarbij micro-

waterplant afscheidt en die via het water bij

organismen en algen worden ingezet.

een waterdier terechtkomen of een geurstof van een watervlo die in een vissenneus

Lees het hele artikel op

belandt. Zaken als het vinden van voedsel of

www.waterforum.net

Stichting Akvo heeft voor het Afrikaanse

voor het ministerie van water sinds 2014 ze-

Akvo heeftook een programma gebouwd

Benin een online-atlas gemaakt met de wa-

ventig ‘tellers’ opgeleid die met de mobiele

waarmee andere ministeries eenvoudig

terfaciliteiten in het land. Van alle rurale en

tool AkvoFlow meer dan 20.000 water-

gegevens kunnen downloaden en filteren.

klein-stedelijke gebieden zijn interactieve

punten in kaart hebben gebracht, inclusief

www.eaururalebenin.org / akvo.org

kaarten gemaakt, die te bekijken zijn op

beschrijvingen, foto’s en specificaties. Het

foto: 'Tellers' van waterfaciliteiten in Benin.

de website eaururalebenin.org. Akvo heeft

ministerie zal de website onderhouden.

(beeld: Akvo)

Interactieve wateratlas

Waterforum in cijfers

Waterforum | in cijfers Magazine

App

website

Nieuwsbrief

oplage per nummer

downloads

unieke bezoekers per maand

unieke ontvangers per week

frequentie: 5x per jaar print, 5x Engelstalige special digitaal (per maart 2016)

verkrijgbaar sinds november 2015

11.900 sessies 23.850 page views 2 pages per sessie 1,48 min per sessie

frequentie: wekelijks

2.000 > 900 8.200 7.100

Linkedin

Twitter

leden

volgers

> 800 > 3.200

Samen > 40.000 contactmomenten per maand Watervacatures.nl | in cijfers website

doorplaatsing en attendering bij Waterforum

+

2.100

unieke bezoekers per maand

> 40.000 waterprofessionals van Waterforum

Samen > 42.000 contactmomenten per maand Waterforum Connect | bedrijvenregister connect

€ 895,--

*

Jaarabonnement

Op de Connect-pagina (bedrijvenregister) vindt uw doelgroep: uw promo- en productfilms, PDF-folders, persberichten.

1 jaar bedrijvenregister online + vermelding in Waterforum Magazine.

Tevens heeft u de mogelijkheid om uw persberichten te plaatsen in de digitale nieuwsbrief en in de app.

Abonnementsvormen | 2016 Basis

Print

Digitaal

gratis

€ 49,--

€ 69,95

Onbeperkt toegang tot online artikelen

Basis Jaarabonnement

Basis Jaarabonnement

Ontvangst wekelijkse nieuwsbrief

Magazine in print

Digitaal en print abonnement

*

prijzen zijn exc. BTW

*

€ 39,--

*

Compleet

*

Basis Jaarabonnement Magazines leesbaar in de app 5 extra Engelstalige themamagazines Zoek- en favorietenfunctie in magazines

Introductie jaaraanbieding 2016 voor slechts € 3,25* per maand bent u al verzekerd van het laatste nieuws uit de waterwereld via onze nieuwe app

15

16

actueel

Elektriciteitscentrales in Utrecht (foto: Eneco)

Nature-publicatie toont fragiel evenwicht tussen energievoorziening en watermanagement

Opwarmende rivieren risico voor elektriciteitsproductie Door Annemarie Geleijnse

Klimaatverandering heeft zowel invloed op de beschikbaarheid van rivierwater als op de temperatuur ervan. Die kan wereldwijd de energievoorziening bedreigen.

Technologische aanpassingen kunnen soelaas bieden, berekenden onderzoekers van Wageningen Universiteit en het International Institute for Applied Systems Analysis in Oostenrijk.

Maar ook verbeteringen in watermanagement zijn essentieel.

In een onlangs in Nature Climate Change gepubliceerde studie tonen de onderzoekers aan dat de elektriciteitssector niet alleen bijdraagt aan de klimaatverandering maar daardoor ook zelf geraakt kan worden, vooral in beschikbaarheid en temperatuur van rivierwater. Om te kunnen voldoen aan de wereldwijd groeiende elektriciteitsvraag zijn aanpassingen in de energiesector noodzakelijk.

In de studie, die is gebaseerd op simulaties van rivierafvoer, watertemperatuur en elektriciteitsproductie in de 21e eeuw, zijn gegevens verwerkt van 24.515 waterkrachtcentrales en 1427 thermische elektriciteitscentrales (zoals kerncentrales, gas- en steenkoolcentrales en biomassainstallaties). Ook veel thermische centrales maken gebruik van rivierwater, voor koeling.

Vrijwel alle energie (98%) wordt opgewekt door deze twee types van rivierwater

afhankelijke centrales.

Het kwetsbaarst is de elektriciteitssector in de VS, Zuid-Amerika, zuidelijk Afrika, het zuiden van Europa, Zuidoost-Azië en het zuiden van Australië. De onderzoekers berekenden dat bij meer dan 60% van de centrales wereldwijd in de periode 20402069 klimaatverandering kan leiden tot verminderde elektriciteitsproductie. “Niet alleen veranderingen in de beschikbaarheid van water zijn hierbij cruciaal, maar ook stijgingen in watertemperatuur omdat die inname van koelwater door thermische centrales kunnen beperken”, aldus hoofdonderzoeker Michelle van Vliet van Wageningen Universiteit.

Nederland De onderzoekers bepleiten aanpassingen in het gebruik van water door de energiesector en rekenden door wat de effecten zouden zijn van technologische verbeteringen

'Schaarste zoetwater erger dan gedacht' Het mondiale zoetwatertekort is nijpender

van zijn publicatie in Science Advances.

naar waterschaarste met de Ethiopische

dan tot nu toe werd gedacht. Volgens Arjen

Seizoensschommelingen zijn altijd buiten

wetenschapper Mesfin Mekonnen. Zij com-

Hoekstra, hoogleraar aan de Universiteit

beschouwing gebleven, aldus Hoekstra.

bineerden data over klimaat, landgebruik,

Twente, heeft de wetenschap de water-

Vier miljard mensen hebben minstens

bodemgesteldheid, gewassen, irrigatie,

schaarste tot nu toe onderschat. Dat zei

een maand per jaar last van tekort aan

bevolkingsdichtheid en industrie voor hun

Hoekstra in de Volkskrant naar aanleiding

water. Hoekstra deed jarenlang onderzoek

computersimulaties.

actueel

zoals toenamen in efficiëntie van centrales, veranderingen van koelsystemen en het meer gebruik maken van droge (lucht)koelsystemen en koeling met zeewater voor centrales nabij de kust.

“Nederland heeft het grote voordeel aan zee te liggen waardoor we de mogelijkheid hebben zeewaterkoeling te gebruiken”, aldus Van Vliet. “Bij de bouw van nieuwe centrales wordt vaker besloten die aan de kust neer te zetten.”

Koeling met zeewater maakt de Nederlandse elektriciteitssector minder afhankelijk van rivierwater uit de Rijn en Maas. Belangrijk want uit diverse eerdere studies van onder meer Deltares blijkt dat ook in Nederland een afname in rivierafvoeren valt te verwachten door klimaatverandering. Effecten voor de energiesector waren al zichtbaar tijdens de warme, droge zomers van 2003 en 2006.

Watermanagement De Nature-publicatie trok belangstelling uit de hele wereld, vooral uit de energiesector maar ook van daarbuiten aangezien veel andere industrieën eveneens gebruikmaken van rivierwater, bijvoorbeeld als koeling.

De boodschap van deze studie is dan ook breder, stelt Van Vliet. “Naast technologische aanpassingsmaatregelen in de energiesector zijn verbeteringen in watermanagement ook essentieel.”

Van Vliet pleit voor een integralere aanpak waarin gekeken wordt naar crosssectoraal watergebruik. “De vraag naar en beschikbaarheid van water moet beter op elkaar afgestemd worden tussen

de verschillende sectoren; huishoudens, landbouw, industrie en energie.” Ze geeft aan daarbij te denken aan bijvoorbeeld het verder stimuleren van waterhergebruik tussen de verschillende sectoren. “Ook daar zijn efficiencyslagen nodig. Met name in regio’s waar nu al sprake is van waterschaarste is het van belang daar verder naar te kijken.”

basis van deze studie niet direct zeggen. “Je ziet dat de Verenigde Staten strenger zijn geworden met de watertemperatuurnorm.

Het is interessant om te volgen hoe zich dat in Europa gaat ontwikkelen. Worden de regels hier ook strenger of bied je lokale waterbeheerders juist meer flexibiliteit?

Daarbij spelen zowel ecologische als economische belangen.”

Europese aanpak De Wageningse onderzoekster beaamt dat een internationale aanpak vereist is.

“Waterlopen en elektriciteitstransport overschrijden landsgrenzen. Een regionale aanpak, in ons geval Europees, is daarom essentieel. Dat was ook een van de redenen om dit op zo’n grote schaal te onderzoeken en de resultaten op regionaal en continentaal niveau te presenteren.”

Of de EU of de Nederlandse overheid er goed aan zou doen de lozingsnormen voor koelwater aan te passen, kan Van Vliet op

Overheid De boodschap van de onderzoekers is dan ook mede gericht op de overheden.

Van Vliet: “Ik verwacht dat operators van centrales zich gezien hun commerciële belangen terughoudend zullen opstellen.

Aanpassingsmaatregelen voor centrales gaan gepaard met enorme investeringen.

Daar staat tegenover dat overheden andere belangen hebben: zij dragen een zekere verantwoordelijkheid als het gaat om water- en energiezekerheid voor de maatschappij.”

Waterkrachtcentrale bij Maurik. (foto Nuon)

Rotterdams icoon voor architectuur, ecologie en watertechnologie Krijgt Rotterdam zijn Dutch Windwheel?

ecologie en water. Grote elektrostatische

onder meer Deltares deelneemt, heeft in ja-

In Maasstad moet een gigantisch ronde

ringen moeten energie gaan opwekken.

nuari het startsein gegeven voor een onder-

‘windmolen’ oprijzen – tot meer dan 170

Binnen het gebouw moet de waterkring-

zoeks- en ontwikkelingsprogramma. Als de

meter – waarin onder meer appartementen,

loop helemaal gesloten zijn, onder meer via

plannen haalbaar zijn, moet het Windwheel

hotels en kantoren worden gevestigd. Het

regenwateropvang, hergebruik van afval-

tussen 2020 en 2025 gerealiseerd worden.

gebouw herbergt allerlei innovaties op het

water, vergisting en biogasproductie. Het

gebied van bouwen, energie, technologie,

consortium achter het megaproject, waarin

www.dutchwindwheel.com

17

18

Mens in beeld

Mens in beeld

Hein Molenkamp, directeur Water Alliance

Verbindingsman van het water

mens in beeld Door: Olav Lammers

“Ik ben een man van het mkb. Het is de motor achter vernieuwing en groei. Dat geeft mij energie.”

Hein Molenkamp is een van de initiatiefnemers van de Nationale Watertechnologieweek, die in maart wordt gehouden. De directeur van Water Alliance ziet zichzelf als bruggenbouwer. ‘Ik wil de verbindingen leggen, dan kan de sector groeien.’

U bent eigenlijk een techneut, maar we kennen u vooral als netwerker.

“Na de Hogere Landbouwschool Groningen heb ik jaren in de agrarische maakindustriesector gewerkt. Ik was onder meer betrokken bij de eerste ontwikkelingen van de melkrobot. Ik heb altijd aan de marketing-, sales- en productontwikkelingskant gezeten. Als productmanager bij Paques kristalliseerde zich dat vervolgens almaar verder uit.”

Hoe voor de hand lag dan de keuze om Water Alliance te gaan leiden?

“Watertechnologie is zeer inspirerend: het is in Nederland een wereld van vooral veel mkb’ers. Gedreven, innovatief. Zij ontwikkelen technologie die er echt toe doen, die maatschappelijk bijdragen. Wetsus deed in Leeuwarden op de Watercampus al veel aan kennisontwikkeling samen met universiteiten en bedrijven, maar de vermarkting van producten moest nog voor een groot deel worden georganiseerd. Daar ligt mijn uitdaging: versterken van het Nederlands watertechnisch bedrijfsleven.”

Kortom: praten, reizen, vergaderen en bellen…

“Dat ook ja, maar toch vooral doen. Mijn doel is duidelijk: bedrijven met elkaar verbinden, ook als de combinaties niet vanzelfsprekend zijn. Aan de ene kant zoeken we samen naar toepassingen voor innovaties, aan de andere kant

brengen we klanten met een specifiek probleem in contact met bedrijven die kunnen helpen met een oplossing.

Water Alliance is slechts een kleine netwerkorganisatie die faciliteert in de verbindingen en de sector promoot.

Bedrijven die tot business komen, moeten de relatie zelf verder uitbouwen. Wij geven alleen de voorzet.”

Wie is belangrijker voor innovatie?

De uitvinder of de organisator?

“Innovatie is moeilijk te sturen en te managen. Je moet daarbij een beetje wegblijven van de theorie en het managen in het algemeen. Vaak doe je niets anders dan de voorwaarden en ruimte scheppen om innovators hun gang te kunnen laten gaan. Soms is dat een ‘Willie Wortel’, soms een team van mensen dat nieuwe dingen bedenkt. En soms een dwars persoon die tegen alle stromen in gewoon doorgaat, terwijl iedereen roept dat het niet kan. Allemaal sleutels tot succes.”

U heeft iets met het mkb. Zit daar ook een visie achter?

“Men spreekt vaak over het versnipperde mkb in de watertechnologiesector, maar juist daar – verspreid over het hele land en dus belangrijk voor de werkgelegenheid in elke regio – ontwikkelt zich een steeds hoogwaardiger maakindustrie die ook in het buitenland enorme kansen biedt.”

Leeuwarden heeft zich tot dé watertechnologiestad van Nederland ontwikkeld. Steeds meer bedrijven uit de rest van het land zoeken aansluiting.

“Ik zie grote kansen ons te profileren, vergelijkbaar met ‘Wageningen’ dat staat voor agri en food. Ik heb ideeën genoeg om meer dingen te doen. Er zijn veel meer internationale business­ cases op te zetten die in het belang van de BV Nederland kunnen zijn. Daar is vrij veel voorwer, en dus geld, voor nodig. Ik denk dat als wij veel meer voor Nederland-breed kunnen gaan betekenen, de financiering ook meer Nederland-breed zou moeten worden georganiseerd.”

U bent ook een van de initiatiefnemers van de Nationale Watertechnologieweek.

“De Nationale Watertechnologie week hebben we opgezet voor de op de Nederlandse markt gerichte watertechnologiebedrijven. Tegelijk met de Aqua Nederland Vakbeurs hebben zij een dan een goede gelegenheid zich te tonen op de thuismarkt. De WatercoalitieNL – NWP, Envaqua en Water Alliance – organiseert dan ook een aantal workshops en heeft een netwerkstand op de beurs. Ook hier gaat het weer om uitwisseling van kennis en gedachten. Inderdaad weer om verbindingen ­leggen dus.” S

CV

Hein Molenkamp

1978-1982

Rijks Hogere Landbouwschool Groningen

1982-1991

salesmanager John Deere

1990-1998

productmanager Gascoigne Melotte

1999-2008

productmanager Paques

2008-2009

key accountmanager Grundfos Biobooster

2010-

directeur Water Alliance Alle afleveringen mens in beeld?

www.waterforum.net/mensinbeeld

19

WORLD WATER WORKS International exhibition and conference Coastal, Waterway and Port Developments

ONTMOET INTERNATIONALE PROFESSIONALS UIT DE WATERBOUWKUNDIGE EN INFRASTRUCTURELE SECTOR

23 & 24 MAART 2016

Ontdek de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van: Waterbouwkundige werken Toegankelijkheid en inrichting van havens en vaarwegen Kust- en oeverwerken Brug-, sluis- en tunnelbouw Ontwerp en bouw buitengaatse zeehavens

HET CONGRESPROGRAMMA WORDT INGEVULD DOOR GERENOMMEERDE SPREKERS:

Informatie over congres- en/of beursdeelname: www.worldwaterworks.nl • E. info@worldwaterworks.nl • T. +31 (0)113-373222 Bestel uw congrestickets met vermelding van WATERFORUM en ontvang 10% korting!

DredgingToday.com

agenda

15 t/m 27 maart 2016 Aqua Nederland Vakbeurs/Rioleringsvakdagen Op 15, 16 en 17 maart 2016 wordt de Aqua Nederland Vakbeurs gehouden. De nieuwste innovaties en producten op het gebied van waterbehandeling, -management en -technologie komen aan bod tijdens deze 10e editie. De vakbeurs wordt gelijktijdig gehouden met de RioleringsVakdagen. Het nationale vakevenement voor de Nederlandse waterprofessional. Meer over de Aqua Nederland Vakbeurs, zie pagina 46 en verder.

Locatie:Gorinchem Organisatie: Envaqua

24 maart 2016 Wereld Waterdag 2016

14 april 2016 Sustainable Urban Delta

Het thema van Wereld Waterdag 2016 is ‘water & jobs’.

Internationaal evenement aan het IJ in Amsterdam dat in het teken

Het thema is niet los te zien is van de nieuwe mondiale

staat van de duurzame stedelijke delta. Duizenden ondernemers,

ontwikkelingsagenda met de ‘sustainable development

beleidsmakers, onderzoekers en innovatieve burgers komen in Am-

goals’ (SDGs). Water is een belangrijke randvoorwaarde

sterdam bij elkaar en om (de opschaling van) innovatieve projecten

voor economische ontwikkeling. Niet alleen vanuit het

te versnellen. Het evenement wordt georganiseerd in het kader van

gezondheidsaspect bezien maar ook vanuit het aspect

het Nederlandse EU-voorzitterschap.

van voldoende human resources in de watersector,

Locatie: Amsterdam

water als pijler voor duurzaam ondernemen en de

Organisatie: Innovation Expo

uitvoering van de ‘Decent Work’-agenda. Verschillende invalshoeken die vragen om duurzame oplossingen om de wereld toekomstbestendig te maken.

Locatie: Den Haag Organisatie: Aqua for All, NWP

31 maart 2016 Waterinfodag De Waterinfodag is een jaarlijks congres met een beurs over de informatievoorziening in de watersector. Overheden, bedrijven en kennisorganisaties informeren elkaar over ervaringen, nieuwe ontwikkelingen en ambities. De Waterinfodag is voor medewerkers van waterschappen, gemeenten, provincies, Rijk, bedrijven, waterleidingbedrijven, kennisorganisaties en onderwijs, zoals informatie-, ict- en geo-experts, databeheerders en project-, programma- en procesmanagers.

Locatie: Den Bosch

25 mei 2016 Water Tech Fest Als onderdeel van de serie Start-Up Fest Europa is Leeuwarden het centrum voor de ‘cutting-edge’ watertechnologie. Op de Watercampus zullen de watertechnologiebedrijven (‘scale-ups’ en en start-ups) hun innovaties en ideeën presenteren. Ook is er veel aandacht voor crossovers met olie & gas, voedsel, cleantech en deltatechnologie.

Locatie: Leeuwarden Organisatie: Watercampus

21

22

Interview

Nieuwe PWN-directeur Joke Cuperus

‘Waterbouw en watertechnologie moeten veel dichter bij elkaar’

Interview

Er is de deltamens en de drinkwatermens, en ze leven in gescheiden werelden. Als iemand de watersector kan typeren, is het Joke Cuperus. Na

worden: een functie als hoofdingenieur-directeur (HID) bij Rijkswaterstaat voor Gelderland en Overijssel.

“Het waterbeheer, maar vooral ook de wereld van de waterbouw vond ik heel aantrekkelijk”, vertelt ze. “Toen ik de laatste twee jaar ook HID Ruimte voor de Rivier werd, werd dat gevoel alleen maar sterker.” Ook was ze lid van de Deltacommissie Grote Rivieren. Ze vond en vindt het vakgebied fascinerend. “Het tot stand brengen van grote nevengeulen, de hele morfologie van de rivier, wat het water met slib doet, hoe stromen werken. Het was alleen al machtig om te zien hoeveel er geknutseld wordt aan een rivier.”

Het draaide daarbij niet alleen om het ruimte geven aan de rivier in het kader van de hoogwaterbescherming maar ook om de Kaderrichtlijn Water: droge voeten én kwaliteit.

jaren bij Rijkswaterstaat is ze nu directeur van drinkwaterbedrijf PWN. Haar grootste ambitie is die twee werelden te verbinden, bijvoorbeeld in de aanpak van microverontreinigingen.

Door Annemarie Geleijnse Foto's: Diederick Ingel

H

et PWN-hoofdkantoor in Velserbroek past de nieuwe directeur als een jas. Tussen veel wit en licht groen zitten in het lichte, hoge atrium her en der groepjes medewerkers met laptops te werken en te overleggen. Op felgekleurde schoenen, rolkoffertje achter zich aan, komt Joke Cuperus met ferme tred aangelopen. Opvallend, sprankelend.

Sinds 1 november zwaait zij de scepter bij het NoordHollandse drinkwaterbedrijf. Een opmerkelijke transfer, want ze komt niet uit de drinkwaterwereld, maar van Rijkswaterstaat. Een bezwaar? Helemaal niet, ze ziet daar juist de kansen. Die liggen – ze zou het liefst in chocoladeletters boven dit artikel zien – wat haar betreft in het verbinden van haar vroegere wereld, de waterbouw, met die waarin ze nu rondloopt: de watertechnologie.

Ruimte voor de rivier De nieuwe PWN-directeur nam een flinke aanloop naar de watersector. Ze startte na haar studie Rechten als beleidsmedewerker Milieuzaken, werkte vervolgens lange tijd in het onderwijs, ondermeer als studentendecaan en als directeur arbo- en milieudienst bij de Rijksuniversiteit Groningen.

De eerste kennismaking met de watersector kwam toen ze in 2003 directeur stadsbeheer werd van de gemeente Groningen. In 2009 klopte een headhunter op haar deur met wat haar onderdompeling in de watersector ging

Waterkwaliteit Daar begon haar werk te raken aan de wereld die ze nu betreedt: die van het drinkwater. Al draaide het bij kwaliteit bij Rijkswaterstaat meer om ecologie dan om drinkwater.

Ze gaf toestemming dode bomen in de IJssel te laten zakken om de flora en fauna te bevorderen, opende menig vispassage, maakte zich druk over de steur in de Waal.

“Waterkwaliteit was meer daarop gericht dan dat het werd ingestoken vanuit het besef dat we bezig waren aan de bron voor drinkwater.”

Nu – komend van het begin van de waterkraan, het Rijnwater dat bij Spijk ons land binnenkomt, en aangeland bij het uiteinde van de keten, het IJsselmeer waaruit PWN het drinkwater haalt – realiseert ze zich hoe jammer dat is. “Het besef dat de rivieren ook de bron vormen voor ons drinkwater zou bij Rijkswaterstaat veel meer op het vizier moeten komen.” Eigenlijk, zo blikt ze terug, kwam drinkwater pas echt goed in beeld toen in de Delta Stuurgroep ‘zoetwater’ als aparte groep werd benoemd.

Gescheiden werelden Van de zuiveringstechnieken die waterschappen inzetten wist Cuperus veel af, maar van de stappen die drinkwaterbedrijven zetten had ze bij Rijkswaterstaat geen helder beeld. “De ‘deltamens’ en de ‘drinkwatermens’ bevolken echt andere werelden. Bij een deltacongres zie je bijna geen drinkwatermensen. En bij een watertechnologieweek zie je bijna niemand uit de waterbouw.”

Dat moet anders, zo bepleit ze met klem. “We moeten er naar toe om die werelden veel meer te verbinden; elkaars problematiek belichten, kennis over elkaar technieken delen, kansen koppelen.”

Ze ziet volop mogelijkheden. Neem microverontreinigingen.

PWN is met Rijkswaterstaat aan het kijken hoe de plastic

23

MC2016-004

Betrouwbare flowmeting

Proline Promag 400

Juiste flowmeting in drink- en afvalwater De Promag 400 flowmeter serie biedt elke gebruiker de benodigde functionaliteit. Enkele unieke opties per serie zijn: • D400-serie: instapmodel met compacte flensloze inbouw • L400-serie: PTFE liner tot 90°C, zeer lichte en flexibele flenzen • W400-serie: IP68 EN-ISO12944 coating voor montage direct in de grond Alle uitvoeringen zijn standaard voorzien van webserver, universele voedingsspanning (24 VDC/230VAC) en optioneel uit te voeren met gepatenteerde Heartbeat technologie voor eenvoudige jaarlijkse verificatie. www.nl.endress.com/ PromagL400

Endress+Hauser BV Postbus 5102 1410 AC Naarden

Tel. (035) 695 86 11 info@nl.endress.com www.nl.endress.com

Interview

‘Dat rivieren ook de bron zijn van ons drinkwater moet bij Rijkswaterstaat meer op het vizier komen’ en voorlopig weer ingetrokken plannen voor het bouwen aan de kust. “Het is natuurlijk van groot maatschappelijk belang dat het drinkwaterbelang gediend en beschermd wordt. En als natuurbeheerder met veel duinen in ons gebied willen we de natuur graag zo ongerept mogelijk houden.

Maar ik overzie niet wat precies het gedachtegoed van Schultz is rondom deze plannen. Ik hoor graag wat haar overwegingen zijn.”

Naast het verbinden wil Cuperus de komende tijd gaan inzetten op innovatie en verduurzaming. Enthousiast vertelt ze dat PWN in de plasticsoepaanpak werkt met ‘hackathons’, brainstormsessies van 24 uur aan een stuk waarin naar oplossingen wordt gezocht met 3D-technieken.

“PWN staat open voor vernieuwing. Dat vind ik belangrijk en daar wil ik aan blijven trekken.” soep in Rijn, IJssel en de Waal zodanig kan worden aangepakt bij de bron dat er bij de zuivering tot drinkwater minder hinder is van microplastics. “Ik ben echt voorstander vorm van ketensamenwerking. Het is mooi dat ik de kennis en ervaring die ik heb opgedaan, eerst aan de rioolkant bij de gemeente en toen bij de rivieren via Rijkswaterstaat , nu hier kan inbrengen.”

Het Bestuursakkoord Water ziet ze wat dat betreft als een mooie poging om de hele keten meer inzichtelijk te maken.

“Of je een waterschap, een waterbedrijf, gemeente of het Rijk bent; je maakt deel uit van een keten. Dat ketendenken zie ik als een goede ontwikkeling.”

‘Hackathons’ Haar voorganger Martien den Blanken zette stevig in op technologie om het drinkwater te zuiveren. Niet voor niets is als eerbetoon bij zijn pensionering het drinkwaterproductiebedrijf in Andijk naar hem vernoemd.

Tegelijkertijd legde de Vereniging van Rivierwaterbedrijven Riwa-Rijn, waar Blanken overigens voorzitter van was, de focus op het zo schoon mogelijk houden van de bron, het rivierwater. Die benadering spreekt Cuperus vanuit de ketengedachte die zij voorstaat wel aan. “Moet je vooral zuiveren aan de bron of aan het eind van de keten? Dat gesprek moeten we meer aan met elkaar.”

De nieuwe PWN-directeur zal haar oude collega’s van Rijkswaterstaat vaker gaan tegenkomen. Zo gaat ze met Melanie Schultz van Haegen, de minister die ze tot voor kort uit de wind moest houden, om tafel over de veelbesproken

PWN Technologies Niet alleen staat in haar nieuwe functie de politiek wat meer op afstand, ook is Cuperus nu verantwoordelijk voor de ambitieuze, technologische bv die onder het waterbedrijf hangt: PWN Technologies (PWNT). “PWNT laat voor mij duidelijk zien dat de organisatie met deze focus op nieuwe technieken in de vernieuwingsstand staat.” Ze wijst op de samenwerking met Singapore, onder meer voor membraantechnieken.

Tegelijkertijd lijkt Cuperus er nog niet helemaal uit of het op enige afstand zetten van de technologiepoot de enige weg is. “Het is natuurlijk niet voor niets hier op die manier ontstaan, maar ik weet niet of dat tot de eeuwigheid zo blijft. Vaak helpt het om zaken even te verbijzonderen. Ik weet niet of het ook was gelukt om dit dezelfde zwaarte mee te geven als de tak binnen het moederbedrijf PWN was gebleven. Ik ken de overwegingen van toen niet.”

Omgevingsbewust Waar vroeger de waterwereld werd gedomineerd door ingenieurs rukken nu ook bestuurders uit andere disciplines op. Zo is Cuperus opgeleid als jurist. Dat ze geen technische achtergrond heeft, ziet ze niet als belemmering. “Juist omdat je niet zo diep in de materie zit, stel je gerichte vragen en krijg je andere zaken in je blikveld. Ik merk dat ik meer procesmatig, meer omgevingsbewust en klantgericht denk.

Het verbreden, meer naar buiten gericht zijn en het kijken naar kansen en samenwerkingsmogelijkheden, zit in mijn genen. ” S

25

26

Industriewater

Nog veel onzekerheden rond algen en waterzuivering

‘Groene goud’ nog niet gedolven

Industriewater

De alg is van vele markten thuis

Er bestaat niet één alg. Nee, er zijn wel 200 duizend soorten algen, die sterk verschillen in voorkomen, groeivormen en eigenschappen. Gemiddeld is de alg tussen de 0,001 en 0,05 mm groot. Veelbelovend is de algenteelt vanwege de potentie om in korte tijd veel meer biomassa te produceren dan elke andere biomassasoort. En algen zijn van vele markten thuis. Ze zijn geschikt als vis- en veevoer. Denk aan de kweek van schaal- en schelpdieren waar in Zeeland volop mee wordt geëxperimenteerd. Je kunt er olie uit persen, die geschikt is als biodiesel of de alg als bemester of bodemverbeteraar gebruiken. Ook is het plantje een prima kandidaat voor hoogwaardige toepassingen in voedingssupplementen (door de omega-3 vetzuren), medicijnen, vitamines, mineralen en natuurlijk pigment. Daarnaast werpen de één- of meercellige organismen zich op als grondstof voor biologisch afbreekbaar plastic, harsen en oliën.

Door Pieter van den Brand

De alg als wondermiddel: hij kan als veevoer dienen, medicijn, of zelfs vliegtuigbrandstof. En dus ook al zuiveraar van afvalwater. Kunstmestproducent Yara Sluiskil neemt de proef op de som. Andere experts zijn nog sceptisch over de ware potentie van de alg.

K

unstmestfabrikant of algenproducent? Het eerste natuurlijk. Al is de belangstelling bij Yara Sluiskil wel gewekt. Op het uitgestrekte bedrijfsterrein van de fabrikant van mestkorrels en industriële chemicaliën tegenover het Zeeuws-Vlaamse dorp Sluiskil pronkt een betonnen algenbassin midden tussen de chemische nijverheid.

Het groene water in de algenvijver stroomt kabbelend voort, in beweging gehouden door een enorm schoepenrad. Het ‘paddle wheel’ is onmisbaar, zodat alle algen in het nog geen halve meter diepe bassin licht kunnen pakken. Licht is nodig voor de fotosynthese, zo kunnen de algen groeien. Het 50 bij 8 meter tellende open algenbassin heeft twee banen die aan de kopse kant met elkaar zijn verbonden, ook wel ‘raceway’ genoemd.

De kunstmestfabrikant houdt dagelijks een stikstof- en fosfaatrijke stroom restwater over van zo’n 13.000 kuub. Het water bevat de reststoffen uit de demiwatervoorziening, die middels ionenwisseling water van zeer zuivere kwaliteit voor het productieproces maakt. Het water is afkomstig van drie bronnen: grondwater uit de regio, dieper water vanuit de Biesbosch en restwater uit de fabriek. Het concentraat wordt nu nog geloosd op het nabijgelegen Kanaal GentTerneuzen.

In een tweejarig proefproject onderzoeken Yara en een aantal partners in hoeverre algen het restwater van zijn stikstof- en fosfaatvracht kunnen ontdoen. De twee stoffen vormen een uitstekende voedingsbron voor de microscopisch kleine groene plantjes. De derde benodigde ‘etenswaar’ is koolstof, dat in de vorm van CO2 als bijproduct van de kunstmestfabriek in ruime mate voorhanden is. Yara verkoopt het koolzuurgas aan tuinders in de streek en aan de frisdrankenindustrie voor de bubbels in de limonade en het bronwater.

