- Чаро рўзноманигорон майл ба хабарњои "манфї" доранд? - Рўзноманигорон мисли барномаи њастаиянд, метавонанд нерўи сулњомез ва тахрибкунанда бошанд...
Иттилоот ва тањлил барои одамони фаъол
| №1 (277). Чоршанбе, 28-уми марти соли 2012 | Е-mail: nigoh_tj@inbox.ru
Ќосими БЕКМУЊАММАД:
Илњомљон ЊОМИДОВ:
Фарќи зиёї аз зархарид
Respect, "Нигоњ"!
Шарњи сиёсї
Андешаи хос
3
Раљаби МИРЗО:
«Хурўси љангї» 5
Вокуниш дар Нигоњ
7
Дар ин шумора: таќдир
Оѓохони IV ва «имомчањо»-и навзуњур
Муборизаи Мирзо ва Саломат Ё идомаи ќиссаи воќеии «Рўзи сиёњи таксист»
Раиси собиќи "Мовароуннањр" дар дармонгоњи равонї
3 љањон
Иќрори Ѓарб бар шикаст дар љангњои афѓонї
10 пурбин
Бањси китобхонаи домодњо барои зиёиёни тољик
16
2
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
Тибќи ин тасмим, њаљми бољи содиротї ба мањсулоти сафеди нафтї барои як тонна аз 271 то 304 доллари амрикої ва бољи содиротї барои як тонна бензин аз 370 то 414,6 доллар зиёд мешавад.
НАВИД
ПРЕЗИДЕНТ
Мулоќоти Эмомалї Рањмон бо президенти Бонки исломии рушд Президенти кишвар Эмомалї Рањмон бо Президенти Бонки исломии рушд, доктор Ањмад Муњаммад Алї мулоќот намуд ва аз густариши бемайлони њамкории дуљониба изњори ќаноатмандї кард, зеро њоло дар Тољикистон 8 лоињаи афзалиятноки сармоягузории давлатї бо њиссаи Бонки исломии рушд мавриди татбиќ ќарор дорад, ки маблаѓи умумии онњо 264 миллион доллари амрикоиро ташкил медињад. Дар ин бора аз Хадамоти матбуоти президенти кишвар иттилоъ доданд. Ба иттилои манбаъ, таваљљўњи зиёд ба афзоиши минбаъдаи сармоягузорї ба татбиќи лоињањои зербиноии дорои ањамияти минтаќавї, аз љумла дар соњањои энергетика, наќлиёту коммуникатсия, кишоварзї ва њам барномањои иљтимоию гуманитарии Тољикистон зоњир карда шуд.
Барои густариши бештари њамкорї ифтитоњи намояндагии Бонки исломии рушд дар Тољикистон, зарур шумурда шуд. Дар мулоќот, њамчунин доир ба омодагї ба мулоќоти 38-уми солонаи Шўрои Мудирони Бонки исломии рушд, ки соли 2013 бояд дар Тољикистон баргузор шавад ва дигар масоили мавриди таваљљўњ ва ќарор гирифт. Нилуфари КАРИМ, TojNews
Бан Ги Мун дабири кулли Созмони Милали Муттањид ба унвонии ширкатдорони Конфронси панљуми њамкории иќтисодии минтаќавї оид ба Афѓонистон, ки дар Душанбе идома дорад, табрикнома ирсол намуд. Дар ин номаи табрикотии Бан Ги Мун навишта шудааст, ки "њамкории иќтисодї роњи сўї ояндаи амнияти мардуми Афѓонистон аст". - Конфронси иќтисодии минтаќавї оид ба Афѓонистон аз соли 2005 сурат мегирад ва дар конфронси якум намояндагони 11 кишвар иштирок доштанд. Вале њоло дар он вакилони 80 давлат, њамчунин намояндагони созмонњои минтаќавии байналмилалї ва љомеаи шањрвандї ширкат доранд, -гуфтааст дабири кулли СММ дар номаи табрикотии худ. Бан Ги Мун њамчунин ёдовар шудааст, ки имрўз дар Афѓонистон баробари Намояндагии СММ, боз 28
муассиса ва бунёду барномањои ин созмон фаъолият доранд. Сарвинози РУЊУЛЛОЊ, TojNews
ЗАРБАИ НАВ
ЌОНУНГУЗОР
Сафари кории Шукурљон Зуњуров ба Алмаато Аз 26 - уми марти соли љорї Раиси Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон, Шукурљон Зуњуров љињати иштирок дар љаласаи Шўрои Ассамблеяи Байнипарлумонии Давлатњои аъзои Иттињоди Давлатњои Мустаќил, ки ба муносибати 20 - умин солгарди таъсисёбии ин нињод баргузор мегардад, дар шањри Алмаатои Љумњурии Ќазоќистон ќарор дорад. Дар ин бора ба TojNews Муњаммадато Султонов котиби матбуотии Маљлиси намояндагон иттилоъ дод. Ба иттилои манбаъ, ду рўз пеш Шукурљон Зуњуров дар доираи ин сафар бо раиси парлумони Љумњурии Ќирѓизистон, раиси Сенати парлумони Љумњурии Ќазоќистон, раиси палатаи поёнии парлумони ин кишвар ва раиси Кумита оид ба корњои Иттињоди Давлатњои Мустаќил, робита бо њамватанони Думаи Давлатии Федератсияи Русия мулоќот анљом дод. Дар љараёни ин мулоќотњо Раиси Маљлиси намояндагон њамчунин изњор дошт, ки парлумони касбии Љумњурии Тољикистон тайи солњои узвият дар Ассамблеяи Байнипарлумонї таљрибаи фаъолияти парлумонњои кишварњои аъзои Иттињодро пурра омўхта, аз ин таљрибањо дар фаъолиятњои ќонунофарии
Номаи табрикотии Бан Ги Мун ба иштирокдорони конфронси RECCА - 5
худ истифода кардааст. Њамчунин масъалањои таќвияти њамкорї байни Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон ва парлумонњои кишварњои Ќирѓизистон, Ќазоќистон ва Думаи Давлатии Федеролии Русия, фаъол намудани кори гурўњњои дўстии парлумонї, густариши муносибот дар заминањои иќтисод, тиљорат, энергетика, сармоягузорї, захирањои обї, кишоварзї, фарњанг, варзишу туризм ва дигар соњањо мавриди баррасї ќарор гирифтанд. Њамчунин, Раиси Маљлиси намояндагон Шукурљон Зуњуров дар доираи сафари худ, рўзи 27 - уми март бо Раиси Луи Љиргаи Ассамблеяи Миллии Давлати Исломии Афѓонистон Абдулло Рауф Иброњимї мулоќот анљом дод. "Тољикистон љонибдори барќарории сулњу суботи комил дар Афѓонистон буда, хостори пеш-
рафтњои чашмрас дар ин кишвари њамсоя ва њамзабони худ аст", - изњор дошт, Шукурљон Зуњуров. Таќвияти њамкорињои байнипарлумонї миёни Тољикистону Афѓонистон ва муборизаи муштарак бар зидди ќочоќи маводи мухаддир, аз мавзўњои дигари баррасишуда дар мулоќоти Шукурљон Зуњуров ва Абдулло Рауф Иброњимї буданд. Сайидаи НУРАЛЇ, TojNews
САДОИ МАРДУМ Кадоме аз ин таманиёти наврўзиро лоиќи душманонатон медонед? Бигзор, корат ба духтуру милисаи тољикистонї наафтад! 62 54.4% Худо аъзои њукуматат кунад! 12 10.5% Мабодо мушкили Њољї Акбару муфтї бо ту! 11 9.6% Сањмияњои «ТАЛКО»-ву «ВАВИЛОН» насибат гарданд! 9 7.9% Бигзор, Шабнами Сураё ва Зикриоллоњ дар хидматат бошанд! 7 6.1% Илоњо, пулат ба растаи президентии бозори «Шоњмансур» расад! 7 6.1% Худо раиси Итифоќи журналистон шавї! 6 5.3% Пурсиш бо фармоиши «Нигоњ» дар пойгоњи интернетии www.tojnews.org гузаронида шудааст. Теъдоди овоздињандањо 114 нафар.
Болобарии бољи содироти бензин Њукумати Русия тасмим дорад, сар аз 1-уми апрели соли равон бољи содиротї ба мањсулоти нафтиро афзоиш дињад. Тибќи ин тасмим, њаљми бољи содиротї ба мањсулоти сафеди нафтї барои як тонна аз 271 то 304 доллари амрикої ва бољи содиротї барои як тонна бензин аз 370 то 414,6 доллар зиёд мешавад. Русия дар ду соли ахир бољи гумрукиро барои содироти маводи сўхт пайваста боло мебарад, ки ба гарон шудани нархи бензин дар Тољикистон боис шудааст. Маврид ба зикр аст, ки ќимати маводи сўхт дар бозори Тољикистон аз моњи апрели соли 2011 дар пайи 44 дарсад боло рафтани бољи гумрукие, ки Русия болои содироти маводи нафтиаш ба Тољикистон ворид кард, баланд шуд. Зимнан, аз 1-уми октябри соли 2011 интиќолдињандагони тољикистонии бензин аз Русия , бољи содиротиро дар њаљми 370 доллар барои хар тонна пардохт мекарданд, ки нисбат ба
моњи сентябр 30 доллар камтар буд. Ёдовар мешавем, Тољикистон аз соли 1994 то соли 2010 бидуни пардохти бољї содиротї аз Русия мањсулоти нафтї харидорї мекард. Аммо аз 1-уми апрели соли 2010 барои бензини содиротии худ ба Тољикистон бољи гумрукї љорї намуд. Гуфтанист, беш аз 80 дарсади бензин ба Тољикистон аз Русия ворид шуда, бозори бензини кишвар дар њаљми 350-360 њазор тонна, аз љумла зери тасарруфи ширкати русии «Газпромнефт-Тољикистон» ќарор дорад. Сарвинози РУЊУЛЛОЊ, TojNews
ЊУЌУЌИ ИНСОН
Нигаронии ИМА аз озодињои динї дар Тољикистон Кумиссияи амрикоии озодињои динї, дар гузорише, ки ахиран интишор дод, Тољикистон ва Туркияро дар рўйхати кишварњои вайронкунандаи њуќуќњои динї шомил кард. Дар ин гузориш аз вазъи озодињои динї дар ин ду кишвар, изњори нигаронї шудааст. Аз ин пештар Комиссияи ёдшуда Туркманистон, Ўзбакистон, Эрон, Ироќ, Кореяи Шимолї, Чин ва як ќатор мамолики дигарро ба ин фењрист дохил карда буд. Дар гузориш аз љумла омадааст, ки њарчанд Ќонуни асосии Тољикистон озодии динро кафолат додааст, ќонунњои дигар ва дастурњои њукумат ин озодињоро вайрон кардаанд. Чунончї, аз ќонуни озодии виљдон ва иттињодияњои динї ва њам ќонуни масъулияти волидон дар тарбияи фарзанд ном бурда мешавад, ки чанд банду фасли ахирї ибодати афроди то 18-соларо дар масљидњо манъ мекунад. Маќомоти давлатии Тољикистон ахиран даст ба иќдомоте заданд, ки метавонад муљиби эродњои созмонњои байналммилалии њифзи њуќуќ шавад. Бахусус ба њошия ронда шудани чењрањои саршиноси мазњабї, ки дар миёни омма пайравону муридони зиёд доранд, яке аз ин гуна иќдомотанд. Вале њамоно мушаххас нест, ки ин сиёсати давлат аст ва ё нињодњои људогона онро анљом медињанд. Давлат
њамвора сиёсати динситезї доштани ќонунњо ва дастурњои ахирро рад мекунад ва мегўяд њадафаш на мањдуд кардани озодињои динї, балки риояи ќонунњо дар кишвар аст. Дар њоле, ки маќомоти Тољикистон вокунише то њол ба ин гузориш нишон надодаанд, сафири Туркия дар Иёлоти Муттањида Малик Тан онро "ѓайримунсифона" номидааст. Маврид ба таъкид аст, ки Кумиссияи ИМА оид ба корњои озодии байналмилалии динї соли 1998 аз тарафи Конгресси ин кишвар таъсис дода шудааст ва њадафаш он аст, ки аз вазъи озодињои динї дар саросари љањон барои президент, вазири корњои хориљї ва дигар нињодњои зирабти ИМА маълумот љамъоварї кунад. Фирўзи МУЊАММАД,
TojNews
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
3
Зиёии воќеї аз мансаб ниќоб намесозад. Ва њукумат низ набояд бо љалби ин гуна зиёимаобон ба дунболи ќаноат додани бахши равшанфикри љомеа бошад.
ТАЌДИРИ ОДАМ
ЯК ШАРЊИ СИЁСЇ
Ў гуфт, дар пайи бад шудани вазъи равонии љаноби Охунов додгоњ тасмим гирифтааст, то ўро барои табобат ба дармонгоњ фиристад. Ќудратов мегўяд, бояд тўли як моњ пизишкон вазъи равонии Љўрабек Охуновро ташхис карда ва ба додгоњ санад пешнињод кунанд, ки оё ба идомаи табобати ў ниёзе боќист, ё на. Вай афзуд, то замони баррасии ташхиси вазъи равонии нафари тањти њимоя-
таш, мурофиаи додгоњии Охунов дар Додгоњи олии Тољикистон ба таъхир гузошта мешавад. Ин нуктаро дар сўњбат бо Радиои Озодї раиси кунунии ширкати "Мовароуннањр" ва бародари Љўрабек Охунов - Тўрабек Охунов низ тасдиќ кард. Вазъи саломатии Љўрабек Охунов њанўз дар охирњои моњи феврали соли љорї дар љараёни мурофиаи додгоњї бад шуда, Шўњрат Ќудратов хостори табобати зерњимояи худ шуд. Баъдан бо ќарори Додгоњи олии Тољикистон рўзи 28-уми феврали соли љорї њайати равонпизишкњои Маркази беморињои рўњии Вазорати тандурустї дар боздоштгоњи муваќќати Кумитаи амнияти миллї вазъи саломатии раиси собиќи ширкати "Моваруннањр"-ро муоина карданд. Аммо аз љузъиёти ин ташхиси њайати пизишкон ба расонањо иттилое дода нашудааст. Мурофиаи додгоњии Љўрабек Охунов, ки дар моњи августи соли 2011 дар Додгоњи олии Тољикистон оѓоз ёфта буд, њанўз ба поёни худ нарасидааст. Му-
рофиаи додгоњии рањ бари ширкати "Мовароуннањр" бо айбномаи ќаллобї ва сирќати маблаѓњо дар њоле идома дорад, ки беш аз 600 нафар мунтазири њукми Додгоњи олї нишастаанд, ки 90 дарсади онњо мехоњанд, Љўрабек Охунов ба озодї барояд. Зеро ба ќавли онњо, агар раиси ширкат дар паси панљара бимонад, дигар нињоде, ки зарари онњоро љуброн кунад, дар Тољикистон нест. Ширкати "Мовароуннањр" бузургтарин ширкати сохтмонии Тољикистон ба шумор меравад. Ин ширкат њоло аз бонкњо 13 миллион ва аз муштариёни худ бештар аз 2,5 миллион сомонї ќарздор аст. Ин ширкат барои бунёди сохтмонњои мухталиф 135 миллион сомонї масраф кардааст, ки 108 миллион аз он сармояи сањмдорон будааст. Ахиран Додситонии кулли Тољикистон бо пахши як хабар таъкид кард, ки дар маљмўъ Охунов ба маблаѓи 15 миллион доллар ба 517 љабрдида зарар ворид кардааст. "Озодї"
ТАБЛИЃИ БИЗНЕСС
Консерти идонаи "МегаФон" дар манотиќи мухталифи кишвар Ширкати алоќи мобилии "МегаФон" бахшида ба љашни Наврўз ва кушодашавии чанд маркази хизматрасонии худ дар баъзе минтаќањои кишвар, консертњои идона барпо кард. Дар ин бора ба TojNews Шањнози Комилзод аз ширкати мазкур иттилоъ дод. Ба иттилои манбаъ, ширкати "Мегафон" барои сокинони шањраки Уялии вилояти Хатлон, намоиши идона баргузор кард, ки зимни он њама иштирокдорон имкони пайвасташавї ба алоќаи мобилии "Мегафон" ва дастрас намудани дастгоњи мобилиро доштанд. Чун анъана "Мегафон" телефонњои мобилї 3G, модемњо ва туњфаи асосї -Нетбукро ба бозї гузошта буд. Танњо дар љараёни якчанд соат, наздики 400 сокини ин љамоат ба оператори "Мегафон" пайваст шуданд, ки ин далели эътимоди онњо ба ин ширкат буд. Ширкати мазкур барои сокинони вилояти Суѓд низ бо иштироки сарояндагони эстрадии мањаллї консерти ройгон баргузор намуда, телефонњо ва модемњоро ба бозї гузошт. Дар майдони "Ситорањои Хуљанд" сањнае бо бренди ширкати "Мегафон" ва ду чодар барои фурўш ва хизматрасонии муштариён ороста шуда, пайвасткунии интернетии озмоишї ба нетбук ва телефонњо доир шуд. Ба ѓайр аз ин, "Мегафон" ба намоиши идонае, ки Њукумати вилояти Суѓд баргузор намуд, њамроњ шуда, бо дигар ширкатњо намоишгоњи махсуси худро дар боѓи ба
номи Камоли Хуљандї ташкил намуд. Яке аз иштирокдорони ин намоиши идона Рустам Собиров донишљўи ДМТ дар вилояти Суѓд ќайд кард, ки "Ман дар ин рўзњои наврўзї телефони мобилї бурд намуда, ба оператори мобилии "Мегафон" пайвастам ва аз ин шодам. Зеро дар ин шабака ба донишљўён тарофаи махсус вуљуд дорад, ки 20 даќиќаи гуфтугў дар он, танњо 1 сент арзиш до-
рад. Ин барои мо-донишљўён хеле мувофиќ аст". Лозим ба ёдоварист, ки дар арафаи иди Наврўз, ширкати "Мегафон" нархњоро барои њамагуна хизматрасонињо хеле коњиш дода, њамчунин барои муштариён аз вилояти Суѓд, тарофаи махсуси пешбинї кардааст. Нилуфари КАРИМ, TojNews
АЊЗОБ
ЊНИТ дар интихоботи Кўлоб «ягон овоз нагирифт» Ба таъкиди Абдусамад Ѓайратов, рањбари созмони шањрї ва минтаќаии ЊНИТ дар Кўлоб, номзадњои онњо дар интихоботи маљлиси шањрї њатто як райъи интихобкунандагонро ба даст наовардаанд. Дар њоле ки ба гуфтаи ў, ЊНИТ дар шањри Кўлоб њазорон нафар аъзову љонибдор дорад. Масъулони Њизби нањзати исломї дар Кўлоб алайњи натиљаи интихоботи маљлиси шањрї эътироз карда мегўянд, дар робита ба таќаллуби интихоботї ба додгоњ шикоят хоњанд бурд. Дар пайи интихоботи миёндавраии маљлиси шањрї, ки рўзи гузашта дар њавзаи Кўлоб доир шуд, Абдуѓаффор Рањмонов, шањрдор ва Рустам Неъматов, муовини шањрдори Кўлоб, ки њар ду њам аъзои Њизби њокими халќї-демократии Тољикистонанд, пирўз шудаанд. Ин интихобот дар пайи холї мондани љои вакилони собиќ Њамид Абдуллоев ва Пирмад Зарифов, шањрдори пешин в а му овини раиси њ укумати Кўлоб сурат гирифт. Дар канори ном-
задњои ЊХДТ, намояндагони Њизби демократ ва Њизби нањзати исломї низ раќобат карданд. Аммо ба таъкиди Абдусамад Ѓайратов, рањбари созмони шањрї ва минтаќаии ЊНИТ дар Кўлоб, номзадњои онњо њатто як райъи интихобкунандагонро ба даст наовардаанд. Дар њоле ки ба гуфтаи Ѓайратов, ЊНИТ дар шањри Кўлоб њазорон нафар аъзову љонибдор дорад. Њамчунин ба таъкиди масъулони ин њизб нозирон дар ќитъањои раъйдињї мавридњои зиёди таќаллуби интихоботиро сабт кардаанд. Бо таваљљўњ ба ин вазъ Абдусамад Ѓайратов, рањбари созмони шањрї ва минтаќаии ЊНИТ дар Кўлоб гуфт, онњо нисбат ба таќаллуб
дар интихобот ба додгоњ шикоят мебаранд. Њарчанд ба гуфтаи вай имрўз чунин ниятеро анљом доданї буданд, аммо таътили расмии идорањои давлатї монеи ин кор шудааст. Дар зимн, маљлиси шањрии Кўлоб 40 узв дорад, ки аксарияти кулли он аъзои Њизби халќї-демократиянд. Дар интихоботњои ќаблии маљлиси мањаллї ва Маљлиси намояндагон, палати поёнии порлумони Тољикистон, дар шањр ва минтаќаи Кўлоб номзадњои ањзоби демократ, сотсиал-демократ ва нањзати исломї ширкат кардаанд, аммо њељ яке аз онњо пирўз нашудаанд. «Озодї»
аз Ќосими БЕКМУЊАММАД
Фарќи зиёї аз зархарид Њар чизе, ки ба Наврўз иртибот мегирад, берўњу љон ва тасодуфї нест. Мулоќоти раиси љумњур бо зиёиён низ. Њамасола дар остонаи Наврўз баргузор шудани он ба маънои таъкид ба зарурати бедорї ва таљдид аст. Бедорї ва таљдиде, ки намунаи бењтарини онро дар симои Наврўз метавон дид. Пас оё аз як Наврўз то Наврўзи дигар дар муњити зиёиёни мо таѓйиру тањаввули мусбатеро метавон мушоњида кард? Посухи ин пурсишро ба хонандагон њавола намуда, каме ба ин мавзўъ мепардозем, ки зиёї бояд чї вижагињое дошта бошад. Дар љомеаи шарќї зиёї ё худ равшанфикр касонеро медонанд, ки дорои љањонбинї ва андешаи фарох буда, ба ин далел дар муќобила бо камбуду нўќсонњо пешќадамї доранд. Ин хусусият онњоро худ ба худ ба як навъ мухолиф дар баробари ќудрати њоким табдил медињад. Ин мухолифат аз мухолифати ањзоби сиёсї билкул фарќ дорад. Ањзоби мухолиф ба дунболи касби ќудратанд, дар њоле ки зиёии воќеї ислоњи ќудрат ва аз ин тариќ кўмак ба ислоњи љомеаро њадаф ва рисолати худ медонад. Зиёї наќши девори миёни ифроту тафрит (зиёдаравї) њам аз сўйи њукумат ва њам аз сўйи бахшњое аз љомеаро дорад, то мардум аз ин бобат ранљ накашанд. Табиатан иљрои чунин наќш љуръат мехоњад. Ва агар љуръат набошад, њаргиз њарфњои воќеї зада нахоњад шуд, балки зиёї ё аз сањна берун хоњад монд ва ё ба абзоре табдил хоњад шуд, ки имрўзњо зиёд мушоњида мекунем. Академики рус Дмитрий Лихачев, ки худ аз зиёиёни машњури даврони Шўравї буд, мегўяд: зиёие, ки бар асоси таќозои њизб, њукумат ва њар супоришкунандаи дигар амал менамояд, на зиёї, балки зархарид аст. Яъне озодии андеша ва ворастагї аз њаргуна вобастагї шарти зиёї будан аст. Аммо мушкили зиёии тољик даќиќан њамин ворастагї аз вобастагињост. Мо њоло таќрибан зиёиеро намебинем, ки дар айни доштани маќоми расмї љуръати сўњбат аз мушкилоти калону асосиро, ки ислоњашон ба дўши њукумат аст, дошта бошад. Баръакс, бештари зиёиёни мо ба мањзи љалб шудан ба кори давлатї ба мансабдор ё ба ќавли Лихачев ба зархарид табдил мегарданд ва замоне, ки бевазифа монданд, ёдашон меояд, ки зиёї њастанд. Зиёии воќеї аз мансаб ниќоб намесозад. Ва њукумат низ набояд бо љалби ин гуна зиёимаобон ба дунболи ќаноат додани бахши равшанфикри љомеа бошад. Такя ба зиёиёни воќеист, ки эътимоди мардум ба иќдомоти маќомотро таќвият мекунад. Бењуда набуд, ки Владимир Путин барои љалби њимояти мардум ва таъмини пирўзии худ дар интихоботи ахири раёсати љумњурии Русия на ба њизби њоким, балки мањз ба зиёиён такя кард. Вуљуди теъдоди зиёди чењрањои шинохташудаи фарњангї дар урдугоњи мухолифони вай низ нишондињандаи гўёи ин нукта аст, ки бо пуштибонии ин ќишри љомеа дар лањзањои њассос ва сарнавиштсоз ниёз доранд. Як мисоли дигар. Дар Конфронси минтаќаии њамкорињои иќтисодї барои Афѓонистон, ки ду рўз пеш дар Душанбе баргузор шуд, шоњиди ширкат ва суханронии яке аз зиёиёни афѓон будам, ки аз мунтаќидони шадиди њукумати Њомид Карзай ба шумор рафта, дар гузашта масъулияти муовинии вазири корњои хориљии ин кишварро низ бар ўњда доштааст. Ба иродаи раиси љумњури Афѓонистон ва нињоди сиёсати хориљии ин кишвари њамсоя ќоил шудам, ки ба мухолифи худ низ ба унвони бозгўкунандаи назари бахше аз љомеа фурсат додаанд, ки натанњо дар дохили кишвар, балки дар сатњи байналмилалї низ аз Афѓонистон намояндагї кунад. Равшан аст, ки дар ин њолат њам барои њукумати Афѓонистон ва њам барои шахсиятњои мухолифи он мењвари аслї манофеи миллист, на гурўњї. Ин нукта воќеан љолиб ва омўзанда буд. Зеро як-ду нафар аз шахсиятњои шинохташудаи адабї ва њунарии мо, ки зимни мусоњибањои худ баъзе иќдомоти маќомот ва шеваи мудириятии онњоро мавриди накуњиш ќарор дода буданд, чї расад ба ширкат дар чунин њамоишњо, ки њатто ба мулоќоти ёдшуда бо зиёиён ва гузашта аз он ба љашни Наврўз њам даъват нашуданд. Аммо њамон гуна ки ишора шуд, назари мухолиф ва интиќодии зиёиёни воќеї ба заъфњои њукумат бояд натанњо мавриди истиќбол ќарор бигирад, балки ташвиќ њам шавад, зеро бархилофи ањзоби сиёсї ин ќишр аз интиќод ислоњ мехоњад, на чизи дигар. Шояд ањамияти ин мавзўъ бо наздик шудани соли 2013 бештар маълум гардад. гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
Љўрабек Охунов, раиси пешини ширкати "Мовароуннањр", барои муолиља ба дармонгоњи равонї фиристода шудааст.Дар ин бора Шўњрат Ќудратов, вакили мудофеи Љўрабек Охунов, раиси пешини ширкати сохтмонии "Мовароуннањр", хабар дод.
