1
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
Инќилоби Октябр ба тољикон чї дод?
Иттилоот ва тањлил барои одамони фаъол
Хуршеди АТОВУЛЛО:
Ќосими БЕКМУЊАММАД:
Назарбоеви намиранда?
Як гапи њафта
| №34 (310). Чоршанбе, 14-уми ноябри соли 2012 | Е-mail: nigoh_tj@inbox.ru
"Утюг" - и Худо. Кї бояд дарзмол шавад?
То омадани табар кунда меосояд...
2
Шарњи сиёсї
Љаноби ИКС:
3
«Розњои пинњон»
5
Дар ин шумора: њокимият
Низомиёни "дипломат"
Шањрдорї забони овезањои таблиѓотиро тољикї мекунад
2 љањон
Чаро Путин " пеш аз пода чанг бардошт"?
Пичинги буз ба гўсфанд Дар Тољикистон грантхўр кист: мухолифини сиёсї ё вазорату муассисањо?
Сурияву Эрон дар тахтаи шоњмоти Ѓарб
10 мардикорнома
"Дикарка"- њои даѓали «Сомон Эйр»
2
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
Шўрои Маљлиси намояндагон Лоињаи таѓйирот ба Ќонуни ЉТ-ро "Дар бораи интихоботи президент" барои хулосагирї ба Кумитањои Маљлис ва Њукумати Тољикистон ирсол кард.
ЊОКИМИЯТ
5 ГАПИ ЊАФТА АЗ
Шањрдорї забони овезањои таблиѓотиро тољикї мекунад Шањрдории Душанбе тасмим гирифтааст, овезаву шиорњои таблиѓотии пойтахтро ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон дар бораи забони давлатї мутобиќ кунад. раф карда, нисбати роњ надодан ба камбудињои минбаъда чорањои мушаххас андешад, -мегўяд манбаъ. - То якуми январи соли оянда шиору овезањои таблиѓотии пойтахт, њатман, ба забони миллї тарљума карда хоњанд шуд, навиштаљоти таблиѓотї бо забонњои дигар, барои мисол, русї ва ё англисї бо салоњдиди рекламадињанда хоњад буд. Брендњо тарљума карда намешаванд, аммо матни тафсилоти таблиѓотї бо забони давлатї навишта мешаванд,- гуфт Шавкат Саидов. TojNews
ПАРЛУМОН
Лоињаи таѓйирот ба ќонуни интихоби президент ба њукумат рафт Шўрои Маљлиси намояндагон Лоињаи таѓйирот ба Ќонуни Љумњурии Тољикистонро "Дар бораи интихоботи президент" барои хулосагирї ба Кумитањои Маљлиси намояндагон ва Њукумати Тољикистон ирсол кард. Барои баррасии лоињаи мазкур ду моњ муњлат дода шудааст.
Љазои амал Шояд, бори аввал Федератсияи футболи мамлакат ба рафтори авбошонаи футболбозон љазои сазовор дод. Ду бозингари «Энергетик»- и Душанбе барои латукўби сардовар ва як бозингари «Истаравшан» барои латукўби бозингари дастаи њариф ба муддати як сол аз бозї мањрум ва ба маблаѓи 15 њазор сомонї, роњбарияти њар ду даста барои роњ додан ба авбошии бозингаронашон ва роњбарияти Варзишгоњи «Истаравшан» барои таъмин накардани тартиботи љамъиятї ба муддати панљ њазор сомонї љарима карда шуданд. Бозии њар ду дастаи Лигаи олии мамлакат дар даќиќаи 81-уми бозї ба иллати авбошии бозингарон ќатъ карда шуда буд.
Дугонаи сиёсї Муддати њафтаи охир рањбарони ду неруи оппозитсионии Њукумати Тољикистон - Умаралї Ќувватов ( “Гурўњи 24”) ва Додољон Атовуллоев (“Ватандор”) дар экрани шабакаи телевизионии К+ якљоя пайдо мешаванд, ки ба ќавли коршинсони масоили сиёсї, далели ба њам омадани ду неру мебошад. То ба ин дам тахмин мерафт, ки ин ду гурўњ ба њам муќобил њастанд ва њар яке дар Маскав барои тарѓибу муаррифии созмони хеш талош меварзад. Ин аввалин эњтимоли ба њам омадани неруњои мухолифи њукумати феълї аст.
Ёдбуди марди сухан
2%
2%
3%
3%
6%
3%
7%
Ба ягонтои онњо эътимод надорам
55%
Њизби халќї-демократї
дар Хоруѓ боздошт шуда, то њол дар боздоштгоњ ќарор дорад. Шерик Карамхудоев, бинобар иттилои ЊНИТ, ба муќовимати мусаллањона муттањам мешавад ва "ќарор буд, ки мурофиаи додгоњии Шерик Карамхудоев моњи декабри соли равон баргузор гардад". Њизби нањзати исломии Тољикистон ќазияи боздошти раиси ЊНИТ-ро дар Хоруѓ сиёсї унвон мекунад. Њикматулло Сайфуллоњзода, сухангўи ЊНИТ, имрўз дар Ќароргоњи марказии ЊНИТ дар пойтахт ба хабарнигорон гуфтааст, "мо борњо гуфтаем, ин гуна боздоштњо аз аъзои ЊНИТ пањлуи сиёсї доранд". TojNews
Як сол то интихоботи Президент. Ба кадоми ин ањзоби сиёсї эътимоди бештар доред?
Њизби сотсиалистї
мурољиат менамоем, ваъда медињанд, вале натиља њељ аст. Њар кадом бањонањо пеш оварда, имкони дидорбинї намедињанд. Шавњари ман ягон гуноњ надорад. Ягон ваќт силоњ дар даст надошт. Мо танњо медонем, ки аз хона баромада, нопадид гардид, баъди муддате шунидем, ки масъулини амниятї боздошташ намудаанд. Шавњари ман як одами бечора аст. Ў на бизнесмен асту на ягон лидер, ки ўро боздошт намуда, азобаш дода истодаанд",- гуфтааст Манижа Шањбозбекова. Бинобар иттилои ЊНИТ, Шерик Карамхудоев рўзи 24-уми июл дар љараёни амалиёти неруњои давлатї
САДОИ МАРДУМ
Њизби умумимиллии сотсиал-демократї
Ба Шерик Карамхудоев, раиси бахши шањрии Њизби нањзати исломии Тољикистон дар Хоруѓ, ки бо шуруъ шудани амалиёти махсус дар Вилояти Мухтори Куњистони Бадахшон боздошт ва ба Душанбе интиќол дода шудааст, иљозати мулоќот бо наздиконашро намедињанд.
Эњтимоли он пайдо шудааст, ки дар дунё президентњо дигар намемиранд ва то рўзи ќиёмат подшоњї хоњанд кард. Метавон аз ѓизои табиии «Нэр», ки Донишгоњи Назарбоев кашф кардаву ба ќавли онњо умри одамро дароз мекунад, чунин хулоса кард. Ба ќавли коршинсон, ин дорў махсус барои президенти 72-солаи ин кишвар Нурсултон Назарбоев сохта шудааст, њарчанд, ба ќавли дорусозон, президент то њанўз аз он истифода накардааст. Гумон меравад, роњбарони дигар кишварњо, ки президентњои дарозумр дар мансаб доранд, бо таќлид аз Назарбоев, дар пайи љустуљўи доруи њаёт хоњанд шуд.
Њизби нањзати исломї
ЊНИТ: Боздошти Шерик Карамхудоев њадафи сиёсї дорад
Назарбоеви намиранда?
Њизби коммунистї
Кумитаи тадорукот оид ба ислоњот ба Ќонуни интихоботи президентї 22-юми сентябри соли љорї таъсис ёфта, ба он 9 нафар бо шумули раисони њизбњои сиёсии Тољикистон шомил шудаанд. Њамзамон, дар љаласањои кории он њуќуќшиносон, вакилони дифоъ, ходимони давлативу љамъиятї иштирок мекунанд. Коршиносон пешнињодњои Кумитаи тадорукотро ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи интихоботи президенти Тољикистон" дастдарозии эътилофи мухолифини Тољикистон ба љони интихобот меноманд. TojNews
Аз марги журналист - тадќиќотгари соњибноми тољик Љумъаи Толиб як сол пур мешавад. Мавсуф баъди барои навиштани маводи танќидї ба зиндон афтиданаш, муддате дар Маркази тадќиќоти журналистї фаъолият карда, дар идома нашрияи шахсии худро бо номи “Пайкон” боз кард. Њафтанома дар муддати кўтоње шўњрат пайдо намуда, маќомоти зиёдеро дар Тољикистон ба ташвиш андохт. Билохира, зери фишори маќомоти судї “Пайкон” баста шудаву ягона компутари он мусодира гардид. Фишорњои равонї бошад журналистро ба марг расонид.
Њизби ислоњоти иќтисодї
имзо аз теъдоди муайяни интихобкунандањо аз тарафи номзад ба маќоми президентї мебошад. Нуќтаи дувум, роњ додани намояндагони њизбњои сиёсї ба участкањои интихоботї ва дар њузури намояндагони њизбњои сиёсї овезон кардани протоколи овозњои интихобкунандагон дар ќитъаи раъйдињии мардум аст. Тибќи талаботи лоињаи мазкур, њамчунин, протоколи љараёни интихобот дар се нусха аз тарафи раис, муовини раис, котиб ва аъзои комиссия имзо карда мешавад ва як нусхаи он дар њудуди комиссияи участкавї дар љойи намоён ва дастрас ба муњлати се шабонарўз овезон карда мешавад.
АЊЗОБ
Дар ин бора Њизби нањзати исломии Тољикистон иттилоъ дод. Бинобар иттилои манбаъ, њамсари Шерик Карамхудоев - Манижа Шањбозбекова, аз масъулини маќомот дар мавриди иљозаи дидорбиниву мулоќот надодан бо шавњараш дар ќароргоњи ин њизб ба журналистон шикоят кардааст. -Ў мегўяд, ки чор моњ боз имкони дидор бо њамсарашро надорад. Шунидааст, ки вазъи саломатии шавњараш феълан бад буда, имкони дидор набудааст. Ва то њол ягон маќомот ба мактубњои онњо љавоб нагардонидаанд. "Њар маротиба ба њар маќомот
Муњимтарин њодисаи њафта нашр шудани созишномаи миёни Тољикистону Русия «Дар бораи маќом ва шартњои будубоши пойгоњи њарбии Русия дар ЉТ» дар сайти Вазорати корњои хориљаи ин кишвар буд ва он ба њама овозањо, аз љумла, дар бораи масъунияти ходимони пойгоњ ва аъзои хонаводаи онњо нуќта гузошт. Масъунияти онњо камтар будааст, яъне агар дар њудуди берун аз пойгоњ баъзе намудњои љиноятро содир намоянд, мешавад, ки боздошташон кард. Њамчунин, имкон дорад, ки дар давоми панљ сол бояд воњидњои ин пойгоњ аз њудуди шањрњои Ќўрѓонтеппа ва Кўлоб берун бароварда шаванд. Агар њукумат хоњад, албатта.
Њизби демократї
Дар ин бора ба TojNews Саидумар Њусайнї, вакили парлумони Тољикистон аз Њизби нањзати исломии Тољикистон, иттилоъ дод. Бинобар иттилои манбаъ, дирўз зимни баррасї, Лоињаи таѓйирот ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи интихоботи президент" аз љониби аксари вакилони палатаи поёнии парлумон дастгирї ёфтааст. - Муњлати баррасии ин лоиња ду моњ таъин карда шуд ва умедворем, ки ин лоиња баъд аз баррасї ва хулосањои Кумитањои номбурда, шуъбаи њуќуќ ва њукумати кишвар ќабул карда мешавад ва ба ин васила имиљи Тољикистон низ боло бурда хоњад шуд. Лоињаи мазкур аз љониби Кумитаи тадорукот оид ба таѓйирот ба Ќонуни интихоботи президентї, ки аз љониби як ќатор њизбњои мухолифи Тољикистон ва љомеаи шањрвандї омода шуда, тавассути вакилони ЊНИТ 2юми ноябри соли љорї ба парлумон ироа шуд. Лоињаи мазкур, тавре ќаблан гуфта мешуд, асосан, се пешнињоди Кумитаи тадорукотро дар бар мегирад. Бинобар иттилои муаллифони лоиња, пешнињоди аввал, лаѓви талаботи Ќонун дар бораи љамъоварии 5%
«Гулчатой рўяшро кушод»
Њизби аграрї
Дар ин бора ба TojNews аз шањрдорї иттилоъ доданд. Тавре дар ин бора Шавкат Саидов, сухангўи раиси шањр, гуфт: "Забони реклама дар овезаву шиорњои таблиѓотї дар њудуди пой-
тахт бояд, њатман, ба забони тољикї тарљума карда шаванд. "Дирўз дар љаласаи васеи шањрдорї тањти раёсати Мањмадсаид Убайдуллоев, мири шањр дар иртибот ба риояи Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи забони давлатї" зимни тањияву насби шиору овезањои таблиѓотї дар њудуди шањр аз љониби кулли шахсони воќеиву њуќуќї, муовини раиси шањр Санавбар Рањимоваро вазифадор намуд, ки дар њамкорї бо муовинони соњавии раисони ноњияњо ва комиссияњои марбутаи шањриву ноњиявї то 1-уми январи соли 2013 нуќсонњои мављударо комилан барта-
Хуршеди Атовулло, директори Медиа - алянси Тољикистон
19%
Пурсиш бо фармоиши «Нигоњ» дар пойгоњи интернетии www.tojnews.org гузаронида шудааст. Теъдоди овоздињандањо 420 нафар.
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
3
Албатта, сиёсат як тарафи ќазияи мўњољирати корист. Љанбаи иљтимої ва ахлоќии он бамаротиб нигаронкунандатар аст. Махсусан падидаи бузург шудани фарзандон бе њузури падаронашон дар хонавода ва афзоиши талоќ.
ЗИНДОН-2012
ЯК ШАРЊИ СИЁСЇ
Кўмаки њуќуќї ба наздикони мањбусон гуфта мешуд, парвандаи мазкур тањти назорати шахсии Шерхон Салимзода, прокурори генералї ќарор гирифтааст. Ин дар њолест, ки ахиран, Прокуратураи назорати иљрои ќонунњо дар муассисањои ислоњї натиљаи ташхиси ќазияи марги мармузи Њамза Икромзодаро эълон карда, гуфт, номбурда худкушї кардааст. Њамза Икромзода рўзи 20-уми сентябр, баъди муноќиша бо масъулони мањбасхона, ба њуљраи љаримавї гузаронида шуда, дар њамон љо ба њалокат расидааст. Пайвандони мањбус мегўянд, ки дар бадани Њамза Икромзода осори шиканља, аз љумла, изи сўхта, ки бо дарзмоли гарм сўзонида шуданаш аён аст, мушоњида шудааст. Масъулони мањбасхона ин иддаоро рад карда, мегўянд, ин осори зарфи пластикї бо оби гарм аст, ки барои ба кор даровардани дили мањбус истифода шудааст. Наздикони Њамза Икромзода роњбари муассисаи ислоњии №1-и пойтахт Рустам Тоштемировро дар латукўби Њамза Икромзода айбдор медонанд. Иззатулло Шарипов, роњбари Сарраёсати иљрои љазои љиноии Вазорати адлияи Тољикистон дар суњбат бо хабарнигорон ва наздикони марњум гуфта буд, Рустам Тоштемиров барои ин амалаш танбењ гирифтааст. Ќаблан Вазорати адлияи Тољикистон гуфта буд, ки доѓњои сўхта дар бадани Њамза Икромзода осори асбоби тиббии дефибриллятор аст. Юсуф АБДУРАХИМЗОДА
ФОЉИА
Нигаронї аз афзоиши беморони руњї дар Хатлон Дар шањри Ќўрѓонтеппа масъулин аз зиёд шудани теъдоди мубталоёни беморињои руњї дар солњои ахир нигаронї мекунанд. Сирољиддин Муродов, директорињои руњии вилояти Хатлон, мегри Хадамоти давлатии фаъолияти ўяд, беш аз як сол дар ин вазифа фарматсевтии вилояти Хатлон, никор карда, ин тамоюлро њис накарњоде, ки ба ворид намудани доруњои дааст. психотропї ва наркотикї машѓул Бино ба гуфти ў, иллати аслии аст, мегўяд, таассуфовар аст, ки зиёд гардидани талабот ба доруњои солњои охир шумораи беморињои психотропї ва наркотикї, бењтар руњї дар ќаламрави шањру навоњии шудани шароити табобат дар њамаи вилояти Хатлон зиёд шудааст. марказњои беморињои руњии вило"Тайи ду-се соли охир маводњои ят мебошад. дорувории психотропї ва наркоти"Агар теъдоди нафарони гирифкиро ба андозаи 20-30%-и зиёд вотор ба беморињои руњї зиёд мегаррид намуда истодаем, ки ин худ гудид, њамаи мо инро мушоњида мевоњи афзоиши талабот ба ин навъи кардем. Чуноне ки дар кўчањо мушодоруњо мебошад",- мегўяд Њилолидњида мекунем, шумораи гирифтородин Муродов. ни ин маризї чун солњои ќаблї муъДар шароити имрўза истифодаи тадил мебошад",- изњор дошт дар ноќисулаќлро зиёд мушоњида мекуин навъи доруворињо барои табобаидомаи суханрониаш Акрам Давлананд. ти маризињои руњї бењтарин ва тов. Амонљон Мањкамов, сокини шањосонтарин роњ ба шумор меравад. Аммо сокинони шањру навоњии ри Кўрѓонтеппа, мегўяд: "Ба назар Ин дар њолест, ки Акрам Давлавилояти Хатлон мегўянд, ваќтњои мерасад, ки теъдоди нафарони мубтов, сардухтури Беморхонаи бемоахир дар кўчаву хиёбон нафарони талои касалии руњї, ки бе назорат мондаанд, рўз аз рўз афзоиш меёИЛЊОМИ ЊАФТА бад. Ваќтњои охир дар маркази шањ...МО ЗИ НАСЛИ ИНТИЗОРЕМ ри Ќўрѓонтеппа, махсусан, назди Интизори талху мавњуме, ки дар анљоми он бинои Мењмонхонаи "Ќўрѓонтеппа" беморони руњї зиёд ба назар мераЃайри лабханди ѓамолуде ба њастї, маърифат нест. санд. Бисёр мушоњида кардам, ки ин В-он чї мо уро ќаноъат ном кардем нафарон ба роњгузарон тањдид меЃайри эњоси њаќорат нест, пеши душмани зўр. кунанд, баъзан зарар њам мерасонанд. Мо аз он ќавмем, ки дар тули торих Дар баробари ин, њар куљое, ки Ѓусса мехўрданду мегуфтанд рост ояд, бо сарулибоси чиркин, "Оњ, ин ќадар ширин аст!" мисли майзадањо, хоб мекунанд, ки Аљзи худро хоксорї ном мебурданд, ба симои шањр латма мезананд". Тарси худро одамият. Бинобар гуфтаи масъулин, иттилоъ дар бораи теъдоди нафароСоддадил ќавме, ки як умр ни руњан бемор ба ќатори иттилооМурда-мурда зиндагонї карда, мемурданд. ти сиррї шомил мешавад ва фош Дарки ман аз њикмати дунё њамин аст...' карда намешавад. Сиёвуш Рустами САФАР
То омадани табар кунда меосояд... ё нигаронї аз паёмадњои муњољирати корї Маъмулан њангоме, ки сўњбат аз муњољирони корї ба миён меояд, беш аз њама ба наќши хоси онњо дар њифзи суботи иќтисодї ва иљтимоии кишвар ишора мешавад. Ба иборати дигар, Тољикистони орому осударо бидуни сањми муњољирони корї наметавон тасаввур кард. Ин як воќеият аст. Ба ин далел аст, ки њам сиёсатмадорон ва њам рўњониёни кишвар ба суроѓашон мераванд. Ин раванд натанњо бо наздик шудани интихоботи раёсати љумњурї рушд хоњад кард, балки тањаввулоти сиёсии пеши рўи минтаќа ва бахусус ба тадриљ рўи сањна омадани насли нави сиёсатмадорон таваљљуњро ба гурўњњои фаъоли иљтимої ва аз љумла муњољирони корї ногузир хоњад намуд. Аз сўи дигар, кадом сиёсатмадор ё шахсияти иљтимоии таъсиргузор ба худ њаќ медињад, то ба беш аз як миллион шањрванде (интихобкунандае), ки њадди аќал се-чор миллионро дар дохили кишвар мехўронад, бетаваљљуњ бошад? Агар њастанд, пас танњо ба фикри манфиатњои мањдуди худанд. Зеро як муњољири корї, ки се-чор нафарро мехўронад, ба сурати табиї бар онњо таъсиру нуфуз дорад. Ин таъсиру нуфуз хушбахтона ва ё бадбахтона имрўз сиёсї нест, аммо фардо шароит таѓйир хоњад ёфт. Зеро њоло бо муњољирони корї на танњо гурўњњои сиёсї, балки љараёнњои мазњабии мухталиф ва њатто ифротї њам сарукор доранд. Дар оянда аз тариќи муњољирони кориамон маљмўе аз тањдидњо ва љањонбинињои мутахосим вориди Тољикистон хоњад шуд. Аммо њоло тибќи маќоли мардумї фикр мекунем: То омадани табар кунда меосояд! Албатта, сиёсат як тарафи ќазияи муњољирати корист. Љанбаи иљтимої ва ахлоќии он бамаротиб нигаронкунандатар аст. Махсусан, падидаи бузург шудани фарзандон бе њузури падаронашон дар хонавода ва афзоиши талоќ. Чизе, ки то чанд дањаи пеш муљиби хиљолатзадагии на танњо ду хонавода, балки њатто кулли мањалла мешуд. Аммо њоло чапу рост достони талоќро мешунавї. Беш аз нисфи даъвоњои додгоњї ба талоќ иртибот мегирад. Мутаассифона, мушкили кўдакон танњо мањдуд ба масъалаи талоќ нест. Хеле фаротар аз он аст. Домани садњо њазорро мегирад. Садњо њазоре, ки ба њузури падар дар хонавода, ба дасти навозишу бозўи зўри ў ниёз доранд. Имконоти муосир ва аз љумла тамоси телефони мобелї танњо ќодир ба рафъи чанд дарсад аз ниёзи амалии кўдакон ба падаронашон буда метавонад. Њайфо, ки дар кишвари мо осебшиносии равонии кўдакон дар робита ба муњољирати кории падаронашон ба таври љиддї анљом нашудааст. Ин мавзўъ чанд сатњ дорад, вале равшан аст, ки њузур надоштани падар дар хонавода ва ба дасти модар (зан) афтодани мудирияти зиндагї аз назари равонї бар њувияти мардонагии фарзандон ва махсусан шањомату шуљоати онњо таъсири манфї мегузорад. Чаро ки барои фарзандон ва махсусан писарон бењтарин намуна ва улгуи инсони ормонї њамеша падар аст. Падари ќудратманд. Ва ваќте падар нест ва бори рўзгор ба дўши модаре меафтад, ки бо шикваву оњу шеван корњоро пеш мебарад (ва њаќ њам дорад), ба сурати табиї ин рўњиёт ба писарон интиќол меёбад ва боиси сустиродагиашон мешавад. Зеро баночор иљрои наќши намуна будан ба модаре (зане) мемонад, ки норозист ва љангу низоаш (агар бо арўси писарашу духтаронаш набошад) бо дегу табаќ поён надорад. Агар як тарафи масъалаи талоќ ба дурии мардон ва махсусан љавонони муњољири корї баргардад, тарафи дигари он ба њамин наќши мењварї пайдо кардани модар (зан) дар хонаводањост. Наќше, ки пештарњо ба дасти мардон буд. Ба ин далел аст, ки њоло бахши азиме аз талоќњо бо назари мусбати модарон сурат мегирад. Модароне, ки ќаблан эътиќод доштанд, ки талоќ арши Худоро меларзонад! Њоло гўё дигар шудаанд, аз салобату матонати модарї камтар чизе боќї мондааст. Дами даст будани телефон ва гузоришњои мураттаби модар ба писар ин корро хеле сода кардааст. Бо таќдири духтарони мардум бозї мекунанд. Онњо бо даст ёфтан ба талоќ ба дунболи духтарони (ќурбониёни) навбатї мераванду барои бевањои љавон марњилаи нави зиндагї оѓоз меёбад, ки љуз ѓаму нигаронї чизи дигаре надорад. Зеро имкони пайдо кардани шавњари љавон аз байн рафтааст. Агар нахоњанд, ки зани дуввуму севвум бошанд, пас бояд ба таќдир тан дињанду њамсарї бо мўйсафедонеро бипазиранд, ки њамсоли бобоњояшонанд. Аз назари отифї ва равонї њеч умумияте байни онњо буда наметавонад. Аммо ба хотири фарзандони зиндаятими худ ва ё рањої аз таънаву бадномии бева будан, маљбуранд бо чунин сарнавишт бисозанд. Ин дар асл бўњронест, ки паёмадњои номатлуби он дар ояндаи начандон дур домани љомеаро хоњад гирифт. Пас бояд дар баробари шумурдани миллиардњо долларе, ки муњољирони корї ба кишвар интиќол медињанд, ба фикри ислоњи падидањои манфие низ буд, ки бо ин раванд иртибот доранд. Мо фаќат ба таври сатњї ба як ду маврид ишора кардем ва албатта, мушкил хеле љиддитар ва фарогиртар аз он аст, ки гуфта шуд. Њам њукумат, њам ањзобу созмонњо ва њам шахсиятњои бонуфузи мазњабї, иљтимої ва фарњангї бояд дар ин кор сањм бигиранд. Бо тасмими додгоњ ва таъйини нафаќа (алимент) кор ба поён намерасад. Шояд, зарур аст, созмонњову бунёдњое эљод гарданд. Ва муњимтар, бояд дар ин бора ба таври возењу равшан гуфта шавад, то афкори умумї шакл гирад, љомеа заъфњои худро бишиносад ва шояд хиљолат кашад. Дар ин кор расонањо ва махсусан телевизиону радиои давлатї метавонанд сањми муносиб гиранд. Ба фардо гузоштани он маънои дер карданро хоњад дошт. Матлаби ин гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
Дар ин бора ба TojNews аз Бюрои њифзи њуќуќи башар дар Тољикистон иттилоъ доданд. Бинобар иттилои манбаъ, се созмони њифзи њуќуќ, аз љумла, "Маркази мустаќили дифоъ аз њуќуќи башар", "Маркази њифзи њуќуќи башар" ва "Лигаи занони њуќуќшинос" омодаанд волидайни мањбусонеро, ки ба Хуљанд аз шањри Душанбе бурда шудаанд, бо адвокат таъмин кунанд. 7-уми ноябр, наздик ба 40 наздики ин мањбусон дар назди даромадгоњи Прокуратураи генералии Тољикистон гирдињамої карданд. Наздикони Садриддин Тошев ва Суннатулло Ризоев, мањбусони мањбаси раќами 1-и пойтахт, мегўянд, наздиконашонро барои фош кардани њодисаи латукўб ва марги мармузи
мањбуси ин мањбас Њамза Икромзода ба расонањо, ба мањбаси шањри Хуљанд интиќол дода, азият медињанд. Бањриддин Тошев, падари мањбус, мегўяд, писараш - Садриддин дар як тамоси телефонї ба ў гуфтааст, ки баъди интиќол ёфтани ў ба зиндони раќами 23-и шањри Хуљанд "шадидан латукўб шуда, сару рўву баданаш сиёњ ва чашмонаш варам кардаанд". Ў мегўяд, ки писарашро гўё барои ба журналистон расондани њодисаи латукўб ва марги мармузи Њамза Икромзода дар моњи сентябр "муљозот кардаанд". Мањмурод Ризоев, сокини ноњияи Њисор, дар як тамоси телефонї ба TojNews гуфт, писараш - Суннатулло Ризоев, ки њамчунин, дар мањбаси раќами аввали пойтахт нигањдорї мешуд, дирўз аз писараш фањмидааст, ки ўро низ ба зиндони 23-юми шањри Хуљанд интиќол додаанд. Мањмурод Ризоев мегўяд, писари ў низ мавриди латукўб ќарор гирифтааст. Бино ба наќли Мањмурод Ризоев, писараш ба ў телефонї гуфтааст, кормандони мањбас ўро латукўб карда, гуфтаанд, "шумо моро фурўхтед, ба газетањо дар бораи марги Њамза Икромзода хабар додаед". Номбурда мегўяд, талаб дорад, ки ба писараш ёрии тиббї расонанд ва њодисаи латукўби мањбусон одилона тањќиќ шавад. Моњи октябри соли љорї бо супориши Президент Эмомалї Рањмон тафтишоти ќазияи марги Њамза Икромзода ба уњдаи Прокуратураи генералии Тољикистон вогузор шуда,
аз Ќосими БЕКМУЊАММАД
i
Се созмони њифзи њуќуќи башар наздикони мањбусонеро, ки ба мањбаси раќами 23-и шањри Хуљанд интиќол ёфтаанд, бо вакилони дифоъ таъмин хоњанд кард.