Voetafdruk Het proefproject met de algen in de afvalwaterzuivering is begin 2014 begonnen. Kosten: bijna € 1 miljoen, waarvan circa € 300.000 subsidie van de provincie, die de ‘biobased’ bedrijvigheid in de Kanaalzone Gent-Terneuzen wil stimuleren. De algentechnologie is volgens projectmanager Remy Bun van Yara een veelbelovende optie om het concentraat van de demiwatervoorziening te zuiveren. Met name, stelt hij, omdat er een opbrengst in het vooruitzicht wordt gesteld: de algen zelf. Nuttige bestemmingen zijn de zeeakkerbouw (de alg als nieuwe meststof, waarmee Yara bij zijn leest blijft) en algen als veevoeradditief. En zo zijn er in principe nog meer toepassingen (zie kader).

Desondanks heeft de algenproductie niet Yara’s eerste prioriteit. Bun: “We bewaren de algen om er proeven op te doen, maar de eerste aandacht in deze pilot gaat uit naar het verwijderen van stikstof en fosfaat. Als bedrijf hebben we een maatschappelijke taak de ecologische voetafdruk omlaag te brengen. We willen het hergebruik van minerale reststoffen zoveel mogelijk bevorderen en het lozen van nitraat en fosfaat beperken.”

27

28

Industriewater

Nadine Boelee: ‘Afvalwater is er 24 uur lang. ’s Nachts is er een probleem omdat er geen licht is en de algen niet kunnen zuiveren’

Ook om lagere lozingskosten is het Yara volgens Bun niet te doen. “Dat bedrag staat niet in verhouding tot de € 1 miljoen die we samen met onze partners in dit project investeren.” De zuiveringsresultaten stemmen voorlopig tot tevredenheid. Het proefbassin heeft een capaciteit van 7,5 m3 restwater per dag en verwijdert driekwart van de stikstof- en fosfaatvracht. Precies het goede tempo om al het restwater te behandelen.

Voor een fullscale installatie die dagelijks de benodigde capaciteit van 600 m3 restwater haalt, is een oppervlak van vier hectare nodig. “Die ruimte hebben we hier in principe wel”, wijst Bun over het weidse fabrieksterrein. In de toekomst sluit hij niet uit dat Yara op commerciële schaal algen gaat kweken. “Wellicht, als we een geschikte partner vinden.”

Impasse Het optimisme van Yara Sluiskil wordt niet overal gedeeld.

Volgens manager R&D Wilbert Menkveld van Nijhuis Water Technology zit het onderzoek naar de combinatie van algen en waterzuivering in een impasse. “Een aantal jaren terug was er sprake van een hype. Uit al die proefprojecten is gebleken dat het economisch gezien niet haalbaar is.

Technisch gezien lukt het prima om restconcentraties stikstof en fosfaat met algen uit afvalwater te halen, maar

daarin zul je alleen in het voorjaar en de zomer succesvol zijn. Een jaar rond is het in Nederland erg lastig om een goede effluentkwaliteit te halen. In de winter groeien algen vanwege de lagere temperatuur en te weinig zonlicht erg langzaam en nemen dan weinig stikstof en fosfaat op uit het afvalwater. Daarnaast heb je bij open vijvers zeer veel oppervlak nodig en dat is vaak onvoldoende beschikbaar.

Vanwege het grote oppervlak is de afkoeling in met name de winter erg groot”, zegt Menkveld.

Als hoofd industriewatertechnologie was Menkveld bij zijn vorige werkgever Witteveen+Bos betrokken bij een aantal proefprojecten. Een daarvan was dat bij industriële waterzuiveraar Waterstromen in Olburgen, waar in 2010 een algenproef plaatsvond met restwater van aardappelverwerker Aviko. Het industriewater dat bij deze proef werd gebruikt, had een temperatuur van 30 graden Celsius en dat bleek onvoldoende om de algenbassins in de winter voldoende te verwarmen. Toepassen van restwarmte is wel mogelijk, maar er is heel veel nodig, weet Menkveld.

“Je kunt je afvragen of je die niet elders in kunt zetten waar het economisch gezien beter uitkomt.”

In Olburgen is naar extra belichting met kunstlicht gekeken.

Dat bleek financieel niet haalbaar. Menkveld: “Alles wat je er extra instopt, moet je terugverdienen met de waarde van de algen. De opbrengst van algen is nu nog veel te laag.

Industriewater

Afvalwaterzuivering met algen van Yara in Sluiskil. (foto's: Yara)

Remy Bun: ‘De ruimte voor een fullscale installatie hebben we bij Yara in principe wel’

Er zullen eerst doorbraken moeten komen om meerdere producten tegelijk uit algen te winnen, die voldoende waarde vertegenwoordigen. Als de algenproductie dan ook nog eens achterblijft, is het heel lastig een haalbare businesscase rond te rekenen.” Het proefproject bij Yara, wil hij overigens benadrukken, kent Menkveld onvoldoende om er een oordeel over te vellen.

Dag en nacht Een ander aspect belicht Menkvelds collega en afvalwatertechnoloog Nadine Boelee, gepromoveerd op algen.

“Afvalwater is er 24 uur lang. ’s Nachts heb je een probleem als er geen licht is en de algen hun zuiverende taken niet kunnen verrichten, doordat er geen fotosynthese plaatsvindt voor de algengroei. Dat is gedeeltelijk op te lossen door het afvalwater te gaan bufferen, maar dat kost veel ruimte en die is er vaak niet.”

Alle initiatieven om grote algenvijvers aan te leggen in onder meer het noorden van ons land, om er zelfs ook mest mee te gaan verwerken, zijn volgens Menkveld en Boelee een stille dood gestorven, omdat het financieel en technisch niet haalbaar bleek. Ze zien meer mogelijkheden in het Midden-Oosten, Afrika en Zuid-Europa, waar over het hele jaar sprake is van een constantere verdeling van zon en warmte, “maar ook dan blijft het lastig een constante

effluentkwaliteit te garanderen”, benadrukt Menkveld.

Bij Yara Sluiskil speelt warmte een weinig belangrijke rol, reageert Bun. Een temperatuur van 10 graden Celsius is voldoende om de algen goed te laten gedijen. “We kunnen makkelijk restwarmte toevoegen uit het productieproces, maar die mogelijkheid hebben we tot nu toe niet hoeven aan te spreken.” Deze winter bleef de algenvijver vorstvrij.

Het klimaat in Zeeuws-Vlaanderen is heel wat milder dan bijvoorbeeld in het noorden en oosten van het land.

Licht is wel een bepalende factor, beaamt Bun. “’s Nachts zijn de algen uiteraard niet actief, maar daar hoeven we de bedrijfsvoering niet op aan te passen. Het bassin heeft daar zelf genoeg buffercapaciteit voor.”

Licht De algenzuivering is nu vier seizoenen in bedrijf geweest, maar ook in de winter werd volgens Bun algengroei geconstateerd. “Hoeveel kunnen we nog niet zeggen, omdat het schoepenrad een tijdje uit de roulatie was.

Daarom hebben we de proef met een jaar verlengd.”

Volgens Bun zijn het klimaat en de lichtinval in ZeeuwsVlaanderen goed genoeg voor de algenteelt, “maar die conclusie kunnen we pas definitief trekken als de proef is afgerond.” Het eindrapport van de proef wordt in de loop van dit jaar verwacht. S

29

TERUGSPOELFILTER ATISCH

OM AU T

OPTIFIL WATERFILTERSYSTEEM Enkele eigenschappen: • Filterfijnheid van 1 micron tot 150 micron • Terugspoelen zonder onderbreking van het filtratieproces • Minimale hoeveelheid terugspoelvloeistof benodigd • Filtertypes voor verschillende debieten • Hoogwaardig roestvrij staal • Volledig gesloten filtersysteem ste seerd sy utomati a e . g e z n u e ar r ke meerba lter naa program rust met een fi ig d e ll o e nv itg em is ee lter en u gspoelfi ltersyste ru rfi te te a e h W l sc le-Optifi utomati Het Haw rzien van een a o QUA NL vo

em,

A URS VAKBE 277 NR. STAND

www.imbemadenso.nl • Tel. 023 - 517 24 24

Meer informatie?

Bezoek Feralco op de Aquatech van 15 tot 17 maart, stand 401

Feralco Nederland B.V. / Westkade 38 A / 4551 BV Sas van Gent Nederland T +31 (0)115 457 200 / F +31 (0)115 457 210 / www.feralco.nl / info.nl@feralco.com

Hergebruik

31

Inzet gezuiverd afvalwater in landbouw stuit in Nederland en Europa nog op veel obstakels

Wie durft?

Door Esther Rasenberg

In het streven naar een circulaire economie zet Brussel vol in op hergebruik van afvalwater, onder meer in de landbouw. Zeker in de zuidelijke staten zou dat de druk van de waterschaarste kunnen verlichten.

Nederland is nog voorzichtig: er zijn nog veel obstakels

Voor de beregening wordt in Nederland nog geen gezuiverd afvalwater gebruikt. Toch zou in de toekomst, met name in droge periodes, afvalwater na een extra zuiveringsstap gebruikt kunnen worden. (foto: Wikimedia Commons)

heeft laten opstellen, worden zes obstakels genoemd die hergebruik van afvalwater nog in de weg staan. De eerste is de prijs van water: zolang gebruikers hetzelfde betalen voor drinkwater betalen als hergebruikt water is er weinig reden om over te schakelen. Een onderliggend probleem is dat in veel lidstaten nog niet alle kosten – dus inclusief investeringen en infrastructuur – worden doorberekend in de drinkwaterprijs.

en hoe groot is de noodzaak eigenlijk?

D

e circulaire economie moet de troefkaart van Europa worden. Daarmee hoopt de EU ecologisch en technologisch voorop te kunnen lopen in de wereld. De Europese Commissie keurde in december 2015 een pakket maatregelen goed om de overgang naar de kringloopeconomie te bevorderen en de (afval)stoffen­ wetgeving te vereenvoudigen. In navolging daarvan wil de Commissie de wetgeving voor hergebruik van afvalwater aanpassen en minimale kwaliteitseisen voor irrigatiewater vaststellen.

Het rapport ‘Optimizing water reuse in the EU’, dat de Commissie vorig jaar in aanloop naar de nieuwe richtlijnen

Tweede belemmering is de onvoldoende controle op de onttrekking van grondwater. Er zijn in veel lidstaten geen limieten gesteld en bovendien wordt veel oppervlakteen grondwater illegaal gebruikt. De watervoorraad lijkt onuitputtelijk, waardoor hergebruik geen prioriteit krijgt.

Derde obstakel zijn de onzekerheden voor gebruikers van het teruggewonnen afvalwater, zoals gezondheidsrisico’s, gebrek aan acceptatie bij de bevolking en angst voor mogelijke handelsbarrières. In sommige lidstaten staat de strenge regelgeving hergebruik van water in weg, de vierde hindernis. Vijfde punt is dat hergebruik nog geen deel is van de integrale waterketen en dus zelden wordt meegenomen in het ontwerp van waterzuiveringsinstallaties. En de technische uitdagingen, zoals het verwijderen van medicijnresten, ziekteverwekkers en huishoudelijke chemicaliën, vormen de zesde barrière voor waterhergebruik op dit moment.

THE GLOBAL PLATFORM TO SHARE AND CO-CREATE INNOVATIVE WATER SOLUTIONS

SINGAPORE INTERNATIONAL WATER WEEK 2016 10–14 JULY 2016

SANDS EXPO & CONVENTION CENTRE MARINA BAY SANDS, SINGAPORE

REGISTER NOW

www.siww.com.sg Early Bird Period ends on 30 April 2016

The Singapore International Water Week (SIWW) is the must-attend show on the global water calendar. The seventh edition of SIWW is slated to present over 800 exhibiting companies, and share industry insights on practical issues and solutions by prominent industry experts and business leaders. Be a part of SIWW 2016 today!

CONFERENCE DELEGATE

EXHIBITOR OR SPONSOR

TRADE VISITOR

70% sold!

Over

20,000

participants

133

COUNTRIES and regions

Join the showcase for the best-inclass of the water industry at the Water Expo. A prime marketplace for quality buyers and sellers, explore re gional business opportunities with a global network of leading municipal and industrial players.

800

EXHIBITORS Water Expo @ City Solutions Singapore

For exhibition and sponsorship opportunities, please contact: Ms Ruth Cheah, Senior Sales Manager, Tel: +65 6593 6041, HP: +65 9736 6864, Email: ruthcheah@siww.com.sg

Mr Sherman Khoo, Assistant Sales Manager, Tel: +65 6593 6036, HP: +65 9247 3551, Email: shermankhoo@siww.com.sg

Explore the global water industry at SIWW and be immersed in robust solutions to emerging technologies at the Water Expo. Delve into an intimate understanding of business climates and new regional opportunities at the Business Forums.

S$14.5

BILLION in business announcements Vloeiend functioneel.

Geschikt voor zowel hygiënische als industriële toepassingen Dankzij een ruime keuze aan doorsnede maten, voering en meetelektrode materiaal

Toepasbaar in bijtende en schurende vloeistoffen en in slib

Hoge proceszekerheid door nauwkeurige meting en korte reactietijd

Universele meetomvormer elektronica met zelfbewaking en minimaal energieverbruik CIP/SIP reiniging

40024

Examine the latest trends in scientific and technological innovations shaping the water industry at the Water Convention.

Push the boundaries in emerging water research and novel applications for optimum resource efficiency in business operations.

Magnetisch inductieve doorstroommeter

JUMO flowTRANS MAG H01 und S01

JUMO breidt met deze doorstroommeter haar portfolio met een belangrijke meetmethode uit en biedt hiermee een complete oplossing voor industriële en hygiënische toepassingen.

Welkom bij JUMO.

www.jumo.nl

Visit www.siww.com.sg or email info@siww.com.sg for more information

Hergebruik

Het bekendste experiment met hergebruik van communaal afvalwater in Nederland in Delft Blue Water, waarbij effluent van rwzi Harnaschpolder werd opgewerkt tot gietwater voor de glastuinbouw. (foto: DBW)

De onderzoekers pleiten ervoor dat Brussel deze obstakels wegneemt, zowel door lidstaten meer te stimuleren om hergebruik mogelijk te maken als door verplicht beleid. Iets dat eurocommissaris Karmenu Vella zeker zal doen want hij liet vorig jaar tijdens de opening van de International Water Week in Amsterdam weten dat hij hoge verwachtingen heeft van hergebruik van gemeentelijk afvalwater.

Het is gunstig voor de landbouw wanneer er nutriënten in effluent zitten. In kassen gebruiken we demiwater omdat het geen bacteriën en virussen bevat. Door effluent te leveren aan kassen is minder opslagruimte voor water nodig. Als het afvalwater vergaand gezuiverd is, is het prima te gebruiken in de natuurlijke omgeving of stedelijk oppervlaktewater’, zo valt te lezen in de toekomstvisie van de waterschappen.

Sporadisch in Nederland Zoals uit het EC-rapport wel blijkt, ligt het hergebruik van afvalwater zeer gevoelig, met name als het in de landbouw wordt toegepast. Voor zuidelijke landen in de EU, zoals Italië of Italië, kan hergebruik een oplossing – of op termijn zelfs noodzaak – zijn voor de schaarste aan zoetwater en de almaar toenemende druk op beschikbare bronnen. Maar in het natte Nederland wordt die noodzaak veel minder gevoeld, al zijn er wel degelijk gebieden waar beregening en grondwateronttrekking in de zomer problematisch is, zoals op de hogere zandgronden in Brabant. Desalniettemin staat hergebruik van afvalwater voor agrarische toepassingen in Nederland nog in de kinderschoenen.

Egon Ariëns, programmamanager zoetwater in het Deltaprogramma, verwijst naar het proefproject Delft Blue Water (DBW) in Delfland. Daar is gekeken of met behulp van innovatieve technologie uit effluent van de zuivering Harnaschpolder kosteneffectief, duurzaam en zuiver zoetwater geproduceerd kan worden voor de glastuinbouw (gietwater). Zwaartepunt van het project lag op het uitvoeren van onderzoek met demonstratie-installaties.

De uitkomsten van de proef, die eind 2013 afliep, waren positief: er kon een goede kwaliteit gietwater worden behaald. Hergebruik zou een alternatief voor hemelwater of grondwater in het voor verzilting kwetsbare Westland.

Vorig jaar is aan twee glastuinderijen gezuiverd afvalwater geleverd als gietwater.

Volgens Douwe Jan Tilkema, directeur waterketen bij waterschap Vallei en Veluwe , zijn de waterschappen indirect met watergebruik in de landbouw bezig.“In de visie van de waterschappen,‘Routekaart Afvalwaterketen 2030’ staat dat we, naast energie en grondstoffenfabrieken, ook waterfabrieken willen realiseren. Daar willen we gezuiverd water, afkomstig van afvalwater (dus gebruikt water), inzetten voor andere doeleinden dan oppervlaktewater. Gezuiverd afvalwater kan toegepast worden in de landbouw en in de industrie, maar dat vraagt zeker om een extra nabehandeling. Het toepassen voor andere doeleinden dan oppervlaktewater vraagt om verschillende kwaliteiten en daar gaan kosten bi gepaard.

Vandaar dat het nog maar sporadisch wordt toegepast.”

De ‘Routekaart’ voorziet echter dat over vijftien jaar gezuiverd afvalwater verschillende toepassingen zal hebben in de agrarische sector. ‘Effluent wordt in 2030 gebruikt om in droge perioden het waterpeil in landbouwgebieden te handhaven.

Ook compenseren we zoetwatertekorten in verzilte gebieden.

Ook in het rapport ‘Goed Gietwater Glastuinbouw‘ uit 2012 staat dat met een extra zuiveringsstap op een rwzi gietwater kan worden geproduceerd. Dat moet dan nog wel gedistribueerd worden naar de bedrijven, maar daarvoor kan gebruik worden gemaakt van de expertise van de drinkwaterbedrijven voor de aanleg van een infrastructuur.

‘Ook drinkwaterbedrijven kunnen goed gietwater produceren en ervoor zorgen dat het op het juiste moment, in de gevraagde hoeveelheid op de gewenste plaats wordt aangeleverd’, aldus de rapportage die in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu is opgesteld.

“Voordat effluent in de open landbouw kan worden gebruikt is sowieso ook een efficiëntere waterzuivering nodig”, zegt milieutechnoloog Katarzyna Kujawa van Wageningen Universiteit. “Hergebruik van afvalwater is maatwerk. Er wordt ook wel gezegd dat het toepassen in de open landbouw als extra zuiveringsstap kan worden

33

160029

Bezoek onze stand, nr. 180 op Aqua Nederland Vakbeurs Gorinchem

KSB introduceert hoog-efficiënte afvalwaterpompen tot 150kW KSB introduceert afvalwaterpompen van het type Amarex/KRT met energiezuinige motoren. Deze motoren voldoen aan de toekomstige Europese rendementseisen IE3 (Premium Efficiency) voor standaardmotoren. De nieuwe pompsets, zijn toepasbaar als dompelpomp en als overstroombare droogopgestelde kort gekoppelde blokpomp en kunnen zowel met als zonder Ex-beveiliging worden geleverd. De uitvoering in natte en droge opstelling funtioneren zonder koelmantel en zonder mediumkoeling.

KSB Nederland BV . infonl@ksb.com . www.ksb.nl/Amarex

Amarex N

Amarex/KRT

Amarex/KRT

› Onze techniek. Uw succes.

Pompen Afsluiters Service n

n

Vloeiend functioneel.

Geschikt voor zowel hygiënische als industriële toepassingen Dankzij een ruime keuze aan doorsnede maten, voering en meetelektrode materiaal Toepasbaar in bijtende en schurende vloeistoffen en in slib Hoge proceszekerheid door nauwkeurige meting en korte reactietijd Universele meetomvormer elektronica met zelfbewaking en minimaal energieverbruik

40024

CIP/SIP reiniging

Magnetisch inductieve doorstroommeter

JUMO flowTRANS MAG H01 und S01 JUMO breidt met deze doorstroommeter haar portfolio met een belangrijke meetmethode uit en biedt hiermee een complete oplossing voor industriële en hygiënische toepassingen.

Welkom bij JUMO.

www.jumo.nl

Hergebruik

gezien, maar daaraan kleven risico’s. Het water wordt in de bodem gefiltreerd en krijgt door de zon een UVbehandeling. Irrigatiewaterkwaliteit en het soort gewas hangen nauw samen. Voor fruitbomen of bladgroenten moeten andere kwaliteitsnormen gelden.”

Wageningen Universiteit begeleidt op het gebied van hergebruik veel projecten in het buitenland. “In Nederland leek de beschikbaarheid van zoetwater nooit een probleem dus vandaar dat het hier minder de aandacht kreeg. In Zuid-Europa is er een groot aantal projecten. Veel lidstaten baseren hun normen op basis van de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie”, vertelt Kujawa. Zij merkt wel dat het aantal onderzoeksvragen toeneemt. “Er is in Nederland heel veel kennis aanwezig, maar de regie ontbreekt. Ik denk dat er met name behoefte bestaat aan ‘decision making’modellen die verschillende disciplines en actoren verbinden. ” Vies De grootste vrees bij hergebruik van huishoudelijk afvalwater is de besmetting van voedingsmiddelen. Imke Leenen van H2Oke Gezondheid en Advies werkt al jarenlang op het gebied van water & gezondheid en adviseert nu allerlei organisaties over de gezondheidsrisico’s en kansen van water. Zij bevestigt dat er ook voor hergebruik van effluent in de open landbouw in het kader van een veilig gebruik een extra zuiveringsstap nodig is. “Een gebruiker van afvalwater moet goed weten wat hij doet en dat maakt het risicovol. Het kan niet zo zijn dat veiligheid afhankelijk is van de kennis van een individuele gebruiker.”

Leenen vertelt dat er volgens de Nederlandse wetgeving in de landbouw wel dierlijke mest mag worden gebruikt, maar dat er voor humane mest en afvalwater striktere voorwaarden gelden. “Men ging er vroeger altijd van uit dat mensen minder makkelijk besmet worden met dierziektes. De laatste jaren hebben we gezien dat dat niet

opgaat. Denk bijvoorbeeld aan Q-koorts. De drempel voor het gebruik van humane mest zit nu vooral tussen de oren.

We vinden andermans poep en pies vies.”

Daarnaast hebben we ook te maken met handelsbarrières.

Niet alle landen willen producten afnemen die zijn geteeld met hergebruikt afvalwater. “Nederlandse mest moet bijvoorbeeld extra worden gehygiëniseerd voor we het mogen exporteren. We moeten ook in Nederland goed omgaan met de aanwezige ziekteverwekkers en het water afhankelijk van de toepassing adequaat behandelen, maatwerk dus.”

Juridische aspecten Er zitten dus heel wat haken en ogen aan hergebruik van effluent in de landbouw. Niet in de laatste plaats gaat het om wet- en regelgeving. In het programma ‘Van afval naar grondstof’ (Vang) werkt ook de Nederlandse regering toe naar een circulaire economie. Onderdeel daarvan is het opsporen en uit de weg ruimen van juridische belemmeringen.

In dat kader hielden de Vereniging Milieurecht, het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) en de Universiteit Utrecht begin februari een themabijeenkomst over welke veranderingen in het Europese en het Nederlandse recht nodig zijn om de gewenste overgang naar een circulaire economie van de grond te krijgen. Marleen van Rijswick, voorzitter van de Vereniging voor Milieurecht en hoogleraar in Utrecht, laat weten dat de juridische vragen die gepaard gaan met de overgang naar een circulaire economie steeds meer aandacht krijgen.

De belangstelling voor hergebruik van gezuiverd effluent groeit in Nederland, zeker nu de regering en de Europese Commissie de circulaire economie tot speerpunt hebben benoemd. Hoewel er nog veel juridische, maatschappelijke en technische hordes genomen moeten worden, kan de landbouw een sleutelrol gaan spelen in de sluiting van de waterketen en de overgang naar een kringloopeconomie. S

35

36

Hoogwater

Dijkgraaf Lambert Verheijen ziet Britse overstromingen als waarschuwing voor Nederlands waterbeheer

Engelse les

Extreme regenval leidde in december 2015 tot overstromingen in Noord-Engeland, zoals in York (foto: Wikimedia Commons)

Door Jac van Tuijn

Voor het tweede jaar op rij kampten de Britten met extreme regenval die eigenlijk maar eens in de honderd jaar zou voorkomen. Dijkgraaf Lambert Verheijen van waterschap Aa en Maas trekt lessen uit de Britse watersnood, bijvoorbeeld voor het droog houden van Den Bosch. Want, ondanks de verschillen met Engeland, zijn er verrassend veel parallellen.

D

esmond, Eva en Frank. Drie zware Atlantische stormen stortten in december enorme regenbuien over Noord-Engeland. Drie keer meer regenval dan normaal op een al volkomen verzadigde bodem leidde tot woest kolkende rivieren in het typische heuvelachtige landschap.

“De depressies draaiden rond en pikten op de relatief warme Atlantische Oceaan weer nieuw water op”, legt dijkgraaf

Lambert Verheijen van het waterschap Aa en Maas uit over de ontzagwekkende hoeveelheid regen. Hij volgt de Britse situatie nauwgezet, want daaruit vallen belangrijke lessen te trekken voor zijn eigen beheergebied. Recente studies laten zien dat ook Zuidoost-Brabant ook rekening moet houden met meer regenval en nabij Den Bosch komen de rivieren Aa en Dommel samen om daarna af te voeren op de Maas. Eerder al had het waterschap studies laten maken van de serie stormen die in 2014 maandenlang het poldergebied Somerset Levels bij het Zuid-Engelse Bristol onder water zette.

Kaart Geen situatie is hetzelfde en de vergelijking tussen Engeland en Nederland loopt op veel punten spaak, erkent ook dijkgraaf Verheijen. Maar hij wijst, terwijl hij zich in zijn werkkamer over een landkaart vol gele ‘post-its’ buigt, op de grote wateroverlast in 1995 waarbij Den Bosch maar net gespaard bleef. “We hadden toen ook te maken met

Hoogwater

‘In ’95 hielden we Den Bosch net droog.

En toen hadden we niet eens de helft van de regen als nu in Engeland is gevallen”

Mondingen van zijrivieren kwetsbaar

Lambert Verheijen (foto: Jac vanTuijn/Waterforum)

extreme regenval en door hoogwater op de op de Maas konden we die neerslag niet snel kwijt. De snelweg A2 liep onder en de stad hield het maar net droog.

In zeven dagen viel 160 mm. Dat is maar de helft van wat er in Engeland is gevallen”, constateert Verheijen.

In het stroomgebied van de Aa en de Dommel zijn sinds 1995 diverse retentiegebieden aangelegd. Momenteel voert het waterschap de Hoogwateraanpak ’s Hertogenbosch uit, afgekort HoWaBo. “Om Den Bosch droog te kunnen houden, moesten we meer doen. Daarom zijn we aan de westkant van de stad aan de slag gegaan met HoWaBo. We richten daar twee grote gebieden, deels natuur, in voor retentie.

Straks kunnen we daar nog eens 4,5 miljoen kubieke meter extra bergen”, aldus Verheijen.

De aanleg van HoWaBo-retentiegebieden maakt het watersysteem rond Den Bosch volgens Verheijen veel robuuster. “De inlaat van de nieuwe retentiegebieden is een drempel die op enig moment gewoon overstroomt.

Daar komt geen elektronische of mechanische bediening

De situatie in Engeland laat zich in Nederland het beste vergelijken met de grotere regionale rivieren zoals de Drentse Aa, de Overijsselse Vecht, Gelderse Oude IJssel, de Brabantse Dommel en de Limburgse Roer en Geul. Net als de Engelse rivieren in de getroffen gebieden verloopt de afvoer via vrij verval. In Nederland bleef de hoogwaterproblematiek van die rivieren lange tijd onderbelicht, omdat onduidelijk was of er sprake zou kunnen zijn van 'wateroverlast' of van 'overstromingen'. Een lokale wolkbreuk kan het riool overbelasten en de straten blank zetten. Dan is er sprake van wateroverlast. Als er dijken doorbreken, spreken we van overstromingen. Dat kan bijvoorbeeld door een superstorm op de Noordzee gebeuren of door extreem grote afvoer van de Rijn uit Duitsland en van de Maas uit België. De grotere zijrivieren in Nederland vallen hier precies tussenin. Extreme regenval in het hele stroomgebied kan namelijk tot forse overstromingen leiden in de laaggelegen monding van deze rivieren, zeker als zo'n extreme situatie samenvalt met een hoogwaterstand op de rivieren waarop ze uitmonden. In sommige gevallen ligt er in de monding ook nog een stad, zoals Zwolle (Overijsselse Vecht), Doesburg (Oude IJssel), Den Bosch (Aa/Dommel) en Roermond (Roer) waar kritische situaties kunnen ontstaan.

aan te pas. Ook is een piekafvoer op de Dommel minder problematisch als die samenvalt met hoogwater op de Maas zoals in 1995 het geval was.”

Watersysteem zit vol De afvoercapaciteit is ook belangrijk in het in het beheer van de watervoorraad. Aa en Maas zet tegenwoordig in de winter zijn watersysteem zo vol mogelijk om het grondwater aan te vullen om in de zomer de droogte op de hoge zandgronden te kunnen overbruggen. Agrariërs met een bedrijfswaterplan kunnen dan in de zomer ook hun akkers beregenen. Deze tactiek zou echter problemen kunnen opleveren, net zoals in Engeland waar de verzadigde grond tijdens de decemberstormen de hevige regenval niet meer kon opnemen. “De dimensionering van de afvoercapaciteit is cruciaal”, licht Verheijen toe. “Als het watersysteem vol staat en daar komt in korte tijd nog veel neerslag bij, moet je dat extra water snel kunnen afvoeren.

We hebben de situatie in 2014 in Somerset Levels bestudeerd en de conclusie was de afvoercapaciteit onvoldoende was. Ik

37

MEER DAN HONDERD JAAR ERVARING IN WATER

AFVALWATER

WATERBEHEER

POMPEN

WATERKRACHT

Landustrie Sneek BV info@landustrie.nl www.landustrie.nl Advertentie-HalvePagina-PRINT.pdf

1

12-02-16

15:16

WATERINFODAG 31 MAART 2016

1931 IN ‘S-HERTOGENBOSCH WWW.WATERINFODAG.NL Het jaarlijkse congres met beurs over de informatievoorziening in de watersector CONGRESPROGRAMMA

Thema’s: Meer met Minder, Innovatie en Samen werken

WATERBEURS

50 bedrijven en organisaties die informatiediensten en -producten aanbieden

NETWERKEN

Voor medewerkers van overheden, bedrijven en kennisorganisaties.

Kom een dag informatie halen, netwerken en ervaringen delen. Vrij toegang voor overheidsmedewerkers.

Hoogwater

Hoogwateraanpak Den Bosch Ten westen van de stad Den Bosch wordt een gebied van 750 hectare geschikt gemaakt voor het bergen van 4,5 miljoen kubieke meter water. De inlaat is al klaar en het waterschap kan al 2 miljoen kuub water bergen. Als een onderdoorgang onder de snelweg A59 tussen Den Bosch en Waalwijk klaar is, kan ook de tweede helft in gebruik worden genomen. In de twee retentiegebieden zijn kades aangelegd en wordt bestaande bebouwing gespaard. Het gebied zou gemiddeld 1 keer in de 100 tot 150 jaar onder water komen staan. Met de grondeigenaren zijn daar afspraken over gemaakt.

Voor het overgrote deel gaat het om natuurterreinen van Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer.Ten zuiden van de stad is het Bossche Broek al langer ingericht als retentiegebied. Dat natuurgebied kan het eerst worden ingezet bij extreem hoogwater op de Dommel. Als daarmee het gevaar op overstroming van Den Bosch nog niet kan worden afgewend, kunnen binnenkort ook deze nieuwe retentiegebieden aan de westkant van de stad worden ingezet.