i Матлаби ин
Раиси собиќи "Мовароуннањр" дар дармонгоњи равонї
4
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
Мусоњиби аввали мо хонум Нодирова соњиби куртаи адрас, Акрам Файзов барандаи гушвораи тилло, Абдукарим Ѓайюров - донишљў, соњиби хурўс ва дастгоњи тањияи шарбат ва Марњабо Ањмадова соњиби харгўшњои зинда шуданд.
Бозии «Нигоњ» Соњибони компютер, нетбук, бузи ало, хурўси мирї ва харгўшњои «Нигоњ» маълум шуданд Субњи 26 март. Дар дафтари нашрия њама серкору сертараддуданд. Ањли ќалам либосњои идона дар бар мекўшанд маросими супоридани љоизањоро ба ѓолибони бозии бурдноки лоињаи љашнии «100 нигоњи 100 сол» бо шукўњу шањомати хос ташкил намоянд. Тўњфањо њам оддї нестанд: як бузи алои бо лентањо ороёфта, ду хурўси мирї, се харгўши зинда, чор тўтї, компютер, нетбук, кадуи сењрноки ангуштарии тиллодор, гўшвори тилло, ашёњои мухталифи рўзгор, телефони мобилї ва хонагї, дар маљмўъ 100 тўњфаи дигар. Нигоњ» бахшида ба 100 солагии матбуоти тољик шумораи љашнии худро зери унвони «100 нигоњи 100 сол» дар 104 сањифа ба табъ расонида буд, ки купони бозии бурднок дошт. Дар ин шумораи вижа матлабњои тањќиќотї дар бораи рўзноманигории Тољикистон, њамзамон маќолањои чењрањои таъсиргузори матбуоти миллї ба табъ расида буд. Бозї аз рўзи 8 март оѓоз шуда, рўзи 17 бояд љамъбаст мешуд, аммо хоњишмандони ширкат дар он ба дафтари «Нигоњ» меомаданд ва иддае њам тариќи телефон хоњиш мекарданд, ки ба ширкати онњо низ шароит фароњам орем. Њамин тавр њам шуд. ШИРКАТДОРОН Рўзи 26 март соати 10 онњо – муштариёни мо ва њам ширкаткунандагони бозї чун бањор зебову ороста ва бо табъи идона нашрия дар даст вориди дафтар мешуданд. Яке аз ин ширкатдорони бозии бурднок, Гулнора Нодирова - корманди китобхонаи Донишгоњи тиббии кишвар ва духтараш Насиба Нодирова. Онњо гуфтанд, ошиќи «Нигоњ»-анд, барои он ки мавзўњои мењвариаш аслан њаќталошињову худшиносињои мардуми кишвар, њуќуќи инсон ва адолати судиву иљтимої мебошанд. Хонуми Гулнора мегўяд: - Њатто духтараки 11 солаам Насиба шумораи љашниро бо сарфаи мактабпулиаш харидорї карда, соњиби раќами бозї шуд. Раќами мо 340 аст ва духтарам бисёр мехоњад, ки компютер ва ё њадди аќал нетбук бибурад. Љоизаи асосї - компютер таваљљўњи Акрам Файзов корманди маркази матбуотии вазорати кишоварзиро низ ба худ љалб кардааст. Тавре худи ў мегўяд, «шумораи љашнии «Нигоњ» беназир буд, онро се маротиба мутолеа кардам, чун дидам, ки бозии бурднок доштааст, аз фурсат истифода кардам». БАХТИ КЇ ХАНДИД? Њудуди сад хонандаи «Нигоњ» рўи њавлии дафтари нашрия љамъ омадаанд, то бурд кунанд. Бозиро журналист ва ровии маъруфи радиои «Ватан» Субњон Љалилов ифтитоњ намуд ва бо давр занондани зарфи ќуръакашї ашхоси хуштолеъро ба бозї даъват кард. Љараёни муайян кардани ѓолибонро аъзои њакамон: раиси Анљумани миллии расонањои мустаќили Тољикистон ё НАНСМИТ Ну риддин Ќаршибоев , коршинос Нуралии Давлат, муњаќиќи Интернет Асомиддин Атоев, журналист Раљаби Мирзо ва хонандаи нашрия Саломат Каримова назорат мекунанд. Мусоњиби аввали мо хонум Нодирова соњиби куртаи адрас, Акрам Файзов барандаи гушвораи тилло, Абдукарим Ѓайюров - донишљў, соњиби хурўс ва дастгоњи тањияи шарбат ва Марњабо Ањмадова соњиби харгўшњои зинда шуданд. Се тўњфаи љолибе, ки ќариб њама дар орзуяшон буданд, компютер аз Содиќ Љалолов - љавони 25 - сола, нетбук аз Љовид Забиров ва бузи ало аз Фирўз Ѓафуров шуд. Ширкатдорони дигар низ бенасиб намонданд ва онњоеро, ки купонњояшон бурд карду аз вилояти Суѓд, Бадахшон ва Хатлон буданд ва имкони дар маросим ширкат карданро надоштанд, дар дафтари «Нигоњ» тўњфањо интизоранд. БОЗИИ ШАФФОФ ВА АВВАЛИН Нуриддин Ќаршибоев раиси њакамон гуфт, бозї шафоф ва бо риояи њамаи ќоидањои мављуда баргузор гашт: - Њар панљумин нафаре, ки дар ин лоторея ширкат дошт, соњиби тўњфа гардид. Ба назари ширкаткунандањо низ ин озмун барои дилгарм намудани хонандагон ва баланд бардоштани фарњанги рўзномахонї муосидат хоњад кард. Гумон мекунам, ки дар бозињои минбаъда шумори бештари газетахонњо ширкат хоњанд кард. Гап дар сари худи тўњфа нест, балки ширкат дар ин бозї ва воќеияти он аст. Боз ин нукта муњим, ки дар бозї аз ќишри миёнаи љомеа ширкат доштанд. Дар поёни маросими љоизасупорї, раиси созмони љамъиятии «ИНДЕМ» Саймуддин Дўстов ба њамаи њозирон барои ширкат дар бозии бурднок ва таваљўњашон ба нашрияи «Нигоњ» изњори сипос намуда, эълон дошт, ки бозии навбати бурдноки нашрия, дар арафаи љашни Истиќлол баргузор хоњад шуд.
Фирўз БАРОТОВ
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
5
- Бале, мањз сарашро аз тан бояд људо кард! На АП, на Авесто, на Ховар (хайр, майлаш, ахириро истисно мекунем), на ягон дигар ољонсии мањаллї, балки хориљињо - ББС ва Озоди ин хабарро пањн мекунанд!
МИНБАРИ ФЕЙСБУКИЊО
Андешаи хос аз
Инфиљоре, ки дар мањаллаи "Автовокзал"-и Душанбе ба вуќўъ пайваст, хабари доѓтарини рўзњои ахир буд. Бино ба иттилои нињоии маќомот, ин инфиљор аз сўи Худойназар Одинаев, сокини ноњияи Вањдат ва сарвари гурўњи љиноии шашнафара ба вуќўъ пайвастааст, ки худи ўро ќурбон кардааст. Яке аз манобеъ, ки ин хабарро пахш кард ва ширкатдоронро ба бањс кашид, Фейсбук буд. Аммо бањс на сари чарову чунини њодиса, балки рўзноманигорї рафт. Saodat Ashurova, як фейсбукї навишт: "Ин кадом аблањ аст, ки ин корро мекунад! Ва "Озодї" аз хурсандї даст ба даст совида, ин хабарро ба љањон расонд!" Ин суханон боис шуданд, ки бањсњо сари ин суол чарханд:
Чаро рўзноманигорон майл ба хабарњои "манфї" доранд? Темур Варки: - Хабар додан дар бораи њаводиси кишвар - кори рўзноманигорон аст. Ё бигзор њама бираќсанд, аз он љумла "Кўли ќувон" - рову тањти кайф бошанд? Saodat Ashurova: - "Кўли ќувон" ин љо чаро? Ман худ зидди базму раќсњои оммавии таги боронам, ки имрўз буд. Аммо агар касе зидди њукумат чизе дорад, бигзор, гўяд, на худро инфиљор дињад! Темур Варки: - Рўзноманигорон ин љо чї наќш доранд, ки ба шумо дар бораи ин аблањ хабар доданд? Оне, ки хабари бад меорад, бояд сарашро аз тан људо кард? Saodat Ashurova: - Бале, мањз сарашро аз тан бояд људо кард! На АП, на Авесто, на Ховар (хайр, майлаш, ахириро истисно мекунем), на ягон дигар ољонсии мањаллї, балки хориљињо - ББС ва Озоди ин хабарро пањн мекунанд! Миёни мардум воњима андохтан дар рўзи ид зарур нест! Темур Варки: - АП њам баъдтар хабар дод. Баъзан аз њама аввал хабар медињад. Ростї, хандаам меояд. Њар кас пеш хабар дод, мањз ў гунањкор аст. Чаппак мезанам. Ali Mastov: - Маълум мешавад рўзноманигорон гунањкоранд ва фаќат на онњое, ки пеши мардум интихоб гузоштаанд: мурдан аз зистан бењтар аст? Nargis Toymastova: - Дар ин маврид ВАО - ро муттањам кардан дуруст нест. Онњо кори худро мекунанд. Сари ваќт иттилои, бовар дорем, даќиќро мерасонанд, ки наметавон аз расонањои расмї дастрас кард. Saodat Ashurova: - Ман чизе муќобили ВАО надорам, аммо, рости гап, аз њад гузаронидани онњо ба дилам зад. Аз субњ сањифаи онлайни АП -ро (дигарон бењтар нестанд) мекушої ва он љо саросар худкушї, тармафарої, садамањои наќлиётї, таљовузи мардум аз сўи мардум, ё онњо аз сўи милисањо, имрўз боз тер-
рористи худкуш. Аз ин њама сиёњињо хаста шудаам! Nargis Toymastova: - Бале, воќеиятњои зиндагї сахтанд - ин факт! Parviz Dinorshoyev: - Рўзноманигорон мисли барномаи њастаиянд, метавонанд нерўи сулњомез ва тахрибкунанда бошанд. "Мо фаќат иттилоъ медињем " - гўё эътирофи мантиќї ва безиён аст. Аммо ваќтњои охир луѓати ин намуди фаъолият низомї мешавад - љанги иттилоотї, бомбаи иттилоотї. Моњиятан, иттилоъ силоњ шудааст, на силоњи тирандозї, балки силоњи ќатли ом. Таъсири манфї аз бомбаи њаќиќї камтар аз бомбаи иттилоотї аст. Гап дар сари ин нест, ки набояд рух додани таркишро хабар дод, балки онро њам бояд зикр кард, ки вокуниши мардуми оддї чї гуна аст, бояд нишон дод, ки одамон ин гуна омолро дастгирї намекунанд, онро мањкум менамоянд. Бовар дорам, ки аксарият чунин фикр доранд. ВАО-и мо гўё ишора мекунанд, ки ин воќеият аст, аммо боз бадтар мешавад ва ба њамин маљро равон аст. Dustov Simi: - ЉМ ва ОЗОДЇ, илтимос, воњимаро камтар кунед... Худоро шукр, њама љо тенљї ва оромї аст... Дўстон, ором бошетон, њама љо тенљї аст... Темур Варки: - Њама љо тенљ аст. Пагоњ рўзноманигорон коршиканї мекунанд. Њама љо тенљ аст. Барќро куштанд, њељ гап нест. Ўзбакистон газро ќатъ кард, касе хабар намедињад, њама љо
тенљ аст. Њама дар торикї мераќсанд ва хурсандї мекунанд. Рафиќоне, ки дар Фейсбук барои гирифтани иттилоъ нишастаед, газет нахонед ва Фейсбук наравед, аз ТВ раќс тамошо кунед, агар барќ шавад. Salim Aioubzod: - Бачањо, намефањмам ин љо ВАО чї дахл дорад? Аз нигоњи Шумо, онњо набояд дар ин бора хабар дињанд? Бахусус онњоеро намефањмам, ки дар Ню - Йорке ё кадом гўшаи дигар нишаста, инро намефањманд. Бад аст, ваќте ВАО дар хабарњояшон менависанд, ки Бобои Барфиро бо нидоњои "Марг ба кофирон!" куштаанд. Инро корро як ољонсии мањаллї кард, на Озодї и на Биби-си. Radik Nabiulin: - Касе охир бояд њамеша гунањкор бошад! :))) Ваќте намедонанд, ки айбро ба сари кї бор кунанд, боз ВАО "крайний" мешаванд! :) Чаро онњо аз њад мегузаронанд! :) Њама гулу гулистон аст, њама серу пур зиндагї доранд, раќс идома дорад!:) Ali Mastov: - Гап дар сари он аст, ки ин њама њаќиќат аст. Њаќиќатро, чї хеле ки талх набошад, бояд нависанд… Tohir Safarov: - Хонандагон интихоби калон доранд. "Хабари хуб" мехоњанд, марњамат, ба "Ховар" дароянд. Аз "Нигоњ": Ин бањс хеле васеъ ва доманадор буд ва мо фишурдаи онро овардем.
Илњомљон ЊАМИДОВ, устоди факултаи журналистикаи ДМТ
Respect, "Нигоњ"! Дар таърихи журналистикаи тољик "Нигоњ" аввалин нашрияест, ки бо њаљми беш аз 100 сањифа (104) ба нашр расид. Бори аввал дар матбуоти миллї ба ифтихори садумин шумораи нашри худ њафтаномаи "Факты и комментарии" бо 100 сањифа чанд сол пешт воќеан дар журналистикаи тољик њангома ва як навъ вокуниш њам ба бор овард. Аммо шумораи 104 - сањифагии "Нигоњ", ки ба ифтихори 100 - умин солгарди матбуоти тољик чоп шуд, бе муболиѓа аз шумораи ќариб њамандозаи "ФиК" афзалият дорад. Ин омилро метавон бо чанд сабаб асоснок кард: якум, "Нигоњ" 104 сањифаро на ба хотири шумораи 100уми худ, балки ба хотири 100-солагии матбуоти тољик, ки аз рўзи интишори нахустин рўзномаи сирф тољикї - "Бухорои Шариф" 11 марти соли 1912 сарчашма мегирад, анљом дод. Дуввум, маќолањои "Нигоњ" бо фарогирии сад мавзўи мубрами асри гузашта интишор ёфтаанд. Сеюм, аксарияти маќолањо характери таърихї-миллї дошта, барои љомеа на танњо перомуни таърихи пурѓановати матбуоти тољик, балки дар маљмўъ, оид ба миллати тољик, пайдоиш ва ташаккули мо њамчун миллат дар љањон, муборизањои љоннисоронаи фарзандони фарзона дар ин роњ, забони модарї, мушкилоти љомеа дар солњои гуногун иттилои бой медињад. Инчунин, 100 маќолаи созанда ва сўзандаи матбуоти миллї дар 100 сол аз нигоњи мураттибони шумора дарёфт аст. Чорум, бори аввал хонандаи тољик имкон пайдо мекунад, ки аз сањифањои матбуоти миллї дар бораи нусхаи аслии "Бухорои Шариф", "Овози тољик" ва "Шўълаи инќилоб" маълумот гирад ва онро бубинад. Панљум, 5000 хонандаи "Нигоњ" (манзур теъдоди нашри њафтанома) метавонанд аз байни 100 маќола барои худ маводи баргузидаро афзалият бахшанд. Шашум, таърих, сиёсат, иљтимоъ, иќтисод, фарњанг, дин, фароѓат… - ин њама дар як шумора њастанд. Њафтум, тавре маълум, се гурўњи жанрњои журналистика имрўз ба донишљўёни мактабњои олї омўзонида мешаванд. Њаќиќат ин аст, ки мањз њамин шумораи "Нигоњ" дар аксарияти жанрњои журналистика мавод дорад ва барои шогирдони мо дар дасрњои амалї басо ибратомўз хоњанд буд. Њаштум, журналистро фарзанди замони худ мегўянд. Ин нукта бебањс аст. Бо вараќгардонии ин шумораи њаљману мазмунан бузург ва дар таърихи журналистикаи тољик бењамто мо метавонем таѓйири афкор ва мавќеъгирии журналистони чанд даврро ќиёс кунем, матрањи масъалањои њамсонро дар солњои гуногун ба тарозу монем ва мавќеи хешро низ дар доираи бањс муайян кунем. Нўњум, муайян намудани бењтаринњо - яке аз самтњои асосии кори ВАО бо муштариён - аудиторияи худ дар њар давру замон ба њисоб меравад. Мардум бояд таљрибаи бењтарин, шахсияти бењтарин, журналисти маъруфтарин, аккосу карикатуристњои бењтарин, блогерњои бењтарин, мањфилњои бењтарин… ва хуллас бењтарини бењтаринњои миллати бузурги тољикро шиносад. Дар ин самт шумораи махсуси "Нигоњ" бо матолибњои тароватноки худ пешгом аст. Нињоят, дањум, нархи њафтанома. Ќимати шумораи љашнї дар фурўши чакана - 4 сомонї, дар фурўши яклухт - 2,8 сомонї ва барои донишљўёну омўзгорони шўъбањо ва факултаи рўзноманигории мактабњои олии мамлакат 2 сомониро (бе њуќуќи иштирок дар бозии бурднок) ташкил додааст, ки ин арзиш бо чунин миќдор матолиби зарурї дар бозори матбуоти ватанї комилан беарзишї аст, яъне ройгон аст. Ин њам дар њолест, ки як мавод ё факти ин шумора дар бозори хабарї метавонад њазорњо доллар арзиш дошта бошад. Агар њисоб кунем, маълум мешавад, ки барои 104 сањифаи њафтанома 4 сомонї пардохтан - баробарарзиш аст ба 0,038 дирам барои як сањифа. Хандаовар. Бале, воќеан хандаовар. АММО: - итминон дорам њайати эљодї ин иќдомро на ба хотири даромад, балки ба хотири миллат анљом додаанд; - ин тадбир ба хотири он аст, ки наслњои пасоянди миллати тољик дар бораи гузаштагони бузурги худ ва љонбозињои онњо дар роњи расидан ба Истиќлолияд, Озодї ва бунёди Ватани комил ва Тољикистони нав воќиф бошанд; - азхудгузаштанњо, мардонагї, љасорат, диловарї, касбияти баланд - ин њама дар шумораи махсуси "Нигоњ". Чи њам дигар метавон гуфт? Њељ чиз! Зеро њамаро дар 104 сањифа њамкасбони пурбину донишманд ва њамзамон, эњсосиву шуљои мо гуфтанд, навиштанд ва инъикос њам карданд. Фаќат мехоњам илова кунам: Офарин, "Нигоњ"! Браво, Respect!
МАВЌЕЪ Шурўъ аз 1-уми апрел љониби Узбакистон тасмим гирифтааст, ки интиќоли газ ба Тољикистонро бинобар ба охир расидани мўњлати шартнома ќатъ намояд. Ин хабарро сарвари "Тољиктрансгаз" таъид намуд. Дар робита ба ин, "Нигоњ" аз шањрвандон пурсид:
Ќатъи гази табиї ба шумо таъсир мерасонад? Фазлиддин АСОЗОДА, рўзноманигор: - Бале, њатман таъсир мерасонад. Њарчанд ман дар рўзгори шахсии худ тамоман аз газ истифода намебарам, вале миллати тољик корхонањое дорад, ки бо газ "зиндаанд" ва дар сурати ќатъ шудани он аз љониби "бародарон"-и узбакамон хисороти зиёд мебинанд. Ваќте сарватњои миллат халалпазир шуданд, зарар ба ман њам мерасад, чун як љузъи љомеаи ин миллатам. Чун як тољик аз "бурдану хўрданњо"-и кадом як мансабдораки гурўсначашм андеша надорам, зеро њатто баднафстарини онњо њам наметавонанд "ѓанимат"-и ба даст овардаашонро њамроњ ба он дунё бубаранд. Захирањои гирдовардаи тангчашмон њељ набошад ба бољаашон мемондагист, охир! Худо кунад, ки боз њамон бољањо њам тољик бошанд, то њиллањои шаръии дигар барои тамоман "фурў" бурдани гази минтаќа наандешанд!
