- Пас аз 1 - уми апрел Тољикистонро чї интизор аст? - Шахсан ман бовар надорам, ки ягон фалокат рух медињад. Аммо ин вазъ метавонад ќадаме ба сўи фалокат бошад. Чї бояд кард?
Иттилоот ва тањлил барои одамони фаъол
| №2 (278). Чоршанбе, 4-уми апрели соли 2012 | Е-mail: nigoh_tj@inbox.ru
Ќосими БЕКМУЊАММАД: Ваќте мансабдори идеалї надорем... Шарњи сиёсї
Љаноби ИКС:
Раљаби МИРЗО:
Соати Икс. Омад? "Дўстон!".
Занги дуввум
«Розњои пинњонї»
3
5
Анатомияи як хабар
ЊИЗБЊОИ БЕПУЛ Муборизаи Мирзо ва Саломат
7
Дар ин шумора: таќдир Се версияи ѓайб задании Низомхон Љўраев дар Русия
3 љањон
Дарс барои худкомањо
Ё идомаи ќиссаи воќеии «Рўзи сиёњи таксист»
10
Дархудмондагї њукм нест!
пурбин
Таваллуди сиёсї дар Ќўрѓонтеппа
16
2
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
Хабари њалокати беш аз дањ муњољири тољик дар сўхторе дар Маскав кам касеро метавонад бетараф гузорад. Њар рўз ба њисоби миёна тобути 3 муњољирбачаи тољик ба Ватан интиќол дода мешавад. Њар дафъа сарнавишти нави љигарсўз, њар дафъа хабари ятим мондани боз чанд тифли бегуноњ, њар дафъа ноумедии модари чашминтизор…
ПАРЛУМОН
5 ГАПИ ЊАФТА АЗ
Баррасии лоињаи Ќонуни "Дар бораи амнияти наќлиётї" Дар љаласаи навбатии Шўрои Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон, ки рўзи сешанбе тањти раёсати раиси Маљлиси намояндагон Шукурљон Зуњуров баргузор гардид, лоињаи Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи амнияти наќлиётї" баррасї шуд.
Тибќи иттилои котиби матбуотии Маљлиси намояндагон Муњаммадато Султонов, лоињаи Ќонуни мазкур бањри татбиќи талаботњо ва вазифањо оид ба таъмини амнияти наќлиётї, татбиќи маљмўи тадбирњои аз љониби давлат муайяншудаи њуќуќї, иќтисодї, ташкилї ва ѓайра дар масоили наќлиёт барои фаъолияти устувори системаи наќлиёти мамлакат мусоидат менамояд.
Дар љаласаи навбатии Шўрои Маљлиси намояндагон њамчунин лоињаи Ќонун "Оид ба ворид намудани таѓйиру илова ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи рўзњои ид", лоињаи Ќарори Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Тољикистон "Дар бораи ворид намудани таѓйиру илова ба Дастури Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон", масъалањо дар бораи доир
намудани муњокимаи ошкорои парламентї "Оид ба иљрои Буљети давлатии Љумњурї дар давраи солњои 2010 - 2011, вобаста ба татбиќи Барномаи Љавонони Тољикистон" барои солњои 2010 - 2012, дар бораи даъват кардани љаласаи навбатии иљлосияи сеюми Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон даъвати чорум ва лоињаи Ќарори Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон "Дар бораи рўзномаи љаласаи навбатии иљлосияи сеюми Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон даъвати чорум" мавриди баррасии Як идда аз масъалањои баррасишуда барои ќабул ба љаласаи навбатии иљлосияи сеюми Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон даъвати чорум, ки ќарор аст, рўзи 4-уми апрел баргузор мегардад, пешнињод шуданд. Фарзона АШУРМАДОВА, TojNews
Шумори фавтидањо дар сўхтори бозори "Качалов"-и Маскав ба 14 нафар расид. Асрор Одинаев, намояндаи Хадамоти муњољирати Тољикистон дар Русия ба TojNews гуфт, феълан онњо (3-юми апрел, соати 10-и субњ) якљо бо кормандони сафорати Тољикистон дар љойи њодиса ќарор доранд. Ба гуфти ў, кормандони полис љойи њодисаро муњосира карда, касеро иљозаи ворид шудан ба дохили бозор намедињанд. Эњтимол аст, ки шумори фавтидањо бар асари ин њодиса ба маротиб бештар бошад, мегўянд онњо. Ин сўхтор субњи рўзи 3-юми апрел дар бозори масолењи сохтмони "Качалов"-и шањри Маскав рух додааст ва кормандони сафорати кишвар дар Русия мегўянд, хабар дар њоли тањлил ќарор дорад ва аз љои њодиса њамоно маълумоти даќиќ дастрас нашудааст. Ширкати давлатии телевизионии Русия истинодан ба манбаъњои полиси Маскав иттилоъ дод, ки бар асари ин сўхтор 12 тан љони худро аз даст додаанд, на 10 нафар, ки ќаблан эълон шуда буд. Ва њамаи онњо шањрвандони Тољикистонанд. Гуфта мешавад, ки сўхтор субњи бармањал соати 5 оѓоз шудааст ва як бинои дуошёнаи металлї ба коми оташ фурў рафтааст. Ин хабаргузорї гуфтааст, ки шањрвандони
Мусоњибаи №1 Мусоњибаи Президенти Тољикистон бо расонањои хабарї хеле кам иттифоќ меафтад. Аммо ин њафта шабакаи телевизионии "Евронюз" мусоњибаи ихтисосиеро бо раиси Њукумати Тољикистон ороста, тўли ќариб 10 даќиќа тамоми кишварро мутаваљљењи ин сўњбат кард. Ин андешаи Эмомалї Рањмон, ки "љомеаи шањрвандї дар Тољикистон дар њоли рушд аст" ва дар мавриди риояи њуќуќи инсон "мушкилоти зиёде дорем, ки њамаи он зина ба зина њалли худро меёбанд", гувоњи он аст, ки раиси љумњур бар сари андешаи ислоњи ин вазъ аст. Ба њар њол, инсон мехоњад бовар дошта бошад, ки Президенти интихобкардааш дар андешаи бењсозии вазъи иљтимоии ў ва хонаводаи ўст.
Хабари њалокати беш аз дањ муњољири тољик дар сўхторе дар Маскав кам касеро метавонад бетараф гузорад. Њар рўз ба њисоби миёна тобути 3 муњољирбачаи тољик ба Ватан интиќол дода мешавад. Њар дафъа сарнавишти нави љигарсўз, њар дафъа хабари ятим мондани боз чанд тифли бегуноњ, њар дафъа ноумедии модари чашминтизор… Лек, тадбир куљост? Ба гуфтаи Президент, 1 миллион шањрванди кишвар дар Русия кору зиндагї мекунанд. "Дигар дар минтаќа ба куљо раванд? Бо ин кор њам кўмак ба иќтисодиёти Тољикистон мекунанд ва њам ба оилањои худашон" (иќтибос аз мусоњибаи Э. Рањмон бо телевизиони "Евронюз").
Аз нигоњи банда, хабари беш аз ду баробар калонтар шудани масоњати маркази маъмурии калонтарин вилояти Тољикистон низ чандон хурду реза нест. Агар то ин замон масоњати шањри Ќўрѓонтеппа њамагї 792 гектарро ташкил медод, њамакнун 1775 гектар замини нав аз њудудњои навоњии атроф ба ихтиёри шањр мегузаранд. Ин њам дар њолест, ки феълан камчинии манзилу замин аз мушкилоти умдаи ањолии шањр мањсуб мегардад. Њоло шањрдории Ќўрѓонтеппа аризаи беш аз 7 њазор хонаводаи эњтиёљманд ба замину манзили зистро рўйи даст дорад. Аммо мардум зиёд аз он сўњбат мекунанд, ки ќабл аз тасвиби ќарори марбут ба тавсеаи њудуди марзию маъмурии шањри Ќўрѓонтеппа аз љониби Маљлиси миллї, маќомоти навоњии Бохтару Вахш њама заминњоро зудњангом "фурўхтанд"-у барои ањолии ниёзманди Ќўрѓонтеппа "доля" намонд…
"Берун аз наќша" њалокшуда дар як бинои вагонмонанди оњанї зиндагонї мекарданд ва њангоми сўхтор роње пайдо накарданд, ки аз он берун шаванд. Аммо шоњидон гуфтаанд, ки дар ин вагон 15 нафар зиндагонї мекарданд, ки танњо љасади 12 нафарро то њол берун овардаанд. Яъне, имкон дорад теъдоди њалокшудагон бештар аз ин бошад.Тавре гуфтем, алњол теъдо-
ди фавтидагон 14 нафар буда, ному насаб ва аз куљои Тољикистон будани онњо маълум нест. Бояд гуфт, ки тољик будани фавтидагон њанўз расман тасдиќ нашудааст. Аз рўи ин њодиса парвандаи љиноятї боз кардааст ва тафтишот шурўъ шудааст. Фирўзи МУЊАММАД, TojNews
Дар соли љорї 25 нафар зан аз шўъбаи сабти асноди њолатњои шањрвандии Ќўрѓонтеппа хостаанд, ки дар шањодатномаи таваллуди тифлони навзодашон онњоро "модари танњо" ва кўдакашонро расман "бепадар" номнавис кунанд. Масъулони шўъбаи САЊШ мегўянд, ки агар њам солњои пеш ин гуна мисолњо ањён-ањён маълум мешуданд, њоло тадриљан ба тамоюл бадал мешаванд, ки бас нигаронкунанда аст. Агар аз як сў, худи модарон намехоњанд исми падари тифлашонро дар шањодатнома ќайд кунанд, аз сўйи дигар, падарони тифл онњоро ба ин кор водор мекардаанд. Намояндаи САЊШ гўшакї ба ман гуфт, ки ќисме аз падарони "нопадид" одамони калони мансабдор будаанд ва намехоњанд, ки тифли "берун аз наќша"-ашон, ки аз занони дуввуму сеюм ба дунё омадаанд, карйераи онњоро халалдор кунанд.
ЊОДИСА
Сиёсатњои Русия дар баробари Тољикистонро чї гуна арзёбї мекунед? 42,7% 32,9%
4,9%
Намедонам
Дўстона
17,5% Шарикона
Хабари баркандани релсњои роњи оњан дар масири "Амузанг-Хатлон" ишораи рўшани љониби Ўзбекистон ба он аст, ки ин кишвар барои ќонеъсозии амбитсияњои худ ва исботи "кї зўр?" аз иљрои њељ кор даст нахоњад кашид, њатто амале, ки хилофи тамоми ќонуну санадњои байналмилалист. Барои банда танњо як чиз номафњум аст. Љониби Ўзбекистон хабар дода буд, ки кўпруки Амузанг хароб шудааст. Аммо њоло тамоми релсњои роњи оњанро то сарњади Тољикистон барчида, ба воситаи ќаторањо њамлу наќл мекунанд. Фосилаи миёни мањалли воќеияти кўпрук ва сарњади кишвари мо дањњо километр роњ аст: Пас, роњиоњанчиёни ўзбак читур аз болои он кўпруки вайрона гузашта, то сарњади мо омада расиданд? Оё барои он ки релсњоро баркананд, кўпрукашонро барќарор карда, то сарњад омаданд, ё ќаблан дар бораи гўё "хароб шудан"-и кўпрук дар натиљаи "амали террористї" ба мо ва љомеаи љањонї дурўѓ гуфта буданд? Њайрон намешавам, агар ба ин савол посухи мусбат бигирам…
"Доля"
САДОИ МАРДУМ
Душманона
Амали террористї
Тадбир куљост?
ФОЉИАИ МИЛЛЇ
Ѓайридўстона
Носирљон МАЪМУРЗОДА, узви ИЖТ
2,1%
Пурсиш бо фармоиши «Нигоњ» дар пойгоњи интернетии www.tojnews.org гузаронида шудааст. Теъдоди овоздињандањо 143 нафар.
Тарма дар шоњроњи шимол: Як кушта ва ду гумном Бар асари резиши тарма дар километри 81-уми роњи Душанбе - Хуљанд як нафар ба њалокат расида ва сарнавишти ду нафари дигар номаълум аст. Ба ќавли як нозири роњ, нафари фавтида ва гумшудагон онњое будаанд, ки њангоми фаромадани тарма берун аз мошинњо ќарор доштаанд. Ба ќавли ў, 10 мошини борбар, умдатан "КамАЗ", зери тарма монда, афроди дохили онњо зинда будаанд. Вай афзуд, љасади фавтида ба ноњияи Истаравшан интиќол ёфтааст. Ронандањо мегўянд, дањњо мошини дигар дар мањаллњое дармондаанд, ки ба шимол ва ё љануб њаракат карда наметавонанд. Ба ќавли як нозири роњ, бартараф кардани тарма ду - се рўз ваќт мегирад. Аз ин пеш резиши тарма дар шањри Хоруѓ њам чандин манзилро хароб карда, љони як нафарро гирифт. Ин президенти Тољикистонро водор кард, ки дар як љаласаи машваратї бо аъзои њукумат аз паёмади обхезї ва барфкўчњо њушдор дињад. Эмомалї Рањмон дар ин љаласаи рўзи 29-уми март супориш дод, ки дар тамоми шањру ноњияњои кишвар ситоди омодагї ва огоњсозии мардум аз хавфи офатњои табиї таъсис дода шавад. Саидаи НУРАЛЇ, TojNews P.S: Ваќте, ки ин шумора омода мешуд, аз ширкати IRS ба TojNews хабар додаанд, ки њамин рўз роњи мошингарди Душанбе - Чаноќ аз тармаи охирон тоза карда шуда, боз мегардад.
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
3
Мардум чизњоеро медонанд, ки њатто фикрашро њам намекунем. Чї дар сатњи кишвар ва чї дар сатњи вилоят ва шањру навоњї. Ин ќадар аз бародар, писару духтар, хусурбачаву домод, таѓову љиян ва дигар хешу таборњои мансабдорон медонанд, ки боварнакарданист.
АМАЛИ ШОИСТА
ЯК ШАРЊИ СИЁСЇ
Ин консерти хайриявї бо дастгирии ташкилоти љамъ иятии "Пешрафт"- и Тољикистон ва Фонди хайриявии Осиёи миёнагии "Ќалбњои боњиммат" баргузор гардидааст. Дар ин маросими хайриявї мењмонон ва тољирони муввафаќ иштирок ва бо расму оини мардуми тољик, аз љумла ѓизоњои миллї ва мусиќии тољикї ошнои пайдо намуданд в а низ ба ин ташкилоти х айрияв ї кўмакњои молї расониданд.
Ё до в а р ме ш ав ем , к и Љо ни бе к Муродов, сарояндаи эстрадии тољик ва писари ов озхони машњури кишв ар Љ у р а бе к Му р од ов б у да , да р љодаи овозњони на танњо дар љумњурї, балки бурун аз он низ машњур г аш та ас т , в а ле ў в а п а да ра шр о м ас ъ у ло н и ни њ о д њ о и њ у к у м ат и феълї хуш надоранд. Фарзона АШУРМАДОВА, TojNews
МАЗЊАБ
Насби камерањои назоратї дар масљидњои Кўлоб Дар њама масољиди шањр ва ноњияи Кўлоб видеокамерањои назоратї насб шудаанд. Ин њам дар њолест, ки то кунун дар њама масљидњои шањри Душанбе камерањои назоратї насб шуда буданд. Ин амр ба хотири таъмини амнияти шањрвандон сурат мегирад. Зимнан, дар Кўлоб панљ масљиди љомеъ ва беш аз 50 масљиди панљваќта фаъол аст. Дар муассисањои давлативу ѓайридавлатии Тољикистон насби наворгир ё дурбинњои назоратї аввали соли гузашта оѓоз ёфт. Ин иќдом дар сояи амалњои террористии солњои ахир ва бар асоси амри президенти Тољикистон анљом мешавад. Ба дунболи ин амри президент, дар пойтахти кишвар низ ќарори
шањрдори Душанбе нашр шуда буд, ки њамаи муассисоту идорањо ва корхонаву марказњои фароѓативу истироњатии давлативу хусусї муваззаф шуда буданд, то 15-уми апрели соли 2011 насби наворгирњои назоратиро анљом дињанд. Барои муассисаву корхонањо, харљи насби наворгирњои назоратї аз буљаи маќомоти мањаллї ихтисос дода шуда буд. Аммо корхонањои хусусї ин иќдомро бо сармояи худ анљом доданд. "Озодї"
ТАЌДИРИ ИНСОН
Се версияи ѓайб задании Низомхон Љўраев дар Русия Рўзи 29-уми март Низомхон Љўраев- вакили пешинаи Маљлиси вилоятии Суѓд, собиќ директори генералии ЉСК "Химзавод"-и шањри Исфара баробари аз тавќифгоњи шањри Зеленогради Русия озод шудан, якбора ѓайб мезанад.
Ин хабарро ба TojNews пайвандони Низомхон Љўраев ва адвокати ў Анна Ставитская тасдиќ карданд. Бону Стависткая гуфт, дирўз Низомхон Љўраевро бидуни огоњии адвокат ва пайвандонаш аз боздоштгоњ озод мекунанд ва бо њамин ў нопадид мегардад: - Ман фикр мекунам, ки ўро дуздидаанд ва ин озодии вай ќаблан ба наќша гирифта шуда буд. Дуздида шудани тољикон аз Русия ин як анъана шудааст. Пештар Мањмадрўзи Искандаровро бо
ДАРДИ ШОИР
МЕЊАН Чун синаи садчоќи ялонї, Ватани ман, Ман зиндаю медўзї ту аз гул кафани ман. Ту олами яктои манї, дида мабодо, Бинад гули хокистари боѓу чамани ман. Бо ин њама худсўзї туро боз парастам, Ќутби ману Маздои ману Ањримани ман. Як ќофилаи ишќи ман аз роњ рабуданд, Ман њељ надонам, кї бувад роњзани ман. Аз тундиву аз тезї чунон хор шудастем, Чун хор бувад пирањанам дар бадани ман. Хубон њама оњу шудаю кўњ ба кўњанд, Як љав нахарад нофаи моро Хутани ман. Мардї чу гузашт аз камари мард, љунун аст, Эй вой, аз ин мардии барбодзани ман. Мўъмин ЌАНОАТ
њамин шева ба Тољикистон истирдод карда буданд. Зерњ имояи маро, ки бо љиноятњои иќтисодї ва даст доштан ба якчанд куштор муттањам дониста, аз озодї мањрум карда буданд, бояд 27-уми феврал озод менамуданд. Зеро суд истирдоди ўро ба Тољикистон иљоза надод, аммо худи њамон рўз ба сари вай гуноњи нав, кўшиши сўйиќасд ба љони нафаре бо номи Мирбодулло Каримовро бор намуданд. Аммо ин гуноњ низ дар тули як моњи тафтишот собит нашуд. Ин айбдоркунињо низ ба фикри ман ќасдан ва пешакї тарњрезї шуда буд. Њоло ба ман санади расман озод шудани вайро нишон доданд, аммо худаш бенишон аст. Яќин аст, ки ўро маќомоти Тољикистон бо Русия пинњонї ва ѓайриќонунї ба Душанбе бурдаанд, афзуд Анна Стависткая. Барои ба даст овардани тасдиќи расмии ин хабар, бо маркази матбуотии Вазорати корњои дохилии кишвар дар тамос шудем. ВКД дар ин хусус изњори бехабарї намуд. Мавриди зикр аст, ки оид ба истирдоди Низомхон Љўраев ба Тољикистон, Шерхон Салимзода Прокурори генералии кишвар тобистони соли гузашта ба хабарнигорон гуфта буд, ки дархости маќомоти кишвар аз тарафи Прокуратураи генералии Русия, ќонеъ ќарда шу даас т в а Низомхон Љўраев ба ватан баргардонида мешавад. Як гурўње аз коршиносон мегўянд, аз эњтимол дур нест, ки Низомхон Љўраев дар Маскав, ихтиёрї пинњон шудааст ва мехоњад бо ин васила чун чењрањои пурсарусадои сиёсати Тољикистон, но-
падид ва зиндагии оромро пеша кунад. Гурўњи дигар бар ин назаранд, ки Низомхон Љўраевро на маќомоти Тољикистон, балки худи Русия рабудааст ва мехоњад бо пайдо намудани фурсати муносиб, ўро ба Тољикистон бидињад. Ва аммо Тољикистон вакили Маљлиси вилоятии Суѓд, собиќ директори генералии ЉСК "Химзавод"и шањри Исфара Низомхон Љўраевро дар содир кардани љиноятњои дуздии моликияти давлатї, куштор, ташкили гурўњи мусаллањи ѓайриќонунї гумонбар медонад. Ў соли 2007 аз Тољикистон фирор карда, дар пайгарди байналмилалї ќарор дошт. Соли 2009 Суди олии Тољикистон, 31 тан шиносу хешу њамкорони ў, аз љумла бародаронаш Толиб ва Фахриддин Љўраевњоро ба мўњлатњои тўлонии зиндон мањкум кард. Азбаски њамаи онњо сокинони Исфара буданд, расонањо ин парвандаро "Парвандаи Исфара" ном нињоданд. Баррасии судии ин парванда, бинобар ќонуншиканињои зиёд аз љониби суд боиси сару садоњои зиёд гашт. Зимни баррас ии ин парванда номњои Ќосим Ќосимов ва Бахтиёр Гулов рў зада, нафаре бо лаќаби "Алї понт" аз шиносњои аввалї гуё худро дар мањбаси Истаравшан ба дор овехт. "Парвандаи исфарагињо" аз пурсарусадотарин ва пўшидатарин парвандањои љиноятї ба шумул рафта, баъди гурехтани Низомхон Љўраев хеле аз хешовандони мансабдорони воломаќом аз марказ соњиби молу мулки нав гаштанд. Ќиёми НУР, TojNews
аз Ќосими БЕКМУЊАММАД
Ваќте мансабдори идеалї надорем... Масъалае, ки арзиши пажуњишу тањќиќоти људогонаро дорад, назари мардум дар мавриди мансабдорони давлатист. Чунин кор бояд њатман аз сўйи нињодњои комилан бетараф ва ѓайрињукуматї анљом гирад, то воќеиятњо ба шакли аслиашон гуфта шаванд. Натиљаи ин гуна тањќиќот метавонад заминаро барои иќдомоти бисёр љиддии кадрї дар сатњи кишвар фароњам намояд, албатта, ба шарте, ки иродаи сиёсии Эмомалї Рањмон вуљуд дошта бошад. Аммо фаъолияти хабарнигорї, ки бидуни тамоси рўзмара бо мардум имконпазир нест, фурсати истисної барои гирифтани назари онњоро ба масоили муњимми њаёташон фароњам мекунад. Банда низ аз муддатњо ба ин тараф њангоми сўњбат бо афроди мухталиф ин суолро матрањ мекардам, ки оё кадом як аз мансабдорони тољикро идеалї медонанд? Зимнан пурсишњоям мањдуд ба афроди сокини Душанбе набуда, посухро дар навоњии мухталифи кишвар низ љўё шудаам. Ба сурати табиї, ба истиснои чанд нафар коршинос ва намояндаи ањзоби сиёсї, боќии мардум аз ибрози ошкори назар дар ин маврид худдорї менамоянд. Танњо бо додани ќавли мардона, ки "гап байни худамон мондаву њаргиз чоп нахоњад шуд", ба истилоњ, барои кафондани дилашон розї мешаванд. Вале ваќте дилашон мекафад...њеч чиз боќї намемонад. Мо мардуми бебарќро мантиќан бехабару иттилоъ мепиндорем, аммо воќеият ин аст, ки дар шароити љомеаи хурду суннатиамон маълумоти дањон ба дањон љойи њар гуна расона ва аз љумла интернетро пур кардааст. Мардум чизњоеро медонанд, ки њатто фикрашро њам намекунем. Чї дар сатњи кишвар ва чї дар сатњи вилоят ва шањру навоњї. Ин ќадар аз бародар, писару духтар, хусурбачаву домод, таѓову љиян ва дигар хешу таборњои мансабдорон медонанд, ки боварнакарданист. Фарзи мисол, њатто агар санади моликияти корхона, замин, бозор, фурўшгоњ ва садњо муассисоти дигарро њам муаррифї кунед, боз њам дар мавриди соњибони аслии онњо ќазовати худашонро доранд. Бар ин асос бештари дорої ва моликияти кишвар ё мустаќиман муталлиќ ба мансабдоронанд ва ё ба наздикони онњо. Љойи тассуф аст, ки барои бештари мардум дигар аслан мансабдори идеалї вуљуд надорад (њарчанд ду-се нафареро ба унвони мансабдорони нисбатан мавриди эътимод ном мебаранд, ки зикрыашон шояд ба нафъашон нест). Албатта, то њамин охирњо хелењо аз интиќоди мансабдорон ва бахусус мансабдорони сатњи олї парњез мекарданд. Далел њам доштанд. Донистани ќадри сулњу оромиро пас аз он як давраи бесуботї њам ќарз ва њам фарз мепиндоштанд. Аммо шароит басуръат дар њоли таѓйиру тањаввул аст. Меъёрњои таъйинкунандаи сатњи зиндагї дар њоли дигаргун шудананд. Намешавад, ки фаќат худро бо Афѓонистон ќиёс кунем. Барои талоши наздик шудан ба сатњи зиндагии кишварњои нисбатан муваффаќ мардум бояд ангеза дошта бошанд. Ин ангезаро умдатан мансабдорон бо амалу иќдомоти худ метавонанд эљод кунанд. Зимни сўњбат бо як нафар дар шањри Ќўрѓонтеппа аз фарќи миёни мансабдори шўравї ва замони истиќлол суол кардам. Гушначашмї, ришвахорї, таборгарої ва карру фарри беандозаро аз вижагињои мансабдорони замони истиќлол донист. Гуфт, ки дар даврони шўравї мансабдор асосан бо мардум њамсон мезист, вале њоло бештари мансабдоронро аз хонањои мўњташаму чандошёнаашон, ки њаргиз бо маоши расмиашон таносубе надорад, метавон шинохт. Нуктаи дардноки дигар ин аст, ки мегўянд: пештар аз ноњия ба вилоят, аз вилоят ба Душанбе ва дар нињоят аз Душанбе ба Маскав мешуд гила кард, вале дар низоми демократии имрўзї нињоди асосии расидагї ба шикояти мардум додгоњ аст, ки ба адолати он ва он њам дар баробари мансабдорон кам касоне бовар доранд. Мантиќи нафари дигар дар робита ба мансабдори идеалї одї, аммо хеле ќавї буд: агар сї дарсади аъзои њукуматамон наздик ба меъёрњои мансабдори идеалї мешуданд, мо барои пайдо кардани кор дар Русияву Ќазоќистон дар ба дар намегаштем. То замоне, ки дар ватанамон љойи кори муносиб пайдо накунему хонаводањоямонро хўронда натавонем, мансабдори идеалї надорем. Њатто як нафар аз њамсўњбатњоямон бар асоси таљрибаи зиндагї ба ин назар буд, ки иваз кардани мансабдорон бар зарари кор аст, зеро то сер гаштани нафари нав ваќти зиёд лозим мешавад. Чї њукме дар мавриди мансабдорон! Њарчанд дар кишвари мо њанўз масъалаи кадрњои мудириятї љиддї матрањ нест, вале дар кишвари дар ќиёс бо мо фарсахњо пешрафтатаре чун Русия зарурати пардохтан ба ин мавзўъро љиддї эњсос кардаанд. Ду-се њафта пеш Дмитрий Медведев эълон намуд, ки мансабдори давлатї набояд беш аз шаш сол дар як вазифа бимонад, зеро тайи ин муддат тамоми ќобилият ва њамчунин натиљаи кори вай маълум хоњад шуд. Баъд аз ин ё бояд боло биравад ва ё канор (мансабдорони мо болову поён мераванд, вале канор рафтанашон хеле кам иттифоќ меафтад). Њатто мо агар на шаш, балки дањ солро њам меъёри замонї барои ташхиси мувафаќќияти њар як узви њукумат ќарор бидињем, шояд зиёди зиёд ду-се нафаре бештар боќї намонад. гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
Дар тарабхонаи "Самарќанд"-и шањри Лондон Љонибек Муродов, њунарманди шинохтаи тољик, консерти хайриявї доир намуд, ки маблаѓи он барои дастгири кўдакони маъюби Тољикистон ва Осиёи Марказї пешбинї шудааст.