Foto: De inlaat van de nieuwe retentiegebieden is een 'drempel' die bij hoogwater vanzelf overstroomt. (Aa en Maas)

Britten geloven niet meer in statistiek Het Verenigd Koninkrijk hanteert, net als veel andere landen, een beschermingsniveau van gemiddeld 1 keer in de 100 jaar voor overstromingen door extreme regenval. Bij de watersnood in 2014 zei de Britse regering dat‘die eens in de 100 jaar’ dus op dat moment plaatsvond, al werd Zuidwest-Engeland door wel heel veel Atlantische stormen achter elkaar getroffen. En dan gebeurt het ruim een jaar later weer, maar dan in het noorden van Engeland. Heeft de statistiek de waterbeheerders in de steek gelaten?

Parlementariërs vragen zich af wat ze nog aan die norm hebben. Niemand gelooft dat er nu jarenlang geen extreme regenval zich meer zal voordoen. De Environmental Agency, verantwoordelijk voor hoogwaterbeheer, houdt echter vast aan de norm van 1 op 100. Een patstelling dreigt.

veronderstel dat dat bij de recente overstromingen in NoordEngeland ook het geval was.”

Het klimaat in zijn beheergebied verschilt van de getroffen gebieden in Engeland, vervolgt Verheijen. “Buien die warm zeewater hebben opgenomen, reiken doorgaans tot zo'n 80 tot 100 kilometer landinwaarts. Dat is de lijn BredaZwolle. Oostelijk daarvan wordt de gemiddelde neerslag minder.”

Herziening Toch maakt de dijkgraaf zich zorgen, vanwege de nieuwste klimaatscenario’s. “Nieuwe studies rekenen voor dat Zuidoost-Brabant 10% tot 15% meer regen kan verwachten. Met die studies komen we binnenkort naar buiten. Ik verwacht dat we op grond daarvan onze normen opnieuw moeten aanpassen. Ik voorzie een herziening van het nationaal bestuursakkoord water dat we in 2011 hebben afgesloten en waarin de waterschappen, samen met Rijk, provincies en gemeenten, afspraken

hebben gemaakt over het bereiken van een nationaal beschermingsniveau van 1 op 100 voor regionale wateren.”

Statistiek of gevoel In 2018 verwacht Verheijen dat Aa en Maas helemaal klaar is met alle retentiemaatregelen en dat het overal aan de norm van 1 op 100 in het buitengebied en 1 op 150 voor Den Bosch, kan voldoen. “We kunnen dan een regenval van 160 mm in zeven dagen, zoals in 1995, dan op ieder moment opvangen.

Gezien het andere klimaat verwacht ik niet zo'n extreme neerslag als in Engeland. Dan is die norm van 1 op 100 zeker houdbaar. Maar ik ben geen statisticus en mijn gevoel zegt dat extreme weersgebeurtenissen vaker gaan voorkomen.

Daarom ben ik al op zoek naar nieuwe mogelijkheden om neerslag te kunnen bergen die zelfs verder dan die norm gaan.” Hij wil daarmee haast maken, want de aanleg van de huidige retentiegebieden rond Den Bosch is al in 2005 gestart.

“Het heeft tien jaar geduurd voordat we die in gebruik kunnen nemen. We moeten dus niet te lang wachten.” S

39

40

Aanbestedingen

Concurrentie op kwaliteit en prestatie, minder op prijs

Het einde van de vechtcontracten Door Jeroen Bezem

Meer samenwerking en kennisdeling tussen opdrachtgever en aannemer bij de aanbesteding en uitvoering van projecten. En geen contracten meer die voor de rechter uitgevochten moeten worden. Dat is de kern van de nieuwe marktvisie van Rijkswaterstaat en zijn belangrijkste partners in de bouw. Maar daarvoor is wel eerst een cultuuromslag nodig.

H

et is snel gegaan. Iets meer dan een jaar geleden, op de Marktdag van Rijkswaterstaat tijdens InfraTech 2015, pleitte Jan Hendrik Dronkers, directeurgeneraal Rijkswaterstaat, voor de ontwikkeling van een nieuwe, toekomstbestendige marktvisie die een einde moet maken aan de zogenoemde vechtcontracten’ in de GWW. “In de kern bevat die visie drie hoofdpunten”, aldus Dronkers. “Ten eerste moet de burger vroeger in het proces worden betrokken. Datzelfde geldt voor de markt – als je die eerder in het proces betrekt, kun je van hun creativiteit gebruikmaken. En ten derde: laat in

de uitvoeringsfase ook de mogelijkheid toe dat zelfs dán nog nieuwe oplossingen worden bedacht en dat we die oplossingen ook in de uitvoering nog kunnen realiseren.

Dat zijn de drie belangrijke elementen van die nieuwe visie: burgerparticipatie, marktparticipatie en flexibiliteit.

Dat kan alleen maar als je op een gelijkwaardige, open en transparante manier met elkaar omgaat, dus daar is wel een cultuur voor nodig van echte, professionele samenwerking.”

Een jaar later – januari 2016 – is die nieuwe marktvisie gepresenteerd. Het gelijknamige document van Rijkswaterstaat, Bouwend Nederland, NLingenieurs, de Vereniging van Waterbouwers, MKB Infra, Uneto-VNI en Astrin (en met inbreng van ProRail) is nadrukkelijk in de wij-vorm geschreven. Verspreid over 2015 organiseerde Rijkswaterstaat diverse ‘Marktvisiecafés’ waar marktpartijen konden meedenken en -praten over de ontwikkeling van de nieuwe visie.

Juridische ballast “De markt heeft dat serieus opgepikt”, zegt Edwin Lokkerbol, directeur van de Vereniging van Waterbouwers (VvW). “Iedereen was ontevreden met de huidige aanpak.

De Beatrixsluis bij Nieuwegein moet een derde kolk krijgen, waarvoor de werkzaamheden dit jaar beginnen. De komende tijd zullen meer dan vijftig sluizen in Nederland moeten worden gemoderniseerd. (foto: Wikimedia Commons)

Zo’n marktvisie ontstaat immers niet omdat het allemaal zo goed gaat.”

Zijn organisatie formeerde de Projectgroep Marktvisie 2020, die begon met een inventarisatie van alle problemen bij aanbesteding en uitvoering van projecten. “En daarbij hebben we niet alleen naar andere partijen gewezen”, benadrukt Lokkerbol. “We hebben ook naar onszelf gekeken. Opdrachtnemers moeten zich meer trachten te verplaatsen in de opdrachtgever.”

De lijst waarmee de projectgroep uiteindelijk kwam, liegt er niet om. Zo constateerde men veel ‘juridische ballast’, bij opdrachtgever én opdrachtnemer. “Door de opdrachtgever wordt veel vastgelegd en dichtgetimmerd”, zegt Lokkerbol.

“Na gunning op prijs gebeurt het dat de opdrachtnemer na opdrachtverlening direct de mazen verkent en op zoek gaat naar meerwerk. Er is een vicieuze cirkel ontstaan die doorbroken moet worden.”

“Tevens zien we dat risico’s vaak voor rekening van de opdrachtnemer zijn. Dit betekent dat alle informatie over risico’s vooraf bekend moet zijn en dat is niet altijd het geval.

Als alle risico’s in de prijs berekend moeten worden, prijst een opdrachtnemer zich weer uit de markt. Daardoor nemen opdrachtnemers vaak (te) grote financiële risico’s. Ook wordt in de praktijk nog te vaak op prijs aanbesteed. Gelukkig zien we steeds meer dat kwalitatieve criteria meespelen bij gunning, maar dit zou veel vaker het geval moeten zijn.”

Volgens de projectgroep wordt de opdrachtnemer vaak laat in het (inkoop-)proces betrokken en is innovatie niet altijd mogelijk binnen het contract. Ook constateerde de projectgroep dat de inhoudelijke kennis bij de opdrachtgever soms onvoldoende is om een goed oordeel over het werk te kunnen geven. Te vaak is het proces leidend geworden in plaats van de inhoud van het werk. “En ten slotte vonden onze leden dat de tenderprocedure onder de loep moet worden genomen. De transactiekosten van opdrachtnemer en opdrachtgever zijn hoog door de hoeveelheid informatie die moet worden overgedragen en doordat de werken steeds complexer worden. Tenderprocedures zijn bovendien een grote kostenpost, want ze worden slechts beperkt vergoed door de opdrachtgever”, aldus Lokkerbol.

Maatschappelijke meerwaarde In de nieuwe marktvisie worden de meeste van de door de VvW ingebrachte pijnpunten wel aangepakt. Niet langer staat het ‘realiseren van projecten’ centraal, maar kiest men voor het ‘realiseren en verbinden van opgaven’. Dat betekent dat er meer ruimte is voor kennisdeling en innovatie, immers: de opdrachtgever bestelt niet een kunstwerk, maar vraagt om oplossing van een probleem. Die nieuwe aanpak is alleen mogelijk door betere, en vroegere, samenwerking, stelt Marcel Proos, woordvoerder van Rijkswaterstaat: “We willen

Aanbestedingen

samenwerken aan maatschappelijke meerwaarde. Het is dan ook belangrijk dat opdrachtgevers en opdrachtnemers breder kijken dan puur alleen het technisch realiseren van een project. Er is ook een maatschappelijke opgave van onder meer bereikbaarheid, leefbaarheid en duurzaamheid. Die verschillende opgaven moeten samenkomen in de specifieke projecten. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij de werkzaamheden bij de Beatrixsluis in Nieuwegein.”

Rijkswaterstaat selecteerde daar bij de aanbesteding voor de realisatie van een derde kolk op basis van een combinatie van prijs en kwaliteit: EMVI (Economische Meest Voordelige Inschrijving). Het beoordeelde de plannen van de marktpartijen op de criteria ‘tevreden gebruiker’, ‘tevreden beheerder’ en ‘tevreden omgeving’. Ook hebben Rijkswaterstaat en de marktpartijen tijdens de dialoogfase van de aanbesteding op een andere manier naar de risicoverdeling gekeken. Ieder neemt het deel van de risico’s dat hij het beste kan beheersen tegen de laagste maatschappelijke kosten.

Cultuuromslag Er staan voor de waterbouwers meer grote projecten op stapel. “De komende dertig jaar zijn veel verouderde natte kunstwerken toe aan renovatie”, zegt Lokkerbol. “Zo zullen 52 sluiscomplexen aangepakt moeten worden en na 2024 ruim 700 kilometer aan dijk. Als branche hebben we dus een grote opgave in te vullen, tegen beheersbare kosten. Dat vraagt om innovatieve oplossingen, maar ook om zaken zoals in een vroeg stadium kennis delen en passende contracten formuleren. De nieuwe marktvisie dus.”

De nieuwe aanpak vereist wel een cultuuromslag, bij opdrachtgever én opdrachtnemer. Lokkerbol: “Er wordt bijvoorbeeld aan aannemers gevraagd om eerder informatie te delen en creatief mee te denken, zonder dat ze daarvoor een factuurtje kunnen indienen of verzekerd zijn van de uiteindelijke opdracht. Niet iedereen heeft daar zin in. Maar we moeten niet bang zijn om te experimenteren met nieuwe vormen van aanbesteding. De koudwatervrees die sommige marktpartijen wellicht nog hebben, zal wel overgaan. We hebben namelijk geen keus, we moeten het doen.”

Volgens Rijkswaterstaat gaat de nieuwe Marktvisie niet ten koste van de vrije marktwerking. Proos: “De markt en Rijkswaterstaat stellen kwaliteit en prestatie centraal, tegen reële prijzen. Dit stelt de markt in staat om met de beste oplossing te komen. We denken dat deze aanpak de concurrentie juist bevordert – niet alleen op prijs, maar ook op kwaliteit en prestatie.”

Overigens stelt Lokkerbol dat de nieuwe marktvisie niet álles op z’n kop zal zetten: “We moeten er geen circus van gaan maken. Een baggerklusje van ¤ 35.000 moet je gewoon aan de goedkoopste kunnen gunnen.” S

41

TeleControlNet & Kikker bundelen krachten!

TeleControlNet De cloud-oplossing voor het beheer en de bediening van rioolsystemen, als onderdeel van ons “smart city” concept.

Kikker Handig informatiesysteem waarmee rioolgegevens worden verzameld, condities worden onderzocht en kosten kunnen worden berekend. Conform NEN, NEN-EN, NPR, GWSW, SUFRIB en RIBX. Informatie uit Kikker en TeleControlNet, vanaf nu in één overzicht!

Haal meer uit onze systemen! (Bezoek ons op stand nr. 343)

Dijkgraafweg 16, 7336 AT Apeldoorn Tel. 055 5342002, Email info@interact.nl

Bandijk 27, 7396 NB Terwolde Tel. 0571 291194, Email info@riodesk.nl

Nauwkeurige en veelzijdige doseerpompen • Vermindering van de kosten door een nauwkeurige dosering van de chemicaliën • Eenvoudige installatie zonder extra gebruik van gereedschap • Reeks uitgebreid met de Qdos60: opbrengst van 0,1 tot 1000 ml/min bij 7 bar Volledig afgedicht, vervang uw pompkop in seconden zonder extra gereedschap REVOLUTIONAIRE

qdospumps.com/nl +31 10 462 1688 / sales@wmpg.nl

POMPKOPTECHNOLOGIE

infrastructuur

Waterproblemen kunnen leiden tot extra maatregelen en hogere kosten

Grondwater kopzorg voor bouwers Het verdiepte gedeelte van de A4 tussen Delft en Schiedam (foto: Wikimedia commons)

Door Loes Elshof

De Noord-Zuidlijn in Amsterdam, de tramtunnel in Den Haag en pas geleden nog het nieuwe stuk A4 tussen Delft en Schiedam: telkens levert het grondwater problemen op. Pure pech of toch een patroon?

H

et is een stuk snelweg met historie, de A4 tussen Delft en Schiedam. Decennialang werd het geplande tracé niet doorgetrokken en toen dat eindelijk gebeurde, dreigde het in de finale alsnog mis te gaan. In het verdiepte gedeelte bleken de wanden veel meer water door te laten dan de bedoeling was. Oplossing? Extra grondwateronttrekking.

Maar dat leverde weer veel ophef op in de omgeving.

Retourbemaling moet daarom straks eventuele effecten op het grondwaterpeil compenseren.

Wat is hieraan voorafgegaan? Tijdens de aanleg, in 2014, bleek ter hoogte van het verdiepte tracé van dit deel van de A4 zesmaal zoveel water te lekken als ‘vergund’. De aannemer deed onderzoek en nam maatregelen, waarbij onder andere extra folieschermen in de wanden zijn aangebracht en groutinjectie is toegepast. Een deel van de lekkage bleek niet verder traceerbaar, hiervan komt naar schatting 80% via de zijwanden en 20% via de onderkant.

Het extra lekdebiet heeft te maken met de bouwwijze.

De zijwanden in het verdiepte tracé zijn gemaakt van cementbentoniet en plaatselijk voorzien van folie. De wanden blijken enigszins poreus en laten water door, ook wel ‘zweten’ genoemd.

Onrust De bodem in de polders van Midden-Delfland, opgebouwd uit diverse grondlagen, speelt eveneens een rol: boven kleiveen en daarna afwisselend zand- en kleilagen. De diepste laag bestaat uit ondoordringbare klei, tot waarin de zijwanden zijn geplaatst. Daar waar zand de zijwand raakt, is de lekkage het grootst. Het cementbentoniet laat dit door, in tegenstelling tot een duurdere, waterdichte betonnen bak.

Als oplossing bleef over om het resterende lekdebiet weg te pompen. Initiatiefnemer Rijkswaterstaat vroeg het hoogheemraadschap van Delfland om een uitbreiding van de watervergunning, van een onttrekking van 400 kuub per dag naar 1400 kuub per dag. Het hoogheemraadschap vroeg meer zekerheid dat de extra onttrekking geen effect had op de omgeving. Ook werd Rijkswaterstaat gevraagd de omwonenden te informeren, wat ook gebeurde.

Desalniettemin ontstond onrust in de gemeente MiddenDelfland. “Voor ons gold: gaat het goed met de polder?”, zegt wethouder Govert van Oord. “Land en water kun je in een kleiveengebied niet scheiden. En als je de pech hebt dat zoals in 2014 door een zeer droog voorjaar in panden in de

43

44

infrastructuur

omgeving scheuren optraden, zeggen bewoners: ‘Het komt vast door de weg’.”

Van Oord uit ook kritiek. “De lekkage was al bekend in 2014. De discussie ging voor een groot deel buiten ons om.

De gemeente stond wat op de achtergrond, wij hadden via de omgevingsvergunning een meer controlerende rol.

Het had transparanter gekund, zeker in het contact met Rijkswaterstaat.”

Bodemdaling en verzilting Het hoogheemraadschap ontving acht zienswijzen van onder andere lokale actiegroepen op het ontwerpbesluit voor de wijziging van de watervergunning. Deze bewoners zijn volgens Van Oord tegen, uit angst voor verzakkingen bij een verlaging van het grondwaterpeil. Uit de berekeningen blijkt dat er in het slechtste scenario een toename van de bodemdaling kan optreden bij een enkel perceel. Rijkswaterstaat vond dat niet acceptabel en bedacht een oplossing, waarbij het onttrokken grondwater ter plaatse (langs de verdiepte ligging) wordt teruggevoerd in de (diepe) ondergrond, de retourbemaling.

Van Oord is intussen positiever gestemd. “De oplossing zou goed kunnen werken. Het systeem is wel ingewikkeld en moet 50 tot 100 jaar blijven functioneren. Het belangrijkste punt voor ons is nu een goede monitoring van het grondwaterpeil. Als het niet werkt, kan verzilting optreden.

We hebben agrariërs beloofd het goed in de gaten te houden. Zo nodig gaat de gemeente in beroep, maar we willen er natuurlijk samen uitkomen. Overheden moeten elkaar niet bestrijden. Gelukkig zijn we het nu eens over het probleem en het is duidelijk wie wat doet en waarvoor verantwoordelijk is.”

Zouteveensepolder Voor het Hoogheemraadschap van Delfland is altijd het uitgangspunt geweest dat er geen effecten zijn op de omgeving. Het ontwerp was “verrassend, maar op basis van de zeer uitgebreide onderzoeken, leek het goed te kunnen werken”. Er zal geen extra verzilting optreden in het gebied dat nu een kwelsituatie kent, het gebied dat overigens de historische naam Zouteveensepolder draagt. Daarnaast is sprake van autonome bodemdaling, tot circa 1 meter in de afgelopen honderd jaar en het gebied blijft ook zonder aanleg van de A4 verder zakken.

De vergunning schrijft een robuust ontwerp voor met onder andere reserve-infiltratiepunten om problemen met de retourbemaling te voorkomen. Alleen bij extreme droogte, die

een keer in de twintig jaar voorkomt, zouden bij langdurige uitval van de retourbemaling de weilanden in de omgeving wat extra kunnen verdrogen.

Het hoogheemraadschap nuanceert ook de hoeveelheid grondwateronttrekking. Neem Delft, waar DSM de afgelopen honderd jaar veel grondwater wegpompte ten behoeve van koeling. Overigens is de provincie het bevoegd gezag voor die vergunning. Intussen heeft DSM minder grondwater nodig en is besloten geleidelijk de wateronttrekking af te bouwen. De DSM-onttrekking in het historische centrum overstijgt ver de watervolumes waarvoor nu bij de A4 vergunning is gevraagd.

Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de problemen bij de tramtunnel in Den Haag, waarbij tijdens de bouw door een constructiefout het water met grote kracht en hoeveelheden uit de tunnelbak spoot.

Bovendien lekt het water niet overal op de A4, maar enkel in het ‘verdiepte gedeelte’ (met cementbentonietwanden tot meer dan -40 m NAP), waarover een 150 meter breed ‘eco-aquaduct’ is gebouwd. Het half verdiepte deel met cementbentonietwanden tot -20 m NAP, lekt veel minder.

In de ‘echte’ tunnel speelt dit probleem niet, want die ligt bovengronds aan de kant van Schiedam.

Aanbestedingen Het ministerie van I&M stelt de aannemer verantwoordelijk.

De aannemerscombinatie A4All, bestaande uit VolkerWessels, Heijmans en Boskalis, zegt nu geen toelichting te kunnen geven. Ook branchevereniging Bouwend Nederland wil niet ingaan op specifieke projecten, maar erkent dat het vraagstuk ‘risicoverdeling’ leeft. Mede daarom is met andere brancheverenigingen en Rijkswaterstaat een marktvisie opgesteld, die een verbeterde omgang met risico’s en verantwoordelijkheden bij bouwprojecten beoogt. “De gedachte is dat opdrachtgever en opdrachtnemers samen de kansen en risico’s – dus ook van grondwater – in een vroeg stadium in kaart brengen. Daarbij is er aandacht voor risicobeheersmaatregelen en het opvangen van tegenvallers”, zegt woordvoerder Pim Nusselder. De marktvisie wordt komende tijd concreet uitgewerkt. (meer over de marktvisie en nieuwe manieren van aanbesteden, pagina 34-35) Bij het hoogheemraadschap leven vragen over de moderne aanbestedingsvormen van Rijkswaterstaat. “Het is innovatief om steeds meer over te laten aan de markt.

Maar hoe minder controle aan de voorkant, des te meer werk kan er achteraf ontstaan. Ook de extra inzet van de overheidsmedewerkers om de latere problemen op te lossen,

infrastructuur

levert meerkosten”, zegt een woordvoerder van Delfland.

Bij het Centrum Ondergronds Bouwen zegt coördinator tunnels Roel Scholten dat grondwater een belangrijke ontwerpvariabele is. “Water in een tunnel verschijnt vaak niet waar het werkelijke lek zit, maar meters verderop. Dat maakt zoeken soms lastig.” Scholten ontvangt geen geluiden uit de sector dat het probleem van grondwater vaker voorkomt. “Wij zijn niet gevraagd om hier verder onderzoek naar te doen. Elk project heeft zo zijn eigen problemen.”

Een ander voorbeeld van grondwaterproblemen is de nieuwe spoortunnel in Delft, die daardoor € 77 miljoen duurder uitviel.

De bijbehorende parkeergarage kostte om dezelfde reden bijna € 2 miljoen meer. Heel vreemd zou het niet zijn dat bij bouwprojecten vaker grondwatermaatregelen nodig zijn.

Historisch gezien zijn in Nederland eerst de betere gronden (zandgronden) bebouwd. De minder geschikte gronden blijven over, een voorbeeld is de typsich Vinex-wijk in diepe polder.

Bij verschillende ondergrondse projecten kampten bouwers met grondwaterproblemen zoals bij de Noord-Zuidlijn in Amsterdam (inzet) en de spoortunnel in Delft. (foto's : Steven Lek/Wikimedia commons)

Lastig Mark Bakker, hoofddocent grondwatermodellering aan de TU Delft, heeft net als Scholten niet de indruk dat grondwater wordt veronachtzaamd bij infraprojecten. “Bouwers weten dat door hun project de grondwaterstand in de omgeving niet omlaag mag. Daar moet je voorzichtig mee zijn. Het is gewoon een kwestie van aandacht en geld.”

Tunnels lekken altijd, stelt hij. Dit heeft te maken met het slaan van damwanden. “Het is heel moeilijk dit op grote diepte precies en netjes te doen, tot in de waterafsluitende kleilaag. Er kan weleens een gaatje zitten.”

Soms worden risico’s als lekken mee begroot, zoals bij de Noord-Zuidlijn in Amsterdam. In 2008 ontstonden twee maal lekkages in de diepwanden van station Vijzelgracht. Dit leidde tot verzakkingen van historische panden. Daarna is er extra geld vrijgemaakt voor risicobeheersing. Een deel van het geld kon later weer teruggestort worden naar de stad, volgens Michiel Jonker, woordvoerder van de gemeente Amsterdam.

Mark Bakker: "Een goed grondwatermodel maken, waarin alle factoren uit het gebied meewegen, is in elk project in drassig gebied noodzakelijk." Door middel van een geavanceerd sensorsysteem zijn veranderingen zeer nauwkeurig bij te houden, zoals bij de renovatie van het Rijksmuseum. Maar een dergelijk uitgebreid systeem is kostbaar. Tegelijk wil hij relativeren: "Miljoenen uitgeven om een verdiepte bak aan te leggen onder een weiland met koeien. Dat is internationaal haast niet uit te leggen. Typisch Nederlands.”S

45

46

Project

Ben Lamoree: ‘Grond- en ontwikkelingsbedrijf is voorbeeld voor andere Afrikaanse landen’

De nieuwe wijk Maraza wordt rond de lagune gesitueerd zodat het water vanuit het achterland en het hemelwater gecontroleerd afgevoerd kan worden.

Projectfinanciering FMO helpt bedrijven bij uitvoering masterplan havenstad Mozambique

‘Dutch approach’ moet wateroverlast in Beira voorkomen

Project

I

n Beira, de op een na grootste (haven)stad in Mozambique, heeft de Nederlandse overheid samen met het bedrijfsleven, het gemeentebestuur en andere stakeholders een masterplan gemaakt om de vele (water)problemen in dit gebied op te lossen. Met name het moerasgebied rond Beira, waar duizenden mensen onder erbarmelijke omstandigheden wonen, is een groot probleem. Maar ook de knelpunten in de infrastructuur van het havengebied zijn urgent. Partners voor Water en de verschillende ministeries hebben de vraag opgepakt en hebben Nederlandse bedrijven gezocht die oplossingen konden bieden.

Eind 2015 zijn bij een 'investment conference' de eerste projecten van het masterplan met Beira overeengekomen.

Een belangrijke steun voor dit succes was de intentie van FMO (de Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden) om een deel van de financiering van de projecten op zich te nemen. Een opmerkelijke stap want dit is de eerste keer dat FMO samen met de lokale publieke sector een buitenlands project ontwikkelt. Daarnaast hebben Nederland en Beira afgesproken om in Beira een grond- en ontwikkelingsbedrijf op te zetten. Door dit bedrijf, waarin alle partijen zitting hebben, en met financiering vanuit FMO, is de kans dat Nederlandse bedrijven hun gepresenteerde plannen ook daadwerkelijk kunnen uitvoeren, aanzienlijk groter.

In het masterplan is er veel aandacht voor een nieuwe haven (paars), opvang van water (blauw) en een groene infrastructuur (groen).

Door Jaap Groot

Een stad van 600.000 inwoners, die in een grote badkuip ligt. Het water kan niet weg en de stad loopt vast in het moeras. Een alomvattend masterplan moet de stad uit de greep van het water redden. Nederland neemt het voortouw, met een bijzondere financiering én een grote inbreng van het bedrijfsleven.

Het masterplan kent een lange voorgeschiedenis waarin de Nederlandse inbreng van het begin nadrukkelijk aanwezig was. Ben Lamoree, procesmanager namens Nederland van de projecten in Beira: “Er waren altijd al veel contacten met Mozambique en de stad Beira, zowel vanuit het Nederlandse bedrijfsleven als vanuit kennisorganisaties en de overheid.

Toen de huidige burgemeester van Beira, Daviz Simango, in 2011 op zoek ging naar oplossingen voor de (water)problemen in zijn stad was de link naar Nederland snel gemaakt.”

Kennisinstituut Deltares, stedenbouwkundig adviesbureau Wissing en ingenieursbureau Witteveen + Bos vormden samen met de stad Beira een consortium en ontwierpen een masterplan, dat in 2013 door de gemeenteraad werd goedgekeurd. Piet Kalsbeek, directeur en stedenbouwkundige bij Wissing: “Wij hebben als bureau veel ervaring met een integrale benadering in probleemgebieden.

In Irak hebben we bijvoorbeeld voor zes steden een plan opgezet, waarbij we niet alleen naar het watermanagement keken maar ook naar wonen, klimaat en economie.”

Kalsbeek zegt in de plannen nadrukkelijk de toekomst­ verwachtingen mee te nemen. Beira ontwikkelt zich namelijk

47

48

Project

Piet Kalsbeek: ‘Voor alles moeten we beginnen met het draineren van het gebied’

Medewerkers van bureau Wissing bekijken de gebrekkige mogelijkheden voor afvoer van regenwater in Beira.

snel. “Hoe ziet deze havenstad er over twintig jaar uit? Bedenk dat de economische groei tot 7% kan oplopen en dat de demografische groei 4% op jaarbasis is. Dat heeft een grote impact op wonen, werken, de infrastructuur en natuurlijk ook op de drinken afvalwaterproblematiek en (water)veiligheid. In het masterplan hebben we dit allemaal meegenomen.”

In het integrale plan is bovendien gekeken hoe ‘groene infrastructuur’ de waterproblematiek zou kunnen oplossen, vertelt Kalsbeek. “We hebben een ‘eco-based’ managementsysteem opgezet. Hierin zijn bijvoorbeeld wadi’s, singels en sportvelden gepland om het water op te vangen en te geleiden.”

Badkuip Eén ding was heel duidelijk: er moest voor alles begonnen worden met de drainage van het gebied. “Beira ligt in een badkuip waar al het water in blijft staan en dat betekent dat vooral het buitengebied van Beira één groot moeras

is”, aldus Kalsbeek. In dit moeras wonen ondanks al dat water, de modder en frequente overstromingen duizenden mensen. Verbouwd voedsel spoelt weg, kinderen spelen tot hun enkels in de prut, dieren ploeteren door de modder of verdrinken als er even wat meer water wordt aangevoerd. Bij regen stroomt het water door de hutjes.

“Om dit op te lossen gaan we eerst een bassin van 150 hectare graven dat als opvang van het hemelwater, en zo nodig voor het rivierwater, kan dienen. De grond die hiermee vrijkomt gebruiken we om het gebied op te hogen en via de lagune die hierdoor ontstaat, kan het water gecontroleerd worden afgevoerd naar zee,” aldus Kalsbeek, die verwacht dat eind dit jaar met de aanleg kan worden begonnen.

Het plan bestaat uit het watermanagementproject, de bouw van een nieuwe wijk met 20.000 woningen, de aanleg van een industrieterrein en het verbeteren van de infrastructuur naar en in het havengebied. “Wij hebben voorgesteld om na de drainage van het gebied de woningen zo te bouwen dat ze mee kunnen groeien met de gezinsgrootte en dat de financiering kan worden aangepast

Project

Regieteam

Duizenden mensen wonen op de moerassige gronden in en rond Beira.

Voor de begeleiding en uitvoer van het masterplan en de uitvoeringsprojecten is een regieteam opgezet waarin onder meer vertegenwoordigers van FMO, de Nederlandse ambassade in Mozambique, het ministerie van Buitenlandse Zaken en de RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) zitting hebben. Het regieteam staat onder leiding van Maarten Gischler van Buitenlandse Zaken.

Procesmanager Ben Lamoree onderhoudt, namens het regieteam, niet alleen contact met de stakeholders, waaronder de bestuurlijke contacten in zowel Nederland als Beira, maar hij richt zich ook op het totale financieringsveld.

Daarnaast zorgt hij voor de communicatie met de Nederlandse watersector en is hij gedelegeerd opdrachtgever van de Nederlandse overheid bij de uitvoering van projecten.

aan de mogelijkheden van de toekomstige bewoners. Door al deze zaken bij het project te betrekken, benadrukken wij de noodzaak van een integrale planning. Het een kan niet los gezien worden van het ander.”

Burgemeester als spil De Nederlandse projectmanager Ben Lamoree, die jaren in Mozambique werkte en woonde en bij veel (water) projecten betrokken is geweest, is enthousiast over het masterplan. “Beira is een weerbarstige en complexe stad. Veel basisvoorzieningen zijn niet aanwezig, verloren gegaan of niet onderhouden. Het leven in de stad is voor de 600.000 inwoners nu al moeilijk, en als je bedenkt dat binnen twintig jaar het inwoneraantal zal doorgroeien tot zo’n 1,5 miljoen dan is het duidelijk dat er oplossingen moeten komen. Omdat de problemen van velerlei aard zijn, is die integrale aanpak zo belangrijk.”

De eerste stap was dan ook om te proberen alle partijen bij elkaar te krijgen, zegt Lamoree: “Burgemeester Simango is daarbij de centrale figuur geweest, hij was de motor achter alle activiteiten. Voor hem was het nieuw om alle partijen bij de beslissingen te betrekken, maar dat is hem wel gelukt. Een knappe prestatie als je weet dat bijvoorbeeld het nationale haven- en spoorwegbedrijf een eigen organisatie is en dat de lokale en centrale overheid het ook lang niet altijd met elkaar eens waren.”