Нурмањмад РАЊИМОВ, тањлилгари љавон: -На, ба ман таъсир намерасонад. Бигзор ќатъ кунад, дар он сурат Тољикистон маљбур мешавад, ки роњи алтернативаро пайдо кунад, чунки њамаи дастовардњои мо то ин дам бо "шарофати љаноби Каримов" ба даст омад. Њадди аќал агар њукумат аз андоз ба "Газпром" имтиёз медод, суръати парма намудани гази худї тезтар мешуд. Аз ин гази узбакї ѓайр аз "Тољиктрансгаз" ва як ду шикати калон дигар касе фоида намебинад. Бубинед таи ду сол мешавад, ки дар пойтахт ба ѓайр як гурўњи муайян дигар мардуми оддї њамон газро намебинанд, пас аз будан ва набудани он ман ягон зарар ё фоидае намебинам. Њукумати Тољикистон бояд њамаро бо як чашм нигоњ кунад, на ин ки газро аз дигар љо гираду ба як ё ду ширкат ва баъзе оилањо дињаду бас.
6
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
- Бачаи ман Бўрибай аз майдони "Азодї" омад. Мага, ота, Боборо 6 автоматаки гирд кардем. Бобо як уп гупт, як куп гуфту ѓайб зад. Сањар Бўрибой аз хобаш хестааст, ки дар даруни новаи об хоб асту автоматаш дар баѓалаш.
ДАШТИЉУМ
НАЌЛЊОИ МУЗОФОТЇ
Замбар ба љои мошини "Ёрии таъљилї"
Барои наљоти як зани бемор аз чанголи марг, со кино ни де њаи Даш тиљу ми ноњи яи Шўрообод ўро то 10 километр рўи даст ба бемористон овардаанд. Дар роњњои комилан баста сокинони ин дења бо замбар рўи даст наќши ёрии таъљилиро бозидаанд ва љони њамдењаи худро, ки рўдааш сўрох шуда будааст, аз марг наљот додаанд. Пизишкони ноњияи Шўрообод мегўянд, воќеан ањволи Файзигул Саидова бад будааст дар сурати аз 6 то 10 соати таъхир, эњтимоли ба марг рў ба
рў шудани ў љой доштааст. Амирхон Набиев, бародари ин зан мегўяд, то 10-15 километри роњ ба дењаи онњо ягон намуди наќлиёт њаракат намекунад ва то ба роњи њаракати наќлиёт расидан мушкилињои зиёдеро бояд пушти сар кард. Ба гуфтаи љаноби Набиев, хоњарашро бо мушкилињои зиёде дар сардии њаво пас аз 5 соат тай кардани роњи ним пиёдаву ним савор, то беморхона расонидаанд. Ин мард аз он хушњол аст, ки љони хоњарашро аз марг рањонидааст, аммо нигарон аз он аст, ки њанўз чунин мушкил љой дорад.
"То нисфи роњ мардум борњо яшонро б о до дани 1,5 -2 њазор сомонї бо трактор меоранд. Дигар њама 10 кило орду рўѓанро бо пушту хару асп ба дења меоранд. Шукр, ки хоњари ман њолаш хуб аст, аммо чанд зан дар дења њомила њастанд. Худо накарда, дар њамин шабу рўз дар њангоми таваллуд мушкиле пеш ояд, чї кор мекунем." Њангоми тамос бо беморхона и ёр ии т аъљи лии ноњи яи Шўрообод, навбатдори бемористон изњор дошт, ки воќеан, роњњо бастаанд ва онњо низ наметавонанд ба ин дењот рафтуомад кунанд. Аммо ин шахс, ки аз ифшои номаш худдорї кард, гуфт, онњо дар тамоми дењот пизишк доранд ва имкони расонидани ёрии аввалия вуљуд дорад. Мушкили расонидани беморон ба бемор исто нњо дар њолест, ки ба гуфтаи сокинон хавфи фаромадани тарма ва сел ба дењот вуљуд дорад. Аминљон, як сокини љамоати Даштиљум мегўяд, аллакай чанд хона аз офати табиї зиён дидааст, вале касе аз намояндагони њукумати мањаллї ба кўмакашон нарасидаанд.
Ў афзуд: "Як теппа канда ба бехи як хона омад, як хонаи дигарро зарар расонидааст. Мо худ амон ба и н ода м ха йма дода, кўмакаш кардем, дигар ягон нафарро парво нест. Њоло Худо нигањ дорад, боронгариву тарфарої дар пеш аст." Дар њамин њол, Исломшо Шоев, муовини раиси њукумати ноњияи Шўрообод гуфт, пеш омадани чунин мушкилињоро дар соли равон касе интизор надошт. Ин масъули њукумати мањаллї афзуд, онњо то њади имкон роњи байналмиллалиеро, ки аз њудуди ноњияи Шўрообод мегузарад ва пойтахти кишварро бо вилояти Бадахшон меп айвандад, њамеша тоза нигоњ медоранд. Шоев афзуд, аз рўи имконият талош мекунанд, то ба мушкили мардум расидагї кунанд ва њамеша барои ёрї ба сокинон омодаанд. Мушкили баста будани роњ феълан хоси љамоати Даштиљуми ноњияи Шўрообод нест. Њоло сокинони бисёре аз дењоти ноњияњои Балљувон, Ховали нг в а Мў ъминобод чунин мушкил доранд. Мўъмин Ањмадї
ЌЎРЃОНТЕППА
Пешгирии бемории сил бо кўмаки имомхатибон Маркази зиддисили вилояти Хатлон тасмим гирифтааст, ки ба наздикї барои имомхатибони вилоят семинарњои омўзишии серўза дар мавзўи «Роњњои пешгирї ва табобати бемории сил»- ро доир намояд. Дар ин хусус ба TojNews Суњроб Камолов- сардухтури Маркази муборизаи зидди сили вилояти Хатлон иттилоъ дод. Мувофиќи гуфтаи вай, семинарњои мазкур дар шањрњои Кўлобу Ќўрѓонтеппа барои имомхатибони масљидњои панљваќта гузаронида хоњанд шуд. «Њамагон медонанд, ки сухани имомхатибро дар њама минтаќањои кишвар мардум ба хубї ќабул намуда, аз он пайравї менамоянд. Ба њамин хотир, мо тасмим гирифтаем, ки барои дарёфту ба табобат фаро ги-
рифтани чунин маризї имомхатибон ба мо кўмак намоянд», 0изњор дошт Суњроб Камолов. Бино ба гуфтаи ў, баргузории чунин семинарњо дар соли гузашта натиљаи хуб дода буд ва имсол њам боварї аст, ки ин иќдом аз љониби имомхатибон дастгирї хоњад ёфт. Ба андешаи Суњроб Камолов пас аз баргузории чунин семинарњо дар соли 2011 ба мутахасисони силшинос муяссар гардидааст, ки 2828 бемори навро ошкор ва ба табобат фаро гиранд. Гуфтан ба маврид аст, ки айни замон дар ќаламрави вилояти Хатлон 64 њазору 39 нафар гирифтори маризии сил расман ба ќайд гирифта шудаанд. Рустами САФАР
Уфу куфи Бобо Соли 1991 буд. Касе хомўшии дохили автобусро халалдор кардан намехост. Дурустараш, њама ѓамгин аз он буданд, ки љангу љанљолњо ва гирдињамоињо ба чї меанљомида бошанд. Менќулибой хомўширо рахна карда, ба бонуи Њанифа, ки аз ў каме дуртар менишаст, рў оварда, гуфт: - Њанифахан, медонї, дар дунё чї гапай? Меган Бобо њоким шавад, занакњо њама сатрпўш мешаванд. Зане, ки шавњарашро гўш намекунад, 5 ваќт намозашро намехонад, њамсояњоро ѓайбат мекунад, дар автобус дар бари мардњои бегона мешинад, љазо мегирад. Њанифажон, аќлатро ба сарат гиру аз сандуќи кампири очат њамон рўймоли пашмии калонашро гирпта ба сарат парто. Худо гупта, намозњоятро тарк накун. Бобо њоким шавад, дунё дига мешавад. - Мо бе гуфтаи худат ќарз будани намозу рўзаро медонем. Диламон соф бошад, Худованд дигар гуноњоямонро мебахшад. - Ин гапе, ки дар ин љо гуптї, дар дигар љо аз забонат набарор, ки Бобо биёяд сангсорат мекунанд. - Дидем, дар телевизион Бобои мегуфтагията. Ў як гап мегўяду дигар депутатњо сад гап љавоб медињанд. Депутатњои саюзї зўранд. - Ўро њурмати ришаш Бобо мегуянд, вагарна љавон аст ва њамаи илми дунёра об карда, дар майнааш љо кардагї. Бобо як уп мега, куп мега, дар њаво мехеза тавхурда, тавхурда меояд, ки мезанад ба ќудрати Аллоњ 6 депутати саюзии мегуптагият дар замин дароз мекашанд. - Бобо депутатњоро мезанад?! Мо њазрати Амирљон дорем. Дањ Бобо биёяд зўраш намерасад! - Моне сапсатањоята. Дар мо љасади Њазрати Амирљон њасту китобњояшро Бобо хонда гаштааст. Мо катии Шарип дар радио гўш кардем. Бобо гўпт, ки њар субњ баъди намози бомдод бо додараш дар назди бобояш китобњои Њазрати Амирљонро мехондаанд. Мо Њазрати Амирљон мегўему Бобо Њазрати Амирљон мехондааст. - Њукумат, њукумат аст. Милиса дорад, силоњ дорад. Он чї њукумат хост њамон мешавад. Мардум дар майдони "Озодї" барои чї љамъ шудаанд!? - Бачаи ман Бўрибай аз майдони "Азодї" омад. Мага, ота, Боборо 6 автоматаки гирд кардем. Бобо як уп гупт, як куп гуфту ѓайб зад. Сањар Бўрибой аз хобаш хестааст, ки дар даруни новаи об хоб асту автоматаш дар баѓалаш. Њанифахан, номи Боборо хато нагир, ки дањонат чаппа мегардад. - Менќулибой, њамаи хубу гандаи мо занакњо дар дасти Шумо њаст. Шуморо, ки зўратон ба идора кардани занњоятон намерасад, умед ба Бобо мебандед. Аввал зану духтарњои худатро ба роњ дарор, баъд моро аз Бобою сангсор карданашон битарсонї, бењтар мебуд. Мусофирон ба суханњои Њанифа розиёна садо рўшан карданд. Њар як мусофир ба он бовар буд, ки агар њар як марди мусалмон мувофиќи шариати ислом рафтор намояд, љомеа аз касодию касофатї рањої меёбад, вагарна ягон Бобо онро бо уфу куф рањо дода наметавонад. Давлати ШОЊЭЪТИБОР
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
7
Боре раиси шањр омада буд ва намоиши маро бо шеру паланг тамошо карду ањсант гуфт. Ман аз директорамон хоњиш кардам, ки мушкили бехонагии маро ба ў расонад, вале розї нашуд, ки ин кори хайрро барои ман анљом дињад.
АНАТОМИЯИ ЯК ХАБАР
аз Раљаби Мирзо
«Хурўси љангї» Тољикистон нерўгоњи Роѓунро ба Русия хоњад дод?
Гузорам боре ба Боѓи њавоноти пойтахт афтод ва дидам, ки аз њама бештар одамон дар назди панљараи шер љамъ шудаанд ва бо шавќ тамошову кафкўбї мекунанд. Ман њам худро ба он љо расонида, манзараеро дидам, ки маро ба њайрат овард ва ба чашмони худ бовар накардам. Дар дохили панљараи ду шери бузургљуссаву бадњайбат, љавонзани гандумгунеро дар либоси оддии тољикона дидам, ки ёлу муйњои сару бадани яке аз шерњоро дастшона мезад. "Шоњи вањшиён" бо як салобату тамкини хос паст - паст ѓуррос мезад ва садои ў шабењи оњанги минатдориву сипос буд барои чунин лутфу мењрубонињои ромкунандаи худ. Лањзаи хотирмон барои ман ва дигарон ин буд, ки шер аз љояш хеста, ду дасташро бардошта ба китфони љавонзан гузошт ва бари рўй ва гардани ўро ба лесидан даромад. Љуфти модинаи шер, ки ин манзараро оромона наззора мекард, аз аќиб ба чавонзан наздик шуд ва мисле, ки мегуфта бошад, чаро маро сарфи назар мекунї, фукашро ба баѓали зан мехаст. Мардуми гирдомада, хусусан кўдакон каф зада, фарёд мезаданд: офарин, ањсант! Љавонзан аз ќафаси шерон берун омад ва тамошобинон бо кафзанихои дурудароз ўро истикбол карданд. Ў худро Зуњро муаррифї кард ва гуфт, аз тамоми зинадгиаш танњо њамин лањзањо, яъне будан дар муњити шеру палангон ва истиќболи гарми мардум аз ин корнамоиву љасораташ ўро ба зиндагї дилгарм месозад, дигар хељ. - Маро зиндагии сахт ва нодориву камбизоатї аз дењоти дури Хатлон ба пойтахт овард. Як шавњари бемору маъюб дорам ва ду фарзанд.
Њайвонњои вањширо хеле дўст медорам. Онњоро барои худ дар баробари тифлаконам, як навъ ѓамбарор медонам. Ии шерњоро аз давраи таваллудашон худам калон кардам ва ба онњо мењр бастаам. Боре яке аз шеронамро ба як кишвари њамсоя бурданд. Ман дар ѓами вай бемор шудам. Фаќат гиря мекардам. Дўстонам гуфтанд, ту барои як њайвон, ки ин ќадар гиря мекунї, мабод ќањри Худо шаваду ба сари фарзандонат ягон бало ояд. Баъди шунидани њамин коњишњои дўстонам ба худ омадам, - гуфт Зўњро. Зўњро маро ба шафати панљараи шеру палангњо бурда, њуљраи худсохтеро, ки на дару тиреза ва на ягон шароите барои будубош дошт, нишон дода гуфт: - Ман бо шавњари бемор ва ду фарзандам дар њамин њуљра зиндагї мекунем. Барои нигоњубини њайвоноти дарранда ба ман 200 сомонї маош медињанд, ки барои дорую дармони шавњарам базўр мерасад… Зўњро, дар холе ки панљаи гиря гулўяшро мефишурд ва аз њаяљону яъс садояш меларзид, гуфт: - Ман баъзан ромкунандњоро дар кишварњои дигар тариќи телевизион мебинам, ки чандин мактабу академияро хатм кардаанд, вале барои даромадан ба панљараи шеру паланг бе ягон воситаи бехатарї љуръат намекунанд. Вале ман дар кишвари худам ќадр надорам. Боре раиси шањр омада буд ва намоиши маро бо шеру паланг тамошо карду ањсант гуфт. Ман аз директорамон хоњиш кардам, ки мушкили бехонагии маро ба ў расонад, вале розї нашуд, ки ин кори хайрро барои ман анљом дињад.
Зўњро орзу дорад, ки ин њунари худро дар оянда сайќал дињад. Аз устодони ин касб дарс бигирад ва дар сањнањои калону муњими кишвари худ ва хориљи он њунарнамої кунад. Вале чуноне худи ў мегўяд, њама ин орзуњояш танњо хобу хаёланду бас. Мани њайратзада аз њунару љасорати ин љавонзани орзупарвари тољик, ки на хона дораду на камтарин шароите барои будубоши худу пайвандонаш, ваќте Боѓи њайвонотро тарк мекардам, аз як суол ором надоштам, ки агар Зўњро дар ягон кишвари аврупої ба сар мебурд, оё чї зиндагиву чї шароите медошт? Ман хаёлан рафтам ба он кишвар ва манзили боњашаматеро дидам, ки ќањрамони матлаби ман ба сар мебарад. Ў шавњари беморашро дар бењтарин беморхонањо табобат мекунаду фарзандонаш дар бењтарин мактабњо тањсил. Зўњро бошад, бо хотири љамъ дар либоси ороставу замонавї њар рўз ба коргоњаш, назди дўстдоштањои худ - шерону палангон меравад ва лутфу мењри беандозаи худро нисорашон месозаду дили садњо нафарро тасхир… Њол он, ки агар ягон сирке аз ягон кишвари бегона мењмони мо шавад, билет харидаву хонахез рафта, бо дањони боз њунарнамоии онњоро тамошо мекунему ба кафњоямон рањм накарда, бо тамоми кувва ќарсак мезанем. Хуб, ин њама барои мани соњибќалам муаммову хаёл буду барои Зўњро орзуњои осмониву иљронашаванда, зеро, мутаассифона, дар кишвари мо маќоли маъруфи мардумии "Оби дари хона лою духтар њамсоя безеб" хеле бозоргир асту ќариб дар њама љо мањз аз он кор мегиранд. Парвини ХАЙРУЛЛОЊ
гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
Ягона зани ромкунандаи шеру паланги Тољикистон овораву бехонаву дар аст
i Матлаби ин
БОНУИ ЗЎЊРО БО ДАСТПАРВАРАШ
«1 –уми апрел рўзи шўхї нест». Номаълум, ки Эмомалї Рањмон аз љаласаи Шўрои байнидавлатии Иттињоди иќтисодии Евразия, ки дар Маскав рўзи 20-уми март баргузор гардид, бо чї кайфияте ба Душанбе баргашт. Албатта, ўро фањмидан мумкин. Сахт шитоб дошту шояд барои њамин на дар њамаи чорабинињои вобаста ба ин љаласа ширкат намуд. Хабаргузорињои давлатї низ тафсилотро салоњ надонистанд. Њарчанд фарзияву тахминњо дар ин бора кам набуданд. Аммо касе инкор карда наметавонист, ки ба њар сурат, дар пойтахти Тољикистон таи рўзњои баъдї чорабинињои бисёр муњими давлатї ва минтаќавї бояд сурат мегирифтанду ширкати роњбари кишвар дар онњо њатмист. Баргузории мулоќот бо зиёиёни мамлакат, ки солњои ахир расм шудааст, як пањлўи масъала буд. Њарчанд он њам аз солњои гузашта фарќи калоне дошт. Њади аќалл бо ин ки имсол дар љараёни он сўњбати рў ба рў бо президент сурат нагирифт. Бо њамин мулоќоти навбатии љаноби Рањмон як љараёни дигареро дар фазои иљтимоии кишвар таќвият дод: президент то андозае «одамгурез» шудааст. Вагарна чаро дигар бо мардум, хоса онњое, ки аз «контроли махсус» гузаштаанд, сўњбат кардан намехоњад? Зеро пеш аз ин дар як дидор бо журналистон пас аз 20 сол низ љаноби Рањмон бењтар донист баъди суханронии худ ва додани чанд тўњфа ба дарахтшинонї биравад, то ин ки бо эшон рўёрў сўњбат намояд… Таљлили Наврўзи байналмилалї дар Душанбе низ як чорабинии бисёр муњим буд. Хоса бо ин ки маъракаи дуввуми он дар пойтахти Тољикистон сурат мегирифт. Тавре баъдан љаноби Рањмон ба ширкаткунандагони ин маърака эълон намуд, «аз борони имрўза гиламанд нашавед. Ин рањмати Худованд аст. Он ризќу рўзии моро зиёдтар мекунад». Илова ба ин, бо нишони ќадрдонї ба ширкаткунандагони маъракањои онрўза ў гуфт, ин амали онњо «таърихї» бањогузорї мешавад. Вале ширкат накардани Мањмуди Ањмадинажод ва Њомид Карзай дар консерти љашнї бањси дигареро ба миён овард: шояд онњо ќањр кардаанд! Далел бисёр буд. Баъзењо мегуфтанд, ки президенти афѓон аз он ќањр кард, ки таљлили сеюмин Наврўзи байналмилалиро ба љои онњо ба туркманњо пешнињод карданд. Гурўњи дигар ба ин аќидаанд, ки Карзаю Ањмадинажод ба љои ин консерт масъалањои муњимтаре доштанду мебоист аз имкони мављуда истифода мекарданд: баррасии масоили минтаќавї, хоса Эрон дар шабу рўзњое, ки њар лањза тањдиди љанг онро гиребонгир аст… Њарчи буд ё не, ин њолат фикри дигареро аз сарњо дур накард: дар муносиботи байнидавлатї хислати наве пайдо шудааст, ки ба «ќањрї» -шавии рањбарон вобастагї дорад. Ин хусусият махсусан замоне ављи аълои худро ба намоиш гузошт, ки ваќти суханронии президенти Эрон дар бораи мушкилоти Афѓонистон намояндагони созмону сафоратњои ѓарбї толори маљлисгоњи Душанберо тарк карданд. Баъдан гуфтанд, ки суханронии тунд, вале баљои Ањмадинажод ва аз маљлис бадар рафтани намояндагони баландмартабаи аврупоиву ѓарбї ба љараёни умумии нишаст ва санадњои он асар нагузоштааст. Бо ин њама ин ду нишонаи сиёсатњои љањониву дохилї набояд аз назарњо дур равад. Яке тавре гуфтем, ба истилоњ «одамгурезї» ном дорад, дигарї – «ќањрї»…. Ин њарду мафњум дар нишасти ќабл аз мулоќотњои Душанбе - дар Маскав низ эњсосшаванда буд. Албатта, мавзўе, ки сарони кишварњоро дар пойтахти Русия гирд меовард, сода нест. Дар ин љаласа, ки Шўрои байнидавлатии Иттињоди иќтисодии Евразия ном дошт, масъалањои барои Кремл дар ин шабурўз бенињоят муњим баррасї шуданд. «Мо дар бораи он сўњбат кардем, ки Иттињоди гумрукї барои кишварњо чї хоњад дод. Зиндагї њамин аст, агар ба ин ё он созмоне аъзо шавї аз манфиатњое бархурдор хоњї шуд, агар не мушкилоте бароят пеш меояд. Ин мавќеи худро мо ба сарварони кишварњо расонидем» нишасти онрўзаро хулоса кард президент Дмитрий Медведев ва эълон намуд, ки тамоми иќдомоти ташкилшавии ин иттињод то соли 2015 ба анљом мерасанд. Аммо дар хулосаи умумии президенти рус як ишораи нозук («мушкилоте бароятон пеш меояд») ба кишварњое буд, ки майли чандон барои узвият дар Иттињоди гумрукиро надоранд. Пеш аз њама дар ин њолат кишварњое чун Тољикистон ва Ќирѓизистон мадди назар аст, ки ахирї дар муносибат бо Русия аз нав сиёсати муаммобарангезро пеш гирифтааст. Њол он ки ду сол ќабл мањз њамин гуна бархўрд боиси аз курсї канор шудан ва фирор намудани президенти собиќ Ќурмонбек Боќиев гардида буд ва Алмос Атамбоеви, ба ќавле, русгаро баъди 1, 5 сол ба курсии президентї нишаст. Ва тамоми њаводиси ду сол ќабли Ќирѓизистон мањз аз 1 –уми апрел оѓоз ёфтанд. Сухан сари љорї намудани бољи гумрукї ба мањсулоти нафтии Русия мерафт, ки бар асари он њама намуди мањсулот дар Ќирѓизистон баланд шуд ва ахиран боиси иваз шудани ќудрати сиёсї гардид. Воќеан, ин њамон шабу рўзе буд, ки дар Тољикистон ба бањси пулакї шудани роњњо саргарм буданд, њарчанд афзоиши нархи бензин ба мо низ иртибот дошт. Пас аз инќилоб Кремл ба Бишкек бархе аз имтиёзњо дод, аммо Душанберо аз онњо мањрум намуд. Њоло бо гузашти ду сол њам ба Ќирѓизистон гузаштњое кардан мехоњанд, аммо бо шарт. Шарти Маскав ин аст, ки акнун бензинро ба ин кишвар танњо «Газпром» мебарад ва худаш таќсим мекунад. Зеро дар ду соли ќабл маълумот ва фарзияњои зиёд дар бораи ќочоќи бензини ќирѓизї ба Тољикистон пахш шуданд. Њоло, ки Кремл тасмим гирифтааст, то бољи гумрукии худро боз њам аз 1-уми апрел афзоиш бидињад, маълум аст, ки акнун намехоњад мисли дафъаи гузашта ба «иштибоњ» роњ бидињад. Ин њам дар њоле, ки сар аз њамин рўз Тошканд њам интиќоли гази худро ба Тољикистон ќатъ карданист. Акнун «ТАЛКО» – корхонаи асосии њукумати Тољикистон мушкилоти худро аз кадом тариќ њал мекунад, мавзўи муњиме хоњад буд. Зеро дафъаи гузашта Душанбеи расмї тамоми имконоти худро мањз замоне истифода кард, ки «ТАЛКО» бе газ монд… Вале ин танњо мушкилоте нест, ки акнун бояд њукумат њал кунад. Русия аз нав мехоњад масъалаи манъи воридоти мањсулоти кишоварзиро рўнамо созад. Њамчунин дар доираи мубориза бо маводи мухаддир ва пешгирии муњољирати ѓайриќонунии корї тасмим дорад Корпоратсияи русиягии њамкорї бо кишварњои Осиёи Миёнаро роњандозї кунад. Барои ин 2 млрд рубл ихтисос додааст. Дар доираи он, аз љумла пешнињод мешавад сањмияњои асосии нерўгоњњои Ќамбаротаи Ќирѓизистон ва Роѓуни Тољикистон бояд ба ихтиёри Русия гузошта шаванд. Њамчунин барои коњиши камбизоатї дар ин кишварњо Маскав фабрикањои чўљабарорї ташкил мекунад. Албатта, масоили дигар барои Душанбе шояд љузъї намоянд. Њатто мавзўи низомиёни рус дар Тољикистон. Аммо ваќте сухан дар бораи нерўгоњи Роѓун меравад, онро дар пойтахи Тољикистон наметавонанд бедард ќабул накунанд. Њади аќалл барои он ки ин нерўгоњро моликияти миллї эълон кардаасту бахшидани сањмияњои он, ки бо даѓдаѓаву њамњамаи зиёд фурўхта шуданд, обрўи њукуматро ба якбора поин мебарад…. Пас шояд сабаби шитоби Рањмон аз Маскав ва на дар њамаи чорабинињои он то охир истоданашро аз ин зовия низ бањо додан имконпазир бошад?
