Angelo Lottaz
TOTETĂ„NZ weberverlag.ch
Angelo Lottaz
TOTETĂ„NZ weberverlag.ch
Zum Autor Angelo Lottaz lebt in Bern. Er ist in eigener Praxis als Psychotherapeut tätig. Zudem arbeitet er als Theologe und Seelsorger in einer Berner Vorortspfarrei mit. Ab und zu ist er mit seiner Trompete in Barockkonzerten oder mit seinem Alphorn zu hören. Lesen konnte man bisher Texte zu Psychotherapie und Spiritualität. «Totetänz» ist sein erster Roman.
Angelo Lottaz
Totet채nz
weberverlag.ch
IMPRESSUM Alle Angaben in diesem Buch wurden vom Autor nach bestem Wissen und Gewissen erstellt und von ihm und dem Verlag mit Sorgfalt geprüft. Inhaltliche Fehler sind dennoch nicht auszuschliessen. Daher erfolgen alle Angaben ohne Gewähr. Weder Autor noch Verlag übernehmen Verantwortung für etwaige Unstimmigkeiten. Alle Rechte vorbehalten, einschliesslich derjenigen des auszugsweisen Abdrucks und der elektronischen Wiedergabe. © 2014 Werd & Weber Verlag AG, CH-3645 Thun / Gwatt Idee und Texte: Foto Titelseite: Gestaltung / Satz: Lektorat: Korrektorat:
Angelo Lottaz © Ruth Pulido, Thun, .w ww.gelegenheitsknipserin.ch Eva von Allmen, Werd & Weber Verlag AG Anne Riesen, Werd & Weber Verlag AG Monika Künzi, Langenthal
ISBN 978-3-03818-026-5 www.werdverlag.ch www.weberverlag.ch
Inhaltsverzeichnis
Stephania 7 Clementina 51 CĂŠcile 75 Lydia 117 Gertrud 169
Stephania
Dr Tod isch nid lyslig cho, het nid süferli a d Türe töpperlet, het sy Sägesse nid i Egge gschteut u zu mene chlyne Tänzli yglade, het d Stephania nid zärtlech um d Achsle gno u re vrfüehrerisch i ds Ohr gchüschelet chumm, chumm mit mr – nei, so isch er nid cho, dr Tod. Ynetschaupet isch er, ohni aazchlopfe, wi ne unghoblete Flegu ohni Maniere, lärmig u lut, us em Bett gschrisse het er d Stephania, het se ruuch a sech drückt un isch mit ere zu de fautsche Tön vo mene tschäderige u blächige Marsch zur Türen uus gschtampfet, het ere drzue gäge Takt dr rächt Arm ufe- un achegschrisse, wi mes mit emene Schtroubääbi macht, wo me mit em wiud umetanzet, u het vor Aaschträngig lut gchychet u hässig gmööget: Tue itz tanze, du, tanz itz ändlech. Itz isch si tot. D Mueter isch tot, tot – dr Bueb zieht sech d Techi über e Chopf u gschpürt das Wort i sym Chopf inne schlaa, i sym Härz inne schlaa, überau i ihm inne schlaats. Tot tot tot. Aues isch vou vo däm Wort, es git nume tot. Won er d Marei het ghört mit langsamen u schwäre Schritt d Schtäge zdüruuf cho u won er se het ghört vor dr Türe blybe schtah u zue nen ynelose, de het ers gwüsst. Scho bevor si d Tür süferli het uftaa, drmit si nid gyret u ne weckt, het ers gwüsst. I au ihr ne Bewegige het er dr Marei ihres vrchlüpfte Gsicht gschpürt. Wo si ganz im Zimmer gschtangen isch, het er sech scho gäge d Wang gchehrt gha. Si isch lyslig am Bett vo den andere zwöi vrbyggangen u bi ihm blybe schtah. Nei, nüt säge, Marei, nüt sägen u nid 9
aalänge. Ds Glänze vo ihrne truurigen Ouge isch bis unger Techi cho u dr Fons isch froh gsy, dass si ohni öppis z säge zum Schaft isch ggange, zu Stephanias Schaft. Dä knarrig Ton kennt er, vo de Sunntigmörge, we d Stephania aube lyslig isch ynecho u aune ganz fyn über e Chopf gfahren isch un er fescht d Ouge het zueddrückt, drmit si meint, er schlaafi no. Mängisch het si ne chli gchräbelet am Äcke, bevor si zum Schaft isch ggangen u d Türe het ufzoge, für ihres Sunntigs chleid useznäh. Är het bblinzlet u se gseh nuusche, bis si mit em Chleid über em Arm uf Zääieschpitze zur Tür gschlichen isch, wo si no maau het umegluegt. U nachär het er gwartet mit emene wohlige Gfüeu, wo weiss, dass öppis Schöns chunnt, het gwartet, bis si ne isch cho wecke mit däm Müntschi uf d Backe, wo nach Sunntig het gschmöckt, nach Eau de Cologne u gschterkter Bluuse. Dr knarrig Ton tuet weh bis tief yne, so wi di abbrochni Chryden uf dr Schifertafelen eim zmitts i d Seeu preicht. Är drückt d Füüscht a d Ohre, presst d Ouge zäme, aber es knarret u chrooset glych im Härz. Mit aazognige Chnöi wartet er, dass d Marei wider geit. Ganz wyt ufe, bis a d Bruscht ufe zieht er d Chnöi. Won er ghört, wi si d Schafttüre zue schtoosst, schüücht ne ds lute Knarre uuf un är luegt use mit ere ganz churze Hoffnig, d Stephania z gseh, mit ere vrruckte Hoffnig, dörfe ufzschnuufen u ganz usezcho, wüu ds Wort furt isch – ds Totwort. Aber bir Tür gseht er d Marei mit dr Stephania ihrem schwarze Sunntigschleid über em Arm u dr wysse Bluusen obedruf, wo si aube het aagha, we si am Sunntigmorgen i d Mäss isch ggange, u wo si geng grad us erschts het abzoge, we si nachär isch hei cho, drmits kener Fläcke git bim Choche. 10
Si isch tot. Dr Bueb schlüüft wider unger Techi. Itz hört er uuf schnuufe, bis es em fasch dr Chopf vrjagt un er lut u mit emene röchelige Ton muess Luft ynezieh. Dr Fons wott o tot sy. Di zwöi andere schlaafe ganz fridlech näbedra. Dusse schneielets. Am Aabe vorhär het si mit frömder Schtimm us em Schtübli grüeft, gang hou dr Papa! So het si süsch nid tönt, hert u ängschtlech. Bim Grüppele, für d Schueh aazlege, het er ynegschilet. Wi uf emene Biud, wo aues schtiuschteit, isch si im einzige Fauteuil gsässe, tief i ds Pouschter yneddrückt, so dass si no chlyner het usgseh aus süsch scho, dr Rügge schtyff, d Bei usgschtreckt. Mit eire Hang uf em grosse Buuch, mit dr anderen uf dr abgschossnen Armlähne, isch si ir Fyschteri gsässe. Si het langsam mit em Chopf zum Sofa zeigt. D Agnes u dr Vital hei pfuuset. Zum Glück han i di. Är isch zue re yneddüüsselet. Mit emene chlyne Bärze het si sech füregha u isch em mit ere schwäre Hang über e Chopf gfahre. Är isch vrchlüpft, won er ihres Gsicht vo näächem het gseh. Uf dr bleiche Schtirne hets Schweiss tröpf gha u ds hingeregschträäute Haar isch ganz nass gsy, d Ouge müed. Gang itz! Sie het em es Chrützli uf d Schtirne gmacht. Won er dussen isch gsy, het sech d Stephania mit emene Schtöhnen i Fauteuil la zrügg gheie. Si het afa bätte. Em Fons isch es nid ghüür gsy. Nid wäge dr Nacht isch es em uheimelig worde, es isch wäge däm Gfüeu gsy, won er us Fiebertröim het kennt, we us em Dunklen use Kreise langsam uf ne zuecho sy, grossi gäubi u blaaui u grüeni Kreise, wo ne hei wöue näh. Dr Fons het lut müesse chyche, won er uf dr Houptschtrass oben isch gschtange, ds Härz het popplet wi vrruckt vom 11