“Maar wat voor ons minstens zo belangrijk is, en dat maakt dit masterplan ook zo uniek, is dat FMO de intentie heeft te participeren in de financiering. Het is nieuw dat FMO zich dus niet meer bij de financiering van projecten exclusief op private partijen richt, maar dat zij het hele project mee financiert en zelf financiële afspraken maakt met de gemeente Beira. Die manier van werken was een jaar geleden nog ondenkbaar. Door de beleidswijziging eind 2015 binnen FMO is dit nu wel mogelijk en dat is een

geweldige steun voor de Nederlandse bedrijven die voor de buitenlandse projecten inschrijven”, aldus Lamoree.

Voor twee projecten uit het masterplan, de aanleg van het industrieterrein en bijbehorende infrastructuur rond het havengebied, en een nieuwe woonwijk, heeft FMO al een ‘memorandum of understanding’ met Beira getekend. De precieze bedragen zijn nog niet bekend, maar Lamoree verwacht dat de deelname van FMO voor beide projecten tientallen miljoenen euro zal zijn.

Naast FMO is ook de Nederlandse overheid belangrijk geweest bij het financieel van de grond krijgen van de projecten. Volgens Lamoree is er nauw samengewerkt door de verschillende ministerie om beschikbare potjes aan te spreken, waaronder het flexibele budget van het interdepartementale programma Water Mondiaal. Ook de Nederlandse ambassadeur in Mozambique, Pascalle Grotenhuis, was nauw betrokken de realisatie van de projecten.

Een van de belangrijke punten in de uitvoering van het masterplan is de opzet van het grond- en ontwikkelingsbedrijf in Beira. “Alle belangen, ideeën en plannen komen hierin bij elkaar. Het benadrukt het belang van de integrale aanpak, de ‘Dutch approach’.” Ook andere steden, zowel in Mozambique als in andere Afrikaanse landen, tonen interesse voor deze aanpak.

Lamoree hoopt dat deze nieuwe werkwijze en de FMOfinanciering ertoe leiden dat Nederlandse bedrijven ook bij vervolgprojecten in het masterplan betrokken zullen worden. Lamoree: “Dit jaar wordt weer een aantal tenders uitgeschreven, onder andere rond infrastructuur, wegenaanleg en drinkwater. Bedrijven moeten natuurlijk zelf alert blijven op wat er allemaal op dit gebied gebeurt, maar wij zullen ze ook zeker hierover informeren en ze stimuleren er aan mee te doen. De kansen om plannen in het buitenland daadwerkelijk uit te voeren zijn door de FMO en het idee van een grond- en ontwikkelingsbedrijf sterk gestegen.” S

49

50

HR NU

Vewin-directeur Renée Bergkamp over vrouwen aan de top

“Drinkwatersector is bezig aan een inhaalslag” Door Annemarie Geleijnse

aandeel vrouwen vooral iets zegt over de generatieshift die plaatsheeft.”

Het aandeel vrouwelijke directeuren van drinkwaterbedrijven is met de komst van Joke Cuperus bij PWN gestegen tot vijftig procent. Toeval? Of is het glazen plafond in deze sector bewust aan gruzelementen geslagen? Waterforum vroeg het Vewin-directeur Renée Bergkamp.

Vijf van de tien drinkwaterbedrijven heeft nu een vrouw aan top. Dat was toen u in 2013 aantrad als directeur bij de brancheorganisatie VEWIN nog heel anders. . .

“Dat klopt. Caroline van de Wiel was in 2001 bij de Gemeentewaterleidingen Amsterdam de eerste. Zij vertrok in 2006 en toen kwam in 2007 Ria Doedel bij waterleidingmaatschappij Limburg , Lieve DeClerq bij Vitens volgde in 2012 bij Vitens. Dat waren er toen twee op de tien dus. Pas de laatste drie jaar is het echt in een stroomversnelling geraakt: in augustus 2014 Riksta

Zwart in Groningen, in november 2014 Annette Ottolini bij Evides en nu sinds november 2015 Joke Cuperus bij PWN.” Is dat toeval of ligt daar een hoger plan onder?

“Het is voor een deel een soort inhaalslag. Lange tijd had je drinkwaterdirecteuren die helemaal waren opgegroeid in de watersector en soms wel twintig jaar op hun post bleven zitten. Je ziet dat er nu meer zij-instromers komen en dat zijn niet per definitie mensen die daar hun hele leven blijven. Ik denk dat het stijgende

Een beetje vertekend is het beeld wel. Los van die vijf directeuren lopen nog steeds vooral mannen rond op leidinggevende posities. Een bedrijf als Brabant Water heeft bijvoorbeeld maar een vrouw binnen een MT met acht leden. . .

“Inderdaad kom je binnen de MT’s nog weinig vrouwen tegen. Dat zie je ook binnen de stuurgroepen van Vewin. Daarin zitten MT-leden uit alle drinkwaterbedrijven en dat zijn toch nog overwegend mannen, op de stuurgoep communicatie na; die bestaat voor 81 procent uit vrouwen.

Maar kijk je naar de stuurgroep voor een wat ‘harder’ thema als Bodem & Infrastructuur, dan is maar 23 procent vrouw.”

Hoe komt het dat de managementteams toch nog overwegend uit mannen bestaan?

“De watersector is nog altijd een echte mannenwereld. We hebben een hoog aantal hydrologen, TU-Delftenaren, etcetera. Ook daar is de populatie nog

HR NU

in hoge mate mannelijk. Ik geloof dat vrouwen wel degelijk kansen krijgen.

Zeker nu het aantal vrouwelijke directeuren toeneemt, die letten echt wel op vrouwelijk talent. Maar de spoeling is nog niet zo dik.”

Spelen de vrouwen die er wel zijn zich wel voldoende in de kijker voor een hogere positie?

“Ik vind, dat is mijn persoonlijke mening, dat vrouwen meer zouden moeten doen aan zichtbaarheid en regie. Zelf ben ik mijn carrière gestart bij de rijksoverheid. Daar zit het idee van roulatie helemaal ingebakken in je loopbaan. Je bent in dienst van de Algemene Bestuursdienst en wordt geacht na vijf jaar wat anders te gaan doen. En dus ga je al in het derde jaar nadenken over je volgende stap. Wat zou ik willen? Waar moet ik zichtbaar zijn? Waar moet ik een netwerk opbouwen? Die regie zouden meer vrouwen kunnen nemen.”

Ziet u zichzelf wat dat betreft als rolmodel?

“Omdat ik al op mijn 42ste DG was, word ik daar vaak op aangesproken.

Ik voel me ook wel verantwoordelijk om te laten zien dat vrouwen toegevoegde waarde hebben aan de top. Ik zie dat ze met een andere benadering, een kwinkslag of een grapje, soms ook wel eens iets verder komen dan mannen. Vooral in internationaal overleg heb ik dat zelf gemerkt. Als je je in een gezelschap begeeft met 28 lidstaten en er zijn maar twee of drie vrouwen bij, dan weet je dat er iets meer naar je gekeken wordt.”

Moet je je dan als vrouw niet juist extra bewijzen?

“Dat wel. Er wordt iets kritischer gekeken of je wel weet waar je het over hebt. Je wordt iets langer onder water gehouden, maar kom je proestend boven dan ben je wel

‘one of the boys’ en kom je misschien zelfs met iets meer weg. Daar heb ik vanuit mijn Brusselse tijd wel goede ervaringen mee.”

Toen u nog DG was op het ministerie van Landbouw constateerde u een dat er sprake was van een feminisering van het werk op het departement - dierenwelzijn en voedselveiligheid in plaats van stoere koeien – en dat dit zijn uitwerking had op de samenstelling van teams. Speelt een zekere vorm van feminisering ook in de watersector?

“Juist in de watersector is er sprake van een mooie mix. We hebben een hele zachte kant waar het draait om volksgezondheid en kwetsbare groepen maar we hebben ook een harde technologische kant met assetmanagement, pijpleidingen, pompen, grote turbines, membranen, drones voor het onderhoud; toys for the boys. Je zou misschien wel kunnen zeggen dat het denken vanuit de klant iets dichter bij vrouwen staat dan bij mannen. En dat klantdenken neemt in de hele maatschappij wel toe.”

Nu de door de overheid gewenste dertig procent vrouwen in de top van het bedrijfsleven nog ver buiten bereik blijft, plopt de discussie over het instellen van een quotum opnieuw op. Wat vindt u?

“Ik ben er geen voorstander van.

Je loopt toch het risico dat je dan wordt aangesteld omdat het quotum gehaald moet worden. En dat is toch eigenlijk een beetje een belediging.

Het zou ook niet nodig moeten zijn.

We moeten vooral het zakelijke belang laten zien. Organisaties met gemengde teams doen het gewoon beter. In een team heb je niets aan allemaal klonen van elkaar. Juist met veel verschillende competenties kun je alle ingewikkelde vragen van vandaag van een goed antwoord voorzien.”

17 March 2016 | 14.00-17.00 hrs

UNESCO-IHE Institute for Water Education is organising the

International Women’s Day Conference 2016

Wanted: Women in Water

The theme for UNESCO-IHE’s International Women’s Day 2016 is ‘Wanted: Women in Water’. The conference will include three keynote speakers and will allocate time for discussion. It will be a forum for debate and reflection on the relevance, opportunities and obstacles of women choosing a career in the water sector.

Our keynote speakers are three exceptional women who have made their careers in water, from the business, government and academia arenas. They will inspire the audience to reflect on the role that women working in the water sector can play.

Please register via www.unesco-ihe.org/womensday

Keynote speakers Esther Bosman

Director Business Unit Water NL at Royal HaskoningDHV

Ndey-Isatou Njie

Former Chief, Water Energy and Capacity Development Branch Secretary, UN-Water Division for Sustainable Development, UN-DESA

Simone Buitendijk

Vice Rector at Leiden University

Visiting address: UNESCO-IHE, Westvest 7, 2611 AX Delft

Wanted:

Women in water Wereldwaterdag heeft dit jaar water en werk als thema. Daarop aansluitend staat de internationale vrouwendag op 22 maart specifiek in het teken van ‘Women in Water’. Ter gelegenheid hiervan organiseert UNESCO-IHE op 17 maart in Delft het symposium Wanted: women in water. Sprekers zijn Esther Bosman, directeur Water van Royal HaskoningDHV, Ndey-Isatoe Njie, van de VN Waterdivisie, en prof. dr. Simone Buitendijk, vice-rector van Leiden University.

Ook is er ruimte voor debat en reflectie op de kansen en obstakels bij een carrière in het water.

51

Grontmij is onderdeel van Sweco. Sweco ontwerpt en ontwikkelt de samenleving en steden van de toekomst.

Ons werk leidt tot duurzame gebouwen, efficiĂŤnte infrastructuur en toegang tot elektriciteit en schoon water.

Met 14.500 medewerkers in Europa, bieden wij onze klanten voor elke situatie de juiste expertise. Wij voeren jaarlijks projecten uit in 70 landen verspreid over de hele wereld. Op 4 april 2016 verandert Grontmij haar naam in Sweco.

Kijk voor meer informatie op werkenbijgrontmij.nl

Geef ook vorm aan vooruitgang!

Grontmij heeft stevige groeiambities binnen de Watersector. Om die groei te faciliteren zoeken wij meerdere nieuwe collega’s voor diverse kantoren in Nederland. Onze expertise op het gebied van water is breed. We geven advies, ondersteunen beleid en visievorming en realiseren oplossingen voor de uitdagingen die onze klanten hebben op het gebied van Waterketen, Hoogwaterbescherming, Waterbouw, Waterkwaliteit en Watermanagement. Ga jij met ons verder bouwen binnen de watersector? Kijk op werkenbijgrontmij.nl voor de mogelijkheden.

Onze actuele vacatures binnen de watersector: Waterbouw:

Water:

Afdelingshoofd Waterbouw - De Bilt

Adviseur Waterbeheer Geohydrologie - Groningen

Senior Projectmanager Waterbouw - De Bilt

Projectleider Waterbeheer Hydrologie - Eindhoven

Senior Adviseur Waterbouw - De Bilt

Projectleider Geohydrologie - Alkmaar

Hoofdconstructeur Waterbouw - De Bilt

Senior Modelleur Stedelijk Water - Houten

Senior Adviseur Waterveiligheid - De Bilt

Senior Adviseur Stedelijk Water - Houten Senior Adviseur Waterketen - Houten / Rotterdam / Alkmaar

Watertechniek: Lead Engineer WTB Watertechniek - Middelburg Senior Afvalwatertechnoloog - De Bilt Projectleider / Adviseur Procesautomatisering - De Bilt / Middelburg Lead Engineer Elektrotechniek - De Bilt / Middelburg Engineer Waterbouwkundige Werken - De Bilt

werkenbijgrontmij.nl

Projectleider Waterveiligheid en Integrale Wateropgaven - Alkmaar

topvacatures

Vacaturewand

Tijdens Aqua Nederland Vakbeurs / RioleringsVakdagen 2016 heeft de vacaturewand van Watervacatures.nl weer een plek op de beursvloer.

Wij bieden u de mogelijkheid om tijdens dit event via deze vacaturewand uw vacature(s) of bedrijfspresentatie (opleiding/ arbeidsmarkt gerelateerd) prominent onder de aandacht te brengen van de bezoekers en deelnemers.

Meer informatie: www.watervacatures.nl/nieuws/Algemeen/vacaturewand of bel met: 015-3617433

COMMERCIEEL MEDEWERKER Als commercieel medewerker binnendienst ben je verantwoordelijk voor onze nieuwe importeur schappen die o.a. betrekking hebben op droog opgestelde roerwerken met verticale as.

Introduceren van de producten, maken van offertes, mailing en vertaling van productinformatie behoren onder andere tot de werkzaamheden. info@entec-nederland.nl t.a.v. Jaap van ’t Hoff, directeur.

Waterforce is een vereniging van, voor en door zelfstandigen in de watersector.

Professionals met kennis en kwaliteiten.

WaterForce (www.waterforce.nu) ondersteunt haar leden bij kennisontwikkeling, kennisdeling, netwerken en succesvol ondernemen.

WaterForce heeft als doel de inzet van zelfstandige

Wordt nu lid van WaterForce!

professionals binnen de watersector te vergroten door het:

Ben jij zelfstandig waterprofessional, en wil je met collega zp-ers

• Faciliteren onderlinge samenwerking tussen zelfstandigen

netwerken, samen ondernemen, kennis delen? Sluit je dan aan bij

• Bevorderen aantoonbare kwaliteitszorg.

Waterforce.

• Organiseren van (netwerk) bijeenkomsten

• samen sta je sterk

• Bieden van een platform.

• samen ben je beter zichtbaar voor opdrachtgevers • samen beschik je over een groot netwerk

Waarom kiezen opdrachtgevers voor een zp-er?

• samen succesvol ondernemen

• Zp’ers in de watersector hebben specialistische kennis

• samen activiteiten organiseren en kennis delen

• Zp’ers zijn snel, flexibel, resultaatgericht en hebben een grote inhoudelijke drive

Belangstelling om lid te worden?

• Zp’ers zijn onafhankelijk en hebben een groot netwerk

Vul het aanmeldingsformulier nieuwe leden in op www.waterforce.nu

Waterforce-leden beschikken over een breed pallet aan expertises.

Op zoek naar een zelfstandige waterprofessional?:

ecologie, cultuurtechniek, drinkwaterproductie, industriële water-

• Informatie over de expertise en kennis van onze waterprofessionals

behandeling, databeheer, gebiedsbeheer, hoogwaterbescherming,

is beschikbaar via een online profielendatabase.

managementadvies, communicatie en veel meer...

• of verstuur een contactformulier via onze website .

53

54

Aqua Nederland Vakbeurs

Jubileumjaar voor Aqua Nederland Vakbeurs

Tien jaar etalage van de Nederlandse watersector Door onze redacteuren

De Aqua Nederland Vakbeurs moest in 2007 een echte waterbeurs worden, waar watertechnologiebedrijven direct in contact konden komen met de vakmensen uit de praktijk. Nu, na tien edities, heeft ‘Gorinchem’ een ijzersterke positie als de nationale waterbeurs.

‘I

nformeel, informatief en inspirerend’, zo omschreef een van de bezoekers de eerste Aqua Nederland Vakbeurs in 2007 tegen Waterforum. En dat is nu nog steeds de grote kracht van de beurs, die inmiddels zijn tiende editie beleeft. De Aqua Nederland Vakbeurs is nu dé etalage van de Nederlandse watersector.

Tien jaar geleden groeide onder Nederlandse wateren riooltechnologiebedrijven de behoefte aan een ‘binnenlandse beurs’. Een tegenhanger voor de steeds groter, breder en internationaler wordende vakbeurzen zoals Aquatech en Ifat. Vooral de mkb-bedrijven zochten een nationaal podium waar ze waterbeheerders en zuiveringstechnologen van de waterschappen konden

ontmoeten, de rioleerders van de gemeenten of de procestechnologen van de industrie. De branchevereniging Aqua Nederland, diep geworteld in het water-mkb, heeft toen samen met de Evenementenhal Gorinchem een nieuwe waterbeurs in het leven geroepen. Door de latere samenvoeging met de Rioleringsvakdagen ontstond een beurs voor de hele waterbranche.

Hoewel het evenement gestaag groeide – het eerste jaar waren er 101 exposanten, nu zijn het er meer dan 300 – heeft Aqua Nederland Vakbeurs zijn oorspronkelijke karakter behouden: no-nonsense, veel aandacht voor zowel innovaties als voor robuuste bewezen technologie, en alle ruimte voor contacten. Want niet te onderschatten valt de waarde van de talloze gesprekjes tussen exposanten en bezoekers bij een broodje worst met zuurkool. Menig nieuwtje is daar geboren.

Een terugblik op die eerste editie van de Aqua Nederland Vakbeurs laat nog een constante zien. Op de agenda van het kennisprogramma stond ‘hergebruik van water en afvalwater’. En nu is dat weer – of moeten we zeggen nog steeds – het grote thema van de watertechnologie. Toen was het voornamelijk de industrie die op zoek ging naar de heilige graal van kringloopsluiting, nu zien we dat dat denken in ‘circulaire economie’ veel breder leeft.

Aqua Nederland Vakbeurs

2007 Aqua Nederland en

Evenementenhal nemen initiatief tot nieuwe vakbeurs. Eerste editie trekt 101 exposanten en ruim 3500 bezoekers

2008 Op verzoek van leveranciers

en exposanten wordt Aqua Nederland Vakbeurs jaarlijks terugkerende beurs

2009 Aantal exposanten is

gegroeid naar 180. Membranen en decentrale watervoorzieningen zijn de grote thema’s van het jaar

2010 Aqua Nederland Vakbeurs voor het eerst samen met Rioleringsvakdagen, aantal exposanten gaat door de grens van 200.

2011 290 exposanten, aantal bezoekers maakt sprong naar 9000 bezoekers. Hergebruik water in glastuinbouw is een van de onderwerpen kennisprogramma.

2012 Aqua Nederland Vakbeurs slaat vleugels uit en organiseert in het najaar tweede, regionale beurs in de Evenementenhal Hardenberg.

Aantal bezoekers doorbreekt grens van 10.000 2013 Nieuwe indeling van de

beursvloer, crisis laat zich merken, aantal exposanten zakt iets terug naar 300.

2014 ICT en mobiele technologie zijn de trends op de beursvloer, water- en grondstoffenfabriek volop in beeld.

2015 Brancheverenigingen Aqua Nederland en VLM gaan samen in Envaqua. Merknaam Aqua Nederland Vakbeurs/Rioleringsvakdagen blijft behouden. Eerste editie Nationale Technologieweek 2016 Jubileumeditie

Aqua Nederland Vakbeurs

55

www.servis.nu

N I E U W:

SLI B O NT WATER I NG

oCat+ i B n a v uik r RWZI or gebr o o o d v s k e c o ro ,o istingsp rd rendement g t e h n e a lisatie v is van gerealise a m i t p O as en op b n e k e r f A

SCH E I DI NGI NSTA LL ATI E S

ROOSTE RG O ED VE RWIJ DERI NG

EFFLU ENTB EHAN DELI NG

AFVALWATER B EHAN DELI NG

VERH U U R /L E A S E

we serve solutions!

WWW.WEBSHOP-OLMIA.NL

PROJECTEN

PRODUCTEN

NIVEAUMETING

DOSEERINSTALLATIES

MAGNEETVENTIELEN

ULTRASOON

MEET- EN REGELSYSTEMEN

PROCESSENSOREN

RADAR

PROCESTECHNIEK

AFSLUITERS

TRILVORK

TANK- EN APPARATENBOUW

PNEUMATIEK

VLOTTER

TURN-KEY PROJECTEN

APPENDAGES

TANKBEWAKING

WWW.OLMIA.NL

WWW.WEBSHOP-OLMIA.NL

DEALER VAN

INDUSTRIﾃ記E AUTOMATISERING | ADVIES | ONTWIKKELING & IMPLEMENTATIE | KWALITEITSPRODUCTEN EN -SYSTEMEN OLMIA BV | RIJKSSTRAATWEG 22 | 4197 BC BUURMALSEN | T 0345 - 61 80 79 | F 087 - 784 55 50 | INFO@OLMIA.NL | WWW.OLMIA.NL

Aqua Nederland Vakbeurs

Erwin Dirkse, directeur Envaqua

Ook wij merken doorbraak voor circulaire economie’

D

e circulaire economie breekt door in de watertechnologie, onder meer door hergebruik van water en grondstoffen. Dat merkt voorzitter Erwin Dirkse van Envaqua, de brancheorganisatie voor water- en milieutechnologieleveranciers, als hij vooruitblikt op de Aqua Nederland Vakbeurs, waarvan dit jaar de tiende editie wordt gehouden. “De belangrijkste trends en innovaties binnen de watertechnologiesector lopen min of meer gelijk met de ontwikkelingen binnen de waterschapswereld op het gebied van energie-, grondstof- en waterfabrieken. Dat betekent een toenemende verfijning in het terugwinnen van grondstoffen uit water, nutriënten en fosfaatverwijdering en in de komende jaren ook een steeds verdere ontwikkeling in de productie van bioplastics. Maar ook de ontwikkelingen rond energiewinning uit water, bijvoorbeeld bij slibvergisting, zullen de komende jaren op onderdelen verder uitkristalliseren”, aldus Dirkse.

De Aqua Nederland Vakbeurs had de afgelopen jaren te kampen met een ‘licht afnemende groei’ van het aantal exploitanten en bezoekers, maar Dirkse is zeer optimistisch over de komende jaren. “Vorig jaar hadden we een succesvol programma met seminars en workshops, die we samen met onze partners Water Alliance en NWP organiseerden.

Dat gaan we nu als jaarlijks terugkerend evenement voortzetten.”

Nieuwe impulsen Wel spreekt Dirkse enige bezorgdheid uit over het geringe aantal ‘nieuwe groeiers’ dat er bijkomt en dat slechts een aantal bestaande mkb-bedrijven een sprong heeft kunnen maken in zijn activiteiten. Hoewel de markt veel mkb-bedrijven telt, ziet Dirkse ook dat grote bedrijven aan buitenlandse ondernemingen worden verkocht, zoals Norit aan Pentair enkele jaren geleden. De ontwikkeling van bepaalde activiteiten op watertechnologisch gebied zou

mogelijk in ons land wat kunnen stagneren. Toch ziet hij ook nieuwe impulsen. “Aan de andere kant zie je wel startups opkomen, de overheid zet daar ook fors op in. Maar dat is natuurlijk wel moeilijk, want je ziet dat maar een beperkt aantal starters echt de grote sprong kan maken.”

Een belangenvereniging als Envaqua probeert wel te faciliteren dat er ‘groeiers’ komen, zegt Dirkse. “Veel hangt af van het promoten van de BV Nederland, het opzoeken van de export, want het grootste deel van de omzet zit toch in het buitenland. We zetten al langer in op die ‘internationalisatie’.” Hij ziet tegelijkertijd redenen om over die aanpak verder door te denken. “Wellicht moet er wat meer inhoud worden geboden aan evenementen waar ondernemers naar toe kunnen? Of denk aan handelsmissies om onze business duurzaam uit te kunnen breiden.”

Beursnaam is een begrip Ondanks de fusie vorig jaar tussen Aqua Nederland en de Vereniging van Leveranciers van Milieutechnologie (VLM) is dit jaar bewust gekozen voor de naam Aqua Nederland Vakbeurs, omdat die naam een begrip is in de watersector.

Dirkse erkent dat de vereniging er wel aan denkt om volgend jaar de naam Envaqua aan de beurs te koppelen.

“We willen de beurs verder professionaliseren en zijn nu al voorzichtig aan het kijken of daar ook andere disciplines, andere milieucomponenten bij betrokken kunnen worden.

Daar is echter nog niet zo veel ervaring mee in Nederland.”

Dirkse ziet ook dat via sociale media en internet veel informatie wordt uitgewisseld, waardoor een beurs een ander karakter krijgt. “Maar echte business draait nog om de mensen, om de contacten. Daarom is laagdrempeligheid en de gelegenheid om elkaar te ontmoeten, gecombineerd met specifieke kennis- en informatie-uitwisseling, misschien wel de succesformule.”

57

EVENEMENTENHAL GORINCHEM

15, 16 EN 17 MAART 2016

DÉ WATERBEURS VAN NEDERLAND

9935 BEZOEKERS 9935 water- en rioleringsprofessionals vonden hun weg naar de Gorinchemse beursvloer.

300 EXPOSANTEN We verwelkomen ieder jaar ruim 300 exposanten in Evenementenhal Gorinchem.

REDEN BEZOEK: NETWERKEN #1

RIOLERINGS VAKDAGEN

Met stip op één als bezoekersdoel: netwerken (40,3%). De rest vergaart het liefste kennis (30,6%), zoekt naar producten en/of diensten (17,1%) of oriënteert zich op branchenoviteiten (11,9%).

DÉ VERBINDENDE VAKBEURS VOOR DE TOTALE RIOLERINGSBRANCHE

MEER INFORMATIE EN TICKETS VIA EVENEMENTENHAL.NL/AQUA OF EVENEMENTENHAL.NL/RIOLERINGSVAKDAGEN Evenementenhal Gorinchem | Franklinweg 2 | 4207 HZ Gorinchem | 0183 680 680 |

Aqua_Rio_EH

Aqua Nederland Vakbeurs

Logisticon, exposant van het eerste uur

‘Nanodeeltjes en medicijnresten aanpakken’

L

everancier van waterzuiveringsinstallaties Logisticon Watertreatment is al sinds de eerste editie aanwezig op de Aqua Vakbeurs Nederland.

Business developer Pieter van Staveren heeft de beurs in tien jaar zien opkomen als nationaal podium van de watersector. Dit jaar ziet hij – net als Erwin Dirkse van Envaqua – een groeiende aandacht op hergebruik. “Het wordt steeds meer ‘cradle to cradle’. Niet alleen worden waardevolle grondstoffen uit afvalwater teruggewonnen, ook energiezuinigheid is een ‘hot item’. De zoektocht naar energiezuiniger systemen en minder gebruik van chemicaliën gaat in versneld tempo voort.”

Ook de regelgeving speelt mee, realiseert Van Staveren zich.

“Wij merken bijvoorbeeld dat de Kaderrichtlijn Water steeds strengere eisen stelt en dat daardoor steeds meer klanten bij ons aankloppen voor oplossingen voor afvalwater, om

aan de eisen voor lozingen te kunnen voldoen.”

Van Staveren wijst daarnaast op het samen optrekken van waterschappen en drinkwaterbedrijven in de aanpak van nanodeeltjes en medicijnresten in het oppervlaktewater.

“Wij zijn inmiddels al begonnen met de bouw van de eerste installaties voor Oasen waar met behulp van omgekeerde osmose het (oever)grondwater volledig van alle bestanddelen wordt ontdaan om daarna drinkwater van te maken. Dat is voorbereiding op de toekomst.”

Ook de vraag naar ‘turn key suppliance’ neemt toe, zegt Van Staveren. Hij ziet een verschuiving naar ‘totaalconcepten’ waarbij Logisticon Watertreatment als leverancier ook verantwoordelijk blijft voor het functioneren van de installaties. “Onze ‘verhuurvloot’ wordt ook steeds verder uitgebreid, zoals met mobiele ultrafiltratieinstallaties met elk een capaciteit van 200 m3 per uur”.

59

60

Aqua Nederland Vakbeurs

De Aqua Nederland Vakbeurs en RioleringsVakdagen worden op dinsdag 15, woensdag 16 en donderdag 17 maart gehouden in de Evenementenhal in Gorinchem. Meer dan 300 exposanten presenteren op de beursvloer hun producten, kennis en toepassingen, waarbij ook de meest recente innovaties binnen de watertechnologiesector zijn te bezichtigen.

De Evenementenhal is voor het publiek geopend van 12 tot 20 uur

Nationale Watertechnologie Week 2016:

Waarde van water De vakbeurs valt samen met de Nationale Watertechnologieweek, georganiseerd door Water Alliance, Netherlands Water Partnership (NWP) en Envaqua. Sinds enkele jaren werken deze drie organisaties nauw samen in het ondersteunen van midden- en kleinbedrijf bij innovatie en export, collectieve activiteiten en het optreden als spreekbuis bij overheden en sectorpartijen. Zij richten op de beursvloer de zogeheten Aqua Lounge in, als fysieke ontmoetingsplek tussen bezoekers en bedrijven.

De Nationale Watertechnologieweek draait, net als vorig jaar, om het thema ‘De waarde van water’.

Gedurende drie ochtenden – van 9 tot 12 uur worden daarvoor inspirerende seminairs en workshops gehouden met elke dag een andere invalshoek.

Dinsdag 15 maart Op dinsdag 15 maart is het onderwerp ‘Industry en Food’. Onderwerpen als efficiënter watergebruik, energiebesparing en het sluiten van de waterkringloop worden tijdens deze sessie gebracht vanuit het perspectief van de industrie. Daarbij wordt onder meer ingegaan op de vraag welke ontwikkelingen in aanmerking komen voor creatieve technologische oplossingen en hoe met de watersector wordt samengewerkt om technologische ontwikkelingen zo in te zetten. Aan de orde komt onder meer de ‘Puur Waterfabriek’ van vettenproducent Loders Croklaan die 70% van het afvalwater recyclet.

Ook de circulaire watervoorziening in de glastuinbouw wordt die ochtend onder de loep genomen, alsmede de afvalwaterzuivering en slibbehandeling binnen slachterrijen.

Aqua Nederland Vakbeurs

Buitenterrein Nieuw dit jaar is de ingebruikname van een speciaal buitenterrein naast de Evenementenhal waar exposanten nieuwe mogelijkheden hebben om technieken die eerder niet of moeilijk zichtbaar waren, nu groots te presenteren en te demonstreren aan het publiek. “De beschikbaarheid van het buitenterrein biedt ons extra mogelijkheid om de werking van onze zelfontwikkelde producten te etaleren”, vertelt Wim de Mol, eigenaar van familiebedrijf De Mol Groep dat al sinds 2009 op de vakbeurs vertegenwoordigd is. De Mol Groep laat op het buitenterrein zijn nieuwste

Woensdag 16 maart Op woensdag 16 maart vinden de seminairs ‘Afvalwater’ en ‘Drinkwater’ plaats. Na eerst een plenaire sessie over ‘Water in de Circulaire Economie’ worden de seminairs gesplitst. Verschillende onderwerpen passeren de revue, zoals vergaande biologische afbraak van microverontreinigingen, deammonificatie in de waterlijn en meer zicht op slib door laboratoriumonderzoek. Maar ook onderwerpen over de ketenaanpak van legionella, risico based assetmanagement, de waterhuishouding in dierentuin Emmen en waterprojecten van Vitens Evides International in Afrika en Azië.

technieken op het gebied van relining zien, een methode waarmee riolen worden gerenoveerd zonder ze open te breken. Het bedrijf demonstreert daar de allerkleinste waterjetrobot ter wereld, een kleine kousrenovatie en een luchtfreesrobot.

Op het buitenterrein toont ook Van de Pol Voertuigtechniek zijn laatste innovaties en producten op het gebied van rioolreiniging en rioolrenovatie, waaronder live demonstraties met robotfrezen, inspectiecamera’s en spuitkoppen.

