Шумораи нави "Нигоҳ", №28(511)

Абдуќаюми ЌАЮМЗОД:

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

1

"ДИГАР ЉИСМИ БЕЉОНАМ..." САЊИФАЊОИ 8-9 № 28 (511). Чоршанбе, 12-уми октябри соли 2016

e-mail: nigoh_tj@inbox.ru

-УМ СОЛ БО ШУМО!

www.facebook.com/nigohtj

ТАЪРИХ

БОЗЁФТИ МУЉАССАМАИ ШОЊИ СУЃДЇ САЊИФАИ 7 МАЌОМОТ

МАЌОМОТИ МИЛИСА СОЊИБОНИ ЉАСАДИ ЯК МУХЛИСИ БАХА-84-РО МЕЉЎЯНД

САЊИФАИ 6

ЌУРЪОН

ТАЙИДИ ИЛМИИ ОЯЊОИ ЌУРЪОН: ЉОИЗАДОРИ НОБЕЛ ФОИДАИ РЎЗАРО ИСБОТ КАРД

ТАЊСИЛ ДАР ТОЉИКИСТОН ГАРОНТАР АЗ АВРУПО ВА ИМА АСТ

САЊИФАИ 10

ВОКУНИШ

БОЗ ЯК МОЉАРОИ ИСМАТУЛЛО АБДУЛЛОЗОДА.

БОЗДОШТИ ЊАМСАРИ СОБИР ВАЛИЕВ - ЯКЕ АЗ ФАЪОЛОНИ "ГУРУЊИ 24" САЊИФАИ 10

ИН ДАЪФА БАРОИ "ДЮТИ ФРИ" САЊИФАИ 5

2

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

ТАЊЛИЛ

Нархи тањсил дар Тољикистон, агарчи дар назари аввал нисбат ба кишварњои Аврупову ИМА хеле арзон менамояд, ин фиреби назаре беш нест. Фаќат муќоисаи дороињои мардум ва маоиши миёнаи сокинони кишварњо кифоя аст, то бубинем, ки тањсиол дар мо гаронтар аз њамон Аврупо ва њатто ИМА аст. БАЊСЊОИ ДОНИШГОЊЇ Инак, моњњои ќабул ба макотиби олї њам ба поён расиданд ва дар оѓози дарсњо моњи дуюм шуруъ шудааст. Вале њамоно миёни мардум нархномаи макотиби олї барои як сол як мавзуъи бањси њамешагист. Тољикистон низ тадриљан низоми пулакии тањсилро, ки аз аввали солњои истиќлолият таљриба мекард, њоло ба њукми ќонун медарорад. Њатто довталабон ва волидони онњо аз ибтидои њуљљатсупориву омодагии фарзандашон ба вуруд ба макотиби олї, ба њамин низоми пулакии тањсил худро омода мекунанд. Чун медонанд, ки низоми буљавї хеле лимити кам дорад ва барои аксарият он дастнорас аст. Ин љо дар бораи ба истилоњ таѓобозињо гап задан маъно надорад. Дар низомии тестии ќабули донишљўён низ њамоно ин фасоди молї љо дорад ва агар расман касе каси дигарро боздошт њам накардааст, аммо гўмагўњои парешон миёни мардум њамоно вуљуд дорад. Суњбат аз арзиши тањсил аст. Чун мавзуъи суњбатњои баъдиимтињонии волидон бештар њамин аст. Тањсили пулакї њам дар њар донишгоњу донишкада гуногун аст. Њатто дар низоми тањсили маорифи Тољикистон арзиши солонаи тањсил миёни Донишгоњи тиббии Тољикистон ва факултањои тиббии Донишгоњи миллї аз њам фарќ мекунад. Ва боз чї фарќе: арзиши солонаи тањсил дар факултаи дорусозии Донишгоњи тиббии Тољикистон ба номи Абуалї ибни Сино, ки аслан як муассисаи вежа ва касбист, солона 5100 сомонї ва њамин факулта дар Донишгоњи миллии Тољикистон 10200 сомонї ё худ ду баробар бештар аст. Донишљўёни факултаи кори табобатї дар Донишгоњи миллї 10200 сомонї мепардозанд ва њамтоёнашон дар Донишгоњи тиббї 7000 сомонї, яъне фарќ 3200 сомонї. Гумон намекунем шароити тањсил дар ин ду донишгоњ аз њам ба куллї фарќ кунанд, чун медонем, ки дарсњо дар њамон як бемористон, дар як њолату шароит мегузаранд. Пас иллати гаронии ба ин њад фарќкунанда чист? Суолест, ки бисёрињо мехоњанд посух гиранд, вале то њол як љавоби рушан ва мантиќї ироа нашудааст.Ва боз њам дар Донишгоњи миллии Тољикистон баландтарин шартнома ихтисоси њуќуќшиносист. Музди солонаи тањсили шартномавї дар ин факулта 12 њазору 750 сомонї аст. Тибќи маќоли маъмули халќї: "Бардорад зам кун, набардорад, кам кун". Њуќуќшиносї аз ќадим факултаи серталабгор аст ва имрўз њам, ки нархи солонаи тањсил аз њама болост, боз њам довталабонаш аксаран аз нарасидани љой пушти дар мемонанд. Дар Донишгоњи аграрии Тољикистон ба номи Шириншоњ Шоњтемур баландтарин шартнома ихтисоси бањисобгирии бухгалтерї, тањлил ва аудит дар комплекси агросаноатист. Донишљўёнаш солона тибќи шартнома 6000 сомонї мепардозанд.

ТАЊСИЛИ ГАРОНТАР АЗ АВРУПО ВА ИМА ДАР ХОРИЉ АЗ ТОЉИКИСТОН ЧЇ? Ин суол-сарлавња метавонад посухњои гуногун дошта бошад. Дар њаќиќат шартномаи тањсил дар хориљ аз Тољикистон чї гуна аст? Кишварњои хориљ дуру наздик нархномањои гуногуни тањсили солонаи шартномавї доранд. Маъмулан миёни њамаи давлатњои олам тањсил дар Амрико ва Британияи Кабир гаронтарин аст. Зеро обрўмандтарин ва бењтарин муассисањои таълимї дар олам низ донишгоњњои њамин ду кишваранд. Њарчанд ваќтњои охир дар сифати таълим кишварњое чун Зелландияи Нав, Канада ва Австралия бо ин ду дар сабќатанд,вале боз њам чун бењтарин муассисањои таълимии олам мањсуб мешаванд. Аз сўйи дигар тањсил дар ин ду кишвар гаронтарин њамоно гаронтарин аст. Чунончї, њаќи солонаи тањсил дар Донишкадаи техноложии Массачусет 46704 доллар ва дар Донишгоњи овозадори Гравард 45278 доллар мебошад. Тибќи иттилои Сандуќи байналмилалии асъорТавлиди нохолиси дохилї ба сари њар нафар ањолии ИМА 18037 доллар аст. Њаќи солонаи тањсил дар донишгоњи Кембриљи Британияи Кабир 29927 доллар ва дар Донишгоњи Оксфорд 27753 доллар мебошад. Тавлиди нохолиси дохилї ба сари њар нафар ањолии ин кишвар 2702 доллар аст. Ва њамин тариќ: Донишкадаи технологии федералии Швейсария солона 1320 доллар пардохт дорад. Тавлиди нохолиси дохилї ба њар нафар ањолї 483 доллар аст. Дар Канада донишљўи Донишгоњи Торонто солона 31000 доллар мепардозад. Тавлиди нохолиси дохилї ба њар нафар ањолї 1634 доллар аст Арзиши солонаи тањсил дар Донишкадаи технологии шоњаншоњии Шветсия 2300 долЊаљми ММД (номиналї) барои як нафар 2016

Нархи тањсил бо доллари ИМА

Маоши миёнаи моњона (бо доллари ИМА) 2012

Иёлоти Муттањидаи Амрико

45278 (Донишгоњи Њарвард)

3263

57 220

Британияи Кабир

29927 (Донишгоњи Кембриљ)

3065

42 105

3200 (Донишгоњи Карл)

1786

21 606

5000 (Донишгоњи давлатии Маскав)

1215

17 543

4695 (Донишгоњи Синхуа)

656

7742

Давлатњо

Чех

Русия

Чин Тољикистон

1300 (ДМТ)

228

721

лар аст. Тавлиди нохолиси дохилї ба сари њар нафар ањолии ин кишвар 475 доллар. Донишгоњи машњур ва ќадимии ба номи Ломоносови Русия њар сол аз њар донишљў 5000 доллар меситонад. Тавлиди нохолиси дохилї ба сари њар нафар ањолии ин кишвар 3725 доллар. Донишгоњи Людвиг-Максимилианаи Олмон солона 124 доллар. Тавлиди нохолиси дохилї 3860 доллар. Донишгоњи Сороннаи Фаронса 280 доллар аст. Аслан дар Сорбонна тањсил ройгон аст, вале солона њазинаи сабти ном мепардозанд. Тавлиди нохолиси дохилї дар ин кишвар 2666 доллар аст. Дар донишгоњи миллии Австралия солона 27000 доллар мепардозанд. Тавлиди нохолиси дохилї 1141 доллар. Донишљўёни Донишгоњи Карлови Љумњурии Чех барои як сол 3200 доллар мепардозанд. Тавлиди нохолиси дохилї ба њар сари ањолї 338 доллар. Дар Донишгоњи Болони Италия пардохти солона солона 1000 доллар аст. Тавлиди нохолиси дохилї бар нафар 2175 доллар. Дар донишгоњи Барселонаи Испания пардохти тањсили солона 1000 доллар аст. Тавлиди нохолиси дохилї 1618 доллар мебошад. Гаронтарин донишгоњи Чин Донишгоњи Синхуа мебошад, ки њаќи солонаи он 4695 доллар аст. Тавлиди нохолиси дохилї ба њар нафар 19696 доллар аст. Њаќи солонаи тањсил дар Донишгоњи Копенгагени Дания 1620 доллар муќаррар шудааст. Тавлиди нохолиси дохилї ба њар нафар 265 мебошад (тибќи омори Бонки љањонї).

ШАРЊИ ХЕЛЕ КУТОЊ Њамчуноне дида шуд, гаронтарин шартномаи тањсил дар донишгоњњои машњури Амрикову Британиёст. Ва агар бидуни тањлил ба омори расмї назар андозем, метавонем гўем, ки дар Тољикистон тањсил дар ќиёс ба Амрико

таќрибан ройгон аст. Аммо ин фиреби назаре беш нест. Ин њаќиќат дигар ќобили бањс нест, ки Тољикистон яке аз кишварњои фаќири олам аст. Охири моњи июли соли равон оморе интишор ёфта буд, ки гуфта мешуд њаддиаќали маош дар Тољикистон миёни 120-130 доллар аст. Ва агар чунин аст, пас њаддаќали солонаи маош аз 1440-1560 доллари ИМА беш намешавад. Аммо пардохти њаќи шартномаи тањсил дар факултаи њуќуќшиносии Донишгоњи миллї бештар аз 1610 доллари ИМА аст. Ин барои як моњ 134 доллари ИМА-ро ташкил медињад, ки зиёдтар аз њаддиаќали маош. Маоши миёна дар Амрико тибќи омори як соли пеш баъди пардохти молиёт 3500 доллар њар моњ буд. Маоши миёнаи њармоња дар Олмон баъди пардохти молиёт 2800 долларро ташкил медињад. Дар Фаронса 2,5 ва дар Италия 2,6 њазор доллар мебошад. Маоши кормандон дар њар соат дар Русия 1 доллар, дар Чин 0,8 доллар, дар афѓонистону Ќазоќистон мутаносибан 0,6-0,5 доллар, дар Тољикистон бошад 0,4 долларро ташкил медињад. Тавлиди нохолиси дохилї ба њар сари ањолї агар дар ИМА 18037 доллар бошад, дар Тољикистон 24,0 (тибќи омори Сандуќи байналмилалии асъор) ва 23,6 (тибќи омори Бонки љањонї) мебошад. Чуноне дида мешавад, њаддиаќали маош ва тавлиди нохолиси дохилї дар Амрико ва Британиё бо Тољикистон аслан ќобили ќиёс нест ва амрикої барои тањсил дар гаронтарин донишгоњи кишвараш бидуни мамониат ва танќисии молиявї омода аст. Фарзандони нухбагони кишварњои пасошўравї агар дар Амрико тањсил мекунанд, пас аксаран донишљўёни ё донишгоњи Массачусет њастанд ва ё Гарвард (мисли духтарбузурги Ислом Каримов Гулнора Каримова, ки хатмкардаи донишгоњи Гарвард аст).

Фирўз МУЊАММАД

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

РЎЗИ ЭЪЛОНИ ЊУКМ СУДЯРО БО СИЛОЊИ ОТАШФИШОН ЊИФЗ МЕКАРДАНД

1. Додгоњи шањри Душанбе 6-уми октябр барои баровардани њукм нисбати Бузургмењр Ёров ба хонаи машварат рафт. Яке аз ду машваратчиён момодояи (аккушерка) таваллудхонаи мањаллаи "1-ум Совтеский"-и пойтахт будааст.

2. Њайати додгоњ барои панљ соат ба хонаи машварат, бе момо-доя рафт.

3. Тибќи њукми Додгоњи шањри Душанбе, тамоми амволи Бузургмењр Ёров бояд мусодира шавад. Дар њукм мошини сабукрави Хосият Ёрова, хоњари адвокат низ номбар шудааст, ки моњи майи соли љорї фурўхта будааст. Хатои техникї? Дар њукм?!

4. Адвокат Нуриддин Мањкамов, њампарвандаи Бузургмењр Ёров, ки њамчунин ба 21 соли зиндон мањкум шуд, мехост ба мурофиа урён биёяд. То дар мурофиа либоси адвокатї пўшад. Иљозат надоданд.

5. Далели ягонаи маќомоти Тољикистон, ки додгоњро ба экстремист будани Бузургмењр Ёров "мутаќоид" сохт, мактуби созмони экстремистии "БАС" буд. Ин мактуб ба почтаи электронии Ёров омада будааст.

6. Аз 18 "љабрдида"-е, ки ба гуфтаи маќомот Бузургмењр Ёров онњоро фиреб додааст, дар суд танњо ду нафар омадаанд.

7. Ваќти ворид шудан ба толори мурофиа кормандони маќомоти амниятро бештар аз њама айнакњои Љамшед Ёров, додари Бузургмењр ба ташвиш оварда буд. - "Яке камера надошта боша!..."

8. Яке аз ду "љабрдида"-њо, ки тавонистанд шармашонро кушта, ба њар сурат ба мурофиа њозир шаванд, ба суд гуфт, ки нисбати адвокат ягон даъво надорад.

9. Панљ моњ Бузургмењр Ёровро ба муофиањо аз боздоштгоњ то додгоњ озод мебурданду меоварданд. Моњи аввал ўро хоњараш бо таксї њам то суд бурдааст. Аммо 6-уми октябр, рўзи эълони њукм бинои судро бо силоњи оташфишон њимоя мекарданд. - "Гуфта намешавад..."

10. Мурофиаи 6-уми октябр дар Додгоњи Душанбе натанњо барои падару модари адвокат ва судя мушкил буд. Наворбардори ВКД њам, ки мехост Бу-

3

ГУЗОРИШ АЗ ГОВСУДИ ЁРОВ Ё чордањ аљобат дар њукми Суди Душанбе нисбати адвокати маъруф зургмењрро бе китоби Ќуръон ба навор гирад, хеле азоб кашид.

11. Журналистонро ба ин мурофиа роњ доданд, аммо ќаламу дафтарашонро кашида гирифтанд.

12. То аз назди бинои суд рафтани дипломатњои хориљї мурофиаи судии кушоди Бузургмењр Ёров сар нашуд.

13. Бузургмењр Ёров, ки пештар гуфта буд, ба адолати суд бовар надорад,

ба мурофиа 6-уми октябр бо шикояти касатсионии пешакї навиштааш омада буд.

14. Чаро гузориш ба ин шева омода шудааст, дар банди 11 бихонед.

PS: Хабарнигори "Нигоњ" рассом нест, вале талош кардааст, муњимтарин иттилоро ба шумо расонад. "Нигоњ"

НАЗДИКОНИ ЁРОВ: ЊИЧ ГОЊ АЌИБНИШИНЇ НАМЕКУНЕМ Наздикони адвокати маъруф Бузургмењр Ёров, ки ахири њафтаи гузашта ба 23 соли зиндон мањкум шуд, мегўянд, аз болои њукми Додгоњи шањри Душанбе аллакай ба зинаи болої шикоят бурдаанд, аммо бовар надоранд, ки бегуноњии ўро исбот кунанд. Хосият Ёрова, хоњари Бузургмењр дар суњбат ба TojNews гуфт, 7-уми октябр баъди як рўзи эълони њукм онњо ба Коллегияи Судии шањри Душанбе оид ба корњои љиноятї шикоят бурданд.

-Бузургмењр Ёров бо худ ба толори суд шикоятнома оварда буд. Ба журналистон нишон дода гуфта буд, њукм набаромада, ман медонам, ки он ноадолатона аст. Дар назар аст, ки имрўз 10уми октябр нусхаи њукмро дастрас кунем, - гуфт Хосият Ёрова.

Хоњари адвокат мегўяд, бовар надорад, ки дар зинањои болоии додгоњ бегуноњии бародарашро исбот кунанд, аммо онњо наметавонанд якбора ба Судњои байналмилалї мурољиат кунанд. Мо бояд барои ба зинаи байналмилалї шикоят бурдан, тибќи ќонун аз ин марњилањо дар дохил гузашта бошем.

