Ислом "хонагї" ва "сиёсї" мешавад?
Иттилоот ва тањлил барои одамони фаъол
Усмон РАЊИМЗОДА:
Ќосими БЕКМУЊАММАД:
Фавти мармузи писари «Хољипиёда»
Як гапи њафта
| №33 (309). Чоршанбе, 7-уми ноябри соли 2012 | Е-mail: nigoh_tj@inbox.ru
Иди падари Љером Тилуксингх. Бе «прикол»!
Сабаби аќибмондагии мо ва ё тарс аз таѓйир
2
Шарњи сиёсї
Љаноби ИКС:
«Розњои пинњон»
3
5
"ПОДСТАВА" Дар ин шумора: таќдир Интизории дурўзаи 150 њољии тољик дар љидда
9 Лидерњои ѓайрирасмии Бадахшон - масъулини ваќти нињодњои ќудратии кишвар пеш аз кушташудани генерал Абдулло Назаров аз тариќи Интерпол љустуљў мешуданд?!
Нидо аз ќаъри зиндон 8
Њодисањо такрор шуда истодаанд, лекин ягон бўи умеде нест, ки њол ба бењбудї равад. Мо њамчун афроди безабон оиди худамон танњо мешунавему мехонем, ки ин корњо, яъне шиканљакунињою кушторњо ва монанди ин корњо, гўё ки тамом мешуда бошанд.
2 замона
Ман аз шумо наметарсам!
11 мардикорнома
Муллошо - пайкараи муњољири тољик
16
2
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
Лоињаи Ќонуни Тољикистон "Дар бораи интихоботи президент", ки аз љониби Кумитаи тадорукот оид ба ислоњоти интихоботи президент" ба парлумон пешнињод шуд, баррасї нашуд.
5 ГАПИ ЊАФТА АЗ
ЉУСТУЉЎ
Мулоќоти Мањмадсаид Убайдуллоев бо Њанс Алтер Сафари кории њайати парлумонии Швейтсария ба Тољикистон дар густариши робитањои байнипарлумонии ду кишвар наќши муассир хоњад гузошт, ин нуктаро имрўз Мањмадсаид Убайдуллоев, Раиси Маљлиси миллии Маљлиси Олии кишвар зимни мулоќот бо Њанс Алтер, президенти Шўрои кантонњои парлумони Конфедератсияи Швейтсария иброз дошт. Дар ин бора ба TojNews аз шањрдории Душанбе иттилоъ доданд. Бино ба иттилои манбаъ, Њанс Алтер, раиси палатаи болоии парлумони Швейтсария, дар ин мулоќот гуфтааст, дар оянда љињати густариши робитањои байнипарлумонї аз имкониятњои мављуда ва салоњияташ истифода менамояд. Тибќи иттилои расмї, дар ин мулоќот љонибњо маљмўи масъалањоро дар бораи вусъати њамкорињои дуљониба матрањ намудаанд. Њайати парлумони Швейтсария, ки бо сафари корї аз 2юми ноябр дар Душанбе ќарор дорад, бо як ќатор сохторњои давлатї, њамчунин, бо Президент Эмомалї Рањмон мулоќот карданд.
Тољикон дар Ќазоќистон њам ќадр надоранд?
НОКОМЇ
Лоињаи ќонуни интихоботи президент баррасї нашуд Лоињаи Ќонуни Тољикистон "Дар бораи интихоботи президент", ки аз љониби Кумитаи тадорукот оид ба ислоњоти интихоботи президент" ба парлумон пешнињод шуд, баррасї нашуд. Дар ин бора ба TojNews вакили Њизби нањзати исломии Тољикистон Саидумар Њусайнї иттилоъ дод.
гони Маљлиси Олии кишвар ба TojNews гуфтанд, дар рўзномаи нишасти Шўрои Маљлиси намояндагон баррасии таѓйиру иловањо ба Ќонуни интихоботи президент шомил нашуда буд, бинобар ин дар рўзномаи маљлиси имрўза масъалаи мазкур баррасї нашудааст. Тавре ќаблан гуфта мешуд, лоињаи мазкур бо се пешнињоди мушаххас ба парлумони Тољикистон 2-юми ноябри соли љорї тавассути вакилони Њизби нањзати исломии Тољикистон, ки ба њайати ин кумита шомиланд, пешнињод гардид.
Бинобар иттилои муаллифони лоињаи мазкур, дар ин лоиња се пешнињоди калидї илова шудаанд. Пешнињоди аввал, лаѓви талаботи Ќонун дар бораи љамъоварии 5% имзо аз теъдоди муайяни интихобкунандањо аз тарафи номзад ба маќоми президентї мебошад. Нуќтаи дувум, роњ додани намояндагони њизбњои сиёсї ба участкањои интихоботї ва дар њузури намояндагони њизбњои сиёсї овезон кардани протоколи овозњои интихобкунандагон дар ќитъаи раъйдињии мардум аст. Тибќи талаботи лоињаи мазкур, њамчунин, протоколи љараёни интихобот дар се нусха аз тарафи раис, муовини раис, котиб ва аъзои комиссия имзо карда мешавад ва як нусхаи он дар њудуди комиссияи участкавї дар љойи намоён ва дастрас ба муњлати се шабонарўз овезон карда мешавад. Ёдрас мекунем, ки Кумитаи тадорукот оид ба ислоњот ба Ќонуни интихоботи президентї 22-юми сентябри соли љорї таъсис ёфта, ба он 9 нафар бо шумули раисони њизбњои сиёсии Тољикистон шомил шудаанд. Њамзамон, дар љаласањои кории он њуќуќшиносон, вакилони дифоъ, ходимони давлативу љамъиятї иштирок мекунанд. Коршиносон пешнињодњои Кумитаи тадорукотро ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи интихоботи президенти Тољикистон "дастдарозии эътилофи мухолифини Тољикистон ба љони интихобот" меноманд. TojNews
МУБОРИЗА
Корпартоии 50 роњрўби тољик дар Питер Прокуратураи шањри Санкт-Петурбург раиси яке аз ширкатњоеро, ки ба поккории хиёбон ва бинову манзилњо машѓул аст, барои надодани маоши муњољирони кории тољик љустуљў дорад. Иван Еремеев, прокурори ноњияи Неваи шањри Санкт-Петербург, ба Ољонсии REGNUM хабар додааст, ки нисбат ба масъулини ширкати клинингї, ки маоши 50 нафар муњољири кории тољикро надодааст, парвандаи љиної оѓоз шуда, раиси ин ширкат мавриди љустуљў ќарор дорад. Муњољирони кории тољик корфармои худро намедонистаанд. Дар як нишасте, ки сардори Шуъбаи корњои дохилии ноњияи Нева, вакили маќоми ќонунбарори Санкт-Петербург ва намояндагони иттифоќи касаба, ки ба њимояи њуќуќи роњрўбон машѓул аст ва чанд тан аз муњољирони ба доми фиреб аф-
Таѓйироти кадрї дар ВАО Њафтаи сипаришуда дар сохтори ВАО-и давлатии кишвар таѓйироти кадрии ѓайриинтизор сурат гирифт ва он дар доираи коршиносону журналистон бањсњои зиёдеро ба миён овард. Бисёрињо инро як љойивазкунии маъмулї ва тайёрї ба интихоботи президентии Тољикистон дар соли 2013 донистанд. Вале сиёсатшинос Нуралї Давлат мутмаин аст, ки дар робита ба ин таѓийроти кадрї дар фаъолияти васоити ахбори њукумат њељ таѓйироте ба вуќўъ нахоњад пайваст: "Роњбарони тозатаъин низ њамон амру супоришњои њукуматро ба иљро хоњанд расонд. Барои рўи кор овардани самти нави фаъолият дар бахши сиёсати иттилоотї дар остонаи интихобот, афроди нав бо андешаву афкори тозаву љадид заруранд".
TojNews
Бинобар иттилои манбаъ, тибќи Ќонуни Тољикистон, лоињаи Ќонунњо ба парлумон бояд бо ду забон: тољикї ва русї пешнињод карда шаванд. Лоињаи мазкур, бинобар сабаби танњо ба забони тољикї ирсол шуданаш, ба рўзномаи Шўрои маљлиси имрўза ворид карда нашудааст. - Њол он ки, Шуъбаи тарљумонї дар парлумон мебоист ин лоињаро ба забони русї тарљума карда, ба маљлис пешнињод мекард,- мегўяд Саидумар Њусайнї. Дар њамин њол, дар Хадамоти матбуоти Маљлиси намоянда-
Усмон РАЊИМЗОДА, рўзноманигор
тидаи тољик, номи ширкати фиребкунанда маълум нагардидааст,- менависад манбаъ. Аммо Петр Принев, љонишини раиси Иттифоќи касабаи "Новые профсоюзы", тахмин кардааст, ки ин ширкати мањаллї бо номи "Интерсити" маъруф мебошад, зеро минтаќае, ки роњрўбони тољик дар он кор мекунанд, ба ин ширкат тааллуќ доштааст. Гуфта мешавад, 8-уми октябри соли равон дар шањри СанктПетербург зиёда аз 50 нафар роњрўбон, асосан, муњољирони кории тољик, ки маоши думоњаи худро нагирифтаанд, корпартої кардаанд. TojNews
Дањњо муњољири тољик, ки дар бозорњои Ќазоќистон ба тиљорат машѓул буданд, бо мушкили нав рў ба рў шуданд. Акнун дар Ќазоќистон танњо сокинони ин кишвар, шањрвандони Беларусу Ќирѓизистон ва Русия, ки корти иќомат доранд, метавонанд ба фаъолияти соњибкории инфиродї машѓул шаванд. Барои шањрвандони кишварњои дигар, аз љумла Тољикистон фаъолияти соњибкорї иљозат дода намешавад ва онњо чун соњибкори инфиродї сабти ном намегарданд. Аскар Кабишев, сарвари Идораи андози ноњияи Алатауи шањри Алматї мегўяд, ки шањрвандони кишварњои дигар њамчун корманди кироя метавонанд дар тањи дасти соњибкорони инфиродї кор кунанд. Чунин тасмими давлати Ќазоќистон муњољирони тољикро нигарон кардааст, зеро Ќазоќистон дуюмин кишварест, ки дар он љо муњољирони кории тољик зиёданд.
Депутати ќирѓиз дар Тољикистон 10 сол гирифт Дар вилояти Суѓд вакили Маљлиси шањри Ботканд Икром Сиддиќов барои ќочоќи 90 кило симоб гунањкор дониста шуда, ба муњлати 10 сол зиндонї шуд. Њамчунин барои шарик будан дар ин љиноят боз як шањрванди Ќирѓизистон Чингиз Абдурањмонов ва шањрванди Тољикистон Ёќубхўља Њомидов мутаносибан ба муддати 9 ва 8 сол равонаи зиндон гардиданд. Шањрвандони Ќирѓизистон дар содир намудани љиноят мутобиќи моддањои 206, ќ. 3 (Муомилоти ѓайриќонунии моддањои сахттаъсир ё зањролуд бо маќсади ба соњибияти каси дигар додан) ва 289, ќ. 2 (Ќочоќ) ва шањрванди Тољикистон мутобиќи моддаи 206, ќ. 3-и КЉ ЉТ муттањам дониста шуданд. Абдурањмон Тўраев, њимоятгари вакили ќирѓиз таъкид доштааст, ки њукм њанўз ќувваи ќонунї нагирифта, онњо аз болои он шикоят бурданианд.
Роњи нотамоми Самарќанд - Панљакент Собиќ раиси шањри Панљакент Шокир Собиров иброз дошт, ки баъд аз пошхўрии Шўравї њам наќшаи роњи оњани Панљакент - Самарќанд буд. Боре зимни як сафари Президенти мамлакат Эмомалї Рањмон ба Панљакент, мардум пешнињод намудаанд, ки роњи оњани Панљакент - Самарќанд сохта шавад. Ин таклиф аз тарафи Президент дасгирї ёфт. Бо дастгирии Сарвари давлат "Роњи оњани Панљакент" аз тамоми андозњо озод ва соњиби имтиёзњои зиёд гардида буд. Кор дар ин самт шурўъ шуда, бо Институти Лоињакашии Тошканд лоиња омода ва бо заводи "Оњангарон"-и вилояти Тошкент Шартнома оиди тайёр намудани шпалњо баста шуд ва 7 км роњ њамвор мегардад. Баъдан аз Русия ва Душанбе ба миќдори 1200 тонна релс оварда шуд. Дигар маводњо низ омода гардида буданд. Ќарори Њукумати Ўзбекистон барои људо намудани замин барои роњи оњан баромада буд. Имрўз Шокир Собиров хеле афсўс мехўрад, ки љониби Ўзбекистон ба ин кор монеа эљод намуд ва бо њамин нагузошт, ки ин роњ то охир ба анљом расад.
Ана инро тўйи шоњона мегўянд! Султони Бруней Њасан-ал- Булкия, ки 20 миллиард доллар дорої дорад, духтари 32 - солаи худ шоњзода Њафизаро ба шавњар дод. Шавњари ў Муњаммад Рузаинї, хизматчии оддии давлатї мебошад. Ба тўйи шоњзодадухтар роњбарони чанд њамсоякишвари Бруней даъват шудаанд. Њамзамон Шоњи Бруней ба домоди ояндаи худ ќасре тўњфа кард, ки дар он 1 њазору 788 њуљра мављуд буда, бузургии он баробари 20 майдони футбол будааст. Дар зери ин ќаср автопарке њаст, ки дар он 500 Мерседес, 350 Бентли, 170 Ягуар ва 130 Ролсс-ройс мављуд аст. Дар тўй 3 000 мењмон аз љумла, Сарвазири Тайланд Йинглак Чинават, президенти Филиппин Бениньо Акино ва сарвазири Камбоджи Хун Сеном ширкат варзидаанд. Дар худи кишвари Бруней бошад, ба ин муносибат фестивале ташкил карда шуд, ки мардуми ин кишвар як њафта тўйи шоњзодаро ид карданд.
САДОИ МАРДУМ Сиёсати кадоми ин кишварњоро зидди Тољикистон медонед? 56%
24%
5% 0%
7% 1%
1%
0%
1%
1%
0%
2%
1%
Пурсиш бо фармоиши «Нигоњ» дар пойгоњи интернетии www.tojnews.org гузаронида шудааст. Теъдоди овоздињандањо 136 нафар.
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
3
Як гуруњи наздик ба 148-нафараи њољиёни тољик дар Фурудгоњи шањри Љиддаи Арабистони Саудї, рўзи сеюм аст, наметавонанд ба Тољикистон баргарданд.
НАСИБ
ЯК ШАРЊИ СИЁСЇ
Эњтимоли истирдоди як узви "Ватандор" мати Русия дастур додааст, ки набояд мурољиаткунанда аз ќаламрави Русия то баррасии парвандаи он дар суд истирдод карда шавад. Исмон Азимови 33-сола бародари яке аз аъзои Иттињоди неруњои мухолифи Тољикистон дар солњои љанги шањрвандист, ки бо иттињоми кўшиши барњам додани сохти конститутсионї дар Тољикистон мањкум шудааст. Исмон Азимов, соли 2008 ба гуруњи мухолифи "Ватандор" пайваста буд. Баъди боздошт вай барои ба даст овардани маќоми гуреза ба Идораи Хадамоти муњољирати Русия мурољиат карда будааст. Аммо ин дархости Исмон Азимов рад карда шудааст. Муњофизони њуќуќи башар ва вакилони мудофеъ дар Русия аз њодисањои шабењи ин ки аллакай дар ин кишвар таљриба мешавад, сабаќи талх гирифтаанд. Аксари афроде, ки њамин авохир ба Тољикистон истирдод шудаанд, бо як шева рабуда мешаванд. Маќомоти њифзи њуќуќи Русия гўё
онњоро ба сабаби анљоми будубошашон дар мањбас ва ё боздоштгоњ хориљ мекунанд ва онњо зуд аз љониби Хадамоти махсуси Тољикистон рабуда шуда, ба Душанбе истирдод мешаванд,- менависад манбаъ. Охирин шахсе, ки ба њамин тартиб рабуда шуд, Абдувосит Латипов, маъруф Ќорї Восит, собиќ узви Иттињоди неруњои мухолифи Тољикистон дар солњои љанги шањрвандї аст, ки то њол макони нигоњодорияш мушаххас нашудааст. Вакили дифои Ќорї Восит - Шуњрат Ќудратов гуфт, аз манобеаш дар маќомоти ќудратї фањмидааст, ки зерњимояаш дар Тољикистон, дар боздоштгоњи яке аз маќомоти амниятии кишвар нигоњ дошта мешавад. Ќорї Восит, бинобар иттилои наздиконаш, баъди 5 рўзи ба озодї баромаданаш, 20-уми октябри соли љорї, аз манзили зисташ дар Волгогради Русия аз љониби гуруњи силоњбадасти ниќобпўш рабуда шудааст. TojNews
ХУШХАБАР
Вазъи Искандари Фирўз бењтар шудааст Журналисти маъруфи тољик Искандари Фирўз, ки баъд аз садамаи наќлиётї ќариб як моњи ахир дар беморхона, дар њолати бењушї ќарор дорад, њоло мустаќилона нафас мегирад.
Бинобар иттилои табибон, журналист аз рўзи шанбе, 3-юми ноябр, ба нафасгирии мустаќилона, бе истифода аз дастгоњи сунъии нафасдињї, шуруъ кардааст.
Файзулло Доѓиев, табиби Искандари Фирўз, мегўяд, баъд аз бењтар гардидани вазъи бемор акнун онњо метавонанд ба љарроњии пой оѓоз кунанд, ки ќаблан њолати вазнини сињатии рўзноманигор ин корро имконнопазир карда буд. Ба гуфти Парвонаи Фирўз, хоњари рўзноманигор, имрўз ќарор аст, ки Искандари Фирўз аз ташхиси пурраи томографї гузарад. Ин ташхис имкон медињад, то тамоми љароњатњои бардоштаи бародараш муайян гардад. Шоми 9-уми октябри соли равон бар асари як садамаи наќлиётї дар хиёбони Исмоили Сомонии пойтахт журналисти маъруф Искандари Фирўз љароњати вазнин бардошта, ба Маркази тиббии "Ќарияи Боло" интиќол дода шуда буд. Су ту нму њ раи Ис кандари Фирўз сахт осеб дида, пойњояш аз
се љой шикаста, њамчунин, ў љарроњии љигарро паси сар кард. Табибон мегўянд, сари журналист дар натиљаи садама сахт осеб дидааст. Маќомот Айёмиддин Рањмиддинзода, ронандаи 22-солаи "Тайота Ланд Крузер"-ро, ки ба сабукрави журналист бархўрда буд, ба вайрон кардани ќоидаи њаракат дар роњ айбдор мекунанд. Ќаблан муфаттиши парвандаи мазкур ба адвокатњои Љавоншери Искандар, писари журналист, ки њамчунин, дар садама осеб дида буд, гуфтааст, номи сабабгори асосии садама Нусратулло Шарипов мебошад, ки рўзи рух додани њодисаи нохуш бо худ ягон њуљљат надошта, њуљљати муваќќатии соњиби мошин - Айёмиддин Рањмиддинзодаро нишон додааст. TojNews
ОЌИБАТ
Интизории дурўзаи 150 њољии тољик дар љидда Як гуруњи наздик ба 148-нафараи њољиёни тољик дар Фурудгоњи шањри Љиддаи Арабистони Саудї, рўзи сеюм аст, наметавонанд ба Тољикистон баргарданд. Дар ин бора яке аз њољиён ба TojNews хабар дода гуфт, аз рўзи 29-ум дар фурудгоњ бо чиптањои њавопаймои ширкати давлатии "Тољик Эйр" ќарор доранд, ки наметавонад њољиёнро ба Ватан баргардонад. Дар њамин њол, дар Ширкати давлатии њавопаймоии "Тољик Эйр" гуфтанд, рейси якуми "Тољик Эйр" бо њољиён, ки мебоист субњи имрўз аз шањри Љидда ба Душанбе парвоз мекард, бинобар сабабњои техникї, натавонистааст парвоз кунад. Љалолиддин Љалолов, муовини сардори Шуъбаи Таъминот ва тадорукотии парвозњои Корхонаи воњиди давлатии њавопаймоии "Тољик Эйр" ба TojNews гуфт: - Бино ба сабабњои техникї, хатсайри мо натавонист, ки њољиёни тољикро дар ваќти таъйиншуда ба Душанбе баргардонад. Дар назар аст, баъди асри имрўз (2-юми октябр), аввалин гуруњи зоирони тољик, ки тавассути ширкати "Тољик Эйр" ба Арабистони Саудї сафар карда буданд, ба Ватан баргардонда шаванд.