Donderdag 17 maart Op donderdag 17 maart wordt aandacht besteed aan de kansen en mogelijkheden voor de Nederlandse watersector in Midden- en Oost-Europa. Hierbij zullen economische attachés van de Nederlandse posten uit de regio en vertegenwoordigers van verschillende Oost-Europese ambassades uit Den Haag vertellen over de ‘do’s en don’ts’ bij het zakendoen in deze landen, geeft het Enterprise Europe Network een overzicht van mogelijke Oost-Europese partners. Vooral voor mkb-waterbedrijven vormen de Oost-Europese landen een interessante markt. Niet alleen vanwege de nabijheid en de te verwachte economische groei aldaar van tussen de 2% en 4%, maar ook omdat het merendeel van de markten daar gereguleerd is conform de EU-standaard en minder risico’s meebrengt dan de verder weggelegen markten.

www.nationalewatertechnologieweek.nl

61

62

Aqua Nederland vakbeurs/ Highlights Dit overzicht is gebaseerd op door de leveranciers ingezonden gegevens.­

(FKM), voor bijvoorbeeld toepassingen in de dieseltoevoer aan noodstroomaggregaten.

Ook voor hoge druk of agressieve waterbe-

Logisticon breidt verhuurvloot uit

handelingschemicaliën zijn deze RVS

Logisticon Verhuur heeft haar verhuurvloot

ventielen goed toepasbaar.

van mobiele waterzuiveringen enorm

De uitvoeringen zijn beschikbaar in zowel

uitgebreid met onder andere extra zandfil-

direct werkend vanaf 0 bar als indirect

OLMIA - RVS magneetventielen

ters, actief kool filters, flotatie installaties,

werkend, optimaal geselecteerd voor elke

ultrafiltratie installaties en omgekeerde os-

OLMIA heeft - naast het uitgebreide pakket

toepassing en met aansluitmaten van

mose. Hiermee kunnen we onze klanten nog

messing en kunststof magneetventielen -

G1/8”tot G2”.

beter en sneller helpen met korte, middel-

nu ook RVS magneetventielen, uitgevoerd

Olmia BV - Buurmalsen

lange en lange termijn oplossingen voor

met een hoogwaardig membraan van Viton

standnummer 265

capaciteitsuitbreidingen, back-up oplossingen, kwaliteitsverbeteringen of proefnemingen. Bel gerust 0184 608260 en informeer naar Europa’s grootste verhuurvloot voor mobiele waterzuiveringen

Flowmeter met P/T sensor

of kijk op onze website www.logisticon.com

KROHNE introduceert de WATERFLUX elek-

Logisticon Water Treatment & Logisticon

tromagnetische flowmeter met optioneel

verhuur - Groot Ammers

geïntegreerde druk en temperatuur sensor.

standnummer 155

Eén van de belangrijkste doelstellingen voor waterbedrijven is het verminderen van

Imbema komt met waterdesinfectiesysteem

“non revenue” water. Met drukmeettech-

Water dat niet aan de microbiologische eisen

controleren op lekkages.

voldoet kan met UV-licht worden behandeld in

Ook het controleren van de waterkwaliteit is

plaats van met conventionele technieken om

een belangrijke doelstelling. Als de

bacteriën en virussen te doden.

watertemperatuur boven de 20 graden

Nieuwe ontwateringsmachine.

Het assortiment HAWLE-UV-waterdesinfectie-

uitstijgt, in combinatie met water dat al voor

Nieuw op de markt van onze vertegenwoor-

systemen varieert van kleine systemen met

een langere periode in het netwerk aanwezig

diging Sülzle Klein is de Screw-Press

een doorstroomcapaciteitvan 1,5 m3/u tot en

is, wordt temperatuurmeting steeds belang-

solidXpress, voor de ontwatering van

met grote systemen bestemd voor bijvoor-

rijker. WATERFLUX is hiervoor de oplossing.

afvalwater van diverse toepassingen tot

beeld gemeenten en industrieën.

KROHNE Nederland B.V. - Dordrecht

een droge stof van 18 – 28 %DS.

De installaties kunnen parallel geschakeld

standnummer 160

Onze revolutionaire solidXpress combineert

niek kan het waterbedrijf het waternetwerk

worden toegepast.

de hoge ontwatering efficiëntie van een

Enkele voordelen:

centrifuge met het lage stroomverbruik

• tast smaak, geur en kleur van het water

van een zeefbandpers. Enkele voordelen:

niet aan

- lage energie verbruik (2,2 kW geïnstal-

• geen chemische behandelingstechnieken

leerd vermogen), - lager PE verbruik, - lage

• hoge bedrijfszekerheid

onderhoudskosten, - beperkte opstelruimte

• lage operationele kosten

benodigd.

Imbema Denso B.V. - Haarlem

Hydrochemie-Conhag BV – Berkel en Rodenrijs

standnummer 277

standnummer 305

Aqua Nederland vakbeurs/ Highlights Dit overzicht is gebaseerd op door de leveranciers ingezonden gegevens.­

Introductie TSX100 modemlogger Ultra low power en compact, dat maakt de nieuwe modemlogger TSX100 ideaal voor meten en bewaken van waterniveaus op alle mogelijke plaatsen. Dankzij het interne GPRS modem en batterijvoeding is de TSX100 een complete en betrouwbare oplossing. De bijbehorende drukopnemer is voorzien van barometer en temperatuurcompensatie. De behuizing (IP68) heeft een diameter van 43 mm en is zeer geschikt voor een grondwaterbuis. De interne batterij volstaat bij normaal gebruik voor een periode van 3 jaar of meer en kan zelf worden

Uitstekend procesresultaat - lage kosten

vervangen. Bewaking van de batterijstatus,

Revisie koel- en brandwaterpompen

wijzigen van instellingen en uitlezing is

Weir Minerals (producent van onder andere

Jongia Mixing Technology is bijna 80 jaar

eenvoudig vanuit TMX-Net Pro via internet.

BEGEMANN® en GEHO® pompen) is een

marktleider in Nederland op het gebied van

Naast grondwatermeting is de TSX100 ook

gerenommeerde partner voor merkonaf-

ontwerpen en produceren van roerwerken.

geschikt voor niveaumeting in oppervlakte-

hankelijk onderhoud en revisie aan pompen

Voor de afvalwaterindustrie hebben wij zeer

water en riolering.

voor waterschappen, drinkwatermaat-

innovatieve, energiezuinige concepten met

Kuipers Electronic Engineering - Zwijndrecht

schappijen, energiemaatschappijen, che-

uitstekende procesresultaten ontwikkeld.

Standnummer 178

mie/petrochemie en overige industrieën.

De eigen energievraag, betrouwbaarheid,

Ons veelzijdig specialisme zetten we steeds

lage onderhoudskosten en optimale

vaker in voor revisie van verticale koel- en

biogasproductie zijn de uitgangspunten van

brandwaterpompen. Vanwege aange-

het roerwerkontwerp. Dit levert maximaal

scherpte regelgeving ontstaat namelijk

rendement in vergelijking met de energie-

een toenemende behoefte aan (her-)

verslinding en aanmerkelijk lagere

certificering van bestaande pompinstal-

biogasopbrengst van verouderde tech-

laties. Hiervoor beschikken we over moderne

nieken. Meer weten? Wij vertellen u graag

testfaciliteiten waar deze, veelal grote pom-

meer, op onze stand 249 kunt u een wer-

punits een uitgebreide performance test

kend schaalmodel zien.

ondergaan.

Jongia Mixing Technology - Leeuwarden

Weir Minerals Netherlands b.v. - Venlo

standnummer 249

standnummer 319

Waterforum app: Dé app voor waternieuws Waterforum heeft een mobiele app gelan-

zijn er nieuwsupdates en de app-gebruiker

ceerd voor nieuws en achtergronden. De

krijgt een exclusieve ‘preview’ op de maga-

app moet de Nederlandse waterprofessio-

zines, een week voor de officiële verschij-

nal een platform bieden, waarop nieuwsbe-

ningsdatum. Bovendien geeft de app toe-

richten, discussies en praktische informatie

gang tot de digitale ‘Waterforum-specials’

kunnen worden gedeeld. Met de app heeft

over actuele dossiers in de watersector.

de Waterforum-lezer zowel de website als

www.waterforum.net/app - Hoofddorp

het magazine altijd onder handbereik op

standnummer 144

zijn mobiele telefoon of tablet. Dagelijks

63

64

Aqua Nederland vakbeurs/ Highlights Dit overzicht is gebaseerd op door de leveranciers ingezonden gegevens.­

JUMO digiLine op weg naar Smart Industry Met digiLine, presenteert JUMO een nieuw bus-aansluitsysteem voor digitale sensoren.

Het systeem maakt een intelligent netwerk van sensoren mogelijk. Alle belangrijke meetparameters voor de vloeistofanalyse

Dé pH Fermentor Sensor

kunnen met één enkel systeem gemeten

Innovatieve ESEP debietbegrenzer

Endress+Hauser’s nieuwe Memosens CPS171D

worden. JUMO digiLine pH en redox sensoren

Naast het beproefde traditionele wervel-

pH sensor is speciaal ontworpen voor toepas-

zijn ontwikkeld als unit bestaande uit de

ventiel heeft ESEP twee vlottergestuurde

sing in fermentoren in de farmaceutische/

sensor met duurzame elektronica. Indien

debietbegrenzers aan haar assortiment

lifescience/biotech industrie om

het pH of redox bestanddeel verbruikt is kan

toegevoegd. De ESEP Alpheus AT en de

nauwkeurigheid, lineariteit en reproduceer-

de onderlinge verbinding verbroken worden

ESEP Alpheus AS.

baarheid te garanderen. Batch ná Batch!

en kan de elektronica met een nieuwe

Deze zorgen voor een constante nauwkeu-

Elke productiebatch van een fermentor is

sensor verder gebruikt worden. Beleef digi-

rig debietdoorlaat onafhankelijk van de

belangrijk en waardevol. Dus moet de pH

Line zelf op Aqua Nederland Vakbeurs 2016.

opvoerhoogte.

sensor elke batch perfect meten. Maar de

JUMO Meet- en Regeltechniek B.V. - Weesp

De ESEP Alpheus AT is voorzien van een

sensor wordt in deze kritische toepassing

standnummer 280

automatische ontstopping en de

wel blootgesteld aan reiniging, stoomsterilisa-

ESEP Alpheus AS begrenst met behulp van

tie en zelfs geautoclaveerd. De

gecomprimeerde lucht.

Memosens CPS171D pH fermentor sensor biedt

Voor meer informatie www.esep.nl

de gebruiker een grote verbetering in

ESEP Milieutechniek - Weert

pH meting: nauwkeuriger, reproduceerbaar-

standnummer 117

der en stabieler.

Endress+Hauser - Naarden

KSB Sonolyzer app

standnummer 142

KSB presenteert een wereldprimeur! Binnen enkele seconden meet de KSB Sonolyzer de geluidsfrequentie van de asynchroon-

Klant specifieke online-bewaking

motor en toetst of er energiebesparingmo-

Door verplaatsen van de analyses op het lab

gelijkheden zijn, waardoor een verhoging

naar online in het productproces worden

van de pompefficiëntie kan worden bereikt.

duidelijke voordelen behaald. Het verhoogt

Daarbij maakt de app gebruik van een door

de productieopbrengst, optimaliseert de

KSB ontwikkeld uniek algoritme. De app kan

procesefficiëntie, verbetert de stabiliteit

niet alleen op KSB pompen, maar ook op

van het proces en verhoogt daarmee de

rotating equipment van veel andere produ-

winstgevendheid.

centen worden toegepast. Download nu de

De 2035 Process Analyzer is een geïntegreer-

gratis app, voor Android en Apple

de oplossing voor 24/7 online bewaking

www.ksb.com/sonolyzer-nl/

van kritische chemische parameters in indu-

KSB Nederland BV - Zwanenburg

striële processen en afvalwaterstromen. De

standnummer 180

analyzer is volledig modulair van opzet waardoor aangepaste configuraties voor het bewaken van een of meerdere processtromen mogelijk zijn. Meer informatie op www.metrohm.nl Metrohm Applikon - Schiedam standnummer 246

Aqua Nederland vakbeurs/ Highlights Dit overzicht is gebaseerd op door de leveranciers ingezonden gegevens.­

Silica analyse De bepaling van silica is essentieel in waterstoom cyclus in energie centrales en bij de detectie van doorslag bij harsen (bijv. demi water fabrieken).

Verschillende toepassingen vragen om verschillende analyzers.

Swan heeft drie verschillende soorten silica - AMI Silica, meetrange 1,00 -5.000 ppb

BioCat+ voor verbeterd gistingsrendement

- AMI Silitrace, meetrange 0,50 - 1.000 ppb

Gebruik van BioCat+ zorgt voor een sneller

- AMI Silitrace ultra, meetrange 0,01 - 20,0 ppb

en hoger afbraakrendement van organisch

De afbeelding betreft de AMI Silitrace

materiaal in biovergisters en composterings-

BEST Instruments - Leek

processen. Bij gebruik ter verbetering van

standnummer 119

het gistingsproces neemt de omzetting van

analyzers in het leveringspakket:

organisch materiaal toe, waardoor hogere biogasproducties en daarnaast betere

Nieuwe E-FLO Dr. Baer Electroflotatie

biogaskwaliteiten worden gerealiseerd.

Daar waar normale afvalwaterzuiveringin-

Service in Separation biedt dit product aan,

stallaties niet meer functioneren, brengt

in een unieke service-formule waarbij de

EnviroChemie de nieuwe E-FLO Dr. Baer

gebruiker afrekent op basis van gereali-

Electroflotatie op de markt. Hoge

seerd rendement.

watertemperaturen, welke voor drukont-

Meerdere referenties hebben inmiddels de

spannings flotatie installaties limiterend

werking aangetoond en zijn tevreden

zijn, zijn bij dit nieuw ontwikkelde proces

gebruikers geworden.

juist voordelig. De installaties zijn bijzonder

Service in Separation bv - Kapelle

geschikt om sterk tenside- en oliehoudende proceswaterstromen te zuiveren. De door tatietechniek functioneert met microfijne

Nieuwe generatie Zetag bij Brenntag.

waterstof- en zuurstofbelletjes. De gasbel-

Brenntag Nederland B.V. voorziet de indu-

letjes realiseren een zuivere fasengeschei-

striĂŤle en communale sector van een

den, floterende laag van olie-, vet-, en

compleet pakket aan flocculanten onder

tensidemengsel, welke vervolgens

de naam Zetag en Magnafloc. Via lab- en

van het oppervlakte wordt gezogen.

fullscale testen wordt de meest optimale

EnviroChemie bv - Haarlem

instelling en dosering bepaald om tot een

standnummer 318

operationele besparing te komen. Een novi-

EnviroChemie nieuw ingevoerde electroflo-

teit is de ontwikkeling van de Zetag Ultra serie. Dit zijn flocculanten met een ultra hoog molecuulgewicht die tot een betere en stabielere vlokvorming leiden. Een verhoging van het scheidingsrendement draagt bij tot het verlagen van operationele zuiveringskosten.

Brenntag Nederland B.V. - Dordrecht standnummer 221

65

66

Aqua Nederland vakbeurs/ Highlights Dit overzicht is gebaseerd op door de leveranciers ingezonden gegevens.­

Nieuwe lichtgewicht “WETTERFRETTER”

Cursussen PAO Techniek en Management

De gerenommeerde vuilversnijdende Wet-

Wilt u voorloper zijn in uw technisch vakge-

terfretter pompen van Landustrie zijn nu

bied? PAO Techniek en Management biedt

verkrijgbaar in een compacte lichtgewicht

postacademische cursussen, opleidingen en

uitvoering. Door aanpassing van het

incompanytrajecten in watermanagement

pompen motorhuis is een compacte pomp

en waterzuivering. U vindt bij ons cursussen

gerealiseerd met een geringer gewicht. Bij

over de verschillende schakels in de

inspectie of onderhoud is het mogelijk de

waterketen: riolering, zuivering van afval-

pomp handmatig op te hijsen. Vooral bij

water (RWZI en AWZI), grondwater,

(mini)gemalen waar geen hijsvoorziening

waterkwaliteit van open water inclusief

voorhanden is, biedt deze pomp uitkomst.

ecologische effecten en de zuivering tot

De nieuwe pomptypes DSP 22-04 en

drinkwater. Daarnaast bieden wij ook cur-

DSP 22-07 zijn voorzien van dezelfde unieke

Egeliner van de Jongh pipesystems.

sussen over kwantitatief waterbeheer.

snijinrichting als de bestaande types

In de afgelopen jaren is de sanering van

Kijk op www.paotm.nl voor het actuele

DSP 22-05 en DSP 22-08.

beschadigde drinkwater- en rioolleidingen

aanbod.

Landustrie Sneek BV - Sneek

een belangrijk punt.

PAO Techniek en Management - Delft

standnummer 320

Vooral in de bebouwde kom, maar ook in ecologisch gevoelige gebieden zijn saneringstechnieken nodig waarbij de buizen in een beperkte ruimte kunnen worden geïnstalleerd. Uitgebreide ontgraving langs de volledige leiding is vaak onmogelijk als gevolg van ruimte gebrek.

Egeliner is een HDPE vouwbuis welke, door de kleinere diameter, probleemloos in de oude buis met behulp van een lier getrokken kan worden. Vervolgens wordt de buis verhit met stoom om zodoende de oorspronkelijke ronde vorm aan te nemen en perfect past

Zzyzx water, de onlinezoekdienst voor alle waterartikelen

in de oude buis als een statische nieuwe

TurboScreen voor fijnfiltratie

buis (close-fit)

Dit is een betrouwbare en degelijke machine

De waterdatabank bundelt artikelen,

De Jongh Pipesystems. - Heijningen

voor het fijnzeven van afvalwater.

rapporten, studies en wetgeving op

standnummer 108

Bijvoorbeeld voor het afvangen van cellulo-

watergebied. Het gaat dan niet alleen

se uit communaal afvalwater. Na uitvoerige

om waterbeheer, maar ook om technolo-

testen door Bellmer in Duitsland, is de ma-

gische ontwikkelingen in drink-, afval-en

chine recentelijk op RWZI Leeuwarden voor

proceswaterbehandeling en deltabeheer.

deze toepassing succesvol getest. Zonder

Ook de waterketen en rioleringen zijn in

toepassing van chemicaliën wordt een hoge

de database opgenomen. Er is ontzettend

reductie op CZV en zwevende stof behaald,

veel informatie op het gebied van water

bij een hoge doorzet en dit alles op een

beschikbaar in Nederland, maar al die infor-

kleine footprint.

matie is heel versnipperd. Zzyzx water is een

Ook voor de industrie zijn er vele toepas-

platform waar al die stukken makkelijk te

singsgebieden voor deze eenvoudige, maar

doorzoeken en te vinden zijn.

efficiënte techniek.

Zzyzx water- Hoofddorp

SOLIS - Lelystad

standnummer 144

standnummer 288

Aqua Nederland vakbeurs/ Highlights Dit overzicht is gebaseerd op door de leveranciers ingezonden gegevens.­

Optimalisatie coagulatie control Qsenz presenteert op haar stand, nummer 200, de nieuwste aanwinst in het online monitoren. Een sensor die de lading van proceswater meet en hier de coagulant- en polymeer dosering op kan aanpassen. De meet techniek is gebaseerd op de ’Streaming Current Measurement’. Door toepassing van deze sensor zal uw zuivering geoptimaliseerd worden en een aanzienlijke kostenbesparing aan chemicaliën opleveren. De sensor meet continu, nauwkeurig en heeft minimale onderhoud nodig.

Qsenz bv - Den Burg standnummer 200

AAQUA maakt waterzuivering winstgevend AAQUA is een ingenieursbureau die totaaloplossingen levert in de afvalwaterzuivering

Zekerheid met een redundant accupakket

op maat van de klant, mooie industriële referenties in zowel chemie/tank

De betrouwbaarheid van uw noodstroom-

cleaning/slachthuizen als voedingsnijverheid. De meeste geïmplementeerde

tig en goed uitgevoerd onderhoud kunt

Energie-efficiënte Packo MCP3-pomp

u dit waarborgen. Toch zullen er altijd

Efficiënter omspringen met energie, minder

petitiviteit, betrouwbaarheid en service

onderdelen zijn die de betrouwbaarheid

geluidshinder en daar bovenop eenvoud in

verzekert. Alsook leidt dit tot een inventieve

kunnen beïnvloeden. Om uw installatie nog

onderhoud: dat is de unieke meerwaarde

processturing van de afvalstromen, met

betrouwbaarder te maken heeft Kemper

van de Packo Pumps series MCP3.

lager verbruik tot gevolg en groot gebruiks-

en Van Twist een redundant accusysteem

De pompen garanderen een zeer hoog ren-

gemak, zonder de betrouwbaarheid in het

ontworpen.

dement en beantwoorden aan de EU richt-

gedrang te brengen. Water- en warmteher-

Dit accu omschakelpaneel voorziet de nood-

lijn No. 547/2012 (MEI = minimum efficiency

gebruik wordt daarbij maximaal ingezet en

stroominstallatie van meerdere accu’s. Bij

index) Filtratie van afvalwaterstromen uit

monitoring op afstand van de gebouwde

het weigeren van het eerste accupakket

bijvoorbeeld voedingsbedrijven, transport

installaties. www.AAQUA.be

schakelt het paneel om naar een alternatief

van proceswater, zuiver water of demiwater

AAQUA N.V. - Antwerpen

accupakket. Alle accupakketten zijn voor-

alsook circulatie van vloeistoffen over

standnummer 177

zien van acculaders met storingsmelders

bioreactoren behoren tot de mogelijkheden

voor extra zekerheid.

van deze pompen. Bezoek ons op de Aqua

Koninklijke Kemper en Van Twist Diesel B.V.

beurs in Gorinchem,

- Dordrecht

Packo Pumps - DIKSMUIDE Belgium

standnummer 116

standnummer 306.

installatie is zeer belangrijk. Met regelma-

machines zijn eigen makelij, wat de com-

67

68

Aqua Nederland vakbeurs/ Highlights Dit overzicht is gebaseerd op door de leveranciers ingezonden gegevens.­

L-Safe: Legionellapreventie De L-Safe biedt een effectieve en betaalbare oplossing voor gebouweigenaren en gebouwbeheerders. De kwaliteit van het binnenkomende water vormt de basis voor veilig waterbeheer. De L-safe is een microbiologisch gevalideerd point-of-entry UV het toepassen van UV onder de ‘fysische

TeleControlNet & Kikker bundelen krachten!

beheerstechnieken’ omdat er geen (chemi-

TeleControlNet is de cloud-oplossing voor

Setting standards

sche) stoffen worden toegevoegd aan het

het beheer en de bediening van rioolsyste-

Clamp on flowmeters kunnen voor steeds

(drink)water. De L-Safe beschikt sinds no-

men, als onderdeel van het “smart city”

meer toepassingen worden ingezet. Het

vember 2015 over het BRL-14010-1

concept van Inter Act.

verschil tussen op de leiding of in de leiding

certificaat.

Kikker is het informatiesysteem van Riodesk

meten is groot. Denk aan de kans op

Van Remmen UV Techniek B.V. - Wijhe

waarmee rioolgegevens worden verzameld,

lekkages bij in line flowmeters of aan optre-

standnummer 109

condities worden onderzocht en kosten

systeem. Binnen de legionellapreventie valt

dende drukval doordat in de leiding zelf

kunnen worden berekend. Conform

wordt gemeten. Clamp on geeft daarom

NEN, NEN-EN, NPR, GWSW, SUFRIB en RIBX.

voordelen op het gebied van veiligheid en

Door data uit beide systemen te bundelen

installatiekosten, maar de techniek leidt

zijn gegevens vanaf nu in één geografisch

ook tot energiebesparing omdat pompen

overzicht beschikbaar! Dit biedt aanvul-

en compressoren minder hard hoeven te

lende informatie, waardoor bijvoorbeeld

werken. De investering verdient zich daar-

analyse van een wateroverlast-situatie

door al bijna terug.

makkelijk uit te voeren is.

FLEXIM Instruments Benelux b.v.

Inter Act industrial automation - Apeldoorn

- Berkel en Rodenrijs

standnummer 343

standnummer 253

Sulteq dealer voor JWC versnijders Hygiënische doekjes, maar ook hout en stenen, worden door JWC versnijders moeiteloos versneden.

JWC versnijders voorkomen dat: • Pompen vastlopen, beschadigen, en onnodig slijten

Microbiologisch gevalideerde UV systemen De UV systemen uit de V-serie zijn microbio-

• Leidingen verstopt raken

logisch gevalideerd volgens Europese

• Mixers beschadigen

norm. Op deze manier garanderen we dat

• Afsluiters beschadigen, en slecht

onze systemen exact doen wat we zeggen

functioneren

dat ze doen. De combinatie van valideren,

Sulteq heeft een demo unit beschikbaar.

een geoptimaliseerde waterdoorstroming in

Hiermee laten we bij u op locatie zien dat

de UV kamer en lagedruk UV-C lampen

de machine doet wat onze brochure belooft.

maakt ons uniek. Hierdoor zijn onze UV

Daarnaast staat Sulteq paraat met een fit

systemen betrouwbaar, duurzaam en ener-

en goed uitgerust service team voor het

giezuinig. De V-serie wordt gebruikt voor de

juiste advies en deskundig onderhoud.

desinfectie van (drink)water en is KIWA ATA

Info: www.sulteq.nl

gecertificeerd.

Sulteq distributie Allweiler - Hengelo

Van Remmen UV Techniek B.V. - Wijhe

standnummer 163

standnummer 109

Aqua Nederland vakbeurs/ Highlights Dit overzicht is gebaseerd op door de leveranciers ingezonden gegevens.­

GEA Westfalia Separator IO

pH neutraal Chloreren

Simply ingenious – Ingeniously simple

De Chlorinstitu®-V van Van den Heuvel Wa-

“Hoe kunnen we een complex systeem heel

tertechnlogie produceert een chloor

eenvoudig en gebruiksvriendelijk maken?”

product waarvan de pH waarde instelbaar

Met dit uitgangspunt heeft GEA Westfalia

is. Het chloor product, zonder toegevoegde

Separator het nieuwe IO besturingssysteem

stabilisatoren, zorgt voor lage Chloride en

ontwikkeld.

chloraat waarden in het proces. Door de

Productieprocessen worden almaar com-

lage pH waarde van Cl2 zorgt men voor een

plexer, zo ook het besturen van deze

hoge omzetting naar HOCl (onderchlorig

processen. Het besturingssysteem als inter-

zuur) welke zeer sterk desinfecterend is, dit

face tussen mens en machine is daarbij

in tegenstelling tot OCl- (hypochloriet) wel-

bijzonder belangrijk. Het ontwerp van een

ke veel minder effectief is en meer gevormd

nieuw besturingssysteem moest zo

zal worden uit bijvoorbeeld Chloorbleekloog

eenvoudig en begrijpelijk mogelijk zijn.

bij een hogere pH waarde. www.vdhwater.nl

Het resultaat: GEA Westfalia Separator IO,

Van den Heuvel Watertechnologie bv -

eenvoudig, intuïtief, efficiënt en

Scherpenzeel

GEA Westfalia Separator Nederland B.V.

FERRA FBP, dé slibconditioner ontwikkeld door Feralco

-Cuijk

Ferra FBP is een nieuw innovatie product

betrouwbaar.

standnummer 169

welke de slib ontwatering sterk ondersteund.

Waar standaard polymeren de slibdeeltjes van buiten benaderen, dringt Ferra FBP het slib binnen en verdrijft op die manier het water uit het slib.

Het resultaat is meer vrij water en dus een hoger drogestof percentage.

Polymeer doseringen kunnen vaak met 20 % of meer verlaagd worden.

Feralco Nederland BV -Sas van Gent standnummer 401

Real-Time Condition Monitoring Condition monitoring van mechanische

preventieve onderhoud worden ingepland

componenten is nu eenvoudig met de FAG

zonder dat het proces stil komt te staan

SmartCheck en levert alle cruciale informa-

of er meer schade wordt veroorzaakt aan

tie real-time onder andere via de

andere procesonderdelen.

webbrowser of de SmartCheck app. In een

Nieuwsgierig naar de mogelijkheden? Be-

vroeg stadium detecteert de SmartCheck

zoek ons op de Aqua Vakbeurs stand 341.

eventuele veranderingen in bijvoorbeeld het

Mitsubishi Electric Europe BV - Mijdrecht

trillingsniveau. Vanaf dat moment kan het

standnummer 341

69

Kennis direct toepasbaar maKen PAO Techniek en Management is de nieuwe naam voor twee bekende en gewaardeerde merken in de technische opleidingswereld: Stichting PostAcademisch Onderwijs (PAO) en PAO Techniek. Met onze technische postacademische cursussen, opleidingen en incompanytrajecten dragen wij bij aan de ontwikkeling van onze deelnemers tot voorlopers in techniek en management.

Enkele voorbeelden van cursussen die u dit voorjaar bij ons kunt volgen: Blauwalgen en waterbeheer 10 en 11 maart Een goede basis om de juiste aanpak te kiezen voor uw blauwalgenprobleem

Op welk gebied wilt ú voorloper zijn?

ZOEK UW CURSUS OP WWW.PAOTM.NL!

Betaalt u nog voor een Historian?

Niet bij MAPS (Mitsubishi Adroit Process Suite) Een moderne SCADA oplossing kan niet zonder deze en meer geavanceerde functionaliteiten. MAPS is één van de meest moderne, open, geavanceerde en schaalbare SCADA oplossingen.

Nieuwsgierig naar de vele mogelijkheden?

Neem contact met ons op of bezoek ons op de Aqua Nederland Vakbeurs standnummer 341 en laat u informeren wat Mitsubishi Electric voor u kan betekenen.

Meer informatie nl3a.mitsubishielectric.com Telefoon +31 297 250 350

De menselijke factor in de watersector 22 maart Kennis uit de gedragswetenschappen en de watersector bij elkaar gebracht Risicoanalyse in de civiele techniek 4, 5, 11 en 12 april Probabilistisch ontwerpen, betrouwbaarheid en risico’s inschrijven?

Schrijf u in voor een cursus op www.paotm.nl Vragen? 015 278 46 18 of info@paotm.nl

Water startups naar Leeuwarden bij Startups Fest Europe

Heel Nederland in de ban van startups Startup Fest Europe Van 24 tot 28 mei is Nederland de plek waar elke startup van de wereld wil zijn. Overal in het land vinden dan evenementen plaats waar matchmaking, kennisdeling en inspiratie centraal staan.

“Het doel van Startup Fest is dat startups deals sluiten met investeerders, samenwerkingen aangaan met het bedrijfsleven en het juiste talent aantrekken. Het draait allemaal om kwalitatieve ontmoetingen”, aldus Constantijn van Oranje, voorzitter Startup Fest Europe.

De evenementen worden georganiseerd door de Nederlandse innovatiehubs rondom thema’s waarin Nederland uitblinkt. Er vinden maar

eindgebruikers. Op verschillende niveaus zijn er besprekingen en

liefst 25 evenementen plaats, verdeeld over 13

worden onderhandelingen gestart. Dit alles om de ontwikkeling van

steden. Dit alles gebeurt onder de gezamenlijke

baanbrekende Water Tech te stimuleren.

vlag van ‘Startup Fest Europe’.

De organisatie Water-startups en investeerders gaan 25 mei naar Leeuwarden

De organisatie van de ‘Water Tech Fest’ is een gezamenlijke

Het ligt voor de hand dat Nederland zich tijdens Startup Fest Europe

inspanning van StartupDelta, Netherlands Water Partnership en

Onder andere profileert al een land dat voorp loopt op het gebied

partners van WaterCampus Leeuwarden; Wetsus , Water Alliance,

van innovatie in watertechnologie. WaterCampus Leeuwarden is een

gemeente Leeuwarden en provincie Fryslân.

ideale plek om dit zichtbaar te maken en daarom vindt dit onderdeel

Meer op www.watercampus.nl

hier plaats, onder de naam ‘Water Tech Fest’. Op woensdag 25 mei is WaterCampus Leeuwarden de wereldwijde ontmoetingsplaats voor

Save the date

ondernemers, starters, scale-ups en investeerders die zich richten

Wat: Water Tech Fest

op watertechnologie met raakvlakken naar sectoren als olie en gas,

Wanneer: woensdag 25 mei

food, delta, cleantech en energie.

