- Ифроти мо ба "Фейсбук" кўчид...
Иттилоот ва тањлил барои одамони фаъол
Ќосими БЕКМУЊАММАД: Мубориза бо коррупсия: таљрибаи Гурљистон ё Сингапур? Шарњи сиёсї
3
| №13 (289). Чоршанбе, 20-уми июни соли 2012 |
Љаноби ИКС:
Фаридун РАЊНАВАРД:
Маъракаи хиёнат ба таърих ва љуѓрофиёи миллати тољик «Розњои пинњонї»
Е-mail: nigoh_tj@inbox.ru
5
«Санг оид ба кордча» Нигоње ба муњит
8
Дар ин шумора: мубориза
Тољикистон аст ин љо! Њангоми авфи соли 2011 љинояткороне озод шуданд, ки њоло бояд дар зиндон бошанд...
Куштори язнаи президент 7
Муњољири яњудии Тољикистон мехоњад аз шањрвандии Исроил даст кашад
2
љањон
Сурия: суќути Асад ё интиќоли ќудрати ў?
10 пурбин
"Блентуза даргирон"
16
2
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
Бо вуљуди он ки нисбати судяи Суди Олї Нур Нуров иљозат барои чорањои њабси пешакї ва ба љавобагарии љиноятї кашида шудан дода шудааст, аммо то њол ў дар озодї аст.
НАЗОРАТ
5 ГАПИ ЊАФТА АЗ
Бо вуљуди он ки нисбати судяи Суди Олї Нур Нуров иљозат барои чорањои њабси пешакї ва ба љавобагарии љиноятї кашида шудан дода шудааст, аммо то њол ў дар озодї аст. Нур Нуров айни њол дар њабси хонагї ќарор дорад ва тарки кишвар карданаш номумкин аст. Дар ин бора Фаттоњ Саидов роњбари Агентии назорати молиявї ва мубориза бар зидди коррпусия ба "Нигоњ" иттилоъ дод. Бинобар гуфтаи манбаъ, дар Агентии назорати молиявї ва мубориза бар зидди коррпусия нисбати Нур Нуров парванда боз шудааст. Њоло дар бораи сабабњои боздошти Судяи давлатї иттилоъ дода нашудааст. Зимнан, дар таърихи 14-уми июни соли љорї Маљлиси Миллї барои аз сафи аъзои Суди Олї озод
кардани Нуров Нуров розигї дода буд. Њамзамон маќомот, дар њамин љаласа барои ба њабс гирафтан ва ба љавобгарии љиної кашидани, судяи Суди Олї Нур Нуров ризоият ба даст оварда буданд. Маљлиси Миллї ин ќарори худро дар асоси дархости Прокуратураи генералї дар бораи ба љавобгарии љинои кашидани Нур Нуров, маънидод кард. Нур Нуров судяи Суди Олии Тољикистон, собиќаи 30-соали корї дорад. Боздошт ва эњтимоли ба њабс гирифта шудани Нур Нуровро ба
парвандаи Низомхон Љўраев, маъруф ба "парванди исфарагињо" марбут дониста мешавад. То њол, дар робита ба ин парванда, Сайидањтам Мудинов, мудири пешини корхонаи кимиёвии шањри Исфара ва узви собиќи Маљлиси вакилони вилояти Суѓд, Рустам Олимов, муфаттиши пешини прокуратура, Бердиќул Расулов, як вакили дифоъ ва Шермат Нуров, собиќ муовини Прокуратураи наќлиётї низ бо иттињоми даст доштан ба ришватситонї ва мусоидат ба ин кирдор боздошт шуданд. Мењрафзуни АБДУЛЛЛО
ЊАМКОР
Миёни Тољикистону Озарбойљон хатсайри њавої кушода мешавад Ќарор аст, моњи оянда миёни Душанбе ва Боку хатсайри њавої ифтитоњ ёбад. Ин нукта дар мулоќоти Аббосалї Њасанов, сафири фавќулода ва мухтори Озарбойљон дар Тољикистон дар мулоќоташ бо Шукурљон Зуњуров, раиси палатаи поёнии парлумони Тољикистон садо дод.
Дар ин бора ба "Нигоњ" аз парлумони кишвар хабар доданд. Тибќи иттилллои манбаъ, дар ин вохурї Шукурљон Зуњуров низ таъкид доштааст, ки Тољикистону Озарбойљон дорои муштаракоти фарњангиву таърихї ва ма-
зњабї буда, муштаракот заминаи мусоидро барои тавсеаи њамкорињо дар дигар бахшњо фароњам меоранд. Њамчунин дар ин мулоќот љонибњо изњори умедворї карданд, ки муносибати Тољикисто-
ну Озарбойљон дар њамаи соњањо густариш хоњад ёфт. Маврид ба зикр аст, ки 28-уми майи соли равон аз барќарории муносибатњои дипломатї байни ин ду кишвар 20 сол сипарї гардид. Ва гардиши молу коло миёни Озорбойљону Тољикистон њудуди аз 20 то 22 млн. долларро ташкил медињад. Ќаблан низ Аббосалї Њасанов, сафири Озарбойљон дар Тољикистон ба хабарнигорон гуфта буд, кишвараш умед дорад баъд аз љалби сармояи ширкатњои хусусї ва давлатии Озарбойљон ба иќтисоди Тољикистон мизони молу колоро дар соли 2013 афзоиш медињад. Сарвинози РУЊУЛЛОЊ
Ойиша Мирзоева , хоњари калонии собиќ фармондењи Горди миллии Президенти ЉТ аз савари давлат хоњиш кардааст то ба муносибати афве, ки эњтимол ба муносибати 15 солагии вањдат сурат гирад, љазои бародарашро сабуктар кунанд. Ѓаффор Мирзоев 8 сол боз дар зиндон аст ва Додгоњ ўро бо гуноњи кўшиши табадуллоти давлатї, куштор ва ѓайра абадан ба њабс мањкум кардааст. Ба ќавли Ойиша Мирзоева, дар њоли њозир 3 нафари дигар аз оилаи онњо дар зиндон њастанд. Аз љумла писари худи ў - Бобољон Шарифов, домодаш - Равшан Лаќаев ва бародараш - Абдурасул Мирзоев.
Зани тољик: Шавњари маро куш! Дар ноњияи Бохтар мурофиаи додгоњии зане оѓоз ёфт, ки барои киро кардани "киллер" барои куштани њамсараш гунањгор дониста мешавад. Руќиямоњ Собироваи 35 сола ба ивази маблаѓ аз нафаре хостааст, ки шавњараш- Холмат Собирови шастсоларо кушад. Зан мегўяд шавњараш ўро озори зиёд медодааст, шавњараш ин иддаоро рад мекунад. Прокуратура бошад, мегўяд, ки зан барои соњиб шудан ба моликияти шавњар ба ин амал даст задааст. Айни замон, шавњар намехоњад гуноњи њамсарашро бахшад. Ба ќавли маќомот, ин гуна њодиса дар таърихи прокуратура бори аввал рух медињад.
Тангањои нав - 2011 Бо ќарори Раёсати Бонки миллии Тољикистон, тангањои фулузии "сомонї" бо арзиши як сомонї ва тангањои "дирам" бо арзишњои 5, 10, 20, 50 дирам, барориши соли 2011 ба муомилот бароварда шуданд. Ин тангањо дар ќатори тангањои барориши солњои 2001 ва 2006, ки айни замон дар муомилот њастанд, баробар ќурб доранд. Соли 2004 бахшида ба 10-солагии ќабули Конститутсияи Тољикистон ва 80-солагии пойтахт тангањои љашнии арзишашон 5 сомонї ва 3 сомонї ба муомилот баромада буданд.
Сарвари БДА-и Вањдат њам боздошт мешавад? Тавре сайти интернетии Avesta.Tj хабар додааст, сардори БДАи шањри Вањдат Хокироњ Сўфиев њангоми дар сари чамбари машинаи сабукрав будан, ба машинаи тамѓаи "Опел", ки ронандааш сокини љамоати Ромити ин ноњия будааст, бармехўрад. Ронандаи "Опел" дар љойи њодиса њалок шудааст. Чанде пеш дар ин ноњия фарзанди раиси њизби нањзати исломии Тољикистон Муњиддин Кабирї њангоми њаракат наврасеро бо машина зада буд. Айни замон, ў дар боздоштгоњ аст. Маълум нест, ки сардори БДА њам боздошт мешавад ё не.
САДОИ МАРДУМ 27-уми июн - Рўзи Вањдати миллиро таљлил мекунед? 51,2%
14,3% 10,7%
10,7%
9,5%
Барои ман фарќ надорад
Нур Нуров, судяи Суди олї њанўз боздошт нашудааст
Љазои Ѓаффор Мирзоевро сабук кунед
Албатта
СИЁСАТ
Тибќи пешнињоди Прокурори генералии Тољикистон, Маљлиси Миллии Маљлиси Олии кишвар иљозати ба љавобгарї кашидани судяи Суди Олии ЉТ, додраси парвандаи 33 сокини ноњияи Исфара Нур Нуровро дод. Бино ба маълумоти охирин, айни замон ба мавсуф чораи тарк накардани шањри Душанбе татбиќ шудааст. Аммо, ин суол кушода мемонад: Оё раиси Суди Олии ЉТ, ки тибќи сабти сўњбат бо ин додрас дар баровардани њукм алайњи исфарагињо даст доштааст, ба љавобгарї кашида мешавад ё не.
Сулњ байни ду гурўњ љашни миллї шуда наметавонад
Ду нафари ахирї то лањзаи боздошт дар маќомњои баланди давлатї фаъолият доштанд. Моњи декабри соли 2011 Агентии назорати молиявї ва мубориза бар зидди коррпусия гурўњи љиноии фаромарзии њафтнафараро низ боздошт карда буданд, ки гуфта мешавад сарварии ин гурўњро майор Зафар Мирзоев ба ўњда доштааст. Тавре ба назар мерасад, аксари аъзои ин гурўњ афроде њастанд, ки дар маќомоти ќудратии кишвар дар бахши мубориза бо ќочоќи маводи мухаддир фаъолият доштанд. Парвандаи ин гурўњ њоло дар Агентии назорати молиявї ва мубориза бар зидди коррупсия буда, рўзњои наздик ба Суди Олї фиристода мешавад. Њарамгули ЌОДИР
Бале
Дар ин бора Рамазон Рањимов вазири корњои дохилї ба "Нигоњ" иттилоъ дод. Ба гуфти мавсуф, кормандони баландрутбае, ки дар парвандаи Рустам Њайитов, бо лаќаби Хамер, дар ќочоќи маводи мухаддир даст доранд ва њоло дар боз-
дошгоњ ќарор доранд, дар назди ќонун љавоб хоњанд гуфт. "Ин парванда тањти назорати президент ќарор дорад ва онњое, ки дар љиноят даст доранд, дар назди ќонун љавоб мегўянд. Дуруст аст, ки дар байни ин гурўњ кормандони ВКД њам њастанд, аммо роњбарияти вазорат дар самти мубориза бар зидди љинояткорї дар дохили худ талош дорад. Аз натиљаи ин тафтиши парванда иттилоот дода мешавад", -афзуд генерал Рамазон Рањимов . Дар парвандаи Рустами "Хамер", Зафар Мирзоев, сардори Шўъбаи мубориза бо ќочоќи маводи мухаддири Вазорати умури дохилї, Фаридун Умаров, муовини сардори мубориза бо ќочоќи маводи мухаддири ноњияи Фархор њам шомиланд.
Навбати Нур Нуров расид
На
Парвандаи гурўњи Рустам Њайитов, мулааќќаб ба Рустами " Хамер" тањти назорати шахсии Эмомалї Рањмон, президенти кишвар ќарор дорад.
Хуршеди Атовулло, рўноманигор
Вањдат њанўз комил нест
Рамазон Рањимов: Парвандаи гурўњи "Хамер" тањти назорати Президент аст
3,6%
Пурсиш бо фармоиши «Нигоњ» дар пойгоњи интернетии www.tojnews.org гузаронида шудааст. Теъдоди овоздињандањо 84 нафар.
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
3
Андрей Пшеничников, як яњудитабор, ки аз муњољирони Тољикистон ва собиќ сарбози артиши Исроил будааст, изњор дошта, ки мехоњад аз шањрвандии Исроил даст кашад ва ба яке аз урдугоњњои оворагони фаластинї дар Каронаи Бохтарї кўч бандад.
ОЌИБАТ
МУБОРИЗА
Муњољири яњудии Тољикистон мехоњад аз шањрвандии Исроил даст кашад Андрей Пшеничников, як љавони яњудитабор, ки аз муњољирони Тољикистон ва собиќ сарбози артиши низоми сањюнистї будааст, изњор дошта, ки мехоњад аз шањрвандии Исроил даст кашад ва ба яке аз урдугоњњои оворагони фаластинї дар Каронаи Бохтарї кўч бандад. Дар ин бора рўзномаи сањюнистии Њоаретз, гузориш дод. Ин нашрия менависад, Пшеничникови 23- сола, мехоњад дар урдугоњи Аддањейша дар наздикии Байти Лањм зиндагї кунад, ки ќаблан дар ин љо њамчун пешхидмат ва коргари сохтмон фаъолият карда будааст. Вай дар њоли њозир ба муддати 2 моњ ба Аврупо сафар кардааст ва ният пас аз бозгашташ
ба Каронаи Бохтарї кўч бандад, - менависад Њоаретз. Ба навиштаи ин расона, Андрей Пшеничников њанўз дар замони дар артиши Исроил хидмат карданаш, сиёсатњои режими Тел-авивро дар ќиболи фаластиниён тањти суол бурда буд. Вай дар суњбат бо хабарнигори Associated Press гуфтааст:
Ман ба сањюнизм нафрат дорам ва мехоњам бахше аз муќовимати Фаластин бошам. Ман аз исроилињое, ки аз вуљуди кишвари Фаластин њимоят мекунанд даъват мекунам, ки њамин гуна амал кунанд. Ба Каронаи Бохтарї ё Ѓазза биёянд ва мисли фаластинињо зиндагї кунанд. Сайидаи НУРАЛЇ
СОХТМОН
Тавќифгоњи нав дар Вањдат то соли 2016 сохта мешавад Дар шањри Вањдат корњои сохтмонї дар бинои нави мањбас идома дорад ва ин иншооти муассисањои иљрои љазо бояд, то соли 2016 ба охир расад. Дар ин бора як манбаи мўътамади "Нигоњ" иттилоъ дод. Бинобар гуфтаи ин манбаъ, бинои нави мањбас дар масоњати 5 гектар дар маркази шањри Вањдат сохта шуда, корњои сохтмони он њанўз соли 2010 оѓоз шуда буданд. Ин иншоот аз њисоби буљаи давлат сохта мешавад. Дар назар аст, ки баъди ба истифода додани ин бино боздоштгоњи муваќќатии шањри Душанбе ба Вањдат кўчонида мешавад. Зимнан, дар Тољикистон баъди истиќлолият касб кардани кишвар 3 мањбас сохта шудааст. Мањбасњои
ИЛЊОМИ ЊАФТА БИСТЕЗУ ТАЛОШЕ КУН! Эй миллати хобида, бистезу талоше кун! Эй ќавми љафодида, бистезу талоше кун! Эй оњи гирењхўрда дар њанљараи таърих, Эй љони њаросида, бистезу талоше кун! Ганљинаи ту бурданд, наќдинаи ту хўрданд, Эй соњиби тарсида, бистезу талоше кун! Рангат шуда берангї, њангат шуда бењангї, Санги натарошида, бистезу талоше кун! Аъмоли ту бењуда, ишколи ту накшуда, Эй махзани пошида, бистезу талоше кун! Олуда ба њар гарде, печида ба њар дарде, Бо хеш напечида, бистезу талоше кун! Дарёи равон дорї, дилњои љавон дорї, Бонги касе нашнида, бистезу талоше кун! Эй дори табархўрда, озурдаву пажмурда, Эй дасти наёзида, бистезу талоше кун! Эй тахти сияњтахта, худ соњиби тахтат бош, Эй доди наварзида, бистезу талоше кун! Лоиќ ШЕРАЛЇ
нав асосан дар Кўлоб, Хоруѓ ва Хуљанд бунёд ёфта, айни њол фаъолият мекунанд. Гуфтанист, ки мањбасњои Тољикистон солњои 50-ум сохта шудаанд. Њоло дар кишвар 5 тавќифгоњ амал карда, беш аз 6 муассисаи иљрои љазо ва 1 зиндон дар шањри Ќўрѓонтеппа фаъолият мекунанд. Муассисаи ислоњи љиної љазо барои занон як адад дар Норак аст. Гуфта мешавад, ки вазъи модии муассисањои ислоњї дар нисбати чанд соли пеш бењ шуда, роњбарияти ин нињодњо њар сари чанд ваќт дари ин муассисањоро њам барои назорат ва шиносоии васоити ахбори омма мекушояд. Айни њол, дар муасисањои ислоњї дар Тољикистон беш аз 9 њазор нафар мањбус нигоњ дошта мешавад. Мењрафзуни АБДУЛЛЛО
аз Ќосими БЕКМУЊАММАД
Мубориза бо коррупсия: таљрибаи Гурљистон ё Сингапур? Чанде пеш дар хиёбони Борбад шоњиди сањнае шудам. Чанд нафар корманди БДА поинтар аз чароѓи роњи назди варзишгоњи марказї истода, яке паси дигаре мошинњои ба истилоњ вайронкунандаи ќоидаи њаракатро манъ менамуданд. Љолиб он буд, ки чароѓи сабз бидуни огањии пешакї (яъне чанд бор чашмак задан) як дафъа сурх мешуд, ки амалан имкони нигањ доштани мошин вуљуд надошт ва кормандони БДА низ ронандагони "муљрим"-ро доштаву љарима мекарданд. Ман низ, ки дар ќатори онњо будам, бо њукми корманди БДА барои пардохти љарима розї нашудам ва гуфтам, ки ба љойи љаримаи мардум ба фикри дуруст кардани чароѓи роњ шаванд. Маълум аст, ки аз "машваратњои" ман хушаш наомад ва чун дид, ки аз њаќќам намегузарам, њуљљатњоямро баргардонд. Ин лањза яке аз ронандагон, ки дастњояшро пеши бар гирифтаву ба ќавле изњори гунањкорї мекард, пас аз њал намудани "масъала" ба назди мошини худ баргашт ва бетаљриба пиндошта, маслињат дод: Ака, ихели ваќтода зуд њаќшона метийиву меравї. На худта ѓам метийиву на унора… Бале, имрўз њамин тавр, бидуни таваљљуњ ба њаќ будану набудани худ, аз кўдакистон сар карда то ба болотарин нињодњои расмї бештари мардум додани ришваро "ѓам надодани худу дигарон" таъбир мекунанд, ки нишонаи саросарї шудани фарњанги номатлуби ришвахорист. Ин дар њолест, ки тайи чанд соли ахир беш аз њар замони дигар дар бораи ришвахорї ё худ коррупсия гуфта шудаву барои аз байн бурдан ва ё њадди аќал коњиш додани он чандин барномаву сохтори нав (ба шумули Агентии назорати молиявї ва мубориза бо коррупсия) эљод шудааст. Албатта, иттифоќоте аз ќабили боздошт ва зиндонї кардани баъзе аз масъулон ва кормандони нињодњои давлатї мушоњида мешавад, вале он њанўз таъсири хосе ба коњиши сатњи фасод дар кишвар надорад. Њамин ки кори кас ба нињодњои ќудратї, идораву муассисањои давлатї, кормандони БДА, гумрук, андоз ва ѓайра афтод, ба њаќиќати ин масъала бештар пай мебарад. Ва бештар дарк мекунад, ки Тољикистон дар гузоришњои созмонњои мўътабари байналмиллалї бењуда дар радифи фасодзадатарин кишварњои дунё ќарор нагирифтааст… Агар мубориза бо фасод њадафи љиддии њукумат аст, пас бояд аз таљрибаи муваффаќи кишварњои љањон истифода шавад. Бахусус кишварњои наздик ба мо. Гурљистон яке аз онњост. Мо беш аз ним ќарн мутааллиќ ба Иттињоди шўравї будем, дар як фазо ва низоми сиёсиву иќтисодї зиндагї кардем. Аз ин назар таљрибаи Гурљистон барои мо муфид хоњад буд. Албатта, дар Гурљистон баъд аз инќилоб мубориза бо фасод натиља дод, аммо муњимтарин паёми он доштани иродаи ќотеъи сиёсист. Иродаи ќотеи сиёсї ба маънои људо шудан аз унсурњои фасодзада ва коррупсионї дар олитарин сатњи сохторњои давлатї. Гурљистон ислоњотро дар дањ бахш, монанди нињодњои ќудратї, андоз, гумрук, додгоњ, энергетика, тиљорат, маориф, тандурустї ва ѓайра анљом дод. Маълум аст, ки бо роњбарони фосид њеч ислоњот ба љойе нахоњад расид, бинобар ин гурљињо асосан ба кадрњои тозаву љавон такя намуданд. Кадрњое, ки пора додану пора гирифтанро намедонистанд. Ва имрўз кишварашон аз назари сатњи бисёр пойини фасод намунаи натанњо шўравии собиќ, балки хеле аз мамолики дунё шудааст. Масъалаи дигар шарик кардани љомеаи шањрвандї дар ин мубориза аст. То замоне мубориза шаффоф набошад ва танњо бо фаъолияти нињодњои ќудратї мањдуд шавад, њеч чизе таѓйир нахоњад кард. Шаффоф набудан аст, ки расонањо барои мушаххас намудани ширкати андозситонандаи роњи Душанбе-Хуљанд моњњо талош карданд, дар њоле ки донистани ин масъала њаќќи табии љомеа буду њаст. Яъне агар воќеан њадаф мубориза бо фасод аст, пас бояд система бознигарї шавад. Бознигарии система бидуни сањми љомеа ва бахусус нињодњои шањрвандї моњияте надорад. Ваќте пизишк ба бемор, муаллим ба талаба, устод ба донишљў, додситон ба додхоњ ва… ба унвони манбаи даромад нигоњ менамоянд ва виљдони "манбаи даромад" низ аз ин њолати тањќиромез заррае дард намекунад, њеч чизе таѓйир нахоњад ёфт. Аз њама бадтар ин аст, ки ваќте мардум бо ришва корашонро анљом медињанд, ба њар гуна муборизаи нињодњои ќудратї бо фасод беэътимод мешаванд ва њатто онро бањонае барои баробар кардани њисоб бо дигарон ва ё истифодаи сиёсї дар остонаи рўйдодњои муњимме чун интихобот таъбир мекунанд. Оќибатњои бади ин падида зиёданд ва мусаллам аст, ки дар канори чандин омил, сатњи заифи рушди иќтисодиву иљтимоии кишварамон бо фасод иртибот дорад. Чаро ки фасод истеъдодњоро мекушад, мутахассисонро ба њошия меронад ва умури рањбарї ба дасти афроди ѓайрињирфаї меафтад. Сингапур низ яке аз муваффаќтарин кишварњои љањон дар заминаи мубориза бо фасод аст. Аммо таљрибаи он бо Гурљистон каме мутафовит мебошад. Ваќте аз рањбари ин кишвар Ли Куан Ю пурсиданд, ки муваффаќияти ислоњоти вай дар мавриди решакан кардани коррупсия чї асос дошт, дар посух гуфт: Њангоме бењтарин рафиќамро барои љиноёти коррупсионї ба ќатл расондам, њама (љиддияти масъаларо) фањмиданд… гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
Сардори Бозрасии давлатии автомобилии шањри Вањдат Сўфї Хокироев баъди як садама бо иштироки корманди БДА-и минтаќавии ин шањр, ки бо њалокати як нафар дар пойтахт анљом ёфт, аз вазифа барканор карда шудааст. њаракат дар кўчаи Неъмат Ќарабоеви шањри Душанбе ба самти кўчаи Саъдии Шерозї бехатарии њаракати роњро таъмин карда натавониста, ба автомашинаи тамѓаи "Опел-Астра", тањти идораи ронанда Сирољиддин Солењов (соли таваллудаш 1964) бармехўрад. Дар натиља Солењов љароњати вазнини љисмонї бардошта, њангоми ба беморхона бурдан њалок мегардад. 16-уми июни соли љорї, тахдохилї иттилоъ доданд. Гуфта мешавад, С. Хокироминан соатњои 22:00 дар наБинобар иттилои манбаъ, ев бо фармони вазири корњои тиљаи як садамаи наќлиётї, ки ронандаи автомашинаи тамѓаи дохилї майори милитсия Рамааз љониби корманди Вазорати "Мерседес-Бенс" Х. Суфиев, ки зон Рањимов аз вазифаи сардокорњои дохилї ба вуќуъ пайваст, вазифаи сардори бахши Бозрари БДА-и шањри Вањдат озод ронандаи 48-сола ба њалокат сии давлатии автомобилии минкарда шудааст. расид. Дар ин бора аз Хадамотаќавии ВКД дар шањри ВањдатНилуфари ти матбуоти вазорати корњои ро ба ўњда доштааст, њангоми КАРИМ
ЯК ШАРЊИ СИЁСЇ
i Матлаби ин
Аз кор озод шудани сардори БДА-и шањри Вањдат
4
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