ИЛЊОМИ ЊАФТА МЕГЎЯД, МАН ТОЉИК НАЯМ... Мани саъдисухан бегонаву як рус тољик аст, Ман аз "тољик будан" дураму бегона наздик аст. Забони Пушкин, гўяд, фароху равшан аст, аммо Забони Рўдакии мо сарои тангу торик аст... Љањонеро гувоњи иддаъои худ гирифтам ман, Ки лафзи Рўдакї рўд асту ин девона њам хик аст. Забонатро намедонї ту, эй шармандаи ъолам! Аз ин рў буду нобудат ба зери пои "мужик" аст! Дориюш РАЉАБИЁН
Ин дар њолест, ки Кумитаи њавопаймоии миллии Арабистони Саъудї, имрўз ширкатњои њавопаймоие, ки ба интиќоли њољиён машѓуланд, огоњ кардааст, ки дар њоли беш аз се соат дер кардан аз рељаи муайяншуда, ба маблаѓи аз 30 то 50 њазор риол (таќрибан аз 8 то 15 њазор доллари ИМА) љарима баста мешаванд. Бино ба иттилои рўзномаи "Ал -Ватан"-и ин кишвар, маблаѓи љарима пас аз се соати дер кардани ширкатњои њавопаймої, ба чанд фоиз афзуда, ин тасмим баъди дер кардани чанде аз ширкатњои њавопаймої ва мушкилоти изидињоми њољиён дар фурудгоњњои Љиддаи ва Мадинаи мунаварраи ин кишвар гирифта шудааст. TojNews
Сабаби аќибмондагии мо ва ё тарс аз таѓйир Боре дар як сўњбати гурўње аз дўстон перомуни масъалаи таѓйиру дигаргунї дар муњити хонавода бањс шуд. Яке гуфт, ки таќрибан њар дусе сол љињози хонаашро иваз мекунад ва ё њадди аќал љойи онњоро таѓйир медињад. Ба гуфтаи вай њатто таѓйиру тањаввули љузъї њам ба њолати равонии аъзои хонавода таъсири мусбат мегузорад. Боќї њама эътироф карданд, ки аслан солњои сол ба фикри таѓйиру тањаввул дар муњити хонавода набудаанд. Бидуни шак, ин љо масъалаи молї муњим аст, вале асосї нест. Зеро њадаф аз таѓйир фаќат иваз кардани љињози манзил ба сурати њамасола ва ё чанд сол як бор нест, балки чизњои зиёди дигар аст, ки ниёз ба бознигарї доштаву хислати моро бештар нишон медињанд. Хислате, ки онро бо ду калима метавон ифода кард: фирор аз таѓйиру тањаввул. Пардохтан ба решаёбии ин падидаи равонї тахассус ва фурсати бештареро мехоњад, аммо боз њам метавон ба чанд нукта ишораи гузаро дошт. Њоло ин масъала беш аз пеш равшан мешавад, ки њатто дар хеле аз мавридњо интихоби соњаи кору риштаи тањсилии љавононамон бидуни барнома ва тасодуфист. Магар каманд донишљўёне, ки аслан ихтисоси интихобкардаашонро намедонанд ва ё дўст намедоранд? Барояшон муњимтар фирор аз аскарист ва ё ин ки бигўянд фалонї маълумоти олї дорад. Маълумоти олие, ки умдатан на дар дохили Тољикистон ва на дар хориљи он ба дарди кам касе мехурад. Агар чунин набуд, њазорон-њазор љавони донишгоњии мо дар Русияву дигар кишварњо кори сияњ анљом намедоду баръакс, мисли боќии маълумотдорон машѓулияти шоистае пайдо мекард ва сару сурати зиёї ба худ мегирифт. Чї суд, ки маълумоти мо як сў мемонаду воќеиятњои њаёт сўи дигар. Мушкили мо дар таѓйир ёфтанамон аст. Ва ба сурати табиї ин пурсиш пеш мояд, ки чаро мо аз таѓйир бим дорем? Зеро љомеаи мо ба якрангї одат кардааст. Фикр мекунад, ки андешаи таѓйир њамин суботу оромиши нисбиеро њам ки дорад, аз байн хоњад бурд. Ин фикри ѓалат аст. На исломист ва на имрўзї. Њатто њаёти ањзоби сиёсии кишварамон, ки бояд парчамдори таѓйиру тањаввул бошанд, моњњову солњо бо рукуд мегузарад. Агар вуљуди расонањои мустаќилро сарфи назар кунем, якрангии фавќулодаеро мушоњида њоњем намуд. Дар њоле ки њар лањзаи зиндагї бояд њамроњ бо таѓйиру тањаввул бошад. Њам шахсї ва њам иљтимої. Чигунагии сатњи таѓйиру тањаввул ва масири рушди он ба иродаи фард-фарди мо вобаста аст. Магар кишварњое, ки имрўз дар арсаи љањонї донишу фанноварї арза мекунанд, аз роњи тањаввул ба ин сатњ нарасидаанд? Агар мо аз таѓйиру тањаввул битарсему бо ташаббусу ибтикор бегона бошем, њамин тавр солиёни сол дар њошияи рушди иљтимоиву иќтисодї ва илмиву фанноварии љањон боќї хоњем монд. Албатта, дар кишварњое мисли мо ташаббусу ибтикор кам харидор пайдо мекунад ва ин аст, ки роњи таѓйиру тањаввул танг мешавад. Роњи идеалу ормонї ин аст, ки дар олитарин сатњ ба таѓйиру тањаввул пардохта шавад. Дар љомеаи суннатмењвари мо ташаббуси рањбарият аз сўйи авом хуб истиќбол мешавад. Яъне таѓйиру тањаввул аз боло ба поён метавонад таъсири мустаќим бигзорад. Аммо ин масъала дар њоли њозир чандон воќеї ба назар намерасад. Пас њарчанд таъсири поён ба боло ночиз аст, боз њам бояд вуљуд дошта бошад. Њаёти муваффаќ бидуни таѓйир имкон надорад. Кадом инсон бе эљоди таѓйир дар муњити зиндагиву кораш муваффаќ шудааст? Кадом тољир бидуни љањду талош сармоя ба даст овардааст (албатта ба истиснои онњое, ки ба далели иртиботи хешу таборї ва ѓайра ба манобеи молї ва модии кишвар даст ёфтанд)? Муњити муносиб куљост, мепурсед? То њиммат ба таѓйири худ накунед ва ба сўйи тањаввули љомеа наравед, њеч гоње муњити муносиб худ ба худ сохта нахоњад шуд. Таѓйир барои инсон ангезаи ислоњро фароњам мекунад ва муњитро нав месозад. Набуди рўњи тањаввулхоњист, ки њанўз њам дар сўњбатњои насли нисбатан солдида оњу вовайлои шўравї мушоњида мешавад ва ё боќї ба хотири аз масъулият фосила гирифтан, мегўянд «як рўзе хуб хоњад шуд». Ин як навъ фирор аз андешаи таѓйиру тањаввул низ њаст. Пули муњољирони корї зењни бештари онњоро то љойе кунд кардааст, ки ба таври љиддї ба фикри фароњам намудани заминаи кору зиндагї дар дохили кишвар нестанд. Ин аст, ки њар гуна тасмими манфии кишварњои пазирандаи муњољири кории тољик ва бахусус Русияву Ќазоќистон ба роњатї метавонад њаёти фардои бахши зиёде аз љомеаи моро бо мушкил рў ба рў кунад. Фардое, ки набояд дар таъйини чигунагии он дигарон даст дошта бошанд. Аз дигарон набояд нолид, балки илати аќибмондагиамонро бояд љўё шуд. Кишварњои зиёде вуљуд доранд, ки на соњиби газанду на нефт, вале аз рушди болои иќтисодиву иљтимої бархурдоранд. Далели муваффаќияташон масъулиятпазирии њукумату љомеа ва эњтиром ба ќонуну муќаррарот аст. Ќонуну муќаррароте, ки ба истилоњ, барои шоњу гадо якест. Ин аст, ки барои як њарфи нољо, иќдоми номуваффаќ ва ваъдаи иљронашуда вазирону њатто болотар аз онњо њам довталабона истеъфо медињанд. Дар кишвари мо интизори истеъфои довталабона ѓайривоќеист, вале мусаллам аст, ки таѓйиру тањаввул ногузир аст. Матлаби ин гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
Яќинан, баъди истирдоди љабрї Исмон Азимовро шиканља ва њабси тўлонї интизор аст. Дар Тољикистон мавсуф ба фаъолиятњои зиддидавлатї гунањкор дониста мешавад. Дар ин бора www.fergananews.com истинодан ба манобеи худ дар шањри Маскав хабар додааст. Њамчуноне роњбари барномаи "Њуќуќ ба паноњандагї" Елена Рябинина хабар медињад, ќарор аст, 2-юми ноябри соли равон Исмон Азимов аз боздошгоњи атбои хориља, ки соле ќабл аз љониби маќомоти њифзи њуќуќи Русия интиќол дода шуда буд, берун ояд. Дар иртибот бо Исмон Азимов аллакай ду таъинот дар мавриди истирдоди маљбурї ба Тољикистон ќонунї шудааст: яке ќарори Прокуратураи генералии Русия ва дигар ќарори додгоњ дар мавриди ихрољи ў. Аммо ин ду ќарор бинобар сабаби фишори додгоњи Аврупо наметавонад ба њукми иљро дарояд. Додгоњи Аврупо ба њуку-
аз Ќосими БЕКМУЊАММАД
i
Мудофиини њуќуќи Русия њарос доранд, ки шањрванди Љумњурии Тољикистон ва узви "Ватандор", њаракати мухолифи њукумат Исмон Азимов аз љониби Хадамоти махсуси Тољикистон рабуда хоњад шуд.
4
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
Худ аз худ суол пайдо мешавад, ки агар даштро асфалт неву њамту њамвор мекарданд, чї мешуд? Осмон ба Замин мечаспид? Ё роњбари аввал чаро маро аз роњи ноњамвор гузаронидед, гуфта, раиси ноњияро аз мансаб сабукдуш мекард? Не, албатта!
Ба таваљљўњи директори Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза бо коррупсия, љаноби Фаттоњ Саидов Рўзи 13 июни 2012 маросими кушодашавии канал ва чи тавре дар даъватнома навиштаанд, "таќсимоти ќитъаи замини наздињавлигї" дар минтаќаи Моњпарии шањри Исфара, вилояти Суѓд бо иштироки президент Эмомалї Рањмон бояд баргузор мешуд. Ин љо як проблема бархоста буд, ки онро раису дигар роњбарони ноњия бояд њал мекарданд. Чархболи президент ба майдончаи канори канал менишаст ва аз он љой пас аз маросими ифтитоњи канал ва таќсими замин президент бояд ба дигар корхона мерафт. Аз майдончаи чархболнишаста то шоњроњи "Исфара - Хуљанд" тахмин 2.5 километр роњ аз дашти ноњамвор мегузашт. Барои он ки мошин озор наёбад, ба ќарор омаданд, ки аз лаби канал то роњи калон дуним километр даштро асфалт резанд. Ва њамин тавр њам карданд. Бале, дашти холї, ки љонзоде нест ва замин њанўз обод нашудааст, мумфарш шуд. Мардум, ки ба соати 11 даъват шуда буданд, ба канори канал аз шоњроњ хостанд тариќи асфалт раванд, вале он роњро мисли иншооти махфии њарбї сарбозон ва ё милисањо њифз мекарданд ва садњо мошин аз дашт чангро ба осмон хезонида, ба ќарогоњи маросим давиданд. Нињоят баъди зуњр чархболи президент дар канори њамон канал нишаста, дар њузури чанд њазор мардум раисљумњур пеши роњи обро кушод. Гирдињамої оѓоз ва тамом
даштро мардум наќл карданд, боварам наомад. Чанд нафаре, ки наќл мекард, танњо аз исроф ва кўтоњназарии роњбари Исфара њарф мезад. Худ аз худ мепурсидам, ки наход чунин мазњака дар ноњияи Исфара рўй дода, барои ТАНЊО ЯК БОР аз ин роњ гузаштани президент онро мумфарш карда бошанд.
Амиров чунин мењмони олиќадр ояд, дуним километр роњро асфалт мекунад? Њаргиз не, зеро он аз кисаи ХУДАШ мумфарш мешуд. Бо вуљуди он ки аз дањњо нафар асфалт кардани даштро шунидам, боварам ба чунин ќарори беаќлона намеомад. Бинобарин бо кирокаше ба он дашт рафтем.
фода мешавад, аммо ин роњи садњазора ва ё чорсадњазора дигар аз сел аст. Чун бо ронандаи кироякаш аз он "роњи хушомад" бармегаштем, гуфт, ки ин љо асфалтро хобонданду дар дигар љой барои он, ки президент аз корхонаи "Ширин" бо роњи вайрон нагузарад, релси роњи оњанро... канда, онро мумфарш кардаанд, то ки мошини сарвар беозор гузарад ва ба роњи нав мумфаршшудаи шањр дарояд. Агар мошини президент аз роњи дигар
МАНЗАРАИ РОЊ ДАР КИЛОМЕТРИ ДУВУМ ПАС АЗ ЧОР МОЊИ БУНЁДИ ОН.
сия зиндагї мекунаду сарватманд аст, истифода кардаанд. Мутаассифона, шахспарастї ба дараљаи ногуфтанї баланд рафта, мусобиќаи мадњиянависиву мадњияхонї ва ё минбарсозї, ќисса кўтоњ, дар тамаллуќкорї ба президент идома дорад. Аммо намунаи олии хушомадро дар шањри Исфара бо сардории раиси шањр Амиров Рањмоналї нишон додаанд, ки чунин тамаллуќ на танњо дар Тољикистон, балки дар ягон кишвари Осиёву Аврупо рўй надодааст. Ин амали кўтоњандешонаи роњбари ноњияи Исфара бе муњобот ба китоби Гиннес арзанда аст. Амиров Рањмоналї раиси шањри Исфара таъин гардидааст. Ин маънои онро дорад, ки президент ба њамин шахс њамин ноњияро бовар кардааст, аз љумла, ободиву сарфакориро, вале чи тарзе мебинед, Амиров ба љойи сарфа дар исрофкорї пешќадам аст. Ман сад не, њазор дарсад бовар дорам, роњбари давлат ба Амиров фармон надодааст, ки барои аз сари канал то роњи калон рафтани ман даштро асфалт резед. Боз њазор дарсади дигар бовар дорам, ў аз ин амали исрофкоронаи роњбарони ноњия огоњ набуд. Агар медонист, намегузошт, ки ин "роњи хушомад" сохта шавад. Зеро худи президент Эмомалї Рањмон камаш бори савум роњбарони ноњияњоро огоњонида аст, ки пешвози бодабдабаи исрофкоронаро бас кунанд, вале дар масъалаи худро ширин кардан ва тамаллуќкорї мусобиќа идома дорад... Кош, президент аќаллан як бор як роњбар дар мисоли раиси шањри
Роњи хушомади роњбар Барои пешвози президент одатан ќолин мепартоянд, аммо дар Исфара... асфалти дунимкилометра партофтаанд. Бовар намекунед? Марњамат... шуд. Аксари мардуми даъватшуда, чи тавре дар даъватнома навишта шуда буд (ба акс нигаред ва бодиќќат хонед), соњиби ќитъаи замин аз ин дашт нагардиданд. Аксари мардум аз ин дашти сўзон ноумед шуда рафтанд, зеро замини ваъдагї ба њама њамон рўз таќсим нашуд, вале даъватшудањо аллакай 190 сомонї барои ќитъаи њанўз нагирифтаашон пул њам супорида буданд... Ин байти дигар, ки худ як маќола аст. Њоло маќсади мо танњо роњи дунимкилометраи ќиррехта аст. Мошини президент аз назди канал то роњи калон рўи асфалт давид. Ва ин роњи асфалтшуда вазифаи таърихиашро иљро кард. Баъзењо гумон карданд, шояд чархболи президент боз аз ин љой парвоз кунад ва аќаллан як бораки дигар ин мумфарш истифода гардад, вале ин тавр нашуд. Чархболи раисљумњур аз дигар макон парида рафтааст. Ин роњ фаромўш шуд, зеро он дигар ба касе даркор нест. ХОНАНДАИ АЗИЗ, ваќте ба ман муфарш кардани дуним километр
Дар умум, њукумат одамонро расво намекунад, аммо аблањон, ваќте сари ќудратанд, њукуматро расво мекунанд. Бернард ШОУ
Хайр, мо мефањмем, роње, ки аз пањлуи боѓи истироњат ба тарафи Нефтобод мераваду дар он коллељ њаст, бадтарин роњи шањр буд ва аз сабаби он ки мењмони гиромиќадр аз он љода мегузашт,он њам мумфарш гардид ва боиси тањсин аст, чунки он роњи мумфарш дањњо сол дар хидмати мардум хоњад буд, вале роње, ки дар дашт сохтаанд, онро аллакай фаромўш кардаанд. Худ аз худ суол пайдо мешавад, ки агар даштро асфалт неву њамту њамвор мекарданд, чї мешуд? Осмон ба Замин мечаспид? Ё роњбари аввал чаро маро аз роњи ноњамвор гузаронидед, гуфта, раиси ноњияро аз мансаб сабукдуш мекард? Не, албатта! Садњо даъватшудагон бо мошинњои оддї, ки рухсат надоданд, ки аз асфалт ба лаби канал ронанд, аз дашти ноњавор ронданд ва мошине нашикаст. Президент бо мошини оддї не, бо љип мерафт. Бо чунин мошинњо аз роњи ноњамвори дашт рафтан мушкилие эљод намекунад... Ва мо дидем, ки раисљумњур аз наќби Шањристон љипсавор гузашт. Чандин нафар бо истењзо наќлам мекарданд, ки роњбари ноњия Амиров Рањмоналиро дар хушомад маќоми аввалинро дар байни роњбарони ноњияњои кишвар гирифт, зеро дар дигар музофот ба пешвози шахси аввал ќолин партоянд, дар Исфара асфалт партофтаанд. Агар ба хонаи худи раиси ноњия
Мумфарш дар селроња рехта ва аллакай чанд љойи он вайрон шуда буд. Чун ба километри дувум расидем, ронанда роњи вайронро дида, гуфт, ки дигар намеравад, зеро таги мошинаш мерасад. Дар њаќиќат, роњ абгор буд; сел асфалтро канда, танњо ќубур монда. Мувофиќи меъёрњои роњсозї барои сохтани як метри мураббаи роњи асфалт 35 сомонї даркор будааст. Барои дуним километр "роњи хушомад"-ро сохтан зиёда аз 400 њазор сомонї бояд масраф шавад. Шояд ин роњ аз дуним километр камтар бошад ва онро мувофиќи меъёрњои роњсозї насохта, тунуктару тангтар рехта бошанд ва камтар маблаѓ рафта бошад. Бигузор, барои бунёди ин роњи дунимкилометра 400 њазор не, 200 њазор ва ё њатто 100 њазор сомонї масраф шуда бошад њам, чунин суол пеш меояд, ки ин пулро аз куљо гирифтаанд? Албатта, њар як раис ба худ фонди захиравї дорад, вале чунин захира барои сохтани "роњи хушомад" набудагист. Аз он хазинаи раис гирифтаанд ва ё аз њисоби њиммати тољир ва ё тољирон бунёд гардидааст (гоње њиммати маљбурї њам мешавад; пул људо накуну бин!), вале касе аз он роњбарони ноњия, махсусан раис Амиров фикр накард, ки ин пул ИСРОФ ва ин роњ барои корбасти ЯКБОРА рехта шудааст! Ќолине, ки барои роњбар мепартоянд, боз исти-
мерафт, чашмаш ба роњи ноњамвори кайњо вайроншуда меафтод... Наход релси оњанро барои ЯК БОР гузаштани сарвар кананд? Ба ин бовари кас намеояд, вале чунин буда! Хонандаи азиз, як љузъи наќлњо бисёр аљиб буд; њар он нафаре дар бораи даштастфалтрезї ва ё релси оњанро кандан њарф мезад, гумон мекардам, мусоњибам гўё мегуфт, ки агар ман раис мешудам, њаргиз ба чунин исроф роњ намедодам. Дар дохили шањри Исфара роњњои хеле абгор њанўз њастанд. Масалан, аз њамон љойе, ки релси роњи оњанро кандаанд, то рўбарўи коргоњи шир, тахмин як километр роњ тамоман вайрон аст ва агар як бор аз он гузаред, тавба мекунед. Ва ё кўчаи Мирний, ки ба масљиди марказии ноњия мебарад, бадтарин роњ дар ноњия аст, ки онро ба "кўчаи шањр" гуфтан шармам меояд. Магар ба љойи даштро "обод" кардан ин ду кўчаро асфалт рехтан бењтар набуд? Наход то ин дараља исрофро роњ дињанду як нафар нагуфт, ки ба ин хушомад зарурат нест. Аљоибии кор дар он аст, ки барои роњњои байни дењоти ноњияро ќир рехтан аз мардуми сарватманд, аз њар нафаре, ки мошин дорад, камаш 100 сомонї љамъ кардаанд. Масалан, тољирону соњибкорони дењаи Сурх барои ободии роњ то 5000 долларї додаанд. Дар дењаи Кўлканд аз маблаѓи Илњом Шокиров, ки дар Ру-
Исфара Амиров Рањмоналиро барои исрофи маблаѓ љазо медод ва он ба дигарон дарс мешуд ва мусобиќаи хушомадгўён касод мешуд, чи тавре Нўшервони одил дар њикояти Саъдии бузургворамал кардааст: "Овардаанд, ки Нўшервони одилро дар шикоргоње сайде кабоб карданду намак набуд. Ѓуломе ба русто рафт, то намак орад. Нўшервон гуфт: - Намак ба ќимат биситон, то расмї нашавад ва дењ хароб нагардад. Гуфтанд: - Аз ин ќадр чї халал ояд? Гуфт: - Бунёди зулм дар љањон аввал андаке будааст. Њар кас ки омад, бар ў мазиде кард, то бад-ин ѓоят расид. Агар зи боѓи раият малик хўрад себе, Бароваранд ѓуломони ў дарахт аз бех. Ба панљ байза, ки султон ситам раво дорад, Зананд лашкариёнаш њазор мурѓ ба сих". Аз мўњтарам Фаттоњ Саидов, раиси Ољонси мубориза бо фасод, хоњиш дорам, ба ин ќазия таваљљўњ зоњир кунад, зеро фасод на танњо ришвадињиву ришваситонї аст, балки истифодаи нодурусти маблаѓ ва ё исрофи он низ њаст. Муњибуллоњи ЌУРБОН
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
5
Акнун бинем, ки Иди мардон барои он мардум чї маъно доштааст? Онњо мехоњанд бо воситаи ин ид таваљљўњи љомиаро «ба табъиз (дискриминатсия) ва мушкили нобаробарии љинсї» љалб кунанд.
Ислом "хонагї" ва "сиёсї" мешавад?