Waar: WaterCampus Leeuwarden

Water Tech Venture ‘Water Tech Fest’ besteedt aandacht aan het ecosysteem dat nodig is voor innovatie en de specifieke uitdagingen rond investeringen in water technologie. Die dag worden uiteraard de succesverhalen getoond van ondernemers die ooit als startup begonnen zijn. Een ander belangrijk onderdeel van het programma is de Water Tech Venture. Tijdens de Water Tech Venture vindt er matchmaking plaats tussen ondernemers, investeerders en de

WaterCampus Leeuwarden E: info@watercampus.nl T: 058 – 284 90 44 @watercampus

Wateranalyses

MACHEREY-NAGEL

NANOCOLOR® VIS II

Smart photometry n Unieke NTU-check · Detecteer storende troebelingen n Omvangrijke IKC-opties · Exacte en efficiënte kwaliteitscontrole n Snelle en eenvoudige Documentatie · Alle belangrijke monsterinformatie

Düren · Deutschland

www.mn-net.com

3 388 68 22 68 3 388 51 76 88 es-fr@mn-net.com

www.vdhwater.nl

www.mn-net.com

www.mn-net.com

Newsline ANALYSE WATER

Uitgave 2 | 2016

“Measure the facts”, van analyse tot oplossing Het is u mogelijk al opgevallen, de nieuwe claim van KROHNE wereldwijd : "Measure the facts".

Het betekent niet alleen betrouwbare meting van de standaard procesvariabelen – zelfs onder de meest moeilijke procesomstandigheden – maar ook duidelijke en nauwkeurige procesdiagnostiek, tot en met informatie over de samenstelling van het medium. Beide dragen bij aan een verbeterde procescontrole en maken opmerkelijke stijgingen in de procesefficiency en productie mogelijk.

Om dit voor u mogelijk te maken zijn meer dan 400 engineers in de wereldwijde KROHNE organisatie continue aan de slag met veelbelovende technologie voor de toekomst, op zoek naar nog betere metingen en nieuwe ontwikkelingen.

KROHNE is ook uw partner voor alle aspecten van analytische toepassingen.

Voor chemische-, energie-, gemeentelijk- en industrieel afvalwatertoepassingen, maar ook voor industrieel waterbehandelingsprocessen of inline analyse in hygiënische toepassingen. Met SMARTPAT, OPTISENS, OPTISYS en OPTIQUAD analytische instrumenten en systemen biedt KROHNE een waardevolle aanvulling voor het meten van fysische parameters.

Het is bekend dat high-end technologie alleen zinvol is als het eenvoudig en toegankelijk is.

Voor KROHNE begint gebruikersvriendelijk denken al bij het ontwerpen van de elektronica.

Door de jaren heen hebben onze ingenieurs het “General Device Concept”(GDC) ontwikkeld.

Klanten die onze flow en niveaumeters toepassen profiteren al jaren van dit concept. KROHNE introduceert nu, als eerste fabrikant, het “GDC concept” voor analytische parameters.

De MAC 100 analyse versterker is gebouwd volgens het GDC concept, waardoor snelle inbedrijfstelling, verminderde trainingstijden en standaardisatie van uw meetinstrumenten mogelijk is. Het modulaire ontwerp biedt een grote flexibiliteit in configuraties van kostenefficiënte enkel-kanaal versterkers tot complexe meetsystemen.

MAC 100 De converter is voorzien van het "General Device Concept". Het bewezen operationeleen serviceconcept wordt reeds toegepast op KROHNE instrumentatie. Waarom zouden we het gecompliceerd maken als er al een goede oplossing is.

• Gestandaardiseerd werkend concept voor alle parameters • Compatibel met alle OPTISENS sensoren • Tot 2 sensoren kunnen parallel worden aangesloten • 3 uitgangen • Robuust aluminium behuizing (IP 66) • Betrouwbaar en praktisch industrieel ontwerp

SMARTPAT maakt SHARON installatie nog slimmer Om het rendement van de SHARON zo hoog mogelijk te houden heeft HHNK gekozen voor KROHNE digitale SMARTPAT PH 8510.

De voordelen voor HHNK ten opzichte van de conventionele digitale sensoren zijn: • 2-draads gevoede sensor met geïntegreerde transmittertechnologie significante verlaging van de aanschafprijs • Smal keramisch diafragma voor een lange termijn stabiele pH meting • Eenvoudig uitwisselbaar door universele procesaansluiting (PG13.5).

• Eenvoudige kalibratie, offline onder geconditioneerde omstandigheden • Verlenging van de levensduur door regeneratie • Direct 4-20 mA signaal met HART® 7 protocol, waardoor versterker overbodig is

Bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) komt bij slibontwatering stikstofrijk restwater vrij, dat samen met stikstofrijk condensaat uit de slibdroger behandeld wordt in de “SHARON”. SHARON staat voor ‘’Stable High activity Ammonia Removal over Nitrite’’. In dit proces wordt ammonium, met behulp van bacteriën, via nitriet omgezet in stikstofgas. Dit gebeurt zonder tussenkomst van nitraat. Voor deze omzetting moet de pH waarde van het condensaat rond de 7 zijn. Bij een verhoging of verlaging van de pH waarde wordt het rendement van de stikstofomzetting verlaagd door verstoring van het zuur-base evenwicht. HHNK wil de pH concentratie kunnen reguleren.

De KROHNE SMARTPAT PH 8510 kan inline de pH waarde van de condensaatstroom afkomstig uit de slibdroger meten. Met deze meting kan HHNK ’real-time’ de pH in de SHARON sturen door additioneel base of zuur toe te voegen.

Door de geïntegreerde versterker technologie (SMARTPAT) komt het 4-20 mA signaal direct uit de sensor. En door de twee sensoren

parallel uit te voeren ’Redundant’ kan bij een eventuele vervuiling of meetfout van een sensor de meting door de andere pH sensor, worden gecompenseerd.

• Rioolwaterzuiveringsinstallatie Beverwijk • SHARON installatie verwijdert stikstof uit water • SMARTPAT controleert de pH graad van de uitgaande waterstroom

Locatie Beverwijk

Meet met SMARTPAT geleidbaarheid en bespaar op elektronica KROHNE breidt haar portfolio procesanalyse meetinstrumentatie uit met 3 nieuwe SMARTPAT sensoren voor conductieve geleidbaarheidsmeting van vloeistoffen: SMARTPAT COND 1200, 3200 en 5200.

De eerste SMARTPAT serie digitale 2-draads gevoede sensoren met geïntegreerde versterkertechnologie werd in 2013 geïntroduceerd.

De SMARTPAT sensor kan direct worden aangesloten op het procescontrolesysteem via 4…20mA/HART 7 interface. Dit biedt voordelen in zowel handelingskosten als in aanschafkosten van een meetpunt. Versterkers zijn hierdoor overbodig. SMARTPAT sensoren kunnen offline worden gekalibreerd via PACTware FDT/DTM of met een HART handtoestel.

SMARTPAT COND 1200 (meetrange met cel constante c=1: 100µS/cm…20mS/cm) is ontwikkeld voor de water- en afvalwater industrie en kan toegepast worden voor procesmonitoren/ controle in waterbehandelingsinstallaties (industrieel en drinkwater), van waterkwaliteit/ limietwaarde monitoring tot filtermonitoring.

SMARTPAT COND 1200, 3200 en 5200

SMARTPAT COND 3200 (meetrange voor cel constante c=0.1: 1…1000 µS/CM, c=0.01: 0.05…10µS/cm) is ontwikkeld voor kwaliteitsmeting in condensaat, koelwater en boiler voedingswater van energiecentrales. De meting

kan ook worden toegepast bij omgekeerde osmose, ion-wisselaar monitoring en bij deionisatie- of ontziltingsprocessen, bijvoorbeeld in semigeleide productie.

SMARTPAT COND 5200 (meetrange voor cel constante c=1: 10 µS/cm…15 mS/cm) is ontworpen voor toepassing in bijvoorbeeld scheidingsprocessen(soda oplossing/water) of procesmonitoring in water- of afvalwaterbehandeling in de chemische-, petrochemische-, water- en afvalwaterindustrie.

Elke SMARTPAT sensor is speciaal ontworpen voor haar omgeving of applicatie. De SMARTPAT is voorzien van de benodigde goedkeuringen en certificaten voor installatie in explosievrije omgevingen in de chemische industrie tot aan hygiënische omgevingen. Met de sensorfamilie biedt KROHNE een breed portfolio aan accessoires, inclusief indicatoren, USB interface kabel, junction box, standaardoplossingen, sensorkabels en monteerassemblages.

• Nieuwe generatie analysesensoren voor conductieve geleidbaarheidsmeting • 2-draads analysesensoren met geïntegreerde versterkertechnologie • Universeel Hart 7 communicatieprotocol • Geschikt voor installatie in explosievrije (zone 0)- tot hygiënische omgevingen

Heldere meting van slibdeken in bezinkbekkens De Australische Water Corporation in Perth beheert grondwaterzuiveringsinstallaties waarin het ruwe water dat voorzien is van ijzer en troebelheid, wordt geklaard en gefilterd.

Gedurende de klaring doorloopt het water bezinkbekkens waarin vlokken en ander zwevend materiaal de kans krijgen te bezinken. En het geklaarde water doorgaat naar de filtratie. Als de slibinterface te hoog komt vervuilt deze het filtratieproces en bij onvoldoende slibniveau, kan het bezinkproces niet goed werken en neigen de vaste stoffen in de suspensie te blijven.

Het slibniveau werd voorheen gemonitord door ultrasone sensors, die niet in staat waren de interfaceniveaus helder te definiëren.

Valse echo’s, veroorzaakt door constructies en meerdere sedimentatielagen, of signaaldemping door flocculatie en drijvend slib, zorgden voor een onbetrouwbare meting.

De 16 op de bezinktanks geïnstalleerde OPTISYS SLM 2100 slibniveau instrumenten, meten de concentratie van de gesuspendeerde vaste stoffen. De meter beschikt over een optische sensor

die heen en weer beweegt in de tank. Gebaseerd op de licht absorptie methode, kan het systeem nauwkeurig de concentratie van de gesuspendeerde vaste stoffen meten, ongeacht de kleur van het slib. Als de slibdeken het vastgestelde niveau bereikt, worden de pompen geactiveerd.

Door de betrouwbare meting met de OPTISYS SLM 2100 worden de pompen, een van de grootste kostenfactoren voor de operator, nu alleen geactiveerd als het echt nodig is, waardoor energiekosten worden bespaard.

De KROHNE oplossing is aanzienlijk betrouwbaarder en nauwkeuriger dan de handmatige en ultrasone meting. Vergeleken met de ultrasone technologie, is de analytische meettechnologie van de OPTISYS SLM 2100 veel minder gevoelig voor verkeerde metingen.

OPTISYS in zuiveringsinstallatie

• Reinigen van grondwater met behulp van flocculatieproces • Direct optisch monitoren van slibdekenniveau in 16 sedimentatie tanks • Besparing energiekosten dankzij optimale slibverwijdering

OPTISYS SLM 2100 slib niveaumeter • Optisch meetsysteem voor meting van sedimentatie profielen, slibdeken en vlokniveau • Continue meting van slibdeken (zone tracking) • In bedrijf en service concept gelijk aan de andere KROHNE instrumenten • Ingebouwde verwarming OPTISYS SLM 2100

Gelijktijdig meten van debiet en geleidbaarheid zorgt voor besparing Geleidbaarheid is een indicator die informatie verschaft over de kwaliteit van water- en afvalwater. Doorgaans heeft afvalwater afkomstig uit indirecte lozing of uit een gemeentelijk inlaatgebied een uniforme geleidbaarheid. Als de gemeten geleidbaarheid afwijkt van de gemiddelde waarde, is er sprake van een ongeoorloofde lozing.

Operators van zuiveringsinstallaties gebruiken inductieve geleidbaarheidsensoren om de geleidbaarheid bij pompstations, meetputten en bij zuiveringsinstallaties innames te meten.

Elk extra meetpunt is kostbaar. Naast de kosten voor geleidbaarheidsmeters, zijn er ook installatie-, bekabeling- en onderhoudskosten. Indien op deze plaatsen flowmeters worden ingezet, heeft KROHNE een meting in haar programma welke naast het debiet ook een indicatie van de geleidbaarheid geeft.

De OPTIFLUX 2300 elektromagnetische flowmeter meet zowel volume flow als geleidbaarheid.

De geïntegreerde geleidbaarheidsmeting wordt veel toegepast en is onder andere getest tegen een OPTISENS 1050W inductieve geleidbaarheidsmeter. Uit de testen blijkt dat de meting

een goede indicatie van de geleidbaarheid geeft met een reactietijd vergelijkbaar met een in-lijn geleidbaarheidsmeting. De herhaalbaarheid van de geleidbaarheidsmeting van de OPTIFLUX 2300 is, in combinatie met zijn reactiesnelheid, in veel toepassingen voldoende voor optimalisatie van de procesvoering. Met een optionele stroomuitgang op het instrument kan de geleidbaarheidswaarde continue in de controleruimte worden gemonitord en gecontroleerd.

OPTIFLUX 2300 in bedrijf

Dankzij het gebruik van flowmeters met geïntegreerde geleidbaarheidsmeting hebben operators nu extra geleidbaarheidsmeetstations tot hun beschikking, zonder additionele kosten. Wanneer de minimum en maximum limietwaardes zijn ingesteld, worden afwijkingen automatisch gedetecteerd, en kunnen preventieve maatregelen direct worden geïmplementeerd.

OPTIFLUX 2300

• Analyse van water- en afvalwaterkwaliteit • Gecombineerde meting van flow en geleidbaarheid • Eliminatie van extra kosten, geen additionele geleidbaarheidsmetingen nodig

• Ook beschikbaar in IP68 uitvoering voor ondergrondse inbouw

• Ontworpen voor de water- en afvalwaterindustrie • Alle relevante goedkeuringen voor drinkwater (bijv. KTW, DVGW, WRc, KIWA, ACS) • Obstructievrije flow cross-secties, geen interne delen

• Hard rubber of polypropyleen meetbuis liner

Online web training voor analysemeting KROHNE biedt via internet de mogelijkheid om gericht extra kennis op te doen van industriële meetinstrumentatie, via de Academy online web training. Ook voor analysemeting heeft KROHNE een module ontwikkeld, Analysis.

De Academy online biedt:

De Academy is bestemd voor mensen die werkzaam zijn in de procesindustrie, maar ook voor studenten die hun kennis van meettechnieken en applicaties in technische installaties willen updaten.

• Duidelijke structuur in lesmodules: meetprincipes, afmetingen en applicaties

Voor de web training is geen speciale kennis vereist, maar enig technisch inzicht wordt wel geadviseerd.

• Onafhankelijke en niet commerciële leerstof met betrekking tot meettechnologie in de procesindustrie

• Discussie en interactie met onze experts over specifieke onderwerpen

U kunt de training volgen via www.academy-online.krohne.com

Online web training

Ontmoet ons op de beurs

Neem voor meer informatie contact op met:

KROHNE neemt deel aan een groot aantal nationale en internationale beurzen.

De belangrijkste evenementen voor onze Nederlandse klanten zijn:

KROHNE Nederland B.V. Postbus 110 3300 AC DORDRECHT Kerkeplaat 14 3313 LC Dordrecht Nederland Tel.: +31 (0)78 - 6306 200 Fax: +31 (0)78 - 6306 405 e-mail: infonl@krohne.com

• Aqua Nederland, 15 – 17 maart 2016, Evenementenhal Gorinchem • Maritime Industry, 24 – 26 mei 2016, Evenementenhal Gorinchem • WoTS, 4 – 7 oktober 2016, Jaarbeurs Utrecht De volledige internationale beursagenda vindt u op onze website www.krohne.com

KROHNE Belgium N.V. Noordkustlaan 16 1702 Groot-Bijgaarden België Tel.: +32 (0)2 - 4 66 00 10 Fax: +32 (0)2 - 4 66 08 00 e-mail: krohnebelgium@krohne.com www.krohne.com

Bedrijvenregister/ connect

77

CimPro BV De Waal 4684 PH Best www.cimpro.com, cimpro@cimpro.com T: +31 (0)88 246 77 99, F: +31 (0)88 246 77 00 Waterbeheer, Telemetriesystemen, Telemetrie, Stedelijk waterbeheer, Rioolpompstations, Procesbesturingsinstallaties, Meet- & Regeltechniek, Energiebeheer, Bewakingssystemen, Automatisering

C-mark B.V. Munsterstraat 9, 7418 EV Deventer www.c-mark.nl, info@c-mark.nl T: +31 (0)88-8310500 Opleidingen, Legionella - risico-analyse, Legionella - beheersplan opstellen, Legionella - advies, Laboratoriumonderzoek - legionella, Advisering

Deltares Postbus 177, 2600 MH Delft www.deltares.nl, info@deltares.nl T: +31(0)88 3358273, F: +31(0)88 3358582 Advisering, Delfstoffenwinning, Engineering, Funderingssystemen, Grondwater, Onderzoek, Regenwatermanagement, Stedelijk waterbeheer, Waterkeringen, Watermanagement

Econosto Nederland BV Cypreslaan 63, 2908 LT Capelle aan den IJssel www.econosto.nl, info@econosto.com T : +31 (0)10 284 11 00, F : + 31 (0)10 451 68 51 Afsluiters, Meet- & Regeltechniek, Gietijzeren appendages, Kleppen, Flowmeters, Afvalwaterbehandeling, Afvalwatertransport, Koppelingen, Hydrants, Watermeters

Endress+Hauser BV Nikkelstraat 6, 1411 AJ Naarden www.nl.endress.com, info@nl.endress.com T : +31 (0)35 695 86 11, F : + 31 (0)35 695 88 25 Zuurstofmetingen, Watermetingen, Wateranalyse apparatuur, Toxiciteits analyseapparatuur, PH-elektroden, Niveaumeting, Monstername apparatuur, Meet- & Regeltechniek, Flowmeters, Analyse-apparaten

Enviro-Chemie bv Waarderweg 52c, 2031 BP Haarlem www.envirochemie.nl, sales@enviro-chemie.nl T: +31 23 5345405, F: +31 23 5345741 Membraantechnologie, MBR (Membraan Bio Reactoren), Flotatie-installaties en tanks, Emulsiesplitsers, Chemische waterbehandeling, Biologische reiniging grondwater/lucht, Afvalwaterbehandeling

HKV lijn in water Postbus 2120, 8203 AC Lelystad www.hkv.nl, info@hkv.nl T: +31 (0)320 294242, F: +31 (0)320 253901 Watermanagement, Waterkeringen, Waterbeheer, Remote Sensing, Opleidingen, Ingenieursbureaus, Grondwater, GIS (Geografische Informatie Systemen), Gespecialiseerd advies, Advisering

Krohne Nederland B.V. Kerkeplaat 14, 3313 LC Dordrecht www.krohne.com , infonl@krohne.com +31 (0)78 630 6200 , +31 (0)78 630 6405 Watermetingen, Watermeters, Wateranalyse apparatuur, Procesindustrie, Niveaumeting, Meters, Meet- & Regeltechniek, Flowmeters

KSB Nederland B.V. Wilgenlaan 68, 1161 JN Zwanenburg www.ksb.com, infonl@ksb.com T: +31 (0)20 4079800, F: +31 (0)20 4079801 Waterpompen, Rioolwaterzuiveringsinstallaties, Proceswaterbehandeling, Pompen, Polderbemalingsinstallaties, Oppervlaktewater zuivering , Onderhoud en reiniging, Koelwaterbehandeling, Grondwater, Drinkwatervoorziening

KWA Bedrijfsadviseurs B.V. Regentesselaan 2, 3800 BM Amersfoort www.kwa.nl, water@kwa.nl T: +31 (0)33 4221308 Waterbehandeling, Proceswaterbehandeling, Ontgassers, Legionella - advies, Koelwaterbehandeling, Ketelvoe-

LAGERSMIT Nieuwland Parc 306, 2952 DD Alblasserdam www.lagersmit.com, info@lagersmit.com T: +31 (0)88 0216 200 Pompen, Afdichtingen

dingwater, Energiebeheer, Corrosie preventiemiddelen, Afvalwaterbehandeling, Advies- en ontwerpbureaus

Logisticon Water Treatment B.V. Energieweg 2, 2964 LE Groot Ammers www.logisticon.com, water@logisticon.com T: +31 (0)184 608260, F: +31 (0)184 608280 Zware metalen verwijdering, Waterzuivering, Waterbehandelingsinstallaties, Waterbehandeling, Ultrafiltratie, Proceswaterbehandeling, Ontijzering, Omgekeerde osmose installaties, Mobiele drinkwaterinstallaties, Membraanfiltratie

Metawater Co., Ltd. Europe Rep. Office Prof. J.H. Bavincklaan 2, 1183 AT Amstelveen www.metawater.co.jp/eng/, info-europe@metawater.com Filtratie, Membraanfiltratie, Membraantechnologie, Ozonisatie-installaties, Waterbehandeling

Landustrie Sneek B.V. Pieter Zeemanstraat 6, 8600 AD Sneek www.landustrie.nl , info@landustrie.nl T:+31 (0)51 548 6888 , F:+31 (0)51 541 2398 Roosterreinigers, Rioolwaterzuiveringsinstallaties, Rioolpompstations, Pompen, Beluchtingssystemen, Afvalwaterbehandeling, Afvalwaterbeheer, Afvalwatertransport, afvalwaterzuivering, Polderbemalingsinstallaties

Nijhuis Water Technology Innovatieweg 4, 7007 CD Doetinchem www.nijhuisindustries.com, info@nijhuis-water.com T: +31 (0) 314 749 049, F: +31 (0) 314 749 000 Waterbehandelingsinstallaties, Terugwinninginstallaties, Slibbehandeling Flotatie-installaties en tanks Afvalwaterbehandeling Waterzuivering Ozonisatie-installaties Legionella - behandelingsapparatuur Biogas installaties Biologische afvalwaterzuivering

Wilt u uw bedrijf ook beter profileren, mail dan naar adverteren@waterforum.net of bel 015 361 7433

78

Bedrijvenregister/ connect

NWP (Netherlands Water Partnership) Bezuidenhoutseweg 2, 2594 AV Den Haag www.nwp.nl, info@nwp.nl T: 070-3043700 , F: 070-3043737 Branche-organisaties, Watermanagement, Netwerkorganisatie

Reinders Waterbehandeling Koningsweg 33, 9731 AR Groningen www.reindersbv.nl/pagina/waterbehandeling, info@reindersbv.nl T: +31 (0)50 5411600, F: +31 (0)50 5413677 Waterbehandeling, waterbehandelingsinstallaties

ProMinent Verder B.V. Postbus 12, 3450 AA Vleuten www.prominent.nl, info@prominent.nl T: +31 (0)30 6779280, F: +31 (0)30 6779288 Chloordioxide installaties, Desinfectie/oxidatie installaties, Doseringsapparatuur, Drinkwaterbehandeling, Meet- & Regeltechniek, Ozonisatie-installaties, Pompen, Tanks, UV-bestralingsinstallaties, Waterbehandelingsinstallaties

Royal Haskoning DHV Postbus 1132, 3800 BC Amersfoort www.royalhaskoningdhv.com, info@rhkdhv.com T: +31 (0)88 3482000, F: +31 (0)88 3482801 Waterzuivering, Watermanagement, Vaarwegen, Stedelijk waterbeheer, Integraal Waterbeheer, Ingenieursbureaus, Hoogwaterbescherming, Havens, Engineering, Drinkwaterbehandeling

SOLIS Projects bv Zuiveringweg 92, 8243 PE Lelystad www.solis.nl, info@solis.nl T: +31 (0)320 292020, F: +31 (0)320 292029 Waterzuivering, Slibtransportapparatuur, Slibbehandeling, Rioolwaterzuiveringsinstallaties, Ontwateringsapparatuur, Membraanbioreactor - turn key, MBR (Membraan Bio Reactoren), Filtratie, Engineering, Afvalwaterbehandeling

Van Essen Instruments Postbus 553, 2600 AN Delft www.vanessen.com, Sales-NL@vanessen.com T: +31 (0)15-2755000, F: +31 (0)15-2755055 Watermeters, Waterbeheer, Vloeistofniveau/registreerinstrumenten, Grondwater, Data logging /procesapparatuur, Advisering

SUEZ environnement Willem Barentszweg 4 , 5928 LM Venlo www.ondeo-is.nl, robin.vandervaart@ondeo-is.com T: +31 (0)6 136 55 664 F: +31 (0)77 3231230 Waterbehandeling, Ultrafiltratie, Proceswaterbehandeling, Ontzouting, Ontijzering, Ontharding, Onderhoud en beheer, Omgekeerde osmose waterbehandeling, Mobiele ontzoutingsinstallaties, Membraanfiltratie

VISSER waterbeheer De Beeringen 22, 6681 JH Bemmel www.visserwaterbeheer.com, steven@visserwaterbeheer.com T: +31 6 21206760 Waterschappen, Watermanagement, Waterbeheer, Ruimtelijke Ordening - Interactieve planvorming, Overheid, Organisaties, Oppervlaktewaterinname, Ingenieursbureaus, Freelancers, Advies- en ontwerpbureaus

Reinders Apparatenbouw Koningsweg 33, 9731 AR Groningen www.reindersbv.nl/pagina/apparatenbouw, info@reindersbv.nl T: +31 (0)50 5411600, F: +31 (0)50 5413677 Apparatenbouw, ontharding, filters, ontijzering

Rood Wit Blauw watergroep (RWB) Ambachtstraat 20, 7609 RA Almelo www.rwbalmelo.nl, info@rwbalmelo.nl T: +31 54 6545020, F: +31 54 6545030 Aannemers, Apparatenbouw, Constructie, Demineralisatie, Drinkwaterbehandeling, Engineering, Filtratie, Oppervlaktewater zuivering, Projectbegeleiding, Toegepast onderzoek

Unie van Waterschappen Postbus 93218, 2509 AE Den Haag www.uvw.nl info@uvw.nl T: +31 70 3519751, F: +31 70 3544642 Voorlichting

WAM Holland Bulk Handling Equipment B.V. Honderdland 201, 2676 LV Maasdijk www.wamholland.nl, wam@wamholland T: +31 (0)174 52 19 88, F: +31 (0)174 51 49 91 Vijzels, Kanaalzeven, Zandscheiders, Schroefseparatoren, Kalk-doseer installaties

Wilt u ook gebruik maken van of meer informatie ontvangen

Watercampus Agora 4, 8934 CJ Leeuwarden www.watercampus.nl, info@watercampus.nl T: 058-284 90 44 Watertechnologie, Advisering, Faciliteiten, Netwerkorganisatie, Onderzoek, Opleidingen, Branche-organisaties, Organisaties, Verhuur

Wateropleidingen Postbus 1410, 3430 BK Nieuwegein www.wateropleidingen.nl, info@wateropleidingen.nl T: +31 (0)30 6069400, F: +31 (0)30 6069401 Afvalwaterbeheer, Drinkwaterbehandeling, Drinkwatervoorziening, Legionella - beheersplan opstellen, Onderhoud en beheer, Opleidingen, Riolering, Stedelijk waterbeheer, Waterbeheer, Waterzuivering

over de speciale vermelding in het bedrijvenregister van Waterforum Media, neem dan contact op met Daan Mooijman, +31 (0) 70 323 40 70 of via mail: daan@waterforum.net

www.waterforum.net/bedrijvenregister

Wilt u uw bedrijf ook beter profileren, mail dan naar adverteren@waterforum.net of bel 015 361 7433

actueel

79

kennis delen en kennis vergaren

Wat e r fo r u m b i e d t b e d r i j ve n e n ke n n i s c e n t ra e e n p l at fo r m om kennis en ervaring te delen met de waterwereld.

Dit katern is samengesteld door: M i t s u b i s h i E l e c t r i c E u ro p e BV / A AQ UA N V / E n d re s s + H a u s e r / E nv i ro c h e m i e J U M O M e e t - e n R e g e l t e c h n i e k B .V. / L a n d u s t r i e S n e e k B V / P a c k o P u m p s T S E / W e i r M i n e r a l s N e t h e r l a n d s b .v. / K S B N e d e r l a n d B V L O G I S T I C O N WAT E R T R E ATM E N T e n L O G I S T I C O N V E R H U U R / M e t r o h m A p p l i k o n Olmia BV / ESEP Milieutechniek bv / Flexim Instruments R e i n d e r s a p p a r a t e n b o u w b v / S e r v i c e i n S e p a r a t i o n b v / I m b e m a D e n s o B .V. S u l t e q P o m p e n e n R e v i s i e B .V. / D e J o n h P i p e s y s t e m s / B E S T I n s t r u m e n t s B r e n n t a g N e d e r l a n d B .V. / E c o n o s t o N e d e r l a n d / J o n g i a M i x i n g Te c h n o l o g y K o n i n k l i j k e K e m p e r e n V a n T w i s t D i e s e l B .V. / P A O Te c h n i e k e n M a n a g e m e n t Q s e n z B V / S O L I S / V a n R e m m e n U V Te c h n i e k B .V. / W a t s o n - M a r l o w M A C H E R EY- N A G E L G m b H & Co. KG / I n t e r A c t i n d u s t r i a l a u t o m a t i o n H y d r o c h e m i e - C o n h a g B V / G E A W e s t f a l i a S e p a r a t o r N e d e r l a n d B .V. Va n d e n H e u v e l Wa t e r t e c h n o l o g i e b v / F e r a l c o N e d e r l a n d B V

Wat e r fo r u m b i e d t o o k u d e ka n s o m d e e l t e n e m e n z i e w w w.wa t e r f o r u m . n e t / wa t e r p l a t f o r m vo o r d e m o g e l i j k h e d e n .

80

waterplatform

Mitsubishi Electric MAPS het SCADA platform van de toekomst!

Mitsubishi Adroit Process Suite (MAPS) is één van de meest moderne, open, geavanceerde en schaalbare SCADA oplossingen. Het besturen van processen vraagt vandaag de dag om meer dan alleen het aanen uitschakelen van apparatuur. Naast het bedienen en visualiseren is de vraag naar hoger gelegen functionaliteiten enorm gestegen.

MAPS is ontwikkeld om aan deze eisen te voldoen zonder bijkomende licentiekosten. Dit zijn immers de nieuwe functionaliteiten die standaard in een moderne SCADA oplossing horen te zitten. Een mooi voorbeeld hiervan is de Built-in Historian.

Built-in Historian In de veeleisende wereld van continue procescontrole is accurate informatie van cruciaal belang. Als uw onderneming groeit, neemt ook het volume van de procesdata toe en de vraag om dit te vertalen naar relevante en bruikbare informatie voor operators en management. Maar al te vaak ondervinden organisaties problemen met de communicatie en het ophalen van deze informatie uit hun automatiserings- en ITsystemen. Dit is van essentieel belang voor het optimaal inregelen en in de hand houden van de operationele kosten.

Bezoek ons op de Aqua Nederland Vakbeurs standnummer 341 en overtuig u zelf!

Mitsubishi Electric Europe BV Nijverheidsweg 23C 3641 RP Mijdrecht T: 0031 297 250 350 E: support.ia.bnl@meg.mee.nl I: nl3a.mitsubishielectric.com

AAQUA plaatst de flotatie als verstoppingsvrije scheidingstechnologie in het licht in andere applicaties dan de voorzuiveringsflotatie: Bij ADPO Antwerpen werd een SBR omgebouwd naar een continu systeem gevolgd van een “bioslibflotatie” in plaats van een nabezinktank of membranen. Daardoor kon het spuislib opgeconcentreerd worden naar 40 g/l, het zwevende stoffengehalte < 30 mg/l, het drijvend slib verwijderd en de ruimteinname en civiele werken tot een minimum beperkt worden.

Bij CARGILL Herent, werd na de nabezinker een “Effluent Polishing DAF” (DAF Polisher) geplaatst, die de slecht bezinkbare slibfractie verwijdert, indikt tot +- 30 g/l, ontkleurt en recalcitrante CZV en P tot < 1 mg/l verwijdert. Dit als alternatief van zandfilters en actiefkool filters, die het filamenteus slib niet of moeilijk verwijderen, alsook het slib niet indikken, en die opereren via backwashes en regeneraties.