Uferenne u vo dene Kreise. D Liechter vom Dorf wyt vorne sy ganz rueig gschtange. Är het d Schritte zeut bis zum nächschte Zuunpflock, geng ir Hoffnig, es gäb e gradi Schrittzaau, wüu de nüt passiert. Wes nid isch ufggange, het er nacheghùufe un es Zwüscheschrittli gmacht. Dr gross dick u schwär Luftschwau im Rössli het em dr Schnuuf gno. Es isch nid ds erschte Maau gsy, dass er dr Hannes het müesse hole, un er het das Gmisch vo Rouch u Bierschwaden u Schtimmeglärm scho kennt. Dr Beizenäbu isch hüt no dicker gsy. Es het niemer gmerkt, win er vrlooren ir Türe schteit mit syne Hochwasserhose, e Bueb mit dunklen Ouge. Süsch het aube gly eine grüeft, he Hannes, di Fils isch da, u de hets no ne Sirup ggä, bis si hei zue sy. Hüt het kene zur Tür gluegt. Aui sy um e Tisch ume ghocket u gschtange, wo dran isch gjasset worde. Me het kommentiert u glachet u gchlatschet. «Achtung itz, dr Hannes git uus.» Dr Fons het zwüsche de Lüt düre dr chräftig Arm vom Hannes gseh, win er mit Schwung e Charten uf e Tisch het bbrätschet u ohni z warte no eini u no eini u drby mit syre lute Schtimm aues het übertönt. «Hie u hie, u da, u no eine!» D Schtimm isch no lüter worde. «I wott dr itz zeige, wär ne isch, geng vrlüüren i de nid!» «Muesch gar nid so aagä, du Plagööri, du mit dym Grangguwybli dehei.» Es isch schtiu worde im Rössli, me het d Serviertochter ghört Gleser uf ds Gschteu tische, dr Fons het sech mit beidne Häng a dr Schtange feschtgha, wo vornen am Büffet düregloffen isch. «Wi hesch du gseit?» 12
Es isch em Vatter sy Schtimm gsy. «Papa, chumm hei!» «Wi de gseit heigsch!» Dr Hannes isch ufgschtange, het uf e Isidor abegluegt. Dr Fons het sech feschter ar Schtange gha. «He, Grangguwybli han i gseit, si chunnt dr ja chuum zu de Chnöi ufe, wett nume wüsse, wi das aube geit, he he.» «I wott dr itz Grangguwybli gä, du Fotzuhung, du.» Dr Fons het gseh, wi dr Hannes dr Isidor mit eire Hand bim Hemmlichrage het packt u ne langsam vom Schtueu het ufezoge über e Tisch übere, bis er mit em Chopf über em Hüüfeli Charte zmitts uf em Jasstecheli isch gsy. U itz het er em Isidor i ds Gsicht ghoue, linggs u rächts, u linggs u rächts, u itz mit dr Pfuuscht. «Das isch für ds Grangguwybli, u das o, u no einisch für ds Grangguwybli.» Är het em dr Chopf uf e Tisch bbrätschet. Cheib, du! No geng isch es schtiu gsy im Rössli, aui hei nume gluegt, hei schtumpf u schprachlos ggaffet, meh gwunderig aus entsetzt. Em Fons hets dr Chopf wi vo säuber wäg ddrääit, zum Büffet ufe, zum Plakat vor Frou, wo roukt. Aber ghöre tuet er se glych, di dumpfe Schleg vo Isidors Chopf uf em Tisch. D Serviertochter het dr Bueb gseh, sys erschtarrte Gsicht vor em Büffet, ds Gsicht vom Hannes sym Fils. Si het afa schreie. «Bisch vrruckt worde, Hannes, bringsch ne ja um.» Dr Fons isch nä bem Hannes gschtange u het i sys Gsicht ufegluegt, wo aues Böse het vrloore gha u nume no gschnuufet het, ruckwys u lut, mit emene Blick irgendwohäre i ds Lääre. D Pfüüscht sy uf em Tisch uuf gschtützt gsy, mit de Chnöde wyss vor Aaschpannig, wyss u bluetig. Em Isidor sy Chopf isch uf em Jasstecheli gläge u het zur Nasen uus bblüetet. Ds Muu isch 13
vou schuumigen u bluetige Söifer gsy. Me het nume ds Schnuufe vom Hannes ghört, bis ändlech das vrschlagne Muu het afa Bluet u Choder schpöie. Dr Isidor isch mit em Zeigfinger süferli go nachegschpüre, ob d Zähn no da syge, het are Schuflen umegwaggelet u de mit em Handrüggen e chläbrige Söiferfade vo de Lippe wägputzt. Nachär isch es Gchräächz us sym vrschlagne Gsicht cho. «Wart nume, wart nume, du vrfluechte Lump, du himutruurige Lump.» Es isch schtiu bblibe. Ändlech gseht dr Hannes dr Bueb. «Was wosch?» «D Mueter!» Das Wort isch lang ir Gaschtschtube blybe hange, bis plötzlech em Hannes sys lääre Gsicht erwachet isch. «So?» Är het dr Fons ar Achsle packt u ne gäge d Tür gschobe. «Chumm!» «U de zale?» Me het nid gwüsst, wärs grüeft het, aber es het bös u abschetzig tönt. Dr Hannes het sech umddrääit, isch zrügg u het ohni öppis z sägen es Zänernötli näbe bluetig Chopf uf e Tisch gheit. «Das isch z viu, mir wei de nid tschùud sy, we dr wider nüt z frässe heit dehei.» Dr Hannes isch e Momänt blybe schtah, het a Bode gluegt u isch use zum Fons. D Türe het er offe glaa. Vo hinger hets usgseh, wi sech dr Hannes uf d Achsle vo sym Bueb würd schtütze, won er mit em ir Nacht vrschwunden isch. Im Schtübli unger het me dr Stephania ihri Schtimm ghört, lut u schriu, unmönschlech. Dr Fons hät sech wöue d Ohre zuehaa, aber da sy d Agnes u dr Vital bi 14
nem im Bett gläge, beidi ganz schtiu u ohni sech z bewege, wi we si müesste ufpasse, niemer z wecke, u hei sech uf beidne Syten a synen Arme feschtghäbt u nen aagluegt. «Fons! Gang hou d Marei.» Süsch het dr Hannes aube no öppis draghänkt, wen er befole het, allez hopp, oder gib em chli. Aber das Maau isch nachär nume no nes Schwygen ungerufe cho. Dr Fons isch froh gsy, öppis z tüe z ha, d Angscht vor Agnes u vom Vital sy nem schwär gsy. Wider het er müesse gäge d Houptschtrass ufe renne – a Bode luege, dr Wäg im Schneetrybe sueche, nume ds eigete Gchych ghöre. Oder isch es ender ds Gchych u ds Schtöhne vor Stephania deheime gsy? Jedes Maau, wen er siich säuber het ghört, het er o sii ghört, wi si bbrüelet het u gmööget u gröchlet, wi si gschtöhnet het im Schtübli. Aber lieber no di quääuti Schtimm ghöre chyche aus d Schtiui, lieber no di Schtimm ghöre schtöhne, wo frömd u unheimlech isch worde, wo eim het weh ta u het d Träänen i d Ouge tribe, aus das Pääg u Gmöög vor blutten Angscht. Im Gchych vo siich u vor Stephania het er ghört, wi nem öpper rüeft. Won er het ufgluegt, het er es paar Schritt ewäg d Marei gseh winke. Är het afa gränne. Se z gseh, isch gsy wi ne rii sigi Ladig Schteinen abzlade, ds Gwicht vom Brüelen u Lyde vor Stephania chönnen abzgä, wo so schwär z tragen isch gsy. Wider chönne schnuufe. D Marei het ne ghäbt. «Was isch de ömu o los, Bueb?» Si het ne bir Hang gno, ussert dr Marei het das niemer dörfe. D Marei isch d Marei gsy, nid d Tante Marei, nid d Gotte Marei, nid Cousine Marei, nume d Marei. Dr Fons het nid gwüsst, öb u wi si vrwandt sy. 15