Дар кулвори эљодии СМТ тарњњои љолибе њастанд, ки рўзњои наздик бинандагони азизи мо бо онњо ошно мегарданд. Зеро Симои мустаќили Тољикистон чењраи нави Тољикистон аст. налисти телевизион ташаккул ёфтани онњо имконият дод... - Дар мавриди пахши барномањои СМТ, ки мушкил зиёд аст, чї гуфта метавонед? Яъне бањсе, ки миёни Шумо ва телевизиони Русия буд, то куљо њалли худро ёфт? - Мушкил дар Хадамоти давлатии алоќаи назди Њукумати ЉТ бо сарварии Бег Зуњуров аст. Онњо наметавонанд ва ё намехоњанд, ки пойгоњи 201-и Русияро, ки бидуни иљоза барномањои шабакаи аввали Русияро пахш мекунанд,љилавгирї кунанд. Мо бошем дар ин миён љабр мебинем, зеро иљозати ќонунии истифодаи басомади мазкурро мо дорем. Њамзамон, барои истифода аз дигар басомад низ хоњишњои мо ќонеъ намешаванд, ки воќеан њам боиси нигаронист. - Хотирмонтарин лањза, дар муддати панљ соли фаъо-
Симои мустаќили Тољикистон - нахустин шабакаи мустаќили телевизионї 5 - сола шуд. СМТ, ки дар бањори соли 2007 ба пахши барномањои худ шурўъ кард, дар ин муддат тавонист дар фазои иттилоотї њаводорони бештари худро пайдо кунад. Дар ин робита мо тасмим гирифтем бо Зинатуллоњи Исмоил, муассиси ин шабакаи телевизионї, ки феълан мудирии СМТ-ро њам бар дўш дорад, сўњбате анљом дињем. - Дар оѓози сўњбат Шумо ва дар симои Шумо, њайати эљодии шабакаи СМТ-ро ба 5солагии таъсиси телевизиони мустаќил муборак мегўем. - Ташаккур. - СМТ дар ин муддат њамчун як шабакаи мустаќил дар Тољикистон чї мушкилоту пешрафт дошт? - Симои мустаќили Тољикистон давоми ин муддати на чандон тўлонї барои бинандагони Тољикистон имкони интихоби шабакаи дигареро дар баробари шабакањои давлатї ба вуљуд овард. Албатта, њама гуна кор аз дастоварду мушкилот орї нест ва фаъолияти як шабакаи мустаќили телевизиони низ истисно намебошад. Муваффаќияти мо чї буду њаст мегузорем ба ќазовати коршиносони соња ва пажўњишгарон, аммо мушкилоте, ки буду њаст ба тавассути тими тифоќу муваффаќи мо паси сар мегарданд. - Таъсиси телевизиони мустаќил идеяи кї буд ва њадаф аз рўи кор омаданаш чист? - Идеяи ман ва як гурўњ њамфикрону њамкурсонам буд. Баъд аз ба вуљуд омадани матбуоти нисбатан мустаќил дар солњои 2003 - 2006 ва баста шудани бархе аз онњо воситаи электронии ахбори мустаќил барои аудитория хеле зарурат дошт. Њадафи мо ба вуљуд овардани минбари озоди баёни андеша буд ва мо давоми панљ сол ва иншаллоњ, солњои минбаъда низ ба њамаи онњое, ки сарфи назар аз эътиќоди њизбї платформаи амал доранд, минбар пешнињод месозем. Мусаллам аст, ки тарзи дигари пешнињоди барномањо ва љалби журналистони касбї низ барои баровар-
Зиннатуллоњи ИСМОИЛ:
«Кулвори СМТ холї нест» дани ањдофи мо мусоидат кард. Дар ин бобат аз дўстону њамкасбонам - Ворис, Карим Азизов, Хилватшоњи Мањмуд, Зикрулло Раљабов, Мирзо Тоиров, Мављуда Њасанова, ки барои сермуштарї гардидани шабакаи «СМТ» талошњо кардаанду мекунанд, сипосгузорам. - Оё дар муддати панљ сол СМТ њамчун шабакаи ягонаи мустаќил ба њадафњое, ки дошт, расид? - Муваффаќияти муњими СМТ он аст, ки хатти маши мустаќили фаъолият дошту дорад. Њамаи онњое, ки бинандаи азизи шабакаи мо њастанд, метавонанд инро тасдиќ кунанд. Мо на сензура дорем ва на худсензура. Мављудияти хатти пахши мустаќили барномањои СМТ - ро замони барномањои расмї ва рўзњои љашну тантанањои расмї дилхоњ бинанда метавонад мушоњида кунад. - СМТ барои омода намудани кадрњои љавон дар самти журналистика чї сањме дошт? - Аксарияти онњое, ки дар СМТ фаъолияти касбии худро хамчун журналист шурўъ карданд, љавононанд. Тўли ин муддат СМТ кормандони зиёдеро тарбият намуд, ки имрўз дар дигар шабакањо чї дохилї ва чї хориљї фаъолият доранд. Ин љо
номњои Њанифа Хољаева, Соњиба Хикматова, Исматулло Азизов, Парвиз Аминов, Сабоњати Мадшо, Моњпора Мањмадиева, Дилшодаи Панљшанбе, Эраљ Тоиров, Зебо Рустамова ва дањњо нафари дигарро метавон ном бурд, ки барояшон СМТ майдони фарохи эљодро фароњам кард ва барои љамчун жур-
www.tojnews.org
www.tojnews.org
Иброњим Усмон, “Бо шеъру шоир”-и Ворис, барномаи маърифатии “Дарёи љон” ва силсилаи барномањои мусиќии “Гулбонги тарона” бо завќу салиќаи касбї омода мегарданд ва мутмаин њастем, ки бо дилхоњ шабакаи телевизионии ватанї раќобатпазиранд. - Ба тарзи раќами гузаштани ТВР-њоро дар Тољикистон ба њайси мутахассис чи гуна бањо медињед? - Мутасифона, гузаштан ба пахши раќамї барои ВАО-и электронии мустаќил алњол мушаххас нест. Зеро њам дар барномаи давлатї ва њам дар Консепсияи сиёсти давлатї дар соњаи телевизион ва радиошунавонї дар мавриди таќдири телевизион ва радиоњои мустаќил ва сарнавишти минбаъдаи онњо чизе гуфта нашудааст. Бо маќсади мушаххас намудани ин кор њоло Ассосиатсияи истењсолкунандагон ва пањнкунандагони маводи радиотелевизионї амал мекунад, ки он алаккай 15 ташкилоти
лият кадом аст? - Панљ лањзаи хотирмон: якум ин, ки аз Кумитаи телевизион ва радио иљозатнома гирифта тавонистем, дуюм, оѓози фаъолияти шабака, сеюм, муаррифии филмњои истењсоли СМТ дар Ќирѓизистон, чорум, сазовори љоизаи ба номи Имомназар Холназар “Журналистикаи замони нав” гардидани шабака ва баъдан дўстону њамкорони азиз, ки тайи ин панљ сол бо ману мо буданд ва иншоолоњ то ба охир бо мо мемонанд. - Чаро телевизиони Шумо имрўз њатто дар баробари ТВ Пойтахт барнома омода карда наметавонад. Ин мушкили техникї аст ё касбї? - Он ки сатњ ва сифати барномањои мо дар кадом поя аст, боз њам ба ќазовати коршиносону бинандагон мегузорем. Аммо талош ба он дорем, ки барномањоямон бо сифати баланди касбї омода шаванд. Дар зимн барномањои муаллифии “Роз”-и
радиотелевизионии мустаќилро дарбар мегирад. Стратегияи Ассосиатсияи мазкур барои солњои 2012 - 2013 омода гардидааст. Њадафи асосї ба он равона шудааст, ки ба сарнавишти ВАО-и электронии мустаќил бетафовут набошем ва манбаи муњиму алтернативии дастрасии мардумро ба ахбор аз даст надињем. - Наќшањои ояндаи Шумо њамчун рањбари як шабакаи мустаќил дар Тољикистон? - Ноил гардидан ба њалли мушкилоти фаннї ва амалї намудани ниятњои эчодї. Аз њамаи наќшањои эљодии дошта мо як ќисмати ночизашро амалї намудаем. Дар кулвори эљодии СМТ тарњњои љолибе њастанд, ки рўзњои наздик бинандагони азизи мо бо онњо ошно мегарданд. Зеро Симои мустаќили Тољикистон чењраи нави Тољикистон аст. Сўњбати Сарвинози РУЊУЛЛОЊ
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
5
Онњоеанд, ки ояндаи ин Ватану ин миллат зич бо номашон алоќаманд аст. Њар ќадаре, ки онњо пояњои илмї ва фаннии љумњуриро мустањкам мекунанд, њамон ќадар шароит барои рушди кишвар дар оянда фароњам мегардад.
Ин њафта њам дар "Фейсбук" бањсњо љой доштанд. Аммо њељ як аз онњоро мо арзандаи нашр надонистем. Бањсњо дар ин шабакаи иљтимої рўз ба рўз беранг мешаванд ва ба назар мерасад, мусоњибони њушманди он ба љуз чанд гурўњ ин бањсњоро тарк мекунанд. Ба "Фейсбук" лањни кўчагии авбошона мекўчад. Он љо њам њис мекунед, ки пушти номњо салафиву тањририву ѓарбгарову эронгарову русгарову нањзативу дунявињо пинњону ошкоранд. Тољику тољикистонї нест. Он љоро њам мехоњанд майдони таблиѓу ташвиќи худ кунанд, њол он ки мо умед доштем, ин љо њам миллати мо пухта мешавад. Хайрият, ки аксари навиштањо бо забони тољикї ва барои хориљињо нофањмоанд. Он љо њам аслан бањсњои бењтар ба забони русї ва аз љониби русзабону русгароњои Тољикистон сурат мегиранд. Андешаи он, ки "Фейсбук" барои љавонон ва андешамандон майдони табодули андешаву мавќеъ мешавад ва бањсњо муаддабона сурат мегиранд, то љое ботил мебарояд. Зимнан ин танњо мушоњидаи мо набудааст. Ба суроѓаи "Нигоњ" мактубе расид, ки аз ин воќеияти талх изњори нигаронї кардааст.
Ифроти мо ба "Фейсбук" кўчид ми Ќуръонї аз нашр мебароянд. Мо "аз оѓили холї гови шохзан бењ" гўён, чанд муллоеро, ки навиштањои форсиро бо хати кириллик баргардонидаанд, "уламои ислом" мехонем, ки ин њам њамон дарди ифрот аст. Мо ифтихор дорем, ки дар канор намондаем ва мисли дигар намояндагони љомеаи љањонї вориди дунёи нави техникї-иттилоотї, интернет ва воситањои мобилї гаштаем. Вале дар њоле, ки дигарон ин васоилро боз њам барои рушди бештару бењтар, расидан ба дастовардњои нави иќтисодию иљтимої истифода мебаранд, ифротамонро бо худ вориди сомонањои интернетї кардаем. Ба шабакаи иљтимоии "Фейсбук" дароед. Аксарияти истифодабарандагони тољики он љавононанд. Онњоеанд, ки ояндаи ин Ватану ин миллат зич бо номашон алоќаманд аст. Њар ќадаре, ки онњо пояњои илмї ва фаннии љумњуриро мустањкам мекунанд, њамон ќадар шароит барои рушди кишвар дар оянда фароњам мегардад. Вале, мутаассифона, дар бањсњои "фейсбуки"и онњо, масоили илмї-технологиро ањёнан бархўрд кардан мумкин аст, боќї боз њамон бањси "риш" асту "љелак". Баъзе аз ин љавонон ончунон ба эњсосот дода мешаванд, ки фикр мекунам, орзу доранд навиштаашон, ки саропо алфози хашин асту ќабењ, тањќир асту надомат, теѓи буррое гардаду мубоњиси интернетиашро сар аз тан људо кунад. Зеро пойбанди ифротанд. Мафкураи ин идда, аз андешаю кирдори тўдањои ќаттоле, ки аз номи ислом њаррўза њазорон бегуноњонро мекушанду мекафонанду месўзонанд ва исломро бадном кардаанд, тафовуте надорад. Инњо гарчанде худро донои ислом метарошанд, ба умќи фармудањои Ќуръони карим, ки уммати исломро уммати васат (миёна) номидааст (сураи Баќара, ояти 142), нарасидаанд. Дини ислом њар гуна хушунату ифротгароиро мањкум мекунад, аммо инњо не…, чунки пойбанди љањолатанд. Њатто раиси њизби нањзати исломи Тољикистон, ки бояд мантиќан аз фаъолии љавонони тољик дар "Фейсбук", алалхусус, аз муносибати љавонон нисбати ислом хушњол мебуд, аз
тариќи радиои "Озодї" нигаронии худро рољеъ ба чунин навиштањо, вазъгўињо ва бањсњои "љанголуда" баён дошт. Зеро мањз њамин љавонони эњсосотї њадафи мувофиќе барои љалб ба гурўњњои тундрав ва шубњанок мебошанд. Ифротиёни "исломї" - як сў, ифротиёни русгарову ѓарбгаро ва њазорњо "гаро"-и дигар - сўи дигар. Иддае њастанд, ки фикр мекунанд, гўё Тољикистон як вилояти Русия бошад. Иддаи дигар мекўшанд бо лањљаи бародарони эрониамон сўњбат кунанд. Аввалињо, аслан намехоњанд Тољикистонро як кишвари мустаќил бубинанд, гўё бе Русия Тољикистон аслан буда наметавонад. Дувумињо фаромўш кардаанд, ки лањљаи Эрон њам як лањљаи забони мо - форсї аст. Дунявињо аслан ислому мусалмонии Тољикистонро дар доираи як "тоату ибодат" мањдуд мекунанд. Рањбарони исломиву њизби нањзатро чашми дидан надоранд. Боз садњо мисоли дигар. Чаро мо - тољикон њатто аз чунин имконоти олами муосир наметавонем ба нафъи миллат истифода кунем? Чаро наметавонем бигўем, ки њар кї њастем, нестем, тољикем, тољикистонием, шањрванди кишвари дар харита хурд, аммо дар харитаи дилњои мо бузург - Тољикистонем? Оќибати ифротгарої њамеша бесуботї ва нооромии љомеа мебошад, фарќе надорад, ки он дунявист ё динї. Дар чунин њолат ќарзи њар як шањрванди ватандўсту миллатпарвар љањду талош дар пешгирии густариши марази ифрот аст. Мо хоњ давлатї бошему хоњ дунявї, хоња нањзатї ва хоњ суннатї, имрўз бояд ки ба ислоњи шуури љавонон камар бандем. Маърифатнокї ва фарзиятњои диниву илмиро аз сатњи кўча ба дараљаи академї ва тамаддуни муосири пешрафта бардорем. Агар аз имрўз ба ислоњи вазъ даст назанем, фардо њатман дер хоњад шуд. Умаралї САФАРЗОДА, Салими СУБЊОН
Маъракаи хиёнат ба таърих ва љуѓрофиёи миллати тољик Маъракаи таѓйири номњо, ки дар Тољикистон дер боз идома дорад, як фикрро ба миён меорад: њамин таъриху география барои мо даркор нестанд! Албатта, манзур бардоштани ин дарсњо аз барномаи мактаби миёна ё олї нест, балки ин аст, ки агар ин раванд ба њамин њол идома кунад, ба њамин дарсњо њам зарурат намемонад. Пас аз 100 сол! Бале, пас аз як аср хонандаи Тољикистон (Худо умри ватани моро дароз кунад!) дар таъриху љуѓрофия сарњисоби худро гум карда, њељ зарурате барои омўхтани онњоро намебинад. Чаро чунин хоњад шуд? Ба охирин таѓйироти номњои љуѓрофї дар ноњияи Мўъминобод мурур мекунем. Њукумати Тољикистон бар асоси (аљобатро бинед!) илтимосномаи (!!!) Маљлиси вакилони халќи вилояти Хатлон пешнињод кард, ки номи бархе аз мањалњои ноњияи Мўъминобод иваз карда шавад. Илтимосу пешнињод чун шуданд, палатаи болоии парлумон, яъне Маљлиси миллї ќарори дахлдорро ќабул намуд. Акнун таваљљўњ чї ќарор: шањраки Ленинград ба Мўъминобод, дењоти Туту ба номи шоири классики тољик Шамсиддин Шоњин, дењањои Чумчуќлї ба Дањаначиён, Сарсибулоќ ба Дўстї, Чуќурак ба Нуробод, Оќлар ба Навбањор, Љарчеб-1 ба номи Абўабдуллоњи Рўдакї, Љарчеб-2 ба номи Љалолиддини Румї, Љарчеб ба Ободон, Ќипчоќ ба Чашмасор, Шулдуќ ба Бўстон ва дењаи Тоќабуна ба Истиќлолият таѓйир дода шуданд. Шумо фикр мекунед, номњо тољикї шуданд? Бале. Аммо оё андеша намекунед, ки ин як "хизмати хирсона" ба миллати тољик аст? Ин љо танњо мисол Мўъминобод аст, навоњии дигар њам њамин рўзро доштанд ва аљобат дар ин аст, ки касе намегўяд: СТОП! Шумо чї кор мекунед? Агар ин тољикї кардан аст, тавъам ба хиёнат кардан ба миллат бояд бошад! Чаро? Хуб, Ленинград, Чумчуќлї, Сарсибулоќ, Чуќурак, Оќлар, Ќипчоќ, Шулдуќ ро чун нишони бегонагї ба забони тољикї метавон ќабул кард, аммо бар иваз чї меояд? Шамсиддин Шоњин, Дўстї, Нуробод, Навбањор, Рўдакї, Румї, Чашмасор, Бўстон, Истиќлолият. Кош њамин номњо танњо дар Мўъминобод мебуданд. Гўё луѓати маљлисњои поёнї то Маљлиси Миллї дар њамин марз аст, ки дар тамоми навоњї номњои болої вомехўранд. Тољикистон ба кишвари номњои якхела табдил меёбад. Куљое наравї Дўстї, Истиќлолият, Вањдат, Рўдакї, Румї... Бубахшед, ахирињову Шоњин номи шоиранд, на љуѓрофї! Бо донистани шеърашон онњоро ќадр кунед, на дастаке дињед ба ин гуна сархати ахбор, ки дар онњо меояд: Дар ноњияи Рўдакї фалонї фалониро кушту фалониро таљовуз кард. Ё дар омор: Румї - фалон ќадар пахта дод, ё љиноят содир шуд. Ин магар масхара нест? Бовар дорам, аксари онњое, ки ин тасмимњои подарњаворо мегиранд, худ дуруст хабар надоранд, ки ин мардум кистанд. Гуфтанд, бояд кард. Нуробод якто бояд бошад ва њамон њам номи ноњия. Истиќлолият ва Вањдат мафњумњои сиёсиву фалсафиянд, на љуѓрофї. Наход таърихи ин мањалњо бо њамин номњои охирини туркиву русї мањдуд бошанд? Масалан, собиќ Московский, њоло Њамадониро дар таърих Чубек ёд мекунанд. Ё Љомї бояд њамон Хољамастон ва Хуросон танњо Ѓозималик бошад. Вањдат на, Кофарнињон бењтар аст, ё Андигон. Чаро? Туту, Љарчеб, Тоќабуна - чї номњои зебо ва бозмонда аз таърихи њазорсолањо. Ин номњо дигар дар ягон љои дунё вуљуд надоранд, чун надоранд, сарвати мо њастанд. Ин аст вижагии тољикї ва тољикият. Ин тахрибкории маънавї тањти унвони маъракаи таѓйири номњо дар Тољикистон бояд таљдиди назар шавад. Метарсам, ки фардо номи њамон Фархору Кўлобу Душанбеву Хуљанду Бадахшонро њам таѓйир дињанд. Агар ин низом идома кунад, њар балоро ба сари мо метавонад орад. Оё ба касе магар хуш меояд, ки номњои сирф тољикї, љуѓрофиёву таърихи ояндаи Тољикистонро ин гуна якранг мекунад? Акнун рўшан шуд, ки пас то 100 соли дигар барои мо чаро љуѓрофиёву таърих нозарур мешаванд?
i
Бадтарин мараз барои одамї гирифторї ба ифрот аст. Ифрот дар гуфтор, ифрот дар кирдор, ифрот дар ќавлу амал, ифрот дар дину диёнат ва ѓайра. Пайроњае, ки љониби ифрот мебарад, љањолат асту камсаводї. Сохти шўравиро мањкум мекунем, ки лодинї буду мардумро барои парастиши ислом иљозат намедод. Чун ба истиќлол расидем, шароит бароямон фароњам гашт, ки озодона бо Худованди худ, аз роњи ибодат дар тамос бошему бандагиашро бар љой оварем, вале боз њам худро ќаноатманд њис намекунем. Аз камоли љањолат мехоњем, ки њамагон чун мо бошанд. Чун љањл маѓз андар маѓзамонро тобеи худ кардааст, вижагињои хоси ислом - эътидол ва миёнаравиро дидаю фањмида наметавонем, намедонем, ки ислом мазњаби таъомулу инсоф асту адолат. Мо арзиш, фарзу суннатњои исломро то њадде расонидаем, ки на пасомадагон, балки худи асосгузорони дини ислом агар онро бубинанд, моту мањбут мегарданд. Бо кишварњои сохти исломидошта ифтихор мекунему даъво пеш меорем, ки аз баракати ислом рушд кардаанд ва Љумњурии Исломии Эронро мисол меорем. Бале, мо комёбињои ин кишварро дида метавонем, вале асосњои таъминкунандаи пешрафти онро њељ дида наметавонему намехоњем. Зеро дониш ва ќудрати аќлонии худро назди онњо заифу ољиз мебинем. Мо дарк карда наметавонем, ки онњо Ќуръонро барои тоату ибодат меомўзанд, барои таъмини њаёти рўзмарраи худ, барои сањмгузорї дар пешбурди иќтисодї - иљтимоии кишвари худ онњо илм меомўзанд, тамоми илмњои муосирро. Дар њолате, ки олимони соњоти гуногуни ин кишвар бо бузургтарин уламои илми љањонї дар раќобатанду хадамоти махсуси кишварњои хориљї олимони физикашро (њама љавонони то чилсолаанд) барои боздоштани рушди атомиаш мекушанд, мо њељ нест, ки домани бањси "риш"-у "љелак" ва "сатр"-у ким-чињои дигарро сар дињем. Дониши муллои моро бо охунди онњо њатто муќоиса кардан мояи шарм аст. Онњо њазорњо олимони дини ислом доранд, ки њаррўзаю њармоња китобњои илмиашон дар бораи љанбањои мухталифи дини Ислом ва таснифоти кало-
«Розњои пинњон»-и љаноби ИКС
Матлаби ин гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
МИНБАРИ ФЕЙСБУКИЊО
МАВЌЕЪ Тибќи як тадќиќоти Фонди сулњ ва "Foreign policy" Тољикистон дар рўйхати кишварњои нокомтарин нисбат ба соли гузашта 7 зина поин рафтааст. Тољикистон, ки соли гузашта дар рўйхати кишварњои ноком дар љои 39-ум буд, имсол бо касби 85,7 имтиёз аз 120 имтиёзи мумкин дар байни 178 кишвар дар маќоми 46-ум љой гирифт. "Foreign policy" ва Фонди Сулњ, пажўњишгоњи мустаќил дар Вашингтон, рейтинги кишварњои нокомро барои њар кишвар бар асоси 12 омили иќтисодиву иљтимої ва сиёсии фишор ба давлат, аз љумла, рушди номуназзам, машрўияти давлат, норизоияти гурўњї ва мурооти њуќуќи башар муайян мекунад. Вобаста ба ин мавзўъ "Нигоњ" аз ду нафар пурсид:
Оё Шумо Тољикистонро кишвари ноком мењисобед? Сурайёи НУРИЛЛО, нафаќахўр: -Оре! Агар аз љињати масъалањои иќтисодї гирем, аз љињати љойи кор доштани мардум, Тољикистонро давлати ноком гуфтан мумкин аст. Њозир ягон чиз гўед гап бисёр мешавад, вале масалан ман 120 сомонї нафаќа мегирам, ба ин пул чї харида мешавад? Нафаќаро аз моњи сентябр зиёд мекуннд мегўянд, буду шудаш агар зиёд шавад, 150 сомонї мешудааст. Аммо то он ваќт кї зиндаасту кї мурда, худо медонад. Давлатњои дигар бинед, духтарчам 7 сол дар хориља буд, мегўяд њамаи шароит фароњам аст. Ин љо омаданд, дар Душанбе, ин љо пойтахт њам бошад, њатто оби гарм нест, ки кўдаконаш њаммом кунанд. Меравам мегўяд. Тирамоњ омаданд, зимистона худатон медонед имсол чї ќадар хунук омад, кўдаконаш касал шуданд, беморхона бурдан лозим шуд, пули зиёд сарф кард, дигар истодан намехоњад. Илољ медошт, кайњо мерафт. Пештар њар сол тобистон ба истироњат мерафтем, ба курорт рафтан мумкин буд, њоло падари духтарњо нафаќахўранд, ягон шароити истироњат надорем. Духтарњо ёрдам мекунанд, аз њамин њисоб як навъ рўз гузарондаистодаем. Шукри Худо њаминњо њастанд, вагарна чкор мекардем.