Rahman Jahan Afruz Daring: - Ислом ва њар дин бояд руњонї бошад, аз умќи дил ояд. Чун дини сулњ аст, набояд ба ќисматњо људо шавад, атрофи хуб бањс ба миён орад, бахусус љанг! Барои худнамоишдињї дар миёни мардум худро Худотарс нишон додан зарур нест! (Like · 3) Rahim Bobokhonov: - Агар мо имрўз Исломро дар дар ќалби худ, дар хонаи худ њифз накунем, родиколњо - салафињо - тањририњо дар љанги нави љањонии Ѓарбу Ислом онро мекушанд! Bakhtier Erov: - Мусалмони хонагї ))) шери дунявии кўчагї))) (Like · 1) Shavkat Normatov: - Таќсимоти нодуруст аст. Ислом дини њамаљониба аст. Консепсияи "исломи хонагї" -ро як нафар фикр карда баровардааст. Ин таќсими офаридаи Худованд аст, ки ба ин эњтиёљ надорад. Ислом њамаи масоил аз таваллуд то маргро дарбар мегирад. Ифтор агар кори хонагист, намози љамоат ва таровињ кори хонагї нестанд. (Like · 4) Fayzulloev Shokir: - "Ифтор", "љамоат", "таробењ" њам исломи сиёсї њастанд. (Like · 2) Shavkat Normatov: - Ислам болотар аз сиёсат аст. Њама соњањо - сиёсат, иќисод, иљтимоиёт, давлат ва њуќуќ њамагї ба сохтори ягонаи диндорї дохил мешаванд. (Like · 2) Fayzulloev Shokir: - Дин набояд мисли "сањмияи Роѓун" бошад. Шумо аз куљо ба ислом омадед? Аз сиёсат ё оила (волидайн)? Сайидюнуси Истаравшани: - Оё бо ин корњо метавон моњияти исломро таѓйир дод? Ислом - ќатъи назар аз хостгоњ ва интизороти ину он
- дорои як моњият аст, ки бо ин корњо наметавон онро таѓйир дод! Исломе, ки бо унвонњое масхара чун "Исломи хонагї" матрањ мешавад, Ислом нест. Ин мисли "Шери бе ёлу дум" аст. Ин талошњо бењуда њастанд ва ба љое нахоњанд расид. Агар касе аз ифрот ва тундравї њарос дорад, ки воќеан љои њарос дорад, роњи решакан кардани он, ин ќабил тарњњои масхара нестанд, балки бояд саъй кард, ислом њамон гуна ки њаст, на бо зиёда ва на бо костї, матрањ шавад. (Like · 1) Камиль Арешов: - Ислом дини робитаи руњонї бо Аллоњ аст, умумї аст. Хонагиву сиёсї намешавад. Њар кас ба дараљаи фањмиши худ онро таќсим мекунад. Tabiat Zebost: - Ислом "хонагї" - ву "сиёсї" нест, дини љањонї ва барои њама аст (Like · 6) Адибаи Азиз: - Њамаи динхо сиёсатанд, сиёсат дар давлат, хона, кор, кўча, дар њама љо. Зиндони кардани неруи аќлонї ва боварї, кўшиши бењудаест. (Like · 3) Rahim Bobokhonov: - Ислом аз њама дини сиёсишудаи љањон аст. Густариши ислом бо љанг ва љиноятњои алайњи инсоният дар замони хилофат сурат гирифтааст. Хилофати Усмонї 100 сол пеш барњам хўрд. Имрўз ислом дини бузурги љањонист, замони Хилофат, ки шарти асосии густаришаш "ё ба зўрї, ё ба зорї, ё ба зар" буд, моли таърих шуданд. Ислом бо љањони Ѓарб дар масоили сиёсати љањонї дар зиддияти љиддї аст, аз ин хотир, замони модернизатсияи ислом фаро расидааст,бояд аз сиёсат даст кашида, "дини хонагї шавад". Консепсияи "исломи хонагї" - и ман ќадами муњим ба ин аст. Abdumannon Sheraliev: - Шумо аз зовияи муаррихони атеисти Ѓарб ба ислом нигоњ мекунед. Кўшишњоятон бефоида аст. 100 сол аст, ки мехоњанд исломро аз сиёсат дур кунанд, аммо бефоида. Зеро ислом худ сиёсат аст, мусалмон комил нахоњад буд, агар дар зиндагии сиёсї худро мусалмон њис накунад. Ба ислом њамчунин мусалмон нигоњ кунед, он гоњ њамаро хоњед фањмид. То шумо "реставраторњо" буданд ва баъди шумо њам мешаванд. Касе натавонист ва наметавонад исломро
МАВЌЕЪ
хонагї кунад, зеро исломро одам наофаридааст, то реставратсия карда тавонад, он моли худи Худост. (Like · 7) Ruzbaki Pirilikov: - Зистан аз рўи шариати исломї ва Ќуръон дар њар ду маврид бояд риоя шавад - чї дар хона ва чї дар сиёсат. Ва моли хона њисобидани Ислом паст задани маќому мартабаи он аст. (Like · 1) Фарид Ориён Балхи: - Як аргументи Бобохонов ин аст, ки дар љанги байни Ѓарбу Ислом мо бой медињем. Яъне моро метарсонад. Мо аз даврони чангњои салибї ва њатто пештар даврони Искандар бо Ѓарб мељангем! Гузаштањоямон ин љангро бой надоданд, мо њам намедињем. Аммо як чизро фањмидан аз манфиат холї нест: 70 дарсади нафту гази љањон дар олами ислом аст. Њадафи њамлањои онњо ба мо мањз њамин аст. Мо ин боигариро ба ѓарбиён дихем? Чаро мо бояд аз онњо тарсем? 4 толибу ал - ќоида амрикоињоро бо 36 давлати дигар зада пеш карданд аз ватанашон! Силоњи атомї надоштанд. Эътиќод доштанд. Бо шиорњои исломї мубориза карданд. Љињод фарз аст, ки таљовузгарро аз хонаат, хоки ватанат пеш кунї. Ку Ѓарбе, ки Шумо воњимааш мекунед? Ман љонибдори љанг бо Ѓарб нестам, аммо зарур ояд, агар ба ватани мо таљовуз кунанд, бояд биљангем. Моро дини мо, онњоро дини худашон. Холо мањз ислом мардуми мусалмонро бар зидди таљовузгарон муттањид мекунад. Агар "консепсиси" хеле бачагона ба ин бахшида мешуд, ки чї тавр олами ислом дар дохили худ реставратсия шавад, гапи дигар буд. Ин кўшиши таќсимкунї бори аввал нест ва охирин њам. Ислом дини мардуми фаќир аст, ки ба љуз имон чизе барои бохтан надоранд. Аъзамшох Ширговади: - Ислом як дин аст ва як ќонун дорад - ќонуни Аллоњ дар замин. Дар он њама ибодат аст, њам маъишат ва њам сиёсату тафаккуру пешрафт... Њама чиз фаќат бо роњи њалолу дуруст. Гузоштани чунин савол бемантиќист. Ислом њељ гоњ хонагї нахоњад буд. Он њамеша дар майдон аст - майдони сиёсат, иќтисод, иљтимоъ, тарбия, илм ва... беохир. (Like · 9)
«Розњои пинњон»-и љаноби ИКС
Иди падари Љером Тилуксингх. Бе «прикол»! Дар боби IMD. Натарсед! Ин IRS нест, њатто JVC - Samsung ва ADB - ву WB, њатто НТР - и Убайдулло Раљаб не. IMD - International Men’s Day - Рўзи байнулмилалии мардон. Шакли тољикиаш - Иди мардон. Бале, дар радифи Иди занон. Хоњиш мекунам, хонумони масъули њукумат ташвиш накашанд: ин ид харољоти зиёд надорад, агар шефатонро табрик карданї набошед. Агар ња, пас маро зарур аст, ки пеши шумо худро сафед кунам. Мазњабињои Тољикистон њам безобита нашаванд: ин ид ба монанди Рўзи Валентин динї, ё насронї нест. Њелловин њам нест ва… ин «прикол» њам нест. Сањари гузашта як хонуми њамкорам занг зад ва маро бо ин ид табрик намуд. Ростї, њамон лањза гуфтам, ки «прикол» мекунад. Чї бигўям, он лањза, ки ў табрик кард, њамин тавр њам буд. Зеро якум, ки ман њамчунин идро ба монанди, бовар дорам, 99,9 дарсади мардони Тољикистон намедонистам. Дуюм, он рўз Иди мардон набудааст. Њамкорам аз бехабарии ман истифода карда, телефони як шиносамро пурсид. Шояд як гуна дар сањарии солењон аз хоб бедор кардани маро бо ин роњ аз дилам баровард. Чї бигўям, ки ин барои ман, як журналист, иттилои аљиб буд. Дар интернет кофта, маълум кардам, ки рўзи 19 ноябр дар 8 кишвар (Тринидад ва Тобаго, Ямайка, Австралия, Њинд, Сингапур, ИМА, Британия, Малта) ва њатто СММ ин идро љашн мегирифтаанду эътироф њам кардаанд. Идро Љером Тилуксингх ном роњбари Тринидад ва Тобаго, кишвари хурде дар њамсоягии Венесуэлаи Амрикои Лотинї ба хотири зодрўзи падараш пешвоз гирифтааст. Ин мардумро, намедонам, занкалон будаанд, ё марди њаќиќианд, ки аввалин љашнгирандањои Иди мардон меноманд. Чанд мардуми дигар, аз љумла амрикоињо то соли 2009 Иди мардонро рўзи 23 феврал љашн мегирифтаанд, аммо номаълум ба кадом хотир аз ин љашн даст кашида, ба интихоби Љером Тилуксингх арљ гузоштаанд. Шояд ба он хотир буд, ки дар Русия, њамчунин Тољикистон ин рўзи Артиш аст ва аксар занон онро њамчун Иди мардон ба мардон табрик мекунанд. Чизе гуфта наметавонам, зеро аз касе пўшида нест, ки амрикоињо арзишњои русњоро, ба монанди коммунизмашон њамчун арзиш умуман ќабул надоштанду нахоњанд дошт. Хуб, љустуљўњои банда барои дарки Иди мардон натиљањоеро њам доданд, ки маро ба ин андеша оварданд: кош, он субњи нањс намебуд! Ростї, сахт пушаймон шудам. Медонед, ин рўз чї рўз будааст? Рўзи љањонии њољатхона - туалет! Наход мо - мардон… Чаро дар рўзи Иди занон њамин хел як рўзи, лоаќал њаммом нест? Э бар падари Љером Тилуксингх… Акнун бинем, ки Иди мардон барои он мардум чї маъно доштааст? Онњо мехоњанд бо воситаи ин ид таваљљўњи љомиаро «ба табъиз (дискриминатсия) ва мушкили нобаробарии љинсї» љалб кунанд. Њамчунин «њифзи саломатии писарбачањо ва мардон ва махсусан таъкид кардани наќши мусбии мардон дар оила ва тарбияи фарзандон» низ аз њадафњои ин љашн аст. Аз ин таърифи Иди мардон аввал сахт ранљидам. Хоси мо, менталитети мо не - ку? Ё њаст? Њаст! Аммо баъд фањмидам: мардони мо дискриминатсия мешаванд. Агар не, кай ягон марди тољик рафта, дар назди Ќасри президент даст ба эътироз задааст? Њама занњо мераванд. Милисањо занонро латукўб намекунанд, аммо мардонро… Хулоса, мардон аз тарси дискриминатсия метарсанд, ки аз њуќуќи конститутсионии худ истифода кунанд. Мебинед, мардонро чун њазорхонаи гов чї тавр дискриминатсия мекунанд? Дар бораи саломатї. Ваќте беш аз 1 миллион марди Тољикистон дар сардињои Русия кор мекунад ва ин љо омада, бачањои носолимро ба дунё меоранд ва ба болои ин дар оила њељ наќше барои тарбияи фарзандон надоранд: онњо сол аз 12 моњ дар муњољиратанд. Ин, ки дар набудани онњо занњояшон чї тавр онњоро дискриминатсия мекунанд, ба њафтаномањои оилавї мурољиат кунед. Ва мо танњо мегўем, ки баъзе занњо пули бо араќи љабин ва нўги сўзан љамъ кардаи њамсарони худро чї тавр бо панљшох ба бод медињанд, ё «чапу рост» мераванд… Хуб, 19 ноябр дар пеш аст. Чаро ќабл аз пода чанг бардоштам, яъне њанўз Иди мардон нарасида, дар борааш навиштам? Мо мардуми иддўст - ку! Њамин ид њам чї бадї дорад? гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
Ин њафта исломи "хонагї" ва "сиёсї" пурбањстарин бањси Фейсбук буд. Исломшинос Рањим Бобохонов аз Маскав дар шарњи "исломи хонагї" навишт, ки мусалмон бояд 5 ваќт намоз хонад, намози љумъа равад, аз мулло гурезад, зеро ў њамчун миёнарав бо Худо зарур нест, ба љои ў худ дар хона бояд исломро омўзад, рўза гирад, идњоро таљлил кунад, аз мулоќот бо намояндагони исломи сиёсї дурї љўяд, аз 2 то 2,5 % дарсади даромадашро ба эњтиёљмандон "садаќа" кунад, њаљ танњо дар пирї равад, муллоњо бояд бемузд кор кунанд, бояд ба таври муосир бе атрибутикаи исломї либос пўшад (њиљобу ниќоб умуман мумкин нест) ва ѓ. њ. Ин олим њамчунин даъват мекунад, ки дин аз давлат комилан људо шавад, созмонњои динї тањти контроли шадид гирифта шаванд… Хулоса, пешнињодњои исломшинос бањси тезутундро ба миён овард. Ширкатдорон аслан рўи ин суол бањс карданд:
i Матлаби ин
МИНБАРИ ФЕЙСБУКИЊО
Роњбари Њизби комунистии Тољикистон Шодї Шабдолов мегўяд, имрўз зарурати ба Ќонуни Асосии кишвар вор ид кардани таѓйирот пеш омадааст. Ў гуфтааст, камбуди љиддие, ки дар Ќонуни асосї дида мешавад, ин мунсифона набудани таќсими ќудрати сиёсї миёни се шохаи давлатдорї, яъне маќомоти ќонунгузорї - порлумон, њукумат ва низоми додгоњї аст. Аммо гурўњи дигар ин пешнињодро ќабул надоранд ва мегўянд, кишварњои пешрафтаи дунё як ќонунро барои садсолањо ќабул мекунанд ва набояд њар сари 8 - 9 сол ба Сарќонун таѓйирот ворид кард. Ваќте љомеа онро ќабул кардааст, бигзор, то охир монад ва агар халќ мехоњад боз пешнињод мекунад, лекин пешнињоди як гуруњро ќабул набояд кард, чунки вай хости онњост, мо бояд хости халќро ба инобат гирем. Вобаста ба ин мавзуъ «Нигоњ» пурсид:
Ворид кардани таѓйирот ба Ќонуни Асосиро љонибдорї мекунед? Њикматулло САЙФУЛЛОЗОДА, тањлилгар: - ЊА! Аввал ин ки ќонуни интихоботи президентї нињоят собиќаи дароз дорад ва он дар њолате тањия шуда буд, ки љомеъа дар њолати љанг ќарор дошт ва њоло маълум набуд, ки низоми давлатдорї чист ва чи гуна бошад. Дар долонњои њукумати ваќт њам бањс сари низоми парлумонї ва президентї љараён дошт. Танњо худхоњињои атрофиёни наздики Рањмон низоми президентиро хоњон буданд, чун дурнамои хешро мањз дар њамин соя медиданд. Дувум, аслан ќонуни интихоботи президентї мутобиќи конститутсияи замони худ набуд, њол он ки баъдан ду маротиба ин конститутсия таѓйир дид, вале ќонуни мазкур бо њамон мантиќи бепоя ва ѓайривоќеии худ боќї монд. Савум, ќонунгузорї дар кишвари мо танњо манофеи як гуруњро думбол мекунад, њатто парлумони касбие бо талаби мухолифин таъсис ёфта бошад њам, вале се даври он нишон дод, ки мантиќи касбиро њам њукумати феълї кадом эњтироме ќоил намешавад. Пас бояд интихоботи президентї дар заминаи шаффоф ва воќеияти афкори љомеа доир гардад ва шахси муносибе, ки њавасманди пиёда кардани институтњои љомеаи шањварвандист, сари ќудрат биёяд.
Раљаби МИРЗО, роњбари маркази тадќиќоти «Бозтоб»: - НА! Ба андешаи ман ва тавре фазои феълї нишон медињад, њоло ягон тасмим гирифтан ба манфиати њамагон нест. Зеро то њанўз њамаи зарфиятњо ошкор нашудаанд ва аз ин рў, њар як иќдом на танњо асли масъаларо ошкор намесозад, балки ба зарари тасмимгирандагон низ тамом мешавад. Бе ин њам мо хеле "таѓйирот" ва "ислоњот" кардему зуд пушаймон њам шудем. Бубинед, дар 18 соли ќабули Ќонуни асосї мо ба он чанд бор таѓйиру илова кардем. Дар њоле, ки ИМА дар муддати ќариб 300 сол њамагї чанд ислоњи љузъї ба Ќонуни асосиаш ворид кардааст. Дар мо бошад гуфтани таъбири "Ќонун, аз љумла Конститутсия догма нест" -ро дўст медоранд. Њол он ки тањияи ќонун мафкураи стратегиро мепазирад, чї расад ба ќабули Ќонуни асосї, ки барои садсолањо бояд равона шавад. Ќонун ва арзишњои ќонуниро набояд ба принтери коѓазњои нолозим табдил дод ва моњияти аслии ќонуну ќонуниятро ба мазоќу масхара, як чизи нодаркор бадал кард. Њоло мо ба замоне њам хоњем расид, ки мардум дарк мекунанд: Ќонуни асосї як рисолат дорад: таъмини њукумати ќонун! Агар ба ин натиља расидем, имкон дорад, ки ќонунњо, аз љумла Ќонуни асосиро таѓйир дињем ё не.
6
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
- Барои гарм кардани хонам аз таљњизоти гармкунии барќї истифода мебарам, њам нархаш арзон ва њам барои инсон безарар. Сандалии бобої њаст, ки дар дањаи дувуми асри 21 њам ба мушкили сокинон расидагї мекунад. Пас аз сардињои солњои гузашта ва боз њам мањдудтар шудани интиќоли барќ ба ањолї бештари сокинон рў овардан ба асли хеш гуфта, њатто дар хонањои баландошёна низ онро насб карданд. Воќеан њам, њамин сандалї буд, ки дар рўзњои сарду бебарќии солњои гузашта хонањои мардумро гарму мушкилиашонро осон намуд. Он нафароне, ки дар хонањои баландошёна зиндагї мекунанду дар замони Шўравї њатто чї будани сандалиро намедонистанд, чанд соли охир ягона илољи корро дар сандалї мебинанд. Аммо имсол боло рафтани арзиши ангишт њатто ин роњи наљотро барои мардум мушкил мекунад.
НАЌЛИ МУЗОФОТЇ
Маслињати лўлї
"Сандалиљон, сандалї!" Роњи наљот аз сардї барои сокинон баста мешавад? "АЗ ЌАТОР МОНДАГЇ - НОМАРД" Имсол дар баробари нархи њама гуна намуди мањсулот нархи ангишт њам "аз ќатор мондагї номард" - гўён ба дараљаи рекордї расида, як килои он ба 1 сомонию 50 дирам баробар шуд. Њол он ки дар дохили кишвар дањњо кони ангишт дорему захираи онро миллиардњо тон њадс мезананд. Фурўшандагони ангишт мегўянд, онро аз кишвари њамсоя Ќирѓизистон ворид мекунанд ва ин сабаби болоравии нархи он дар бозор шудааст. Њатто як шиносам дар фасли тобистон як килои ангиштро ба 1 сомонию 10 дирам рафта аз Ќирѓизистон харидорї намуд: - Масъулини мо бепарво мегарданд. Кї бояд нархро назорат кунад ё имрўз кишвар шањри бедарвоза њаст, ки бо чанд сомонї хоњад, фурўхтан мегирад? Њамагї 200 сомонї нафаќа мегирам, фарзандам зиндагии худро базўр таъмин мекунад ва њисоб карда бароям ними нафаќаамро танњо ба харидани ангишт барои сандалиам сарф мекунам, - ин суханони Њасанбой, як сокини ноњияи Бобољон Ѓафуров аст. Кони ангишти пуровозаи Шўроби шањри Исфараро имрўз, тибќи навиштаи расонањо, ба монополия табдил додаанду дигар сокинонро бо ангишти хушсифат таъмин карда наметавонад. - Замони Шўравї аксарият аз ангишти Шўроб истифода мебурданд, чунки сифати хуб дошт,
нархаш њам дастрас буд. Аммо солњои охир сифаташ паст шудааст ва маљбур ангишти Ќирѓизистонро мехарем, вале нархи он камтар вазнинї мекунад. Нархи хокааш арзонтар, вале љои хурди мо имконият намедињад, ки онро ба мисли дагар шањру ноњияњо бо хоку об омехта карда, мисли "таппак" майда-майда резем, - гуфт њангоми сўњбат Абдувалї, ки дар бинои баландошёна сандалї гузоштааст. ДАР ЯК РЎЗ 15 СОМОНЇ БАРОИ АНГИШТ Барои он ки як оила хонаашро бо печка ва сандалї гарм кунад, дар як шабонарўз аз 5 то 10 кило ангишт лозим аст. Агар нархи онро 1 сомонию 50 дирами њисоб намоем, 7,5 - 15 сомонї мешавад. Пас њар рўз танњо барои гармии хона ба њисоби миёна 10 сомонї маблаѓ сарф мешавад. Дар чањор моњи фасли сармо бошад танњо барои ангишт 1200 сомонї маблаѓ лозим меояд. Як чизи дигарро низ набояд фаромўш кард, ки бо баробари сард шудани њаво болоравии нархи ангишт низ аз эњтимол дур нест, зеро фурўшандагони мо аз рўи ќонуни "харад зам кун" кор мекунанд. Шавкат, як сокини шањри Конибодом, мегўяд, барои гарм кардани хонањояш аз ду сандалї ва як "печка" истифода менамояд, ки барои ин дар фасли сармо беш аз 1 тонна ангишт хариданаш зарур аст: - Барои он ки хонањо гарм бо-
МАНБАИ ГАРМИДИЊЇ ДАР ДЕЊОТ шанду падар ва модар ва фарзандњоям аз сармо ранљ набаранд, маљбур њастам, ки ба нархаш њам нигоњ накарда, онро харам, дигар илољ њам надорам. Соли гузашта дар њамин ваќт 70 - дирамї харидорї карда будем, вале имсол нархњоро худатон дида истодаед. Шояд дар ваќти зимистон он боз њам гаронтар шавад. Диловар, сокини шањри Хуљанд умуман барои гарм кардани хона аз ангишт истифода намебарад, зеро ќимат будани он як тарафи масъала бошад, бўйи бад доштани он дигар тарафи масъала аст: - Барои гарм кардани хонаам аз таљњизоти гармкунии барќї истифода мебарам, њам нархаш арзон ва њам барои инсон безарар. Соли гузашта чанд нафар аз зањролудшавии гази ангишт вафот карда буданд… ФУРЎШАНДАИ НОИЛОЉ Фурўшандаи ангиштсанг дар шањри Истаравшан, ки худро Но-
сир муаррифї кард, мегўяд, њаракат мекунад нархро барои ањолї дастрас намояд, вале ќимат будани нархи сўзишвориву тарозу, яке аз сабабњои болоравии ангишт дар бозор аст: - Мо њам медонем, ки барои мардум нархи он гаронї мекунад, вале чї кор кунем. Њамааш аз сўзишвориву харољоти роњ вобастагї дорад. Њама фикр мекунанд, ки мо ин нархњоро худамон мемонем, аммо њамагї 5 - 10 дирам болои 1 кило мемонем. Боз болои ин њамарўза чек медињем ва дигар харољот. Ќисса кўтоњ, њар ќадар, ки тањлил накунем, боз гап гашта ба њукумат меояд. Чаро ин ќадар захира њаст ва истењсолот зиёд шудааст, њамоно нархи ангишт боло меравад? Оё намешавад, ки муваќќатан њам бошад, барои фурўши ангишт андозу тарозупулињо кам шаванд? Афзал БОСОЛИЕВ
ШЕЪР
"Боѓи сабз" -и нависанда ба бар нишаст 29-уми октябри соли равон дар Сафорати Љумњурии исломии Покистон, дар шањри Душанбе "Рўзи њамраъйии Кашмир" баргузор гардид. Сафири ЉИП дар Тољикистон Амљад Њусайн Бсиал дар сароѓози суханрониаш ёдовар шуд, ки њар сол дар санаи 27-уми октябр вобаста ба мушкилоти њалношудаи марзии Кашмир миёни Покистону Њиндустон аз љониби ЉИП "Рўзи њамрайъии Кашмир" таљлил карда мешавад. Имсол бо сабаби рост омадани Иди Ќурбон ба ин сана баргузории њамраъйї ба имрўз гузошта шуд. Шоњмирзои Хољамуњаммад бештар дар мавзўъоти фарњангию иљтимоъї менависад ва низ тасвири зиндагии мардони шоистаи кишвар аз бахшњои дигари эљодиёти ўст. То кунун аз ин нависанда наздик ба 1000 маќола дар матбуоти љумњурї ба нашр расидааст. Шоистаи зикр аст, ки Шоњмирзои Хољамуњаммад барои китоби "Ахтари зулматсўз" ва њамчунин асари этнографии "Сурмаи дил" аз тарафи Академияи Ќафќоз барандаи ду нишони ин ниходи муътабар - Љоизаи Лермонтов ва 200-солагии пайвастани Ќафќоз ба Русия
шудааст. Шоњмирзои Хољамуњаммад тўли фаъолияти тўлонї дар матбуот дар чандин нашрияи ноњиявиву вилоятї ва љумњуриявї - "Машъал" - и ноњияи Мастчоњ (мудири шўъбаи маънавиёт), маљаллаи "Агитатори Тољикистон", Садо ва симои љумњурї, нашрияи "Ориён" ва ќабл аз нафаќа муњаррири нашрияи "Паёми дўст" дар Мастчоњ буд. То кунун аз ин муњаќќиќ ва нависанда китобњои зерин мунташир шудаанд: "Сурмаи дил"(Хуљанд, 1997, њамроњ бо писараш Шоњмансур), "Ќасидаи љавонмардї" (Хуљанд, 1998), "Ахтари зулматсўз" (Хуљанд,
2000), "Гулшани дилњо" (Хуљанд, 2001), "Гањвораи заррин" (Хуљанд, 2012). "Боѓи сабзи падар" китоби тозаи муаллиф мебошад, ки муљассамгари инсони намуна ва боѓест, ки хонандаро ба сўи маънавият ва инсоният њидоят мекунад. Шоњмирзои Хољамуњаммад аз љумлаи он нависандагони тољик аст, ки осораш дар сањифаи љањонии интернет дар торнамои шахсии ў тањти унвони "Ахтари зулматсўз" ќобили дарёфт ва мутолиа аст, ки аз тамоми љањон мешавад онро дастрас намуд
