- Озодї чист ва чї гуна метавон ба он расид?
Иттилоот ва тањлил барои одамони фаъол
| №12 (288). Чоршанбе, 13-уми майи соли 2012 |
Њарамгули ЌОДИР:
Љаноби ИКС:
«Сањв»-и Бег Зуњуров Гузориши «Нигоњ»
Мустафо РУСТАМОВ:
Сари тољик - зеби бокали пивои Иттињоди Аврупо
4
«Розњои пинњонї»
Е-mail: nigoh_tj@inbox.ru
Намегузорем, ки террористон ба Тољикистон баргарданд Мусоњибаи «Нигоњ»
5
8
Дар ин шумора:
Муњољирони «Роѓун» бехонаву дар мемонанд?
мубориза
Маќомот: "Муњаммадия" масљиди панљваќта мемонад"
2 љањон
«Љинљонї» Моро ба кї табдил додаанд?
Яке мераваду дигаре мемонад
10 пурбин
"Маё тваё не панимаиш"
7
16
2
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
Савдогарони бозори "Корвон" мегўянд, ки тайи ду њафта аст, масљидњои наздики инљо баста шуданд ва онњо маљбуранд барои адои намози љумъа ба масљидњои дур аз аз ин мавзеъ раванд, ё намози панљваќтаро фарз хонанд.
СИЁСАТ
СУЛЊОФАРЇ
Писари раиси ЊНИТ дар боздошгоњи муваќќатии КДАМ Муњаммад Тиллозода, писари Муњиддин Кабирї раиси Њизби нањзати исломи Тољикистон феълан дар боздоштгоњи муваќатии №1 -шањри Душанбе нигоњ дошта мешавад.
Дар ин бора Бузургмењр Ёров, вакили мудофеи Муњаммад Тиллозода ба "Нигоњ" иттилоъ дод. Ба гуфти мавсуф, муфатиши давлатї далелњои айбдоркуниро дар парванда тањия карда, ба прокуратура пешнињод кардааст. Прокуратура давоми 5 рўз парвандаро дида, ба Суди шањри Вањдат фиристодааст. Њамакнун тибќи ќонун баъди ду њафта дар суди шањри Вањдат мурофиаи Муњаммад Тиллозода, оѓоз мешавад. Бузургмењр Ёров мегўяд, дар боздоштгоњи муваќатї њар рўз бо
зерњимояааш вомехўрад. Зимнан Муњаммад Тиллозода рўзи 3-юми майи соли љорї дар роњи ВањдатФайзобод бо наќлиёти шахсиаш дар натиљаи садама Муњиддин Ортиќови 12-соларо, зер кард. Баъди як рўзи ин садама ноболиѓ дар беморхона вафот кард. Баъди як рўзи ин њодиса писари раиси ЊНИТ аз тарафи маќомот боздошт шуда, баътар, рўзи 11-уми май чанд соат дар озодї буд. Вале баъди чанд соати озодї бо дархости суди шањри Вањдат вай дубора боздошт шуда, то кунун дар мањ-
кама нигоњ дошта мешавад. Муњаммад Тиллозодаро танњо вакилони дифоаш њуќуќи дидан доранд. Ањли хонавода ва наздиконаш њуќуќи ўро дидан надоранд. Дар сархати хабарњо номи Муњаммад Тиллозодаро бо номи падараш раиси ЊНИТ Муњиддин Кабирї мегиранд ва метавон гуфт, ки эњтимол аст, писари лидери њизби мухолиф то надозае ќурбонии фаъолияти сиёсии падар шавад. Њарчанд Муњиддин Кабирї гуфтааст, ки дахолате ба сарнавишти писараш дар ин маврид нахоњад кард ва танњо назорат мебарад, ки то куљо парвандаи ўро маќомот дар асоси ќонун ва адолат баррасї мекунанд. Гуфта мешавад писари раиси ЊНИТ-ро мањрум шудан аз озодї тањдид мекунад, дар њоле, ки падару модари ноболиѓи марњум Муњиддин Ортиќов, аз даъвои худ гузаштаанд ва ба маќомоти судї ариза пешнињод кардаанд, ки њодиса тасодуфан шудааст ва ронанда озод карда шавад. Аммо, то куљо дархости хонаводаи Ортиќовњо ба назар гирифта мешавад инро суд нишон медињад. Њарамгули ЌОДИР
ТАСМИМ
Масљидњои "Корвон"-ро бастанд? Савдогарони бозори "Корвон" мегўянд, ки тайи ду њафта аст, масљидњои наздики инљо баста шуданд ва онњо маљбуранд барои адои намози љумъа ба масљидњои дур аз аз ин мавзеъ раванд, ё намози панљваќтаро фарз хонанд. Тавре савдогарони бозори "Корвон" ба "Нигоњ" иттилоъ доданд, ду њафта боз дари масљидњои наздики бозори мазкур баста шудаанд ва њељ яке аз роњбарияти бозор масъулони Кумитаи дин, шањрдорї, маќомоти иљроияи њокимияти давлатии ноњияи Рўдакї дар ин бора ба намозгузорон иттилоъ надодаанд. Дар Кумита оид ба кор бо динї назди њукумат ба "Нигоњ" гуфтанд, ки њоло маълмуоти даќиќ дар бораи сабабњои баста шудани масљидњои назди "Корвон"-ро дар даст надоранд. Мавлон Мухторов, муовини раиси Кумитаи мазкур гуфт, эњтимол ин масљидњо ѓайрасмї фаъолият доштанд ва аз њамин сабаб баста шудаанд. Зеро ваќтњои охир чанд масљид мањз бо ин сабаб дар ќаламрави шањри Душанбе ва навоњии атрофи он баста шудаанд. Савдогарони бозори корвон мегўянд, њоло маљбуранд, ки намозро фарз хонанд, ё барои адои намози љамоъа дуртар аз мавзеии кории хуб бираванд. Ба гуфти онњо, расмї кардани масљидњо кори мушкиле нест, агар маќомот барои расмї кардани он ваќт дињанд. Дар њоле шањрвандон аз наќз шудани њуќуќњои фардии хеш - адои намоз шикоят мекунанд, ки Сарќонуни Тољикистон озодии динї ва эътиќодии њар фардро додааст.
Норозигии сафири Афѓонистон аз нашрияи "Имрўз-нюс" 12-уми июни соли љорї дар софоратхонаи Афѓонистон нишасти матбуоти бо сафир Абдуѓафори Орзу баргузор гардид, ки дар рафти ин мулоќот сафир аз як маводи рўзномаи "Имрўзнюс", ки зери сарлавњаи "М. Ризо: Дар сафорати Афѓонистон одамкушанду ба ќочоќи мухаддир машѓуланд" чоп шуда буд, изњори норозигї баён намуд. Ба гуфтаи Сафир Абдуѓафори Орзу "Дустии Афѓонистон бо Тољикистон он ќадар бузург аст, ки мо намехоњем ба хотири маводи як рўзнома ин робитаи аслиро вайрон кунем. Ба ин хотир мо шикоят намекунем аммо мутмаинем, ки худи давлатдорони Тољикистон, Вазири фарњанг ва Вазири корњои хориљї ба хотири њифзи дўстии Тољикистону Афѓонистон њар расонае дўстонашонро тавњин кунад". "Дар асоси кадом ахлоќ, меъёр ва арзишњои рўзноманигорї онњо як сафорате, ки намояндаи як милат аст дашном кардаанд. Оё агар як девона сухан бигўяд онњо чоп мекунанд? Дар сарсухан муалиф гуфтааст, ки ба хотири амнияти мусоњиб, ки гўё љонаш дар хатар аст номашро нанавиштаанду, гирифта як матнро чоп кардаанд. Сафири Афѓонистон њам намояндаи њукумату давлат ва 30 миллион инсонест, ки дар онљо зиндагї мекунанд. Агар Сафоратро тавњин кунанд, ки ќочоќчианду одамкушанд ин як тавњини бузург ба давлату њукумати мо аст. Аммо замоне, ки як нафар бе ном аст ва мушаххас нест, ки ў кист, мо бо як гуреза мусоњиба кардем, ки ў чунин гуфт ва инро чоп кардан ин мухолис бо њамаи арзишњои ахлоќии рўзноманигорист"-афзуд Абдуѓафори Орзу. Дар њамин њол Назири Нусрат муњ арри ри р ўзно маи "ИмрўзNews" мегўяд, ки "Ба љойи он ки сафорат мехоњад худро сафед кунад, биравад аз њоли шањрвандонаш огоњ бошад. Вазъи гурезањои афѓон дар Тољикистон барои худи курсинишинони сафорати ин кишвар ба хубї маълум аст ва онњо хуб медонанд, ки њамон њудуди 300 нафари зикршуда дар чї њолеву дар чї вазъе зиндагї доранд. Ин њарфи як мусоњиби "ИмрўзNews" аст, ки нашр шуд. Агар дар сафорат ба ин лањн посух додаанд, ки Шумо зикр кардед, худ баёнгари он аст, ки ба њеч ваљњ намехоњанд, як шањрвандашон дар ѓурбат њам бошад, садо баланд кунад. Оё сафорат ин
Мењрафзуни АБДУЛЛО
САДОИ МАРДУМ
ИЌДОМ
Се дарсад поин рафтани фоизи ќарзи бонкї барои соњибкорон
њаќќро дорад, ки дањони шањрвандони мўњтољ ба дастгирияшро бандад? Аз љониби дигар, ин њаќќи як расонаи хабарист, ки аз мушкили ба миёномада гўяд. Мусоњиби "ИмрўзNews" дуруст мепурсад, ки чаро сафорат аз њоли онњо огоњ нест, маблаѓњои барои гурезањо људошуда куљо мераванд? Дар сафорат бояд ба њамаи ин суолњо посух дошта бошанд ва њам доранд. Баъдан ин масъала хеле бањснок аст, ки чаро дар сафорат мехоњанд донанд, ки мусоњиби рўзнома кист? Фикр намекунам, ки ба хотири кўмак расонидан бошад". Инчунин Назири Нусрат афзуд, ки агар Сафорат ба маводи онњо ягон эътирозе дошта бошад ба суд мурољиат кунад ё ба унвонии рўзномаи онњо номае ирсол кунад. "ИмрўзNews" метавонад ва омода аст, ки дар њамон андоза посухи љониби дигарро нашр кунад, агар далелњои кофи дошта бошанд. Ёдовар мешавем, ки маводи "ИмрўзNews" таърихи 31-уми маи соли љори зери унвони "М. Ризо: Дар сафорати Афѓонистон одамкушанду ба ќочоќи мухаддир машѓуланд" чоп шуда буд, ки муалифи он Сафарбек Кабиров бо як нафар аз гурезаи Афѓонистон, ки дар шањри Вањдат иќомат дорад мусоњиба барпо намуда буд. Нилуфари КАРИМ
Кадоме аз ин кишварњоро беэътимодтарин шарики Тољикистон мењисобед? 37,7%
Намояндагони раёсати ќарздињии Бонки "Эсхата" дар шањри Ќўрѓонтеппа бо соњибкорони фаъол вохўрї баргузор намуда, 3 дарсад поин рафтани фоизи ќарз барои соњибкорони кишварро эълон кардааст. 21,3%
1,6%
Намедонам
2,5%
Иттињоди Аврупо
17,2%
Чин
Њамааш беэътимоданд
ИМА
Русия
18,9%
Эрон
Тавре аз Маркази матбуоти бонки мазкур хабар доданд, дар њошияи барномаи маблаѓгузории тиљорати хурду миёна, роњбари раёсати бонк Носирљон Орифов њозиронро бо усулњои нави хидматрасонї, шартњои ќобили ќабул ва дастрасии ќарзњо барои соњибкорон шинос намуда, зикр намуд, ки барои дастгирии соњибкорон "Эсхата" омодааст бо фоизи паст онњоро дастгирї намояд. Соњибкорон, пешнињод намуданд, ки барои рушди минбаъдаи муносибатњо дар бахши ќарздињї чунин вохўрињо пайваста доир карда шавад. Бонки мазкур њамасола чунин мулоќотро бо тољирони кишвар баргузор мекунад ва барои дастгии соњибкорони хурду миёна ќарзњои пастфоизро пешнињод мекунад. Фарзона АШУРМАДОВА
0,8%
Пурсиш бо фармоиши «Нигоњ» дар пойгоњи интернетии www.tojnews.org гузаронида шудааст. Теъдоди овоздињандањо 122 нафар.
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
3
Фаъолияти масљиди "Муњаммадия" дар пайи нашри баёнияи Шўрои уламо ва ташриф овардани раиси ин Шўро бо њамроњии намояндагони Кумитаи дин ва масъулони њукумати ноњияи Вањдат ба ин масљид мањдуд шуд.
АДАБИЁТ
Парвандаи латукўби нависанда дар назорати Прокуратураи генералї Вазорати корњои дохилї нафареро, ки дар лату кўби Равшани Ёрмуњаммад, адиби шинохта гумонбар дониста мешавад, мавриди пайгард ќарор додааст.
Дар ин бора аз хонаводаи Равшани Ёрмуњаммад ба "Нигоњ" итти-
лоъ доданд. Ба гуфти манбаъ, нафари дар латукўб гумонбар дониста шудааст, 21-сола буда, сокини шањри Душанбе будааст. Ин нафар ќаблан њам бо гуноњи авбошї ва содир кардани амалњои хусусияти љиноятї аз озодї мањрум шуда будааст. Маќомот ба хонаводаи нависанда гуфтаанд, дар сурати боздошт кардани гумонбари асосї њамаслакони ўро низ ёфтан имконпазир хоњад шуд. Илова бар ин парвандаи лату кўби Равшани Ёрмуњаммад Прокуратураи генералї тањти назорати худ гирифтааст. Њодисаи мавриди латукўб ќарор гирифтани нависанда шоми 11-уми майи соли љорї дар мањаллаи Гул-
бутта, воќеъ дар марзи шањри Душанбе ва ноњияи Рўдакї рух дода буд. Ба гуфти нависанда, ў ба хона баргашта, то чанд ќадам дуртар аз мањалли зист бо чањор љавони ношинос рўбарў шудааст. Як нафар аз љавонњо ба вай наздик шуда, даст ба љайбњои нависанда задааст. Нависанда хостааст, ки љавонро аз ин амал боздорад. Аммо љавон бо зарби мушт ўро аз пой меафтонад. Ду маќомоти калидии кишвар Вазороати корњои дохилї ва Прокуратураи генералї, ки назорати ќазияро ба ўњда гирифтаанд, то куљо аз ўњдаи ошкор кардани гумонбарони ин ќазия мебароянд, ваќт нишон хоњад дод. Њарамгули ЌОДИР
НИЊОЯТ
Маќомот: "Муњаммадия" масљиди панљваќта мемонад" Масъулони Кумитаи дини Тољикистон иљоза додаанд, ки масљиди "Муњаммадия" ба унвони масљиди панљваќта боќї бимонад. Хабаргузории расмии "Ховар" аз ќавли мудири бахши корњои дини назди њукумати шањри Вањдат, Тољиддин Лолаев, овардааст, њайати муассисон Вайсиддин Ќурбоновро имоми масљиди мазкур ва Мањмуд Ќањњоров (Эшони Мањмудљон)-ро ноиби ў интихоб кардаанд. 3-юми майи соли љорї бо ќарори додгоњи шањри Вањдат фаъолияти ин масљид њ амчун масљиди љомеъ ќатъ шуда буд. Њамчунин, ќаблан муассисони масљиди номбурда, ки дар миёни мардум ба номи "Муњаммадия" маъруф аст, эълом дошта буданд, ки додгоњи шањри Вањдат зимни як нома аз манъи масљиди панљваќта хабар додааст. Он замон муассисон ќарор доданд, ки аз ќарори додгоњи Вањдат
ба Додгоњи Олї шикоят мебаранд. Аммо тавре ба назар мерасад, ин ќазия то Додгоњи Олї нарасида, њалли худро ёфтааст. Фаъолияти масљиди "Муњаммадия" дар пайи нашри баёнияи Шўрои уламо ва ташриф овардани раиси ин Шўро бо њамроњии намояндагони Кумитаи дин ва масъулони њукумати ноњияи Вањдат ба ин масљид мањдуд шуд. Шўрои уламо рўзи 6уми декабри соли гузашта дар баёнияе, ки онро хабаргузории давлатии “Ховар” ба нашр расонд, аз баргузории маросими азодории “Ошўро” дар масљиди “Муњаммадия” ва наќши Тўраљонзодањо дар ин иќдом шадидан интиќод кард ва ин хонадонро ба "таѓйири мазњаб" муттањам намуд. Маќомот гуфта буданд, ки танњо
дар сурати рафъи камбудињо, барои фаъолияти ин масљид иљозат дода мешавад. Дар ин миён Маљлиси вакилони халќи ноњияи Вањдат бо ќабули як мурољиатнома ба њукумати Тољикистон гуфта буд, ба эњёи намози љумъа дар масљиди "Муњаммадия" зарурате боќї намондааст. Аъзои ин маљлис гуфтаанд, дар ин ноњ ия чанд масљиди дигари љомеъ фаъол шудааст ва намозгузорон метавонанд дар он масољид ба ибодат машѓул шаванд.