Бузургмењри МУРОДУЛЛО, тољир: - На, ман ба ин тањќиќи онњо розї шуда наметавонам, чунки ин ё он созмони хориљї ваќте тањлил мекунанд, кишварњои хурди ба мисли Тољикистонро бо Амрикову Аврупо муќоиса мекунанд, ки ин комилан нодуруст аст. Бале, шояд мо кишвари аќибмонда њастем, вале намешавад, ки моро ба кишварњои пешрафтаи дунё муќоиса кард. Барои мисол, дар Осиёи Марказї нисбат ба кишварњои њамсоя дар мо озодї бештар ба чашм мерасад, пас маълум мешавад, ки вазъи мо нисбати дигарон бењтар ва хубтар аст. Бубинед, ки Либия, бо вуљуди як соли љангњои хунин, суќути режими Муаммар Ќаззофї ва беназмї Сандуќи сулњ ва "Foreign policy" ин давлати арабиро комёбтар аз Тољикистон медонанд. Пас Шумо бо кадом рўй мегўед, ки ба ин тањќиќњо одам бовар кунад. Ин њам дарњолест, ки дар онљо зиёда аз садњо нафарро ќурбони тиру туфанг карданд, вале хушбахтона дар мо чунин кашмакашињо вуљуд надорад. Ин хулосабарории муњаќќиќони амрикої аз рўйи адолат нест. Бигзор чизе мехоњанд гўянд, вале мову Шумо имрўз дида истодаем, ки кишварамон чигуна ободу зебо гашта истодааст.
6
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
Њама донишљўёну мактаббачагон ба пешвози президент баромада буданд. Бархе аз сокинонро набудани наќлиёт ба ташвиш меоварду барои бархеи дигар ин манзараро тамошо кардаву роњ гаштан бењтар буд. Ташрифи сарвари давлатро халќи оддї хеле дўст медоранд, зеро агар аз як тараф "калонњо" масъулияти худро њис намудаву аз паи ислоњи камбудињо шаванд, аз љониби дигар, шањр ё ноњияе, ки роњбар дидан менамояд, њатман он љоро гул-гул мешукуфонанд. Аммо чизи дигар, ки сокинонро ба ташвиш меорад, ин бањудаву бењуда бастани роњњо аст. Дар шањри Хуљанд низ як рўз пеш аз ташрифи президент баъзе роњњо мањкам шуда буданд. Рўзи душанбе, 11 июн, соати 7: 50 даќиќа кўчањои марказї, њама масъулин, ки гўё имшаб корро хоб дида бошанд, аз сањари барваќт дар такопў, роњравњоро ранг медињанд, хатњои роњро, ки чанд моњ инљониб хира шудаву рўи рангро надида буданд, сафед мекунанд. Аммо роњњоро мањкам карда! Ронандагон дар љустўљўи роњњои "объезд", то ки мусофиронро ба коргоњу манзилњояшон баранд. Як ронандаи хатсайри раќами 29 мегўяд: "Аз ин љо мегардам, агар касе дар "Кооператор" мефаромадагї бошад фарояд, чунки дар он тараф роњро бастагї". Муйсафеде, ки сину солаш ба љое расида буд, оњ кашидаву гуфт: - Имрўз президент намеояд ку? - Надонам, бобо, роња махкам кардагї. "Љаноби Олї меоянд" - гуфта, роњњои марказиро ранг карда истодаанд, - љавоб дод ронанда. - Эњ, ин калонњо як корњое мекунанд, ки акнун мани мўйсафед сарсону саргардон аз ин тараф ба он тараф ва аз он тараф ба ин тараф роњ гашта мегардам. Агар саломатиам хуб бошад гапи дигар, охир саломатї на он ќадар хуб аст, - гуфту аз мошин фаромад. - Мо њам сарсону саргардон, нархи сўзишворї гарон аст. Мо низ кўча ба кўча даромада, роњ мекобем, то ки мусофиронро ба манзил расонем, - гуфт ронанда. Аммо як мусофири дигар илова намуд, ки ба њамин бањона шањр зебо нашавад, дигар кай мешавад. - Хайрият, њамин калонњо меоянду њама љоро рангубор мекунанду њусни шањр зеботар мешавад. Набошад ин баъзе аз холабеѓамњои мо аз кабинеташон берун намебароянд. Мусофири дигар, ки ба донишљў монандї дошт, ба ронанда хитоб карда гуфт, ки "тезтар њай кунед, ба санљиш дер монда истодам". Ваќти нисфирўзї низ ањвол њамин буд. Дар ќатори чанд нафар ман низ маљбур дар нимароњ аз микроавтобус фаромадаву роњравон аз назди роњи марказї гузаштам, дидам, ки як мошин хатњои (паласањои) роњро ранг мекарду халос. Аммо кормандони БДА роњро тамоман мањкам намудаанд. Мардум бошанд дар њавои гарм сарсону
НАЌЛЊОИ МУЗОФОТЇ
Маслињати лўлї
БОЗДИДИ ПРЕЗИДЕНТ
САЙРУ САРГАРДОНЇ Сафарњои президентро кї барои мардум ба мушкил табдил медињад? саргардон аз кўчањои марказии шањр пиёда мегузаштанд. - Агар салла биёр гўї, њатман калла меоранд, - гуфт як зане, ки дар кўдаки хурдсол дошт. Рўзи сешанбе - 12 июн аз сањарї барваќт њама роњњои марказї мањкам буданд. Одамон мисле, ки имрўз ид бошад, ин тарафу он тараф шитоб доштанд. Кўчањои шањр аз њарваќта дида боз њам тозатару хушрўйтар ба назар мерасиду "њама љоњо об зада рўфтагї" буд. Њама донишљўёну мактаббачагон ба пешвози президент баромада буданд. Бархе аз сокинонро набудани наќлиёт ба ташвиш меоварду барои бархеи дигар ин манзараро тамошо кардаву роњ гаштан бењтар буд. Аммо њаво њам ќасд кардагї барин аз њаррўза гармтар буд. Барои он нафароне, ки фарбењ буданд, аз ин рўзи сияњ набуд. Нархи таксињо њам ду баробар ќиммат буд. Онњо њам мегуфтанд, ки мо низ бо дигар роњњои каљу килеби шањр меравем, нархи сўзишворї ќимматтар, боз болои ин он роњњо на он ќадар њолати хуб доранд, нархи ќимсњои эњтиётї њам гарон аст. - Кошки Љаноби олї аз дигар роњњои шањр низ мегузаштанду он роњњо низ ба мисли ин роњњо хеле обод мешуданд, - иброз намуд як
СИЁСАТ
Тарбияти нерўи љавонони Тољикистон дар Љопон Љопон дар доираи кўмакњои бебозгашт, нерўи инсонии мавриди ниёзи Тољикистонро тарбият мекунад. Тавре аз маркази матбуотии мурда, ба сафири љопонї гуфтаВазорати корњои хориљии кишвар аст: - Ин иќдом бо њадафи иљрои хабар доданд, Њиройуки Имањашї, ќонуни таъмини нерўи инсонии сафири Љопон дар Тољикистон, дар кишварњои дар њоли рушд ва бо вохўрї бо Њамрохон Зарифї, вањадафи бартараф кардани нигазири корњои хориљии кишвар гуфронї дар ин самт ва барои бењбутааст, ки дар чорчўбаи њамкорињо дии вазъи иќтисодии ин кишварњо нерўи љавони фаъол дар дастсурат гирифтааст. гоњњои давлатї, барои гузарондаГуфтанист, ки таъмин ва тарни даврањои мухталифи варзишї бияти нерўи инсонї барои Тољикиба Љопон мераванд, то мањорату стон тавассути Љопон, аз соли 2009 малакаи њифозатиро аз худ кунанд. шурўъ шудааст. Ин барномаро Њамрохон ЗаФарзона рифї хеле муњим ва сариваќтї шуАШУРМАДОВА
ронанда, ки худро Хушнуд муаррифї намуд. - Зарари маънавї ва модии моро кї пардохт мекунад, ваќте дусе ва њатто 4 соат пеш аз омадани президент роњњоро банд мекунанд? Одамон аз соати 7:30 барои њозир шудан ба кор ба роњ мебароянд. Масъулин роњњоро аз соати 6 сањарї мањкам кардаанд. Коргарон маљбуранд, ки пои пиёда дар њавои гарм ба сўи коргоњ шитобанд. Худо накарда, ягон нафар бемор шавад ва ё сўхтор рух дињад, мардум чї кор мекунанд? - Шояд аз ин кори масъулин сарвари давлат бехабар бошад, - мегўяд як сокини Хуљанд - Дилошўб. Як донишљў мегўяд, ки моро аз соати 6 сањарї ба роњ барои пешвози Љаноби Олї бароварда буданд: - Меарзад, ки барои чунин нафар аз соати 5 сањарї низ баромада пешвоз гирї, вале роњњоро барваќтар мањкам карданд, ки мардум ба корњояшон рафта натавонистанд ва ё дер монданд. Худи роњбари давлат ба шањри Хуљанд таќрибан соатњои 10 омаданд ва таќрибан соати 12 гузашта рафтанд. Хуб мешуд, ки агар роњњои марказии шањри Хуљандро аз соатњои 9 мањкам мекарданд. Њама аллакай ба љои корашон мерафтанду ин ќадар мушкил њам намешуд.
Дар кишварњои Аврупо вазъ тамоман дигар аст. Пеш аз мањкам кардани роњ тариќи васоити ахбори омма эълон карда, мардумро огоњ мекунанд, ки аз фалон ваќт то фалон соат роњ баста мешавад. Мардум пешакї огоњ аст ва њаракат намуда, илољи корашро меёбад. Њатто ваќте, ки президенти Франсия Франсуа Олланд аз роњ мегузашт, дар чароѓакаи роњнамо мошинро боздошт, то аввал пиёдагардњо гузаранд. Инро тариќи телевизион низ њам намоиш доданд. - Хайр, давлатњои Аврупо аз љињати маданияту обод хеле пеш рафтаанд. Дар мо - баръкас, - мегўяд як донишљў, ки худро Аслиддин муаррифї намуд. - Майлаш ба хотири амнияти роњбари давлат аќќалан 1 ё ду соат пеш аз сафари президент пештар роњњоро махкам кунанд, гапи дигар. Наход як рўз пеш роњњоро мањкам кунанд? Аљиб аст, ки танњо ваќти омадомади роњбари давлат бисёре аз масъулин аз хоб бедор шудаву камтар серкортар мешаванду шањр ва ё ноњия зебо мешавад. Аммо эљоди ин њама мушкил аз тарафи масъулини мањаллї делели чї аст: бесалоњиятї, нодонї ё? Ё њама? Афзал БОСОЛИЕВ, Хуљанд
- Маро фол бинед! Умрам як кам чил шуд. Њамсолони ман соњиби набера шуданду ман шавњар надорам. Њамаи ќулфњои дар дарёи назди хонаамон партофташударо, дар фасли тирамоњ бо кам шудани оби дарё бароварда, як - як кушодам. Бахти њама кушода шуду бахти ман бастагї. - Бачем, маро Фотима- лулї мегун аз ноњияи Румї, 5 сомонї болои кафи дастамба монед, буду шудата, мегўм, бачем! - Пули майда надорам, шуду будама гўед, 50 сомонї медињам! - Бачем, париём гуфта истоданд, ки бахти туро кушодан људо њам мушкил. Барои бахтата кушоданам аз њолу ањволат чуќур хабардор шуданам даркор. Канї ќадата, рўята, мўята, чашму абрўята бинам. Вањ - вањ, ќад шамшод, мўй шаби тор, рўй - моњи осмон, чашмони шањло, абрувон - думи мор. Бачем, гўшту пўстат дар љояш. Касали сил- ку нестї, бачем? - Эњ, гапата шамол барад. Ман ягон маротиба сил нашудаам. Фаќат миёнам дард мекунаду асабњоям маро ором намегузоранд. Духтурњо гуфтанд, ки агар ба шавњар бароям њамааш хуб мешавад. Фањмидї, Кампири фолбин? - Бачем, оњиста гап зан, шунавоии гўшњоям хуб. - Ман дигар хел гап зада наметавонам. 50 сомониро њалол карда гиред-да! Ман барои 50 сомонии дар кисаам буда, сахт зањмат кашидаам. - Духтарљон, мегўм, чї хел мардњоро дўст медорї, ки париёма бгум барот пайдо бкунану њафтаи оянда соњиби шў шавї? - Ягон вазифадор, пулдор, хонадор, мошину дачадор бошаду пулаш чунон зиёд бошад, ки аз кисааш чї ќадаре гирам, нафањмад. - Бачем, дар Тољикистони мо ин хел мардњо ангуштшумор. Агар онњо зан бигиранд, духтарњои 18 сола мондагї, занњои як кам чилро намегирад. Ту ягон безан ва занмурдаро ёфта, парвои пулу молаша накуну дудаста ўро дошта гир! - О, ман ин љо наомадаам, ки тавсия дињед. Ман омадам, ки ба парињоятон фармон дињед, ки ягон марди хонадор, мошинсавор ва серпулро бароям фиристанд. Дањ сол боз дар якњуљрагии корхонаи хизмати коммуналї зиндагї дорам, бомаш мечакад. - Духтарљон, сўи ягон марди пулдор як табассум кунї, њамааш хуб меша. Мардњоя бо як мењрубонї метавон ѓуломи якумра кард. Мана, ќисме аз бачањои моя њамон русдухтарњо бо як табассум чунон мафтун кардагї, ки Тољикистон ба ёдашон намераса. - Табассум кардам. Марди пулдор куртаи сатини кўњнаи давраи пахтачиниямро дида, ба ивазаш як куртаи олиљаноб харида дод. Аввал дар корхона ба њама дилсўзиашро эълон кардам. Дилам намонд. Ба љои истиќоматаш рафта ба њамсояњояш гуфтаму сўи модараш муштамро нишон додам. Як рўз он мард аз кисааш 100 сомонї доду 5 рўзи дигар аз кисааш пулњояшро гирифтам. Аз даврањои бачагиям шаш њафт њаќорати русї медонам. Ў дасташро ба сўям дароз карда буд, ки њамон русињои медонистагияма гуфтаму чунон дод задам, ки марди пулдорро милисањо омада бурданд… (давом дорад)
7
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
Ин куштор њамчунин паёме ба мардуми Тољикистон њам буда метавонад, ки дар арафаи интихоботи президентии соли 2013 эътимод ба њукуматро коњиш дињанд.
13 июни соли љорї тахминан соатњои 9-10 и шаб Холмурод Сафаров, язнаи хурдии президенти Тољикистон дар назди манзили худ аз сўи афроди номаълум кушта шуд. Ин як хабари такондињанда барои маќомоти њифзи њуќуќи кишвар буд. То ба њол нерўњои амниятї ба таври ѓайрирасмї дар шањри Душанбе дар њолати омодабош ќарор доранд. Маќомот то ба имрўз ба худ наомадаанд ва омилони љиноятро њам ошкар накардаанд. Њатто фарзияе дар ин бора нест. Касе гуфта наметавонад, ки чаро аз наздикони президент ва мансабдори давлатї - сарвари Муассисаи давлатии хољагии љангал ва шикори Кумитаи њифзи муњити зисти назди њукумати Тољикистон кушта шуд. "Нигоњ" дар натиљаи сўњбатњо бо коршиносон кўшише кард, то нигоњи амиќтаре дар ин ќазия дошта бошад. ЉИНОЯТ БИДУНИ ИЗ Сўйќасд шаби 13 июн дар кўчаи Сино - 42, назди хонаи кўдакони № 2 ва манзили зисти Холмўъмин Сафаров рух дод. Шахсони номаълум шавњари хоњари Эмомалї Рањмон, президенти кишварро, бино ба иттилои расмї, тавассути таппончаи тамѓаи "Макаров" аз ќисмати сар, ќафаси сина ва шикам захмї намуда, аз љойи њодиса ѓайб задаанд. Ба марњум љинояткорон, бино ба манобеъи гуногун, се то чор тир задаанд. Љасади ўро њамсояњояш дар торикї пайдо кардаанд. Худи њамон рўз бо фармони вазири корњои дохилї гурўњи тафтишотї - оперативї созмон дода, ин ќазия тањти назорати ќатъї гирифта шудааст. Аммо то њол натиља нест. Изе аз љиноят намондааст. Вазорати корњои дохилї барои мусоидат дар боздошти маъмури давлатї ва наздики шахси аввали Тољикистон мукофоти пулї ваъда кард. Дар ин байн як овоза њам пањн шуд, ки гўё чор фарди гумонбар дар
Љомеа он хоинеро уќубат мекунад, ки мувафаќ нашуда бошад. Муњаммад Њиљозї
ХОЛМЎЪМИН САФАРОВ, ШАВЊАРИ ХОЊАРИ ЭМОМАЛЇ РАЊМОН
сулњ-2012" - размоиши муштараки нерўњои кишварњои узви Созмони Њамкорињои Шанхай (ШОС) оѓоз мешуд. Мантиќан куштори пурсарусадо кори дасти мухолифони сарсахт ва оштинопазири њукумати имрўзаи Тољикистон бояд бошад, ки ба њангоми як чунин маъракаи љиддии низомї иттифоќ афтод. Ин нерў, ки бешак реша дар хориљ дорад, хост адами амният дар Тољикистонро ба намоиш гузорад, паёме ба њукумати Тољикистон фиристод ва гўё гуфт, мо њастем. Љонибдорони ин фарзия бар инанд, ки хоксорї ва дастрас будани Холмўъмин Сафаров барои душманони амнияти Тољикистон њамчунин шароитро фароњам кардааст. Ин куштор њамчунин паёме ба мардуми Тољикистон њам буда метавонад, ки дар арафаи интихоботи президентии соли 2013 эътимод ба њукуматро коњиш дињанд. Президенти Тољикистон дар вилояти Суѓд як сафа ри б ему њобо му ваффаќ дошт. Аз оинаи нилгун маросимњои пазироии ў дар навоњии ин вилоят дар ќиёс бо гузаштањо рангу њавои дигар доштанд. Зардолупарварони муваффаќи Исфара ва корхонањои истењсолии Чкаловску
аз њама муњим ва асосї мехонанд, фарзияњои дигаре њам дар робита ба фаъолиятњои ў дар Муассисаи давлатии хољагии љангал ва шикори Кумитаи њифзи муњити зисти назди њукумати Тољикистон буда метавонанд. Он чї марбут ба љангал аст, чарогоњњои бузурги молу чорводорианд, ки дар ихтиёри ин нињоданд. 93% Тољикистон аз кўњ иборат аст, пас хољагии љангал ва шикор љои оддї нест. Шояд муомилањое дар ин замина вуљуд доранд, ки ба табъи гурўњњои силоњбадаст рост наомадаанд ва аз Сафаров ранљише дидаанд. Аммо ин ки тафтишот дар ин замина чизеро пайдо накардааст, боз њам як фарзияе беш нест. Бино бар манобеъи ѓайрирасмї, тиљорати гиёњњои шифобахш, аз љумла шираи камол, ки бо вуљуди манъ шуданаш содироташ њамоно ба хориљ меравад, аз арсае метавонад бошад, ки љинояткоронро сарљамъ кардааст. Ин танњо фарзия аст, аммо бояд таваљљўњи маќомотро ба худ љалб кунад. Шикор њам дар Тољикистон ба тиљо рати "си ёњ" табд ил ёфтааст. Аз љумла то ба њол рўшан нест, ки шикори бузи Марко Поло, яъне архар то
Куштори язнаи президент ќатли Холмўъмин Сафаров тавассути нињодњои интизомї ва амниятї боздошт шуда, мавриди бозпурсии гурўњи тафтишот ќарор доранд. Аммо маќомот мегўянд, то ба њол ягон шоњиди њодиса нишондоди даќиќ надодааст. Дар робита ба ин њодиса то ба њол касе њам боздошт нашудааст. САФАРОВ КЇ БУД? Ба љуз аз он ки Холмўъмин Сафаров наздики президент ва сарвари Муассисаи давлатии хољагии љангал ва шикори Кумитаи њифзи муњити зисти назди њукумати Тољикистон буд, њамсояњо дар мањаллаи Автовокзал ўро як шахси ботамкин ва хоксор ёдовар мешаванд. Як савдогари бозори наздики Автовокзал мегўяд, "ваќте аз назди мо бо соддагї ва ором мегузашт, мегуфтанд, ки язнаи президент аст, боварамон намеомад. Марди хушбурут, лабонаш пур аз табассум, ором буд, ба касе кор надошт", - мегўяд савдогарон. Њамсоя њо аз сарв атмандињои Сафаров њам сўњбат мекунанд. Ба гуфти онњо, њамсояаашон дар навоњии Данѓара ва Восеъ соњиби ферма будааст. Аммо бо ин вуљуд хеле хоксор ба назар мерасидааст ва далели барљастаи ин манзили зисти ўст, ки дар баландошёна аст. Холмўмин Сафарови 57-и сола зодаи ноњияи Восеи вилояти Хатлон буда, хатмкардаи факултаи биологияи Донишгоњи миллї аст. Чанд сол сарвар и са рраёс ати Куми таи
њифзи муњити зист ва то таъйин шуданаш ба маќоми охиринаш сарварии корхонаи корка рдаи пунба (пахт а) д ар но њияи Данѓара ро б ар д ўш доштааст. СУОЛЊОИ БЕЉАВОБ Њамсояњо њайронанд, ки ин марди хоксор чї сире дошт, ки боиси марги мармузи вай шуд. Аз ин хотир, ба эњтимоли бархе аз коршиносон куштори ў як тасодуф ва ё амали авбошї бояд бошад. Њодисањои латукўби шањрвандон дар Душанбе , кушторњои пурсуоли духтарон, ѓорати сай ёњо ни х ори љї д ар Њушёрї ва умуман ављи љинояткорї дар љомиаи имрўз ин фарзияро таќвият медињад. Ваќте маќомот барои кушода шудани чунин љиноёт тўњфањо ваъда мекунанд, пас суол пайдо мешавад, ки оё вазъи љиної то куљо тањти назорат аст? Чаро љиноятњо нокушода мемонанд? Аммо дар масъалаи Холмўъмин Сафаров суолњо ба таври дигар меистанд ва љиддитар њастанд: чаро мањз ў ва чаро ба ин дараља њирфаї "киллер" - њо ўро њадаф ќарор доданд? Сабаби марги ў реша дар фаъолиятњои кориаш дорад ё наздикии ў бо президент? Ба кї марги ў даркор буд ва чї паёме ба кї дошт? Ин њодисаи мармуз дар рўзе расонаї шуд, ки роњбари давлат дар Суѓд сафари корї дошт ва дар размоишгоњи Чоруќдаррон, 20 - километрии шимоли Ху љанд бо номи "Ри сола ти
00000 Бобољон Ѓафуров, ки ќариб дар сатњи љањонї мањсулот истењсол мекунанд, бидуни бањс аз пешрафтњо дар чунин замони фишорњои хориљї дарак медоданд. Ин вазъ дар шароити ба зоњир ором, аммо дар зимн чолишдори Тољикистон дигарбора назари мардумро ба ояндаи нек ва ањамияти амнияту субот таѓйир медод. Бояд коре мекарданд, ки дигарбора хотири мардумро маѓшуш доранд ва эътимоди онњоро ба фардо коњиш дињанд. Фарзияи дигар рабт мегирад ба 15 - умин солгарди Рўзи вањдати миллї, ки њамагон ба он омодагї мебинанд. Ин гуна ку штор њои пурс арус адо ва мармуз агарчи низоми амниятии кишварро халалдор намекунанд, аммо дар афкори мардум, бе шак, тања ввул оте манфї хоњанд кард. Бо он вуљуд ки аксари коршиносон фарзияњои болоиро
куљо тањти контрол аст. Бино ба манобеъи ѓайрирасмї, аз тамоми љањон шикорчињо мекўшанд роњ ба Тољикистон ёбанд, то Марко Полоро бинанд. Як сар Марко Поло то 50 њазор доллар нарх доштааст. АЗ ГУМОН БА ЯЌИН Фарзияњо дар њоле ба вуљуд меоянд, ки љиноят зуд ошкор намешавад ва бахусус ба афроди баландпоя рабт дорад. Аммо натиљањои ин тафтиш барои мардуми Тољикистон бештар аз њама гуна маќомот зарур аст. Пеш аз њама барои эътимод додан ба мардум бояд, ки ин љиноят зуд фош шавад, вагарна шакку гумон мисли гург аст, ки дар чарогоњи яќину воќеият мечарад ва вазъро дар кишвар вахимтар вонамуд мекунад ва доирањои љиноиро "шерак" мекунад ва онњоро тањрик медињад. Њарамгули ЌОДИР
8
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
Манзилњои истиќоматии элитаи Тољикистон - лидерони њукумати кишвар ва пойтахт дар шањри Душанбе дар 150-200 - метрии СИЗО-и КДАМ љойигир шудаанду аз хонањои онњо њаёти пурљўшу хурўши турмаро метавон тамошо кард. «Чаро?» соли ахир, њадди аќал панљ бозори калонтарин 7 маротиба оташ гирифтаанд. Соли 2008, тирамоњ бозори калонтарини пойтахт «Корвон», феврали соли 2009 бозори «Баракат», баъдтар 18-уми июли њамон сол бозори «Саховат», сўхт. Моњи ноябри соли 2010 бозори «Саховат»-и пойтахт бори дигар ба сўхтор дучор шуд. 9-уми майи соли 2011 бозори «Шоњмансур»-и пойтахт сўхту 8-уми августи њамон сол бори дигар боз њам «Корвон». Њамин тариќ, бозори калонтарини кишвар «Корвон», ки 14 њазор метри мукааб масоњат дорад, дар ин рўйхат, дар љойи рекордї ќарор дорад. аз замони таъсис дода шудани ин бозор «Корвон» 4 сўхтори калонтаринро паси сар карда, зарари расида аз онњоро маќомот 3,5 милион доллар арзёбї кардаанд. Маќомот сабаби ин њодисањоро асосан дар беэњтиётии савдогарон бо ноќилњои барќї унвон мекунанд, аммо љабрдидагон эњтимолияти ѓаразро аз ташкили сўхтор истисно намекунанд. Њадаф аз сўхтор метавонад рўпўш намудани далелњои ѓорату торољи фурўшгоњњо, аз нав фурўхтани љой барои савдогарон ва албатта, њолатњои ѓайричашмдошт, ки љонибњои шартнома - соњиби бор ва савдогарро аз ўњдадорї озод мекунанд, бошад.