i Матлаби ин
Консерти хайриявии Љонибеки Мурод дар Лондон
4
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
"Барои нигоњубини њамчунин фарзанд сабру тањаммул ва аз њама муњим дониши зиёд даркор аст, зеро кас бояд донад, ки бо ин тифли худ чњ гуна муносибат кунад. Мардуми мо аутизмро намедонанд. Ин бедонишњ тарсро ба вуљуд меорад. Набояд чунин бошад".
Дархудмондагї њукм нест! Соати 10-и рўзи сешанбе. Дар боѓи шањрии шафати Театри Опера ва балети пойтахт гўрўње љамъ омадаанду навиштаљоти бузургњаљмеро болои сар доранд. Онњо одамони сину соли гуногунанд, ки њадафашон љалби таваљљўњи њукумат ва љомеа ба маризии аутизм ё дархудмондагї аст. Иќдоми онњо ба Рўзи байналмилалии шинохти дархуддармондагї, ки њамасола 2-юми апрел ќайд мегардад, бахшида шуда, бо иљозаи њукумати шањри Душанбе сурат мегирад. Њудуди 100 нафар ихтиёриён бо либоси сафед давродаври Театри опера ва балети ба номи Садриддин Айнї давида, бо се забон - тољикї, инглисї ва русї шиор мепартоянд: "Аутизмро дастгирї кунед!". Маърака аз чор ќисмат: дави љавонон, рањпаймоии волидайну кўдакон,чойнўшию бозї бо кўдакон ва акси умумї барои хотира иборат буд, ки "Нигоњ" онњоро паињам аккосї кард. Ташаббускори ин маъракаи наљиб Созмони љамъиятии "ИРОДА" мебошад, ки волидайни кўдакони дархудмондаро гирди њам овардааст. Инак, дархудмондагї њукм нест!
ДАВ ВА РАЊПАЙМОЇ БА ХОТИРИ ЉАЛБИ ТАВАЉЉЎЊИ ЉОМЕА БА МУШКИЛОТИ ХУДДАРМОНДАГОН
ТАЊМИНА (АЗ ЧАП) МОДАРИ ЊУСЕЙНИ ХУДДАРМОНДА АСТУ НАСИБА ФЕЙСБУКЇ, КИ БЕТАРАФ БУДА НАМЕТАВОНАД
ЛОЛА - модаре, ки писараш гирифтори худдармондагї аст, мегўяд: "Барои нигоњубини њамчунин фарзанд сабру тањаммул ва аз њама муњим дониши зиёд даркор аст, зеро кас бояд донад, ки бо ин тифли худ чї гуна муносибат кунад. Кўдаки дархудмонда њамеша аз њамсолонаш озор мебинад. Тифлони дигар бо ангушт ба чунин кўдак ишора мекунанд, тањќир менамоянд, ба њолаш механданд, ба давраи худ намегиранд, ба бозї њамроњ намекунанд. Онњоро ба боѓча намегиранд, ба мактаб ќабул намекунанд. Мардуми мо аутизмро намедонанд. Ин бедонишї тарсро ба вуљуд меорад. Набояд чунин бошад. Мо ба ин маърака омадем, то якљоя шуда, тарсро аз байн барем". КАМОЛИ 10 СОЛА ДУНЁИ ХУДРО ДОРАД...
Фазлиддин НАСРИДДИНОВ -раиси Анљумани волидони кўдакони дучори аутизм ё дархудмондагї, ташаббускори ин маърака: "Дар Тољикистон, мутаассифона, ин мушкил печида асту нав аз ин рў њалли он осон нест. Мутахассис надорем. Боѓча, мактаб ё ягон маркази фарогир барои кўдакон вуљуд надорад. Аммо мо мекўшем, ки ин мушкилот пай дар пай њалли худро ёбанд. Мо аз худ дарак додем, то ба дигарон низ кўмак намоем".
ЛЕНТАИ АЗИЗА НИШОНИ ДАСТГИРИИ ЎСТ МАЪЛУМОТИ "НИГОЊ": Аутизм ё дархудмондагї ин њолати наќзи мудовими спектрии рушд аст, ки дар давоми се соли аввали њаёт аз худ дарак медихаду ба фаъолияти маѓзи сар асар мерасонанд. Бештар ба он кўдакон дар кишварњои гуногун, новобаста аз мансубияти љинсї, нажодї ё њолати иљтимоию иќтисодї гирифтор мешаванд, ки дар натиљаи ин тавоноии кўдак ба муносиботи љамъиятї коста, мушкилот дар муоширати шифоњї ва ѓайришифоњї пайдо мегарданд ва рафтор, алоќа ва машѓулиятњои мањдуд ва такроршаванда мушоњида карда мешавад. Тахмин карда мешавад, ки 67 млн. одам дар дунё аз аутизм зарар дидаанд: дар бештари мамолики љањон аутизм аз саратон, диабет ва СПИД дар якљоягї бештар ба чашм мерасад. Мувофиќи маълумоти охирини муњаќќиќони амрикої аз 88 кўдак яктоаш бо шаклњои гуногуни аутизм ба дунё меоянд.
МО БЕТАРАФ НЕСТЕМ! НАМ НЕ ВСЁ РАВНО! WE ARE NOT INDIFFERENT!
Дар охир, иштирокчиёни маърака аз раиси шањри Душанбе Мањмадсаид Убайдуллоев бо нидои «ТА-ШАК-КУР БА МИ-РИ ШАЊР» изњори миннатдорї карданд.
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
5
Як гуна вазъияти монанд ба соли 2004 аст, ки ВВП омаду њамаро "банд" карду баъд коре накард ва то ба њол вазъ њамон аст. Аммо ин дафъа чї тавр хоњад омад? Ин дафъа соли 2004 нахоњад буд.
МИНБАРИ ФЕЙСБУКИЊО "Барќи тољик" эълом дошт, ки пас аз 1-уми апрел дар Тољикистон ќимати барќ боло бурда мешавад. Русия њам эълон кард, ки бољи гумрукии маводи нафтї, аз љумла бензину саларкаву керосинро боз њудуди 50 доллар меафзояд. Ўзбакистон интиќоли газро ба Тољикистон ќатъ кард. Ба назар мерасад, хатари бузурге ба иќтисоду иљтимоъи кишвар пеш омадааст. Дар Фейсбук њам ин болоравињову ќатъкунињо мавриди баррасии ширкатдорон ќарор гирифт. Фарид Ориён Балхї, яке аз фейсбукиён низ дар ин робита чунин суол гузошт:
Пас аз 1 - уми апрел Тољикистонро чї интизор аст? Fakhriddin Kholbek: - Шахсан ман бовар надорам, ки ягон фалокат рух медињад. Аммо ин вазъ метавонад ќадаме ба сўи фалокат бошад. Чї бояд кард? Дар ин бора коршиносон зиёд гуфтанд. Аммо оромии имрўза аз он дарак медињад, ки њукумат чизе дар сар дорад. Аммо намедонам ин њалли мушкил бошад, ё њамин тавр, игнор (беањамиятї). Иззат Амон: - Фалокат дар мо њанўз 20 соли пеш рух дода буд. Тавре мебинем, мардуми мо зинда аст ва њанўз вуљуд дорад. Дуруст, ки фалокат намешавад. Зеро мардуми мо барваќт газ, бензини арзон ва умуман зиндагии мўътадилро фаромўш кардааст. Аммо агар эњсосотро як сў гузорем, ба фикрам, худи мо гунањкорем, ки ба чунин бунбаст афтодем. Сиёсати хориљии мо решаї хато аст. Дипломатњои мо муќассиранд, ки роњњал пайдо накарданд. Бояд бо њамсоягон дар њавои дўстї ва њамљавор зист. Бояд кор кард, на пушти базму љашн гашт. Farid Oriyon Balkhi: - Бардошти ман ин аст, ки дар њукумат њоло вазъро бањо дода наметавонанд. Институтњо кор намекунанд. Назария аз амалия ё баръакс хеле дур шудаанд, балки умуман робитае надоранд. Њоло дар ахбор шахсан чизеро пайдо карда наметавонам. Хабар њаст, ки Тољикгаз аз Туркманистон газ хариданист. Аммо як суоли "бачагона" њаст: Ўзбакистон роњ медињад? Не. Иззат Амон: - Имрўз фањмидам, ки дўст надоштаем. Ба ќарибї дар Олмон будам. Онњо Тољикистонро Фаластини Осиёи Миёна меноманд. Бубинед, њамсояамон Ўзбакистон бо мо чї мекунад. Боз Русияро бинед. Мо ба њама, ки мегўянд, дўсти моянд, бовар мекунем. Fakhriddin Kholbek: - Шояд чизе рух надињад? Ва њамин тавр идома кунад? Њукумат мегўяд, ки халал нарасонед, њамааш хуб мешавад. Мухолифон мегўянд, ки оќибати ин кор ба хайр нест. Ахири наќб диданашаванда аст.
Ali Mastov: - 1) нархи барќ боло меравад, на барои он ки аз лињози иќтисодї асоснокшуда аст, балки барои он ки мо хомўшем. Чун мо хомўшем, чаро нархро баланд накунанд? Айби мост. 2) бољи гумрукиро баланд мебардоранд, пас чаро молиётро дар гумрук ва андозро лаѓв намекунем. Он ваќт њама арзон мешавад. 3) газро ќатъ карданд? Хайри чї? Ман 6 сол аст, ки газ истифода намекунам. Пас аз он ки њисобкунаки газиро часпонданд, газ њам гум шуд. Њељ гап не, ки чанд хона дар марказ ва як ду нуќтаи газфурўшї аз кор монад. Аммо гап сари ин ки зиндагї рўз ба рўз вазнин мешавад. Farid Oriyon Balkhi: - Фикр намекунед, ки боло бурдани нархи барќ тасмими маљбурист, яъне хазина холї мешавад ва онро бояд пур кард? Nazir Muminov: - Њоло Душанбе агар газ њам набошад, барќ дорад, вале манотиќи мо дар 24 соат танњо 1 соат ва якуним соат барќ дорад. Њоло бо ин вазъият таваќќўъ доред, ки кадом як соњаи зиндагии ин миллат дуруст шавад? Иќтисоди кунунии Тољикистон куллан маснуъї ва ѓайривоќеї мебошад, зеро бо камтарин њисобу китоби содда инсон метавонад ба ин воќеъият даст ёбад. Farid Oriyon Balkhi: - Назир, шумо гуфтанї, ки иродаи сиёсї нест? Nazir Muminov: - Иродаи сиёсї, бародари ман, ин аслан аз луѓатномаи мо кайњо њазф шудааст... Farid Oriyon Balkhi: - ?:)))))))))))) Ilhom Narziev: - Вазъе, ки пеш омад, пешбинишаванда буд. Он чї рух дод, ки бояд медод. Тарифи барќ чанд сол боз матрањ буд. Гази Осиёи Миёнаро Чин барои пур кардани лўлаи гази Осиёи Марказї - Чин мехарад, зеро Туркманистон, Ўзбакистан ва Ќазоќистон дар Чин бозори собит ва фоиданокро ёфтанд. Лукойл, ки то њол дар Ўзбаки-
стон 3 млрд. мукааб газ истењсол мекард, мехоњад то 18 млрд. ва фаќат барои Чин расонад. Худи Ўзбакистон ќарз гирифта, газ истихрољ мекунад, то аз бозор намонад... Мо бояд барваќт гази худро мебаровардем. Танњо Сариќамиш бо 1 - 1,3 миллиард захирааш барои 10 - 20 сол бас аст. Аммо захираашро 20 млрд. мукааб њисоб кардаанд! Набояд мисли Сангтўда - 1 кунем. Кўр асояшро як бор гум мекунад. Jam Kadyrov: - Рост мегўед, барои оби њавзи худ пул додан хандаовар аст. Аммо мо дар Тољикистон ба сар мебарем ва сари њар як идеяи хуб чандин "аммо" пайдо мешавад)). Масалан, Роѓун. Имкон дошт бо нерўи худ ва љалби сармоягузории хориљї сохт. Аммо ку њамаи ин? Харољоти бунёди корхонаи истихрољи газ, маљмааи истењсолоти он ќариб баробари Роѓун аст. Маблаѓ ёфтан мумкин, агар "гурези пул" - ро дошта тавонем. Аммо ин "гурезњо" зиёданд, лоаќал њамон љанљол бо МВФ - ро ба хотир орем, ки 25 миллион доллар куљо шуд, њељ кас намедонад... Нархи барќро бояд боло бурд, зеро харољоти истењсолот бояд пўшида шаванд. Дар мо ба сабаби фасод чї ќадар, ки барќ ќимат нашавад, ба сифати расонидани барќ таъсир намерасонад... Хасан Арабакеш: - Ба мо сиёсатмадорон даркор нестанд, иќтисоддонњо, технократњо, менељерњои хуб заруранд. Бадбахтии мо дар ин аст, ки сиёсат дар мо иќтисодро идора мекунад. Farid Oriyon Balkhi: - Ба кадом рў иќтисоди Тољикистонро тоб надињї, сиёсат мешавад. Њол он ки бизнес бояд аз њукумат људо бошад. Корхона бояд андоз супорад, на ин ки бо пуштибонии ягон нафар бе андоз кор кунад. Аксари корхонањои Тољикистон, ки бояд даромади зиёд оранд, њамин тавр фаъолият доранд. Вазъи баъд аз 1 апрел барои хукумати мо содда нахоњад буд.
«Розњои пинњон»-и љаноби ИКС
Соати Икс. Омад? "Дўстон!". Соати Икс, ки бояд ќартаи њама бозигарон боз шавад, омад. Аввал, Ўзбакистон буд. Роњи "Ѓалаба Амузанг" - ро хароб кард. Газро ќатъ намуд. Дигар ба Хатлон роњи оњан нест. "Талко" манбаъи аслии долларовар аз фаъолият мемонад. Расонањо аз музокироти Тошканду Душанбе сари газ мегўянд, аммо ин њарфњо бепоя њастанд. Дигар Тошканд намехоњад бо забони дипломатия сўњбат кунад. Интизор аст, ки кай Тољикистон: 1) обанбори Фарњодро медињад; 2) Аз Роѓун даст мекашад; ва 3) шартњои дигаре, ки ин љо аз оварданаш худдорї мекунем, аммо онњо хеле тањќиромезанд. Тољикистон њам ќартаи худро боз кард. Аввалин маротиба бо лањни шадидтар, ки камтар гила дорад, вазорати корњои хориљї изњорот пахш кард ва "расвогии" Ўзбакистонро баровард. Ин изњороти вазорат, ки пас як изњороти оддї шуд, аммо дар сомонаи сафорати Тољикистон дар Русия монд, њарфњои ногуфтаи Душанбеи расмиро фош намуд ва ин то дараљае ба он маъност, ки Душанбе низ дигар аз Тошканд умедворие надорад. Вагарна моњи январ ваќте Ўзбакистон хост газро ќатъ кунад, худи президент Эмомалї Рањмон ба њамтояш Ислом Каримов нома навишта буд. Ин дафъа, маълум мешавад, чунин зарурат набудааст. Дурусттараш, дигар вокуниш намешавад. Як гуна "азон хондан ба гўши хар". Аммо суоли матрањ ин аст, ки чаро ин изњорот мањз дар Маскав нашр шуд? На Аврупо, ё Амрико, њарчанд варианти англисии он њам мављуд аст? Аз Маскав "азон хондан" ба гўши Кремл бењтар аст, бахусус аз Мавзолеи Илич. Душанбе ба Маскав фањмонд, ки ин њама "беадабињо" мањз аз њамон љо маншаъ мегиранд. Ин ду "дўсти" мо, пеш аз њама њукумати мо, бешак, тасмимњояшонро муштарак мегиранд. Ва он чї Тошканд мекунад, танњо ва танњо бо дастури Кремл анљом медињад. Русия њанўз бар ин аст, ки "нўхтаи" минтаќа њамоно дар дасти Тошканд аст. Русия аз Тољикистон: 1) будубоши 49 солаи пойгоњи 201; 2) нерўгоњи Роѓун; 3) бидуни бањс, "Талко" - ро низ талаб хоњад кард. Аммо соати Икс барои Маскав кай хоњад буд? Ќартаашро кай боз хоњад кард? Моњи май пас аз сари тахт нишастан Шоњ Владимир Путин, тибќи бархе хабарњо, бояд ба Душанбе ояд. Аз ин омодагињое, ки Русия тариќи Тошканд мебинад, маълум мешавад, ки ВВП хеле бадхашм хоњад омад ва ќартаашро хоњад кушод. Он чї имрўз њадс зада мешавад, шояд ними талаботе бошанд, ки мо медонем. Як гуна вазъияти монанд ба соли 2004 аст, ки ВВП омаду њамаро "банд" карду баъд коре накард ва то ба њол вазъ њамон аст. Аммо ин дафъа чї тавр хоњад омад? Ин дафъа соли 2004 нахоњад буд. Ба назар мерасад, соати Икс барои тамоми минтаќа фаро расидааст. Амрико ва кишварњои думраваш, ки соли 2014 аз Афѓонистон хориљ шуданианд ва худро "дўст" - и нави Тољикистон њам мешуморанд, бояд сари Осиёи Марказї, ќабл аз њама Тољикистон тасмимњои нињоии худро гиранд ва аз абзорњои фишорашон сари Ўзбакистон истифода кунанд. Агар наметавонанд, пас бењуда мо "ба умеди оши њамсоя турб тарошидаем". Дар пеш омадани њамчунин вазъият Амрикову Аврупо њам сањм доранд. Аммо ин мухолифатњо бо чї хоњад анљомид? Дар ин оташ кї худро гарм мекунад, кї нафъ мебинад ва кї хоњад сўхту зиён хоњад дид. Дипломатияи таърифии мо бояд њар кореро кунад, ки ин њама бар зиёни миллат анљом наёбад, зеро соати Икс омад ва "дўстон"-и мо њам… омаданд!