ва њамарўза алоќамандони зиёде дар нуќоти мухталифи олам вориди он мешаванд ва фикру мулоњизаи худро дар мавриди навиштањои ин пажуњишгар иброз медоранд. "Боѓи сабзи падар" низ ба сурати комил дар ин торнамо љой гирифтааст. Фирдавси АЪЗАМ
- Маро фол бинед! Умрам як кам чил шуд. Њамсолони ман соњиби набера шуданду ман шавњар надорам. Њамаи ќулфњои дар дарёи назди хонаамон партофташударо дар фасли тирамоњ, бо кам шудани оби дарё бароварда, як- як кушодам. Бахти њама кушода шуду бахти ман бастагї. - Бачем, маро Фотима - лўлї мегўн аз ноњияи Румї, 5 сомонї болои кафи дастамба монед, буду шудата, мегўм, бачем! - Пули майда надорам, шуду будама гўед 50 сомонї медињам! - Бачем, париём гуфта истоданд, ки бахти туро кушодан људо њам мушкил. Барои бахтата кушоданам аз њолу ањволат чуќур хабардор шуданам даркор. Канї ќадата, рўята, мўята, чашму абрўята бинам. Вањвањ, ќад - шамшод, мўй - шаби тор, рўй моњи дар осмон, чашмони шањло, абрувон - думи мор. Бачем, гўшту пўстат дар љояш. Касали силку нестї, бачем? - Эњ, гапата шамол барад. Ман ягон маротиба сил нашудаам. Фаќат миёнам дард мекунаду асабњоям маро ором намегузоранд. Духтурњо гуфтанд, ки агар ба шавњар бароям њамааш хуб мешавад. Фањмидї, Кампири фолбин! - Бачем, оњиста гап зан, шунавоии гўшњоям хуб. - Ман дигар хел гап зада наметавонам. 50 сомониро њалол карда гиред - ња! Ман барои 50 сомонии дар кисаам буда сахт зањмат кашидаам. - Духтарљон, мегўм чї хел мардњоро дўст медорї, ки париёма бгум барот пайдо бкунану њафтаи оянда соњиби шў шавї! - Ягон вазифадор, пулдор, хонадор, мошину дачадор бошаду пулаш чунон зиёд бошад, ки аз кисааш чї ќадаре гирам, нафањмад. - Бачем, дар Тољикистони мо ин хел мардњо ангуштшумор. Агар онњо зан бигиранд, духтарњои 18 - сола мондагї, занњои як кам чилро намегирад. Ту ягон безан ва занмурдаро ёфта, парвои пулу молаша накуну дудаста ўро дошта гир! - О, ман ин љо наомадаам, ки тавсия дињед. Ман омадам, ки ба парињоятон фармон дињед, ки ягон марди серпулро бароям фиристанд. Дањ сол боз дар якњуљрагии корхонаи хизмати коммуналї зиндагї дорам, бомаш мечакад. - Духтарљон, сўи ягон марди пулдор як табассум кунї, њамааш хуб меша. Мардњоя бо як мењрубонї метавон ѓуломи якумра кард. Мана, ќисме аз бачањои моя њамон русдухтарњо бо як табассум чунон мафтун кардагї, ки Тољикистон ба ёдашон намераса. - Табассум кардам. Марди пулдор куртаи сатини кўњнаи давраи пахтачиниямро дида, ба ивазаш як куртаи олиљаноб харида дод. Аввал, дар корхона ба њама дилсўзиашро эълон кардам. Дилам намонд. Ба љои истиќоматаш рафта ба њамсояњояш гуфтаму сўи модараш муштамро нишон додам. Як рўз он мард аз кисааш 100 сомонї доду 5 рўзи дигар аз кисааш пулњояшро гирифтам. Аз даврањои бачагиям шаш -њафт њаќорати русї медонам. Ў дасташро ба сўям дароз карда буд, ки њамон русињои медонистагияма гуфтаму ба ў чунон дод задам, ки марди пулдорро милисњо омада бурданд. Дар суд куртахарї, пул додану даст дароз карданашро ашкрезон, чунон наќл кардам, ки толор дар хиљолат монду суд он марди пулдорро ду сол ба мањкама кашид. Ана аз њамон солу аз њамон рўз безанњову зангирњо бо ман гап намезананду маро бинанд, мегурезанд… Фарзонаи ДАВЛАТ
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
7
Дар маросимњои дафну азодорї ташкили "оши сари тахта", "душанбегї", "љумъагї", "њафт", "бист", "шашмоњагї", њамчунин додани пули наќд ва дигар ашё, ба истиснои њаќќи хизмати ќабркан ва мурдашўй, манъ аст. Як њафта пеш дар шумораи гузашта "Нигоњ" пешгўї карда буд, ки Русия дар масъалаи коњиши бољи гумрукї барои маводи нафтї Тољикистонро ба "бузбозї" хоњад кашид. Бино ба ёддошти њусни тафоњуме, ки миёни ду кишвар њангоми сафари Владимир Путин ба имзо расид, бояд то 1 ноябри соли равон Созишномаи интиќоли маводи нафтии Русия ба Тољикистон имзо мешуд. Аммо ин санади барои Тољикистон муњим, ки бояд ройгон дар ихтиёри Русия гузоштани њудуди кишвар, ба ќавле "замини падару бобо" - и моро барои будубоши пойгоњи низомии 201 то љое љуброн мекард, ба назар мерасад, боз ба нафъи њатто аз гузашта бештари Русия тамом мешавад. Пешгўии мо дуруст баромад: Русия акнун гўё ќусури ин ќадар тўл кашидани музокироти пойгоњи низомиро мебарорад ва акнун аламашро хоњад гирифт. МУЗОКИРОТИ БЕНАТИЉА 1 ба 2 ноябр дар Душанбе пушти дарњои баста миёни њайатњои Тољикистону Русия дар Душанбе музокирот анљом ёфт, аммо бе натиљаи нињої. Ёрмуњаммад Бекмуњаммадов, муовини раёсати истихрољи нафту гази Тољикистон, ки дар ин музокирот ширкат мекард, ба "Нигоњ" гуфт, њоло танњо мувофаќа сари он ба даст омадааст, ки Русия бољи гумрукиро бекор мекунад ва соли оянда ба Тољикистон 1 миллион тон 7 намуди маводи нафтї, пеш аз њама бензин ва дизел содир хоњад кард. Аммо вай гуфт, дар масъалањои дигар тафовуќ ба даст наомад: - Бояд то якуми ноябр Созишнома барои имзо тайёр мешуд, вале мо онро омода карда натавонистем. Гап дар бораи 13 модда меравад, ки рўяшон иттифоќи назар ба вуљуд наомад. Њамсўњбати мо шарњ надод, ки дар ин 13 модда дар бораи чї сухан меравад, вале афзуд, "њар ду њайат дар бораи ин 13 модда манфиати љонибњои худро њимоят карданд". МУБОРИЗА БАРОИ БОЗОР Воќеан, ваќте масъалањои асосї, яъне бољи гумрукї бардошта ва њаљми маводи нафтї маълум шуд, дигар чї мушкиле миёни ду кишвар метавонад бошад? Аз нигоњи мо ва коршиносони огоњ аз масъала ин љо чанд ихтилофи назар метавонад мављуд бошад: 1. Дар њоли њозир ширкатњои ба мо маълум - "Газпромнефт - Тољикистон", "Сомон - Лољистик", "Умед 88", "Фароз" ќисмати асосии маводи нафтиро аз Русия ба Тољикистон ворид мекунанд. Чун ин кори онњост, пас маълум аст, ки кї чї ќадар дар ин бозор сањм дорад, зеро њаљме, ки људо шудааст, маълум аст. Аммо бо ин вуљуд, чун созишнома нав мешавад ва чун Тољикистон дигар ба монанди Созишномаи пойгоњи 201 ањроми фишор ба Русияро надорад, боз њаќќи бештар талаб кардани ширкати русї - "Газпромнефт - Тољикистон" воќеият буда метавонад. Ин ширкат ба бархе тахминњо њудуди 40 дарсади маводи нафтии Русияро ба Тољикистон ворид мекунад. Ќонунгузории Тољикистон ба хотири монополия нашудани соња аз ин беш ба ягон ширкат њаќќеро ќоил намешавад, аммо бино ба бархе манобеъ, ширкати русї мехоњад воридоташро ќариб ба 10 дарсад, яъне 100 њазор тон зиёд кунад. 2. Дар гузашта "Газпромнефт Тољикистон" мехост боз як ширкати наверо монанд ба унвони "Газпромнефт - Аэро" барои ба даст гирифтани фурўши маводи сўхти реактивї, ки дар фурудгоњњо барои тайёрањо ва дигар техникаи парвозкунанда истифода мешавад, ташкил кунад. Аммо ин тири ширкат хок хўрд ва њоло ин бозор тањти назорати яке аз наздикони вазири саноат ва энержї аст, ки маводи сўхти реактивиро аз Туркманистон ворид мекунад. Ин, ки коршиносон тавофуќи "Газпромнефт
- Тољикистон" ва Гул Шералиро дар Созишномаи интиќоли маводи нафтї муњим медонанд, њамин гуна заминањои ќаблї њам дорад. 3. Нуктаи дигари мухолифати љонибњо фурўши дигарбораи маводи нафтии Русия ба Афѓонистон буда метавонад. Ба њисобу китоби коршиносон, аз 1 миллион њудуди 100 њазор тон ё бештар бензине, ки ба Тољикистон меояд, баъзе аз ширкатњои наздик ба "болоњо" мехоњанд чун дар гузашта ба Афѓонистон "реэкспорт", ё дигарбора содир кунанд. Ќиссаи содироти дубора ба Афѓонистон нав нест. То боло рафтани бољи гумрукии маводи нафтї то 410 доллар сари тони бензин, ширкатњои Тољикистон асосан моли Русияро ба Афѓонистон дигарбора содир мекарданд. Пас аз боло рафтани бољи гумрукї ширкатњои тољикї ба содироти
чунин нест, зеро ў њаргиз ваъда надодааст, ки тамоми шартњои Тољикистонро ќабул мекунад. Ваъдаро њам ба он хотир надод, ки касе дар Душанбе аз ў ин ваъдаро талаб накард. Шояд тарс дар миён буд. Агар Тољикистон љониб мебуду манфиатњои гурўњиашро аз манфиатњои миллї боло намегузошт, меморандуми чорљумлагиро имзо намекард. Аввал механизми амалї намудани њамчунин ќарордодро омода ва имзо мекарду пас ба ин гуна музокироти бенатиља мепардохт. Аммо њоло "тир аз камон љастааст". Акнун ба љуз зери табли Русия раќс кардан, дигар илоље нест. Ваќте сухан аз бозори мањсулоти нафтии Тољикистон меравад, беихтиёр маќоли "дум сагро мељунбонад" ба ёд мерасад. Ин љо ин наќшро Фарњод Мирзоев аз ширкати
"Бузбозї" - 2 Русия мехоњад њам соњиби бозори маводи нафтии Тољикистон бошаду њам фишанги фишорро аз даст надињад дубораи бензини Туркманистон шурўъ карданд, аммо бо баста шудани роњи оњанги Ѓалаба - Амузанг Ќурѓонтеппа ширкатњо аз ин тиљорат њам мањрум шуданд. Акнун ваќти таљдиди он фаро расид. Русњо аз Тољикистон таќозо кардаанд, ки ин корро накунад. Аммо асли гап дар чї буда метавонад? Хоњ - нохоњ аз 600 њазор тон бензине, ки ба Тољикистон меояд, ќариб 200 њазор тони онро мешавад ба Афѓонистон фурўхт. Ин зиёдатии бензин ќабл аз њама аз он хотир пайдо шудааст ё мешавад, ки њоло њудуди 40 дарсади мошинњои сабукрави Тољикистон ба газ гузаштаанд. Дигар ин ки аз кишварњои дигар - Туркманистону Ќазоќистон ва њатто Ќирѓизистон њам Тољикистон бензин ворид мекунад. Сеюм, 1 миллион танњо созиши рўи коѓаз метавонад бошад, аз он зиёд њам бо њар роњи ќонуниву ѓайриќонунї метавон ворид кард. Аммо чаро бозори Афѓонистон муњим ва љиддї аст, дар њоле ки ин кишвар аз Туркманистону Эрон ва Ўзбакистону Ќазоќистон ва њатто Русия низ маводи сўхт ворид мекунад? Аввалан, Афѓонистон аз он кишварњо бидуни имтиёз ва наздик ба нархњои љањонї маводи сўхт мехарад. Сониян, пас аз хуруљи нерўњои НАТО имкони такрор шудани вазъи замони Толибон вуљуд дорад ва дар њоли мусаллат шудани онњо дар ќисматњои љанубу марказ ва ѓарби кишвар шимоли Афѓонистон барои ширкатњои тољикї бозори бузурги тиљорї хоњад шуд. Ба назар мерасад, ин дурнаморо "Газпромнефт - Тољикистон" њам мебинад ва аз ин хотир, мехоњад ба ин бозор худ низ ворид шавад. ИМКОНЕ, КИ АЗ ДАСТ РАФТ Чунин хулоса мешавад, ки Путин њамаро фиреб дод. Аммо дар асл
"Газпромнефт-Тољикистон" мебозад, ки сиёсатњоро дар ин бозор ба њайси роњбари як ширкати доминанти бозор ва стратеги хеле ќавї таъин мекунад. Њамин ки маслињатњои ў бо вазири саноат ва энергетика Гул Шералї пухту њарду палатаи парлумони Тољикистон созишнома оиди буду боши низомиёни рус дар Тољикистонро ба тасвиб расониданд, масъала ќисман њал мешавад. Дар њоли њозир, масъалаи иваз кардани терминали "Обшорон"- и Гуловњо бо нуќтаи фурўши сўзишворї (НФС) - и "Газпромнефт-Тољикистон", ки ба он шањдории Душанбе мухолифат мекард, њалли худро ёфта, ?асби бозори сўзишвории реактивї аз тариќи "Газпром - Аэро" њам таќрибан њал аст. Пас дар чанд њафтаи наздик, мушкил гуё пушти сар мешавад. Вале онњое, ки фикр мекунанд, бо ла?в шудани бољи 370 - 410 - долларї сари њар тон мањсулоти нафтї, масалан, бензини АИ 92 аз 4, 5 - 4,6 сомонї боло нахоњад шуд, сахт хато мекунанд. Ягон бозори таркибаш олигополї - аз сўи чанд ширкат идорашаванда, на монополї ба ин "бемаззагї" роњ нахоњад дод. Ба назари олигополия, мардум бардошти ќимати имрўзаро дорад ва нарх танњо барои намоиш шояд то як сомонї кам шавад ва дар оянда бо бањонањое боло равад. Хулоса, музокироти бенатиља бояд, бино ба гуфтаи маќомот, пас аз нимаи дуввуми ноябр натиља дињанд. Беш аз 15 рўз Тољикистон аз Русия фиреб хўрд. Ва њатто он замон њам ба натиљае, ки ба нафъи мардум бошад, расанд, барои мо мардуми ќатории Тољикистон бахти бузурге хоњад буд. Фаромарзи ФОЗИЛ
БИДУНИ
F
Т
... бо Фаридун Рањнавард
18 сол бо ќонуне, ки мерос гирифтаем Дирўз, 6-уми ноябр, дар Тољикистон рўзи истироњат буд. Ба он хотир, ки 18 сол пеш дар раъйпурсии умумихалќї Сарќонун - Конститутсияи Љумњурии Тољикистон ќабул шудааст. Ќонуни асосї, ки њамаро баробарњуќуќ кардаасту ба касе поймол кардани њуќуќи дигариро иљозат намедињад. Њарчанд њар кас Ќонуни асосиро хонда, шояд риоя шудани талаботи њар як моддаи онро орзу мекунад, аммо дар Тољикистон дар ин 18 сол ќонун ва њатто ќарорњое ќабул шудаанд, ки хилофи меъёрњои Ќонуни Асосиянд. Аз инњо асосан ду ќонун, ки боиси поймол шудани њуќуќи инсон дар Тољикистон шудаанд, мавриди бањсу мунозирањо шуда буданд. Яке Ќонун "Дар бораи масъулияти падару модар дар тарбияи фарзанд", ки соли гузашта ва дигарї, Ќонун "Дар бораи анъана ва љашну маросимњо", ки соли 2007 ќабул шуда буд. Масалан: моддаи 5-и Конститутсияи Тољикистон мегўяд: Инсон, њуќуќ ва озодињои он арзиши олї мебошанд. Њаёт, ќадр, номус ва дигар њуќуќњои фитрии инсон дахлнопазиранд. Њуќуќу озодињои инсон ва шањрвандро давлат эътироф, риоя ва њифз менамояд. Моддаи 32-и Конститутсияи Тољикистон мегўяд: Њар кас њаќ дорад соњиби моликият ва мерос бошад. Њељ кас њаќ надорад њуќуќи шахсро ба моликият бекор ва мањдуд кунад." Яъне њар кас дар Тољикистон њаќ дорад, ки моликияташро озодона ва бемањдудият истифода барад. Аммо Моддаи 8-и Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи танзими анъана ва љашну маросимњо" мегўяд: "Љашни зодрўз ба таври ихтиёрї танњо дар доираи оила гузаронида мешавад". Моддаи 9-и њамин ќонун мегўяд: Хатнасур ба таври ихтиёрї дар як рўз бо иштироки то 60 нафар танњо дар доираи як чорабинї (додани зиёфат ё ош) бо харљи кам гузаронида мешавад. Моддаи 10-и њамин ќонун мегўяд: "Тўйи домодию арўсї дар давоми на бештар аз ду рўз ба таври ихтиёрї бо оростани зиёфат барои то 150 нафар ва додани оши тўй барои то 200 нафар аз њисоби њар ду љониб гузаронида мешавад. Ташкили маъракањои фотињаи тўй, маслињатошї, идонабарї, сандуќбарон, сарупобинон, чойгаштак, раисталбон, ќудоталбон, таќдими сарупо барои мењмонони тарафайн ва хешу табори домоду арўс, ба истиснои таќдими тўњфањо барои домоду арўс ва падару модари онњо манъ аст. Маросимњои домодталабон ва арўсбинон ба таври ихтиёрї дар доираи оила бо иштироки то 15 нафар гузаронида мешаванд... Маросими ќайди давлатии аќди никоњ дар маќомоти сабти асноди њолати шањрвандї ва љамоатњо бо истифодаи на бештар аз 4 автомошинаи сабукрав гузаронида мешавад". Моддаи 11-и њамин ќонун мегўяд: Маросими љаноза бе мањдудияти шумораи иштироккунандагон сурат мегирад. Аммо "маросими "се" бе додани таъом гузаронида мешавад. Маросими чил ба таври ихтиёрї бо иштироки то 80 нафар бо додани як таъом гузаронида мешавад. Шахсони азодор метавонанд маросими солро ба таври ихтиёрї бо иштироки то 100 нафар бо додани як таъом дар моњи шарифи Рамазон, рўзи иди Ќурбон ва ваќти дигаре, ки ба баргузории соли фавтида мувофиќат мекунад, гузаронанд. Дар маросимњои дафну азодорї ташкили "оши сари тахта", "душанбегї", "љумъагї", "њафт", "бист", "шашмоњагї", њамчунин додани пули наќд ва дигар ашё, ба истиснои њаќќи хизмати ќабркан ва мурдашўй, манъ аст. Моддаи 26и Ќонуни асосї мегўяд: "Њар кас њаќ дорад муносибати худро нисбат ба дин мустаќилона муайян намояд, алоњида ва ё якљоя бо дигарон динеро пайравї намояд ва ё пайравї накунад, дар маросим ва расму оинњои динї иштирок намояд". Аммо модаи 8- Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд", ки соли гузашта ќабул шудааст, падару модарро уњдадор кардааст, ки "иштироки фарзандро дар фаъолияти иттињодияњои динї, ба истиснои фарзандоне, ки ба таври расмї дар муассисањои динї ба таълим фаро гирифта шудаанд, иљозат надињанд..." Ин дар њолест, ки моддаи 4-и њамин ќонун тањти калимаи "фарзанд" "шахси ба синни њаждањсола нарасида"-ро дар назар дорад. Тибќи ин модда ќонуни мазкур, нафароне, ки синнашон ба 18 расидааст, фарзанд мањсуб намешаванд. Њамин тариќ, нафароне, ки синнашон ба њаждањ нарасидааст дар Тољикистон наметавонанд, "муносибати худро нисбат ба дин мустаќилона муайян намоянд, якљоя бо дигарон динеро пайравї намоянд ва дар маросим ва расму оинњои динї иштирок намоянд". Ин дар њолест, ки Моддаи 10-и Ќонуни асосї мегўяд: Конститутсияи Тољикистон эътибори олии њуќуќї дорад ва меъёрњои он мустаќиман амал мекунанд. Ќонунњо ва дигар санадњои њуќуќие, ки хилофи Конститутсияанд, эътибори њуќуќї надоранд. Яъне ин ќонунњо тибќи Сарќонун эътибори њуќуќї надоранд. Ин рўёхат метавон давом дод. Масалан дар бораи он ки моддаи 18-и ќонуни асосї кафолат додааст, ки "Ба њељ кас шиканља, љазо ва муносибати ѓайриинсонї раво дида намешавад". Аммо ќонуни Тољикистон дар бораи милитсия салоњияти маќомоти њифзи њуќуќро васеътар аз талабаоти Ќонуни асосї муќаррар кардааст. Натиљаи ин салоњиятњоро дар њодисањои зиёди латукўби боздоштшудагон дар шўъбањои корњои дохилї ва шиканљаи мањбусон дар муассисањои ислоњии кишвар метавон бармало мушоњида кард, ки бархе бо марги гумонбар ва мањбусон анљом шудаанд. Ќарору ќонунњо дар мавриди мањдуд кардани истифодаи мошинњову телефонњои мобилї дар муассисањои таълимї барои донишљўён, тањќир ва тањдид нисбати онњо барои доштан ва ё надоштани либоси махсус њангоми дарс њама хилофи талаботи ќонуни асосї ва поймол кардани Ќонуни асосї ва њуќуќи инсон дар Тољикистон аст. Ин њама, ба назарам, боиси аз баён рафтани мустаќилияти маќомоти судї ва прокуратура шуда, ин сохторњоро тобеъи маќомоти иљроия ва мансабдорони алоњида кардааст. Дар куљое хонда будам, ки бузурге гуфтааст: "Сарќонун сарнавишти миллат аст!" Агар имрўз беш аз 40 дар сади ањолии Тољикистонро љавонони то 29сола ташкил дињад, бо назардошти он ки Ќонуни асосии моро 18 сол пеш ќабул кардаанд, аксарияти ањолии имрўзаи Тољикистон, ки њуќуќи раъйдињиро доранд, ба ин ќонун раъй надодаанд. Яъне аксарияти мо чунин "сарнавишт"-ро мерос гирифтаанд, на интихоб кардаанд. Аммо имрўз ин сарнавиштро кї интихоб мекунад? Оё метавон бо ин рўз моро табрик гуфт?
8
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
Мо дар ин мурољиатамон ба шумоён тафсилотеро расониданї њастем, ки танњо аз забони зиндонї шунида метавонед. Њатто зиндонии собиќ њам бо чунин равшанї ба шумо воќеаро наќл карда наметавонад… мусоњибаронї бо "Фараж" маълум мегардад. Њамин гуна духтури дигаре - Саид Расулов дар мањбаси "Кирпичний", яъне ЯС 3/2 СРИЉЉ кор мекард, дар замоне, ки Аљик Ќаюмов ва Нуъмон Сатторќулов аз дунё рафтанд. Сеюмї аз он ќазияи "силсиламарги мањбусон" - Алишер Ќосимов як воќеаи дигарест, ки поёнтар зикр мегардад.
НОМА АЗ МАЊБАС Њодисањо такрор шуда истодаанд, лекин ягон бўи умеде нест, ки њол ба бењбудї равад. Мо њамчун афроди безабон оиди худамон танњо мешунавему мехонем, ки ин корњо, яъне шиканљакунињою кушторњо ва монанди ин корњо, гўё ки тамом мешуда бошанд. Лекин аз мањкумшудагони ваќт (на собиќ) касе на аз хабарнигорон, на аз намояндагони ташкилотњои њифзи њуќуќ чизеро намепурсанд. Њоло бошад, баъзе аз хабарнигорон дар якчанд газетањо ва дигар воситањо оиди мо бо дилсўзї суханрониро оѓоз намудаанд. Ин гузоришњою хабарњоятон баъди марги машњур дар зиндони №1 сурат гирифт. Дуруст аст, ки мо дилсўзии хабарнигоронро ќадр менамоем. Аз маъноњою зермаъноњои гузоришњоятон бародарону хоњаронамон, яъне фарзандони як миллат шуда истода, бо њарисї њолатамонро бењтар карданї шуда истоданатон баръало ба чашму аќл мерасад. Алалхусус, дар маќолаи "Зиндон"-и Абдукарим Раљабов дар газетаи "Фараж" аз 26.09 як њамдардие дида мешавад ва њам даъват ба кўшиши дигаргунсозии њолати мањбасњо. Дар њаќиќат, њар кас хатое карда, ё бе хатое низ бо амри таќдир ба њар гуна љойњо метавонад афтад. Чї гунае, ки ба ин љо наомада бошем, моро бо њукми суд аз озодї, танњо аз озодї мањрум кардаанд. Ин мањбасњо аз даврони Шўравї мерос мондаанд ва баъди пошхўрии он ба меъёрњои байналмилалї ягон гуна ягон мутобиќ гардонида нашудаанд, њарчанд даъвогарон даъвои дигар мекунанд. Чї хеле, ки воњидњои махфї буданд, њамин хел боќї монданд. Њол он ки намояндагони љомеаи шањрвандї дар аксари кишварњои олами муосир бе ягон монеа мањбусонро хабар мегиранду аз ањволи њаммиллату њамватанашон огоњанд. ЯК РЎЗИ ЗИНДОН 10 РЎЗ МЕГУЗАРАД Хабарнигорони муњтарам, бародарону хоњарон! Мо дар ин мурољиатамон ба шумоён тафсилотеро расониданї њастем, ки танњо аз забони зиндонї шунида метавонед. Њатто зиндонии собиќ њам бо чунин равшанї ба шумо воќеаро наќл карда наметавонад, чунки баъди аз ин љо аз њолати ѓайриинсонї баромадан кас ин рўзњоро ва ин дањшатро ба хотираш њам овардан намехоњад. Баъдан ў дар озодї ќарор мегирад ва њодисањои зиндонро дигар мустаќиман пайгирї карда наметавонад ва аз идроки сиёсати дохилї каме дур мегардад.