4
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
Он солњо сокинон бо хару ароба дар сари љумаки об навбат поида, зарфњову бочкањояшонро об пур карда, барои эњтиёљоти рўзгорашон истифода мебурданд. Алњол ин мушкилиашон ќисман њалли худро ёфтааст
Солњои пеш њам ба Данѓара мерафтам. Аммо он солњо гардиши куллие дар рушду нумуъи ноњия ва сокинони он рух намедод, ки рўи ќоѓаз биорам. Акнун ин имконият даст дод. Бо гузашти 20 сол аз соњибихтиёрии Тољикистон дар ноњияи Данѓара ва сарвари давлат шудани намояндаи ин ноњия корњои сохтумониву роњсозї вусъати тоза касб кардааст. Данѓара дар муддати 20 сол таќрибан аз дигар њамсояноњияњо ё ноњияњои дигари Тољикистон чандон фарќ намекард. Яъне дар як сатњ ќарор дошт. Солњои пеш маркази ноњия чандон ободу зебо набуд. Алњол, ки маќоми (статус)-и маркази ноњия аз тарафи Маљлиси миллии МО ЉТ аз шањрак ба шањри Данѓара боло бардошта шудааст, дар он азнавсозиву бавуљудории статуси шањрї оњиста-оњиста заминагузорї шуда истодааст... ЗЕБОТАР АЗ ХУРОСОН, ДУРТАР АЗ ВАЊДАТ Маркази ноњия - шањри Данѓара барои муќоиса зеботару бузургтар аз маркази ноњияи Хуросон аст, ки агар дилхоњ нафар аз канори роњи Душанбе - Ќўрѓонтеппа гузарад, онро мебинад. Аммо дар муќоиса ба маркази ноњияи Вањдат - шањри Вањдат он назарногиру хурд ва чандон рушднаёфта менамояд. Аз соли гузашта то ба имрўз барои мумфарш кардани роњњои мањаллї, роњњои автомобилгарди Данѓара - Восеъ ва Данѓара - Темурмалик ду корхонаи санг ва мум (асфалт) фаъол аст. Алњол 35 - 40 дарсади роњњои мањаллї, як ќисмати роњи Данѓара-Восеъ пурра мумфарш шудааст. Мумфаршкунии 60 - 65 дарсади дигари роњ ба оянда вогузошта шудааст. Роњи Данѓара-Темурмалик бошад, аз дењаи Ѓарѓараи ноњияи Данѓара то дењаи Фалњободи љамоати Кангурти ноњияи Темурмалик бар асари равуои зиёди мошинњои њаљмаш калони боркаши чинї фурў рафта, дар он пасту баландињои зиёде пайдо шудааст, ки ин ба сокинони ноњияи Темурмалик ва Балљувон душворї ба бор овардааст. Ин мошинњои боркаш то пули навбунёд мераванд. Аз њамин сабаб, мумфаршкунии ин масир низ ба оянда гузошта шудааст. ПУЛИ АСАДУЛЛО ЃУЛОМОВ Дењаи Фалњободи љамоати Кангурт - ватани бобоии собиќ муовини аввали сарвазири Тољикистон марњум Асадулло Ѓуломов аст. Ин дењаро як сойи калон аз роњи автомобилгард људо мекунад. Бо ташаббуси марњум як ширкати чинї бо љалби мутахасисони чиниву тољик пули бузурги оњану бетониеро бунёду васл мекунад. Пул таќрибан 100 метр дарозї дорад ва корњои сохтмонї дар он 65 дарсад иљро шудаанд. Алњол дар ин сой об кам аст, аммо дар бањорон њангоми боришу сел он аз маљрои худ баромада, гузаштан аз як соњил ба соњили дигарро душвор мегардонад. Алњол аз ин сой имконияти бо мошин гузаштан имкон надорад. Барои сокинон танњо як пули оњании камбар хизмат расонида истодааст, ки он њам солњои пеш бо иќдоми марњум Асадулло Ѓуломов бунёд шудааст. Аммо ин пул тайи солњои охир бар асари боришу селхезї ва баланд хестани сатњи оби сой ќисман хароб гардидааст.Эњтимоли аз истифода баромадани он вуљуд дорад. Дар ин русто аксарияти сокинон аз марњум Асадулло Ѓуломов ба некї ёд меоранд.
ЧОЙХОНАИ МИЛЛИИ «ХУРРАМШАЊР»
зода њавлии президент ва бародари ў Нуриддин Рањмонов љой гирифтаанд, ки хонањои дар он сохташуда замонавианд, аммо чандон бошукуњ нестанд. Аз давру бари он хонањои заминии сокинон - њамсоягони онњо љойгир аст. Чанде ќабл дар ВАО хабар пањн шуда буд, ки гўё хонаи президент оташ гирифтааст. Бархе тахмин мезаданд, хонаи президент не, балки дар хонаи бародари ў Нуриддин сўхтор ба амал омадааст. Ва дар хонаи сўхташуда бунёди Ќасри фарњанг оѓоз ёфтааст. Аммо сокинон ё худ њамсоягони президент мегўянд, агар сўхтор мешуд, дар мавриди аввал мо огоњ мешудем, мо дар ин љо зиндагї карда ягон сўхторро надидем. Ќасри фарњанг њам дар хонаи сўхташуда не, балки 200 метр аз он поёнтар оѓоз шудааст, ки корњои сохтмонї дар он 65% анљом дода шудааст. Дурустї ин гуфтаи сокинони кўчаи Мирзо Турсунзода њангоми дидан аз Ќасри фарњанг собит шуд. БЕОБИИ ДЕЊЌОНОН Солњои пеш ваќте ба Данѓара меомадем, мардум мушкили даст-
Достони Данѓара Зодгоњи президент чї тавр обод мешавад? КЎЧАИ КАРОМАТУЛЛО Ањолии Данѓара чун дигар сокинони кишвар дар зиндагии њамарўзаашон таќрибан дигаргуние надоранд. Њамон мардуми ќатории тољик њастанд. Аз њар хонаводаи дењањои гуногуни он аз 2 то се нафар дар муњољирати мењнатї дар Русия ќарор доранд. Шуѓли асосии сокинони он асосан ѓаллакорї ва чорводорї мебошад. Алњол дар шањри Данѓара якчанд кўчаву гузар ва аз як кўчаи марказии дароз иборат аст, ки он рост ба ноњияњои Восеъ ва шањри Кўлоб мебарад ва аз тарафи чап Данѓараи боло ќарор гирифтааст, ки ин масир ба ноњияи Темурмалик ва Балљувон тўл мекашад. Дар муќоиса роњи Восеъ - Кўлоб нисбати Данѓара - Темурмалик - Балљувон бештар бинову иморатњои дуошёнаву сеошёнаи гуногун дорад. Самти Данѓара - Темурмалик - Балљувон чандон рушдёфта нест. Дар тарафи дасти рост агар замини пахтазор бошад, дар тарафи чапи он якќад рост њавлињои сокинони Данѓараи Боло љой гирифтааст. Ин кўча ба исми сарояндаи равоншод Кароматулло Ќурбонов номгузорї карда шудааст. Дар ин кўча ба љуз се ё чор бинову иморати дуошёнаву сеошё-
МАКТАБИ ПРЕЗИДЕНТ Дар даврони Шўравї дар Рахшонзамин њамагї ду мактаб яке № 48 ва дигаре мактаби комсомолии №7. Якошёна буданд, алњол дуошёнаанд. Дар мактаби комсомолии №7 президент Эмомалї Рањмон, Матлубхон Далатов, Абдуљаббор Ширинов ва дигар мансабдорони ин ноњия хондаанд. Солњои охир мактаби №2, №8 ва литсейи президентї бо як хобгоњи нуњошёнаи муљањњаз бо тамоми шароити маишии рўзгор барои омўзгорон бунёд ёфтааст. Ин хобгоњ дар тамоми ноњияи Данѓара ягона бинои нуњошёна аст. Дар бари он боз як бинои нуњошёнаи дигар сохта шуда истодааст. Дар оянда дар дењаи Сарчашма, ки дар болотари Рахшонзамин љойгир аст, як мактаб ва як боѓчаи кўдакон сохта ба истифода дода хоњад шуд. Дар шањри Данѓара соли гузашта Чойхонаи бузурги миллии Хуррамшањр мавриди истифода ќарор гирифт, ки он бо наќшу нигори худ љойи истироњату фароѓати сокинон ва мењмонони Данѓара аст. ПУЛ БАРОИ РОЊЊО Барои азнавсозии роњњои Данѓара њангоми баррасї ва тасдиќи созишномаи ќарзии имтиёзнок байни Тољикистон ва Бонки содироту воридоти Чин дар Маљлиси намояндагон оид ба таљдиди ќисмати сеюми марњалаи аввали роњи автомобилгарди Душанбе - Ќулма, ќитъаи Душанбе Данѓара Руњулло Њакимов, муовини аввали вазири молияи Тољикистон изњор дошта буд, ки барои татбиќи ин лоиња 53,2 миллион доллар људо шуда, аз он 50,5 миллион ќарзи имтиёзнок ва 2,7 миллион доллар сањми ЉТ мебошад. Дар доираи татбиќи ќисмати сеюми лоињаи мазкур сохтумону васеъ ва барќарор кардани роњи Душанбе Данѓара бо назардошти роњњои дохилии шањр ба дарозии 35 километр, як пул, лўлањои обпартои зери роњ ба масофаи 6 километр ба наќша гирифта шудааст. Ба ќавли Руњуллоњ Њакимов таљдиди ин ќитъаи роњ имкон медињад, ки масофаи роњи ДушанбеВањдат-Данѓара нисбат ба роњи Ду-
на њама њамагї њавлињои якошёнанд. Дар оянда дар назар аст, ки дар ин кўча низ бинову иморатњои истиќоматї ва маъмурии баландошёна сохта шаванд. ДЕЊАИ ПРЕЗИДЕНТ Мањаллаи собиќ Бошбулоќ, ки алњол Рахшонзамин номгузорї шудааст, аз интињои кўчаи Мирзо Турсунзода оѓоз шуда, то дењањои Хушобак, Алиљон ва Паркамчї тўл мекашад. Рахшонзамин зодгоњи президенти Тољикистон Эмомалї Рањмон аст. Дар кўчаи Мирзо Турсун-
КЎЧАИ КАРОМАТУЛЛО ЌУРБОНОВ
ПУЛСОЗЇ ДАР ДЕЊАИ ФАЛЊОБОД
расї ба об доштанд. Он солњо сокинон бо хару ароба дар сари љумаки об навбат поида, зарфњову бочкањояшонро об пур карда, барои эњтиёљоти рўзгорашон истифода мебурданд. Алњол ин мушкилиашон ќисман њалли худро ёфтааст. Ба ќавли мардум, ин душворї бо маблаѓгузории соњибкори мањаллї Ќиёмиддин Маллаев ва њашари тамоми сокинони ин русто њалли худро ёфтааст. Аммо як ќисми дигари сокинони ноњия то њол аз оби ошомиданї танќисї мекашанд. Њангоми убур кардан аз чанд дења бахусус дењањои Паркамчї, Пушинг ва Ѓарѓара бо чашми сар занон, духторон ва писаронро бо зарфњо ва бочкањои обгирї дидем, ки мунтазир истода, бонавбат об пур мекарданд. Шуѓли асосии мардуми ноњия ѓаллакорист, ба ќавли як сокини Рахшонзамин, данѓарагї буда, ѓаллакорї накардан айб аст. Мардум дар талу теппа ва заминњои њамвор ба киштукори ѓалладонагї машѓул мешаванд ва њосили хуб њам ба даст меоранд, агар сол камбориш наояд.
шанбе-Ќўрѓонтеппа-Данѓара 83 километр бо назардошти наќби Шар-шар кўтоњ ва аз њисоби ба истифода додани наќби Чормаѓзак боз 10 километр наздик мегардад. Дар баробари ин дар ин љо љойњои нави корї таъсис ёфта, корхона, нуќтањои фурўши сўзишворї, мењмонхона ва фурўшгоњњо сохта шуда, мавриди истифода ќарор мегиранд. Айни њол корњои сохтумонї дар ду ќисм босуръат идома доранд. Барои иљрои корњои сохтмонї беш аз 270 механизми роњсозї, 713 мутахассису коргар, аз љумла 321 шањрванди Тољикистон сафарбар шудаанд. Воќеан пештар барои рафтан ба Данѓара ронандагон аз роњњои пурпечутоби хатарноки баланди аѓбањои мављуд дар ин масир мерафтанд. Акнун ин аѓбањо моли таърих шудаанд. Ронандагон акнун аз наќби Шар-шар ва дар оянда аз наќби Чормаѓзак масофаро кўтоњ карда, ба манзили мурод мерасанд. Данѓарагї будан хуб аст!
Абўалї НЕКРЎЗОВ
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
5
Чї кунем, ки њатто дар ихтиёри як намояндаи давлат будан њам хатарнок шудааст. Шиканљањову беназмињои милисаву зиндонбонњоро бешармона "сафед" кардани маќомот аз поён то боло дида, ангушти њайрат мегазам. Айбро надонї њам хуб коре будааст.
Иброњими Адњам: - Ин рўзњои бехудої ва њукумати шайтон буд.))))) Like · 2 Комил Арешов: - Њоло худопарастон дањњо њазор зиёд шудаанд, аммо хушбахтї - сифр! Like · 10 Иброњими Адњам: - Њоло њам ворисони њамон бехудоён њукм меронанд. Аз касофатњои он давр њама олуда шудааст ва дањсолањо зарур аст, ки онро тоза кунем... Like · 3 Бахтиёр Файзуллоев: - Њарчи илоњї аст, дар њама давру замон илоњї мемонад. Дар замони Шўравї њам дар мо намоз мегузоштанд, Ќуръон мехонданд, рўза медоштанд... Њоло мўд шудааст, ки ба масљид мераванд, то ба дигарон худу мошини "крутой" - и худро нишон дињанд. Њоло давраи шайтон аст. Гуноњ мекунанду ин корашонро таъриф мекунанд... Like · 10 Зулайхо Усмонова: - Зинда бод Инќилоби Октябри соли 1917 ва он чї ба мардуми Осиёи Миёна дод! Рўйхат бузург аст: озоди аз амири аблању тарсуи Бухоро, босаводии саросарї, озодии занон аз
МАВЌЕЪ
ѓуломї, рушди иќтисодї ва фарњангии минтаќа ва бисёри дигар! Ташаккур ба ту, њукумати Шўравї! Like · 10 Абдулњай Самадї: - Аз даст додани Бухоро ва Самарќандро табрик мегўед? Ё аз даст додани алифбои ниёгони худро? Хуб бигўед, дар ин муддати 70 сол њукмронии шумо, мо ба куљо расидем? Фаќад занњоямон бењаёю белибос шуданд, тамом. На мутахассис дорем, на ихтирогар. Њоло њам њамон коммунистон сари ќудрат њастанд. Ба мо чї доданд? Барќ надорем, љои кор нест. Ба давлатњои исломї назар кунед: онњо боянд, соњиби њама чї шуданд. Эрон мисоли зинда аст. Бо забони модариятон сухан карданро айб медонед, бо забони бегона менависед. Ин аст он чизе, ки онњо ба шумо доданд ? Аз куштору хунрезию бадарѓањо њољати сухан нест. Like · 2 Иброњими Адњам: - Шояд њоло мегўед, ки Љаббор Расулов њаљ мерафт ва котибаш аз думаш китоби намозро гирифта мегашт? Like · 1 Файзуллоев Шокир: - Ман дар Иттињоди Шўравї таваллуд шудаам, дар СССР! Like · 3 Куруш Суњроб: - Таъќиби муллоњо кори Љаббор Расулов набуд. Мансабдорони Хуљанд боимон буданд. Дар кабинетњояшон дарро баста намоз мехонданд. Дар Ѓарму Кўлоб мардум ба њељ чї эътибор надода, намоз мехонданд. Муллову "олимпарастї" - ву намоишкорињо мисли имрўз набуд. Магар њоло дар Тољикистон бутпарастї нест? Ислом њоло дар ќиёс бо замони Шўравї камтар шудааст. Like · 6 Фарид Ориён Балхї: - Дар андешањои њамаи шумо њаќиќате њаст. Лекин мо имрўз бояд фањмем, ки гузашта - Шўравї дигар нест. Мо мустаќилем. Бояд барои бењбуди зиндагї ва рушди давлати худ кўшиш намоем. Тољикистонро аз коррупсия, мањалчигї, хешутаборбозї, муњољиршавї, оила ва дигар мушкилот озод кунем ва барои ояндањо давлати ободу озодеро бо номи Тољикистон мерос гузорем. Забони тољикиро омўзем ва ба хати форсї баргардем. Бовар кунед, ваќте ба забони русї менависед, шарми кас меояд. Зинда бод Тољикистони обод ва соњибистиќлол!