МАВЌЕЪ Њар сол шанбеи охири моњи март "Соате барои замин" баргузор мешавад ва дар шањрњои мухталифи љањон корхонањову сокинон бо хоњиши худ як соат тамоми барќро хомўш мекунанд. Аз љумла бар асоси ќарори маљлиси вакилони халќи Душанбе рўзи 26-уми марти со ли гузашта аз соати 20:30 то соати 21:30 системаи равшанидињии шањрї ва рекламаву ороишоти илюминатсионї хомўш карда шуд. Инчунин соли 2011- ум дар ин маърака 5 њазору 200 шањри љањон ширкат дошт, ки дар натиља садњо миллион киловат соат нерўи барќ сарфа шудааст. Аммо бархе кишварњои саноатии љањон зидди куштани як соати барќ њастанд, онњо хомўш карданро бар зарари корхонањои худ медонанд. Вобаста ба ин мавзўъ «Нигоњ» пурсид:
Шумо омодаед, ки барои сайёраи Замин 1 соати барќатонро дињед? Аслиддин ЉУМЪАЕВ, устоди Донишгоњ: - Бале! Имсол агарчи дар ќиёс бо соли гузашта ин аксия дар Душанбе доир нашуд, банда, рўзи 31 март аз соати 20. 30 то 21. 30 дар манзилам барќро ќатъ кардам. Аммо ин ба хотири наљоти Замин набуд. Агар Замин бо барќкушињои мо эмин мемонд, пас сањми мардуми Тољикистон дар ин рисолати бузург хеле бузург, њатто бузургтар аз Чин мебуд. Ман ба он хотир имсол барќро куштам, ки шукри Худо, дар хонаи мо сол аз 12 моњ барќро намекушанд. Ман як соатро ба номи Замину ба коми худ кардам, гўем мешавад. Чї тавр? Як бор як соат бебарќ нишаста, хостам тасаввур кунам, ки он мардуми тамоми зимистон бебарќ, ё камбарќ, яъне мардуми музофоти Тољикистон чї њол доштанд. Медонед, то дараљае фањмидам, ки воќеан, бебарќ зиндагї кардан мушкил будааст. Куљо донанд њоли мо, сабукборони соњилњо! Ин мисраъи Њазрати Хофиз дар њаќиќат ба њамин масъала рост меояд. Бовар кунед, то инсон худ бебарќ намонад, њељ гоњ ин вазъро намефањмад.
Исфандиёр ШАРИФОВ, сокини ноњияи Њисор: - НЕ. Ман њич ваќт ба ин розї шуда наметавонам, чунки мо дар кўњистон зиндагї мекунем. 5 моњ мешавад, ки барќро намебинем, боз чигуна њамон як соати бегоњ медодаашонро мегиранду барои замин гуфта хомўш мекунанд? Ман агар донам, ки барќ бошад ва барои замин як соат лозим бошад, ман як соат неву ду соати барќамро медињам, аммо медонам, ки њамон барќ дар мо нест. Ва агар ин иќдомро дар кишвар љорї карданї шаванд бо итминони комил мегўям, ки ширкати «Барќи тољик» ва Вазорати энергетикаи кишвар боз ин як соатро барои дигарон мефурўшанд. Бубинед, ки мо - мардуми ноњияњои дурдасти кишварро чигуна масхара кардаанд, ки хоњанд барќ медињанд, нахоњанд не. Боз гуноњро ба сари иќлим бор мекунанд. Борон набошад, бориш нест, мегўянд, агар боронгарї шавад мегўянд, ки њаво гарм нашудаасту барфњо об нашуда, пас ин «издиватса» нест? Барои њамин, ман ба ягон иќдоме, ки доир ба ќувваи барќ бошад, розї намешавам.
6
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
Аммо ин афсона њељ не, ки тамом шавад. Порсол њамин шабу рўз таъмини барќ хеле хубтар буд. Имсол бошад, барќчиён ба фикрам, амалиётеро роњандозї кардаанд, ки номаш "тоќатсанљї" аст.
Хуш омадед, пашшањо! Пасоб Ќўрѓонтеппаро шусту пашшањо омаданд
њи о ш а, њо н А ша рд! ш а п бу а с раи
Шеъри шоир Зарифи Ибод - "Шањри Ќўрѓонтеппаи зебои ман"ро ќисме аз хонандагон хонда, кайф мекунанд, вале сокинони мањаллаи "Бањор" ва мањаллаи 14 - уми шањри Ќўрѓонтеппа баъди мутолиа ё шунидани ин шеър ѓамгин мешаванд. Солњо боз сокинони ин мањаллаи дар гузашта зеботарини шањр аз бўйи пасобњо, ки аз назди хонањои истиќоматиашон мегузарад, ба дод омадаанд. Зак ва шўра ќисме аз манзилњои истиќоматии онњоро дар њолати садамавї ќарор додааст. САЙЁД ВА ЌУРЃОНТЕППА Аз љанги бемаънии шањрвандї, ки дар ин мањалла боиси харобкорї гашта буд, њанў з "нигорањо" боќ ї мондаву ќисме аз муњољирон то ба њол хонањои в ал ангор аш о нр о о бо д нак ар д аа нд . Њоло он, ки дар дењаи Сайёди ноњияи Шањритус муњољироне, ки хонањояшонро фурўхта, ба Ќирѓизистон рафта буданд, бозпас омада, бо њазору як даъвою дастур хонањояшонро соњибї карданд. Пас суол ба миён меояд, ки чаро аз "Бањор" рафтагон, то ба њол кўшиши обод кардани манзилњои истиќоматияшонро надоранд?! Онњо омада вазъи ѓайрисанитарии мањалларо дида, талош ба бунёди хонањои валангорашонро на-
мекунанд, вагарна кї намехоњад дар Ќўрѓонтеппа, дар мањаллаи Бањор хонаи истиќоматї дошта бошад?! Яъне вазъи Ќурѓонтеппа аз Сайёд њам бадтар шудааст. ИЛОЉИ ВОЌЕА БАЪД АЗ ВУЌЎЪ? Инак, њодисае, ки субњи 1 апрел дар мањаллаи Бањор ба вуќўъ пайваст, шањодат медињад, ки масъулини шањр ба доди мардум баъди њодиса мерасидаанд, на ќабл аз вуќўъи он. Зимни боздид аз мањалла чунин хулоса кардем, ки ањолии мањалаи Бањор аз 18-уми март то субњи ба вуќўъ пайвастани њодиса, яъне 1 апрел бим аз шуста шудани манзилњои истиќоматияшонро доштанд. Онњо ба њуку-
мати шањр мурољиат карда буданд. Ба ќавли ќисме аз зарардидањо, омаданд, диданду рафтанд. Ќисми дигаре мегўянд, тоза кардани канали пасобњои шањр идома дошт ва бо мањкам шудани яке аз ќубурњои обгузар, ки ќаблан дар ќаламрави ноњияи Бохтар буд ва њоло мансуб ба шањри Ќўрѓонтеппа мебошад, вазъият муташаниљ шуд ва субњи 1 апрел пасоб селоб шуду 3 хонаи истиќоматї пурра валангор гашт ва 7 манзили ањолии мањалла ќисман зарар диданд. Њак бар љониби яке аз љабрдидањои мањалла аст, ки мегуфт: - Мехостанд сариваќт садамаро пешгирї мекарданд, вале масъулин масъулиятро дарк намекунанд. Мана об хонањои моро валангор кард, баъди якчанд соат пеши обро бо истифода аз техника кушоданд. Мешудаст-ку!? АЗ "ПОЁН" ВА "БОЛО" Агар масъулини "поён" ва "боло" хоњанд мањаллаи Бањори шањри Ќўрѓонтеппаро бо сарфи маблаѓњои начандон бузург ба Бањори њаќиќї табдил медињанд, вале инро намехоњанд. Пўшида нест, ки дар шароити њозира масъулини "поён" барои талаб кардани маблаѓњои зарурї аз масъулони "боло" мењаросанд. Њарос аз мансаб то ба љое расида, ки ба љиноят табдил шудааст. Ин буд, ки ду сол ќабл дар шањри Кўлоб њудуди 40 нафар аз омадани сел фавтида, беному нишон шудаанд. Мо сўхтањоро бо дилбардорї таскин додем, замин додем, хона сохтем, ѓизову сару либос дода, худамонро "реклама" кардем. Мардум њамаро мебинанд. Дар љое, ки хас набуд, ќасру кушк сохтанд, љое, ки обод буд, хокашро бехтанд, ин чї маъно дорад? Дар байни мардум ривоят аст, ки Биби Фотимаи Зўњро дар ноњияи Данѓара хамир кардаасту малоики дасташро љониби водии Вахш њаво додаст. Аз ин лињоз, ин водї саѓерапарвар аст. Коршиносони мањаллї бар инанд, ки агар буљаи шањри Ќўрѓонтеппа пурра дар ихтиёри шањр вогузор шавад, њамаи камбудињо дар тўли 5 -10 сол пурра бартараф мешаванд, вале њамин "Бањор"-ро дар фасли бањор об мебараду дар фасли гармо сокинони маркази маъмурии вилояти Хатлонро кўрпашшањо тала мекунанд. Хуш омадед, пашшањо! Давлати ШОЊЭЪТИБОР
ОФАТИ ТАБИЇ
Сел 10 хонаи истиќоматиро дар Ќўрѓонтеппа тахриб кард Сафаргул Њасанова- яке аз сокинони ин кўча, ки се хонааш пурра хароб гардидааст, мегўяд, ки танњо ањли оила тавонистаанд, то худро берун кашанд ва молу њолаш зери сел мондааст. Дар такя ба гуфтањои боло Асалмоњ Назирова, сокини зарардидаи дигари кўчаи Бањор мегўяд, ки боришот чандон зиёд набудааст,вале сабаби зери сел мондани хонањо ин будааст, ки чандин сол боз зањбуру љуйборњои селгузар тоза карда нашудаанд ва барои њамин оби борон аз љўйборњо берун рехтаву манзили одамонро хароб кардааст. "Чандин бор ба масъулини дахлдор мурољиат кардем,ки зањбуру љўйборњоро тоза кунанд, вале касе аз масъулин ин нигаронии моро љиддї кабул накаданд ва оќибаташ ба ин рўз оварда расонд", мегўяд Ония Мирзоева, сокини зарардидаи дигар. Бино ба наќли бошандагони ин мањала, аз рўзи гузашта бад-ин сў
раёсати Кумитаи њолатњои фавќулода дар якљоягї бо идораи тандурастию Њилоли Ањмар ситод ташкил шуда оилањое, ки хонањояшон пура тахриб шудаанд, дар хаймањо љобаљо карда шудаанд. Зубайдулло Толибов - раиси љамъияти Њилоли Ањмари минтаќаи Ќўрѓонтеппа дар суњбат ба TojNews изњор дошт, ки дар њоли њозир, 10 оилаи зарардида аз љониби ин љамъият бо кумакњои аввалия, аз кабили рахти хобу дигар ашёи рўзгор таъмин шудаанд. Бино ба гуфтаи ў, кўмакњои ироашудаи ин нињод барои 60 нафар пешбинї гардида буданд, ки њамаашон ба зарардидагон расонида шуд. Мувофиќи иттилои ба дасти мо расида, дар њоли њозир аз љониби
ситоди мазкур њаљми зарар омухта мешавад ва сарбозони Кумитаи њолатњои фавќулода аз субњи имрўз таъмиру тармими чанде аз манзилњои харобшуда шуруъ намудаанд. Мардуми ин мањалла њамчунин иброз доштаанд, ки раиси шањри
Ќўрѓонтеппа зимни ташрифаш ба ин мањал ваъда додаст, ки баробари пайдо шудани аввалин имконият, хонањои боќимондаро низ баќарор хоњанд кард. Рустами САФАР, TojNews
НАЌЛЊОИ МУЗОФОТЇ
Афсонае, ки охир надорад? Як шиноси дерин латифаеро гаштаю баргашта наќл мекард, аммо аз ин пеш ба мазмуни он таваљљўњ намекардам. Он латифа ин буд: "Сарвари як ташкилоти хориљї пуртоќатию тањаммулпазирии халќи моро санљидан хостааст. Ў ба коргарони тањљої эълон кардааст: "Аз пагоњ рўзи корї 12 соат". Касе эътироз накардааст. Он хориљї њайрон шудааст, зеро дар ватанаш андаке фишор бас аст, ки шўре хезад. Баъди ду рўз эълом доштааст: "Аз имрўз бе рўзи истироњат кор мекунед". Боз хомўшї. Аљнабї њайрон: наход касе эътироз накунад? Чанд рўз пас боз эълони нав: "Аз ин рўз бо ними маош кор мекунед". Боз њам эътирозе нест. Тоќати хориљї тоќ шуда, кори бемаош таъин мекунад, вале њама хомўшона ба кор идома медињанд. Сардор охирин ќарорро эълон мекунад: "Фардо соати дањ омода бошед, њамаатонро ба дор мекашем". Дар толор як даст боло мешавад. Сардор ба чашмонаш бовар намекунад. "Ана, мешудааст-ку! Нињоят як кас эътироз мекунад-е! Эњ, ќандата зан!". Ў бо ќаноатмандї ба "эътирозгари эњтимолї" сухан медињад: "Марњамат!" "Арѓамчинро барои овехтан аз њисоби корхона медињанд ё худамон орем?" Ин латифаро шояд як тањќир њисобанд, аммо то љое муносибати "Барќи тољик"-ро бо мардум бозгўї мекунад. Ин ширкат солњост ба мардум ваъда медињад, ки ана, баъди се (чор, ду) сол ањвол хуб мешавад ва ин бебарќињо дар таърих чун як афсона мемонад. Аммо ин афсона њељ не, ки тамом шавад. Порсол њамин шабу рўз таъмини барќ хеле хубтар буд. Имсол бошад, барќчиён ба фикрам, амалиётеро роњандозї кардаанд, ки номаш "тоќатсанљї" аст. Љойњои дигарро намедонам, аммо дар шањри мо субњ аз соати 6.00 то 7.30, бегањ аз 18.00 то 20,30 - љамъ чањор соат барќ медоданд, ки асло кифоя набуд. Бачањо нотайёр ба мактаб, мардњо бо риши нотарошида ба кор мерафтанд ва њама интизори бањор буданд, ки оби Вахш зиёду барќ фаровон мешавад. Аммо барќчиёни "олињиммат"-и тољик акнун лимити "бањорї" љорї карданд. Иди њаштуми март барои модарон шаби тор шуд, аммо аз рўзи дигар лимити пагоњиро боз ним соат кўтоњ карданд, яъне аз 6.00 то 7.00. Диданд, ки ба ин њам тоќат кардем, шурўъ аз 13 март моро аз барќи сањарї мањрум карданд. Як њафта аст, (20 март) ки субњ палмосида - палмосида либос мепўшему бо либоси дарзмолнодидаю рўи нимшўву риши нотарошида ба кор меравем. Мехостам акси худро бо риши расидаву либоси дарзмолнодида фиристам, вале аз нохуш кардани табъи хонандагон тарсидам. Афсонаи "Барќи тољик" дар бораи камобии дарёи Вахшро дар ин фасли сербориш шунида, чўпонњои ноњияи мо таклиф мекунанд, ки аз саргини чорво дар кўњњо ба тариќи њашар гулханњо афрўхта шавад, то барои Вахш барфњоро об кунанд. Ман онњоеро, ки ба Русия муњољират рафта, оѓўши занњои, бигузор фоњиша њам бошанд, русро аз хонањои сарди бобої афзал донистаанд, мањкум намекунам, зеро одамї як бор ба дунё меояд ва намешояд ин умрро дар торикиву сардї гузаронд. Аљоиб, барои мо арѓамчинро "Барќи тољик" медода бошад? Мањмуди АШЎРМУЊАММАД, шањри Конибодом
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
7
Ѓараз аз роњбандии Ўзбакистон низ њамин аст: ба сахтї мувољењ сохтани мардум ва бедор намудани њисси нобоварии онњо нисбати Њукумати Тољикистон. Вале ин хаёли хом аст.