"ГЕНЕРАЛ МЕОЯД" Дар шумораи мазкури ИмрузNews (аз 27.09.2012) эътилофи ташкилотњои љамъиятии зидди шиканља дар Тољикистон низ ин масъалаи муњими њаётан зарурро мебардоранд. Дараки ин эътилофро аз ќазияе то ба ќазияе меёбему боќї намедонем, ки онњо оѓоз аз "Ампаро" то "Нотабене" бо чї машѓуланд? Ягон намоянда аз 14 ташкилоти номбаршуда бо ягон мањкумшудае њамсўњбат шуда бошад? Ин таъна кардан не, балки ин мароќи солим зоњир кардану љустуљў кардани мост.
Нидо аз ќаъри зиндон Имрўз мо шоњиди он њастем, ки Казаков Саидалї аз мањбас озод гашта, љуръат карда, бо хабарнигорон вохўрињо оѓоз кардааст. Њоло ў танњо аст ва маълум нест, ки охири кори ў чї мешавад. Мо аз ў хавотир њастем, чунки дар танњогї шикастани фард осон мебошад. Мо дар њаќиќат хоњони вохўрї бо љомеа њастем. Эй хабарнигорон! Расонед ба љомеа, ба ташкилотњои њифзи њуќуќ, ба падарону модарон ва дигарон, ки фарзандони миллат дар зиндонњо аз дасти нобудкунандагон рў ба нобудии рўњї ва љисмонї ќарор доранд. Оре, мо ќонунро вайрон кардаем ва худи њамин мањрумият аз озодї љазоест сангин, ки ба фитрату табиати одамизод нофорам мебошад. Лекин ин ходимони зиндонњо як рўзи мањкумшударо ба дањ рўз табдил медињанд. Ин гуна таъбирро вазири дифои кишвар Шералї Хайруллоев низ ваќти ташрифаш ба муассисаи ислоњии 3/2 Сарраёсати иљрои љазои љиноии вазорати адлияи ЉТ (СРИЉЉ) моњи феврал тасдиќ карда, гуфта буд: "Як рўзи шумоён дар ин љо чун дањ рўз бояд гузарад". 3 ДУРЎЃ Боз се мусоњибаи бардурўѓу мардумфиреб аз вазири адлия Рустам Менглиев сар карда, то собиќ сардори муассисаи дар боло номбаркардаамон, ки дар байни мардум чун "Кирпичный" маъмул аст - Давлат Бобоевич Рањимов ва духтури ќаторї Тугаев Абдулњаким, ки "натавонистааст" Њамза Икромзодаро
"наљот" дињад, ки ба шумо - хабарнигорон маълум аст, ки аз њаќиќати њол фарсахњо дуранд. Вазири адлия Рустам Менглиев мегўяд, зидди шиканља дар мањбасњо аст ва талош дорад ин гуна амалњоро пешгирї кунад, аммо воќеъият баръакс аст. Ягон мувофиќати њолро бо ин суханон намебинем. Суњбати Фурўзон Аъзамзодро дар ИмрузNews (27.09) бо Давлат Рањимови номбурдашуда, ки байни мањкумшудагони зиндонњои љумњурї чун "Давлат Бобоевич" машњур аст, мутолиа намудем. Тафсилоти худи сўњбатро намеорем, он сўњбат фаќат ба сафедкунии Давлат Бобоевич равона шудааст, њол он ки ў дар силсиламарги Аљик Ќаюмов, Нўъмон Сатторќулов ва Алишер Ќосимов, ки дар байни 13 рўзи тобистони гузашта рўй дод, рабти асосї дорад. Ягон мањкумшудае шубња дар ин надорад. Аммо таъкид карданием, ки дар охири сўњбат Давлат Бобоевич оиди тўњмату бўњтонњову дуруѓгўї гап задааст. Дар байни мо бисёр нафароне њастанд, ки агар шаффофияти гуфтугў байни мањбусин ва љомеа вуљуд медошт, дар пурсиши рўбарў метавонанд ба аксари посухњои он кас раддияњо дода, њаќиќат чї буданашро исбот намоянд. Њатто хешовандони ба мулоќотњо омадаамон низ метавонанд, кирдорњои он шахсро наќл кунанд: чї хел ба назди мо ба хабаргирї омада, њуљљатњояшонро барои дидорбинї супорида, дар зери офтоби сўзон ё мавсими сар-
ФОЉИА
Чунки аз байнамон мањкумшудагонро оиди он рўйхати 14 нафара пурсидем. Касе онњоро намешиносад, гарчанде нафарони саводнок ва маълумотнок њам инљо њастанд. Муњтарама Њарамгули Ќодир низ дар яке аз шуморањои чанд моњ пешинаи "Нигоњ" "Рейд ба мањбаси Вањдат" ном маќолаеро ба табъ расонида буданд, ки рўзи кофтукови фаврие, ки кормандони муассиса дар љои зист барпо карда буданд, навишта шуда буд. Онњоро, яъне хабарнигоронро ба муассиса роњ надоданд, ки њељ љои тааљуб нест. Бо такя ба манбаашон маълумотњоеро ба мардум расониданд. Маълумотњояшон нисбатан сањењ. Њатто Карочаеви "Торпедо" њам оѓози њамин моњ (октябр) аз камера рањо шуд. Яъне дуои љамъ, ки оидаш дар маќола зикр гардида буд, то њамин рўз оварду шукри Худо, ки "спецкритий" накарданд ўро. Аммо дар бораи сардори СРИЉЉ генерал Шарипов Иззатулло навиштаанд, ки омадани ў ба мањбасхонањо идро мемонад ва мањкумшудагон гўё интизоранд, ки кай меоянд он кас. Аммо дар асл ваќте ки дар мањбасњо овозаи "генерал меояд" пањн мегардад, зиндониёни бе њамон њам хастањолу мазлуму љабрдида боз ба ташвишу тараддуди изофагию бемаънию мантиќ гирифтор мешаванд. Режими муќаррарии вайрон, афсарон ба тањлука афтодагї, ки… Мустафо Њамиди ЗИНДОНЇ
ОДАТ
Марг ва зањролудшавии 26 нафар аз консерва 26 нафар сокинони ноњияи Зафаробод, шањраки Мењнатободи вилояти Суѓд, дар як маъракаи ёдбудии сокини ин мањал аз консерваи хонагї зањролуд гашта, як нафар ба њалокат расидааст. Дар ин бора ба TojNews аз дафтари матбуоти Раёсати корњои дохилаи вилояти Суѓд иттилоъ доданд. Ба иттилои манбаъ, рўзи 28-уми октябри соли равон, Шакаралї Нозиров, сокини ноњияи Зафарободи вилояти Суѓд, барои ёдбуди волидонаш бо иштироки 50-60 нафар сокинони ноњия маърака кардааст. Дар ин маърака аз истеъмоли консервањои помидору бодиринг, ки дар шароити хонагї омода шудаанд, 26 нафар мењмонон зањролуд шуда, хоњари Шакаралї Нозиров - Мастура Нозироваи 31-сола ба њалокат расидааст. Айни њол дар Беморхонаи марказии ноњияи Зафаробод бо аломатњои зањролудшавї - 7 на-
мо соатњои дароз як имзои сардор Давлат Бобоевичро мунтазир мешуданду эшон баъди "озод шудан аз кор" коѓазњоро имзо мекарданд. Як зане дар бораи ин рафтораш ўро сарзаниш карду шавњари ўро, ки дар њамин зиндон адои љазо карда истодааст, Давлат Бобоевич бо бањонае 2 моњ ба камера њукм кард. Ва боз як воситаи тањќир кардани мањкумшудагон њамин аст, ки дар мулоќотњои дарозмуддат танќисї эљод мекард, яъне ба омадани хешовандонамон аз роњи дур (шимол, Помир) нигоњ накарда, баъди танњо як шабонарўз мулоќотро ќатъ менамуд. Њол он ки ќонуни нигањдошт 3 шабонарўзро иљозат медињад. Инњо шахсони муайян њастанд ва лозим шавад, нишондод њам медињанд. Оиди духтур Тугаев ва сўњбаташ дар "Фараж" аз 3.10.2012 бисёр гуфтанињо њаст, лекин њаракат мекунем мухтасар намоем. Худи кори духтурон дар зиндонњо чунин роњандозї карда шудааст, ки барои ташхис, таъиноти муолиља ва бевосита худи муолиља дар аксари мавридњо зиндониёни маълумоти тиббї дошта ба кор сафарбар карда мешаванду кори духтурони расмї, яъне Тугаев баринњо хеле ва хеле сабук мегардад. Ин Тугаевро низ баъзе зиндонињо аз оѓози фаъолияташ - соли 2004 дар муассисаи ислоњии ЯС 3/4 СРИЉЉ ВА (собиќ зонаи њафтум) мешиносанд, ки корбариаш аз ќоидаи зикргардида истисно нест. Дараљаи саводнокию маданияташ низ аз тарзи
Болоравии орди ќазоќї дар Душанбе Навъи аввали орди тавлиди Ќазоќистон моњи октябри соли равон дар шањри Душанбе 9,4% гарон шудааст.
фар дар шуъбаи эњёгарї, 19 нафар аз мењмонони ин маърака дар шуъбаи касалињои сирояткунанда бистарї гардидаанд. Феълан оиди ин њодиса барои даќиќ намудани зањролудшавии сокинон корњои санљишї аз тарафи идорањои дахлдор идома дорад,- гуфт манбаъ.
Дар ин бора Вазорати рушди иќтисод ва савдои Тољикистон иттилоъ додааст. Бинобар иттилои манбаъ, ба њисоби миёна њар халта орди истењсоли Ќазоќистон дар пойтахти Тољикистон 175 сомонї ё худ 36,76 доллар савдо шуда, зарфи дањ моњи охир нархи ин навъи орд дар пойтахти кишвар 55% боло рафтааст. Њамзамон бо ин, аз афзоиши пайвастаи нархи орди ватанї низ гузориш мерасад. Дар Вазорати рушди иќтисод ва савдои Тољикистон мегўянд, охири моњи октябр дар бозорњои пойтахти кишвар њар халта орди тавлиди ватанї 156 сомонї савдо шуд, ки ин 32,77 долларро ташкил медињад.
Ин арзишро 0,6% болотар аз нархи орди навъи якум дар моњи сентябри соли љорї медонанд. Дар маљмўъ, зарфи 10 моњи охир орди тавлиди Тољикистон дар бозорњои кишвар 44% гарон шудааст.
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
9
Воќеан, агар фармондењони Бадахшон дар љустуљўи Интерпол бошанд, мамнуъулхуруљ будани онњо далели он аст, ки ќонунњои њукуматро риоя мекунанд ва агар бо тафтишот њамкорї кунанд, њамчун гумонбар вуљуд доранд, пас љустуљў кардани онњо ба кадом хотир аст? Хабаре, ки њафтаи гузашта љамъияти Тољикистонро дар њайрат гузошт, бо воситаи Интерпол љустуљў кардани лидерони ѓайрирасмии Бадахшон буд. Бигзор, хабарнигорон аз ин љустуљў дер хабар ёфтанд, ё дар ваќташ, аммо муњим барои љомиа ин буд, ки њукумати Тољикистон чаро онњоеро, ки дар кишвар њастанд, дар Интерпол љустуљў мекунад. Аз рўи гуфтаи Мањмадулло Асадуллоев, сухангўи вазорати корњои дохилии Тољикистон он нафароне дар Интерпол љустуљў мешаванд, ки љинояткори махсусан хафвнок њастанд ва пас аз содир кардани љиноят дар хориљи Тољикистон паноњ мебаранд. Аммо ба ќавли маъруф, "ёр дар хонаву мо гирди љањон мегардем". Ба истиснои Имомназар Имомназаров, ки рўзи 22 августи соли љорї дар манзилаш кушта шуд, баќия лидерони ѓайрирасмии Бадахшон Толиб Айёмбеков, Муњаммадбоќир Муњаммадбоќиров ва Ёдгор Мањмадасламов, ки дар љустуљўи Интерпол ќарор доранд, дар манзили зисти худ ва дар Бадахшон њастанду зиндагї мекунанд. Толиб Айёмбеков, як тан аз онњо ба "Нигоњ" гуфт, ки њамаи фармон дењо ни Ба дахшон њ оло дар хонаи худ зиндагї мекунанд ва ба љое фирор накардаанд: - Дар тамоми Тољикистон аз касе пўшида нест, ки мо "подписка о не виезде" дорем. Ман шахсан дар хонаи шахсиам дар шањри Хоруѓ зиндагї дорам. Барои табобат ба беморхона меравам, боз меоям. Ягон
ЊАСТАНДУ НЕСТАНД? Вазорати корњои дохилии Тољикистон, нињоде, ки бо Интерпол њамкорї мекунад ва ба љустуљўи байнулмилалї додани љинояткорон кори дасташ аст, то ба њол шарњи дурусте дар ин бора надодааст. Толиб Айёмбеков њам дар њайрат аст, ки ин љустуљў ба кадом хотир роњандозї шудааст: - Ман бо суду прокуратура ва милиса барои њамон пар-
Танњо оне бо дигаре баробар аст, ки инро исбот мекунад ва оне сазовори озодист, ки метавонад онро ба даст орад. Шарл БОДЛЕР
нашр шуд, рўзњои 28 ва 30 июл онњо аввалин маротиба расман аз сўи Прокуратураи генер а л ї "та шк ил к у н а нд а г о н и њодисањои охирин дар ВМКБ" ном бурда шуданд. Дар бораи ин ки онњо бо тиљорати инсон машѓул буданд, бори аввал ин сомона 8-уми август тафсилот пахш кард. Пас мантиќан бояд
"Ёр дар хонаву мо гирди љањон мегардем" Лидерњои ѓайрирасмии Бадахшон-масъулини нињодњои ќудратии кишвар пеш аз кушташудани Абдулло Назаров аз тариќи Интерпол љустуљў мешуданд?!
љикистон, КДАМ ва ВКД оѓоз шуд, аммо фармондењон бо муќовимат ба њукумат таслим нашуданд. Њукумат њамаи онњоро љинояткор эълон кард. Воќеан, агар фармондењони Бадахшон дар љустуљўи Интерпол бошанд, мамнуъулхуруљ будани онњо далели он аст, ки ќонунњои њукуматро риоя
каси мо нагурехтааст, агар бовар накунед, биёед, бинед. Ёдгор дар Поршнев паси зиндагии худ аст. Боќирро мардум њар рўз бо мошини худ дар кўчањои шањри Хоруѓ мебинанд…". Агар Интерпол љинояткорони байнулмилалиро љустуљў кунад, пас аз тарафи Тољикистон љустуљў кардани шахсоне, ки мамнуъулхуруљанд ва маълум аст, ки дар куљо зиндагї мекунанд, чї маъно дорад?
Чаро? Њуќуќшинос бо такя ба манбаъњои худ гуфтааст, ки љустуљўи пешвоёни ѓайрирасмии Бадахшон ќабл кушта шудани Абдулло Назаров дар санаи 21-уми июл, яъне 8-уми июл сурат гирифтааст: - Агар 8-уми июл онњоро мавриди љустуљўи Интерпол ќарор доданд, ду номафњумї
вандаи куштори Абдулло Назаров њамкорї мекунам. Даъват мекунанд, меравам ва пас аз суњбат боз ба хона меоям. Баъзан вазирони дифову корњои дохилї ва раиси Кумитаи давлатии амнияти миллї њам ба Хоруѓ меоянд, бо мо мулоќот мекунанд. Аммо касе дар ин бора ба мо нагуфтааст. Намедонам, ин кор ба кї даркор бошад. Номи фармондењони Бадахшон замоне ба матбуот афтод, ки 21 июли соли равон Абдулло Назаров, раиси Раёсати КДАМ дар ин вилоят аз тарафи афроди то ба њол номаълум кушта шуд. Њукумати Тољикистон талаб кард, ки гунањкорон ба маќомот супурда шаванд. Пас 4 фармондење, ки дар боло зикрашон рафт, дар ин куштор муттањам шуданд. Субњи 24 июл дар Хоруѓ амалиёти љангии муштараки неруњои Вазорати мудофиаи То-
аст. Якум, он замон Толиб Аёмбеков, корманди Раёсати марзбонии КДАМ буд. Чї тавр як корманди давлатиро ба љустуљўи Интерпол супориданд? Дувум, ваќте маълум аст, ки њамаи онњо дар хонаи худ, дар Бадахшон зиндагї мекунанд, чаро бояд тариќи Интерпол онњоро љустуљў кард? Аз рўи мантиќ, љустуљўи фа р м он д е њ о н и Б ад а х шо н бояд пас аз 21 июл то 22 август, рўзи марги Имомназар Имомназаров бояд иттифоќ афтода бошад, зеро дар руйхати Интерпол њар чор нафар њастанд. Ва ин муддат њукумат воќеан тариќи расонањои давлатї онњоро бо љурмњое, ки дар
дар љустуљўи Интерпол эълон кардани онњо мањз дар ин муддат аз 28 июл то 22 август бояд сурат гирифта бошад. Њамчунин барои љомиаи љањонї, ки он рўзњо дар бораи њаводиси Бадахшон иттилои даќиќ надошт, љинояткори ашаддї нишон додани фармондењон барои њукумат мантиќї буд. Пеш ва ё пас аз ин ба љустуљўи пул ис и ба йн ул м ил ал д од ан и фармондењон бемантиќ мебуд, зеро дар руйхати Интерпол номи марњум Имомназар Имомназаров низ њаст. Ба мактубњои "Нигоњ" аз идораи сомонаи Интерпол посух наомад. Мо мехостем муайян кунем, ки дархости њукумати Тољикистон кай ба Интерпол расидааст. Агар он воќеан пеш аз њаводиси Хоруѓ расида бошад, пас ин иттилоъ манзараи њаводиси Бадахшонро батамом дигар мекунад ва гунањкорони дигарро ба майдон меорад. Барои њукумат бошад, "Ёр дар хонаву мо гирди љањон мегардем" маънии нав мегирад. Шояд дар нињоят худи Интерпол ба ин ќазия рўшанї ан-
сањифаи Интерпол омадааст, муттањам мекард. Аммо аз рўи нахустин маводе, ки алайњи фармондењони Бадахшон дар с о м о н аи а г е н тии "Хо ва р "
дозад, зеро барои ошкор кардани њаќиќати таърих хеле муњим аст.
мекунанд ва агар бо тафтишот њамкорї кунанд, њамчун гумонбар вуљуд доранд, пас љустуљў кардани онњо ба кадом хотир аст? Онњое, ки њастанд, чаро нестанд? Ин љо сањве рафтааст, ё ягон сирри дигар вуљуд дорад? ВАЌТИ НОМУАЙЯНИ ДАРХОСТ Њуќуќшинос Шўњрат Ќудратов мегўяд, ки замони ба љустуљўи Интерпол додани фармондењони Бадахшон ин љо масъ алаи муњ имтарин аст.
Эраљи АМОН
10 №33 (309), 7-уми ноябри соли
2012
Суханони Исмоилхон дар њоле эрод мешаванд, ки бисёре аз мардуми афѓон, аз ин нукта бим доранд, ки пас аз хуруљи нерўњои НАТО аз Афѓонистон, ин кишвар бори дигар сањнаи љанги дохилї миёни гурўњњои мухталиф шавад. Тибќи табаќабандињо насли аввалро поягузорони низоми имрўза медонанд, ки Мао Сезедун, Чжоу Энлай, Чжу Де, Лю Шаотсї буданд. Ин чанд тан низоми коммунистиро дар Чин бунёд намуданд ва як равиши хоси мардумиро дар сохтори давлатдорї ва идораи њокимият љорї сохтанд. Аммо онњо њамонњое буданд, ки ба љуз ѓояи коммунистї ва роњи рушди иќтисоди марксистї дигар равишро ќабул надоштанд. Дар он замон такя хату маши Маскав буд, чун инќилоби коммунистии Чин худ нусхаи инќилоби болшевики рус мањсуб мешуд. Ба муљарради тадриљан аз сањнаи сиёсї канор рафтани насли аввал љои онњоро ислоњталабон бо сарварии Дэн Сяопин ишѓол намуданд, ки ба рушди иќтисодиву иљтимоии кишвар аз дидагоњњои дигар менигаристанд. Бо гузашти муддати дигар, ваќте ин ислоњот аввалин натиљањои худро дод ва кишвар як роњи рушди коммунистї, вале хос барои худро интихоб намуд, иќтисодаш рў ба рушд овард, вазъи зиндагонї њатто назар ба Иттињоди Шўравї бењтар шуд, насли сеюми њокимон ба арсаи сиёсат по гузоштанд, ки сарвари онњо њамин Сзян Сзэмин буд, ки њоло ќадам ба 76 гузоштааст. Дар замони худ Дэн Сяопин талќин мекард, ки баъди убур аз дањсолаи њафтуми умр роњбари Чин бояд дар фикри барканории худ бошад, то насли дигар бо нерўву ѓояњои нав сари кор ояд. Гузашта аз ин тибќи ќонунии асосии ин кишвар афрод набояд беш аз ду
навбат ба курсии раиси давлат нишинанд ва барои Сзян Сзэмин низ ин мўњлат ба анљом расидааст. Ва насли чорум, ки њоло мехоњад рўи сањна ояд, умед ба сарварии Њу Сзинтао мекунад, ки нав ба синни шаст ќадам гузоштааст ва дар ин кишвар аз љумлаи сиёсатмадорони баркамол ва варзида эътироф гардидааст. КИСТ ЊУ СЗИНТАО? Инак, мухтасар дар бораи сарвари ояндаи Чин: Њу Сзинтаоро коршиносони мањаллї аз љумлаи технократњо медонанд, ки соли 1964, њанўз то оѓози "инќилоби бузурги маданї"
ШАРЊИ ХАБАРИ №1 Рўзномаи Телеграф (Telegraph) бо эъломи ин хабар аз забони Исмоилхон, ки муддате вазири об ва энержии Афѓонистон низ буд, менависад: “Исмоилхон аз ин мавзўъ нороњат аст, ки фармондењоне, ки бо Шўравї љангида ва нерўњои ин кишварро шикаст доданд, акнун ба њошия ронда шудаанд.” Исмоилхон њамчунин аз иќдоми НАТО дар ба майдон фиристодани низомиёни зан гиламанд буда ва мегўяд, ки фармондењони муљоњидин дар њоли шакл додани як фармондењии љадид барои дифоъ аз Афѓонистон њастанд, то пас аз хуруљи НАТО аз ин кишвар, осебе ба он нарасад.
Анљумани коммунистони «аждањои хуфта» Дар Љумњурии мардумии Чин, ин њамсояи ќудратманди мо, омодагињои љиддї ба баргузории анљумани навбатии њизби коммунист идома дорад. Анљумане, ки насли чоруми роњбарони ин мамлакати соњибќудратро ба курсї хоњад нишонд.