Ин љо аз мушоњидањои инфиродї, интихобан, 10 факти аљиберо, ки дар шањри Душанбе љой доранд, манзури хонанда мекунам. Кафолат намедињам, ки њамаи ин фактњо шуморо хандакаф мекунанд ё ба њайрат мегузоранд, аммо агар ин шуморо њадди аќал, лањзае ба мулоњиза кардан водор кунад, ба маќсад расидам. Аз фактњои, ба назари банда, аљибтарин оѓоз мекунем. ЯКУМ. МАЙ ХЎРУ РИНДЇ КУНУ ХУШ БОШ, ВАЛЕ… - Аљиб аст, вале факт аст, ки аз ду тарафи бинои Донишгоњи омўзгории Тољикистон (ДОТ) дар дурии 2530-метрї ду љои араќхўрї, майхона, ё ба истилоњи имрўза, бар мављуд аст. Яке дар истгоњи охири машруткањои хатсайри №22-и пойтахт, дар кўчаи Саид Носиров ва дигарї, дар хиёбони Рўдакї - рў ба рўйи бинои ДОТ. Дар њар ду њам анвои араќи арзону гарон ба мизољон њам шиша - шиша, њам ќадањрез фурўхта мешавад. Албатта ба худ иљоза намедињам, таъкид кунам, ки аксарияти мизољони ин араќхўрхонањо устодон ва донишљўёнанд. Аммо хоњу нохоњ ин савол пайдо мешавад, ки ѓайр аз устодон ва донишљўёни ДОТ кї бозори араќхўрхонањоро гарм карда метавонад? Њол он ки, ин љо дар наздикии чанд километр ягон корхонаи истењсолии барои мисол ангишт, ё металл ба мушоњида намерасад, ки коргаронаш гулўяшонро аз зањр пок кунанд. Аммо дар 20-50-метрии араќхўрхонаи кўчаи Саид Носиров танњо ду бино њаст. Яке бинои Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатии Раёсати хизмати давлатии назди президенти Тољикистон аст ва дигарї, бинои Литсейи №1-и пойтахт барои толибилмони лаёќатманд. Модоме араќхўрхона фаъол аст, метавон гуфт, ки аз камбуди мизољ ин љо танќисї надоранд. Араќхўрхонаи дигар дар хиёбони Рўдакї, дар рў ба рўйи бинои ДОТ дар дохили маѓозае, ки дар ошёнаи 1-уми бинои Рўдакї-106 пинњон аст. Ин бино дар рў ба рўйи Шўъбаи корњои дохилии ноњияи Исмоили Сомонї ќарор дорад. Аз биноњои наздиктарин ба ин араќхўрхона, ѓайр аз донишгоњу милисахона, метавон танњо идораи сўхторхомўшкунии ноњияи Сомонї ва Бонки миллии Тољикистонро ном бурд. Њамчунин, аз ду тарафи араќхўрхона биноњои бисёрошёнаи машњури «Соњибкорон» ва «Рўдакї100» мављуданд, ки ширкатњои зиёде иљора мешинанд. ДУЮМ. РЎЗГОР ОИНАРО МУЊТОЉИ ХОКИСТАР… Ходимони Институти астрофизикаи Академияи илмњои Тољикистон дар пойтахт соли аввал нест, ки дар вагонча кор мекунанд. Зиёда аз ин, дастовардњои илмиву тањќиќотии Институти астрофизикаи Академияи илмњои Тољикистон дар њамин вагонча нигањдорї мешаванд. Бинои якошёнаи фарсудаи ин институт воќеъ дар кўчаи Бухорои пойтахт соли 1933 сохта шуда, ба гуфтаи ходимони илмї, барои нигањдории маводи илмї мусоид нест. Боми бино фасли зимистон мечакад. Бино тўли солњои истиќлолият ягон маротиба таъмир нашуда, солњои шўравї њам, аз афташ, ба ин бино, ки дар љойи номаълум воќеъ аст, кам ањамият медоданд. Аммо наметавон гуфт, ки солњои истиќлолият бинои Бухоро-22-ро касе аз масъулини пойтахт надидааст. Олимон мегўянд, дар љойи котељњои академикњои замони шўравї њоло олигархњои тољик ба худ вилла сохтаанд. Аммо ваъдањои беш аз бистсолаи таъмир ва азнавсозии бинои Институти астрофизикаи АИ ЉТ њанўз бор наовардаанд. Њарчанд, ки новобаста ба ин шароит, олимони тољик мањз дар њамин вагонча ба дастовардњои илмии беназир шарафёб гаштаанд. Онњо исбот кардаанд, ки заминларзањоро пешгўї кардан мумкин аст. Дар тамоми љањон эътирофу иќрор мекунанд, ки заминларзањоро пешгўї кардан номумкин аст, аммо олимони Институти астрофизикаи АИ ЉТ собит кардаанд, ки њарчанд ба муњлати дарозмуддат пешгўйї кардани заминларза имконнопазир аст, аммо бо роњи мушоњидаи ионосферї метавон ду-се рўз пеш аз вуќўи заминларзањои эњтимолї огоњ шуд. Олимон мегўянд, њанўз солњои охири Шўравї ва солњои аввали истиќлолияти кишвар ин дастоварди олимони тољик, ки дар љањон назир надорад, ба њукумат расонида шуда бошад њам, маблаѓ барои амалї шудани орзуи олимони
тољик, њамчунон ки барои таъмири бинои пажўњишгоњ, нест, ки нест. СЕЮМ. БИРАВ, АЗ ТАЉРИБАИ РЎЗГОР БАЊРА БИГИР... Агар таљрибаи шаби 23-юми августи соли 2010 такрор ёбад, ретсидивистони СИЗО-и Кумитаи давлатии амнияти миллї (КДАМ) боз њам метавонанд бо такси, њадди аќал њудуди пойтахтро тарк кунанд. Дар роњи мошингарди хиёбони Мирзо Турсунзода, ки аз назди СИЗО-и КДАМ ме-
НЎЊУМ. БАРГАШТАМУ ОИНА БА ДАСТАШ… Ин фактро, даќиќтараш, ду факти ахириро барои тафрењ, боз њам даќиќтар - барои осоиши маѓзњо баъди мулоњизоти њашт факти боло меорем. Театри миниатюрии «Оина», ки роњбараш Убайдулло Раљабов, њунарманд ва њаљвнигори машњури тољик
«Санг оид ба кордча»: 10 факти аљиби пойтахти мо Меъморон ангушти ишорати Исмоили Сомониро, ки савори аспи бодпое тасвир ёфтааст, билахира, баъд аз он ки рўзномаи «ИмрўзNews» акси муљассамаи беангуштро нашр кард ва аз њукумати пойтахт интиќод кард, таъмир карданд. Акнун асосгузори давлати тољикон боз метавонад ба самти дурусти сиёсати давлатдории ворисонаш ишора кунад.
гузарад, нишони «истодан манъ аст», гўё насб карда нашудааст. Њол он ки маќомот мегуфтанд, ду сол пеш 25 љинояткор аз ин мањбас тариќи мошинњои таксии пойтахтро тарк карда буданд. Њар бегоњ аз назди ин СИЗО метавон сабукравњои зиёдеро мушоњида кард, ки соатњои дароз ин љо таваќќуф мекунанд, ки гўё мунтазири мизољони фирориянд… ЧОРУМ. Ё ТАЗОДИ ЗИНДАГЇ БИНГАР, КИ… Манзилњои истиќоматии элитаи Тољикистон - лидерони њукумати кишвар ва пойтахт дар шањри Душанбе дар 150-200 - метрии СИЗОи КДАМ љойигир шудаанду аз хонањои онњо њаёти пурљўшу хурўши турмаро метавон тамошо кард. «Чаро?» дар ин маврид саволест, ки бовар дорам, њар нафар посухашро донистан мехоњад. Ё њадди аќал, боре аз дил мегузаронад, ки наход, њамин њам тибќи сиёсатњои хирадмандона бошад? Дар хотир дошта бошед, дар мо ќиссае њам њаст, ки амалдоре калўши даридаи падарашро ба остонаи дари ќасраш мехкўб карда мемонад, ваќте сабаб пурсиданд, гуфт, ки намехоњад кї буданашро фаромўш кунад. Аммо наход дар мо элита ба њамин маќсуд дар назди мањбас макон гирифта бошанд? Агар чунин бошад, хуш ба њолашон! Инро мегўянд, «њам лаъл ба даст ояду њам ёр наранљад». Њам ба овехтани мўзаи дарида дар остонањои ќасрњои бошукўњ њољат несту њам СИЗО њар замон хотиррасон мекунад, ки аз доираи ќонуну ваколатњои мансабї берун рафтан нашояд.
ПАНЉУМ. ШУКЎЊИ ТОЉИ СУЛТОНЇ, КИ БИМИ ЉОН ДАР Ў… Ин факт андак кўњна аст, аммо аљиб ва аз пойтахти мост. То моњњои марти соли љорї бинои Муљтамаи табъу нашри «Шарќи озод»-и назди њукумати Тољикистон, воќеъ дар хиёбони Саъдии Шерозї ягона муассисаи ѓайринизомї дар пойтахт будааст, ки дар он шуморо бо силоњи оташфишони автомат пешвоз мегирифтану аз он гусел мекарданд. Блокадаи љомеаи журналистї ба њодисоти нохуши тирамоњи соли 2010 дар Камароби Ѓарм дахл дошт, ки боиси натанњо ба њамдастии террористон муттањам шудани журналистони баъзе нашрияњо буд, балки ба вазифаи директории «Шарќи озод» таъйин шудани Ёќуб Исмоилов, корманди Шўрои амнияти кишвар гардид. Њамчунин, аз ин вазифа Манзурхон Додохонов, баъди 10 соли хизматаш ронда шуду рўз дар миён, дастрасї ба ду сомонаи иттилоотї ва њафтаномањои мустаќили кишвар мањдуд карда шуд. Њоло барои даромадан ба бинои Муљтамаъ «Шарќи озод» њуљљат пешнињод кардан њатмист, аммо баъди Наврўз посгоњи сарбозони мусаллањ барњам дода шудааст. Зинда бод Наврўз! ШАШУМ. МО ЊАМВАТАНИ ЎЕМ, Ў… Бовар намекунед, аммо дар Маркази фарњангии пойтахти Тољикистон, ки њамон љо нишон ва парчами миллии бузургтарини кишвар ва љањон воќеъ аст, муљассамаи шоњ Исмоили Сомонї - асосгузори давлати Сомониён, ки аз ангушти ишорат мањрум шуда буд, таъмир карда шуд.
ЊАФТУМ. Ё БИНОЊОИ ОБОД… Аз имзо шудани шартномаи ширкати сохтмонии туркии «Эмек прожект Лимитед ширкати» бо њукумати пойтахт ќариб, ки 10 сол сипарї мешавад, аммо дар мањаллаи Путовский, дар хиёбони Сомонии шањри Душанбе, дар љое, ки ин ширкати туркї мебоист Аквапарки замонавї бунёд мекард, харобазор доман пањн кардааст. Оѓози корњои сохтмониро «Эмек прожект Лимитед ширкати» соли 2004 эълон карда буд ва худи њамон сол ин ширкат бо бањонаи дучор шудан ба њолати ѓайричашмдошт (форс-мажорные обстоятельства русї), њолатњое, ки љонибњои шартномаро аз ўњдадорї озод мекунад, аз иљрои шартњои созишнома даст кашид. Њол он ки, дар системаи њуќуќи гражданї њолатњое, ки хатарњои иќтисодї ба бор меоранд, масалан таѓйир ёфтани нарх, њамчун њолати ѓайричашмдошт эътироф намешаванд. Манбаъњои њуќуќї ба њолатњои ѓайричашмдоште, ки љонибњои шартномаро аз ўњдадорї озод мекунанд, њолатњоеро мансуб медонанд, ки бо дахолати њодисоти табиї, масалан офатњои табиї, ё њолатњои идоранашванда, барои мисол, инќилоб, љанг ва њоказо ба амал меоянд. Туркњо аз инќилоб тарсиданд, ё сахт фиреб хўрданд, касе даќиќ намедонад! ЊАШТУМ. ГИРЯИ МАН НА АЗ ОН АСТ, КИ БОЗОРАМ СЎХТ… Чун сухан дар бораи њолатњои ѓайричашмдошт рафт, ин љо факти дигареро меорем. То кадом андоза сўхторро њолати идоранашаванда гуфтан мумкин аст, намедонам, аммо таљриба нишон медињад, ки дар пойтахт њамасола як ё ду бозори калон ба ин њолат дучор мешаванд. Њамин тариќ, дар пойтахт дар панљ
аст, дониста ё надониста, махсус ё нохост, танзомез ё љиддї дар рў ба рў, мањбас љой гирифтааст. Ба саволи «дар «Оина»-и рў ба рўйи турма киро тамошо кардан мумкин аст?», худи Убайдулло Раљабов ваъда додааст, ки 20-уми њамин моњ дар ОИ «Tojnews» посух мегўяд. Мунтазир мешавем. ДАЊУМ. Ё ЗАЊР БОДО ШИРИ… Факт аст, ки дар њеч куљо, дар ягон шањри дигар забони давлатии Тољикистон ин ќадар хору зери по нашудаасту намешавад, ки дар пойтахти мошањри Душанбе. Дар хиёбони марказии пойтахт, назди маѓозаи «Сум» эълонеро айнан мехонем: «Нуќтаи мубодилаи асъори шахсии Назаров А. А. Яъне ин љо фаќат маблаѓњои шахсии Назаров А. А. мубодила карда мешаванд? Аммо чаро Назаров А. А. барои ин кор назди «Сум»-ро интихоб кардааст, њеч намефањмам. Ё агар ба Муассисаи давлатии коммуналии «Душанбенаќлиётхадамотрасон» бовар кунем, мардуми пойтахт ваќти аз наќлиёти мусофиркаши љамъиятї берун шудан, тамоман ронандаро огоњ намекунанд. Барои њамин, муассисаи давлатї дар тамоми наќлиёти љамъиятї менависад: «Ронандаро пеш аз фаромадан огоњ кунед!». Мусофирон, аз афташ ваќте худро аз «Тангем»-у «Старекс» ба берун мепартоянд, парашют њам намегиранд, вагарна чаро коммуналшикњои тољик ин ќадар нигаронї мекарданд? Чун сухан дар бораи муассисаи давлатї рафт, факти ахире, ки фикр мекунам дар аљобат ягон камї надорад, бояд гуфта шавад. Дар шањри Душанбе «Корхонаи воњиди давлатї»и (КВД) наве таъсис дода шудааст. Айни њол номаълум аст, ки Додихудо Саймуддинов, раиси Кумиати забон ва истилоњот ва мири шањр Мањмадсаид Убайдуллоев дар бораи фаъолияти ин корхона хабар доранд ё не, аммо ин КВД дар бозори «Шоњмансур»-и пойтахт дар як дўконча амал мекунад. Номи ин корхонаро мегўям, диќќат кунед: «Корхонаи воњиди давлатии санг оид ба кордча».
Фаридун РАЊНАВАРД
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
9
Аз љинояткороне, ки бо роњи тањияи санадњои ќалбакї ба озодї баромадаанд, 8 нафар дар содир кардани љиноятњои вазин даст доштанд, аз он љумла дар ќочоќи маводи мухаддир бо њаљми калон, иддаи дигар бо дуздї, гирифтани пора ва ѓайра. Пас аз авфи «тиллої» - и сентябри соли 2011 барои аввалин бор Агентии назорати молиявї ва мубориза бар зидди коррупсия иттилоъ дод, ки њангоми амалї кардани Ќонуни авф амалњои ѓайриќонунї ва ришва љой доштааст. Њоло аз пора намегўем, чун њељ як соњаи љомеаи моро намешавад бе фасод ном гирем ё баръакс, фасодро бе соњот. Њизби нањзати исломї соли 2010 - ро - соли њаракати мардумии зидди фасод эълон карда буд, аммо дар бораи рафт ва натиљаи ин маърака иттилоъе дигар нашуд. Ё ба ин маризии сиёсї - беиттилої Шўрои зидди фасоди тањти роњбарии Оќил Оќилов, сарвазири кишвар њам гирифтор аст. Аммо ин сол бо ошкор шудани мавориди нестдарљањони фасод њангоми иљрои Ќонуни авф барои Тољикистон буд, ки, шояд, дар гузашта буд, аммо расонаї набуд ва кам касе хабар дошт. Пораро дар мо медињанд, њаљмашро њам шояд, кўдаки гањвораамон донад. Боз тавре, ки «дузди зўр соњиби говро бастааст», ин раќамњоро пешнињод кунед, далел мепурсанд, пеш аз њама нињодњое, ки бояд ин корро худашон кунанд. Аз ин хотир, њоло аз бањри ин мегузарем. Хуллас, бо истифода аз фурсати муносиби авфи соли 2011 иддае санади ќалбакї тањия карда, ба озодї баромаданд. Љинояткорони ашаддї њуљљати ќалбакии тиббї омода карда, ба љои маризони воќеї аз зиндон баромаданд. Инро њам мешавад ба фирори 25 мањбус аз боздоштгоњ дар соли 2010 монанд кард? Кї дар зиндон ё озодї ин роњи фирорро барои онњо нишон дод? КОМИССИЯ «БАЪД АЗ СЎХТОР…»? Фаррух Ѓафуров, роњбари гурўњи тафтишотии Агентии назорати молиявї ва мубориза бар зидди коррупсия (АНММК), ки назорати мурољиати шањрвандон дар нисбати мањбасхонањо оид ба татбиќи талаботи ќонуни авфро назорат мекунад, мегўяд, комиссияи зарурие, ки бояд таъсис дода мешуд ва талаботи авфро иљро мекард, пурра таъсис нашуда буд ва миссияи худро иљро накард. Вай мегўяд, ќарори таъсис додани комиссия ба ўњдаи Изаттуло Шарифов, роњбари муассисањои иљрои љазои вазорати адлияи кишвар буд ва ин фармон содир шудааст, аммо рисолати онро бояд Прокуратураи назоратї иљро мекард, ки накард. Ба ќавли ў, баъди парванда боз кардани АНММК дар ин маврид комиссия ташкил шуд. Аммо зиндониёни бо санадњои ќалбакї рањошуда, фирор кардаанд, њатто онњоро дар кишвар намеёбанд, њарчанд маќомот бо пайвандони онњо барои пайдо кардани эшон дар иртибот ќарор доштаанд. Дар Раёсати муассисањои ислоњї ва иљрои љазо ба «Нигоњ» гуфтанд, ки масъулияти дуруст ё сохтакорона будани санадњои тиббии мањбусон дар салоњияти ин нињод нест, аз ин рў, дар њолати ба озодї баромадани љинояткорони санадсохта айбдор нестанд. Ин нињод, ки «мањкумшуда аз берун санади тиббиро овард, на аз дохили мањбасхона гирифт, то мо айбро дар дохили мањбасхона љўем». Аммо комиссияе, ки бо ќарори Иззатуло Шарифов бояд аз њисоби намояндагони Вазоратњои њифзи иљтимої ва тандурустї, Хадамоти давлатии ташхиси тиббии иљтимої таъсис мешуд ва мањбусони ба авф мебаромадаро аз ташхис мегузаронид, таъсис наёфт ва танњо санади таъсис додани он њасту худаш дар асл не. Кадом нињод ё гурўњ амри роњбари давлатро, ба истилоњ, «футбол» кард? ПРОКУРОРИ НАЗОРАТЇ? Агентии назорати молиявї ва мубориза бар зидди коррупсия мегўяд, агар комиссия сари ваќт таъсис мешуд, кор ба ин ранг набуд. 10 љинояткоре, ки бо санади ќалбакї
рањо шудаанд, бидуни санади комиссия ва танњо санади тибби аз берун гирифташуда ва бо имзои намояндаи прокурори назорати иљрои ќонунњо дар назди муассисањои ислоњи шањри Душанбе ва навоњи тобеи љумњур рањо шудаанд? Прокурори давлатї хеле хуб медонист, ки ин шеваи кор ѓайриќонунї аст ва бояд санади комиссияи кориро дар даст медошт. Пас прокурори давлатї њам аз худ авф нишон додаву ин талаботро ба инобат нагирифт ё чї? АНММК мегўяд, њоло далелњои љой доштани коррпусияро ошкор накардаанд ва тафтиши парванда идома
таашон озод мешаванд ё не) ё чанд соли љавобгарї сабабњои аслии вайрон кардани ќонун дар љомеаро ислоњ карда мешавад? Гуфта мешавад, ки ба Агентии зидди фасод аз «боло» хабари авф шудани љинояткорони берун аз талаботи авф расидааст. Ин «боло» њукумат аст ё Кумитаи амнияти миллї? Шояд њарфи рўёрўињои гурўњњо ва нињодњо дар њукумат дар миён аст? Маълум нест. Аммо як чиз даќиќ аст, ки љинояткорони берун аз авф њам аз берун санади тиббї тањия кардаву ба љойи мањбусони бемор озод шудаанд.