КАШФИЁТ
Ихрољ аз кишвар – љазо барои авбошии дипломатњои фаронсавї - Аз дафтари намояндагии Еврокомиссия дар Тољикистон хабар доданд, ки бо ќарори ин нињод дар рўзњои наздик шањрвандони Фаронса, ки чанд рўз пеш ба кормандони милитсияи точикро мавриди латукўб ќарор додаанд, аз кишвар хориљ карда хоњанд шуд. Ба гуфтаи манбаъ, натиљаи машварати намояндагии Еврокомиссия дар робита ба ќазияи Малика Малкии 41-сола, атташеи намонядагии Еврокомиссия дар Тољикистон ва шавњари 40-солаи ў Љалол Каззу, ки шаби 4-уми июн ба кор-
мандони маќомоти њифзи тартибрти Тољикистон њамла карда, онњоро лутукўб намуда буданд, бо ин ќарор анљом пазируфт, ки бояд дар рўзњои наздик ин ду шањрванди Фаронса ќаламрави Тољикисонро тарк кунанд. Љалол Каззу, шавњари Мали-
ИЛЊОМИ ЊАФТА МАН ХАСТААМ Ман хастаам, ман хастаам дар гиру дори солњо, Афтодаам, гум гаштаам андар хами гудолњо. Ин ранги зардам кас надид, њарфи дилам кас нашнавид, Манро зи ман бигсастаанд, ин кўрњо ин лолњо. Аспи сапедам мерабуд гоњу гање бар Кањкашон, Њайфо, варо бибридаанд, њам ёлњо, њам болњо. Ришу њиљоби зоњирї ойинаи таќво шуда, Чуз њарзањое беш нест, ин ќилњо, ин ќолњо. Фарри Каён пар-пар шуда дар хитаи номоварон, Мадње намегўяд касе аз Рустаму аз Золњо. Лайлї зи Маљнун хаста шуд, Вомиќ зи Узро дур гашт Њусну малоњат рафтааст, аз ин хату ин холњо… Аъзам Хуљаста
ка Малкї, ки маќоми дипломатї надорад, аллакай Тољикистонро тарк намудааст. Ёдовар мешавем, ки шаби 4-ум бар 5-уми июни соли љорї дар наздикии Театри опера ва балети ба номи С.Айнии пойтахт дар яке аз ќањвахонањо миёни ду шањрванди фаронса ва се нафар кормнадони маќомоти њифзи тарбтиботи Тољикис тон заду хўрд ба амал омад. Бино ба гуфтаи шоњидони њол ва маќомот, шањрвандони Фаронса дар њолати мастї истироњати мардумро халалдор карда, њозиринро тањќир кардаанд. Ва ваќте, ки кормандони ќањвахона милитсияро ба кўмак даъват кардаанд. Ин ду нафар шањрванди хориљї ба кормандони милиса њамла карда, зарбањои љисмонї расондаанд. Оиди ин њодиса ва рафтори номатлуби мењмонон, ки одоби мењмониро риоя накардаанд, 20 нафар шоњидон ба маќомот ва дафтари намояндагии Еврокомиссяи дар Тољикистон, шикоят бурдаанд. Парвини ХАЙРУЛЛОЊ
Усули нави «ѓорат»-и мардум дар Фурудгоњи байналмилалии Душанбе
Субњи имрўз, 8-уми июн, як мусофири њавопаймои раќами 137-и хатсайри Душанбе-Алмаато-Маскав, ки худро Бахтиёр Бекмуродов муаррифї кард, ба ТоjNews занг зада, хабар дод, ки соате пештар ў ќурбонии фасод шудааст. Бахтиёр гуфт, яке аз кормандони гумруки Фурудгоњи байналмилалии Душанбе ўро бо бањонаи он ки шиносномаи хориљї надорад, ба хавопаймо роњ надодааст ва аз ў 200 сомонї талаб кардааст. - Ман гуфтам, ки паспорти хориљї чї даркор, ана њамаи њуљљатњои ман дурустанд. Гуфт, ки 200 сомонї дењ, иљозати сафарат медињам. Ман гуфтам, надорам. Баъд маро ба њољатхонаи фурудгоњ даровард. Ман гуфтам, чаро ин корро мекунї? Гуфт, ин љо камерањо сёмка мекунанд, гап зада намешавад. Дар њољатхона маро маљбур кард, ки 200 сомонї дињам, гуфтам 100 сомонї дорам. Вай 100 сомониамро гирифту иљозати парвозам дод, - гуфт ў. Ба хотири собит намудани далели овардаи ин мусофир, ки худро Бахтиёр Бекмуродов муаррифї кард, дар суроѓи шоњидони ин воќеа шудем. Дар натиља, Алишер ном мусофири дигари њамин хатсайр ба мо гуфт, ки ў шоњиди ин воќеа шудааст, ки корманди гумрук Бахтиёр Бекмуродовро ба њољатхона дароварда, баъди чанд даќика аз он љо баромадаанд ва танњо баъди ин Бахтиёр ба њавопаймо савор шудааст. Алишер мегўяд: «То кай ин порахўриву ин ѓорати мардуми камбаѓалу бечора давом мекарда бошад? Диданд, ки ин бачаи камбаѓал аст, шояд, гумон карданд, ки њуќуќњояшро низ намедонад, аз ин рў, бо ў њамин хел муносибат карданд. Охирин пулашро кашида гирифтанд. Бечора то љое ман донистам, бемор будаасту барои табобат ба Маскав меравад ва танњо барои каме арзонтар будани чиптаи хатсайри Душанбе -Алмаато - Маскав бо ин њавопаймо парвоз карданист. Боз кї медонад, имрўзњо инњо чандин камабаѓали дигарро чунин мекунанд. Мо набояд хомўш бошем, бетарафї кунем. Дар кишвари худамон ѓоратмон кунанд, дар кишвари бегона азобамон дињанд, ин чї зиндагї аст, аз барои Худо?...» Баъдан, мо маълум кардем, ки Бахтиёр Бекмуродов 25-сола буда, сокини ноњияи Абдурањмони Љомии вилояти Хатлон будааст. Барои мо, њамчунин, маълум шуд, ки ў, дар воќеъ, аз як хонаводаи камбизоату фаќир аст ва волидайнаш охирин дороиашонро ба љайби ў андохтаанд, то ночор бемориеро, ки аз давраи наврасї домангираш аст, назди табибони Маскав барад. Табибон дар Тољикистон аз давои бемории Бахтиёр китф дарњам кашидаанд. Бо ашки гулўгир ќисса кардани Бахтиёри љавон аз ришвахории кормандони маќомоти гумрук дар Фурудгоњи байналмилалии пойтахт ва Алишер - шоњиди ин њодиса, дар зењнњо суолеро ангеза медињад, ки оё тамоми низоми коргузорї дар ин фурудгоњ танњо ба зиммаи камерањо вогузор шудаву дигар нињодњои масъули назоративу њифозатї аз бори масъулият шона холї кардаанд? Магар боре њам ба гўши масъулини фурудгоњ нарасидааст, ки кормандони порахўр илољи воќеаро кайњо ёфтаанд ва дигар аз камерањо пинњонї дар њољатхонањои фурудгоњ аз мардуми бечора ришва меситонанд? Њарчанд маълум аст, ки дар Фурудгоњи байналмилалии пойтахти кишвар чандин нињодњои ќудратї фаъолият мекунанд ва Бахтиёр, мутаассифона, чандон рўшан накард, ки нафари ришваситон даќиќан намояндаи кадом нињод аст, вале ба њар сурат, мо хостем аз масъулини Хадамоти гумруки кишвар, ки масъулияти мусофиронро бар дўш дорад, пурсон шавем, ки оё чунин ќонушиканињо каблан аз љониби кормандони ин нињодњо дар фурудгоњ сар задааст ва агар ња, пас, кадом чорањо барои пешгирї аз ин шармсорї андешида шудаанд ё мешаванд? Абдурањим Умариён, сухангўи Хадамоти гумруки Тољикистон чунин посух дод: «Мо телефони боварї дорем, бо раќамњои 221-75-33 ва 221-2235. Дар чунин њолатњо, њатман, чорањои фаврї меандешем ва дар сурати исбот шудани њодисаи порахўрии кормандони мо, ба таври фаврї онњоро аз кор озод мекунем ва агар лозим бошад, ба љавобгарї мекашем. Тибќи Оиннома, вазифаи љонии кормандони хадамоти мо дар баробари пешгирии интиќоли маводи мухаддир ва молу колои манъшуда, пеш аз њама, њифзи амнияти шањрвандон, мусофирон мебошад, албатта...» Барои онњое, ки ин матлабро мехонанд, шояд, дигар њољати љавоб ба ин савол набошад, ки чаро мусофири Фурудгоњи байналмилалии пойтахт ба шумораи телефонњои боварии Хадамоти гумрук занг намезанаду хабарнигори мустаќил мекобад. Онњое, ки бо ин мушкил, рў ба рў шудаанд, аллакай, ба шарњи иловагии ќазияи мазкур њам, шояд, ниёзе њис намекунанд. Ба њар њол, ваќте ин матлаб ба чоп омода мешуд, аз Хадамоти гумруки назди Њукумати Тољикистон ба мо хабар доданд, ки «аллакай, гурўњи зудамал дар Фурудгоњи байналмилалии пойтахт ба амалиёти кофтуков ва боздошти корманди фасодкор, ки аз Бахтиёр Бекмуродов тамаъљўї кардааст, шурўъ кардааст. Интизор мешавем, натиљаи ин амалиёт чї мешавад? Парвини ХАЙРУЛЛОЊ
4
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
Барои ин беамалии маќомот «Азия плюс», ба истилоњ гурдае дорад, ки ба суд мурољиат кунад ва Бег Зуњуровро барои «сањв»-и чандсоатааш дар мањдуд кардани дастрасї ба интернет дар назди ќонун ба љавобгарї кашад?
Хадамоти алоќаи назди президенти Тољикистон рўзи 12 июн зимни як нома ба 14 ширкати интернетрасони мамлакат дастур додааст, ки дастрасии муштариёнашонро ба сомонањои «Азия плюс» ва «CA-News» дар њудуди Тољикистон мањдуд кунанд. Парвина Ибодова, сарвари Иттињоди интернет- провайдерњои Тољикистон ба «Нигоњ гуфт, дар мактуби Хадамоти алоќа омадааст, ки дастрасї ба сомонањои «CA News» ва «Азия-Плюс» мањдуд карда шавад. Ба гуфти ў, дар номаи мазкур гуфта мешавад, ки «бо сабабњои техникї ва профилактикї» чунин иќдом гирифта шудааст. Дар нома, аз љумла нишонаи asiaplus.tj оварда шудааст, аммо провайдерон сайти ин ожонсиро бо нишонии news.tj низ бастаанд. Ваќте бо Зебо Тољибоева, роњбари Агентии иттилоотии «Азия плюс», дар тамос шудем, вай дар ќабулгоњи Бек Зуњуров, сарвари Хадамоти алоќа буд. Хонум Тољибоева баъди сўњбат бо намояндагони ин хадамот гуфт, маќомот мегўянд, ки сомонаи Шумо сањван мањдуд карда шудааст. - Мо дар фазои њамдигарфањмї сўњбат доштем, маќомот гуфтанд, ки номи сомонаи шумо хато рафтааст, соатњои наздик дастрасї ба он имконпазир мешавад, - афзуд Тољибоева. САЊВ ДАР ПАЙИ САЊВ Аммо ин «сањв»-њои Бек Зуњуров ё маќомоти Тољикистон бори аввал нест. Чанде ќабл њам барои чанд рўз сањифаи иљтимоии Фейсбук њам мањдуд шуда буд. Дар гузашта аз љумла сомонањои оппозитсионии «tjknews.com”, “centrasia.ru”, “maxalla.org” ва ѓайраву њоказо мањдуд карда шуда буданд. Аммо ин мавзўи дигар аст. Хадамоти алоќа бидуни ирсоли огоњинома ба «Азия плюс» ба провайдерњо амри мањдуд кардани ин сомонаро додааст. Талаботи ќонуни Кодекси мурофиаи шањрвандї дар инљо 100 дарсад вайрон шудааст.Тибќи муќаррароти ин кодекс, провайдерњо ва Хадмоти алоќа дар сурати њадди аќал дањ даќиќа мањдуд кардани хизматрасонии интернетї бояд ба сомонањо номаи огоњикунанда ва сабаби мушкилро ироа кунанд. Пас чї омил буд, ки болои «Азия плюс» сояи дигар андохт? Хилватшоњи Мањмуд, дабири Шўрои ВАО кишвар мегўяд, сабаби мањдуд кардани сомонаи «Азияплюс» норўшан аст, «зеро дар ду моњи охир њељ як маводи љиддї ё бањсбарангез дар он нашр нашудааст. Аммо, шарњ - коментњое, ки дар повараќи маводњо меоянд, сабаби мањдуд кардани дастрасї ба он шуда метавонанд. Зеро комментњо хеле тунду бањсбарангез њастанд». Оё маќомот ва провайдерњо салоњияти инро доранд, ки бидуни огоњии пешакї ва бесабаб дастрасї ба сомонањоро мањдуд кунанд? Ти-
янд ва ин иќдом агар пайгирона ва бомаќсад бошад, њаргиз љавобгўи хостањои њизби њоким нахоњад буд. - Аммо русњо мегўянд, "запретный плод - сладок". Баръакс, ин мањдудкунињо эътибори "АП"-ро, ки воќеан яке аз хабаргузорињои фаъол, на танњо дар Тољикистон, балки дар минтаќа аст, баланд карда, сафи хонандагонаш зиёд мешавад. Апрели соли љорї Прокуратураи генералї аз масъулони «Азия-Плюс» хоста буд, ки IP-адреси афродеро ба ин нињод супорад, ки дар матолиби ин сомона шарњ менависанд. Он ваќт ин нињод ин таќозоро бар асоси шикояти як шањрванди баландмаќом карда буд. Гуё он шахс даъво доштааст, ки ба шараф ва номуси ў тањвин шудааст. Њамон ваќт дархости дар ихтиёри прокуратура гузоштани суроѓаи корбарони сомонаи «Азия Плюс»-ро созмонњои журналистї ва пуштибони матбуот хилофи Ќонуни асосии Тољикистон хонда, онро ќадаме дар амри мањдуд кардани озодии баён унвон карда буданд. Ба гуфтаи онњо, Ќонуни асосии Тољикистон дар банди 30- юми худ озодии суханро кафолат додааст. Ваќтњои охир шарњњои хонандагон дар сомонањо љанбаи иттиллорасониро њам гирифтаанд. Шояд ин боиси нороњатии шахсиятњое дар маќомот шуда бошад ва онњо бо њар
«Сањв»-и Бег Зуњуров Ширкатњои провайдериро чаро бастанд? бќи Кодекси љиноии шањрвандии Тољикистон, ин салоњиятро надоранд, аммо пас чаро ќонунро дидаву дониста поймол мекунанд? ЧАРО МАЊЗ «АП» ВА «СА - NEWS»? «Азия - плюс» - маъруфтарин сомонаи Тољикистон аст, ки тибќи бархе гузоришњо, аз њама серхонандатарин низ њаст. Дар он гоњо матолиби доѓе нашр мешаванд ва мўљиби норизоиятии маќомот њам мегарданд. Аммо «CA - News» - ро метавон як «мусичаи» дар њаќиќат «бегуноњ» номид. Чаро ин сомона њам мањдуд шуд? Ба ќавли коршиносон, боре њам матлабе дар ин сомона аз «пеши роњи касе нагузаштааст». Як нафар, ки нахост номаш зикр шавад, гуфт, масдуд кардани «CA - News» «ради галочки» аст, то андешае ба вуљуд оварда шавад, ки воќеан «бо сабабњои техникї ва профилактикї» сомонањо баста шудаанд. Бо ин вуљуд, рўшан нест, ки тамаркузи маќомот болои ин сомонањо дар чї аст? Аммо яќинан ба андешаи аксарият њадаф њамоно «Азия плюс» аст ва аксаран бар њамон комментњои маќолањои он ишора мекунанд. Дар гузашта прокуратураи генералии Тољикистон аз ин сомона хоста буд, ки АйПи адреси чанде аз назарнависонашро дар комментњо ошкор кунад. Пас аз расонаї шудани ин мактуб ба назар мерасад, дигаре фишоре сари сомонаи «АП» набуд ва њоло он мантиќан идома дорад. ДАСТРАСЇ ДАР ХОРИЉА Дар хориљи Тољикистон муштариёни сомонањо гуфтанд, ки дастрасї ба «АП» ва «СА - News» њаст ва аз мањдуд шудани онњо дар дохи-
ли кишвар изњори таассуф карданд. Яке аз омилњои дастрасї ба сомонаи «Азия -плюс» дар хориљи кишвар будани хостинг - домени ин сомона будааст, яъне ин сомонаро дар Тољикистон мањдуд кардан мумкин будааст, аммо дар хориљ аз он на. Ин яке аз бурдњои сомона мебошад. Дар Маскав аз Муњаммади Эгамзод, муассиси Медиањолдинги «Tajinfo» мепурсем, ки ба сомонаи «Азия плюс» дар Маскав дастрасї доранд? Вай гуфт, ки намедонад то кадом дараља дар Тољикистон дастрасї ба сомонаи "АП" мањдуд аст, аммо дар Москва «мо роњат вориди он мешавем». - Дар бобати мањдуд кардани дастрасї ба кадом як сомона аз љониби маќомот, муњим нест, он сомона иттилоотї аст, ё чизи дигар, бояд тасмимгирандагон даќиќан бидонанд, ки бо ин кор чї мехоњанд. Агар ин кор љанбаи техникї дошта бошад, њудудан дар 1-2 рўз њал шавад, хайр аст. Аммо агар бо маќсади мањдудият ба дастрасии иттилоот бошад, натанњо натиљаи дилхоњ намедињад, балки баръакс эътибори њукуматро коста мегардонад, - мегўяд Эгамзод. Намояндагони љомеаи иттилооти интернетї мегўянд, ки њоло дар Тољикистон ягон санади ќонунї дар бораи механзими мањдуд кардани дастарасї ба интернет вуљуд надорад ва маълум нест, ки ин механизм дар салоњияти кадом нињод аст. Ба гуфти Хилватшоњи Мањмуд, баъди нишасти рўзи озодии баён номае унвонии њукумат, хадамоти алоќа, парлумон, вазорати адлия фиристода шудааст, то дар салоњияти кадом нињод будан ва дар кадом њолат мањдуд кардани дастрасї ба сомонањоро мушаххас кунанд. Аммо то њол посухе нест. Маротибаи аввал нест, ки мањ-
дуд кардани сомонањои дохиливу хориљї ба роњ монда мешавад. Зимнан соли гузашта њангоми рух додани воќеањои минтаќаи Рашт, якбора чандин сомона баста шуданд. Он ваќт Хадамоти алоќа гуфта буд, ки сабаби баста шудани ин шабакањо гусастани хатњои интернетї мебошад. Иноят Иноятов, њуќуќшиноси саршиноси кишвар бар ин назар аст, ки «тибќи ќонун бояд ки хадамоти алоќа ва провайдерњо ба сомонањо огоњинома фиристанд, ки дар кадом рўз ва чанд ваќт, чаро ва дар асоси кадом ќонун интернет мањдуд мешавад. Афзун бар ин фаъолияти сомонањоро танњо суд метавонад мањдуд кунад ё ќатъ намояд». Пас дар сурате, ки провайдерњои интернетрасон ва Хадамоти алоќа бидуни санади огоњинома сомонањоро мањдуд карданд, барои ин беамалии маќомот «Азия плюс», ба истилоњ гурдае дорад, ки ба суд мурољиат кунад ва Бег Зуњуровро барои «сањв»-и чандсоатааш дар мањдуд кардани дастрасї ба интернет дар назди ќонун ба љавобгарї кашад? АСРИ ДИГАР Асри суръат аст. Интернет њам мисли обу барќ ба истифодабарандагон зарур шудааст. Пас чаро ин њуќуќи шањрвандон наќз мешавад? Хуб, мегузарем аз ин суол, ки њарфи амниятрову яккатозии њукуматро пеши рў меоранд, яъне кореро хоњад, карда метавонад. Аммо иддае аз коршиносон «ташабуси» чандсоатаи мањдуд кардан ва «сањвњо»-и зуњуровиро пурасрор медонанд. Муњаммади Эгамзод мегўяд, шояд аз њоло маъракањои сиёсии интихоботи президентии соли 2013 шурўъ шудаааст, њизбњои сиёсии дигар фаъолияти густурда бурдани-
роњ талош мекунанд, ки садди роњи изњори гуногунандешї ва озодбаёнї шаванд. Аммо дар асри суръат ин номумкин аст. Зеро мардум интернет ва хабарро њам як љузъи талаботи њаррўзаи худ медонанд ва дар замину дар њаво бо мобилу компютер мехоњанд, ки дар алоќа бошанд. Ба љойи мањдуд кардан, анљом додани масъулият ва воло донистани талаботи ќонун аз ташабусњои мањдудкунї магар осонтар нест!? ПОЗАЊРИ КИБЕРТЕРРОРИЗМ Воќеан, дар чанд соли ахир навиштани назару шарњњо дар пайи матолиби сомонањои интернетї маъмул шудааст. Бештари корбарони интернет аз дохил ва хориљи Тољикистон бо номњои мухталиф назари худро дар бораи фаъолияти маќомоти давлатї ва мушкилоти љомеа баён медоранд. Тањлилгарон мегўянд, ки кишварњои љањони саввум, бахусус баъди тањаввулоти инќилобї дар Ховари Миёна ва Шимоли Африќо, ки бовар доранд, дар тањрик додани мардум интернет ва хоса шабакањои иљтимої наќши бориз доштаанд, башиддат аз густариши ин падида нигаронанд. Ва талош мекунанд, интернетро тањти назорат дошта бошанд. Ба ин далел як мавзўъи мавриди баррасии дабирони Шўрои амнияти кишварњои узви Созмони Њамкорињои Шанхай моњи апрели соли љорї дар Пекин њам масъалаи кибертерроризм будааст. Њоло маълум нест, ки ин позањри маќомот то куљо ба дарди онњо мехўрад, дар њоле ки мутахассисон мегўянд, дар интернет “агар аз дар занї, аз бом меоянд”. Њарамгули ЌОДИР
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
5
Озодї зистан бо хираду виљдони хеш аст. Инсони озод њељ гоњ дар пеши њељ кас саљда намекунад. Роњи расидан ба он - љустуљўст. Барои љустуљў танњо хирад ва љасорат зарур аст.