D Marei het eifach drzueghört, s het ke Grund bbruucht. Einisch het er dr Hannes gfragt, wär si eigentlech sygi, u dä het nen abputzt. Das isch z kompliziert. Syt denn isch si eifach d Marei, syni Marei, wo nen auben a sech drückt a ihri grossen u weiche Brüscht, mit ihrem Gruch nach Nägeli u Thymian, mit ihrne dicken u feschten Arme, wo fasch geng blutt sy, sogar im Winter het si d Ermle hingereglitzt, mit ihrer Schtimm, wo eim so bhüetet, bsungers bim Yschlaafe, we me se dunden ir Chuchi ghört rede. We si da isch gsy, het eim nümme chönne passiere. U dr Stephania o nümm, wi denn, wo dr Hannes se packt het, sen ufglüpft het am Chleid bi den Achslen u se gschüttlet het, dass ere d Brüuen isch vom Gsicht gfloge. Quer dür d Chuchi isch er mit eren u het sen a d Wang ddrückt. Es isch eine da gsy, i has gseh im Schnee. Gschüttlet het er se, geng meh, dr Chopf isch eren a d Wang gschlage. Ds Brätt mit de Chrüterbüchsene druf isch mit emene lute Chlapf abegheit. Dr Fons het mit de Pfüüscht gäge si Rügge ghoue, het bbrüelet u bbittet – dr Hannes het ne nid ghört u nid gschpürt. Ersch won er ne het i ds Bei gchlemmt, het ne dr Hannes eifach wäggwääit wi ne Flöigen u i Tisch yne bbängglet u het de plötzlech ohni öppis z säge d Stephania eifach la gheie. Zwüsche de Bei vom Hannes düre het dr Fons se gseh i de Chrütli innen am Bode lige. U de isch d Marei ynecho. Si het nüt gseit, isch zur Stephania grüppelet u het sen i d Arme gno. Dr Hannes het d Brüuen ufgläsen u mit de Füess d Chrütli zämegmacht. «Du! Gang!» D Marei het em mit em Chopf d Türe zeigt. «No so viu – u drzue het si dr Zeigfinger fasch a Duume häregha – no so viu u de hesch se gseh, u d Ching o.» 16
Ersch denn het d Stephania afa gränne. Im Waud gäge z Hüsli abe het dr Fons di urueigen Ouge vor Marei nid chönne gseh. Ihre fescht Handdruck u ihri energische Schritt hei nüt vo ihrer Angscht vrrate. Wo si mit em Fons isch heicho, het dr Hannes ufgschnuufet. «Itz isch d Marei da.» Das het tönt wi itz wirds guet. Aber d Stephania het wyterbbrüelet. «Du geisch use.» Dr Fons isch elei ir Chuchi ghocket u het ddänkt, dass er itz sött bätte. Aber was bättet me de? Dr Fons isch ypfuuset gsy. Di ruuchi Schtimm vom Hannes het ne gweckt. D Marei het bleich i d Chuchi gluegt, dür di hauboffnigi Tür het er d Stephania ghört lut u müehsam schnuufe. «Gang dr Dokter go hole.» Är isch viu z schnäu losgrennt u het scho haub am Schtutz obe fasch nümm möge. Dr nass u schwär Schnee het bi jedem Schritt gschprützt. Är isch bis zum Buuch ufe pflotschnass gsy. Niemer het gseit, leg dr Pullover aa, niemer het zum Fänschter usegluegt, was es für Wätter macht. D Stephania isch ir Schtube gläge u het nüt gseit. Numen ihre schwär Schnuuf isch da gsy. U dr Hannes isch mit Wuet u Vrzwyflig u Chlupf i d Chuchi usecho, dr Fons het gwüsst, dass er itz muess schwyge. Es isch chaut gsy u der Fons het d Häng i d Hoseseck gschteckt, aber bärguuf cha me so nid renne. Är het e Hang i ds Muu gno, het a jedem einzelne Finger gsugget, het d Pfüüscht anenang gschlage. Liebe Gott, liebe Gott. Aber was söu er, dr lieb Gott? 17
Düregfrore het er bi Dokters gchlopfet, zersch schüüch u nume mit de blaaue Fingerchnöde, u de geng feschter. Mit de Pfüüscht het er gäge d Tür bbrätschet. Dr Dokter het nüt vrschtande vo sym Gschtagu, däm Gmisch vo Grännen u Ufregig u Cheuti, wo eim macht z schtottere. Dass ne dr Fons ds erscht Maau ohni wysse Überrock het gseh, het em dr Dokter no frömder gmacht, aus ers süsch scho isch gsy. Hiuflos hei si enang aagluegt, dr Dokter vrschlaafen im Morgerock u i Finke, dr Fons nass u schtyff vor Cheuti u häuwach. Schpeter het sech der Dokter gfragt, wi aut äch dä Bueb isch, wo da näbe nem här schtürchlet, wo wortlos i d Nacht schtieret u geng wider schtouperet, wo uf keni vo dene Frage ygeit, won er em aabietet, u wo so mueterseelenelei schynt z sy. Füfzgjährig? Hundertjährig? So aut wi ds Lyde? Är het dr Fons vor Syten aagluegt u isch vrchlüpft, wo dä plötzlech schwär u frömd het gseit, si schtirbt. «Nenei.» Das isch aues gsy, wo si hei gredt. Är isch gly wider ggange, dr Dokter. Är het em Fons uf d Achsle gchlopfet, nume schwach. U itz? Em Hannes sy Schtimm het gschärbelet. Dr Dokter het ohni öpper aazluege dr Chopf gschüttlet. Är het sys Köfferli zäme gchlappt u isch sech d Häng go wäschen a Brunnen use. Nachär isch er vrgäbe cho nes Tüechli sueche u het d Häng ir Luft usgschüttlet. Är het em Fons i syner auten Ouge gluegt, es tuet mr leid, u het aagschämt d Türe hübscheli hinger sech zuezoge. Dr Fons hätt em wöue nacherüefe, är söu doch blybe. U de isch er wider am Chuchitisch ghocket u het i ds Tassli ynegluegt, wos dinne langsam es Hütli het ggä uf dr lauwarme Miuch. Es söu doch öpper blybe. 18