"Утюг" - и Худо. Кї бояд дарзмол шавад? Тољикистонро кишвари ором мегўянд. Аммо як нигоњи сатњї ба ахборе, ки аз кишвар берун меояд, кофист, то бубинем, ки сол ба сол зиндагї дар мамлакат хатарноктар мешавад. Љое њамсар њамсарро мекушад, њамсоя њамсояро ѓорат мекунад, касе ноболиѓро таљовуз мекунад, касе даст ба худкушї мезанад, дар роњњо рўзона дањњо садамаи наќлиётї ба амал меояд, ки албатта, бидуни марги нобањангоми љавоне, кўдаке ё зану мўйсафеде тамом намешавад. Як дўстам бо боридани њаќорат ба кормандони БДА наќл кард, ки шабе ўро маст сари чамбари мошинаш боздошт карда, ба маркази наркологї бурда, 1, 5 њазор сомониашро кашида гирифтаанд. 1 200 сомонї барои љаримаи давлат ва 300 сомонї барои кадом як эњтиёљот, намедонам, шахсї бошад, пора бошад, ё чї. Дар рўяш гуфтам, ки хубат карданд. Хайрият туро доштанд, то ин ки касеро зада кушї. Њаёти як инсон болотар аз 1 500 сомонї аст. Рафиќам сукут кард. Пештар ба тасодуф бо корманди БДА дар таксии 3 - сўмаи № 3 нишаста будам, ки хеле парешонњол буд. Њатто ба ў эътибор надодам, аммо дардаш зўрї кард, ки худ ба гап даромад: "Э онаи баъзе шофирша…! Шаб як мард маст сари чамбар шишта, ба КамАЗ бархўрд. Медонї, дар мошинаш кињо буданд? Фарзандонаш! Худаш ку мурд. Аммо бачањояшро фаќат бо буридани мошин берун овардем. То таъмиргоњ онњоро бо мошини калон кашида бурдем. Бечорањоро берун кашида намешуд. Яке бењуш буд. Дуи дигар аз дањшат бо тамоми овоз мегиристанд. Фарзандони худам ба хотирам омаданд. Намемурдаму халос… Кадомеро, ки маст ќапидам, онаи зорашро нишон медињам…" Воќеан, ба мошинњайкунии баъзе бемаѓзон нигоњ карда, кас ба дањшат меояд. Љилави инњоро Худо нагирад, касе гирифта наметавонад. Акнун чї тавр гўем, ки амну амонист? Мактаббачањоямон одамкуш шудаанд. Як лањза њангоми анљоми дарс дар дари бењтарин мактаб ё гимназия истед. Бубинед, ки бачањо бо њамдигар бо чї лањн сўњбат мекунанд. "Очата…" - ву "ба номи Аллоњ, ме…ку…го…-та" оддитарин гапашон аст. Бешак, агар чашми инњоро бандї, модару хоњари худро таљовуз мекунанд. Дар њайрат мемонї, аммо бебањс ин андеша њам сињат дорад, ки аз амалиётњо дар Рашту Помир ин амалиёт муњимтар аст. Амалиёти тарбияи насли наврас. Чаро њамчунин таблиѓоте, ки аз сессияи 16 мешавад, дар бораи тарбия амалї нашавад? Мантиќан, њамон террористу љинояткори фаромиллї ва наркобарону одамфурўшон дар ин мактабњо тарбия мешаванд. Бале, хоњ - нохоњ ин майдон аст ва албатта, ба майдон одамони наву љавон меоянд. Аммо ин тавр нест, ки як љомеа нозири онњо бошад. Лоаќал дар кўчањо нўхтаи бебандубориро метавон кашид? Чї кунем, ки њатто дар ихтиёри як намояндаи давлат будан њам хатарнок шудааст. Шиканљањову беназмињои милисаву зиндонбонњоро бешармона "сафед" кардани маќомот аз поён то боло дида, ангушти њайрат мегазам. Айбро надонї њам хуб коре будааст. Як сол зиёд мешавад, ки милисаву зиндонбонњои Тољикистонро "кар њам заду кўр њам зад, пасмонда кулўх њам зад". Созмонњои љамъиятї љор мезананд, расонањо аз доду фарёд љон ба лаб шудаанд, хешовандони ќурбониён дари Прокуратураи генералиро гирифтанд, дар Созмони Милали Муттањид коѓазу ќалам намондагист, њатто президент охиру оќибат хоњиш кард, ки "шиканља накунед!" Аммо ба кї мегўї? Мўи касе хам намехўрад. Боз фардо мебинед, ки касеро аз шиканља куштаанд. Тани аз дарзмол - "утюг" - и зиндонбонњо абгори Њамза Икромзода љањонро ба дањшат овард, боз њам дарс нашуд. Вале хуб шуд, ки донистем: њукумати Тољикистон "утюг" доштааст! Дарзмоли гарму тафсон, ки барои "њамвор" кардани тани инсон истифода мешавад. Аммо… Ин "утюг" бояд куљои киро дарзмол кунад? Ваќте аз ин ќадар танќид масъулини њамаи соњањо гардан ѓафс карда, хомўширо ихтиёр кардаанд, намешавад "утюг" - и њукумат ин гарданњоро мулоим кунад? Чї мегўям? "Дузд дуздро дар шаби торик њам мешиносад". Пас ба умеди ин сохтор нашуда, буттаро на, Худоро мањкам мегирем. Шояд "утюг" - и Ў њамворињоеро ба вуљуд орад? Матлаби ин гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
Инќилоби Октябр ба тољикон чї дод? Куруш Суњроб: - Бояд ёдовар шавем, ки амири Бухоро гарчанд турк буд, вале коргузорї ва илм ба форсї/тољикї буд. Эронро њам садсолањо туркон идора мекарданд, аммо ин кишвари кадими форс - Эрон бимонд. Пас аз инќилоб мо давлати худро бой додем ва як порча заминро аз Бухорои шарќї ба мо чун "одолжение" доданд. Like · 5 Билл Њансен: - Табрик бародар! Like · 3 Юсуф Юсуфов: - ФУ-У-У. Like · 2 Бахтиёр Файзуллоев: - Ња-њаааа… Душманони шўравї аз алам љои нишаст намеёбед-а :))) Мо шўравие доштем, ки аз шањрванди он будан мефахридем! Шўравие доштем, ки коргару дењќон дар баробари раис ќадр дошт! Њайфи он даврону њайфи он давлат... Like · 9 Халил Муродов: - Фууууу. Шарм накарда, боз табрик мекунанд. Mo замини аслии тољиконро аз даст додем. Like · 2 Диловар Ашўров: - Биёед, бачањо, имрўз танњо ёдоварї кунем, ба хотир орем, ки чї зиндагї доштем. Аниќтараш нас талгия - паз монї. Чизе набуд, кишвари бузург буд, бидуни дурўягї, ху днамої, пу л ва реклама. Ху лос а, њ ама ас л буд, на љаълу сохтакорї. Мо њама ифтихор мекардем, ки шањрванди ин кишвари бузургем. Њарчанд ман диктатура ва Сталинро бад мебинам. Ёд дорам, ки 7 ноябр ба њамдигар гул медодем ва њама инсони асил будан д, н а мис ли имрў з ан б ў њ и ањолї. Онњоеро, ки имрўзро њамчу н ид таљлил мекунанд, табрик мекунам. Like · 8 Лидия Исамова: - Бигзор, онњое, ки фу мекунанд, фуяшон ба рўяшон гардад. Зарбулмасали хубе њаст, ба чоње, ки аз он об мехўред, туф накунед. Like · 8 Марњабо Зунунова: - Ин як давраи том буд, ин таърихи умумии мо, пур аз ќањрамонї, дастовардњо, албатта, сањ афоти фољианок буд. Тавре мегўянд, "калим аро а з т ар он а н амет а вон партофт". Хоњ - нохоњ пазмонї барои кишвари бузург њаст! Like · 7
«Розњои пинњон»-и љаноби ИКС
i
МИНБАРИ ФЕЙСБУКИЊО 7-уми ноябр Инќилоби Кабири Сотсиалистии Октябр 95 - сола шуд. Дар натиљаи ин инќилоб Иттињоди Шўравї ё СССР яке аз ќудратњои љањонї ба вуљуд омад, ки Тољикистонро низ дарбар мегирифт. Дар замони бозсозии горбачёвї империяи Шўравї шадидан аз тарафи нерўњои демократї танќид мешуд ва инак, 20 сол аст, ки СССР нест ва ба љои он 15 кишвари собиќ Шўравї мустаќил шуданд. Даврони шўравиро бо пуриву сериаш мардуме, ки он замон зистаанд, ба ёд меоранд. Дар харитаи љањон кишваре бо номи Тољикистон њам мањз дар замони Шўравї ба вуљуд омад. Њамзамон дар замони Шўравї сарзамини таърихии тољикон сахт "тањрири таърихї" дид - Бухорову Самарќанд, хати арабиасос аз миён бардошта шуд ва дини мардум "афъюн" эълон гардид. Дар Фейсбук њам ин санаро ба ёд оварданд ва изњориназарњо асосан сари ин суол буданд:
Сарвари созмони «Ватандор» Додољон Атовуллоев ва роњбари «Гуруњи 24» Умаралї Ќувватов дар барномаи телевизиони К+ - и Ќазоќистон гуфтанд, ки онњо имрўз њарос доранд. Њароси онњо њам аз ин будааст, ки ба љони онњо шояд сўиќасде сурат гирад. Воќеан, рањбари љунбиши «Ватандор» як маротиба мавриди сўиќасд ќарор гирифта, ба мўъљизае љон ба саломат бурда буд. Ин дафъа гўё сўиќасд ба љони Умаралї Ќувватов суръат мегирифтааст. Ин њам дар њоле, ки дар таљрибаи љањонї ва низ Тољикистону шўравиву навин як роњи аз миён бурдани мухолифони њукумат мањз сўиќасд буд. Ин шеваи аз миёни бурдани њарифи сиёсї, бахусус тайи солиёни љанги шањрвандї ва дар кул истиќлолият љой дошт. Дар ин робита «Нигоњ» аз њамсўњбатонаш чунин суол кард:
Эњтимоли сўиќасд ба роњбарони «Гуруњи -24» ва «Ватандор» вуљуд дорад? Фирўз РАЊИМОВ, муњољир: - ЊА! Эњтимоли сўиќасд ба љони чунин роњбарњо вуљуд дорад, зеро њар нафаре бар зиди нафаре ё гуруње, ки ќудрат дорад, садо баланд кунад, кўшиш мекунад, ки бо њар роњу васила ўро танќиду кунад ва љониби дигар ба он кўшад, ки мухолифи интиќодгарашро аз байн бардорад. Ин амал њатто дар замонњои пеш њам вуљуд дошт. Бубинед, ки чанд моњ ќабл ба љони роњбари гуруњи «Ватандор» сўиќасдеро ташкил карда буданд, аммо он номуваффаќ буд. Сару садоњо баланд шуда буданд, ки фармоишгари ин сўиќасд аз Душанбе аст, аммо ин то њол тасдиќи худашро наёфтааст. Умаралї Ќувватов њоло дар бозињои сиёсї нав ворид шудааст, аммо бисёр ваќт дар телевизион баромад карда, њукумати Тољикистон ва оилаи президентро «бад» мегўяд. Лекин то куљо ў кори киро мекунад, маълум нест. Агар ў њамин гуна баромад кардан гирад ва кор то љое расад, ки дигаронро ба гоме маљбур намояд, яъне сирру асрори онњоро барои мардум ифшо кунад, пас бовар њаст, ки ўро ё нобуд мекунанд, ё ба зиндон меафкананд. Чунки дар Тољикистон нафароне, ки бар зидди њукумат садо баланд мекунанд, онњоро бо бањонае ба зиндон мепартоянд. Ва ман низ бовар дорам, ки агар сарварони ин гуруњ барои њукумат хатарнок бошанд, њатман нисбати онњо чорандешї мекунанд.
Алим ШЕРЗАМОНОВ, сарвари созмони ЊУСДТ дар Бадахшон: - НЕ! Чунки барои њукумати кунунї ќулай аст, ки чунин нафарон њар ќадар дуртар аз Тољикистон бошанд, дуюм, њанўз хатари воќеї аз шахсони номбурда барои режим вуљуд надорад. Агар воќеан шахсе барои мављудияти минбаъдаи режим хатарнок бошад, албатта, ба љонаш хатар хоњад буд. Мисоли равшани чунин сўиќасдњоро, агар ба таърихи навтарини Тољикистон назар афканем, дар мисоли Рањмон Набиев, Сафаралї Кенчаев, Моёншо Назаршоев, Отахон Латифї ва дигарон баръало мушоњида карда метавонем. Имрўз њанўз чунин шахси хатарнок пайдо нашудааст. Имрўз бархе нафароне њастанд, ки барои вуљуди режим хатарноканд, аммо онњо тавонистаанд, ки бо тамоми њастиашон њукуматро бовар кунонанд ва иддао доранд, ки даъвои њукуматдорї надоранд. Гарчанде режим ба ин бовар надорад, вале барканории чунин шахсони мўътабари сиёсї паёмадњои пешбининашавандаро ба бор меорад. Аз ин рў, ман мутмаинам, ки чунин "номзад" ба ќатли сиёсї имрўз дар Тољикистон вуљуд надорад. Бо итминони комил мегўям, ки барои сарварони ин гурўњ ягон нафар сўиќасд намекунад, агар одамони тасодуфї ин амалро ташкил накунанд, њиљ ваќт аз љониби њукумат чунин кор сурат намегирад.
6
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
Дар як лањза бињишт ба дузах мубаддал шуд. Наврасони зиёде гулњоро бурданд, хонањоро канданд, арўсњо, њофизњо, раќоссањои хушхирому бачањои шеърхон танњо дар хаёли ман боќї монданд…
ОБИГАРМ Аз ДОК-и Душанбе то Тавилдара 200 километр роњ мумфарш шудааст. Вањдату Файзободро зуд паси сар карда, ба Обигарм ворид шудем. Дар тасаввури ман О бигарм ч ун ноњияи љангзада њанўз аз солњои 90-ум боќї мон даас т. Њамсафаронам шифобахш будани оби радонийи Обигармро чунон тавсиф карданд, ки соати 7 - 8 шаб буд, аммо мошинро нигоњ дошта, аз ин неъмати табиат бањравар шудем. Оби мулоими чаш маи шифобах ши кўњсор ба њаммом ворид мешавад. Дар њавз ва зери душ њарорати гарм ва нарми об эњсос мешавад. Пас аз чанд даќиќаи оббозї худро бардаму солим эњсос карда, ба тарзи хизматрасонї эътибор додам. Бинои њаммом нав нест. Дохилаш њам бо равшанию санги мармар љило намедињад. Кормандон либоси ягона надоранд. Нархнома нест. Ягона маѓоза сачоќу собун мефурўшад. Ба њар њол, пас аз њаммом чойи гарм медињанд. Мавзеи шифобахши Обигарм на танњо дар Тољикистон ва берун аз он ягона оби шифобахши радоний дорад. Аммо ба таври бояду шояд таблиѓ намешавад. Чаро дар этикеткаи
САЙРАМБОНУ МИРЗОЕВА - КАМПИРИ ДАРОЗУМРИ ВОДИИ РАШТ
Аз Тавилдара то Берлин Сафаргуфтањо дар доираи лоињаи тадќиќоти иљтимої марбут ба њолатњои фавќулода ва офатњои табиї
РОЊИ КЎЊИСТОН собун, сачоќ рамзи Обигармро намечаспонем, њатто сари шоњроњ њам реклама мављуд нест. Дар Интернет њам дар бораи Обигарми Тољикистон маълумоти кофї нест. ТАВИЛДАРА СОКИТ АСТ Таќрибан соати 12-и шаб ба маркази Тавилдара расидем. Ронандаи такси ба саволи ман дар бобати маъмури мењмонхона посух дод, ки ў субњ меояд ва ба њуљраи дилхоњам даромада, истироњат кунам. Воќеан њам, дар ошёнаи дуюм калиди дар овезон буд. Онро боз намуда, вориди њуљра шу дам. Шоми Тавилдараро танњо садои мављи дарёи Хингоб халалдор мекард. М аркази ноњия холї буд. Чун субњ дамид, бурун баромадам ва сањни њавлї маъмурзани мењмонсаройро дидам, ки тараддуди тайёр кардани ношто дошт. Як шаби хоб 10 сомонї арзиш доштааст ва биду ни ќайди ши носн ома ва њуљраи хоб онро мепардозї. Ба
ивази 4-5 сомонї боз ношто њам мекунї. Аммо даромадгоњ овезае бо номи мењмонсаро ва соати тартиби корї надошт. Дар Тавилдара осоре аз љанг надидам. Њатто нафареро бо либ оси низомї. Маъл ум шуд, ки давоми се-чор соли охир аз њудуди ноњия тамоми танку тўпњоро бурун бароварда, ба як мавзеи сайёњии зебои кўњсори Тољикистон Тавилдараро табдил додаанд. Воќеан њам дарањои дилфиреби Тавилдара фасли тобистон дили њар сайёњро тасхир мекунад. САЙРАМБОНУИ 116-СОЛА Дар Тавилдара як нафари бисёр табаррукро тавсия медињанд, ки зиёрат кунед. Ин кампири дарозумри водии Рашт, ки соли таваллудаш 1896 мебошад, Сайрамбону Мирзоева аз дењаи Руботноли Ѓарибон аст. Њамон кампирест, ки моњи майи соли љорї пас аз заминларза дар Тавилдара дастони президентро бўса карда буд. Дар кулбаи фаќиронаи Сай-
рамбону Мирзоева њамроњи писари 78 - солааш нишастаем, ки унвони њољї дорад. Њанўз замони босмачигарии Фузайлмахсумро Сайрамбону аз сар гузаронида, шоњи ди чан дин њаводиси таърихию офатњои табиї будааст. Дуои ин кампири табаррукиро гирифта, ба роњ мебароем. Котиби љамоати дењоти Тавилдара Ёќубљон њам аз љангњои шањрвандї захм бардошта, ба њаёти мулкї баргаштааст ва моро ба мактаби дењаи Руботнол овард, ки аз заминларза сахт осеб ёфтааст ва њоло пањлуяш бинои нав бунёд мешавад. Зумрае аз сокинон ба навоњии Панљу Ќумсангир муњољир шудаанд. Дуруст аст, ки то соњиби ман зили нав шуд ан мушкилоте паси сар мешавад. БОЃУ ОСОРХОНАИ МИРЗОШОЊ Бењтарин навъњои себу нок, чормаѓз у зардол у дар боѓи "Кўњсори Аљам"-и Мирзошоњи Ак обир дар дењаи Љафри
ноњияи Рашт аст. Ин љавони шоиртабиатро њанўз солњои 90 дар Кониб одом ч ун фирорї дида будам. Дар чорбоѓи Ми рзош оњ навъњои хуштамъи себ, нок, чормаѓз ва њатто зардолу парвариш меёбад. Аљиб аст, ки дар ќитъаи нињолпарварї сари њар ќатори нињолњо хум ва ё кўзаи асри гузашта ба чашм мерасад. Аён шуд, ки њоло 1300 дона экспонатњои нодирро Мирзошоњ љамъ оварда, бинои осорхонаеро дар гўшаи боѓи "Кўњсори Аљам" бунёд мекунад. Соле пас ин мавзеъ ба боѓ ва музейи этнографии водии Рашт табдил меёбад. Зимнан, аллакай дар маркази ноњияи Рашт осорхонаи эт нографии Мирзошоњи Акобир мављуд аст. Њамчунин, ў њамроњи фарзандонаш дар њаракати байналхалќии "Slow food" ширкат намуда, ѓизои солим ва анъанањои хўрокпазии кўњистониро нигоњ медорад. Писараш озими Итолиё ба конфронси њамин созмон буд. БЕРЛИН ПАС АЗ ДЕВОРЊОИ УФТОДА Бо њадафи иштирок дар семинари марбут ба оби дарёњои Осиёи Марказї ба Олмон рањ кашидем. Аз Франкфурт то Берлин рањорањ ба неругоњи барќии шамолї эътибор додам. Истифодаи оќилонаи шамол. Дар ин кишвар неруи барќ кофист, аммо манбањои дигари барќро њам истифода мекунанд. Њатто нурњои офтоб барќ медињанд. Дар Берлин тамошои деворњои уфтодаи солњои 90 љолиб буд. Деворе, ки соли 1961 миёни Шарќу Ѓарби Олмон бунёд карда буданд, олами сотсиалистї ва капиталистиро људо мекард. Соли 1989 девори мазкур уфтод ва Олмон кишвари ягона шуд. Имрўз Берлин шабењи музейи таърихї аст, ки 160 осорхонаро фаро мегирад. Љолиб аст, ки даромад ба музей барои журналистон ройгон аст ва банда њам чор музейро бо корти жу рнал истї рой гон тамошо кардам. Порчањои девори Берлинро дар халтачањо ба сайёњон мефурўшанд. Ва соњибкорон нусхаи девлори Берлинро бо навиштаљоти "Made in China" мефурўхтанд. Хуллас, олами тиљорати капиталистї идома дорад. Умумияте байни Берлину Тавилдара - ду минтаќаи љангзада њаст, аммо мењмонсарои Берлин соати 1-и шаб њам боз асту маъмур мизољро интизор шуда, ба хонаи дилхоњаш калидро месупорад. Аммо нарху наво як шаби хоби отели Берлин ба 50 евро баробар аст, муодили 350 сомонї. Дар Тавилдара ба ин маблаѓ расо як моњ дар мењмонхона зиндагї мекунед. Мавриди роњ, хизматрасонї, таблиѓу ташвиќи молу хизмат фарќияти зиёде чашмрас аст. Аммо сулњу амният дар њар гўшаи дунё аз љангу офатњои табиї болотар меистад. Зайнудин ОРИФЇ
НАЌЛИ МУЗОФОТЇ
Ќиссаи бобо ва шањри мо Бачам, Абдуќодирљон, рўзи шанбе ба шањр рафта будам. Боѓеро дидам, роњравњояш ќолинпеч, њама љо гулу гулкорї. Дарвозаи даромади боѓ наќќошї буду дар назди дарвоза се марди зарњалпўш бо карнаю сурнайњои ялаќосї. Дар як тараф роњрави ќолинпечу гулкорї, хоначањои зиёдеро дидам, љињозонидашудаву дар дохилашон арўс, модараш, хешу табораш ва њофизњою раќоссањо… Поёнтар рафтам, бачаи љон, мошинњои зиёдеро дидам пур аз орд, равѓан, меваю сабзавот, њезум, таппак, ангишт, коњ бузу гўсфанд. Дар сару либоси фурўшандањо, ба ќавли бархе аз бачањои ёш, «кайк буксават» мекард. Айнакамро ба чашмонам гузошта нарху наворо хондам аз бозор ду баробар арзон. Њасту бест накардаму аз љайбам пули нафаќаамро баровардаму ба фурўшанда гуфтам, бачам, як битончики 5 кг равѓан дињед! - Бобо - гуфт фурўшанда - њозир барои фурўхтан иљозат нест. Калон гузарад, баъд мефурўшем!. Бачаи ман, ки бошї, ваъдаи омадани Калонаш соати 8 будааст, лекин соати 9 омад. Аз «рас-два» кардана монда шудам. Яке буд, ки садои карнаю су рнай балан д шу д. Њофизњо дар хондан даромаданду арўсњо дар карашма. Ин ќадшавию нону намакбариро бубинед. Худоё, тавба! Агар ин манзараро ягон одами аз хориљ омада, назорат кунад, гумон мекунад, ки Амир Олимхон омадааст. Охир сару либоси Калон пурра аврупої буду салом доданаш мисли «привет», нигоњаш норозиёна ва назарногир. Хурдсолон шеър мехонданд, њофизон месуруданд, арўсон таъзим мекарданд, раќоссањо мехиромиданд ќиёфаи љиддии ў заррае таѓйир намеёфт. Ин њама баъди 15 даќиќа анљом ёфт. Аз як дар даромад, аз дари дигар баромад… Зуд ба сўи мошини равѓанфурўш шитофтам. Дидам, ки бонувони зиёде битончикњо дар даст яке болои дигараш даъвои харидорї намудани равѓанро доранд. Ба ќисме равѓан расиду ќисме бенасиб монд. Норозињо бо лабу лунљи кашол сўи бозор мешитофтанд. Хоњиши х аридани орди арзонро кардаму даст ба як халтаи орд расонидам, ки садои фурўшанда баланд шуд: «Муйсафед, ин орд соњиб дорад, кайњо пулашро додагї». Барои картошка, то навбат ба ман расид, ки тамом шуд. Дар як лањза бињишт ба дўзах мубаддал шуд. Наврасони зиёде гулњоро бурданд, хонањоро канданд, арўсњо, њофизњо, раќоссањои хушхирому бачањои шеърхон танњо дар хаёли ман боќї монданд… Дар ин боѓи хомўшу роњрави хушку холї, ки ним соат ќабл афсонаро мемонд, дасти холию бо ќалби пуралам ќадам мезадам. Аз маѓоза барои набераам ширинї харидаму роњ сўи хонаи духтарамро пеш гирифтам. Дар назди њавлии онњо оби зиёде љамъ шуда буд. Хок шавад, пирї! Њарчанд эњтиёт кардам, нашуд. Ба оби ифлос афтодаму ѓалтону хезон ба хонаи духтарам расидам. Худамро ба њаммом, ширинињои бо њавас барои набераам харидамро ба ахлоттўда партофтанд. Шаб то сањар хобам набурд. Меандешидам, ки агар љавон мебудам, ба хонаи Калоншаванда мерафтаму мегуфтам, бовиќор бо сарулибоси озода рўзона ќадам задед, бегоњї бо сарулибоси одї аз зиндагии халќ дидан намоеду аз фурўшандањои раставу бозорњо маводи ѓизої харидорї намоед, намешавад? То кай масъулон дар бозорњо нархи гўштро барои чашмфиребї 25 сомонї менависандї тавре, ки мардум бо нархњои навиштатон дар пешонаи дўконњои гўштфурўшї бовар намекунанд, ба баромадњои серраќаму ваъдањои болохонадори Шумо то љое боварї надоранд!? Давлати ШОЊЭЪТИБОР
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
7
Аммо фардо Расулзода, масалан, сарвазир таъин гардаду ба Душанбе равад ва ба љойи ў, масалан, Ќосимов баргардад, он гоњ ба ин суратњо чї воќеа рўй медињад? Бовар дорам, боз Ќосимов "ранга" мешаваду Расулзода "беранг".