Dit was mogelijk door het 7 bar drukvat met inventief intern grove bel-scheidingsmechanisme, die een continu heel fijn bruiswater injecteert.

Een andere specialiteit van AAQUA NV is het recupereren van energie uit afvalstoom via de BLUE TOWER condensatietoren, die de bevuilde stoom beregend, en zo 1,8 MWh overdraagt. De typische opwarming van 60 tot 95 °C bespaart het bedrijf per uur de kost van 3 ton stoom.

AAQUA NV Kievitlaan 6 B- 2820 BONHEIDEN T: +32 (0)15 33 17 58 F: +32 (0)15 33 17 57 E: yves.haegeman@aaqua.be I: www.AAQUA.be

waterplatform

Garandeer optimale eff luentkwaliteit dankzij nieuwe ortho-fosfaatanalyser van Endress+Hauser Hoge nauwkeurigheid maar wel een laag reagentiaverbruik Om de steeds strengere lozingseisen te kunnen halen, moet er meer inspanning worden verricht. Dit heeft tot gevolg dat de ortho-fosfaat analyser vooral in het lage bereik nauwkeurig dient te meten. Met deze analyser wordt immers het fosfaatverwijderingsproces van de zuivering aangestuurd. De Liquiline System CA80PH is hiervoor de oplossing. De ‘Molybdeen blauw’ methode zorgt voor de hoogste nauwkeurigheid gecombineerd met een zeer laag reagentia verbruik. De reagentia die nodig zijn voor de meting gaan tot een half jaar mee. Uiteraard zijn er ook grotere meetbereiken leverbaar, bijvoorbeeld volgens de ‘Molybdaat Vanadaat geel’ methode waarmee de analyser een meetbereik van 0,550 mg/l PO4-P heeft.

Keramisch filter zorgt voor kraakhelder filtraat Het keramische filter, Liquiline System CAT820, zorgt voor kraakhelder filtraat zo het nauwkeurig en eenvoudig meten van ortho-fosfaat en ammonium eenvoudig is!

De Liquiline System CA80xx is leverbaar in zowel een ortho-fosfaat uitvoering als een ammonium uitvoering. Beide analysers hebben de

mogelijkheid om, naast hun specifieke colorimetrische analyse, ook Memosens sensoren aan te sluiten. Op deze wijze ontstaat een analysestation die dan bijvoorbeeld ook ortho-fosfaat, nitraat, opgelost zuurstof, drogestof, pH of redox meet. www.nl.endress.com/ca80ph Endress+Hauser Nikkelstraat 6 1411 AJ Naarden 035-69 58 611 Info@nl.endress.com www.nl.endress.com

EnviroChemie- 40 jaar EnviroChemie- 40 jaar performance in water- en afvalwatertechniek Dit jaar viert EnviroChemie haar 40 jarig bestaan. Als het in de industrie om proceswaterbereiding, waterrecycling en afvalwaterzuivering gaat is het bedrijf uw partner. EnviroChemie is een leidende Europese installatiebouwer op het gebied van industriële afvalwaterzuivering, proceswaterbereiding en energiewinning uit industrieel afvalwater.

Gedurende jarenlang onderzoek en ontwikkeling hebben wij onze eigen technologie lijn ontworpen, welke wij in grote getale wereldwijd hebben geleverd. Ons leveringspakket bestaat uit chemisch-fysische flocculatie installaties, flotatie installaties, biologische zuiveringsinstallaties en verschillende membraanfiltratie installaties.

Biomar® - Energie uit afvalwater en op maat gesneden biologische afvalwaterzuiveringsinstallaties Envochem® - chemisch-fysische vlokkulatie-, filtratie-, en ontgiftingsprocessen Envopur® -high performance membraanfiltratie installaties Flomar® und Lugan® geavanceerde flotatie-installaties (zowel gestandaardiseerd als custom made) Split-O-Mat® - compacte chemisch-fysische vlokkulatie- en filtratie-installaties.

Met onze EnviroChemie watermanagement leveren wij originele reservedelen en hoogwaardige proceschemicalien voor de proceswaterbehandeling en afvalwaterzuivering. Als service bieden wij u omvangrijke diensten voor advies, laboratoriumanalysen en onderhoud tot zelfs de bediening van totaalinstallaties.

Envirochemie Waarderweg 52 c 2031 BP Haarlem Netherlands T: (023) 5426913 E: info@enviro-chemie.nl I: www.envirochemie.com

81

82

waterplatform

JUMO digiLine op weg naar Smart Industry JUMO digiLine nieuw bus-aansluitsysteem voor digitale sensoren.

Het systeem maakt een intelligent netwerk van sensoren mogelijk.

Alle belangrijke meetparameters voor de vloeistofanalyse kunnen met één enkel systeem gemeten worden.

JUMO digiLine pH en redox sensoren zijn ontwikkeld als unit bestaande uit de sensor met duurzame elektronica. Indien het pH of redox bestanddeel verbruikt is kan de onderlinge verbinding verbroken worden en kan de elektronica met een nieuwe sensor verder gebruikt worden. Het JUMO digiLine sensoren netwerk is een uitbreiding van het aantal aansluitbare sensoren op het meerkanalen meetinstrument JUMO AQUIS touch. JUMO digiLine sensoren, kunnen ook zonder aanvullende meetomvormer, direct geïntegreerd worden in het JUMO mTRON T-automatiseringssysteem.

Momenteel wordt geen vergelijkbare oplossing door andere fabrikanten geboden. Naast het digiLine protocol, zijn de meeste digiLine sensoren verkrijgbaar met een analoge uitgang van 4 tot 20 mA. Dit maakt integratie in oudere systemen mogelijk. Volledig nieuw is de DSM software (Digital Sensor Management). De noodzakelijke parametrering en kalibratie van de pH of redox sensor kan eenvoudig gedaan worden in het laboratorium m.b.v. PC, een USB-interface en de JUMO digiLine software. Kalibratie gegevens en evaluatie van de sensorstatus worden direct in de sensor opgeslagen wat zorgt voor volledige documentatie over de gehele levenscyclus.

JUMO Meet- en Regeltechniek B.V. Rijnkade 18, 1382 GT Weesp Netherlands T: (0294) 491492 E: saskia.vanderlaan@jumo.net I: www.jumo.nl

Bouw waterkachtcentrale van start Een nieuwe waterkrachtcentrale in de rivier De Dommel nabij SintMichielsgestel levert binnenkort duurzame energie voor ongeveer 200 huishoudens. Als stroomgenerator wordt hierbij gebruik gemaakt van een Landustrie vijzel, oftewel schroef van Archimedes. Deze vijzel met een doorsnede van 4 meter verwerkt 10.000 liter water per seconde en levert jaarlijks gemiddeld 600.000 kWh aan groene stroom.

Sluis III in het Wilhelminakanaal te Tilburg. Hier wordt een vijzel met dubbele functie toegepast, zowel voor het oppompen van water als voor het genereren van energie.

Het project Dommelstroom Waterkrachtcentrale is een particulier initiatief van Jan en Bram Taks, vader en zoon. Samen zijn zij de Duurzame Energie Coöperatie Dommelstroom gestart en hebben nu door crowdfunding de benodigde financiële middelen voor de bouw van dit unieke project vergaart. Het betreffende Waterschap De Dommel is vanaf het begin betrokken bij het initiatief.

De nieuwe waterkrachtinstallatie is zo ontworpen dat geen inbreuk wordt gedaan aan de natuurlijke omgeving en dat passerende vissen geen hinder ondervinden van de vijzel.

De toepassing van de traditionele vijzel als generator beleeft de afgelopen decennia een enorme hausse. Over de hele wereld worden de LANDY waterkrachtvijzels geïnstalleerd. Ook is Landustrie betrokken bij de realisatie van de waterkrachtinstallatie voor

Landustrie Sneek BV Pieter Zeemanstraat 6, Postbus 199 8600 AD Sneek T: (0515) 486888 E: info@landustrie.nl I: www.landustrie.nl

waterplatform

83

Energie-eficiënte Packo MCP3-pomp Aan de vooravond van de AQUA-beurs wordt uitgekeken naar innovaties die de water alsook afvalwaterbehandeling kunnen optimaliseren. Efficiënter omspringen met energie, minder geluidshinder en eenvoud in onderhoud: dat is de unieke meerwaarde van de Packo Pumps MCP3-pomp.

De pompen garanderen een zeer hoog rendement en beantwoorden aan de EU richtlijn No. 547/2012 (MEI = minimum efficiency index).

Op het vlak van onderhoud zijn de MCP3-pompen niet te evenaren. Ze zijn robuust uitgevoerd in gegoten roestvast staal. De jongste telg uit het gamma, de MCP3/250-315, is met een debiet tot 1250 m3/h bij een opvoerhoogte van ca. 2 bar op dat vlak toonaangevend. De pomp kan voor uiteenlopende toepassingen worden ingezet.

Filtratie van afvalwaterstromen uit bijvoorbeeld voedingsbedrijven, transport van proceswater, zuiver water of demiwater alsook circulatie van vloeistoffen over bioreactoren behoren tot het toepassingsgebied van deze pompenreeks. Vandaag is deze pomp beschikbaar tot 132 kW met motoren in 6- en 8-polige uitvoering.

Binnenkort komt ook de pomp met een motorvermogen tot 250 kW op de markt. Het design van de pomp is, conform de visie van Packo Pumps, gericht op energiebesparing, eenvoud in onderhoud en een robuuste uitvoering in monobloc design. Bezoek ons op standnummer 306 op de Aqua-beurs in Gorinchem.

Fibrelite kunststof deksels zijn ideaal als afdekluik voor putten, betonkamers, ondergrondse ruimtes en WKO-installaties.

Fibrelite is sterk, C250 en D400, en licht. Altijd door 1 persoon te openen en te sluiten.

Packo Pumps Cardijnlaan 10 Industriepark Heernisse 8600 DIKSMUIDE WEST-VLAANDEREN Belgium T:(0032) 51519280 E: pumps@packo.com I: www.packopumps.com

Bezoek onze stand nr. 264 op Aqua Nederland

SCS composiet afdekkingen, vergelijkbaar met Fibrelite Dechaumont gietijzeren deksels met eigen logo, veel maat variatie, speciale customized modellen

Elosmart van Nupigeco is een enkel- en dubbelwandig HDPE leidingsysteem voor het veilig transporteren van chemicaliën.

ASF Thomas, KIWA gecertificeerde lekdetectie-systemen.

FAFNIR, sensoren en systemen voor nauwkeurige niveaumeting van alle vloeistoffen

TSE Baanbergenweg 50, 1271 TW Huizen 035 5256976 info@tseonline.nl www.tseonline.nl

84

waterplatform

Weir: Total Pump Care In uw business draait het om mens en machine. Bij Weir Minerals Netherlands al evenzo. Daarom levert Weir Minerals niet alleen pompen van wereldfaam, maar verleent ook service op maat die op alle manieren onderscheidend is. Of het nu gaat om installatie en in gebruikstelling, preventief onderhoud of het verhelpen van storingen; u kunt bouwen op de service-specialisten van Weir Minerals.

Wereldwijde ervaring – breed pakket Onze allround technici beschikken over veel expertise. Ze hebben jarenlange wereldwijde ervaring en maken gebruik van de meest geavanceerde hulpmiddelen.

Onder ‘Total Pump Care’ bieden we u een breed scala aan werkzaamheden: • Installatie en ingebruikstelling.

• Een storingsdienst die 24/7 bereikbaar is.

• Verfijnde inspecties. Daarbij kunt u denken aan inspecties met endoscopie, met geavanceerde trillingsanalyseapparatuur en uitlijnen met behulp van laser.

• Reparatie en revisie. Dat gebeurt bij u op locatie of, als dat noodzakelijk blijkt, in onze werkplaats.

• Technische ondersteuning bij storingen en groot onderhoud.

• Pompmodificaties. Als uw bedrijfscondities wijzigen, adviseren onze technici u over de noodzakelijke aanpassingen.

• Testen. We testen uw pompen op onze moderne proefstand.

• Kennisoverdracht. We verzorgen trainingen en opleidingen.

Contact: Wout Fransen, E: w.fransen@weirminerals.com John Peeters, E: j.peeters@weirminerals.com Weir Minerals Netherlands b.v.

Egtenrayseweg 9, 5928 PH Venlo Netherlands T: (077) 3895200 E: weir@weirminerals.com I: www.weirminerals.com

KSB ondersteunt Vitens In Spannenburg, Friesland, wordt dagelijks drinkwater voor 300.000 mensen behandeld. Daar staat de grootste behandelingsinstallatie voor drinkwater van het bedrijf Vitens. Dagelijks verpompt het bedrijf hier meerdere miljoenen liter water – en wordt daarbij door KSB ondersteund.

In Nederland vertrouwen miljoenen mensen op drinkwater van Vitens – en daarmee ook op de betrouwbare KSB producten.

KSB. Uw merk voor toptechniek.

Om de processen van waterwinning, -behandeling en -distributie efficiënt te organiseren, werkt Vitens niet alleen nauw samen met onafhankelijke instituten en overheidsinstellingen maar ook met bedrijven zoals KSB. Daarbij vormen kwaliteit en efficiëntie van alle processen en installaties de belangrijkste uitgangspunten voor het bedrijf.

Vitens heeft daarom gekozen voor zes Omega pompen met bijbehorend servicepakket van KSB. Deze beslissing werd mede ingegeven door de positieve ervaringen die men had in eerdere gemeenschappelijke projecten met KSB. Jan Jager van Vitens:“Dankzij de uitstekende ondersteuning van KSB hebben wij de juiste pompen voor onze processen gevonden. KSB pompen onderscheiden zich door hoge standtijden en efficiëntie. Ook de totale bedrijfskosten spelen voor ons een grote rol. Omdat de pompen uiterst betrouwbaar werken, hebben we nog geen beroep hoeven doen op de serviceafdeling van KSB.”

KSB Nederland BV Wilgenlaan 68 1161 JN Zwanenburg T: (020) 4079898 E: infonl@ksb.com I: www.ksb.nl

waterplatform

Logisticon breidt verhuurvloot uit Logisticon Verhuur heeft haar verhuurvloot van mobiele waterzuiveringen enorm uitgebreid met onder andere extra zandfilters, actief kool filters, flotatie installaties, ultrafiltratie installaties en omgekeerde osmose. Hiermee kunnen we onze klanten nog beter en sneller helpen met korte, middellange en lange termijn oplossingen voor capaciteitsuitbreidingen, back-up oplossingen, kwaliteitsverbeteringen of proefnemingen.

Zo werden onlangs middellange termijn verhuuroplossingen geleverd met zandfiltratie in zowel het Rotterdamse havengebied als ook in Roemenië met capaciteiten tot 800 m3/h. Een mobiele ultrafiltratie installatie met een capaciteit tot 350 m3/h werd geleverd aan een klant in Kazachstan. Daarnaast werden meerdere mobiele flotatie installaties, actief kool filters en omgekeerde osmose units bij voedingsmiddelen- en petrochemiebedrijven in heel Europa geplaatst.

Bel gerust 0184 608260 en informeer naar Europa’s grootste verhuurvloot voor mobiele waterzuiveringen of kijk op onze website.

LOGISTICON WATER TREATMENT en LOGISTICON VERHUUR Energieweg 2, 2964 LE Groot-Ammers Netherlands T: (0184) 608260 E: water@logisticon.com I: www.logisticon.com / www.mobile-watertreatment.com

Continu online TOC meten Waar de meeste TOC-analyzers batchgewijs TOC monitoren, analyseert de 7010 TOC Analyzer de concentratie Total Organic Carbon (TOC) continu. Door deze continue analyse kunt u alle schommelingen in uw proces monitoren.

De 7010 TOC kenmerkt zich door zijn eenvoud en doordachte opbouw waardoor de opstart snel kan plaats vinden en het onderhoud beperkt is. De analyzer heeft 2 gescheiden behuizingen, 1 voor het natte gedeelte en 1 voor de elektronica. Geen kleppen in de vloeistofstromen dus geen kans op verstopping. Er is geen externe gastoevoer, compressor of filtering nodig, alles is geïntegreerd in de analyzer. Auto-clean, auto-kalibratie, auto-validatie en automatische ZEROGAS controle zijn standaard functionaliteiten.

De bediening gaat eenvoudig via het Touch Screen en het hoofdscherm geeft in één oogopslag voldoende informatie om de resultaten en de status van de analyzer zoals gas flow, reagentia en validatie over een langere tijd te bekijken.

Metrohm Applikon biedt u een geheel vrijblijvende demonstratie aan bij u op locatie. Simpel uittesten en u zult snel overtuigd zijn dat TOC online meten met de 7010 heel eenvoudig is.

De 7010 TOC Analyzer kunt u bekijken tijdens de beurs Aqua Nederland Vakbeurs in Gorinchem stand nummer 246.

Metrohm Applikon De Brauwweg 13, 3125 AE Schiedam 010-2983555 www.metrohm-applikon.com

85

86

waterplatform

OLMIA Doseer- en regelsystemen OLMIA realiseert al bijna 15 jaar complete doseer- en regelsystemen voor diverse klanten in de Benelux. Wij zoeken in nauw overleg met de klant voor elk proces de meest geschikte oplossing.

Efficiënte doseersystemen voor vloeistoffen Specifiek voor het doseren van vloeistoffen leveren wij pasklare oplossingen. Lage doseer- en installatiekosten zorgen ervoor dat het doseersysteem al op korte termijn rendabel is.

Perfecte aansluiting tussen regelkring en besturing De onderdelen van het meet- of regelsysteem selecteren we met zorg.

En natuurlijk zorgen we er ook voor dat de verschillende meet- en regelonderdelen met elkaar kunnen 'praten'.

OLMIA realiseerde o.a. de volgende projecten: • Afvullen van IBC / 200 liter vaten op complete afvullijn • Doseersysteem glazeermiddel voor de voedingsmiddelenindustrie • Demiwater afvullen in cans • Doseersysteem chemicaliën voor proceswater in koeltorens • Reinigingsmiddeldosering voor legionellabestrijding

OLMIA

PERFECTIE IN PROCESTECHNIEK

Olmia BV Rijksstraatweg 22, 4197BC Buurmalsen Netherlands T: (0345) 618079 E: info@olmia.nl I: www.olmia.nl

Van unieke waterbeheersing naar efficiënte waterzuivering Met meer dan 30 jaar ervaring in huis levert ESEP doordachte oplossingen voor de zuivering van afvalwater en de beheersing van waterstromen. Sinds decennia zijn wij leidend op het gebied van afscheidertechniek met onze KOMO en CE gecertificeerde olie, vet en slibafscheiders voorzien van inwendige HDPE lining. Daarnaast leveren en ontwikkelen wij een scala aan aanvullende technieken om water zodanig te zuiveren dat het volgens geldende normen mag worden geloosd op de gemeentelijke riolering, oppervlaktewater of kan worden hergebruikt.

Waar afvalwater gezuiverd moet worden is de beheersing en management van waterstromen van groot belang. Een speciale plaats neemt het ESEP wervelventiel in; een unieke innovatie waarbij zonder gebruik van elektriciteit en bewegende delen water wordt begrensd enkel door toepassing van een natuurkundig principe.

ESEP stelt zich ten doel een flexibele en betrouwbare partner te zijn voor haar klanten waarbij onze diensten verder gaan dan enkel de levering van een product. Wij onderscheiden ons door probleemoplossend vermogen en flexibiliteit. Door onze jarenlange ervaring, eigen ontwerp en productie zijn wij als geen ander in staat om tot maatwerkoplossingen te komen.

ESEP Milieutechniek bv Celsiusstraat 20, 6003 DG Weert Netherlands T: (0495) 543430 E: info@esep.nl I: www.esep.nl

waterplatform

Beter inzicht in `District Metered Area` In Nieuwerkerk aan den IJssel zijn op locatie 2 ultrasone clamp-on meters van Flexim op bestaande, ondergrondse leidingen geplaatst.

De waterdichte (IP68) ultrasone sensoren zijn met behulp van een Variofix montagefitting aan de buitenzijde op de DN300 (HPE) en de DN400 (gietijzer met cement binnenbekleding) leiding bevestigd.

Dankzij deze methode is het niet nodig de levering van drinkwater te onderbreken en zijn er ook geen mechanische werkzaamheden (zagen, lassen) aan de leidingen nodig. Een belangrijk voordeel is dat de kwaliteit van het water gewaarborgd blijft. Er wordt immers niet in de leiding zelf gewerkt.

De betrouwbaarheid van het meetsignaal geldt ook bij lage stroomsnelheden van 0,01 m/s. Daarom kan ook â&#x20AC;&#x2122;s nachts als de stroomsnelheid naar die waarde daalt vanwege een beperkte vraag, betrouwbaar worden gemeten.

De clamp-on sensoren worden na controle ingepakt om verschuiven op de leiding te voorkomen en om ervoor te zorgen dat er geen grond- of regenwater bij de meetopstelling komt. De verpakking zorgt naast een nette afwerking ook voor een mechanische bescherming van de montagefitting. Tijdens het inpakken en afwerken van de Variofix montagefitting wordt de stabiliteit en betrouwbaarheid van het meetsignaal bekeken en bewaakt, zodat een duurzame meting is gewaarborgd .

Flexim Instruments Berkelse Poort 127, 2651 JX Berkel en Rodenrijs Netherlands T: (010) 24 92 333 E: benelux@flexim.com I: www.flexim.com

Waterbehandeling op maat

Naast het ontwerpen, fabriceren, installeren van o.a. filters, onthardingsreactoren, opslagtanks en drukvaten, is Reinders Apparatenbouw bv Ăşw partner als het gaat om custombuild turnkey waterbehandelingunits.

U bent harte welkom op onze stand, om de oplossing voor uw vragen te vinden

Reinders apparatenbouw bv Koningsweg 33, 9731 AR Groningen 050 - 541 1600 info@reindersbv.nl

87

88

waterplatform

Service in Separation Service in Separation is een dienstverlenend bedrijf gespecialiseerd in het leveren van tijdelijke oplossingen voor slibontwatering en afvalwaterbehandeling.

Met een gevarieerd en modern machinepark met mobiele installaties worden projecten voor zowel Waterschappen en drinkwaterbedrijven als industriële klanten uitgevoerd.

Door de modulaire opbouw van de machines kan Service in Separation een breed pakket aan oplossingen bieden, die bovendien binnen zeer korte tijd zijn op te bouwen, waardoor snel en adequaat kan worden opgetreden bij calamiteitensituaties.

Naast slibontwateringsinstallaties in de vorm van decanteer centrifuges en zeefbandpersen, beschikt Service in Separation ook over mobiele indikbanden voor het indikken van slib voor bv slibgistinginstallaties.

Voor de reiniging van slibgistingtanks, beluchtingtanks, slibuffertanks en ook baggerspecies heeft Service in Separation compacte, mobiele scheidingsinstallaties in diverse capaciteiten beschikbaar. Hierbij wordt het vrijkomende mengsel gescheiden in diverse deelstromen, zoals grove vervuiling, zand en slib.

Mobiele roostergoedverwijderingsinstallaties kunnen worden ingezet als tijdelijke voorziening op zuiveringsinstallaties.

Kettingroosters en stappenroosters zijn in verschillende capaciteiten beschikbaar en compleet opgebouwd met noodoverstorten. Deze

units zijn parallel aan elkaar te plaatsen, waardoor capaciteiten van 150 tot 15.000 m3/uur geleverd kunnen worden.

Service in Separation biedt diverse oplossingen van huur tot en met operationele lease van installaties, waarbij ontzorging van de klant centraal staat.

Service in Separation bv Postbus 47, 4420 AA KAPELLE (NL) T: +31 113 572523 E: info@servis.nu I: www.servis.nu

Imbema lanceert 3S afsluiter-actuators 3S Antriebe GmbH biedt netbeheerders economisch haalbare en veilige oplossingen voor "slimme leidingnetwerken" d.m.v. draadloze technologieën. Afsluiter-actuators, sensor bediening en intelligentie om sensor-data te evalueren. Veilig gecodeerde communicatietechnologie staat de integratie en controle van dit volledig gedecentraliseerde veldapparaat in het controlecentrum van de netbeheerder toe. De voordelen: • Mogelijkheid om automatisch te inspecteren en regelen van het waterleidingnetwerk; het voorkomen van schade en controle.

• Preventief onderhoud; dalende kosten als gevolg van schade, reparatie, risico's en daardoor verliezen.

• Afsluiters automatisch sluiten zonder de medewerker van het netwerkbedrijf bloot te stellen aan risico’s bij handmatige bediening bij een calamiteit.

• Onafhankelijk van het elektriciteitsnet; veel minder kwetsbaar voor onbevoegde toegang of sabotage.

• Installatie zonder mangat, bekabeling en schakelkast inclusief PLC; daardoor lage totale kosten voor de aanpassing van bestaande netwerken.

Het systeem bestaat uit sensoren en een slimme servomotor, aangedreven door een accu batterij. Bi-directionele integratie in hetnetbeheerder’s SCADA systeem.

Besturing van de servomotor kan de sensorgegevens opslaan, evalueren en doorsturen.

Als een kritieke situatie wordt waargenomen door de sensor, sluit de actuator de afsluiter af en stuurt een alarmsignaal naar het controlecentrum.

De operator kan sensorgegevens gebruiken om het net te volgen en daarmee te optimaliseren.

Imbema Denso B.V. Postbus 160 NL-2000 AD Haarlem T: (023) 5172424 E: info@imbemadenso.nl I: www.imbemadenso.nl

waterplatform

Sulteq uw dealer voor JWC versnijders Het is alom bekend dat doekjes, textiel en andere vaste delen in rioolwater en slibsystemen veel verstoppingen en schade veroorzaken aan pompen, mixers en afsluiters.

minimaal en het geluidniveau erg laag.

Sulteq helpt u graag op weg met een deskundig advies, en eventueel het op maat inbouwen in uw installatie.

Voor info: www.sulteq.nl

Door het versnijden van de vaste delen, wordt textiel en andere vaste delen eenvoudig verpompbaar, zonder dat vezels zich opwikkelen rond bijv. de as of een mechanical seal.

De standtijd van uw apparatuur wordt wezenlijk verlengd, in het aantal storingen geminimaliseerd.

Door het op juiste wijze inbouwen van de optimale versnijder kan veel geld worden bespaard.

JWC versnijders kenmerken zich door het robuuste ontwerp.

In de afgelopen 40 jaar is veel ervaring opgedaan, waardoor het ontwerp is geoptimaliseerd en lange standtijden de standaard zijn.

Meer dan 40.000 versnijders staan wereldwijd dagelijks onder zware omstandigheden moeiteloos hun werk te doen.

Sulteq Distributie Allweiler.

Spinelstraat 45 7554 TW Hengelo (ov) The Netherlands T:(74) 2506408 E: info@sulteq.com I: www.sulteq.com

JWC versnijders functioneren op lage toerentallen (65 en 45 o.p.m.), waardoor een hoog koppel wordt bereikt, zodat ook stenen, hout en blikjes, flessen enz. moeiteloos tot kleine stukjes worden verkleind. Door het lage toerental is de slijtage aan de messen

De Jongh PiPesystems B.V. Toonaangevend en de specialist

buizen, kogelkranen en kunststof Wij bieden u advies en leveren een breed Leidingsystemen, assortiment aan producten en diensten voor een betonbeschermingsmateriaal onder één dak hoogwaardig PE-HD kunststof gas- en waterdicht leidingnet.

Voor PE-HD oplossingen gaat u naar De Jongh Pipesystems De Jongh Pipesystems is een jonge en dynamische handelsonderneming, die gespecialiseerd is in PE-HD kunststofleidingsystemen voor gas- en waterdistributie, persriolering, druk- en vrijvervalbuizen, alsmede voor industriële toepassingen. Bij het leidingassortiment hoort een bijpassend hulpstukkenprogramma. Nieuw zijn de buizen met een lichte binnenkant, waardoor rioolinspectie met camera’s mogelijk wordt.

Maar De Jongh Pipesystems biedt meer.

Kunststof betonbeschermingsmateriaal bijvoorbeeld om betonrot tegen te gaan en een nieuwe generatie PE-HD kogelkranen uit één stuk gegoten met een werkdruk tot 24 bar. Opvallend in het assortiment is het verwarmingssysteem voor het ontkrommen van buizen op rollen. Kortom, als het om kunststof gaat, dan is de Jongh Pipesystems uw aanspreekpunt.

PE-HD kunststof leidingsystemen

Hulpstukken

• Speciale PE-HD leidingstukken

Op het gebied van leidingsystemen is De Jongh Pipesystems alleen vertegenwoordiger van het merk Egeplast op de Nederlandse markt. Een toonaangevende fabriek, die gespecialiseerd is in de productie van PE-HD buizen van 6 tot en met 200 mm. Uiteraard levert De Jongh Pipesystems ook de daarbij horende verbindingstechnieken. Hierbij valt te denken aan onder andere PE-HD electrolasfittingen, klemkoppelingen, PE-HD hulpstukken ten behoeve van electro- en spiegellassen en prefab constructies.

Het assortiment eigent zich voor zowel nieuw aan te leggen systemen als saneringen. Door slimme technieken en afmetingen kan dit laatste sleufloos van schacht tot schacht.

Rioolbuizen met lichte binnenzijde Co de Jongh, Directeur: “Het gaat hier om relining van oude buizen. We hebben hiervoor een nieuwe range korte buizen in het assortiment met een lichte binnenzijde, waardoor camera-inspectie mogelijk is. Voor nieuw aan te leggen riolen hebben we in dezelfde range vrijvervalleidingen in het assortiment. Deze zijn vervaardigd van de laatste generatie PE en zijn ook voorzien van een lichte binnenzijde voor camera-inspectie.” Voor alle systemen geldt dat deze onderhoudsarm zijn en voorzien zijn van degelijke verbindingsmogelijkheden. Hierdoor zijn de veel voorkomende schades welke toegebracht door wortels, buisverschuivingen of lekkages uitgesloten.

Betonbescherming • BKU I & II, PE-HD noppenbeplating

GWWmanagement

Werkplaats

• Prefab laswerkzaamheden voor aanlevering op maat

Nieuwe generatie kogelkranen Een kogelkraan uit één stuk gegoten. Dat kan met PE-HD. De Jongh Pipesystems lanceert deze unieke kogelkraan met diameters van 32 tot en met 225 mm., een volle doorlaat en vertragingsmechanisme op de Nederlandse markt. Een primeur, waarvoor wereldwijd octrooi is aangevraagd. “We zijn wel trots op deze uitvinding, want nu is het mogelijk om een leidingnet in zijn geheel in kunststof uit te voeren”, vertelt De Jongh. De kogelkraan

sloten in polyester hars en is vervaardigd van POM. De uitvoering in de nieuwste generatie kunststoffen garandeert een levensduur van 00 jaar. Toelating volgens DVGW VP 302 en DVGW VP 602- (DIN EN 555 en 220).

is uitermate geschikt voor 6 bar water en 0 bar gas. Een ingebouwd beschermingssysteem verhindert het binnendringen van vuil, in het bijzonder bij afvalwater en de radiaal gesloten vertragingsoverdracht zorgt voor een 90 graden schakeling zonder drukstoten. Ook afstellen is mogelijk, want de stand van de kogel is van buitenaf herkenbaar. De kogel zelf zit opge-

milieu aantasten. “Onze BKU betonbescherming is speciaal ontwikkeld voor nieuwbouw en renovaties in de afvalwatertechniek. Zo dragen we actief bij aan een gezond milieu nu en in de toekomst”, aldus De Jongh. De kunststof lining is verkrijgbaar in een PVC en PE-HD uitvoering. Verrassend bij de PE-HD versie is de kleur groen van het materiaal. De

‘07 | Denhatex

BKU Betonbescherming Betonrot is een veelvoorkomend euvel in zuiveringsinstallaties, rioolgemalen en betonbuizen. De H2S gassen kunnen het beton aantasten, waardoor lekkages ontstaan die het

Gereedschappen

• Verkoop en verhuur voor optimale PE-HD lasverbindingen

|4|

Postbus 11 - 4670 AA Dinteloord Sluisweg 2 - 4794 SW Heijningen Telefoon

0031 (0) 167 521739

Telefax

0031 (0) 167 521837

E-mail

info@dejonghpipesystems.nl

Internet

www.dejonghpipesystems.nl

89

90

waterplatform

Multiparameter analyse afvalwater Het 2020 XT systeem van WTW is een multiparameter systeem met vooral toepassingen bij afvalwater zuiveringen.