8
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
Воќеъияти талхи таърих ин аст, ки эшон бо пазириши фирќаи исмоилия хештанро дар инзиво ќарор дода, борњо аз муноќишоти мазњабї бо њамсоягон љабр кашидаанд, зеро он замонњо мардум дар ќиёси њамдигар тафовутро фаќат дар мазњаб медиданд. ки даврони шўравї Бадахшон бо теъдоди соњибмаълумотњо дар Иттињоди Шўравї маќоми аввалро касб мекард, њаргиз муболиѓа нест. Дар њама дењоту декадањо клубу китобхона, муолиљагоњу маѓозањо кушода шудаю нури чароѓи иличї саросари кўњистонро равшанистон сохт, дар Хоруѓ дањњо корхонаи саноатї фаъолият менамуданд. Дар њељ давру замоне дарвозањои мењр сўи бадахшониён ба ин андоза фарох кушода нашуда буданд, ки дар даврони шўравї буд. Њамин роњи мошингарди 520 - километраи Душанбе – Хоруѓ дар мўњлати рекордї – 103 рўз соли 1940 сохтаю мавриди истифода ќарор гирифт, мошинњо дар роњи Хоруѓ - Ўш (Ќирѓизистон) чањор фасли сол дар њаракат буданд ва бадахшониёнро бо моли зарурї таъмин менамуданд. Њар касе ќад-ќади дарёи Панљ бо мошин њаракат мекард, бар њоли њамсоягон аз он сўи дарё (Афѓонистон) гиряаш меомад - ин сў гулистон, он сў торикистон. Њамасола рўзњои 2 май (иди байналхалќии мењнаткашони дунё) ва 7 ноябр (рўзи ѓалабаи Инќилоби Октябри Кабир) дар майдони наздисарњадии дењаи Поршинев (Шуѓнон) тантанањои идонаи вилоятї (раќсу суруд, аспдавонї, гуштингирї…) баргузор мешуданд ва њамсоягони хору зори Афѓонистон аз он сўи дарё ашки њасрат мерехтанд. Ин сў дилњо хуррам, чењрањо шод, дидањо нури нишот мебориданд. Магар мешавад чархи њаќиќатгарду маънавиятмояи таърихро бо зурї ё фиреб аз њаракат бозмононд? Аз даруни њамин мардуми ќаблан љафопешаю андаруни кўњистон бо мушкилот рў ба рў ва аз љањон беха-
Исмоилия, фирќаи равияи шиа. Идеологияи он аз таълимоти сунна ва шиа аз рўи баъзе љињатњо фарќ мекунад, сифатњои Худоро инкор мекунад, “Ќуръон”-ро муќаддас донад њам, таълимоти онро ба таври ботинї шарњ медињад ва баъзан њатто рад менамояд. Мувофиќи таълимоти исмоилия оламро Худо не, балки ќуввањои рўњонї-аќли кулл ва нафси кулл ба вуљуд овардаанд, њастии Худоро рад намекунад ва тавсифи ў ба дараљае мерасад, ки аз он дар амал фаќат номи холис боќї мемонад. Аз рўи таълимоти исмоилия хиради шахс худ ба худ ба дарки сирру асрори махлуќу дин ќобил нест, аммо ба одамон моњияти оламу динро гўё фаќат имоми исмоилї ва дигар ањкоми мазњаб (њуљљат, доъї, маъзун ва ѓайра) таълим дода метавонанд. Исмоилия дар асри 13 ба инќироз дучор шуда, фаќат охири асри 18 бо сардории сулолаи оѓохонњо аз нав њамчун мазњаб сурат гирифт. Пайравони исмоилия дар баъзе мамлакатњои Шарќ ва араб зиндагї мекунанд, аз љумла дар РСС Тољикистон (районњои Ишкошим, Рўшон, Шуѓнон) онњоро пайдо кардан мумкин аст. (Иќтибос аз Энсиклопедияи Советии Тољик, љ.3, сањ. 30-3, Д.,1981) РУЉЎЪИ ЯКУМ Тибќи ривоятњо исмоилияро ба Бадахшон Њаким Носири Хусрави Ќубодиёнї овардааст ва агар ба онњо бовар кунем умри ин фирќа дар куњандиёри сангистон камтар аз њазор солро ташкил медињад. Аммо суол ин љост, ки чаро шоир ва олими барљаста натавонист ањли мулки Дарвоз (њоло ноњияњои Дарвозу Ванљ бо водии Язгулом)-ро ба ин фирќа «гузаронад», дар њоле љамъияти мулки Шуѓнон (њоло ноњияњои Роштќалъа, Рўшон, Шуѓнон, шањри Хоруѓ) ва мулки Вахон (њоло ноњияи Ишкошим) бо ташвиќаш исмоилї шуданд? Вале таърих шањодат медињад, ки исмоилиёни Бадахшон бо пазириши ин фирќа њарчанд аз ойини аљдоди - дини бењї (зардуштї) ќариб дур шуданд, расму русуми бегонагонро дар зодбумашон пазируфтанд, бовуљуди ин дурустї ва ростиро бо бинишмандї ва хирадманди - дар масири зиндагии хеш поя ќарор дода, бо бандагию нописандї њамвора дар ситез буданд. Ба ин маънї оташи афрўхтаи Зардушти Испантмон њаргиз дар ин сарзамин хомўш нашуд ва бисёр ойинњои дини бењї дар чањорчўби усулитарин аслњои зиндагї – неккирдорї, некрафторї, некгуфторї доимо риоят мешуданд. Кифоят аст як назари кўтоње ба таљлили Наврўзи хуљастапай дар ин сарзамин, ки фазои атрогинаш ќисса аз сафои маънавї ва муќаддаси ойини аљдодї мекунад. Њамон «Чароѓнома»-е, ки дар маросими видоъ бо азизон роъиљ аст, чун анъанаи пешиниён боќї мондааст, фаќат усулан ба талаботи замони нав мувофиќ гардидааст. Яъне исмоилиёни Бадахшон гарчи чун порсњо дар Бомбайи Њиндустон (зимнан њамсари Индира Ганди ва падари Раљив Ганди – сенатор Фирўз Ганди аз порсњои зардуштимазњаб буд) ва габрњои Язду Кирмони Эрон ойини аљдодиро пурра њифз карда натавонистанд, лек дар њама шароити душвору њассос аз асли хеш канор наљустанд. Воќеъияти талхи таърих ин аст, ки эшон бо пазириши фирќаи исмоилия хештанро дар инзиво ќарор дода, борњо аз муноќишоти мазњабї бо њамсоягон љабр кашидаанд, зеро он замонњо мардум дар ќиёси њамдигар тафовутро фаќат дар мазњаб медиданд. Тадќиќоти олимон баёнгари он аст, ки бо њамроњшавии ихтиёрии Помир ба Русия (соли 1895) фирќаи исмоилия маќому манзалаташро аз даст надод ва пайравони он њамасола барои Оѓохон закот (дар сурати маблаѓ ё амвол) гирд меоварданд, ки тариќи Афѓонистон ба ќароргоњи пешвои мазњабї дар Покистон интиќол меёфт. Ва њамин закот яке аз пояњои асосии сарвату сармояи минбаъдаи сулолаи номрафта гардид. РУЉЎЪИ ДУЮМ Валекин бо пирўзии Инќилоби Октябр дар Русия (1917) ва барпо гардидани Њокимияти Советї дар Помир (1918) ва баъдан таъсиси Вилояти
Худмухтори Кўњистони Бадахшон (1925) болшевикон ботадриљ робитаро бо Оѓохони III ќатъ намуданд ва бинобар маълумоти профессор Моёншо Назаршоев, охирин закот ба ќароргоњи он њазрат соли 1936 фиристода шуда, дарвозањои ин сарзаминро ба рўяш комилан пўшиданд. Мо наслњои солњои 60-70-уми ќарни гузашта баъзан-баъзан аз забони сарсафедони солхўрда дар бораи мављудияти «њозиримом» ё «имоми замон» мешунидем, ки гўё хеле љавон асту дар Покистон ё Аврупо мустаќар мебошад. Даврони донишљўї ба баъд њисси кунљковї боло гирифт ва кўшише дар бораи «њозиримом» пайдо кардани маълумот пайдо шуд. Чун даврони шўравї интернет вуљуд надошт, танњо ба матбуоти даврї такя кардан лозим меомад. Дар яке аз шуморањои маљаллаи бонуфузи «Огонёк» (чопи Маскав) соли 1949 публисисти баъдан машњури шўравї Юрий Жуков (он замон мухбири махсуси «Комсомольская правда» дар Фаронса) матлабе бо номи «Лжепророки на службе антикоммунизма» («Паёмбарони дурўѓин дар хидмати зиддикоммунизм») ба табъ расондааст, ки сухан дар бораи Оѓохони III – бобои пешвои феълии мазњаб (аз соли 1957) мерафт. Номрафта дар Париж низ ќароргоњ дошт ва мўњтавои он матлаб аз сарлавњааш об мехўрад. Аммо ба забони тољикї бори нахуст соли 1966 дар яке аз шуморањои маљаллаи «Садои Шарќ» тарљумаи маќолаи калонњаљми Э.Сергеев (шояд имзои мустаор бошад) тањти унвони «Империяи Оѓохони чорум» ба нашр расидааст, ки ќањрамони он чун сармоядор ва агенти империализми љањонї муаррифї мешавад. Аввали солњои њафтодум шањрдори ваќти Душанбе Худоназар Мамадназаров баъди бозгашт аз як сафари хидматї ба Африќо дар матбуоти даврї «Бойтарин одами дунё» ном сафардидае ба хидмат овард, ки аз њар љињат маълумоти «таќозои замон» перомуни њаёту рўзгори Оѓохони чорум медод. Рўзномаи вилоятии «Бадахшони Советї» њам он солњо ким-кадом матлаби ТАСС- ро дар бораи «агенти империализм» Оѓохони чорум чоп кард ва муњаррири ваќти ин нашрия Хушназар Аќназаров (равонаш шод бод!) миёнаи солњои навадум баъди «дидор» бо «имоми замон» кафки дањон мепарронд, ки ў аввалин шуда он њазратро ташвиќ кардааст. Тадќиќотгари кинои тољик Ато Ањроров зикр намудааст, ки яке аз аввалин филми бадеъии «Тољиккино» (баъдан «Тољикфилм») «Худои зинда» ном дошт, ки соли 1932 тањия шуда, дар бораи пешвои исмоилиён наќл мекард ва наќши Оѓохонро дар он њунарпешаи намоёни кинои шўравї Максим Штраух бозидааст. Боз оѓози солњои њаштодум аз этнографи шинохташуда Антонина Писарчик (њамсари этнографи барљаста Михаил Андреев-муаллифи китоби бунёдии «Тољикони водии
Оѓохони IV ва Хуф») фарзияеро шунидам, ки ба он бовар кардан ё накардан мушкил аст. Ин бону аз наќли њамсараш ёдовар шуд, ки соли 1942 Оѓохони III дар Мюнхен бо садри хадамоти амнияти Олмони фашистї Генрих Гиммлер вохўрдааст ва дар долонњои НКВД-и шўравї шубњањо мавриди муридони «он њазрат» дар Бадахшон пайдо шудаю гапу калоча то Сталин расидааст. Лекин чун пешвои шўравї аз таърих хуб огоњ буду тољиконро «особый народ» («мардуми махсус») мешумурд ва беандоза эњтиром менамуд, хатар бартараф гардид, дурї аз хатти фронт низ сабабгор шуд. Боз дарёфтем, ки рисолаи номзадии академики оянда Бобољон Ѓафуров (соли 1940) ба таърихи исмоилия бахшида шудааст, чанд рисолаи файласуф Хаёлбек Додихудоев ба бисёр пањлўњои ин фирќа равшанї меандохтанд, олими љавон Абусаид Шохуморов аз оѓози солњои 80-ум ба осори Носири Хусрав ва исмоилия таваљљўњ зоњир намуд, ин масоил зери назари файласуфи дигар Нозирљон Арабзода њам ќарор гирифтанд. Њамааш њамин. БАДАХШОН БЕ ОЃОХОН Инќилоби Октябр дар Бадахшон идеяњои марксизм-ленинизмро љойгузини мазњаб (чун соири дигар ќаламравњои худ) намуд ва дар кўтоњмуддат аз исмоилия кам касон ёд меоварданд. Ба пешвози њаёти нав аксари кулли зиёиён ва мардуми ом баромаданд, дар васфи он чакомањо месуруданд, адами мављудияти њаракати босмачигарї дар ин диёр аз он шањодат медињад. Аз љумла, шоир ва маорифпарвари барљастаи мањал Охон Шоњфитур «Иди Октябри озод муборак бошад, халќи мо љумла аз он шод, муборак бошад», - гўён садо баланд карду бо њамроњии Охон Сулаймон нахустин мактаби шўравї дар Хоруѓ таъсис доданд. Албатта, мо амсоли устоди бузургвор Бозор Собир сохти шўравиро ба Моње монанд карданї
нестем, ки рўяш куллан бедоѓ бошад. Накў медонем, ки мањдудиятњо дар муносибат бо суннатњо ва даъвоњои сиёсии миллї вуљуд доштанд, аз дойираи чорчўбу чавкоти нишондодњои Њизби Коммунист берун пой мондан ѓайриимкон буд, сари бисёр уќдањо изњори озодонаи андеша муяссар намешуд, бо айби касоне фољиањо рух доданд, баъзе мавридњо идеологияи тањаммулнопазири худкомона воќеъан фазлро ба хидматгори њалќабагўши љањл табдил медод. Ин њаќиќати бебањсро инкор кардан камоли бехирадист. Валекин њаќиќати дигари бебањс низ вуљуд дорад, ки чашмпўшї аз он бадтарини гуноњњост. Тўли 6070 соли њокимияти Шўравї мардуми Бадахшон соњиби дастовардњое гардид, ки ниёконаш садсолањо њатто тасаввур намекарданд. Аввалан, онњо ба ташкили вилояти худмухтор бо тамоми имтиёзњо дар њайати РСС Тољикистон муваффаќ шуданд, амнияти њудудии он комилан барќарор гардид, пойи номубораки аљнабиён аз он соњили дарёи Панљ дигар ба ин сарзамин намерасид. Пешравињо, хусусан, дар бахши мактабу маориф њайратангез буданд. Шоир Њайрат Шанбезода фарзанди Нодир Шанбезода аз наќли падараш зикр мекард, ки ваќте соли 1927 Нодири 19-соларо барои тањсил ба мактаби партиявию советии Сталинобод (Душанбе) даъват намуданд, ањли дењоти Роштќалъа бо ў видоъ карданд, зеро ќаблан њар нафаре аз мулкњои Шуѓнону Вахон ба умеди кор ё хондан ба Кобулу Бомбай ё Фарѓонаю Бухоро мерафт, беному нишон мегашт. Аммо Нодир баъди хатми ин мактаб дар Университети коммунистии Осиёи Миёна (дар Тошканд) хонд, ба дараљаи муњаррири масъули рўзномаи «Тољикистони Сурх» (њоло «Љумњурият»), раиси шањри Душанбе то 30-солагї расид, соли 1932 зери тањрири устод Садриддин Айнї аввалин китоби ашъораш нашр шуд. Оне,
бар Мастибек Тошмуњаммадов – аввалин генерали тољик, Бањром Саидањмадов – аввалин лётчики тољик, Мастибек Раљаббеков – аввалин Њуќуќшиноси њизматнишондодаи Тољикистон, Мирсаид Миршакар – дуюмин Шоири халќии Тољикистон, Ѓуломњайдар Ѓуломалиев – дуюмин Артисти халќии СССР аз Тољикистон, Азалшо Олимов – аввалин чемпиони СССР дар варзиш (самбо), академикњо - Бањодур Искандарову Худоёр Юсуфбеков ва дањњо ашхоси баландном баромаданд. Ин љо номи Ќањрамони Тољикистон Шириншо Шотемур ва њамсафонаш – Сайфулло Абдуллоев, Иброњим Исмоилов, Хуррам Боќиев ва дигаронро њољат ба ёдоварї нест. Як гўшаи пеш дастнорас кунун ба «Боми Љањон» табдил ёфт. Устод Мирсаид Миршакар дар достони «Ќишлоќи тиллої» ва дигар осораш асло иѓроќ накардааст, дењоти Бадахшон њаќиќатан «тиллої» гаштанд. Њамин академикњои имрўзаи болонишин - Мамадшо Илолов ва Мирганд Шањбозов низ парвардаи мактаби шўравианд. Ба њунари санъаткорони Бадахшон дар Маскаву Тошканд, Кобулу Варшава ва дигар шањру мамолик каф мекўфтанд. Ансамбли тарона ва раќси «Помир» дар давраи кўтоњи фаъолият, ба ќавле, ними дунёро гашт. Ин дар њолест, ки исмоилиёни Бадахшон њамагї то ду фоизи ањолии љумњуриро ташкил медоданд. Он нуќта низ мавриди тазаккур аст, ки дар ин марзу бум забонњои ќадимаи форсї – шуѓнию рўшонию вахию ринї њифз шуданд. Давоми ќариб њафт дањсола ду насли аз њидоёти «њозиримом» дуру бехабари исмоилиёни Бадахшон зери партави ливои Ленин (ба ёд орем достони «Ленин дар Помир»-и М. Миршакар) ба комёбињои гўшношуниди иќтисодию иљтимої, илмию маърифатї ва фарњангї ноил гардиданд. Дар зимн аксар ойину суннатњои миллию мазњабї муроот мешуданд ва озодии виљ-
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
9
Лекин њоло ба ифодаи образноки рўзноманигор Ноёбшои Зуробек «чанд шуѓнии батолеъ аз њисоби ин марказ нони равѓанї мехўранд, дигар њељ нафъ аз он ба касе намерасад». дон ќариб мањдудият надошт, танњо ба истиснои аъзои њизби коммунист, ки аќќалиятро ташкил медоданд. Маросими видоъ ба наздикон дар чањорчўби ойинњои садсолањо ташаккулёфта бо хатми «Чароѓнома»-ю дуою фотења ва мадњхонї мегузашт, давлат асло ба ин корњо дахолат намекард, ман таъќиби ягон муллои мањаллиро аз сўи маќомоти марбута ба мушоњида нагирифтам. Ин љо иќрор бояд шуд, ки муллоњои ифротгаро миёни исмоилиён вуљуд надоштанд ва ба њељ ваљњ аз забони эшон чун чалламуллоњои баъзе манотиќи Тољикистон «љанозаи коммунист нораво», «зани муаллим талоќ» барин ифодоти аблањона садо намедод. Масалан, дар Сучон (Шуѓнон) Шоабдулло, Бањромбек, Алиёрбек, Ќадамшо барин муллоњо дар маросимњо болонишин буданд, мардум аз дуо ва тўмору таштобашон истифода мебурданд, нуфузи зиёд доштанд, вале чун «лаззат»-и даврони пешинро чашидаю ба ќадри зиндагии хуррамона мерасиданд, шукри давлати шўравї мекарданд, дар сар фикри дидор бо «имоми замон» намепарвариданд. БАДАХШОН БО ОЃОХОН Бо пошхўрии давлати фуќаропарвари шўравї ва соњибистиќлолии Тољикистон дар моњи сентябри соли 1991 муќовиматњои сиёсї миёни коммунистони дар њоли њокимиятбохта аз як љониб ва исломгароёни сарбардоштаю муттањидони маљбуриашон – демократњои нав зуњуркарда шурўъ шуданд ва оќибат давлати тозабунёди тољиконро ба љанги шањрвандї кашиданд. Моњи ноябри њамон сол интихоботи умумихалќии нахустин президенти Тољикистони мустаќил баргу-
ти озуќаворї аз љониби Созмони Оѓохони чорум ба мардуми дастнигар расиданд. Баъди чанде аввалин фиристодаи «имоми замон» вориди ин сарзамин шуд. Ташвиќоти эмиссару чалламуллоњои мањаллї ба мардуми гуруснаву бесоњиб сахт асар карда буд. Одамон зимни нахустмулоќотњо бо фиристодаи пешвои исмоилиёни љањон – Раљпут ном марди миёнсоли покистониасл, ки яќинан дар ватанаш касе ба саломаш «алайк» намегирифту дар њавои дањани бадбўю тафи нофорами араќи баданаш шишта намешуд, ба дасту побўсии ў пардохтанд. Аљаб сањнаи мудњише, нанге, оре!!! Њаким Носири Хусрав њанўз 900 сол пеш бар њоли чунинњо тамасхур задаст: Туркон пеши мардон з-инэ пеш дар Хуросон, Буданд хору ољиз хамчун зани сарої. Имрўз шарм н-ояд озодазодагонро Карданд ба пеши туркон пушт аз тамаъ дутої… Вале кунун куљост нафари баоре, ки ба сухани хуљљатулислом гўш фаро дињад? Нињоят соли 1995 исмоилиёни Бадахшон ба дидори пешвои маънавии хеш шарафёб шуданд. Пойи имоми 49-ум (аз сулолаи оѓохонњо 4-ум) Шоњкарим-ал-Њусайнї бори аввал ба ин сарзамин расид. Зимнан номрафтаро дар Душанбе маќомоти олии љумњурї чун мењмони олиќадр пазируфтанд. Нафаре, ки замони сериву пурии Шўравї дар ин диёр шояд ба ёди касе намеомад, дар як он азизтарин фард миёни мардуми фаќиру дасттињии кўњистон гардид. Одамон хона-