200 метр дар марзи Тољикистон партофта рафтанд. Ин роњ аз 17- уми ноябри соли гузашта баста аст. Маќомоти роњи оњани Ўзбакистон ин роњбандиро вобаста ба як амали терорристї дар пуле дар ин масир вобаста карданд. Гўё як таркиш буд, ки сутунњои пули ќаторагузарро хароб кард. Њоло маълум шуд, ки ин кор љузъе аз омодагињои ќаблї будааст. Бо баста шудани роњ њудуди 20 вагони маводи ?изоии Барномаи озуќаи љањонї, ки бояд ба вилояти Хатлон меомад, дар Ўзбакистон банд монду ин мавод ба истгоњи роњи оњани Душанбе расид. Барномаи љањонии озуќа кўмакњои хайриявии худро тавассути роњњои дигар ба вилояти Хат-
Ўзбакистон: аз роњбандї ба роњканї
Њадафи Тошканд аз муњосираи иќтисодии муназзами Тољикистон чист? ИБТИДОИ ГУМ Роњи аввал ин њамсоядорист, ки њам ќарзи инсонист ва њам фарзи мусулмонї. Чун њамсоя нек бувад ўро аз бародар бењтар донанд ва агар не… Њаќќу њамсоядорї миёни сокинони Тољикистону Ўзбакистон то андозае таърихи куњан дорад, ки њарчанд сари решаашро биљўянд, боз чуќуртар меравад. Њусни њамљавории ду миллат садсолањо таќвият ёфта, бо пайвастани риштањои муњаббату издивољи фарзандон ибтидои хешро гум кардааст ва омили бањс барои муайян кардани мансубияти миллии афроди саршиносе монанди Синову Берунию Форобию Имом Бухорию дигарон гаштааст. Њар яке эшонро дороии аќлонии худ мењисобаду бо онњо пеши дигар миллатњо менозад. Дар чунин њолат, манзалати ин саршиносон боз њам мефизояду доманаи шўњрати онњо густурдатар мегардад. ЊАДАФ - "ФАРЊОД" Роњи дувум, ин ўњдадорињои байналмилалї ва минтаќавї мебошанд. Њар мамлакате, ки худро љузъи комилњуќуќи љомеаи мутамаддин, фарњангсолор ва муосир мењисобад, расман вазифадор аст созишномањои байналмилалї, серљониба ва дуљонибаеро, ки зери онњо имзо гузошта, риояту иљрояшонро ваъда додааст, бояд хилофи онњо амал накунад. Вале сиёсати пешгирифтаи роњбарияти Љумњурии Ўзбакистон дар ќиболи Тољикистон тавре мебошад, ки дигар аз арзишњои бародарї, хешу таборї, њаќќи њамсоядорї нишоне боќї намонда. Ўзбакистони бародар дар шахси мардуми оддияш не, дар симои роњбарони тангназараш мехоњад, ки њама мехостагиашро аз њамсояи худ гираду ба ивазаш рањмате нагўяд. Тањаммули онро надорад, ки тољик оби аз сарчашмањои худї равонгаштаашро истифода бараду бо барќи худаш хонаашро равшан кунад. Ин об бояд танњо обанборњои њамсояро
гази онњо вобастааст ва аз кор мондани онњо рахнаи чашмрасе ба иќтисодиёти љумњурї ворид месозад. Онњо иллати ќатъи фурўши газро ба Тољикистон на љанбаи сиёсии масъала, балки коњиш ёфтани истењсоли газ дар Ўзбакистон маънидод карданд. Вале дар њоле, ки Љумњурии Туркманистон фурўши газро ба Тољикистон ризоият додааст, дар мавриди интиќоли гази туркманї тавассути ќубурњояшон, хомўшї ихтиёр кардаанд, яъне розї нестанд. Аз ин бармеояд, ки ќазия мушкили сиёсї доштааст. Гузашта аз ин, љониби Ўзбакистон мунтазам шартномаю созишномањои байналмилалї, бисёрљониба ва дуљонибае аз ќабили "Созишномаи байналмилалии њамлу наќли борњо аз тариќи роњи оњан", "Ќарори роњбарони њукуматњои ИДМ оид ба тадобири бењтар намудани фаъолияти роњњои оњани давлатњои узви ИДМ, "Тартиби истифодабарї, ќайд ва њисоботи наќшавии истифодаи вагонњое, ки моликияти давлати дигар мебошанд", "Созишномаи муносибатњои дуљониба дар соњаи наќлиёти роњи оњан миёни Тољикистон-Ўзбакистон" ва ѓайра, ки зери онњо имзои худро гузоштааст, вайрон мекунад ва ё нодида мегирад. ТЕРРОРИСТ КИСТ? Сокинони Айвољи ноњияи Шањритус мегўянд, ки кандани роњи оњани Ѓалаба - Амузанг, ки 40 сол ба ин сў фаъол буд, охирњои моњи феврали соли равон аз сўи Ўзбакистон тахриб шудааст. Як сокини ин мањал мегўяд, охирин рўзњои моњи феврал, субњи барваќт як гурўњи тахминан 30-40 - нафара омада, ба чидани релс ва шпалањо шурўъ карданд. Онњо шпалањоро ба ањолии атроф њамчун њезум фурўхта, релсњоро бор карда бурданд. Ба ин ќаноъат накарда, навиштаљоти "Хуш омадед, ба Љумњурии Тољикистон!"- ро, ки дар километри 52-юми марз буд, канда дар 100-
лон интиќол хоњад дод. Аммо ин амали Ўзбакистон зарба ба 160 њазор мактаббачаи хатлонї буд, ки аз рўи лоињаи "ѓизои мактабї" то се сол бояд ѓизои башардўстонаи ин созмонро дарёфт кунанд. КВД "Роњи оњани Тољикистон" 50 корманди худро сар аз 1- уми апрел ба рухсатии иљбории бемузд фиристодааст. Ўзбакистон њатто ба таъмири ин роњ аз њисоби Тољикистон розї нашуд. Ва акнун ба комилан вайрон кардани шохаи роњи оњани зикршуда пардохтааст. Дар Ўзбакистон даќиќан медонанд, ки аз ин роњ маводи ѓизої барои сокинони љануби Тољикистон интиќол мегардад. Њамлу наќли ин мавод аз масири Бекобод-Хуљанд (роње, ки барои бурдани борњо пешнињод мегардад) ва интиќоли он то ноњияњои љануби Тољикистон тавассути роњу аѓбањои кўњї, њафтаю моњњо тўл мекашад. Дар ин давом, ќисме аз мавод ѓайри ќобили истеъмол мегардад ва нархи ќисмати боќимонда дањњо маротиб боло рафта, мушкилиро бар рўзгори мардуми оддї зам хоњад кард. ЃАРАЗ… Ѓараз аз роњбандии Ўзбакистон низ њамин аст: ба сахтї мувољењ сохтани мардум ва бедор намудани њисси нобоварии онњо нисбати Њукумати Тољикистон. Вале ин хаёли хом аст. Тољики дар сахти обутобёфта, аз чунин имтињоноти зиндагї борњо гузаштаасту боз њам мегузарад. Бо он хиради аљдодї, ќалби бузургу бахшанда ва тавони тањаммулпазиронае, ки дорад, ин мушкилии сунъї ба сараш овардаро сарбаландона пушти сар хоњад кард ва њељ гоњ айби як гурўњи кўчаки њукуматдорону сиёсатбозони Љумњурии Ўзбакистонро бар сари тамоми миллати ўзбек нахоњад кашид. Зеро мо тољикон, миллати ўзбакро њамчун њамсояи наздик ва бародар мешиносем, на сарварони кўтањбини имрўзаи Ўзбакистонро. Саид ВАЛИЕВ
аз Раљаби Мирзо
Занги дуввум Ислом Каримов ба ивази мушкилоти эљодкардааш чї талаб мекунад? "Паёми имсолаи президент шояд таѓйиротеро дар самти сиёсати хориљї маълум намояд". Сафари вазири корњои хориљаи Русия Сергей Лавров дар нимањои моњи апрел ба Тољикистон дар њоле сурат мегирад, ки гўё сардии муносиботи байни Маскаву Душанбе рў ба гармї дорад. Ба њар сурат, охирин рўзи моњи март сўњбати телефонии байни сарвазири феълии Русия Владимир Путин ва Президенти Тољикистон Эмомалї Рањмон сурат гирифт. Њоло шарњ дода намешавад, ки ташаббускори ин сўњбат кадом љониб аст. Вале таи як моњи ахир анљом гирифтани ду сўњбати телефонї байни Путин ва Рањмон маънии бисёре дорад. Ёдовар мешавем, ки 5уми март низ новобаста аз он ки президенти Тољикистон Путинро тавассути як барќия ба муносибати пирўзиаш дар интихобот табрик карда буд, боз њам бо ташаббуси Кремл сўњбати телефонии онњо анљом гирифт. Дар бораи мўњтавои ин сўњбат танњо метавон њадс зад, чун касе даќиќ нагуфт, ки љонибњо кадом масоилро ба баррасї гузоштанд. Аммо 31-уми май мавзўи сўњбати ду рањбари имрўзу оянда тибќи хабарњо хеле мушаххас буд. Президенти феълии Тољикистон бо президенти ояндаи рус мавзўи мушкилоти ба бор овардаи зимистони соли равонро матрањ кардаанд ва дар замина Рањмон дархост кардааст, ки Русия ба Тољикистон ёрии башардўстонаи худро дареѓ надорад. Албатта як муаммо дар ин намуди муносибат он аст, ки чаро Президенти Тољикистон аз њамтои руси худ дархост накарду мањз Путинро, ки танњо пас аз нимаи моњи май расман ба курсии рањбарї мешинад, интихоб намуд? Ва президент Медведев низ бе ягон чуну чаро таќрибан њамон рўз мавзўи кўмак ба Тољикистонро ба њукуматаш супориш дод. Ин гуна бархўрд дар зењни тањлилгарон андешаеро ба бор овард, ки ахиран байни ду давлат масъалаи њалношуда боќї намондааст. Хоса мавзўъњои низомї ва масъалаи низомиёни рус дар сарњад ва хоки Тољикистон барои 49 соли дигар. Мавзўи фурўдгоњи Айнї низ шояд ба њалли мусбаташ ба манфиати русњо њал шуда бошад. Дар ин миён як мавзўи бањсии дигар мемонд, ки ба контроли сањмияњои нерўгоњи Роѓун иртибот мегирад. Гуфта мешавад Кремл ба ин хулоса расидааст, ки дар оянда низ ба њалли мусбати мавзўъ даст ёфтанаш имконпазир аст. Аммо масъалаи асоситарини ин сўњбат ва бархўрд ба он дар дигар љо буд. Гап сари ин мерафт, ки пас аз сўњбати телефонї бо Путин љаноби Рањмон бо раиси Ситоди марказии нерўњои Амрико Љеймс Маттис мулоќот дошт. Ќабл аз ин вохўрї, интизор мерафт, ки генерали амрикої бо хабарнигорон дар Душанбе сўњбат анљом медод, аммо аз ин иќдом худдорї намуд. Пас аз ин коршиносон ба хулосае расиданд, ки сўњбати ќаблии Рањмон бо Путин пештар маслињат набудаасту аз ин хотир натиљањои мулоќоти президенти Тољикистон ва генерали амрикої ба таври мусбат барои амрикоињо анљом наёфтааст. Баъзењо ин сўњбати телефониро бо "сафари шабонаи" Путин ба Тољикистон дар тирамоњи соли 2001 баробар карданд, ки пас аз он бо иљозаи Кремл мавзўи истифода аз хоки Тољикистон барои нерўњои ѓарбї имконпазир афтод. Вале ин дафъа шояд бо њал нагаштани кадом як масъалаи муњим барои ИМА буд, ки генерали амрикої хоњиши мусоњиба бо журналистонро аз худ дур кард. Бархе аз тањлилгарон ба ин назаранд, ки зимни сўњбати Путину Рањмон масъалаи имкони истифода аз марзи Русия барои берун кардани аслињаи низомии Ѓарб аз Афѓонистон матрањ шудааст. Бояд гуфт ин масъала дар муносиботи давлатии Ќирѓизистону Русия шикофи амиќе ба вуљуд овард. Матбуоти ќирѓиз Кремлро бо он гунањкор намуд, ки њатто аз ин њисоб манфиати молї суроѓ карданисту чунин имконро барои кишварњои фаќире чун Ќирѓизистон фароњам намеорад…. Бо ин њама, агар Душанбеи расмї тамоми масъалањои худро бо Кремл њал карда бошад њам, њоло дар зењнњо суоли дигаре пайдо мешавад. Ислом Каримов ва њукумати ў аз фишорњои ошкору нињонаш нисбатиТољикистон, аз љумла ба таври мунтазам манъи барќасдонаи вагонњо, даст ба муњосираи иќтисодии Тољикистон заданаш, бастани роњи оњан дар ќитъаи Ѓалаба - Амузанг, оѓози тахриби ин ќитъаи роњи оњан, мушкилоти мављуда дар масъалаи воридоти гази Ўзбакистон ба Тољикистон ва манъи транзити нерўи барќи Туркманистон чї мехоњад? Оё ин маъниеро ба бор намеорад, ки Тошканд ба жарфои масали "мурдани кампир њиљ гап не, аљал одат мекунад" дуруст сарфањм рафтаанд. Яъне чун њукумати Ўзбакистон дид, ки Кремл аксарияти кулли мушкилоташро тавассути тањримњову мушкилоти сунъї њал кард, чаро акнун Каримов масоили доѓ барои худ - таќсими об, сохтани нерўгоњњо, фаъолияти Талкоро аз тариќи њамин усул њал накунад? Бе ин њам доим дар бораи мушкилоти Тољикистон коршиносон мегуфтанд аз рўи секунљаи Кремл - Тошканд - Душанбе фикр кардан осонтар менамояд. Аммо њоло тањлилгарон ба ин назаранд, ки агар Тошканд бо "гулўгир" кардани Њукумати Тољикистон (бе газ монондани "ТАЛКО") танњо мехоњад як масъалаашро њал кунад, он танњо мавзўи сарбанди неругоњи Фарњод ва обанбораш хоњад буд. Хотиррасон мешавем, ки ин пораи заминро дар замони шўравї барои 40 сол ба Ўзбакистон ба сифати иљора дода буданд. Аммо бо вуљуди гузаштани ин мўњлат њамсоякишвар онро ба Тољикистон баргардонидан нахост. Танњо дар соли 2001 сардори ШКД-и ноњияи Нов бо як њамлаи ногањонї ин сарбандро ба Тољикистон бозпас гардонд. Ин иќдомро дар Тошканд бо дарди зиёд ќабул карданд. Аз ин хотир, њадс зада мешавад, ки њукумати Каримов њама имконоти худро истифода мекунад, то њади аќалл дар ин шабу рўз ин масъаларо ба манфиаташ њал кунад. Аммо дар Душанбе сари ин масъала - боз як гузашти марзї, чї мавќее доранд, интизор меравад то охири моњ маълум мешавад.Бар иловаи сафари вазири корњои хориљии Русия дар њамин моњ баргузории маъракаи Паёми Президенти Тољикистон дар назар аст. Тањлилгарон гумон доранд зимни ироаи ин пайём дар самти сиёсати хориљии Тољикистон тањаввулоте ба миён биёяд. Интизор мешавем…
гўша андешањои шахсї буда, метавонад бо мавќеъи «Нигоњ» муѓойират намояд.
каримов
лабрез кунаду заминњои кўњнаву нави онро њосилхез. Њамин аст, ки гоње рањ мебанданду гоње газ. Моње нагузаштааст, ки масъалаи делимитатсия ва демаркатсияи сарњад миёни намояндагони ду давлат баррасї шуд. Ин нишастро њам бародарони узбек бо талаб оѓоз карданд. Бо талаби ба Узбекистон додани обанбори "Фарњод". Ва чун љавоби рад гирифтанд, ба найранг, фишор ва тањдиди навбатї пардохтанд. Нахуст додани газро ба Тољикистон ќатъ карданд. Зеро медонанд, ки чанд корхонаи бузурги саноатии Тољикистон аз ќабили "Талко" ва "Тољиксемант" аз
АНАТОМИЯИ ЯК ХАБАР
i Матлаби ин
"Ён ќушни - љон ќушни" - ин њикмати халќи ўзбак аст ва маънояш њамсояи њамшафат њамсояи љони инсон аст. Мардуми тољик њам мегўяд: "Њамсоя ба њаќќи Худо баробар". Аз рўи ин њикматњост, ки аз ќадимулайём барои нигањдошти равобити њасана ва таъмини њамзистии мусолињатомез дар шафати якдигар барои ду ќавм, ду миллат ва ду кишвар - ду роњ мављуд буд. Ин ду роњ барои Тољикистону Ўзбакистон низ истисно набуданд ва нестанд.
8
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
Солњои охир сатњу сифати таълим дар гимназияњо ё худ литсейњои муштарак нисбат ба гимназия ва листейњои тобеи вазорат хуб аст... Аммо вазорати маориф чаро бо онњо бархўрди номуносиб мекунад?
Аз болоят менависам… Чаро «Рўзи дарњои кушод» дар маќомоти Тољикистон зарур аст?
Дар њолатњои бўњронї ниёз ба иртибот бо омма меафзояд. Њадаф дарёфти њусни тафоњум байни омма ва созмони љамъиятї, њизби сиёсї, муассисаи давлатї, сохтори тиљоратї ва амсоли ин. Аммо дар ин марњила дари худро пўшидан ба омма, боиси коњиши боварї ва тўл кашидани фосилаи иртибот мешавад. Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон як муассисаи давлатиест, ки сирф ба шарофати интихоботи мардум вакилоне интихоб карда шуданд, ки ба дафтарчаи мењнатиаш менависанд -депутат. Хуб, онњо низ њамчун дигар амалдорони давлатї аз њисоби буљети љумњурї маош мегиранд ва дар эљоди ќонунњо бори зањмат мекашанд. Дорои расонањои хабарї ба мисли рўзномаи «Садои мардум» ва маљалаи хосаи ќонунгузорї доранд. Барои боз њам наздик намудани фаъолияти парлумони кишвар ба мардум, гузаронидани маъракаи «Рўзи дарњои кушоди Парлумони Тољикистон» айни муддао мебуд. Дар ин рўз њар кадом шањрванди кишвар вориди бинои парлумон шуда бо набзи њаёти вакили мардумї шинос мешавад, ба саволи худ љавоб меёбад, њамроњи депутат аккосї мекунад. Ин маърака як навъ таблиѓи (пиар-аксия) Маљлиси Олї бошад, аз љониби дигар, садоќати як шохаи давлатиро ба принсипи љомеаи демократии њуќуќбунёд будани кишвар баён мекунад. Дуруст аст, ки маъракаи мазкур тавассути расонањои хабарї инъикос ёфта, дар зинањои дигари давлатдорї пайравони худро меёбад. Иштирокчиёни маърака аз љараёни ќонунофарї, тарзи мурољиат ба вакил, рўзи кории депутат, манзили иќоматии ў, мошини хидматї, њуљраи корї, маоши ў, пайвандони депутат шинос мешаванд. Бале, ин омили шаффофияти сохтори давлатї аст. Воќеан дар парламенти Шветсия – Риксдаг дар маљлисгоњ харакњои алоњидае аз боло барои мардуми кўча гузошта шудааст. Яъне ягон роњгузар агар мароќ зоњир кунад, метавонад соате чанд дар он харак нишаста, ба љараёни маљлиси Риксдаг ва бањсу мунозирањои вакилон назорат кунад. Ќисса кўтоњ, ин шањрванди кишвар
њамчун андозсупоранда њаќ дорад бубинад, ки андози ба давлат супоридаи ў чї гуна харљ мешавад. Зимнан, дар маќомоти андоз њам маъракаи «Рўзи андозсупоранда» гузаронидан мумкин аст. Дар ин рўз кормандони маќомоти андоз ба кулли андозсупорандагон бобати тањияи асноди андоз ва навъњои андоз ройгон маслињат дода, онњоро бо намунањои њуљљатгузории андоз таъмин мекунанд. Ман дар шањри Санкт-Петербург дар чунин маърака ширкат доштам ва мушовирони андоз ба саволњоям љавоби муфассал дода, ваќти хайру хуш ба дастам як папка бо бланкањо ва намунањои асноди андоз дода, раќами телефон ва адреси электрониро низ ба ихтиёрам гузоштанд, то ваќти суоле пайдо шудан, мурољиат намоям. АЗ БОЛОЯТ МЕНАВИСАМ.... Ња, чунин мегуфтанду мегўянд. Аммо суоле бармеояд, ки оё мо аз фарњанги номанависї воќифем? Хоса байни амалдор ва корафтода. Номањои бепосух боварии мардумро ба маќомоти давлатї коњиш медињад. Ва аз њама аљибаш ин, ки мукотибаи амалдор ва як шањрванд паси парда мемонад. Хуб, агар он муносибатњои мањрамона бошад, чизе намегўем. Аммо њар номае, ки ирсол мешавад ба маќомот шабењи пахши тугмаи зангўлаи дар аст ва бояд онро кушоию бинї, ки паси дарат кї аст ва чї мехоњад? Њатто аз тањлили миќдор ва мўњтавои номањои воридшуда метавон набзи љомеаро муаяйн кард. Дар таърихи давлатдории тољикон кадом амалдори давлатиро барои сари ваќт посух надодан ба мактуби шањрванд ба љазои маъмурї кашидаанд? Оё медонед? Шўъбаи мактубњо дар њар сохтор вазифаи муњимро мебозад. Яъне вобаста ба мавзўи мактуб, љинс, синну соли муаллиф, минтаќа ва амсоли ин номањоро ба навъњо људо намуда, тањлили њармоња кардан мумкин аст. Боре як раиси шањр сармуњарири рўзномаи шањриро даъват карда, наздаш як даста мактубњоро мегузорад ва хоњиш мекунад, ки ин мактубњоро дар нашрияи шањрї дарљ намоянд. Воќеан њам, тахти рубрикаи «Номањо ба раиси шањр» аксари номањо ба њамон шакл бе ягон тањрир бо номи муаллиф дарљ меёбад. Тадриљан теъдоди номањо вобаста ба мавзўъ афзоиш ёфта, мўњтаво ва проблемагузорї аз минтаќањо дуруст ба роњ монда мешавад. Албатта, омилњои рушди фарњанги тамос бо омма нињоят зиёданд. Муњим, хоњиши садорат ва чашм напўшидан аз оммаи ташнаи мулоќот аст. Зайнудин Орифї, Рўзноманигор-мушовири иртибот бо омма Санкт-Петербург, 27 марти соли 2012
Гоњо дар Тољикистон корњое мешаванд, ки наметавонї ангушти њайрат нагазї. Ин корњоро агар дар сатњи поёнї кунанд, метавон ягон ривоят ёфт, аммо ваќте он дар сатњи болої мешавад, пас ба монанди њамон ќисса, Шайтон њам дар тафсираш ољиз мемонад. ХАБАРИ ХУШ Ахиран хабари хуш расид. Хабаре, ки имрўзњо дар Тољикистон ноёфт аст. Нанотехнологњои навраси гимназия - интернати Тољикистону Русия - «Њотам-ПВ» аз Олимпиадаи љањонии мактаббачагон, ки рўзњои 19 то 25 марти соли равон дар шањри Маскав баргузор шуд, бо як медали тилло ва як нуќра ба Ватан баргаштанд. Дар ин озмуни фаннї ѓайр аз хонандагони Русия, 25 мактаббачаи кишварњои хориљ низ иштирок намуданд, ки панљ нафар аз гимназия - интернати Тољикистону Русия - «Њотам-ПВ» буданд. Дар љамъбасти натиљаи олимпиадаи ахири мактаббачагони љањон намояндаи Тољикистон Рустам Ко-
ЊАМА… Рустам Сафаров, директори Маркази рушди истеъдодњои шањри Душанбе - ташкилкунандаи асосии ин озмун, дар сўњбат бо ољонсии TojNews гуфт, ки телефонограмма ба раёсати маорифи ноњияњо фиристода шуда буд ва бояд раёсати маорифи ноњияњо онњоро хабардор мекарданд. - Њамаи медалњо дар шоњидии мењмонон ба ѓолибон супорида шудааст. Дар маросими супоридани медалњо, устодону шогирдони гиназия - интернати Тољикистону Русия «Њотам-ПВ» ширкат накарданд. Аз ин хотир, мо љоизањоро равон кардем, - афзуд Сафаров. Рустам Сафаров њамчунин
та, ба гимназияњои ѓолиб фиристода бошад, рафтори «модари угай»-ро кардааст. Дар њоле, ки вазорат метавонист бо иштироки вазир ё намояндааш ба хотири зањмати масъулони гимназияњо ва шогирдон ин љоизањоро ба худи ѓолибон супорад. - Солњои охир сатњу сифати таълим дар гимназияњо ё худ литсейњои муштарак нисбат ба гимназия ва листейњои тобеи вазорат хуб аст ва аксаритяи муваффаќиятњои шогирдони мо њам аз њамон муассисањои муштараки аввалї аст. Аммо вазорати маориф чаро бо онњо бархўрди номуносиб мекунад? Њарчанд мактабу литсейњои тобеи вазорат аз њисоби буљаи давлат фаъолият мекунанд, аммо дар озмунњои фаннї
«Медалхалта» ё шеваи нави муносибати маорифи Душанбе бо мактаббачагон
ЃОЛИБОНИ ОЗМУН АЗ ГИМНАЗИЯИ «ЊОТАМ ВА ПВ» милов - хонандаи синфи 11 - и ин гимназия љои якум ва медали тилло тилло гирифт. Шогирди дигари њамин мактаб хонандаи синфи 9 - Умедаи Амриддин бо медали нуќра сарфароз шуд. Хонандагони гимназияи мазкур ягона намоянда аз кишварњои Осиёи Марказї буданд. НОХУШИИ ХАБАРИ ХУШ Њамзамон охири њафтаи гузашта дар Душанбе олимпиадаи шањрї љамъбаст гардид ва хонандагони гимназияи «Њотам-ПВ» 23 медал, аз љумла 9 - тилло, 11 - нуќра ва 3 биринљї гирифтанд. Аммо шеваи супоридани медалњо мањз њамон корест, ки кас наметавонад бидуни њайрат ќабул кунад. Медалњо ба ѓолибон чї тавр супорида шуданд? Ба гуфтаи масъулини гимназия-интернати Тољикистону Русия «Њотам-ПВ», ташкилкунандагони ин озмун хонандагони гимназияи мазкурро барои супоридани медалњо даъват накарданд ва тамоми медалњоро дар як халта андохта, ба ѓолибон фиристоданд. Оё, хонандаи азиз, њамчунин њодисаро дар таърихи башар дар ёд дорад? Дар кадом љои дунё озмун мешаваду медалњоро «галагї» ба соњибонашон аз ѓайб мефиристанд? Ин суолњо моро ба сўи маќомот бурд.
гуфт, ки дар ин озмуни фаннї, ки аз 10 то 16 январи соли равон дар мактаби №70 - и шањри Душанбе баргузор шуд, 1397 мактаббача аз тамоми љумњурї ширкат намуда, 505 нафарашон ѓолиб омаданд. Бештар аз њама хонандагони литсей - интернети муштаркаи тољикї - туркї, гимназия - интернати Тољикистону Русия «Њотам-ПВ», гимназияи №1-и шањри Душанбе, гимназияи «Тиљорат», гимназияи №2, гимназияи «Тољикистон» ва мактабњои раќами 1, 21, 24, 20, 34 ва 15 сазовори медалњои зиёд гаштанд. Ин љо то куљо љамъ овардани 505 ѓолиби озмун ва бехабар мондани ѓолибони гимназияи «Њотам ПВ» мантиќї аст? Дар миёни ин њама мактабњо аз њама зиёд ба хонандагони ин гимназия медал расида буд? «МОДАРИ УГАЙ» Чунин шеваи бархўрд ва беэътиної метавонад боиси дилсардии мактаббачагон аз… албатта, на хониш, балки масъулон шавад. Њарамгули Ќодир, хабарнигори тољик мегўяд, агар воќеан раёсати маорифи шањри Душанбе чунин муносибатро раво дида бошад, яъне ба истилоњи тољикї, дар халта медалњоро андох-
хонандагони мактабу гимназияњои хусусї бештар созовори медал мегарданд. Агар он медалњоро хонандагони мактабњои миёна ё литсейњои худи вазорат ба даст меовард, њатман бечунучаро, чањор шабакаи телевизионї дар хидмати онњо буд, гуфт хонум Ќодирова. Ба гуфтаи њамсўњбати мо, масъулин ва шогирдони гимназияи мазкур аз чунин шакли бархурд нороњат нањоханд шуд, зеро муваффаќияти муассисаи таълимиро аз рўи иштирок дар олимпиадањо ва гирифтани медал муайян намекунанд. Ин зоњири масъала аст. Аз њама муњим, фардо хатмкардагони ин мактаб кї мешаванд, бахусус онњо кадри замоне хоњанд буд, ки мардум аз маориф он ќадар хотираи хуш надоранд. Гимназия - интернати Тољикистону Русия - «Њотам-ПВ» соли 2003 таъсис ёфтааст. Айни замон дар ин гимназия 570 нафар аз фанњои математика, физика, химия, информатика, биология ва забони англисї таълим мегиранд ва њамасола беш аз 20 нафар ин гимназияро хатм мекунанд.