БИНОИ ДОДГОЊИ ШАЊРИ ДУШАНБЕ БО ЌАЛАМИ ХАБАРНИГОРИ «НИГОЊ»

Мо ба низоми судї дар кишвар бовар надорем, аммо њатман то ба зинаи байналмилалї хоњем рафт, то бегуноњии Бузургмењр Ёров собит шавад. Шоми 6-уми октябр Додгоњи шањри Душанбе Бузургмењр Ёровро ба 23 ва Нуриддин Мањкамовро ба 21 соли зиндон мањкум карда буд. Тибќи њукми додгоњи шањри Душанбе, ки њудудан 200 сањифаро ташкил медод, тамоми амволи Бузургмењр Ёров мусодира шуда, худи ў дар зиндони низомаш пурзўр нигоњ дошта мешавад. Њамчунин, баъди рањойї адвокат 5 сол аз њаќќи кор дар ташкилоту идорањо мањрум мегардад. Бузургмењр Ёров, адвокати боздоштшудаи тољик, ки як сол боз дар њабс ќарор дорад, дар сухани охиринаш дар

суд 27-уми сентябри соли љорї иттињомњо алайњи худро бепоя хонда, гуфт, аз аввал ба барќарор шудани адолат дар баррасии парвандааш шубња дошт. Айбдорунандаи давлатї барои Бузургмењр Ёров 25 сол ва барои Нуриддин Мањкамов 23 соли зиндон талаб карда буд. Ў замоне боздошт шуд, ки њимояи њуќуќи 13 тан аз боздоштшудањои аъзои шўрои сиёсии ЊНИТ (њизби мамнуъшуда дар Тољикистон)-ро ба ўњда гирифт. Баъди чанде маќомот гуфтанд, парвандаи Ёров муњри махфї гузошта шудааст. Боздошти Бузургмењр Ёров ба вокуниши созмонњои дифоъ аз њуќуќи инсон рў ба рў шуда буд.

TojNews

САДОИ МАРДУМ

41 ДАРСАД ЗИДДИ БАСТАНИ ДАФТАРИ САЊА ДАР ТОЉИКИСТОНАНД

Дафтари САЊА дар Тољикистонро бастан ба манфиати давлати Тољикистон нест. Ин натиљаи назарпурсии навбатии њафтаномаи "Нигоњ" мебошад. Назарпурсии навбатии виртуалии "Нигоњ", тањти унвони "Оё пешнињоди бастани дафтари САЊА дар Тољикистонро дастгирї мекунед?" баргузор шуда, дар он 669 нафар иштирок кардаанд.

11 дарсади иштирокчиён ё 271 нафар гуфтаанд, аз бастани дафтари САЊА њимоят намекунанд, зеро "муносибатњо бо Иттињоди Аврупо" бад хоњанд шуд.

24 дарсади пурсидашудагон ба саволи мазкур, изњор доштаанд, ки "барои кайк шуда, пўстинро намесўзанд". Аммо дар њамин њол, 19 дарсад ё 126 нафар аз бастани дафтари САЊА њимоят карда таъкид кардаанд, ки "Њатман! Адабашонро додан лозим!" Дар њамин њол 5 дарсади иштирокчиён пешнињод кардаанд, ки ин дафъа бо огоњї иктифо бояд кард. Дар ин назарпурсї 4 дарсад пурсидаанд, ки САЊА чї созмон аст. 7 дарсади боќимонда изњор доштаанд, ки барои онњо аслан фарќ надорад, ки дафтари САЊА баста мешавад ё не. Ин назарпурсї аз 5-ум то 11-уми октябри соли 2016 бо

супориши њафтаномаи "Нигоњ" дар сомонаи Ољонсии иттилоотии "TojNews" гузаронида шуда, дар он 669 нафар ширкат кардааст. Хабари баста шудани дафтари САЊА дар Душанбе дар њоле расонаї шуд, ки гурўње аз љавонон, ки худро мухолифи њукумат ва аъзову тарафдорони њизбу њаракатњои мухолифи њукумати Тољикистон, азљумла њизби мамнўъи нањзати исломї меноманд, 19 сентябр бо баргузории як њамоиши эътирозї дар шањри Варшава хостори озод шудани аъзои раёсати ин њизб шуда буданд. Њайати Тољикистон дар пайи ин иќдоми мухолифин 23-юми сентябр љаласаи солонаи САЊА-ро бо нишони эътироз тарк кард. Дар изњороти ин њайат гуфта мешуд, ки ба толор рањ додани гуруњи эътирозгар амалан маънии дастгирии љинояткоронро дорад.

TojNews

4

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

ГУЗОРИШИ ТАСВИРЇ

ФЕСТИВАЛИ ПАЛАВ ДАР СУЃД

ИЌТИСОД

Исматулло Абдуллозода, раиси Фурудгоњи байналмилалии Душанбе бо соњибмулкони маѓозаи "Дюти фри" њам, ки дар терминали нави фурудгоњ иљоранишин аст, бањси судї доштааст. Ин бањс, ки хеле пештар шуруъ шуда, то њол идома дорад, мољарои нахустин бо соњибкорони њудуди фурудгоњ нест, ки бо раис шудани Абдуллозода расонаї мешавад. Ожонси иттилои TojNews дар такя ба манобеи худ менависад, њадаф аз ин бањси судї талаби њаќмузди иљора аз ширкати олмонї будааст, ки маѓозаи "Дюти фри" ба он ширкат тааллуќ дорад. Њоло маълум нест, ки додгоњ ба чї ќарор хоњад омад, аммо манбаъ таъкид мекунад, ки бањсњои судии роњбарияти Фурудгоњи байналмилалии Душанбе, аз љумла, бо "Дюти фри", "Ошхонаи миллї"и терминали фурудгоњ ва ширкати "Нури Ёвар", ки истифодаи таваќќуфгоњи автомобилии назди фурудгоњро ба уњда дорад, як њадаф доранд. Роњбарияи фурудгоњ мехоњад манфиатбардори ин ширкатњо бошад, дар њоле, ки ин ширкатњо аслан на бо фурудгоњ, балки бо Хадамоти назорати давлатии истифодаи амволи давлатии назди Кумитаи давлатии сармоягузорї ва идораи амволи давлатии Љумњурии Тољикистон шартнома доранд. Тибќи як Ќарори њукумати Тољикистон аз соли 2011, њам таваќќуфгоњ ва њам терминали он, агарчи дар тавозуни ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ќарор доранд, дар асл моли давлати Тољикистон мањсуб мешаванд, ки тариќи музояда ба ширкатњо фурўхта шудаанд. Роњбарияти ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ќазияро шарњ додан намехоњад, -менависад манбаъ. Пештар Неъматулло Файзуллоев, раиси ширкати "Нури Ёвар" ва Сайидмурод Каримов, соњибмулки "Ошхонаи миллї"-и Терминали фурудгоњ аз ѓосибии роњбарияти ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" шикоят карда буданд. Онњо њам иддао доштанд, ки Исматулло Абдуллоев, раиси ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" мехоњад ба љойи онњо нафарони наздик ба худро биёрад. Барои мисол Файзуллоев, раиси "Нури Ёвар", ки то њол бањсаш бо Исматулло Абдуллозода идома дорад, моњи июни соли љорї дар як суњбат ба расонањо гуфта буд: "Таваќќуфгоњи назди фурудгоњ, ки мо истифодаи онро 10 сол боз ба уњда дорем, аз ду ќисмат иборат аст. Як ќисми он тибќи ќарори раисии шањри Душанбе тањти раќами 700 аз 19-уми декабри соли 2006 ба ЉДММ "Нури Ёвар" вобаста карда шудааст ва пурра тамоми њуљљатгузории он ба ќонунњо мутобиќат доранд. Ин љо ягон љойи бањс нест. Мо сертификати њуќуќи истифодаи замин дорем.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

5

БОЗ ЯК МОЉАРОИ ИСМАТУЛЛО АБДУЛЛОЗОДА.

ИН ДАЪФА БАРОИ "ДЮТИ ФРИ"

ИСМАТУЛЛО АБДУЛЛОЗОДА

САЙИДМУРОД КАРИМОВ

НЕЪМАТУЛЛО ФАЙЗУЛЛОЕВ

Ќисмати дигарро аз соли 2006 то соли 2012 тибќи шартномаи байни љамъияти мо ва Хадамоти назорати давлатии истифодаи амволи давлатии назди Кумитаи давлатии сармоягузорї ва идораи амволи давлатии ЉТ ба иљора гирифта будем. Соли 2012 дар як музояда иштирок намуда дар он ѓолиб шудем ва бо Корхонаи воњиди давлатии оид ба ташкили фурўши амволи давлатї созишнома бастем, дар бораи иљорагирии ин ќисмати таваќќуфгоњ. Муњлати амали ин шартнома то соли 2019 муќаррар карда шудааст. Тамоми андозу пардохтњои коммуналие, ки ба дўши таваќќуфгоњ аст, ширкати мо сари ваќт, баъзан њатто пеш аз муњлат пардохт мекунад. Аммо бо даъвои ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе", шартномае, ки њанўз соли 2012 амали худро гум карда, яъне шартнома байни мо ва хадамот ќатъ шуда буд, бори дигар гўё бо њалномаи суд бекор карда шуд. Дар њоле, ки ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" дорандаи баланс буда, њуќуќи даъворо надошт ва надорад. Зеро ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" тарафи шартнома њисоб намеёбад. Мувофиќи кодекси гражданї яке аз тарафњо метавонад дар муњлати на бештар аз се сол даъво кунад. ЉСК "Фуруд-

гоњи байналмилалии Душанбе", ки њатто тарафи шартнома нест, баъд аз 7 сол аз болои шартномае, ки беэътибор аст, даъво кард. Суд ѓайриќонунї њалнома баровард ва даъвои ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе"-ро ќонеъ кард. Њалнома бе иштироки мо бароварда шудааст, њамчунин дар ин муњокимањо намояндаи Хадамоти назорати давлатии истифодаи амволи давлатї низ, ки яке аз тарафњои шартнома мебошанд, иштирок надоштанд. Хадамот, сохтори алоњида, ки бо ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз соли 2004 таъсис ёфтааст, дар муносибатњои гражданї баромад менамоянд, то њол аз ин њалномаи судї хабардор нестанд. Бо шикояти Исматулло Абдуллозода, Њукумати шањри Душанбе фаъолияти моро санљид. Дар посухи расмї ва хаттии њукумати шањри Душанбе гуфта мешавад, ки фаъолияти ќонунї дорем. Нињодњои дигар њам, маќомоти прокуратура, агентии зидди фасод њам, ба њамин хулоса расиданд ва љавоби хаттї додаанд, ки љамъияти мо бо ягон ќонун мушкил надорад. Пештар аз расонаї шудани ќазияи мољарои Исматулло Абдуллозода бо ширкат "Нури Ёвар", ки баъдтар то ба занозан расид, (маќомоти милиса чанд зани соњибкорро, ки дар таваќќуфгоњ маѓоза до-

ранд, мавриди фишор ва њатто тањќиру лат ќарор дода буданд "Нигоњ") мољарои дигар ба матбуот роњ ёфта буд. Сайидмурод Каримов, соњибкоре, ки дар Терминали нави Фурудгоњи байналмилалии Душанбе "Ошхонаи миллї" дорад, аз ѓасби рейдерии тиљораташ шикоят карда буд. Вай њамроњ бо чанд тан аз кормандонаш ба расонањо моњи майи соли љорї гуфта буданд: "бо фармони Исматулло Абдуллозода ѓайриќонунї ба фаъолияти соњибкории онњо монеъа эљод мешавад. Ќувваи барќ, ба бањонаи ин ки терминалро бўйи хўрок фаро гирифтааст, дар ошхона хомўш карда шуд. Сабаби ин тасмими Абдуллозода хешутаборї надоштани мо бо раиси фурудгоњ аст, ки акнун мехоњад дар љойи мо шиносон ё наздикони худро бинад". Шикояти гуруњии кормандони "Ошхонаи миллї" ва ширкати "Нури Ёвар" на як бору ду бор Президент Эмомалї Рањмон, Прокуратураи генералии Тољикистон ирсол шудааст. Аммо то њол маќомоти судї ба љињатњои ќонунии масъала беэътиної зоњир мекунанд, - мегўянд ин соњибкорон. Далери ХАЙРУЛЛОЊ

6

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

142 њазору ... км2

СУЃД

ПОЙТАХТ

МАЌОМОТИ МИЛИСА СОЊИБОНИ ЉАСАДИ ЯК МУХЛИСИ БАХА-84РО МЕЉЎЯНД Вазорати умури дохилии Тољикистон аз пайдо шудани љасади як љавони тахминан аз 18 то 23-сола хабар медињад, ки як моњ ин љониб аз соњибонаш дарак нест. Сомонаи ин вазорат бо интишори ин хабар аз шањрвандони хоњиш кардааст, ки њар касе агар ин аксро мешиносад, барои пайдо кардани хешовандону пайвандонаш њамкорї кунад. Манбаъ мегўяд ин љасад рўзи 5-уми сентябри соли равон дар љамоати Унљи, кўчаи Љ.Солиеви но?ияи Бобољон Ѓафуров пайдо шудааст. Љинсаш мард, шахсияташ номаълум, таќрибан 18-23 сола аст. Нишонањо: ќадаш 165-170 см, мўйи сараш сиёњ, рўяш даврашакл, биниаш рост, дар танаш куртаи варзишии хокистаранги остиндароз бо навиштаљоти "CANADA", шими љинси рангаш кабуд ва дар пояш пойафзоли варзишї дорад. Љавон њамагї чанд рўз пештар аз маргаш барномаи консертии њунарманд Баха-84 дар шањри Хуљанд ширкат карда, њамроњи ў расм гирифта будааст. Вазорат навиштааст, ки "аз мухлисони њунарманд ва тамоми шањрвандон эњтиромона хоњиш менамоем, ки љињати муайян наму-

дани шахсияти љасади мазкур бо маќомоти корњои дохилї њамкорї намуда, агар маълумоте дошта бошанд, бо "Телефони боварї"-и Вазири корњои дохилї: 221-21-21, ё ба ќисми навбатдории ШВКД дар шањри Б.Ѓафуров бо раќами (83442)-3-22-35, 92-888-06-71 занг зананд". Гуфта мешавад, ки тўли ин бештар аз як моњ љасад дар сардхонаи ноњияи Бобољон Ѓафуров аст.

ХАТЛОН

13 СОЛИ ЗИНДОН БАРОИ ЌАСДИ ТАРКОНИДАНИ БИНОИ ПУЛИСИ КЎЛОБ Додгоњи шањри Кўлоб як сокини мањаллиро барои амалњои террористї ва экстремистї 13 сол аз озодї мањрум кард. Сухан аз Сайфиддин Салимови 29-сола меравад, ки гўиё ќасди тарконидани бинои Шуъбаи корњои дохилии Кўлобро дошт. Ба гуфтаи манбаъ, Сайфиддин Салимовро моњи марти соли равон нињодњои њифзи њуќуќ боздошт ва бар пояи моддањои "зархаридї, љалбу омўзиш ва маблаѓгузорї ба хотири ширкат дар амалиёти низомї", ва "барангехтани кинаву адовати миллї, нажодї ва динї" айбдор кардаанд. Тафтишот маълум кардааст, ки Салимов се моњ дар лагери гурўњи террористии "Дав-

лати исломї", воќеъ дар Туркия тамрин гирифта, ќасд доштааст, пас аз бозгашт ба Тољикистон бинои шўъбаи корњои дохлии Кўлобро тарконад. Наздикони Сайфиддин Салимов мегўянд, вай чанд соли ахир њамчун муњољири мењнатї ба Русия мерафт ва ризќи худу пайвандонашро аз ин роњ таъмин мекард. Аммо баъди бозгашт ба ватан маќомоти њифзи њуќуќ ўро боздошт карданд. Дар њамин њол вакили дифои Сайфиддин Салимов гуфтааст, ки аз болои њукми додгоњ ба зинањои болої шикоят нахоњанд кард.

ТАБИАТ

1 МЛН. ДОЛЛАР БАРОИ ШИКОРИ ЊАЙВОНОТИ НОДИРИ ТОЉИКИСТОН Њукумати Тољикистон барои шикори тирамоњии њайвоноти нодир бо маблаѓи як миллион доллар квота ба фурўш гузоштааст. Бино ба иттилои расмї, дар рўйхати шикори имсолаи љонварон 85 сар гўсфанди помирї ё "Марко Поло", 8 сар бузи морхўр ва ё пармашох ва се сар гўсфанди кўњии бухорої љой доранд. Барои шикори як гусфанди "Марко Поло" шикоричёни хориљї 45 њазор сомонї ва барои шикори бузи морхўр 223 њазор сомонї ба буљаи кишвар месупоранд.

Бино ба иттилои Љамшед Ватанов, як масъули Кумитаи њифзи муњити зист, акнун ширкатњое, ки сайёњони хориљиро ба Тољикистон љалб мекунанд, ин квотањоро харидорї мекунанд. Соли гузашта, ба гуфтаи ў, шикорчиёни хориљї 6 иљозатномаи шикори бузи морхўр ва 67 иљозатномаи гўсфанди "Марко Поло"-ро харидорї карда буданд. Солона аз њисоби шикори бузу гўсфандњои нодир дар Тољикистон њадди аќќал 5 миллион сомонї ба буљаи давлат ворид мешавад. Ду сол пеш 2 миллион сомонии даромад аз шикори гўсфанди "Марко Поло" ба суратњисоби Нерўгоњи барќи обии "Роѓун" гузаронида шуда буд. Шикори њайвонот дар Тољикистон маъмулан дар тирамоњ оѓоз шуда, то миёнањои зимистон давом мекунад. Дар бањор ва тобистон ба хотири халал ворид накардан ба раванди наслгирї шикори њайвонот манъ аст.

ШАЊРИ ДУШАНБЕ ДАР ИЉРОИ НАЌШАИ ДАЪВАТ АЗ ЊАМА ЌАФО МОНДААСТ Дар давоми беш аз 10 рўзи маъракаи даъвати наваскарон ба сафи Ќуввањои мусаллањ 50%-и наќшаи даъват иљро шудааст. Бино ба иттилои дафтари матбуоти Вазорати мудофиа, дар даъвати наваскарон Вилояти мухтори кўњистони Бадахшон пешсаф буда, шањри Душанбе дар охир ќарор доранд. Њамин тавр то њол наќшаи даъватро ВМКБ 82%, Суѓд 63%, Хатлон 47% ва ноњияњои тобеи марказ 38% иљро кардаанд. Дар шањри Душанбе то санаи 11-уми октябр наќшаи тирамоњии даъват ба сафњои Ќуввањои мусаллањ њамагї 28% иљро шудааст, ки нишондињандаи аз њама паст дар љумњурї мебошад. Дар Вазорати мудофиа мегўянд, то имрўз ноњияњои Дарвоз, Ишкошим,

Рўшон, Мастчоњ, Истиќлол, Куњистони Мастчоњ, Спитамен, Носири Хусрав, Балљувон, Шамсиддин Шоњин ва шањрњои Истиќлол ва Сарбанд аз иљрои пурраи наќшаи даъват гузориш додаанд. Маъракаи даъвати тирамоњї ба артиш дар Тољикистон 1-уми октябр оѓоз шуда, то 30-юми ноябр давом мекунад.