ти иљборї дар Хоруѓ мезист, тариќи телевизион ва радиои мањаллї ба њаммазњабон мурочиат кард, ки «эй мардум, исмоилия он нест, ки чанд бебасаре тарѓиб мекунанд, аз осмон ба замин фуроед!». Бунёдгароёни навбаромад бар ќасди љонаш шуданд ва ў бо азоби алиме ба Душанбе баргашт. Омади гап ин донишманди якрў ранљи фаровон кашида китоби «Таърихи исмоилия»-ро ба забони русї навишт ва ба ќароргохи имом (ш. Лондон) бурд. Соле пас дили дардмандаш бо зарби беадолатињою нољурињои замона аз задан бозмонд. Иловатан бо розигии маќомоти вилоят, хоса раиси он (солњои 19952006) Алимамад Ниёзмамадов, аз сўи Бунёди Оѓохон дар Хоруѓ сохтмони бинои ба ном «Университети байналмилалї» шурўъ шуд, ки барои донишљўёни хориљї пешбинї мегардад. Табиист ки ба ин боргоњ касе аз Амрикову Аврупо ва дигар кишварњои пешрафта сабаќомўзї нахоњад омад, њайати он аз њисоби зангињои бебизоати Африќо ва занборањои араб пур хоњад шуд. Пас тасаввур кардан мушкил нест, ки чун љайши малах вуруди хитоињо (бо њамаи эњтиром ба мардуми бузурги Чин) бар иловаи садњо зангии зангу араби ба ќавли Њаким Фирдавсї «шири шутуру сусморхўрда» ба шањри Хоруѓ (ањолиаш камтар аз 30 њазор аст) дар кўтоњмуддат генофонди ориёиаслњои камшуморро зери нестї хоњад гузошт ва баъди чанд дањсола бо исмоилиён дар љангалхорњои Сибир рўбарў хоњед шуд. Њазрати Оѓохони 4-ум тўли солњои охир чанд маротиба ба дидорбинии пайравонаш ба Бадахшон омад. Ў дар даврањои душвортарин дасти кўмак
муриву маърифатї ва маданиву маишї бо мадади давлат ё созмонои хайрияи байналмилалї ќомат рост карданд, валекин сатњи зиндагии аксари мардум њанўз нињоят паст аст, њаёт аз њисоби вуруди маблаѓњои фиристодаи муњољирини Руссия андаке ранг мегирад. Дар ин миён сарони Созмони мазњабии исмоилия ва шабакањои он аз њисоби маблаѓњои он њазрат барои худ зиндагии шоистае муќаррар сохтаанд ва чун магас аз шакар асло људо шуданї нестанд. Файз Ёдгору Гулњасан Гулњасанов Тоњир Собиров - худашон шоњу табъашон вазир аст, бо аз худ кардани чанд калимаву љумлаи англисї (забони модарии Оѓохони IV) хештанро ивазнашаванда мешуморанд, бехабар аз он ки шева љањолат дар пай дорад. Эшон худсарона бе машварату маслињати лозим бо њаммазњабон исмоилияро «мудерн» кардаю бисёр суннатњои дерину ташаккулёфтаро аз он хориљ ва ин њамаро бо ризоияти даргоњи он њазрат (дар Лондон) ва фармони «њозиримом» ќонунї гардонда мешаванд. Мусалламан, чунин рафтори номатлуб сели норозигиро ба бор меорад ва ќисме аз њаммазњабон аз иљрои фармони пешвои маънавї сар метобанд, хатари људоии ањли мазњаб дар њоли густариш аст. Бадтарин кори «ивазнашавандањо» ин аст, ки њатто љузътарин интиќодро ба фаъолияташон намепазиранд ва онро мухолифат бо имом маънидод менамоянд. Файласуфи љавон Ќурбоналї Тавуров аз бебасарињои эшон шикояти хаттї ба даргоњи «њозиримом» мебарад ва ба ѓазаби «имомчањо»-и навбаромад гирифтор мешавад. Соли 2009 Бањодур Рањматов (собиќ сарэнсик-
хоњад шуд. Асноду маводи фаровон дар даст аст, ки аз бемасъулиятї, бесалоњиятї ва номуназамии кори сарони шабакањои Созмони исмоилия гувоњї медињанд. Бизнес ва мазњаб наметавонанд дар канори њамдигар ќарор гиранд. Ин созмон ба љавонони дорои тафаккури нав ниёзманд аст. РУЉЎЪИ ОХИРИН Дар шањри Душанбе рўбарўи «Кохи Борбад» бинои васею боњашамати бо усули меъмории шарќї сохташуда кад барафрохтааст, ки расман «Маркази исмоилия дар шањри Душанбе» ном дорад. Мардуми оддї онро «Масљиди помирињо» мегўянд. Сохтмони он аз сўи як фирмаи итолиёвї чандин сол тўл кашида, дар бунёдаш зиёда аз 200 устою коргари њинду ширкат варзиданд ва маблаѓашро њазрати Оѓохони IV пардохтааст, пас он моли шахсии номбурда аст. Мушоњида кардан душвор нест, ки ањли дигар мазњабњои ислом ё ѓайриисломии муќими пойтахт ба чї њасрату њасадот ба ин бинои шукўњманд менигаранд. Агар он «Масљиди помирињо»-ст, яъне пайравони фирќаи исмоилия, ки њамагї 1,2 -2 фоизи ањолии љумњуриро ташкил медињанд, пас чї касоне дар он намоз мегузоранд? Оё миёни ин намозгузорон арбоби сиёсї Шодї Шабдолов, академик Оѓоназар Аќназаров, аъзои вобастаи АИТ Акрамшо Фелалиев, Шоњназар Шоисматуллоев, Хаёлбек Додихудоев (тадќиќотгари исмоилия), докторони илм Лоланиссо Исмоилова, Хушќадам Ќамараддинов, Музаффарбек Аноятбеков, Сафармамад Сафармамадов, Назарбек Абдолов, генералњо Ќалъадор Баќоев, Давлат Булбулшоев, Сабза Саркоров, Фарњ-
«имомчањо»-и навзуњур зор шуд, ки дар он собиќ роњбари љумњурї Рањмон Набиев бо тарафдории ќариб 60 фоизи интихобкунандагон пирўз шуд. Њарифи асосии ў кинорежиссёри шинохташуда, вале дар сиёсати калон камтаљриба - Давлат Худоназаров бештар аз 30 фоиз овоз гирифт. Он замон Мулло Њайдар ва пайравонаш дар минтаќаи Кўлоб аз ќартаи «ѓайримазњабї» (яъне исмоилї) дар муќобили њарифи аслии Рањмон Набиев хуб истифода бурданд, њол он ки давраи мактабхонии Давлат Худоназаров дар Кўлоб сипарї шудааст, чун падараш Худоназар Мамадназаров солњои панчоњум аввал ректори Донишкадаи омўзгории Кўлоб ва баъдан муовини раиси вилояти Кўлоб буд. Зиёда аз ин Д. Худоназарови асосан дар Кўлобу Душанбе камолёфта ва дар рўњияи Шўравї тарбиятдидаву ба масоили диниву мазњабї бетафовут амалан рабте ба мазњаб надошт, аммо Тўраљонзодаву Нурї ва Њимматзода аз ноилољї њимоят аз ўро дар муќобили коммунист Рањмон Набиев ба умеди «баъди ѓалаба масъалаашро хоњем дид» авло донистанд, њамин интихобот буд, ки бадахшониён, хоса ањли зиёву љавонон ба муќовиматњои дохилї кашида шуданд ва ба «артиллерия»-и исломгароён табдил ёфтанд. Таќдир ба сари насли фарзандони диёр сарсониву оворагї овард ва тўфони маргзо садњо љавони навхати миллатро ба хок афканд, њазорњо бадахшониёни муќими Душанбеву водии Њисор, водии Вахшу минтаќаи Кўлоб иљборан ба диёри аљдодї њиљрат карданд ва як мушкили саканаи онљоро дањ намуданд. Вилояти худмухтор амалан бо њама душворињои иќтисодиву иљтимої дар танњої дастбагиребон шуд, чаро ки њукумати марказї ќудрати кўмак надошт. Дар њамин њол, овозањо мавриди бозгашти «њозиримом» ба Бадахшон зиёд гардиданд. Ва оѓоз аз соли 1993 нахусткўмакњои башардўстона дар сура-
хез ба истиќболашон шитофтанд. Чунин шўру валвала њаргиз дар ин диёр рух надода буд. Ќозидавлат Ќоимдодов –коммунисти собиќ, ки ќаблан сояи пешвои мазњабиро аз девор метарошид, њамон дам дар симмати муовини раиси парлумони љумњурї ќарор дошту њазрати Оѓохони 4-умро дар сафари Бадахшон њамроњї мекард, зудодзуд бо дасти чанд рўзноманигори дармонда китобе бо номи «Дидор» «навишт». Пири шоирони Бадахшон Ширин Бунёд (ёдашон ба хайр!) ва соир њамќаламу шогирдонаш аз дафтарњои ашъорашон номи Ленинро сиёњ карда, ба тавсифи «имоми замон» пардохтанд. Суруду ќасидањои бе рўњу равнаќи завќкуш ва обшуста дар васфи «шери худо» ва «шоњи љањон» дар кўњистон танин андохтанд, наътхону дуохон чун занбурўѓњои баъди борон рўидан гирифтанд. Дар Хоруѓ Созмони мазњабии исмоилия бо хазинааш таъсис ёфт. Дар Бадахшон он замон чун аксар мањалњои љумњурї садои «калашникоф» баланду ќадру манзалати ањли зиё ба замини сиёњи макрўњ фуромада буд, ашхоси аксаран тасодуфу аз таърихи дину мазњаб тамоман бехабар дар раъси созмон ќарор гирифтанд. Бо дастони сабуки эшон фазои маънавию маърифатї дар мањалњо комилан таѓйир хўрд, аз кўдаки 4-сола то пири барљомонда ба адои намоз пардохтанд, ташвиќи мазњаби ќаблан фаромўшшуда ба масъалаи № 1 табдил ёфт. Маќоми ќонунии имомро чалласаводон бењаёёна баланд бардошта, варо миёни халќ ба «худои зинда» табдил доданд ва бо њамин ба пешвои маънавї хидмати «хирсона» менамуданд ва ањли ин мазњабро ба масхараи намояндагони дигар мазњабњо рўбарў карданд. Абусаид Шохуморов – ин тадќиќотгари нозукбини фирќаи исмоилия (њанўз миёнаи солњои 80-ум рисолаи номзади илми фалсафа дифоъ карда буд), ки он замон бо муњољира-
ба ин мардум дароз кард, ки фаромўш карданаш носипосист. Ин кўмак ба тамоми мардуми вилоят новобаста ба гароиши мазњабї баробар мерасид ва то 240 њазор бошанда њамасола аз он бањра мебурданд. Њељ лидери мазњабї ба андозаи ў гумон аст ба мардум каромоту муруват карда бошад, аммо њељ маконе бо кўмаки башардўстон ободу њељ мардуме серу пур нашудааст. Бадахшон чун боќї манотиќи љумњурї бо мушкилоти зиёди иќтисодиву иљтимої гир монда, то ба «дарвозаи тиллої» бадал шуданаш фурсати бисёр мебояд. Сари ду масъалаи умда таваќќуф кардан айни муддаост: аввалан нашъамандї ва фурўши маводи мухаддир. Давлати Шўравї беху буни нашъаро барканд, вале нобасомонињои солњои аввали истиќлолият ва номуназамињо дар сарњадот бо Афѓонистон ба вуруди бебаркаши муходироти аз давлати њамсоя мусоидат кард ва аз миёни љавонони бадахшонї ин солњо дањњо ва садњо наркобарону наркобаран ќад баланд карданд. Бењуда нест, ки миёнаи солњои навадум яке аз “авторитет”-њои ин сарзамин бо лаќаби Алёши Горбун (аслан Абдуламон Аёмбеков)-ро дар матбуоти хориљї байни 20 бойтарин наркобаронњои дунё ном мебурданд. Мањбасхонањои Русияву дигар кишварњо чандин наркобаранњои бадахшониро ба «оѓўш» гирифтанд. Дувум муњољирати мењнатї ба Русия. Садњо ва њазорњо љавонони бадахшонї (чун дигар манотиќи мамлакат) дар кишвари пањновар бори вазнини ѓуломї мекашанд, ки теъдоди зиёдашон занону духтаронанд. Даврони Шўравї ба Русия асосан ба аскарї ва теъдоди ками љавонон барои тањсил мерафтанд. Аксари муњољирон љон канда, шањрвандии Руссияро ќабул карданд ва бозгашти онњо ба зодгоњ зери суол мемонад. Дуруст аст, ки тайи 10-15 соли охир дар Бадахшон хеле иншооти маъ-
лопедист дар Созмони душанбегии исмоилия ѓайриштатї масоили равобити берунаро сарпарастї мекард) дар њафтаномаи «Фараж» бо имзои мустаор «Исмоилињо дар Тољикистон соњиб доранд?» ном матлаби интиќодї дарљ сохт, ки бовуљуди ѓароизи шахсї ва манфиатхоњї пардаро аз рўи бисёр нобасомонињо дар фаъолияти масъулини созмон мекушод, вале чун «имомчањо» аз њаќиќат ва адолат монанди кўршабпаракњои суфло аз партави хуршеди аъло мераманд, љойи ислоњи камбудињо ба кофтукови муаллиф пардохтанд ва оќибат Сардор Рањдор – корманди ќатории дасти ќаламдорро ноњаќ ба њайси гумонбар дар ифшои «сирри махфї» маљбур ба тарки фаъолият намуданд. Аз њисоби маблаѓи «имоми замон» тањсили фарзандони пайванду наздикон ва ёру дўстону эшон дар макотиби бонуфузуи мамолики хориљї ва дигар наѓмаву усули «пулшўї» њам «сирри комилан махфї» мањсуб меёбад. Њамчунин љобаљогузории кормандон дар шабакањои созмон таљдиди назар мехоњад, чунин менамояд, ки намояндагони як гурўњ ё ќавм аз афзалияти бештар бархурдоранд, ки норозигии дигаронро эљод менамояд, намояндагони Ишкошиму Рўшон дар ин маврид аз беадолатї бештар меноланд. Борњо аз забони профессори санъатшинос Аскар Абдурањмонов (ў рўшонист) шунидаам: «Ин имом шуѓнист, ки дар даргоњаш аксаран намояндагони ин ќавм хидмат менамоянд?». Чї кунем, ки дарди мањал дар диёрамон њамвора хуруљ менамояд. Хидмат ба мардум шарафмандист, кас дар кадом вазифае кор накунад. Дар њама дину оин нафароне њастанд, ки умри азизи хешро сарфи ташвиќу тарѓиби суннатњо намудаву дар баланд рафтани маънавиёти мардум њисса мегузоранд. Камтарин нољурї дар фаъолияти чунин афрод боиси коста гардидани эътибори онњо
одбек Шодмонбеков, њунарпешагони мардумї Бањодур Миралибеков, Шералї Абдулќайсов, Асалбек Назриев ва дигар номбардорони исмоилимазњаби муќими пойтахт њастанд? Ва агар он «Масљиди помирињо»-ст, пас чаро имом-хатибро (яъне роњбари Марказ) аз Покистон овардаанд? Мутмаинан, агар чунин масљид (Маркази исмоилия) дар Покистон вуљуд дошта бошад, гумон аст «имомчањои» тоза ба даврон расидаи мо Ёдгору Гулњасану Тоњиру Занљиру дигаронро ба сифати фаррош он чї бипазиранд, чаро ки он мардум номус дорад. Ва агар он маркази фарњангист, пас чї фарњангеро ташвиќ мекунад. Лекин њоло ба ифодаи образноки рўзноманигор Ноёбшои Зуробек «чанд шуѓнии батолеъ аз њисоби ин марказ нони равѓанї мехўранд, дигар њељ нафъ аз он ба касе намерасад». Аммо шабакањои Созмони исмоилия дар пойтахт баробари ин Маркази боњашамат боз чанд бинои дигари њозиразамонро ба иљора гирифтаанд ва њамарўза чандин мошинњои хориљии баланднарх бо навиштаи «Agha Khan Foundation» бо раќамњои дипломативу давлатї (яъне барои БДА дастнорас) чангу ѓубори кўчањои шањри Душанберо ба осмони њафтум мехезонанд. Вале касе намедонад, ки аз ин мошину мошинсаворњои олуфтаву њавобаланд чї суде ба ин диёру ба ин мардум мерасад. Њадаф аз рўи сафња овардани сатрњои боло нохун задан ба њиссиёти динии одамон нест. Худо нигањ дорад! Мо ангуштро рўи нуќсњо дар фаъолияти сарони ин созмони мазњабї гузоштем ва аз дањ якеро гуфтем. Умедворем эшон аз њикмати «мангар кї мегўяд, бингар чї мегўяд?» кор гирифта, шеваи фаъолияти хешро мутобиќи талаботи замон дигар хоњанд кард. Ёрмуњаммади СУЧОНЇ
10 №1 (277), 28-уми марти соли
2012
Љабњаи Шимоли замоне нерўманд њоло заъифтарин нерўи љангии Афѓонистон аст. Пас интизор мебояд буд, ки љанги пас аз хуруљи амрикоињо дар Афѓонистон хунрезтарин љанги дохилї дар таърихи ин кишвар хоњад буд. Амрико ва муттањидонаш ба Афѓонистон бо зўри нерў ворид шуданд, аммо акнун бо тиљорат аз он хориљ мешаванд Аз замоне, ки Паймони Атлантики Шимолї эъ лон кард нерўњояшро аз Афѓонистон хориљ мекунад, тарњњои пешнињодии ин хуруљ ба як маъракаи бозоргири харидуфурўш табдил ёфт. Ин паймон роњњои зиёдеро мвариди бањсу баррасї ќарор дод, аммо ба њар масире андаке тавофуќ њосил мешуд, масъалаи дигар пеш меомад. Вале мебинем, ки то ба имрўз аслан ягон тарњи пешнињодї мув аффаќона набудааст. Аввалин масир роњи Покистон аст. Аммо ба иллати адами амният ва тундї дар равобити ду кишвар баъди амалиёти ќатли бин Лодан ин масир барои хуруљ пурхатартарин эълон шуд. Баъди ин амалиёте, ки Исломобод онро нописандии Амрико ва эњтиром нагузоштан ба тамомияти арзии ин кишвар арзёбї мекунад, њукумати Зардорї тас мим гирифт дар муносибатњояш бо Вашингтон таљдиди назар кунад. Гузашта аз ин амрикоињо бар асари як амалиёти дигар дар вилояти шимолу ѓарбии Покистон 28 нафар марзбонони ин кишварро ба њалокат расонданд. Ин ва боз чанд рўйдоди дигар сабаб шу д, ки Ис ломобод дигар иљозат надод, ки НАТО роњњои ин кишварро барои интиќоли колои низомї ва озуќа барои сарбозонаш истифода барад. Њатто коршиносони амрикої хушбин нестанд, ки дипломатњои ИМА тавонанд Исломободро ба аз саргирии транзити молњои њарбї мутаќоид созанд. Ва агар ин кор даст дињад њам бояд ба ивази пардохти бузургтар аз гуфтушуниди то 11 декабри соли 2011 сурат гирад. Ва дар ин миён ду нигаронии дигар њам вуљуд дорад: аввал ин ки ин хати хуруљ имкон дорад танњо аз се як њиссаи нерўњои НАТО ва Амрикоро интиќол дињад. Ва дигар Вашингтон ба ин бовар нест, ки маќомоти Покистон дигар бањона барои мас дуд сохтани масири хуруљ намеёбанд. Яъне, онњо дигар эътимод надоранд, ки њукумати Зардорї то ба охир ба таањњудоти худ содиќ мемонад. Бар замми ин манотиќе, ки ин нерўњо бояд хориљ шаванд, аз љумлаи вилоёте мебошанд, ки толибгароянд ва давлат њам назорати чандоне бар он надорад. Дар Ўзбакистон њам ба
хушї пазируфтанд, ки билохира ин амр сабаб мешавад, ки ѓарб дидгоњњояшро дар масъалањое чун наќзи њуќуќи башар дар ин кишвар таѓйир дињад. Вале боз њам мушкилот ба миён омад. Тошканд аз он тарсид, ки амрикоињо
мошинњои љангиро аз тариќи Русия интиќол дињанд. Зеро Русия як кишвари амн ва собит аст, ки метавон њаддиаќал ба интиќоли бидуни талафоти љонї умедб аст. Муфассирон аллакай онро "бузургтарин лоињаи тиљоратї" номи-
буд, вале вазири корњои хориљии Русия Сергей ЛАВРОВ бо тайиди ин хабар њатто гуфт, ки эњтимол меравад на танњои лав озимоти љангї, балки сарбозони НАТО низ аз њамин нуќта истифода баранд. Аммо ў таъкид њ ам
Тиљорати бузурги хуруљи таърихї њангоми хуруљ мухаддирот интиќол медињанд, вале асли масъала дигар буд. Ўзбакистон аз он бим дорад, ки њамзамон бо нерўњои амрикої метавонанд гурўњњои ситезаљўи исломї аз љумлаи аъзои ЊИУ вориди хоки ин кишвар шаванд, ки ин дар кўтоњтарин муддат боиси бесуботии вазъ хоњад шуд. Пойгоњи низомии "Манас" дар Ќирѓизистон, ки як пойгоњи бањсї ба шумор меравад, њатто дар сурати мувофаќа њосил шудан ба тамдиди муоњадааш, наметавонад бори сангини интиќоли нерўњои НАТО-ро ба пуррагї кашад. Он метавонад як пойгоњи муваќќатї ва ёрирасон бошад ва на аз ин беш. РУСИЯ РОЊИ НАЉОТ БАРОИ НАТО? Аммо бо гузашти замон бо вуљуди мављудияти ихтилофи назарњои сиёсї дар умдатарин масоли калидии байналмилалї билохира, НАТО ва ИМА ба ин натиља расиданд, ки 130 њазор сарбозону афсарон, силоњу муњимот ва