Ds Wort het sech häregschliche, zmitts i d Chuchi yne, fett u schwär tanzets desumen u grinset us auem use. Tot. Toot. Toot. Tooot. «Gang dr Pfarrer go hole.» O us den Ouge vom Hannes tropfets use, das Totwort, es tanzt i syre Schtimm desumen u hockt uf syne Häng. Ganz vou vo däm Wort isch dr Hannes u vou vor Angscht, won em Wort hingerdry schlycht. Dr Fons het ds Zytigspapier us de Schueh zogen un es het ne tschuderet, i das chaute, gruusige, schtinkige Läder yne müesse z schlüüfe. No geng hets gschneit u no geng het niemer gseit, är söu d Chappen aalegen u d Häntsche. Bim Pfarrer isch Liecht gsy u dr Fons het nid lang bruuche z topple. Me weiss nid, sy d Häng vom Pfarrer so bleich-roserot, wüu si jede Tag z fescht gschrubbt wärde mit dere Seifi, wo me geng chli schmöckt, oder wüu si eifach sy Chinderhäng bblibe mit Chinderhut. Uf jede Fau hei di Häng dr Fons denn mache nei z säge, wo ne dr Pfarrer het wöue lehre Klarinette schpile. D Stephania het dr Chopf gschüttlet u dr Fons nume läng aagluegt. Das isch doch e gueti Glägeheit. Si het sech scho wöuen entschùudige bim Herr Pfarrer – aber de het si di Häng o gseh u het gschwige. Ds Nei vom Fons isch so beschtimmt cho u d Pfarrershäng sy so roserot gsy, dass es nüt drgäge z säge het ggä. Wo dr Fons o no nei zum Minischtriere het gseit, het si ne bim Hannes müesse vrteidige. «E Zwänggring isch er.» «Wen er nei seit, isch es nei.» Ganz mutz het sis gseit u dr Hannes het gschwige. Es sy wider di Häng gsy, wo dr Fons hei gmacht dr Chopf z schüttle, nei, er wöu nid ynecho, nei er wöu nüt 19
trinke, nei är wöu syner pflotschnasse Hose nid abzieh – u schpeter nei, er wöu nid unger e Schirm. Im Takt zu de weiche Schritt im Schnee het ds Nei hert u ändlos i sym Chopf ghämmeret. Nei, nei, nei. Nei zu Pfarrers roserote Häng u nei zum Tod, wo uf di beide het gwartet. «Du blybsch dusse.» D Schtüblitür isch zueggange. Es isch so schtiu gsy, dass er sech het ghört dür di vrschnudereti Nase schnuufe. Di dicki Luft het nach Schnaps u nach füechter Wule gschmöckt. Dr Fons het uf di zuenegi Tür gschtieret, aues isch zue gsy, fertig. Schtärbensfertig. D Marei isch usecho u isch vrchlüpft, wo si dr Fons vor sech het gseh schtah, geng no i de nasse Chleider u ohni öppis z säge. «Gang go schlaafe.» Si het em nachegluegt, win er d Schtägen ufen isch gschtige, mit de langsamen u schwäre Schritt vo menen aute Maa. «Eh, isch das e Zueversicht.» Isch d Marei truurig, oder wüetig? Wo dr Pfarrer us em Schtübli isch cho, het si sech umddrääit. Si het em d Hang nid möge gä. Dr Schryner Isidor ghört zu dere Sorte Mönsche, wo me ds Gfüeu überchunnt, si heige Magebrönne, es tüeg ne bitter u süürlech vo wyt ungerufen ufschtosse. Ds ganze Gsicht drückt öppis vo suure Säft uus, ds Muu, wo rächts es Bitzli abehanget, ds viereggige Chini, ganz glänzig rasiert, wo nach abgschtandnigem süessem Rasierwasser schmöckt, d Ouge, wo unger de schlappen u längen Ougetechlen usgseh, wi si bschtändig obsi luegti, u ds fettige Haar, wo ganz gnau gscheitlet isch u eim a ranzigs Ööu laat la dänke. Zersch dünkts eim, hinger em Rasierwasser chömm e süürlech-seichelige Schlaf20
zimmergruch füre, aber we me de ds Gsicht zgrächtem aaluegt, de merkt men ungereinisch, dass es dr Läbeseeku isch, wo ir Luft ligt u tötelet. Em Isidor sys Gsicht tötelet. Är heig dr richtig Gring für ne Lychebeschtatter, chunnt er mängisch z ghören über. De vrziehts em ds Muu zu mene schreege Lächle un er fahrt sech mit dr Hang über sy fettigi Scheitlen u luegt uf enen Art, dass es eim tschuderet ab dr süesse Cheuti. Ir Beiz hockt er bi den andere, ohni mitzrede – bis er zwüschdüren e churzi Bemerkig oder e Kommentar laat la gheie, bös u zynisch. Mit ere glychgüutigen u läblose Schtimm chöme syni Sätzli derhäär, vo ungerufe wi Blääterli us emene giftige Spruduteich, u blybe schwäflig ir Luft hange. Am Tisch gits es luts u vùugäärs u aagschträngts Lache, u no hüüfiger es vrlägnigs Schwyge. Bi beidem ischs den andere nid woou. Aber me gseht ne glych nid ugärn im Rössli – e mängen isch froh, we wenigschtens dr Isidor seit, was me säuber nume dänkt u nie uselaat. Das Vrbotnige z ghöre tuet guet, o wes eim aaschämt, dass es itz so lut u schaamlos drhärchunnt. Dr Isidor weiss das u seit Sache, won er säuber nid ir Ornig fingt. Wen es scho ne Dischtanz zwüschen ihm u den andere git, so dass er nid richtig drzueghört u o nie wird drzueghöre, de wott er wenigschtens di Dischtanz säuber mache. Di Rouen entschädiget ne für d Verachtig u Zrüggwysig, wo me nem z gschpüre git. Us Beschtatter het er scho mängisch Gschichte ghört, wo me nid darf ghöre, u hinger vrschlossne Türe gseh, was me nid darf gseh. Är ghört zu de Tote – u mit de Tote het mes nöie nid gärn z tüe. Är weiss viu, wo niemer darf wüsse, u seit, was niemer darf säge. Nid numen im Rössli begäg net men em Isidor mit emene Gmisch vo Reschpäkt u Verachtig u Angscht, ir ganze Gägend fürchtet me ne, 21
füeut sech dür sys Wüsse bedroht u isch doch aazogen u fasziniert vo nem. Chuum gseht er dr Hannes, wott er d Türe zueschlaa, no vor em erschte Wort. Aber dr Hannes het dr Fuess drzwüsche. Är het ke Angscht vor em Isidor, het nid di schtiui Bewunderig u dä Reschpäkt für ne wi viu anderi. Das het ne o nid bsunders beliebt gmacht, mängen isch sech ir eigete Feigheit dürschout vorcho u het gmerkt, dass da eine d Vrlogeheit nid ma vrputze. Är het sech müesse überwinde z cho u schteit mit fyschterem Gsicht vor dere Hustür, wo numen e Schpaut wyt offen isch. «Pack di furt.» «I muess mit dr rede.» «S isch z schpät für z rede, bi hüt am Morge bim Jaggi gsy u ha di aazeigt. U itz nimm dr Scheiche wäg, süsch zeig di no grad einisch aa.» «Es isch nid wäge däm.» «I ha nüt z rede mit dr. Hou ab.» «Es isch wäge dr Stephania.» «Oh, oh, schickt di dys … schickt di dyni Frou. Das nützt o nüt, aazeigt isch aazeigt u blybt aazeigt.» «Es isch nid, wi du meinsch.» «I meine gar nüt. Chasch ere säge, si tüeg mer leid mit so me ne Süchu.» «D Stephania het … D Stephania isch …» «Weisch was? Dyni Stephania isch mer schysseglych. U itz la mi i Rueh.» «Tot isch si.» Dr Hannes macht e Schritt zrügg u luegt mit glänzigen Ougen uf d Türschweue. D Arme hange schlapp abe u d Schpannig isch furt, d Schpannig ir Schtimm u im Haus u i de Häng. 22