Дар даромадгоњи бинои њукумати вилояти Суѓд лавњеро бо номи "Оинаи таърих", чї тавре дар сурат мебинед, овехтаанд ва камаш понздањ соли охир ман онро мебинам, ки барљост. Дар ин тахта дигаргунї дер - дер рўй медињад, зеро дар он танњо акси роњбароне, ки ба ин вилоят аз солњои сивуми асри гузашта то имрўз сарварї кардаанду мекунанд, овехта мешаванд. Ба лавњ наздик мешавам. Чењрањои шиносу ношинос... Руфъат Њољиеви овозадор, ки солњои зиёд сарвари вилояти собиќ Ленинобод буд... Темирбой Мирхолиќов... Шодравон дар вазифањои баланд дар сатњи љумњурї низ ба халќ хидмат карда буд... Аксарашон аллакай ба ин дунёи фонї падруд гуфтаанд ва шояд ду се нафарашон зиндаанд. Яке аз раисони вилояти бисёр машњур ва пуртаззод марњум Абдуљалил Њомидов буд. Солњои њаштодуму навадуми асри гузашта Њомидов ду бор ба ин курсии раиси вилоят нишаста, ки ин гуна такрорнишинї дар мансаб насиби њар кас намешавад. Аммо аз рўи њукмномаи суд ў љиноят низ содир карда будааст ва солњои охири умри хешро дар мањбас гузаронид. Акси Њомидовро дар байни собиќ раисони вилоят мекобам... Акси ў дар ин лавњ наѓунљидааст, дурусттараш наѓунљондаанд. Њафт - њашт сол ќабл низ ба ин тахта менигаристам ва Њомидовро пайдо намекардам ва мегуфтам, хайр, ў мањбус аст ва барои мањкумшударо дар ќатори ин раисон гузоштан љасорат нарасидааст, вале
вилояти Суѓд буд, аксаш дар ин тахта ранга менамуд. Танњо сурати ў ранга буд! Гўё аз вай пештар раисони вилоят ба мисли Ќосимов фаъолияти пурсамар надошта будаанд. Вале чун Ќоњир Расулзода ба ин маснад нишаст, оњиста сурати рангаи Ќосимљон Ќосимовро гирифта, ба љояш акси сиёњу сафеди он касро овехтаанд. Ќосимљон Ќосимови "ранга"-ро номаълум ба "сиёњу сафед" табдил додаанд ва таъкид карданї њастанд, ки ба расми ранга танњо раиси њозираи вилоят њаќ дорад. Ба њамин минвол, Ќосимљон Ќосимов низ ба ќатори "берангон" ё "сиёњу сафедон" даромад. Албатта, Ќосимов сад дарсад медонад, ки ўро кї "ранг" дода буду кї имрўз "беранг" намуда. Дар лавњи имрўза дар байни 22 (агар Њомидовро њисоб кунем, 23) раис, танњо раиси њозира Ќоњир Расулзода ранга аст!
Чун расман ва рўшод дар ягон љаласа роњбаре президентро танќид намекунад, бењтараш, камбуди корро намегўяд, айнан чунин фазо дар вилоятњо њам њукмфармост: раиси вилоятро њам њеч раиси ноњия ва ё љонишинони раиси вилоят танќид намекунанд, зеро дар назари онњо раиси вилоят беѓалату бехато фаъолият дорад. Њамин тавр поёнтар равем, раиси ноњия низ дар ноњияи худ, президент аст ва касе аз раисони љамоатњо, муовинонаш ва ё мудирони шўъба камбудашро нишон намедињанд, њол он ки њама роњбарон аз раиси ноњия то президент мисли мову шумо инсонанд ва хато њам мекунанд. Масалан, дар шањри Исфара ду ним километр даштро ба хотири як бор рўи он давидани љипи президент аз рўи хушомад мумфарш кардаанд. Магар ин кори ѓалат набуд? Буд, вале нафаре аз љонишинонаш љуръат накард, њарфе аз ин хушомади бељо гўяд. Ё
Оинаи... КАЉИ торих Чї тавр собиќ раиси вилояти Суѓд Ќосимљон Ќосимов аз "ранга" ба "сиёњу сафед" табдил ёфтааст? имрўз Њомидов нест... Шояд фаромўшаш карда бошанд? На, боварам намеояд, шахсе, ки ду бор раиси вилоят шудааст, набояд аз ёдњо биравад. Чун рўзу њафтаву моњу солро аз таќвим канда намешавад, Њомидовро низ аз сањфа ё сафи сарварони вилоят канда намешавад, зеро ин таќвими торих аст. Торихро на шумо, созандагони лавњ ва на каси дигар дигар карда наметавонад, бинобар ин ман дар њайратам, солњои раисии Њомидовро ЧЇ ТАВР пинњон медоред. Агар хоњед, ки оинаи торих "каљ" нишон надињаду воќеиятро баён кунад, акси Њомидовро низ овезед. Њатто агар сабт њам шавад, ки ў мањкум гардида, зарар надорад. Баръакс, зикри љинояту њукми Њомидов дарсест барои мову шумо, зиндањо. Дарсе, ки таъкид дорад: поятро дониста гузор! Он гоњ оинаи торих аз њаќиќат њарф мезанад. Бовар дорам, раиси шодравон байни њаммансабонаш љой гирад, касе аз Боло барои ин љасорату ташаббус нафареро љазо нахоњад дод, чунки Њомидов дигар... на бармегардад ва на дар љойи худ барќарор мешавад. Ман Њомидовро аз наздик надидаам ва љонибдораш ва ё њамњизбаш њам набудам, вале мехоњам њаќиќат бошад, на дурўѓ! Боз як љузъи аљиберо баста ба ин тахтаи торих солњои сол мушоњида дорам ва ба тарзи хушомаду тамаллуќи он нафароне, ки ин лавњро таъсис додаанд, ќоил мешавам. Ваќте Ќосимљон Ќосимов раиси
Зеро ў имрўз ба аспи мансаби пурдабдабаву пурифтихори раиси вилоят нишастааст! Канї кист он љасур, ки дар як лавњ ду расми рангаро ѓунљонад?! Аммо дар асл раиси имрўзаи вилоят, ман бовар дорам, ба ин лавњ нигоњ њам намекунад ва эътибор њам намедињад, ки сурати вай ранга аст ё акси собиќ раис Ќосимов, вале нафарон, шояд аз шўъбаи идеологии вилоят, ба хотири "мабодо раиси мўњтарам чашмашон ба сурати рангаи Ќосимљон Ќосимов афтаду аз мо пурсанд, ки чаро дар як лавњ ду расми ранга, чї посух медињем, гуфта, Ќосимовро "беранг" кардаанд. Аммо фардо Расулзода, масалан, сарвазир таъин гардаду ба Душанбе равад ва ба љойи ў, масалан, Ќосимов баргардад, он гоњ бо ин суратњо чї воќеа рўй медињад? Бовар дорам, боз Ќосимов "ранга" мешаваду Расулзода "беранг". Боз кї медонад: шояд "сарвазир" гуфта, аксашро ба мисли имрўза ранга нигоњ медоранд? Имрўз дар сохти мансабдорї чизи дигареро мушоњида мекунам.
такроран таъин кардани марњум Њомидов ба мансаби баланд камбудї набуд? Бале, агар ин тур набуда, пас чаро Њомидов мањкум шуд? Аммо њеч роњбар ба дили ягон нафар даромада наметавонад ва кафолати саддарсада нест, ки инсон сањв накунад. Аз тарафи дигар, њамон Њомидов хушомадро ба дараљаи баланд расонида, боре гуфта буд: "Мўсафедони мо ваќте ба намози бомдод мехезанд, пеш аз тањорат аввал номи мўњтарам президентро ба забон меоранд..." Кї медонад, шояд имрўз њам дањњо роњбарон чунин чарбзабонї доранд, вале чун ба танњої раванд, аќидаи дигар доранд... Бинобар ин, хоњиш дорам, "оинаи таърих"-ро ислоњ кунед, зеро рањматї Абдуљалил Њомидов раиси вилоят буд ва шањрванди Тољикистон низ. Агар ин корро накунед, он тахтаро номаълум гиред, зеро он хушомадгўйии шуморо барљаста нишон медињад. Муњибуллоњи ЌУРБОН
P. S. Чун ин маќоларо менавиштам, нафаре гуфт, ки айнан чунин вазъият дар Кумитаи телевизион ва радио низ вуљуд дорад. Дар лавњи ин кумита акси Мирбобо Миррањим, ки солњои навадум вазифаи раисии ин кумитаро ба ўњда дошт, дар ќатори роњбарон нест. Пурсидам, чаро? Гуфт, ки собиќ раис ба мухолифин мансуб будааст. Гуфтам, аввалаш, ба ин амали раиси имрўзаи кумита Асадулло Рањмонов бовар надорам, зеро ў худ касбаш рўзноманигорї аст, яъне аз шўъбаи идеологї нест, баъд мухолифин маънои љинояткор ё душманро надорад, балки татбиќи як барномаро ба тарзи дигар мебинад. Аз њама муњимаш агар њамин хел карда бошанд, боз хато кардаанд, зеро то имрўз Мирбобо Миррањим низ шањрванди Тољикистон аст...
ИНТРИГАИ РЎЗ
Хомўшии мармузи оппозитсия
Баъди ба имзо расидани Созишнома дар бораи маќом ва муњлати њузури пойгоњи 201-уми Русия дар Тољикистон, миёни њукуматњои ин ду кишвар њис мешавад, ки фишор болои Душанбе зиёд шудааст. Ин фишорњо, ки тибќи сенарияи куњнаи зўроварї ба мардуми дохилу хориљи Тољикистон зарба мезананд, асосан ба тасмими парлумон равона шудаанд, ки воќеан, њоло њам имкон дорад, хилофи интизорињои њар ду љониби ин созишнома, онро ба тасвиб нарасонад. Зиёда аз он, аз парлумони Тољикистон аллакай ин талабро кардаанд. Ќишри фаъоли љомеа - љавонон бо як мурољиати дастаљамъї талаб карданд, ки ин созишномаро бинобар љавобгў набуданаш ба манфиатњои миллї имзо накунад. Созишномае, ки беш аз 7 њазор нафар афсари мусаллањи рус ва ањли оилаи онњоро бо имтиёзи дастнорасии дипломатї таъмин мекунад, ба бисёрињо, дар њукумат њам писанд нест. Зиёда аз он, дар њоле ин созишнома њузури пойгоњи низомии бузургтарини Русияро дар хориљ аз он мутлаќо ройгон ба муњлати 30 сол дар њудуди Тољикистон таъмин мекунад, Кремлин, таќрибан, њеч як имтиёзе барои муњољирони кории тољик, ки солњо боз палла муќобили тарозу дар ин бањс буд, доданї нест. Дар санадњои њусни тафоњум, ки ба шароити будубоши муњољирони корї рабт дорад, муњлати будубоши шањрвандони Тољикистон ба муњољирон ягон имтиёз дода нашудааст. Муњлати будубоши онњо, бидуни ќайди расмї, аз як то ду њафта зиёд карда мешавад, агар ин санадњо ба созишнома табдил ёбанд. Магар инро имтиёз номидан мумкин аст? Масъалаи барњам додани бољи содиротии мањсулоти нафтии Русия барои Тољикистон низ дар њамин вазъ ќарор дорад. Њайате, ки аз Маскав барои њалли ин масъала ба Душанбе њафтае пеш омада буд, гўё наомада баргаштааст ва маълум нест, ки ин созишнома кай ба имзо мерасад. Дар њоле Њукумати Тољикистон эълон карда буд, ки аз якуми ноябр ин масъала њалли худро меёбад. То ва баъди имзои ин созишнома, њарчанд дар љомеаи Тољикистон овозањо дар бораи якбора то 4 сомонї поин рафтани нархи бензин њамаро шодикаф карда буд, "Газпромнефт" - ширкати русии воридкунандаи мањсулоти нафт ва монополисти асосии бозори маводи сўхт дар Тољикистон нархи сўзишвории њаётан муњимро барои мардуми кишвар аз 1-уми ноябр боз њам болотар бурд. Њафтаи ахир нархи бензин дар фурўшгоњњои пойтахт аз 6,7 сомонї ба 6,9 -7,0 сомонї барои як литр боло рафт. Ба ин фишорњо баъди 5-уми октябр, дар доирањои алоњида њатто ба сурати белу шохиву љорўб... тасвир шудани муњољирони кории Осиёи Марказї дар "Роњнамои муњољири корї" дар Русияро низ шомил карданд. Њафтае пеш Думаи давлатии Русия ќонуни наверо њам ќабул кард, ки муњољирони кориро дар ин кишвар ба супоридани имтињонот на танњо аз забон ва адабиёти рус, балки аз таърихи он низ маљбур месозад. Якбора баъди хомўшии ќариб яксола миллатгароёни рус бо шиорњои "Чернож... вон из нашей страны!" фаъол шуданд. Аммо чаро њич њизбу сиёсатмадоре дар Тољикистон зидди имзо шудани созишнома дар бораи тамдиди 201-уми Русия дар Тољикистон садо баланд накард. Мухолифони Њукумати Тољикистон, ки ба саволњои журналистон бо дили нохоњам имзои санадњои ахирро миёни Тољикистону Русия бурди дипломатияи рус номид, чаро хомўш аст? Њизбу њаракатњои тољикї, ки худро расман ё ѓайрирасмї мухолифи Њукумати Тољикистон медонанду меноманд, ин ќартаро аз чї сабабе бар зидди раќиб истифода намебаранд. Аљиб аст, вале ќулфи дањони оппозитсияи хаппаки тољикро њатто хабари сар аз тан људо шундани Парвиз, боз як муњољири кории љавони тољик дар Русия, низ боз накард. На Њизби нањзати исломии Тољикистон, на Њизби сотсиал-демократї, на демократњову на коммунистон њарфе дар ин бора намегўянд. Руњониёни шинохта, њатто Њољї Акбар Тўраљонзода, ки аз ў шунидани изњоротро дар ин мавридњо одат кардаанд, сукут ихтиёр кардааст. "Гуруњи 24", "Љунбиши миллї" ва "Ватандор", ки ахиран, худро мухолифи Њукумати Тољикистон эълон кардаанд, аз чї сабабе ин ќартаро ба муќобили њукумат истифода намекунанд. Чаро? Интригаи рўз аст. Коршиносон мегўянд, далели хомўшии мухолифини Њукумати Тољикистон дар ин масъала - дастнигарии онњо ба Кремлин аст. - Њар кадоми онњо умедворанд, ки Кремлин алтернативаро ба њукумати кунунї аз миёни онњо интихоб кунад. Бадбахтї дар ин аст, ки мухолифин бовар кардаанд, ки бе иродаи Кремлин таѓйири њокимият имкон надорад. Ваќте неруњое, ки худро демократї ва демократ меноманд, дар асл, ба ќонуниятњои демократї эътимод надоранд, ин воќеан, бадбахтї аст. Шояд, Кремлин тасмиме бигирад, шояд, не. Дар шароити кунунї фикр мекунам, на танњо Маскав, балки неруњои дигари тасмимгиранда низ аз њукумат дар Тољикистон, ба маънои томи ин истилоњ, розиянд,- мегўяд Насрулло Ниёзї, коршиноси масоили сиёсї. Ва илова мекунад, ки оё дар ин шароит ба њизбњои мухолиф эътимод доштан мумкин аст, њар кас бояд худ хулоса кунад.
8
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
Шояд, хонандаи арљманд, нафареро медонад, ки аз 200 тонна хурмои хайрияи шоњи Арабистони Саудї дар моњи Рамазон чашида бошад? Наход, масъулин онро бори шоњи салафї гуфта, дар Варзобу Оќсу рехта бошанд?!
Ваќтњои охир ВАО-и давлатї, бахусус, рўзномаи "Љумњурият", ваќте шахсиятеро аз ањзоби сиёсии мухолифи њокимият зери тозиёнаи танќид мегиранд, њамеша чун тўтї як андешаро такрор намуда, кўшиш мекунанд ўро ба хонандагонаш чун шахсе муаррифї намоянд, ки бевосита аз њисоби грантњои хориљї кор бурда истодааст ва супоришоти бевоситаи "хољагони хориљии худ"- ро иљро мекунад. Ин маќолањо аксаран бо имзоњои мустаор чоп мешаванд ва сиёсатмадорон, ањзоби сиёсї (ба истиснои ЊХДТ, албатта), адибони машњур, фаъолони љомеаи шањрвандиро ба он гунањкор мекунанд, ки бо истифода аз грантњои хориљї ба интиќоди сиёсатњои њукумат ва мансабдорони давлатї машѓул шуда, алайњи сохтори имрўзаи кишвар ба таври рўйрост мубориза мебаранд. Ќањрамонњои ин маќолањо Муњиддин Кабирї, Њољї Акбар Тўраљонзода, Муъмин Ќаноат, Барзу Абдураззоќќов, Хуршеди Атовулло, Иззат Амон ва дигару дигарон мебошанд, ки дар ин ё он масъалаи муњими љамъиятї назари аз њукумат фарќкунанда доранд. Масалан, раиси Њизби умумиллии сотсиал демократи Тољикистон Рањматилло Зойиров мехост рољеъ ба пешнињоди таѓйирот ба Ќонуни интихоботи президент љаласае барпо кунад, аммо муассисае ѓайрат карда, љой људо накард. Зоиров маљбур шуд дар хонааш ин љаласаро баргузор намуда, Кумитаи тадорукот таъсис дињад. Дар газетаи "Љумњурият" ўро танќид карда навишт: "Фаъолшавї дар арафаи маъракањои муњими сиёсї барои сиёсатбозони алоњидаи љомеаи мо (манзур њама мухолифини ХХДТ) аллакай табиї гаштааст. Зеро ин одат барояшон манбаи даромади безањмат гаштаву пардаи шармро аз чењраи онњо дур афганда аст. Чуноне ки гадо дар оѓози фаъолияти талбандагї бељуръату шармгин аст, вале баъди чанд маротибаи дарёфти пули беранљ ин амалро пешаи якумра ќарор медињад. Баъзе сиёсатбозони имрўза њамон гадоро мемонанд, вале пурсишашон боадабона буда, њатто хислати байналмилалї касб кардааст. Њамин ки лањзаи мувофиќ фаро расид, ин усули тозаро истифода мебаранд. Ин гурўњ танњо дар давраи муайяни ваќт имконият дорад, ки аз мављудияти хеш дарак дињаду луќмаи барояш њавододаро дар шакли гранту ёрињои, ба истилоњ, барои "рушди озодию демократия" људошуда аз худ кунад". Ё дар маќолаи дигари "Љумњурият" боз њам гуё Зойировро "фош" карда, менависанд: "Аслан њузури њарбии Русия дар Тољикистон на ба худашон, балки ба кишварњои грантдињандаи онњо маъќулу маќбул нест. Ин гурўњ манфиати худро танњо дар заъфи Њукумати Тољикистон ва дурии он аз шарикони ќудратманд мебинанд. Зеро дар чунин њолат грантњои зиёде бо шиорњои баланди "рушди демократия", "эъмори љомеаи шањрвандї", "сиёсати гендерї","таъмини озодињо ва њуќуќи инсон" ва ѓайрањо ба кишварњои заиф ворид гардида… боз берун мераванд. Танњо чанд дарсади ночизе ба хизматгорони ма-
Ба њар андоза, ки муњтољи хидматгор бошем, ў бар мо фармонраво хоњад буд. Муњаммад ЊИЉОЗЇ
њаллї мерасаду халос". Муаллифон пайваста дар бораи гранту грантхўрї сухан ронда, ягон бор далел намеоранд, ки фалонї аз фалон созмон грант ба даст овардааст. Намеоранд, зеро њамчунин далел надоранд. Агар медоштанд њатман мегуфтанд, вале чун далеле нест, бо овардани суханњои умумї маќолањошонро "асоснок" мекунанду халос. БО МАОШ ЧЇ ГУНА ЌАСРИ МИЛЛИОНДОЛЛАРА СОХТА МЕШАВАД? Худо шоњид аст, ки њадафи банда пуштибонї аз Рањматулло
оё гуфта метавонанд, ки дар 21 соли истиќлолият кадом роњњои њаётан муњим, корхонаву заводњо бе грант сохта шуданд? Оё аз њисоби буљаи њукумат аќќалан ба ягон дења об гузаронида шудааст ё на? Бино ба омори расмї, тайи 21 соли истиќлолият зиёда аз 260 НОБи хурду миёна сохта шудааст. Кадоме аз онњо бе грантњои хориљї сохта шуданд? Бархе аз мутахассисони соњаи энергетика иброз медоранд, ки бунёди НОБ-њои хурд басо зарароваранд. Барои онњо маблаѓњои њангуфт харљ карда шаванд њам, самараи хуб намедињанд. Вале хубии онњо дар ин аст, ки њама аз њисоби
ванд? Тибќи омори расмї, њар сол, ба кишвар дањњо њазор тонна молу ѓизову доруи хайрия ворид мешавад, ки садњо миллион доллар арзиш доранд, вале шумо ягон маротиба, дидаед, ки аз дар куљо ба барои кї сарф шудани онњо "Љумњурият" гузорише ё њисоботе ба чоп раоснида бошад? Шояд, хонандаи арљманд, нафареро медонад, ки аз 200 тонна хурмои хайрияи шоњи Арабистони Саудї дар моњи Рамазон чашида бошад? Наход, масъулин аз ќавї будани имонашон, онро бори шоњи салафї гуфта, ба мардуми њанафимазњаби мо намедињанду дар Варзобу Оќсу рехта бошанд?!