8-УМИ НОЯБР АНЉУМАНИ ТАЌДИРСОЗИ ЊИЗБИ КОММУНИСТИИ ЧИН ОЃОЗ МЕШАВАД донишгоњи Пекинро бо ихтисоси муњандис-гидротехник хатм кардааст. Ва дар тўли умри љавонї солњои зиёде дар ќисматњои фаќири кишвар дар вазифањои гуногун кор кардааст. Муддати се сол сарвари комсомоли Чин будааст ва пўшида нест, ки мактаби комсомол дар Чин низ чун дар замони Иттињоди Шўравї чї он замон ва чї њоло як мактаи зиндагисоз дониста мешавад ва аксари касоне, ки зинањои њокимиятро тай мекунанд, мањз аз ин мактаб берун меоянд. Баъди ин Њу Сзинтао вилояти Гуйчжоу ва солњои 1988-1992 ќисмати мољарохези кишвар - Тибетро сарварї кард. Ва танњо баъди њамаи ин ба Бюрои сиёсї чун љавонтарин намоянда ворид гардид. Бюрои Сиёсї дар њизби коммунисти Чин њамон вазифаеро ифо мекунад, ки Бюрои сиёсї дар Шўравї ифо мекард. Вай дар ин симмат њама корњои вобаста ба комсомол, иттињодияњои синфї ва макотиби олии њизбиро назорат мекард. Чиншиносони машњури олам дар симои насли чоруми роњбарони ин кишвар њаракатњои прагматикиро ба мушоњида гирифтаанд. Онњо ба мушкилот бо њамин назарњо менигаранд ва онро њамин гуна мехоњанд њаллу фасл намоянд. Ба аќидаи Сергей Дроздов, тањлилгари масоили Чин дар Академияи илмњои Русия намешавад аз ин насл як инќилоби маданї ё як љањиш дар сиёсатњои хориљиву дохилиро интизор буд. Ин насл
њамон роњеро идома хоњад дод, ки Дэн Сяопин муайян крада буд. Аммо Ѓарб дар интизори дигаргунињои демократї дар Чин аст, ки ба назар мерсад дар њамон ќолаби орзуи амалиношуда боќї мемонад. Чин чун низоми коммунистї аз њамон сиёсати пешгузаштагонаш кор мегирад ва чизеро, ки олами Ѓарб ба унвони демократия мехоњад тањмил кунад, ќабул надорад. Ва боз ин дар њолест, ки Њу Сзинтао назари расмии худро њам дар ин замина иброз надоштааст. Вай љонибдори он аст, ки кишвараш вориди Созмони тиљорати љањонї шавад ва аллакай њама асноди марбута омода ва ба талабњои ин созмони муќтадири байналмилалї гузаштњо њам кардааст ва худро ба он омода намудааст, ки њарчї зудтар ворид шавад. Њу Сзинтао аз љумлаи љонибдорони низоми шадид дар кишвар аст ва ў низ мисли пешгузаштагонаш майле ба самти демократияи ѓарбї надорад, низоми демократии комммунистиро бењтарин модели давлатдорї на танњо дар кишвараш, балки дар минтаќа медонад. Њатто љонибдори он аст, ки њар гуна талошњои људоихоњї ва људоиандозї шадидан саркўб карда шавад. Гузашта аз ин вайро ташаббускорони саркўбии иќдомоти људоихоњї дар Тибет дар соли 1988 медонанд. Њамчунин мегўянд, ки вай расман иќдоми давлатро дар мавриди саркўбии демократ-
хоњони майдони Тянанмэн љонибдорї кардааст, ки садњо тан дар он кушта шуда буданд. Ва агар ин њама њарфи дуруст бошад, пас аз ин ба баъд њам њар гуна талош ва равиши демократї дар Чин саркўб хоњад шуд. "МАЛИКАИ АЛМОСЇ" САРХЎРИ ШЎЊРАТИ САРВАЗИР? Вале дар остонаи баргузории анљумани њизб дар Чин сару садоњое аз гирифтори фасод шудан ва по ба љурму љиноят гузоштани шахсиятњои маъруфи ин кишвар баланд шуданд. Албатта, њоло ин чї гуфта мешавад, дар мавриди наздикони онњост, вале аъмоли ин наздикон шояд таъсироте ба обрўи сиёсии онњо ба љо гузорад. Ва яке аз чунин афрод сарвазири кунунї Вэн Сзябао мебошад. Аввалин шуда матбуоти Ѓарб ва баъдан худи доирањои сиёсиву амниятии Чин тадриљан сари он њарф мезаданд, ки сармояи хешовандони наздики сарвазир олуда ба фасод ва равияњои ѓайриќонунї шудааст. Вэн Сзябао аз шахсиятњои калидии ин кишвар аст ва мегўянд мањз дар замон сарвазирии ў иќтисоди саноатии Чин 10-12% боло рафт. Вале дар њошияи ин омори расмї рўзномаи амрикоии New York Times навишт, ки дар ин муддат сармояи наздикону пайвандони нахуствазир ба суръати бештар ва тезтар рушд кард. Ва њамин маќола боис шуд, ки Кумитаи доимии бюрои сиёсии КМ ЊКЧ, ки амалан маќоми олии
њокимият дониста мешавад, ба тафтишу санљиши сармояи пайвандони сарвазир оѓоз кард. Ва њатто ба ин худи Вэн Сзябао мусоидат намуд. Чанд рўз пеш вай расман ба маќомоти зидахл мурољиат кард, ки чигнунагии ин сармояњоро љиддан тањлил ва барояш иттилоъ дињанд. Сарвазир баъди интишори раддия ба маќолаи нашрияи амрикої даст ба ин ташаббус зад ва шояд хост дар арафаи баргузории анљуман хотири осуда дошта бошад. Ин дар њолест, ки New York Times љамъи ин сармояњоро болотар аз 2,7 миллиард доллар арзёбї мекард. Ва бахши муњими он мансуб ба њамсари мансабдор Чжан Бэйлї дониста мешуд. Бэйлї ќаблан як корманди оддї дар вазорати геологияи ин кишвар будааст, вале баъди сари кор омадани шавњараш рў ба бозори ашёи ќимматбањо овардааст ва тавре шўњрат ёфтааст, ки бозаргонони хориљї ўро "маликаи алмосї" меномиданд. Сармои писари сарвазир Вэн Юнсунро нашрия болиѓ аз 200 миллион сањмияњои холдини New Horizon Capital медонад, ки дар соњаи энержї ва алоќаи мобилї фаъолият мекунад. Ва боз дар маќола дар мавриди хешовандони дигари сарвазир маълумотњое оварда шудааст, ки њоло њам дар љомеаи имрўзаи Чин боварнакарданист ва расман иддиои нашрия такзиб шудааст. Аммо ба назар мерасад њизб наметавонад муросо кунад, ки узви фаъол, соњибмансаб ва соњибмаќомаш олуда ба љурме дониста шавад. Аз ин рў ба омўзишу тањлили љиддии сарчашмањои сармояњои наздикони сарвазир даст задааст. Аммо ин аввалин коре нест, ки ба обрўи њизб латма ворид созад. Рўзи якшанбеи гузашта Пленуми КМ Њизби коммунисти Чин сиёсатмадори ояндадор ва яке аз фаъолони худ Бо Силайро аз сафњои хеш хориљ кард. Чанде пештар прокуратураи ин кишвар ба муќобили Бо Силай барои рафторњои зиддиќонуниаш парвандаи љиноятї боз кард. Моњи марти соли равон вай аз вазифаи котиби кумитаи маркази њизби коммунист сабукдўш шуда буд. Њамчунин дар ин радиф собиќ вазири иртиботњои роњи оњан Лю Чжизюн низ аз сафи њизб ихрољ гардид ва ин ду тан олуда ба љиноятњое дониста мешаванд, њоло тафтишоти даќиќ рўяшон сурат нагирифтааст. Аммо ояндаи шўњрати сиёсии Бо Силайро аввал ќазияи даст доштани њамсараш Гу Кайлай дар ќатли шањрванди Британия сиёњ кард. Гу Кайлайро додгоњ ба ќатли мазлумонаи шањрванди хориљї муттањам кард ва њукми ќатлашро эълон намуд. Вале баъди чанд муддат тафтишот дар амалњои худи Бо Силай низ номувофаќитињо бо ќонунро ошкор намуд. Оре, њатто дар Чин њам мешудааст њамсари як соњибмаќом њукми ќатл гираду ў бо вуљуди мансабу вазифа ва њатто сарват натавонад он њукмро аќалан сабуктар созад.
Фирўз МУЊАММАД
Ситоди фармондењии љадид дар Афѓонистон Як рўзномаи англисї ба наќл аз Исмоилхон, аз фармондењони тољики муљоњидин, хабар дод, ки фармондењони собиќ тасмим доранд, барои дифоъ аз Афѓонистон пас аз хуруљи нерўњои НАТО, як ситоди фармондењии љадид ташкил бидињанд. Telegraph дар идома менависад: “Исмоилхон ёдовар шуда, ки Њомид Карзай, раиси љумњури Афѓонистон, дар љараёни иќдомоти фармондењони муљоњидин барои ташкили ин ситоди фармондењї ќарор дорад.” Суханони Исмоилхон дар њоле эрод мешаванд, ки бисёре аз мардуми афѓон, аз ин нукта бим доранд, ки пас аз хуруљи нерўњои НАТО аз Афѓонистон, ин кишвар бори дигар сањнаи љанги дохилї миёни гурўњњои мухталиф шавад.
Telegraph менависад: “Муљоњидин, ки дар дањаи 1980 ба њамроњи њам бо Иттињоди Љамоњири Шўравї мубориза карданд, дар дањаи 1990 ба рўи њам аслиња кашиданд ва њамин мавзўъ сабаб шуда, то мардуми Афѓонистон бештар вањшигарии онњоро ба ёд дошта бошанд, то шуљоати онњоро.” Исмоилхон, ки дар дањаи 1990 дар Њирот њоким буд ва сипас тавассути Толибон аз кор барканор шуд, акнун мегўяд, ки муљоњидин бори дигар барои дар амон нигањ
доштани Афѓонистон аз дасисањои хориљї, бояд бо якдигар муттањид шаванд. Вай пештар низ аз фармондењони муљоњидин хоста буд, то дар Њирот ташкили љаласа дињанд. Ин фармондењи собиќи муљоњидин мегўяд: “Хориљињо онњоеро, ки барои чандин сол мубориза карда буданд, ба њошия рондаанд. Онњо аслињањо, тонкњо ва дигар силоњњои моро љамъ карда ва онњоро дар дастони афроди нопок ќарор доданд.” Исмоилхон дар интиќод аз нерўњои НАТО мегўяд: “Онњо пас аз
ин ки моро ба њошия ронданд, духтароне аз Фаронса, Њуланд, Омрико ва дигар кишварњоро ба Афѓонистон оварданд ва гумон карданд, ки бо ин кор амнияти Афѓонистонро таъмин мекунанд.” Бар асоси барномаи замонбандишуда, тамоми нерўњои НАТО то соли 2014 аз Афѓонистон хориљ мешаванд ва контроли амнияти ин кишвар ба нерўњои бумї супурда мешавад. Саидюнуси ИСТАРАВШАНЇ
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
11
Дар мавриди харидории 26% сањмияњои боќимонда низ тавофуќ њосил шудаст. Чї он замон ва чї њоло мегўянд, ки фурўшанда мањз Гулнора Каримова буд, вале далели њуљљатї њоло ба даст наёвардаанд.
Нашрияи шведии "Tidningarnas Telegrambyra" натиљаи як тафтиши журналистии корманди худро интишор дод, ки тибќи он ширкатњои мобилии МТС ва "Вимпелком" -и Русия дар маљмўъ бештар аз 400 миллион доллар ба атрофиёни духтари президенти Узбакистон Гулнора Каримова њамчун ришва пардохт кардаанд. Ин дар њолест, ки дар Шветсия аллакай аз рўи њодисаи аз љониби ширкати скандинавии "TeliaSonera" ба ширкати гибралтарии "Takilant" пардохт шудани 320 миллион доллар парванда боз шудааст. Соњиби ширкати ёдшуда аз дўстону наздикони Гулнора Каримова ва мудсози машњур Гаянэ Авакян будааст. Маълум шуд, ки "Вимпелком" њамчунин ба Takilant низ пул додааст. Ин ширкати русї соли 2006 бо харидани 100% сањмияњои оператори мобилии Unitel ба бозори мухобироти Узбакистон роњ ёфт. Аммо соле баъд он 33% сањмияњои худро ба ширкати љазирањои Виргини Брит ания "Freeva le Enterprises" фурўхт. Аз ин пеш "Вимпелком" шарики узбакистонии худро ошкор на мека рд. Аммо аз асно ди ширкати русї журналистони шведї дарёфтаанд, ки ин шарик мазњ "Takilant" буд. Њамин тариќ офшоре, ки ба наздикони Гулнора Каримова тааллуќ дошт, дар амалиётњо бо "Вимпелком" 35,7 млн доллар фоида ба даст овард. Дар гурўњи "Vimpelcom" хабар дар мавриди њамкорињо бо "Takilant"-ро тайид кардаанд, вале њамзамон гуфтаанд, ки ин љо ќонуншикание нашудааст. "Мо ин додугирифтро ба он хотир кардем, ки мехостем сањмияњо "Unitel"-ро ба њам орем, - изњор доштааст намояндаи Vimpelcom Бобби Лич. - Иртибот миёни "Takilant" ва Каримова тасдиќ нашудааст, зеро
Савол ба Эшони Нуриддинљон: - Њазрат, шумо муштарии кадом ширкати мобилї њастед? Љавоб: - Алњамду лиллоњи раббил ъоламин. Вал ъоќибатулил муттаќин. Вассалоту вассалому ъало расулињи Муњаммадин ва оълињи ва асњобињи аљмаин. Аммо баъд: - Банда муштарии БилЪайн ва Ъндиго њастам...
нав оѓоз мешаванд, ки боз њам гирди њамин мухобироту ширкатњои мобелї давр мехўрад. Замоне ин хонаро духтари президенти Узбакистон ба 1,5 миллион доллар харидааст, вале њоло он бештар аз 10 миллион доллар арзиш дорад. Коршиносон дар шарњи ин хабар навиштаанд, ки маќомоти дар Русия шояд акнун мехоњанд бо ба њона и ња мин хона бар ои баргардонидани МТС ва бахши узбакистонии он ба бозори мухобироти Тошканд, ки бо ќарори додгоњ аз он бо заљру ранљ хориљ шудааст, гуфтугў оѓоз кунанд. ГУГУША, МО ВА ДИГАРОН То ин замон худи Гулнора Каримова дар мавриди таќаллубњои молиявии худ њељ изњори назаре накардааст. Њоло ў саргарми омодасозии худ ба сифати ситораи поп дар љањон бо номи Гугуш аст ва клипњои ахиран тањиякардаашро аз тариќи шабакањои иљтимоии интернет ба оламиён муаррифї мекунад. Вале дур нест, ки масъала боиси сару садоњои зиёде мешавад ва метавонад ба обрўи сиёсии хонаводаи
Ришвахории духтари президент Муассисони Тселл ва Билайн барои ворид шудан ба бозори алоќаи мобилї беш аз 700 млн. доллари ИМА пора додаанд... ин ширкат мутааллиќ ба шахси дигар аст. Дар муносибат ба амалиёти мо низ алњол ягон тафтишот гузаронида нашудааст". Аз сўи дигар гуфта мешавад, ки соли 2004 МТС аз шахси номаълум 74% сањмияњои оператори мобелии "Уздунробита"-ро ба ивази 126 млн доллар харидааст. Дар мавриди харидории 26% сањмияњои боќимонда низ тавофуќ њосил шудаст. Чї он замон ва чї њоло мегўянд, ки фурўшанда мањз Гулнора Каримова буд, вале далели њуљљатї њоло ба даст наёвардаанд. Журналистон њамчунин даќиќ кардаанд, ки Swisdorn ба са рояндаи гурў њи њ унар ии Dado Рустам Мадумаров, ки шавњари ќонунии Гулнора Каримова мебош ад, таал луќ доштаст. Чанд сол пеш МТС аз тариќи ин ширкат сањмияњоеро аз "Уздунробита" бо мукофоти бештар аз 200 миллион доллар харидорї кардааст. Дар аввал арзиши опсион 37 миллион д оллар арзёбї шуда буд. Соли 2006 мўњлати муоњадаи татбиќи он ба анљом расид, вале љонибњо онро боз муддати як соли дигар тамдид карданд. Њамзамон дар мавриди таљдиди назар дар арзиши кунунии он ба тавофуќ расиданд. Ин буд, ки соли 2007 њиссаи "Уздунробита" 250 млн долларро ташкил дод. Њамин тариќ МТС розї шуд, ки 7 ба-
робар бештар пардохт кунад. Хабаргузорї дар њошияи ин матлаб зикр кардааст, ки дар МТС ќазияро нахостанд шарњ дињанд. Ва баъд нашрия менависад: "Далелњо аз он шањодат медињанд, ки њамаи се бозингари бозори телекоммуникатсионии Узбакистон - МТС, "Вимпелком" ва "TeliaSonera" ногузир шуданд ба атрофиёни духтари президенти ин кишвар Гулнора Каримова пули иловагї пардозанд, то тавонанд фаъолият кунанд. Дар маљмўъ аз љониби ин се ширкат 734 мил лион долл ари и зофа гї, яъне ба сифати ришва пардохт шудааст, ки 414 миллион доллари онро русњо додаанд". АВАКЯН ВА БЕКЗОД АХМЕДОВ ДАСТАНД Ё КАМОН? Вале, менависад нашрия, ин њама гуфтугузорњо метавонистанд ба сурати овоза боќї бимонанд, агар Директори генера лии МТС-и Узбаки стон Бекзод Ахмедов ба мухолифат барнамехост. Ќазия аз ин ќарор буд: соли 20 09 б онки шве йсар ии "Lombard Odier" боз намудани суратњисоб ба Takilant-ро рад кард ва эълон намуд, ки соњиби офшор мудсози љавон Гаянэ Авакян аст ва ў наметавонист ин миќдор пулро мустаъќилона ба даст орад. Яъне, шубњаи бонк асос шуд, ки зиддият
миёни элитаи њоким ва бозаргонони бозори коммуникатсионии Узбакистон ифшо шавад. Зеро мањз њамон замон Ахмедов чун соњиби Takilant ба бонк муаррифї шуд ва ў низ аз одамони ба доирањои Гулнора наздик мањсуб мешуд. Баъди дастарсї пайдо кардан ба суратњисоб соли 2012 Ахмедов Узбакистонро тарк кард. Прокуратураи ин кишвар ўро ба љустуљўи байналмилалї дод. Танњо баъди он дар Швейсария суратњисоби Takilant масдуд гардид ва ду шањрванди Узбакистон дар ин иртибот боздошт гардиданд, ки мехостанд ба ин њисоб дастрасї пайдо кунанд. Он ваќт бар нома и те леви зионии "Uppdrag Gransking" филми мустанадеро ба навор гирифт, ки чї тавр "TeliaSonera" аз тариќи Takilant ба Гулнора Каримова барои ворид шудан ба бозори мухобироти Узбакистон ришва дод. Ин барнома таконе шуд, ки маќомоти интизомии Швейсария ба тафтишоти љиддї пардозанд ва акнун ба назар мерасад як парванди љиноии байналмилалї дар њоли шакл гирифтан аст. Аммо ин њоло охири кор нест. Ваќте овозаи боздошти шахсони наздики Гулнора Каримова ба иттињоми таќаллуб расонаї шуд, хабари дигар интишор ёфт: дар Маскав хонаи шахсии духтари президенти Узбакистон мусодира шудааст. Дар атрофи ин хона гўмагўњо
през идент Ка римов ла тмаи шадид ворид созад. Аммо он чї моро водор кард ба ин масъала руљўъ кунем, чизи дигар аст. Ришвањои миллионњодоллараи ширкатњои бай налмилали и му хоби рот касро ба андешаи дигар водор мекунад. Тољикистон низ як кишвари њамин њавза аст. Мамлакатест, ки тўли ду дањсола як низоми хеле ќавии фасодзада низ љанбањои мухталифи бозаргониро зери тасарруфи худ гирифтааст. Гузашта аз ин, дањњо ширкатњои ватаниву хориљии мобелї дар фазои коммуникатсионии кишвар фаъолият мекунанд ва гумон намеравад, ки ин гуна бозињои пасипардагї дар мо набошад . То к унун я гон ширкати хориљї ё ватанї аз боби ришва ба соњибмансабону назд икони элитаи њоким садо баланд накардааст ва њоло дар шароите, ки ширкатњо бидуни мамониат фаъолият доранд, баъид аст ин гуна овозањо ба миён оянд. Аммо боз њам наметавон осудахотир буд, ки рўзе гапи ин њам расонаї намешавад. Њарчанд бо сад умед ќаламронї мекунем, ки кишвари мо аз ин нанг орї бошад ва пои фарзандону пайвандони сарвари мо ба ин гуна мољароњо напечад. Њарчанд, шеваи воридшавии Билайн (Таком) ба Тољикистон ва «харид-фурўшакњо»-и аксияњои Индиго - сомонком ва Индиго- Тољикистон њам шубњаомез менамоянд. Зеро розе нест, ки билахира парда аз он боз нагардад. Бобољони КОМИЛ
12 №33 (309), 7-уми ноябри соли
2012
Имрўз ин миллтгароии шумо таќлидест ба таќлиди миллатњои кўчак, ки бо дод задану воњима бардоштан мехоњанд сари њар ќадам таъкид созанд, ки намояндаи ин ё он миллатанд ва онњо миллати бузурганд. Рўзи 4-уми ноябр садњо неонатсистони рус ба хиёбонњо рехтанду садњо шиорњои болохонадору тањќирдор, ба монанди "Чернож…даф шавед аз кишвари мо", "Россия танњо барои русњо" сару болои мо партофтанд. Шояд дар чанд гўшаи ин кишвар чанд тољику ўзбаку "чернож…"-њои дигар тањќиру озори лафзиву љисмонї диданд ва шояд баъзе кушта њам гардиданд. Ва аммо … Ва аммо ман аз Шумо наметарсам!!! Наметарсам ва беибову беистињола ба чашмони њар яки шумо нигаристам мегўям: "Ман аз њамаи шумо рустарам!!!" Шумо ба андому навиштаи "тољик" дар шиносномаи ман диќќат накунед, сиёњии пўсти к@ маро барои худ далел насозед. Омодаам, бо њар яки шумо паси мизи мубоњиса нишинам ва дар бањси мавзўи таъриху маданияти шумо шуморо маѓлуб хоњам кард. Ња, ња, маѓлуб хоњам кард, 100 фоиз! Омодаам пушти мизи мактабї нишинаму бењарос аз ќонунњои ќабулкардаи масъулини Думанишин (думбанишин) -и шумо бо забони русї диктант нависам ва биё, гарав мебандем, ки аз миёни 10 руси ѓайричашмдошт интихобшуда, њадди аќал дар љои савум диктанту иншо хоњам навишт. Бале, хоњам навишт. Омодаам, аз абёти Пушкину Есенин, порае аз асари Николай Алексеевич Островский "Пўлод чї тавр обутоб меёбад" аз ёду ифоданок ќироат намоям ва гумон мекунам, ки дар ќатори 3 нафари аввал дар ин кор низ љой хоњам гирифт. Адабиётро аз шумо - миллатгароњо хубтар медонам. Ку биёед бе тайёрї номи 20 шоири худро номбар кунед? Чї лол мондед? Ман сар кунам? Айбатон бод! Достоевкий, Пушкин, Есенин… воќеан, аз куљо гирифтед, ки Александр Сергеевич Пушкин бо афсонаи "Моњии заррин"- аш рус аст? Магар ў мисли мо "чернож…" нест, мухолифину душманони љонии "чернож.. њо"? Ё магар, Пастернак, Манделштамро аз адабиёти рус хат занем? Не? О куљои инњо рус њаст? Магар Темур Зулфиќоровро мешиносед? Тољике, ки тамоми умр ба забони шумо менависад. Мањз ин абармардон нагузоштанд, ки адабиёту маданияти ту барин имрўз
4-УМИ НОЯБР МИЛЛАТГАРОЁНИ РУС БО ИЉОЗАИ КРЕМЛИН РЎИ КЎЧАЊОИ МАСКАВ РЕХТАНД
фарро Низомї ном гузореду Аттор, онњо аз Шумо нахоњанд шуд. Фањмидї, ки чї мехоњам? Танњо "ман тољикаму ба ин ифтихор дорам" гуфтан туро тољик, рус, ўзбак, ќазоќу… намешносад. Рости гап, аз ин русњои сартарошида дида, ин озарињо миллатчитар менамоянд ва ё тафовуте миёни ин њарду намебинам. Њарду њам миллатдўсторанд, ки намедонанд миллаташон кисту онњо чї бартарияте аз дигарон доранд. Медонед, барои чї чунин аст? Ман мегўям. Барои он ки ба кўча рехтану шиорпатоиву дастаљамъона як каси танњои бечораи роњгузарро латукўб кардан хеле осонтар аст аз он ки хонї, нанўшї, кўмаке ба дигарон расонї, дурўѓ нагўї, аз рўи виљдон мењнат кунї… ва агар умумї карда гўем, миллатдўстори њаќиќї бошиву барои рушди миллатат кореро анљом дињї.