Het systeem kan tot 20 parameters analyseren en daarbij de resultaten analoog, via Modbus (TCP), Profibus, ethernet of via Blue Tooth uitsturen.

Naast de standaard parameters zoals ammonium, nitraat, pH, zuurstof, redox, fosfaat en geleidbaarheid is een toename te zien in spectrale metingen.

Hierbij kan gedacht worden aan troebelheid, zwevende stof (TSS) maar ook aan slibniveau metingen met een meetrange van 0,4 - 18 m.

Een andere vorm van spectrale metingen zijn analyses zoals COD, BOD, DOC, SAC, TOC, nitraat en nitriet.

Laatst genoemde analyses zijn zelfs uit te voeren met slechts 1 sensor.

Alle spectrale sensoren van WTW zijn uitgerust met een automatische ultrasoon reiniging om te voorkomen dat de sensoren vervuilen. Dus geen bewegende delen noodzakelijk voor reiniging.

In de periode van 9 - 20 mei organiseert BEST Instruments tesamen met WTW een roadshow door Nederland en België. Indien u als bedrijf geïnteresseerd bent dan horen wij dat graag.

Als exclusieve vertegenwoordiging van WTW in zowel Nederland als België zien wij u op de Aqua Nederland of tijdens de roadshow.

BEST Instruments Industriepark 5E, 9351PA Leek Netherlands T: (0594) 513373 E: info@bestinstruments.nl I: www.bestinstruments.nl

waterplatform

Brenntag levert meer dan alleen chemie!

Brenntag Nederland BV is onderdeel van de Brenntag groep. Wereldwijd is Brenntag de leidende distributeur van chemische producten met meer dan 490 vestigingen in 72 landen.

Brenntag biedt u via een one-stop-shop formule een totaal pakket aan chemie voor alle industriële sectoren met een value-added service in de vorm van just-in-time levering, mixing & blending en uitgebreide technische ondersteuning onder andere op het gebied van water-, bodem- en luchtbehandeling. Specifieke producten hiervoor zijn onder andere: • pH correctiemiddelen • antischuim • coagulanten • flocculanten • (customer made) nutrienten gebaseerd op C, N en/of P • koolstofbronnen (azijnzuur, methanol, Brenntaplus e.a.)

• filtratie producten (actief kool, anthraciet e.a.)

• desinfectie producten (hypochloriet, chloordioxide e.a.)

• customer made blends op aanvraag • precipitatie producten tbv zware metalen • specialiteiten voor formuleringen bijv. biocides, enzymen, oppervlakte aktieve stoffen en chelating agents

Een nieuw product in ons portfolio is Clorious2.

Een eenvoudige en veilige manier om chloordioxide toe te passen zonder grote investeringen en veiligheidsrisico’s . Anders dan conventionele chloordioxide concepten, is Clorious2 de enigste hoog geconcentreerde en kant en klare chloordioxide oplossing die ook nog eens stabiel en transporteerbaar is.

Wij voorzien u graag van vrijblijvend advies van deze producten!

Brenntag Nederland B.V. Donker Duyvisweg 44, 3316BM Dordrecht Netherlands T: (0031) 786544944 E: info@brenntag.nl I: www.brenntag.nl

Automatisering van afsluiters In hedendaagse productieprocessen is pneumatiek haast niet meer weg te denken. Met name voor de automatisering van afsluiters wordt veelvuldig gebruik gemaakt van pneumatische aandrijvingen. Voor het openen en sluiten van de mediumstroom worden kwarslagappendages zoals kogelkranen en vlinderkleppen het meest toegepast. Econosto heeft twee typen pneumatische aandrijvingen in het assortiment die uitermate geschikt zijn voor kwartslagtoepassingen, namelijk de “rack and pinion” en “scotch and yoke”.

Indien gewenst kunnen de aandrijvingen voorzien worden van een klepstandsteller om zo regelsignaal om te zetten naar de gewenste

De “rack and pinion” variant is het meest gangbare pneumatische aandrijving. Dit type is voorzien van twee zuigers die een lineaire beweging maken en daarmee een tandwiel 90° laten roteren. De modellen zijn erg compact, licht van gewicht en hebben een hoge schakelsnelheid. Het alternatieve “scotch and yoke” principe wordt vaak toegepast voor zwaardere toepassingen en kan krachten tot wel 250.000 Nm genereren.

Beide typen aandrijvingen worden onder ons eigen ECON® label geproduceerd en hebben een uitstekende prijs/kwaliteit verhouding.

Een erg belangrijk voordeel is dat beide varianten geleverd kunnen worden in fail-safe uitvoering. Door eenvoudige montage, onderhoudsvriendelijkheid en explosieveiligheid zijn de aandrijvingen breed inzetbaar en is een hoge bedrijfszekerheid gegarandeerd.

Econosto Nederland Cypresbaan 63, 2908 LT Capelle aan de IJssel T: (06) 10803208 E: info@econosto.com I: www.econosto.nl

91

92

waterplatform

Jongia mixers voor innovatieve vergister Vergisting is de afgelopen jaren afgenomen omdat co-vergistingsmaterialen zoals maïs te duur zijn geworden. Dankzij de zgn.

“Hogen” technologie is men minder afhankelijk van de kostbare covergistingsmaterialen en in plaats daarvan kunnen materialen zoals bermgras en houtsnippers gebruikt worden, waardoor mestfermentatie weer economisch haalbaar wordt. Toe nu toe was het onmogelijk om (harde) cellulose en lignine (de belangrijkste componenten in mest, gras en hout) te gebruiken in het fermentatieproces.

Voor meer informatie over onze apparatuur kunt u contact opnemen met de heer Bart Brouwer – International Sales Manager.

Tel.: +31-(0)6-15095242 – b.brouwer@jongia.com

In de “plug-flow”vergister van het Biogas Leeuwarden project wordt deze Hogen technologie toegepast.

Jongia Mixing Technology is gevraagd om innovatieve mixers te ontwerpen en leveren voor dit project. Jongia is Nederlandse marktleider op het gebied van roer- en mengtechnologie en heeft uitstekende referenties op het gebied van complexe vergistingsprojecten. Dankzij uitgebreid onderzoek en ontwikkeling in ons lab/testcentrum, ons ontwerpprogramma voor roerders en in-house productie te Leeuwarden kan Jongia haar klanten optimale procesresultaat met het laagste energieverbruik en total costs of ownership (TCO) garanderen. Jongia’s leveringsprogramma voor biogas toepassingen omvat zowel top als side-entry mixers.

Ook voor afval(water) verwerking bieden wij perfecte oplossingen voor maximaal rendement.

Jongia Mixing Technology James Wattstraat 8 Postbus 284, 8901 BB Leeuwarden Netherlands T: (058) 2139715 E: info@jongia.com I: www.jongia.com

Koninklijke Kemper en Van Twist Koninklijke Kemper en Van Twist is de partner voor het leveren en onderhouden van uw noodstroominstallaties. Wij zijn verantwoordelijk voor het ontwerpen en installeren van compleet nieuwe noodstroominstallaties in ziekenhuizen, waterzuiveringsinstallaties en zorginstellingen, maar ook in datacentra en bijvoorbeeld overheidsgebouwen. Tevens onderhouden, repareren en modificeren wij tal van noodstroominstallaties door heel Nederland.

Om u volledig van dienst te zijn bieden wij levenslang merkonafhankelijk onderhoud voor uw bestaande of nieuwe installatie, 24/7 door heel Nederland.

Wilt u meer weten over de mogelijkheden die wij bieden, bezoek dan www.kvt.nl. Onze medewerkers zijn u graag van dienst.

Wij kunnen u helpen met het actualiseren van uw installatie zodat deze (weer) voldoet aan uw veranderende eisen of aan de laatste wet –en regelgeving. Zo bieden wij bijvoorbeeld innovatieve oplossingen op het gebied van brandstoffiltratie. Aan moderne brandstoffen worden biologische componenten toegevoegd. Dit kan bij langdurige opslag degradatie van de brandstof tot gevolg hebben.

Dit kan weer gevolg hebben voor de betrouwbaarheid van uw installatie.

Ook belangrijk is de staat van uw elektrotechnische installatie.

Wij hebben alle kennis in huis om de installaties behorende bij uw noodstroominstallatie aan te passen of te vernieuwen. Ook kunnen wij deze uitbreiden met bijvoorbeeld een redundante accuvoorziening.

Koninklijke Kemper en Van Twist Diesel B.V. Keerweer 62, 3316 KA Dordrecht Netherlands T: (+31(0)78) 632 66 00 E: info@kvt.nl I: www.kvt.nl

waterplatform

93

Cursussen PAO Techniek en Management PAO Techniek en Management is de nieuwe naam voor twee bekende en gewaardeerde merken in de technische opleidingswereld: Stichting PostAcademisch Onderwijs (PAO) en PAO Techniek. Met onze cursussen, opleidingen en incompanytrajecten dragen wij bij aan de ontwikkeling van onze deelnemers tot voorlopers in techniek en management.

Meer informatie over onze cursussen vindt u op www.paotm.nl, waar u zich ook kunt inschrijven. Vragen? 015 2784618 of info@paotm.nl

Op het gebied van watermanagement en waterzuivering biedt PAO Techniek en Management diverse cursussen over de verschillende schakels in de waterketen: riolering, zuivering van afvalwater (RWZI en AWZI), grondwater, waterkwaliteit van open water inclusief ecologische effecten en de zuivering tot drinkwater. Daarnaast bieden wij ook cursussen over kwantitatief waterbeheer.

Een greep uit ons aanbod van dit voorjaar: Samenwerken aan klimaatbestendig waterbeheer omgevingsmanagement voor waterwerkers Participatief meten - delen van data in het waterbeheer Asset management ondergrondse infrastructuur - riolering, elektra en gas- en waterleidingen effectief beheren en vervangen

TECHNIEK EN MANAGEMENT

PAO Techniek en Management Van der Burghweg 1 2628 CS Delft Netherlands (015) 2784618 info@paotm.nl www.paotm.nl

Qsenz de leverancier van waterkwaliteit sensoren Met recht zijn wij trots om aan u ons nieuwe bedrijf Qsenz te presenteren.

Qsenz is een nieuwe naam doch met bekende gezichten, opgericht in december 2015 na een overname van Interline. Qsenz is een bedrijf die zich specialiseert in de levering, het installeren en het beheren van online waterkwaliteitssensoren voor nagenoeg alle facetten van de waterketen. In het afgelopen decennium heeft ons team een uiterst gevarieerde ervaring opgedaan in deze branche met de levering van instrumentatie van verschillende toonaangevende fabricaten. Onze vrije keuze in leveranciers stelt ons in de gelegenheid om de best passende oplossing voor u als klant te leveren.

Zodoende onderscheidt Qsenz zich, middels passende oplossingen voor u op het gebied van, kwalitatief goede analyse producten in combinatie met een uitstekende service. Uiteraard kunnen wij u losse sensoren leveren, maar ook compleet ge誰ntegreerde meetsystemen. Middels intensieve samenwerkingen met aanpalende bedrijven beschikken wij over ruime ervaring en kennis die wij graag voor u inzetten.

Qsenz BV Maricoweg 15a, 1791 MD Den Burg Netherlands (0222) 760016 info@qsenz.nl www.qsenz.nl

94

waterplatform

TurboScreen voor fijnfiltratie Dit is een betrouwbare en degelijke machine voor het fijnzeven van afvalwater. Bijvoorbeeld voor het afvangen van cellulose uit communaal afvalwater. Na uitvoerige testen door Bellmer in Duitsland, is de machine recentelijk op RWZI Leeuwarden voor deze toepassing succesvol getest.

Zonder toepassing van chemicaliën wordt een hoge reductie op CZV en zwevende stof behaald, bij een hoge doorzet. Dit alles op een kleine footprint. Door speciaal zeefdoek, in combinatie met de afdichtingen van de machine, wordt een hoog afscheidingsrendement behaald.

De TurboScreen is te zien op de beurs.

Deze machine is inzetbaar voor vele toepassingen. Een mogelijkheid is filtratie van influent. Ook voor filtratie van diverse soorten vezels en proceswater is deze machine zeer geschikt. Dit maakt de TurboScreen breed inzetbaar. Ook voor de industrie zijn er vele toepassingsgebieden voor deze eenvoudige, maar efficiënte techniek.

SOLIS Zuiveringweg 92 8243 PE Lelystad Netherlands T: (0320) 292020 E: info@solis.nl I: www.solis.nl

In het ontwerp is veel aandacht besteed aan betrouwbaarheid en het beperken van de operationele kosten. Het systeem is makkelijk inpasbaar en breed inzetbaar. SOLIS kan u als partner voor slib en waterbehandeling dan ook op dit vlak een oplossing bieden. De kwaliteit die u van ons gewend, zoals die met de Bellmer bandindikker en zeefbandpers installaties, ziet u ook terug in deze fijnzeeftechniek.

Van Remmen UV Techniek Duurzame UV Technologie, dat is de focus van ‘Van Remmen UV Techniek’, specialist in het ontwerpen en produceren van hoogwaardige UV desinfectie systemen voor de behandeling van vloeistoffen en oppervlakken.

toepassingen. Enkele voorbeelden zijn de procesindustrie, voedingsmiddelenindustrie, tuinbouw, agrarische sector, drinkwater en afvalwater behandeling, maritiem & offshore. Al onze systemen worden geproduceerd in eigen huis, made in Holland.

Onze systemen zijn verkrijgbaar in verschillende standaard series, maar ook als maatwerkoplossing.

De waterdoorstroming in onze UV kamers is geoptimaliseerd voor UV-C desinfectie. Daarnaast gebruiken we lagedruk UV-C lampen met een lange levensduur en een optimale output aan UV-C licht, zelfs op het einde van de levensduur. Deze combinatie van systeemeigenschappen zorgt ervoor dat desinfectie kan plaatsvinden tegen het laagst mogelijke energieverbruik!

We zijn trots op onze eigen R&D faciliteit, hier worden onze UV systemen microbiologisch gevalideerd. Op deze manier garanderen we dat onze UV systemen doen wat we zeggen dat ze doen, deze werkwijze maakt ons uniek. In samenwerking met verschillende onderzoeksinstanties zorgt onze R&D divisie voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van UV-C desinfectie.

‘Van Remmen’ UV systemen zijn terug te vinden in een grote diversiteit aan industriële, agrarische, municipale en institutionele

Van Remmen UV Techniek B.V. Hooglandweg 3a 8131 TE Wijhe Netherlands T: (+31(0)570) 521890 E: info@vanremmen.nl I: www.vanremmen.nl

waterplatform

Qdos-pomp zorgt voor verlaagde kosten De Qdos-pomptechnologie beperkt de onderhoudstijd tot slechts 5 minuten in een waterzuiveringsinstallatie De peristaltische Qdos-pomptechnologie van de Watson-Marlow Fluid Technology Group zorgt voor een aanzienlijke vermindering van de onderhoudstijd in de gemeentelijke zuiveringsinstallatie van Selters (Duitsland). De Qdos-pomp krijgt de voorkeur boven de traditionele membraanpompen voor het doseren van vlokmiddelen.

Efficiënte werking met een minimaal onderhoud Er werd beslist de Qdos 30-doseerpomp van Watson-Marlow te testen.

"Het duurde niet lang vooraleer we allen overtuigd waren dat dit een geschikte pomp is”, zegt de heer Schenkelberg.

Waar het membraan vroeger tot viermaal per jaar moest vervangen worden, gaat de ReNu-pompkop op de Qdos van Watson-Marlow al een volledig jaar mee.

Fosfaateliminatie "Het afvalwater wordt gezuiverd en geloosd in een nabijgelegen stroom” zegt fabrieksmanager Achim Linder. "Een belangrijke fase in het zuiveringsproces is de eliminatie van fosfaten. Het fosfaatgehalte mag na de zuivering niet boven 1,6 mg/l liggen. Van zodra de fosfaatconcentratie in het afvalwater een concentratie van 1,0 mg/l bereikt, voegen we ijzerchloride toe om het fosfaat te elimineren”.

Membraanpompen niet robuust "Het ijzerchloride tast het pompmembraan aan, zodat dit om de drie tot vier maanden moest worden vervangen” legt de heer Schenkelberg uit.

“Daar verliezen we telkens 1,5 uur mee”.

Watson-Marlow Industrieweg 130 A 3044 AT Rotterdam T: (010) 462 1688 E: info@wmftg.nl I: www.watson-marlow.com/nl-nl/

Spectrofotometer NANOCOLOR® VIS II MACHEREY-NAGEL, gerenommeerd Duits producent van watertestsystemen, biedt een compleet systeem voor de analyse van gemeentelijk en industrieel afvalwater aan.

Dit systeem omvat high quality fotometers, verwarmingsblokken om monsters te ontsluiten en gebruikersvriendelijke cuvettetests.

MACHEREY-NAGEL introduceerde onlangs de NANOCOLOR® VIS II spectrofotometer, waarmee een nieuw tijdperk van intelligente fotometrie is begonnen. Het gloednieuwe instrument legt de lat voor gebruiksgemak aanzienlijk hoger, de gebruiksvriendelijke menustructuur en het grote aantal verschil-lende fotometrische metingen zorgen voor een betere gebruikerservaring.

Om de gebruiksvriendelijke manier van bedienen te maximaliseren en de gebruikerservaring te verbe-teren, heeft het instrument een op iconen gebaseerde menustructuur. Het heldere startscherm geeft een uitstekend overzicht over de status van het instrument en maakt het mogelijk om door middel van één simpele klik meteen te beginnen met de favoriete methoden en functies.

Alles bij elkaar introduceert MACHEREY-NAGEL een instrument dat voor een hele industrie in termen van innovatie en gebruiksvriendelijk gebruik de grenzen verlegt. Het instrument straalt MACHEREYNAGEL's passie voor kwaliteit, precisie en

zorgvuldigheid uit en voegt een heel nieuw level van eenvoud in het dagelijks laboratoriumwerk toe. Ga om meer te weten te komen over de gloednieuwe 'smart photometer' naar www.mn-net.com of neem direct contact op met MACHEREYNAGEL.

MACHEREY-NAGEL GmbH & Co. KG Valenciennerstraße 11 52355 Dueren Germany T: (0049) 24219690 E: sbreuer@mn-net.com I: www.mn-net.com

95

96

waterplatform

TeleControlNet & Kikker bundelen krachten!

TeleControlNet is de cloud-oplossing van Inter Act uit Apeldoorn voor het Internet of Things. Met TeleControlNet verandert Inter Act steden en infrastructuur, in binnen- en buitenland, stap voor stap in smart cities en smart infrastructure. Essentiële onderdelen van het totaalconcept zijn telemetrie voor het rioolstelsel en metingen voor de kwantiteit & kwaliteit van water.

Op deze manier worden gegevens op een intuïtieve en gebruikersvriendelijke manier getoond.

Kikker is een in Nederland en België wijdverspreid informatiesysteem van Riodesk uit Terwolde. Met Kikker worden rioolgegevens verzameld, condities onderzocht en kunnen kosten worden berekend. Het systeem is conform NEN, NEN-EN, NPR, GWSW, SUFRIB en RIBX. Door de krachten van beide systemen te bundelen, worden de werelden van de in TeleControlNet ingewonnen meetgegevens uit rioolstelsels en de beheergegevens in Kikker, gecombineerd met GIS-functies in TeleControlNet. De bundeling van deze gegevens maakt het bijvoorbeeld heel gemakkelijk analyse uit te voeren in een wateroverlast-situatie.

De beschikbare informatie, zoals leidingtracé’s, leidingdiameters, hoogteligging en putinformatie, wordt gebruiksvriendelijk in de geografische kaart-pagina’s van TeleControlNet beschikbaar gesteld.

Naarmate verder wordt ingezoomd op de geografische kaart komen meer details in beeld.

Inter Act industrial automation BV Dijkgraafweg 16 7336 AT Apeldoorn Netherlands T: (055) 5342002 E: info@interact.nl I: www.interact.nl

Veilig doseren Het in Berkel & Rodenrijs gevestigde Hydrochemie Conhag BV, kortweg Hycon, houdt zich bezig met opslag en doseerinstallaties onder andere voor waterbehandeling t.b.v. waterzuiveringen, koeltorens, afvalwaterbehandeling en zwembaden.

De installaties van de ruim 55 jaar bestaande onderneming zijn in veel bedrijven te vinden met zeer uiteenlopende systemen o.a. voor desinfectie/oxidatie vloeistoffen in zwembadwater. De meest voorkomende zijn chloorbleekloog, zwavelzuur, metaalzouten en polymeren. Uiteraard zijn de omstandigheden ten aanzien van de veiligheid geldende voorschriften aangepast aan de deze tijd.

Hycon beschikt over het KIWA BRL-K 903/08 certificaat voor het installeren van chemicaliën-opslag en doseerinstallaties.

Een greep uit leveringsprogramma van Hycon: Bandindikkers, zeefbandpersen, Schroefpers, Doseerpompen,transportpompen, polymeeraanmaakunits, doseerkasten, zoutelectrolysesystemen, pH/vrijchloormetingen, Armaturen.

Voor het ontwerp en de montage van inclusief de besturingskasten en leidingwerk heeft Hycon alles in huis.

Hydrochemie-Conhag BV Industrieweg 94 2651 BD Berkel en Rodenrijs Netherlands T: (010) 5115211 E: info@hycon.nl I: www.hycon.nl

waterplatform

97

GEA verlaagt energieverbruik decanter met 50% De GEA waterMaster levert eerste klas resultaten in de ontwatering en concentratie van zuiveringsslib, de behandeling van drinkwater en het terugwinnen van waardevolle materialen.

Hoogste betrouwbaarheid, maximale scheidingsefficiëntie, en minimaal energieverbruik – de productiviteit en efficiëntie van de GEA waterMaster decanter zijn gebaseerd op de volgende technieken.

De GEA waterMaster combineert verschillende energie-besparende innovaties. Dit alles is vooral belangrijk in tijden van stijgende afvalkosten en energieprijzen.

• GEA ecodrive: De decanter heeft maar één frequentie-omvormer die de hoofdmotor van stroom voorziet tijdens het opstarten, welke na omschakeling van de hoofdmotor op het net, de secundairmotor voedt en tevens het verschiltoerental regelt. Dit verlaagt het energieverbruik met 5% in vergelijking met andere decanters.

• GEA summationdrive: De summationdrive brengt de output van beide motoren samen en stuurt deze direct naar trommel en schroef.

Dit levert een energiebesparing tot wel 5% op in vergelijking met andere aandrijvingen.

• Deep pond design: Het deep-pond ontwerp zorgt voor een optimale stroming in de trommel. Tevens zorgt het onder hoge hydrostatische druk voor een verbeterde scheiding en is er minder energie nodig om het product af te voeren. Dit zorgt voor een elektriciteitsbesparing tot 30%.

• GEA energyjets: Het gebruik van energyjets – speciaal gevormde stuwplaten met geïntegreerde stroom afbuiging – zorgt ervoor dat de energiebehoefte van de decanter met nog eens 10% afneemt.

GEA Westfalia Separator Nederland B.V. Hoogveld 16, 5431 NW Cuijk Netherlands T: (0485) 319300 E: wsnetherlands.info@gea.com I: www.gea.com

Expertise Centrum Electrolyse Binnen de markten food & beverage, tuinbouw, zwembaden, industrie en drinkwater zijn vele toepassingen waarbij desinfectie van het proceswater vereist is. Tijdens de desinfectie wilt u uw procesinstallatie en uw product zo optimaal mogelijk beschermen maar ook een zo krachtig mogelijke desinfectie laten plaats vinden. Hier naast is er vooral aandacht voor milieu en mens waarbij veilig en schoon werken voorop staat. Elektrolyse vindt plaats middels water + zout en voorkomt daarmee de aanvoer van verschillende chemicaliën en de daarbij geldende regels omtrent opslag en gebruik. Tevens bieden onze installaties de minst mogelijke desinfectie bijproducten bij een hoge werkingsgraad. Dit zorgt voor besparingen in uw proces. Van den Heuvel Watertechnologie bv, hét Elektrolyse Expertise Centrum, biedt u kennis en ervaring van over de hele wereld om samen met u te bepalen welke Elektrolyse techniek voor uw proces het meest optimaal is op basis van onder andere wet-en regelgeving tot en met de operationele kosten over een langere periode. Naast het berekenen van kosten ondersteunen wij als Elektrolyse Expertise Centrum ook het vergelijken van diverse andere desinfectie technieken op basis van totale investering en operationele kosten.

Voor veel toepassingen hebben wij specifieke oplossingen ontwikkeld.

Graag praten wij u bij over de laatste technieken en ontwikkelingen, interesse in advies welke Elektrolyse techniek in uw proces het best toegepast kan worden? 033-2778600 of www.vdhwater.nl

www.vdhwater.nl

Van den Heuvel Watertechnologie bv Glashorst 114, 3925 BV Scherpenzeel Netherlands T: (033) 2778600 E: info@vdhwater.nl I: www.vdhwater.nl

98

waterplatform

Feralco biedt compleet pakket Feralco Nederland beschikt over een compleet producten pakket voor drinkwaterbereiding, afvalwaterbehandeling en papierfabricage proces bestaande uit: ALS (Aluminiumsulfaat vast en vloeibaar) PAC ( polyaluminiumchloride met verschillende concentraties) PACS (polyaluminiumchloridesulfaat, Aqualenc F1 met Kiwa Ata) ALCL3 (aluminiumchloride in verschillende concentraties en basiciteiten) FE/AL blends (speciaal producten voor de RWZI) Ferafloc (polymeren poeder en emulsie) Ferrafloc (slib conditioner op Fe- en Al-basis) nieuwste Innovatie Feralco

Feralco Nederland BV Westkade 38a 4551 BV Sas van Gent Netherlands T: (0115) 457200 E: info.nl@feralco.com I: www.feralco.nl

Wilt u ook op een 'WATERplatform' pagina?

Wat e r fo r u m b i e d t b e d r i j ve n e n ke n n i s c e n t ra e e n p l at fo r m om kennis en ervaring te delen met de waterwereld.

Wat b e t e ke n t d i t co n c r e e t vo o r u : â&#x20AC;˘ PUSH ac tief uw bericht /produc t nieuws, uw noviteit, uw (afgeronde/lopende/interessante) project de markt in. â&#x20AC;˘ Juist in deze technische branche wordt uw extra UITLEG gewaardeerd door uw doelgroep.

kennis delen en kennis vergaren

Wa t e r fo r u m b i e d t o o k u d e ka n s o m d e e l t e n e m e n z i e w w w.wa t e r fo r u m . n e t / wa t e r p l a t fo r m vo o r d e m o g e l i j k h e d e n . o f n e e m co n t a c t o p m e t D a a n M o o i j m a n , d a a n @ wat e r fo r u m . n e t o f b e l + 3 1 ( 0 ) 7 0 3 2 3 4 0 7 0.

DE JONGH PIPESYSTEMS B.V. Toonaangevend en de specialist De Jongh Pipesystems is een dynamisch bedrijf, gespecialiseerd in PE-HD kunststofleidingsystemen voor gas- en waterdistributie, persriolering, druk- en vrijvervalbuizen, alsmede voor industriële toepassingen.

Het bedrijf blijft voortdurend innoveren en nieuwe producten ontwikkelen om opdrachtgevers een totaaladvies en -concept voor te kunnen leggen.

Een gemotiveerd en goed opgeleid team met ruime ervaring in haar branche staat voor u klaar met een deskundig advies tijdens de ontwerp-, plannings- en uitvoeringsfase. Vanaf het eerste gesprek tot aan het afwerken op locatie is uw project in goede handen.

Leidingsystemen

Slim aanleveren

ADPRON SK3 ontluchter

BKU betonbescherming

De Jongh Pipesystems is vertegenwoordiger van buizenfabrikant Egeplast op de Nederlandse markt. Een toonaangevende fabriek voor PEHD buizen van 16 mm t/m 1200 mm. Naast dit leidingwerk levert De Jongh ook de bijbehorende verbindingstechnieken, waaronder PE-HD (elektrolas) hulpstukken en klemkoppelingen.

De Jongh: ‘We hebben ons gespecialiseerd in slim aanleveren. Dat betekent dat we met onze klanten meedenken en bijvoorbeeld prefab leidingstukken adviseren zodat montage op de bouwplaats vereenvoudigd wordt en de montagekosten gereduceerd worden.

Lucht- en gasvorming in het leidingnet bezorgt de beheerders van leidingnetten tal van problemen. De laatste jaren is er veel nuttig onderzoek gedaan naar het ontstaan van lucht in leidingen, het gedrag van die gevormde lucht en de effecten ervan op de capaciteit van een leidingnetwerk. Het regelmatig op de juiste plaatsen ontluchten van leidingnetwerken is en blijft vooralsnog een must, want het transporteren van lucht kost veel energie en kan schade aan de installatie veroorzaken.

Betonrot is een veelvoorkomend euvel in zuiveringsinstallaties, rioolgemalen en betonbuizen.

De H2S gassen kunnen het beton aantasten waardoor lekkages ontstaan die het milieu aantasten. De Jongh Pipesystems levert diverse kunststof betonbescherming mogelijkheden. Deze kunststofbekleding (PVC en PE-HD uitvoering) is voorzien van een T-grip om een mechanische verbinding met het beton te maken en biedt een duurzame en betrouwbare bescherming tegen corrosie. De Jongh kan de beplating tot 4 meter breed exact op maat lassen, buigen en zetten.

Ook op het gebied van leidingsanering bent u bij De Jongh Pipesystems op het juiste adres. In de afgelopen jaren is de sanering van beschadigde/ verouderde drinkwater, riool, gas- en industriële leidingen een belangrijk punt geworden. Daarnaast zijn saneringstechnieken nodig waarbij buizen in een beperkte ruimte kunnen worden geïnstalleerd. De Jongh heeft voor iedere situatie de juiste techniek in huis met bijpassend assortiment aan PE buizen.

In onze eigen werkplaats verrichten we prefab laswerkzaamheden en wordt alles vooraf op maat gemaakt, zodat onze klant op de bouwplaats direct aan de slag kan. De praktijk wijst uit dat hier doorgaans grote kostenbesparingen worden behaald.’

De Jongh is een nauwe samenwerking aangegaan met Technisch Adviesbureau Hans van den Blink. Dit heeft geleid tot de verbeterde versie van de automatische ADPRON SK3 ontluchter die de leidingen pompen een langere levensduur en minder onderhoud geven. De ADPRON SK3 ontluchter zorgt voor energiebesparing en voorkomt schade aan de installatie.

’Onze BKU betonbescherming is speciaal ontwikkeld voor nieuwbouw en renovaties in de afvalwatertechniek. Zo dragen we actief bij aan een gezond milieu nu en in de toekomst’, aldus De Jongh.

Het vertrouwende adres voor een gas- en waterdicht leidingnet Postbus 11 - 4670 AA Dinteloord Sluisweg 2 - 4794 SW Heijningen Telefoon 0031 (0) 167 521739 Telefax 0031 (0) 167 521837 E-mail info@dejonghpipesystems.nl Internet www.dejonghpipesystems.nl

LOGISTICON VERHUUR Opslag en dosering

Zand- & koolfiltratie

EUROPA’S GROOTSTE VERHUURVLOOT VOOR WATERZUIVERINGEN

Ultrafiltratie

Flotatie

Chemicaliën

Omgekeerde osmose

Uitgebreide keuze Voor de levering van installaties voor zowel korte als lange termijn verhuur, met capaciteiten van 1 tot meer dan 2000 m3/h voor toepassingen als: - Capaciteitsuitbreiding en/of back-up - Proefneming - Kwaliteitsverbetering Informeer naar Europa’s grootste verhuurvloot voor waterzuiveringen.

Logisticon Verhuur b.v. +31 (0)184 608266 www.logisticon.com/nl/verhuur