ПИЧИНГИ БУЗ БА ГЎСФАНД Дар Тољикистон грантхўр кист: мухолифини сиёсї ё вазорату муассисањо?
Зоиров ва ё шахсиятњои дигар нест, ки "Љумњурият" ба "грантхўрї" ва "алайњи давлат кор кардан" муттањам мекунад. Ваќте танњо рўзномаи расмии давлатии Тољикистон "Љумњурият" бе њељ истињола мухолифини сиёсї, фархангиёни машњур, рўноманигорони маъруф, ё намояндагони љомеаи шањрвандии кишварро ба грантхўрї муттањам мекунад ва грантдињандагонро "хољагони хориљии грантхўрон" унвон мекунад, пас худи Њукумати Тољикистонро, ки пайваста дар бунёди њама гуна иншооту баланд бардоштани сатњи камбизоатї аз грантњо истифода мебарад, кї ва чї номем? Талбандањои расмї? Њукуматеро, ки 21 сол бо зимоми роњбарї дар даст дораду аз миллиардњо (!) доллар грантњои давлату созмонњои хориљї истифода мебарад, "хизматгори хољагони хориљї" метавонем номем? Оё метавонем гўем, ки масъулони вазорату ташкилотњои давлатии мо супориши хољагони хориљии худро иљро карда истодааст? Муаллифони чунин маќолањои вањдатшикан
грантњо сохта мешаванд ва аз худ намудани маблаѓњои онњо хеле осон аст. Воќеан, агар маблаѓи зиёде аз чунин грантњо дуздида нашаванд, чї гуна мансабдорони мову фарзандонашон бо 1,5-2 њазор сомонї маош соњиби ќасру кўшкњои миллиондоллара ва автомошинањои 100 њазор доллара мегарданд? Оё бо маош онњо метавонанд дар Ромиту Варзоб ва љойњои дигар ин ќадар ќасрњои боњашамат созанд? Аз дидани котељу вилла, фароѓатгоњњову мошинњои вазирону мансабдорони алоњида, навиштањои муаллифони "Љумњурият" ба хотир меояд, ки воќеан ин гуфтаашон ба худи мансабдорони давлатии мо тааллуќ дорад: "грантњои зиёде… ба кишвар ворид гардида, танњо чанд дарсади ночизе ба хизматгорони мањаллї мерасаду халос". Фаќат хизматгорон неву "хизматгорон". Воќеан кї кафолат медињад, ки грантњои бузургеро, ки њар сол давлатњои гуногун барои кам кардани сатњи камбизоатї барои Тољикистон љуло мекунанд, дуздида намеша-
Ба наздикї њангоми ба истифода додани наќби Шањристон ва оѓоз бахшидан ба бунёди роњи Айнї - Панљакент президенти кишвар Эмомалї Рањмон иброз дошт, ки барои бунёди роњи мазкур 140 млн доллар пешбинї шудааст, ки аз ин 100 млн њамчун грант аз њисоби Бонки Рушди Осиё ва 14 млн аз хисоби Фонди ОПЕК људо карда шудааст. Њиссаи Тољикистон дар ин роњ њамагї 26 млн долларро ташкил медињад. Яъне роњи мазкур асосан аз њисоби гранти Бонки Рушди Осиё, ё аниќтараш аз њисоби Чин сохта мешавад. Њамчунон, ки роњи 90 километраи Душанбе-Пахтаобод низ. Оё мо Бонки Рушди Осиё ва чинињоро яке аз хољагони давлати Тољикистон ном бурда метавонем? Њаргиз не! Зеро грант чун кўмаки бебозгашти Бонки Рушд буда, барои кишвари мо ба он хотир људо карда мешавад, ки кашшоќ асту имкони на танњо сохтани роњњо, њатто пеш бурдани иќтисодиёту сер кардани мардуми худро надорад.
Мутобиќи барномаи њамкорињои Бонки Рушди Осиё ва Тољикистон барои солњои 2012 - 2014 барои бењтар гардонидани амнияти энергетикї, инфраструктураи роњњо ва рушди бахши хусусї, Чин аз тариќи ин бонк ба Тољикистон 200 млн доллар дар шакли кўмаки бебозгашт људо карда мешавад. Маблаѓи мазкурро кї ќабул мекунад? Оё ќабулкунандаи онро мо метавонем иљрокунандаи супориши "хољагони хориљї" номем? Ё аз Зойиров њам талаб мешавад, ки дар маошаш ягон тан аз "худашон"-ро "шинонад"? Мисолњои оварда ќатрае аз бањранд. Вале оё мо метавонем давлатњои гуногуни грантљудокунандаро чун хољагони њукумати Тољикистон муаррифї кунем? Оё њукумати Тољикистон њамчун грантхўр супориши Бонки Љањонї ва Бонки Рушди Осиёро иљро карда истода бошад? Ман боварї дорам, ки агар Њукумати Тољикистон супориши бонкњои номбурдаро иљро мекарду маблаѓњои људошуда бе дуздї сарф мешуданд, кайњо Тољикистон тараќќї мекарду мардумаш дар Русия муњољир намешуданд. ЉОМЕАРО КЇ ГРАНТХЎР МЕКУНАД? Бадбахтона ,имрўз вазъияте ба вуљуд омад, ки касе ба кўмаки њукумату масъулини он умед надорад ва шояд мањз њамин бетафовутї ва бепарвоии масъулин дигаронро маљбур менамояд, ки барои њалли мушкилоти муњими љамъиятї умед ба грантњои хориљї ва корфармоёни хориљї банданд. Њамин аст, ки имрўз бењтарин кадрњои миллии забондону дар хориљтањсилдида маљбуранд ё дар созмонњои хориљї кор кунанд, ё њиљрат ихтиёр кунанд. Бештари нависандагону шоирони мо барои чопи китоби бо хуни дил навиштаашон дари дањњо корхонаву ширкатњои хусусиро мекўбанд, ба сафоратхонањо ва ташкилотњои хориљї рў меоранд, на ба вазоратњои фарњангу маориф, ё муассисањои дигари давлатї. Шояд минбаъд муаллифони "Фабрикаи љавоб" ва "Љумњурият"-ро зарур аст, ки грантњои барои вазорату муассисањои њукуматї људошударо њисоб кунанду муайян намоянд, ки онњо асосан ба куљо харљ мешавад ва "њољагони хориљї"-и вазорату мансабдорони алоњидаи мо кист? Вагарна ин кори онњо пичинги буз ва гўсфандро мемонад, ки бо думи чухташ думбаи гўсфандро хандидааст. БА ЉОЙИ ХУЛОСА Чанд сол боз ба мушоњида мерасад, ки дар баробари шиорпартоињо аз вањдату субот, баъзе аз сохторњои њукуматї ё наздик ба он, пинњону ошкоро иѓво меангезанд. Намунаи баръалои он, фаъолияти "Фабрикаи љавоб" аст, ки бо усули кўњнаи аз Лаврентий Берия мерос монда њар замон, ба ину он тамѓа часпонида, "душмани халќ" эълон мекунад. Акнун иѓвоњо ин сохтор ба сатњи "Љумњурият" расид, ки корест сахт айб, зеро он ягона нашрияи расмии давлати Тољикистон аст, ки аз њисоби мардум маблаѓгузорї мешавад ва намесазад, ки роњбарияти нави он (сармуњаррири пешини он Камол Абдурањимов чанд рўзи пештар бо шеваи нозебе аз кор равонда шуд) ба порашавии љомеаи Тољикистон, хоса дар арафаи маракаи муњими сиёсїинтихоботи президенти Чумњурии Тољикистон роњ дињад. Акрами ХОЛИЌ
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
9
Касе дарњол пайдо нашуд, гўяд, ки на, низомиёни рус маќом, дахлнопазирї ё иммунитети дипломатї надоранд, он гуна, ки дар Конвенсияи Вена дар бораи муносибатњои дипломатї омадааст.
бармеояд, ки Созишномаи пойгоњро мехоњанд танњо дар њамбастагї бо Созишномаи интиќоли маводи нафтї ва шояд Созишномаи муњољират њам ба тасвиб расонанд (Худо кунад, ки муњољири бесоњиб њам дар ин бањс бурде кунад, вагарна њарфи фоидаи ширкатњои мансуб ба ашхоси вижа мемонаду халос). Гузашта аз ин, генерали таљрибадор эњтимоли додани дахлнопазирии дипломатї ба русњоро баъид намедонад, зеро дар таљрибаи љањонї њамчунин мавридњо њастанд. Аммо боз њам муњим хоњад буд, ки бар ивази чї ва ба чї ќимате ин имтиёз бояд дода шавад? Ин љо чї муомила њаст? (Дар ин бора дар шумораи ояндаи "Нигоњ" хоњед хонд).
Пас аз таваљљўњи расонањои мансуб ба Амрико ба масъалаи дахлнопазирии сарбозу афсарони пойгоњи низомии 201 дар Тољикистон сомонаи вазорати хориљаи Русия - www.mid.ru - матни пурраи ин санади њанўз тасвибнашударо нашр кард. Ва бо ин гўё ба њамаи бањсњо, ки бахусус дар "Нигоњ" вуљуд доштанд, посухи, ба ќавле, дипломатї дод. Аммо дар асл ин бањсњоро на љониби Тољикистон, балки худи русњо ба миён андохта буданд, ки суол мешавад: ба кадом хотир? Дар посух ба иддаои русњо маќомоти Тољикистон, бавижа вазоратњои дифоъу корњои хориљї хомўш буданд. Ва боз њам суол мешавад: чаро?
201 - КАФИЛИ АМНИЯТИ ТОЉИКИСТОН Матни кунунии Созишномаи маќом ва шароити будубоши пойгоњи 201 дар Тољикистон, ки аз сўи сомонаи вазорати хориљаи Русия нашр шуд, ба чанд нуктаи хеле муњим рўшанї андохт. Акнун расман собит шуд, ки ин Созишнома барои
Низомиёни "дипломат" Чаро Путин "аз пода пеш чанг бардошт"? сонањо навиштанд, хуб эътироз карданд ва бебањс, дар онњо назари бархе гурўњњои љиддї њам баён мешуд. Аммо дар кул пас аз имзои ин Созишнома њатто дами мухолифини њукумати Эмомалї Рањмон њам гирифт. Њам дар Маскав ва њам дар Душанбе касе ин бохт - 30 соли дигар тамдид кардани њузури русњо дар Тољикистонро наёрист алайњи њукумат ва ба нафъи худ истифода кунад. Дар кул чунин хулоса шуд, ки њам њукумат ва њам мухолифини њукумат дар Тољикистон ин Созишномаро бигзор хуш набошад њам, ќабул карданд. Бигзор 30 сол бошад њам, боз як пораи Тољикистон дар ихтиёри аљнабиён афтод. "СУКУТ - АЛОМАТИ ХИРАГЇ" Нуктаи дигаре, ки дар ин як моњ суол барангехт, хомўшии Тољикистон дар баробари "дахолатнопазирї ё статуси дипломатї" - и 7 њазор сарбозу афсари рус буд. Чаро расонањои дохилї њукуматро барои ќоил шудан ба иммунитети дипломатї барои низомиёни рус мавриди интиќоди шадид ќарор доданд, аммо вазоратњои дифову корњои хориљї хомўш буданд? Касе дарњол пайдо нашуд, гўяд, ки на, низомиёни рус маќом, дахлнопазирї ё иммунитети дипломатї надоранд, он гуна, ки дар Конвенсияи Вена дар бораи муносибатњои дипломатї омадааст. Фаќат рўзи 9 ноябр вазорати дифоъ ба расонањо эълон кард, ки њамчунин маќомро низомиёни рус дар Тољикистон надоранд. Шарњаш њам хеле содда буд: агар сарбоз ё афсари рус дар њудуди иншоотњои низомии худ љиноят содир кунад, аз рўи ќонунгузории Русия муљозот мешавад, аммо агар ў љиноятро хориљ аз ин иншоотњо содир кунад, тибќи ќонунгузории Тољикистон ба љавобгарї хоњад шуд. Зимнан, дар матни Созишномаи маќом ва шароити будубоши пойгоњи Русия дар Тољикистон ин нукта рўшан баён нашудааст. Дар
моддаи 13 - и Созишнома гуфта мешавад, ки "бе розигии љониби Русия ягон нафар аз њайати шахсии пойгоњ ва узви оилаи ў боздошт намешавад, ба истиснои боздошти онњо дар мањалли судури љиноят". Акнун суоли дигар халќ мешавад: њоло Тољикистон мехоњад то ба тасвиб расидани Созишнома дар парлумон онро тањрир кунад, ё тафсири худро дињад? Воќеан, моддаи 13 - и Созишнома, ки њолати њуќуќии њайати шахсии пойгоњи 201 - ро муайян мекунад, норўшанињои зиёд дорад. Нукта ба нуктаи он шарњ мехоњад. Аз њама муњим он аст, ки то куљо як низомии рус "дипломат" хоњад буд, то куљо як сарбоз ё афсар. Њанўз њодисаи соли 1999 дар Кўлоб фаромўш нашудааст. Он замон барои куштори як љавони мањаллї аз тарафи сарбози рус маќомоти корњои дохилї ахириро ба милисахона бурданд, аммо низомиёни рус бо танку тўп омада, ўро озод карданд. Он замон "маќоми дипломатї" надоштанд, ки ин нописандиро карданд, пас аз он, ки ба сарбозон худи Путин гуфт, акнун дипломат хоњанд буд, онњо бо мардуми тањљої чї гуна муносибат хоњанд кард? Дар "мањалли судури љиноят" боздошт кардани як низомии рус фањмост, аммо дар ин бора огањ кардани љониби Русия чї маъно дорад, бахусус агар боздоштшуда умуман ба гардан нагирад, ки ин љиноятро содир кардааст. Кї љинояти ўро собит хоњад кард? Аз тарафи дигар, Тољикистон сукути як навъ ба хирагї монандро пас аз он шикаст, ки музокирот сари Созишномаи интиќоли маводи нафтї натиљаи дилхоњ надод. Ин санад бояд то 1 ноябр имзо мешуд, аммо њоло ба нимаи дуввуми моњ гузошта шуд. Њамон њам ба гумон аст, ки имзо шавад. Агар суханони Амирќул Азимов, раиси Кумитаи тартиботи њуќуќї, дифоъ ва амнияти Маљлиси намояндагон бо расонањоро тањлил кунем, ин маънї њам
40 сол аст, аммо аз соли 1993 шурўъ мешавад. Дар ин маврид ба њайати Тољикистон ањсант бояд бихонем, ки лоаќал дар ин нукта зиракї зоњир карданд, вагарна аз рўи бархе овозањо, марказњои ќабули ќарор ба мўњлати њамон 49 соли оянда њам розї будаанд. Нуктаи дигари муњими ин созишнома ин аст, ки њангоми бесуботии низомиву сиёсї дар минтаќа, тањдид ба истиќлолият ва њамла ба Тољикистон аз сўи ягон кишвар (ё гурўњи кишварњо), созмонњои террористї ва ё гурўњњои мусаллањи ѓайриќонунї пойгоњи 201 ва нерўњои дигари Русия метавонанд бар асоси мувофиќати фармондењони олї вориди амал шаванд. Ин нукта аз он бозгўи мекунад, ки агар ягон кишвари њамсоя, масалан, Ўзбакистон ё гурўњи террористие аз Афѓонистон ба Тољикистон њамла кунанд, пойгоњи Русия аз марзи мо дифоъ хоњад кард. Нуктаи дигари муњими Созишнома ўњдадории љониби Русия барои хориљ кардани воњидњои пойгоњи 201 аз ќаламрави маъмурии шањрњои Ќўрѓонтеппа ва Кўлоб тайи 5 соли оянда аст. Он њам ба ин маъно, ки онњо ба ягон мањалли дигар кўч хоњанд кард. Хулоса, дар кул аз Созишнома бармеояд, ки будубоши пойгоњи низомии Русия дар Тољикистон хеле содда шуд ва як гуна кафолати таъмини амният дар кишвар низ ба зиммаи ин пойгоњ афтид. Шояд касе шубња дар худи кафилони амнияти мо дорад. Ба њар њол, ин вазъ то куљо кафолати рушди як кишвари соњибистиќлол хоњад буд, суоли фардост. Ин матлаб андешањои шахсї буда, бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират дорад.
њод чї љавоб хоњад дод. Њарчанд тарафи дигари масъала вуљуд дорад: ба мустаќилият ва самимияти парлумони Тољикистон, ки аксарияти кул, аз сўи мардум на интихоб, балки аз сўи њукумат таъин шудаанд, русњо он тараф истанд, худи мардуми кишвар бовар надоранд. Ба гумон аст, ки ваќте намояндагони парлумони Тољикистон гўянд, "мо ин Созишномаро дигаргуна дидан мехоњем", русњо бовар кунанд. Онњо инро њам кори дасти њукумат хоњанд донист ва таѓйирот дар Созишномаро ќабул нахоњанд кард. Аммо њамин Созишнома њам 7 њазор сарбозу афсари русро ќисман "дипломат" мекунад. Пас Путин ва Ушаков киро фиреб карданд: мардуми Русияро, ё Тољикистонро? "Пеш аз тўй наќора задан" чї паём дошт? Маълум, ба мухолифини Путин дар Русия паём ин буд, ки ў дар Тољикистон, дар ќиёс бо Гурљистон низомиёни русро нигоњ дошта тавонист, њатто барои онњо "статуси дипломатї" гирифт ва русњо то 30 соли дигар дар Осиёи Марказї даќиќан њузур хоњанд дошт. Агарчи империяи рус нест, орзуњои он намурда, њанўз реалианд ва аз њама муњим, ин корро фаќат Путин метавонад кунад. Як мушти обдор ба рўи мухолифинаш буд, ба таъбири дигар, холи сиёсї. Шояд худситої њам карда бошад, ки дидед, чї хел тољикони саркашро ром кард… Аммо паём ба Душанбе чї буд, дар њоле ки хуб мефањмиданд, маќоми њатто њайати маъмурї ва фаннии намояндагињои дипломатї њам гапи кўчак нест ва метавонад ба иззати нафси њатто набудаи Душанбе расад? Бо ин вуљуд, тахмин меравад, рањбарони рус хостанд бифањманд, ки оё 7 њазор "дипломат" - ро мардуми Тољикистон чї тавр мепазирад. Пас аз ќариб 40 рўз хеле рўшан шуд, ки имзои Созишномаи пойгоњи низомии 201 - ро дар Тољикистон он гуна хуш ќабул накарданд. Ра-
i
"ДАСТОВАРДИ ДИПЛОМАТИИ РУСИЯ" 5 октябр президентњои Русияву Тољикистон - Владимир Путин ва Эмомалї Рањмон дар шароити ботантана аз имзо шудани ин созишномае, ки аз соли 2008 то он рўз кашол ёфта буд, хабар доданд. Љониби Тољикистон анќариб дар ин бора сўњбати рўшане намекард. Воќеан, пас аз часпу талоши 4 соли ахир, њарфњо дар бораи "ду гови душої - пойгоњи низомї ва муњољират", "замини падару бобо", 300 миллион доллари иљорапулї имзои Созишнома кафидани пуфакро мемонд. Ба назар мерасид, пару боли њама рехт. Мўњлати зиёд не, дар як омади Путин њарфњои болобаланд ба мифњои Юнони ќадим табдил ёфтанд. Вале русњо… Њар чї хостанд, гуфтанд. Путин њангоми вохўрї бо афсарону сарбозони пойгоњи 201 бо дили пур изњор кард: "Низомиёни пойгоњи 201 аз рўи созишномаи нав ба њайати маъмурии намояндагињои дипломатї баробар хоњанд шуд". Бењтару бештар аз Путин ин мавзўъро ёвараш дар расонањо, ба ќавле, бо панљшох ва њарчи баланд бод дод. Дмитрий Ушаков ба расонањо гуфт, ки "сарбозону афсарон аз тафтишот, боздошти худашону амволашон дахлнопазирии дипломатї хоњанд дошт". Ушаков ба Конвенсияи Вена дар бораи муносибатњои дипломатї аз соли 1961 њам ишора кард. Аммо он чї рўшан дар ин Конвенсия зикр шудаву ба он чї дар Созишнома омадааст, пурра мувофиќат намекунад. Воќеан, имтиёз њаст, аммо на ба дараљае, ки тасвир мешуд. Бо ин вуљуд, 5 октябр рањбарони Русия он гуна сўњбат мекарданд, ки гўё бар ивази афроди сафораташон боз 7 њазор дипломати дигар дар Тољикистон пайдо карданд. Ин њам дар њоле, ки матни Созишнома њанўз ибтидої аст, дар парлумон ба тасвиб нарасидааст, яъне њанўз маълум нест, ки ин ни-
Фаромарзи ФОЗИЛ
10
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
Русия аз он бим дорад, ки баъди интихоби дубора Обама вазифаи худ хоњад донист, мањз то охирин рўзњои салтанаташ ба ин ду бўњрон хотима гузорад. Аз ин рў аз имрўз ѓояи гуфтушуниди мустаќими Амрико бо Эрон ташвиќ мешавад.
Ба назар мерасад давраи камтаваљљўњї ба масоили байналмилале чун масъалањои Сурия ва Эрон ба анљом мерасад ва баъди интихоби муљаддади Барак Обама дар Амрико кишварњои ѓарбї, бахусус Британияи Кабир мехоњанд даст ба иќдомоти њамоњанг ва љиддї зананд. Аммо ин боз њам аз мавзеъгирии Вашингтон вобаста аст. Дар њоле, ки дида мешавад ИМА намехоњад дар як љанги наву сермасраф ва тўлонї кашида шавад, давлатњои ѓарбї мекўшанд Обамаро мутаќоид кунанд, ки таѓйири мавзеъгирии ни кишвар дар ќиболи Сурия ба манфиат аст, на бар зарар. Гуфтугўи мустаќими Тењрону Вашингтон: оё замонаш фаро расидааст? Барак Обама ќабл аз интихобот ва баъд њам ваъда дода буд, ки ба ду масъалаи мавриди кашмакашњои сиёсиву низомї нуќта хоњад гузошт. Вале дар њар ду маврид њам нагуфтааст, ки барои њалли бўњрон дар Сурия ва ё барномањои њастаии Эрон мањз аз неруи низомї кор хоњад гирифт. Русия аз он бим дорад, ки баъди интихоби дубора Обама вазифаи худ хоњад донист, мањз то охирин рўзњои салтанаташ ба ин ду бўњрон хотима гузорад. Аз ин рў аз имрўз ѓояи гуфтушуниди мустаќими Амрико бо Эрон ташвиќ мешавад. Пештар ин масъала аслан дар доирањои дипломатї матрањ намешуд. Зеро њам Вашингтон ва њам Тењрон њамвора инро рад мекарданд ва мегуфтанд њоло на он марњилаест, ки сари муколамаи мустаќим андешаронї шавад. Аммо аввали њафтаи љорї "Файнэншл таймс" сўњбатеро бо муовини вазири корњои хориљии Русия Сергей Рябков интишор дод, ки мегуфт барои њалли масоили вобаста ба барномањои њастаии Эрон Вашингтон ва Тењрон бояд мустаќиман сари мизи музокарот нишинанд. Сергей Рябков мулоќоти дипломатии дуљониба сабабгори хунсо шудани њамлаи Исроил ба Эрон медонад. Ин соњибмаќоми давлати Русия, ки узви њайати музокароти 5+1 аст, аз љумла гуфт: "Мо њељ бањсе дар ин маврид надорем, вале Русия умедвор аст, ки аз мўњтавои музокарот огоњ бошад". Ба гуфтаи Рябков, дар њоли њозир талошњои ѓайрирасмї миёни Эрон ва ИМА барќарор аст, "аммо музокароти мустаќим њам мумкин ва эљоди фазои солими гуфтушунид барои мо мушкил эљод намекунад", - мегўяд ў. Муовини вазири корњои хориљии Русия њамчунин гуфт, ки агар Амрико ва Эрон мустаќиман вориди гуфтугў шаванд, музокароти байналмилалї низ ба роњи худ идома хоњад ёфт ва ин ду метавонанд њамдигарро пурра намоянд. Вай аз музокароти Истамбул розист ва мегўяд, ки натиљањои он бесобиќа буд ва бояд кўшид, ки он аз даст биравад". Рябков дар андешањои худ дар мавриди гуфтушунидњои ѓайримуста-
ШАРЊИ ХАБАРИ №1 Генерали амрикої, сардори бузургтарин хадамоти љосусии дунё СРУ Дэвид Петреус ба љурми хиёнат ба њамсар аз маќоми худ истеъфо додааст. Дар ин бора баъди як рўзи пахши хабари истеъфои ногањонии генерал расонањои чопи Вашингтон иттилоъ додаанд. Генерал П ет реус аз љу млаи шах сият њои маъруфи ин кишвар буда, дар таърихи ИМА чун генерале ворид шуд, ки љараёни љанг дар Ироќро комилан таѓйир ва њатто нерўњои низомии ин кишварро аз шармандагии эњтимолї наљот дод. Вале акнун ба иттињоми равобити ѓайримашрўъ бо занон обрўи худро бохт ва ба истеъфо рафт. Гуфта мешавад, ки ФБР дар пайгирии аъмоли сарвари СРУ далелњоеро дар мавриди маъшуќа ва муаллифи тарљумаи њоли генерал Пол Бродуэлл пайдо кардааст.