ФОЉЕА

ЌАТОРАИ МАСКАВ - ДУШАНБЕ МЎСАФЕДИ 72-СОЛАРО ПАХШ КАРДА КУШТ Бино ба иттилои Вазорати корњои дохилии Тољикистон, сокини 72-солаи ноњияи Рўдакї дар истгоњи роњи оњани "Айнї - Душанбе" зери ќатора монда, ба њалокат расидааст. Њодиса 9-уми октябр, тахминан соати 17:30-даќиќа, њангоми њаракати ќатораи мусофиркашонии Москва - Душанбе дар километри 4 њазору 621, пикети №1-и истгоњи роњи оњани "Айнї-Душанбе" рух додааст, - хабар медињад ВКД, Дар натиља марди солхўрда љароњати вазнини љисмонї бардошта, дар беморхона ба њалокат расидааст.

АМНИЯТ

ТАЊКИМИ ЧОРАЊОИ АМНИЯТЇ ДАР МАСЉИДЊОИ ДУШАНБЕ

Намозгузорони масљиди љомеаи Душанбе дар оянда аз дохили дастгоњњое мегузаранд, ки мављудияти абзорњои таркандаро нишон медињанд.Ин дастгоњњои кашфи љисмњои металлиро, ки ба масљиди Њољї Яъќуб овардаанд, ба зудї дар даромадгоњњо насб хоњанд кард. Таќвияти тадобири амниятї дар масљиди марказии Душанбе бар пояи ќарори шањрдори пойтахт, ки чанде пеш имзо шуд, сурат мегирад. Њукумати шањри Душанбе низ мегўяд, ки иќдоми мазкур дар асоси ќонуни зидди терроризм гирифта шуда, танњо ба масљиди марказї дахл

надорад. Њадафи ќарор "таъмини тартиботи љамъиятї ва амнияти шањрвандон дар масљидњои љомеъ ва панљваќта" гуфта шудааст. Љамолиддин Хомўшї, рањбари шўъбаи фатвои Шўрои уламои маркази исломии Тољикистон гуфт, "баъди гирифтани чунин дарвоза ва насби онњо, назорат ба зиммаи кормандони маќомот ва худи масљид хоњад буд". Ба љуз ин, дар масљиди Њољї Яъќуб дурбин ё камерањои иловагие низ насб хоњанд шуд, ки равуои мардум ва њаргуна њаракатро 24 соати шабонарўз зери назорат мегирад. Ин дар њолест, ки бархењо насби камерањои назорати доимиро дар масљид наќзи њуќуќи динии мардум ва назорати њар ќадами диндорон меноманд. Маќомоти Тољикистон пайваста аз хатари афзояндаи гурўњи "Давлати исломї" ва созмонњои дигари тундрав ба кишвар њушдор дода, мегўянд, кормандони маќомоти њифзи њуќуќ то кунун аз дањњо амали террористї, аз љумла бомбгузорї пешгирї кардаанд.

КАШФИЁТ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

7

БОЗЁФТИ МУЉАССАМАИ ШОЊИ СУЃДЇ Моњи июли соли равон Сафарзода Носирхон зодаи дењаи Зимтуди љамоати Воруи ноњияи Панљакент ба камина аксеро нишон дод, ки дар он муљассамаи љавонмарди аспсаворе тасвир ёфта шуда буд. Баъд аз дидани акси мазкур, ки аз бозёфти нодир будани худ хабар медод, 8 -июл мо бо Носирхон ба дењаи Сарводаи ноњияи Айнї (маконе, ки дар он муљассама пайдо шудааст) расидем. Соњиби бозёфт Ќўшабой Ѓолибов омўзгори фанни математика ва информатикаи мактаби №36-и дењаи Кантеи љамоати дењоти Фондарё бозёфтро ба мо нишон дод. Ќ. Ѓолибов ба мо наќл кард, ки њанўз 30-35 сол ќабл бобову бибиаш њангоми чаронидани чорво аз мавзеи Чўбистони атрофи кўли Аловиддин њайкали биринљии љавонмарди аспсаворро пайдо намудаанд, ки то имрўз дар хонаводаи онњо нигоњдорї карда мешудааст. Аз рўи гуфтањои Кўшабой, бинобар он ки соли ў асп будааст бибикалонаш бозёфти мазкурро њамчун тўмор барои нигањдошт ба модариў супорида гуфтаанд ки "бигузор набераљони ман мисли њамин асп солиму бардам ба воя расад". Шиносоии нахустин бо ин бозёфт ќабл аз њама мазмуну мўњтавои деворанигорањои Панљакенти Ќадимро пеши назари ман овард. Ёдгории Панљакенти аввали асримиёнагии ањди Суѓдиён ки аз миёнаи солњои 40-уми ќарни бистум аз љониби Пажўњишгарони тољику олимону ховаршиносони Санкт-Петербурги Академияи Илмњои Федератсияи Россия пайваста то имрўз омўхта мешавад. Баъд аз ошної бозёфти мазкур фавран барои омўзиш ба Институти таърих, бостоншиносї ва мардумшиносии АИ интиќол дода шуда, мавриди омўзиши љиддї ќарор гирифт. Муљассамаи биринљии дар ќолаб рехташуда, сипас ќисматњои он - асп, савора ва дигар љузъњои хурди он бо њам васл карда шуданд. Муљассама бо сўянд хело моњирона суфта карда шудааст. Баландии муљассама 37 см, бараш 24 см ва вазнаш 2.540 гр. Баландии ќади асп аз нўги пой то сари ёл 20.5 см, дарозї, аз думи асп то фўки асп 24 см, мебошад. Дарозии савора аз пой то сари парранда 31.5 см- ро ташкил медињад. Ин маљассамаи биринљии љавонмардест, ки дар болои асп савор мебошад. Асп дар њолати истода ќарор дорад. Сари асп, чашмњо, сўрохњои бинї, дањон, гўшњо ва ёли он баръало нишон дода шудаанд. Дохили чашмони савора дорои сурохист ва гумон меравад, ки дар замони хеш гавњараки чашмони ўро сангњои гаронбањо, шояд санги фирўзаки ранги сабзинаро дорост ороиш медоданд, ки бо мурури замон боќї намондааст ва то имрўз чашмони сабзинаро ки нишони фазои осмонранг буду њаст ба чашмони Суѓдиёни бостон шабоњат медињанд. Гўшњои асп чур мебошад, ки ин худ гувоњи дар назди издињоми мардум ќарор доштани асп мебошад. Ёли асп моњирона бофташуда, дар ќисми марказї бо як обзори махсуси сегўша мустањкам карда шуда, мўйњои сараки ёли асп ба шакли як ќабзаи басташуда зеб дода шудааст. Як тарафи лаљоми асп ба дасти савора печида шуда, тарафи дигари он ба дањони асп насб шудааст. Дар тасмаи лаљом, аз њарду тараф занљиракњо боќї мондаанд, ки дар он лавозимоти ороишии асп овехта шудаанд. Дар болои

асп зин насб шуда, рўи он савора нишастааст. Симои савора бовиќору њашамат, бо як ќаду ќомати баланду бозуњои бузург иљро карда шудааст. Савора дар дасти рост шишпарро (амуди салтанат) медорад ва бо дасти чап лаљоми аспро идора мекунад. Савора дар њар дуи дастонаш дастпону дошта, дар гарданаш гарданбанд дорад. Ќиёфаи савора-чашмон, лабу бинї ва абрўњо хело барљаста нишон дода шудааст. Савора дар сар тољ дорад, ки дар болои он як парранда (оварандаи бози давлат дар арафаи ба тољу тахти давлат нишастанаш) насб шудааст. Тољ наќши растании себаргаро доро буда, аз сето себарга иборат аст, ки мо дар деворанигорањои Панљакенти ќадим низ мушоњида мекунем. Дар гўшањои тољ аз њарду тараф сўрохї мављуд аст, ки аз он занљираке аз паси сари савора мегузашт ва ин сурохињоро бо њам пайваст мекард, вале ин занљирак ќисман боќї мондааст. Поинтар аз ин сурохї, дар гўшаи рости тољ як сўрохии дигар љой дорад, ки дар он низ пораи занљирак боќї мондааст. Аз ду рухсори савора кокулњои бофташуда хамидаанд, ки то ба гардани вай мерасад. Њарду гўши савора сўрохї барои овехтани гўшвор дорад. Як адад гўшвор боќї мондааст, ки бо лољварди аълосифат ва се дона шилањои баргмонанди тунуки мудаввар зеб дода шуда, аммо то замони мо танњо дутои он мањфуз мондааст. Дар минќори паррандае, ки дар сари савора, дар болои тољ насб шудааст, фарн мављудаст. Ба баъзе норасоињои љузъии муљассама, ки то дарёфти он дастраси мо нагардидааст, нигоњ накарда, бозёфти мазкур ањамияти фавќулодаи таърихї ва фарњангї ва сиёсии давлатдории халќи тољикро дорост. Мавзеъи бозёфтро дар ањди Суѓд Бутамон меномиданд, ки забти он аз тарафи арабњо дар ду марњила (солњои 701 - 704) ва (солњои 713 - 714) забт карда шуда, арабњои аљнабї аз он љо ѓаниматњои зиёд бурданд. Мувофиќи санадњои суѓдии аз кўњи Муѓ

МУАЛЛИФ пайдокардашуда (соли 1932) солњои њукмронии шоњи (ишхид) тамоми Суѓд-Деваштич ба солњои 715 - 724 рост меояд. Шоњони Суѓд Ѓўрак ва Тархун, ки маркази он Афросиёби Самарќанд буд, ба зудї ба арабњо таслим шуданд. Деваштич бошад худро шоњи тамоми Суѓд эълон намуда, таи солњои 715 - 724 ба муќобили арабњои аљнабї муборизаи беамон мебарад. Гумон меравад, ки њангоми аз Панљакенти Ќадим ба Бутамон (Фалѓар) омадан, Деваштич ва дигар ашрофзодагони суѓди девон, бойгонї, муљассамањои нодири хешро ба хотири њифз њамроњи худ гирифта, ба дарањои дастнораси кўњистон оварда пинњон намудаанд. Ќисмати шарќии Суѓд фаќат шањраки Панљакент набуда, балки мавзеъњои дигарро низ дар бар мегирад. Дањњо ёдгорињои таърихи асримиёнагї дар ноњияи Панљакент ва болооби дарёи Зарафшон кашф карда шудаанд.

Бозёфти мазкур ба кї тааллуќ дорад? Чи тавре, ки дар боло зикр намудем љавонмарди савора хеле бовиќорона бо як шањомати шоњона сохта шудааст. Ў дар сар тољ дорад ки худ бешак гувоњї аз он медињад, ки ин шахс шоњи (ихшид) - Суѓд мебошад. Тасвири шоњони тољбарсар дар саросари ёдгорињои меъмориву бостоншиносиии ориёинажод вомехўранд, ки марбут ба даврањои гуногуни таърихї мебошанд. Аммо тољи сари муљассамаи мазкур куллан аз он тољњое, ки дар даврони Њахоманишињо ва Сосониён маъмуланд, фарќ дорад. Тољи ин муљассама тасвири растанї, сето себаргаро доро буда, бо тољи деворанигораи Панљакенти Ќадим "Шоњ дар тахт" ва "Зери Хай-

ма" шабоњати наздик дорад. Чизи муњими дигар ин гурз ё ин ки амуди салтанат њаст, ки дар дасти рости шоњ мебинем. Шоњ гурз - шишпарро бо як имои махсус пеш меорад ва ин яке аз хусусиятњои муњимтарини муљассамаи мазкур мебошад. Ин ишора баёнгари эълон кардани шоњии хеш, маросими савгандёдкунї ва ё бо ибораи имрўза "иногуратсия"мебошад. Аз сарчашмањои таърихї бар меояд, ки гурзќадимтарин рамзи њокимияти сарфармондењони артиш, рамзи мустаќилият, иќтидор, нуфуз, њокимият ва адолат, боигарї ва шодмонии ањли љомеаро ифода менамудааст. Аспи шоњ низ бозебу зиннат муљљањаз шудааст. Муљассамаи аспи биринљие, ки дар осорхонаи бостоншиносии Самарќанд нигоњдорї карда мешавад бо бозёфти мо шабењии хело наздик дорад. Ба назари мо паррандае, ки дар болои сари шоњ меистад, наќши муњимтарин ва калидї дорад. Ин парранда дар минќори худ фарри шоњиро ба сари шоњшаванда мегузорад. Мањз њамин парранда оварандаи пайѓоми хушаст, чунин паранда ки бо нўли худ њалќаи гирдро доросту дар њалќаи хеш порае аз матоъро, шояд аз порањои матои абрешимї бошад (поктарин матоъ ва бењуда нест, ки дирўзу имрўз мо Роњи бузурги абрешимро ёдрас менамоем) њамеша дар парвоз њаст на ба сари хар касе мешинад. Чун дар даврхои бостон интихоби Ишхидон Шоњон интихобї буданд, на ба шакли овоздињии имрўзаи мо. Парандаи фахшии бахтовар сюжаи афсонавии кулли мардуми Авруоссиё буда, њанўз дар таърихи башарият аз даврањои антиќа дар рўи сикањову нигорањо маълуму маъмул будаанд. Дар сиккањои давраи Ашкониён тасвири паррандае, ки фарни шоњиро меоварад ба ќайд гирифта шудаанд. Бењуда нест, ки то имрўз дар адабиёти шифоњии тољикон ин паррандаи хушхабар бо номи "бози давлат" маъруф аст. То имрўз дар байни тољикон њангоми маросимњои хатнасур ва арўсиву домодї "Тољи давлат бар сарат" гўён суруд мехонанд. Бе шаку шубња бо далелњои нуќтасанљонаву бостоншиносиву таърихї исбот ва айён мегардад, ки бозёфти муљассамаи биринљї ИШХИД Е ШОЊИ СУЃД аз водии Зарафшон буда, лањзаи тољгузорї ва савгандгузории яке аз шоњони Суѓдро њанўз 1 300 - 1 400 сол ба хотири ободии сарзамин инъикос мекард . Ва чунин тољгузорї ва касамёдкунї то имруз дар тамоми давлатњои абарќудрати ањли башар боќї мондааст ва идома хоњад ёфт, ки сарчашма ва нумўъи он аз Суѓдиёни бостон оѓоз ёфтааст, ки имрўз мо онро Тољикистон мегўем. Хушбахтона бозёфти мазкур имрўз насиби ворисонаш гардида, бори дигар аз таъриху таммаддуни пурѓановати чандинњазорсолаи тољикон шањодат медињад. Абдурауф РАЗЗОЌОВ, номзади илмњои таърих, сарвари Пойгоњи Бостоншиносии Панљакент - Саразм

8

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

БА РЎЗИ ЗАБОНИ ДАВЛАТЇ

-Шумо тарки рўзноманигорї кардед ё ин як амри муваќќатист?

табъ расонидан боиси "дардисарњо" хоњад шуд.

-Дуруд бар њамаи хонандагони азиз! Алњол, баъд аз мусибати сангине, ки бар сари хонаводаи мо омад( давоми 1 њафта њам њамсари азиз ва њам падари мењрубонамро аз даст додам) мисле, ки дигар навишта наметавонам ва гоњо чунин андешае чира мешавад, ки аслан њељ гоњ нанавишта будам. Њељ гоњ чизе нанавишта будам, агарчанде собиќаи кориам дар журналистика беш аз бист солро ташкил мекунад , њамин ки сари компутар менишинам то чизе бинависам њама афкору андеша титу парешон мешавад. Аммо, иншоаллоњ, мутмаинам, ки чунин вазъи бад ва носолими руњї гузарон ва муваќќатист. Вале аз тарафи дигар дар ин шароит ва авзоъ, ки дар кишвар њоким аст ва бо онки њанўз њам њар њафта нашрияњоро мутолиа мекунам ва аз муњтаво ва мазмунашон хуб воќиф њастам, намедонам дар бораи чї бинависам? Њафтаномањои Душанбе аз он њафтаномањое, ки њадди аќал ду сол пеш буданд, аз замин то осмон тафовут доранд. Худсонсурї, онгуна ки мушоњида мешавад ба ављи аълои худ расидааст ва рўзномањои даврї рўз ба рўз љойгоњ ва мавќеи худро ба унвони як институти муътабар ва муњимму пурањамияти иљтимої доранд аз даст медињанд. Танњо дар "Нигоњ" матолибе ба нашр мерасанд, ки ба њар њол касро ба оянда як кам њам бошад умедвор ва дилгарм мекунад. Аммо мутаассифона ин нашрия њам он мањбубияти худро дар ин авохир аз даст медињад. Барои мисол ќаблан баъзе аз танзњову пичингњои сафњаи 16-и он ,ки гоњо аз як љумла ва ё сархат (абзатс) иборат ва болотар аз як навиштаи тањлилї арзиш дошт, имрўз ба чашм намехўрад. Њаройина матбуотро тарк накардаам, тарк карда њам наметавонам, чун касбам аст ва бидуни он зистан басо мушкил ва душвор хоњад буд.

-Шуморо дар жонри мусоњиба устод мешуморанд, сирри комёбии худро дар ин жонр дар чї мебинед?

-Намехоњед дар бораи фаъолияти рўзноманигории худ чизе нависед?