Сарвинози РУЊУЛЛОЊ
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
9
Аз воќеиятњои аслї бигзарем, аз љумла пуштибонии раиси њизб, офарини ЊХДТ бод, ки бо ин маблаѓ 90 дарсади курсињои парлумонро гирифтааст!
Њамасола, тибќи маъмул, то 1 апрел ањзоби сиёсии Тољикистон њисоботњои молиявии худро дар дилхоњ нашрияи кишвар бояд чоп кунанд. Дар ин санад бояд даромаду масрафи њизбњо нукта ба нукта зикр шавад. Имсол њам њизбњои сиёсї њисоботњои худро нашр карданд ва бо онњое, ки нашр накарданд, дар тамос шудем. Аммо ошної бо ин харољот ва њангоми сўњбатњо мо зиќ шудем, њарчанд ки «ќизиќ» буд... «ШОЊКОРИИ» ЗОИРОВ Њизби сотсиал – демократи Тољикистон (ЊСДТ). Њисоботи њизб, ки дар нашрияи «Азия-плюс» нашр шуд, як гуна «шоњкории бухгалтерии» Рањматулло Зоиров, сарвари он аст. Дар он дирам ба дирам даромаду харољоти ЊСДТ њисоб шудааст. Даромади њизб дар соли 2011 56 њазору 216 сомониро ташкил додааст. Ин маблаѓро пули боќимондаи соли 2010 (2 њазору 010 сомониву 15 дирам), њаќќулузвият (15 њазору 244 сомониву 50 дирам), сармоягузории ихтиёрї (10 њазору 870 сомониву 60 дирам), даромадњо аз њисоби хизматрасонии шартномавї (10 њазору 480 сомониву 70 дирам), воридот ба њисоби ташкил ва гузаронидани анљумани њисоботї – интихоботї (11 њазору 660 сомонї) ва даромадњои дигар (5950 сомониву 55 дирам) ташкил медињанд. Харољоти ЊСДТ дар соли 2011 55 њазору 751 сомониву 30 дирамро ташкил додааст. Барои ташкил ва гузаронидани анљумани њисоботї – интихоботї – 23 њазору 760 сомониву 80 дирам, сафарњои хидматї – 5 њазору 768 сомонї, нашри њуљљатњои оинномавї ва барномавї – 4 њазору 525 сомониву 50 дирам, реклама – 3 њазору 650 сомониву 40 дирам, фаъолиятњои њифзи њуќуќ – 4 њазору 520 сомонї, корњои таъмирї – ороишї – 3 њазору 260 сомониву 50 дирам, барномањои таълимї – омўзишї – 4 њазору 160 сомонї, харољоти канселярї – 2 њазору 950 сомониву 60 дирам, харољоти дигар – 3 њазору 155 сомониву 50 дирам харљ шудааст. Воќеан, ваќте кас њисоботи ЊСДТ – ро мутолиа мекунад, бояд хотири худро ќабл аз њама ба он хотир љамъ кунад, ки ин гуна њисоботро танњо Рањматулло Зоиров метавонад кунад. Зеро њисоботи ањзоби дигар ба њар навъе номаълум ва номафњум ироа мешаванд. НА ПУЛ, НА СУРАТЊИСОБ Ин матни њисоботи Њизби демократи Тољикистон, ки сарвараш Масъуд Собиров аст, намунаи «нодир» мебошад. Таваљљўњ мекунем ба матни он, ки дар нашрияи «Нигоњ чоп шуд: «Њисобот оиди фаъолияти молиявии Њизби демократи Тољикистон дар соли 2011 ЊДТ дар давоми соли 2011 бо сабаби надоштани њисоби бонкї ягон амалиёти молиявиро анљом надодааст ва бахши даромаду масрафаш ба сифр
сия њам омада буданд. Албатта, ки онњо аз њисоби худ омада нарафтанд. Бахусус дар бораи нањзатињо ин гуна намешавад фикр кард, ки мењмонашонро аз њисоби худаш «расчет» кунанд. Саид Умар Њусайнї мегўяд: - Тамоми ташкилињои
ро президент Эмомалии Рањмон ба зимма дорад, бешак, аз њама ањзоби дигар сарватмандтар аст. На барои он ки бархе аз аъзои он дањчанду садчанди харољоти тамоми ањзоби сиёсии Тољикистонро шояд дошта бошанд, балки ба
кард, њолаш њам маълум, ки чї мешавад. Ба ќавли сиёсатшинос Шокирљон Њакимов, агар дастгирї кунанд њам мекўшанд, ки ошкор набошад, дар акси њол эњтимолияти ба вуљуд омадани мушкилињо бо маќомоти њифзи њуќуќ ва њукумат пай-
ОВОЗ, КИ ДОДА БОШЕД, ПУЛ ЊАМ ДИЊЕД-ДА!
Њизбњои кампул, ё бепул баробар аст. Сабаби асосии фаъолияти бонкї надоштани њизб то њанўз пешнињод накардани баробарии муњосибавї аз љониби роњбарияти собиќи он мебошад. Раёсати ЊДТ» Тавре мегўянд, шарњ ин љо зиёдатист. БА ЊИСОБИ ХОЉА АЊРОРИ ВАЛЇ Агар як њизб сармоя дошт, пас Њизби коммунист буд. Ваќте бо Шодї Шабдолов сўњбат кардем, он кас аз моликияти собиќи њизбаш бо њасрат ёд овард. Ба ќавли ў, ба њисобњои њозира моликияти ЊКТ – 160 миллион долларро ташкил медод. Як худи матбааи «Шарќи озод», ки бо пули ин њизб сохта шудааст ва њоло моли дастгоњи президент аст, 80 миллион рубли замони шўравиро «хўрдааст». Аммо пас аз он ки бо фармони президент Рањмон Набиев моликияти ЊКТ миллї кунонида шуд, њатто мошинњои њизбро ба дастгоњи президенти Тољикистон доданд, зеро чизе надошт. - Аз он њама њоло чанд утоќ ва мизу курсии кўњна мондаанд. Дигар моликияте надорем. Тавре мегўянд, њама ба њисоби Хоља Ањрори Валї рафт, - афзуд Шодї Шабдолов. Ба ќавли ў, њоло харољоти солонаи ЊКТ 42 њазор сомонї аст ва он њам аз њисоби њаќќи узвияти аъзо љамъ мешавад. Њизб 45 њазор узв дорад. Маъракањояшро њам аз њисоби нафаќаву маоши худи аъзо ва ё кўмакњои фарзандони онњо мегузаронад.
- Имкон буд, ки аз хориља маблаѓ пайдо кунем, аммо онро истифода накардем, зеро ѓайриќонунї аст, - хулоса кард Шабдолов. ЊИЗБИ «ХАЙРУ САДАЌА» Дигар њизбе, ки аз рўи тахминњо, имкони аз хориља, бахусус кишварњои исломї гирифтани маблаѓро дорад, Њизби нањзати исломии Тољикистон (ЊНИТ), њизби № 2 дар Тољикистон аст. Масъулини ин њизб њам њама гуна робитаи молиявї бо хориљиро рад мекунанд. Саид Умар Њусайнї, муовини раиси њизб мегўяд, дар берун њама фикр мекунанд, ки нањзатињо хеле «серсўм»анд, аммо ин тавр нест: - Ваќте дар Кўлоб номзад ба Маљлиси намояндагон будам, дар суратњисобам њамагї 10 њазор сомонї љамъ шуд, он њам аз њисоби тољирони ин шањр, ки шояд узви њизбњои дигар буданд. 500 доллари дигар хешу табор ва дигар ошноёнам доданд. Тамоми њазина њамин буд. Нусхабардории барномаамро баъзе шиносњоям бепул карда дода буданд, - мегўяд Саид Умар Њусайнї. Аммо ЊНИТ њамасола чандин маърака мегузаронад, масалан, соли равон шоми ёдбуди Бурњонуддин Раббонї ва асосгузорони њизб – Саид Абдуллоњи Нурї ва Муњаммадшариф Њимматзодаро баргузор карданд. Њамчунин дар Анљумани њисоботї – интихоботии њизб мењмонон аз кишварњои дигар, аз љумла Мисру Афѓонистон ва Ру-
њизбро афроди алоњида мегузаронанд. Ягон њисоби алоњида дар худи њизб нест. Њатто агар ба хориљ сафар карданї шавем, љамъ мешавему машварат мекунем ва пул љамъ карда, ба сафарї медињем. Худоро шукр, бачањои доранда њам дорем, ки кўмак мекунанд. Манбаъи даромадњоямон, хулоса, њамин хайру садаќаи бародаронамон аст. Сармояи ЊНИТ љонибдоронаш ва аќидааш аст. Ёфтани сарњисоби харољоти ЊНИТ аз он чї, ки муовини раисаш мегўяд, комилан имконнопазир аст. Аммо ба ќавли Њикматулло Сайфуллозода, сарвари маркази тањлилии ЊНИТ соли 2011 харољоти њизб 211 њазору 752 сомонї будааст. АЊЗОБИ ДИГАР Њизбњои сотсиалист, аграрї ва ислоњоти иќтисодї, ки ањзоби рў ба њукумат, ё ба ќавли дигар, «кисагї» шинохта мешаванд, то ба њол њисоботи худро пешнињод накардаанд. Яке аз рањбарони њизб ваќте маќсади моро фањмид, гўё нав ба хотир овард, ки њамин гапњо, яъне њисоботу буља њам будааст дар њизб. Мо натавонистем аз онњо чизеро дарбиёрем ва њатто дар тамос шавем. Шояд худи онњо ин њисоботњоро пешнињод кунанд. Аммо гумон намеравад, ки вазъи ин ањзоб аз вазъи дигарон бењтар бошад. ЊИЗБИ «МИНБАРИ ХАЛЌ» Њизби халќї – демократии Тољикистон (ЊХДТ), њизби њоким, ки сарвариаш-
ќавли Усмон Солењ, сарвари шўъбаи таблиѓу иттилооти ЊХДТ, комилан аз њисоби нашрияи он – «Минбари халќ» сармоягузорї мешавад: - Нашрияи мо дар њоли њозир аз њама сертеъдодтарин аст. 40 њазор нусха мебарояд, ки њамагї обунаанд. Нархи обуна дар як сол 72 сомонї аст. Пас њисоб кунед, ки чї ќадар мешавад. Мо њам њисоб кардем: 40 000 х 72 = 2 миллиону 880 њазор сомонї. Агар харољоти њафтанома 880 њазор сомонї дар як сол бошад, даромади софи ЊХДТ – 2 миллион сомониро ташкил медињад. Аз воќеиятњои аслї бигзарем, аз љумла пуштибонии раиси њизб, офарини ЊХДТ бод, ки бо ин маблаѓ 90 дарсади курсињои парлумонро гирифтааст! ЌОНУН ВА «ГУРДА» Ахиран дар Амрико созмоне тањти унвони «Global integrity» дар Амрико як гузоришеро чоп кард, ки бар пояи он, Тољикистон барои иљро накардани меъёрњои њуќуќиву ќонунгузории маблаѓгузории ањзоб ва фаъолиятњои дигари сиёсї танќид мешавад. Бино ба ин гузориш, њарчанд дар кишвар заминањои маблаѓгузории ањзобро ќонун таъмин мекунад, дар асл чунин набудааст. Бино ба ќонунгузорї, танњо аъзои њизб, шањрвандони Тољикистон, корхонањои шаклњои мухталиф метавонанд фаъолияти њизбњоро ба таври ихтиёрї маблаггузорї намоянд. Аммо кї ба сармоягузории ЊНИТ ё ЊСДТ, ба ќавле, «гурда» мекунад? Агар
до мешавад. - Соњибкорон бештар дар ин маврид маблаггузорї кардани ЊХДТ- ро мувофиќи маќсад медонанд. Баъзан онњоро водор низ менамоянд, - афзуд сиёсатшинос. «ЗЎР ВА ЗАЪИФ» Аксарият бар инанд, ки њар ќадар ањзоби мухолифи њукумат заъиф бошанд, њамон ќадар њукумат пурќуваттар аст. Албатта, ин дар Тољикистон. Дар љомиањои мутамаддин, баръакс, њар ќадар мухолифин пурќувват бошанд, њамон ќадар њукумат пурќувваттар мешавад, зеро агар ин тавр набошад, њукуматро аз даст медињад. Аммо дар вазъи имрўзаи Тољикистон, ки аз мушкилоти дохилї ва хориљї хароб мешавад, дар майдон ду нерўи заиф мондаанд як њукумати заиф ва њам мухолифини заиф. Зўртар аз њамаи онњо – мушкилоти рўзафзуни кишвар. Дар асл зарфиятњои њељ як аз њизбњои мухолиф барои љомиа ва њам њукумат рўшан нестанд. Гўё њукумат огоњ аст, аммо аз рўи бархўрди он бармеояд, ки ин тавр нест. Масалан, он нигаронињое, ки аз ЊНИТ дида мешавад, на аз нерў гирифтани ахирї, балки аз заъфи худи њукумат пеш омадааст. Дар марњалаи кунунї агар њукумат бо як њизби динї мушкил пайдо кардааст, ки он њам тавре дар боло ишора кардем, ба љуз аќидаву љонибдор ва хайру садаќот сармояе надорад, пас чаро натавонист аз ањзоби рў ба њукумат ё ЊСДТ, ЊДТ ва ЊКТ як њизби ќавї сари кор оварад? Њоло њам, ки дер нашудааст… Фаромарзи ФОЗИЛ
10 №2 (278), 4-уми апрели соли
2012
Мухолифони њукумат талоши президентро дар мавриди ислоњоти њукумат нокифоя мехонанд. Онњо мегўянд "дар њоле дар сари ќудрат њамоно арбадаљўёни пиронсол ќарор доранд, таѓйиротњои чашмрасро интизор будан нашояд".
Дарс барои худкомањо Дањсолаи тањаввулотњои бузурги олам боз як рўйдоди таърихиро барои сокинони Сайёра ба намоииш гузошт. Дар интихоботи миёндаврии парламонии Мянмар (Бирмаи пешина) шахсе бо њизбаш ба пирўзї расид, ки тўли 15 сол дар мањбас ва хонаи худ зиндонї буд. Бону Аунг Сан СУ ЉЇ дар шумориши овози 82 њавзаи интихоботї аз 129 њавза бо дарёфти 65 дар сади овозњо баранда шуд ва эњтимол меравад шумориши нињоии овозњо ин раќамро ба нафъи ў боз таѓйир дињанд. Ин њам дар њоле, ки аввалњои солњои 90-уми асри 20 мањз шикасти Санг Су Љї боиси пайдо шудани асари Љин Шарпи амрикої "Аз диктатура ба демократия" пайдо гашт, ки дастур барои инќилобгарон дар саросари љањон ба шумул рафта, 192 усули барњам задани режимњои диктаторї ва худкомаро бо роњњои ќонунї дар худ љамъ овардааст. ИНТИХОБОТИ ДЕРИНТИЗОР Ин интихоботи миёндаврї барои 44 курсии холимонда аз 664 курсї дар парлумони Мянмар буд ва пирўзии роњбари нерўњои мухолифи ин кишвар муљиби садо додани табли шодиву нишот гардид. Њизбе, ки муддати беш аз 20 сол ба њошия ронда шуда буд ва роњ бари онро мудд ати тўлонї дар њабси хонагї нигоњ медоштанд,билохира аз худ дарак дод ва бо пирўзии чашмрас дар интихобот вориди сањнаи ошкорои сиёсї шуд. Аунг Сан СУ ЉЇ 67 сол дорад, ба ќавле бењтарин даврони њаёташ њам бапоён расид, вале дар њамин њангом њам пирўз шудан ва баргаштан ба сиёсати бузург шигифтангез аст. Мамлакате, ки тўли 25 соли охир чўби як режими дик тато рии н изом иро мехўрд, билохира њаќи расидан ба озодињои демократиро пайдо кард ва падидаи нахустини он бо пирўзї вориди парламон шудани он буд. Ва боз инро метавон дар таърихи ним ќарни охири Осиёи Љанубї як њодисаи нишотбахш ва ќобили тавсиф номид. Аммо дарси ин рўйдод беш аз њар чизи дигар ба-
рои њама и дик татор њои ола м омў хтани ст. Б ояд њамеша бар ин назар буд, ки њокимият њам мисли умри инсон оѓозу анљом дорад. Ин олами пур шару шўр бузургтарин диктаторњоро дидааст, ки билохира бо шикасту шармандагї аз сањнаи сиёсї берун шудаанд. Ва на танњо берун шудаанд, балки аксари касоне њам, ки салтанаташон бо табаддулот ё шикаст ба поён расид, тадриљан љояшонро дар кунљи зиндонњо дидаанд. ТИФЛИВУ БЕПАДАРЇ, СИЁСАТУ БЕКАСЇ Аунг Сан СУ ЉЇ дар хонадони марди низомї дар шањри Рангун ба дунё омад, вале шањди айёми тифлї ночашида аз навозишњои падар мањрум шуд. Падараш генерал Аунг САН, ки поягузори давлати Бирма буд, соли 1947 бар асари як амали террористї љони худро аз даст дод. Модараш дипломати варзида буд ва солњое дар Њиндустон сарпарастии сафорати Мянмарро ба ўњда дошт. Вай соли 1960 Бирмаро тарк кард, баъди хатми донишгоњи Оксфорд дар Британияи Кабир зиндагонї ихтиёр намуд. Соли 1972 бо тибетшиноси машњур Майкл Арис издивољ кард, ки аз зин-
БОНУ АУНГ САН СУ ЉЇ БАЪДИ 20 СОЛИ ЊАБСИ ХОНАГЇ ЃОЛИБ ОМАД дагии муштарак ду писар ба дунё оварданд. Соли 2006 маљаллаи "New Statesman" ўро аввалин "Ќањрамони даврони мо" унвон дод Вай шањрванди фахрии Канада мебошад. Соли 2008 соњиби мукофоти олии ИМА - медали тиллоии Конгресс гардид. Соли 2011 филми тарљумаињолии коргардон Люк Бессони машњур "Леди" аз рўи сенариёи Ребекк Фрейн рўи сањна омад, ки Мишел Йео наќши Аунг Сан СУ Љиро бозид. Аз охири солњои 80 асри гузашта баъди бозгашт ба ватан канори модараш монд ва љиддан ба сиёсат дода шуд. Ин замоне буд, ки дар Мянмар низомиён бар асари роњандозии табаддулоти њарбї ба пирўзї даст ёфта буданд. Таъсиси Лигаи демократї мањсули фаъолиятњои ў дар њамин солњо буд. Ин њизб дар интихоботи парламонии соли 1990 пирўз
шуд, вале хунтаи низомї натиљањои онро напазируфт. На танњо натиљањои интихобот мавриди пазириш ќарор нагирифтанд, балки њукумати низомї худи Аунг Сан Су Љиро зиндонї кард. Маъмулан дар чунин њолатњо таваљљўњи љомеаи демократии олам љалб мешавад. Сан СУ ЉЇ, ки дар кўтоњтарин муддат ба як њомии демократия ва муннодии сулњу оромиш ва намунаи барљастаи як зани танњои мубориз шинохта шуд, соли 1991 ба дарёфти љоизаи сулњи Нобел гарафёб гардид. Аммо мушкили дигар њам пеш омад. Њукумати низомии ваќт иљоза надод, ки ба Стокголм равад ва љоизаи худро соњибї кунад. ЊАЁТЕ, КИ СУТУДАНИСТ Аунг Сан СУ ЉЇ як њаёти барои мардону занони мубориз ибратбахшеро паси сар кардааст. Соли 1995 ни-
зоми њарбии Мянма барояш иљозат дод, ки ба Лондон назди шавњар ва фарзандонаш баргардад. Вале ў ватанашро тарк накард, хост муборизаи оѓозшуда бесарвар нам онад. Нахо ст ан дешањои демократии худро дар нимароњ гузорад, зеро медонист, ки агар мерафт, дубора иљозаи вуруд пайдо намекард. Вай њатто натавонист ба љанозаи шавњари дўстдоштааш, ки соли 1999 аз олам даргузашт, биравад ва бо ин шарики њаётиаш падруд бигўяд. Ин дард ва ин алам умре ўро азият хоњад кард. Вай аз дидори фар зандо ну п айван дон њамин њаёти 15 солаи зиндониро пазируфт, барояш анљоми муборизаи оѓозшуда роњаттар аз осоиш дар хилваткадањо буд. Вай хост шоистаи љоизаи сулњи Нобел бошад, ки барои талошњои озодихоњї ва муборизаи оштинопазираш бо хунтаи низомї эњдо шуда буд.
АВЉУ НИШЕБИ ЯК РЕЖИМ Президенти имрўзаи Мянмар, генерали мустаъфии 65-сола Тхейн СЕЙН, ки соле ќабл, аниќтараш 30-юми марти соли 2011 сарварии давлатро ба ўњда гирифт, аввалин коре, ки анљом дод, лаѓви маъмурияти њарбї буд. Генерал Тан ШВЕ, ки сарвари маъмурияти Мянма буд, бо хоњиши худ аз вазифа канор рафт, вале љои ўро генерали дигар, Мин Аунг ХЛАЙНГ ишѓол намуд. Мухолифони њукумат талоши президентро дар мавриди ѓайринизомї кардани њокимият нокифоя мехонанд. Онњо мегўянд "дар њоле дар сари ќудрат њамоно арбадаљўёни пиронсол ќарор доранд, таѓйиротњои чашмрасро интизор будан нашояд". Аммо бо вуљуди њамаи ин гузашти солњо аз бунёди њокимияти диктаторї сарвари ин мамлакат ба натиља расидааст, ки баќои режим дар шомил шудани Аунг Сан СУ ЉЇ ба њокимият аст. Зеро ин кишвар беш аз њар ваќти дигар барои наќзи озодињои демократї зери фишори мамолики Аврупо ва ИМА ќарор гирифтааст. Аз сўи дигар вуруди Аунг Сан СУ ЉЇ ба њокимият роњњои лаѓви муљозотњои байналмилалї барои Мянмар, ки бист сол пеш ИМА ва кишварњои Иттињодияи Аврупо эълон карда буданд, њамвор хоњад кард. Ин воќеъият имрўз, ваќте њукумати низомї заъиф гардидааст, ќобили дарк шудааст. Маврид ба зикр аст, ки дар аввалњои солњои 90-уми асри 20 мањз шикасти Санг Су Љї боиси пайдо шудани асари Љин Шарпи амрикої "Аз диктатура ба демократия" пайдо гашт, ки дастур барои инќилобгарон дар саросари љањон ба шумул рафта, 192 усули барњам задани режимњои диктаторї ва худкомаро бо роњњои ќонунї дар худ љамъ овардааст. Ѓалабаи Санг Су Љї бори дигар шањодати он аст, ки њич як режими диктаторї ва худкома дар асри 21 дигар поянда буда наметавонад.