ќим миёни Тењрону Вашингтон танњо нест. Ин гуна овозањо аз ќабл њам буданд, њарчанд ду љониб онро ба далели ѓайрирасмї будан рад мекунанд. Амрико аз љумлаи душманони сарсахти низоми Љумњурии Исломии Эрон аст. Аз соли 1978, ки инќилоби исломї дар ин кишвар ба пирўзї расидааст, Вашингтон дар фазои сиёсї, иќтисодї ва њатто низомии он љой холї кард. Баъди ишѓоли сафорати Амрико аз љониби љавонони инќилобї
барои амалї шудани наќшањои сарвазири Британия медонад. Њарчанд њоло дар бораи барномаи Кэмерон мушаххасан њарф зада намешавад, вале ишора меравад, ки соњибмаќоми Британия хостори мавзеъгирии шадиди сарвари Кохи Сафед дар ќиболи Сурия аст. Шояд сарвазири Британия мехоњад кишварњои Ѓарб як бори дигар сенариёи Либияро такрор кунанд. Њарчанд ин бор онњо наметавонанд ризояти Шўрои амнияти СММ-ро ба даст оваранд, вале ме-
Сурияву Эрон дар тахтаи шоњмоти Ѓарб
равобити дипломатии ду кишвар барњам хўрд ва то ин шабу рўз он барќарор нашудааст. Амрико аз пуштибонони асосии режими шоњаншоњии Эрон буд, ки баъдан ба дасти нерўњои исломї сарнагун шуд. СУРИЯ МАЙДОНИ ОЗМОИШУ ТАЉРИБА АСТ Вале дар Сурия вазъ дигаргуна ба назар мерасад. Ахиран, сарвазири Британия Дэвид Кэмерон гуфт, дар аввалин мулоќот бо Барак Обама он масъалањоеро матрањ хоњад кард, ки соле ќабл дар рўзнома буданд, вале ба иллатњое аќиб зада шуданд. Аммо он масъалањои байналмилалї њамоно ањамияти худро гум накардаанд. Ин боз дар њолест, ки Башор Асад як бори дигар олами Ѓарбро њушдор дод: дар сурати лашкаркашї ба Сурия авзоъ аз Атлантик то уќёнуси Ором ташаннуљ хоњад кард. Шашанк Љоши, тањлилгари пажуњишгоњи Шоњигарии Британия интихоби Обамаро фурсати муносибе
хоњанд роњњои дигарро истифода баранд. Њоло яке аз чунин роњњо санљида мешавад. Масалан, таќвияти неруњои мухолифи режим ва бо ин васила заъиф сохтани он аз дохил аст. Ва љолиб он аст, ки аксари коршиносон инро тамрине барои Эрон медонанд. Тањримњои Ѓарб њоло анќариб миёншикан барои иќтисоди Эрон шудааст ва аз сўи дигар боис гардида, ки норозигии мардум рушд кунад. Њадафи Амрико низ ин буд, ки мардум аз дохил ба по хезанд ва низом бо мушкили дохилї андармон шуда метавонад ба хостањои Ѓарб сар фарорад. Вале њоло ин ретсепт бояд дар Сурия санљида шавад, ки то кадом њад нерўњои дохилї омода ба сарнагунсозии низом ва бунёди давлати фарогир хоњанд буд, ки аз сўе назму суботро љорї кунад ва љониби дигар мухолифи сиёсатњои ѓарбиён набошад. Ин ас т, ки роњ и муносиб дар њалли бўњрони Сурия - мусаллањ сохтани мухолифони низом аст. Онњо
аллакай то љое собит кардаанд, ки метавонанд нерўи низомии мавриди эътимод бошанд. То ин шабу рўз Ѓарб дар интихоби роњбари ягона барои ин гурўњњои парешон рањгум зада буд ва њоло дида мешавад, ки амалан иќдомоте барои якпорчагии суфуфи онњо сурат мегирад. Далели ин њамоиши Ќатар аст ва ба назар мерасад њамон мушкили ќаблї тадриљан роњи њал пайдо мекунад. Яъне, мухолифон дар ин марњила ба натиља расиданд, ки аз як марказ идораву њидоят шудан бењтар аз парешонист. Рўзи якшанбе дар Доха аз ташкили "Иттињоди миллии неруњои инќилобї ва мухолиф" хабар дода шуд, ки њадафи он барандозии низоми Башор Асад дар Сурия аст. Табиист, ин иттињоду ин шўроњову боз созмонњои дигар коре наметавонанд анљом дињанд, агар кўмаки хориљї барояшон сарозер нашавад. Вале њоло, ки њам Амрикову њам дигар кишварњои ѓарбї ва њам мамолики Араб пуштибониву њамовозї аз он доранд, пас, метавон гуфт,
ки љиддияте дар пай дорад. Ин чизе буд, ки то ин замон дар Сурия вуљуд надошт ва њамин иќдому њамин тарњрезии навро Лигаи давлатњои Араб њам пазируфту Туркияву дигар њамсоягони Сурия низ. Пас метавон њадс зад, ки дар моњњои оянда њалќаи мудофиа барои давлати расмї тангтар мешавад ва мухолифон бо ишѓоли бештари ќаламрав Асадро водор ё ба фирор ё ба таслим мекунанд. Тибќи гузориши хабаргузорињо лоињаи паймони нави мухолифони давлат аз љониби Арабистони Саудї пешнињод шудааст ва он аз тарафи кишварњои ѓарбї пурра пуштибнї ёфтааст. Аммо роњи расидан ба ин тавофуќ осон набудааст. Гурўњњои сиёсиву низомї се рўз бо њам бањс кардаанд, то ба ин натиља расидаанд. Гуфта мешавад, ки ба ин иттињод намояндаи Артиши озоди Сурия низ шомил шудааст ва дар музокарот оид ба наќши муњими ин артиш зиёд њарф зада шудааст. Сарварии ин иттињод бар дўуши Муаз Хатиб гузошта шудааст, ки дар гузашта имоми яке аз масљидњои суннимазњаб дар Димишќ будааст. Аммо моњи июли соли равон баъди он ки борњо боздошт шудаву боз озод гаштааст, аз кишвар фирор кардааст. Пўшида њам нест, ки чунин шахсон инќилобї мешаванд, зеро њам љабри низом дидаанд ва њам орзуи истиќлолияти фикрї доранд. Аммо њоло наметавон пешгўї кард, ки имоми як масљид то кадом њад метавонад пешвои инќилобии як кишвари ноором бошад. Ва боз ин ки на таљрибаи љангї дорад ва на марди сиёсист. Шояд акнун дигар пешнињоди берун рафтани сарвари Сурия матрањ нашавад, чун мухолифон агар нерў гиранд, њамон коре пеш хоњад омад, ки дар Либия рух дод. Ва Обама њам мањз аз њамин тарњ пуштибонї мекунад. Барои Вашингтон ба њељ ваљњ кашида шудан ба як љанги сермасраф мувофиќ ба манфиат нест. Ин боз дар њолест, ки поёни њукмронии Асад дида мешавад ва акнун шарт њам нест, ки ин кор бо дасти ѓарбиён сурат гирад. Аз ду сар мухолифон њамагї дастнишондањои ѓарбанд. Вале он ки Британия мегўяд муносибати љиддитар бояд дошт , шояд њамин таъмини мухолифони давлати Сурия бо силоњу муњимоти љангї бошад.
Фирўз МУЊАММАД
Генерал Петреус, демократияи амрикої ва мо Ин хабар аввал дар њама расонањои маъруфи чопи Амрико интишор ёфт ва баъдан дар сар то сари љањон пањн гардид. Надонам аз кадом расона њарф занам, ки онро чоп кард. Шояд агар гўям бунгоњи хабарие намонд, ки онро интишор надода бошад, ба њаќиќат бештари рост ояд. Баъди ошкор шудани асрор генерал аввал ба номи президент Обама ва баъд ба зердастонаш дар СРУ нома навишт ва гуфт: “Дар 37 соли њаёти оилавиам, бо роњ додан ба алоќаи номашрўъ ба иштибоњи сахте роњ додам. Ин гуна рафтор њам барои њамсарам ва њам барои сарвари ташкилоти мо ќобили ќабул нест. Субњи имрўз президент истеъфои маро пазируфт”. Бродуэлл њам оиладор ва модари ду фарзанд мебошад. Гузашта аз ин тавре Washington Post истинодан ба манобеъи худ навиштааст, вай номањои тањдидовари электронї ба унвони хонуми дигаре ирсол кардааст, ки бо генерал Петреус таваљљўњ
доштааст. Он зан ончунон тарсидааст, ки барои кўмак ба ФБР мурољиат кардааст. Асосан тафтиш аз њамин оѓоз шудааст ва ФБР дар љараёни тафтиши номањо ва мукотиботи Бродуэлл ба мактубњои ошиќонаи ў ба генерал Петреус дучор шудааст. Њоло ФБР он нуктаро њам мавриди тафтишу санљиш ќарор медињад, ки оё дар љараёни мукотиба хонум Бродеэл ба асноди сирран махфї њам даст ёфта буд, ё на. Зеро тарси тафтишот аз он аст, ки агар ас ноди махфї ба журналист расида бошанд, пас яќинан дар ояндаи наздик онњо мавзўъи китоби дигари ў хоњанд буд. Љомеаи демократии Амрико як бори дигар собит кард, ки наметаво-
над ба њар гуна хиёнатњои занушавњарї дар сатњи давлат муросо кунад. Зимомдорони он хуб дарк мекунанд, ки њар њарфи хиёнат боиси рез иши обрўи онњо мегардад ва шўњратњои низомиву амниятї ва ё дипломатї њам наќше дар њифзи ин обрў наметавонанд дошта бошанд. Аслан ин як меъёри ахлоќии ѓарбист, ки шањвати ошкоршуда ба зудї сари шўњратро мехўрад. Аз сўе агар он ишора ба покии ахлоќ бошад, аз љониби дигар дар замир ќасос њам дорад. Шахсиятњоеро амсоли генерал Петреус танњо бо њамин шањватпарастї метавон муттањам кард ва ба карераи шўњраташон хотима гузошт.
Хабари љузъиёти истеъфои як генерали машњури амрикої нависандаи ин сатрњоро ба андеша бурд. Љомеањои демократї барои мо ба ду љињат мавриди писанд нестанд: аввалан ин ки он арзишњои демократиро дар дигар нукоти олам ќурбонии манфиатњои худ мекунанд ва аз сўи дигар мо ба ин хиёнату фасод он ќадар хў кардаем, ки агар 00,1 дар сади арзишњои демократии ѓарбро хоњем бипазирем, пас шояд 99% аз хурд то бузурги соњибмансаби тољик ба истеъфо равад. Ва касро дањшат фаро мегирад: кї моро роњбарї метавонад кунад?
Насрулло НИЁЗЇ
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
11
Наздикони журналист мегўянд, њар хел иттилоъ дар бораи кї будани сабабгори садма ба онњо расидааст. Тибќи яке аз овозањо, гўё хеши гумонбар дар маќомоти корњои дохилї кор мекардааст.
Тафтишоти парвандаи садамаи наќлиётї бо иштироки журналисти маъруфи тољик Искандари Фирўз, тибќи ваъдаи муфаттиши парванда, то рўзи љумъа, 16-уми ноябри соли љорї пурра анљом ёфта, ба суд ирсол хоњад шуд. Дар ин бора ба "Нигоњ" Саидбек Фозилов, вакили дифоъи Љавоншери Искандар, писари журналисти љабрдида иттилоъ дод. Ин дар њолест, ки вакилони дифоъ то њол шахсияти гумонбари воќеї ва њатто ваќти рух додани садамаро даќиќ намедонанд. Вале дар ин бора баъдтар хоњем гуфт. Тавре дар урфият мегўянд, аввал - саломатї!
Эњтиёт! ВКД ЉТ «тањќиќ» мекунад! ИСКАНДАРИ ФИРЎЗ, ЖУРНАЛИСТИ МАЪРУФИ ТОЉИК САЛОМАТЇ БОШАД... Искандари Фирўз, журналисти маъруфи тољик, баъди як моњи дар њолати бењушї бистарї буданаш, њафтаи гузашта ба њуш омад. Ўро аз Шўъбаи эњёгарии Маркази миллии тибии "Ќарияи Боло", 7-уми ноябр ба Беморхонаи Ибни Синои пойтахт интиќол доданд. Искандари Фирўз, љарроњии љигарро паси сар кард ва бинобар зарби сахт хўрдани ќафаси синааш, беш аз се њафта наметавонист мустаќилона нафас кашад. Хушбахтона, њоло, натанњо ба дастгоњи нафасдињии сунъї њољат нест, балки бинобар иттилои наздиконаш, журналист тавонистааст онњоро шиносад ва ному насабашонро бе ягон хато рўи вараќ нависад. Табибон вазъи сињатии ўро мўътадил меноманд. Аммо вазъи тафтишотро чандон мўътадил номидан номумкин аст. ТАФТИШОТ БО УСУЛИ ВКД ЉТ Њарчанд баъди рух додани садама Раёсати Бозрасии давлатии автомобилии шањр Айёмиддин Рањмидинзода - ронандаи 22-солаи "Тойота Ланд - Крузер"-ро, ки шоми 9-уми октябр ба сабукрави журналист бархўрдааст, гунањгори асосии садама номид ва њарчанд эълон кард, ки нисбати номбурда тибќи моддаи 212, ќисми 2 парвандаи љиної оѓоз шудааст, муфаттиши парванда Саъдулло Юнусов, мегўяд гумонбари садамаи мазкур Насрулло Шарипов ном шахс аст. ЧАРО РАЊМИДДИНЗОДА НАСРУЛЛО ШАРИПОВ ШУД? Дар парвандаи мазкур натанњо гумонбар - айбдоршаванда, балки муфаттиш низ таѓйир кард. Аслам Таибов, муфаттише, ки нисбати Айёмиддин Рањмиддинзода парвандаи љиної оѓоз кардааст, аз парвандаи мазкур барканор карда шуд. Бо иваз шудани муфаттиш, Айёмиддин Рањмиддинзодаро муфаттиши нав - Саъдулло Юнусов, соњиби "Тойота Ланд Крузер" номид, аммо ба гуфтаи ў, ронанда ба садама айбдор нест. Чаро? Чунки мошинро нафари дигар бо номи Насрулло Шарипов идора мекард. Насрулло Шарипов, ки мошини Айёмиддин Рањмиддинзодаро идора мекард, шоми 9-уми октябр, бинобар иттилои муфат-
тиш, бо худ ягон њуљљати тасдиќкунандаи шахсият, аз он љумла, њуљљати ронандагї надоштааст. Номбурда њуљљати муваќќатии соњиби мошинро ба корманди маќомот пешнињод кардааст. Дар њуљљати муваќќатї, акси ронанда мављуд нест ва сабаби оѓоз шудани парвандаи љиної нисбати Айёмиддин Рањмиддинзода њам њамин будааст. Модоме нисбати Айёмиддин Рањмиддинзода, бархато парвандаи љиної оѓоз шудаасту сабабгори асосии садама Насрулло Шарипов, мошинро бе њуљљати даркорї идора мекард, чаро то њол дар озодист? Оё ин ки вай корманди маќомотро фиреб додааст, дар кодекси љиної пешбинї шудааст ё не? Тафтишот ба ин саволњо як посух дорад: "Гумонбар аз тафтишот саркашї накардааст ва љабрдида ба њалокат нарасидааст, аз ин хотир, ба боздошт кардани гумонбар њољат намебинад". Дарвоќеъ, ба тафтишот эродњои дигар низ мављуданд. Фахриддин Зокиров, вакили дифои дигари Љавоншери Искандар, мегўяд, тафтишот моддаи 21и Кодекси мурофиаи љиної, ки тафтишоти њаматарафа ва объективонаро мефањмонад, вайрон кардааст. - То имрўз дархостњои мо, иљро нашудаанд. Маълумоти даќиќ намедињанд ва дар тафтишот бисёр нофањмињо вобаста ба шахсияти гумонбар рўй дода истодааст. Яъне то имрўз аз тарафи маќомоти тафтишот айб эълон накардаанд. То имрўз њам вай мавќеи гумонбарро дорад, на айбдоршавандаро. Мо то њол намедонем, ки дар кадом соат садама рух додааст, гумонбар аз кадом тараф меомад? Тамоми суолњои мо бељавобанд, аз ин лињоз, ба баррасии одилонаи тањќиќот шубња дорем. Њамаи инро ба назар гирифта, мо мехоњем, ки ба Прокуратураи генералї шикоят барем. Вакилони дифоъ мегўянд, агар маќомоти њифзи њуќуќ гумонбари ин ќазияро аз аввал то њол боздошт накардааст, маълум аст, ки то ќарори суд ў дар озодї мемонад, вале итминони комил дорем, ки дар суд мо, њатман, гуноњи ўро исбот хоњем кард. Дар њамин њол, бино ба гуфтаи вакилони дифоъ, парвандаи љиної
нисбати гумонбари ин ќазия 19уми октябри соли љорї оѓоз карда шудааст. Барои чї маќомот баъди дањ рўзи рух додани садама ба хулоса омаданд, ки нисбати Айёмиддин Рањмиддинзода бояд парвандаи љиної кушоянд? Чаро барои ќабули ин ќарор дањ рўз лозим шуд? Чї ё кї тўли 10 рўз монеъ ба маќомоти корњои дохилї барои оѓози парвандаи љиної мешуд? Насрулло Шарипов кист?
навиштанд, ки садамаи наќлиётї бо иштироки Искандари Фирўз боиси ташвишу нигаронии љомеаи журналистї ќарор гирифтааст. Дар ин мурољиатнома аз вазири корњои дохилии Тољикистон талаб дархост шуд, ки тафтиши њодисаи мазкурро тањти назорат гирифта, барои воќеъбинона муайян намудани љониби гунањгор ва ба љавобгарї кашидани ў мусоидат намояд.
ШАРИПОВ НАСРУЛЛО КИСТ? Иваз шудани муфаттишон ва номи гумонбари ќазия боиси сару садои зиёд дар бораи шахсияти гумонбар шуданд. Наздикони журналист мегўянд, њар хел иттилоъ дар бораи кї будани сабабгори садма ба онњо расидааст. Тибќи яке аз овозањо, гўё хеши гумонбар дар маќомоти корњои дохилї кор мекардааст. Тибќи иттилои дигар, гумонбар писари яке аз генералњои тољик будааст. Дар њамин њол, Фахриддин Зокиров, яке аз њимоятгарони Љавоншери Фирўз, мегўяд, њарчанд, дар таърихи 26-уми октябр, маќомоти тафтишотї номи аслии гумонбари садамаи наќлиётиро эълон дошт, вале то њол шахсияти Шарипов Насрулло барои мо маълум нест. Фаќат маълум гардид, ки вай сокини 33-солаи ноњияи Рўдакї будааст ва ба тиљорат машѓул будааст. Ин гардишњоро дар ќазияи садамаи Искандари Фирўз, љомеаи журналистї, боиси коњиши нуфузи маќомоти корњои дохилї арзёбї карда, аз вазири корњои дохилї генералмайори милиса Рамазон Рањимов дархост карданд, ки ќазияро тањти назорати шахсии худ ќарор дињад. Иттињоди журналистони Тољикистон, Шўрои ВАО, Анљумани миллии расонањои мустаќил (НАНСМИТ) ва "Медиа-алянси Тољикистон" дар номаи дастаљамъии худ
ТАЊТИ НАЗОРАТИ ВАЗИР Баъди мурољиати љомеаи журналистї ба вазир, 31-уми октябр Радиои "Озодї" аз забони Мањмадулло Асадуллоев, сухангўи Вазорати корњои дохилии Тољикистон иттилоъ дод, ки гумонбари њодисаи садама бо иштироки журналист Айёмиддин Рањмиддинзода аст. Аммо баъди ду рўз, 2-юми ноябр Вазорати корњои дохилии Тољикистон ин иттилоъро дубора рад кард. Бинобар иттилои расмї, 9-уми октябри соли 2012, тахминан соати 20:10 даќиќа автомашинаи тамѓаи "Тайота-Ленд-Крузер", раќами давлатиаш 31-16 АК 01 РТ, тањти идораи ронанда Шарипов Насрулло Рањмонович, соли таваллудаш 1979, сокини ноњияи Рўдакї, љамоати Зайнабобод, ба самти хиёбони Рўдакї њаракат намуда, дар рў ба рўи "Боѓи њайвонот" бандњои 9.2 ва 10.2-и "Ќоидањои њаракат дар роњ"-ро даѓалона вайрон намуда, суръати њаракатро баланд менамояд. Њамчунин номбура дар њолати мављуд будани хатњои уфуќии дутарафа, ки барои људо намудани њаракати воситањои наќлиётї ба самтњои муќобил пешбинї шудааст, ба тарафи чап гашта, ба самти муќобили њаракат мебарояд. Дар натиља ба автомашинаи тамѓаи "Тойота Камри", раќами ќайди
давлатиаш 73-48 АР 01 РТ тањти идораи ронанда Љавоншери Искандар бархўрд, ки бар асари он журналист Искандари Фируз љароњатњои гуногуни љисмонї бардошт. Њолатњои дар изњороти Иттифоќи журналистони Тољикистон нишондодашуда оиди он, ки гўё ронандаи автомашинаи тамѓаи "Тойота-Ланд Крузер", раќами ќайди давлатиаш 31-16 АК 01 РТ Шарипов Насрулло, ки гунањкори садама мебошад, аз љойи њодиса ѓайб зада, ташхиси садамаи наќлиётї сохтакорї карда шудааст, тасдиќ нагардид. Баъди содир шудани садамаи наќлиётї ронандаи автомашинаи тамѓаи "ТайотаЛенд-Крузер" дар љойи њодиса ќарор дошт. Оиди њодисаи рўйдода нисбати Шарипов Н.Р. бо моддаи 212 ќисми 2 КЉ Љумњурии Тољикистон парвандаи љиноятї оѓоз карда шуда, тафтишоти пешакї идома дорад. Ќайд намудан зарур аст, ки Шарипов Н.Р. зимни содир намудани садама бо худ ягон њуљљати муайянкунандаи шахсият надошт ва бо маќсади ба гумроњї бурдани тафтишот худро Айёмиддин Рањмиддинзода, ки наќлиёти мазкур ба ў тааллуќ дошт, муаррифї намуда, ваколатномаи бо номи ў бударо пешнињод менамояд. Айни замон шахсияти Шарипов Насрулло муайян карда шуда, тафтишоти пешакї нисбати ў идома дорад". Оё метавон ба ин хабар бовар кард? Ё ин иттилоъ низ пагоњ, ё шояд дертар бардурўѓ эълон хоњад шуд? Ва саволи аз њама асосї - оё метавон бовар кард, ки суд дар баррасии ќазия мунсиф хоњад буд?
www.tojnews.org
www.tojnews.org
Шањлои АБДУЛЛО, Фаридун РАЊНАВАРД
12
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
Ёдрас мекунем, ки Бонки љањонї бо дархости Њукумати Тољикистон санљиши асосноккунии техникию иќтисодї ва бањодињии таъсири экологию иљтимоии лоињаи Истгоњи барќи обии "Роѓун"-ро ба уњда дорад.