Њафтаи гузашта њам дар "Фейсбук" бањсњо доѓ буданд, ба дараљае, ки љо - љо љанљолњо буданд ва њатто "дастбагиребонњо" - ву бадгўињо. Мавзўъњо хеле муњим буданд, аммо ширкаткунандагон ба њам дармеафтиданд ва мавзўъ як тараф мемонду љараёни сўњбатњо ба дигар тараф майл мекард. Аммо дар миёни сўњбатњо як бањси муаддабонае сари ин суол:
Озодї чист ва чї гуна метавон ба он расид? нњое њам њастанд, ки ба њадди ифрот озодї додаанд. Аммо инсоне, ки сарњади озодии худро мешиносад, ќонунгузорињои худро дорад. Масалан, шахсе, ки ба Худованд бовар дораду њамеша бо ёди ўст, њељ гоњ худро озод њис намекунад. Зеро медонад, ки њамеша зери назорат аст, хилватро фазои озод гумон намекунад, санљида мегўяд, тарсида рафтор менамояд. Њамаи мо ќавонини озодињои худро наќз кардаем. Аммо агар ќоидаи озодиро бо як љумла тафсир намоем, Худованд ба инсон аќл ва ихтиёр додааст. Њазрати Юсуф алайњиссалом фазои зиндонро аз ќасри Зулайхо озодтар дарёфта буд, зеро дар ќаср эњтимоли муртакиби гуноњ шудан вуљуд дошт, дар зиндон бошад ваќти бештар барои васл љустан бо Худовандашро дошт. Фурузон Аъзамов: - Озодиро бархе аз љавонон истифода бурда, ба корњое даст мезананд, ки аслан ин корњо бар зидди озодї аст. Масалан, дар кўчањо ва дигар љойњо бо овози баланд садо мекунанд, ё дар дохили наќлиёт мусиќиро баланд мегузоранд, ки ин бар зидди озодии дигарон аст. Фикр мекунанд, ки онњо озоданд ва дар озодї умр ба сар мебаранд. Агар ин озодї бошад, озодии дигарон чї мешавад? Илњоми Муњаммадиброњим: - Озодї ин имконият ва шуљоати рўирост гуфтани камбудињо ба рўи њукумат аз тарафи чї дењќону чї олим аст. Фурузон Аъзамов: - Њукумат ки озод набошаду озодиро надонад, шумо чї гуна озод њастед ва чї гуна озодиро баён мекунед? Бобои Сури: - Ваќте барои одам дар гуфтани чизе (масалан, ягон сухан ба ?айр аз суханони ќабењ) ва ё дар љустани чизе ( масалан кадоме дар љустуљуи њаќиќат, кадоме дар љустуљуи дин) монеа нест, озодї аст. Озодї аз чањорчўбаи одоб баромадан нест, балки аќли расо, чашми бино, дасти гирову пои равон ва забони гўё аст. Дар муњити ватани азизамон барои касе озодї њаст, барои
Сари тољик - зеби бокали пивои Иттињоди Аврупо Бовар кунед, баъзе њодисањое мегузаранд, ки таронаи "Мурѓак" - ро ба хотир меоранд. Аксари онњое, ки дар замони шуравї ба сар бурда буданд, ин таронаи њаљвии бачагонаро шунидаанд. Агар не, ёдовар шаваму пас сари матлаб оям: "Шаѓол мурѓакро хўрда буд, кадом мурѓакро хўрда буд? Њамон мурѓаки сафедаки чўљаноки пўпаноке, ки бобом ба 10 сўмак харида буд…". Ба ёд овардед? Бале, бале, наќароташ: "Њо, бале, мурѓак, бале, бечора мурѓак, бале…!" Њамин њодисаи зану шавњари алљазоирии Фаронса - Малика Малкї ва шавњараш Љалол Каззу, ки шаби 4-уми июн Душанберо ба сар бардоштанду њатто ба милисањои мо дарафтоданд, њамон таронаи давраи бачагиро ба хотир овард. Ахборро бинед: "Масъулони Раёсати умури дохилии Душанбе ду шањрванди Фаронсаро дар наќзи тартиботи љамъиятї муттањам медонанд" - воњима, "Идомаи мољарои ду шањрванди Фаронса ва милиса?о" - воњима, "Маќомот: "Фаронсавињо омили муноќиша бо пулис шуданд" - воњима! Дидед? Мегуфтем, мурданд фаронсавињо. Гўрковњо ба ќабристон барои гўрканї рафтанд. Ќабрашон тайёр њам шудагист. Аммо аз куљо? Ахбори охиринро бинед: "Фаронсавињоро аз Тољикистон берун мекунанд". Савол: чаро? Дар кадом асос? Мегўям - ку, хайрият, мову шумо набудем. Агар ин корро мову шумо мекардем, Худо медонад, ки ин "пулиси тољик" чї рўзро ба сарамон меовард. Намедонам, рўзи Исмоил Бачаљоновро, ё Бањромиддин Шодиевро ё Сафаралї Сангову дигар "ќурбониёни бесадои шиканља" дар Тољикистонро? Мо - мардуми ќатории Тољикистон бењтараш дар ин љоњо набошем. Хайрият, њатто он шаб дар назди "Опера ва балет" њам набудем, вагарна ду араб - фаронсавии авбош ва њатто занаш атташеи Иттињоди Аврупо дар сарамон бокали пиворо мешикастанд. Шумо Кароматуллоњ Раљабов, сардори бахши тартиботи љамъиятии РКД-и Душанберо мешиносед, ки њамин бокалро мардона ќабул кард, ё њадди аќалл дид, ки ба куљо парид? Не, намешиносед. Мардуми пойтахт ўро аз замони љанги шањрвандї чун яке аз милисањои "гарени" мешиносанд. Аз шунидани номи "Клос" - ќањрамони филми италиявї то ба њол дар бадани бархе мурѓак медавад. Аммо чї мегўед, ки ин дафъа нашуд. Хориљињо - дия! Вайњо зўр! Њатто дар Тољикистон. Аз милисањо њам зўр. Ин бо мо њар корро кардан мумкин, аммо бо онњо? Аз куљо? Онњо бо мо њар кор карда метавонанд! Мегўям -ку, хайрият, сад њазорон шукри Худованд, ки ба љойи Сурайё Ќосимоваю Шабнами Сурайё ситорањои санъати тољик њам набудем, ки он шаб дар назди "оперка" будаанд ва гўё дашномњои хориљињоро нисбати худ шунидаанд. Аммо, ку инсофу адолат?! Ку вазорати корњои дохилї, суд, прокуратура ва ѓ.њ.? То ин ки милисаи мо аз 20 шоњиди њодиса баёнот гирифтааст, Љалоли Каззу "динга" додааст. Рафтааст! Аз ин зиёд кор "мурѓак" намешавад, ки боз хонем: "Ба дунболи баррасии мољарои ду шањрванди Фаронса бо пулиси тољик, дафтари Иттињодияи Аврупо дар Душанбе (!) тасмим гирифтааст (!), то Малика Малкї ва њамсари ў - Љалол Каззуро аз Тољикистон берун кунад". Марњамат! Каззу рафтааст, аммо нав берун мекунанд ва боз кї гўед? Дафтари Иттињодияи Аврупо дар Душанбе. Савол: магар дафтари Иттињодияи Аврупо дар Душанбе њукумати Тољикистон шудааст, ки худ тасмим мегирад? Чаро бо гузашти ќариб 10 рўз ин дафтар то ба њол "инвестигейшн" - тањќиќ мекунад, аммо чизе намегўяд. Лоаќал маълум намекунад, ки айби милисањо буд, ё фаронсавињо? Ихрољ магар љазо аст? Як будубоши ѓайриќонунї бошад, гапи дигар. Инњо милиса - намояндаи ќонуну њукумати Тољикистонро задаанд, аммо вазорати азизи корњои хориљї ихрољи онњоро маслињат додааст. Чаро мо фикр накунем, ки Ватани мо љавлонгоњи хориљињост? Халабонњои русро сар дињед, ки муњољиронро аз Русия ихрољ карда истодаанд. Фаронсавињоро сар дињед, ки ќањрашон меояд. Хандаовар не? Пас чаро таронаи "Мурѓак" - ро ба хотир наорем. "Араб тољикро зада буд, Кадом тољикро зада буд? Њамон тољики пагондори хонашери майдонѓарибро, ки Иттињоди Аврупо ба 100 евро харида буд? Њо, бале, тољик, бале, бечора тољик, бале?.." То кай тањкир мешавем? Ба худ оед!
i
Salimjoni Muhiddin: - Дар Тољикистони мо барои ба озодї расидан эњтимоли хеле кам аст. Худо медонад расиданамонро! Фахриддин Курбомадович: - Озодии сухан. Озодии дин. Озодии интихоб (дар доираи оини миллї ва шариат). Озодии кору фаъолияте, ки ѓайриќонунї набошад. Озодии сафар намудан ба њар гўшаи дунё, ки бихоњї. Дар асл озодиро хело мушкил аст, ки баён намої. Аммо ин мисолњои кўчак ва асосї буд, ки задам. Ин буд посух бар суоли "озодї чист?" Ва чигуна бар он расид? Њељ гоњ! Хасан Арабакеш: - Аслан озодї вуљуд надорад, чї дар дин, чї дар зиндагиву кор ва њар кадоме аз он меъёри озодињо чорчўбаи худро дорад, аммо агар чорчўбае њаст, озодї нест. Озодї ё ба озодї расидан он замон имкон дорад, ки адолат њукумфармост. Адолат ваќте мешавад, агар одам имкони интихоб дошта бошад. Аммо њамаи корњои мо, гуфти русњо, "через не хочу" суръат мегирад, пас мо озод нестем. Шокир Файзуллоев: - Њама озоданд. Озодї нисбї аст. Љое, ки озодии ман сар мешавад, озодии шахси дигар ба охир мерасад... Завќибек Солињов: - Ваќте ман дар кўча сухан мекунаму ба њар тараф нигоњ намекунам, озодї аст. Ваќте ман бо риши дамида ва њар либосе, ки худро роњат њис мекунам, ба корхона меоям ва касе ба ман кордор нест, озодї аст. Озодист, ваќте дар мањфиле, ки њама тољиканду бо русї сухан мекунанд, ман бо тољикї сўњбат мекунам. Фурузон Аъзамов: - Озодї танњо дар дини Худо ва назди Худованд аст. Тамом. Дар ягон љой ва дар ягон сатњ дида намешавад. Соњибёр Толиб: - Озодии мутлаќ вуљуд надорад. Њадду каноре дорад, ки аз сарњадаш бигзарї ифрот аст. Инсон аз озодї сер намешавад, њар ќадар, ки озодињояш бештар бошад, њамон ќадар ташнаи озодист. Ќонунњое њастанд, ки озодињои шањрвандонро ба њадди ифрот мањдуд мекунанд, аммо ќону-
кадоме на. Вале њамаи мо - хушбахтон ва бадбахтон бояд миёнаи тиллоиро ёбем, ки њам мо хушбахт бошему њам мухолифини мо. Salim Sultonzoda: - Озодї - иззати шахсият ва роњи расидан - мубориза. Сурадж Назаров: - Озодї дар назди ќонун баробар будан аз президент сар карда, то шахси оддї, аз гуфтани њаќ натарсидан, фикру аќидаи шахсї доштан ва фикру аќидаи дигаронро ба инобат гирифтан аст. Аъзамшоњ Ширговадї: - Зиндагї озодии инсону истиќлоли ўст, Бањри озодї љадал кун, шармандагї даркор нест. Ин байте аз Лохутии шоири мубориз аст ва дар таќвияти гуфтањои ў мехоњам биафзоям, ки озодї дар чоњу маќому сарвате нест, ки бар сарат бирезанд ва ѓуломвор онњоро итоат кунї. Мехр Собириён: - Озодї зистан бо хираду виљдони хеш аст. Инсони озод њељ гоњ дар пеши њељ кас саљда намекунад. Роњи расидан ба он - љустуљўст. Барои љустуљў танњо хирад ва љасорат зарур аст. Муњаммадазиз Раљабї: - Як таъриф: Озодї ин чизе мисли оташ аст, ки бояд дуруст истифода бурда шавад. Фарид Ориён Балхи: - Озодї вуљуд дорад, озодии мутлаќ. Инсон онро бояд дар худ љустуљў кунад, на берун аз худ. Њар ќадар, ки аз инсонњо озодї металабед, њамон ќадар дар тобеияти онњо ќарор мегиред. Озодї њам мисли зиндагист, ки инсон барои худ дуруст мекунад мисли либос. На президент, на парламент, на ќонунњо инсонро озод карда наметавонанд, магар ин ки худ ба дарки озодї ва истиќлоли шахсї нарасад. Вомондагии мардуми мо дар худ ин ба ќонунњову њукумат вобастагї надорад. Ба худаш дахл дорад. Интихобаш њамин аст. Ба озодињо дар љомеа танњо он ваќт мерасем, ки худи љомеа омода шавад. Агар мо даъво дорем, ки озодї нест, пас љомеа намехоњад, на њукуматњо ин озодињоро мањдуд мекунанд. Њамон њукумат њам аз намояндагони миллат иборат аст. Онњо ќарор мекунанд, ки барои мо чї ќадар озодї зарур аст.
«Розњои пинњон»-и љаноби ИКС
Матлаби ин гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
МИНБАРИ ФЕЙСБУКИЊО
МАВЌЕЪ
Созмони љањонии кор гуфтааст, дар Тољикистон њудуди 160 њазор ноболиѓ кор мекунанд, ки асосан сокинони дењотанд ва гурўњи осебпазиртарини љомеаи кишвар мањсуб мешаванд. Ба гуфтаи њамоњангсози созмони мазкур, дар Тољикистон шумораи кўдаконе, ки ба кор љалб шудаанд, њар сол меафзояд. Ќашшоќї сабаби аслии кори кўдакон мањсуб мешавад, аммо бо паст шудани сатњи ќашшоќї дар Тољикистон, сафи ноболиѓони машѓули кор рў ба афзоиш дорад». Њамоњангсози созмони мазкур гуфтааст, ки «на њамеша ќашшоќї сабаби кори кўдакон аст":
Оё фарњанг сабаби кори ноболиѓони тољик аст? Соњибёр ТОЛИБОВ, сармуњаррири њафтаномаи «Тољикони Россия»: - ЊА, зеро дар фарњанги оиладории мо рукне њаст, ки тибќи он фарзандонамонро дар рўњияи мењнатдўстї ва тобовар ба сахтињо тарбият мекунем. Азбаски шароити машѓул шудан бо варзиш барои аксарияти наврасони тољик таъмин нест, аз љињати физикї низ онњо дар натиљаи мењнат обутоб меёбанд, ки ин хуб аст. Аммо чунин услуби тарбият њад дорад, ки бидуни меъёр амал намудан низ яке аз рукнњои фарњанги мардуми мост. Аз рўйи фањмиши мо мењнати љисмонї бештар ба саломатии инсон нафъ дошта, зиёнаш кам аст. Аммо дар айёме, ки инсон бояд нерўи зењнии худро бештар рушд дињад, бештар бо мењнати љисмонї машѓул будан яке аз омилњои ќафомондагии мост. Дар тарбияи фарзандон ин тавозун бояд ба вуљуд оварда шавад. Аммо бо чунин далелњо наметавон фарњангро комилан гунањкор намуд, вазъи иќтисодиро бояд баланд бардошта, шароити тањсилу рушдро ба фарзандон таъмин намудан кори оќилона аст. Бо мењнати зиёд машѓул будани ноболиѓон фаќр аст.
Ёќуби Саид, рўзноманигор: - НЕ, танњо фарњанг наметавонад, ки аз кори атфол љилавгирї кунад ва ё онро ривољ дињад. Омилњои дигар њастанд, ки ба ин амал мусоидат мекунанд. Ќабл аз њама нодории хонавода. Як тањќиќи сарсарї кифоя аст, ки ба ин хулоса бирасем. Њар нафаре шубња дорад, ба дилхоњ бозори пойтахт биравад ва бубинад, ки оё миёни атфоли аробакашу салафанфурўшу мошиншў њадди аќал як кўдак аз хонаводаи доро ба ин корњо машѓул њаст ё хайр? Биноан, инљо њарфи дорої ва нодорї наќш дорад. Миёни мардуми мо ин маќол роиљ аст, ки гушна ба шер задааст. Агар њамин кишварњои пешрафтаи аврупої шароити сангини иќтисодї медоштанд, Худо медонад, кўдаконашон ба чї корњои сангине даст мезаданд. Мо одат кардаем, ки Тољикистонро бо Русия ќиёс кунем ва Русияро бо кишвари пешрафтатар. Аммо ман дар Русия њам шоњид будам, ки кўдакон дар навоњии дурдасттар аз шањрњои калон дар сари роњњо мисли кўдакони дењоти Тољикистон гулњои сањрої мефурўхтанд. Пас ин љо масъалаи моддї матрањ аст, на маънавї.