хилї, прокуратура, суд, маќомоти њифзи њуќуќ. Дар авфи ахир беш аз 100 мањбус бо назардошти беморї озод шуданд. Тибќи Ќонуни авф, мањбусоне, ки ба сил, ВИЧ - СПИД, ќанд, дил, умуман, беморињои вазнин гирифтор буданд, бояд озод мешуданд. Онњо аз Марказњои тиббии давлатии беморињои мазкур санад бояд ки медоштанд. Агентии зидди фасод мегўяд, ки салоњияти тартиби руйхати мањбусони бемор ба ўњдаи Вазорати њифзи иљтимої буд, аммо намояндаи Прокуратураи назорат, ки вазифаи озод кардани мањбусон ба ўњаи
Тољикистон аст ин љо! Њангоми авфи соли 2011 љинояткороне озод шуданд, ки бояд њоло дар зиндон бошанд дорад, аммо прокурори давлатї барои ин амали ѓайриќонуниаш аз кор озод шудааст. Прокуратураи генералї Тољиддин, Каримов прокурори назорати иљрои ќонунњо дар назди муассисањои ислоњиро дар робита ба рафти иљрои Ќонуни авф аз маќом барканор кардааст, аммо њоло нисбати ин њолат иттилоъ надодааст. Агентї дар рафти тафтиши парвандањои мањбусони озодшуда ошкор кардааст, ки 10 нафар бидуни беморињои дар Ќонуни авф ќайдшуда озод шуданд. Баъдан, ин дањ нафар дубора барои иљрои љазо баргаштааст. Агентии назорати молиявї мегўяд, ки авфшудагони дигар дар Тољикистон нестанд ва барои даќиќ кардани њолати бемории онњо ва дастрас кардани онњо душворињо њаст. Њоло нисбати чанд корманди тиб барои додани њуљљатњои ќалбакї ба љинояткорон парвандаи љиної боз шудааст, аммо танњо бо як - ду нафар табибро бо љазои пардохти љарима (Агентї айбдоршавандањоро бо пардохти зарари иќтисодї озод мекунад, аммо маълум нест, ки ин табибон бо пардохти пораи гириф-
Дар мањбасхонаи мањаллаи маъруф ба Советскийи пойтахт мебоист 11 мањбус бо сабаби беморињои дар авф ќайдшуда озод мешуданд, аммо онњо озод нашуданд. Ба гуфтаи маќомот, му њлати ин мањбусонро кам кардаанду халос. Роњбарияти муассисањои ислоњї мегўяд, ки кам кардани муњлати адои љазо дар салоњияти онњо нест. Пас ин мањбусони беморро кї мебоист аз авф хабардор кунад? Аз ин 11 нафаре, ки ба истилоњ номаълум кадом маќомоти зиддиахл њатто дар садри кормандони ин нињодњо њам бошад, онњоро гўл заданї буд, бо пешнињоди Агентии зидди фасод 9 нафар бинобар беморї озод шуданд ва санадњои 2 нафари дигар дар њолати санљиш ќарор доранд. ФАРЌИ ДОРО АЗ НОДОР Љинояткороне, ки бо роњи тањияи санадњои ќалбакї аз авф истифода карданд, боз њам љинояткорони сатњи камбизоат ё шањрвандони касбу кори одї набуданд, балки аз мањбасхонаи кормандони њифзи њуќуќи 3/4 шањри Душанбе буданд, яъне кормандони Вазорати корњои до-
ин нињод будааст, бидуни рўйхат ва бо пешнињод як санади тиббї ба мањкумшудањо иљозаи озодї додаанд. Зимнан 22 мањкумшуда аз мањбасхонањои 3\4 ва 1\8 бо сабаби беморї рањо шуданд. Аксарияти авфшудагон санадњои тасдиќкунанда доранд. Комиссия њам дар авф шудани инњо ташкил шуда будааст. Аз љинояткороне, ки бо роњи тањияи санадњои ќалбакї ба озодї баромадаанд, 8 нафар дар содир кардани љиноятњои вазин даст доштанд, аз он љумла дар ќочоќи маводи мухаддир бо њаљми калон, иддаи дигар бо дуздї, гирифтани пора ва ѓайра. Ин ашхоси мањкумшуда санадњои тиббиро њам аз табибони шањрвандї - беморхонањои берун аз муассисањои ислоњї овардаанд. Акнун мешунавем, ки дар ваќти иљрои фармони президент дар самти иљрои Ќонуни авф кашолкорињо њам дидаву дониста доштаанд. Як масъул, ки нахост номаш ифшо шавад, гуфт, «њуљљатњоро дар ваќташ ба прокурор пешнињод мекунем, аммо кадомеашро хост, мегирад, нахост боз мегардонад, њатто бо ангушт ишора мекунад, ки ин авф мешавад,
вай не, баъд чї кор мекунї?». Ба суоли он, ки чаро оиди ин амали ѓайриќонунї сари ваќт ба маќомоти марбута иттилоъ намедињед, ин масъули давлатї гуфт, ки «дар бораи кашолкорињои прокурори назоратї дар авф ба прокурори генералї њам иттилоъ додем, гуфтанд, ки мебинем...» Аммо миёни маќомоти давлатї, ки аз њисоби андози мардум маошхўр њастанд, як меъёр компромисс - созишкорї гўё дида мешавад, ки њолатњои ѓайриќонуниро камбудї медонанд ва гузашт мекунанд. Љинояти худро мепўшонанд. Њарфи авфњои дигар Аз авфи «тиллої» - и 20 - солагии Истиќлолият мерасем ба авфњои навбатї. Имсол се санае њаст, ки метавонанд Ќонуни авф дар батн дошта бошад: 1) 27 июн - 15 - солагии Рўзи Вањдати миллї; 2) 21 - солагии Истиќлолият; 3) 20 - умин солгарди иљлосияи таърихии Хуљанд. Ба истиснои љашни Истиќлолият ду санаи таърихии дигар рабт доранд ба љанги шањрвандї ва размандагони собиќ, ки дар љиноятњои гўшношуниди солњои 90 - ум даст доранд. То ба имрўз чандин маротиба рањбарони собиќи ИНОТ ба раисљумњур нома навиштаанд, ки размандањои собиќро озод кунанд. Имсол раиси ЊНИТ Муњиддин Кабирї рўйхати беш аз 160 нафарро пешнињод кард. Ба онњо Исмоил Иброњимов, аз чењрањои саршиноси Фронти халќї низ њамроњ шуд ва талаб кард, ки њудуди 150 размандаи ин љабња њам авф шаванд. Бо гузашти беш аз 10 сол аз анљоми амалиёти низомии љанги шањрвандї ва як сол аз њодисањои Рашт шояд размандагони собиќ хеле пухта шудаанд ва мехоњанд ба назди фарзандони худ баргарданд. Дар номањои дастаљамъии онњо ба раисљумњур дида мешуд, ки воќеан ба гуноњњои худ иќрор њастанд ва даъво доранд, ки ислоњ шудаанд. Аммо масъала танњо ин нест. 10 соли пеш вазъ чунин буд, ки мегуфтї, оромиву субот дар кишвар пойдор мешаваду дигар барои љинояткорињои размандагони собиќ майдон намемонад. Аммо тавре ба назар мерасад, аз лињози амниятї онњоро мешавад назорат кард, аммо аз лињози иќтисодї ва сиёсї намешавад гуфт, ки онњо назоратшаванда хоњанд буд. Пас аз њар авф љинояткорї дар Тољикистон, бино ба манобеи расмї, зиёд мешавад. Бо ин вуљуд, зиёд њадс зада мешавад, ки президенти кишвар шояд барои фармони Авфи истиќрори сулњ ва ризояти миллї иќдом мегирад. Шояд, дањњо љинояткори дигар њам интизори ин авф њастанд, љинояткорони ашаддиро дар назар дорем. Дар баробари онњое, ки бо љурмњои солњои 90-ум ва баъди он зиндонї њастанду саломатии худро аз даст додаанд ва тавбаву надомати ислоњ шуданро доранд, ба гумон аст, ки дигар таќаллубкорињо намешаванд. Њоло Агентии мубориза бар зидди фасод тафтишотро дар ин самт бурда истодааст. Ин нињод мегўяд, ки аз авфшудагони бо сабаби беморї даъват ба амал овардаанд, то омада, аз ќайди комиссия гузаранд, агар воќеан бемор бошанд, авф мешаванд. Баъди анљоми тафтишот ќарор бароварда мешавад, ки љустуљўйи авфшудагони бо роњи санадњои ќалбакї идома меёбад ё хайр. Як нукта хеле њайратовар аст: оё дар амалї кардани Ќонуни авф фиреб додани масъулон кори содда аст? Њатто бо пешнињоди як њуљљати тиббї ба Прокуратураи генералї, масъули озод намудани мањбусон прокурор ќарори ба озодї баромадани мањбусонро медињад. Пас, чаро љинояткорони ашаддї њам роњ сўйи кишвари моро накобанд? Њар чї нагўем, Тољикистон аст ин љо! Њарамгули ЌОДИР
000000
10 №13 (289), 20-уми июни соли
2012
Силоњњое, ки ба Сурия аз љониби Русия мерасанд, њељ иртиботе ба шўришњо надоранд. Бо ин васила шояд Вашингтон умед мекунад, ки Русия Ќатъномаи Шўрои амнияти СММ-ро ин бор љонибдорї мекунад. на танњо муттањам ба тиљорати силоњ ба режимњои худкома мекунанд, балки мегўянд, ин кишвар бояд комилан аз майдони тиљорати силоњ берун ронда шавад.
Бояд рўйдодњои Сурия бо њодисањои дигари минтаќа ќиёс карда шаванд. Дар Либия чї мегузарад? Дар Ироќ чї? Дар мамолики дигари минтаќа мо чиро мебинем? Ин рўйдодњо ба кадом самт њаракат мекунанд? Посух њаст? Алњол касе наметавонад ба ин пурсиш посух дињад. Аз ин рў, мо пешнињод мекунем, ки аќаллан дар ин љо, дар Сурия бодиќќаттар амал кунем, дурандеш бошем. Иќтибосе буд аз сўњбати президенти Русия Владимир ПУТИН баъди дидораш бо њамтои фаронсавиаш Франсуа ОЛЛАНД. Путин аввали моњи июн аз Олмон ва Фаронса дидан карда буд ва аввалин сафар ба кишварњои Аврупо баъди нишастани муљаддад ба курсии раёсати љумњурї як навъсафари барномавї буд. Яъне, Путин дидгоњњои худро дар муњимтарин масъалањои байналмилалї, аз љумла, Ховари Миёна ва Эрон иброздошт. Сурия як мавзўи мењварї дар сўњбати ду президент мањсуб ёфт. Вале дидгоњњо хеле тафовут доштанд: Порис таъкид ба вуруди мусаллањон ба ин кишвар дошт, Маскав бошад, ба роњи дипломатии њалли ќазия. Аммо аз замони суханронии Владимир ПУТИН дар Порис то ба имрўз, ки њудудан бист рўз сипарї шудааст, вазъ њам дигаргун шуд. Дидгоњњо аз њам боз њам фосила гирифтанд. Њарчанд, ки дар сафари худ ба Мексика Путин бо изњори хушї аз вуруди кишвараш ба Созмони тиљорати байналмилалї мегуфт гуфтугўњояш бо Барак ОБАМА дар мавзўи Сурия низ созанда будааст, вале мушоњида мешавад, ки зиёд интизор бояд буд, то ин созандагї амалан исбот шавад. Њоло ба назар мерасад, бањсњо миёни ќудратњои ѓарбї ва Русия дар мавриди равобит бо Сурия ба марњилањои њассоси худ наздик мешавад. Аз сўи дигар, назорати авзоъ аз дасти низоми Башор АСАД њам берун меравад ва суботу амният ба якборагї ин кишвари муќтадири арабиро тарк мекунад. Нокомии талошњои ИМА ва шариконаш љињати дарёфти иљозаи њамлаи расмї онњоро бештар ба тарњрезии наќшањои дигар водор сохт. Агар яке аз ин наќшањо роњандозии тањримњои иќтисодї ва сиёсї бошад, тарњи дигар бесуботгардонии мамлакат аз дохил аст, ки њатто назар ба муњосираи иќтисодї корсозтар омад. Дар ин миён Вашингтон пайваста Маскавро ва Маскав Вашингтонро ба пуштибонии давлат ва мухолифонаш муттањам мекунанд. Дар оѓоз Кохи Сафед мегуфт, ки Русия режими Асадро таќвияти низомї мекунад ва Москав худро њимоя мекард. Њоло бо-
Сурия: суќути Асад ё интиќоли ќудрати ў? шад. Маскав низ расман ИМА-ро масъули ташдиди авзоъ дар минтаќа эълон мекунад ва мегўяд, ба мухолифони Асад мањз Вашингтон силоњу аслиња медињад. Ахиран, дар посух ба иддаои вазири корњои хориљии ИМА Њилларї КЛИНТОН мабнї ба он ки Москав чархболњои љангии љадидро ба Димишќ додааст, Сергей ЛАВРОВ, сарвари идораи дипломатии Русия Вашингтонро ба он муттањам кард, ки гурўњњои љангии мухолифи низомро мусаллањ мекунад. Њатто њафтаи сипаришуда ин савол њам дар ВАО - ИМА матрањ шуд, ки оё метавон ожонсии тиљорати силоњи Русияро аз минтаќа берун ронд? Шояд Русия ва ИМА муоњадаи пинњоние имзо кардаанд, ки мудохилаи низомї ба Либия сурат гирад, на ки ба Сурия? МОЉАРОИ ЧАРХБОЛЊОИ НАВУ КЎЊНА Котиби давлатии ИМА Њилларї КЛИНТОН аввали њафтаи сипаришуда эълон крад, ки Русия ба Сурия чархболњои нави низомї додааст ва бо ин васила сабабгори ташдиди авзоъ дар ин кишвар шудааст. Бино ба навиштаи "The New York Times" ин як иттињоми сангинест, ки аз забони шахси масъули ИМА садо додааст ва Русияро ба њоли ногувор андохтаанд. Ин нашрия њамзамон менави-
сад, ки Клинтон даќиќан нагуфтааст, ки ин чархболњо наванд ва ё њамонњое њастанд, ки чанд моњ ќабл барои таъмири наќшавї ва такмил ба Русия бурда шуда буданд ва њоло ба муљарради иљрои муоњада баргардонидаанд. Як соњибмансаби олирутбаи Пентагон, ки нашрия исмашро набурдааст, гуфтааст, ки Клинтон ин гуна изњори назарро ба он хотир кардааст, ки бо њар восита русњоро дар њоли ногувор андозад. Ин як иќдомест, ки ба хотири афзудани фишор болои Русия пиёда мешавад ва метавонад асоси воќеї надошта бошад. Ин дар њолест, ки изњороти Клинтон то њадде сабабгори як бархўрди лафзї миёни вазирони корњои хориљии ду кишвар шуд. Сергей ЛАВРОВ, вазири умури хориљии Русия Амрикоро ба дуруягї муттањам кард ва гуфт, кишвараш на ба мухолифон ва на ба низоми њоким кўмаки низомї намекунад ва дар "ќиёс ба њамон ИМА ба љустуљўи роњњои њалли мусолиматомези ќазия таъкид ва талош меварзад". Сергей ЛАВРОВ, њамчунин, гуфт, ки ИМА метавонад бо истифода аз ќаламрави кишварњои дигар, аз љумла, Бањрайн ба мухолифони Асад силоњ расонад. Тањлилгари шинохтаи низомї Руслан ПУХОВ бар ин назар аст, ки Сурия парки чархболњои низомии худро солњои 1980-1990 таъсис кардааст ва
аз он замон то ба њозир ягон "Ми-24"и нав нахаридааст. Вале Русия муттасил онњоро барои таъмир мебарад, муддате баъд пас мегардонад. Сергей ЛАВРОВ њангоми сафараш ба Тењрон сўњбате бо хабарнигорон дошт ва зимнан бори дигар ИМА-ро масъули мусаллањшавии мухолифони давлати Сурия донист. Дар мавриди изњороти Клинтон њам ибрози назар намуд ва гуфт, "њатто силоњњое, ки Русия ба Сурия тибќи муоњадањои ќаблї мефурўшад, воситањои њифозати зидди њамлаи њавої мебошанд, на аз ин беш. РУСИЯРО БОЯД БУРУН РОНД Худи изњороти Клинтон боиси гўмагўњои тоза миёни коршиносон ва нашрияњои чопи Амрико ва Аврупо шуд. "Financial Times Deutschland" менависад, ки "амалан ИМА Русияро ба он муттањам мекунад, ки Москав љомеаи љањониро ба гумроњї бурдааст. Дар њоле, ки ба гуфтушунид ва љустуљўи роњњои дипломатї ва мусолиматомези њалли бўњрон таъќид дорад, вале амалан худ режимро мусаллањ ва зидди норозиёни он мешўронад. Силоњњое, ки ба Сурия аз љониби Русия мерасанд, њељ иртиботе ба шўришњо надоранд. Бо ин васила шояд Вашингтон умед мекунад, ки Русия Ќатъномаи Шўрои амнияти СММ-ро ин бор љонибдорї мекунад". Созмонњо ва кишварњо Русияро
МАСКАВ НАМЕХОЊАД Дар сиёсатњои байналмилалї мушкил аст тањлилгаре ё коршиносе бо ибрози назарњое ба умќи бозињои сиёсї расад. Дар мавриди Сурия низ сиёсатњо бештар пўшидаанд ва то ба њол ба љуз фарзияњо дар мавриди асли ќазия ибрози назар нашудааст. Њарчанд Владимир ПУТИН то њадде ишораи ошкор дар ин маврид дошт. Масалан, дар Порис вай ба он ишора карда буд, ки ќавлу амали НАТО дар ќиболи бўњронњои минтаќавї яке нест ва ишораи сарвари давлати Русия ба рўйдодњои ахири Либия буд, ки њадафи эълоншуда њифзи ањолии бесилоњ буд, вале амалан ба вуруди неруњои хориљї ва пуштибонии ошкорои шўришчиён табдил ёфт. Имрўз аксари тањлилгарон бар ин назаранд, ки миёни Маскав, Вашингтон ва Брюсел бўњрони нобоварї њосил шудааст ва њамин бўњрон сабаб гардидааст, ки кишварњо барои поён додан ба хушунат дар ин ё он мамлакат наметавонанд ба ќарори воњид оянд. Чуноне тањлилгар Паоло МАСТРОЛИЛЛИ дар рўзномаи итолиёвии "La Stampa" ёдовар мешавад, Русия дар замони худ Ќатъномаи СММ-ро дар мавриди Либия ба он хотир имзо кард, ки ањолии бедифоъ њифз карда шаванд. Аммо баъд борњо эътироз намуд ва њатто шиканљаву ќатли сарвари Либия Муаммар Ќаззофиро мањкум кард". Дар мавриде, ки масъалаи Сурия миёни хабарнигорони Фаронса ва Путин баррасї мешуд, сарвари давлати Русия иттињомоти наздикии Москав бо Димишќро рад кард ва гуфт: "Љаноби Асад ба Порис зиёдтар равуо дошт, то ки бо Маскав. Пас, биёед ба ин масъала аз ин нуќтаи назар њам назар андозем". Њоло њам њамон бўњрони нобоварї сояи тира дорад ва як сабаби ихтилофњо миёни ду блоки ќудратњо: ИМА ва Ѓарб ва Русияву Чин њамин аст. Маскав хостори он аст, ки ба вуруди неруи бегона иљозат дода нашавад. Дабири кулли НАТО Расмуссен њар ба ин назар аст, ки тањољуми њарбї алайњи Сурия пазируфтанї нест. Вале Клинтон кўшиш дорад Маскавро ба интиќоли ќудрат дар Сурия мутаќоид созад. Ин айни њамон чизест, ки Маскав намехоњад сари он сўњбат дошта бошад. Ба он далел, ки давлати Сурия шахсияти воломаќоме надорад, ки тавонад Башор Асадро иваз кунад. Худи ѓарбиён њам ба набудани чењраи матрањ дар байни мухолифон ишора мекунанд ва њатто мегўянд, ки суќути Асад метавонад ин кишварро бебанду бор созад ва онро ба лонаи терроризм табдил дињад. Фирўз МУЊАММАД
ШАРЊИ ХАБАРИ №1 Хабарњои субњи рўзи душанбе бештар ба Ситоди таблиѓотии номзади исломгаро дар интихоботи Миср такя мекарданд, ки мегуфт Муњаммад МУРСЇ бо дарёфти 52,5 дар сади овозњо президенти ин кишвар интихоб гардид. Комиссиюни интихоботии Миср низ баъдан таќрибан њаминро тайид кард ва эълон намуд, ки то ин замон 95,2% овозњо баршумурда шуданд ва Муњаммад МУРСЇ дар сафи аввал ќарор гирифтааст. Бино ба иттилои ин манбаъ, ба ў 12,4 миллион нафар интихобкунандагон райъ додаанд, ки ин 52% овози њамаи ширкаткунандагон дар интихоботро ташкил медињад. Барои Ањмад ШАФИЌ 11,4 миллион нафар овоз додаанд, ки баробар ба 48% овози интихобкунандагон аст. Маќомот аллакай эълон кардаанд, ки њарифи Мурсї дигар наметавонад умед ба
Пирўзии "Бародарони мусалмон" Хабаре, ки шоми якшанбеву субњи рўзи душанбе зуд расонаї шуд, пирўзии номзади њизби исломгарои "Баро дарони мусалмон" дар интихоботи Миср буд. Намегўем ин хабарро кадом расонањо интишор доданд, вале таъкид мекунем: њамаи хабаргузорињои маъруф филњол онро чоп карданд. Мисли он буд, ки њама ин лањзаро мунтазир буданд. пирўзї дошта бошад. Муњаммад МУРСЇ аввалин президенти исломгаро дар таърихи истиќлолияти Миср хоњад буд. Њамзамон бо ин, аввалин бор аст, ки кишварро президенте идора хоњад кард, ки собиќаи њарбї надоштааст. Аз ин пеш њамаи сарварони Миср собиќадорони артиш ва хадамоти махсус буданд. "Бародарони мусалмон"аслан як ассотсиатсияи динї-сиёсиест, ки моњи марти соли 1928 аз љониби Њасан ал -БАНО таъсис шудааст. Он аз љумлаи ќадимтарин њизби исломии минтаќа аст, ки исломро аз кунљи масљидњо ба сањнаи сиёсї баровард.
Соли 1954 ба дунболи суиќасд ба љони њокими Миср Љамол АБДУЛНОСИР фаъолияти "Бародарони мусалмон" боздошта шуд ва иддае аз фаъолони он зиндонї шуданд. Аммо аз соли 1984 номзадњои "Бародарони мусалмон" дар њайати ањзоби дигар ва ё чун номзади мустаќил дар интихоботи парлумонии Миср ширкат намуданд ва дар њар интихобот, дар ќиёс ба интихоботи дигар курсињои бештар дарёфт мекарданд. Њатто дар интихоботи соли 2005 соњиби 88 курсї (20%) дар парлумон шуд. Дар интихоботи парламонии 4-уми декабри соли 2011, ки аллакай дар кишвар режими Њусни МУБОРАК суќут кар-
да буд, бо дарёфти 40% оро пирўз омад ва масъули ташкили њукумат таъин гардид. Пирўзии номзади "Бародарони мусалмон" дар Миср овое аз шикасти комили низомњои истибдодї дар минтаќа медињад. Тадриљан исломи сиёсї ба сањнаи азими фаъолияти минтаќа бармегардад ва акнун ќудратњо њам ногузиранд сиёсатњои худро тибќи барномањои ањзоби пирўз тарњрезї кунанд. Пирўзии исломиёни Миср боз њам баъди пирўзии муборизони исломї дар Тунис рух медињад ва ин ду кишвари минтаќа дар дастёбии ќудрат аз як пайроња гузар доранд.
Њоло мушаххас нест, ки аксуламалњо чї гуна хоњанд буд. Вале яќин як нукта аст: дигар наметавон ин пирўзиву ин омодагињои сиёсиро, ки ѓарбиён то ин замон таъкид ба он доранд, нодида гирифт. Дар Миср шояд соле баъд бо роњандозии њамапурсї низоми исломї љорї шавад, вале шояд "Бародарони мусалмон" боз муддате ба хотири таъмини суботу амният ва рушди иќтисодиву иљтимої даст аз ин иќдомот бардорад. Вале яќин чизи дигар аст: ин љомеа дар оянда рў ба ислом хоњад дошт.
Насрулло НИЁЗЇ
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
Гурўњњое, ки муњољиронро ба бозињои мањал кашонидаанд, асосан нафароне њастанд, ки њунари кор кардан ва бо мењнати халол пул ёфтанро надоранд.
11
12 №13 (289), 20-уми июни соли
2012
Дарро пўшиду рафт. Пас аз якуним соат баргашт. Њамкоронаш бо ў љанљол бардоштанд, ки "мо дар ин офтоби гарм "шашлик" шуда нишастему ту бошї пивои хунук занї рафтї?! (идома аз шуморањои гузашта) САФАР БА ДУШАНБЕ Мирзо аз фикр кардан монда шуду ба болои кати камера худро парофт. Сањар соат тахмин 8-9 буд, ки сардори боздоштгоњи муваќќатї омада, гуфт: - Мирзо, тайёриатро бин, Душанбе меравем. - Бо кї меравем? - пурсид Мирзо. - Муфатиш меравад, бачањои шўъба њам, як мошин киро кардаанд, ки рафта, дар љои њодиса њамаашро нишон дињї. Ана ин навбатдор њам меравад, - гуфта ба љавони дар пешаш истода мурољиат кард. - Илтимос, биёед, њамин љавон наравад ва ман намегурезам. Шумо њамроњи ман биёед, лекин дар дасти ман завлона накунед, чунки баъзењои њолро бинанд, њар хел фикр карданашон мумкин. Охир, дар он љо маро њама мешиносад, айб мешавад, - гуфт Мирзо. - Майлаш, ман њам меравам, гуфт, сардори Боздоштгоњи муваќќатї. Чизњои гирифтаашонро гардонда доданд, то ки Мирзо худро барои ба Душанбе рафтан омода кунад. Ваќте омода шуд, Ќодирѓуломов бо се нафар омад. Мирзо ду нафари онњоро, ки кормандони ШКД-и Норак буданд, шинохт, вале як нафар барои ў ношинос буд. Ќодирѓуломов ба сўи Мирзо якду њуљљатро дароз карда гуфт: - Бояд ба ин њуљљаттњо имзо монї, баъд меравем, - пас,, каме истоду гуфт: - Тез имзо мон, дер мешавад, рафтан даркор. - Ман то нахонам, имзо намемонам, - гу фт Мирзо ва яке аз њуљљатњоро гирифта хонд, лекин ягон
"Заказ" аз "Ганљина"? чиз нафањмид ва гуфт: - Имзо намемонам. - Хайр, майлаш, аввал меравем, гашта, ки омадї, баъд имзо мемонї, - гуфт Ќодирѓуломов. Ба берун баромаданд, ки дар њавлии ШКД як "тангем" истодааст. Мирзо ва бо сардори боздоштгоњ Сирољ Забиров ба курсии аќиб нишастанд, дигарон њам љо ба љо шуданд. Ќодирѓуломов дар курсии пеш дар пањлуи ронанда љой гирифт. Ваќте нав аз њавлии ШКД ба роњ баромаданд, ронанда мошинро якбора "тормоз" кард, ки овози "калодкаи" мошинаш баромад. - Ин мошин барои рафтан омода нест, гуфт Мирзо ва њама хандиданд. Муфаттиш ба ў нигоњ карда гуфт: - Метарсї-а? - Ман аз њељ чиз наметарсам, ба љуз Худо. Худаш нигоњ дорад. Ваќти аѓбаи Чормаѓзакро фуромадан мошин боз як такони дигар хўрд, ки њама рангу рўяшон дигар шуд. Муфаттиш гашта, ба ронанда гуфт: - Ин чї хел мошинњайкунияй? Соз њай кун! - Ман бо ин мошин якум бор ба Душанбе рафтестам. Ин мошинро аз Норак набаровардаам. - Ња, мара "тарсидї" мегўед, лекин худатон дар њамаљотон р@ ку, - гуфт Мирзо ва ба ронанда нигоњ карда, гуфт, ки мошинро ба суръати 3 гираду монад, ки худаш оњиста-оњиста равад.