ТАРЊИ МИЛЛЇ
Супориши президент оид ба санљиши "Роѓун" Имрўз Эмомалї Рањмон бо намояндагони Бонки умумиљањонї, ширкатњои машваратї, сарвазири кишвар Оќил Оќилов ва роњбарони вазорату идорањои дахлдор љаласаи машваратї доир намуд.
Бино ба иттилои Хадамоти матбуоти Дастгоњи иљроияи президенти Тољикистон, дар машварат масоили вобаста ба вазъи корњои тадќиќотии асосноккунии техникию иќтисодї ва бањодињии таъсири экологию иљтимоии лоињаи бунёди Истгоњи барќи обии "Роѓун" баррасї шуд. Дар љаласа натиљањои вохўрии машваратии навбатии њайати давлатњои наздисоњилии њавзаи дарёи Омў барои муњокимаи њисоботњои марњилавии корњои тадќиќотиву бањодињии лоињаи Неругоњи "Роѓун", ки 6 ва 7 ноябри соли љорї дар шањри Алмаатои Ќазоќистон баргузор гардида буд, муњокимаронї сурат гирифт. Аз љониби Тољикистон мушовири президент оид ба сиёсати иќтисодї Фаррух Њамралиев, ки роњбари гуруњи Тољикистон дар вохўрии Алмаато буд, маълумот дод. Њамчунин, Бонки љањонї аз натиљаи вохўрии Алмаато директори минтаќавии ин бонк Сарољ Кумар Ља ва роњбари бахши энергетикаи он дар Аврупо ва Осиёи Марказї Ранљит Ламек баён намуданд. Филлип Де Феликс, ноиби президенти ширкати "Коен эт Беллиер", љониби консорсиуми ширкатњои машваратї, ки тањти роњбарии ширкати "Коен эт Беллиер" фаъолият доранд, оид ба вазъи корњои тадќиќотии асосноккунии техникию иќтисодии лоињаи Неругоњи "Роѓун", доир ба вазъи корњои тадќиќотии асосноккунии техникию иќтисодии лоињаи Неругоњи "Роѓун", њамчунин, директори Институти лоињакашии "Гидропроект"-и шањри Маскав Павел Шестопалов ва директори Љамъияти сањомии кушодаи Неругоњи барќию обии "Роѓун" Хайрулло Сафаров изњори андеша карданд. Роберт Звален, роњбари гуруњи экспертњои ширкати "Пойри Энержи" оид ба вазъи корњои тадќиќо-
тию бањодињии таъсири экологию иљтимоии лоињаи Неругоњи "Роѓун" аз номи консорсиуми ширкатњои машваратї ва Рамазон Мирзоев, директори Муассисаи давлатии "Минтаќаи зериобшавандаи Неругоњи барќї-обии "Роѓун" њисобот доданд. Дар охири љаласа Президенти кишвар Эмомалї Рањмон оид ба раванди омўзиши имконоти иќтисодию техникї ва таъсири иљтимоию экологии лоињаи Неругоњи "Роѓун" андешаронї намуда, доир ба идомаи босамари њамкории сохторњои масъули њукуматї бо намояндагони дахлдори Бонки љањонї ва ширкатњои байналмилалии машваратї дастур дода шуд. Аз љумла, таъкид гардид, ки барои дар сатњи зарурї баргузор намудани вохўрии минбаъдае, ки дар моњи январи соли 2013 ба наќша гирифта шудааст, тамоми сохторњои масъул бояд њамкориро вусъат бахшида, барои тањия ва мувофиќаи њисоботњои навбатии корњои тадќиќотию бањодињии лоиња чорањо андешанд. Дар баробари ин, зикр гардид, ки корњои тадќиќотии асосноккунии техникию иќтисодї ва бањодињии таъсири экологию иљтимоии лоињаи Неругоњи "Роѓун" тибќи љадвали мувофиќашуда ба роњ монда шавад ва дар асоси тадќиќоти байналмилалї, Њукумати Тољикистон дар якљоягї бо Бонки љањонї вобаста ба ин лоињаи муњим хулосаи дахлдор мебарорад. Ёдрас мекунем, ки Бонки љањонї бо дархости Њукумати Тољикистон санљиши асосноккунии техникию иќтисодї ва бањодињии таъсири экологию иљтимоии лоињаи Истгоњи барќи обии "Роѓун"-ро ба уњда дорад. Бинобар иттилои Њукумати Тољикистон, дар назар аст Бонки љањонї охири соли оянда натиљањои ин санљиши эълон намояд.
www.tojnews.org
www.tojnews.org
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
13
Бо ин њаракатњояшон онњо дар ваќти корї даѓалона интизоми кориро пурра халалдор сохта, ба суханњои роњбарият умуман гўш намекардагї шуданд ва бе сабабњои узрнок ба кор намебаромаданд. Њафтаномаи "Нигоњ" сўњбати вазири фарњангро бо хабарнигор чоп кардааст, ки дар он вазъи Сирки тољик нигаронкунанда бањо дода шудааст. Бо ин маќсад маъмурияти Сирк оиди вазъи имрўзаи сирки тољик маълумоти мухтасар пешнињод менамояд. Мавзўи бањс - 25 нафаре, ки соли 2011 аз кор озод шудаанд ва баъди рафтани ин њунармандон гўё Сирки тољик дар њоли таназзул аст, мебошад. Мутаассифона, ин њолатњое, ки хабарнигор суол кардааст, баръало нодуруст буда, бўњтони мањз ва бофта мебошад, чунки соли 2011 њамагї 17 нафар - 8 нафар мувофиќи моддаи 46, Кодекси мењнати ЉТ аз кор озод карда шуда, 9 нафари дигар бо сабабњои узрнок ва бо хоњиши худ аз кор рафтаанд. Танњо 13 нафар аз ин шумора хешутабори А. Раљабов мебошанд. Бо ќарори маљлиси њайати мушовараи вазорати фарњанги ЉТ аз 25. 02. 2011 сол тањти № 2/4 Раљабов Ашур аз вазифаи роњбари Студияи њунарњои сиркї сабукдўш карда шуд. Санаи 26. 04. 2011 сол бо хоњиши худ ва чї тавре худи ў дар ариза нигоштааст, бо сабаби беморї ва ниёз ба ваќт барои табобат аз сирки тољик аз кор озод карда шуд, ки инро аризаи А. Раљабов аз санаи 26. 04. 2011 сол ва фармони № 34 аз санаи 26. 04. 2011 сол тасдиќ мекунад. А. Раљабов соли 2003 ба Сирки тољик ќадам нињода, ба маъмурияти Сирк як нусхаи гувоњномаи студияи њунарњои сиркии ш. Тошканди Љумњурии Узбакистонро пешнињод намуда буд. Маъмурияти Сирк ба њама саъю кўшишњо њуљљати аслии ин гувоњномаро надид. Ба њамаи ин нигоњ накарда, А. Раљабовро бо ин гувоњномаи шубњанок ба кор ќабул намуд. Аз соли 2003 то соли 2007 дар Сирк ба њайси саркоргардон фаъолият мекард. Соли 2007 бо хоњиши худаш аз вазифаи саркоргардон даст кашида, роњбарии Студияи њунарњои сиркї дар назди Сирки давлатии Тољикистонро ба ўњда гирифт. Бо баробари роњбари студия шуданаш
Сирки тољик рушд мекунад Вокуниш ба маќолаи "Вазъи Сирки тољик нигаронкунанда аст" ("Нигоњ", №29 10.10.2012) тамоми хешутабор ва шиносњои наздикашро, ки шахсони тасодуфї будаанд, њамчун њунаромўз љалб намуд, ки њамсараш - Ситорамоњи Гулањмад, бародари њамсараш - Бегов Бањодур ва љиянњояш - Раљабов Мењробош, Мањмадалии Саидљалол, Љумъахон Иззат, Исфандиёри Пулод, Мирзоев Љумъахон, Муњиддинов Бењрўз, Рањматов Акаљон, фарзандони 5-сола ва 7-солааш - Љомї ва Шабнам Бозорзодањо ва хоњараш Латофат Раљабова аз љумлаи онњоянд. Соли 2011 баъди аз кор рафтани А. Раљабов њамаи хешутабораш низ нахостанд дар Сирк кор ва фаъолият кунанд, онњое, ки фаъолият мекарданд, аз рўи хусумати хешутаборї дар сирк бо њар роњу усул мехостанд муњити эљодии сиркро носолиму ноором созанд. Бо ин њаракатњояшон онњо дар ваќти корї даѓалона интизоми кориро пурра халалдор сохта, ба суханњои роњбарият умуман гўш намекардагї шуданд ва бе сабабњои узрнок ба кор намебаромаданд. Ин њаракатњои бадахлоќона ва ѓайриќонунии онњоро маъмурияти Сирк якчанд маротиба рўйпўш намуда, дар якљоягї бо кумитаи иттифоќи касаба кўшиши дар роњи рост мондани онњоро кардааст. Ба њамаи ин нигоњ накарда, маъмурияти сирк моддањои дахлдори Кодекси мењнати ЉТ-ро мадди назар карда, ин шахсонро аз кор озод намекард. Билохир, кор ба љое расид, ки аллакай дар дохили сирк дар ваќти корї ин шахсон даст ба майдаавбошї заданро сар карданд ва роњбарият маљбур шуд ба органњои њифзи њуќуќ барои чораандешї мурољиат намояд. Дар натиља нисбати яке аз онњо - Раљабов Мењроб, ки љияни А. Раљабов буд, парвандаи њуќуќвайронкунии маъмурї тартиб дода, бо ќаро-
ри суди ноњияи Фирдавсии шањри Душанбе љарима баста шуд. А. Раљабов ба њамаи ин ќаноат накарда, аз камфањмии онњо истифода бурда, нисбати маъмурияти Сирк тўњмату бўњтонро сар кард, ки яке аз онњо Норов Њабиб буд. Ў ба тамоми маќомотњо оиди оне, ки гўё ин шахсон ѓайриќонунї аз кор озод шудаанд, мурољиат намуда, нисбати маъмурияти Сирк тўњматњои зиёд кард. Баъди ин тўли се чор моњ фаъолият ва вазъи Сиркро аз тамоми маќомотњои дахлдор омада, санљида муайян карданд, ки ин тўњматњо ягон асоси воќеї надоранд. Билохира, мо маљбур шудем оиди ин тўњматњою бўњтонњо ба суд муољиат намоем. Дар натиља бо таъиноти суди ноњияи Фирдавсии шањри Душанбе аз санаи 24. 08. 2011 сол нисбати Норов Њ, павандаи љиної оѓоз карда шуда, бинобар бо пешнињоди аризааш ба суд, ки дар оянда нисбати маъмурияти сирк аз задани тўњмату бўњтон даст мекашад, нисбати ў Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи авф" аз сана 20. 08. 2011 солро татбиќ намуд. Баъди ин тўњмату бўњтонњо хомўш шуд. Дар бораи худ илова карданиам, ки дар соњаи фарњанг шахси тасодуфї набуда, Омўзишгоњи мусиќии шањри Душанбеи ба номи А. Бобоќулов ва институти санъати ба номи Мирзо Турсунзода, бахши коркуни маданї - маърифатиро хатм намудаам. Фаъолияти кориам аз соли 1969 дар муассисањои гуногуни фарњангї њамчун муаллими соњаи мусиќї, директори Маљмааи маданию спортї, директори Хонаи маданияти ноњия, мудири маданияти назди комитети иљроияи ноњия, муаллими омўзишгоњи республикавї (њоло ба номи П. Љ. Буйдоќов), Донишкадаи њунарњои зебои ба номи М. Турсунзода, аз соли
1999 љонишини директор ва аз соли 2001 директори Сирки давлатии Тољикистон шуда фаъолият мекунам. Имрўзњо дар Сирки давлатии Тољикистон њунармандоне, ки Студияи њунарњои сиркиро хатм кардаанд ва соњии тахассуси њунари сиркї шудаанд, хеле зиёданд, аз љумла, Њомидов Исмат, Илёсов А., Болтаев Ш., Иззатуллоев В., хоњарон Назаровањо, Идебекова К., ки њама њунарманд ва Аълочии фарњанг мебошанд, инчунин Њанифова М. - њунарманд, Шоевњо бародарону хоњарон, Рањимов Б. - њунарманд, Киромиддинов И. Дар бораи Иззатуллоев Бахтиёр бошад, гуфтаниям, ки аз соли 1993 то ин муддат дар Сирки тољик њамчун њунарманд кор ва фаъолият мекунад. Ў дар Студияи назди сиркї ду жанри сиркиро хатм кардааст. Њоло бошад дар курси сеюми факултаи режиссёрии Донишкадаи њунарњои зебої ба номи Мирзо Турсунзода тањсилашро давом дода истодааст. Дар Студияи назди сирк њунармандонм шинохтаи соњаи сирк роњбари Студияи сиркї, Артисти хизматнишондодаи Тољикистон Уѓулой Тураева, устодон - Анатолий Орлов жанри акробатика, Восит Юсупов - жанри асптозї (чигитовка), хатмкунандаи Омўзишгоњи њунарњои сиркии шањри Маскав ба номи Ю. Никулин Самандар Ќаландаров - акробатика, Иззатуллоев Бахтиёр дар намуди торбозї ва перш ба шогирдон њунар меомўзанд. Мавриди зикр аст, ки жанрњои мухталифи сиркиро - масхарабозї - Љ. Садриддинов, ромкунандаи њайвонњо Болтаев Шокир, торбозї, перш - Иззатуллоев Бахтиёр, йога - Исмат Њомидов, Алмос Илёсов, чархи ренї - Уѓулой Тураева худашон тањия карда, пешкаши тамошобинон мегардониданд, на А.
Раљабови "нотакрор ва њунарманди сатњи байналмилалї", чї тавре дар матолиб омадааст. Дар њаќиќат, дар давраи фаъолияти А. Раљабов вазъи Сирки тољик нигаронкунанда буд ва дар соли 2011 њамагї 40 намоиши сиркї ба тамошобинон пешкаш карда шуда буд. Онњо бештар бо љангу љанљол ва дассисабозї машѓул буданд. Хушбахтона, баъди аз байн рафтани ин хархашањо дар нимасолаи соли љорї аллакай ба тамошобинон зиёда аз 50 намоиши сиркї пешкаш намудем. Муњимаш ин ки, дар ин муддат намояндањои сиркњои дигар давлатњо, ба монанди Љумњурии Халќии Чин, Федератсияи Русия ва Љумњурии Ќазоќистон ташриф оварда, ба барномањои Сирки имрўзаи тољик бањои баланд гузоштанд. Оиди хусусигардонии истгоњи наќлиёти Сирк гуфтанием, ки он аз тарафи Кумитаи амвол дар доираи ќонун дар музояда фурўхта шудааст ва маќомотњои дахлдор низ ин њолатро бо пуррагї санљида бањогузорї кардаанд. Оиди људо шудани маблаѓњои сохтмонї барои таъмир ва акси ба шумо пешнињодшуда гуфтаниам, ки мувофиќи фармони вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон таъмири сохтмони њамаи муассисањои вазорати фарњанг ба воситаи Раёсати сохтмонии вазорати фарњанг ба анљом расонида мешавад. Имрўзњо корњои сохтмонї дар Сирки давлатї ба анљом нарасидааст ва маблаѓњои зарурї барои таъмир аз тарафи Сирки давлатї дар доираи ќонун гузаронида шудааст. Таъмир идома дорад. Љ. МУЉИДДИНОВ, директори Сирки давлатии Тољикистон
14
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
Лоињаи Ќонуни Тољикистон "Дар бораи интихоботи президент", ки аз љониби Кумитаи тадорукот оид ба ислоњоти интихоботи президент" ба парлумон пешнињод шуд, баррасї нашуд.
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
15
дар сурати хуруљи беморї ва эпидемияи беморињои сироятї дар минтаќањо Фонди эпидемиологї таъсис дода шуда, чорабинињои зиддиэпидемикї ва мадади тиббию санитарї ба ањолї аз њисоби њамин Фонд расонида мешавад.
?-И БОБ ХИЗМАТРАСОНИИ МУАССИСАЊОИ ДАВЛАТИИ ТИББЇ РОЙГОН АСТ? - Мувофиќи ќонунњои љории Тољикистон хизматрасонии муассисањои тиббии кишвар оё ройгон аст ё тавассути пардохти муайяни маблаѓ сурат мегирад? Барои аз муоинаи духтур гузаштан низ оё пардохти маблаѓ њатмист? Бисёр хуб мешуд дар бораи тартиби гирифтани табобати ройгон ё пулї масъулони соњаи тандурустии Тољикистон посух медоданд. Љамшед РАЊМАТОВ, сокини дењаи Ангурбоѓи љамоати Панљоби ноњияи Њамадонї - Дар асоси ќарори Њукумати Тољикистон аз 2-юми декабри соли 2008 тањти №600 "Дар бораи тартиби хизматрасонии тиббию санитарї ба шањрвандони Љумњурии Тољикистон дар муассисањои системаи давлатии тандурустї", дар марњилаи аввал дар бахшњои ёрирасон, барќарорсозї ва хизматрасонии тиббии гаронарзиш иљозат дода шудааст. Тибќи банди 2-юми Ќоидаи пардохт ва њампардохти хизматрасонии тиббию санитарї ба шањрвандони ЉТ дар муассисањои давлатии тандурустї, ки бо фармоиши якљояи Вазорати тандурустї ва Вазорати молияи ЉТ аз 12-уми сентябри соли 2011 тањти №504-58 тасдиќ карда шудааст, муоинаю машваратдињї танњо аз љониби номзад ва докторњои илм-профессорон иљозат дода шудааст (бо истиснои гуруњњои имтиёзнок мутобиќ ба номгўи I ва II ). Мувофиќи номгўи 1, категорияи шањрвандоне, ки мутобиќи маќоми иљтимої барои гирифтани хизматрасонињои тиббии ройгон њуќуќ доранд, инњоянд: маъюбони Љанги Бузурги Ватанї ва шахсони ба онњо баробаркардашуда (маъюбони ЉБВ, маъюбон аз њисоби иштирокчиёни ЉБВ, маъюбони амалиёти љангї дар ќаламрави дигар давлатњо, маъюбони њимояи сохти конститутсионї); иштирокчиёни ЉБВ; нафаќахўрони ањамияти љумњуриявї; иштирочиёни бартарафсозии садамаи Неругоњи барќї атомии Чернобил; маъюбон (маъюбони осеби мењнатї, беморињои касбї, беморињои умумї, маъюбони Артиши Шўравї, маъюбони овони кўдакї); кўдакони то 1 - сола; кўдакони маъюб; аъзои оилањои камбизоат ва шањрвандони яккаву танњои камбизоат; шањрвандони бекор, ки расман дар маќомоти шуѓли ањолї ба ќайд гирифта шудаанд; пиронсолони аз 80 - сола боло; ветеранњои ЉБВ ва шахсони ба онњо баробаркардашуда-шањрвандони давлатњои аъзои ИДМ; маъюбон - гурезањо ва паноњљўяндагони хориљї, ки ба таври расмї дар њудуди Тољикистон будубош менамоянд. Мувофиќи номгўи 2, категорияи шањрвандоне, ки мутобиќи нишондињандањои тиббї барои гирифтани хизматрасонињои тиббии ройгон њуќуќ доранд (бо бемории асосї) инњоянд: беморони гирифтори сактаи шадиди дил (дар ду њафтаи аввал); беморони мубталои саратон дар стадияи терминалї; беморони мубталои гемофилия; беморони мубталои махав; беморони мубталои бемории њорї; беморони мубталои гулўзиндонак (дифтерия); беморони гирифтори бемории сил (дар доираи Барномаи ДОТС); беморони гирифтори бемории диабети ќанди навъи аз инсулин вобаста буда; кўдакони то 5 - сола, ки гирифтори беморињои дарунрав ва шадиди роњњои нафас мебошанд (дар доираи Барномаи ЊББК). Эзоњ: Дар сурати хуруљи беморї ва эпидемияи беморињои сироятї дар минтаќањо Фонди эпидемиологї таъсис дода шуда, чорабинињои зиддиэпидемикї ва мадади тиббию санитарї ба ањолї аз њисоби њамин Фонд расонида мешавад. Ба саволи Шумо сардори Раёсати иќтисодї ва банаќшагирии буљети соњаи тандурустии Вазорати тандурустии Тољикистон Сайдалї ЊАФИЗОВ посух дод.