-Ростї,фикр мекунам, китоби хотирањои љолибе ба даст хоњад омад, зеро таќрибан бо тамоми шахсиятњои номдор ва маъруфи кишвар мусоњибањо доштам ва ончики он замон "аз ќалам афтода" будро рўйи коѓаз оварам худ як чизе хонданї хоњад шуд.Фикр мекунам як не, ду -се китоб хоњад шуд. Аммо дар шароити имрўза навиштан ва ба

-Ман ба ин гуна тавсифу таъриф хуш надорам ва ин як њарфи бењуда аст. Аммо навиштан дар жанри мусоњибаро хуш дорам. Тавассути мусоњиба офаридани портретњои шахсиятњо дар нигоњи аввал як кори сањлу содда ба назар мерасад. Барои мисол, фаќат худи розї кардани ќањрамони мусоњиба ба сўњбат гоњо хуни љигар мекунад.Чандин мусоњиба бо шахсиятњои машњури кишвар тавассути телефон доштам, зеро ќатъиян аз сўњбати рўбарў иљтиноб меварзиданд вале њатто њамон сўњбатњои телефониро њам розї намешаванд, ки ба нашр расонам.Як мисол меоварам. Фаќат барои онки аз Бобољон Бобохонов, собиќ Додситони кулл мусоњиба гирам ним сол дари хонаи ўро ба истилоњ охурча карда будам. Дар тамоми давраи кориам дар "Озодї" барномаи вижаи мусоњиба доштам.Солњои аввал бо номи "Сўњбати рўзи якшанбе" баъдтар бо номи "Гуфтугўи ихтисосї аз Абдуќаюми Ќаюмзод" ва дар охирњо бо номи "Мењмони "Озодї". Хоњ бовар мекунед хоњ не, гоњо барои гирифтани интервю аз шахси мавриди назар ба ман худи вазирњо кўмак карда буданд. Барои мисол бо мусоидати Абдуфаттоњи Ѓоиб (он ваќт Саидов) тавонистам, ки бо Низомхон Љўраев, ки дар банд буд мусоњиба оро-

«

Ман аз таљрибаи нашрияи "Њафта", ки њамааш шуда як шумора ба табъ расид, метавонам бо ќотеъият кафолат ва замонат бидињам, ки бо гузашти 25 сол аз замони истиќлолияти давлатї, њамоно љойгоњи расонањои катбї холї аст.Агар расонањои мустаќили солњои 90-91-92-ро ба хотир оварем ва њамчунин аз "Рўзи нав", "Нерўи сухан" ва "Оламу одам" ёдовар бишавем ба ин њарфњо заррае њам шубња нахоњем кард.

«

ям.Вале барои афроде, ки ба њар сурат њаваси мусоњиба гирифтан, сўњбат оростан бо шахсиятњои маъруфро доранд, пешнињоди ман ин аст ки "ќањрамон"-и худро, то инки ба њузураш раванд биомўзанд ва њатто метавонанд чањорпанљ саволи асосиро, ки љомиа мањз аз он нафар посухи онњоро донистан мехоњад ёддошт кунанд, боз бењтар аст. Чунки на њама ваќт ба хотира мешавад такя кард аммо он нафар "яке" илњомаш омаду омода шуд, ки бо шумо сўњбат кунад. Дар ин маврид шонсро аз даст набояд дод ва баъди анљоми мусоњиба набояд ангушти надомат газид, ки саволи асосї ин буду ман онро напурсидаам.Хуллас ,назди мусоњиб бояд омода шуд ва сипас рафт....

-Аслан, рўзноманигорї чист аз нигоњи шумо?

-Рўзноманигорї њам мисли сойири касбу пешањои дигар овозхонї, пизишкї, муњандисї, бухгалтерї, кўчарўбї, ва ѓайра касбе аст, ки бо он шумо бори зиндагониатонро мекашед ва бояд њам бикашед. Он ваќт шумо бо хотири љамъ пайи кору эљод мешавед. Вале дар ѓайри ин талафи умр аст ва кадом зарурат њам нест, ки шумо "рўзноманигор" бошед ва ё бишавед. Аммо рўзноманигорї аз ин њама касбу пешањо, ки зикраш рафт тафовут дорад. Њар рўз њадди аќал њар як њафта бо инсонњое дидору мулоќот хоњед дошт, ки зери бори зиндагї монда ва ба унвони охарин умед пеши шумо омадаанд. Албатта, дар ин маврид барои шумо сахт душвор хоњад буд, зеро њатман бо як мансабдор ва ё масъули давлатї, ки боиси зобу уќубат дар зиндагии ин нафар шудааст, рўбарў мешавед. Мутаассифона, ин рўбарўої маъмулан баъди нашри матлаб асосан пеш меояд. Зеро дар оѓози кор ин фарди соњибмансаб аслан шуморо на танњо ќабул намекунад, њатто писанд њам нахоњад кард. Вале баъди дарзу нашри "корномааш" бо тамоми имконот лайњи рўзноманигор сангар мегирад, дар њоле ки бењтарин ва боодилонатарин роњ њалли мушкили ин нафари шикояткарда аст. Хуллас, рўзноманигор ваќти андаки худро талафи "разборка" мекунад, коре, ки аслан кадом суду самар надорад. Барои њамин нони рўзноманигорї хеле сахт ба каф меояд ва њалоли њалол аст. (Инљо журналист-бизнесменњоро ман сарфи назар кардам ва дар бораи рўзноманигори асил гуфтам).Ман мутмаинам, ки агар муносибати њукумат бо

матбуот иваз шавад бењтарин хабарнигорони тољик вориди сањна хоњанд шуд ва љойгоњу манзалати муносиб пайдо хоњанд кард ва онњо билотардид метавонанд њатто соњиби як зиндагии шоиста ва бидуни камбудї даст ёбанд. Яъне манзурам ин аст ки рўзноманигор аз пушти ќалам метавонад бањузур маишаташро таъмин ва сарфу харљи рўзгорашро бароврда созад. Њоло танњо њукумат аст ки маљол барои матбуот намедињад ончи ки воќеият астро бинависад ва худсонсурї ва тарс журналистонро комилан тањти фишор ќарор дода ва бахусус ноширон ва соњибони нашрияњо ва муассисон ин иљозаро, ки як зердасташ рољеъ ба фаъолияти як вазир матлаби ошкоро бинависад, аз камбуд ва норасоињо дар сиёсати дохилї,берунї, љосозии кадрњо,бахусус мањалгирої ва ба дасти афроди носазовор ва ношоиста додани мансабњои муњимми давлатї ,ба мањзи онки фарзанди "фалонї" аст рухсат надорад, ки сатре рўи сафња оварад.Ман аз таљрибаи нашрияи "Њафта", ки њамааш шуда як шумора ба табъ расид, метавонам бо ќотеъият кафолат ва замонат бидињам, ки бо гузашти 25 сол аз замони истиќлолияти давлатї, њамоно љойгоњи расонањои катбї холї аст.Агар расонањои мустаќили солњои 90-91-92-ро ба хотир оварем ва њамчунин аз "Рўзи нав", "Нерўи сухан" ва "Оламу одам" ёдовар бишавем ба ин њарфњо заррае њам шубња нахоњем кард.Нашрияи "Њафта" аз сўи тавзеъкунандањо чи дар пойтахт ва чи дар вилот ва навоњї ба теъдоде фармоиш дода шуд, ки боваркарданї набуд: Наздик ба 12 њазор нусха аз шумораи 2 дархости чоп карданд. Албатта ваќте бо чунин тираж газета чоп мешавад кормандони он соњиби маошу пули кофї мешаванд. Вале.... мутаассифона вазъият на он тарзе аст ки ба суди хонанда ва дар маљмўъ мардуми тољик аст.

-Шумо кай вориди майдони рўзноманигорї шудед ва ин касб бароятон чї дод?

-Нахустин навиштаи ман дар замони донишомўзї дар соли 19 дар "Љавонони Тољикистон" нашр шуд. Аммо корро аз соли 1990 дар "Тољикистони шўравї" шурўъ кардам. Сипас "Њафтганљ" ва "Чароѓи рўз". Баъди як фосилаи калоне аз ноябри соли 2001 корро дар "Озодї" идома додам, ки то декабри соли 2012 идома кард. Бидуни шубња ин касб бароям зиндагї ва обрўву

СУЊБАТИ РЎЗ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

9

"ДИГАР ЉИСМИ БЕЉОНАМ..."

Абдуќаюми ЌАЮМЗОД:

љойгоњ дод. Ман аз онки зиндагии худро ба журналистика пайвастам пушаймон нестам, агарчанде дар ин авохир, баъд аз онки аз "Озодї" берун шудам зиндагї мушкилињои худро ба намоиш гузошт. Як зиндагии орому осуда доштам вале баъди (забонам намепечад) аз даст додани шарики тамомии умрам хеле хаставу парешон шудаам. Зеро "бисёр мехоњам,ки нависам, бисёр мехоњам...аммо наметавонам. Њамин ки сари дастгоњ нишастам њама афкору андеша,њама љумлаву ибора парешону пароканда мешаванд. Наметавонам. Аммо боз менишинаму ноутбукро пеш мекашам. Намедонам ин бори садум аст ё њазорум. Дилам мехоњад нависам, дастам пеш намеравад.... ...Зиндагии ман зеру рў шуд. Дигар љисми бељонам. Тани бетавонам, балки тавон танамро тарк карду табдил ба турбат шудам.Љисми ман љонашро аз даст дод, тани ман аз руњаш људо шуд....... Оне ки маро тарк кард ва гузошту рафт... на танњо зан, њамсар ва модари фарзандонам, балки рафиќи шафиќ, дўсти ба маънои пурра ва комили калима -азиз, ёри пур аз мењру муњаббат, ишќу вафо,њамдаму њамроз, маслињатгару мушовир, чароѓи равшанибахшу роњнамои зиндагии ман, мунтањо ...тамоми буду шуд,тамоми вуљуд, тамоми дороии ман дар зиндагиам буд. Зиндагиам дар ў ифода ёфта буд, зиндагиам дар ў ва бо ў маъно дошт, зиндагиам бо ў моњияту мазмун дошт,зиндагиам бо ў комил буд, зиндагиам бо ў ширин буд, зиндагиам бо ў зиннат дошт, зиндагиам бо ў њаракат мекард. Ўро бо тамоми вуљудам ва барои тамоми умрам интихоб карда будам. Њамин њоло низ заррае аз мењру муњаббати ман ба ў накостааст. Тасаввури инки бе ў хоњам монд, ўро ба ин зудї, дар нимароњи њаёт аз даст медињам, бароям боварнакарданї ва бегона буд. Ман ин зиндагиро бе ў, бе вуљуди маъсуми ў, бе њастии ў, як лањза њам тасаввур намекардам. Њоло ки беўстам тамоми баданам, маѓз-маѓзи љисму љонам,дилу љигарам, дасту поям,банд-

банду буѓуму буѓумњоям, китфону шонањоям ,мўњрањову сутунмўњраам,саропойи вуљудам дар сўзиш,месўзанд.Марги ў фољеа, фалокате буд, ки нохосту ногањонї рух дод. Тамоми зиндагиам, њама њавасњову умедњоям ,њама омолу орзуњоям, њама наќшаву барномањоям нимароњї шуданд". (Ин як пора аз як матлаби номатбўъ аст, ки ба он худорањматї бахшидаам ва њар ваќти муносиб пеш омад нашраш хоњам кард) -Кадом хотирот аз рафти мусоњибањоятон дар зењнатон наќш бастаанд?

-Лањзањо ва њолатњое, ки сахт таъсирбахш, такондињанда ва ба ёдмонданї буданд, хеле фаровонанд.Як мусоњибае доштам бо шодравон Ато Муњаммадљонов,Њунарманди мардумии Тољикистон, ки барои муаррифиаш фикр мекунам ягон зарурате нест. Иттифоќан ин сўњбат дар њамон шабурўзњое иттифоќ афтода буд, ки баъди фурсати хеле кам ин њунарманди бузурги кинову театр љон ба љонофарин таслим кард. Мусоњиба тахминан якуним соат тўл кашид аммо ман тукмаи "сохранит"-ро тарзе пахш кардаам, ки њамагї 16-17 даќиќа ва ин њам њоло "сўњбати хому коркардношуда" боќї мондаву бас.Тўли якуним соати забти сўњбат устод Ато чунон ба наќлу ривояти зиндагониаш дода шуда буд, ки гоње баланд-баланд ва софу беѓаш механдид ва гоњо баръакс, инони ихтиёр аз дасташ мерафт ва ба Худо мисли як модари фарзандбохта баланд- баланд гиря мекард. Ў аслан ягон намуд дипломи донишгоњї надоштааст ва чуноне наќл карда буд бо фаро расидани бегоњи вокзали Душанбе омада ангишт ва семент мефаровардаст. Дар зиндагї зиёд азоб кашидаст. Њамон ваќт гуфт, ки ваъда доданд, ки барои шомил шудани писараш ба шўъбаи њуќуќшиносии Донишгоњ ёрї мерасонанд, аммо дар охирин лањзањо гуф-

«

Оне ки маро тарк кард ва гузошту рафт... на танњо зан, њамсар ва модари фарзандонам, балки рафиќи шафиќ, дўсти ба маънои пурра ва комили калима -азиз, ёри пур аз мењру муњаббат, ишќу вафо,њамдаму њамроз, маслињатгару мушовир, чароѓи равшанибахшу роњнамои зиндагии ман, мунтањо ...тамоми буду шуд,тамоми вуљуд, тамоми дороии ман дар зиндагиам буд.

«

таанд, ки 800 доллар бояд ба сифати ришва пардохт кунад.Сахт нороњат ва зиќ буд, ки бо ў чунин муносибат кардаанд..... Дар яке аз мусоњибањо марњум Сўњроб Шарифов-мудири Маркази мутолеоти роњбурдии вобастаи раисљумњурии Тољикистон аз суолњои барањна ва "вазнин" ба њадде асабї ва нороњат шуд, ки аз љойи нишасташ баланд шуд омад тарафи дари хуруљї ва ошкоро ва бо ќањру љањл ишораи тарк кардани утоќи кориашро кард. Аммо воќаан зиёии асил буд доктор Шарифов, ки Худо биёмурзадаш. Дертар аввалин нафаре буд, ки дар барномаи "Мењмони "Озодї" ширкат кард ва ба суолњои боз њам ба истилоњ "хастакунанда"-и ман посух дод ва ростї шояд танњо ва ягона мансабдоре буд, ки андешањои интиќодии љомеа дар бораи бархе аз аќориби раиси љумњуриро таъйид карда тазаккур дод, ки ин њама ба обрўи шахси аввал беасар нахоњад буд. Ва ё ваќте аз Шералї Гулов дар бораи дузанагиаш суол кардем мисле, ки дар гулўяш устухон банд монд ва тахмин ним даќиќа бо имову ишора фањмонд, ки диктофонро хомўш созам. Си-

пас баъди чанд лањзае љаноби вазири энергетика ба худ омада бо лањни бисёр њам норозиёна "шарт аст ки њамин гуна саволњо пурсида шавад" гуфт. Аммо баъди нашри мусоњиба,ки ин ќисматаш њам љой дошт ва бознашри он дар расонањои мустаќил чизе њам нагуфт.....Хуллас , ин гуна њолату лањзањои љолиб кам нестанд, ки инљо бо овардани њмин намунањо ќаноат мекунем.

-Суоле буд, ки аз ман интизор будеду ман напурсидам?

-Шояд ин савол бошад, ки барои кї менависед ва чаро менависед? Чуноне худи шумо ќайд кардед дар ин чанд гоњи ахир чизе ба нашр нарасонидаам. Аммо ин на ба он маъност, ки чизе нанавиштаам ва наменависам. Хотирањову ёддоштњоро, албатта, агарки фикр мекунам лоиќ ва кирои навиштан аст кам-кам менависам. Аммо ба ростї сахт ба зўрї.Чун бештари авќот барои худ менавиштам (албатта, супоришу дастуроти роњбарияти коргоњњое, ки кор кардамро инљо истисно мекунам) њоло низ дар ќадами аввал барои худам менависам ва гарки аз он ќаноат њосил кардам сипас дар мутолиа ва ќироаташ хонандаи закї ва њушмандро низ шарик месозам. Алъон фикр намекунам, ки маро кадом нашрия ва радиое ба кор бигирад. Тобистони љорї хостам аз як нафар масъули матбуоти вобаста ба давлат, ки солњои пеш якљо бо мо дар "Чароѓи рўз" кор мекард, зиёрат кунам. Зимнан њатто дар даврони шўравї нафаре, ки дар љойи ин бародар кор мекард ва боќии сармуњаррирони расонањои њатто расмї барои њар корафтода дастрас буданд, чи расад ба њамкори собиќ, ки танњо барои ањволпурсї хост аз ў дидан кунад. Љавоби ў чунин буд: " Рўзи шанбе рўзи ќабул аст, он рўз биёяд"... Дигар атояшро ба лиќояш бахшидам ва аз тасмими боздиди ў комилан сарфи назар кардам. "Нигоњ"

ЌОНУН

АМНИЯТИЊО ИМКОН АСТ ЊАЌЌИ БЕ ИЉОЗАТ ВОРИД ШУДАН БА МАНЗИЛИ ЗИСТИ СОКИНОНРО СОЊИБ ШАВАНД Ба Парлумони Тољикистон лоињаи ќонуне пешнињод шудааст, ки дар сурати ќабул шуданаш кормандони Кумитаи амнияти миллии Тољикистон њуќуќ пайдо хоњанд кард бидуни иљозаи соњибони хонањо ва ќарори додгоњ ба хонањои онњо зада дароянд. Ин лоиња таѓйиротњо ба Ќонун "Дар бораи маќомоти амнияти миллї" ном дорад.

Дар лоиња гуфта мешавад, ки хадамоти амниятии кишвар дар њолатњои вежа, аз љумла дар њоли ба вуљуд омадани тањдидњои амалњои террористї ба хотири дифоъ аз њаёти одамон метавонанд ба манзили сокинон бидуни иљозаи онњо ва њатто ќарори суд ворид шаванд. Њамзамон бо ин муаллифони таѓйиру иловањо ба ќонуни ёдшуда як силси-

ла низому ќоидањои нави истифода аз ќувва, силоњ, техника аз љониби кормандони амнияти миллї дохил кардаанд. Аммо гуфта мешавад, ки танњо дар

њоли тањдидњои амниятиву террористї ба хотири ињифзи амнияти кишвар ва шањрвандон ба ин кор даст зада хоњад шуд.