То мањаллаи "7 км" - и шањри Душанбе омада расиданд. Ронанда мошинро ба як гўша гирифта маторро хомўш кард ва гуфт, ки ў дигар ба дохили шањр њаракат намекунад, чунки ягон маротиба дар даруни ин шањри сермошин дар сари чанбараки мошин набудааст. - Њеч гап нест, њозир Мирзо дар сари рул нишаста, мондагии роњро њай мекунад, - гуфт муфатиш Ќодирѓуломов. - Не, Мирзо аз љояш намељунбад. Ў дар ихтиёри ман аст, - гуфт Сирољ Забиров. Дигар намедонистанд, чї кор кунанд, ки Мирзо ба ронанда гуфт: - Гўш кун, набошад ту худат дар сари чамбаракат шин, ман чї хеле гуфтам, њамон хел њай мекунї. Мирзо мошинро аз дохил роњбаладї мекард. Ба љойњои зарурї рафта расиданд, яъне ба њамон љойњое, ки Мирзо дар мошинаш Амиршоро мегардонд. ЌЎРЃОНТЕППА Баъд боз њаракат карданд ба сўи Ќўрѓонтеппа. Мошин сахт мерафт. Ба Уяли расиданд, ки ронанда мошинро суст кардан хосту тормозро пахш кард, ки мошин аз роњ баромад. Дигар њама ба додгўї даромаданд. Муфаттиш ронандаро дашном медод, ки "соз њай кун, агар наметавонистї, барои чї омадї?" - Ман Шуморо гуфта будам, ки ман намеравам. Ман Анвар Тошевро зора кардам, ки маро набаред, наметавонам, лекин касе гўш на-
кард. Ваќте ронанда ин гапро гуфт, дигар њама хап карданд, Мирзо дид, ки њама тарсонанд. Як ханда карда, гуфт: - А Шумо њам метарсидед-ку?! Ба Ќўрѓонтеппа расиданд, баъди давра (колсевой) 20 метр рафтанд, ки Ќодирѓуломов амро дод, мошинро манъ кунад: - Як нафарро бояд бинам. Шумо истед, ман њозир меоям. Дарро пўшиду рафт. Пас аз якуним соат баргашт. Њамкоронаш бо ў љанљол бардоштанд, ки "мо дар ин офтоби гарм "шашлик" шуда нишастему ту бошї пивои хунук занї рафтї?! Як хандакарду гуфт: - Бачањо рафтем. Рост назди бозори Ќўрѓонтеппа рафтем! ЧЕКЧИН Мирзо ба ронанда гуфт, ки "дар њамин љо ќарор кун, ман мошинамро дар њамин истгоњ монда будам". Њама пиёда-пиёда ба истгоњ рафтанд, ки дар онљо дигар одам посбон аст. - Як бачањаки дигар дар инљо меистод. Вай чекчин буд. Куљо шуд? - гуфт як нафар, ки дар он љо буд ва афзуд: - Камтар истед, њозир меоёяд. Агар хоњед, ин раќами телефонаш. - Не, ту худат занг зан, гўй, ки зуд ояд, - гуфт муфаттиш. Њама ба назди "тангем" рафта, дар сояи дарахт мунтазири омадани "чекчин" шуданд.
- Шумо њама ин љо истед, ман як УВД рафта меоям, - гуфт Ќодирѓуломов ва рафт. Баъд аз чанд лањза Сирољ Забиров њам "ман як бозор равам" - гўён рафт. Мирзо бо ронандаву ду корманди милиса ва як љавоне, ки то њол барои ў маълум набуд, ки кї аст ва дар куљо кор мекунад, монданд. Баъди њама рафтан Мирзо бо ронанда љанљол кард, ки мошин монда наметавонад ва чунин посух гирифт: - Ака ман дар як бригадаи сохтмонї чанд ваќт боз кор мекардам. Кор тамом шуд, пулњоямро доданд. Рафта њамин "тангем"-ро харидам. Ман барои пурра ёд гирифтан дар дохили худи Норак 3 км ин тарафу он тараф мегардам, тамом. Аммо инњо маро маљбур карданд, ки ту бояд бо мо равї. Ман маљбур будам, ки равам. Ту худат як фикр кун: ман дар Норак зиндагї мекунам, хонаам дар рў ба рўи ШКД аст. Агар гапашонро гўш намекардам, ягон бало ба сарам оварданашон мумкин буд, барои њамин аз тарс розї шудам. Мирзо аз он нафари дигар, ки барои ў то ба њол маълум набуд, пурсид, ки дар куљо кор мекунад. - Ман таљрибаомўз. Чанд ваќт шуд дар ШКД-и Норак таљрибаомўзї карда гаштаам, - посух дод љавон. Нишаста буданд, ки як нафар бо либосњои оддї омад (ин собиќ корманди ШКД-и Норак будааст, ки њоло дар УВД-и Ќўрѓонтеппа кор мекардааст), бо њама салом алейк кард ва гуфт, ки бачањо чаро дар ин офтобї дар кўчаанд. - Мо Ќодирѓуломовро нигоњ дорем, - гуфт яке аз њамроњони Мир-
(Давом дорад)
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
13
Ин санад, њамчунин, дар худ вазифањои дигар, ба мисли нигоњдорї ва афзоиши табии теъдоди мардуми муќимї, таъмини талаботи иќтисодии неруи корї, мусоидат ба раќобатпазирии иќтисодиёти ватанї, таъмини амнияти миллиро фарогир будааст. чорањои фаврї бубинанд. НИЯТИ НЕК? Дар њамин њол, маќомоти шањрдории Маскав, пойтахти Русия, бо роњандозии курсњои бозомўзї ва касбомўзї барои муњољирин дар минтаќањои саноатї аллакай дар ин љода муваффаќиятњоро соњиб шуда истодаанд. Бино ба гуфтаи Марат Њуснулин, муовини мири Маскав оид ба сохтмон, барои тайёр намудани мутахассисони соњибихтисос дар соњаи сохтмон маблаѓ ва ваќти зиёд лозим аст. Аммо агар мо курсњои муљањњази бозомўзиро барои кормандони соњаи сохтмон фароњам намоем ва сохтмончиёнро аз кор канда накарда, ба ин курсњо љалб созем, муваффаќияти бештаре хоњем дошт, гуфтааст масъули сохтмони Маскав. Албатта, Марат Њуснулин бо ин кор љалби муњољиринро ба ин курсњо на ин ки истисно накардааст, балки аз љалби онњо ба ин курсњои бозомўзї
«Зор» шудани Русия ба муњољирон Нињоят Владимир Путин, раисљумњури Русия зери санади “Консепсияи сиёсати муњољират то соли 2025” имзо гузошт Путин гуфт, тибќи санади мазкур, то соли 2025 њамасола 300 њазор хориљї шањрвандии ин кишварро дарёфт хоњанд кард. Ин тадбири масъулини њукумати ин кишвар ба хотири пешгирии камшавии табиии ањолї будааст. “Муњим аст, ки ин санад дар њаёт татбиќ карда шавад, на ин ки рўи коѓаз бимонад”, - таъкид кард Владимир Путин. Њамчунин, вай гуфт, барои барњам задани муњољирати ѓайрирасмї Хадамоти федеролии муњољират (ХФМ) чорањои мушаххасу сангинтаре бубинанд. Константин Ромодановский, сардори ХФМ, иќрор кард, ки пешнињодот барои вуруди таѓйирот дар ќонунгузории љиноии ин кишвар тањия гардида, рўзњои наздик ба парлумон ироа хоњад шуд. ТОЗИЁНА Ё КУЛЧАЌАНД? Дар њоле ки аксари чењрањои сиёсии Русия шурўъ аз раисљумњур ва вукалову чењрањои дигари сиёсиву љамъиятї аз рондани муњољирин, љазоњо барои онњо ва љорї кардани раводид барои кишварњои њамсоя бонг мезананд, ин санад бори дигар исбот намуд, ки Русия дигар наметавонад бе муњољирин рушди устувор дошта бошад. Њатто бархе пурра барњам задани муњољиратро дар ин кишвар ба шикасти пурраи иќтисодиёти он рабт додаанд. Наталя Акиндинова, директори иљроияи институти “Маркази рушд”и Мактаби олии иќтисодии Русия мегўяд, давлат вазифадор аст, ки тањримњову мушкилњоро дар ќиболи муњољирин то ба њадди нињої бирасонад. Ў гуфт, даст кашидан аз истифодаи неруи арзони корї барои давлат оќибатњои ногувореро фароњам хоњад кард. Аммо огоњони ин раванд аз ќабули ин санад изњори ташвиш карда, мегўянд, дар он омили муљозотї нисбат ба мукофотї бештар аст. Иззат Амон, коршиноси масоили муњољират мегўяд, ин санад будубоши муњољирини тољикро мушкилтар мекунад, ќонуни ќабулшуда ба меъёрњои байналмилалї љавобгў нест ва аллакай парлумони Шўрои Аврупо иштибоњї будани ин ќонунро эълом кардааст: - Дар ќонунњои аз љониби парлумони ин кишвар бо пешнињоди њукумати Русия ва бахусус, Хадамоти муњољирати ин кишвар дар ин мавзўъ
ќаблан ќабулшуда низ бандњои поймолкунии њаќќи инсон дида мешуд. Ин дафъа њам Кремл баръало нишон дод, ки зери фишори фашистон ва миллатгароёни рус рафтааст ва сиёсати миллатгароёна дар ин њукумат бартариятро касб кардааст. Бубинед, њамаи довталабони маснади президентї мавзўи муњољиратро аз нуктањои калидии барномањои худ ќарор дода буданд, њарчанд шеваву тартибњоро гуногун ба электорати худ пешнињод мекарданд ва бо ин роњ мехостанд бартариятро соњиб шаванд. Феълан дар Русия раванде ба миён омадааст, ки њам ањолї ва њам сиёсатмадорони популисти ин кишвар њама мушкилоти иљтимоиашонро аз муњољират мебинанд ва акнун ќазияи муњољират аз як масъалаи иљтимої берунтар рафта, мунљар ба фишанги сиёсї гаштааст, ки мисолаш хеле зиёд аст. Бино ба гуфтаи коршиноси дигар, мудири бахши омўзиши ксенофобия ва огоњии экстремизми АУ Русия Владимир Мукомел, мутобиќшавии муњољирин ба њаёт дар ин кишвар бо таъсири гурўњњое кунд шуда истодааст, ки маќсади “њифозати маданияти нажоди русї - масењї” - ро доранд. ЌОНУНИ НОРЎШАН Ва аммо ин санад, њамчунин, дар худ вазифањои дигар, ба мисли нигоњдорї ва афзоиши табии теъдоди мардуми муќимї, таъмини талаботи иќтисодии неруи корї, мусоидат ба раќобатпазирии иќтисодиёти ватанї, таъмини амнияти миллиро фарогир будааст. Тавре муаллифони ин санад мегўянд, тўли 20 соли охир раванди камшавии ањолии Русия ба мушоњида мерасад ва афзоиши муњољират барои пур кардани ин холигї кўмаки бузург расонида истодааст. Дар ин санад омадааст, ки агар афзоиши ањолї аз њисоби муњољирин таъмин карда намешуд, њанўз соли 2011 нуфузи мардуми Русия 7 миллион нафар кам мегардид. Бе муњољирин теъдоди шахсони ќобили кор то соли 2025 10 миллион нафар кам хоњад шуд. Санади мазкур масъулинро дар робита бо ин вазифадор намудааст, то муњољирини баландихтисос, соњибтахассусонро ба кишвар бештар љалб намуда, барои баланд бардоштани малакаи муњољирини беихтисос
истиќбол намуда, гуфтааст, муњољирин барои омўхтани касб љиддитар буда, њаракати баландбардории малакаву таљрибаи худро бо талош ошкор мекунанд. Роњандозии Консепсияи сиёсати муњољират тибќи наќшаи муаллифон дар 3 давра сурат хоњад гирифт. Давраи аввал то соли 2015 буда, дар ин муддат њамасола на камтар аз 200 њазор нафар аз њисоби муњољирин шањрвандони кишварњои пасошуравї, љавонон ва мутахассисон барои зисти доимї ба ин кишвар љалб хоњанд шуд. Ин консепсия њамасола љалби беш аз 30 њазор мутахассиси хориљии соњибкасб, 200 њазор донишљўро ба Русия ба наќша гирифта, њамчунин, коњиш додани муњољирати ѓайриќонуниро 30 дарсад пешбинї кардааст. Шурўъ аз соли 2016 то соли 2020 теъдоди умумии љалби муњољиринро то ба 250 њазор нафар дар сол баланд бардошта, теъдоди мутахассисонро то ба 40 њазор нафар бардоштан лозим меояд. Дар назар аст, коњиши муњољирати ѓайриќонуниро то ба 20 дар сад дар ин солњо таъмин намуда, њамчунин муњољирати дохилї аз Сибир ва Шарќи Дур боздошта шавад. Солњои 2021-2025 љалби беш аз 300 њазор нафар дар 1 сол ба роњ монда шуда, муњољирати ѓайриќонунї 15 дарсад кам гардида, афзоиши муњољирати дохилї ба Сибир ва Шарќи Дур дар назар дошта шудааст. Дар њамин њол, ХФМ (ФМС) - и Русия хабар медињад, ки соли 2011 ба ин кишвар ќариб 14 миллион муњољири корї ворид гардидааст, ки њамагї чизе бештар аз 27 њазори онњо мутахассисони касбї будаанд. Миёни муњољирин аз њама бештар укроинњо - 22 дарсад, узбакњо - 14 фисад, ќазоќњо - 11 ва тољикњо - 7 фоизро ташкил медодаанд. Аз теъдоди ќариб 14 миллион муњољир њамагї 1, 22 миллион њаќќи иљозаи корро дар ин кишвар пайдо кардаанду халос. Тибќи ин сарчашма, њамасола аз 3 то 5 миллион нафар ба таври ѓайриќонунї дар ин кишвар ба фаъолияти мењнатї машѓул мешудаанд. Муњаммад РАШШОД, Маскав
Порсинома - 2 Ёддоштњои Дориюши Раљабиён дар бораи забони порсии сад соли ахир дар Фарорўд Пеш аз пай гирифтани ин сафари фарњангї, иљоза бидињед, ба чанд рўйдод ва њаќиќати муњими торихї бипардозем, ки тасвирро равшантар мекунад. Бухорои давраи мавриди назари мо (авохири садаи 19 мелодї) Бухорои дарњамшикастае буд. Дар воќеъ, Бухоро аз замони зимомдории Оли Манѓит ба баъд рў ба уфул нињод. Манѓитњо њамон туркњои чаѓатоии дастнишондаи Нодиршоњи Афшор буданд, ки баъд аз марги подшоњи Эрон (1740) Бухороро ба ирс бурданд ва аз соли 1868 мелодй (1247 њиљрии хуршедї) то поёни умри аморат тањти ќаймумат (протекторат)-и Русияи тезорї буданд. Дар яке аз тасвирњои Восилї Верешогин (Василий Верешагин), наќќоши садаи 19-и рус сарбози бухороиро мебинем мулаббас ба пероњани гушоду дарози сурх, бо камону пайкону таркаш, омодаи њамла. Дар оѓоз тасаввури сардамдорони Аморати Бухоро ин буд, ки бо ёрии Худованд бо њамин камону пайконњо мешавад њуљуми куффори русро дафъ кард. Аммо то шикаст хўрданд, навое дигар навохтанд ва ба тезор (царь)-и рус лаќаби "Оќпошшо" (Сапедподшоњ) доданд ва ба фармони ў гардан нињоданд, бо ин умед, ки ба унвони туюлдор (вассал)-они Оќпошшо то абад тољу аврангашонро њифз кунанд... Аммо чунон намонду чунин низ њам нахоњад монд. Вопасмондагии Аморати Бухоро танњо дар фановарињои низомии ќурунивустої (асримиёнагї)-аш набуд, балки сар то сари аморат кўњна шуда буд ва фурў мерехт. Њатто агар артиши рус ба сарваќташ намерасид, боз њам фурў мерехт, њамонанди деворе, ки аз бунёд хароб шудаву мунтазири бодест, ки ба заминаш бикашад. Ва дар ин сарзамини бахтбаргашта танњо 2 дарсади мардум хатту саводи хондану навиштан доштанд. Ин њаќиќат яке аз бузургтарин далелњои мухолифони алифбои порсї дар Тољикистон аст. Ба замми ин соњибназарон, агар дубора ба хатти порсї баргардем, мизони савод дар кишвар ба ду дарсад боз хоњад гашт; чун гўё "хатти порсї ба андозае сахту мушкил аст, ки андак касе аз паси омўхтанаш бармеояд". Далели дигарашон ин аст, ки "бо хатти пириллик тавонистем 100 дарсади мардумро босавод кунем". Албатта, ин њам як лофи шўравиёна аст, чун ба ростї, њаргиз 100 дарсади љамъияти Тољикистон пирилликхон нашуданд ва буданд касоне, ки пойбанди порсї ё њатто хатти лотин монданд ва бо пириллик миёнаи хубе надоштанд. Бузургони миллат њам аз Садриддин Айнї гирифта, то Мирзо Турсунзода осорашонро ба хатти порсї менавиштанд ва њаргиз тан ба ноњамвории пириллик надоданд. Аммо бад нест, дар баробари ду дарсади саводи мардуми Аморати Бухоро мизони саводи импротурии Русияи тезориро њам бисанљем, то дарёбем, ки моњияти хат мизони саводро таъйин намекунад. Албатта, бояд мизони пешрафти ин ду сарзамин дар он давраро њам мадди назар дошта бошем, то таносуби ин муќоисаро дарёбем. Дар соли 1897 мелодї дар Русия омори саводи мардумони сокини импротурї мунташир шуда буд, ки бинобар он, Русия бо њамин хатти сириллик аз камтарин мизони савод дар миёни кишварњои урупої бархўрдор буд. 78 дарсади љамъият бесавод буданд ва 39 дарсад метавонистанд бихонанд (яъне аксарият саводи навиштан надоштанд). Ё ба ќавли Дмитрий Бикуф (Быков), шоиру нависандаи шањири рус, ки њамин чанд рўз пеш (14.06.2012) дар роду "Эхо Москвы" сўњбат мекард, "мизони савод дар Русия дар поёни садаи 19 шаш дарсад буд ва њамин ки ба 30 дарсад расид, инќилоб шуд". Ва ба ростї, мизони бесаводї дар як кишвари урупої чун Русия дар он замон музњик буд. Масалан, њудуди 48 дарсади мардуми устони Маскав бесавод буданд ва Сант-Петербург, ки пойтахти он буд, 41 дарсад бесавод дошт. Дар устонњое чун Смоленск, Нижегород, Астрахан, Ќазон, Томск ва Уфо аз 76 то 94 дарсади мардум бесавод буданд. Оё шоиста аст, ки даму дастгоњу тўпу туфанги Оќпошшоро бо камону пайкону таркаши амири Бухоро муќобили њам бигзорем? На. Агар шоиста мебуд, шояд, пои Оќпошшо ба сарзамини мо намерасид. Бухоро як аморати дар њоли фарсоиш буд, ки пўсидагиаш чи дар артиш ва чи дар дигар арсањои зиндагии иљтимої њувайдо буд. Савод њам наметавонад мустасно бошад. Агар мизони пешрафти Русияи тезорї ва Аморати Бухороро мадди назар дошта бошем, мизони савод дар ин ду сарзаминро њам мутаносибан ъайни њам мебинем. Яъне Русияи тезорї њам дар босавод кардани мардуми худ комгортар аз Аморати Бухоро набудааст. Ин дар њолест, ки ба навиштаи Броён Спунер ва Вилём Њоновей дар китоби "Саводомўзї дар љањони порсигў", мизони болои саводи порсигўён ва фаровонии дабирони порсинавис аз омилњои аслии мондагории забони порсї дар минтаќае ба ин густардагї будаанд (Literacy in the Persianate World, edited by Brian Spooner and William L. Hallaway, p.16, Philadelphia, 2012). Яъне њамаи он ду дарсад љамъияти босаводи Аморати Бухоро порсихону порсинавис буданд ва савод аз омилњои аслии мондагории порсї дар минтаќа будааст. Бад-ин гуна, ин иддаои дилбохтагони хатти пириллик, ки "тољикњо сирфан ба туфайли хатти русї босавод шуданд", як иддаои чирт, жож, бењуда ва миёнтуњист, ки кўчактарин далели илмї надорад. Яъне ин содагии пириллик набуд, ки "100 дарсад"-и мардуми Бухорои Шарќиро босавод кард, балки шеваи эъмоли омўзиш буд, ки дар мизони саводомўзии чи Русия ва чи Бухоро (ва чи дигар бахшњои импротурии Шўравї) љањише бузург падид овард. Дар идомаи ин ёддоштњо мекўшам муќоисае њам миёни хатти порсй ва алифбоњои чинию жљопунї анљом дињам, то собит кунам, ки чинию љопунї бамаротиб сахттар аз порсист, аммо зариби њуши чинињою љопунињо бамаротиб болотар аз зариби њуши мост. Пас, њатто агар алифбои порсиро мушкил бидонем, боз њам ба суди њуши мост, пас, нўши њушаш кунем, то ќадре љилав биуфтем.
14 №13 (289), 20-уми июни соли
2012
Дар њуљљати хатми тањсилотии довталабоне, ки мактаб ва литсейњои хусусиро хатм намудаанд, ба ѓайр аз мўњри муассисаи таълимї инчунин мўњри шўъбаи маорифи шањру ноњия низ њатмист.