Ман аз шумо наметарсам! ватандори нодонватану нодоштаватан хушку реза-реза шавад. Пас, бигў, ки чаро ман рус набошам, ки агар аз ту дида дар бораи ин миллату тамаддуни он бештар медонам? Магар чашми ман танг асту биниам пучуќ? Чашмони ман аз чашмони ту калонтару биниам теѓадору рост аст. Ва агар чашмам танг бошаду биниам пучуќу ман ин адабиёту ин таъриху ин маданиятро аз ту зиёда балад бошам, пас ман аз ту рустарам! Имрўз ин миллатгароии шумо таќлидест ба таќлиди миллатњои кўчак, ки бо дод задану воњима бардоштан мехоњанд сари њар ќадам таъкид созанд, ки намояндаи ин ё он миллатанд ва онњо миллати бузурганд. Аммо фањми ман ба онњое, ки сари њар ќадам "ман тољику русу ўзбаку озариву арману… њастаму аз ин ифтихор дорам" мегўянд, њеч нарафт. Ваќте чунин мегўянд, сахт хашмамро меоранд… Боре дар Маскав аз як арманї шунидам, ки Низомии Ганљави озарї аст. Гаранг шудам, гуфтам туи арманро чї суд аз ин гуфтор. Гуфт, маро суде нест, аммо дар њар хонаи озарї њатман, ки номи Низомї њаст ва онњо Низомиро озарї ном мебаранд. Гуфтам, Низомї форс-
забон аст. Гуфт, ина дар пеши озарињо нагў, ки мекушандат. Гуфтам, агар мекушанд ва ё мегузоранд, Низомї форсзабон аст ва њама осорашро форсї навиштааст. Гуфт, метавонї исбот кунї, ки ў форсзабон аст? Гуфтам, бале. Гуфт, биравем сари бозори Лосиноостровкии Маскав. Омадем. Гурўње менишастанд озарињо, ки аз 8 нафарї буда, 3 нафар дар њаќиќат Низомї ном доштаанд (ањсан ба эњтиромашон ба ин бобои мо, чун дар тўли умри ќариб 40 сола њанўз номе ба Рўдакиву Айнї нашунидаам, њатто Низомї дар Тољикистон). Ќазияро матрањ кард ва њама ба якбор ѓавѓову маѓал карданду бар сарам рехтанд, ки Низомї озарист. Гуфтам, бошад, аммо ки сардафтари адабиёти шумосту ин ќадар эњтиромаш медоред, пас бигўед, ки чи чизе ин бузургмард навишта кардааст бо забони озарї? Худат љавобро фахмидї, ки чї гуна буд ва њољати такрораш нест. Њама озарињо сар мељунбонданду љавобе дода наметавонистанд. Гуфтам, агар љадди шумост, аќаллан 2 - мисрагї аз абёташ бихонеду ба арвоњаш дуо кунем. Хомўшї. Гуфтам, форсзабон аст, агар дар Ганља зода шудааст ва сар кардам порае аз достони "Лайлї ва Маљнун"-и бузур-
"ЧЕРНОЖ… ВОН ИЗ НАШЕЙ СТРАНЫ! гвор Низомии Ганљавї, то он замоне армании болои оташ рўѓанрехта нагуфт, ки бас аст. Баъд (мо дар бозор будем охир) себеро гирифтам ва дар љайб андохтам ва гуфтам, себ аз кї аст? Гуфтанд, аз ту. Гуфтам, чаро? Гуфтанд, дар љайби ту аст. Гуфтам, оре, он чизе дар љайби шумо аст, аз они шумо аст ва он чї ки танњо ба номаш лафзи ифтихор мекунед ва агар дар як хона 100 на-
Умуман, нигоњдории миллату рушд бахшидан ба он маќсади аслии миллатгарої њаќиќист. Аммо ин кор сарсупурдагї мехоњад, на сар тарошидану сари дигареро буридан, ки инро туи миллатгарои рус наметавониву мани миллатдўстї "тољикорус" метавонам. Метавонам!!! Абубакри ФАЙЗАЛЇ, Маскав
Тадќиќоти журналистї роњи њалли мушкилоти шумо! -агар масъалаи Шумо дар суд баррасї мешавад; -агар коратон ба прокуратура афтодааст; -агар бо маќомоти милитса, гумрук, андоз ва монанди инњо мушкилот доред; -агар мушкили Шуморо раиси љамоат, ноњия ва ё шањру вилоят нодида мегиранд; -умуман, агар итминон доред, ки мушкили Шумо бидуни дахолати журналистони касбї ва нашрияи бонуфуз њал намегардад, ба Агентии тадќиќоти журналистии «Нигоњ» мурољиат намоед. Журналистон ва мутахассисони љалбкардаи мо мо омодаанд, ки дар асоси талаботи ќонунњои амалкунанда ба осон гардидани мушкили Шумо мусоидат намоянд.
Биёед, мушкилатонро њамроњ њал намоем! СУРОЃАИ МО: ш. Душанбе, кўчаи Носирљон Маъсумї, хонаи 3 ; Шуморањои телефонї: 600 80 38; 93-520-99-64
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
13
Ваќте рањматї болои бистари беморї буд, худам бо маслињати бачањо ба ў гуфтам, ки "биё, мошину хонаамонро фурўшему дар табобатат сарф кунем, аммо ў розї нашуду гуфт, ки "фарзандонам дар куљо зиндагї мекунанд?". Ќиссаи сўистифода аз низоми судии Тољикистон, ки бењтар аз њар чизи дигар воќеъиятњои дањшаттангезу нафратовари њаёти имрўзи тољиконро тасвир намуда, аз издивољу безурётї, талоќу аќди никоњи нав, хонахарї ба номи дигарон, марги нобањангом, хонафурўшї, серзанї, њаќќи ятимхурї, сохтакории судї, таракаи шариатї ва беамалии Раёсати суди Олии Тољикистон њикоят мекунад. Бовар намекунед, вале ин ќисса боиси эътирози прокурори генералї Шерхон Салимзодаи Одина гашта, барои раиси Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза зидди коррупсия Фаттоњ Саидов детективро мемонад, аммо то њол њалли ќонунии худро наёфтааст. "Нигоњ" ба тањќиќ оѓоз кард, то њељ сире пўшида намонаду ин таљрибаи талх ба дигарон сабаќ шавад.
(Кулли њодисањои дар ќисса омада, аз љониби Агентии тадќиќоти журналистии "Нигоњ" санљида шуда, бо њуљљат ва нишондодњои чандин нафар шоњидон тасдиќ шудаанд)
(аввалаш дар шуморањои гузашта) СЕ ЊОЛАТИ "МУАЙЯН" КАРДАИ СУД Суд муваззаф аст, ки њамаи њолатњои ќазияро баррасї карда, њолатњои корро пурра муайян намояд, вале судя Акбар Сафаров се њолатеро "муайян" намудааст, ки бо пазируфтани онњо бањс ба фоидаи Моњинав Сафарова њал мешавад. Њолати аввал, ин шањодатномаи аќди никоњи Моњинав Сафарова ва Бурихон Тошматовро ба инобат гирифтан аст, ки онњоро зану шавњар ва манзили бањсиро моликияти муштараки онњо эътироф кардан аст. Њол он ки ин никоњ њанўз соли 1988 дар Муминобод ќонунан бекор карда шудааст. Вале дар њамин њол, судя њамчунин бо сабабњои номаълум, мављудияти њамсар ва модари шаш фарзанди марњум Тошматов будани муаллима Момаљон Муллоеваро ба инобат нагирифтааст, ки холис буданашро зери суол мебарад. Њолати дуюм ин аст, ки Саидов Бахтиёр ба Ѓафурбек Асоев маблаѓ надодааст, вале Ѓафурбек ва Асмовиддин баръакси инро мегўянд. Онњо нархи савдои хона 2200 долларро гирифтаанд ва даъвое надоранд. Чаро судя ин њолатро ба инобат намегирад, боз њам шубњаомез аст. Њолати сеюм ба таъмири хона вобаста мебошад. Дар њалнома омадааст, ки шоњид Файзулло Абдуллоев шоњиди якчанд бор таъмир намудани хонаи бањсї шуда бошад, аммо ў мегўяд, чунин шоњидї надодааст ва аксарияти суханоне, ки аз номи ў оварда шудаанд, ба ў тааллуќ надоранд. - Ман охири соли 2002 ба Душанбе омадаам, пас чи гуна метавонистам аз кору бори соли 1999 ба суд њикоят кунам?! Бо Бурихон Тошматов њамагї як бор салом кардааму бас. Дар бораи хонахариву таъмир ягон иттилоъ надорам". - Пас, суд бо ин амалаш чї мехоњад? Нишон дињад, ки "муваќќатан сукунаткунандањо хона таъмир намекунанд? - мепурсад Бахтиёр ва илова мекунад, - ба гумони ѓолиб, њамин тавр аст". Њамин тариќ, дида мешавад, ки дар ин ќазия на ќонуну адолати судї, балки омилњое дигаре пешбаранд. Тибќи иттилои Бахтиёр Саидов, ин њолатњоро Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза зидди коррупсия ошкор кардан дорад. Аммо ин њама, "њанўз аввали ишќ аст". Поёнтар мо шоњиди он мешавем, ки бо дасти сабуки судяњо хонаи бањсї, бар хилофи ќонунгузории љории Тољикистон фурўхта мешаваду аќди никоњи Моњинав Сафарова бо мурда барќарор мегардад, то хона аз даст наравад. "ХАРИДОРИ БОВИЉДОН" АЗ РУСИЯ Бахтиёр Саидов аз ин гуна ранг гирифтани кор ноумед њам шуда бошад, пас гашта наметавонист. Ў ба Суди марњилаи касатсионї ши-
Эффекти 3D-и њаёти як муминободї коят бурд, аммо љониби дигар, саросема шуда, хонаи бањсиро "мефурўшад". Мепурсед, ки наметавонист, зеро моликияти бањсї маъмулан ба њабс гирифта мешавад? Шояд дар њар кишвари дигар наметавонист, вале дар Тољикистон бо низомии судии љорї ва масъулиятшиносии Корхонаи фаръии байниноњиявии баќайдгирии техникии шањри Душанбе (МБТИ) њар кор имкон дорад. Судя Акбар Сафаров бо хонаи бањсиро ба њабс нагирифтан, чунин шароитро барои љавобгарии њамфамилияаш - Моњинав фароњам оварда буду дар МБТИ њам касеро ба асли ќазия кор набуд. Барои ин корхона њалномаи судя Акбар Сафаров, ки њама шартномањои пешинаи хариду фурўшро бекор карда буд ва шањодатнома оиди њуќуќи мерос ба номи Моњинав Сафарова бас буд. Ёфтани харидори муносиб њам мушкиле надошт. Он аз шумули хешовандони Моњинав Сафарова пайдо шуд. Давлатмурод Давлатов, шавњари хоњари Моњинав Сафарова мебошад, ки муќими Русия аст. Вале аљиб ин аст, ки Моњинав Сафарова њамоно дар манзили бањсї зиндагї мекунад ва кўчиданї њам нест. Гуё "соњиб"-и нави манзил њам мисли Бахтиёр Саидов њимматбаландї карда, иљозат додааст, ки Моњинав дар он зиндагї кунад. Ба гуфтаи Бахтиёр Саидов, "бо ин саросемагї фурўхтани манзили бањсї њикмат дорад. Њуќуќшиносњо мегўянд, ки љониби дигари бањс, аз ќонунгузории љории Тољикистон, ки харидори бовиљдонро њимоя мекунад, сўистифода
карданд, то хона аз даст наравад. Шартномаи хариду фурўши миёни онњо рўякї мебошад". АЌДИ НИКОЊ БО МУРДА Ба ягон њаќ надоштани Моњинав Сафарова ва рўякї будани ин шартномаи хариду фурўш бо Давлатмурод Давлатов њамчунин меросхўрони дигари Бурихон Тшгматови рањматї ишора мекунанд. Муаллима Момаљон Муллоева бо намояндагї аз худ ва фарзандонаш мегўяд: "Аввал ин ки ин хона ба шавњари рањматии ман тааллуќ надорад, агар медошт ман - ку даъво надорам, вале шаш фарзанди ў меросхур мебуданд. Ваќти таракаи молу мулки рањматї њам аз ин моликият ягон гап набуд ва инро дар Муминобод хуб медонанд. Ваќте рањматї болои бистари беморї буд, худам бо маслињати бачањо ба ў гуфтам, ки "биё, мошину хонаамонро фурўшему дар табобатат сарф кунем, аммо ў розї нашуду гуфт, ки "фарзандонам дар куљо зиндагї мекунанд?". Ин корро судяњо ба манфиати он зан њал кардаанд. Агар барои судя Акбар Сафаров њаќиќат лозим мешуд, метавонист ману фарзандонамро ба суд даъват карда, њаќиќатро маълум менамуд. Аммо ин корро накард. Акнун мо њаќ дорем, пурсем, ки чаро? Бо кадом далел? Аќди никоњи дар соли 1988 бекоршудаи он зан барои њукумату ќонун азиз будаасту аќди никоњи ман бо падари шаш фарзанд ва њуќуќњои онњо не?!! Бар замми ин, ба кї лозим шуд, ки бо одами мурда аќди никоњ бандад? Аќли њамон зан њаминро мегирад, агар роњи кораш нишон на-
дињанд? Ин њолати кор бояд маълум карда шавад ва судя љавоб гўяд, ки чаро њамаи њолатњои корро холисона муайян накард. Рањматї шавњари ман фарзандонашро аз дилу љон дўст медошт, агар ин хона моли меросии ў мебуд, ба фарзандонаш мебахшиду ягон васият мекард". Дар њаќиќат, баъди шурўъ шудани бањс, Моњинав Сафарова талош мекунад, ки аќди никоњи њанўз дар соли 1988 лаѓвшудаашро бо Бўрихон Тошматов барќарор кунад, зеро ў гўё намедонистааст, ки 20 сол боз сабти аќди никоњ надорад. СУДИ МУМИНОБОД МУРДАРО СОЊИБИ ДУ ЗАН МЕКУНАД Моњинав Сафарова ба Суди ноњияи Муминобод даъво мекунад, ки аз бекоршавии никоњаш хабар надошта, аз суханони љиянњои Бурихон ва судя фањмидааст, ки "гуё марњум шавњараш бе ризогї ва аризаи ў никоњашро бекор карда бошад", вале таъкид мекунад, ки аз хонадоршавии дуюми Бурихон, бинобар фарзанддор нашуданашон бохабар будааст. Бехабар буда њам наметавонист, зеро номзад ва њамсари баъдии шавњари ў Момаљон Муллоева, ба ќавли мардум, духтари хона ва муаллима буду бе сабти аќди никоњ ба шавњар њам намебаромад. Вале барои судя Ш. Назаров ин муњим набуд, њарчанд Момаљон Муллоева њамсояи дар ба девори Суди ноњия мебошад. Хуллас, Суди ноњияи Муминобод ягона шоњид, собиќ раиси (САЊШ) ЗАГС-и ноњия С. Раљабоваро пурсида, маълум мекунад, ки
"њаќиќатан соли 1988 ў мудири шўъбаи САЊШ-и нохияи Муминобод кор мекардааст. Аќди никоњи даъвогар ва Бурихон Тошматов дар давраи кории ў бекор карда шудааст, дар китоби баќайдгирї навиштаљоти Моњинав аз тарафи кї гузошта шудааст, дар хотираш нест. Фаќат њаминро ќайд намудааст, ки марњум шавњари даъвогар якчанд маротиба шиносномаи даъвогарро ба шўъбаи САЊШ пешнињод намуда, оиди бекор кардани никоњашон мурољиат карда будааст, аммо худи ў Сафарова М. ро надидааст". Ин њам дар давраи сотсиализми мутараќќї - соли 1988. Ё мегўед, "одам пўсташро иваз мекунад?" Суд њамчунин хулоса мекунад, ки собиќ мудир "ба чунин камбудињо роњ додаааст... аз сабаби он ки мўњлати ба љавобгарии љиноятї кашидани шахси масъул гузаштааст, бинобар ин ќисми маводњои корро ба прокуратура фиристонидан лозим нест". Суд даъвои Сафароваро ќонеъ намуда, аќди никоњи бекоршударо барќарор мекунаду бо њамин рањматии Бурихон Тошматовро ќонунї соњиби ду зан мегардонад. Аљиб ин аст, ки суд ба ин кор дар њоле даст мезанад, ки дар њамсоягии Момаљон Муллоева ва Бурихон Тошматови рањматї мастаќар асту дар чунин маркази хурдакаки ноњия њама аз њама чиз, хоса љаноза ва хайру худоии њамсояњо огоњанд. Акнун суол бармеояд, ки ин њалномаи Суди Муминобод ба кї ва барои чї лозим шуд? (давомаш дар шумораи оянда)
14 №33 (309), 7-уми ноябри соли
2012
«Илољи воќеа пеш аз вуќўъ аст». Аммо мушкили ошёнањои панљум ба ошёнањои дигар њам «сироят» мекунад. Хонаи сокини мањаллаи 3 Роњила Мирзоеваро ќариб 10 сол боз борон борида, об зер мекунад ва ин об то ошёнаи сеюм мефарояд.
Биноњои обод гаштанд хароб! Сокинони баландошёнањои Хуљанд, бахусус онњое, ки дар ошёнањои панљуми мањаллањои 3, 8, 12 ва дар кулл соњили рости дарёи Сир зиндагї мекунанд, бидуни бањс «шиновариро дар зери борон омўхтаанд». - Маблаѓ надорам, ки хонаамро таъмир кунам. 100 сомонї маоши фарзанди маъюбамро мегирам. Соли 2008 хонаамро ба пуррагї об зер кард. Ман маблаѓи будагиро ба боми бино истифода кардам. Дигар маблаѓе надорам. Ду писарам дар хизмати њарбї. Кор намекунам, хоншинам, - мегўяд Гулсара Ўрунова, сокини бинои 12, њуљраи 68 - и микрорайон ё мањаллаи 3. Воќеан, чанд соли охир биноњои бисёрошёна ба рўзи сахте гирифторанд. Дар мањаллањои 3, 8, 12 ва умуман соњили рости дарёи Сир њангоми боронгарињо дар зери борон зиндагї мекунанд. Бино ба гуфти сарму-
њосиби Корхонаи манзили Соњили рост, Акрам Нурбоев маќомот маблаѓе барои болопўш кардани хонањои истиќоматї људо намекунад: - Зеро 97 % - и хонањо хусусї шудаанд. Њамаи масолењи сохтмонро бояд шањрвандон маблаѓгузорї кунанд ва мо рафта таъмир карда медињем. Як сокини мањаллаи 32, бинои 1 - и А, Насрулло Ќурбонов мегўяд, пул љамъ карда, ба идораи давлатии истифодабарандаи манзил додаанд: - Маблаѓи љамъшуда бештар аз 1300 сомонї буд. Ва онњо гирифтанд пулрову коре накарданд… ХОНАПУЛЇ БАРОИ ЧЇ? Ба ќавли њуќуќшинос Илњомљон Обидов, аз соли 1995 ба ин љониб ќонуни ЉТ «Дар бораи хусусигардонии фонди манзил» баромадааст. - 98, 8% - и хонањои истиќоматии љумњурї хусусї шудаанд
ИН ЗИМИСТОН СОКИНОНИ БИНОЊОИ БАЛАНДРО ЧЇ ИНТИЗОР АСТ! ва таъмири хонањо ба дўши сокинон аст. Идораи давлатии истифодаи манзили Соњили рост то санаи 1 октябри соли 2012 наќшаи бар ивази 798 метри мураббаъ 8427 метри мураббаъи наќшаро зиёдатї иљро кардааст, аммо ин шубњаовар аст. Барои рафъи ин шубња Акрам Нурбоев гуфт: - Бештари биноњо аз солњои Шўравї инљониб таъмир нашудаанд. Аз тарафи истиќоматкунандагон маблаѓгузорї бењад
суст аст, аз ин хотир, кор дар ин самт низ зиёд аст. «Илољи воќеа пеш аз вуќўъ аст». Аммо мушкили ошёнањои панљум ба ошёнањои дигар њам «сироят» мекунад. Хонаи сокини мањаллаи 3 Роњила Мирзоеваро ќариб 10 сол боз борон борида, об зер мекунад ва ин об то ошёнаи сеюм мефарояд. - Чаро нињодњои масъул таъмир намекардаанд? Охир, хонапулии солона мегиранд - ку? Чанд бор мурољиат кардем, «ња»
мегўянду њељ натиљае нест, - мегўяд Роњила. Воќеан, хонапулї ба кадом хотир аст? Ин суолест, ки дар посухаш аз нињодњои масъул касе ба мо гуфта натавонист. Дар њоле ки пули ахлоту об ва андозро алоњида мегиранд, пас пули хонапулї њам бояд асоснок шавад. Ё мардум дар хонањои шахсии худ иљоранишини давлат њастанд?
Комрони АСЛОН
№33 (309), 7-уми ноябри соли 2012
15
Дини мубини ислом барои мардњо то чор зан гирифтанро иљозат додааст, вале сад афсўс, ки баъзе мардњо ин иљоза ва фармудаи дини исломро оиди бисёрзанагї ба фоидаи худ мефањманду дигар фармудањои онро риоя намекунанд.
НАХОД?