10

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

Кумитаи љоизањои Нобел Ёсинори Осумиро чун барандаи ин љоиза дар соњаи тибб муаррифї кард. Осумї мутахассиси њуљайрањои биоложї буда, дар Донишгоњи техноложии Токио кор мекунад. Ин љоиза барои кашфиёташ дар механизмњои аутофагия эъто шуд. Аутофагия - ин тавоноии њуљайрањо ба дур андохтан ва коркарди бахшњои нолозиму нохоста, ки дар бадани инсон љамъ шудааст, мебошад. Худи калимаи аутофагия юнонї аст ва онро метавон чун худѓизої ё худтаѓзия тарљума кард. "Аутофагия барои бисёре аз равандњои физиологї хеле муњим аст, бахусус њангоми мутобиќ шудан ба гуруснагї ва њам ба сифати посух ба сироятњои гуногун",омадааст дар вараќаи матбуоии Кумитаи љоизањои Нобел. Худи падида њанўз солњои 60 асри гузашта кашф шуда буд. Аммо љузъиёти бештар ва мушикофонаи онро танњо солњои 90 кашф карданд ва дар ин хизмати физиологи љопонї Осумї бузург аст. Аутофагия дар њамаи љонњои зинда дида мешавад. Ин тавоноии њуљайрањо барои тоза кардани худ аз маводњои нолозим ва зањрогин, њамчунин имкони тоза кардани њамаи бадан аз роњи нобуд сохтани њуљайрањои нолозим мебошад. Худи ин мафњум, ки организм тавоноии онро дорад, ки дар сатњи њуљайрањо худро ба низом медарорад, тааљљуббарангез аст. Ин раванд ба таври механикї анљом мешавад, "партовњо" ва њамаи он чизњое, ки зиёдатї ва ё зараровар ба назар мерасанд, ба таври мудавом дар халтањои вежа - аутофагосомњо бастабандї мешаванд. Баъдан ин "партовњо" ба зарфњо-лизосомањо чида мешаванд. Дар ин зарфњо "партовњо" вайрон ва коркард мешаванд. "Мањсулоти хоми навъи дуюм", ки аз ин раванд њосил мешавад, ба тавлиди гармї барои организм истифода мегардад. Ва аз њамин њатто блокњои љадиди бунёдкоре тавлид мешаванд, ки барои навсозии њуљайрањо мавриди истифода ќарор мегиранд. Таснифоти хеле љолиби илмист ва барои хонанда то њадде мароќовару боварнакарданист. Вале Осумї чанд дањсола кушоишњои илмиашро ба њамин мавзуъ ихтисос додаву зина ба зина ба

ЁДИ ДЎСТ

ЉОИЗАДОРИ НОБЕЛ ЁСИНОРИ ОСУМИ, МУТАХАССИСИ ЊУЉАЙРАЊОИ БИОЛОЖЇ

ТАЙИДИ ИЛМИИ ОЯЊОИ ЌУРЪОН:

ЉОИЗАДОРИ НОБЕЛ ФОИДАИ РЎЗАРО ИСБОТ КАРД ин натиља расидааст. Аутофагия барои он муфид аст, ки ба шарофати он њуљайрањои бадан аз инфексияњо ва моддањои зањрогин тоза мешаванд. Ин олим мегўяд аутофагия њангоми стресс хеле фаъол мешавад. Њамчунин њангоми гуруснагї. Дар гуруснагї њуљайра аз њисоби захирањои дохилии худ, ки аз коркарди њамон "партовњо" њосил кардааст, энержї тавлид мекунад. Ба њамин минвол ин олими љопонї бори дигар илман исбот кард, ки гуруснагї ва рўза доштан барои инсон фоида дорад. Дар њаќиќат дар ин њолат

организм тоза мешавад ва њоло ин аз љониби Кумитаи љоизањои Нобел низ тайид шудааст. Аутофагия на танњо организмро тоза мекунад, балки онро аз пиршавии бармањал њифз намуда, љавон месозад. Ба Ёсинори Осуми муяссар гардид, ки исбот намояд: гуруснагии кутоњмуддат муфид аст, он ба тозашавии организм мусоидат мекунад, њуљайрањоро љавон мекунад. Њангоми муддате даст кашидан аз истеъмоли хўрок организм ба стресс дода мешавад ва ин њолат ба фоидаи он аст. Стресс дар ин њолат

аутофагияро ба кор мендозад ва он ба таври табиї организмро аз љамъшавии моддањои зараровару зањрогин ва бактерияњои касалиовар њифз мекунад. Њамин тариќ бори дигар, дар дањаи дуюми садаи 21 олимон ба ин натиља расидаанд, ки гуруснагї муљиби љавонии организм ва покии тоњир шудани он мегардад. Нуктае, ки беш аз 1400 сол ба инљониб Ќуръон ба он таъкид ва пайравонашро ба рўза доштан ташвиќ мекунад ва њатто онро фарзи Илоњї медонад.

ХАБАРИ БИСТАРЇ ШУДАНИ ПРЕЗИДЕНТИ ЌАЗОЌИСТОН Нурсултон Назарбоев, раиси љумњури Ќазоќистон ва аз дарозумртарин њокимони Осиёи Марказї "ба далели сармохўрдагї" тањти назорати пизишкон ќарор гирифтааст. Дар ин бора рўзи 11 октябр дафтари матбуоти раёсатљумњурии Ќазоќистон хабар дод. Ин иттилоъ дар њоле нашр шуд, ки бино ба навиштаи расонањои Ќазоќистон, як рўз пеш Назарбоев дар маросими ќабули эътимоднома аз сафирони кишварњои хориљї њузур дошта, ба шоњи Урдун Абдуллои 2 љоизаи "барои дунёи бидуни аслињаи њастаї ва амнияти саросарї"-ро додааст. Бахши ќазоќии Радиои Озодї мегўяд, ки имсол бори аввал аст, хадамоти матбуоти Нурсултон Назарбоев аз беморї ва давраи дармони ў хабар медињад. Зимнан, рўзи 13 октябр Нурсултон Назарбоев ќарор аст дар нишасти Созмони Паймони амнияти дастаљамъї дар шањри Ереван иштирок кунад. Баъди беморї ва даргузашти Ислом Каримов, раиси љумњури собиќи Узбакистон, дар аввали моњи сентябри имсол ин хабар таваљљуњи расонањоро љалб кардааст. Ислом Каримов рўзи 2 сентябр дар 78-солагї бар асари сактаи маѓзї даргузашт ва дар зодгоњаш Самарќанд ба хок супурда шуд.

Хабари бемории Нурсултон Назарбоев дар њоле рў задааст, ки вай ахиран дар њайати њукуматаш таѓйироти кадрї кард. Бино ба ин таѓйирот, нахуствазири пешини Ќазоќистон Карим Масимов раиси Кумитаи амнияти миллии он кишвар таъин шуда, ба љояш Баќитљон Саѓинтаев омад. Вазири дифоъИмонгалї Тошмагамбетов ба маќоми ноиби нахуствазир таъин шуд ва ноиби ўСакен Жасузаков вазири дифоъ шуд. Назарбоев, инчунин, вазири адлия Берик Имашевро то маќоми раиси Комиссияи марказии интихобот поин овард ва Марат Бекетаев, ноиби раиси дастгоњи президентро ба љойи ў нишонд. Духтари президент Дариѓа Назарбоева, ки дар кабинаи собиќ маќоми ноиби нахуствазирро ишѓол мекард, узви палати болоии порлумон ё Сенати Ќазоќистон шуд. Нурсултон Назарбоев тобистони имсол ба синни 76 расидааст ва аз дарозумртарин њокимони Осиёи Марказї аст. Ў соли 1940 дар рустои Чемолѓани вилояти Алма-Ато ба дунё омада, соли 1960 омўзишгоњи раќами 22-и шањри Днепродзержински Украина ва соли 1967 Донишкадаи саноатии назди комбинати металлургии шањри Ќараѓандаро хатм кардааст. Ў собиќаи кориашро дар њамин кор-

НУРСУЛТОН НАЗАРБОЕВ БО ДУХТАРАШ ДАРИЃА хона оѓоз карда, аз соли 1969 ба кори њизбї гузашт ва алакай соли 1979, дар синни њамагї 39-солагї котиби Кумитаи марказии њизби коммунисти Ќазоќистон ва соли 1984, дар синни 44 раиси Шўрои вазирони Ќазоќистон таъин шуд ва соли 1990 дар порлумон президенти ин љумњурии њанўз Шўравї интихоб шуд. Вай 1 декабри соли 1991 дар нахустин интихоботи саросарии раёсатљумњурии Ќазоќистон, ки бидуни раќиб гузашт, бо касби 98,7 дарсади овозњо пирўз шуд. Соли 1995 замони раёсати ўро тавассути як раъйпурсї тамдид карданд. Назарбоев њамин тавр, бо касби аксарияти кулли овозњо дар интихоботњои президентии солњои 1999, 2005, 2010 ва 2015 ѓолиб эълон шуд ва замони раёсаташро то соли 2020, ки ба синни 80 хоњад расид, тамдид кардааст. Дар соли 2010 Ќазоќистон ќонун дар бораи раисиљумњури нахустинашро ќабул кард,

ки бар асоси он ба Назарбоев унвони Элбаси - Пешвои миллат дода шуд. Мунтаќидонаш Назарбоевро ба он айбдор мекунанд, ки дар таќсими мансабњои давлатї ба хешу табори худ, аз љумла ба фарзандону домодњо ва љиянњояш бартарї медињад ва шахсиятпарастиро дар Ќазоќистон ављ додааст. Дар бораи Назарбоев дар Ќазоќистон садњо китоб навишта шуда, моњи апрели соли равон филми панљум аз силсилафилми "Роњи пешво" ба намоиш даромад. Ин силсилафилм роњи зиндагии президенти Ќазоќистонро аз овони кўдакї то имрўз ќисса мекунад ва гуфта мешавад, серияњои навбатиаш њанўз дар роњанд. Назарбоев 3 духтар, 5 набера ва 8 абера дорад.

ДОЃ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

11

ШИКОЯТИ КОРШИНОС АБДУМАННОН ШЕРАЛИЕВ АЗ ФИШОРИ МАЌОМОТ НИСБАТИ МОДАРАШ Абдуманнон Шералиев, як коршиноси масоили иќтисодии тољик, ки дар хориљи кишвар ба сар мебарад, аз фишори маќомоти ноњияи Ашт болои хонаводааш изњори нигаронї кардааст. Ба гуфтаи Абдуманнон Шералиев, "раиси љамоъат ба хонаи модарам омада, тањдид кардааст, то маро насињат кунад баргардам. Намедонам, боз чї гуфтааст, ки модарам, ки бемории фишори хун дорад, фишораш баланд шудаву бистарї шудааст. Яке аз суханњои раиси љамоъат, ки хоњарам расонд ин буд, ки гуфтааст, давлат хавотир аст, ки ба ягон гурўњи ифротї худаш ё фарзандонаш напайванданд. " Љаноби Шералиев мегўяд, "мутаассифона гўё намедонанд, ки баъзе иќдомоти маќомоти кишвар, ки гўё мехоњанд аз ифротї шудани мардум ё пайвастани онњо ба мухолифин љилавгирї ку-

нанд натиљаи баръакс медињад. Ё медонанду гурўње њаст, ки ќасдан вазъро печида мекунад. Мисли њамин тарсонидану озор додани волидон."

-Ба таври мисол алъон аз ворид шудани банда ба майдони сиёсат, амри модар, ки гуфтааст ворид нашавам, чун намехоњад мисли фарзанди дигараш маро њам аз даст бидињад, љилавгирї мекунад. Вале ваќте танњо ба он хотир, ки банда дар хориљ ќарор дораму гоње ба хотири ислоњи вазъ аз маќомот танќид мекунам, бо ин шева модари азизи маро озор медињанд, ман бояд чї кор кунам? Ба ватан баргардам? То ки агар њабс њам накарданд, њадди аќал маро сабти видеої кунанду ман дар он њарчї хостанд бигўям? То ки ришамро тарошанд? Ин коршиноси тољик мегўяд, "наќзи озодии баён, озодињои динї, сиёсї ва иќтисодї маро нафасгир карда буд ва

маљбур шуд кишварро тарк намояд. Чун озодї бароям аз њар чиз ќиматтар аст."

-Вале ба хотири назди модар будан тоќат мекардам. Ва боре баъди бањс бо корманди БДА ў гурўњи зудамалро љеѓ зад ва хостанд маро баранду ришамро тарошанд. Барои ман, ки инак 21 сол шуд боре њам риш натарошидаам, ин бадтарин тањќир мебуд. Шукри Худо, ки муваффаќ нашуданд. Ва ман њам ќарор додам, ки дигар Тољикистон љои ман нест. Фардои он рўз аз ватан рафтам. Ду ширкат ва тамоми тиљорату фаъолиятамро гузоштаму тарки ватан кардам. Чун бароям номус аз њар тиљорат, мол ва осудагие ќиматтар аст. Ин коршинос њамчун дар сафњаи фейсбукиаш навиштааст, "ваќте модари азизи 65 солаи маро, ки бемор аст, то њаде озор медињанд, ки бистарї мешавад ман бояд хомўш бошам? Худаш

мегўяд, ки сари як тори мў истодааст ва камтарин беморї метавонад љонашро бистонад. Ва агар Худое нокарда чунин шуд, фикр мекунанд, посухашро нахоњам гуфт? Ба Худо ќасам, коре хоњам кард, тамоми ин фаъолиятњои расонањои мухолиф ба назарашон бозича хоњад тофт. Агар модарам ба ман амр кардааст, ки хомўш бошам, ман ба фарзандонам амр хоњам кард, ки то охирин нафасашон бо онњое, ки мардум, бахусус занону мўйсафедону кўдаконро озор медињанд, мубориза баранд. Лутфан модаронро озор надињед, то аз фарзандонашон бароятон душмани љонї насозед." Абдуманнон Шералиев, коршиноси масоили иќтисодї 1,5 соли ахир дар хориљ аз кишвар ба сар мебарад. Умари ТОЊИР

Мухбирљон КЕНЉАЕВ

12

БО ШОИР

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

3-он хок хезад шоире, Ё ошиќе, ё соњире... То Арш ё боло шавад, Дар шакли нав пайдо шавад. ПАС АЗ МО… Эй ки аз пайрањаи мадфани мо мегузарї, Бо хаёлу ѓазалоту фани мо мегузарї?! Мо дар ин хоки сияњ равшанї андохтаем, Шаб њам ин љо зи ѓами равшани мо мегузарї. Ошиќи сўхтаву шоиру нотиќ будем, Лањзае ист, чу аз маскани мо мегузарї. Хасми мо, шод машав, мурдани мо мурдан нест, Зада ќањ-ќањ гањи љон додани мо мегузарї.

Ман аз ин мулк малулам, ки фаросат набувад Садќаи мулкати чашмат, ки фаросат он љост. Безарофат чї бувад одаму олам, њама ѓам, Ман бар он Оламу Одам, ки зарофат он љост Њазрати хољаи Усмони муборакќадамам, Баѓалу боѓ кушо, фикри иќомат он љост. ТИРУ КАМОНИ ЗИНДАГЇ Тире, ки ояд бар сарам аз тирдони зиндагї, Бишкаста буд он як замон банди миёни зиндагї . Аз ман гурезонї мудом, эй оњубахти ман, чаро? Њай бехатої бар ман, эй тиру камони зиндагї.

Усмон ШАРИФЗОДА:

МАН АГАР ОЊ КАШАМ, ТИРИ ЌАЗО МЕГУЗАРАД РЎЊИ ЗИНДОНЇ Аз ѓуломии башар дидаи гирён дорам, Сўњбати хоса ба он Њазрати Султон дорам.

Надорам гар кафан дар хонаи худ, Вале гўї, њумоям соябон аст.

Дар замин реша надорад њама ин дасти дуъо, Реша то Нўњ фалаку дасти дуъодон дорам.

Дил аз хоки Ватан серї надорад, Насиби маргу хоку обу дон аст.

Ман дар ин њуљраи сайёра ѓалат уфтодам, Кишвари мањбаси тан, рўњи ба зиндон дорам.

Ба раг-раг ишќи ў чун хун равона, Њавояш чун равоне дар равон аст.

Олами вањш кунун з-одамї њам пеш гузашт, Назари тоза ба он мўри Сулаймон дорам. Фиканам ќолаби хокиву ба нур омезам, Дар кафи лаззати худ нури Худо-нон дорам. Ќаламу дафтари шеърам њама аз манзари ўст, Њар нафас зикри худо њамрањи имон дорам. Ман ба он Чор Тани поки худо мањбубам, Исми Аъзам ба забон, нома зи Усмон дорам. Ту мапиндор, ки Усмонаму ин ном тињист, Сина пур аз ѓазалу сафњаи Ќуръон дорам. МАН АГАР ОЊ КАШАМ, ТИРИ ЌАЗО МЕГУЗАРАД Ту мапиндор, ки куфр аз дили мо мегузарад, Њар нафас аз дили мо зикри худо мегузарад.

Љамолаш њам љамоли модарона, Ки бешак њам љамоли модарон аст. Бањораш гарму сабзу мењрубоне, Нигоњи модарам, ки мењрубон аст. Ба њар кунљаш назар созам, дар он љо Ту гуї модарам он љо аён аст. Ба асре гар ѓазал хонам зи ишќаш, Ѓуборе аз ѓубори роњи он аст. Бимирам дар љамолу тарњи рўяш, Ватан чун тарњи рўю бўи нон аст. Забону шеъри ман гўётар аз ўст, Ватан њам решапайванди забон аст. Намехоњам љањоне, эй љањондор, Ватанхоњам, љањонам ин љањон аст.

Ту чї донї, ки чињо дар дили пурхун дорем, Бехабар аз дили мої, ки чињо мегузарад.

ДИЛ ГИЛ ШАВАД, ГИЛ ДИЛ ШАВАД... Њоло ки по дар гил манам, Аз марги худ ѓофил манам.

Дили мо сўхтаву пухтаи даргоњи њаќ аст, Аз дами ќањ-ќањаи барќи њаво мегузарад.

Рўзе ки сар дар гил шавам, Бо гил ба як манзил шавам.

Аз рањи поку намозии дил, эй бехабарон, Њамди бењад ба худо, роњи худо мегузарад.

Борам зи сар афтад ба гил, Савдо бадар афтад ба гил.

Ба думи шер макун бозиву бо оњи диле, Њо, макун бозї ба дил, низ бало мегузарад.

Хокї шавад савдои ман, Покї шавад дунёи ман.

Дили мо роњи мусофиргузари дуру махуф, Кас чї донад, ки аз ин роњ кињо мегузарад?

Дар шўру шар ояд замин, Аз худ бадар ояд замин.

Сипаре нест, ки монеъ бишавад оњи чу тир, Ман агар оњ кашам, тири ќазо мегузарад.

Дил гил шавад, гил дил шавад, Аз хокияш ѓофил шавад.

Пушти по мезанам ин олами Яъљуљу Маљуљ, Жанда мангар, ки аз ин роњ, Дањо мегузарад.

Дардам ба маѓзи гил равад, Гилњо ба захми дил равад.

Бехато кист, касе, к-аз бани одам бошад? Ба замин, ё ба њаво, ё ба наво, мегузарад...

Дар хок чун гардам нињон, Хокам равад дар устухон.

Одам аз љодаи ахлоќ бурун рафт, дареѓ, Вартаи Фољиаву Маргу Љазо мегузарад.