Фирўз МУЊАММАД
ШАРЊИ ХАБАРИ №1 Аммо дар бораи мољаро. Ба сардори ситодњои муттањидаи нерўњои хушкигарди Њиндустон Видљай Кумар Сингх гўё пешнињод шудааст, ки ба ивази ришваи калон ризояти роњбарони кишварашро дар мавриди харидории мошинњои вазнини боркаши низомии Tatraи тавлиди Лањистон мусоидат кунад. Ин мошинњо маъмулан мушакњои дурбурдашон миёнаро интиќол медињанд. Аммо ин гўё генерал Синкхро сахт ба ѓазаб овардааст ва дар ин бора вазири мудофиаи ин кишварро дар љараён гузоштааст. Мавсуф тафтиши ќазияро роњандозї кард ва дар натиља асли масъала рў зад. Нашрияи чопи Мумбай Daily News & Analysis нусхаи мактуби махфии генерал СИНКХро интишор дод, ки ба сарвазири ин кишвар Монмањан СИНКХ ирсол шуда буд. Дар ин нома сардори ситоди нерўњои хушкигард сарвазирро дар бораи корношоямии артиши миллї хабар медињад. Бино ба навиштаи ў аксари љувзутомњои
Мољарои силоњу нафаќаи генерал дар Њиндустон Дар пасманзараи намоиши силоњ Defexpo-2012, ки дар Дењлии Нав сурат гирифт, мољарое бархост, ки назирашро Њиндустон кам дидааст. Акнун генерале, ки ба фасод гумонбар мешуд, бояд ба истеъфо равад. Вале ин талаби истеъфо шояд муљиби мољарои бузург дар ин кишвар гардид. Гузашта аз ин рўйдоди мазкур метавонад барои Русия бурди навбатї дар тиљорати силоњ бошад. Зеро намоиш нишон дод, ки дар ин кишвар мањз силоњњои нави тавлиди Русияро мепазиранд.
тонкї ба камбуди снаряд рў ба рў мебошанд. Сипари дафъи мушакии он ба талаботи замон љавобгў нест, нерўњои пиёданизом имкони онро надоранд, ки ба амалиётњои шабона бароянд, њатто ќисми таъиноти махсус тавре бояду шояд мусаллању муљањњаз нест. Видљай Кумар СИНКХ нашри номаи сиррии худро кўшише барои беорў сохтанаш ќаламдод кард ва њатто эълон намуд, ки ин баробар ба ватанфурўшист. Баъди ин намояндагони њизби њоким дар парламон бо як овоз хостори истеъфои генерал шуданд. Вале дар ин миён мухолифони давлат ба пуштибонї аз генерал Синкх бархостанд. Дар ин миён љустуљўњову пажу-
њишњои журналистї идома ёфтанд. Маълум шудааст, ки ба ин харидуфурўши фасодовар ширкати Tatra иртиботе надорад. Ин њамаро тољирони бозори силоњ роњандозї кардаанд ва генерал Синкх низ берун аз ин мољарост. Дар ин миён њодисаи дигар низ ошкор шудааст. Ким кадом ширкате аз номи корхонаи тавлиди КамАЗ хостааст як амалиёти харидуфурўши дигарро роњандозї кунад, вале боз њам тањќиќ шудааст, ки худи корхона аслан аз ин огоњ нест. Аммо генерал баъди ин эълон кард, ки наќшаи ў ба њадаф расидааст. Зеро вазири мудофиа хабар дод, ки акнун аз ин ба баъд дар самти фасод дар муоњадањои харидуфурўши силоњ љанг эълон хоњад кард.
Тибќи иттилои пажуњишгоњи масъалањои љањони Стокголм солњои 2007-2011 Њиндустон аз љумлаи калонтарин воридкунандагони силоњ дар олам ба шумор мерафт ва њатто кишварњое чун Кореяи Љанубї, Чин ва Покистонро пеш гузашта буд. Харољоти њарбии ин кишвар дар соли молиявии љорї болотар аз 38,5 миллиард доллар муайян шудааст ва зарфи дањ соли оянда Дењлии нав ќарор аст ба маблаѓи бештар аз 100 миллиард доллар силоњ бихарад. Баргардем сари ќазияи генерал Синкх. Изњори назари ў дар бораи вазъи мудофиаи кишвараш соярушанњои дигар дорад. Вай мехостааст бо масъалагузорї дар мавриди вазъи артиш ва силоњу муњимот дар
кишвар таваљљўњи љомеаи низомї, бахусус роњбарияти мамлакатро ба худ кашад ва ишора бо созад, ки њанўз шахси дар љодаи худ одами зарурист ва хеле бармањал аст, ки ба истеъфо равад. Гап сари он ки соли оянда вай бояд њатман аз кор барканор шавад, синну солаш њам муносиби истироњати пиронсолист. Вале чанде пештарак бо наздикшавии мўњлати нафаќа ба додгоњ мурољиат намуд, ки аснодаш ўро дар синну сол як сол болотар бурдаанд. Тафтиши додгоњ ба манфиати ў набуд ва даъвояш дар мавриди таљдиди назар ба асноди шањрвардї рад карда шуд. Вале касоне њам ки ўро наѓз мешиносанд, мегўянд Синкх на шахсест, ки бо оромї рў ба нафаќа меорад. Њаддиаќал вай ќодир аст, дарро сахт ба рўи њарифонаш бипўшад ва пас биравад.
Насрулло НИЁЗЇ
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
11
Вожаи мураккаби «назардошт» дар баёни вожањои русии «учёт; с учётом; принятие во внимание» дар «Фарњанги тољикї ба русї» (љ.2, 2005) солњои баъд ворид гардидааст: бо назардошти - с учётом, принимая во внимание. Дар корбурди ин ду ќолаби вожасозї дар забони тољикї - «назардошт» ва «дарназардошт» андешањои мухталиф иброз шудааст. Њадафи мо дар ин навишта баррасии њамин матлаб дар иртибот ба пайдоиш ва мавриди истифода ќарор гирифтани ин ду вожаи мураккаб таќрибан аз охири ќарни ХХ дар васоити ахбори умум ва аз роњи тарљума ворид гардидани њарду ин ќолаб дар санадњои меъёрии њуќуќї мебошад. Имрўз дар бештар сабкњои забонї ин вожањо истифодаи фаровон пайдо карда ва аслан дар баёни мафњумњои русии «учёт», «с учётом», «принимая во внимание», «принятие во внимание» кор гирифта мешаванд. Вожањои «назардошт» ва «дарназардошт» махсуси забони форсии дарии классикии муштарак ва забони форсии муосиру дарии Афѓонистон нестанд. Ин њарду вожа дар забони тољикї низ аз сохтањои баъдї мањсуб мешаванд. Аз нигоњи сохтор ин вожањо дар чунин ќолаб ва љузъњо ташкил шудаанд: назардошт аз исм + асоси замони гузаштаи масдари «доштан»; дарназардошт низ дар њамин ќолаб, аммо бо заминаи пешванди «дар» ба вожаи мураккаби «назардошт». Дар ќолаби «дарназардошт» љузъи «дар» њамон пешоянди «дар» аз феъли таркибии «дар назар доштан» мебошад. Бояд тазаккур дод, ки вожањои «назардошт» ва «дарназардошт» дар њељ кадоме аз фарњангномањои форсї дарљ нашудаанд ва њарду ин ќолаб, ки имрўз бо ин ду вожа дар забони тољикї истифода мешаванд, дар суннати вожасозии забони форсї-тољикї собиќаи корбурд надоранд ва ин вожањо дар фарњангњои дузабонаи форсї ба русї, русї ба форсї низ ёд нашудаанд. Вожаи мураккаби «назардошт» дар баёни вожањои русии «учёт; с учётом; принятие во внимание» дар «Фарњанги тољикї ба русї» (љ.2, 2005) солњои баъд ворид гардидааст: бо назардошти - с учётом, принимая во внимание. Ќолаби мазкур бо љузъи исм + асоси замони гузаштаи феъли «доштан» (дошт) метавонад шакл гирад. Ба таври мисол, чашмдошт - (=интизор доштан, чамшдор будан); нигањдошт - (=нигоњ доштан, нигоњдорї кардан); арзадошт - (=арза доштан); ёддошт, бо љузъи сифат - бузургдошт ва ѓайра (Фарњанги форсї ба русї љ. 2, М., 1970; Фарњанги тољикї ба русї, љ.2. Душанбе, 2005). Вожаи арабии назар, ки дар ин ќолаб истифода мешавад, дар забони форсї-тољикї дорои ин чанд баробарињост, аз љумла: «чашм, нигоњ; таваљљуњ, илтифот, иноят; нигаристан; чашм андохтан; чашм доштан». Дар бораи маъноњои калимаи арабии «назар» дар адаби форсї-тољикї мурољиат шавад ба «Луѓатнома»-и Дењхудо (љ. 14), њамчунин муќоиса шавад ин таркибњо: дар назар = дар чашм, дар назар омадан= ба назар омадан = ба чашм омадан (Луѓатнома, љ.14); назар доштан = нигоњ кардан, нигаристан, назар афканд; тамошо кардан; таваљљуњ ва иноят доштан; назар гирифтан-назар гардонидан (Луѓатнома, љ.14). Маънињои истилоњии вожаи «назар» (= таваљљуњ; идрок; рай; нигаристан) ва ѓ. дар «Фа-
ДОДИХУДО САЙМИДДИНОВ - ДОКТОРИ ИЛМИ ФИЛОЛОГИЯ, ПРОФЕССОР
НАЗАРДОШТ ВА Ё ДАРНАЗАРДОШТ? рњанги истилоњоти ирфонии исломии форсї-англисї, англисї-форсї»(Тењрон 1388) низ дарљ гардидааст, ки он ниёз ба такрор надорад. Акнун феълњои таркибии «дар назар доштан» ва «дар назар гирифтан»-ро дар фарњангњои дузабонаи форсї-русї, русї-форсї, тољикїрусї, русї-тољикї метавон муќоиса ва баррасї кард: учёт - ба њисобгирї, ба назаргирї; учитывать, учесть - ба назар гирифтан, ба њисоб гирифтан (Луѓати русї-тољикї, 1934); дар «Луѓати русї-тољикї» (соли 1949) бо зикри маънињои боло феъли «дар назар доштан» низ илова шудааст. Дар «Фарњанги русї ба форсї» (таълифи Галунов. љ. 2. Москва 1937): учёт - дар назар гирифтан; с учётом всех обстоятельств дела - бо дар назар гирифтани тамоми љузъиёти амр; дар «Фарњанги форсї ба русї» (таълифи М.А.Гаффоров љ.2, Москва, 1976): дар назар доштан - иметь в виду, помнит»; дар назар надорам - я не помню; дар «Луѓати русї-тољикї»(Москва, 1985): учёт - бањисобгирї, баназаргирї; ба њисоб гирифтан(и); учесть - ба њисоб (ба назар) гирифтан; дар назар доштан; дар «Ќомуси русї-пашту ва дарї» (таълифи К.А.Лебедев, Л.С. Яцевич, М.А.Конаровский (Москва 1983): учесть, учитывать (принимать во внимание) - дар назар гирифтан; «Фарњанги форсї ба русї» (зери
тањрири Ю.А.Рубинчик љ.2): дар назар гирифтан - принимать во внимание, иметь в виду; дар назар доштан а) помнить (дар назар надорам чи ваќт рафт); б) дар назар гирифтан; «Фарњанги русї ба форсї» (таълифи Г.А. Восканян, Москва, 1986): учёт (принятие во внимание - дар назар гирифтан (бо дар назар гирифтани вазъ), бо таваљљуњ ба; дар «Фарњанги тољикї ба русї» (Душанбе, 2005, љ.2): дар (ба) назар гирифтан (доштан) принимать во внимание, иметь в виду, учитывать; назардошт - учёт, принятие во внимание; бо назардошт - с учётом, принимая во внимание. Дар иртибот ба ин ду таркиби «дар назар доштан» ва «дар назар гирифтан» нахуст бояд ба муродифоти њар кадоме аз феълњои ёвари «доштан» ва «гирифтан» таваљљуњ кард: ба чанг доштан = ба чанг гирифтан; љашн доштан=љашн гирифтан; рўза доштан= рўза гирифтан; сипар дошатн=сипар гирифтан; танг доштан=танг гирифтан (Луѓатнома љ. 7); дар канор доштан -дар оѓуш доштан; дар канор гирифтан- дар оѓуш гирифтан (Фарњанги «Шоњнома», љ.1). Дар бораи чанде аз вижагињои дигари феъли «доштан» дар осори давраи аввали порсии дарї дар китоби «Сабкшиносї» таълифи Бањор (љ. 1, с. 322-323) маълумот оварда шудааст. Бањор дар иртибот ба корбурди пешоянди «дар»
www.tojnews.org
www.tojnews.org
чунин ќазоват мекунад: «Дар замони Сомониён ба њељ ваљњ калимаи «дар» дар наср нест ва ба ашъори мансуб ба он давра њам эътимоди комил наметавон кард, вале дар кутуби насри ќадимї, ки метавон бад-онњо эътимод кард, њар чанд љустуљў шуд, њама љо «андар» истеъмол шудааст. Лафзи «дар», ки мухаффафи «андар» аст, дар ањди Ѓазнавиён пайдо омада» (Сабкшиносї, љ. 1, с. 338). Дар њар маврид феълњои таркибии «дар назар доштан» ва «дар назар гирифтан» ќолабест, ки бо љузъи номии «дар назар» (бо пешоянди дар) ташкил шудааст ва ин феъли таркибї дорои маънои «ањамият ё арзиш додан» ва ё «таваљљуњ намудан ба чизе ё дар чизе» мебошад. Масалан, «бо дар назар гирифтани вазъ» маънои «бо таваљљуњ ба вазъ»ро дорад, ки ин ќолаб хеле маъмул аст. Феълњои таркибии «дар назар доштан» ва «дар назар гирифтан» дар суннати навишторї ва гуфтории форсї бо пешоянди «бо» таркиб баста мешавад. Ба таври намуна: «Бо дар назар гирифтани муњити фарњангї…» (Бухоро. Таълифи Р.Фрай. Тењрон, 1348, 237).
Дар забони форсї ќолаби пешоянди бо + пешоянди дар (ба) + феъли таркибии номї аз ќолабњои суннатї дар сохтори феъл ба шумор меравад: - бо дар назар гирифтани…; - бо дар назар доштани…; - бо ба кор бурдани…; - аз ба кор бурдани…. Намунаи мисолњо барои ду ќолаби охир дар забони форсї: 1. «Ва ин ки мо бо ба кор бурдани калимоти бегона эњсоси шахсият мекунем». 2. «Бояд њамин матлабро бо ба канор бурдани як љумла баён намуд». 3. «Дастгоњи ќонунгузорї ва иљрої ва ќазоии кишвар… муаззафанд аз ба кор бурдани калимоту вожањои бегона дар гузоришњо худдорї кунанд». Ќабл аз баррасии вожањои мураккаби «назардошт» ва «дарназардошт» дар забони тољикї мехоњам аз як назари академик Муњаммадљон Шакурии Бухорої ёдовар шавам. Мавсуф дар китоби хеш «Хуросон аст ин љо» дар робита ба ќолаби «назардошт» ва «дарназардошт» чунин ќазоват мекунад: «ба љои «назардошт» гоњ «дарназардошт» мегўяд, ки пешоянди он ба ќолаби аслї намеѓунљад ва зиёдатї аст. Аммо калимањои мисли бакоргирї ё дарназардошт дар Эрон ва Афѓонистон аз ќоидањои асосї истисно буда, ба нудрат дучор меоянд. Дар забони тољикии ќарни бистум њамин истисно љои ќоидаи асосиро гирифт ё баробари он ањамият пайдо карда бе њад густариш ёфт. Ба фикри мо ин тарзи ќоидаи аслиро бо истиснои он иваз кардан ё дар баробари ќоидаи асосї истиснои онро ривољ додан кори дуруст нест». Муаллиф дар идома меафзояд: «Хомазанњои мо, ки бидуни чунин тафтиш ва тањќиќ, масалан дарназардоштро ба љон пазируфтаанд, ба назари камина чандон кори дуруст накардаанд»(Њамин асар с. 225). Њамчунон ки мебинем донишманди муњтарам, аслан муњтавои ин ду ќолабро дар равиши вожасозї дарк накардааст ва аз корбурди њар ду ин вожа хулосаи ѓалат бардоштааст. Бо
кадом далел калимаи мураккаби «назардошт» дар муќобили «дарназардошт» «ќоидаи асосї» маънї мешавад? Њам «дарназардошт» ва њам «назардошт» њарду шаклњои мухаффафи феъли таркибии «дар назар доштан» буда, ин таркиб дар забони тољикї нахуст ба вожаи мураккаби «дарназардошт» ва баъдан ба шакли «назардошт» ихтисор шудааст. Бинобар он шакли мухаффафи «назардошт»-ро бар шакли мухаффафи дигари «дарназардошт» чигуна метавон бартарї дод? Аз нигоњи ташкили љузъњо вожаи мураккаби «назардошт» дар чунин ќолаби ихтисоршуда наметавонад ба феъли таркибии «дар назар доштан» ё «дар назар гирифтан» иртибот дошта бошад. Вожаи мураккаби «назардошт» дар ќолаби исм+ асоси замони гузашта танњо ба феъли таркибии «назар доштан» дар маънињои «нигоњ кардан, нигаристан, назар афкандан; тамошо кардан; таваљљуњ ва иноят доштан, илтифот кардан; майл доштан» метавонад иртибот гирад. (Дар бораи маънињои феъли «назар доштан» ниг.: Луѓатнома, љ. 14). Муќоиса шавад њамин ќолаб дар феъли маљозии таркибии номии чашм доштан - «умед доштан, умедвор будан, интизор кашидан, чашм ба роњ будан» (Луѓатнома. љ.6; Пейсиков 1975, 171). Таркибњои феълии пешвандї дар осори порсии дарї ва ё забони форсї-тољикї бо корбурди ќолабњо бо пешвандњои «ба», «аз», «бар», «дар» бо изофаи феълњои таркибии номї бо феълњои ёвари гуногун истифодаи фаровон доранд. Ин гуна таркибњои маљозии феълњои пешвандї, ки метавонанд аз се ва ё чањор љузъ иборат бошад, танњо дар ифодаи як маъно ба кор мераванд. Чанде аз феълњои пешвандии номї дар ин ќолаб аз љониби Парвиз Нотилии Хонларї дар китоби «Таърихи забони форсї» дар асоси осори давраи аввал мавриди тањлилу тањќиќ ќарор дода шудааст (Ниг.: Хонларї 1377, 171-175). Бунёди ин ќолаб дар забони форсї-тољикї танњо феъли маљозии таркибии номии «дар назар доштан» (бо гунаи он: «дар назар гирфтан») буда ва ин таркиб набояд ба шакли «назардошт» ё «дарназардошт», ки њарду шаклњои мухаффафанд, иваз карда шаванд. Дар ин таркиб пешванди «дар» љузъи људонопазир мањсуб меёбад. Фењристи манобеъ Бањор Муњаммад Таќї. Сабкшиносї. љ.1. Тењрон, 1375. Восканян Г.А. Фарњанги русї ба форсї. Москва, 1986. Галунов Р.А. Русско-персидский словарь. Москва, 1937. Гаффоров М.А. Фарњанги форсї ба русї. Москва, 1976. Лебедев К.А., Яцевич Л.С., Конаровский М.А. Ќомуси русї-пашту ва дарї. Москва, 1983. Луѓати русї-тољикї. Зери тањрири А.Дењотї ва Н.Н.Ершов. Москва, 1949. Пейсиков Л.С. Лексикология современного персидского языка. Москва, 1975. Фарњанги форсї ба русї. Зери тањрири Ю.А.Рубинчик. Дар 2 љилд. Москва, 1970. Фарњанги тољикї ба русї. Зери тањрири Д.Саймиддинов, С.Д.Холматова, С.Каримов. Дар 2 љилд. Душанбе, 2005. Фарњанги забони тољикї. љ.1. Москва, 1969. Фарњанги «Шоњнома». Бо кўшиши Алии Равоќї. Тењрон, 1390. Фарњанги истилоњоти ирфонии исломии форсї-англисї, англисїфорсї. Тењрон, 1388. Фрай Ричард. Бухоро. Тењрон, 1348. Хонларї Парвиз Нотил Таърихи забони форсї. Тењрон, 1377. Шакурї М. Хуросон аст ин љо. Душанбе, 1996.