АКСИ ГЎЁ
НАХОД ТО ИН ДАРАЉА МО ЗОЊИРПАРАСТ БОШЕМ? - Ман дар маркази шањри Душанбе њиндуеро бо риши дароз, салла ва сарулибоси миллиаш дидам, ки сайругашт мекард. Њинду бо ришу салла ва сарулибоси миллиаш бо фахру виќор ќадам мезад. Фикре ба сарам зад, ки дар ваќташ, яъне як ду сол пеш ришу салла гузоштан яке аз одатњои маъмулии мо тољикон низ буд. Акнун ин одати аљдодї ба моли таърих бадал шуда истодааст. Чунки дар мо њозир ба салладору ришдор бо назару шубња менигаранд. Кормандони милитсия бошад ришдоронро маљбур ба шуъбањои корњои дохилї бурда, ришашонро поку покиза метарошанд. Дар ин бора пештар дар ВАО-и кишвар низ маводу матлабњо чоп шуда буданд. Ман тарафдор ё зидди салла гузоштан ва мондани риш нестам. Ман худ риш надорам ва салла дар сар намегузорам ва дар оянда намедонам оё онро мемонам ё намемонам. Аммо тарафдори онам, ки шањрвандон њаќќи интихоб дошта бошанд! Касоне, ки хоњиши дар сар гузоштани салла ва мондани ришро доранд, бигзор монанд ва ба онњо касе кораш набошад. Зеро салла гузоштан дар сар ва мондани риш яке аз аънанањои таърихии мост ва он ба мо аз ниёгонамон мерос мондааст. Яњудон бо либоси миллї ва риши дарози худ ифтихор мекунанд, аммо мо не! Чаро њиндуњо бо сару либоси миллии худ дар пойтахти Тољикистон фахр карда гаштугузор мекунанд, ба онњо касе кордор нест, аммо мо шањрвандони худамонро намегузорем бо либосњои миллї ва саллаву риш намудор шаванд. Агар бо ин тарз пайдо шаванд, њатман бо имову ишора даруниву берунї ва ошкору нињон ба онњо бо танзу масхара муносибат карда, аз онњо ифротиву террорист месозем. То ба кай мо аз якдигар душман метарошем ва дар назди душманони аслї сархаму мазлум мегардем? То ба кай мо аз таги нохуни якдигар чирк кофта зидди њамдигар кор мебарем. Аммо њамаи ин дарди ба хайр аст. Мо аз собиќ вазири маорифи Тољикистон Абдуљаббор Рањмонов мушкилоти ба бар кардани либоси миллї ва мондани ришро мерос гирифтем, ки то кунун ислоњ нашудааст. Наход то ин дараља мо зоњирпараст бошем, ки мушкили љузъиро гирифта, ба мушкили глобалї табдил медињем? Њол он ки ба љои ин бањсу бадалњои нодаркор ба ислоњоти воќеии низоми омўзиш метавонистем шарафёб гардем. Бо маълумоти оливу сарњои холї ва аз мушкили љузъї - мушкили глобалї сохтан ба љое намерасем. Агар њам расидем ду ќадам ба ќафо мегузорем, як ќадам ба пеш! Мухтор ИБОДОВ, сокини ноњияи Рўдакї
ЧАРО? ЧАРО МО НАМЕТАВОНЕМ САДАМАЊОИ НАЌЛИЁТИРО БО РОЊИ ФАЊМОНДАДИЊЇ КОЊИШ ДИЊЕМ? - Матлаби хонандаи нашрияи "Нигоњ" Рухшона Абдуллоеваро дар бораи садамањои воситањои наќлиёт хонда, бетараф буда натавонистам. Дар он гуфта мешавад, ки дар пайи садамањо маргу мир ва лат хўрдани шањрвандон зиёд шудааст. Ин вазъ бисёр нигаронкунанда аст. Чаро мо наметавонем садамањои наќлиётиро бо роњи фањмондадињї ва гузаронидани чорабинињои омўзишї-таблиѓотї ба ронандагону пиёдагардон коњиш дињем? Оё Раёсати БДА ВКД ЉТ оморе дар даст дорад, ки муайян шавад соли гузашта ва имсол чї ќадар садамањои воситањои наќлиёт ба амал омадааст? Раёсати БДА ВКД ЉТ барои коњиши садамањо оё ягон тадбире андешида истодааст ё хайр? Эй мардум, ман намефањмам чаро мо ба саломатии худу атрофиён ба таври љиддї ањамият намедињем? Љамшед РАЊМАТОВ, сокини дењаи Ангурбоѓи љамоати Панљоби ноњияи Њамадонї - Агар дар нуњ моњи соли 2011 дар ќаламрави љумњурї дар 1009 садамаи наќлиётї 335 нафар ба њалокат расида, 1156 нафар љароњатњои љисмонї гирифта бошанд, дар њамин давраи соли равон, 997 садамаи наќлиётї ба ќайд гирифта шудааст, ки бар асари онњо 324 нафар фавтида, 1100 нафар љароњатњои љисмонї гирифтаанд. Нисбат ба њамин давраи соли 2011 шумораи садамањо 12-то (ё 1,2%), њалокшудагон 11-то (3,3%) ва маљруњшудагон 56 нафар (ё 4,8 %) кам шудааст. Чї тавре, ки тањлилњо шањодат медињанд, яке аз ќоидавайронкунии њаракат дар роњ, ки бевосита ба садаманокї ва вазнинии оќибатњои он оварда мерасонад, ин баланд намудани суръати њаракат дар роњ ба шумор меравад. Раёсати БДА ВКД ЉТ њамарўза бо маќсади пешгирии садамањои роњу наќлиёт ва дигар ќоидавайронкунињо дар роњњои кишвар корњои ташвиќотиву тарѓиботї мебарад. Ба воситаи автомашинањои патрулї дар кўчаву хиёбонњо, љойњои серодам корњои фањмондадињї бурда мешавад. Њар њафта тариќи шабакањои телевизионї барномањои алоњида оид ба пешгирии садамањои роњу наќлиёт пахш мегардад. Дар сањифањои њафтаномањо маќола оид ба риояи ќоидањои њаракат дар роњ чоп мегарданд. Тариќи радио ва сомонањои интернетї хабару гузоришњо њамарўза тањия мегарданд. Дар байни ањолї чорабинињои маќсаднок "Дар ранги сабз гузар", "Чароѓаки роњнамо", амалиётњои "Бачањо", "Автобус", "Пиёдагард", "Велосипед", "Муоинаи техникї" гузаронида мешавад. Бањри пешгирии садаманокї бо иштироки кўдакону наврасон бошад, соли дуюм аст, ки озмуни љумњуриявии Нозирони навраси њаракат гузаронида мешавад, инчунин суњбату вохўрињои кормандони БДА дар мактабњои тањсилоти умумї ба роњ монда шудааст. Раёсати БДА ВКД ЉТ ба њамаи ин ќаноатманд нашуда бањри кам гардидани садамањои воситањои наќлиёт дар роњњои љумњурї њама кўшишу тавонашро равона мекунад. Аммо кам гардидани садамањо аз кўшишу талоши њамаи мо - шањрвандони Тољикистон вобаста аст. Пас биёед њамаи мо шањрвандон-ронандагону пиёдагардон ба ќоидањои њаракат дар роњ ба таври љиддї муносибат карда љилавгирї аз садамањо намоем. Ба саволи Шумо сардори Раёсати БДА ВКД ЉТ, генералмайори милитсия Мањмадсаид САИДОВ посух дод. Д И Ќ Ќ А Т! Барои ба саволњои доѓи худ посух гирифтан ба идораи њафтаномаи "Нигоњ мурољиат кунед. Суроѓа: шањри Душанбе, кўчаи Носирљон Маъсумї - 3, назди хона - музейи Мирзо Турсунзода. Ё ба масъули сањифаи "Нигоњи мардумї" бо шумораи телефони 985 60 86 85 занг занед ва ё ба воситаи смс - паём саволи худро ирсол доред. Њамчунин ба почтаи электронии nigoh_tj@inbox.ru нависед.
БАРАК ОБАМА: - ДАР МО ИДИ ХАРБУЗАВУ КАДУ НЕСТ, ВАЛЕ ПРЕЗИДЕНТ РАСОНИДАНИ ЃИЗО БАРОИ КАМБАЃАЛОН РО ЭБ НАМЕДОНАД
МАН ЌАБУЛ НАДОРАМ ДУЗАНАГИРО ЌАБУЛ НАДОРАМ! - Ман дузанагиро ќабул надорам! Зан наметавонад мард, яъне шавњарашро бо дигаре таќсим кунад. Он зане, ки мегўяд, бигзор шавњараш зани дуюму сеюм гирад, хоњу нохоњ рашк мекунаду ин њиссиёт вуљудашро фаро гирифта, дарун - дарун месўзонад. Ва имрўз баъзе мардњо дар шариати ислом гирифтани зани дуюм иљозат аст, гуфта, зани дуюм мегиранду дигар пањлуи ин иљозати додаи шариати исломро ба инобат намегиранд ва гирифтан њам намехоњанд. Аксарияти мардњо ба имконияту тавонашон нигоњ накарда, хоњиши гирифтани зани дуюмро доранд. Барои онњо њамин иљозати додаи шариати ислом бањона мешаваду онњо бе он ки аз уњдаи зани дуюму аввалашон бароянд, оилаи нав барпо мекунанд ва зомини њаќќи фарзандону занашон мешаванд. Њоло он ки дар шариати ислом омадааст: Њар мард метавонад ду ва ё чањор зан бигирад ба он шарте, ки агар мард байни њамаи занњо адолатро риоя, хўроку либосро баробар таъмин ва ба њамаи фарзандонаш як хел мењрубонї кунад. Ва агар мард адолат карда наметавонад, якто зан ба ў бас аст. Яъне агар барои як занаш фарз кардем, як сўзан гирифт бояд барои дигараш њам бигирад ва инчунин агар як рўз дар хонаи зани аввалаш бошад, бояд рўзи дигарро дар хонаи њамсари дуюмаш сипарї кунад. Шарти аслии шариати ислом њамин аст. Дини мубини ислом барои мардњо то чор зан гирифтанро иљозат додааст, вале сад афсўс, ки баъзе мардњо ин иљоза ва фармудаи дини исломро оиди бисёрзанагї ба фоидаи худ мефањманду дигар фармудањои онро риоя намекунанд. Бархеи дигарашон аз зани якумашон пинњонї зани дуюм мегиранд, ки ин њам ќобили ќабул нест. Солњои охир ин ба бархе мардони мо муд шудааст ва гўё ки онњо барои гирифтани зани дуюму сеюм ва чорум байни худ раќобат доранд. Ба сабаби таъмин набудани адолат барои гирифтани зани дуюм аз тарафи мардњо ман дузанагиро дар Тољикистон ќабул надорам! Фархунда ШАРИФОВА, сокини шањри Душанбе
РАЊМАТНОМАИ МАРДУМЇ! СИПОС БА ЗЕВАР ДАВЛАТОВА - Мо дар хона хурду калон дар баробари дигар шабакањои дохиливу хориљї мунтазам шабакаи кўдакону наврасон - "Бањористон" ро низ тамошо мекунем. Аксари барномањои "Бањористон" љолибу диданианд. Аз љумла барномањои "Чарогўяк","Дарди дил", "Нигоњ", "Омадему бубинем", "Асрор", "Як соат","Маслињати муфид" ва лавњањо бо забони тољикї ва англисиро бо шавќу завќ тамошо карда, то рўз ё њафтаи дигар барномањои нави онњоро бесаброна њамроњи фарзандон мунтазир мешавем. Дар баробари њамаи ин муваффаќият шабакаи "Бањористон" аз камбудї низ орї нест. Бахусус ќисмати зиёди эфири он ба озмуни суруду мусиќї бахшида шудааст, ки он њам њар сол такрор меёбад. Ба фикри ман, ин чандон мувофиќи синну соли кўдакон нест. Зеро ба кўдакон бояд танњо сурудњои ба синну солашон мувофиќ намоиш дода шавад. На замзамаи такрори суруди ошиќонаи ситорањои заминї. Саросар аз њамаи наврасону љавонон сарояндаву навозанда кардан њам хуб нест. Дар осмон дигар ситора намонд. Њамаашро ба сарояндагони тољик канда додем. Бас аст барои мо њамин ќадар ситорањои заминї! Бояд мо бештар ба илму техника ва донишу забондонии кўдакону наврасон ањамият дињем. Умедворам, ки шумо пешнињод, табрикот ва танќидњои ман як тан аз тамошобинони доимии худро, ки тамошои шабакаи "Бањористон" -ро ба фарзандонам дареѓ намедорам, беѓараз ќабул мефармоед ва пайи ислоњи ин камбудињо мешаведу барномањои худро боз њам љолибу диданї менамоед. Аз фурсати муносиб истифода бурда, ба роњбарияти шабакаи "Бањористон" Зевар Давлатова ва ба тамоми њайати кормандони эљодиву техникии он аз самими дил комёбиву барор хоста, ба онњо саломатї, сарбаландї ва хушбахтии њамешагиро орзумандам! Нигина ШЕРОВА, сокини шањри Норак
?-И БОБ ЧЇ ТАВР АЗ БЕМОРИИ СИЛИ ХАВФНОК ХУДРО ЭМИН НИГОЊ ДОРЕМ? - Як соли охир миёни шањрвандон дар бораи як намуди бемории сили гузарандаи хавфнок бисёр гуфтугузор мешавад. Гўё њангоми даст ба даст салом кардан, нишастан ва суњбат намудан бо гирифторони ин беморї он ба шахси солим сироят мекардааст. Бигўед, ки ин навъи сил аз сили муќаррарї бо кадом хусусиятњои худ фарќ мекунад? Оё дар њаќиќат њамин гуна бемории сил дар љумњурї ба ќайд гирифта шудааст? Агар ња, чї тавр аз ангезиш ба ин навъи беморї худро эмин нигоњ доштан мумкин аст? Њаросу воњимаи мардум дар ин хусус то куљо дуруст аст? Санавбар АБДУЛЛОЕВА, сокини ноњияи Шоњмансур - Дар охири солњои 90 - уми ќарни гузашта дар љањон шаклњои мутобиќгаштаи бемории сил ба ќайд гирифта шудааст, ба ибораи дигар, бемории силе, ки бо доруњои муќаррарї табобат намешавад ва ниёз дорад ба доруњои махсус. Ангезандаи шакли мутобиќгаштаи бемории сил: микобактерияи сил ё чўбчамикроби Кох буда, њамон барангезандаи бемории сили муќаррарї мебошад, вале ба доруњои зиддисилии ќатори 1 - ум мутобиќ гаштааст, барои њамин њам доруњои зиддисилии муќаррарї ба он таъсир намекунанд. Роњњои гузариш ва пањншавии Шакли мутобиќгаштаи бемории сил бо роњи ќатрагї, њавої буда, аз бемории сили муќаррарї фарќ надорад. Аз соли 2009 - ум инљониб бо дастгирии ЊЉТ дар кишвар дарёфт, баќайдгирї, табобат ва назорати шакли мутобиќгаштаи бемории сил ба роњ монда шудааст. Табобати шакли мутобиќгаштаи бемории сил тулонї буда, 18 - 24 моњро дар бар мегирад ва бо доруњои зиддисилии ќатори 2 -юм, табобати сили муќаррарї 6 - 8 моњ тўл мекашад. Роњњои пешгирии шакли мутобиќгаштаи бемории сил - ташаккули тарзи њаёти солим, хўроки серѓизо ва риояи гигиенаи шахсї мебошад. Бо даст ба даст салом кардан, нишастан ва суњбат намудан бо гирифтории ин беморї ба шахси солим ягон хавфи сироятшавї надорад. Дар хонае, ки бемор зиндагї мекунад, барои пешгирии сироят њатман тамизкунии нарм ва њаводињии табиї бо роњи кушодани дару тирезањо зарур аст. Инчунин шахси бемор бояд ниќоб дошта бошад ва гигиенаи сулфаро риоя намояд. Ба саволи Шумо директори Маркази мубориза бар зидди бемории сили вазорати тандурустии Тољикистон Ўктам БОБОХОЉАЕВ љавоб дод.
Масъули сањифа Абўалї НЕКРЎЗОВ, Тел:985 60 86 85, E-mail: nigoh_tj@inbox.ru
16 №33 (309), 7-уми ноябри соли
2012
Наход ў ба касе даркор набошад, ки аќалан аз сањар то бегоњ касе занг назанад ва дасташро ба љайбаш мебарад, ки њангу манг мешавад. Устод сањар ваќти аз хона баромадан ба љойи телефон пулти телевизорро ба љайбашон карда омаданд.
ЛАТИФАЊО ПУЛТ - ТЕЛЕФОН Файзалї Њасан як сањар мехезад, ба коргоњаш меравад. Дар коргоњ њамеша садои телефони њама баланд мешуд ва баъзењо њатто бо телефон баланд - баланд сўњбат мекарданд. Рўз нисфирўзї мешавад, вале ягон нафар ба устод Файзалї занг намезанад, ќариби бегоњ боз ба коргарон аз њар куљо занг мезаданд, ин дафъа Файзалї Њасановро алам мекунад, ки наход ў ба касе даркор набошад, ки аќалан аз сањар то бегоњ касе занг назанад ва дасташро ба љайбаш мебарад, ки њангу манг мешавад. Устод сањар ваќти аз хона баромадан ба љойи телефон пулти телевизорро ба љайбашон карда омаданд. МАСЛИЊАТИ ДУХТУР Нафаре назди духтур меравад барои маслињат гирифтан, ки чї гуна хоб равад, ки бароњат хоб кунад. Духтур ба ў чунин маслињат медињад: - Агар ба шикам хоб равед, меъдаатон зарар мебинад, ба тарафи рост хоб намої эњтимол дорад, ки љигар ва талхадон осеб бинад. Лекин ба тарафи чап хоб кунї, кори дил номунтазам мешавад ва барои гардиши хун њам халал мерасонад. Аммо агар ба пушт хоб равї, гурдањои шумо суст шуда, инсонро ба хастањолї оварда мерасонад. Акнун ба шумо љавоб ва хоби хуш!!!
Шўхињо аз Диловари Сафар, рўзноманигор «ТОЉИКИ НАВ» Як шиносамон, ки синашон ќариб ба 50 рост омадагї аст, рўзе мошинро мегиранду оњиста-оњиста њаракат карда, ба роњ мебароянд ва дар роњ фикраш парешон рафтан мегирад, ки яке як «тољики нав» мошинашро сахт њай карда мегузарад. Ин дўсти мо аз пушташ мешиносад, ки писари бойи дења аст. Дар роњ садама мешавад ва ўро ба беморхона меоранд, ки њамон бача њам дар њамин љост, аз ў мепурсад, ки чи кор кардї? - Ман сахт њай кардам, идора карда нашуд. Дар роњ ба дарахт бархўрдам, шумо оњиста меомадед, чї гап шуд? - Пас аз мошини ту гузаштан ман фикр кардам, ки дар як љой истодаам ва хостам, ки аз мошин фурояму як њавои тоза гирам, лекин мошин њаракат доштааст, афтодам… ОДИНА ЊОШИМ Рўзе дар идораи радио љои кори пешинаам бо Саидќул Билолов ва Исматулло нишаста будем, ки аз дар Фаттоњ Одина даромад. Баъд аз сўњбат
маълум шуд, ки ў суруди навашро сабткунї омадааст. Бо мо дар вазифаи муназзими овоз Камол гуфтанї бача кор мекард. Баъд Саидќул Билолов Камолро наздашон љеѓ заданду гуфтанд: - Камолљон, ту њамин одамро шинохтї? - Њо, чаро не! - Номашон чї аст? - Устод Одина Њошим аст! Њама хандидем… ТАЉОВУЗ Њар сањари душанбе дар радио «планиёрка» (маљлиси кўтоњ) мешавад ва як сањар њама дар маљлис нишаста будем ва директор он ваќт Абдулќодири Абдуќањњор буд, ў баромад дошт. Яке аз дар Ќудратулло Њикматов (њозир сарвари оњангсозони Тољикистон) даромад ва аз раис хоњиш намуд, ки як гап дорад, иљозат дињад ў суханашро ба љамъомадагон расонад ва раис њам иљозат дод, ки ў гуфт: - Агар ман нафси шумоёнро таљовуз карда бошам мебахшетон ва аз дар баромада рафт, баъзењо хандидему баъзе…
МАРДИКОРНОМА
Муллошо - пайкараи муњољири тољик …чуноне мегўянд, ангушташро бибурї њам хун нахоњад омад. Ин гапро дар васфи шумо гуфтаанд, акаи Муллошо, гуфтам. Мўсои даст ба пушт аз ин тарафи хона ба он тарафи хона ќадам зада, нигоњаш гоњ ба ин тирезаву гоњ ба он тиреза бармехўрд. - Ња, боз "Њотами той" гуфтаанд, "Муллошои той" нагуфтаанд. "Мўсои той" мегуфтаанд њам мешудааст. Чашм аз маљаллаи пур аз суратњои ранга наканда, - ѓурунгос зад Муллошо. - Хайр, дар њамин њолат кўмак накунед, пас шумо чї хелї њамшањрї њастед? Ман аз њар касу нокас ќарз намепурсам ку. Дилам кашиду аз шумо пурсидам. Агар медонистам, ки шумо ин ќадар хасис њастеду суханам мешиканад… - Эээ, Мўсољон, надорам! Мефањмї? Агар бошад, наход надињам? Дар кисаам дусад сўм мондааст, ки сад сўмашро дар телефон мегузорам, - ба кадоме аз суратњои ранга нигоњ фурў бурда, сар набардошта, сухани Мўсоро бурида, гуфт Муллошо. - Чї хел надоред? Дирўзакак Валерий Андреевич њаќќи корро дода буд-ку, - аз ќадамзании бењуда боз истода, рост ба акои Муллошо нигариста, гуфт Мўсо. - Панљсад сўмашро нигоњ дошта, як њазорашро зуд ба хона фиристодам, - сар аз маљалла бардошта гуфт Муллошо ва ангушти ишоратиашро ба лабаш тар карда, сафњаи дигарро боз кард. Мўсо бо чењраи пур аз ифодаи њайрат болои сари Муллошо хам шуда, бо овози каме пасттар пурсид: - Њамон њазор сумакро бо банк фиристодед? Шарм доред - е… Муллошо сар набардошта, маљалларо тамошо мекард. Дар сањифаи нави маљалла акси рангаи духтари нимбарањнаро дида, маљалларо тарафи Мўсо гардонд ва ба акс ишора карда, гуфт: - Нигар, Мўсо, чї хел зўр аст… Ман, Мўсољон, аз тамошои њамин маљаллањо чашмонамро об медињам, мисли ту аз пайи зиндањояш намедавам ва ба сари пулњоям об намерезам. Њазор сум он тараф истад, боре панљсад сум њам фиристода будам. Барои чї шарм медорам? Он ваќт шарм хоњам дошт, ки бачањоям дар Тољикистон гурусна монанд. Ман дар ин љо ягон зарра парвои худам надорам. То охирин тангаи кисаамро ба ватан хоњам фиристод. Ба ту њам насињат њамин, ки аз паси духтарњо камтар давида… Дар ин пайти сухан Мўсо, ки тобу тоќати насињатњои Муллошоро надошт, даст афшонда, баланд хитобид: Раиси Шўрои муњаррирон: С.А. Дўстов Котиби масъул: Эраљи Амон Њ аф т ан о ма да р В а зо р ат и ф а рњ а нг и Љ у м њ у р ии Т о љ и к и с т о н б а ќ а й д гириф та шу д аас т.
МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).
Шўъбаи муњосибот тел: 224 25 09 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 44 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 224 25 09 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 93 500 77 41 Масъули логистика ва чоп: тел: 93 591 02 01
МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...
Курсихолї Акбаршоњ Искандаров, раиси пешини Шўрои олї: - Њоло љанги шањрвандии моро њар кас њар хел бањо медињад, аммо асоси он курсї буд. Мо, роњбарияти онваќта, њамин курсињоро холї карда мехостем, одамони нав интихоб шаванд… - Эњ, мегўед, барои холї шудани курсињою интихоби одамони нав боз њам хархашаю сесияи 16 / 2 лозим аст?!
Шакшубсухан Мањмадулло АСАДУЛЛОЕВ, сухангўи ВКД: - Ин мусаллам аст, ки албатта њамаи њуќуќњои конститутсионии шањрвандон дар Тољикистон ба пуррагї риоя карда мешавад. Дар ин љои њеч шакку шубњае нест. - Бедор шавед бародар, шумо дар бозпурсии маъмурони НКВД нестед.
Ватанарзиш Нуралї ШОЕВ, ректори Донишгоњи технологии Тољикистон: - Мо миёни донишљўёни курсњои ду ва се як назарсанљї анљом додем. Ин пажўњиш муайян кард, ки дар раддабандии арзишњои љавонон, дўст доштани ватан дар љои 14 -ум ќарор дорад. - Хавотир шудан даркор не, то курси панљ фикрашонро дигар мекунанд. Ана баъд, ин арзишро метавонед аз вараќаи назарсанљї партоед, муаллим.
Тарњкомраис Шодї ШАБДОЛОВ, раиси Њизби коммунисти Тољикистон: - Се сол ќабл мо низ тарњи таѓйиру иловањо ба ќонуни интихоботи президентро ба парлумон пешнињод карда будем, аммо натиљае надод. - Боз тарњро напартоед. Боз 7 соли дигар он эътиборашро гум намекунад. Комиссияи марказии интихоботии Тољикистон кафолат медињад!
Вакилинтихоб Сўњроб ШАРИПОВ, вакили парлумони Тољикистон: - Таќдири Тољикистон ва Ўзбакистон баъд аз пош хўрдани Иттињоди Шўравї бо њам хеле зич буд ва хоњад монд. Чунки њамсояро интихоб намекунанд… - Зич карда, таќдирро интихоб кардан даркор! Ва њарчї зудтар.
Бомбадек
www.ilhom.wordpress.com
Сафаралї РАЉАБОВ, вакили парлумон: - Ба назари мо, посухи њамаи ин суолњо танњо њамин аст, ки шумо дар касби хабарнигорї шахси камтаљриба њастед ва шеваи сўњбат оростан бо мусоњибро намедонед.
- Офарин, офариннн! Дирўз дар куљое хондам, ки њайкали муњољири мехнатиро гузоштанианд, барои ба ватани ќашшоќ пулфиристиаш. Ба онњо пешнињод хоњам кард, ки њайкали шуморо гузоранд. Касеро, ки якпањлў задаву маљаллањои эротикї тамошо мекунад… Мўсо инро гуфт ва аз хона бадар шуд. Муллошо аз паси ў бо завќ хандида гуфт: - Бигу "мастерок"-и лойзаниамро фаромўш накунанд… Ilhomwordpress.com
-Ба назари мо, посух ба шумо њамин аст, ки шумо иќтисодро бомба фањмида, чиликро ба чизе монанд кардед. Агар не, аз пагоњ даъвои декани факултаи журналистикаи ДМТ-ро кунед.
Кишовазир Саидрањмон НАЗРИЕВ, муовини вазири рушди иќтисод ва савдои Тољикистон: - Дар музокирот бо СЉТ тавонистем кишоварзиро њимоя кунем.
- Не-е! Вой бар њоли дењќону кишоварз гўед!
Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд.
Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 1,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 Ќимати обуна барои як сол - 71 сомонию 76 дирам. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09