њар косаи чашмам дар он, Гардад ба мисли сурмадон.?

Чун дилу рўњи халоиќ ба худо рањгум аст, Гар Муњаммад бишавї, боз хато мегузарад.

Хоке хўрам, хокам хўрад, Захмони ѓамнокам хўрад-

ВАТАН ЊАМ РЕШАПАЙВАНДИ ЗАБОН АСТ Маро ишќи Ватан дар устухон аст, Њама дарди Ватан дар маѓзи љон аст.

Ман хоку хоке Ман шавад, Тан хоку хоке Тан шавад.

Худо, хокам шавад дар устухон пур, Ки љисму љонам аз ин хокдон аст.

Чун дил равад дар маѓзи гил, Њам гил равад дар маѓзи дил, Чун хок пурсавдо шавад, Дар хок дам ѓавѓо шавад.

Агар хоки љањон гардам ба сад ноз Ватанхокам бибар, чун хокам он аст.

Хок аз худаш ѓофил шавад, Девонагї њосил шавад...

Пеш аз он хок шавам, тухми сухан бодам буд, Хоки мо бод шуду бар тани мо мегузарї?! Ќади шамшери маро хок панањ карду ту шод, Шод шав, баъди каме рафтани мо мегузарї. Саркашу панљашикан марди тавоное ку? Хокбодем кунун, аз тани мо мегузарї. Марг чун рањзани умри баду неке њама љост, Бехабар з-он, ки ту бо рањзани мо мегузарї. То ба хок омаданам љуръатат, эй хасм, набуд, Сар ба хокем, кунун, душмани мо, мегузарї. Пора шуд љавшани љисмам, ба лањад одат кард, Њамчу теѓи алам аз љавшани мо мегузарї. Аз рањи шер куљо рўбањи мискин гузарад, Рањи шерона пас аз мурдани мо мегузарї. Љониби ќибла нигар, Хонаи мо пурнур аст, Ѓазалу замзама бин, равзани мо мегузарї. Дасту бозуи ќавї чун кафанам чок шуда, По ба хоку кафану домани мо мегузарї. Бо бузургони љањон ѓайбу њузуре як дон, Дўст, ё душмани мо, мадфани мо мегузарї...

БА ДУ ЧАШМАТ, КИ ЌИЁМАТ ОН ЉОСТ Ман дар он чашм бимирам, ки саъодат он љост, Саљда орам ба худоям, з-ў мањорат он љост. Санъати чашми туро аз ду љањон хостаам, Омад ово зи худоям, ки саноъат он љост. Малакутии ду чашмам чу малак дар малакут Манзари Нўњ фалаки ишќу ќироъат он љост. Вањ, чї оњугузаре, манзари оњубаразор... Дили оњуваки моро чї мироъат, он љост. Дил аз он Каъбаи чашмат на дигар боз ояд, То абад мову дил он љо, ки ъибодат он љост. Наравам њељ дигар хона аз он хонаи чашм, Дили бетоби маро тобу табобат он љост. Мўњраи чашмии чашмат бидињам мўњраи љон, Чашми неку бади дунё ба саёњат он љост. Дар бињишти нигањат њар нигање тоќи бињишт, Дар ќиёмат ба бињиштам, ки ќиёмат он љост. Рў ба мењробаму дар ќиблаи чашмат ба намоз, Бо худованди каримам, ки зиёрат он љост. Мардуми кишвари чашми ту, ки ханљарбозанд, Дил ба сар бозї кунад, маргу саломат он љост.

Ё раб, чї кардам бар замин, ё раб, чї гап шуд бар само? Ё гир амонат, эй ќазо, ё дењ амони зиндагї. Њарфам хато бинвиштаї? Ё тухми бељо киштаї? Ё худ саромад бар сарам ваќту замони зиндагї?! Ё айбу љурми ман бигў, ё айбу љурми худ бигў, Ё ину он аз ман ситон, ё ину они зиндагї. Ё оташам боло бикун, то оташат сўзад танам, Ё кўрдуде бас дигар, эй дудмони зиндагї. Олам ба олам мезанї, гар хоњї, барњам мезанї, Ѓам лойи одам мезанї дар поймони зиндагї. Дарё ба дарё мезанї, дунё ба дунё мезанї, Охир њало, охирбало, шери жаёни зиндагї! Усмон, кї бошам пеши ў, устоди ман дарвеши ў, Бозичае шуд Рўдакї-соњибќирони зиндагї... ЊАФТ ШАЊРИ ИШЌ КУ? Хушк шуд Кофарнињонам , дар сари санге шикаст, Косаи гирдоби ў чун косаи нанге шикает. Мављаи чашмони ман аз бозии амвољи ўст, Косаи чашмони ман дар санги ожанге шикаст. Мављу оњангу таљаллї лафзам аз дарё гирифт, Шўри дарёии ман дар соњили танге шикаст. Моњии тиллої аз шастам ба дарё рафт, рафт, Шасти моњиафканам дар нохуни санге шикаст. Ман, ки њамоњанги дарё сози дунё сохтам, Сози хушоњанги дарёї ба оњанге шикаст. Њафт ранги зиндагиву Њафт шањри ишќ ку? Њафт шањрам сўхтї, Њаф пушти бонангї шикаст... Реги дарё бешумору макри дунё бешумор, Одам, аз найранги ту дунё ба найранге шикаст. Одами хокї ба дунё баъди њайвон арза кард, Лек њайвонии ў Монию Аржанге шикаст. Тољу тахти Оли Сомон-Давлати худро бисўхт. Дар рањи бегонагї авранги фарњанге шикаст. Чашми хунрези Сабуктегин ба хунам ташна аст Њар куљо буд тољикеву номусу нанге, шикаст. Ё раб, ин охирзамононро дигар тадбир чист?! Осиёро об бурду осиёсанге шикаст... Аз Тарозуи Сипењраш нобаробар будааст. Бар Тарозуи Заминаш сангу посанге шикаст.

ДИДГОЊ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

ФОЉИЪАЕ, КИ МЕРОСИ ГАРОНМОЯ ШУДААСТ Чї ќадр зишт аст, ки донишмандон ќабл аз ин ки тањќиќи амиќ анљом бидињанд, дунболи тањаввулот мешаванд ва чї ќадр аблањона аст масъулин ќабл аз ин ки ба сухане гўш бияндозанд, ба он љавоб медињанд! Иштибоњи кўчаки сарварону масъулин дар андак замон ба осонї метавонад љомеъаи ноогоњро аз ављи рифъати зоњирї ба умќи манзалати воќеъї биафканад. Борњо гуфта шуда, ки дар асри гузашта мардуми тољик дар маърази хатар ќарор дошт. Сиёсати њукумати ваќт дар таъйини сарнавишти миллатњои ѓайри рус, аз љумла, барои миллати тољик зиёда дардовар буд. Људо кардани миллати мутамаддин аз хатту савод ва суннати таърихии хеш ва бар ќасд дар тўли чанд дања иваз кардани хатти миллї, ба гунаи маснўъї сода кардани гуфтори адабї ва ноогоњона заъиф сохтани пояњои забони миллї тавассути сарсупурдагони "тамаддуни пролетарї", дар воќеъ, натоиљи сиёсати боѓараз ва њисобшудаи њукумати ваќт дар сарнавишти ќарни бисти тољикони Моваруннањр буданд. Агар забони форсї (тољикии) даврони гузаштаро бо забони адабии замони Шўравї муќоиса кунем, хоњем дид, бар нињоди миллат, чї љавру ситамњое фурў рехтааст. Забони адабии даврони Шўравї, бахусус, дар мароњили аввали њукумати шўроњо, чї аз назари сохтор ва чї назари ќавонини забон дучори дигаргунињои љиддї шудааст. Кош ин дигаргунињо мусбат мебуданд. Чунончї, забони адабї ва матбуъоти замони Шўравї "ба далели оммиёна шуданаш " (ибораи устод Муњаммадљон Шакурї) на танњо аз асолаташ фосила гирифт, балки рўз аз рўз фасоњату латофати худро ба андозаи њузнангез аз даст дод. Мардумї кардани ќавоиду ќавонини забон ва аносури марбут ба пояи он боиси мунњариф шудани забони адабї аз роњи табиии худ хоњад шуд. Агар забон аз роњи мантиќї ва табиии худ, мардумї гардад, љойи хушњолист, вале агар ин амр бо зўри ќудрату сиёсати худкомагиву худхоњињои сарварон сурат бигирад, айни тахриби забони миллї ва шояд аз бадтарин тахрибњо гардад! Пеш гирифтани чунин сиёсат дар замони Шўравї ба ќавли устод Муњаммадљон Шакурї "муборизаи ду гуна дар забон, яке гунаи мардумї ва дигари гунаи адабї оѓоз ёфт. Миллатњои сиёсї дар ќарни бист ин ду гуна забонро ба њам љанг андохт." Дар њаќиќат, сиёсати ноболиѓи миллї зањре дар сиришти миллат шуд. Воќеъан, сиёсї кардани сохтори забон ва аносури марбут ба пояњои он, хатарноктарин раванд дар давлату љомеъа аст. Баррасї, тањлил ва њатто таѓйир додани ќавоид, ќавонин ва сохтори забони адабї фаќат кори илм бояд бошад ва фаќат аз роњи илм метавон ба дигаргун сохтани забони миллї даст ёзид. Сиёсате, ки шабењи илм аст (на худи илм), њаргиз рўњия ва тавони кори илмро надорад! Њар гоњ, ки сиёсати ноболиѓу нопухта даст ба анљоми чунин кори сарнавиштсоз бизанад, натиљааш танњо зиёну нокомињо хоњад буд. Ибораи пирўз гардидани "гуфтори омиёна бар забони классикї"-и устод Муњаммадљон Шакуриро бад-ин маънї бояд фањмид, ки масъулини ваќт забони содаи мардумиро бо зўри ќудрат бар забони солиму асили адабї пирўз гардониданд. Моњиятан, сиёсат ѓолиб ва забону фарњанг маѓлуб шуд. Ба далели шикасти маънавиёт ва фарњанги мардумї буд, ки дар фосилаи саршуморињои 1926 то 1979 таъдоди миллатњои мављуд дар Иттињоди Шўравї аз 194 ба 101 миллат коњиш ёфт. Сиёсати "ба зўр мардумї кардани забону суннатњои миллї", дар амал нобуд кардани фарњангњои миллї буд. Аз миён рафтани 93 забони миллатњои "кўчак" дар замони Шўравї, моњиятан, нобудии шакле аз фарњанги љомеъа буд. Бо зўри ќудрат мунњариф кардани забони миллї аз раванди табиї ва таърихии худ, ба иљбор таъйин намудани роњу равиш ва "тарвиљ"-и забони адабии форсї - тољикї шояд љонкоњтарин зарбае бошад, ки ба нињоди фарсудаи миллати тољик дар гузаштаи начандон дур ворид кардаанд. Тахриби забони миллї ва латма задан ба сохтори он кори мардуми оддї нест, балки натоиљи сатњинигарињои рўшанфикарону масъулин аст. Масъулини ваќт дар рўзгори њукумати шўроњо кореро анљом доданд, ки дар тамоми шуъунаш ѓалат буд. Вуљуди силсилаи иштибоњоти таърихї нишонгари онанд,

ЛУЌМОН БОЙМАТОВ, СУИС (ШВЕТСАРИЯ)

13

Албатта, мо тољикон ифтихори онро дорем, ки дар љавомеъи байналмилалї ба унвони миллати мустаќил шинохта шудаем. Аммо мутаассифона, фаромўш кардаем, ки забон аслитарин нишони миллат аст. Хоставу нохоста ба ќадри забони миллии хеш ба дурустї намерасем. Шиори "Порсиро пос бидорем!", агарчї маълум аст, вале дар љомеъаи мо ба гунае, ки лозиму шоиста бошад, љо наяфтодааст. Далели беэътиної нисбат ба забони миллї фаќат як чиз аст ва он њам огоњ набудани миллат ва бетафовут будани љомеъа нисбат ба сарнавишти хеш! Њанўз њам фурсатро аз даст медињем. Мо аз таърих панд нагирифтаем, онро бохтаем! Хароб кардан осон аст ва созандагї душвор. Набояд ба рўйдодњову дигаргунињо сар-сарї нигоњ кард. Вонамуд мекунем, ки таърих ва забони миллиро медонем, вале дар асл аз таъриху забони хеш ба љуз боландагиву болидан фаромўш кардаем. Аз сароњат бояд гуфт, ки нигаронињое, ки гурўње аз ањли илму фарњанг, ахиран, дар робита бо ояндаи забони миллї доранд, ба њеч ваљњ, эњсосот нестанд, балки дурнигарињоеанд, ки бар пояи фикри амиќ ва мантиќи солим шакл гирифтаанд. Гуфтан ва навиштан дар бораи фаљоеъи миллї њамеша дардовар аст. Аммо таърих ба мо мегўяд, ки бидуни огоњї наметавон аз фаљоеъи љадид пешгирї кард. Вазифаи

САРАТОНИ ЗАБОНИ МИЛЛАТ ки масъулияти рўшанфикрон ва ањли илму адаб дар таъйини сарнавишти миллат ва љомеъа бештар аз сиёсатмадорон будааст. Дар воќеъ, забони миллї нодиртарин ганље аст, ки аљдодон барои ворисон ба ёдгор монданд. Забон асоситарин нишонаи њувият ва рўњи фарњанги миллат аст. Хушбахтона, њамаи тољикзабонон, чї дар дохил ва чї дар хориљ, соњиб ва њомии ин ганљи беназиранд. Пас чаро пос доштани забони миллї ва таќвияти он фаќат марбут ба донишмандон, устодони забону адабиёт ва забоншиносону шоирону адибон бошад?! Магар аќшор ва табаќоти дигари љомеъаи тољикон бо ин забон њарф намезананд ва ё забони тољикї забони модариашон нест? Тавваљўњ кунед, дар њамаи љаласот ва нишастњо, ки марбут ба масоъили забони модарї баргузор мешавад, ѓолибан, њузури забоншиносон, адибону шуаро ва гоње ширкати файласуфон ќобили мушоњида аст. Чунин ба назар мерасад, ки баррасии таќдири забони миллї ва њимоят аз ояндаи он танњо ба онњое марбут аст, ки нигаронанд. Аммо миллат бояд аз худ бипурсад, ки ин њама беэътиноињо нисбати ояндаи забони модариаш сарнавишташро ба куљо хоњад кашонд?

РЕШАЊОИ ФАЉОЕЪИ МИЛЛЇ Ањли илму фарњанг дар бораи аксуламалњои расонањо пиромуни назароти ислоњталабонаи бархе аз устодон ба хубї огоњанд. Сар задани њамчунин иттифоќоти номуносиб дар мањдудаи сарои илм, даќиќан паёми њушдордињандае аст љињати огоњии донишмандон. Донишмандон ба љои ин ки аз назароти илмї ва мантиќї дифоъ бикунанд, бо сукут ва бетарафии худ бар љароњатњои маънавиёти миллї намак мерезанд. Решаи бисёре аз фаљоеъву шикастњо њамоно бетавваљуњї аст. Дар сарои аслии улуми љумњурї, яъне дар Акедемияи илмњо њамеша шоњиди залил кардани забони модарї тавассути худи сарварони улум ва донишмандони "парчамбардори илм" њастем. Ошкору нињон руасои бахшњои улуми Академия, муњаќќиќони барљаставу шинохта аз матрањ кардани манзалати забони модарї ба унвони забони илм канорагирї мекунанд. Кас дар њайрат мемонад, њатто донишмандони дараљаи аввал, ки боѓурур аз њувият ва таърихи мардуми тољик сухан мегўянд, нисбат ба сарнавишти забони миллї хунсарданд ва ба ин роњатї чашм аз њаќќи таърихии забони модариашон пўшидаанд.

Фазои њузноваре, ки њамакнун домани фазлу донишро фаро гирифтааст, бар он дорад, ки гўї миллат таърих дораду, вале безабон аст. Бањси забони илмии таърихнигориии миллї, бидуни шакк густарда аст. Вале, барои таќвияти њарфи хеш ба унвони як муаррих мегўям, ки агар гурўњи бисёр хурди донишмандонро сарфи назар кунем, шоњиди он мешавем, ки њанўз њам аѓлаби таърихнигорони кишварамон нисбат ба ояндаи забони миллї бетафовутанд. Чунончї, сарварони радаи болои улуми таърих, ба љои ин ки дар њассостарин марњилаи таърихи миллї, њимоят аз љойгоњи таърихии забони форсї (тољикї) намоянд, хешро бештар побанди суннати замони шўроњо карда ва хоставу нохоста таъкидњои бељо бар забони русї мекунанд. Дар воќеъ, изњори њаќиќати таърих ба забони модарї чї мушкиле доштааст, ки њамагон ба аќди забони русї даромадаанд? Барои наслњои имрўз, ки ѓолибан русиро намедонанд, аз манзалати таърихи дирўзи гузаштагон ба русї гуфтан мояи ифтихор илм нест! Бояд бифањмем, ки њаќиќати таърихро фаќат ба забони русї намешавад ошкор намуд. Гурўње аз муаррихонро њам медонем, ки мехоњанд љомеъаашон огоњ бошад, вале аз чї сабаб бошад, њарос аз талошњои миллат ба расидани асли хешанд. Мушкилї на дар тавоноии забони миллї, балки дар заъфи иродаи худи донишмандон аст, ки намепазиранд. Донишмандоне, ки заъфи худро ќабул надоранд, саранљом рў ба нокомињои илмї ќадам менињанд. Шояд њам посухи иддае аз руасои муттассиб ва љабњагаро ин бошад, ки забони форсї (тољикї) њанўз забони илм нашудааст! Аммо ин фикр ба куллї ботил аст. Тавонои забони форсї (тољикї) дар улум, њеч камї аз забонњои дигари ба истилоњ "илмї" надорад. Чунончї, ганљинаи таърихнигории љањони исломро, ки бахше аз љавомеъи башарист, бидуни забони форсї наметавон тасаввур кард. Гузашта аз ин, бояд дар назар дошта бошем, ки тамоми мутахассисони мактабњои шарќшиноси дунё ва муасиссоти илмї ва пажўњишии марбут ба Шарќ форсиро медонанд ва ин забон барои онон аслињаи аслї ва корбурдаш муњимтар аз забони русї мебошад. Оре, њаќиќатро метавон бо њар забон гуфт. Муњим ин аст, ки он гуфта шавад. Аз ин назар, мавќеъи имрўзии муаррихон ва улуми дигари инсонї дар робита бо масъалаи забони модарї, ба ростї хиљолатовар аст.