6
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
- Нияти мо пок аст. Агар бозори «Њољї Шариф»-и шањри Ќўрѓонтеппаро обод карда, камбудињои онро пурра бартараф намояд, мо хурсанд ва њамеша дар њаќќи муассисонаш дуои нек мекунем, - мегўянд мардум. Дар рўйхати гирандагони кўмакпулињои давлатї, дар ќатори ноњияњои кўњистони вилояти Хатлон - Балљувон, Ховалинг, Мўъминобод, Темурмалик ва шањри Кўлоб, ки аз замони Шўравї инљониб субвенсия мегирифтанд, ќисме аз ноњияњои водии Вахш, ки шароити баромадан аз ин дастнигариро доранд, аз кўмакпулињои давлатї бархурдор гашта, ќисме аз раисони ин ноњияњо наќшаи ба худкафої расиданро надоранд. Ќисме дошта бошанд њам, начандон боварибахшанд, зеро баъди рафтани онњо аз курсии раисї, дигарњо бо ишѓоли мансаб аз њукумати љумњурию вилоят дархости кўмакпулињои давлатиро мекунанд. Пўшида нест, ки дар љумњурї шањру ноњияњои худкифо њастанд, вале ќисме аз онњо аз шањру ноњияњое, ки аз кўмакпулињои давлатї бархурдоранд, бештар масъалањои њалношудаи иќтисодию иљтимої доранд. Дар ин радиф шањрњои бао ном, саноатии Ќўрѓонтеппаю Сарбанд мисол шуда метавонанд. Тавре зимни сўњбат бо Аъзимљон Мирљонов - муовини сардори Шўъбаи хизматрасонї ва андозситонї аз шахсони њуќуќї дар шањри Ќўрѓонтеппа маълум шуд, дар 5 моњи соли љорї буљаи шањр 110 фоиз иљро гашта, ба маблаѓи 17 миллиону 12 њазор сомонї андоз љамъоварї гаштааст. Мутаассифона, бо сабаби он ки бештари корхонањои саноатии шањр умуман ва ё пурра фаъолият намекунанд, ќисми зиёди буљети шањр аз њисоби хизматрасонї ба даст омадааст. Зеро аз 35 корхонаи саноатии шањр нисфаш дуруст фаъолият намекунанд. Новобаста аз он ки шањри саноатї бештар ба шањри хизматрасонї мубаддал гаштааст, дар як сол маблаѓњои аз њисоби андоз љамъовардашуда 39 миллиону 920 њазор сомониро ташкил медињанд. Шояд суоле шавад, ки агар чунин аст, чаро шањри Ќўрѓонтеппа наќлиёти љамъиятї надорад, чаро ахлоттўдањо сари ваќт то ахлотпартои ноњияи Сарбанд кашонида намешаванд, имрўзњо мардумро кўрпашшањо ором намегузоранд ва оби ошомиданї ба ќисме аз биноњои баландошёна намебарояд!? Ба ќавли мардум, «гурусна дар хонаю садаќа рўи дарњо», њар сол аз буљети шањри Ќўрѓонтеппа 24 миллион сомонї ба буљети вилоят ворид мешавад. Ањволи шањри саноатии Сарбанд бошад, аз шањри Ќўрѓонтеппа бадтар асту бењтар нест. - Инак, баъди ба раисии шањри Ќўрѓонтеппа расидани Шарифхон Самиев, наќшаи генералии шањр тасдиќ шуд. Њудуди шањр се маротиба афзоиш ёфта, ањолии шањри Ќўрѓонтеппа ба 100 њазор нафар расид. Мусаллам аст, ки оянда љамъоварии андоз боз њам афзоиш меёбад, вале вазъи зиндагии ањолї бењтар мешавад ё не, инро касе кафолати садфоиза дода наметавонад. Коршиносон ба он боваранд, ки агар буљети шањри Ќўрѓонтеппа ба мисли солњои ќаблї барои рўйпўш кардани харољоти буљети вилоят масраф шавад, масъулини шањри Ќўрѓонтеппа бо буљаи хароби дар ихтиёр доштаашон камбудињои љойдоштаро пурра бартараф карда наметавонананд. Амалишавии он орзую армонњои болои наќшаи генералї омада, аз камбудии маблаѓ дањсолањо тўл мекашад. Зимни сўњбат яке аз масъулони шањри Ќўрѓонтеппа гуфт, якчанд масъалањои марбут ба ободонии шањрро бозори «Њољї Шариф» њал мекунад. Ба андешаи масъули дигари
НАЌЛЊОИ МУЗОФОТЇ
Фољиаи шикорчї
НАЌШАИ КУЛЛИ ЌЎРЃОНТЕППА
БИНОЊОИ НОТАМОМИ ЌЎРЃОНТЕППА Даромади буљети шањри Ќўрѓонтеппа дар як сол 39 миллиону 920 њазор сомонї буда, аз он 24 миллион ба буљети вилоят равона мешавад. Мусаллам аст, ки харољоти ќисме аз ноњияњои вилояти Хатлон аз даромадашон зиёд аст ва танњо бо гирифтани кўмакпулии давлатї (субвенсия) харољотњои онњо рўйпўш мешаванд. њукуматї, агар њамаи масъалањои мансуб ба шањри Ќўрѓонтеппаро соњибкорон њал кунанд, пас, њукумат чї кор мекунад ва буљети шањр бо кадом маќсад масраф мешавад. Ў мегуфт: «Дар Шањритус Холмурод Зардович њама љойро бо масрафи маблаѓњои сармоягузорони мањаллї обод кард. Баъд чї шуд? Онњо муфлис шуда, ба Русия рафтанду ободкардагињояшон вайрон шуда истодааст». - Нияти мо пок аст. Агар бозори «Њољї Шариф»-и шањри Ќўрѓонтеппаро обод карда, камбудињои онро пурра бартараф намояд, мо хурсанд ва њамеша дар њаќќи муассисонаш дуои нек мекунем, - мегўянд мардум. Зимни сўњбат Ќурбонбой Муллоев - сармеъмори шањри Ќўрѓонтеппа иттилоъ дод, ки бозори «Њољї Шариф» 26 истгоњи наќлиётї сохтааст ва њафтањои наздик онњоро ба љойи истгоњњои вайронкардашуда, васл мекунанду симои шањри Ќўрѓонтеппа таѓйир меёбад. Ба ќавли ў, масъалаи таъмини шањри Ќўрѓонтеппа бо наќлиёти љамъиятї бо соњибкорон мувофиќа шудааст ва масъала њал мешавад. - Истгоњњоро васл мекунанд, наќлиёти љамъиятї ба фаъолият шурўъ мекунад. Дар ояндаи наздик тибќи наќшаи генералии шањри Ќўрѓонтеппа, дар назди бозори «Њољї Шариф» терминали байналмилалї бунёд гашта, аз он љой ќатораи автобусњо љониби Афѓонистон, Покистон ва шањрњои вилояти Суѓд равон мешаванд. Агар то кушодашавии терминали байналмиллалї яхи сиёсї миёни Тољикистону Узбакистон об шавад, барои тољики ташнаи дидори шањрњои бостонии Самарќанду Бухоро низ шароит фароњам мегардад. Ба њар њол, «шайтон ноумед», - гуфтаанд, мо бандагон ба ободшавии нигини Хат-
лонзамин - Ќўрѓонтеппа умед мебандем, - мегўяд коршиноси мањаллї Мањрами Шодї. Дар њоли њозир дар шањри Ќўрѓонтеппа дар майдони 1,54 гектар замин дар боѓи фарњангї - истироњатии шањр бунёди театри замонавї барои 800 љойи нишаст шурўъ гаштааст. Аз боѓи фарњангї - истироњатї муљассамаи Владимир Илич кўч мебандад. Нимпайкараи љанговари башардўст ба мактаби раќами 11 кўчонида мешавад. Дар оянда, дар шањри Ќўрѓонтеппа, дар ќатори бунёди Марказњои фароѓатї дар соњилњои нањрњои Љўйбор ва Хонум ва дар гўшаи дигари шањр дар майдони 5 гектар бунёди «боѓи фарњанг» - истироњатї дар назар аст. Ба замми њамаи ин, тибќи наќшаи генералї бунёди маркази саломатї, биноњои 5 ва 15 ошёнагии истиќоматї, мактаб барои фарзандони аќаллиятњои миллї ва бунёди чандин иншооти дигари зарурї дар маркази вилояти Хатлон пешбинї гаштаанд. Аммо барои амалї шудани њамаи он ва ин наќшањо оид ба бунёди Ќўрѓонтеппа таваљљўњи бештари њукумати љумњурї зарур аст,
вагарна наќшањои пешбинишуда умуман амалї намешаванд ва ќисман шаванд њам, рўякї хоњанд шуд. Масалан, 20 сол ќабл аз Ќўрѓонтеппа то Сарбанд сутунњои оњанин барои троллейбус шинонидаанд. Масъала сари овардани симхатњои троллейбус мерафт, вале бо пеш омадани як ќатор сабабњо, бо иљозати масъулон ќисме аз сутунњои оњанинро канда, ба маќсадњои ѓайр истифода намуданд. Аз байн 20 сол гузаштааст, вале то ба њол бинои зеботарини шањри Ќўрѓонтеппа, ки дар он телевизион ва радиои вилоят љойгиранд, нимтайёр боќї мондааст. Ањолии шањр бо дидани толори нотамоми Маркази фарњангии ба номи Љалолиддини Румї аз Руќия Ќурбонова - муовини сарвазири кишвар ёд мекунанд, зеро толори нотамом ва шишањои шикастаи он шањодати онро медињанд, ки замоне ў низ ба мисли њамтои имрўзаи хеш Шарифхон Самиев ба тарњи Маркази фарњангии Љалолиддини Румї нигариста, онро ободу зебо тассавур мекард. Давлати ШОЊЭЪТИБОР
Шаб. Юсуф барои носкашї ба берун баромаду хушњол ба хонаи хобаш баргашт. Дар кўча барф меборид, барфи фаххак. Бо кафидани чашми рўз ва баланд шудани бонги хурўс Юсуф болои сари писараш Кабир омада, ўро такон дода гуфт: Хез писарам! Хез! Кабир аз такон хўрдани бадан ва садои гўшхароши падар бедор шуд. - Барф боридааст! Имрўз рўзи шикор, бачам! - Мактаб чї мешавад? - Моне, дод зад Юсуф бо шунидани калимаи "мактаб" -њама хонда олим шуданду ту мондї! Чанд лањза пас аспи саманд лаванд - лаванд пайрањњањои каљу килеби кўњи Бандро паси сар мекард. Табиат сафедпўш буд. Њамвории болои кўњи Банд. Юсуф аз асп фаромад ва ба писараш гуфт: - Њу ана, дўлонаро мебинї? - бо ангушт ишора карда, гуфт Юсуф: Рост рав! Кабкон зери буттањо ва дарахтони сершоху барг паноњ мебаранд. Онњоро безобита кун. Кабкон, ки ба њаво бархостанд, ќисмеро паррондан мумкин, ба куљое фуруд наоянд, ба барф меѓўтанд ва мо онњоро љамъ мекунем. Кабир чанде пас назди дўлона буд. Юсуф тирро ба камон љой кард. Зери дарахти дўлона, каме дуртар аз селаи кабкон рўбоњаке барои дастгир кардани кабки фарбење лаб мелесид. Ў бо як љањиш кабки ба наќша гирифтаашро дошту селаи кабк ба њаво хест. Юсуф нўги камонашро љониби дўлона равона карда, ќулангро зер карду садои љонкоњи Кабир кўњи Бандро фаро гирифт… Юсуф љониби дўлона давид. Кабирро барои ноўњдабарої лаънат мекард. Бехабар буд, ки… Хун аз сару рўи Кабир фаввора мезад. Сочмањо ќисме ба пушти сар ва ќисме ба гардани ў даромада буданд. Ў мехост ба падараш чизе гўяд, вале садои фаввораи хун баландтар буд. Рўзи љаноза Юсуф - шикорчї пўстњои рўбоњ, гург, заргўш, нохунњои гургњою сихњои љайраро, ки аз њисобашон ќасру мошиндор шуда буд, аз болохона ба поён мерехту мегуфт: - Эй мардум, маро оњи дили њайвонњои безабон гирифтааст! Юсуф шикорчї ба пўсти рўбоње, ки дар даст дошт, нигариста, хитоб кард: - Ту њам мисли ман Кабире доштї ва ё Кабири падарат будї?! Чун Шикорчї аз пўсти хушк посухе нагирифт, даст ба сихи љайра бурд ва нолаи љонкоњи ў њавлиро фаро гирифт. Он замоне, ки тобути Кабирро аз замин бардоштанд, шикорчї аќлашро аз даст дод. Солњо сањрої буд Юсуф - шикорчї. Дар кўњу пуштањо писарашро мељуст ва домњои хобондаи шикорчиёнро бармеканд. Аз садои пурдањшати девона кабкон ба њаво мехестанд… Юсуфро ба беморхона бурданд ва барнагашт... Ќобилљони НАЊЗАТЇ
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
7
Баъзе хомаронњо њанўз њам аз "камбаѓалї айб нест, њама баробаранд" барин ќолабњои фикрии идеологияи Шўравї халос нашудаанд. Дар забони русї њаммиллатро чї мегўянд? Соплеменник ё сонациональ?...». Чанд рўз пеш аз дењоти дурдаст се нафар усто, ки дар хонаи мо соли гузашта кор карда буданд, мењмонї омаданд ва хоњиш карданд, субњи солењон онњоро то Фурудгоњи байналмилалии пойтахт гусел кунам. Мењмонони мусофирам ба Оренбурги Русия ба мардикорї рафтанд. Ростї, мо пагоњї соати 6:05 даќиќаи субњ аз диспетчери фурудгоњ фањмидем, ки парвоз ба Оренбург соати 9:30 сурат мегираду ваќте мо аллакай дар фурудгоњ будем, то оѓози баќайдгирии расмї, якуним соат ваќт њаст. Тибќи суннатњои мардуми мо, ба мењмон дар њолатњои аз ин њам ногувортар эроде намегиранд. Дар фурудгоњ се соат пеш аз парвоз партофта рафтан низ, беэњтиромї нисбат ба мењмон аст дар мо. Ба њар њол, чиптањоро аз дасти мењмонон гирифта дидам, ки ваќту соати баќайдгирї ва парвоз, натанњо дар чипта, балки дар рўйи лифофаи он низ дастнавис шудааст. Бовар дорам, ин њолат ба хонандаи тољик натанњо хандаовар нест. Балки њатто як навъ дурандешии моро нишон медињад. Фаќат барои мо шояд, аз он ки як даќиќа дер ойї, се соат барваќттар омадан бењтар аст. Дар ин бора дар мо мегўянд: «илољи воќеа пеш аз вуќўъ». Ва шояд аз њамин сабаб бошад, нарм гўем, воќеањои ногувор бо мо бештар рух медињанд. Дар мо дар ин мавридњо боз мегўянд: «ба мо дуо рафтааст». Њамин гуна як «њолати ногувор» дар Фурудгоњи байналмилалии пойтахт ахири њафтаи гузашта маълум шуд. Ба идораи Ољонсии иттилоотии TojNews аз Фурудгоњи байналмилалї нафаре занг зад, ки худро Бахтиёр Бекмуродов муаррифї кард. Бахтиёр гуфт, ки аз ў дар фурудгоњ виза талаб кардаанд, дар њоле ў ба Алмаато парвоз мекарду виза доштанаш шарт нест. Бо вуљуди њаќталошї Бахтиёрро корманди хадамоти гумрук ба њољтахона дароварда, аз ў 100 сомонї гирифтааст. Ин ки Бахтиёрро пеш аз парвоз ба њољтахона даровардаанд, Алишер ном мусофири дигари хатсайри Душанбе-Алмаато ва шоњиди воќеа тасдиќ кард. Вале њатто гап дар бораи ин нест, ки «ѓоратгар» дар гумрук кор мекунад, ё дар маќомоти дигар. Чаро чунин мешуморанд, ки аз мусофири тољик метавон виза талаб кард, дар њоле виза доштанаш њатмї нест? Чаро моро аблањ мењисобанд? Чаро мусофири тољикро метавон зўран ба њољтахона бурд, аз ў пул њам ситонид? Кор то љое расидааст, ки шањрвандони хориљї, дар њолати мастї, ба худ иљоза доданд, ки милисањои тољикро дар маркази пойтахти худамон латукўб кунанд. Фаќат нагўед, ки ба мо дуо рафтааст. Шояд дар ин бора умуман наменавиштам. Агар… Эроди Њаёт Неъмати Самарќандї дар бораи он ки дар Самарќанду Бухоро «тољикони бурунмарзї» не, балки тољикони асил зиндагї доранд, марзњои сохтаву бофта ихтирои тољикон нест, дањон ба дањон ба гўшам намерасид…
Агар як маќолаи нависандаи машњури тољик Адаш Истадро бо номи «Миллат чист ва киро метавон њаммилат номид?» намехондам… Устодонро шарњ намедињанд дар мо. Бењтараш љумалањои устодро айнан меорам: «Дар байни рўшанфикрон аќидаи дурусте мављуд, ки миллат танњо ќисми бофарњанги њар як ќавм ё мардум аст. Бофарњанг будан, яъне соњиби маданияти баланди инсонї будан аст, ки ахлоќи њамида асоси онро ташкил мекунад. Фоњи-
ёткор»-и хонаи моянд ва миёнашон унсури љинояткору бадахлоќ низ набуда наметавонад, њамчунин љўгињое, ки шиносномаи Тољикистонро доранд, дар хориљи кишвар, њама тољиканд. Мо инро мехоњем ё намехоњем, онњо фарзандон, хешу табор, њамсояву њамќавму њаммиллату њамватанони моянд. Имрўз онњо моем, мо онњоем ва инро инкор кардан намешавад. Моро њамон тавр ном мебаранд, ки мо худро мешиносонем. Устод Адаш Истад пешнињод доранд: «Чї хеле, ки дар забо-
ин борваранд, ки миллати мо дар љараёни ташаккулёбист. Ва инро њам ман не, балки Сергей Эрлих, таърихчии молдовагї, раиси чопхонаи «Нестор-История»-и Пажўњишгоњи таърихи Санкт-Петербург дар як маќолааш, ки баъди сафари ахираш ба Душанбе (24-26-уми майи 2012) навиштааст, таъкид мекунад. Сергей Элрих дар маќолааш «Чурка кист? Ё Тољикистон аз Молдова чї фарќ дорад?» менависад, бо вуљуди ин ки Тољикистон ва Молдова таърих ва вазъи иќтисодиву иљтимоии мо-
«Љинљонї» Моро ба кї табдил додаанд?
ша, дузд ва дигар унсури љинояткору бадахлоќ бо Шумо њамќавм буда метавонад, аммо њаммиллат нест. Дар замони тошўравї низ чунин фарќгузорї дар кишварамон вуљуд доштааст. Агар омї бо ягон мулло ё муаллим љанљол кунад, ќозї чизе напурсида омиро љазо медодааст. Афсўс, ки баъзе хомаронњо њанўз њам аз "камбаѓалї айб нест, њама баробаранд" барин ќолабњои фикрии идеологияи Шўравї халос нашудаанд. Дар забони русї њаммиллатро чї мегўянд? Соплеменник ё сонациональ?...». Њамин ки порахўру фасодкору ќочоќчї наметавонанд, њаммилати мо - яъне тољик бошанд, соли гузашта дар суњбат бо нависанда Саттор Турсун аз он кас шунида будам. Дар мавриди афроди тамаъљўву љиноятпеша новобаста ба он ки корманди маќомоти гумрук, милиса, прокуратура ва њоказо аст, бо устод розиям. Аммо дар масъалаи пора кардани миллат ба омию миллатнашудаву элитаи миллат розї шуда наметавонам. Баъди мутолиаи ин матлаб, аз худ мепурсам, ќањрамонњои имрўзаи ман кистанд? Онњоро бояд чї номем? Имрўз, њар чї набошад, лашкари милионнафараи муњољирони кории мо, асосан мисли се мењмони «эњти-
ни русї байни нация ва национальность тафовут вуљуд дорад, мо низ бояд дар графаи шиносномањо миллат неву шањрванд, ё ягон чизи дигар нависем, ки шањрвандиро ифода кунад, на тааллуќоти ќавмиро…». Аммо ба ин пешнињоди устод, имрўз ба гумон аст, ки Душанбеи расмї розї шавад. Њарчанд Абдулло Давлатов, раиси Иттињодияи тољикони Русия мегўяд, ки чукчањо бояд дар назди Кремл ба тољикон њайкал гузоранд, зеро акнун латифањо дар бораи чукчањо дар муќоиса бо скетчњои «Наша Раша» харидор надоранд, ба ибораи Адаш Истад, «интеллигенсияи миллатнашуда»-и дарборї њоло ба
нанди пасошўравї доранд, тољикон тавонистаанд њастии фарњангии худро њифз кунанд. Дар муќоиса бо Молдова, ки баъди пошхўрии Шўравї 20 сол боз аслан ба тарзи меъдаї, ё шикампарварона ба сар мебарад. Сергей Элрих дар матлабаш аз боѓњову гулгаштњо, парчами баландтарини љањон ва Ќасри миллату китобхонаи бузурги ба номи Фирдавсии бузург ва сохтмони Осорхонаи муњташами миллї дар маркази шањри Душанбе ёд карда менависад, ки чизе ба инњо монанд дар Кишинев тўли солњои истиќлолияти Молдова бунёд нашудааст. Ба навиштаи ў, Тољикистон дар муќоиса бо Молдова, њатто
бо мушкилоти бештари иљтимої рў ба рў аст. «Дар муќоиса бо элитаи унионистони Молдова, тољикон дар пањлўи бародарони иронии худ њисси худкамбинї надоранд. Онњо муътаќиданд, ки њамзабонї ва мероси умумии фарњангї њанўз маънои зарурати муттањидшавии Ватани кўчакашонро бо Эрон - лидери минтаќаи Шарќи Миёна надорад. Балки тољикон њамаљониба кўшиш мекунанд, то тафовути фарњангии худро нисбати форсњо таъкид кунанд, ба намоиш гузоранд. Интеллигенсияи тољик маро бовар кунонидан мехост, ки дар муќоиса бо забони адабии Эрон, забони форсии тољикї ба забони Хайёму Саъдиву Њофиз наздиктар аст. Рад шудани пешнињоди таѓйири алифбои кириллї ба алифбои арабиасос, ки дар Эрон истифода мешавад, њамчунин исботи он аст, ки Тољикистон кўшиши њифзи махсусияти миллии тољиконро дорад…». Њар ќадар суханњои нависанда Сергей Элрих гўшнавозанд, аммо ба мо маълумтар аст, ки ваќте аз донишљўйи соли панљуми донишгоњи мо пурсиданд, «Шоњнома»-ро кї эљод кардааст, бо сад шубњаву гумон посух гуфта, ки: «ба фикрам, Безавол буд номаш…». Ба мо маълумтар аст, ки дар театрњои машњури мо ба намоишномаи машњур њамагї як нафар чипта мехарад ва роњбарияти театр маљбур аст, пули чиптаро баргардонад, чун њунармандон барои як нафар тамошобин кор кардан намехоњанд. Ба мо маълумтар аст, ки мо дигар Адаш Истадро намешиносем. Мо дигар Саттор Турсунро намедонем. Мо дигар Сайф Рањимро ба ёд намеорем… Мо њатто Мўъмин Ќаноатро аз хотир баровардан дорему Бозор Собирро тањќир мекунем. Ба мо маълумтар аст, ки ќањрамонњои мо Полат Алемдар, Йигит, Наљиб - сардори турканд. Мо дигар ба Суњроби Њошим Гадо монанд будан намехоњем. Мо Фаррухи Ќосимро намешиносем, Мушаррафа Ќосимоваро намешиносем. Мо дигар ба њоли Нусрат Парпиевичи порахор, Ќорї - амак не, «Садо аз Тобут»и Абдулло Ќањњор не, ба њоли «Джиммї Баймурат», ба њоли «Джамшуд»-и аблањ, ба њоли Љинљонї механдем. Моро ба «Буќиддин»-њову «Љинљонї»-њо табдил додаанд. Магар мо «љинљонї»-ем?