«Was seisch da?» Em Hannes loufe d Träne über ds Gsicht. Es sy d Träne, wo mängi Schtung nid sy cho, mängi Schtung u mängs Jahr nid. Langsam zieht dr Isidor d Türen uuf u fahrt sech mit dr Hang über d Scheitle. «Chum yne.» Es Hüüfeli Eländ hockt da ir Schtube. D Eubögen uf e Tisch gschtützt, dr Chopf zwüsche de Häng, schüttlets dr Hannes, un es wott gar nümm ufhöre. Dr Isidor isch sechs gwanet z warte, de Lüt Zyt z laa, aber itz fauts em schwär, eifach dazsitzen u nüt z mache. Är schteit uuf u hout dr Bäzi. Dr Isidor gschpürt, dass er gärn fründlech wär, aber so liecht geit das nid, wüu da o no d Töibi i nem isch u dr vrbrätschet Chopf no geng weh macht. Dr Isidor bringt d Dischtanz nid häre, won er zum Hannes möcht. Es dänkt wirr u schnäu u chrüz u quer i sym Chopf desume. Das het er itz drvo, dä blöd Cheib, itz isch me guet gnue, aber geschter schlaat er eim haub z tot, itz isch si tot, d Stephania, Grangguwybli han i gseit, tot isch si, dä arm Hung. Vo eim Gfüeu zum andere jagts o dr Hannes, vom Schäme zum Trotz zur Wuet i d Truur, wo sech nümme laat la abeschtopfe. Är schwygt u drääit ds lääre Schnapsglas i syre grosse Hang. Dr Isidor probiert, sachlech z wärde. «Luege mer, was es aues z regle git.» Aber beid Manne merke, dass das nid geit. Em einte lige d Schleg uf dr Seeu un em andere ds Grangguwybli. Beid zäme wüsse, dass es anderi Wort bruuchti, u beid finge se nid. «Es isch e Gueti gsy.» Dr Hannes luegt nen aa, überrascht u misstrouisch. Aber ds Gsicht vom Isidor gseht anders uus aus gwöhn23
lech, hinger em Läbeseeku u dr böse Cheuti luegt ds Beduure vüre. Är gseht uus, wi wen er hinger syner tötelige Maske vrwachti. Es isch ja nid öppe so, dass eim z Vrwachen eifach nume glücklech macht – mängisch macht eim das, wo di vrschlafne Öigli u di vrwachti Seeu gseh, Himuangscht oder wahnsinnig truurig, wüu plötzlech Ungläbts u Vrpassts u Vrchachlets vürechunnt. Me begryft öppis. Dr Hannes luegt lang dr Isidor aa. Zwee Vrwachti. Si hocke schtiu am Tisch, beid bi siich säuber u beid bim Tod, wo se vrbindet u sen i ds Läbe zrüggfüehrt, i ds bittere u guete Läbe. Beid gseh im andere ds Vrwache, wo Angscht macht u truurig u läbig u no kener Wort het. «I chumen am Namittag.» Dusse, wo d Tür hinger em scho zue isch, drääit sech dr Hannes um u seit merci. «Cha äch dä Mössiö dert hinger o singe?» Dr Brisach schteit breitbeinig vor em Lehrerpùut, d Düüme hinger e Lädergurt gschteckt, u reckt dr Gring uuf. Es isch e Schtieregring, wo grösser aus e normale Chopf usgseht, wüu ds vrhürschete u vrschtrublete Haar i aune Richtige i d Gägend use wucheret wi ne Wyssdornhaag, wo syt ewig nümme gschnitten isch worde. Zmitts im Gring inne, dert, wo anderi e Nase hei, glänzt e gruusige rote Zingge, vou vo dräckige Poore, wo dr Tang nume so usetriefti, we me würd dranume drücke. Unger de Naselöcher, wo gschtabigi Häärli drususe luege, faut eim dr einzig pflegt Ort i däre überwachsne u unwirtleche Gägend uuf: ds suber gschtutzte Schnöizli u dr Geissbart. D Ching sägen em Brisach nume der Bockbart. 24
Dä Schtieregring ligt pflatschig uf em Schtierenäcke, wo itz ganz violett wird, wi geng vor den Usbrüch u vor de Schleeg u Schtrublete. D Schleeg chömen anders drhär, aus mes bi dere schtrube Gringelandschaft würd erwarte, nid öppe wiud u unkontrolliert, sondern präzis u geziut. Dr Brisach drääit sech zu sym Pùut um u mööget zwöi Wörter, d Aafangswörter, d Yleitig, wo geng chunnt, wen er ds Wydestöckli suecht. «Fons, füre!» Wen er vrruckt wird, we vor Töibi syni Schtimm höcher wird u faat aa zittere, we d Ouge chly wärden u schtächig, denn isch grad bsunders aues a ihm korräkt. Das unheimlich Korräkte – die polierte bruu ne Schue mit de breite Schuebändle, wo i zwo genau glyche Schloufene waagrächt uf beid Syten usezoge sy, die haublinigi Schale mit früsch glettete Faute un em subere Poschettli, dr äng Grawattechnopf, ds Schnöizli u das exakt viereggig gschnittnige Bärtli – au das Korräkte passt überhoupt nid zu däm Gring zoberscht druf, wo no ugattliger wird. Dr Brisach drääit sech wider um u schteit mit schtyffem, graade Rügge vor dr Klass, vüregschtreckti Bruscht, zämeklemmts Füdlen u yzogne Buuch, hert u graad u beherrscht, so exakt u suber wi ne Zahletabäue. U so, win er schteit, so schlaat er o. «Chumm dahäre!» Es tönt nid wüetig, es tönt chaut. «Chumm dahäre. Dr Mössiö hets nid nötig z singe, isch öppis Bessers villecht. Di erschti Schtrophe! Chummchumm, mach!» Dr Fons weiss d Wort haargenau, ganz dütlech zieh si dür sy Chopf. Äs tuet weh, Wort für Wort tuets weh. Aber keis wott usecho, hüt nid, hüt sicher nid. 25
Dr Brisach seit d Wort, schlaat mit em Stöckli liecht dr Takt i sy offni linggi Hang. Hab oft im Kreise der Lieben. Är luegt uf e Fons aben u dür ne düre. Dr Fons schtreckt wi uf ne schtiue Befääu hi syner beiden Armen uus, mit de Handflächine gägen ufe, so dass dr Brisach exakt im Takt ds Stöckli uf d Häng cha brätsche. «Und! Al-les! Al-les! War! Hübsch! Und! Gut! Wott me itz o häufe? Zwöiti Schtrophe!» Aber dr Brisach muess wider säuber rede. Es isch schtiu. Es zischt ds Stöckli. Ds Stöckli zischt uf d Häng, derthäre, wo si bluetrot sy, derthäre, wo si scho violett wärde. «Hiuf em, Lisi.» «Sollst uns nicht lange klagen, was alles dir wehe tut!» Aber Lisis Schtimmli ma nid bis zu Fons’ Ohre. D Wort blybe schtecken i dr Schueuzimmerluft. Dr Brisach wunderet sech, dass ke Ton vom Fons chunnt, kes Schtöhne, kes Chyche, kes Jammere. Är getrout sech nid, dä Bueb aazluege. Är luegt zum Fänschter uus, gseht d Linde bir Chrüzig. Är muess fertigmache, was er aagfange het, u schlaat wyter. «Wird! Wie-der! Gut!» Schlag uf Schlag wird aues guet. Dusse gseht er dr Moser mit ere Schufle uf dr Achsle düreloufe. Dr Moser isch dr Totegreber. «Isch öpper gschtorbe?» Em Brisach syni Schtimm tönt no geng chaut u chli abwäsend. Är luegt em Moser nache. Ir Klass blybts schtiu. Är probiert dr Bueb da vor sech nid z beachte, luegt a den usgschtreckten Arme u de bluetige Schtriemen uf de Häng vrby. «Was isch los, chöit dr ds Muu nümm uftue?» 26