ШАРЊИ ХАБАРИ №1 Му а ллиф и ма ќола мег ў яд бояд сарењан иќрор шуд, ки Паймони Атлантики Шимолї ва дар маљмўъ Ѓарб љангро дар Афѓонистон бохтанд. "Њоло, ки НАТО барои хуруљ аз Афѓонистон омодагї мегирад, танњо бояд ба андозаи ин шикаст таваљљўњ намуд", - менависад муаллиф. Нашрия њамчунин навиштааст, ки имрўз Ѓарб сари ин њадаф устувор аст, ки нагузорад Афѓонистон ба як кишвари бебандубор ва лонаи терроризми љањонї мубаддал гардад. "Аммо мутаассифона њатто њамин њам метавонад муяссар нагардад", - омадааст дар тањлили "Файнэншл таймс". Аммо дар идомаи тањлил муаллиф пешгўии дигар меку над. Вай менависад, ки НАТО хориљ мешавад ва ба ин дигар шаке нест, вале дар Афѓонистон љанги шањрвандї ба ављи аълои худ хоњад расид. Ва ин дар навбати худ му-
даанд. Грегори ГЛИСОН мегўяд њарчанд НАТО бар ин назар аст, ки ин як муоњадае бошад тибќи ќонунњои пазируфташудаи байналмилалї, вале дар мавриди Русия ва равобите, ки НАТО бо Москав дорад, баъ ид аст, ки Кремл ба он ќимматњо ризо шавад. Ва агар ба русњо муяссар гардад, ки "Манас"-ро комилан банданд ва умеди амрикоињо танњо ба Москав шавад, пас метавон гуфт, ки Русия барои ин хидмат пули кам талаб намекунад. Сарвари барномаи амнияти байналмилалї дар Маркази сиёсати бехатарии Женева Грем ХЁРД мегўяд интиќол аз тариќи Уляновск метавонад бузургтарин фишанг барои Русия бошад. Аммо дар ин бора каме поёнтар њарф хоњем зад. Вокунишњои дохилї Овозањо дар мавриди чун наќтаи интиќоли аввалия барои НАТО ќарор гирифтани фурудгоњи шањри Улянов аввали моњи феврали соли равон пахш гардид. Њарчанд њадаф њамоно номушаххас
кард, ки њоло тавофуќи комил њосил нашудааст ва аз љузъиёти он њарф задан бармањал аст. Њамзамон бо хабари мазку р му љиби нигаронї дар љомеаи имрўзаи Русия низ гардид. Созмонњои ба истилоњ ватанпарвари ин кишвар бо шиорњои "НАТО аз сарзамини рус дафъ шав" баромадњои эътирозї ташкил намуданд. Шўъбаи њизби коммунистї дар шањри Улянов бошад пешнињод кард, ки барои роњ додани НАТО бояд аввал як њамапурсии умумирусї доир кунанд. Мухолифони ѓарбгарои Кремл дар амалкарди он "меъёрњои дугона"ро мушоњида кардаанд. Онњо мегўянд то дирўз Кремл онњоро ба иртибот доштан бо роњбарони ѓарбї муттањам мекард, аммо имрўз худи вай пойгоњи њарбии НАТО-ро иљозат додааст, ки дар ќалби Русия маскан гиранд. Ин созмонњо боз аз он интиќод мекунанд, ки Русия на як бору ду бор аз кишварњои Осиёи Марказї хоста буд то ба бунёди пойгоњњои муваќќатии
НАТО ва Амрико иљозат надињанд. Табиист, ки акнун ин кишварњо ба амалкардњои худи Русия менигаранд ва эњтимол њам меравад, ки дар тасмимњояшон таљдиди назар намоянд. Аммо тањлилгар Грем ХЁРД, сарвари барномаи амнияти байналмилалї дар Маркази сиёсати бехатарии Женева бар ин назар аст, ки тасмими вогузор кардани фурудгоњи Улянов ба НАТО метавонад фазои зиддиѓарбии Русияро ба нафъи ин кишвар таѓйир дињад. Вале агар эътирозоти марду мї шадидтар аз њадди интизор су рат гирад, пас њ укумат касе аз сиёсатмадоронашро ќу рбон мекунад. Шояд ин ќурбонї Сергей ЛАВРОВ бошад, ки масъулияти фањмонидани зарурияти пойгоњи НАТо бар дўши ўст ва њам ин ўст, ки аз кайњо ба инљониб масъ алаи ис теъфояш дар мадди аввал аст. Бурди сиёсиву иќтисодї Коршиносони рус дар ин тасмим бештар бурди иќтисодиро дидаанд ва камтар касоне ба ин аќидаанд, ки русњоро манфиатњои зиёди сиёсї низ интизоранд. ИМА ва мамолики узви НАТО ба ив ази ин метавонанд дар масъалањои байналмилалї ба Русия гузаштњои зиёд кунанд. Сиёсатшинос Вячеслав НИКОНОВ дар љараёни як сў њбати телев изионї дар ширкати НТВ гуфт, ки "Ин як фишанги таъсир ба сиёсати љањонии Амрико хоњад буд, аз сўи дигар тањдиди бастани пойгоњи мазкур метавонад басо муњим арзёбї шавад ва Русия аз ин фишанг замоне метавонад истифода барад, ки мухолифатњои љиддие бо Амрико пайдо кунад". Москав метавонад аз он ба унвони омили фишор ба муњ имтарин масъ алањ ои байналмилалї истифода кунад. Б а гу наи дигар Ѓарб илољи дигаре наёфт ба љуз ин ки худро пойбанди инљиќињои Ру сия кунад. Акну н шояд саркашињои Вашингтон ва лањни суханони роњбаронаш њам таѓйир ёбанд. Дар ин маврид Хёрд мегўяд: "Ин танњо љойгузинии системаи сипари зиддиму шакї дар Аврупо нест. Ин љо масъалаи Сурия ва Эрон низ њаст". Ва ин тањлилгар боз таъкид њам мекунад, ки Русия аз ин метавонад ба унвони фишор истифода барад. ВОКУНИШЊО АЗ БЕРУН Гуфтугўњо дар мавриди пойгоњи НАТО дар Русия замоне доѓ мешаванд, ки иддае аз кишварњои Осиёи Марказї ба амалкардњои Москав ба
Иќрори Ѓарб бар шикаст ва дурнамои љангњои афѓонї Ин хабар, ки таваљљўњи моро ба худ љалб намуд, 27 марти соли равон дар яке аз машњуртарин нашрияњои чопи Лондон "Файнэншл таймс" интишор ёфт. Муаллифи он низ шорењи шинохта ва тањлилгари масоили амниятї Гидеон Рахман буд. љиби бесуботї дар Покистони њамсоя ва нерўманд шудани Толибони худи ин кишвар мешавад. Аз он ки ин Исломобод дорои силоњи атомї мебошад, барои ИМА ба як хатари пешгўинашаванда табдил меёбад. Албатта, он чї "Файнэншл таймс" менависад барои мо чандон чизи наве њам нест. Хабар аз он љињат ќобили ањамият буд, ки худи ѓарбињо иќроранд, ки љангро бохтаанд. Тањлилгарони дигар ин њарфњоро дар аввалин соли вуруди Ѓарб ба Афѓонистон мегуфтанд. Таљрибаи Иттињоди Шўравї ба ин далолат мекард, ки њар нерўи љанговари хориљї дар Афѓонистон мањкум ба шикаст аст. Вале мутаассифона, ин
њарфу њиљо он замон гўши шунаво надошт. Амрико бар ин гумон буд, ки нерўињои вай љангандатар аз шўравиёни собиќ аст ва муттањидонаш пешрафтатарин кишварњои оламанд. Ин дар њоле, ки Иттињоди Шўравї дар Афѓонистон танњо бо нерўи худ мељангид ва аз хориљ артишеро љалб накарда буд. Дар њошияи ин тањлил ва ин иќрори муфассири шинохтаи матбуоти Ѓарб мизони талафот дар Афѓонистонро метавон вараќ зад. Аммо дар лањазоте, ки ин шарњ тањия мешуд, дар ин маврид далелњои зиддинаќиз ба даст омаданд. Њељ омори расмии мувассаќе њоло вуљуд надорад, ки мизони ин талафотро мушаххас баён дорад. Танњо
чизе, ки диќќати моро љалб кард, талафоти ањолии осоиштаи Афѓонистон зарфи як ё ду соли охир буд. 4 феврали соли равон намояндаи расмии СММ дар Афѓонистон эълон кард, ки соли 2011 дар ин кишвар бар асари муќовиматњои низомї 3021 нафар ањолии ѓайринизомї ба њалокат расидаанд. Албатта, СММ санади мазкурро на барои он интишор додааст, ки бори гуноњро ба Амрикову муттањидонаш андозад. Балки њадаф он будааст, ки нишон дињад: Толибон ва маргталабони онњо дар аксар маврид сабабгори куштаву захмї шудани одамон мешаванд. Ин омор дар ќиёс ба солњои дигар баёнгари он нукта аст, ки теъдоди ќурбониён дар байни
назари шубња менигаранд. Ба назар мерасад ин боиси он њам мегардад, ки дар Осиёи Марказї масъалаи дастарсї ба захирањои энержї аз сар гирифта шаванд. Ва дар ин росто фурудгоњи "Манас", ки тўли ин дањ соли охир ба њар навъе бо НАТО дар интиќоли борњои низомиву ѓайринизомиаш њамкорї дошт, ба миён меояд. Сафари Роберт БЛЕЙК, ёвари котиби давлатии ИМА дар умури Осиёи Љанубї ва Марказї ва ба дунболи ў вазири корњои хориљии Русия Сергей ЛАВРОВ ба минтаќа аз љумлаи рўйдодњои муњими њафта хоњанд буд, ки бевосита ба дурнамои муносибат бо НАТО рабт мегирад. Аввалин шахс аз миёни роњбарони осиёи Марказї ин президенти Ќирѓизистон Алмосбек АТАМБОЕВ буд, ки мустаќим њам набошад, вокуниш нишон дод. Ба назар мерасад вай акнун шадидан аз пайи он аст, ки барои лоињањои рушди миллии кишвараш маблаѓгузорни байналмилалиро љустуљў ва пайдо кунад. Зеро акнун дилсардии ў аз муносибат бо Русия эњсос мешавад. Њамагї чанд рўз пеш вай дар як љаласаи њукуматї таъкид кард, ки бунёди НБО Ќамбарота бояд як масъалаи умумимиллї бошад. Алмосбек АТАМБОЕВ акнун эњсос мекунад агар даст ба кор назанад, иштибоњи пешгузаштагонаш Аскар ОЌОЕВ ва Ќурмонбек БОЌИЕВ барояш такрор мешавад. Ба умеди Русия будан њам маъно надорад. Тањлилгари ќирѓиз Исо ЌАМБАР менависад, ки прагматизми Атамбоев ба њадде рушд карда, ки мехоњад Русияро водор созад то таањњудоти соли 2009 ба зимма гирифтаашро иљро кунад. Москав гуфта буд, ки дар бунёди НОБ-њо ба ивази 48% сањ мияњ ои "Достон" њамкорї мекунад. Он замон ва баъдњо њам ин њама ваъдањо аз љониби Русия замоне дода мешуданд, ки масъалаи "Манас" пеш меомад. Вале чу н му шкилот рафъ мешуд, Москав њам хотирљамъ мешуд. Њоло бошад Алмосбек АТАМБОЕВ бар ин назар аст, ки бояд пофишорї кард, то Москав созиши њосилшуда дар соли 2009-ро иљро кунад, дар акси њол Ќирѓизистон метавонад аз омилњои дигари фишор истифода барад. Дар ќиёс ба Тољикистон ин кишвар омилњоеро дорост, ки Москавро агар ба зону њам намедарорад, водор ба гуфтушунид мекунад.
Фирўз МУЊАММАД
ањ олии осоишта зарфи як соли охир 8% афзоиш ёфтааст. Ва пешгўии дигари Гидеон Рахман дар мавриди шурўъи љанги шањрвандї низ барои касоне, ки бо таърихи Афѓонистон ошної доранд, боз њам чизи тоза нест. Истилогари маѓлуб дар њар мавриди коре мекунад, ки осори вайронї баъди хуруљаш то дергоњ боќї бимонад. Њоло Амрико бо Толибон забон ёфтааст ва нек медонад, ки дар ояндаи наздик мањз њамин нерў ќодир ба идораи Афѓонистон хоњад буд. Ва табиист, ки Толибон аз Карзай ва муттањидони вай аз собиќ љабњаи Шимол ќасос хоњанд гирифт. Љабњаи Шимоли замоне нерўманд њоло заъифтарин нерўи љангии Афѓонистон аст. Пас интизор мебояд буд, ки љанги пас аз хуруљи амрикоињо дар Афѓонистон хунрезтарин љанги дохилї дар таърихи ин кишвар хоњад буд.
Насрулло НИЁЗЇ
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
11
Дафтари миллат зи асрори баќо њарфе нуњуфт, К-он ба хуни сад њазорон фард имло мешавад. Дар вуљуди хештан рамзи “аналњаќ” бозёб, Њастии њаќ, њарфи њаќ з-ин парда ифшо мешавад.
Њарфи њаќ Њарфи њаќ аз минбари њаќ боз боло мешавад, Аз садояш оламе дар хеш пайдо мешавад. Шўълањо дар ин чаман рўяд зи овои хушаш, Дар дили њар лолае њарфе њувайдо мешавад. Аз нидои улвияш набзи њаёт ояд ба љўш, Субњи њастї аз фурўѓаш боз эњё мешавад! Дар само аз замзама-ш анљум њамеояд ба раќс, Дар замин аз чањчања-ш бас ѓунчањо во мешавад. Минбари њаќ љилваи озодагони дину нанг, Мањфил андар љилвааш мањви тамошо мешавад. Минбари озодагон шуд мазњари эмону дин, Ќудрати ояндагон дар он муљалло мешавад. Ќудрати озодагон дар зўри бозў нопадид, Даст агар андеша гардад, яди байзо мешавад. Эй вуљуди ѓофилон вањшатзада аз њарфи ту, Њасрати вомондагон аз њарфи аъло мешавад. Минбару масљид шиори дини Ањмад, нек дон, Аз садояш лакка- лакка ќалби аъдо мешавад. Њар ки хоњад тоќи масљиде фурў резад ба хок, Дар ду олам аз њасад мардуду расво мешавад. Роњи мо роњи њумоюнсифатони илму дин, Маслаки ин роњ андар синањо љо мешавад. Миллатеро њарфи њаќ бошад шиори зиндагї, Бар матоъаш ањли олам баски шайдо мешавад. Дафтари миллат зи асрори баќо њарфе нуњуфт, К-он ба хуни сад њазорон фард имло мешавад. Дар вуљуди хештан рамзи “аналњаќ” бозёб, Њастии њаќ, њарфи њаќ з-ин парда ифшо мешавад. Рози њастї нуктае андар алифу лому мим, Њарф бе маъно чи сон аз Арши аъло мешавад? Як ќадам бар худ нињодан наѓмаи сози вуљуд, Як нафас дар худ ѓунудан бас муаммо мешавад. Ќатра чун дар худ биљўшад, бањри бепоён дар ў, Зарра чун бо худ биболад, доми сањро мешавад. Аз ѓуборе то ба мањшар сад чаман ояд падид, Нуќтае љавлонгањи моњу сурайё мешавад. Садњазорон нола бо њарфе рањо ёбад зи банд, Садњазор андеша бо њарфе њувайдо мешавад. Њарфи ориф розњои сирри њастї сар ба сар, бањру бар чун нуќтае дар ќалби ў љо мешавад. Шоњини маъно дар ин љо доми лафз орад ба даст, Шеър бањри огањињо боли анќо мешавад. Њарфи њикмат пойбанди нуќтаи андеша аст, Нуќта худ як оламе дар хеш иншо мешавад. Огањї обилапо шуд дар пайи андешае, Њиммати нимнафасе дасти тавоно мешавад. Дар талаб аз бањри маќсуд чун ѓаввоси бенишон, Ѓарќаи бањри маориф дурри маъно мешавад. Нури ирфон пардаи зулмоти ишроќ медарад, Аќл бењавсала аз мантиќи машшо мешавад. Зулмати ќулзум њама бањри шаётин пурзиё, Оташ он љо дафтари “Занд”-у “Авасто” мешавад. Илм аз бори њаќиќат рў ба сўи дин кунад, Олам аз рози њаќоиќ аз нав ибдо мешавад! Мурдареги ќолаб аз љањли мураккаб борвар, Зиндарўњи-ш бояд, аз дасти Масењо мешавад. Шеър њикмат, тарзу атвори баён-ш сењри њалол, Њарфи пайѓамбар магар кизбу муњобо мешавад? Ошиќонро њарфњои бесадо дар синањост,
Оњ, агар аз сина берун шуд, чи барпо мешавад! Ёди он мањфил, ки бо ту њамдаму њамроз буд, Соѓар аз худ меравад, вирди мусалло мешавад. Дар лаби майгуни ёр аз бехудї асрори ишќ, Ман намегўям, маро ин њарф иншо мешавад Дар ду олам шеъри Њофиз шарњи осоиш бувад, Њар ду њарфаш њам ба як њарфе муросо мешавад. Оќилонро дарси ишќ омад сабаќ аз бехудї, Ишќро бо оќилї расми мудоро мешавад? Рўзу шабро њарфи оштї дар миён уфтодааст, Ин сухан кай бовари мардуми доно мешавад? Њарфи њаќ бо зулму љањл њаргиз набошад созгор, Њамчу шаб аз нури субњ охир чалипо мешавад. Њарфи њаќ дар сина, љонам, дифнаи пурзар бувад, Дар лаби ширини ту дурдонай якто мешавад. Дурри маънї баски ноёб аст дар базми сухан, Ќиммати хармуњра бин њар дам дуболо мешавад. Жожгўї пойи исмат мекашад аз рањ бурун, Ростиро бо баќои хеш даъво мешавад. Љавњари озодагї аз њарфи пуч љўстан хатост, Ваъда ойини њаќиќат бањри савдо мешавад. Њаќшиносон аз љањон рахти сафар бастанд, пас Њаќтарошї њар ќадам нуќли мусаффо мешавад. Чашмаи чашмони њаќбин хушклаб аз бањри суд, Њаќ дар олам нест, ё раб, ин чи руъё мешавад! Њаќшунав самъе, ки бо рози њаќоиќ ошност, Баста дар андар паси ин парда, кай во мешавад? Њаќшиносї шеваи мардони њаќ буд, эй рафиќ, Ин сабаќ бар мардумон марги муфољо мешавад! Арзиши њаќ бар касон бо ботил омад созгор, Ихтиёри роњи ботил з-он муњайё мешавад. Оќилонро як ишорат бењтар аз сад њарф, лек Бефаросат пойи аќл дар нафси шум исто(н) мешавад. Њарфи номус шишаро бо санг бар сангар кашад, Шиша аз сарафканї њамрози сањбо мешавад. Обрў дар мањфили њастї чу шабнам дар сањар, Аз хиљолат сар ба берун бесару по мешавад. Њарфи дил бо кас нагуфтам, мањрами розе набуд, Одамї њам то ба ин њад тани танњо мешавад! Интизорї аз башорат зистан бо хештан, Дидаи Яъќуб бо ин њарф гўё мешавад. Аз амал ворастагон бар зери дор оянд чаро, Ман гуноње кардаам, Исї муљозо мешавад? Шабчароѓе бар фароѓи дида орад равшанї, Яъсу навмедї умеди диди дилњо мешавад. Фурсати њастї салои њаќпарастонро набаст, Аз шарор омўз, к-онро санг маъво мешавад. Мењвари њаќ дар њаќиќат ойини яктоияст, Аз дувї бигзар, нифоќу шуру ѓавѓо мешавад. Њарфи њаќ дар мењвари њаќ нашъаи субњи умед, Зарра бо истиќболи нур аз асл пўё мешавад. Корвони њаќпарастон рањ ба манзил мебарад, Дидаи уштур сафед аз бори нољо мешавад. Њарфи њаќ конуни њастиро ба љавлон оварад, В-ин арўс бо он љамол азбаски раъно мешавад. Дафтари аъмоли худ пур аз сиёњї, гў мабош, Сатри боќї, љони ширин, њарфи Мавло мешавад.
12 №1 (277), 28-уми марти соли
2012
Акнун тўњфањои "Нигоњ" ба Ѓончиву Исфара ва Шуѓнону Ишкошим њам мерасанд. Бозии навбатии бурдноки "Нигоњ" дар арафаи љашни Истиќлол баргузор хоњад шуд.
Рўйхати ѓолибони бозии бурдноки лоињаи љашнии "Нигоњ" Бахши тиљорат ва рекломи "Нигоњ" рўйхати пурраи ѓолибони бозии бурдноки лоињаи љашнии "100 нигоњи 100 сол"-ро рўи чоп оварда, иттилоъ медињад, ки дар бозии бурднок њудуди 500 нафар ширкат варзида, 100 тўњфаи маблаѓи умумиашон баро бар ба 9 њазор сомониро бурд намуданд. Тўњфаи асосї - компютери инфиродї насиби Гулноза Назирова аз шањри Душанбе гашта, нетбук ва як харгўшро Суњроб Забиров аз шањри Вањдат, бузро Фирўз Ѓафуров ва кадуи сењрноки ин бозиро Соњиб Љалолов аз шањри Душанбе бурд намуданд. Бозии бурднок бо иштироки комиссияи мустаќили љамъиятї куллан шаффоф баргузор гашт. Боиси хурсандии мо буд, ки дар ин бозї хонандагони нашрия аз тамоми манотиќи кишвар иштирок намуданд. Акнун тўњфањои "Нигоњ" ба Ѓончиву Исф ара ва Шуѓнону Ишкошим њам мерасанд. Бозии навбатии бурдноки "Нигоњ" дар арафаи љашни Истиќлол баргузор хоњад шуд. Бо истифода аз фурсат, ѓолибонро бори дигар табрик мегўем ва миннатдории худро ба њамаи онњое, ки д ар ин чорабинии ба 100-солагии матбуоти миллї бахшидашуда ширкат варзиданд, баён менамоем. Онњое, ки њанўз бурди худро нагирифтаанд, метавонанд ба идораи њафтанома мурољиат намоянд. Бозии бурноки навбатии "Нигоњ"-ро интизор бошед! "Нигоњ"-нашрияи барои одамони фаъоли Тољикистон.