www.tojnews.org
www.tojnews.org
Фаридун РАЊНАВАРД
8
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
Вазифаи мо - торумор кардани гурўњи ў буд, ки 4 январи соли 2010 ўро бо 8 шарикаш нобуд кардем. Тањќиќи ин навор дар ихтиёри мо набуд. Ман ба ин боварам, ки он сохта аст ва воќеї нест. Мустафо Рустамов соли 1958 таваллуд шудааст. Соли 1984 факултаи њуќуќшиносии Донишгоњи давлатии миллии Тољикистон хатм карда, ваколатдори фаврии шўъбаи милисаи ноњияи Вањдат буд. Аз соли 1994 то 1998 сардори шўъбаи корњои дохилии шањри Турсунзода буд. Аз соли 1998 то соли 2007 сардори раёсати бозрасии љиноии вазорати корњои дохилї ва аз соли 2007 то соли 2010 муовини сардори раёсати бозрасии љиноии Раёсати корњои дохилии шањри Душанбе буд. Аз 6 августи соли 2010 сарвари шўъбаи милисаи ноњияи Рашт ва аз соли 2011 то ба њол сарвари Раёсати вазорати корњои дохилї дар минтаќаи Рашт аст. Њуќуќшиноси шоистаи Тољикистон, дорандаи ордени Спитамен, Оиладор, соњиби чор фарзанд. - Оё бо гузашти як сол бештар аз анљоми амалиёти љангї дар Рашт вазъи амниятии минтаќа чї гуна аст? - Шукрона, њоло вазъ дар минтаќа хеле хуб аст. Раёсати корњои дохилї дар њамдастї бо дигар нињодњои њукуматї њамаи вазифањоеро, ки аз сўи роњбари давлат ва рањбарияти вазорати корњои дохилї гузошта шуда буду мешавад, сарбаландона иљро карданду мекунанд. Њоло мардуми Рашт дар фазои амну оромї бо кори бори зиндагии худ машѓуланд. Сатњи љинояткорї њам хеле поён омадааст. Дар панљ моњи гузашта танњо як њодисаи дуздї нокушода мондааст, ки аз рўи маълумотњои љамъ овардаамон рўзњои наздик ошкор хоњад шуд. - Яъне дар ин 5 моњ ягон љинояти вазнин, масалан, куштор дар ин минтаќа набуд? - Дуздии моли майдаву калон, хонањои шањрвандон буд, аммо ягон љинояти вазнин ё нињоят вазнин рух надодааст. - Дар фаъолиятњои худи кормандони раёсати Шумо чї таѓйирот пеш омаданд? Раёсат шуд, аммо аз гузашта чї фарќ дорад? - Таѓйирот зиёданд. Масалан, дар маркази Рашт - шањраки Ѓарм як бинои семанзилаи раёсат сари кор омад. Дар шањраки Навобод, Њоит, Тољикобод, дараи Њакимї ва Тавилдара биноњои дуошёнаи шўъбањои нави милиса бунёд мешаванд. Кормандони милисаро бо таљњизот пурра таъмин мекунем. Гоњ - гоњ бо дигар нињодњо барои такмили таљрибаи кормандон машќњои низомї баргузор мешаванд. - Чун Раёсат нав аст, кормандонатонро аз дохили навоњї ба кор мегиред, ё аз марказу дигар минтаќањо овардаед? - Кормандони мо, ки њамагї мутахассис њастанд, аз тамоми кишвар - Хатлон, навоњии тобеи марказ, Душанбе, Суѓд, Бадахшон ва аксарият аз худи водии Рашт - љамъ шудаанд. - Ваќте сатњи љинояткорї паст аст, фикр мекунед, зарурати, масалан, дар як ноњияи Рашт ё Нуробод доштани ду шўъбаи милиса ё як раёсати бузург дар мин-
- Мо ду талафоти бузург дар Камароб додем, яке 27 афсару сарбози вазорати дифоъ ва дуввумї, 26 корманди Кумитаи амният љони худро барои ватан аз даст доданд. Умуман њудуди 70 нафар аз нерўњои давлатї дар ин даргирињо њалок гаштанд. Аз гурўњњои террористї њудуди 100 нафар кушта ва дастгир шуданд. Дар додгоњи дастљамъие, ки чанд моњ пеш дар боздоштгоње дар Душанбе баргузор шуд, аз 30 нафари онњо 9 нафарашон њукми абад гирифтанд ва баќия ба мўњлатњои 20 то 30 сол зиндонї шуданд. - Овозањо буданд, ё Аловуддин Давлатов њам гуфта буд, ки ў дар њамлаи Камароб даст надорад. Оё пас аз тањќиќи ин њодисањо чї хулосањо бароварда шуданд? - Ин њамлаи нољавонмардона аз сўи мањз гурўњи ў ва Мулло Абдулло амалї шуд. Ягон љинояткор ин љинояти нангинро ба ўњда намегирад. Дар љараёни мурофиаи додгоњї исбот шуд, ки мањз афроди мансуб ба ин гурўњњо даст доштанд. Банда шахсан дар задухўрд бо онњо ширкат доштам. Пас аз 20 даќиќаи њамла худро ба мањалли њодиса расондам. Панљ даќиќа бо онњо љангидем. Як дўстам, ки Сайвалї Мањмудов ном дошт, мањз он љо кушта
бора буданд, ки Ањмадов њам ба сафи милиса љалб карда мешавад. Оё ин масъала то куљо њалли худро ёфтааст? - Полковник Искандаров њоло бо мо њамроњ аст. Муовини ман дар Раёсати ВКД дар минтаќаи Рашт аст. Вазифањои худро хеле хуб иљро мекунад. Таљрибаи бой дорад. Ањмадов њаёти мулкї ба сар мебарад. Њастанд аз гурўњи ў нафароне, ки арзанда буданд ва њоло дар шўъбаи милиса кор мекунанд. - Аз тарљумаи њолатон бармеояд, ки бештар таљрибаи кор дар ноњияи Турсунзода ва шањри Душанберо доред. Аммо чаро мањз Шуморо дар чунин давраи њассос, аввал, сарвари шўъбаи милисаи ноњия ва сипас, сарвари раёсати минтаќаи Рашт таъин карданд? - Њангоми кор дар вазорати корњои дохилї ман куратори минтаќаи Рашт будам. Масалан, соли 2002 ваќте хабар омад, ки Сафарбек Холматов, фармондењи собиќи ИНОТ дар дараи Ясман силоњ гирифта, ба кўњ фирор кардааст. Маро вазифадор карданд, ки рафта ўро баргардонам. Чандин маротиба ба Рашт омада, ўро пайдо карда натавонистам. Бо як ду нафар бесилоњ нињоят ўро пайдо карда, силоњњояшро гирифтем ва њоло ќатори мардум
Мустафо РУСТАМОВ: Намегузорем, ки террористон ба Тољикистон баргарданд Сўњбати ихтисосии хабарнигори Радиои Озодї Фарњоди Милод бо Мустафо Рустамов, сарвари Раёсати вазорати корњои дохилии Тољикистон дар минтаќаи Рашт таќа боз њам вуљуд дорад? - Бале, зеро ин минтаќаи махсус аст. Масалан, аз шањраки Ѓарм то ахири дараи Камароб 135 - 140 км масофа аст. Дарањо хеле зиёданд. Агар мо ин дарањоро тањти назорат надошта бошем, њар нафаре, ки бо маќсади шум ба Тољикистон меояд, метавонад роњ ёбад. - Чаро гурўњњои силоњбадаст мањз ба Рашт омаданд? - Аз он хотир ки Рашт аз марказ ќариб 200 километр дур аст. Дарањои зиёд дорад. Онњо, ки асосан љинояткорони вазнинанд ва дар минтаќањои дигари Тољикистон тањти пайгарди ќонун ќарор доштанд, ин љоро интихоб карданд. - Пас аз анљоми амалиёт дар соли 2011 маќомоти болоии Тољикистон эълом карданд, ки дар ин минтаќа дигар ягон гурўњи зиддињукуматї боќї намондааст. Ин дуруст аст? - Сад дар сад. Бидуни бањс. - Њоло шумо чї тањлил доред, оё имкон дорад, ки дар минтаќаи Рашт боз гурўњњои силоњбадаст ё террористї пайдо шаванд? - Аз дохил умуман имкон надорад. Аммо бархе сокинони минтаќа њоло дар Афѓонистону Покистон дар гурўњњои љиноятпеша фаъолият мекунанд, масалан, ба мо Амриддин Табаров маълум аст, ки онњоро рањбарї мекунад. Имкони вуќўъи њар њодиса њаст ва мо њам ин љо барои он фаъолият мекунем, ки аз вуруди
онњо љилавгирї кунем. - Оё иттилоъ доред, ки шумораи онњо чї ќадар аст? - Омори муайяне дар дастам нест. Аммо мо дигар онњоро намегузорем, ки ќадам ба хоки Тољикистон гузоранд ва оромии мардумро халалдор кунанд. - Соли 2014 нерўњои байнулмилалї аз Афѓонистон мераванд. Дар матбуоти Ѓарб дар бораи ворид шудани нерўњои мусаллањи тундгаро ба Осиёи Марказї, пеш аз њама Тољикистон сўњбат мекунанд. Ва љои аввал њам дар бораи минтаќаи Рашт мегўянд. Ин имкон дорад? - Ба таври гурўњї ва муташаккилона ворид шуда наметавонанд. Чаро? Аввал, нерўњои марзбонии мо дар ќиёс бо солњои пеш хеле таќвият ёфтаанд. Дигар ин ки кормандони нерўњои амниятї хеле таљриба пайдо карда, дар набардњо обутоб гирифтаанд. Ва аз њама муњим мардум онњо - террористонро намехоњад. Мардум мехоњад паи ободии рўзгораш бошад ва аз сиёсатњои њукумат дастгирї мекунад. Њамкории мо бо љомеа хеле таќвият ёфтааст. Дар њодисањои соли гузашта чанд љангљўи террористро мањз бо кўмаки мардум боздошт кардем. - Чун аз њодисањои як соли пеш ёдовар шудед, метавонед бигўед, ки талафоти нерўњои давлатї чї гуна буду гурўњњои љангљў то куљо сарнагун шуданд?
шуд. Агар 10 даќиќаи дигар дер мекардем, ќариб 15 сарбози боќимондаро њам ба њалокат мерасонданд. Мо он ваќт расидем, ки онњо ба парондани сарбозони захмиву нимљон машѓул буданд. - Ба назари Шумо, чаро мањз сарбозонро њадаф ќарор доданд, масалан, ба шўъбаи милиса њуљум накарданд? - Аввал ин ки кормандони милиса таљрибадоранд ва метавонанд ба њамлаи онњо љавоб гардонанд. Дуввум ин ки ин њамла њадафмандона буд, то дар кишвар боз нооромї ва тарсро ба вуљуд оранд. Медонистанд, ки агар сарбозони бетаљрибаро њадаф ќарор дињанд, ба маќсади нопоки худ мерасанд. Ин њамлаи супоришї буд. Душманони Тољикистон аз ин гурўњњои дохилї истифода карданд. - Агар дар хотир дошта бошед, пас аз марги Аловуддин Давлатов як навор пайдо шуда буд, ки ў зинда аст ва пурсупос мешавад. Ин наворро тањќиќ кардед? - Вазифаи мо - торумор кардани гурўњи ў буд, ки 4 январи соли 2010 ўро бо 8 шарикаш нобуд кардем. Тањќиќи ин навор дар ихтиёри мо набуд. Ман ба ин боварам, ки он сохта аст ва воќеї нест. - Њамкорињоятон бо ду собиќ фармондењи ИНОТ - Шоњ Искандаров ва Мирзохўља Ањмадов чї гуна аст? Ќаблан њарфњо дар ин
зиндагї карда гаштааст. Он чї марбут ба корам дар Турсунзода аст, њамин мегўям, ки хеле даврони вазнин буд. Гурўњњои љиної зиёд буданд. Хонаамро чанд маротиба рокет мавриди њадаф ќарор дода буданд. Аммо ниятам, ки соф буд, Худованд зинда нигоњ дошт. - Гуфтед, ки Сафарбек Холматовро бо роњи музокира ба њаёти мулкї баргардондед. Оё бо дигар гурўњњо, масалан, Абдулло Рањимов ва Аловуддин Давлатов њам намешуд, ки музокира кунед? - Музокирањо буданд, аммо ќабл аз њамла ба онњо. Аз њарду чанд маротиба даъват кардем, ки силоњњояшонро бигзоранд ва таслим шаванд, зеро роњи дигар надоранд. Аммо онњо розї намешуданд. Медонистанд, ки мардум ва ќонун онњоро барои љиноятњояшон намебахшанд. - Гуфтед, ки дар шањраки Ѓарм кормандон аз манотиќи дигар омадаанд. Худатон њам аз минтаќаи дигар омадед. Дар кадом шароитњо кор мекунед? - Шахсан 24 соат сари корам. Дар њамин њуљраи кориам хобу хез мекунам. Дигар кормандонамон ё дар иљора зиндагї мекунанд, ё дар љои кор. Бархе оилањояшонро њам овардаанд. Аммо барои мо муњим ин нест. Муњим аст, ки мо вазифаамонро дар назди миллат ва ватан сарбаландона иљро кунем.
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
9
Дар чунин њол шањрванд њуќуќ дорад, ки ба суд мурољиат кунад. Аммо њоло мардуми Нуробод чї кор бояд кунанд: ба суд бираванд ё харољоти боќимондаро њукумат бидињад?
Сокинони минтаќае, ки дар натиљаи сохтмони неругоњи «Роѓон» зери об мешавад, мегўянд, маблаѓи ихтисосдодаи давлат барои сохтмони манзили истиќоматии онњо дар мањаллаи «Теппаи Самарќандї»-и ноњияи Рўдакї кифоят намекунад ва иддае то ба њол, умуман, замин нагирифтаанд. Њудуди 70 сокини дењаи Чорсадаи Нуробод барои њалли мушкили худ ба президенти Тољикистон Эмомалї Рањмон мурољиат кардаанд ва як нусхаи мурољиати онњо ба «Нигоњ» низ расидааст. Далели мурољиаткунандагон ин аст, ки маблаѓи барои сохтмони манзили зисти онњо дар макони нав људошуда ба сабаби боло рафтани нархи масолењи сохтмонї беќурб шудааст, зеро арзиши ин навъи мањсулот назар ба солњои 2009, 2010, 2011 бамаротиб боло рафтааст. Диловар, сокини Чорсада, ки дар минтаќаи аввали кўчшаванда љойгир аст, мегўяд, барои сохтмони як манзили нави дуњуљрагї дар дењаи «Теппаи Самарќандї» - и ноњияи Рўдакї масъулин њанўз соли 2009 барои хонаводаи ў 53 њазор сомонї људо карда буданд. Ба ќавли ў, мардум мебоист дар масоњати 10 сотих замин манзилњои худро бунёд мекарданд: - Аммо сари ваќт гирифтани маблаѓ ва барномањои њукуматї кашол ёфтанд. Нархи мањсулот дар бозор боло рафт ва маблаѓи дар соли 2009 пешбинишуда беќурб шуд. Хонаводаи мо соли 2011 47 њазор сомонии људошударо гирифт. Њоло боми хонаро бояд, ки пўшонем, аммо маблаѓ нест. Барои корњои дигар њам маблаѓ лозим аст, - мегўяд Диловар. Дар суратњисоби «Амонатбонк», ки бо ќарори њукумат маблаѓњои ањолии кўчонидашаванда нигоњ дошта мешаванд, хонаводаи Диловар њудуди 7 њазор сомонии дигар дорад. Аммо ин маблаѓро хонавода дар сурате мегирад, ки сохтмони манзили навро ба охир расонида бошад ва санади овардани кўчаш, озод шудани манзили аваллаашро бо акс ва имзои комиссияи кор бо ањолии муњољир ба маќомот пешнињод кунад. ЌАРОР ДИГАРУ КОР? Тибќи ќарори Њукумат, аз соли 2009, тањти раќами 47 зиёда аз 250 оилаи дењаи Чорсадаи Нуробод то бањори соли 2013 бояд, њатман, ба мавзењои муайяншуда кўчонида мешуданд. Рамазон Мирзоев, роњбари муассисаи давлатии «Мудирияти минтаќаи зериобшавандаи НБО-и «Роѓун» мегўяд, кўчонидани дењањои мазкур пас аз хулосаи мусбати Бонки љањонї рољеъ ба бастани маљрои дарёи Вахш ба роњ монда шудааст. Як ќисми ањолии дењаи Чорсадаи Нуробод ба мавзеи бехавф аз об ва ќисмати дигар ба ноњияи Рудакї кўчонида мешаванд. Рамазон Мирзоев мегўяд: - Онњо аз масоњати 18 гектар кўчонида, дар беш аз 40 гектар замин бо манзили зист таъмин шудаанд. Илова бар ин, харољоти роњсозї, кашидани хаттњои об, барќ, сохтани иншооти љамъиятї - маѓоза, нуќтаи тиббї, мактаб аз њисоби буљаи давлат аст. Айни њол аксарияти ањолии кўчонидашуда манзилњои зисти худро сохта омадаанд. Аммо дар ин байн њастанд нафароне, ки маблаѓњои њукуматро ѓайримаќсаднок истифода бурдаанд ва ин њолат боиси он гардида, ки то ба њол манзили худро ба охир нарасониданд. Зимнан харољоти аз як макони зист ба љойи дигар интиќол додани ањолии дењаи Чорсада ва мавзењои дигар бо назардошти сохтмони НБО «Роѓон», аз њисоби буљаи кишвар сурат мегирад. Ба ќавли сокинон, ин маблаѓ аз 20 то 160 њазор сомониро ташкил мекунад. Аммо модоме муњољирон њоло ба мушкили нобаробарии нарх дар бозор рў ба рў шудаанд, бояд чї кор кунанд? Оё њукумат дар
зилњои зисти аввалиро истифода кунанд. Аммо сокинон мегўянд, нархгузории хонањо соли 2009 сурат гирифта, аммо замин ва маблаѓ соли 2011 људо шудааст ва соли 2009 ќимати 1 доллару 3 сомониву 40 дирам буду аз соли 2011 то ба њол ба 4 сомониву 85 дирам расидааст. ПУЛ ДИГАРУ НАРХ ДИГАР Масъулини њукуматї мегўянд, ки бо мардуми кўчонидашаванда дар чор маврид кор бурдаанд: корњои фањмондадињї дар бораи моњият ва
шон хонањоро диданд. Савол медоданд, ки чанд хона доред, чанд сотих аст ва чанд оила дар як манзил зиндагї мекунед. Баъдан гуфтанд, ки њамин љо имзо кунед. Гуфтем, чї аст, гуфтанд, ки шуморо замини нав ва хона медињем. Тамом. Дар бораи нархи хона ягон калима њарф назаданд, акнун аз Шумо шунидем, ки он имзои мо - нархи хонањои мо будааст, худашон њисоб кардаанд… Њоло нарх њар рўз баланд меравад, мо худамон бо ќувваи худ хона бояд созем, аммо дар ду сол имкон дорад? - мегўяд Диловар.