I. Муќаррароти умумї Ќоидањои ќабули донишљўён ба Донишгоњи миллии Тољикистон дар асоси Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи маориф", Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи тањсилоти олии касбї ва тањсилоти касбии баъд аз муассисаи олии таълимї", "Оинномаи Донишгоњи миллии Тољикистон" ва "Ќоидањои ќабули донишљўён ба муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон дар соли тањсили 2011-2012" тањия гардидааст. II. Тартиби ќабули донишљўён ба Донишгоњи миллии Тољикистон 1.Донишгоњи миллии Тољикистон ќабули донишљўёнро дар соли 2012 аз рўи ихтисосњои мувофиќ дар шўъбањои рўзона ва ѓоибонаи гурўњњои буљавї ва шартномавї эълон менамояд. 2.Шањрвандони Љумњурии Тољикистон, ки мактабњои тањсилоти миёнаи умумї, ибтидоии касбї ва миёнаи касбиро хатм намудаанд, метавонанд дар Донишгоњ тањсилро идома дињанд. Њамчунин шахсони дорои маълумоти олї барои дарёфти тањсилоти дуюми олї дар асоси ќоидањои амалкунандаи ќабул мутобиќи шартнома ба ихтисосњои муайяннамудаи Донишгоњ пазируфта мешаванд. 3.Ба Донишгоњ шањрвандони давлатњои хориљї (ба истиснои тољикони бурунмарзии собиќ Иттињоди Шўравї) дар асоси "Ќоидањои ќабули шањрвандони хориљї ба муассисањои тањсилоти ибтидої, миёна ва олии касбии Љумњурии Тољикистон" дар асоси шартњои зерин ќабул карда мешаванд: - мутобиќи созишномаи дутарафаи байнидавлатї; - дар њудуди љойњои муќарраршудаи ќабул бо роњхати Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистон; - мувофиќи шартномаи тарафайн бо Донишгоњ барои њар як љой дар њудуди миќдори муайяншудаи иљозатнома (литсензия) бо пардохти њаќќи тањсил тибќи ќоидањои ќабул. 4. Тољикони аќаллиятњои миллии Иттињоди Давлатњои Мустаќил дар сурате, ки ба ќатори шањрвандони ватанї имтињони ќабулро супорида ба холњои гузариш муваффаќ мешаванд, маблаѓи тањсилро њамчун шањрвандони љумњурї пардохт менамоянд. 5. Њамаи довталабон, сарфи назар аз аслу насаб, љинсият, забон, мансубияти нажодиву миллї, баромади иљтимоиву хусусияти касбу кор, эътиќод, мазњабу муносибат ба дин ва мансубияти њизбї зимни гирифтани тањсилоти олии касбї њуќуќи баробар доранд. 6. Тањсил дар Донишгоњи миллии Тољикистон бо забонњои тољикї, русї ва англисї сурат гирифта, мўњлати он барои дарёфти дараљањои бакалавриат 4 сол, барои мутахассис 5 сол ва барои магистратура 2 сол (магистратураи ѓоибона 3 сол) муќаррар карда
Ќоидањои ќабули донишљўён ба Донишгоњи миллии Тољикистон дар соли тањсили 2012-2013
шудааст. 7. Ба шўъбаи рўзона шањрвандони синни то 35-сола ќабул карда мешаванд. Ќабули довталабон ба шўъбаи ѓоибона бе мањдудияти синну сол сурат мегирад. 8. Довталабон ба гурўњњои буљавї ва шартномавї дар њаљми наќшаи ќабул ба тариќи озмун, инчунин ба тариќи имтиёз ќабул карда мешаванд. Довталабон зимни ќабул ба Донишгоњ њуљљатњои зеринро пешнињод менамоянд: - ариза ба номи ректори Донишгоњ; - њуљљат дар бораи тањсилоти умумї (пурра), ибтидоии касбї ва миёнаи касбї (намунаи давлатї - нусхаи асл); - маълумотномаи тиббї (шакли №086-У); - 6 адад расм (андозаи 3х4 см); - шиноснома ё шањодатномаи таваллуд; - билети њарбї ё шањодатномаи њарбии даъватшаванда; - нусха аз дафтарчаи мењнатї, агар довталаб собиќаи корї дошта бошад; - маълумотнома (справка) дар бораи хатми мактаби тањсилоти умумї, ибтидої ва миёнаи касбї ќабул карда намешавад; - ќарори Шўрои омўзгории мактаб,
тавсияи шўъбаи маорифи ноњия ва роњхати њукумати ноњия (барои духтарон ва писароне, ки тибќи квотаи Президенти Љумњурии Тољикистон ба ДМТ тавсия карда мешаванд); - ќарори Шўрои ноњиявии мењнатї ва роњхати њукумати ноњия (барои духтарон ва писароне, ки бевосита дар истењсолот кор мекунанд). Дар њуљљати хатми тањсилотии довталабоне, ки мактаб ва литсейњои хусусиро хатм намудаанд, ба ѓайр аз мўњри муассисаи таълимї инчунин мўњри шўъбаи маорифи шањру ноњия низ њатмист. 9.Довталабон танњо дар яке аз ихтисосњои факултети интихобнамуд аашон њуќуќи супорид ани њуљљат ва имтињонњоро доранд. 10.Мўњлати њуљљатсупории довталабон ба гурўњњои буљавї аз 20-уми июн оѓоз ёфта, то 31-уми июли соли 2012 идома меёбад. Ќабули њуљљатњо барои гурўњњои шартномавї (шакли тањсили рўзона, ѓоибона ва тањсилоти дуюм) аз 20-уми июн то 10-уми августи соли 2012 муќаррар карда шудааст. Ќабули њуљљатњо дар шўъбаи магистратура вобаста ба талабо-
НОМГЎИ ИМТИЊОНЊО АЗ РЎИ ИХТИСОС р/т
6 7
Номгўи ихтисосњо Математика, математикаи татбиќї, информатика, механика, амнияти компютерї Химия, химияи татбиќї, технологияи химиявии захирањои энергетикии табиї ва маводи карбонї, химия ва технологияи металлњои ранга, аксбардории геологї, љустуљў ва иктишофи ККФ, геологияи нафту газ, гидрогеология ва геологияи муњандисї, коркарди канданињои фоиданок (амалиёти маркшейдерї) Физика, астрономия, метеорология, мошинњои њисоббарор, комплексњо, системањо ва шабакањо, радиофизика ва электроника, электроникаи тиббї Биология ва экология Дорусозї, кори табобатї ва кори тиббї-биологї Таърих, таърих (бостоншиносї), таъриху архившиносї, кишваршиносї, муносибатњои байналхалќї (дипломат) Равоншиносї (психология) Кори иљтимої
7
Фалсафа, сиёсатшиносї, сотсиология
8
Њуќуќшиносї, муносибатњои байналхалќї (њуќуќ), фаъолияти њифзи њуќуќ, идораи давлатї ва њуќуќ
9
Молия ва ќарз, фаъолияти бонкї, бањисобгирии бухгалтерї, тањлил ва аудит, омор, иќтисод ва идоракунии корхонањо, иќтисод ва идоракунї дар соњаи геология ва саноати кўњї, иќтисодиёти мењнат, иќтисодиёти миллї, идораи маќомоти марказї ва мањаллї, технологияи иттилоотї дар иќтисодиёт, иќтисод ва идораи КАС, кибернетикаи иќтисодї, суѓурта, иќтисодиёт ва идораи сайёњї Иќтисодиёти љањонї, менељмент, маркетинг, идораи инвеститсияњои хориљї Журналистика, журналистикаи байналхалќї, иттилоот ва робитаи байналмилалї, кори адабї дар рўзномаю маљаллањо, забон ва адабиёти тољик, забонњои муосири хориљї (забонњои англисї, олмонї, фаронсавї ва хитої), забоншиносї ва технологияи нави иттиллоотї, лингвистњуљљатнигор, таъминоти забонии робитањои байнифарњангї а) арабїанглисї, б) арабї-франсавї, в) форсї-англисї, г)њиндї-англисї, д) урдуанглисї, е) форсї-франсавї, ё) пашту, ж)форсї-испанї Забон ва адабиёти рус, назария ва амалияи тарљума
1 2
3 4 5
10 11
12
Ќисми I Математика
Ќисмњои имтињони тестї Ќисми II Ќисми III Физика Асосњои давлат ва њуќуќ
Химия
Математика
Асосњои давлат ва њуќуќ
Физика
Математика
Асосњои давлат ва њуќуќ
Биология Химия Таърих
Химия Биология Асосњои давлат ва њуќуќ
Асосњои давлат ва њуќуќ Асосњои давлат ва њуќуќ Забони хориљї
Математика Асосњои давлат ва њуќуќ Асосњои давлат ва њуќуќ Асосњои давлат ва њуќуќ Математика
Биология Таърих
Асосњои давлат ва њуќуќ География, забон ва адбиёти тољик
Таърих
География, Забон ва адбиёти тољик
Таърих
Забони
Математика Забон ва адабиёти тољик
Забон ва адабиёти рус
хориљї
География
Асосњои давлат ва њуќуќ
География, асосњои давлат ва њуќуќ Таърих, асосњои давлат ва њуќуќ
Забони хориљї
Таърих, асосњои давлат ва њуќуќ
Забони хориљї
Забони хориљї
ти "Низомномаи магистратураи Донишгоњи миллии Тољикистон" (масъул: раёсати таълим) то 20.08.2012 ба роњ монда мешавад. 11.Довталабон њангоми супоридани њуљљатњо ва иштирок дар имтињонњои ќабул бояд талаботи "Дастурамали либосњои тавсиявии донишљўёни муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон"-ро риоя намоянд. Њамчунин овардан ва истифодабарии телефонњои мобилї дар рўзи супоридани имтињонњо ќатъиян манъ аст. 12. Довталабоне, ки муассисањои тањсилоти миёнаи умумиро бо забони русї хатм намудаанд ва ба гурўњњои русии ихтисосњои Донишгоњ њуљљат супоридаанд, аз забон ва адабиёти рус иншо менависанд. Довталабоне, ки муассисањои тањсилоти миёнаи умумиро бо забони аќќалиятњои миллї хатм намудаанд ва ба ихтисосњои (гурўњњо) русї њуљљат супоридаанд, мувофиќи хоњиши онњо аз забони русї ва ё забони давлатї диктант менависанд. 13. Дар сурати аз як ќисми (блоки) имтињони тестї хол нагирифтан бањои умумии имтињони тестї "ѓайриќаноатбахш" њисобида шуда, довталаб њуќуќи минбаъд дар озмун иштирок карданро аз даст медињад. 14.Натиљаи санљиши иншо баъди 48 соат (дар ихтисосњое, ки теъдоди довталабон дар як љой аз се нафар зиёд аст, натиљаи санљиши иншо- баъди 60 соат)-и навиштани иншо ва натиљаи санљиши тестї на дертар аз 24 соати супоридани имтињон эълон карда мешавад. 15.Саволњои имтињонњои тестї дар асоси барномањои таълимии дар мактабњои тањсилоти миёнаи умумї амалкунанда дар се ќисм (нигаред ба љадвали имтињоноти тестї) мураттаб карда шудаанд. 16.Комиссияи ќабули донишгоњ доир ба њар як ќисми имтињони тестї миќдори холњои заруриро муайян карда, зимни арзёбии нињої натиљаи њар як ќисмро ба назар мегирад. Дар њолати баробарии холњои якчанд довталаб афзалият ба довталабе дода мешавад, ки аз ќисми якум (тахассусї) холи бештар гирифта бошад. Ба њар як савол 5 варианти љавобњо пешнињод мешавад, ки яке аз онњо дуруст аст. Довталаб баъд аз гирифтани вараќањои тестї ва саволњои имтињонї, њар як саволро меомўзад ва аз байни 5 варианти пешнињодшуда дурусташро пайдо карда, дар вараќаи тестї доираи ба ин вариант мањсубро сиёњ мекунад. Дар вараќаи тестї бояд ягон аломати зиёдатї гузошта нашавад. Дар
сурати мављуд будани аломати зиёдатї, ишора ва ё танњо як нуќта (o) вараќаи тестї беэътибор дониста шуда, довталаб аз иштирок дар озмун мањрум мегардад. 17. Барои навиштани иншо 4 соат (240 даќиќа) људо карда мешавад. Мўњлати имтињони тестї барои ихтисосњои факултетњои фалсафа, таърих, њуќуќшиносї, филология, забон ва адабиёти рус, журналистика, шарќшиносї 3 соат (180 даќиќа), барои ихтисосњои дигар факултетњо 4 соат (240 даќиќа) муќаррар шудааст. Ваќти шарњу эзоњи тартибу низоми гузаронидани имтињони тестї ба ваќти људошуда дохил намешавад. 18. Аз рўи натиљањои имтињони дохилшавї довталаб њуќуќ дорад, ки апеллятсияи хаттї дињад ва дар ваќти баррасии апеллятсия шахсан иштирок намояд. Довталабе, ки барои аз нав дида баромадани бањои имтињон ариза навиштааст, бояд бо худ шиноснома дошта бошад. Довталаби ноболиѓро (то 18-сола) метавонанд падар ё модараш њамроњї намоянд. Баррасии аризаи апеллятсионї кўшиши аз нав супоридани имтињон набуда, балки танњо санљиши дурустии бањои имтињони дохилшавї мебошад. Комиссияи аппелятсионї аризаи довталабонро пас аз эълони натиљаи имтињон дар давоми то 2 рўз ќабул ва баррасї менамояд. 19.Довталабоне, ки бе сабаб дар соати муќарраршуда барои супоридани имтињон њозир нашудаанд, ба имтињон роњ дода намешаванд. Довталабоне, ки бесабаб ба имтињони ќабул њозир нашудаанд ва ё дар ќисмњои имтињони тестї холи њадди аќали муайяншударо нагирифтаанд, њамчун довталабоне, ки бањои "ѓайриќаноатбахш" гирифтаанд, њисобида мешаванд. 20. Хатмкардагони муассисањои тањсилоти ибтидої, миёна ва олии касбї ба шўъбањои ѓоибона (ба истиснои ихтисосњои омўзгорї) новобаста аз собиќаи корї ва ихтисос ќабул карда мешаванд. Дар гурўњњои буљавии шўъбаи ѓоибонаи ихтисосњои омўзгорї танњо довталабоне ќабул карда мешаванд, ки дар мактаб кор мекунанд ва дар ин хусус њуљљатњои тасдиќкунанда (роњхат аз шўъбаи маорифи шањру ноњия, гувоњномаю тавсифнома аз мактаб ва нусхаи дафтарчаи мењнатї аз љои кор) пешнињод менамоянд. 21. Довталабоне, ки муассисањои тањсилоти миёнаи умумиро бо медали тилло хатм намудаанд, ба Донишгоњ ба тариќи сўњбат (бе имтињон) ќабул карда мешаванд. 22.Довталабоне, ки муассисањои тањсилоти миёнаи умумиро бо медали нуќра ва биринљї хатм намудаанд, ба Донишгоњ (ба истиснои ихтисосњои њуќуќшиносии умумї, муносибатњои байналхалќї (њуќуќ), молия ва ќарз, иќтисодиёти љањон, бањисобгирии иќтисодї, тањлил ва аудит, технология ва низоми иттилоотї (дар иќтисодиёт), фаъолияти бонкї, менељмент, иќтисод ва идоракунї дар корхонањо, ва забони арабї) ба тариќи сўњбат (бе имтињон) ќабул карда мешаванд. 23. Довталабоне, ки муассисањои тањсилоти миёнаи умумиро аз рўи равияњои табиию риёзї ва гуманитарї-љамъиятї бо медали нуќраю биринљї хатм кардаанд, танњо дар ин равияњо ба Донишгоњ тариќи сўњбат (бе имтињон) ќабул карда мешаванд. Дар сурати натиљаи манфии сўњбат довталабони мазкур дар асоси "Ќоидањои ќабули донишљўён ба муассисањои тањсилоти олии касбии Љумњурии Тољикистон барои соли тањсили 2011-2012" имтињон месупоранд. 24. Ѓолибони љойњои якуми олимпиадањои љумњуриявї ва љойњои якум, дуюм ва сеюми олимпиадањои байналмиллалї аз рўи фанњои муассисањои тањсилоти умумї, ки тавсияномаи Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистонро доранд, зимни мувофиќати ихтисос тариќи сўњбат ба курси якум ќабул карда мешаванд.
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
15
Ваќте ки мо дар бораи халои иттилоотї мегўем ва эфири худро пурра бо барномањои худї таъмин карда наметавонем, боз ин аз рўи адолат аст, ки моро аз тамошои шабакањои ватанї мањрум месозанд? Ба ин кї гунањгор аст?
25. Ѓолибони љойњои дуюм ва сеюми олимпиадањои љумњуриявї аз рўи фанњои муассисањои тањсилоти умумї, ки тавсияномаи Вазорати маорифи Љумњурии Тољикистонро доранд, танњо бо мувофиќати равия тариќи сўњбат ба курси якум (ба истиснои ихтисосњои њуќуќшиносии умумї, муносибатњои байналхалќї (њуќуќ), молия ва ќарз, иќтисодиёти љањон, бањисобгирии иќтисодї, тањлил ва аудит, технология ва низоми иттилоотї (дар иќтисодиёт), фаъолияти бонкї, менељмент, иќтисод ва идоракунї дар корхонањо ва забони арабї) ќабул карда мешаванд. 26. Имтињони ќабул барои довталабони имтиёздор (соњибони медали нуќра ва биринљии муассисањои тањсилоти умумї, ибтидої ва миёнаи касбї), ки танњо аз фанни тахассусї имтињон месупоранд, пеш аз мўњлати муќарраршуда сурат мегирад. 27. Баъди гирифтани бањои мусбат аз кори хаттї ва њадди аќали муайяншудаи холњои умумї шахсони зайл берун аз озмун ба донишгоњ ќабул карда мешаванд: - хизматчиёни њарбие, ки аз сафњои Ќуввањои Мусаллањи Љумњурии Тољикистон љавоб шудаанд ва дорои имтиёзњои давлатї њастанд; - маъюбони гурўњи 1-ум ва 2-юм (аз љумла, нобиноёни дорои истеъдоди фавќулода), агар тањсили онњо мувофиќи њуљљати тиббї дар ихтисосњои интихобкардаашон (тибќи пешнињоди њуљљатњои зарурї) манъ набошад; - ятимони бе падару модар тибќи пешнињоди њуљљатњои тасдиќкунанда. 28. Хатмкунандагони литсейи Донишгоњи миллии Тољикистон (равияи табиї-риёзї), ки имтињонњои хатми литсейро бо бањои "аъло" супоридаанд, ба гурўњњои буљавии равияњои табиию риёзї бе имтињон ќабул карда мешаванд. Њамчунин хатмкунандагони литсей, ки ба гурўњњои шартномавии ихтисосњои роиљи донишгоњї њуљљат месупоранд, дар асоси бањои имтињонњои хатми литсей бе имтињон ба донишгоњ ќабул карда мешаванд. 29. Шунавандагони шўъбаи тайёрии донишгоњ, ки 8 моњ дар шўъбаи мазкур тањсил кардаанд ва имтињонњои хатми шўъбаи тайёриро бо бањои "аъло" супоридаанд, ба гурўњњои буљавии ихтисосњои омўзгорї ва табиию риёзии Донишгоњ бе имтињон ќабул карда мешаванд. Хатмкунандагони ин шўъба, ки 8 моњ тањсил карда, ба гурўњњои шартномавии ихтисосњои донишгоњ њуљљат супоридаанд, дар асоси бањои имтињоноти хатми шўъба ќабул карда мешаванд. 30. Хатмкунандагони мактабњои тањсилоти миёнаи умумї, ки то 3 фанни таълимиро нахондаанд ва дар шањодатномаи тањсилоташон ифодаи "нахондааст" ќайд гардидааст, мувофиќи ихтисоси ба фанњо алоќаманд њуќуќи пешнињоди њуљљатњоро барои дохилшавї ба факултетњои Донишгоњ надоранд. 31.Ќабули духтарон ва писарон тибќи квотаи Президенти Љумњурии Тољикистон мувофиќи ќарори Њукумати Љумњурии Тољ икистон аз 31.01.2006, № 58 "Дар бораи ќабули донишљўён ба мактабњои олии љумњурї тибќи квотаи Президенти Љумњурии Тољикистон барои солњои 20062010" ва "Дастурамали ќабули духтарон ва писарон ба мактабњои олї (бе имтињон) тибќи квотаи Президентї" (ќарори мушовараи Вазорати маорифи Љумњурии Тољ икистон аз 08.02.2006, №3/4) сурат мегирад. 32.Довталабон ба донишгоњ ба таври шартномавї дар асоси натиљањои мусбати имтињоноти хаттї ва тестї аз рўи озмун ќабул карда мешаванд. Њаљми маблаѓи њарсолаи тањсилро раёсати донишгоњ муайян ва тасдиќ менамояд ва он дар эълонњои комиссияи ќабул (дар љои ќабули њуљљатњо) нишон дода мешавад. 33.Шахсони њуќуќї (муассиса, корхона ва ташкилот), ки барои тањсили довталабон дар Донишгоњ роњхат медињанд, дар асоси шартномаи дутарафа ва шахсони алоњида дар асоси
шартномаи инфиродї бояд то ќабули њуљљатњои довталаб маблаѓи тањсилро ба суратњисоби Донишгоњ гузаронанд. 34. Фармони ректор оид ба ќабули донишљўён ба Донишгоњи миллии Тољикистон то оѓози соли тањсил ба имзо мерасад. Дар сурати пурра иљро нашудани наќшаи ќабул вобаста ба ихтисосњо ректори Донишгоњ њуќуќ дорад, ки то 30-юми сентябри соли љорї фармони иловагии ќабули донишљўёни њамаи намудњои тањсилотро ба имзо расонад. 35. Довталабоне, ки ба Донишгоњ ќабул мешаванд, агар дар ибтидои тањсил 15 рўз бе сабаб ба дарсњо наоянд, аз сафи донишљўён хориљ карда мешаванд. Дар ин њолат маблаѓи пешакї пардохткардаи донишљўёни гурўњњои шартномавї баргардонида намешавад. 36. Раёсати Донишгоњ бо довталабоне, ки дар гурўњњои буљавї ба сафи донишљўён ќабул шудаанд, дар асоси банди 7-уми "Низомнома дар бораи бо маром тайёр кардани мутахассисони маълумоти олї ва миёнаи касбї бо роњи шартномавї" (ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 4.04.1996, №137) созишномаи сељониба ба имзо мерасонад. Тибќи ин созишнома донишљў баъди хатми Донишгоњ бо роњхат ба кор фиристода мешавад. Дар мавриди иљро нагардидани бандњои ин созишнома маблаѓи тањсил аз љониби донишљў ба буљаи давлат баргардонида мешавад. III. Тартиби ќабули донишљўён барои дарёфти тањсилоти дуюми олии касбї дар Донишгоњи миллии Тољикистон 37.Дарёфти тањсилоти дуюми олии касбї дар Донишгоњ тибќи Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи маориф" танњо дар асоси шартнома сурат мегирад. 38. Барои тањсилоти дуюми олии касбї ќабул ба курси сеюм дар њолати мувофиќати равия ва ихтисосњо дар асоси сўњбат гузаронида мешавад. Дар њолати номувофиќатии равия ва ихтисосњо вобаста ба теъдоди фарќияти санљишу имтињонњо (на зиёда аз 7 фарќият, ба истиснои ихтисосњои роиљи донишгоњї, ки аз рўи тањсилоти дуюми олї наќшаи таълимии 3-сола доранд) довталаб ба курсњои якум ё дуюм ќабул карда мешавад. 39. Довталабоне, ки тањсилоти якуми олии касбї доранд, барои гирифтани тањсилоти дуюми олии касбї мутобиќи санадњои меъёрии њуќуќии зин аи т ањсилоти олии касбї ва ќоидањои ќабули мазкур дар мўњлати муќарраргардида њуљљатњои зеринро пешнињод мекунанд: - ариза ба номи ректори Донишгоњ; - дипломи намунаи давлатї бо замимааш дар бораи хатми муассисаи тањсилоти олии касбї (нусхаи асл); - нусхаи дафтарчаи мењнатї дар хусуси фаъолияти корї вобаста ба самт, равия ва ихтисоси интихобкарда; - маълумотномаи тиббї (шакли №086-У); - 6 адад расм (андозаи 3х4 см); - шиноснома ё њуљљат дар бораи тасдиќи шахсият. 40. Довталабон барои дарёфти маълумоти иловагї метавонанд ба комиссияи ќабули донишгоњ ба нишонаи зерин мурољиат намоянд: Шањри Душанбе, мањаллаи Буни Њисорак, "Шањраки донишљўён", бинои 12, комиссияи ќабули ДМТ. Њуљљатњои довталабон аз рўи тамоми ихтисосњо бо нишонии зерин ќабул карда мешаванд: мањаллаи Буни Њисорак, "Шањраки донишљўён", бинои таълимии 12-уми ДМТ (троллейбусњои 11, 12; автобусњои 1, 8, 15, 23, 18, 40; микроавтобусњои 54, 10, 12, 16, 17, 19, 22, 23; истгоњи "Боѓи љавонон" ва "Шањраки донишљўён"). МАРЊАБО, БА ДОНИШГОЊИ МИЛЛИИ ТОЉИКИСТОН! Комиссияи ќабули ДМТ
ЭЪТИБОР НАДОРАД Номаи камол, ки мактаби тањсилоти миёнаи умумии № 8-и шањри Кўлоб соли 2004, бо раќами № 0004329, ба хатмкунандаи синфи 9 Шарифова Наргис додааст, аз эътибор соќит дониста шавад.
?-И БОБ ВАЌТЕ КИ МО ДАР ХАЛОИ ИТТИЛООТЇ ЌАРОР ДОРЕМ, БОЗ ШАРТ АСТ, КИ МОРО АЗ ТАМОШОИ ШАБАКАЊОИ ВАТАНЇ МАЊРУМ МЕСОЗАНД? - Аз феврали соли равон инљониб мо, сокинони дењаи Ќипчоќи дараи Алмосии ноњияи Њисор барномањои "Шабакаи якум", "Сафина", "Љањоннамо" "Бањористон" ва "Пойтахт" - ро дигар тамошо карда наметавонем. Дар поёнтари дењаамон бо насб намудани таљњизоти иловагї ба антеннаи пароболї фах-фахкунон каме хира нишон медињад, аммо аз ин тарзи тамошои телевизор дилхоњ тамошобин нороњат мешавад. Дар хонањое, ки ќисман дар баландї љойгир шудаанд, хира - хира хир-хир карда, нишон медињад. Њаминро бояд рўшан бикунам, ки њамаи ин баъди ба љумњурї овардани базањои нав ба амал омадааст. Солњои пеш ин гуна проблема мо надоштем. Бигўед, ки сабаб чист? Ваќте ки мо дар бораи халои иттилоотї мегўем ва эфири худро пурра бо барномањои худї таъмин карда наметавонем, боз ин аз рўи адолат аст, ки моро аз тамошои шабакањои ватанї мањрум месозанд? Ба ин кї гунањгор аст? Ё ин корро ќасдан дар Тољикистон роњандозї кардаанд, ки мо махсус шабакањои давлати Ўзбакистонро, ки муњтавои барномањояшон нисбат ба мо муѓризона ва бар зидди сиёсати Тољикистон аст, тамошо кунем? Оё Кумитаи телевизон ва радиои назди Њукумати Љумњурии Тољикистон ин мушкилоти моро њал карда метавонад? Фазлиддин СОЛЕЊОВ, сокини дењаи Ќипчоќи ноњияи Њисор - Сокинони дењаи Ќипчоќ барномањои "Шабакаи якум", ТВ "Сафина", ТВ "Бањористон" ва ТВ "Љањоннамо" ро аз стансияи радиотелевизионии "Ќипчоќ" тамошо мекарданд. Бо сабаби ќатъ гардидани энергияи барќ д ар стансияи мазкур ањолии дења аз тамошои шабакањо мањрум шудаанд. Дуюми декабри соли 2011 таљњизоти нав барои насб дар стансияи мазкур ба дења бурда шуд, вале аз сабаби набудани энергияи барќ то њол дар хонаи сокини њамин дења Шарипов И. нигоњ дошта мешавад ва мувофиќи ваъдаи шахсони масъули маќомоти иљроияи мањаллии њокимияти давлатии ноњияи Њисор то 10 - уми июни соли 2012 хати таъминкунандаи барќи станси яи радиотелевизионии Ќипчоќ барќарор карда мешавад. Мувофиќи замимаи борхати роњбари гурўњ Њалимов Б., ки аз Кумитаи телевизион намояндагї мекунад, ба шањрванд Шарипов И. 2 адад фиристанда - (передачик 2: ТВК 11 ТВК), 2 адад мављгир - (антенна 11: - 2:), 2 адад такягоњи мављгир - (стойка под антенну 2: 11:) ва 1 адад такягоњи мављгири дигар супорида шудааст. Бо таъмин шудани энергияи барќ ЉСК "Телерадиоком" -и Кумитаи телевизион ва радиои назди ЊЉТ фиристандањои телевизиониро ба истифода месупорад ва тамоми ањолии Ќипчоќ бо барномањои шабакањои телевизиони марказї фаро гирифта мешаванд. Ба саволи Шумо муовини раиси Кумитаи телевизион ва радио Самад ЊИКМАТОВ посух дод.