рўшанфикрону донишмандон аст, ки љомеъаро аз раванд ва тањавуллоти иљтимоъї огоњ намояд. Њар чиз ва њар масъала ва њар мушкилот, билохира, ќобили њалл аст ва басо, ки кор ѓайри мумкин набошад. Аммо агар њамаи тарњњо ва пешнињодњоро дар тўли таърихи муъосир муќоисаву татбиќ намоем, хоњем дид, ки забони расмии миллат, ки баъдњо ба он забони модарї ном нињоданд, дар вазъи бисёр мазлум ќарор доштааст.

ТАНОСУБИ ДУ УНСУР ВА ЗАЪФИ ФАРЊАНГИЁН Набояд фаромўш кард, ки забони оммаи мардум фаќат ва фаќат аз авомили њастї ва аз заминањои такомули забони милливу адабї аст, вале вуљуди забони мардумї (манзур, лањљањо) айни такомули забони миллї нест. Бегумон, забони оммаи мардум бо тамоми анвоъ ва зуњуроташ махзани беназири ганљ мебошад, вале василаи такомул ва сайќалдињандаи ганљи маънавиёт њамоно забони адабї аст. Агар василаи сайќалдињандаи забон заъфу нотавон аст, тавоної ва арзишњои ганљ камранг хоњад шуд. Дурустии ин назарро аз шавоњиди адвори таърихи забон ва адабиёти тамомии миллатњо возењ метавон мушоњида кард. Адабиёти катбии миллат њар чї ќадр равнаќ ёфта бошад, забони мардум ба унвони махзани ганљ ба маротиб зиндаву фаъол аст. Ин ду унсур, дар тўли таърихи беш аз њазорсолаи хеш на танњо мукаммали якдигар будаанд, балки гоње таъсири мутаќобилае ба њам доштанд. Натиљаи сиёсати вежаи "мардумї кардани забони адабї" бењтарин намунаи ин иддаъост. Муњимтарин шарти пешрафт ва такомули забони миллї, дар хидмати якдигар ќарор додани ин ду унсур (забони адабї ва гуфтори мардумї) мебошад. Мутаассифона, имрўз њам на танњо аз тавоноии њар ду унсур барои такомул ва пешрафт ба дурустї истифода намешавад, балки моњиятан ин ду унсур дар рў ба рўи якдигар ќарор дода шудаанд. Мисоли рўшани ин амр, батадриљ "њоким шудани лањљаи ќудратхоњ" дар љомеъаи имрўзи тољикон метавонад бошад. Њамакнун, шоњидем, ки гўийишњо ва лањљањои хушку бе рўњ дар љомеъа расмї ва нохоста пањнаи забони адабї рўз аз рўз тангтар мешаванд.

14

14

ТАЊЛИЛ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

1 Њушёр бояд шуд, ки ин фаќат оѓози фољиъаи забони миллї аст! Муњаќќиќону пажўњишгарон тољик аз ќабили: Муњаммадљон Шакурї, Шерзод Абдуллоњзода, Мукаррама Ќосимова, Додхудо Саймуддинов ва бисёр дигарон таъкидњои мукаррар бар љойгоњи забони модарї карда ва ба таври мустаќим ишора бар он доштанд, ки унсури воќеъии забони миллї гўишњо нест, балки забони адабист, ки ягона барои њамаи форсигўён аст. Ин назарро њама мепазиранд, вале барои таќвияти забон пазируфтан муњим нест, балки амал кардан муњимтар аст. Њамон гуна ки дар навиштањои профессор Мукаррама Ќосимова дуруст ишора шудааст, иллати амалї нашудани тасмимоти масъулини ќаблї дар мавриди њимояту таќвияти забони миллї, дар заъфи ирода ва нотавонии масъулияти устодону равшанфикарон ва ањли илми Тољикистон будааст. Дар њаќиќат, зуњури заъфи созмонњои давлатї, идороти расмї ва ѓайри расмї, расонањо (радио, телевизион, матбуъот ва ѓ.), ба дурустї надонистани забони модарї таввассути масъулин ва афроди воломаќом, адами салоњият дар тадвини китобњои дарсї, вусъати бесаводии мардум, њама дар маљмўъ нишондињандаи заъфи тадобири рўшанфикарону асотид ва муњаќќинону коршиносони љомеъаанд. Чаро бояд нодида гирифт? Муњити забони адабї њамакнун табдил ба њавзаи фасодзо шудааст. Бисёре аз донишмандон, муњаќќиќон, устодони донишгоњњои љумњурї, њатто муаллимони забон ва адабиёти форсї, њозир нестанд заъфи дониши хешро бипазиранд. Иддае њам, бидуни ин ки пардаи хиљолат бар рўи амалашон бикашанд, дар пеши шогирдону њамкоронашон, ба гўйиш ва лањљаи мањалии худ њарф мезананд. Онон шояд бар ин боваранд, ки лањљаашон бозгўкунандаи асли насабашон дар ин рўзгори лањљагарої аст. Мутасссифона, рўњияи љомеъаи мо бо ин падидаи ашѓолу гандидањо хў гирифта ва наметавонад домани худро аз фарњанги бефарњангї ба осонї пок намояд! Камоли донишу фарњанг ин аст, ки њудуди њар фарњанг ва меъёри арзишњои он риъоят гардад, на ин ки волотарин арзишњо зери по шаванд. Бемаврид ба њам омезиш додани вожањои забонњо (манзур, истифодабарии калимоти русї дар тољикї) ва ба забони шикастаи миллати дигар сўњбат кардани як нафар фарњангї, таљаллии фарњанг нест, балки нишонаи бефарњангии миллат аст. Агар ин "фарњангиён" воќеъан огоњу фарњангиянд, бояд саъй бикунанд, то њамаи забонњоро, ки медонанд, дар љояш ва бо назокату латофаташ ба кор бибаранд. Фарњангиён бояд њамчунон њарф бизананд, то афроде, ки дар муќобилашон ќарор дошта бошанд, аз сўњбати онон лаззат бибаранд ва аъмолашонро дар зиндагиашон улгу ќарор бидињанд. Бояд бидонем, ки истифодаи калимоти русї дар љумалоти форсї (тољикї) нишонаи арљ-

САРАТОНИ ЗАБОНИ МИЛЛАТ гузорї ба забоне нест, балки тавњин бар њар ду забон аст. Хиљолатовар аст, ки мардуми мо, агарчї форсизабонанд, вале барои ироаи андешањояшон дар ќолаби забони модариашон фикр намекунанд. Таваљљўње ба навиштањои муњаќќиќон ва пажўњишгарони Академияи улум кунед, возењ мебинед, ки тарзи тафаккури аѓлаби нависандагон ва муаллифони мо њанўз њам дар ќолаб ва меъёрњои забони русї сурат мегирад. Яъне, онон ѓолибан, ба русї фикр мекунанд, сипас онро ба зўр ба забони форсї (тољикї) тарљума мекунанд. Изњори назари бархе аз донишмандони тољик, њатто ба масоиле, ки худ сару кор доранд, ба њадди ифтизоњ хароб аст. Дар воќеъ, бо ин тарзи тафаккур чї мавќеъ мо "тољик" мешавем? Борњо таъкид шудааст, ки яке аз роњњои муаассири таќвияти забони модарї анљоми тарљумањои мутуни илмї аст. Бидуни шакк, тарљумањо наќши бисёр муњим дар интиќол ва фањми мафоњими љадид дар њамаи њавзањои улум доранд, аз љумла, дар улуми инсонї. Мутаассифона, тарљумаи осори таърихї, фалсафї, мардумшиносї ва ѓ. дар љумуњурии мо дар сатњи бисёр пойин ќарор дорад. (Ин масъала дар чанде аз навиштањои нигоранда ба форсї наќду баррасї шудааст). Метавон гуфт, ки ба далели густариши заъф ва аз њадди зиёд "мардумї" (лањљаї) будани забони миллат, зењни миллии мо њанўз њам усул ва зарофатњои илми байналмиллиро дарк намекунад. Барои дарки пешрафт бояд муњити муносиб ва барои тавсеъаи илму фарњанг заминањои лозим фароњам гарданд. Саратони забони миллат Бояд мутазаккир бошем, ки яке аз масоили бисёр муњим, масъалаи њаллу фасл намудани шароит ва муњити гузаштан ба хатти ниёгон аст. Албатта, дар ин замина донишмандону ва муњаќќиќин, бахусус, адибону адабиётшиносон, файласуфону љомеъшиносони љумуњурї изњори назар карда ва њанўз њам бањсњо миёни рўшанфкарон ва ањли зиё идома дорад. Ба унвони як муаррих мегўям, ки бетаваљўњњии муаррихин ва пажўњишгарони таъриху фарњанги миллї нисбати ин мавзўъ зиёда нигаронкуннада аст. Бо камоли таъассуф, аѓлаби муаррихин ва нависандагони таъ-

рихи миллї аз њаллу фасли ин масъала боз њам ба нањве канорагирї мекунанд. Шояд ин фирќа аз ањли илм "сукут ва бепарвоињо"-ро нисбат ба њассостарин ва дар айни њол, муаассиртарин омили пойдории њувияти миллї, иќдоме аз "дурнигарї", "эњтиёткорї" ва ё "дурандешињо"-и сиёсии хеш бидонанд. Аммо ин дидгоњ на "дурандешї ва на "эњтиёткорї" аст, балки бо тамоми маъно, беэњтиромї ва шояд дуруст бошад бигўем, ки навъе аз хиёнатњо нисбат ба вазоифи илмиву миллї хеш аст. Дар зимн, бояд огоњ бошем, ки сафањоти таърих пур аз он чизе, ки ба ѓалат бетаваљљўњї мехонданд, дар асл хиёнат будааст! Надониста хомўш ва бетафовут будани олим далели заъфи хирадаш, вале дониста хомўш ва бетафовут будан - хиёнати аќлаш аст. Дар кишварњое, ки бўњрони њувияти миллии худро паси сар намуда ва истиќлоли воќеъиро касб кардаанд (мисли Эрон, Туркия, Миср ва ѓ.) муаррихин ва пажўњишгарони масоили таърих буданд, ки ќабл аз аќшори дигари љомеъа назари хешро нисбат ба таъйини авомили сарнавиштсози миллаташон эълом намуда буданд, чун онон хуб медонистанд, ки роњњои њалли њар гуна масоили фарњангї, беш аз пеш реша дар умќи таърих дорад. Муаррихине, ки баъд аз њаллу фасли муњимтарин масоили таърихї ва таќдирсоз, изњори назар мекунанд ва "тарафдорї" аз тањвуллоту ислоњоти анљом шуда менамоянд, дар воќеъ, беш аз почалесону чоплусони ќудрат нахоњанд буд. Боиси хушнудист, ки иддае аз муаррихон ва пажўњишгарони таърихи миллї бо дарки масъулияти илмї, гузаштан ба хатти ниёконро аз муњимтарин ва муаассиртарин омили пешрафти миллат медонанд. Онон дуруст мегўянд, ки миллат бидуни хатти аслї ва суннатии хеш наметавонад ояндаи худро бисозад. Мо бояд бидонем, ки хатти кириллик (русї) саратони хуни маънавиёти миллат аст. Хатти кириллик - русї аз гурўњи хатти арабиасос нест ва он барои русзабонон омили пешрафат аст, вале барои тољикон нобудкунандаи селлулњои њастии миллат ва маънавиёти он аст. Замоне ки миллат рўњияаш ќавї аст, њар зарбаро метавонад тањаммул кунад, вале рўњияи шикастаи миллатро кадом љомеъа метавонад тањаммул намояд? Фаќат хатти

ниёкон хуни зиндасоз дар сарнавишти таърих, њувият ва тафаккури миллї аст ва бидуни хуни хеш сарнавишти хеш зиндаву солим нахоњад буд! Оре, њар чиз ба асли худ мурољиъа менамояд ва руљўъ ба асл низ аз фитрати вижаи инсон аст. Чун забон њам аз аносири аслии инсон аст, пас чаро гуфта нашавад, ки такомулаш аз роњи расидан ба аслаш бошад? Барои пешрафту такомул ба коргирии унсури асл муњим аст, на фаръ. Аѓлаби рўшанфикарону фарњангиён, чї дар гузашта ва чї дар муъосир аслро рањо мекарданду дунболи фаръ мегардиданд ва ин суннат, бо камоли таъассуф, њанўз њам побарљост. Фарњангиёни миллї, мисли гузашта амали худро намебинанд, фаќат илалу авомили сонавиву атрофро ба њисоб меоваранд. Воќеъияти талхи таърихи муъосири миллї ин аст, ки ислоњоти сарнавиштсоз љињати њимояти забони миллї њанўз, ки њанўз сурат нагирифтааст! Масъала бо интиќоди андешаву дидгоњњо њалл намешавад. Роњи њалл фаќат якест ва он њам анљоми ислоњоти решаиву сарнавиштсоз аст. Оќил бошем ва бояд бипазирем, ки мабдаъ ва роњи ислоњи аслии њар гуна мушкилот худ љомеъа аст ва дар амри ислоњ донишмандон ва фарњанигён, ки масъулияти бештареро бар ўњда доранд, боястї иродаву љасорат аз худ нишон бидињанд. Агар марди донишманд иродаву љасорат надошта бошад ва сухани њаќќро напазирад, вай фаќат дузди босавод аст. Ваќте ки дар миёни рўшанфикрони миллат дуздони андеша ва дар миёни андешмандон чоплусони ќудрат зиёд мешаванд, дар љомеъа фаќру бенавоии маънавият њоким мегардад. Фаќри маънавият модари њамаи фасодњои љомеъа аст. Пас, нахуст бояд илали фаќрро аз миён бардошт! Биёд, бо афкор ва андешаи нек бањри пешрафт ва саъодати љомеъа як дилу як тан бошем ва бо пиндору гуфтору кирдорамон забони модариро пос дошта бошем ва ин њаќиќатро низ фаромўш накунем, ки рўйдодњои фардоро аз кайфияти имрўз метавон пешбинї кард. Хостан тавонистан аст!

КАФИЛИ ПРЕЗИДЕНТИ УЗБАКИСТОН ЊАМАИ ХОРИЉИЁНИ ЗИНДОНИРО АФВ МЕКУНАД

Иљрокунандаи вазифаи Президенти Узбакистон Шавкат Мирзиёев ба парламони кишвараш лоињаи Ќонун дар бораи афвро пешнињод кард, ки ќарор аст ба муносибати 24-солагии ќабули Конститутсияи мамлакат амалї шавад. Маљлис ин лоињаро рўзи 12-уми октябр мавриди бањсу баррасї ќарор медињад.

Тибќи лоиња, ки нусхаи он ба дасти расонањои хабарї њам расидааст, њамаи занон, афроде, ки замони содир намудани љиноят синнашон ба 18 нарасида буд, мардони аз 60-сола боло, шањрвандони кишварњои хориљї, маљруњони гуруњњои якум ва дуюм, беморони сил, ба истиснои касоне, ки бо моддањои 167 ва ё 168 аз озодї мањрум шудаанд, афв мешаванд.

Онњое, ки аз беэњтиётї љиноят содир кардаанд ва касоне, ки бори аввал бо содир кардани љиноятњои дидаву дониста аз озодї мањрум шудаанд, касоне, ки љинояташон сангин нест ва боз њам ба истиснои афроде, ки бо моддањои 167 ва 168 КЉ ин кишвар љиноят содир кардаанд, вале зараршро љуброн накардаанд, низ ба озодї мебароянд. Касоне, ки муњлати адои љазои онњо на бештар аз 3 сол мондааст, ба истиснои истиснои афроде, ки бо моддањои 167 ва 168 КЉ ин кишвар љиноят содир кардаанд, вале зараршро љуброн накардаанд ва афроде, ки бо моддаи 97, базши "д", ќисми 3 моддаи 104 КЉ, озод мешаванд. Њамаи парвандањои оѓозшуда нисбати занон, ноболиѓон, бузургсолони аз

60 боло, шањрвандони хориљї, маљруњони гуруњњои 1 ва 2, беморони гирифтори сил ба истиснои афроде, ки бо моддањои 167 ва 168 КЉ ин кишвар љиноят содир кардаанд, вале зарарашро љуброн нанамудаанд ва афроде, ки бо моддаи 97, бахши "д", ќисми 3 моддаи 104 КЉ љиноят содир кардаанд, низ озод мешаванд. Иддае њарчанд озод намешаванд, вале муњлати адои љазо барояшон коњиш дода мешавад. Ин афв ба афроде таъсир надорад, ки љинояткорони хавфнок шумарда мешаванд, њамчунин касоне њам, ки ё њукми абад доранд ва ё муњлати зиндониашон хеле зиёд аст, касоне, ки ба таври мудавом низоми мањбасро вайрон мекунанд, ба озодї намебароянд.

TojNews

НИГОЊИ МАРДУМЇ ?-И БОБ Чанде пеш дар "Нигоњ" маќолаеро бо номи "Интригаи Иттифоќи нависандагони Тољикистон" хондам. Роњбарияти иттифоќи нависадагони Тољикистон касонеро ба иддаои онњо асарњояшон арзанда набудаасту тасодуфан ба ин итифоќи замоне баобрў ба узвият пазируфта шудаанд, аз њаќќи узвият мањрум кардааст. Мутмаинам, ки барои хонандагони доимї шарњ додани муњтавои ин маќоларо њољати дубора шарњу тавзењ додан нест. Мехостам пурсаму донам, ки барои ба сафи аъзои Иттифоќи нависандагони Тољикистон кї будану чї (миќдору муњтаво) осор доштан даркор аст? Аз устодонам дар донишгоњ шунида будам, ки ба Лоиќ Шералї - шоъири асилу шањири тољик унвони дар он ваќтњо хеле шоистаи Шоири халќии Тољикистонро устод Мирзо Турсунзода сазовор дониста будаанд. Ќисса мекунанд, ки гўё ваќте Турсунзодаи гавњаршинос шеъри "Ба модарам..."-и Лоиќро мешунавад, дигар шубња намекунад, ки ин љавони бистучандсола Шоири Халќ аст. Оре, њамон шеъри олї, ки бо мисрањои зерин сар мешавад: Ба кунљи сандалї биншаста шабњо, Модари пирам, Ту шояд љомаи домодї медўзї, ба сад ният, Ки рўзи тўй дида дар ќади ман бишканї армон, Бубинї то ба ранги нав, ба њусни нављавоният... Оё мо имрўз чанд шоири љавон дорем, ки онњоро Халќ шиносад?