ба сари њар як оила замин људо ва смета тартиб дода шуд. Вале мардум њам дар навбати худ мегўяд, барномаи њукуматии кўчонидан хеле тўл кашид ва имкони дар як ё ду сол сохтани хона кори душвор аст. ЌОНУН ДИГАР, ВОЌЕИЯТ ДИГАР Зимнан, агар тибќи Ќарори Њукумат, банди 1 ањолї аз минтаќањои зериобмемондаи неру гоњи Барќї обии «Роѓон» ба шањрњои Турсунзода, Нуробод, Данѓара, Хатлон ва Рўдакї аз соли 2009 оѓоз шудааст, пас, чаро бо гузашти 3 сол ин барно-
Муњољирони «Роѓон» бехонаву дар мемонанд? Мардуме, ки аз минтаќаи сохтмони неругоњи «Роѓон» кўчонида мешаванд, аз маблаѓи додаи њукумат шикоят доранд ваќти тањияи ќарори кўчонидан ваќт ва беќурбшавии пулро пешбинї карда буд? Агар ња, чаро ин мушкил пеш омад? Агар не, оё масъулон чаро барномаи хомро тарњрезї кардаанд? Манучењр Љамилов, муовини раиси «Мудирияти минтаќаи зериобшавандаи НБО Роѓун» мегўяд, њукумат ваќту соат ва харољотро њисобу китоби даќиќ карда буд, аммо иддае аз сокинон ваќтро аз даст додаанд. Њамсўњбатам далел меорад, ки дар рафти санљиш њолатњои ѓайримаќсаднок истифода бурдани маблаѓњои буљавиро ошкор кардаанд. - Тибќи ќарори њукумат, ба њар як муњољир - хонаводаи кўчонидашуда дар «Амонатбонк» њисоб кушода шудааст ва маблаѓи сохтмони манзили зисташ тавассути бонк фиристода мешавад. Марњала ба марњала муњољирон ин маблаѓро дастрас карда метавонанд, на пурра. Дар навбати аввал 20%-и маблаѓ барои рехтани фундамент - зербинои сохтмон дода мешавад. Баъдан 30%-и дигар барои идомаи баъдии сохтмон ва хулоса, њамин тавр идома меёбад. 10%-и боќимондаи маблаѓ баъди пурра тамом шудани сохтмон ва кўчонидани лавозимоти зиндагї аз мањалли зисти ќаблї бо пешнињоди санадњои лозима дода мешавад, - мегўяд љаноби Љамилов. Масъулони татбиќи Ќарори Њукумат мегўянд, ба ањолии муњољир имконият додаанд, то дар манзилњои нави худ масолењи сохтмонии ман-
зарурати НБО «Роѓон», масъулияти роњбарони маќомоти иљроияи давлатї дар интиќоли мардум ва ќабули мавзеъ, тайёр кардани шиносномаи техникї («техпаспорт») – и манзилњои истиќоматии мардум. Њоло маќомоти масъул (НБТИ) шиносномањои техникиро омода кардаанд. Аммо масъулияти нархгузории манзилњои нав сохташаванда дар салоњияти Кумитаи амвол ва сармоягузорї будааст. Дар кумитаи мазкур ба мо гуфтанд, ки нархи манзилњои кўчонидашаванда бо иштироки сардорони хонаводањо њисоби даќиќ шуда, дар шиносномаи техникї ќайд шудааст. Азбаски масолењи сохтмонї њам мисли дигар мањсулоти бозорї аз хориљ ворид мешавад, воќеият ин аст, ки «гапи хона ба бозор рост наомадааст». Самариддин, яке аз дигар сокинони Нуробод мегўяд, арзиши хонањои онњоро худи њукумат мушаххас кардааст. Ба гуфти ў, тирамоњи соли 2011 арзиши як халта семент 40 сомонї буд, њоло 65 сомонї шудааст. Ё як мошин омехтаи рег ва санге, ки барои рехтани зербинои хона истифода мешавад, соли 2011 450 сомонї буд, њоло ба 1000 сомонї баробар шудааст. Њамсўњбати аввалиамон Диловар мегўяд, ваќте комиссияи дувум бо роњбарии Кумитаи амвол омад, аз мо танњо имзо талаб карданд, на њисоби нархи хона ва масолењи сохтмонї: - Комиссияи дуввум омад, худа-
БЕЗАМИНЊО Илова бар ин, 12 сокини Нуробод мегўянд, ки ду сол боз дар ноњияи Рўдакї ба онњо замин намедињанд ва ин њам дар њоле, ки онњо ният доранд хонаро аз њисоби маблаѓи шахсии худ созанд. Дар њамин њол, Рамазон Мирзоев мегўяд, тибќи сметаи људошуда сокинон бояд њамон миќдор маблаѓро истифода кунанд ва њоло дар мавриди боло рафтани арзиши мањсулоти сохтмонї ва иловатан дархости маблаѓ аз тарафи сокинон расман ворид нашудааст. Дар њоле, ки ў мегуяд, шиносномаи техникии мардум бо ќайди арзиши манзилњои зисташон дар дасти сокинон аст, ахирињо аз доштани чунин санад изњори беиттилої мекунанд. Ба гуфти Диловар, сокини Нуробод, санадњои хона дар дасти маќомоти ноњия аст ва нархи хонањоро њам бидуни иштирок ва назари хонаводањо муайян кардаанд. Масъулони барномаи кўчонидани минтаќаи зериобшавандаи НБО-и «Роѓон», њаљми мушаххаси маблаѓ барои харољоти ањолии кўчшавандаро «сир» хонданд, аммо њалли мушкили бамиёномада, номувозинатї дар арзиши масолењи сохтмониро ба ўњдаи худи мардум вогузор мекунанд. Зеро ба гуфти онњо, бояд мардум аз њамон ваќт маблаѓро самарнок истифода мебурд. Рамазон Мирзоев мегўяд, њатто хонаводањое буданд, ки дар як манзил то 3 - 4 оила зиндагї доштанд, аммо дар барномаи кўчонидан
ма тўл кашидааст? Ин мўњлати аздастрафтаро бояд кї љуброн кунад: мардум ё њукумат? Ин њам дар њолест, ки њукумат тирамоњи имсолро охирин мўњлат эълон кардааст, яъне минтаќаро бояд ки озод кунанд. Маќомоти масъул мегўянд, то ба њол 50% - и ањолии мањалли сохтмони «Роѓон» ба минтаќањои дигар кўч бастаанд. Аммо ањолии Нуробод ин оморро рад мекунанд ва мегўянд, аксарияти мардум ба мушкили бозор масолењи сохтмонї рў ба рў шудааст ва намедонанд чї кор кунанд. Тибќи ќонунњои амалкунандаи кишвар, агар ањолї бо назардошти њукумат аз як мавзеъ ба дигарї кўчонида мешавад, бояд харољоти моддии вай љуброн шавад. Њатто ба ањолї пардохт кардани маблаѓи «арзиши хона, таљњизот, дарахтњои мевадињанда, зироати киштшуда ва дигар амволи шахсї» шарт аст. Бархе аз сокинони Нуробод мегўянд, њангоми њисоби нархи манзилњои онњо талаботи болої ба назар гирифта нашудаанд. Дар чунин њол шањрванд њуќуќ дорад, ки ба суд мурољиат кунад. Аммо њоло мардуми Нуробод чї кор бояд кунанд: ба суд бираванд ё харољоти боќимондаро њукумат бидињад? Кўчонидани ањолї аз минтаќаи зериобмемонда аз хулосаи аввалини Бонки љањонї гуфта мешавад. Оё воќеиятњои дар боло зикршуда низ ба назар гирифта мешаванд? Њарамгули ЌОДИР
000000
10 №12 (288), 13-уми июни соли
2012
Толибон бо ин њамла аз неруи худ дарак доданд. Яъне онњо на дар марзњои Покистонанд, балки дар остонањои Кобул њам тасаллут доранд ва њар ваќт, агар хоњанд, њар бино, иншоот ва ё гурўњњоро бо гулўла мебанданд. Сухан боз дар бораи Афѓонистон аст. Афѓонистони ѓарќи хун ва ташнаи истиќлол. Афѓонистоне, ки давлати марказї дорад, вале дањњо њазор асокири хориљї истиќлолияти онро зери хатар нигоњ медоранд. Ва на танњо асокири хориљї, балки гурўњњои тундгаро, ки њоло зидди ишѓолгарон мељанганд, вале чун онњо берун рафтанд, мили силоњи худро љониби њамин давлати марказї рост мекунанд. Ин таљрибаи талхест, ки аз гузашта Афѓонистон ба мерос дорад. Хуруљи Шўравї ва пирўзии муљоњиддин ба мамлакат сулњ наовард. Дањњо гурўњи мухталиф ба љони њам омехтанд ва кишварро билохира ба дасти Толибон-як њаракати тундгарои мусаллањ бо аќоиди исломи асримиёнагї супурданд. Ва имрўз њам њол њамин ранг дорад. Имрўз умдатарин гурўњ, ки ба пирўзї умед дорад, Толибон аст. Њамон Толибоне, ки соли 2001 аз Кобул ронда шуда буд. Вале ин бор атрофи ин гурўњ найрангњои сиёсї беш аз њар ваќти дигаранд. Агар дар гузашта аз он танњо Покистон мехост ба манофеи худ истифода барад, њоло Ѓарб ва Амрико њам чашм ба он дўхтаанд, то дар оянда манфиатњои худро аз тариќи Толибон њифз кунанд. ФАРОНСАВИЊО АВВАЛИН МЕРАВАНД Тозатарин хабар аз ин кишвар эълони Фаронса аст, ки мегўяд сарбозонашро ќабл аз ваќти таъиншуда хориљ мекунад. Ин аслан ваъдаи пешазинтихоботии президенти нави он Франсуаи ОЛЛАНД буд. Он ваќт дар суханонаш ќотеъият бештар буданд. Вале баъди дидор бо Барак ОБАМА оњанги суханонаш таѓйир ёфтанд. Вай гуфт, ки Фаронса хориљ шудан аз Афѓонистонро бо шарикони худ дар НАТО њамоњанг хоњад кард. Рўзи шанбе бар асари њамлаи Толибон ба пойгоњи низомии фаронсавињо чор сарбози он кушта шуд. Тибќи иттилои расмї, аз соли 2001 то ба ин дам бештар аз 80 низомии фаронсавї дар Афѓонистон ба њалокат расидааст. Аммо њалокати якбораи чор сарбоз таконе шуд, ки президенти Фаронса Франсуа ОЛЛАНД бо ќотеият иброз дошт: "Хуру љи неруњ о аллакай моњи июл шурўъ мешаванд ва охири соли 2012 ба анљом мерасанд. То ин замон бояд њама корро кард, то ин ки сатњи олии бехатарии њарбиёни мо таъмин карда шавад”.
ШАРЊИ ХАБАРИ №1 Бино ба гузориши адмирал Аббоси Заминї, Эрон бори аввал дар таърихи худ ба сохтмони киштињои зериобии атомї оѓоз намуд. Бино ба гуфтаи ў, ки хабаргузории Форс наќли ќавл кардааст, алњол ин нахустин ќадам аст: тарњрезии киштињои зериобии сохти эронї шурўъ шуда аст. "Эрон технологияи атомии сулњомезро таљриба мекунад ва табиист, ки сохтани киштињои атомии зериобї дар дафтари кории мо ќарор дорад", - гуфтааст ў. Адмирали эронї ба он таъкид кардааст, ки "њар кишвар метавонад ва њаќ дорад чунин киштињо дошта бошад". Тибќи њамин хабар, алњол Эрон дорои се киштии ѓайриатомии зериобие мебошад, ки аввали солњои 1990 аз Русия харидорї кардааст, ѓайр аз ин киштии "Ѓадир" њам дорад, ки тав-
Яке мераваду дигаре мемонад Никола САРКОЗИ, президенти пешини Фаронса ният дошт неруњои худро танњо охири соли 2013 хориљ созад. Амалиёти њарбї дар ин кишвар мебоист аввали соли 2015 ба анљом мерасид. Тањлилгарон мегўянд хуруљи нерњ ои фаронсавї аз Афѓонистон мушкиле надорад, аммо барои ин маблаѓу воситањои зиёд заруранд. Масалан, амалиёти ихрољи 3550 сарбозу афсари фаронсавии мустаќар дар Афѓонистон метавонад 120 миллион доллар масраф дошта бошад. АММО АМРИКОИЊО ЊОЛО БОЗ МЕМОНАНД Ва инак, аввалин кишвар аз зумраи муттањидони ИМА ба тарки ин кишвар дар наздиктарин фурсат иќдом кард. Агар фаронсавињо каме бештар аз севу ним њазор бошанд, пас, амрикоињо њудудан 130 њазор нафаранд. Албатта, масрафоти ин хуруљ садњо маротиба бештар за масрафоти фаронсавињо хоњ ад буд. Аммо ИМА њоло ќасд надорад аз Афѓонистон комилан хориљ шавад. Ин кишвар ва муттањидонаш аз сарнавишти артиши Шўравї як дарс гирифтанд: хуруљи комил имконнопазир аст ва набояд мамлакатро баъди ин ба майдони тохту този гурўњњои мусаллањ табдил дод. Дањаи аввали моњи май ќабл аз оѓози њамоиши Чикаго, ки масъалаи
Афѓонистонро баррасї намуд, президенти ИМА Барак ОБАМА ногањонї ба Кобул омад ва шабона бо њамтои афѓонии худ Њомид КАРЗАЙ муоњадаи шарокати стратегиро ба имзо расонд. Ин њушдоре ба Покистон буд. Яъне Вашингтон бо ин васила гўшзад наму д, ки баъди соли 2014 низ онњо берун рафтанї нестанд ва нахоњанд гузошт, ки Толибон бо вуруди муљаддад ба сањнаи сиёсї ва низомї дубора Афѓонистонро ба низоми асримиёнагии идории давлат бозгардонанд. Барак ОБАМА дар пойгоњи низомии Багром бо сарбозони амрикої мулоќот дошт ва эълон кард, ки зарфи ин се соли охир вазъ дигаргун шуд ва ИМА бартариятро бар Толибон соњиб гардид, ташаббуси њамлањоро аз онњо баргирифт. Ва боз гуфт, ки ба музокарот барои бозсозии Афѓонистони баъдиљангї на танњо њукумати Афѓонистон, балки намояндагони Толибон низ љалб шудаанд. Ва њадафи нињої, њоло пурра торумор намудани Ал-Ќоида ва бозгардонидани сулњу субот дар кишвари Афѓонистон аст. Вале ў боз таъкид њам кард: "Мо ќасд надорем саросемавор аз Афѓонистон хориљ шавем. Мо дар ин кишвар то замоне боќї хоњем монд, ки амалиётњои мо ба њадди нињ онии худ мерасанд». Бале, сарвари Кохи Сафед дигар аз Толибон ба унвони душман ном намебурд, балки онњоро ба ра-
ванди музокароти сулњ њиссагузор ва як љониби сулњи Афѓонистон медонист. Сиёсатмадорону њарбиёни амрикої ин пиндорро дар зењни мардум муљассам месозанд, ки Афѓонистон њамоно душмани дигар дорад, ки бояд бо кўмаки онњо комилан торумор карда шавад ва ин њамон “Ал-Ќоида”-и асотирї аст, ки дар бесуботии љањон даст дорад, вале ин ќудратњои афсонавї њам ољизанд ба нобудсозии он. ТОЛИБОН НАМУРДААНД Аммо он сафари Обама сафари пурборе набуд. Дар поёни ин сафар хун рехт, дањњо тан дар Кобул бар асари њамлаи гурўњи Толибон куштаву захмї шуданд. Ва яќинан ин њамла ба муносибати вуруди Обама ба пойтахти Афѓонистон тарњрезї шуда буд. Вале он лањазот вай дар њаво ѓарќи андешањои худ буд, ки дар њамоиши Чикаго бо ин Афѓонистон чї хоњад кард. Толибон бо ин њамла аз неруи худ дарак доданд. Яъне онњо на дар марзњои Покистонанд, балки дар остонањои Кобул њам тасаллут доранд ва њар ваќт, агар хоњанд, њар бино, иншоот ва ё гурўњњоро бо гулўла мебанданд. Рўйдодњои ахир баёнгари он нуктаанд, ки неруњои давлатї заъфи табиї доранд ва онњо ќодир нестанд дар ояндаи наздик бо гурўњњои ситезаљў муќовимат кунанд. Њатто имрўз њам, ки амрикоињо мегўянд, љанг бо Толибон ба марњилаи
нињоии худ расидааст ва субот ба Афѓонистон бозмегардад, ин гурўњи ифротї бахше аз хоки Афѓонистонро дар ихтиёри худ дорад ва њатто дар ќисмате аз он ќонунњои худро љорї кардааст ва њатто ба бастани макотибе даст ёфтааст, ки дар он духтарон тањсил мекарданд. Яъне њоло аз шикасти Толибон њарф задан басо бармањал аст. Толибон њамоно њукумати Карзайро фурўрафта дар фасод медонад ва баъид аст, ки дар ояндаи наздик бо ин режим њамкорї кунад. Он ки саркадагони Толибон мегўянд: дар Афѓонистон њукумате рўи кор ояд, ки бегонаситезу мардумсолор ва пойбанд ба арзишњои исломї бошад. Яъне ин худи Толибонанд, на неруи дигар. Аммо дар ин миён ИМА наќшањои дигар дорад. Масалан, тибќи гузориши махфие, ки ахиран расонаї шуд, то охири соли 2014 амрикоињо дар Афѓонистон даст ба як силсила ислоњоти сиёсї њам хоњанд зад. Масалан, дар марњилаи аввал аз њокимият дур андохтани афроде, ки ба фасод муттањам мешаванд ва ба љои онњо ворид сохтани касоне, ки дар байни мардум соњиби обру мебошанд. Ин бидуни шак метавонад муносибати мардумро бо давлати Њомид КАРЗАЙ дигар кунад ва канор зада шудани афроди фосодкор боис мегардад, ки Толибон њам дилгармие ба ислоњот њосил кунанд ва вориди гуфтушунид бо Кобули расмї шаванд. Вале ин њоло як лоињаи амалиношуда ва назариявї аст. То татбиќи он марњилањои дигарро бояд пушти сар гузошт ва зарфи ин ду соле, ки хуруљи комил ба наќша гирифта шудааст. ОЊ АЗ ИН ПУЗИШЊО... Намедонам ин бори чандум аст, ки амрикоињову муттањидони ѓарбиашон аз мардуми Афѓонистон барои “иштибоњоти ногањониашон” пузтиш мехоњанд. Дар иртибот ба њодисае, ки чоршанбеи гузашта дар рустое дар вилояти Луѓар иттифоќ уфтод ва бар асари бомбаборони маанотиќи маскунии мардум 18 нафар мардону занони бесилоњ бањалокат расиданд, генерал Љон Аллен ва сафири ИМА дар Афѓонистон дар њузури президент Карзай аз мардуми Афѓонистон узр пурсиданд. Онњо ба кохи раёсати љумњурї даъват шуда буданд, то дар рў ба рў бо Њомид Карзай ин иштибоњи худро ба гардан гиранд. Президенти Афѓонистон амалиётњои њавоии НАТО ва Амрикоро мухолифи созишномаи ахиран имзошуда номид, генерал са сафир њам ба ин иќрор шуданд, вале генерал гуфт, ки истифодаи њавопаймоњо дар њамин созишнома њам иљозат дода шудааст. Яъне бо ин гўшзад, ки онњо омодаи узрхоњї хастанд, бахшиш њам мепурсанд, вале чун муоњадади ду љаноби президент имзокарда ин мухолифате надорад, итминон дода наметавонанд, ки дар оянда ин кор такрор нахоњад шуд.
Фирўз МУЊАММАД
Сабаќи эронии истиќлолияти фикрї Муњимтарин хабаре, ки аввали њафтаи љорї ба чашм хўрд, оѓози сохтани киштии зериобии њастаї дар Љумњурии Исломии Эрон буд. Ин хабарро њам аз ИТАР - ТАСС ва њам аз дигар хабаргузорињои машњури олам метавонистем пайдо кунем. лиди худи ин кишвар аст. Охири моњи майи соли равон иттилоъ дода мешуд, ки мутахассисони эронї тавонистанд мустаќилона яке аз киштињои сохти Русияро пурраву комил таъмир кунанд ва аз нав ќодир ба истифода созанд. Дар гузориши дигаре мехонем, ки умеди Љумњурии Исломии Эрон дар аввалин солњои мушкили пасазинќилобї ба Русия буд, ки дар такмили киштињои зериобиаш кўмак мекунад. Вале муоњадањои зиёди имзошуда хилоф шуданд ва Маскав борњо аз иљрои таањњудоти худ сар печид. Аз сўи дигар, гузашти солњо эњтиёљ ба киштињои фарсудабунёди Русияро аз
байн бурд. Замон таќозо мекард, ки насли љадиди киштињо вориди дарёњои Эрон шаванд. Насле, ки бо љадидтарин силоњњо њам муљањњаз бошанд, то тавонанд дар њолатњои зарурї аз худ дифоъ намоянд. Ва ин њама Эронро водор кард ба умеди бегонагон нашавад ва худ бикўшад ба хотири рушди кишвар ва дифоъ аз муќаддасоти милливу мазњабї кўшотар аз њар ваќти дигар бошад. Оре, як омили рушди Љумњурии Исломии Эрон кандани умеди кўмак аз берун буд. Замоне ин кишвар аз вуљуди худ чун мамлакати исломї башорат дод, дар атрофи худ чи аз мусалмону чи аз ѓайримусалмон та-
нњо душманро дид. Касе набуд, ки хайрхоњаш бошад, касе набуд дасти мадад сўяш дароз кунад. Њатто ќудратмандтарин кишварњои олам аз Ѓарб то Шарќ Саддоми ироќиро зиддаш шўрониданд, то ќомати љавони инќилоби исломї рост нашавад, нињоли умраш сабз набошад ва бармањал ба ин тозабањор хазон ояд ва решањояш хушкад. Бахти Эрон буд, ки роњбаронаш ин фалсафаи сиёсиро зуд пай бурданд ва барои њифзи инќилоби худ муттакї ба инояти худовандиву сайъу кўшиши худ шуданд. Танњо роњбари закї метавонад худро ба даст гирад ва њидоятгари мардум ба
роњи пурмашаќќати истиќлолият шавад. Эронињо њамин истиќлолияти воќеиро мањз бо якпорчагї, муттањидї зери парчами низоми адли Илоњї ёфтанд. Мо низ соњибистиќлолем. Мо низ дар њамин дуроњаи буду набуд ќарор дорем. Моро њам душманонамон аз њар сў ба муњосира гирифтаанд. На роњи рафтан бехатар аст, на бозгашт. Ва мо њам ин сабаќи эрониро бояд омўзем: Танњо такя ба њимояти мардум метавонад ин ситиќлолияту ин Ватанро аз нобудї њифз намояд.
Насрулло НИЁЗЇ
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
Гурўњњое, ки муњољиронро ба бозињои мањал кашонидаанд, асосан нафароне њастанд, ки њунари кор кардан ва бо мењнати халол пул ёфтанро надоранд.