16 №13 (289), 20-уми июни соли
2012
Њар нафаре, ки ба хонаи онњо мењмон мешуд, акаи Муллошо аввал аз блутуз ва таронањову клипњои телефони ў мепурсид.
ЛАТИФА / ЛАТИФА
МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...
Шўхињо аз њаљвнигор Бахтиёр РАЊИМОВ
ТОЉИР ВА ОМЎЗГОР Дар як хона ду бародар будаанд. Бародари калонї омўзгориро интихоб мекунаду бародари хурдї ба тиљорат машѓул мешавад. Зиндагии бародари хурдї, ки тољир аст, њаматарафа хуб аст ва доим бародари калониро сарзаниш мекардааст. Ва дар охир мегўяд: - Ака, њамин касбай - мї? Наход њамин касб бошад? Шумо ба љои ба тиљорат машѓул шудан омўзгор шудед. Њар рўз бародари бузургро таънаву маломат мекард, ки ана, кўдакони ту аз хонаи ман мехўранд, њатто сарулибосашон аз ман аст. Биёед, касби муаллимиатонро партоед, бахусус, касби Шумо, ки муаллими расм њастед, биёед, ман ба Шумо тиљоратро ёд медињам.
Бародари калон ќањраш мекунад. То сањар фикр мекунад ва сањар мехезаду боз ба дарс меравад. Дарс шурўъ мешавад ва ба хонандагон мурољиат карда, мегўяд: - Талаба ва толибилмони азиз, пагоњ мо расми тамоми намуди мевањоро мекашем, њар яктои Шумо аз њар намуди мева 2 - 3 донагї биёред. Дар синф 30 нафар хонанда будааст. Рўзи дигар мешавад, 30 хонанда 2-3 донагї мева меоранд ва дар дарс расмро мекашанд. Муаллим пас аз дарс мевањоро гирифта, ба хонааш мебиёрад. Рўзи дигар мегўяд, ки расми тамоми намуди сабзавотњоро мекашем. Онњоро њам ба хона меорад. Рўзи савум мегўяд, ки бачањо, мо акнун мо расми линги мурѓ, хурўс ва умуман акси гўштро мекашем ва 30 нафар, баъзењо як линг, бархе ду линги мурѓ баъзеи дигар як килову ним кило гўшт меоранд, боз дар охир њамаашро мегирад, ба хонааш меорад. Додараш мебинад, ки зиндагии акааш таѓйир ёфтааст, аммо ў "банкрот" шудааст. Баъд мегўяд: - Ака, зиндагии Шумо наѓз, 170 сомонї маош доред, лекин зиндагии Шумо хубтар аст, даромади хуб доред. Ман тољир њам бошам, зиндагиам бад аст. Ин чї хел шуд, ки яку якбора зиндагии Шумо таѓйир ёфт, зўр шуд? - Ин њељ гап не, њамааш аз пушти сарзанишу маломати ту шуд, ба ман таъсир кард, ман роњашро ёфтам. Пагоњ як КамАЗ гирифта, назди мактаби дења рав. - Тинљї аст?
Имрўзњо яке аз суханњои дўстдоштаи акаи Муллошо "блентузата даргирон" ё "блентузама даргирондам" шудааст. Гап дар сари он, ки њафтаи гузашта ў аз дуздбачањо бо нархи арзон телефони дастии замонавї бо ними нарх харидорї кард. Акаи Муллошо аз хурсандиаш зуд ба Тољикистон занг зада, бо писарчаи мактабхонаш дар бораи телефон наќл мекард: - Ана дидї, бароят телефоне харидам, ки ягон љўраат надорад. Њамагї се тугмача дорад. Ба экра-
наш ангушт расонї, мефањмад… Мўсо дар њоле садои телевизорро паст мекард, то ба сўњбати Муллошо халал нарасонад, илова кард: - Экранаш сенсорний гўед, ў аз шумо њам доно аст, худаш мефањмад.. Акаи Муллошо: - Ња, экранаш серсорнї. Блентуз дорад. Хайрият, њамин Мўсо будааст, ки интараф - он тараф корфармоияшро ба ман омўхт. Аа? Ња. Ягон нафар Тољикистон равад, бо дасти ў мефиристам. Аа? Не. Метарсам њамроњам ба кўча гирам. Боз милисањо кашида нагирад… Њар нафаре, ки ба хонаи онњо мењмон мешуд, акаи Муллошо аввал аз блутуз ва таронањову клипњои телефони ў мепурсид. Дирўз Мўсо телефони Муллошоро хубтар аз назар гузаронда, гуфт, ки ин телефон барои истифода аз интернет низ хеле хуб будааст. Акаи Муллошо дарњол хоњиш намуд, ки телефони ўро бо интернет пайваст намояд. Мўсо пас соате телефонро ба Муллошо баргардонида, фањмонд: - Ана, ба ин љо медароед, сипас, ба ин љо ва баъд операминиро интихоб карда, пахш менамоед. Торнамоњои (сайт)-њои зарурии тољикиро дар замимањо (закладки) сабт намудаам. Ана инаш оиди хабарњои нав, Раиси Шўрои муњаррирон: С.А. Дўстов Котиби масъул: Эраљи Амон
Њ аф т ан о ма да р В а зо р ат и ф а рњ а нг и Љ у м њ у р ии Т о љ и к и с т о н б а ќ а й д гириф та шу д аас т.
МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).
Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 224 25 09 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 44 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 224 25 09 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 93 500 77 41 Масъули логистика ва чоп: тел: 93 591 02 01
Исмоил Талбаков, муовини раиси ЊКТ:
- Ња, ман пагоњ супориш додам њама расми харбузаву тарбуз мекашанд… ЃАРИБШОИ "НАЊЗАТЇ" Њизби нањзати исломии Тољикистон як чорабинии фарњангї карданду моро даъват карданд. Сараввал гуфтам, ки онљо намеравам, љои мо нест. Бисёр илтимос карданд, дилашонро наранљонам гуфта, рафтам. Ваќте ба он љо рафтем, њангоми аз дар даромадан як зани тољик сатр бастагї омаду гуфт: - Акаи Ѓарибшо, мо махсус барои Шумо омадем. - Тенљї аст, барои чї? - Шояд ин охирин барномаи Шумо бошад. - Барои чї? - Барои он ки баъди дар ЊНИТ баромад кардан, дигар дар намоишњои давлатї баромад намекунї! Баъд ман дар барнома њама нишастагї, як ёдоварї намудам ва гуфтам, ки илоњо њамин гумони хоњар ботил барояд. Баъд ду рўз пас дар газетаи "Фараж" баромад. Дар сањифаи 1 акси ман, расми домулло Ташриф ва як акси Муњиддин Кабирї. Намедонам, акси хандони Кабириро аз куљо ёфта бошанд, боз навиштаанд, ки "Нањзатињо њам механданд?". Баъд якчанд нафар фикру аќидаашро гуфтааст, якеаш гуфтааст, ки ба ќарибї Алла Пугачёва ва дигаронро биёред…
ПУРБИН
"Блентуза даргирон"
Комзебќўр
ин дар бораи мусулмонї. Хуллас, инњо њамааш торнигору (блог) торнамоњои (сайт) тољикї.. Акаи Муллошо бањузуртар каљпањлу карда, бо як дасташ телефонро дошта, бо ангушти ишоратии дасти дигараш боэњтиёт ба экран мерасонд ва сари чанд ваќт бо домонаш экранро пок карда, пасу пеши телефонро пуф-пуф мекард. Ангуштњои калони аз кори сохтмон пўстрафтаи ў гоњо ба экран нољой нишаста, дигар тугмањоро пахш мекард. Дарњол бо суоли "Ин чо кард?" - гўён ба Мўсо мурољиат мекард. Ним соат њам нагузашта, акаи Муллошо гуфт: - Ээ, Мўсољон, ин чї забон аст? Ё ман тољик нестам, ё интернет точикї нест. Ин чї калимањо? Намефањмам… - Чиро? Куљояшро нафањмидед? - пурсон шуд Мўсо. Муллошо бо ангушти ишоратиаш тори сари бемўяшро хорида: - Ту пурс, ки куљояшро фањмидам? Э, ман ба президентњову лётчикњо чї кор дорам? Барои ман њамин корфармо пуламро дињаду ман ба хона фиристам. Э, нашуд ин интернети ту. Људо карда парто, боз пул назанад. Аз њамон блентуз намонам, - гуфта, телефонро ба Мўсо дод. Бањузуртар сар ба болин нињоду ба шифти хона нигарист ва оњи сард кашида, илова кард: -Эњ, имрўз ягон одами блентуздор наомад…
- Имрўз боис ба таассуф аст, дар шањре (Ќўрѓонтеппа дар назар аст), ки ободию зебоияш мањсули идеяи Ленин ва њукумати Шўравист, имрўз барои ў љойи по намондааст. - Э, Шумо чињо мегўед?! Кадом идея? Кадом Шўравї? Њидоятњои сарвари давлата фаромўш накунед! Ленинатон дар љояш-ку! Дар њич куљо њич гап нест, валвала накарда, шукронаи ана њамин шањр кунед намешавад.
Ванфармуд Љўрахон Расулов, мудири Шўъбаи фарњанги шањри Ќўрѓонтеппа: - Дар бораи барканда шудани њайкали Ленин аз Боѓи марказии Ќўрѓонтеппа то ба Шабдолов мурољиат кардем. "Худатон медонед, њукумат медонад! Ку "попробовать" кунеду Ленинро бардоред…" гуфта, гапњои пасту баланд зад... - Шумо мудири шўъбаи фарњанг-мї, ё сардори гурўњи вандалистњо? Бофарњангона, оњиста, пинњонї, шаб-нимшаб сим оварда, ба гарданаки љаноби Ленин партофта… Э, шумо ба њидоят одат кардетон. Њар рўз шумоя бояд њидоят кунанд-мї?
Судирпринс Марат МАМАДШОЕВ, муњаррири "Азия Плюс": -Аснои мурофиањои додгоњї ман Нур Нуровро мушоњида мекардам ва таассуротам ин буд, ки як инсони босаводу босалоњият аст ва таљрибаи хуби кор дар додгоњро дорад. Њамзамон, ба назар менамуд, ки ў як инсони бепринсип ва беирода аст. - Яъне Шумо њам мисли Фаттоњ Саидов нав фањмидед, ки принсипу салоњият куљо рафтаанду таљрибаву саводу ирода куљо?
Дилвазфарис Урун КЎЊЗОД, нависанда: - Хоњ фаррош бошад, хоњ раис ё хоњ вазир бошад, бояд вазифае, ки ба ўњда дорад, онро покизаву њалол иљро кунад. - Садќаи дилу гурдаи кўњистонї шавам. Як љуръат карда, номи вазиру номи раиса мегуфтед, Ќўњзод мешудед.
Милљинур Адаш ИСТАД, нависанда: - Фоњиша, дузд ва дигар унсури љинояткору бадахлоќ ба Шумо њамќавм буда метавонад, аммо њаммиллат нест. Дар замони тошўравї низ чунин фарќгузорї дар кишварамон вуљуд доштааст. - Монед, аз фарќгузорињои замони Шўравї мисол наоред, устод, ки баъди њамин замон на њаммилат дорему на њамќавм.
Љонсулсозайн Рањматулло ВАЛИЕВ, донишманд: - Созишномаи сулњро имзо кардем ва бахшишњои љонибайн низ сурат гирифт. Эълон доштем, ки баъди имзои созиш тамоми талаботи он то ба охир иљро мешаванд. Аммо … - Айб дар љонибайн не, балки дар шартњои созишайн аст, рафиќ демократ!
Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд.
Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 1,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 Ќимати обуна барои як сол - 71 сомонию 76 дирам. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
0000000000000000000000
www.tojnews.org
www.tojnews.org
17
18 №13 (289), 20-уми июни соли
2012
"Ту сигор кашию, мо гап шунавем-а? Њозир ба шўъба даро, ман ба ту нишон медињам!" - мегуфт корманди хадамоти патрулї. Сахт ќањраш кард, ваќте як љавон, ба ќавли худаш, "молокосос", аз њуќуќи худ дифоъ мекарду ў љуз зўри бозу дар муќобилаш чизе надошт. Аз гиребонам гирифта, ба сўи шўъба бурдам.
тарашон љавоб дод, ки ў иљоза медињад. Гуфтам, дар самте, ки меравам, њудуди 50 метри дигар сатили партов њаст, мераваму он љо мепартоям. Яктои дигар назди истгоњ њаст, ки бояд 20 метр ќафо гардам, аммо ман ќафо гаштан намехоњам. Ба инаш иљоза надод. Ман низ напартофтаму наздаш сигоркаширо идома додам. Инон се нафар аз "дружинаи халќї" будаанд, аммо њеч як на њуљљату на сарулибоси мувофиќ, њатто дастбанд, надоштанд. Њатто муаррифии дуруст накарданду муносибати хуб њам надоштанд. Њамин тавр, њудуди 20 даќиќа мунтазир мондем, ки кай командири милития, корманди шўъбаи мањаллї ояду дари шўъбаро кушояд.
*** Бори аввал набуд, ки маро ба иттињоми вайрон намудани талаботи ќонун дар хусуси сигоркашї боздошт мекунанд. Каму ѓам не, то њоло аллакай 8 бор шудааст. Он дафъа бори сеюм буд. Он рўз дар роњи назди майдони 800-солагии Маскав, рўбарўи театри опера ва балет бо сигор дастгирам карданд. Њарчанд мегуфтам, дар ќонунгузорї - чи дар Ќонуни мањдудсозии истифодаи тамоку ва чи дар Кодекси њуќуќвайронкунии маъмурї - сигор кашидан дар кўча манъ нашудааст, ба ин муњофизи ќонун таъсир надошт. Ман дидам, ки ў фаќат зўргўиро медонад, тасмим гирифтам муќовимат накунаму фаќат талаботи вайроншудаи ќонунњои гуногунро ба ў ёдовар шавам. Дар шўъба раиси он ба ман Кодекси њуќуќвайронкунии маъмуриронишон дод, ки талаботи онро оиди сигоркашї чун панљ панљаи худ медонистам. Моддаи 463, ќисми 3. Ваќте кушодему хондемаш, исбот шуд, ки ман онро вайрон накардаам. Он гоњ гуфтанд, ту боќимондаи сигорро дар роњ партофтї, ки ин аллакай хилофи ќонун аст! Ман барояшон њамон боќимондаро, ки дар даст доштам, нишон додаму гуфтам, њуќуќу вазифањои худро медонаму ба ин кор даст нахоњам зад. Он гањ, њамон милисаи аввалї "аз рўи принсип" аз раис хоњиш кард, ки барои муайян кардани шахсият маро нигањ дорад. Бале, се соат. Барои исботи бегуноњї. *** Бо чанд нафар хориљї аз як нишаст берун омадему то хиёбони Рўдакї пиёда рафтем. Њашт нафар будем, њама сигоркаш. Аммо њамон лањзањо танњо як нафарамон сигори рўшан дар даст дошт. Сари чорроњаи боѓи Рўдакї як нафар патрул наздамон омада, ба он њамроњамон хитоб кард, ки сигорро партояд, чунки дар кўча сигор кашидан мумкин нест. Ўниз аз сари роњ дуртар дар як кунље, ки миќдоре партов он љо љамъ шуда буд, партофт. Ваќте панљнафара (ду нафарамон барои бо худ надоштани њуљљат, ду нафари дигар барои њамроњии мо) ба шўъбаи рўбарўи боѓи зикршуда рафтему исбот кардем, ки он дўстамон бегуноњ аст, патрул гуфт, ки барои дар кўча партофтани боќимондаи сигор бояд љарима супорад. Бале, њамоне, ки бо талаби худи патрул ва рўи партовњо партофта шуд. Патрул мегуфт, њудуди 30 - 40 метр дуртар сатили партов будааст, аммо он лањза худаш моро бо ду нафар дубинкабадастон пешопеш ба шўъба мебурд. *** Сигор дар даст мунтазири як нафар будаму назди роњ ќадам мезадам. Се нафар нигоњам доштанду њуљљат пурсиданд. Мегуфтанд, сигор кашидан дар роњ мумкин несту талаб карданд онро хомўш карда, сари роњ партоям. Гуфтам, ин корро нахоњам кард, бо ду сабаб: дар кўча сигор кашидан манъ нашудааст, аммо барои партофтани он љазо муќаррар шудааст. Як нафари тануманду дар назар калон-
дари шўъбаи милисаи ноњия як нафар корманди хадамоти патрулї истода буд. Дўстам, ки аз талаботи ќонун он ќадар хабардор набуд, зуд сигорашро партофту ман њатто ваќт наёфтам огањаш кунам. Милисаи мазкур моро љеѓ заду гуфт, дар роњ сигор кашидан мумкин нест ва талаб кард ман сигорамро дар сатили партови назди даромади шўъба партоям. Гуфтам, агар бегуноњ бошам, сигор мехарї? Розї шуду сенафара ба шўъба даромадем. Он љо раиси шўъба коѓазу ќалам гирифта, омода шуд протокол тартиб дињаду љаримаамон бандад, аммо ман даъвои бегуноњї кардам. Гуфтам, ќонунњои кишварро дар ин соња медонаму гунањкор нестам. Гуфт, аз кадом сайт хондаї? Даъво мекард, ки њама
Њамин тавр, њудудан 5-6 бор ин моддаи ќонунро њама нишастагони он љо - ки 4 нафар буданд - хонданду гунањкор будани маро исбот накарданд. Он ваќт, аз паи дўстам шуданд - охир, ў дар њаќиќат муртакиби гуноњ шуд. Аммо ќисми боз њам љолибтари "визити" мо ана дар њамин љо сар шуд. Ин дўсти русам талаб кард мувофиќи ќонунгузории ЉТ Кодексро ба забони русї барояш дињанд. Дар худи њамон китоб, нисфи дуюмаш, тарљумаи Кодекс буду милиса сањифаи мувофиќро кушода дод. Аљибаш он буд, ки дар тарљумаи расмии Кодекс, бар хилофи ќисми русиаш, гуфта нашудааст, ки партофтани баќияи сигор дар роњ манъ аст. Аз ин агар мо ду нафарро
*** Ваќте дафъаи шашум рўбарўи Донишгоњи омўзгорї, як корманди хадамоти патрулї аз тарафи дигари роњ наздам омада, талаб кард, то сигорамро партояму бо ў ба шўъба равам, бо њамон сабабњои пештар гуфтаам итоаташ накардаму бо сигор якљоя аз роњ гузаштем. Он тарафи роњ њамроњам маро дида гуфт: "Боз ту?!" ва хитоб ба аввалї кард: "Љавобаш дењ, хоњ-нохоњ чизеро исбот карда наметавонї, бегуноњ мебарояд" *** Инак, бори њафтум дар боѓи устод Рўдакї бо дўстам нишастаю дуд медодам. Як нафар патрул наздамон омада, аз ман пурсид, ки оё аз фармон хабар дорам? Фармони
"Љиноят"-њои сигорї Имрўзњо дањњо нафар ин њолеро доранд, ки ман доштам ва хоњам дошт
Аммо ў њам калид надошт. Дар маљмўъ њудуди 40 даќиќа дар кўча бањс доштем. Њељ як, мисли њолатњои дигар, талаботи ќонунро дар бораи сигоркашї намедонистанд. Болотар аз ин, ваќте бо телефон аз як дўстам хоњиш кардам аз сайти Маљлиси олї моддаи мувофиќи Кодекси њуќуќвайронкунии маъмуриробарояшон айнан хонад, њамон љавон мегуфт, бо телефон сўњбат кардан мумкин нест. *** Ваќте бори дуюм њамроњи як дўстам барои сигор дастгирамон карданду ба шўъбаи ноњияи Сомонї бурданд, рости гап, намедонистам, ки ба милисањоямон хандам ё гирям. Баъдан камкам одат кардам. Он рўз сари чорроњаи назди шўъбаи оташнишонии ноњияи Сомонї яктогї сигорро даргирондему пиёда сўи марказ мерафтем. Назди
сайтњо дурўѓанду чизи дурустро дар Интернет љой намекунанд. Гуфтам, аз сайти Маљлии олї хондаам. Фањмондам, ки бо ин сайт, созандагон ва соњибони он, мулоим карда гўем, шиносоии мањрамона дорад. Китоби Кодекcи њуќуќвайронкунии маъмуриро кушода, талаботи ќисми 3, моддаи 463-и онро бароям хонд. Хоњиш кардам фањмонад, ки кўча ба кадом љои дар он омада дохил мешавад: идора, мактаб, бинои фурудгоњ ё...? Гуфт, гиру хон, худат фањм. Бори дигар бо садои баланд барояшон хондаму гуфтам, дар њељ љои он дар хусуси кўча чизе гуфта нашудааст, ѓайр аз партофтани боќимондаи сигор. Аммо ман онро дар сатил партофтаам. Бояд гўям, ваќте ба патрул њамчун шоњид мурољиат кардам, ў аз шўъба берун шуд. Шояд, нахост сигори ваъдагиро харад?
тааљљуби шодиомез фаро гирифта бошад, милисањоро асабонї кард. Онон ба ў ќисми тољикиро базўр тарљума мекарданд, аммо мо пофишорї мекардем, ки тарљумаи расмї њаст, ба мо дигараш лозим нест. Њамин тавр, бо як сабукї, бо эњсоси ѓалаба бар ноадолатї, аз шўъба берун шудему бо лабханд яктогии дигар даргиронда, ба роњи худ идома додем. Аммо њудуди ним соат ваќту асаби харобро бароямон касе барќарор накарда, њатто бахшиш њам напурсид. Аммо лањзае, ки мо аллакай ба сўи дар равон шудем, як милиса, хато накунам, бори дањум моддаи мазкурро хонда, хитоб мекард: "Куљо мешитобед? Њоло истед, ман њамон калимае, ки мувофиќи он шумо гунањкоред, њоло меёбам!" Ба ў дар кофтукоби калима барор хостему баромадем.
Президент оиди сигоркаширо мегуфтааст. Гуфтам, чунин фармон вуљуд надорад, ќонун ва Кодекс њаст. Бо фармони Президент он танњо ќабул шудааст. Дар идомаи сўњбат бо њамон сенарияи њамешагї, талаб кард ба шўъба равем. Пурсидам шўъба куљост, тарафи дигари хиёбони њамноми боѓро нишон дод. Гуфтам, он љоро медонам, ќаблан низ он љо будаам. Он дафъа низ барои сигоркашї буду бегуноњ баромадам. Гуфт, бовар дорї, ин дафъа низ аз об хушк мебарої? Љавоб додам, ки ин бори њафтум асту шаш дафъаи дигар гунањкор буданам исбот нашудааст. Дастамро фишурда гуфт: Бародар, агар шаш дафъа чизе нагуфтандат, бирав, истироњат кун. Эњтиромат мекунам!" *** Чанд суол дорам ба маќомоти дахлдор. Дар хусуси њуљљат, сарулибос, шиносої ва одоби муошират дар шумораи ду њафта ќабли њамин њафтавор гуфта будам, такрор намекунам. Аммо чаро њомиёни тартибот ќонунро намедонанд? Чаро як фармон болотар аз Ќонуни љумњурї оид ба тамоку ва њатто Кодекси њуќуќвайронкунии маъмурї, ки пас аз Сарќонун дар ин соња бояд волотарин сухан бошад, меистад? Чаро ин ќадар аламашон мекунад, ваќте як нафар аз њуќуќи худ муњофизат мекунад? Ва суол ба маљомоти ќонунгузор. Аввал, чаро тарљумаи расмии ќонун ба русї аз тољикиаш фарќ дорад? Дуюм, кай мафњуми "љойњои љамъиятї" дар ќонун фањмонда мешавад?! Банди сеюми моддаи 463 Кодекси њуќуќвайронкунии маъмурииЉТ: "Барои кашидаии мањсулоти тамоку, аз љумла нос дар дохили биноњои маъмурї, њуљрањои кории ташкилотњои давлатї ва ѓайридавлатї, муассисањои тандурустї, фарњангї, динї, варзишї, таълимї, истироњатгоњњо, толорњое, ки дар онњо чорабинињои љамъиятї ва истироњатию фароѓатї гузаронида мешаванд, толорњои фурудгоњњо, вокзалњои роњи оњан ва наќлиёти автомобилї, инчунин дар дохили наќлиёти љамъиятї, ба истиснои љойњои махсуси барои он људокардашуда,ба андозаи аз як то ду нишондињанда барои њисобњо љарима таъйин карда мешавад. (ЌЉТ аз 28.06.11с., №717)"
Рустами МАЉИД
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
19
20 №13 (289), 20-уми июни соли
2012
Муаллиф фаромўш мекунад, ки дар љумњурї дар њама соњањо, аз љумла соњаи маориф низ ќабул ва истифодаи маблаѓи шартномаи довталабон ва донишљуён дар асоси асноди меъёрии њуќуќии соња монда шуд.
№13 (289), 20-уми июни соли 2012
№13 (289), 20-уми июни соли 2012