PS: Роњбарияти Иттифоќи нависандагони Тољикистон, агар талаботи ќонуни матбуоти Тољикистонро иљро карда, ба саволи камина посух бигўяд, пешакї бояд огоњашон кунам, агар шарти узвият навиштани мадњу ситоишномањои тамаллуќкорона ба унвони њукумат, ё омилњои дигар бошад, лутфан огоњ кунед, то бењуда зањмат накашам. Агар дар ин бора дар посухи расмї навиштан мушкил бошад, метавонед ба редаксияи нашрия телефонї мурољиат карда, рўйирост бигўед. Ташаккур. Интисор, сокини шањри Душанбе

?-И НОБОБ

SAMSUNG ОТАШ МЕГИРАД? Дар донишгоњ њамсабаќонам гуфтанд, ки телефони Samsung бисёр хатарнок аст. Он дар дасти кадом нафар оташ гирифта, ангуштонашро захмї кардааст. Оё ин хабар дуруст аст? Ќурбон ШОКИРОВ, сокини шањри Душанбе. Бале хонандаи азиз ин хабари гирифтаи Шумо дуруст аст. Ширкати Samsung Electronics доир ба боздоштани фурўши телефонњои Galaxy Note 7, ки чандин маротиба дар дохили њавопаймоњо оташ гирифтанд, маълумот интишор намуда, аз афроде, ки онро харидаанд, хомўш кардан ва дигар ба кор надаровардани онро дархост намудааст. Расонањо аз ќавли хабаргузории Reuters иттилоъ додаанд, ки ширкати Кореяи Љанубї, Samsung аз њамаи шарикони худ дар љањон хоњиш кардааст, ки дар муддати санљиши расмї фурўш ва табодули смартфонњои Galaxy Note 7-ро ќатъ созанд. Ин маълумот дар сомона барои корбарон дар ИМА интишор шуда, дар торнамо барои корбарони Русия то замони нашри ин хабар дар ин хусус маълумот вуљуд надошт. Барои корбарони ИМА њамчунин пешнињод шудааст, ки бо телефон барои машварат мурољиат намуда, метавонанд смартфони худро бо Galaxy S7 ё Galaxy S7 edge бо имкони бонуси 25 доллар иваз намоянд. Ќобили зикр аст, ки яке аз смартфонњои Galaxy Note 7 баъди камтар аз як шабонарўз харидорї шуданаш аз љониби сокини 25солаи Чин Хуэй Ренљи дар дасти молики он таркида, бар асари он ду ангушти ў каме осеб дид. Пас аз ин 10 октябр ширкати Samsung изњор дошт, ки истењсоли смартфонњои Galaxy Note 7 муваќќатан боздошта мешавад.

ЛАТИФАЊО Черчил рўзе савори таксї ба самти дафтари Би-Би-Си барои анљоми мусоњибае њаракат мекунад. Њангоме, ки ба онљо мерасад, ба ронанда мегўяд: Лутфан ним соат мунтазир бимонед то баргардам. Ронанда, ки намедонист мусофираш нахуствазир аст, дар љавоб мегўяд, ки наметавонад мунтазир бимонад ва бояд ба хона баргардад то суханронии Черчилро аз радио гўш дињад. Черчил аз алоќа ва таваљљуњи ин нафар хушњол шуда як баста пули 10 фундаро ба ў таќдим мекунад. Ронанда чунин миќдори зиёди пулро дида мегуяд: Ман безорам аз лаќлаќи Черчил, агар шумо хоњед, то фардо мунтазир мемонам. ****** Зане бемор шуд ва шавњари худро гуфт: Вой бар ту, агар ман бимирам чи куни? Шавњар гуфт: Агар намирї чи кунам? ****** Зан дар њоле, ки ба оина нигоњ мекард, ба шавњараш гуфт: Ман хеле вањшатнок, зишт ва пажмурда ба назар мерасам. Лутфан чизи хубе ба ман гуй, то ором шавам. Шавњар: Биноият фавќулода хуб аст азизам. ***** Кулоњфуруше рўзе аз љангал мегузашт. Тасмим гирифт, ки зери дарахт каме истироњат кунад. Ў кулоњњоро канораш гузошт ва хобид. Ваќте, ки бедор шуд, дид, ки кулоњњо нестанд. Ба болои сараш нигоњ кард, теъдоди маймунњоро дид, ки кулоњњоро бардоштаанд. Ба фикр афтод, ки чигуна кулоњњоро аз онњо пас бигирад. Дар њоли фикр кардан буду пешонияшро хорид, дид, ки маймунњо низ њамин корро карданд. Ў кулоњро аз сараш бардошт ва дид, ки маймунњо аз ў таќлид карданд. Ба фикраш расид, ки кулоњи худро рўи замин партояд ва чунинњам кард. Маймунњо низ њама кулоњњоро ба замин партоб карданд. Ў кулоњњоро љамъ карду равонаи шањр шуд. Солњо баъд набераи ў низ кулоњфуруш шуд. Падарбузург ин ќиссаро барои наберааш наќл карда буд ва таъкид карда буд, ки агар чунин вазъе пешаш омад чигуна рафтор кунад. Як рўз, ки ў аз њамон љангал мегузашт, дар зери дарахте истироњат кард ва њамон ќисса ба ў низ рух дод. Ў шуруъ ба хоридани пешонияш кард, маймунњо њам њамон корро карданд. У кулоњашро бардошт, маймунњо низ чунин карданд. Нињоят кулоњашро ба замин партофт, вале маймунњо ин корро накарданд. Яке аз маймунњо аз дарахт поин омад ва кулоњро аз замин бардошт ва ба паси гардани кулоњфуруш як шапотї заду гуфт: Чї, гумон карди, ки танњо ту бобо дорї?

БА ЉОИ 09 Бо маќсади тањлили њамаљониба ва њалли фаврии мушкилоте, ки дар хизматрасонињои гуногуни бонкї ба миён меояд, дар Бонки миллии Тољикистон хадамоти телефони боварии зер +(992)44- 600-15-20 фаъолият менамояд. Муштариён метавонанд дар мавриди дучор омадан бо камбудию нуќсонњое, ки њангоми истифода аз хизматрасонињои бонкї рў ба рў шудаанд, бо шумораи номбурда ба Бонки миллии Тољикистон хабар дињанд. Телефони боварї рўзњои корї аз соати 8-00 то 17-00 фаъолият мекунад.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

15

АКСИ ГЎЁ

АШК ВА ШАМШЕР...

МАН ХУДОРО ДИДАМ... Имрўз, ќабл аз пешин ваќте ки аз майдони регистони Панљшанбе убур мекардам, духтарам, Парниё, ки њамроњам буд, дасташро ба тарафи селаи кабўтарони майдони масљиди Шайх Муслињиддин ишора карда, аз ман дархост кард, ки ба назди онњо рафта, акс гирем. Ман њам бидуни њељ мухолифат ќабул кардам. Маъмулан, дар инљо љўгињо ва талабандањо зиёд мечарханд. Аммо ин бор ба њар далеле аз онњо хабаре набуд. Дар гўшае аз назди дарвозаи даромадгоњ писараке ѓалладона мефурухт. Як бастаи кўчак аз он донањо харидему барои парандањо пошидем. Дар чанд сония шоњиди селаи калони кабўтарњо шудем. Акс њам гирифтем. Хурсандии Парниё њад надошт. Завќ мекард. Њаяљон дошт. Хулоса, чанд даќиќа хеле хуш гузашт. Њангоми хуруљ аз сањни масљид ѓайричашмдошт пиразане бо ќомати хамида ва либоси куњнаву дарида, ки хеле ошуфтаву парешон менамуд, пеши чашмамон зоњир шуд. Он ќадр заифу нотавон буд, ки бо ёрии як тарошаи бо љул печида, ки намешавад асояш гуфт, меистод. Дастони лоѓараш аз фарти пирї меларзид. Аљиб буд. Ќиёфааш ба гадоњо намехурд. Зоњиран гурусна менамуд. Ќисса кутоњ, дар њоле ки бо илтимос ба ман нигоњ мекард, талаби пул кард. Чашмњояш бо он хутути амиќе, ки зерашон дида мешуд, он ќадр маъсум менамуданд, ки рањми одам меомад. Дилам барояш сўхт. Даст бурдам ба кисаи баѓали кутам ва як дањ сомонї таќдимаш кардам. Якбора шукуфт, чашмонаш аз хушњолї барќ зад. Эњсос кардам, ки мадораш сабз шуд. Иттифоќан, њамонљо, чанд ќадам дуртар аз даромадгоњ марде пирашкї мефурухт. Рафтам, чанд дона барояш гирифтам. Ин ќадр дуои некамон кард, ки.... Дар њоле, ки дастони ларзонашро кушода, дуоямон мекард, якбора њис кардам, ки Худоро дидам. Ќатраи ашке нохудогоњ дар гўшаи чашмам зоњир шуд. Ёдам омад, ваќте хеле кўчак будам модарбузургам (Худо биёмурзадаш) мегуфт, ки Худоро дар ин гуна корњо метавон дид ва њис кард. Лаззати зиндагиро метавон дар корњои кўчак њам ба даст овард. Фирдавси АЪЗАМ, Хуљанд

МАСЛИЊАТИ МУФИД Њангоме, ки аз димоѓатон хун меояд, саратонро ба аќиб хам накунед. Аќиб бурдани сар боиси вуруди хун ба њалќ шуда, эњтимол дорад лахтањои хун пайдо шавад ва ё хун ба меъда ворид шуда, боиси исњол гардад. Дар ин њолат лозим аст, ки сари худро хам намуда, сурохињои биниатонро бо ангуштонатон мањкам созед ва аз саратон оби сард резед, то хунрезиро мутаваќќиф созад. Барои ба суолњои доѓи худ посух гирифтан ба идораи њафтаномаи "Нигоњ" мурољиат намоед. Суроѓа: шањри Душанбе, кўчаи Лоиќ Шералї-77, назди Хона музейи Мирзо Турсунзода. Ё ба масъули сањифаи "Нигоњи мардумї" бо шумораи телефонии 44-600-80-38 ва 915-89-0357 занг занед. Ё ба воситаи смс-паём саволи худро ирсол доред. Њамчунин ба почтаи электронии nigoh_tj@inbox.ru арзу пешнињод ва мушкилоти худро бинависед.

ХЕЛЕ ГАРОН

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №28 (511), 12. 10. 2016

ЧЕЊРА

ПРЕЗИДЕНТ ЭМОМАЛЇ РАЊМОН 64-СОЛА ШУД

МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...

16

Сайфулло САФАРОВ, муовини аввали раиси Маркази тадќиќоти стратегии Тољикистон: Эронињо лањљаи форсии тољикиянд. Асосгузори адабиёти тољику форс устоди бузургамон Абўабдуллоњи Рўдакї аз куљо медонист, ки форсї чист? Тољикї менавишт-ку.

-Э, вой дод-е! Шарм шуд, ба Худо! Бахтовар МАЊМАДИЕВ, љавоне, ки мегўяд аз љониби кормандони Комиссариати њарбии Шањритўс латукўб шудааст: "Њамон рўз дар хона набудам, кормандони "военкомат" омада, дидаанд, ки касе нест, аз хона пул гирифта рафтаанд. Баъд ба ман телефон карданд, ки биё пулњоятро гир, маро дар як мошин бор карда, зиёд латту кўб карданд. Ман аз дасташон гурехтам".

- Шукрона кунед, ки чунин Ватани азизу мањбуб доред! Маризо ХАЛИФАЕВ, корманди Прокуратураи генералии Тољикистон: 90 дар сади шањрвандони тољике, ки дар сафи "Давлати исломї" дар Ироќу Сурия мељанганд, аз тариќи Интернет љалб шудаанд.

- 99 фоизи онњо, агар љойи кор, музди мењнати арзанда, дониш, кафолати риояи њуќуќу озодї медоштанд, њич гоњ ба Ироќу Сурия намерафтанд, не?

Президент Эмомалї Рањмон 64-сола шуд Эмомалї Рањмон, ки соли 25-ум аст роњбарии Тољикистонро ба уњда дорад, 5-уми октябри соли 1952 дар ноњияи Данѓараи Љумњурии Тољикистон дар оилаи дењќон таваллуд шудааст. Имрўз ў ба синни 65 ќадам гузошт. Фаъолияти мењнатиашро соли 1969, баъд аз хатми Омўзишгоњи касбию техникии № 40-и шањри Калининобод (њоло Сарбанд), ба њайси устои барќ дар Корхонаи равѓанкашии шањри Ќўрѓонтеппа шурўъ намудааст. Солњои 1971-1974 дар Флоти уќёнуси Ором дар хизмати њарбї буд. Пас аз хизмати њарбї ба зодгоњи худ баргашта, дар совхози ба номи Ленини ноњияи Данѓара кор кардааст. Соли 1982 факултети иќтисоди Донишгоњи миллии Тољикистонро хатм намуд. Солњои 1976-1987 дар вазифањои котиби раёсат, раиси Кумитаи иттифоќњои касабаи совхози ба номи Ленини ноњияи Данѓара буд. Сипас дар маќомоти њизбї фаъолият дошт. Аз соли 1987 то соли 1992 директори совхози ба номи Ленини ноњияи Данѓара буд. Соли 1990 Эмомалї Рањмон вакили мардумї дар Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон даъвати ХII интихоб мешавад. Тирамоњи соли 1992 Раиси Кумитаи иљроияи Шўрои намояндагони халќи вилояти Кўлоб интихоб гардид.

19-уми ноябри соли 1992 дар иљлосияи XVI Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањ-

мон Раиси Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон интихоб шуд.

6-уми ноябри соли 1994 Эмомалї Рањмон бо роњи овоздињии умумихалќї Президенти Љумњурии Тољикистон интихоб шуд. Њамин тавр, минбаъд дар интихоботњои президентии соли 1999, 2006 ва 2013, ки дар санаи 6-уми ноябр баргузор шуд, се бори дигар Президент интихоб шуд. Аз соли 1999 бо ворид кардани таѓйирот ба Конститутсия (Сарќонун)-и Тољикистон муњлати президентиро ба 7 солї тамдид карданд. Тибќи ќонунгузории кишвар соли 2013 Эмомалї Размон барои охирон бор президенти Тољикистон интихоб шуд. Ќањрамони Тољикистон (аз 11 декабри соли 1999) мебошад. Њамзамон, Эмомалї Рањмон Раиси њукумати Тољикистон, Сарфармондењи нерўњои мусаллањ, Раиси Кумитаи миллии олимпї, Раиси Шўрои амният, Раиси Шўрои љамъиятї, Раиси Њизби халќї-демократии Тољикистон раиси Анљумани тољикон ва форсизабонони љањон - "Пайванд", Роњбари њаракати Вањдати миллї ва эњёи Тољикистон мебошад. Эмомали Рањмон аз моњи декабри соли 2015, бар асоси як ќонуни нав, Асосгузори сулњу вањдат, Пешвои миллат эълон шуд. Ин ќонун ба роњбари бебадали Тољикистон имкони бемањдуди ширкат дар интихоботи президентиро додааст. Оиладор ва падари нўњ фарзанд аст.

52 СИФАТИ "НИГОЊ" Хуршед АТОВУЛЛО, раиси Шўрои ВАО Бадбахтона аз моњи октябри соли гузашта ягон нашрия намехонам, барои њамин дар бораи њусну ќубњи "Нигоњ" дар як соли охир чизе гуфта наметавонам. Таманно дорам, ки "Нигоњ" дар замони камбуди молї баста нашавад. Барои њайати эљодии нашрия муваффаќият, сари баланд ва ќалами бурротар таманно дорам. Мехоњам дар замонаи камбуди молї дар нимарањ намонад, баста нашавад. Ба назари ман нашрияи хуб аст, аз касбият бархурдор аст.

Муњаррир: Фаридун Рањнавард

Њафтанома дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.

МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).

Котиби масъул: Умари ТОЊИР nigoh_tj@inbox.ru

Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 600 80 38 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 918 74 75 79 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 600 80 38 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 918 74 75 79

Њидоят БИШЧЕВИЧ, рањбари намояндагии Иттињодияи Аврупо дар Тољикистон: -Вазъияти мављуд дар Афѓонистон хоњу нохоњ ба кишварњои Осиёи Марказї, ба хусус Тољикистон таъсири амиќи худро мегузорад. Тариќи густариш додани демократия дар кишвар метавон аз тундгарої ва ифротгарої љилавгирї кард.

- Ягон роњи дигари густариши демократияро ба маќомоти Тољикистон нињон дињед, ки инњо барои љилавгирї аз ифротгарої фаќат як роњро медонанд: кандани ришу њиљоб, бастани масљиду мадраса ва њабси дигарандешон ба солњои дароз.

Љўрабек МУРОДОВ, њунарманди мардумии Иттињоди Шўравї: -Аз душманї чї касе фоида дидааст? Марзњо зудтар боз шаванду мусофирбару ќатору њавопаймо рафта оянд. Баъди бозгашти мо аз Ўзбекистон дањњо нафар СМС фиристоданд, ки "мешудааст-ку...", халќи тољику ўзбекро људо карда намешавад.

- Мешад, устод, айни ваќташ, ки як - ду килип консерт кунед. Дар Тошканд, дар Самарќанд, дар Бухоро... Чї нагуфтед? Файзулло БАРОТЗОДА, раиси Маркази исломшиносии Тољикистон: -Мо њељ гоњ иддаои пурра хондани намоз бо забони тољикиро накардем. Фаќат нияти намоз ва дуоњои љамъбастї бояд бо забони тољикї бошад.

- Метавонед бо забони ќавмњои сурхпўстњои Папуа Гвинея дуо кунед. Худо ќабул кунад! Касе халал намерасонад. Дар муносибат бо дин, тибќи ќонуни асосї њар шахс озод аст ва касе, аз љумла шумову калонатон њам њаќќи иддао кардан надоред.

Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд. Дар њолати наќзи "Меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистї дар Тољикистон" аз љониби нашрияи мо, бо арзу шикоят метавонед ба Шўрои воситањои ахбори оммаи Љумњурии Тољикистон (Шўрои ВАО - и ЉТ) мурољиат намоед.

Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 2,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Ќимати обуна барои як сол - 96 сомонї. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Лоиќ Шералї, хонаи 77. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09