11
12 №12 (288), 13-уми июни соли
2012
Мирзо рўи фарши камера ќадамзанон аз худ суол мекард, ки чаро ин чанд милитсаи ШКД-и Норак нисбати ў ин корро раво диданд? Магар онњо зану фарзанд надоранд? Магар онњо аз Худо наметарсанд? Чї манфиате доштанд онњо? (аввалаш дар шуморањои гузашта) КЎМАКИ АМИРШОИ ЊАЌИЌЇ Мирзо њис кард, ки аз пушти гарданаш кадом як њашароте сахт газид. Дарди љонкоњ тамоми баданашро фаро гирифт. Ў хестанї шуд, аммо натавонист. Ин замон яку якбора садњо њашарот ба гардани ў часпида, хазидаву газида, ўро хестан намемонданд. Мирзо хост бо дастонаш онњоро дур созад, аммо дастонаш ба ў итоат намекарданд. Ў дањонашро кушода, дод заданї шуд, аммо ин њам ба ў муяссар нашуд. Шумори њашаротњо торафт меафзуданд, акнун ў вазни онњоро низ њис мекард. Нафасаш торафт танг мешуд. Танаш мисли латта гашт. Ў дигар тавони муќобилат карданро надошт. Дањшат тамоми вуљуди ўро фаро мегирифт ва торикї ба ў ѓалаба кардан дошт… - Ака, ње, ака, хезед, Шуморо сияњї зер кардаст-чї? - овози боњаяљон ва такони сахти китфонаш Мирзоро ба њуш оварданд. Ў ба ду тараф нигоњ карда, худро дар роњрави Боздоштгоњи муваќќатї дид ва баъди сонияе фањмид, ки ўро посбони имшабааш аз камера берун кардааст. Ў ба марди њузарби 35-40 сола, ки аз дирўз боз ўро посбонї мекард, изњори миннатдорї намуд. Ин милитсаи хушмуомила, ки Амиршо ном дошт (чунин иттифоќњо њам меафтанд, хонандаи гиромї, - "Нигоњ"), ўро дубора ба камера ворид сохта, гуфт: - Бародар, ба фикрам, сияњї зерат кард, ё чизи дигар, ки ањволат бад шуд, бетоќатї кардї, нафасат гирифт, ман ин њолатро дида, туро берун баровардам. Акнун, ки соз шудї, њамин љо шин. Ин љо њамин хел љой аст, бародар. Мирзо дубора вориди камера гашт. Хоб аз чашмонаш парид. Ў намедонист, ки чї поси шаб аст. Баъди чанд муддати ќадам задан миёни ин деворњои бетонї, ў болои кати чўбин нишаста, ба хондани Ояталкурсї пардохт: "Бисмиллоњи-р- рањмони-р-рањим. Аллоњу ло илоња иллоњу…" Ў шунида буд, ки 1000 маротиба хондани ин оёти бузург ба њар ниёзманд наљот мебахшад. Он шаб то бомдод ў буду Парвардигораш. Баъд аз бомдод ўро болои кат пинак бурд. Субњи рўзи дигар ўро овози навбатдори ШКД бедор кард, ки мепурсид: - Чї њол дорї, мардаки хуб? Хурду хўрокат хуб аст? - Рањмат, ака, њамааш хуб аст,- љавоб дод Мирзо. Он рўз ва рўзњои дигар аз прокуратураи шањри Норак њам нафароне омада, аз ањволаш пурсон мешуданд. Њар бор њам ў ќаноатмандона мегуфт: - Њазор рањмат, ака, њамааш хуб аст. Воќеан њам, муносибат бо ў дар ин даргоњ хуб ва болотар аз он, дар доираи ќонун буд. На танњо кормандони БМ, балки навбатдорони ШКД-и ноњия њам хеле хушмуомила буданд. Ин муносибатро дида, боварии Мирзо ба оќибати бахайри ќазияи басарашомада меафзуд. Аз байн се рўз гузашт. Таќрибан, соатњои 10 - и рўзи навбатдории Саттор гуфтанї милитса буд. Навбатдор ба камераи ў даромада, хабар дод,
ки сардори ШКД Анвар Тошев ўро дидан мехоњад. - Ман бо ў вохўрдан намехоњам, зеро њимоятгарам ин љо нест,- бо ташвиш гуфт Мирзо. - И н х е л б ош а д , б и ё е д , инро дар назди худаш гўед. Ин њуќуќи шумост,- шунид ў дар љавоб аз Саттор. М и р з о пе ш - пе ш и С а тто р ба роњрав баромада, ба љониб и ч а п г а шта н д. Дар х он а и ќабули БМ, ки дар чандметрии камераи ў воќеъ буд, сари миз бо либоси ѓайринизомї сардори ШКД-и шањри Норак Анвар Тошев менишаст.
Мирзо гашта, имои рафтан намуд, ки Тошев бо овози илтиљоомез гуфт: - Ње, бародар, шин, як-ду даќиќа гап занем. ЁДЕ АЗ КАЛИНИНОБОД Мирзо дудила шуда, бо дили нохоњам, рўи курсї, ки пояњояш ба фарши утоќ мехкўб шуда буданд, рўбарўи Тошев нишаст. Тошев оромона ба сўњбат оѓоз намуд: - Мирзо, о, мо туро чї кор кардем, бародар? - Ака, мо ягон чї аз худамон бофтем?! Не, чї коре буд, њамонро гуфтем.
ТАШВИШИ АБДУЛИ НОРАКЇ ВА ХАНДАИ ТОШЕВ Ин кор рўзи 15-уми июн рух дода буд. Он рўз дар утоќи кории муфаттиш - Мирзо, Ќодирѓуломов ва Анвар Тошев њузур доштанд. Муфаттиш чизе менавишт. Анвар Тошев, ки ягон 5-7 даќиќа пештар даромада буд, аз ин љою он љо гапњои умумї мезад. Мирзо сарашро хам карда, ба андеша фурў рафта буд. Ногањон дар кушода шуду милисае як мардро ба утоќ ворид кард Аз љойи нишастаи Мирзо чењраи ў наменамуд, вале ў дар тан либос (футболка)-и рахрахе дошт, ки "Амиршо" он рўз
шев нигариста, гуфт: - Не, ака, ман ба њеч кас тўњмат намекунам. Ин кас "Амиршо" мешуд, ман медонистам чї кораш кунам. Абдул, ки баъдтар маълум шуд, як сокини Норак будааст, ба Мирзо рў оварда, гуфт: - Худо мезанад, унхелї одама! Худо нишон надињад, ки мо… Мирзо сухани ўро бурид: - Не, ака, ман "Амиршо"-ро бинам, хуб мешиносам. Шумо нестед! Њамаи инро ба хотир оварда, Мирзо хеле синчакорона ба чењраи Анвар Тошев нигарист.
"Заказ" аз "Ганљина"? Ў суханњои Тошевро намешунид. Ба ќавле, дилаш аз ин афсари милитса дур рафта буд: "Аввал ин ки, чаро ягон каси дигар неву мањз сардори милитса дар љойи моњихўрї аввалин шуда пайдо шуд? Дуюм ин ки, чаро дар кофтукови аввал он бастаи њашиши њаром ёфт нашуду баъд онро "ёфтанд"? Сеюм, чаро он бастаро тобеони Тошев дар љойи "ёфтаашон" монда натавонистанд? Чорум, чаро муфаттиш неву Анвар Тошев Абдули на танњо ба чењра, балки ба либос сахт ба "Амиршо" монандро аз як шањри ањолияш чандњазора ёфта, барои рўбарў намудан бо ў оварда буд?..." - Ман дигар гап задан намехоњам,- гуфт Мирзо ба Саттор рў оварда. - Ин ихтиёри туст,- гуфт Саттор. Анвар Тошев чизе нагуфт. Навбатдор Мирзоро ба камерааш овард.
Ў Мирзоро дида, салом гуфт. Мирзо бо ишораи сар алейк гирифту чизе нагуфт. - Биё, шин,- гуфт сардори милитса. - Не, ман намешинам, бе њимоятчиям бо шумо гап намезанам. - Не, ту маро нафањмидї, ман њуќуќи туро хабаргирї дорам. Ман сардори милисаам. Бояд донам, ки шояд, ту ягон камбудї дорї?! Шояд, туро дар ин љо мезананд ё ѓизои бароят овардаро намедињанд?! - Дар ин љо ин хел гапњо нест. Њамин ваќт Саттор ба гап њамроњ шуд: - Рафиќ сардор, ин гапњоро нисбати мо раво набинед. - Ту ун тараф рав! - шиддат кард Тошев. - Не, сардор, њаќ надорам, мо ба худамон сардор дорем. Ман њамин љо меистам, - дилпурона гуфт Саттор. - Ња, майлаш,- гуфт Анвар Тошев, ки дар чењрааш норизогї њувайдо буд.
- Гўш кун, Мирзо, ман як ваќт дар Калининобод (Сарбанд) кор мекардам. Айнан њамин хел кор шуд, моро тўњмат карданд. Мо корро то суд набаровардем, њамонњо назди мо омаданд, бахшиш пурсиданд. Мо бахшидемшон! - Ман аз худат бахшиш пурсиданї нестам. Чї ќадаре задї, њамон ќадар љавоб дењ. - Мирзо, бародар, ун бача нав ду њафта шуд, ки омадааст. Ман нафањмидам, ки баъди рафтани ман ў туро мезанад. Худат дидї-ку ман рўзи Душанбе омадам… - Ман ба њеч кас тўњмат карданї нестам. Њар кас чени кори кардааш љавоб медињад. Анвар Тошев боз чанд далел меовард, аммо ин њама ба гўши Мирзо намедаромад. Дар хотираи ў лањзаи рўбарў карданаш бо Абдул ном марди бузбалаи миёнасол дар утоќи кории муфаттиш Ќодирѓуломов бо иштироки Анвар Тошев чарх мезад.
дар бар дошт. Мирзо аз њаяљон ѓайрихтиёри худ аз љой бархест. Ин марди 44 - 48 - солаи шикамдор, ки ягон 100 - 110 кг вазн дошт, на танњо бо либос, балки аз бар, хоса ќолаби сар ва мўйсараш ба "Амиршо"-и лаънатї сахт монандї дошт. Ќариб буд, ки аз њаяљон нафаси Мирзо гирад, вале Абдул сўи Мирзо нигаристу њама шубњањои Мирзо дур шуданд: Не, ин "Амиршо" набуд. Абдул бо Мирзо дастакї салом карду пурсид: - Тинљї аст? Хомўшии муфаттиш ва сардори милитсаро дида, Мирзо бо алам гуфт: - Хока тинљияй… як одами ба худат монанд, "подставит"мон кардай, се рўз шуд дар њамин љо саргардонем.. Анвар Тошев ќоњ-ќоњ хандида, ба гап даромад: - Мирзо, бќап њамира! Мо ира мањкам мекунем, тура љавоб метем... Мирзо аввал ба чењраи Ќодирѓуломов ва баъд ба То-
АНДЕШАЊО Мирзо рўи фарши камера ќадамзанон аз худ суол мекард, ки чаро ин чанд милитсаи ШКДи Норак нисбати ў ин корро раво диданд? Магар онњо зану фарзанд надоранд? Магар онњо аз Худо наметарсанд? Чї манфиате доштанд онњо? Чї сирре пинњон аст пушти ин "подстава"? Гумону фарзияњои гуногун ўро ором намегузоштанд. Аз ин миён як шабонарўз гузашт. Субњи дигар ба ў расонданд, ки бубояд ба шањри Душанбе бираванд, то чанд амалиёти тафтишотї баргузор намоянд. Дили Мирзо бо шунидани номи Душанбе гум зад, охир, дар ин љо ўро фарзандонаш интизоранд. Вале баъди сонияе ў худро бо дастони завлоназада дар кўчањои Душанбе тасаввур карда, сахт дар шигифт монд: "Чї рўзи бад аст, ки њаќќу њамсоя ва ёру љўра ўро бо дастони завлонадор бубинанд-ња?!"… Дар ин лањза таксисти душанбегї њанўз намедонист, ки чанд рўзномаи русзабону тољикии кишвараш дар такя ба иттилои ВКД-и Тољикистон аллакай хабари боздошт шудани "љинояткор" Мирзохон Каримовро пахш кардаанд, њол он ки тибќи ќонун чунин њуќуќро надоштанд. (Давом дорад)
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
13
Оё ин тафовут танњо дар сарзамини наводагони Ањмади Дониш падид омада? Бале. Чаро? Чун порсї дар сарзамини Ањмади Дониш дастхуши сарнавишт шуд ва аз колбуди худї ба колбуде бегона ворез шуд.
Порсинома Ёддоштњои Дориюши Раљабиён дар бораи забони порсии сад соли ахир дар Фарорўд Дар замоне ки нахустин нашрияи порсии Осиёи Миёна дар Бухоро мунташир шуд, забони мо бас бузургтар буд. Рўзномаи «Бухорои шариф» (Bukhara-i Sharif) дуруст сад сол пеш дар ќалби аморате мунташир мешуд, ки акнун аљзои он се љумњурии мустаќилро шакл медињад. Ва «Бухорои шариф»-ро аз Самарќанду Бухоро гирифта, то Кобулу Тењрону Лоњуру Калкаттаву Дењли њама мехонданду мефањмиданд ва бад-ин гуна пайванди порсиён бо яке аз марказњои тамаддуну фарњанги порсї, ки њамоно Бухоро буд, барќарор монда буд. Калиди аслї, ки роњгушои ин пайванд буд, њамоно хатти порсї буд, ки имрўза мо онро “алифбои ниёкон” меномем ва дар воќеъ, танњо алифбои худии мост ва дар сурати бозгашти мо ба он хатти худї, забони худии мо ба љойгоњи сазовори худ боз хоњад гашт. Яъне њамин сад сол пеш забони ману шумо дар њамин минтаќаи будубоши мо доманае фарохтар дошт ва акнун мањдудтар шуда ва њатто ба оташ кашида шудани китобњояш дар хостгоњи он – Бухорову Самарќанд аз њеч гулўе садоеро барнамекашад. Мо чун гунљишкони беболупари он Бухорои шариф, ки дар кўњистони Тољикистон паноњ бурдаем, гоњу гудор наљвое ба осмон сар медињем, аммо то кунун барои њифзи забони модарї дар пањнаи суннатии он кори сутурге накардаем. Наљво карданро мурѓон њам баладанд ва мо то кунун кори мурѓон кардаем. Шояд акнун муносиб бошад, ки ба гулўњо фурља дињем ва аз андеша бихоњем, ки пасту баланди ин роњро бисанљад ва бигўяд, ки чун шуд, ки чунин шуд. Барои он даста аз забоншиносоне, ки ба дурустии эътиќодашон ба чудоии “тољикї” аз “порсї” њамчунон пойбанданд, як вазифаи кўтоњ дорем: лутфан бигўед, ки ин пора шеър мутааллиќ ба кадом сарзамини порсигўст? Потии порисї, он сарвќади зўњраљабин, Дар табассум сўи доман зи дањан гул мерехт. Зулфи пурчину хам андар хами ў дар буни гўш, Обрўи тара аз љабњаи сунбул мерехт. Диданаш он њама кайфияти њайрат медод, К-ў зи сањбои нигањ дар кафи он мул мерехт. Лањну овози вай он сон ки ба гўши ушшоќ, Гањ хаши саъва, гање чањ-чањи булбул мерехт. Аз Фетербург азимат чу ба Омрико кард, Нолањо аз сару аз по њама гул-гул мерехт. Ин ѓазал дар тавсифи Оделино Поти (Adelina Patti), овозхони уперои фаронсавии садаи 19 аст, ба ќалами Ањмади Дониши бухорої, ки соли 1897 даргузашт. Ин ѓазал метавонист ба њамин шакл аз ќалами шоире дар Тењрону Кобулу Лоњуру Калкатта њам битаровад. Њеч шохисе дар ин ѓазал нест, ки онро ба як шањри бахусуси порсигў мањдуд кунад. Ѓазалест порсї, ки метавонад дар њар як аз шањрњои пањнаи порсигў суруда шуда бошад. Аммо дар сарзамини наводагони Ањмади Дониш, ки акнун мову шумо бошандагонаш њастем, агар бихоњанд, аз овозхоне Поти (Adelina Patti) ном тавсиф бикунанд, њатман русмаобона ўро «Патти» хоњанд номид ва шањрашро на «Порис», балки «Париж» унвон хоњанд кард. Оё ин тафовут танњо дар сарзамини наводагони Ањмади Дониш падид омада? Бале. Чаро? Чун порсї дар сарзамини Ањмади Дониш дастхуши сарнавишт шуд ва аз колбуди худї ба колбуде бегона ворез шуд. Ин иттифоќе буд, ки батадриљ уфтод, аммо муассир буд. Ба гунае, ки акнун агар “Порис”-ро ба шеваи Ањмади Дониш ба забон оваред, бо њаљмае густарда дучор хоњед омад, аз сўи наводагони Ањмади Дониш, ки муътаќиданд, падарбузург иштибоњ мекарда ва тарзи дурусти имлову талаффузи номи пойтахти Фаронса њамонест, ки русњо гўянд: Париж. Аммо ин бовар њамин чанд дања бештар умр надорад. Яъне то чанд дања пеш њамагон дар љомеаи порсигўи инљову он љо “Париж”-и русиро “Порис” мегуфтанду менавиштанд. Ва далеле муњкамтар ин ки то кунун тамоми порсигўёни порсихони мо “Париж”-и русиро “Порис” гўянду нависанд. Пас, мушкил бояд дар бовари “париж”-гўён бошад, на “порис”-гўён. Бањси мо дар ин љустор ба “Порис”-у “Поти” мањдуд намешавад, албатта. Басе густардатар аз инњост. Аммо “Порис”-у “Поти” њусни ифтитоњи муносибест, чун басодагї баёнгари бозича шудани забони мо ба дасти бегонагон аст ва танњо муштест намунаи харвор. Дар сароѓози ин риштанавишторњо, ки аз Ањмади Дониш оѓоз гирифт, аз гирдоварандагони маљмўаи “Забони тољикї дар мабнои мубоњисањо”, бавижа Абдулхолиќи Набавї, нињояти сипосгузориро дорам, чун дар идома аз матолиби он ки дар Бойгонии давлатии Тољикистон мањфуз аст, нињояти истифода сурат хоњад гирифт. Дар ин гўшаи нави њафтаномаи “Нигоњ” ба фарозу нишебњои порсии Фарорўд дар сад соли ахир хоњем пардохт; ба мушкилоти забоне, ки сад сол пеш дар минтаќа њарфи аввалу охирро мезад ва акнун дар охири охири сафф аст; ва бар сари ин масъала, ки оё мешавад порсиро дар минтаќа ба љойгоњи сазовораш баргардонд (оре, мешавад) ва чї гуна, таваќќуфе сарнавиштсоз хоњем дошт.
14 №12 (288), 13-уми июни соли
2012
№12 (288), 13-уми июни соли 2012
15
Барои њар як хатти сайри гаштзанї ё посгоњ "Вараќаи хатти сайр (посгоњ)" тартиб дода мешавад. Ин вараќањо дар ќисми навбатдорї нигоњ дошта шуда, њангоми ба хизмат баромадани њайати шахсии БДА ба онњо дода мешаванд.
НАХОД?
АКСИ ГЎЁ
НАХОД КИ, ЛОАЌАЛ, ДАР ПОЙТАХТИ САРСАБЗАМОН - ШАЊРИ ЗЕБОИ ДУШАНБЕ ФАРЊАНГИ ИСТИФОДАБАРИИ ВОСИТАЊОИ НАЌЛИЁТИ ЉАМЪИЯТИРО БО ТАРЗИ МАДАНЇ РОЊАНДОЗЇ КАРДА НАТАВОНЕМ? - Дар сањифаи 15-и нашрияи "Нигоњ" зиёд дар бораи проблемањои воситањои наќлиёти дар шањри Душанбе њаракаткунанда матлаб чоп мегардад, ки он барои фарњанги шањрнишинии мо - сокинони шањр аз ањамият холї нест. Проблемаи наќлиёт имрўзњо дар Душанбе бисёр ташвишовар аст. Аз љониби баъзе ронандагону мусофирон ва пиёдагардон фарњанги рондани наќлиёт, саворшавї ва гузаштан аз як кўча ба кўчаи дигар риоя карда намешавад, ки ин хеле зиёд боиси нигаронї аст! Дар бораи садамањояш њоло чизе намегўям. Ман намехоњам шаф - шаф кунам, мехоњам танњо дар ду маврид шафтолуи гапро оиди мушкилоти воситањои наќлиёти љамъиятї баён кунам. Айни њол њангоми савор шудан ба автобусу троллейбус ронандагону кондукторони он ба њар даре рост омад ё агар хоњанд, мусофиронро ба њамон дар савор мекунанду ва дар љойи даркорї мефароранд. Ба назари ман, љињати маданитар шудани хизматрасонии воситањои наќлиёти љамъиятї хуб мешуд, ки ронандагону кондукторони он мусофиронро бо дари пеш савор кунанду ва њангоми ба љойи даркорї расиданашон тавассути дарњои байну ќафо фароранд. Чандин сол дар шањри Душанбе мехоњем низоми чиптаро дар автобусу троллейбус љорї намоем, аммо њељ не ки онро дуруст роњандозї карда тавонем. Низоми чипта дар шањри Душанбе расман гўё амал дорад, вале он амалан нест. Чї зарур аст, ки танњо њангоми комиссия дидан на мудан аз вазъи хизматрасонии наќлиёти љамъиятї кондуктори ин ё он автобусу троллейбус барои худнамої ё аз тарс ба мусофирон маљбуран чипта дињад? Охир, ин усул бе чорањои татбиќи њаматарафаи он самар намедињад. Ин навоварї ба сари худ бад њам нест, гарчанде дар замони ИЉШС он амал мекард, лекин бояд омилњои номут обиќии он дар замони имрўза аз љониби мутасаддиёни соњаи наќлиёт омўхта ва ба тањлил кашида шавад ва баъд роњандозї карда шавад. Њар чиро сарсарї роњандозї кардан њам хуб нест. Бењтар он буд, ки мутасаддиёни соња дар назди њар як истгоњ ѓурфаи чиптафурўшї созанд, мусофирон аз он љо чипта харидорї намуда, ба кондукторони автобусу троллейбус нишон дињанд, савор шаванд ва аз хизматрасонии автобусу троллейбус истифода баранду роњат ба љойи даркориашон расанд. Ин тарзи корбурди низоми чипта назар ба чорањои маљбурии он самараноктар аст. Наход ки, лоаќал, дар пойтахти сарсабзамон - шањри зебои Душанбе фарњанги истифодабарии воситањои наќлиёти љамъиятиро бо чунин тарзи маданї роњандозї карда натавонем, то боќимонда шањру ноњияњои Тољикистон ба ин љо омада, ибрат гиранду рафта, дар љойњои доимии зисти худ амалї намоянд? Ин саволест мемонад кушода ба директори МДК "Душанбенаќлиётхадамотрасон" љаноби Абдуњомид Шералиев ва роњбарони муассисањои наќлиётии Автобус-1, Автобус-2 ва Троллейбуси шањри Душанбе! Диловар СОБИРОВ, сокини шањри Душанбе
ЧАРО?