12 №2 (278), 4-уми апрели соли
2012
Бозоралї Њабибов фармуд, ки Мирзо филтри њавотозакуни мошинро кушода, нишон дињад. Баъди иљро шудани ин фармон Бозоралї Њабибов филтрро сарсарї аз назар гузарониду гуфт, ки Мирзо метавонад онро аз нав насб кунад. Дар шумораи гузашта: Мирзои Каримов - як таксист аз Душанбе худ нофањмида, бо хоњиши «агент»-и милисањо ба сафар мебарояд. Онњо аз Душанбе ба воситаи Ќўрѓонтеппа ба Данѓара рањсипор мешаванд. «Агент», ки шартан «Амиршо» номбар мешавад, дар Данѓара мегўяд, ки ба Душанбе баргаштан лозим аст. Мирзои ронанда бо «Амиршо» ва њамроњи ў - Њусейн дар роњи ДанѓараДушанбе ба ошхонаи моњифурўшон наздик мешаванд ва бо ишораи «Амиршо» Мирзо мошинро манъ мекунад. Дар ваќти моњихўрї «Амиршо» ва Њусейн ѓайб мезананд… (Идома) ЃАЙБ ЗАДАНИ «АМИРШО» Дар болои кате, ки Мирзою «Амиршо» таќрибан 20 даќиќа пештар менишастанд, касе набуд. Мирзо аз моњифурўш пурсид, ки њамроњонаш куљо шуданд? Моњифурўш дар љавоб гуфт: - Њамроњи шумо њисобї карда, пиёда ба тарафи боло (моњифурўш ба самти аѓбаи Шаршар ишора кард) рафт. Ба фикрам, хеле саросема буд, ки 2 сомонии баќияи пулашро њам нагирифта рафт. Њарчанд гуфтам, ки лањзае сабр кунад, розї нашуд. Мирзо дар андеша монд. Њамроњонаш наход ки барои пули рањкироро надодан гурехта бошанд? Пули рањкиро, ба андешаи Мирзо, маблаѓи на он ќадар зиёдро ташкил мекард, чунки «Амиршо» њам дар назди бозори шањри Ќўрѓонтеппа 50 сомонии наќд дода буд, њам ба 48 сомонї бензин рехта буд, њам пули хўроки нисфирўзиро дар ошхонаи «Мадина»-ю њам пули моњифурўшро пардохта буд. Пас барои чї ва ба куљо гурехта рафтааст? Ё боз дарди шикам шудаасту ба њамон тарабхона рафта бошад? Бояд интизор шуд, ќарор дод Мирзо ва ба кат нишаст. МИЛИСАЊО БА БОЗЇ МЕДАРОЯНД Аз ин лањза милисањои вилояти Хатлон ба воќеа њамроњ мешаванд. Мирзо ѓарќи андеша дар болои кат мунтазир менишаст. Баъди чанд даќиќа ният кард, ки аз бањри пули рањкиро гузашта, танњо ба Душанбе баргардад, аммо як шахси ношинос, ки аз тарафи тарабхона (аѓбаи Шаршар) меомад, ба ў наздик шуд. -Ман сардори шўъбаи корњои дохилии шањри Норак подполковник Анвар Тошов њастам, - худашро муаррифї кард ў, - Шумо дар ин љо ќоидаи њаракати роњро вайрон кардед. - Дар ин љо, - љавоб дод Мирзо, њељ гуна аломати роњ нест, ман медонам, ки ќоидаро вайрон накардаам. Анвар Тошов талаб кард, ки Мирзо њуљљатњои ронандагии худро пешнињод намояд. Анвар Тошов баъди омўхтани њуљљатњо талаб кард, ки Мирзо баѓољмонро кушода, ашёи дохили онро нишон дињад. Мирзо баѓољмонро кушода истода наќл кард, ки аз бозори шањри Ќўрѓонтеппа барои савѓо себу бодирингу олу харидааст. Анвар Тошов боз талаб кард, ки Мирзо бори мошинро холї кунад ва баъди ин тамоми ашёву бори дар замин мондаро бодиќќат аз назар гузаронид. Анвар Тошов баъди тањќиќ пурсид: - Дар ин љо чї кор мекунї? - Ман ду нафар њамроњ доштам, љавоб дод Мирзо, - Намедонам, ки онњо ба куљо рафта бошанд. - Ту танњо будї! - бо тундї гуфт Анвар Тошов. - Не, - исрор кард Мирзо, - њамроњон доштам. Шумо метавонед, ки аз моњифурўш пурсед. Моњифурўш баъди шунидани ин сухани Мирзо ба Анвар Тошов мурољиат кард: - Акаам рост мегўяд, њамроњаш дар ваќти набудани ин кас пули моњии хўрдаашонро дода, ба тарафи тараб-
ќабаш Сергей, будааст) ба назди Анвар Тошов омаду гуфт: - Ман ин мошинро аз Данѓара поида омадам (Баъдтар њангоми пурсиши Мирзо дар ШКД ба њамкори худ мегўяд: - Ман бо бањонаи ин @-и оча дар назди сардор зўр отмаска (бањона) кардам. Барои табобати занам ба тарафи Данѓара рафта будам). Милисањо дар худи њамон љо (посгоњи БДА) бидуни ташхис муайян карданд, ки «далели шайъї»-и «ёфтаашон» маводи мухаддир буда, ба навъи «њашиш» мансуб аст. Дар ин ваќт дили Мирзо аз њамроњонаш «Амиршо» ва Њусейн, ки ба ќавли Мирзо, ўро дар ними роњ «кидат» карда буданд, дур рафт. Наход ки, меандешид ў, «Амиршо»-ю Њусейн чунин наѓма карда бошанд? - Ака, - мурољиат кард Мирзо ба Анвар Тошов, - гуфта будам-ку, ман ду нафар њамроњ доштам. Ман њам-
Муборизаи Мирзо ва Саломат Ё идомаи ќиссаи воќеии «Рўзи сиёњи таксист» хона рафт. Дар њамин лањза чанд нафар корманди БДА бо мошини тамѓаи «Нексия» ба назди онњо омаданд. Як нафараш, ки назар ба дигарон рутбаи баландтар дошт, худашро муаррифї кард: -Ман сардори БДА-и шўъбаи корњои дохилии шањри Норак Бозоралї Њабибов њастам. Милисањои њамроњи Бозоралї Њабибов омада бе он, ки чизеро фањмонанд, њамроњи сардори худ ба кофтукови мошин шурўъ карданд. Онњо њам дохили мошин ва њам бори дар рўи замин хобидаро аз назар гузарониданд. Мирзо ба Анвар Тошов мурољиат кард, ки сабаби кофтуковро фањмонад. Бозоралї Њабибов, мунтазири сухани Анвар Тошов нашуда, дар љавоб гуфт: - Ту посгоњи БДА-ро дида, дар роњ таваќќуф кардї ва ба ќафо гашта омадї. Ин амали ту дар дили мо шубња барангехт, бинобар ин аз ќафоят омадем. Акнун, тамоми бори мошинатро баргашта дар баѓољмон бор кун, ба посгоњ меравем ва тафтиш мекунем. Ваќте ки Мирзо бори мошинро љо ба љо мекард, духтараки тутфурўш сатилчаи тути ваъдагиро овард. Мирзо мувофиќи маслињат барои сатили тут 5 сомонї ва барои лаълии тут 2 сомонї дода, сатилро аз дасти фурўшанда гирифт ва њамроњи бору ашёи дигар ба баѓољмон гузошт. Бозоралї Њабибов дар сари чанбари мошин нишаста, ба Мирзо фармуд, ки дар нишастгоњи ќафо нишинад. Мирзо боз ба Анвар Тошов мурољиат кард: - Ака, ин чї маънї дорад? Ман на маст њастам ва на ягон кори нодуруст кардам, ки мошини маро каси дигар ронад. Анвар Тошов гуфт: - Њељ гап не, дар ќафо нишастан гир! Мирзо ба курсии ќафо нишаст, ду нафари дигар аз ду пањлўяш љой гирифтанд. Мошин ба њаракат даромад. ДАРЁФТ КАРДАНИ «ДАЛЕЛИ ШАЙЪЇ» Онњо дар назди посгоњи БДА таваќќуф карданд. Бозоралї Њабибов,
баъди аз мошин фаромадани Мирзою милисањо фармуд, ки Мирзо баѓољмони мошинро бори дигар холї кунад. Мирзо фармони Бозоралї Њабибов ва милисањои дигарро иљро мекарду мушоњида кард, ки Анвар Тошов бо телефони дастї мамнунона сўњбат дорад. Бозоралї Њабибов дар ваќти муоинаи дохили мошин аз Мирзо пурсид: - Ту, албатта, хабар дорї, ки дар љумњурї амалиёти «Кўкнор-2009» гузаронида шуда истодааст? - Хабар дорам, ака, - гуфт Мирзо, - лекин ман ба чунин корњо даст намезанам. Он чизе, ки милисањо мељўянд, дар мошини ман нест. Ман бо пули њалол кўдаконамро калон мекунам. Бозоралї Њабибов фармуд, ки Мирзо филтри њавотозакуни мошинро кушода, нишон дињад. Баъди иљро шудани ин фармон Бозоралї Њабибов филтрро сарсарї аз назар гузарониду гуфт, ки Мирзо метавонад онро аз нав насб кунад. Дар ин ваќт тамоми дарњои мошин, дари баѓољмон ва сарпўши муњаррик кушода буданд. Мирзо бо сари хам филтрро мечаспонд; милисањо бо кофтуков машѓул буданд; Бозоралї Њабибов аз назди Мирзо ба дари аќиби тарафи рости мошин, ки милисањо чанд маротиба он љоро аз назар гузаронида буданд, наздик шуд ва баъди лањзае хурсандона садо баровард: - Ман худам ёфтам!!! «ДАЛЕЛИ ШАЙЪЇ» Бозоралї Њабибов як чизи селофанпечи ќутраш таќрибан 6-7 см ва дарозиаш таќрибан 20 см-ро бо дасти росташ бардошта, ба њозирон намоиш дод ва ба болои мошин гузошт. Он зардранг буда, аз љињати шакл ба баклашкаи майда монанд буд. Дар ваќти пайдо шудани «далели шайъї» милисањо кофтуковро бас карданд: рухсори Бозоралї Њабибов гўиё аз мамнуният медурахшид, Анвар Тошов сўњбатњои кўтоњи телефониашро ќатъ кард; як шахси дар он лањза барои Мирзо ношинос (баъдтар маълум шуд, ки ў муовини сардори шўъбаи корњои дохилии шањри Норак Мањмадсаид Иззатуллоев, ла-
чун таксист онњоро аз шањри Душанбе ба Ќурѓонтеппа ва аз Ќўрѓонтеппа ба воситаи Сарбанд ба Данѓара ва аз Данѓара то дењаи Ќаратош овардам. Аммо онњо дар Ќаратош ѓайб заданд. Агар онњоро ёбем, мумкин асли воќеа маълум шавад. «ДАР ЉУСТУЉЎИ «АМИРШО» Анвар Тошов баъди шунидани ин сухан ба милисањо фармуд, ки њамроњи Мирзо бо њамон мошини «Нексия»-и пештар кормандони БДА-ро оварда ба он тарафи дарё рафта, «Амиршо»-ю Њусейнро љустуљў кунанд. Бозоралї Њабибов дар сари чанбари мошин нишаст ва Мирзо бо дигар милисањо дар курсии ќафо нишаста, то назди тарабхона омаданд. Мирзо рањорањ ба атроф чашм меандохт, аммо «Амиршо»-ю Њусейн ба назар наменамуданд. Мошин аз назди тарабхона наистода, ба ќафо баргашт. Руљўъ: Касе андеша накард, ки тарабхонаро назора кунад, шояд «Амиршо» дар њамон љо пинњон шуда буд. Агар ёдовар шавем, ки «Амиршо» пештар њам ба ин тарабхона (бо бањонаи њољат) омада буд, мантиќї будани дар тарабхона љустани ў аён мегардад. Њамчунин, даќиќ маълум нест, ки «Амиршо» ба тарабхона барои чї омада буд (чуноне ки гуфтем, ќазои њољат бањонае беш нест, зеро ки «Амиршо» бе сабаби асоснок пешнињоди моњифурўшро рад карда, ба тарафи тарабхона рафта буд). Шубњаовар аст, ки баъди ѓайб задани «Амиршо» корманди њифзи њуќуќ Анвар Тошов аз тарафи тарабхона ба назди Мирзо омада, худашро муаррифї намуда, Мирзоро тањти шубња гирифта буд. Агар Анвар Тошов бо «Амиршо» дар тарабхона вохўрда, «маслињат» накарда бошад, як нафар «моњихўр»ро дар зери шубња гирифтанаш бемантиќ аст. Анвар Тошов оё ѓайбдон аст, ки барои аз мошини Мирзо пайдо шудани маводи мухаддир бовар дошт? «ЉОЙГОЊИ «ДАЛЕЛИ ШАЙЪЇ» Ваќте ки Мирзо ва милисањо аз назди тарабхона ба посгоњи БДА баргаштанд, нафаре, ки дар назди
«Мерседес»-и Мирзо дар курсї нишаста мунтазир буд, аз љои нишастааш барнахоста, худашро ба Мирзо муаррифї кард: - Ман муфаттиши ту – Убайдулло Ќодирѓуломов. Муфаттиш фармуд, ки «далели шайъї»-ро аз болои мошин гирифта, ба љои пайдокардаашон гузоранд ва шахсони холисро даъват кунанд. Ду нафар (баъдтар маълум шуд, ки як нафари онњо соњиби њамон мошини «Нексия» будааст, ки милисањоро то назди моњифурўш оварда буд)-ро ба њайси шахсони холис оварданд. Милиса Бозоралї Њабибов, ки «далели шайъї»-ро «ёфта» буд, гуфт: - Ман инро аз тањи курсии назди ронанда ёфтам. Ин «далел» дар болои панљараи оњанини тањи курсї пинњон буд. Муфаттиш фармуд, ки «далели шайъї»-ро дар њамон љои аввалааш монанд, аммо њам Бозоралї Њабибов ва њам милисањои дигар натавонистанд, ки панљараро кашида, «далел»-ро «дар љояш» гузоранд. Як савол: Бозоралї Њабибов, агар њаќиќатан аз њамон љои гуфтааш «далели шайъї»-ро ёфта, ба осонї гирифта бошад, барои чї бо њамон осонї ба љои ёфтааш гузошта натавонист? Барои андеша: Кормандони Агентии тадќиќоти журналистии њафтаномаи «Нигоњ» санљиш гузаронданд. Маълум шуд, ки дар љои нишондодаи Бозоралї Њабибов пинњон кардани маводи селофанпечи ќутраш таќрибан 67 см ва дарозиаш таќрибан 20 см дар мошини њамон тамѓа имкон надорад, зеро ки панљараи оњанинро кашидан ва пакети селофаниро надаронда, дар болои он пинњон кардан ѓайриимкон мебошад. Бозоралї Њабибов «далели шайъї»-ро дар паси курсии назди ронанда кашол карда, гузошт ва фармуд, ки ташхисгари криминалист ба навор гирад (Дар ваќти тадќиќоти журналистї њамон тарзеро, ки онњо ба навор гирифта буданд, расм гирифтем, то хонандаи гиромї худ бубинад). Боз чанд савол: Оё «далели шайъї» - маводи мухаддирро њамон тавре ки милисањо ба навор гирифтаанд, яъне ошкоро «пинњон» мекунанд? Агар «далели шайъї» ба њамин тарз «пинњон» карда шуда бошад, чаро милисањо дар ваќти тафтиши аввала (дар назди моњифурўш) онро наёфтанд? Барои чї дар ваќти тафтиши дуюм (дар посгоњи БДА), ки њама дарњои мошин кушода буд, милисањо «далели шайъї»-ро њамоно пайдо накарданд? Чї зарурат буд, ки «далели шайъї» њангоми бо насби филтри мошин машѓул будани Мирзо дарёфт гардад? Баъди ба навор гирифтани он маводи дар паси курсї кашол Бозоралї Њабибов ба Мирзо гуфт: - Акнун ин маводро ба дастат гиру ба тарафи камера нигоњ кун ва гўй, ки азони туст! Мирзо, мувофиќи фармудаи Бозоралї Њабибов, он маводро ба даст гирифта, ба наворбардор рўй овард: - Ин азони ман нест!!! Агар дар мошини ман мебуд, кўр будам, ки намедидам?! Хусусан, ки њамроњи милисањо дар курсии ќафо нишаста, аз ќишлоќи Ќаратош то посгоњи БДА омадам… Аммо милисањо ба ин сухани Мирзо ањамият надоданд ва корашонро чи хеле, ки мехостанд, ба анљом расониданд. Як нафари онњо барои интиќоли «далели шайъї» ќуттии картоние овард, ки њаљмаш ба таври шубњаовар ба андозаи «далели шайъї» мувофиќ буд. Милисањо баъди ин Мирзоро бо худ ба шўъбаи корњои дохилї оварданд.
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
13
Нафароне њастанд, ки дар масири 80 соли фаъолияти матбаа бо собиќаи кории зиёде устухони худро дар кори матбаа сафед намудаанду зањмати беандозае дар пешрафти матбаа кашидаанд, аммо бо ифтихорномае ќадрдонї нашудаанд.
Дар шумораи №48 (271) аз 15.02.2012 њафтаномаи "Нигоњ" дар маќолаи "Фармонњои ѓайриќонунї чї гуна "ќонунї" гардиданд?" ман танњо бар асоси мактубњои маќомоти прокуратура ва вазорати фарњанг тањия намуда будам. Ин навбат ман танњо мактубњою фармонњои сардори КВД-и матбаањои вилояти Суѓдро рўи ќоѓаз меорам. Танњо ба он хотир, ки маќомоти дахлдор ва хонандаи њафтаномаи "Нигоњ" донад, ки дар сатњи як корхона чї гуна ва чї ќадар фармонњои ѓайриќонунї ба тавсиб расидаанд. ЊАМ ЭЊТИРОМУ ЊАМ ЌОНУНШИКАНЇ Иќрор аз њама чизи муњиму матонати мардонагист, аммо бо ин њама иќрор ва эњтиром ба ќонун боз ќонуншиканї намудан, яъне чї? Сардори Идораи корхонањои полиграфии вилояти Суѓд (минбаъд ИКПВС- М. Н.) Х.Сайфуллоев дар мактуби худ тањти №1 аз санаи 2.01.2008 ба муаллифи ин сатрњо чунин менависад: "Идораи корхонањои полиграфии вилояти Суѓд тибќи ќарори мушовараи Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон аз 17.01.2004 №1/7 ваколати ба вазифа таин ва озод намудани сармуњосиби идораро надорад". Аммо бо ин њама иќрор гардидан Х.Сайфуллоев аз ваколати худ баромада, бо фармонњои №1 ва боз №1 (?) дар санаи 2. 01. 2008 Рањматова М. - ро муваќќатан иљрокунандаи вазифаи сармуњосиби идора таин намуд. Њол он, ки бо фармони №52 аз санаи 29. 12. 2007 Воситова Ў. - ро иљрокунандаи вазифаи сармуњосиби ИКПВС аз 2. 01. 2008 таъин карда буд. Бо ин њама иќроршавї боз дар санаи 11. 02. 2008 аз ваколати худ баромада, бо фармони ѓайриќонунї тањти №11 бошад, Њасанов А.-ро сармуњосиби идора таъин намуд. Ин дар њолест, ки аз маълумотномаи рўзномаи "Њаќиќати Суѓд" аз санаи 16. 12. 2009, №136 бармеояд, Њасанов А. бо фармони №50 аз санаи 31.10.2008 аз вазифаи сармуњосиби идораи рўзномаи "Њаќиќати Суѓд" озод карда шудааст. Пас чї гуна Њасанов А. дар як ваќт дар ду идораи давлатї дар вазифаи сармуњосибї фаъолият намудааст? Пас ќонунгузорї дар расмиятдарорї дафтарчаи мењнатии Њасанов А. дар ИКПВС аз рўи кадом муќаррароти пешбинигардидаи Кодекси мењнати ЉТ сурат гирифтааст? ИФТИХОРНОМА БА САРМУЊОСИБИ ЃАЙРИЌОНУНЇ Нафароне њастанд, ки дар масири 80 соли фаъолияти матбаа бо собиќаи кории зиёде устухони худро дар кори матбаа сафед намудаанду зањмати беандозае дар пешрафти матбаа кашидаанд, аммо бо ифтихорномае ќадрдонї нашудаанд. Шояд масъулини идораи ИКПВС ё вазорат боз "далел"-е наорад, ки муаллифи ин сатрњо даъвои ифтихорномаю дигар мукофотро дорад. Њаргиз не, зеро муаллифи ин сатрњо аз тарафи вазорат бо ифтихорномаю Аълочии матбуот сарфароз гардидааст. Сардори ИКПВС Х. Сайфуллоев бо "тавсияи ѓайриќонунї" сар-
Эй виљдон, бадкорињои мо њама аз чашмпўшї ва гузаштњои бељои туст. Муњаммад ЊИЉОЗЇ
муњосиби ѓайриќонунї таин намудааш, яъне Њасанов А. - ро барои гирифтани ифтихорнома ба вазорат пешнињод менамояд. Мо дар бораи сарфароз гардонидани Њасанов А. ба ифтихорномаи вазорат зид нестем, зеро ў пеш аз ѓайриќонунї таин шуданаш ба вазифаи сармуњосиби ИКПВС дар нашрияи "Њаќиќати Суѓд" фаъолият менамуд. Аммо пешнињоди Х. Сайфуллоев ба вазорат барои бо ифтихорнома ќадрдонии Њасанов А. ѓайри-
омўзиши тўлонї баъзан 1 - 1,5 сол ба вазифањои масъул таъин мекунад, ки дар ин радиф Низомов В. ва Њасанов А… истисно нест" ё "…сармуњосиб Њасанов Р. хилофи муќаррароти Низомнома ва ќарори Њайати мушовараи Вазорати фарњанг мебошад" Пас чаро вазорат ин тавсияи ѓайриќонунии Х. Сайфуллоевро нодида гирифт? Њасанов А. дар муддати як соли ѓайриќонунї фаъолият намуданаш дар ИКПВС дар назди идораю сар-
розу пешнињоди прокурор нест, ё талаби ќонунии прокурорро Х. Сайфуллоев ин "даѓалона вайрон намудани њуќуќњои мењнатии онњо ( Низомов В. ва Њасанов А-М.Н)" маънидод менамояд? ЯК РЎЗ ЊУЌУЌШИНОСУ РЎЗИ ДИГАР МУОВИНИ САРДОР… Оре, њаќиќатро наметавон пинњон кард, балки рўзе бояд онро иќрор намуд. Низомов В. муддате дар вазифаи иљрокунандаи мудири шўъбаи назорати дастгоњи раиси вилояти Суѓд фаъолият намуд. Дар санаи 01.09.2009, тањти №276 аз санаи 04.09.2009 аз вазифаи мазкур озод гардидааст. Аммо танњо муддати як рўз санаи 7. 09. 2009 дар вазифаи њуќушиноси ИКПВС фаъолият намуда, боз Х. Сайфуллоев аз ваколати худ баромада, њуќуќшиноси идораро баъди як рўзи фаъолияти
Фармонњо, аммо боз њам ѓайриќонунї...