р/т
Ному насаби ѓолиб
1 2 3
Саломиддини Саъдулло Салоњиддинов Суњайл Љалолов Соњиб
Шумораи купон 0007 0010 0022
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48
Гулноза Назирова Њилола Рањимова Љалилова Баргигул Бобиев Фатњулло Њаитов Акрам Мањмадуллоев Бахтиер Бойзода Мансур Мансуров Муњаммад Шукруллоев Бењруз Каримова Саломат Каримова Латофат Каримова Муњаббат Ойев Абдулмумин Мирзоева Дилафруз Искандарова Гулчењра Искандаров Шоњрух Киёбеков Бањодур Сатторов Воњид Љобир Мардонзода Рахмонов Абдулазиз Ахмедова Марњабо Саъдуллоев Бахтиёр Рањими Карим Сатторзода Фарњод Мењрафзуни Абдулло Љабборова Њокима Азизова Фарањноз Ассадуллоева Шањло Набиев Шоњрух Ќурбон Зарипов Мењрдоди Шамсиддин Фариддуни Рањнавард Юсупов Фаррух Забиров Сўњроб Забиров Сўњроб Забиров Сўњроб Ѓаюров Абдукарим Ќаюмов Абдулќаюм Бањодури Содиќзода Шарипов Мањмуд Латипов Тољиддин Фирузов Сулаймон Гурезова Матлюба Давлатов Нуралї Ќодиров Мирзоќул
0023 0027 0028 0032 0034 0037 0038 0039 0040 0045 0046 0049 0050 0053 0056 0057 0059 0061 0065 0067 0069 0070 0073 0074 0076 0077 0078 0083 0086 0090 0093 0095 0103 0108 0109 0111 0123 0124 0150 0155 0160 0161 0170 0171 0175
49
Эркаев Анвар
0176
Тўњфа Фен Миксер Кадуи сењрнок (+ангуштарии тилло) Компютер Љойпўш (одеяло) Това (сковородка) Љузвдон барои зарф Кастрюл Тўби футбол Љузвдони корд Чангкашак Бастаи хафтаномаи «Нигоњ» Шабчароѓ (Светилник) Турбтарошак Радио Љузвдон барои ошхона Плитаи хурокпазї Китоби нави Бозор Собир Сумка Хурўс Миксер Бухорї (печка) Куртаи мардона Харгўши зинда Вентилятор Дастгохи телефон Миксер Дарзмол Бамбинтон Дастгоњи дуѓкашї Тефал Контейнер барои ѓизо Зарф барои мураббо Дарзмол Деги мантупазї Љамъи фужерњо Харгўши зинда Нетбук Дучарха Блендер Хурўс Фен Телефони мобилї Турбтарошак Тефал Контейнер Зарф барои мурабо Китоби «Хуни ќалам»-и Бозор Собир Чойник
50 51 52 53
Гулмадов Ќурбон Акрам Файзов Бахтиёри Сафар Неъматулло Дањагиев
0178 0180 0186 0199
54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
Мирзоева Зумрат Абдувосит Нуралиев Зиёдзода Дустмурод Аминов Абдулхайр Мирзоев Шафкат Мирзоев Шафкат Рухшона Ќулљонова Рухшона Ќулљонова Рухшона Ќулљонова Фирузов Сулаймон Фирузов Сулаймон Эшонљонова Мария Саидалии Ќиём Нуралиев Шомилљон Давлатов Фахриддин Мирзоева Фарзона Розиќов Собир Абдуллоев Љасур Вализода Зевари Обид Шарипов Акмал Фируз Ѓафуров Мавлюдаи Ќиёмиддин Фируз Ѓафуров Фируз Ѓафуров Ойев Иномљон Каримов Њомид Муњиддинзода Саида Ѓафуров Фаромуз Ризоев А.М. Њамроќулов Мавлон Хидирназаров Дилшод Таманно Содиќова Ашуралиева Моњдона Сумая Ќурбонова Комилова Фазила Каримов Манучењр Набиев Зафар Самиев Каромат Салимов Њамза Юнусова Лола Шодиев Фируз Баротова Зайнура Аскаров Фаррух Њакимов Ѓафур Њусейнов Шоњрух Зулфияи Њаким Ёрова Юнона
0212 0218 0222 0225 0241 0244 0248 0250 0260 0271 0275 0279 0287 0304 0310 0315 0317 0318 0321 0325 0331 0338 0348 0349 0356 0359 0368 0370 0372 0381 0385 0395 0396 0402 0405 0411 0413 0415 0419 0426 0428 0430 0431 0439 0440 0448 0454
Кастрюл Гўшвори тилло Сабади атриёт Китоби «Хуни ќалам»-и Бозор Собир ДVД Чузвдон Харгўши зинда Мошинча Турбтарошак Датсгоњи шарбаттайёркунї Термос Дастгоњи дуѓкашї Плитаи хўрокпазї Тафдон Љамъи стаканњо Љузвдони кафгиру кафлез ДВД-плейер Чойник Миксер Тутї Тафдон Љувздони кафгиру кафлез Тахтаи дарзмол Това (сковородка) Чойники барќї Сабади атриёт Буз Соати деворї Телефони мобилї Куртаи мардона Љињоз барои ошхона Матоъпораи адрас Чойник Болишт Тутї Чойник Термос Контейнер барои гизо Деги мантупазї Сотган Дастгоњи шарбаттаёркунї Радио Тутї Телефони мобилї Аппарати телефон Бухорї (печка) Чангкашак Ракеткаи бадминтон Тўб Тахтаи дарзмол Дег
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
13
- Ба Данѓара меравем, - гуфт «Амиршо», - дар бозори Данѓара як шиноси сайидзода дорам, ки 1600 доллар ќарздор аст. Якбора ўро њам хабар гирифта, баъд ба Душанбе бармегардем. Дар бораи бензин бошад, соф фикр накун. Чанд нафар корманди милиса ва «агент»-и онњо бо роњи фиребу найранг кўшиш карданд, ки таксисти душанбегї Мирзо Каримовро дар њудуди шањри Норак ба нашъаљаллобї гунањгор намоянд. Аммо дар натиљаи дахолати мутахассисони Агентии тадќиќотии журналистии «Нигоњ» ва кўшишњои њимоятгари маъруф Бузургмењр Ёров ва ќонунписандиву адолатпарварии кормандони алоњидаи маќомоти прокуратура тири милисањои бадният ва «агент»-и онњо хок хўрду адолат барќарор гардид. Мирзои 90 килограмма, ки баъди чанд соати лату куби милисањои норакї хариди 830 грамм чарсро ба дўши худ гирифта буд, озод шуд. Баъди чанд моњи мубориза ду тан аз роњбарони УБНОН-и вилояти Хатлон, ки сохтакорї карда буданд, суд шуданд, аммо тафтишоти Прокуратураи генералї њам дар муайян намудани иљрокунанда ва фармоишгари ин љиноят ба ду по лангиду дело «хобонда шуд». Мирзову њамсари ў Саломат муборизаро давом доданду пайи фармоишгарро дар Душанбе ёфтанд. Онњо, ки дигар ба маќомоти Тољикистон бовар надоранд, бањсро байналхалќї намуданд. Созмони Афви байналмиллал аз Њукумати Тољикистон талаб кард, ки ба Мирзо Каримови мавриди шиканља ќароргирифта товони зарар дихад. «Нигоњ» бошад, тасмим гирифт, ки муборизаи ин ду танро аз рўзи аввал рўи чоп биорад, то мардум хаќиќати ин ќазияро донанд ва сабаќ бигиранд. МИРЗО БО ХОЊИШИ «АГЕНТ» БА САФАР МЕБАРОЯД Мирзо Каримов, сокини шањри Душанбе, барои таъмини рўзгор чанд ваќт боз бо мошини сабукрави шахсии худ (тамѓаи «Даймлер-Бенс») ба мусофиркашонї машѓул буд. Маълум аст, ки ронандањои такси дар баробари кашонидани мусофирони тасодуфї мизољони доимї низ доранд. Яке аз чунин мизољони доимї, ки њангоми бори аввал аз хидмати Мирзо истифода кардан худашро Амиршо муаррифї намуда буд, таќрибан соатњои 10-и рўзи 13-уми июни соли 2009 тавассути телефони мобилї (….) ба Мирзо занг зада, хоњиш мекунад, ки Мирзо бо мошини худ ба назди бозорчаи мањаллаи Яккачинори шањри Душанбе њозир шавад. Бори аввал набуд, ки «Амиршо» Мирзоро тавассути телефон ба назди худ даъват мекард. Мирзо ду маротиба хоњиши телефонии ўро рад карда буд, зеро ки «Амиршо» баъди фаромадани торикї занг зада, хоњиш намуда буд, ки ба ноњияи Фархор сафар кунанд. Мирзо ба хоњишњои дар торикї баёнкардаи «Амиршо» љавоб медод, ки шабона сафар кардан хосият надорад ва агар «Амиршо» сахт хоњиш дошта бошад, сањарии барваќт ба роњ мебароянд. Аммо «Амиршо», ки шабона барои сафар пофишорї мекард, сањарї фикри сафарро аз сараш дур менамуд. «Амиршо» ин маротиба таќрибан соатњои 10-и сањар занг зад ва Мирзо ба љои мулоќот – назди бозорчаи Яккачинор њозир шуд. «Амиршо» ва як рафиќи ў дар назди маѓозаи фурўши ќисмњои эњтиётии мошинњо бесаброна мунтазир буданд ва баробари истодани мошини Мирзо зуд ба мошин нишастанд, «Амиршо» дар нишастгоњи пеш, рафиќаш дар нишастгоњи ќафо. Баъди салому алек «Амиршо» њамроњашро ба Мирзо муаррифї намуд: Њусейн. Мирзо мошинро ба њаракат даровард, аммо намедонист, ки ба кадом самт бояд равона шавад. Ваќте ки ба назди чорроња расиданд, «Амиршо» кўтоњ амр дод: - Ба Ќўрѓонтеппа меравем! Мирзо некии пешинаи «Амиршо»ро ба хотир овард («Амиршо» як маротиба назар ба маблаѓи маслињатшуда 5 сомонї бештар пул дода буд), бинобар ин аз савдо кардан шармида, бељуръатона мурољиат кард:
наи њолати он пардохтааст. Дар ваќти муоинаи мошин кормандони шўъбаи Бозрасии давлатии автомобилии шањри Данѓара ба наздаш меоянду ў ва мошинашро ба майдончаи љаримавї мебаранд. Ў маљбур мешавад, ки љубронпулии гўсфандони њалоку маъибшуда ва њаќќи истгоњи љаримавиро ба таври наќд пардозад.
БАЪДИ ОЗОДЇ ШИОРИ МИРЗО НАВ ШУД: « ЊАМСАРАМ ТОЉИ САРАМ...»
Муборизаи Мирзо ва Саломат
Ё идомаи ќиссаи воќеии «Рўзи сиёњи таксист» - Ака, роњи дароз, як маслињат мекардем… - Маслињати чї?! – гуфт «Амиршо» дар љавоб, - дар Ќўрѓонтеппа як шахс аз ман 2800 доллар ќарз дорад. Меравему мегирем, туро њам хурсанд мекунам. Парво накун, хушк намемонї! «Амиршо» рањорањ чанд маротиба бо овози паст тавассути телефони мобилї сўњбат намуд. Диќќати Мирзо њамчун њар як ронанда ба роњ банд буд ва њамчун њар як ронандаи такси ба сўњбати телефонии «Амиршо» ањамият намедод. Мирзо дар он лањзањо намедонист, ки «Амиршо» тавассути телефон таќдири ўро њал карда истодааст ва њамсўњбатони ў кормандони воломаќоми милиса њастанд. ДАР МАРКАЗИ ВИЛОЯТ Мирзо бо хоњиши «Амиршо» мошинро дар назди бозори марказии шањри Ќўрѓонтеппа нигоњ дошт. Њар се аз мошин фаромаданд. Мирзо ният дошт, ки то корашонро буд карда омадани «Амиршо»-ю Њусейн худашро дар паноњи соя гирад, аммо «Амиршо» даъват кард: - Акаи Мирзо, биё ба бозор меравем. Мирзо дар љавоб гуфт: - Мерафтаму… албатта, мањсулот дар ин бозор назар ба бозорњои шањри Душанбе арзонтар аст… аммо шумо медонед-ку, њоло барваќт аст, ман пули казої кор накардаам. - Парво накун, - гуфт «Амиршо», - ин 50-сомониро гиру харид кун. Баъд барои хизматњоят њисобї мекунем. Ту њозир њамроњи Њусейн ба бозор даро, ман камтар кор дорам, баъд вомехўрем. Мирзо мошинашро ба истгоњи муваќќатї дароварда, дарњояшро мањкам кард ва њамроњи Њусейн ба бозор даромад. Ў мева мехариду чењраи хурсандонаи фарзандонашро пеши назар меовард. Мирзо намедонист, ки њамин лањзањо фарзандонаш - Латофати 12-
сола, Адолати 4-сола ва Муњаббати 3-сола аз модарашон хоњиш доранд, ки барои онњо аз фурўшандаи кўчагї мевањои пастсифати норасида харад ва Саломати азизаш онњоро умедвор карда истодааст: - Падаратон баъди кораш аз бозор мевањои пухтагї меорад. Баъди чанд даќиќа телефони Мирзо садо баровард. «Амиршо» даъват мекард, ки Мирзою Њусейн ба назди мошин баргарданд. Мирзо баъди ба истгоњ омадан дари мошинро бо калид кушода, харидашро ба баѓоч гузошт ва чанд дона себу бодирингу олу гирифта, ба нишастгоњи ќафо гузошту «Амиршо»-ю Њусейнро муроот кард. Мирзо баъди аз истгоњ баромадан бо даъвати «Амиршо» мошинро дар назди ошхонаи худхизматрасонии «Мадина» манъ кард. Маълум шуд, ки «Амиршо» мизољи доимии њамин ошхона будааст. Ў ба назди ошпазњо рафта, хўрок мехариду «гап медод». Баъди аз ошхона баромадан Њусейн талаб кард, ки дар курсии пеш менишинад. «Амиршо» ба нишастгоњи ќафо гузашт. Мирзо баъди нишастани мусофирон мошинро ба самти Душанбе ронд. Ваќте ки ба автовокзали шањри Ќўрѓонтеппа наздик шуданд, «Амиршо» талаб кард, ки мошинро ба ќафо, ба самти шањри Сарбанд гардонад. - Ака, - гуфт Мирзо, - шумо даќиќ гўед, ки ба кадом самт меравем. Роњ ќоида дорад, мо бояд мутобиќи ќоида њаракат кунем. Дар њар куљое, ки хостем, тоб хўрдан мумкин нест. Ѓайр аз ин, бензинро њам бояд ба њисоб гирем… - Ба Данѓара меравем, - гуфт «Амиршо», - дар бозори Данѓара як шиноси сайидзода дорам, ки 1600 доллар ќарздор аст. Якбора ўро њам хабар гирифта, баъд ба Душанбе бармегардем. Дар бораи бензин бошад, соф фикр накун. «Амиршо» баъди ба самти Сарбанд тоб хўрдани мошин гуфт, ки
монда шудааст ва каме хоб мекунад. Ў якпањлў дароз кашида, бо телефон гап мезаду бозї мекард. Диќќати Мирзо ба роњ банд буд, аммо њис кард, ки пои «Амиршо» чанд маротиба ба тањи курсии ронанда расид, бинобар ин нимшўхї гуфт: - Ака, ман аз шумо ќарздор не, барои чї маро лагад мезанед? «Амиршо», ки марди ќавиљуссаи беш аз 100 кг вазндошта буд, узр пеш овард: - Мебахшї, хобам бурдаасту љой тангї карда, поям нафањмида ба курсии ту расидааст. - Хобатон бурда бошад, узратон ќабул, - табассум карда гуфт Мирзо, лекин ќоил кардед, шумо дар хобатон њам бо телефон гап мезадаед-да. ДАР ДАНЃАРА Баъди ба шањр расидан Мирзо бо ишораи «Амиршо» мошинро дар назди фурўшандаи бензин ќарор дод. «Амиршо» фармуд, ки 15 литр бензин резанд ва аз кисаи худ 48 сомонї дода, бо бензинфурўшон њисобї кард. Мирзо бо талаби «Амиршо» мошинро ба самти бозор ба њаракат даровард. Ваќте ки мошин дар назди бозор таваќќуф кард, «Амиршо» фармуд, ки Њусейн ба бозор даромада, аз Эшон хабар гирад. Мирзо ва «Амиршо» дар мошин монданд. Баъди чанд лањза «Амиршо» пурсид, ки оё Мирзо ба бозор даромадан намехоњад ва љавоби рад гирифта, ба занги телефонї љавоб дод: - Эшон, ки дар љояш набошад, биё, мо бо занаш чї кор дорем! Њусейн баргашта омаду «Амиршо» ба Мирзо фармуд, ки ба самти Душанбе њаракат кунад. Ваќте ки ба Себистон наздик шуданд, Њусейн хандида воќеаеро наќл кард. Маълум шуд, ки соли гузашта дар њамин мавзеъ Њусейн бо мошини «Нексия»-и сафедаш рамаи гўсфандонро пахш карда будааст. Баъди садама наистода њаракати худро ба самти Данѓара давом додааст. Баъди хеле дур рафтан мошинро нигоњ дошта, ба муои-
ДАР ДАРОМАДГОЊИ НОРАК Ваќте ки ба дењаи Ќаратоши шањри Норак наздик шуданд, «Амиршо» фармуд, ки Мирзо мошинро дар назди моњифурўшон манъ кунад. - Моњї мехўрем, - кўтоњ шарњ дод «Амиршо». Баъди аз мошин фаромадан «Амиршо» фармуд, ки Њусейн ба он тарафи дарё рафта, аз вулканизатсия њољиро гирифта орад. Њусейн пиёда рафт ва «Амиршо»-ю Мирзо ба назди моњифурўш омаданд. Дар назди моњифурўш моњињои бирён буданд. «Амиршо» бо моњифурўш савдо карда, фањмонд, ки баъди омадани њамроњонаш (шояд Њусейну њољиро дар назар дошт) моњї мехўранд. Мирзо аз онњо каме дуртар истода, аз шохи дарахт тут чида мехўрд. Дар њамин лањза гурўњи љавонон омада, кати интихобкардаи «Амиршо»-ро банд карданд ва ба моњифурўш фармуданд, ки моњињои тайёрро орад. Моњифурўши дигар, ки дар муќобили ин моњифурўш – дар он тарафи роњи мошингард моњї савдо мекард, бе љои нишаст мондани «Амиршо»-ю Мирзоро дида, фарёд кард, ки ба наздаш оянд, хизмат мекунад. Мирзо ва «Амиршо» ба тарафи дигари роњ гузашта, дар кати нишондодаи моњифурўш нишастанд. Моњифурўш зуд ба назди онњо нону чой оварда монд. Дар њамин ваќт яке аз духтарони мањаллї дар як табаќ тут овард. Мирзо аз он духтар нархи тутро пурсида, як лаълї тут гирифт ва бо нияти ба кўдаконаш савѓо бурдан фармуд, ки духтарак аз баѓочмони мошин сатилро гирифта, тут чида орад. Духтар сатилро гирифта рафт. Баъди рафтани ў «Амиршо» аз моњифурўш пурсид, ки оё дар ин наздикињо њољатхона вуљуд дорад? Моњифурўш љавоби рад дода, пешнињод кард, ки ба њавлии падараш дароянд. Њавлии падари моњифурўш дар паси кати нишастаашон љойгир шуда будааст. Аммо «Амиршо» ин пешнињодро ќабул накарда, ба тарафи боло (самти аѓбаи Шаршар) равона шуд. Баъди чанде омада, гуфт, ки болотар тарабхона будааст. Баъди баргаштани «Амиршо» моњифурўш ба назди онњо моњї овард. Њангоми ба тановул шурўъ кардан телефони «Амиршо» занг зад. - Хеле хуб, - бо мамнуният дар телефон гуфт «Амиршо», - Њамон љо ист, акам рафта шуморо меорад. Баъди гуфтугўи телефонї «Амиршо» ба Мирзо фармуд, ки Њусейну њољиро аз назди вулканизатсия гирифта орад. Мирзо ба мошин нишаста, ба самти вулканизатсия њаракат кард. Вулканизатсия, агар аз Данѓара ба самти Душанбе њаракат кунем, баъди аз кўпруки дарёи Вахш гузаштан воќеъ шудааст. Мирзо дар назди вулканизатсия мошинро нигоњ дошт. Дар он љо бо як нафар шиносаш вохўрд, ки ба Кўлоб мерафтааст. Чанд муддат бо њамдигар пурсупосу сўњбат карданд. Баъд Мирзо аз њозирон дар куљо будани Њусейну њољиро пурсид. Маълум шуд, ки онњо чунин одамонро намедонистаанд ва маслињат доданд, ки ба вулканизатсияи дигар мурољиат кунад. Вулканизатсияи навбатї дар назди посгоњи БДА, дар даромадгоњи шањри Норак љойгир шуда будааст. Мирзо мувофиќи маслињат ба вулканизатсияи дуюм омад, аммо дар ин љо њам Њусейну њољиро пайдо карда натавониста, фикр кард, ки эњтимол онњо бо ягон мошини рањгузар ба назди «Амиршо» рафта бошанд, бинобар ин ба љои нишасти пештараашон – назди кати моњифурўш баргашт ва рўи мошинро ба тарафи Душанбе гардонида, дар назди кат ќарор дод.
14 №1 (277), 28-уми марти соли
2012
Ин порча кўчонида шудааст ва дар он се ѓалат зикр гаштааст. Аввалан, хониш як сифат не, балки чанд сифат дорад. Аз ин
№1 (277), 28-уми марти соли 2012
15
Оё аз љумлаи мансабдорони боло маќому њамёнѓафси Тољикистон, ки кару фарашон паррандагонро дар само ба тањлука меорад, ёфт мешаванд, нафароне, ки тањияю ба наворгирии чунин як филмро аз љињати молиявї ба шефї гиранд?
?-И НОБОБ ЌАРЗИ БЕРУНАИ ТОЉИКИСТОН - Ќарзи берунаи Тољикистон њар сол рў ба афзоиш аст. Оё дар оянда имкони баргардонидани онро дорем? Ман вобаста ба њамин мавзўъ 5 савол дорам: 1. Ќарзи берунаи Тољикистон то оѓози моњи марти соли равон чї ќадарро ташкил медињад ва он ба чанд фоизи маљмўи мањсулоти дохилии кишвар баробар аст? 2. Тољикистон асосан аз кадом давлатњо ќарздор аст? 3. Дар соли равон чї ќадар маблаѓи буљети ЉТ ба хизматрасонї ва пардохти ќарзи беруна равона карда мешавад? 4. Оё дар соли равон дар назар аст, ки ЉТ аз давлатњои беруна ќарз хоњад гирифт? 5. Тољикистон то чанд фоизи њаљми маљмўи мањсулоти дохилиаш аз давлатњои беруна ќарз гирифта метавонад? Носир ДАВЛАТОВ, сокини дењаи Зайнабободи ноњияи Рўдакї - Вазорати молияи ЉТ тибќи тартиботи муќарраргардида њар семоња (чоряк) вазъи ќарзи берунаи ЉТро љамъбаст намуда, ба њукумати ЉТ ва Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии ЉТ њисобот пешнињод менамояд. Бинобар ин тибќи њисоботи охирин ба 1 январи соли 2012, маблаѓи умумии ќарзи берунаи ЉТ- 2,1 миллиард доллари ИМА-ро ташкил медињад, ки ин ба 32,50 ММД номиналї баробар мебошад. Љумњурии Тољикистон аз як ќатор давлатњо аз љумла, Љумњурии Мардумии Чин - 878,5 млн. долл. ИМА маблаѓњои ќарзї љалб намудааст. Баќияи ќарз, ки аз љониби Вазорати молияи ЉТ дар мўњлати муќарраргардида хизматрасонї карда мешавад, айни њол ба Љумњурии Исломии Эрон - 14,8 млн. долл. ИМА, Ўзбекистон - 27,7 млн. долл. ИМА, Бонки Умумиљањонї - 371,3 млн. долл. ИМА, Бонки Осиёии Рушд - 333,02 млн. долл. ИМА, Бонки Исломии Рушд - 103,6 млн. долл. ИМА рост меояд. Дар соли 2012 аз њисоби Буљети давлатї барои хизматрасонї ва пардохти ќарзи берунаи ЉТ 109,3 млн. долл. ИМА пешбинї гардидааст, аз љумла барои пардохти ќарзи асосї - 75,8 млн. долл. ИМА ва барои пардохти фоизи ќарз - 33,5 млн. долл. ИМА. Њамасола аз љониби Маљлиси намояндагони МО ЉТ барномаи ќарзгирии берунаи давлатии ЉТ тасдиќ карда мешавад. Барномаи мазкур номгўи ќарзгирии берунаи Тољикистонро барои соли навбатии молиявї ва дурнамои ду соли оянда пешбинї менамояд. Тибќи барномаи мазкур дар соли равон барои љалб намудани ќарз, барои тадбиќи лоињањои инвеститсионї дар соњањои энергетика, наќлиёт ва дигар соњањои афзалиятнок пешбинї гардидаанд. Дар баробари ин барои рушди соњањои зикргардида аз ташкилотњои байналмилалии молиявї, аз љумла Бонки Умумиљањонї, Бонки Осиёии Рушд, Бонки Исломии Рушд ва ѓайра маблаѓњои грантї, яъне бе бозгашт, низ љалб карда мешавад. Тибќи стратегияи идоракунии ќарзи давлатии ЉТ ва барномаи байни Њукумати ЉТ ва Хазинаи Байналмилалии Асъор ќарзи берунаи љумњурї набояд аз 40% нисбати ММД зиёд бошад. Ба саволи Шумо вазири молияи Љумњурии Тољикистон Сафаралї НАЉМИДДИНОВ посух дод.