?-И БОБ
ЧАРО НОЗИРОНИ РОЊ ДАР ВАЌТИ КОР ЛИБОСИ ЗАРДИ САБЗЧАТОБ НАМЕПЎШАНД? - Чаро нозирони роњ дар ваќти корї, махсусан дар шањри Душанбе ва баъзан дар дигар минтаќањои кишвар, либоси махсуси кории зарди сабзчатоб намепўшанд? Нозирони роњро бо ин гуна либос танњо дар посгоњњо ва ањён-ањён дар баъзе љойњо дидан мумкин асту халос. Нозирони роњ мувофиќи ќоида бояд дар ваќти корї бо роњхат (маршрутний лист) дар нуќтаи корї таъмин бошанд, ки аз ваќт истифода набаранд. Мутасаддиёни соња дар ин бора бо њайати шахсии нозирони роњ кадом тадбирњоро љињати ислоњи вазъ меандешанд? Савриддин СОЊИБЗОДА, сокини ноњияи Файзобод - Ба кормандони БДА, ки махсусан дар посгоњњои шабонарўзї ба хизмат сафарбар карда мешаванд, либоси болопўши зарди сабзчатоб барои шабона дар роњ намоён будан, таъмин карда шудааст. Аз ин хотир, дар дигар минтаќањое, ки кормандони БДА рўзона дар роњ назорат мебаранд, пўшидани чунин либосњо зарурат надорад. Тибќи талаботи "Дастуруламал оиди хадамоти роњбонии Бозрасии давлатии автомобили ВКД Љумњурии Тољикистон", барои њар як хатти сайри гаштзанї ё посгоњ "Вараќаи хатти сайр (посгоњ)" тартиб дода мешавад. Ин вараќањо дар ќисми навбатдорї нигоњ дошта шуда, њангоми ба хизмат баромадани њайати шахсии БДА ба онњо дода мешаванд. Дар баробари ин, аз тарафи масъулини БДА њолати хизматбарии њайати шахсї дар минтаќањои хизматї мавриди санљиш ќарор дода шуда, оид ба мављудияти вараќаи хатти сайр диќќати махсус дода мешавад. Ба саволи Шумо сардори шўъбачаи маъмуриву амалии Хадамоти роњбонии РБДА ВКД ЉТ майори милиса Амирхон ЊАСАНОВ посух дод.
ХУДО БУЗУРГ АСТ
МАН ЌАБУЛ НАДОРАМ!
ОЁ АЗ ХУРДСОЛОН ТАЛАБ НАМУДАНИ РОХКИРО ЌОНУНЇ АСТ? - Мехоњам донам, ки аз синни чандсолагї наќлиёти мусофиркаш (автобуси 3, 18, 6, 8, троллейбусњои 1, 3, 4, 5 ва монанди он) барои хонандагони мактабхон пулакї аст? Оё аз хурдсолон (мактабхон) талаб намудани роњкиро ќонунї аст? Гулбањори ШАВКАТЗОДА, сокини ноњияи Исмоили Сомонї - Мутобиќи моддаи 17-и Ќонуни Љумњурии Тољикистон " Дар бораи наќлиёт" мусофир њуќуќ дорад кўдаки то синни 5 соларо бе пардохти њаќќи роњкиро аз хизматрасонии наќлиёти мусофирбари љамъиятї (ба ѓайр аз такси) истифода кунад. Барои кўдакони синни аз 5 то 12 - сола пардохти 50%-и њаќќи роњкиро муайян карда шудааст. Мусофирони аз синни 12 - сола боло бояд роњкироро пурра пардохт намоянд. Ба саволи Шумо директори Муассисаи давлатии коммуналии "Душанбенаќлиётхадамотрасон" Абдуњомид ШЕРАЛИЕВ љавоб дод.
?-И НОБОБ
КИРМАКИ ПИЛЛА БА ДЕЊЌОНОН БОЯД БО РИЗОГИИ ТАРАФАЙН ДОДА ШАВАД! - Айни њол таќсимоти кирмаки пилларо ба сокинони ин ё он рустоњои ноњияњои Тољикистон агар гўем, ки ба таври маљбурї барои парвариш дода мешавад, хато намешавад. Парвариши кирмаки пилла зањмати зиёдеро талаб мекунад. Њамагон медонанд, ки барои парвариши кирмаки пилла барги зиёди дарахтони тут сарф мешавад ва барои наъшунамои хубаш бар иловаи ин рўшної ва гармї лозим аст. Њангоме ки масъулони кишоварзии љамоат ќуттињои кирмакро ба мо барои парвариш медињанд, мо худ намедонем дар асоси кадом тартибу низом ё муќаррароти ќонун ба нигоњубини он машѓул мешавем. Чизи дигари ба мо норавшан ин аст, ки њамин кирмакњое, ки ба мо барои парвариш дода мешаванд, он вобастаи ягон муассисаи давлатї аст ё ширкатњои хусусї ? Агар давлатї бошад, мо бо љону дил онро барои ободии давлатамон ќабул дорем ва парвариш мекунем. Аммо агар аз ширкатњои хусусї бошад, бояд таќсими кирмак бо розигии тарафайн дода шуда ва музди муносиб пардохт карда шавад. Дар масъалаи кирмакпарварї дењќон чї њуќуќу имтиёзњо дорад, ягон нафари онњо намедонанд? Кирмак дар љойи гарм парвариш карда мешавад. Чуноне ки маълум аст водии Рашт иќлимаш сард аст ва кирмак бе гармї парвариш карда намешавад. Хамаи ин дар њолест, ки неруи барќ аз имсол боз гарон шуд. Њангоми набудани барќ аз дигар манбаъњои алтернативии сўзишворї истифода мекунем. Соли гузашта барои як килограмм пилла ба мо 3 сомонї пардохт карда буданд. Ин нархе, ки ба мо медињанд, њатто њамин нархи энергияи барќро намепўшонад ва мо харољотњои иловагиашро аз њисоби худамон мепўшонем. Давлати абарќудрати Шўравї њам барњам хўрд. Низоми давлатдорї низ дигар шуд. Дигар бо он чорањои маљбурии замони Шўравї дењќонеро ба коре андармон кардан њам хуб нест. Њама њуќуќњои худашро мешиносаду эњтиром менамояд. Бояд ба шароити замони имрўза назар карда, муносибатњои байниякдигарї дар соњаи кишоварзиро ба шароити бозаргонї мутобиќ гардонем. Ман чунин тарзи кирмакпарвариро дар шароити имрўзаи муносибатњои бозаргонї, ки њама чиз дар бозор ќимати худро дорад, ќабул надорам! Њангоми парвариши кирмак шояд дењконон ягон имтиёз дошта бошанд, ки аз он айни њол бархўрдор нестанд ё намедонанд? Зиёд мехостам масъулони соњаи кишоварзии дилхоњ ноњияњои кишварамон ба ќадри мењнати миёншикани дењконон расида, њимоя аз њуќуќњои онњо дар соња намуда, бањрашон шароит ва имтиёзњои лозимиро љињати пешрафти он муњайё намоянд! Илњом ТАШРИФОВ, сокини дењаи Бедаки ноњияи Рашт
ОЁ НАСБИ ЊИСОБКУНАКЊОИ БАРЌЇ ПУЛАКЇ АСТ? - Дар аксар дењањои ноњияи Рўдакї њамакнун ба насби њисобкунакњои нави сохти Љумњурии Мардумии Чин даст заданд. Мо нисбати ин навоварї ягон эрод надорем! Инак коргарони ШСХК «Барќи Тољик»-и мањаллї њамин њисобкунакњоро насб карда, то ба дењаи мо наздик шуда истодаанд. Нигаронї дар он аст, ки нозири барќе, ки аз тарафи шабакаи барќи фурўши ноњияи Рўдакї худашро муаррифї кард, мегўяд, ки насб кардани чунин њисобкунакњо бо пардохти муайяни пулї сурат мегирад. То љое ман аз хешовандонам, аз шањри Душанбе огоњ шудам, насби чунин њисобкунакњо дар манзили ин ё он муштарии ШСХК «Барќи тољик» ройгон амалї карда шудааст. Магар њамин пулталбии ин нозири барќ тамаъчўї нест? Оё њамин гуфтањои нозири барќ рост аст? Сурайё ДАВЛАТОВА, сокини дењаи Комсомоли љамоати Зайнабободи ноњияи Рўдакї - Њамчун барномаи пилотї њисобкунакњои барќї дар дилхоњ дењањои ноњияи Рўдакї аз тарафи Ширкати сањњомии холдингии кушодаи «Барќи Тољик» ройгон насб карда мешаванд. Агар имкон бошад, дар бораи нозири барќе, ки худро корманди фурўши барќи ноњияи Рўдакї муаррифї кардааст ва ба Шумо чунин пешнињод намудааст, ба мо муфассалтар маълумот пешнињод намоед, баъди санљиши хизматї мо љињати ислоњи вазъ то пеш карданаш аз кор чора меандешем! Ба саволи Шумо сухангўи ШСХК «Барќи тољик» Нозир ЁДГОРЇ љавоб дод.
Масъули сањифа Абўалї НЕКРЎЗОВ, тел: 985 60 86 85
16 №12 (288), 13-уми июни соли
2012
Мо дар хонаи худ забони худро зери по кардаем. Забоне, ки дар зодбуми худ хору зор ва хандаовару нафратангез шудааст.
ЛАТИФА / ЛАТИФА
МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...
Шўхињо аз рўзноманигор, Темур ВАРЌЇ
ЗАБОН ДОНЇ - ЉАЊОН ДОНЇ! Аввалин вазири корњои хориљаи Тољикистон Каримов буд, соли 1991. Сафири Бритониёи Кабир нахустин бор ба Тољикистон омаданї мешавад ва вазир, ки аз ин кор огоњ буд, тайёрї медид, зеро ин якумин сафари мењмони хориљї, яъне намояндаи Бритониё бори нахуст пас аз пош хўрдани Иттифоќи Шўравї ба Тољикистон меомад. Њамаи рўзноманигоронро даъват карданд ва сафир њам омад, вале танњо набуд. Ў њамроњаш оилаашро њам оварда буд. Вазири корњои хориља њан-
гоми баромад бо забони русї мурољиат кард: - Уважаеми господин посол, уважаемая госпажа послиха…
чї давлат аст? Гап мезананд, њељ чиз намефањмї, араќ мумкин нест. Њамин "луфтан-лутфан"-и Тоњири Абдуљаббор моро то њаминљо овард.
ЛУФТАН-ЛУТФАН Якумин сафари президенти Тољикистон Рањмон Набиев ба Эрон буд. Он ваќт дар Шўрои Олї намояндагони интеллигенсия ва опозитсия бисёр буданд ва кўшиш мекарданд, ки љаласа бо забони адабии тољикї гузарад. Устод Тоњири Абдуљаббор њамеша сухангўи Шўрои олї - Сафаралї Кенљаев ва дигаронро ислоњ мекард, мегуфт: - Ин калима нодуруст ва љумлаи ќайд кардаатон нодуруст, бояд инхел гуфта шавад. Лекин њамаи суханњояш бо лутфан сар мешуд ва дар якчанд љаласа Рањмон Набиев њам ширкат карда буд ва бо њайрат ба ў нигоњ мекунад ва дар охир аз Сафаралї Кенљаев мепурсад, ки ин бача ин ќадар чї мегўяд? Ваќте ки Эрон мераванд, Рањмон Набиев аз кормандони вазорати корњои хориљї араќ талаб мекунад, аммо онњо мегўянд, ки дар ин љо араќ манъ аст, зеро љумњурии исломї аст. Рањмон Набиев норозї мешавад. Њар он чизе, ки эронињо мегўянд, президент аз Худойберди Холиќназаров, вазири корњои хориљї мепурсад, ки ин љо чигап аст, инњо чї гуфта истодаанд? Пас ваќте ки дар љои алоњида менишинанд президент Рањмон мегўяд, ки ин чихел сафар аст,
НОТАВОНЇ Соли 1992 мо чанд рўзноманигор бо устодон (сарварони оппозитсия) дар Москва вохўрдем. Дар як хонаи берун аз шањр љой гирифтем. Зимистон буд, хона хунук, шароити хона барои зиндагии зимистона муњайё набуд. Мо дар берун њезум арра мекардем, устод Тоњир бошад, моро нигоњ мекард ва ба назди мо омаду гуфт, ки ман њам њезум майда карда метавонам, биёед, ман њам кўмак кунам. Имомназари Холназар гуфт: - Не, устод Шумо накунед! Аммо устод Тоњир исрор мекард, ки њезум майда карда метавонад. Ваќте њезумро майда карда, тамом кардем, устод гуфт, ки ман дар печка алов мекунам, шумо аз маѓоза хўрока гирифта, биёед. Пас аз баргаштан мебинем, ки хона пури дуд, лекин бухорї оташ надорад. Устод Тоњир њайрон истодааст. Пурсидем, ки устод чї кор кардед? Гуфт: - Намедонам, њич нафањмидам, ин печкаро њамин ќадар алов мекунам, лекин намешавад. Имомназар бадоњатан гуфт: - Охир наход, ки як Тољикистонро оташ зада тавонистию дар њамин як печка алов монда натавонї?!
ПУРБИН
"МАЁ ТВАЁ НЕ ПАНИМАИШ"
ва дар Тољикистон ба забони модарии худ эњтиром гузошта, бо ўзбакї њарф мезаданд. Кўшиш менамоянд, ки вожаи гўшхароши ўзбакиро ба гўши атрофиён бирезанд ва лаззат њам мебаранд. Агар забони онњо мисли забони порсї ширину гуворо мебуд, шояд онро байналмилалї њам эълон мекарданд. МО ЧЇ? Мо "доноем". Мо "замонавием". Мо "пешрафта" ва "тараќќикардаем". Мо чапаю роста зўр зада, аз худ русидон метарошем. Эй кош, њамон русиро бехатову дуруст донему навишта тавонем. Хидмати шоёне барои зиндадории забони бегона. "Доногии" мо ба дараљае расидааст, ки тољик бо тољик русї њарф мезанад. Мо дар хонаи худ забони худро зери по кардаем. Забоне, ки дар зодбуми худ хору зор ва хандаовару нафратангез шудааст. Забоне, ки ба марг рўбарўст.
Кайњо мехостам дар ин мавзўъ чизе бинависам. Андешањоям мисли калобаи риштаи саргуму печдарпечанд. Аз чї оѓоз кардану бо чї ба итмом расонидан мушкилї меовард. Инак, гилсов (шпател)-ро канор гузошта, илњомамро фаро х ондам ва ќалам ба даст гирифтам, то алами дилро аз коѓаз ситонам. Мавзўъ: руспарастї ва русзабонии тољикон. Нафароне, ки ба чунин беморї гирифторанду асаби нозук доранд, бењтараш дар њамин љо нуќта гузошта аз торнигор (блог) берун раванд, то боиси малоли хотири онњо нагардад. Хуб, бо хонандагони азизе, ки мутолиаро идома медињанд, меравем сари мавзўъ. Хонандагони гиромї, ба саволи "Мо тољикон кистем, чї миллатем ва чї хислат дорем? " чї посух мешавад гуфт?
Биёед мушт бар сина зада, мо Синову Хайёму Рўдакиву Лоиќ доштем, намегўем. Мо давлати Сомониёну Самарќанду Бухоро доштем, намегўем. Ин њама замони гузашта буд. Њозир мо кистем? Њар нафар, пиру љавон, аз олим то ба дењќон, чї хидмате барои миллат, барои Ватан анљом дода метавонем? НАМУНАИ ИБРАТ?! Барои як њарфи "а" ва "е" бо ўзбакњо нотифоќем ва муштбаргиребон мешавем. Онњоро аз худ паст мењисобем. Аммо онњо тавонистанд њуввияти худшиносии миллии худро боло бардоранд. Онњо дар Африка њам кўшиш менамоянд бо забони худ њарф зананд. Ростї, ин хислати онњо писандам омад. Чандин маротиба шоњиди он будам, ки ўзбакњо дар сўњбатхонањои маљозии интернетї, вебгоњњои љамъиятї, дар шањрњои Русия
ЧЇ БОЯД КАРД? Дуруст аст, ки "Забондонї- љањондонї" гуфтаанд. Аммо њар забон дар ватани њамон забон истифода шавад бењтар нест? Бигзор мисли ўзбакњо дар тамоми курраи Замин забони худро воло надонем. Њадди аќал дар Ватани худ, дар хонаи худ, дар вебгоњу сўњбатхонањои интернетї забони ширину гуворои худро эњтиром намоем. Ин майдатарин корест, ки аз дасти њар нафари мо меояд. Майдатарин хидматест, ки њар нафари мо метавонем ба хотири эњтироми лафзи волидайни худ, ба хотири эњтироми бузургони гузашта, ба хотири эњтироми хоки азизи зодгоњу сарзамини Тољикистон анљом бидињем. Чї гуфтед? www.ilhom.wordpress.com
Донишфоидаинтизор Эмомалї РАЊМОН, президенти кишвар:
- Итминон дошта бошед, ки манфиати зањмати имрўза ва фоидаи донишњои омўхтаатонро баъди чанд сол њатман мебинед. - Баъди чанд сол, Љаноби олї? Бист сол мешавад, ки интизорем, шукронаи ана њамин сарзамин.
Назардаввакил Сўњроб ШАРИФОВ, вакили парлумон: - Агар он маќомоти њукуматї, маќомоти ќонунбарорї ва тамоми он сохторњои институтњои шањрвандї ба ин ё он масъала таваљљўњи љиддї зоњир мекунанд, давлат бояд, њатман, назари худро дошта бошад. - Балотона гирам, устод. Суханњотон ким-чи хел ваќтњои охир мисли депутатњо-ми…. Ња, депутат таъйин шудам гўед.
Барќкамфасодсухан Нозирљон ЁДГОРЇ, сухангўи "Барќи тољик": - Зина ба зина таљдид намудани сохтор ин як мўњлати муайянро дар бар мегирад ва ин маънои онро дорад, ки њисобу китоб дуруст ва возењ аст. Ба назари ман, мушкили фасод дар бахши таќсимоти барќ зиёд нест. - Ин назари Шумо, муњтарам журналист, сари чанд раиса об гирифт. Дар замони Санъат Рањимов њам њамин буд назаратон, дар замони Шарифхон Самиев њам назари Шумо њамин буд. Кай ин назаратонро таѓйир медињед? Ё Абдулло Ёровро њам… -а?
Фолбидањсоларусшарик Мўсо АСОЗОДА, собиќ раиси ЊХДТ дар шањри Душанбе: - Аз нигоњи ман, шарики боэътимоди Тољикистон дар дањсолањои оянда танњо метавонад Русия бошад. - Здраствуйте, господин Асозаде! Ассаляму алейкум, как у нас в Таджикистане принято говорить в подобных случаях…
Ягонњофидаъвотољик Афзалшо ШОДИЕВ, њунарманд: - Љойи бањс нест, ки 75-80 фоизи мардуми Самарќанду Бухоро тољиканд. Роњбари давлати Ўзбекистон хуб медонад, ки даъвогари асосии Самарќанду Бухоро ягона ман њастам. - Роњбарияти Ўзбекситон танку зирењпўшњояшро њам ба сарњади Тољикистон танњо барои ягона шумо овардааст-ми?
Муољавоннабинномраис Сафар САФАРОВ, муовини раиси ЊХДТ: - Њозир љавоне, ки љумњуриро ўњда карда битавонад, намебинем ва љавонњо њоло бояд дар њизб сайќал ёбанд дар оянда мумкин мо љавонњоро пешнињод њам намоем. Њозир номзади мо фаќат Эмомалї Рањмон раиси љумњури феълист. - Сайќалаш чзе, акољон? Њо, оњана якљонда мепартоидку, занг мезанад, њамуна шумоњон сайќал мегўитон-ми? Фањмотар гап занид, ако.
www Раиси Шўрои муњаррирон: С.А. Дўстов Котиби масъул: Эраљи Амон Њ аф т ан о ма да р В а зо р ат и ф а рњ а нг и Љ у м њ у р ии Т о љ и к и с т о н б а ќ а й д гириф та шу д аас т.
МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).
Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 224 25 09 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 224 25 09 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 93 500 77 41 Масъули логистика ва чоп: тел: 93 591 02 01
Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд.
Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 1,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 Ќимати обуна барои як сол - 71 сомонию 76 дирам. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09