Es blybt schtiu. Aui luegen uf d Pùuttechlen abe, drääie d Bleischtift ir Hang, schpile mit em Gumi – eifach den Ougen us däm wiude Gsicht uswyche. Dr Brisach weiss nid, wohär das schüüche Schtimmli chunnt, aber es fahrt em wi nes Mässer i d Bruscht. «Es isch d Mueter vom Fons.» Me ghört gar nüt ussert em Fons sym Schnuufe. Dr Brisach macht es Zeiche, är söu d Armen abenäh. Es zieht em dr Blick zu den Ouge vom Fons. Nid chaut u beherrscht luegt er, nid wiud u wüetig – är luegt er schtuunt u villecht sogar berüehrt vo au dene Träne, wo nid chöme. Dr Brisach wird vrlägen u möcht wäg. Dr Fons luegt zue nem uuf u seit chyschterig di vrlangte Wort. «Hab oft im Kreise der Lieben.» «Schwyg! Schwyg!» Dr Brisach schlaat em Fons d Hang i ds Gsicht. D Nase blüetet. Dr Fons wüscht sech ds Bluet ab u luegt no geng i ds Gsicht vom Brisach. Er fahrt wyter mit de Wort, aber ohni Schtimm, nume d Lippe bewege sech. «Hab oft im Kreise der Lieben. Hab oft im Kreise der Lieben. Hab oft im Kreise der Lieben.» Dr Brisach schlückt läär. Ohni öppis z säge, gheit er ds Wydeschtöckli uf ds Pùut. Är nimmt d Mappen u louft mit länge Schritt zur Tür. Dert blybt er schtah, luegt i d Klass, chehrt wider um u seit zum Fons, är söu go abhocke. «Bitte!» Dr Fons geit a sy Platz. Vorne schteit dr Brisach u het Mitleid mit sech säuber. D Agnes u dr Vital gigelen uf em Bett desumen u schpile mit de Fäderli, wo si us em Chüssi hei use gchnüblet. Eigentlech tüe si nume drglyche, si würde 27
schpile – si warte, ohni z wüsse uf was. Zwüschdüre luege si zum Fons, dass er öppis seit. Är schteit am Fänschter u luegt use. Wi dür ne fyne wysse Schleier gseht er d Moser-Schüür. Är gseht di schwarze Querbäuke zur Wang useluege, ds Gibudach u dr roschtig Dachchhänu, wo i ds rünnige Abflussrohr füehrt, är gseht di chlyni Leitere näbedra hange, geseht, dass ere dr zwöitungerscht Seigu fääut, är gseht dr Houzschopf, wo mit häu bbeizte Houzladli a d Schüür aabbouen isch, ds schreege Wäublächdach, dr Huufe Buecheschyter, wo me no muess schpaute, wüu si z gross sy für en Ofe, ds vrschneite Fäud hingerdra. Dr Fons gseht aues, aues geit i ne yne u blybt dinne eifach lige, ohni eigeti Bedütig. Über auem, i auem inne isch d Mueter. Wi dr Schnee, wo sech über aues leit, ligt d Stephania durchsichtig über dere Gägend vor em Fänschter, u chunnt mit auem, won er gseht, zue nem yne. Es git nüt anders meh aus si. Är schteit am Fänschter ohni öppis z ghöre vom Vital u dr Agnes, ohni öppis z wüsse, läär vo Gedanken u läär vo Gfüeu u vou vo Stephania. Ersch, wos unger em Fänschter Bewegig git un er dr Isidor mit em Ross un em Totewägeli gseht, überchunnt aues vorusse wider en eigete Sinn. Är gseht em Isidor sy Chopfvrband, wo unger em schwarze Huet fürechunnt u wo nem dr Dokter unger em Chini het zämebbunge. Dr Fons dänkt a ds Grangguwybli. Vo ungerueche ghört me herti Hammerschleeg. Dr Hannes hets em am Morgen erklärt, mit acht Negle zue, für geng. Lueg se no einisch aa. Dr Isidor schteit näb em Totewägeli u befiut, wär wohäre söu schtah, o wen er fasch nid cha rede wäg sym vrbrätscheten u gschwùune Muu. Dr Fons chunnt 28
mit de beide Chlyne grad hinger ds Wägeli, dr Vital hocket auf em Schlitte, d Agnes het er ar Hang, nachär chöme dr Hannes u d Marei, hinger ihne d Hannestante Luise mit ihrem Franz, wo itz scho eine glade het, d Hannestante Paula ohni ihren Armin, wo nid het dörfe mitcho, wüu me nem dr Suff vom Aabe vorhär no het aagseh, u zhingerscht d Anna, d Mueter vom Hannes, wo mit vekniffnigem Muu di chaute Häng zämeschlaat. Si het sech ihre Platz säuber ggä. I Reih u Glid schtöh si im Schneetryben uf em Schträssli u warten uf d Stephania. Dr Hannes luegt i Himu ufe. Ohni öppis z säge, schtapft er plötzlech wider zum Huus zrügg. Im Ygang sy zwee Manne mit em Sarg, wo d Stephania dinne ligt mit em Ching ohni Name. «Mir isch wurscht, was sech ghört u was me macht, es git numen ei Sarg.» Dr Isidor u dr Pfarrer hei sech nid getrout gha, em Hannes z widerrede. Itz drückt er sech am Sarg vrby, probiert ne nid aazluegen u schtieret mit roten Ouge a Chleiderhaagge näb dr Türe, wo no dr Stephania ihren abgschossnig Wintermantu dranne hanget. Me ghört ne rumoren u sakramänte, u won er wider usechunnt, schletzt er ir Töibi d Hustür zue u fluechet i Schnee yne. «Dä vrfluecht Schirm, weiss dr Tüüfu, wo si ne vrsorget het.» Dr Isidor zieht d Uhr us em Sack, mir sötte dänk. Är nimmt ds Ross am Zügu u geit mit langsame Schritt voruus. Di zwee Sargtreger loufe näb em Wägeli, mit eim Fuess geng haub im Schtrassegrebli inne. Me gseht nes aa, dass si sech ergere, es hätt gnueg Platz uf em Wägeli. Aber der Isidor hockt nie uf em Bock 29
obe, är chömm de no früeh gnue zum Fahre u wen är nid mitryti, de bruuchi di zwee anderen o nid. D Reder vom Wägeli gyre ddämpft im Schnee. Dr Hannes nimmt em Fons ds Schlitteseili us dr Hang. Gib! Är schrisst touben u wiud am Schlitte, dr Vital vrchlüpft u gheit fasch drab. We dr Fons a Bode luegt, gseht er d Schpuure vom Totewägeli wi nes Muschter vo mene Chleischterpapier. Mängisch si d Vorderreder u d Hingerreder ganz gnau überenang, u de probiert er, schön ir Mitti z loufe. Dr Schlitte schlyft über e Schnee, d Schueh vom Hannes gixe. Vo den andere ghört me nume ds dumpfe Knirschen u ab u zue ds Hüeschtlen u Schnütze vor Luise. Auben einisch choderet dr Franz näbenuse. Rede tuet niemer – ussert dr Fons. Är redt schtiu mit der Chue vor Mosers Schtau, mit em Herregaagger u mit dr Euschteren uf dr Eiche, är redt mit de Böim u de Herbschtbluemene, wo vrhudlet u schtyff gfrore sy, u seit aune ds Glyche. Das isch d Mueter, das isch my Mueter. D Tier u d Pflanze, wo ne begägne, lose zue u vrschtöh, d Chue u dr Herregaagger u d Euschtere u d Eiche u d Aschtere u d Tanne. Aui luege si nem läng u truurig nachen u säge nem lyslig, dass si aues wüsse. Ersch im Dorf merkt er, dass er no geng d Agnes ar Hang het. Si raauet, wüu si nümm ma loufe mit ihrem lahme Bei. D Marei leit eren en Arm über d Achsle mit emene Blick zum Hannes – si weiss, was er dänkt, mängisch gnueg het si ne ghört zur Stephania säge, we die sech um d Agnes gchümmeret het, si söu nid so nes Gschyss mache. Es git Schlimmers aus e lahme Scheiche. Ygangs Dorf seit er hässig zum Vital, du loufsch itz. Dr Vital vrschteit nid u macht nume grossi Ouge, wo ne dr Hannes vom Schlitte schrysst. Loufe! Dr Schlitte pängglet er hingere Haag bir Chä30