АКСИ ГЎЁ
НАХОД? НАХОД, КИ ШУМО ИНСОФ НАДОШТА БОШЕД? - Мутобиќи иттилои расонањои хабарии Тољикистон дар асоси ќарори Њукумати ЉТ аз 1- уми апрели соли равон нархи энергияи барќї аз 9 дирам ба 11 дирам ( барои истифодаи 1 кВт/соат ) боло бурда мешавад. Аммо њамаи ин дар њолест, ки аксар сокинони музофоти Тољикистон аз моњи октябр то охири март, расо шаш баъзан њафт моњ, яъне дар фасли тирамоњу зимистон, ки талабот ба энергияи барќї аз њарваќта дида муњимтар мегардад, бебањра мемонанд. Њар сол дар ин ваќт аз љониби ширкати "Барќи тољик" барои истифодаи он мањдудият љорї карда мешавад. Он њам гоњ њасту гоњ нест! Ширкати "Барќи тољик" дар ин ду фасли зарурии сол ањолии Тољикистонро ба таври бояду шояд бо энергияи барќї таъмин карда наметавонад. Модоме, ки хизматрасонии ширкати "Барќи тољик" ба сифр (0) баробар аст, барои чї Њукумати ЉТ нархи энергияи барќро боло мебардорад? Болои њамаи ин идорањои фурўши барќ дар музофот онро аз рўи адлу инсоф ба ањолї таъмин намекунанд. Оњу фиѓони мардум дар ин ду фасли сол нисбати "Барќи тољик" бамаротиб зиёд мешавад, аммо масъулини ширкатро аз ин мижаашон тањ намехўрад. Агар ба шумораи телефоне, ки "Барќи тољик"ба мардум додааст мурољиат карда, сабаби ќатъи энергияи барќро пурсем, онњо онро ба зерсохторњои худ дар шањру ноњияњо рабт медињанд, инњо бошанд ба идораи асосии "Барќи тољик" дар шањри Душанбе. Намедонї, аз кї домангир шавї! Хараљу мараљ аз ин зиёд намешавад! Њамаи ин дар њолест, ки зиёда аз 60% ањолии Тољикистон дар зери фаќр умр ба сар мебарад. Маоши мувофиќ намегиранд, ѓизои дуруст намехўранд, либоси хуб намепўшанд… Агар, фаразан, сабаби гароншавии энергияи барќро аз масъулини "Барќи тољик" пурсї, онњо њозирљавобї карда, гунањгорро меёбанд ва онро ба тавсияи Бонки умумиљањонї дарбењ мекунанд. Аммо намояндагони ин бонк дар Душанбе, ки ман аз рўзнома хонда будам, мегўянд: "Мо додани њаќќи њар хел тавсияро надорем. Тасмим - тасмими Њукумати ЉТ аст" . Дарро задам девор кафид! Ин ноэњтиромї ба мардуми шарифи Тољикистон аст. Модоме, ки бо њамин шеваи номуносиб ањолиро бо энергияи барќї таъмин мекунед, лоаќл нархи онро 1 дирам зиёд мекардед, љойи гап набуд. Агар барои Шумо 1 дирам дар ин замони бекориву гаронї пул набошад, барои ман - модари њафт фарзанд - пул аст! Наход, ки Шумо инсоф надошта бошед? Сурайё КАРИМОВА, сокини ноњияи Бохтар
ЧАРО? ЧАРО САМТИ ЊАРАКАТИ МАРШРУТИ №16 ТЕЗ- ТЕЗ ТАЃИЙР ДОДА МЕШАВАД? - Маршрути хатсайри раќами 16 дар аввалњо аз мањаллаи Арбобхотуни ноњияи Сино шурўъ шуда, дар назди Боѓи роњиоњанчиёни ноњияи Шоњмансур хотима меёфт. Соли гузашта бошад хатсайри онро таѓийр дода, истгоњи охирини онро то даромадгоњи Хитойбозор муќаррар карданд. Ман њайронам, ки чаро самти њаракати маршрути №16 тез- тез таѓийр дода мешавад? Як њафта мешавад, ки ин маршрут боз таѓийри самт карда, дигар Хитойбозор намеравад, балки акнун боз ба њамон мавзеъи пештарааш, яъне Боѓи роњиоњанчиён њаракат мекунад. Хуллас, дар ин хатсайр њар сол як навгонї мешавад. Чаро ин тавр мешавад? Оё касе медонад? Ањлиддин Х?ЉАНАЗАРОВ, сокини ноњияи Шоњмансур - Наќшаи хатсайри маршрути 16 дар аввали кушодашавиаш бо самти Арбобхотун - Боѓи роњиоњанчиён муќаррар ва тасдиќ гардида буд, ки то њамин наздикињо мувофиќи ин наќша амал мекард. Дар таърихи фаъолияти ин хатсайр истгоњи охиринаш њељ гоњ мањалли Хитойбозор номнавис нашудааст, балки ронандагони он худсарона ба онљо њаракат мекунанд. Айни њол ин хатсайр ба ду хатсайр људо карда шудааст. Маршрути хатсайри якум аз мањалли бозори Фаровон то Фурўшгоњи марказї (ЦУМ) њаракат карда, ба тарафи Боѓи роњиоњанчиён намеравад, балки аз љое, ки омада буд, мусофир гирифта, бозпас ба њамон љо равона мешавад. Маршрути хатсайри дуюм аз Фурўшгоњи марказї оѓоз шуда, дар назди Боѓи роњиоњанчиёни ноњияи Шоњмансур анљом меёбад, яъне аз инљо мусофир гирифта, то Фурўшгоњи марказї мерасонад ва бозпас ба Боѓи роњиоњанчиён бармегардад. Бар иловаи ин, дар ин хатсайр маршрути 16- экспресс низ ба мусофирон хизмат мерасонад, ки онњо аз оѓоз то интињои ин хатсайр мустаќим њаракат мекунанд. Ба њар њол мо пагоњ ба онљо нозирони муассисаамонро барои санљиш мефиристонем. Ба саволи Шумо директори Муассисаи давлатии комуналии "Душанбенаќлиётхадамотрасон" Абдуњомид ШЕРАЛИЕВ љавоб дод.
МАН ЌАБУЛ НАДОРАМ! ТАЊЌИРИ ТОЉИКОН ДАР ФИЛМЊОИ ИСТЕЊСОЛИ РУСИЯ - Солњои охир чунин ба назар мерасад, ки аксарияти филмњои њунарї ва сериалњои истењсоли Русия бе иштирок ва ё талаффузи вожаи тољик (ба маънии дузд, нашъаљалоб ё кўчарўбу ахлотљамъкунак) сабт карда намешавад. Яъне дар ин гуна филмњо образи тољик њамчун намояндаи як миллат дар шакли манфї тасвир меёбад. Банда аз дањњо филме, ки истењсоли Русия њастанду солхои охир ба навор гирифта шудаанд, филмеро надидаам, ки дар он миллати тољик њамчун образи мусбат тасвир ёфта бошад. Ягона таскиндињандаи дилњо барои мо - тољикон дар ваќти тамошои ин гуна филмњо он аст, ки ин лањзахо зудгузаранда (эпизодический) мебошанд ва гаштаю баргашта такрор намеёбанд. Агар ошкортар гўям, мо дасткўтоњию ночории худро дониста, гўё худро фиребу ором мекунем, ки ин эпизодњо дар филм яклањзаинаанду шояд тамошобинони ин филмњо мањз њамин лањзаи тањќири тољиконро набинанд. Вале чї мегўед, ки 2-3 рўз пештар филми синамогарони Русияро тамошо кардам, ки ба ќавле «њуш аз сарам парид». Дар ин сериали 4 сериягии русї бо номи «Белый человек» (Одами сафед) намояндагони миллати тољик (дар асл худи миллат) тањќири гушношунид мебинанд. Ин дафъа тањќиру дашномњо эпизодї нею аз аввал то охири филм давом мекунад. Инљониб маљолу ёрои наќли сужаю мазмуни филмро ин љо надорам, танњо мехоњам ќайд кунам, ки њаммиллати ман дар ин филм бо кабењтарин алфоз ба монанди «чиркини бадбўй, …сиёњ, маймун, подабони дењотї ва ѓайра» тањќир меёбад. Аљибу диќќатљалбкунанда дар ин филм лањзањоеанд, ки актёрони наќши тољиконро мебозидагї бо њамдигар бо забони тољикї сўњбат мекунанд. Яъне филмсоз ва ё сенариянависи ин филм кўшидааст, ки тањќиру дашном ва пастзании тољикон реалї ва оригиналї бошад. Ба ибораи дигар тамоми тамошобинон бубинанду бишнаванд, ки тољик њамчун миллат барои онњо чї арзиш дорад. Хуб, инак банда њамчун шањрванди Љумњурии Тољикистон нахуст аз раиси хонаи синамогарони кишвар (Тољиккино) ва Киностудияи Тољикфилм (агар њар ду ин идора раису рањбаре дошта бошанд) пурсиданиям, ки оё ин љанобон њамин филмро тамошо кардаанд? Агар тамошо кардаед, пас вокуниш ва ё фикри шумо бобати ин филм чист? Оё Киностудияи «Тољикфилм» ва «Тољиккино» ќудрату имконияти ба наворгирии як чунин филмеро дорад, ки мазмуну муњтавои он пирўзї, саодату сарбаландии тољикон ва хорию забунии њар гуна тоссараки њаромию бомжу майзадањою фоњишањои рус бошад? Ва як љавобе ба ин гуна филмњои тањќир кунандаи миллати тољик бошад. Оё аз љумлаи мансабдорони боло маќому њамёнѓафси Тољикистон, ки кару фарашон паррандагонро дар само ба тањлука меорад, ёфт мешаванд, нафароне, ки тањияю ба наворгирии чунин як филмро аз љињати молиявї ба шефї гиранд? Оё тољирону ширкатњои бузурге, ки роњњои мардуми тољикро пулакї кардаанд, метавонанд љавонмардї нишон дода, њадди аќал барои як маротиба ба хотири њимояи шаъну шарафи њамин миллат ва тарбияи фарзандони њамин мардум дар рўњияи далерию шуљоат маблаѓеро барои филмсозї дареѓ надоранд? Оё дар кишвари мо ёфт мешаванд, мардони њунарманде, ки нангу номуси моро аќалан бо офаридани филме њимоя кунанд? Банда тайёрам, ки барои ба наворгирии чунин як филм 500 доллари ИМА ба суратњисоб ва ё хазинаи ин филм супорам ва дар муддати 6 моњ бе музд дилхоњ кореро, ки филмсозон мефармоянд, иљро намоям. Хоњ кори физикї бошад, хоњ кори дигаре. Мутаасифона, аз ин беш маблаѓ надорам, вагарна садќаи сари вожаи тољик мекардам! Шумо чї њамватанони гиромї ва сарватмандони кишвар? Ман тањкири миллати тољик ва бетарафии љомеаи шањрвандиамонро дар ин хусус ќабул надорам! Бахтиёр МАЊМАДУЛЛОЕВ, сокини ноњияи Абдурањмони Љомї
Масъули сањифа Абўалї НЕКРЎЗОВ, Тел:985 60 86 85, E-mail: nigoh_tj@inbox.ru
16 №1 (277), 28-уми марти соли
2012
Дўстон хандида сўи хонаи Мирзодиккак равон шуданд. Онњо њанўз намедонистанд, ки мулло Ќобилљон ба нишони эътироз аз љашнгирии ба ќавлаш "иди ѓайришариатии Наврўз" деги далдаро чаппа карда буду Пахтагули коммунист аз субњи содиќ боз њук-њук мегирист.
ЛАТИФА / ЛАТИФА АККОСИ АМРИКОЇ Таќрибан солњои 1995-96 буд. Аввалњои моњи июн дар сафоратхонаи Иёлоти Муттањидаи Амрико, ки он замон дар бинои яке аз собиќ боѓчаи бачагона, дар наздикии мактаби раќами 20 љойгир шуда буд, љашни истиќлолияти Амрикоро таљлил мекарданд. Маросим дар сањни њавлї доир мегашт. Бо њамроњии њамкасбонам Талъат Нигорї, Мардони Муњаммад ва Ќироншоњи Шарифзода сўњбат доштем. Љавони амрикоие ваќти сўњбати мо се-чор маротиба омада, моро аксбардорї кард ва баъдан гаштаю баргашта Ќироншоњи Шарифзодаро аксбардорї намуд. Навбати панљум омаду ба сўњбати мо њамроњ шуд ва гуфт: -Ман ду-се рўз пеш аз Амрико омадам… -Омаданашро ду-се рўз шудаасту аллакай медонад киро сурат гирад,- гуфтам дар љавоб ва то анљоми маросим ханда аз лабони Талъат Нигорї дур нашуд.
Шўхињо аз Љумаи МИРЗО, рўзноманигор "САР КАЛОНТАР АСТ" Таќрибан 7-8 сол пеш дар тарабхонаи "Авасто" маросими гусели сафири Љумњурии Исломии Ирон дар Тољикистон оѓои Мўсавї љараён дошт. Устоди шодравон Саид Абдуллоњи Нурї ба сафир изњори сипос намуду чун армуѓон љома, миёнбанд ва тоќї таќдимаш намуд. Љомаву миёнбанд мувофиќ омаду тоќї каме тангї кард. Рўзноманигор Њотами Њомид, ки дар пањлўям буд, гуфт: -Афсўс, тоќї камтар майда будааст. -Тоќї камтар майда не, сар камтар калон будааст,- гуфтам дар љавоб. "КОСАИ ШУМО ХОЛї ШАВАД" Сафорати Љумњурии Исломии Эрон
дар моњи шарифи Рамазон дар тарабхонаи "Роњат" ифтор ташкил намуд. Дар мизе бо њамроњии дўсту њамсабаќам, сармуњаррири рўзномаи "Љумњурият" Камоли Ќурбониён нишаста будем. Ба рафиќони дар пањлўямонбуда хўроки якум-шўрборо оварданду мо нони ќоќ хўрда нишаста будем. Аз вазъияти баамаломада рафиќи рў ба рўямон нишаста хавотир шуду пурсид: -Барои шумо хўрок намеоварда бошанд? -Зуд-зуд хўрок хўред, Шуморо нигоњ дорем, ки кай косаатон холї мешаваду дар он барои мо хўрок меоваранд,- гуфтам дар љавоб. Љавобамро магар љиддї фањмид, ки ў суръати хўрок хўрданашро тезонид.
ПУРБИНИ «НИГОЊ»
Бањси китобхонаи домодњо барои зиёиёни тољик Ѓалтак дар арафаи иди Наврўз ба пойтахти кишвар-шањри Душанбе даъват шуд. Барои вохўрї бо роњбари давлат. Ў сахт тайёрї дида буду мехост дилашро холї намояд, вале аз рафтору гуфтори зиёиён лол монд. Не, бо ворид шудан ба бино, шукўњи Китобхонаи нави миллї албатта њушу дили ўро тасхир кард, вале ќарзи чинињо ба ёдаш расиду табъаш каме хира гашт. Лањзае њатто ў андешид, ки "шояд дар толор микрофони махсус кор мекунаду њама гуфтањоро дигар мекунад?", вале боз њам хиради азалии тољикона муайян намуд: "Ин њама чизе беш аз сањнањои театрї нестанд". Фишори хуни Ѓалтак баланд шуду ў дар андешаи пайдо намудани дўсташ Мирзодиккак шуд, то "кафад". Бо як занги телефонї ў дўсташ Мирзодиккакро ба Боѓи устод Рўдакї хонд. Љўрањо баъди салому алейк болои яке аз харакњои чинии боѓи марказии тољикон нишастанду бањс оѓоз шуд. Мирзодиккаки њукуматї табъи хираи дўсташро дида бошад њам, ки кам омаданї намуд: Мирзодиккак: -Њукумати љонољонамон туро аз зумраи зиёиёни пешќадами дењот гуфта ба вохурї даъват намуд, ту бошї носипосї мекунї! Ѓалтак: -На, носипосиро раво надидаам, табъам аз корњои нотамому ба пули ќарз сохтани китобхона каме хира шуд. Бо луќмаи кадоме "китобхонаи домодњо барои зиёиёни тољик" андешидам, ки шояд ба ба ин маблаѓ 60-70 корхонаи истењсолї сохта мешуд… Мирзодиккак: -Ња, хитої девона нашудааст, ки ба ту ќарзи бешарт дињад. Ѓалтак: -Шояд гирифтан зарур набуд… Мирзодиккак: -Буд-набуд, "дают бери, бьют беги" аст, шиори мо, бародар! Мон ту ин фикрњои оппозитсиониата.Мана дигар зиёињоро бин. Аз дасти як журналисту камерабадаст халос нашуда, дигараш ба онњо мисли замбўри асал мечаспанд. Ту бошї њатто ќошу ќавоќатро љамъ карда наметавонї! Канї дипломатияи ту? Зиёї будї, боз. Ќандаша занад, Хушдруѓ. Чунон аз вохурї бо зиёиён розї њаст, ки журналистону камерабадастонї телевизионњои миллї аз ў як ќадам дур намераванд. Ѓалтак: -Мирзољон, ман мисли инњо наметавонам, шарм медорам.
Мирзодиккак: - "Шарм дар бозори чарм", дўстам. Ана мардака бин, як њафта омодагї дида, суханњои чун тутї аз бар намудаашро такрор ба такрор мегўяд. Аз њисоби бюджет се китоб чоп кард, аллакай. Ту бошї, "сарм медолам"! Ѓалтак: -Ба суханони ин зиёитарошон танњо холабеѓамњо бовар мекунанд. Мардуми оддї хуб медонанд, ки сатњи зиндагии зиёиёни тољикистонї дар кадом поя ќарор дорад. Мебинанд, ки муаллиму духтуру инженер дастнигаранд. Бовар кун, хеле аз њамон мардикорњо ва аробакашњои бозорњои шањру ноњияњои љумњурї ва муњољирони корї дар Русияву Ќазоќистон диплому дараљањои баландї касбї доранд. Пас чаро шароит наофарем, ки онњо кор кунанд?! Мирзодиккак:- Њељ гап не! Пулро љамъ намоянд, ба онњо њам љои кори сердаромад дар Ватан мерасад. Њоло пул дошта бошї, мансабхарї проблема нест. Ѓалтак: - Ана њамин-да зиёигариву ватандории шумо, ки масхараи оламиён шудаед.Коратон њам дурўѓ, боратон њам дурўѓ.Магар ба чунин муносибат љомеа сохта мешавад?! Дур нест, ки таги пойи бегонагон монем.Кремл норизо, Тошканд дар камин, пойњои иќтисоди мо дар њаво.. Мирзодиккак: -Фикр мекунї, ки ба њамин 2-3 миллиард доллар ќарз моро мехаранд?! Не, онаи зорашонро нишон медињем. Лозим шавад, кидат мекунем, њамаашонро! Ѓалтак: -Наузанбиллоњ! О, чї шуд шуморо, ки аз таги биниатон дурро намебинед?! Њой, бародар ањолии як микрорайони Пекин омада, ба марги худашон муранд, 50 сол фаќат гур меканед, гур! Як фикри мардуму ояндаи ин миллатро њам кардан даркор. Мирзодиккак: - Моне! Њукумати љонољонамон "таблиѓ", "салафия", эшонњои номию дигару дигарашро саришта кард, њар раќиби дигарро њам ба љояш мешинонад. Ѓалтак: - Мешинонад- да! Ана, Воваамак як протоколи 32-20-атона чоп кард, ќариб њама љоро бўй зер кард. Мирзодиккак: - Далелат њай-мї? Ѓалтак: - Магар мањдуд кардани Фейсбук исботи рост будани ин протокол нест? Мирзодиккак:-Хайр-чї! "Шер њам тараст дораду њам љараст"-гуфтааст мардум. Ѓалтак: - О, шер, ки будед, бо кадом
Раиси Шўрои муњаррирон: С.А. Дўстов Котиби масъул: Эраљи Амон Њ аф т ан о ма да р В а зо р ат и ф а рњ а нг и Љ у м њ у р ии Т о љ и к и с т о н б а ќ а й д гириф та шу д аас т.
МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).
Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 224 25 09 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 224 25 09 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 93 500 77 41 Масъули логистика ва чоп: тел: 93 591 02 01
аќлу тамиз аз нањзатињо њизби дуюм сохтед дар ин чанд сол?! О, момокалони ман, бурда онњоро аъзои парлумон накардааст-ку! Магар зиёиёну демократњо мурда буданд, ки яктоашон њам дар интихобњои шумо ѓолиб наомад?! Чалламуллоро, ки дар љойгањат љой додї, акнун аз кунчиликаккаш метарсї?! Монед неруњои солимтар рўи кор биёянд, то дар рўзи мабодо ѓами мардумро хўранду љомеа созанд! Мирзодиккак: - Ана ба ин гуфтаат ман розї. Њукумату парлумон, ки аз мардум нестанд, дар ѓами мардум њам нестанд. Ишками мансабдоронро даронї аз меъдаашон биринљи хитої мебарояд, кисаашонро кобї доллар меёбї, сармояњояшон дар Дубайю, дар сейфњояшон бошпуртњои русї. Бо чунин њолу ањвол онњо хизмати давлату президентро мекунанд? Асло, не! Ѓалтак:-Пас, хулоса баровардан лозим. Ислоњоти сохториву кадрї пиёда кардан даркор. Ба мардум такя кунед, ки осуда бошед. Мирзодиккак: - То интихоботи президентии 2013 ин масъалањо мурдагї, ба фикрам. Ѓалтак:-Мурдагї, ки бошад, умедатонро канеду рафта, дар Хитой барои тифлони гањвора тута ва барои занњо остинчаю рафида фармоиш дињед. Мирзодиккак: -Не, намешавад, ана "Барќи тољик" дар дањњо миллион њисобченкунакњои барќї овард, маълум шуд, ки брак буда…Э, чї гуфтї?! Ѓалтак:- Он чи, ки шунидї. "Дўст гўяд табарвор, душман гўяд шакарвор" ! Мирзодиккак:-Љўраљон, сахти бадамон нагир, ки гурехта ба Русия меравам. Ѓалтак:-Аз виљдон гурехта намешавад. Мирзодиккак:-Аз куљо меёбї, ту њамин гапњои классикиро?! Э, хез равем ба хонае! Пахтагул Панљсолаевна як далда пухтааст, ки дар љањон нест. Ѓалтак (бо табассум):-Як љањон ташаккур! Боз аз гандуму лубии хитої набошад? Мирзодиккак:-Э, хоше! Дўстон хандида сўи хонаи Мирзодиккак равон шуданд. Онњо њанўз намедонистанд, ки мулло Ќобилљон ба нишони эътироз аз љашнгирии ба ќавлаш "иди ѓайришариатии Наврўз" деги далдаро чаппа карда буду Пахтагули коммунист аз субњи содиќ боз њук-њук мегирист.
МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...
Шармќадим Ѓайбулло АФЗАЛОВ, раиси вилояти Хатлон:
- Мо дар ќарни 21-ум зиндагї дорем. Магар шармандагї нест, ки моро дар расонањо барои надоштани торнамоњои расмї танќид мекунанд? -Магар шармандагї дар худи ба мансаб таъин шудани одамони ќарни 19-ум нест?!
Фусњаст Барак Њусейн ОБАМА, президенти ИМА: -Эрон бояд дар њалли масоили марбут ба бўњрони барномањои њастаияш шитоб кунад, дар акси њол фурсат аз даст меравад… - Худо хоњад, њамин тавр њам мешавад: баъди моње чанд Эрон соњиби яроќи њастаї мегардаду бўњрон њал.
Зиёпул Амният АБДУЛНАЗАРОВ, сиёсатмадор: - Ваќте хирад дар љомиа ќадр надорад, интеллигенсия аз байн меравад. Зиёиро имрўз дар Тољикистон ба маънои инсони комили соњиби аќлу донишу матонат намефањманд. Зиёї дар ин љомиа касест, ки молу пул ва мансаб дорад. - Њич бовари кас намеояд, ки Гул Шераливу Амонуллоњи Њукуму Абдулло Ёров зиёї бошанд.
Короянд Далери ЃУФРОН, сармуњаррири маљаллаи "Элита": -Имрўз мо чї мушкилу чї масъала дорем, њар одами одї њам медонад. Шофир њам медонаду дењќон њам. Аммо инки дар оянда моро чї дар пеш аст, инро бояд равшанфикрон фикр кунанд, вазифадоранд, ки фикр кунанд. -О, дар ин кишвар, ки њар кас кори худашро мекард, ба њамин рўз мезадем?!
Афкорзад Ќањрамон БАЌОЗОДА, мудири Маркази омўзиши афкори умуми "Оина": - Диќќат ба афкори љамъият дар давлатдорї замоне пайдо мешавад, ки њукумат аз ин афкор вобаста бошад. - Шумо ба хиёбони Рудакї нигоњ карда, гуфтаниед, ки њукуматњои дар интихоботњо таќаллубкор афкори мардумро задагї-мї?!
Боядзаб Абдумудассир АЊМАДЗОДА, рўзноманигор: - Бояд худи ин кишварњо (Тољикистону Ўзбакистон ) байни њамдигар њам дар масъалањои иќтисодї ва њам сиёсї бе миёнаравии "бародари ѓамхор" забон ёбанд. Зеро шиори "разделяй и властвуй" њанўз кўњна нашудааст... - Бояд ва њарчї зудтар, вагарна, то забон меёбанд, ки шалу кур њам мешаванд.
Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд.
Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 1,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 Ќимати обуна барои як сол - 71 сомонию 76 дирам. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09