ТАНЗИ МАРДУМЇ РОЊЊОИ СОЊИБДОРУ БЕСОЊИБ Акаи Борон аз Дарвоз бо сабукрави шахсиаш барои хабаргирии дўсти њамкурсаш - Ќодирљон озими Хуљанд шуд. Сињату саломат ба Хуљанд расид. Дўстон њамдигарро ба оѓўш гирифта, хеле пурсупос карданд. Дар омади гап Ќодирљон аз акаи Борон пурсид: - Дар роњ бефарањ нашудї, зиќ намондї? Вазъи роњњо чї хел? - Эњ Ќодирљон, Ќодирљон. Шумоён мардуми хушбахтед. Њамин ки аз Душанбе то Хуљанд омадам, дидам, ки роњ соњиб доштааст. Дар њар чил - панљоњ километр соњибони роњ маро хуб пешвоз гирифта, хуш гусел мекунанд. Яъне дар тарозу (плаза) ба дастам чек медињанд. Медонї, дар чек чї навишта шудааст? - Не, намедонам. - Он љо "Хуш омадед, ба шумо роњи сафед таманно дорем". Ана баъд ѓавчўбро мекушоянд ва мо роњро давом медињем. Албатта, чекро бе муллољиринг (бе маблаѓ) намедињанд. Аз Душанбе то Хуљанди шумо зиёда аз 80 сомониро садќаи сар кардам. Ман аз ин њељ хафа нестам. Баръакс шодам, ки роњи Шумо "СОЊИБ" доштааст. Афсўс, ки роњњои тарафи мо "БЕСОЊИБАНД". Чї ќадар гузарию биёї, касе кордор нест. Ќодирљон аз чунин гуфтори дўсташ аламаш омаду худро дошта натавонист: - Хайр, мехоњї њамун роњњои Шумо њам мисли роњи Душанбе-Чанок "СОЊИБДОР" шавад? - Э, э, хўше, хўше. Ќодирљони љон, ин гапата дигар такрор накун, ки фариштаи роњгузар боз ОМИН нагўяд... Њољї Абдуллоњи ЊОЉЇ, сокини кўчаи Возењии шањри Душанбе
АКСИ ГЎЁ
ВОКУНИШ ЉАВОБ БАР МАТЛАБИ "ДОНИШЉЎЁНИ ФИРОРЇ" - Маќомоти иљроияи њокимияти давлатии ноњияи Љалолиддини Румї оиди маќола зери сарлавњаи "Донишљўёни фирорї", ки дар шумораи №52 (275)-и њафтаномаи "Нигоњ" аз 14-уми марти соли 2012 дарљ гардидааст, маълум менамояд, ки маќолаи номбурда дар маљлиси назоратии назди раиси ноњия бо иштироки шахсони мутасаддї мавриди баррасї ќарор гирифта, бањри санљиши далелу раќамњои он гуруњи кории маќомоти иљроияи њокимияти давлатии ноњия таъсис дода шуд. Дар натиљаи санљишу тањлилњо гуруњи корї муайян кард, ки хатмкунандагони мактабњои тањсилоти миёнаи умумии ноњия дар солњои тањсили 2005 - 2006 - 3 нафар, аз љумла, 1 нафар дар донишгоњњои олии Покистон, 2 нафар дар Русия дохил шуданд. Баъди хатми донишгоњњо онњо ба Тољикистон баргашта, њоло бањри рушду нумўи кишвар ва шукуфоии он кору фаъолият доранд. Аз инњо айни њол 1 нафар дар КДАМ ЉТ, 1 нафар ба њайси тарљумон ва 1 нафари дигараш дар Кумитаи заминсозї ва геодезии ЉТ кору фаъолият менамоянд. Њоло дар донишгоњу донишкадањои олии хориљи кишвар аз ноњияи Љалолиддини Румї дар Русия - 51 нафар, дар Украина - 8 нафар, дар Ќазоќистон 3 нафар, дар Мисри Араб - 3 нафар, дар давлати Сурия -1 нафар ва дар донишгоњи байналмилалии шањри Бомбайи Њиндустон - 1 нафар, яъне дар љамъ 67 нафар љавонон тањсил менамоянд. Бо боварї метавон ќайд намуд, ки онњо баъди хатми донишгоњу донишкадањо ба Ватан бармегарданд ва бањри пешбурди соњањои иќтисодиву иљтимої ва фарњангии Тољикистон сањми арзандаи хешро мегузоранд. Имрўз аз тарафи хатмкунандагони донишгоњу донишкадањои хориљи Тољикистон оиди таъмини љои кор ва љои истиќомат ба маќомоти иљроияи њокимияти давлатии ноњияи Љалолиддини Румї ягон кас мурољиат накардааст. Маќомоти иљроияи њокимияти давлатии ноњияи Љалолиддини Румї дар њолати мурољиати хатмкунандагони донишгоњу донишкадањо онњоро бо љои кор ва шароити зист дар асоси дастуру супоришњои президенти Тољикистон Эмомалї Рањмон ва ќонунњои амаликунанда сари ваќт таъмин менамояд. Маќомоти иљроияи њ окимият и давлат ии ноњияии Љалолиддини Румї ба Шумо миннатдорї намуда, дар корњои эљодии муњаррирони њафтаномаи "Нигоњ" бањри рушду нумўи Тољикистон комёбиву муваффаќиятњо орзу менамояд. Амирулло ХОЛОВ, и.в. раиси ноњияи Љалолиддини Румї
ШЕЪР Дўстмурод Ўроќов (САМИМЇ)
ЊИКМАТИ ЗИНДАГЇ Ман сурури зиндагї аз дўстон омўхтам,, Рўзгори нек аз соњибдилон омўхтам. Ошиќиро чист маъно? Чист њусни рўзгор? Аз навои булбулони бўстон омухтам. Назму насрам гар дўстонро пазиро гаштааст, Розњои хома бо ранги гарон омўхтам. Ростгўї, некхоњї, тавбаву лафзи накў, Аз ниёгони зарифу нуќтадон омўхтам. Дар талоши пораи нон рўзу шаб дар зањматанд, Хикмат аз ранљи дили оворагон омўхтам. Аз хушомад, аз тамаъ як умр будам дар канор, Инчунин будан зи хулќї ростгорон омўхтам. Давлати дил аз њама давлат басе авлотар аст, Маънии ин хикмат аз соњибдилон омўхтам. Љилваи зебої бахшад ќалбњоро равшанї, Ин њунар аз љилваи тиру камон омўхтам. Пеши Омуву Зарафшон хушдоре судманд, Аз ѓанимат будани умри равон омўхтам. Зина-зина метавон фатњи баландињо намуд, Бо назар бар зинањои нардбон омўхтам. Эй Самимї, бода нўшу њар даме хушњол бош, Њар чизе шоиста буд, аз дўстон омўхтам
ГУМ ШУДААСТ Аттестати гумшудае, ки соли 2012 шўъбаи маорифи ноњияи Шањринав ба Ходљаев Обидљон Рањматуллоевич, соли таваллудаш 1993, хонандаи мактаби №21 додааст, эътибор надорад.
«МУАЛЛИМ» - БАР БРЕНД МЕАФЗОЯД
НАХОД? ОЁ ЌУТОСЊО ТАНЊО ДАР ТОЉИКИСТОН ВА ЌИРЃИЗИСТОН ПАРВАРИШ КАРДА МЕШАВАНД? - Шунидам, ки дар ноњияи Мурѓоби Бадахшони Тољикистон як намуди њайвони азимљусаи монанд ба гов-ќутосњо парвариш карда мешаванд. Аз рўи шунидам, ќутосњоро дар иќлими монанд ба водии Њисор парвариш намудан номумкин аст ва онњо танњо дар иќлими Мурѓоб барои парвариш созгор њастанд.Аз рўи дигар маълумот, ќутос њайвони нодир ба њисоб рафта, дар љањон танњо дар Тољикистон ва кишвари њамсояи он Ќирѓизистон вомехўрдааст. Оё њамин дуруст аст? Карим КАРИМОВ, хонандаи мактаби миёнаи №78-и ноњияи Шоњмансур - Мувофиќи ривоятњои таърихї, ватани асосии ќутосњо Тибети Чин мебошад. Айни њол бошад ќўтосњо дар баландкуњњои иќлимаш сарди давлатњои Тољикистон, Њиндустон, Чин, Ќазоќистон, Афѓонистон, Эрон,Покистон, Непал, Ќирѓизистон, Бутан, Муѓулистон, Узбакистон ва Русия (Ќафќози Шимолї, Љумњурињои Олтой, Бурятистон ва Тува) парвариш карда мешаванд. Парвариши ќутос дар иќлими гарм созгор нест. Дар замони Шўравї барои санљиш якчанд саршумори ќутосњоро ба Арманистон бурда буданд, аммо ба иќлими ин кишвар мутобиќ нагаштанд. Ќутос зоти заводї набуда, њамчун њайвони махсусгардонидашуда ба ин ё он раванди истењсолию корї мувофиќ гардонида шудааст. Ќутосњо худ табиатан њаматарафа истифодашаванда мебошанд. Дар Тољикистон ќутосњо дар хољагињои ВМКБ (асосан дар ноњияи Мурѓоб); минтаќаи Лахши ноњияи Љиргатол, ноњияњои Айнї ва Куњистони Мастчоњи вилояти Суѓд афзоиш ва парвариш карда мешаванд. Ќутосњо бо маќсади самаранок истифода бурдани алафњои табиї ва њарчї бештар таъмин намудани ањолї бо мањсулоти гўшту шири муњитан тоза, пўст ва пашму ќили онњо барои саноат, инчунин њамчун воситаи наќлиётї барои кори боркашию саворї, ки онњо дар шароити баландкуњ дар натиљаи интихоби табиї мутобиќ гаштаанд, истифода бурда мешаванд. Ќутосњо дар фазои кушод парвариш карда шуда, ба молхона ё шипангњо эњтиёљ надоранд. Бинобар ин афзоишдињии ќутосњо аз љињати иќтисодї хеле фоидаовар буда, барои парваришу нигоњубинии онњо маблаѓу воситаи зиёде сарф намешавад. Хусусияти асосии афзоиши ќутосњо, ки дар корњои зоотехникї мунтазам истифода мешаванд, ин тамоми фасли сол дар шароити чарогоњњои баландкуњ парвариш ёфтан ва ба таври озод љуфтикунонии онњо мебошад. Дар интихоби модаговњои ќутос асосан ба ширнокии онњо ањамият дода мешавад.Тарзи нигоњубинї ва парвариши ќутосњо дар он аст, ки тамоми фаслњои сол дар шароити баландкуњ дар чарогоњњои табиї сурат мегирад. Танњо дар њолатњои зарурї ба саршумори ќутосњо дастї хўрок медињанд.Ќутосњо бояд дар тамоми фасли сол, ба њисоби њар як сар, аз намаки ошї (8 - 12 г), алафи хушки табиї ба миќдори 1,5 - 2,0 сентнер, хўроки емворї 0,5 - 08 сентнер, таъмин бошанд. Инчунин хўрокаро барои зимистонгузаронї њамчун фонди эњтиётї захира кардан зарур аст. Муњлати љуфтишавии ќутосњо, моњњои июн - сентябр мебошад. Дар давраи љуфтишавї ба муњлати дароз рондан ва нороњат кардани модаќутосњо мумкин нест, ин ба рафти бордоршавии модаќутосњо таъсири манфї мерасонад. Ќутос њайвони азимљусаи танаш дароз, пойњояш кўтоњ мебошад, ки вазнаш то 1000 кг ва аз он њам зиёд мешавад. Вазни навзодаш то 325-360 кг мешавад. Ба саволи Шумо аз Вазорати кишоварзии Тољикистон љавоб доданд.
ЗОДРЎЗ МУБОРАК! Роњбарият ва Иттифоќи касабаи МДК "Душанбенаќлиётхадамотрасон" Маљидов Абдуњалим Маљидович- сардори шуъбаи равобит бо ањолї ва ахбори оммаи муассисаро бо 60-умин cолгарди бањори умраш аз самими дил табрик карда, ба ў аз даргоњи Худованд саломатї, сарбаландї, рўзгори осуда таманно намуда дар корњои њамарўзаи эљодиаш муваффаќиятњои нав ба навро хоњон њастанд.
Масъули сањифа Абўалї НЕКРЎЗОВ, Тел:985 60 86 85, E-mail: nigoh_tj@inbox.ru
Рў Н Аз Н Бо Н Бо Аз Д С Бо Д Ш
Ху Гў Ф О Ња И О Ф Аз Д Бо Н Ф Га Н Ам То То То То
16
№34 (310), 14-уми ноябри соли 2012
- Некрўз, рости гап, "депорт" шуданам дар аввал дарднок буд, аммо њоло заррае ѓамгин нестам. Ба дилам зад ин омадану ин рафтанњо. Акнун бањона дорам. Дигар ёди Русия намекунам ва дар мактаби дења омўзгор мешавам…
ЛАТИФАЊО
Шўхињо аз Ќироншоњи Шарифзода, журналист ЉЎРАГЇ Дар рафти мусоњиба бо раиси Њизби коммунисти Тољикистон Шодї Шабдолов суоле гузоштам: - Мегўянд, ки ЊКТ њизби нафаќахўрон аст… - Кї гуфтааст ин гапро? - суханамро бурида, бо ќањр пурсид Шодї Шабдолов. - Шодї Давлатович, ман мехостам…, - сўњбатро ба маљрои мусоид равона карданї шудам. - Ну, ладно, ин гапи худат бошад, майлаш љўра, - фаќат дар матни мусоњиба љой накунї шуд, - оромона ба сўњбат идома бахшид Шодї Шабдолов. ТАЪСИРИ ЊАМСОЯГЇ Дар поёни дарс дар факултети журналистика чун пурсидам, ки вобаста ба мавзўъ чї саволе доред, донишљўе аз ќатори ќафо боло шуду пурсид: - Устод, фосилаи байни "Шабакаи аввал" ва "Сафина"-и ТВТ он ќадар зиёд нест, вале чаро њарорати њаворо Шабакаи аввал +40 дараља менависаду "Сафина" +37 дараља? Лањзае њайрон мондам, ки чї љавобе дињам, то донишљў ќонеъ гардад, охир ихтисоси обу њавошиносї нозукињо дорад, чун далеле наёфтам, шўхиомез гуфтам: - Барои он ки "Шабакаи аввал" ба Заводи шароббарорї наздиктар аст.
БА ЉОЙИ ХУЛОСА Дар Шўрои ВАО - и Тољикистон мурољиате дар бораи бисёр чоп шудани маводи таблиѓи фањшу фуљур дар нашрияе баррасї мешуд. Ба њайси узви Шўрои ВАО вазифадор будам ба Меъёрњои ахлоќи касбї мувофиќат кардан ё хилофи Меъёрњо интишор шудани маводи ба табъ расида, фикру мулоњиза ронда, хулоса намоям. Пас аз маърўзаи банда, ки рў ба афзоиш доштани чунин матлабњо дар матбуоти давриро боиси нигаронї хонда, маводи мавриди баррасиро нишонаи таблиѓи фањшу фуљур (порнография), намунаи равшани халалдоргардии Меъёрњои ахлоќи касбї њисобидам ва ќабули тавсияњоро барои пешгирии интишори онњо таќозо доштам, баъзе њамкасбон аз Шўрои
ВАО ба ин розї нашуданд. Новобаста аз исрори раис Зинатулло Исмоилов ва узви Шўрои ВАО Мухтори Боќизода, аксарият "ба хотири мањдуд насохтани озодии сухан", ба лоињаи ќарор "зид" овоз доданд. Мухтор Боќизода, ки рў ба рўям менишаст, бо маънои "ин чї хел мешавад?", сўям ишора кард. Бо афсўсу киноя ба њамнишинон гуфтам: - Боке нест, агар демократия ва озодии сухан чунин бошад, ба тавсияњо илова намоед, ки "чопи маводи њамсон, то баста шудани нашрияњо идома ёбанд". АЗВАЗИФАГИРЇ Рўзњои аз вазифа гирифтану ба кори дигар таъин намудани сармуњаррирони нашрияњои расмию њукуматї буд. Чанд тан журналистон дар сањни њавлии Муљтамеи табъу нашри "Шарќи озод" ин таѓйиротро "муњокима" мекардем. Сайёфи Мизроб - сармуњаррири њафтаномаи "СССР" аз бинои "Шарќи озод" берун баромада, наздамон омад. Баъди салому алейк, ба Акбари Саттор - раиси Иттифоќи журналистони Тољикистон, мурољиатан хушгўї кард: - Раис - бобо, чї гуноње карданд, ки ин сармуњарриронро аз вазифа гирифта истодаї? - Ин кор дар ихтиёри ман мебуд, худатро кайњо аз вазифа мегирифтам, - паст наомад Акбари Саттор.
МАРДИКОРНОМА
"Дикарка"- њои даѓали «Сомон Эйр» Суњбати Аслиддин ва Некрўз тасфида буд. Чунки кайњо њамдигарро надида буданд ва гуфтанињои бисёре доштанд. Воќеан насли онњоро насли гумшуда номем њам, хато намекунем. Ваќте онњо дар синфи 9 мехонданд, дар дарс бо омўзгор нисфи соати дарсї майдони Шањидону истеъфохоњї ва дигар бањсњои сиёсї мекарданд. Дар дарсњо байни њам шарт мегузоштанд, ки дар гуфтугў ягон калимаи урусї истифода набаранд. Ва агар нафаре як калимаи урусї истифода бурд, њама ба пешонии ў яктогї "пуккак" мезаданд. Ваќте мактаби миёнаро хатм намуданд, аз ИЉШС нишоне намонда буд. Бо донишу тарбияе, ки сохти куммунизм ба онњо дод, натавонистанд дар сохти имрўза мутобиќ шаванд. Акнун яке, гандумкору дигаре, боѓдор, саввумї, обдору чањорум, мардикор… Афсўси он дониши аълои онњо. Афсўсе, ки дар айни парвоз љанги шањрвандї онњоро болшикаста кард. Ба гуфти Аслиддин, ў дар синни 10 - 15 солагияш кай парво дошт, ки нони рўи дастархонаш аз куљо меояду моњонаи падараш чанд аст. Имрўза кўдаки 8 сола роњи пулкоркуниро медонад ва ё мељўяд… Аслиддину Некрўз як-як њамсинфонро ба ёд меоварданду наздик буд ашк бирезанд. Ашк дар афсўси донишу малакаи дўстон… Аспи тозї шуда маљрўњ ба зери полон, Тавќи заррин њама дар гардани хар мебинам. Некрўз ќиссаи "депортатсия" шудани Аслиддинро шунида, ѓамгин шуд.
Вале Аслиддин аллакай ба таќдир тан дода буд. - Некрўз, рости гап, "депорт" шуданам дар аввал дарднок буд, аммо њоло заррае ѓамгин нестам. Ба дилам зад ин омадану ин рафтанњо. Акнун бањона дорам. Дигар ёди Русия намекунам ва дар мактаби дења омўзгор мешавам… - Эњ, Туруш, бо маоши муаллимї зиндагиро бурда мешавад магар? Насабатро таѓйир дода, боз Русия, назди ман биё. - Не, хаста шудам, Некрўзљон. Парвизи Шутур насабашро ба насаби њамсараш гардонида, аз бонк ќарз гирифта омад. Дар Маскав ўро дошта, бо њамон њавопаймо фиристоданд… - Э рост гуфтї. Њоло њам дар Тољикистон корњояш дар "суд". Роњкирои Маскав - Хуљандро талаб доранд. Болои ин ќарзи аз бонк гирифтааш… Њавои даруни тайёраро бўи хўроки гарм пур кард. Хидматрасонњои њавопаймо хўрок таќсим мекарданд. Нињоят ба назди Аслиддину Некрўз низ хўрок гузоштанд. Аслиддин ба духтараки хидматчї сипос гуфт. Аммо дар љавоб чизе
МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).
Њаќљаноб Эмомалї РАЊМОН, президенти Тољикистон: - Њељ як корманди маќомоти њифзи њуќуќ дар ягон маврид њуќуќи истифодаи шиканља ва паст задани ќадру ќимати инсонро надорад. -Њуќуќ надоранду имкону шароити чунин корњоро доранд. Бо фармони навбатї даровардани телефонњо ба биноњои ШКД ва прокуратура ва насби камерањоро дар утоќњои онњо иљозат дињед, Љаноби олї, мардум зоррошона, эъ, мебахшед, зоррашонро нишон медињанду худи Аврупо ба шумо њасад мебарад.
Собиќњук Иброњим УСМОНОВ, профессор: - Дар шароите ба таъсиси ин фонд (Муколамаи тамаддунњо) ва анљом додани ин кор даст задам, ки дигар корманди њукумат нестам. Ман ба њайси як нафар олим, як нафар шахсе, ки воќеањои солњои навадумро дидааст ва худаш то андозае тањќиќ кардааст, иштирок мекунам. - Мегўянд, он љое, ки шумо кор кардед, собиќу истеъфо надорад, муаллим. Иштирок кардан гиреду тањќиќро ба дигарон монед.
Рўшанпарлумон Амирќул АЗИМОВ, муассиси «Фронти халќї: - Дар таљрибаи љањонї мебинем, ки низомиёни ин ё он кишвар дар як кишвари дигар дахлнопазирии дипломатї доранд. Аммо барои мо њанўз рўшан нест ва огоњ нестем, ки дар Созишномаи Тољикистону Русия дар бораи пойгоњ дар ин бора чї гуфта шудааст. - Ба сайти Вазорати корњои хориљии Русия дароед, барои шумо њам, рўшан карда мондагї, љаноби љенерол. Зудтар огоњ шуда, раиси парлумон ва Шўрои амниятро огоњ кунед.
Орбонк Мавзуна ЧОРИЕВА, варзишгар: - "Ориёнбонк" њанўз мошини ваъдагиро надодааст. Сарвари кишвар, Њизби нањзати исломии Тољикистон, раиси шањри Душанбе, раиси шањри Ќўрѓонтеппа, раиси шањри Хуљанд ба ваъдаашон вафо карданд, аммо… - Эњ, духтари соддае! О, њамин "Ориёнбонк" намешуд, ягонтои инњо, вафо кардан он тараф истад, ваъда њам намекарданд. Њоло њам, ки дер нашудааст, дар рў ба рўи чойхонаи «Роњат» ягон тояшонро ќапида, аз поин як апперкот фуроред, "Лексус"-и ваъдагї "Ленд Крузер-200" мешавад. Агар не, плакатњои мухлисонатон њоло њам дар дасти Эраљ њастанду мо ба эътироз тайёр.
ИнтиќТВ Абдуќодири АБДУЌАЊЊОР, директори телевизиони «Пойтахт»: - Интиќод шеваи кори телевизиони "Пойтахт" аст. Мо як барномае аллакай тањия кардем, ки номаш "Арз" аст. Њар сокини шањри Душанбе, ки арзе дорад, метавонад ба телевизиони мо ояд. - Чї мекунед? Фаќат нагўед, ки дањонашонро баста, ба тамошои барномањои љолибу дидании ТВТ ва ТВС маљбур месозед.
Хомозодзиндон Парвин АЛИЗОДА, сухангўи Сарраёсати иљрои љазои љиноятии ВА ЉТ: - Њама рўзноманигорони хомакаљ як умумият доранд: "Онњо чашми дидани ободию озодию озодагињои ватанро надоранд!". - Хоса, "озодагињои" пушт ва пеши деворњои зиндонњои хўљаини шуморо. Чаро хўљаин? Хўљаин хўљаин аст... Раиси Шўрои муњаррирон: С.А. Дўстов Котиби масъул: Эраљи Амон
Њ а ф т а н о ма д а р В а зо р а ти ф а р њ а н г и Љ у м њ у р и и Т о љи к и с то н ба ќ а й д г и р и ф та шу д а а с т.
нашунид, баръакс, абрувони чиншударо дид. Некрўз дарњол бо садои каме баланд гуфт "Э, Аслї, ин "дикарка"- њои даѓали «Сомон Эйр» садќаи рањмату сипос шаванд!.." Хидматчидухтар њарчанд шунида бошад њам, аммо чунин вонамуд кард, ки гўё нашунида бошад. - Рост, Некрўз. Хайр чї кунем, ки дар муњити Русия одат кардаем. - Туруш, бовар мекунї, дар муомилаю муошират дар Тољикистон асабам таранг мешавад ва аз ду моњ зиёд истода наметавонам, - хўрокашро омодакунон гуфт Некрўз. Аслиддин аллакай ба дањонаш хўрок гирифта буд, бинобар ин дар љавоб танњо сар љунбонд. Дар дења хабари омад - омади Аслиддин аллакай ба гўши модару њамсараш низ расида буд. Њамсараш аз шодї љои нишаст намеёфт. Аммо модараш маротибаи дувум Аслиддинро дар хоб медид. Нињоят хобашро ба келинаш наќл кард. Дар хоб падари рањматии Аслиддинро дид, ки аз дасти Аслиддин дошта њамроњаш мебурд… www.ilhom.wordpress.com
МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...
Шўъбаи муњосибот тел: 224 25 09 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 44 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 224 25 09 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 93 500 77 41 Масъули логистика ва чоп: тел: 93 591 02 01
Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд.
Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 1,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 Ќимати обуна барои як сол - 71 сомонию 76 дирам. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09