serei. Dr Fons gseht i de Fänschter u i de Türene Lüt, wo luege, Manne, wo d Hüet abzieh, Froue, wo ds Chrüz mache. Aber sie luegen anders aus d Böim u d Tier, si luegen u wüsse nüt. Dr Isidor u syner zwee Manne lade dr Sarg ab u lege ne vor d Chileschtäge. D Lüt sy scho dinne, nume dr Pfarrer schteit unger dr Tür mit zweene Minischtrante. Dr eint het ds Weihwasserbeckeli u dr ander di längi Schtange mit em Chrüz obedruf. Hinger em Pfarrer gseht me di vrwittereti Maria über dr Chiletür. Mit beidne Häng macht si ihre riisig Mantu uuf u laat d Lüt a Schärme. Dr Pfarrer schtockt e Momänt bim Rede, schynt öppis z gseh u gheit us em Takt. Wo sech dr Fons umdrääit, für z luege, was es git, gseht er hinger siich d Anna gränne, z erschte Maau gseht er syni Grossmueter gränne. Är überchunnt e Schupf vom Hannes. «Lueg vüre – geit di nüt aa!» Dr Pfarrer schprützt mit em Wachouderzweigli Weihwasser uf e Sarg. E Schprutz preicht dr Fons un er putzt sech mit em Ermu ds Gsicht ab. Bim Ynegah brätscht dr Minischtrant mit sym länge Chrüz oben a Türrahme, so dass es chlepft u tschäderet. Dasch e Tubu, dr Fons muess chli lache. D Chopfnuss vom Vatter tuet weh. Dr Fons rybt sech dr Hingerchopf, Tubu, Vattertubu. Der Pfarrer redt. Der Herr hats gegeben, der Herr hats genommen, der Name des Herren sei gelobet. Dr heilig Josef schteit uf si Axscht gschtützt u mit emene Houzwinku unger em Arm uf em Syteautaar. Mit sym viereggige Geissbart glycht er e chli em Brisach. Dr Brisach isch o ne Tubu, e richtige Tubu. Dr Fons git Antwort uf em Pfarrer syner Rüef, Herr erbarme dich. Über em Josef sym Chopf flüge linggs u rächts zwee 31
füdleblutti Ängle. Uf e Gring schysse, däm Bockbartbrisach. D Häng tüe nem no geng weh, uf dr rächte gseht me violetti Schtreife quer über e ganz Handtäuer. Zum Glück hets dr Vatter nid gmerkt, nume d Schwöschter Clementina hets gseh. Dr Fons luegt uf d Frouesyte übere, dert schteit si. Em Pfarrer syni scharfi Schtimm, Heilige Maria, d Lüt gä Antwort, bevor er überhoupt richtig fertig isch, bitte für sie. D Schwöschter Clementina merkt, dass dr Fons sen aaluegt. Du unsere Mutter, du Zuflucht der Sünder, du Trost der Trauernden. Si drääit sech zue nem überen u lächlet, un er luegt vrläge wäg. Dr Pfarrer fingt geng wider nöii Heiligi, heiliger Michael, heiliger Niklaus, heiliger Pankraz. Ganz zoberscht vom Josef isch ds Oug vo Gott, es Drüüegg mit viune Schtrahle. Ds Oug vo Gott gseht aues, aber d Schtrahle möge nid so wyt abe, si chöme nume grad bis zu de blutten Ängle. Heilige Stephania. Stephania? Dr Fons schlückt, itz ischs wider da, das, wo vo ungerufe chunnt, ohni dass mes wott, u wo eim i Chopf yne geit, i Haus u i d Ouge, u wo aues so vrschwumme macht, dass me dr Josef gar nümm richtig gseht u d Schwöschter Clementina o nid. Bitte für sie. Itz ischs schtiu, dr Fons würgt Schpöifer aben u schnuufet ganz schnäu, ganz schnäu yne use yne use yne use, u dänkt sech nöimen anders häre, geit zoberscht a d Tili. Aues Tuble, Tubuvatter, Tububrisach, Tubugott, Amen Amen. We me dr Chopf i Äcke hingere leit u ufeluegt, chunnt men in en anderi Wäut. Dert zieht e grosse wysse Ängu mit sym riisige Schwärt gäge nes füürrots Unghüür uuf. Di chlyne Ängle gaffe ganz vrchlüpft zue. Dr Fons muess dr Chopf es paarmaau vrränke, bis er cha läse, was uf em häublaau-gùudige Band um ds Biud ume schteit. 32
Lux in tenebris lucet. Dr Hannes rysst em mit syre grosse Hang dr Chopf a de Haar vüren u drückt em es Gsangsbuech i Schooss. Sibehundertnünezwänzg! Uf jedere Syte vom Sarg schtöh drei grossi Cherze, ach wie flüchtig, ach wie nichtig, u hinger isch dr gross Autaar mit dr Maria un em Jesus-Ching. Die näbedra isch d Anna-Mueter. Aube het er gmeint, das syg es zwöits Ching vor Maria, aber es isch d Mueter, o we si viu chlyner isch, d Stephania hets gwüsst. Si het em jedes Maau müesse vrzeue, was me gseht. Dr Jesus uf em Arm vor Maria isch ganz blutt. Dä het ja kes Schnäbi. Dä het scho eis, het d Stephania gseit, me gseht haut nid immer aues. Dr Fons git aune Heilige, wo über dr Maria uf emene Sims schtöh, dr Name, so win ers geng gmacht het mit dr Stephania zäme, di heiligi Barbara, di heiligi Margaretha, di heiligi Katharina. Di letschti weiss er nümme, itz würd si nems i ds Ohr chüschele. Är luegt uf e Sarg. Aber dr Liebgott zoberscht grännet. Dr Fons gseht Gott z oberscht uf em Autaar über nes chlyses Müürli useluege. Beid Arme schtreckt er gäge Himu ufe u chunnt fasch ar Tili aa. Vo dert obe luegt er zum Fons aben u gseht truurig u vrgrännet uus. D Stephania het geng bhouptet, är tüeg d Mönsche sägne, aber dr Fons weiss es, dä grännet. Me bättet un es tönt, wi d Lüt probierti, es ganzes Lied uf em glyche Ton z singe, hat gelitten und ist begraben worden, u geng dr glych Ton, dr glych himutruurig Ton – Amen. Dr Fons bletteret im Gsangsbuech, bis er eis vo de ynegschteckte Biudli fingt. Es isch dr Jesus, wo mit beidne Häng sys Hemmli ufhet, so dass me zmitts uf dr Bruscht ds füürrote Härz gseht mit emene Dornechranz drumume. Es scharret u ächzt u knarret, wüu d Lüt abchnöile. Näb em Fons schimpft dr Han33
nes mit dr Agnes, si schteit schtyff uf em Chnöibank u luegt graduus. «Tue itz chnöile, du!» Si schüttlet dr Chopf. «I wott zur Mueter.» Är packt sen am Oberarm u wott sen achezieh. «Chnöile!» «Aber Papa, si cha doch nid. Ds Bei!» Dr Hannes luegt nen aa. «Du bisch schtiu.» Är laat d Agnes los. «Hock ab!» D Agnes vrchlüpft, wüu si mit em Rüggen a d Häng vo öpperem schtoosst, wo hinger ihre chnöilet, u rütscht uf di vorderschti Kante vom Sitzbank. Dr Fons böigt sech bim Chnöile tief über di vorderi Lähnen abe. Das hiuft gäge ds Schlächtwärde. Aber es wird em glych gschmuech u chötzerig. Dr Chopf isch yschchaut. D Stephania het geng gmerkt, wes em schlächt worden isch, wen er nume no uf eim Chnöi gchnöilet isch u ds andere Bei het aazoge gha. Hüt merkt niemer öppis. D Sätz vom Pfarrer ratteren unvr schtändlech drhär, mängisch chöme Wortfätze, längzogni, komisch betonti Vokaale, wo dütlech u erchennbar sy, Daaasistmeinlaaaib. Ändlech ghört me di Wort, wo dr Fons vo sym elände Gfüeu u vo sym chaute Schweiss erlöse, durchihnundmitihmundinihm, ds Signaau zum Ufschtah. Nach dr Mäss louft d Familie hinger em Sarg zur Chilen use, jedes für sich, vrby a de Lüt, wo sy ufgschtange u ne mit Tränen i den Ougen oder vrläge oder eifach gwunderig nacheluege. Trotz dr Orgele, wo me bis uf e Fridhof use ghört, isch es schtiu im Fons inne, gfüeus 34
schtiu u biudschtiu. Wo si dr Sarg i ds Loch abe löö, schteit er mit dr Agnes un em Vital zvorderscht. Mit zwöine dicke Seili lö si ne langsam aben u me ghört jedes Maau ds Rapsche vo de Seili u ds Chyche vo de Manne. Di öödi Schtimm vom Pfarrer chlefelet wyt ewäg, wi we öpper Gschirr abwäschti. Im Fons inne isch aues blybe schtah, nüt geit wyter. Von der Erde bist du genommen. Är möcht o gärn öppis säge, villecht numen es Wort. Mueter. Aber aues isch gfroren i nem, d Ougen u ds Muu u ds Härz – aues blybt schtumm. Är git de Lüt, wo am Grab vrbyzieh, d Hang, ohni öpper z kenne. E ganz en anderi Hang isch da, d Hang vor Schwöschter Clementina isch da, ihri warmi Hang uf syren Achsle. D Lärche lüüchte gäub. Es tropfet dr Schnee abe. Dr Fons zieht dr Schnuder es paarmaau dür d Nasen ufe, aber d Träne putzt er nid ab. Ersch wo ne dr Hannes schtüpft u aabrummlet, nimmt er ds Nastuech füre. «Putz d Nase.» Dr Moser het lang grächelet, bis dr Härd uf em Grab di richtigi Form het gha. Er het es paarmaau vo wytem kontrolliert, ob ds Chrüz grad schteit. Es isch es Chrüz us Tannehouz, dünn laggiert, druf dr Name mit wysser Farb gschriben un es paar Zahle – u fertig. «I bi da.» Meh het si nid gseit vor zwöuf Jahr, wo dr Hannes d Tür het uftaa. Meh het si o gar nid müesse säge. Ihri Schtimm het nid lut u forsch tönt, aber beschtimmt isch si gsy, eso, wi men öppis seit, wos nüt drüber z diskutiere git. I bi da. Dr Hannes het gwüsst, dass si blybt. Für immer. Är het eifach gnickt u het e Schritt 35
uf d Syte gmacht. Si isch ynecho. D Anna, wo zmitts ir Chuchi isch gschtange, het ere nach emene churze Blick uf e Buuch wortlos e Schtueu häregschobe. Si het afa usrächne, wi mänge Härdöpfu wos meh bruucht. He nu. Niemer het öppis gseit zu däm Buuch, o schpeter nid. Schlafsch de bi mir, nachär het si dr Stephania es Mässer häregleit u uf e Chessu zeigt. D Stephania het afa Härdöpfu rüschte. Jeden Aabe sy Lüt cho für d Stephania z luege, für adiö z säge, für Gschichte z vrzeue, un es paar, für z suufe. We di Letschte ggange sy, hets nach nasse Chleider u Kafi gschmöckt. Ir Nacht, baud scho gäge Morge, isch dr Hannes mit schwärem Chopf u schwäre Bei uf dr Türschweue zum Schtübli gschtange, wo d Stephania dinn isch gläge. Är het nid zueche chönne wi di andere, wo re nes Chrüz mit Weihwasser sy go mache. Dr Hannes het d Stephania nid es einzigs Maau aaglängt, isch nid einisch zue re i ds Zimmer yne, het nid eis Wort zue re gseit. Är isch trennt gsy vo re, vrflüechter aus dür e Tod. Dr Hannes het uf emene Schtueu ir Chuchi gschlaafen u d Tür i ds Schtübli mit dr tote Stephania dinne zueta. «E Grebt muess häre.» Entschlossen u vrzwyflet het ers gseit, meh zu siich säuber aus zur Marei. U de wüetig u trotzig u no einisch. E Grebt muess häre! U si söu nem nume ja nid cho vo wäge Gäut u me vrmögs nid. Är faat aa mööge, brätscht d Pfuuscht uf e Tisch. Mit chrydewyssem Chopf pääget dr Hannes d Marei aa. «I bi o öpper, Gopfertami. Es het mr niemer z säge, was i z tüe ha. Ghörsch! Ghörsch? Chasch nes usrichte – aune zäme. U di han i nid grüeft.» 36
«Itz hör doch uuf.» «Nei, i höre nid uuf, i rede no geng, wes mir passt. Ghörsch?» D Marei het nümme gseit. Wi mängisch het er so ta, umegmööget u drygschlage, nid numen uf e Tisch. Nie het öpper öppis gseit wäg de blaauen u violetten Ouge vor Stephania, wäg de Schtriemen im Gsicht u uf den Oberarme. Aui heis gseh u aui hei wäggluegt. Itz het er e Grebt wöue u het d Schtrieme vrgässe. Oder het er di Schtriemen ersch richtig afa gseh? D Marei het überegluegt, win er dert hocket, töipelig u vrruckt u ganz elei, mit em Chopf uf de Pfüüscht. Das Leid u das Weh hei se troffe. Si het sech d Häng am Schurz abgwüscht u isch zum Hannes zueche ggange, het eifach si Chopf gno u ne a ihri Bruscht ddrückt. Lang hei si nümme gseit. Wo d Marei dr Fons im Türschpaut het gseh schtah, het si mit ere Schtimm gseit, wo chli tschäderet het wi d Tassli bim Vrruume, i gah itz. Si het sech ds Tuech ume Chopf bbunde u dr Hannes het d Armen uf d Chnöi gleit. Niemer het nümm gseit. U was dänkt äch dr Fons? Was tröimt er u was förchtet er? Dr Hannes het di Grebt gha. Wo me vom Fridhof isch i ds Rössli cho, sy nes paar scho dranne gsy, vom tüüre Wy z suuffe. Dr Hannes het läär gschlückt u het zum Trotz nüt gseit, nume d Marei het gmerkt, wis i nem inne wärchet. Dr Rytz-Wirt isch ir Saautür gschtange, het sech d Häng griben u aui guet gluunet begrüesst. Es isch e fröhlechi Grebt worde wi jedi Grebt im Rösslisaau, nume dass me dasmaau mit em tüüre Wy isch i Schtimmig cho. Vo Söi u Chüe u Gschleipf u länge Gringe het me gredt, vo Schùuden u Erbe, vo settigem, wo me het gwüsst, u vo settigem, wo me nume ghört 37