ќонунист. Зеро Њасанов А. ќонунан ба вазифаи сармуњосиби ИКПВС бо фармони вазири фарњанг дар санаи 31. 03. 2010 аз 1. 03. 2010 тањти №25 таъин гардидааст, пас чї гуна бо фармони вазири фарњанг тањти №3 дар санаи 21.01.2010 бо ифтихорномаи вазорат сарфароз карда мешавад? Охир, худ Х. Сайфуллоев дар мактуби №1 аз санаи 2.01.2008 иќрор мешавад, ки: "Идораи корхонањои полиграфии вилояти Суѓд тибќи ќарори мушовараи Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон аз 17.01.2004 №1/7 ваколати ба вазифа таъин ва озод намудани сармуњосиби идораро надорад". Пас чаро аз ваколати худ баромада, сармуњосибро ѓайриќонунї таъин менамояду боз тавсия барои гирифтани ифтихорнома ба вазорат пешнињод менамояд? Ин њолат магар "худам шоњу табъам вазир" будани Х. Сайфулоев нест? Аз тарафи дигар вазири фарњанги ЉТ дар мактубњои №1-04/1551 аз санаи 01.07.2011 №1-04/1952 аз санаи 22.08.2011 ба муаллифи сатрњо чунин навиштааст: "… баъди
дори он чї "хизмати шоистае" карда бошад? ЭЪТИРОЗ БА ЭЪТИРОЗУ ПЕШНИЊОДИ ПРОКУРОР Шояд хонандаи ин сатрњо то љое ба "љасорат" - и Х. Сайфуллоев - сардори ИКПВС дар њайрат монад. Аммо барои ман ин њайратовар нест, дар њоле ки ў муддати як сол эътирозу пешнињоди прокурорро танњо бо фармоиши вазири фарњанги ЉТ ќисман ќонеъ намуд. Пас чаро ба эътирозу пешнињоди прокурор эътироз наёрад? Вазири фарњанги ЉТ дар мактуби худ тањти №1-04/2274 аз санаи 01.10.2010 чунин менависад: "Љавобан ба пешнињоди прокуратураи вилояти Суѓд Корхонаи воњиди давлатии истењсолии матбаањои вилояти Суѓд тањти №180 аз 27 августи соли равон дар масъалаи бекор намудани фармонњо нисбати таъини сармуњосиб А. Њасанов ва муовини сардори Корњон В. Низомов ин амалро њамчун даѓалона вайрон намудани њуќуќњои мењнатии онњо маънидод намуд" Пас ин як навъ эътироз ба эъти-
корї дар санаи 08. 09. 2009 муовини сардори идораи оид ба масъалањои кадрї ва њуќуќї таъин менамояд. Чунончи аз мактуби прокурори ш. Хуљанд вобаста ба мурољиати ман дар санаи 05.04.2010 тањти №7/ 97- а бармеояд: "бар хилофи талаботи банди 10-и Низомномаи Вазорати фарњанги ЉТ, ки бо ќарори Њукумати ЉТ тањти №604 аз санаи 28.12.2006 тасдиќ карда шудааст ва хилофи ќарори њайати Мушовараи Вазорати фарњанги ЉТ аз 17.01.2004 тањти №1/7 њуќуќшиноси Идора, Низомов В бо фармони №37 аз 08.09.2009 ба вазифаи муовини сардори Идораи Корхонањои полиграфии вилояти Суѓд оид ба масъалањои њуќуќї гузаронида шуд". МИННАТДОРЇ АЗ ВАЗОРАТ Вазорати фарњанги ЉТ дар мактуби №04\731 аз 6.04.2010 ба муаалифи ин сатрњо менависад: "Мўњтарам Нарзуллохўља Мирхољаев бо арзи эњтироми ќабл аз њама Шумо сарфи назар аз он ки якчанд ваќт аст, ки дар Корхонаи воњиди
давлатии матбаањои вилояти Суѓд фаъолият надошта бошед њам, вале пайваста хостори пешрафт ва ислоњи нуќсу камбудињои ин корхона њастед ва бад-ин васила ба мо кўмак мекунед, изњори сипос ва минатдорї менамоем" МАН ЊАМ ИЌРОР МЕШАВАМ… Чунончи дар оѓоз ман гуфтам, иќрор ин матонати мардонагист, на њама ба кардаю амали хеш иќрор мешавад. Аммо иќрор гардидану боз аз пайи иќрор ќонуншиканї намудан ин оини мардонагї нахоњад буд. Ман иќрор мешавам, зеро тавонистам бо иќрори худи вазорат "сарфи назар аз он ки якчанд ваќт аст, ки дар Корхонаи воњиди давлатии матбаањои вилояти Суѓд фаъолият њам надошта бошед, вале пайваста хостори пешрафти он буда ва ислоњи нуќсу камбудињои ин корхонаро" то љое ошкор намудам. Иќрор мешавам, ки тавонистам на танњо фармонњои ѓайриќонунии сардори Идораро ошкор намоям, балки ба таври дахлдор муносибат накардани Х. Сайфулоевро барои иљрои вазифањои хидматиаш, роњ доданаш ба њуќуќпоймолкунї, беэътиноияшро ба асноду тањияи санади меъёри њуќуќї ва нињоят боз беэътиноияшро ба пешнињоду эътирози маќомоти прокуратура низ ошкор намудам. Иќрор мешавам, ки тавонистам бозгўї намоям Низомов В., ки Шумо њуќуќшинос њастед, ќонуну ќонунгузориро хуб медонед, аммо бо фармони ѓайриќонунї фаъолият намудед, агар ин њолати фармони ѓайриќонунии сардори идораро ошкор намекардам, шояд боз кї медонад тўли солњо бо ин фармони ѓайриќонунї фаъолият менамудед? Ин њама мурољиатњои ман ба вазорату маќомотњои дахлдор ба хотири ѓаразу манфиате нест ва нахоњад буд. Ман, ки муддати 27 сол дар ин идора кору фаъолият намудам, ба ќавле, аз ин идора нону намак хўрдам, намехоњам дар ин боргоњи барои ман муќаддас ќонуншиканї шаваду ѓайриќонунї фаъолияти корї намоянд. Агар њама чунин иќрор шавад, пас дар сатњи ягон коргоњи давлатию ѓайридавлатї ќонуншиканињо рух нахоњад дод, аммо агар иќрор шаванд… Идораи корхонањои полиграфии вилояти Суѓд дар масири таърихи 80 - солаи худ воњиди кории муовини сардор оид ба масъалањои кадрї ва њуќуќї надошт, ман бо таъсиси ин воњиди корї дар сохтори идора зид нестам, њарчанд муовини сардори идора мебояд дар соњаи истењсолї бошад, на масъалањои њуќуќию кадрї. Аммо бо таъсиси ин воњиди корї ва таъини муовин дар идора ончунон мушкилоти њуќуќї пайдо гардид, ки сардори идора ќонеъ гардонидани як эътирози маќомоти прокуратураро муддати як сол тўл кашонд, ахиран танбењ низ гирифт, пас Низомов В. њамчун муовини сардор оид ба масъалањои њуќуќї чаро боре њолати ќонунии эътирози прокурорро ба Х. Сайфулоев нафањмонид? Ин њолатро чаро муовини сардори идора иќрор намекунад? Ќонуншикании сардори Идора, яъне бо фармони ѓайриќонунї таъин кардани муовин оид ба масъалањои кадрї ва њуќуќї буд - ку? Пас њамаи мо бояд иќрор шавем, иќрор!!! Мирхољаев НАРЗУЛЛОХОЉА, Аълочии матбуоти Тољикистон
14 №2 (278), 4-уми апрели соли
2012
Ин порча кўчонида шудааст ва дар он се ѓалат зикр гаштааст. Аввалан, хониш як сифат не, балки чанд сифат дорад. Аз ин
№2 (278), 4-уми апрели соли 2012
15
Агар онро ба паллаи тарозуи ин замон гузорї бори онро замони имрўза бардошта наметавонад! Барои њамин мо бояд мувофиќ ба шароити замони нав нигоњ карда ба монанди кишварњои њамсоя баъзе дигаргунињоро дар хизмати наваскарон ворид созем.
?-И НОБОБ ЧЇ ХЕЛ АЗ ХУД ЃАМРО ДУР СОЗАМ? - Ман ба синни 28 даромада, њоло њам шавњар накардаам. Аниќтараш хостгорњо меоянду мераванд, аммо њамаи онњо маро зани дуюм дидан мехоњанд. Вале ман намехоњам дар љойи бадбахтии зани дигаре хушбахтии худамро бисозам. Аз ин бисёр ѓамгин мешавам, ваќте дар дасти нафаре кўдаки навзодеро мебинам. Ман низ зиёд мехоњам лоаќал соњиби фарзанде бошам. Баъзе ваќт аз зиндагї дилам ба тамом сард мегардад. Одати баде надорам. Њурмати хурду калонро ба љо меорам, аммо аз он нигаронам, ки бахт надорам. Бигўед, ки чї кор кунам? Чї хел аз худ ѓамро дур созам? Оё ягон равоншиносе ба ман маслињат дода метавонанд, ки ба зиндагї хушбин шавам? Шарофиддин САИДЗОДА, сокини ноњияи Ёвон - Хоњари азиз, дар муњите, ки зиндагї мекунед, ба одамњои нек ва бомаърифат назар андозед, бо онњо сўњбат гузаронед. Ваќте бисёр ѓамгин шудед, китобњои бадеї хонед. Агар Шумо ба ягон коре машѓул шавед, эњсоси танњоиро камтар њис хоњед намуд. Ба оянда хушбин бошед. Дар хонаи холие рафта гиря кунед, гиря ѓами одамро сабук мекунад. Аз гардиши айём њаргиз навмед нашавед. То љое имкон доред, кўшиш намоед, ки ба њар чизи майда - чуйда бо нигоњи танќидї назар наафканед. Бо њамроњии ягон дугона ё шахси наздикатон ба тамошои љойњои фарњангии тамошобоби ноњияатон бароед, ба хонаи хешу табор мењмонї равед. Бо одамон бо чењраи гарм ва самимї муносибат намоед. Агар ѓаматон њам ояд, худро тасалло дињед ва бар он бовар бошед, ки имрўз не, фардо соњиби бахту насибаи хеш мегардед. Аз он навмед нашавед, ки соњиби бахт нашудед, нашрияи "Оила" мушкилоти Шуморо осон кардааст ба мањфили "Шанс"-и ин нашрия мурољиат намуда, бахти худро љўед! Ваќте ки бахти худро ёфтед, соњиби фарзанд њам мешавед ва њам аз азоби танњоиву ѓаму андўњи зиёдатї рањо мегардед. Хоњари азиз, ман ба Шумо бахти сафед ва сабрро орзумандам. Агар хоњед, биёед, бо якдигар вохўрда, сўњбат мегузаронем. Мумкин баъд аз сўњбат боз тавсияњои дигаре медињем. Бахт ёратон бод! Шумораи телефони ман дар идораи нашрияи "Нигоњ" мафњуз аст. Ба саволи Шумо равоншинос, Насиба ЉАЛОЛОВА посух дод.
АКСИ ГЎЁ
НАХОД? ИНШООТИ "ИСТИФОДАИ УМУМ" ЧЇ ТАВР МУАЙЯН КАРДА МЕШАВАНД? - Дар яке аз шуморањои пешини "Нигоњ" дар љавоб ба саволи имомхатиби Масљиди мањаллаи Мењрободи шањри Душанбе оиди андозбандии амволи ѓайриманќул мутахассиси Кумитаи андози Тољикистон гуфтааст, ки "Мувофиќи ќарори Њукумати ЉТ тањти №237 аз 3-юми майи соли 2010 иттињодияњои динї, ки барои маросими динї истифода мешаванд аз андози амволи ѓайриманќул не балки аз андози истифодаи умум ва дигар иншоотњо, ки бо андоз аз амволи ѓайриманќул андозбандї намегарданд, озод карда шудаанд". Рости гап, аз ин љавоб њељ чиз нафањмидам. Агар фарз кардем, ки иттињодияњои динї ё њар объекте, ки мавриди андозбандї ќарор мегиранд ва андоз аз амволи ѓайриманќул месупоранд, онњо чї тавр муайян карда мешавад, ки он ба категорияи иншооти "истифодаи умум" дохил аст ё ба "дигар иншоотњо"? Ба њамин савол як равшанї андозед! Њабиб САФАРОВ, сокини ноњияи Њисор - Мувофиќи ќарори Њукумати ЉТ тањти №237 аз 3юми соли 2010 номгўи иншооти истифодаи умум ва дигар иншоот, ки бо андоз аз амволи ѓайриманќул андозбандї намегарданд, инњоянд: 1. Иншооти роњњои оњани истифодаи умум ва роњњои наќлиёти автомобилии истифодаи умум, инчунин иншооти вобаста ба онњо (гузаргоњњо (эстакадањо), пулњо, иншооти мустањамкунанда ва дигар иншооти вобаста ба онњо), 2. Ќубурњои интиќоли магистралї, инчунин иншооти вобаста ба онњо (шабакањои интиќоли газ, об, канализатсия), 3. Хати њавої ва зеризаминии интиќоли барќ, 4. Сарбандњо ва обанборњои НБО ва дигар иншооти вобаста ба онњо, иншооти соњилмустањкамкунї ва соњилмуњофизаткунї, љўй ва љуйборњо, шабакањои обтаъминкунии дохили хољагї ва байнихољагї, обанборњои оби нўшокї, чоњњои об, ќудуќњои обї, 5. Бошишгоњњои сањрої, хирманљойњо, гармхонањо, 6. Иншооти иттињодияњои динї, ки барои ибодат ва дигар маросими динї истифода мешаванд, 7. Деворњои њавлињои биноњои истиќоматї ва ѓайриистиќоматї, 8.Иншоот вобаста ба истењсоли барќи офтобї ва бодї (шамолї). Эзоњ: а) Хонањои истиќоматї, квартирањо, бўстонсаройњо, гаражњо ва дигар биною иморатњо тибќи тартиби муќарраргардида андозбандї карда мешаванд. б) Амволи ѓайриманќули ташкилотњои буљетї, ки барои иљрои вазифањои оинномавиашон истифода бурда, ба иљора ё истифодаи шахси дигар дода нашудааст (ба истиснои ба иљора ва истифода додан ба ташкилоти буљетї) андозбандї намегардад. Ба саволи Шумо мутахассиси пешбари Кумитаи андози назди Њукумати Љумњурии Тољикистон Ќаноат МЎЪМИНОВ љавоб дод.
МАН ЌАБУЛ НАДОРАМ! КАСЕ, АГАР АЗ ЉАВОНОН ХИЗМАТИ ЊАРБЇ КАРДАН НАМЕХОЊАД, БИГЗОР БАР ИВАЗ МАБЛАЃ СУПОРАД! - Аз 1- уми апрели соли равон даъвати љавонони синну соли даъватї ба сафи Ќуввањои Мусаллањи ЉТ оѓоз мешавад, аммо ман бовар надорам, ки тамоми рафти он дар доираи ќонун гузарад. Он боз бо њамон "аблава" - и љавонон шурўъ мешаваду анљом меёбад. Дар Тољикистон таќрибан аз 150 то 200 њазор љавони синну соли даъват ба хизмати њатмии њарбї њаст. Аммо ман дар замони 20 соли истиќлолияти Ватан, ба истиснои теъдоди ангуштшумори љавонон, надидаам, ки аксари љавонон бо як рўњияи баланди ватандўстї бо хоњиши инфиродии худ ба комиссариатњои њарбии ин ё он шањру ноњияњои Тољикистон њозир шаванд. Аксари онњоро маљбурї ба хизмати њатмии њарбї сафарбар мекунанд. Ин дар њолест, ки ваќте мо - собиќ љавонписарон дар замони Иттињоди Шўравї агар даъватнома дастрас мекардем, бо хурсандиву шодмонї ва бо суру шарар ба комиссариатњои њарбї њозир шуда, њамин тавр ба хизмати њарбї сафарбар мешудем. Вале дар замони имрўзаи мо ин њис дар вуљуди љавонон дида намешавад. Дар он даврон агар касе аз љавонон ба хизмати њарбї намерафт барои ў мояи шармсорї буд ва падару модарони духтарони ќадрас кўшиш мекарданд, ки духтаронашонро ба љавони хизматкарда ба шавњар дињанд.Ба љавонони хизматнакарда "не годен" гуфта духтар намедоданд. Лекин имрўз баръакси онро мебинем . Агар имрўз касе хизмат карда бошад духтарон онро "не годен"ва камбаѓалбача мепиндоранд ва кўшиш ба харљ медињанд, ки ба љавони хизматнокарда ба шавњар бароянд. Тазод! Ман ќабул надорам ин рўњияи замонро! Фикр мекунам, ки замони Шўравиро ба имрўз баробар кардан дигар фоида надорад. Шароити замони мо дигар буд, замони имрўз низ дигар шуд. Агар онро ба паллаи тарозуи ин замон гузорї бори онро замони имрўза бардошта наметавонад! Барои њамин мо бояд мувофиќ ба шароити замони нав нигоњ карда ба монанди кишварњои њамсоя баъзе дигаргунињоро дар хизмати наваскарон ворид созем. Мўњлати хизмати њатмии њарбиро аз 2 сол ба 1 сол поин фароварда таъминоти онро аз љињати хўроку пушок ва техникаи њарбї бењтару хубтар муњайё созем. Ваќти он расида-
аст аз шумора дида ба сифати он ањамият дињем. Дар баробари ин дар ЌМ ЉТ хизмати алтернативиро љорї карда, онро мавриди амал ќарор дињем. Касе, агар аз љавонон хизмати њарбї кардан намехоњад, бигзор бар иваз маблаѓ супорад ва маблаѓи онро барои рушди Артиши миллї истифода гардад. Аз ин њисоб ба аскароне, ки имрўз аз 5 то 10 сомонї дар як моњ маош мегиранд, маоши онњоро зиёд карда, ба 1000 сомонї расонем! Барои љавононе, ки мўњлати хизмати њарбиро адо намуданд, барои шомил шудан ба ин ё он донишкадаву донишгоњ дар Ќонуни асосии Тољикистон имтиёз муќаррар намоем. Ин ба мо имкон медињад, ки хизмати њарбї чун замони Шўравї ба њар як љавонмард азиз, муќаддас ва мактаби љавонмардї гардадида ињотагирии љавонон аз байн равад! Ба ин эроду пешнињодњои ман мўњтарам вазири мудофиаи Тољикистон Шералї Хайруллоев чї назаре дошта бошад? Насимљон АКРАМОВ, сокини дењаи Чоркўњи шањри Исфара
- Э, ЌАНД ЗАНАНД РАИСАЊО!
РАЊМАТНОМАИ МАРДУМЇ - Аз 21 то 24-уми марти соли равон, то љое имкон доштам, бодиќќат њамаи шабакањои телевизионии Тољикистон, хусусан "Шабакаи якум", "Сафина" ва "Љањоннамо" - ро тамошо кардам. Барномањои наврўзии тањиякардаи ин шабакањо бисёр бароям писанд омад. Ба ростї, сатњи намоишњои наврўзии омодакардаи шабакањои мазкур аз солњои пешин дида, бо рангорангии худ ба куллї фарќ карда, љолибу диданї буданд. Солњои пеш чунин набуд. Сатњу мўњтавои намоишњои наврўзї бо риояи анъанањои фарњанги миллї омода карда шуда, суруду оњангњои бењтарини сарояндаву навозандагони шинохтаву ношинохта, сањначањои њаљвии намакин ва гузоришњо аз маросими љашнгирии Наврўз аз њар гўшаи Ватан бо касбияти баланд пешкаши тамошобинон гардонида шуд. Гарчанде бархе барномањои љашнии нишондодаи шабакањои мазкур аз камбудї орї набуд, бо вуљуди он њис карда мешуд, ки масъулини он барои бењтару хубтар омода намудани барномањояшон талош варзида истодаанд. Бовар дорем, ки масъулини телевизионњои кишвар сифату мўњтавои барномањояшонро ба њамин тарз на танњо дар ин ё он љашн, балки дар рўзњои муќќаррарї низ бо касбияти баланд омода карда, нишон медињанду аз пахши такрори бархе барномањояшон худдорї мекунанд ва бењтарин барномањои наву диданиро пешкаши тамошобинон мегардонанд. Аз фурсати муносиб истифода бурда, ба кормандону масъулини шабакањои "Шабакаи якум", "Сафина" ва "Љањоннамо" барои ин зањматњояшон аз самими дил миннатдорї баён карда, ба њамаи онњо саломатї, хушбахтї, рўзгори обод ва давлатмандиро таманно дорам! Зебо НАЗАРОВА, сокини шањри Душанбе
ВОКУНИШ ФАШИСТОНИ НАВБАРОМАДИ ПАРВАРДАИ СИЁСАТИ ПУТИНЇ ДИГАР БА ЭЊСОСИ МИЛЛИИ МО ДАСТ НАРАСАНД! - Њафтаи гузашта матлаби Бахтиёр Мањмадуллоев, як тан аз хонандагони нашрияи «Нигоњ»-ро бо номи «Тањќири тољикон дар филмњои истењсоли Русия» хонда хеле озурда шудам. Муаллиф дар матлабаш бо як дилсўзї аз шаъну эътибори миллати тољик њимоя карда, аз шањрвандони Тољикистон даъват ба амал овардааст, ки дар љавоб ба филмњои тањкиромези истењсоли Русия мо низ лоаќал филме рўи навор бардорем, ки мазмуну муњтавои он пирўзї, саодату сарбаландии тољикон ва хорию забунии њар гуна тоссараки њаромию бомжу майзадањою фоњишањои рус бошад. Ман ин пешнињодро ќабул дорам! Ман ќудрат ба тавоної омодаам, ки барои наворгирии чунин як филме, агар хазинаи он таъсис ёбад, 100 доллари ИМА пардохт намоям. Дар ивази хомўшии мо коргардонњои рус бисёр аз худ рафтанд. Њамватанони гиромї, ваќти он расидааст, ки ин бадкешонро ба љойи худ шинонем, то ин фашистони навбаромади парвардаи сиёсати путинї дигар ба эњсоси миллии мо даст наёзанд. Албатта, 100 долларе, ки ман пардохт кардан мехоњам, он барои наворгирии чунин филме бенињоят кам аст, вале агар мо ба ќадри тавону имкониятамон ба хазинаи он пул резем, метавонем чунин кори бузургеро дар ростои њимояи нангу номуси миллиамон анљом дињем ва ба ин бешарафон посухе дињем, ки ба эњсоси миллии миллате нохун задан хуб нест! Њамватанони арљманди дигари мо дар ин маврид чї андеша дошта бошанд? Бигзор, онњо њам мавќеъашонро дар ин бобат дар нашрияи «Нигоњ» рўшан кунанд! Сўњроб МИРЗОЕВ, сокини љамоати Ромити шањри Вањдат
Масъули сањифа Абўалї НЕКРЎЗОВ, Тел:985 60 86 85, E-mail: nigoh_tj@inbox.ru
16 №2 (278), 4-уми апрели соли
2012
- Рав, навис, фарёд зан, њар чї мекунї, бикун то дилњои сарди њукуматї бо дилњои нарму гарми мардум як шаванд, дар амал, албатта, на дар сухан, мисли ин 20 соли гузашта. Тезтар бош, ки хоки њамаамон бод нашавад. МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...
ПУРБИНИ «НИГОЊ»
Таваллуди сиёсї дар Ќўрѓонтеппа Мирзодиккак барои «дар сатњи баланд таљлил намудани Иди Наврўз» ба ноњияи Ќубодиёни вилояти Хатлон сафар кард, зеро аз боридани барфу борони зиёди имсола ва хабарњои хушу нохуши ВАО, асосан родиёњои пургўи машруткаю автобусњои шањри Душанбе дилгир шуда буд. Ў дар Ќубодиён аз харобањои ќалъаи Ќубод, дар ноњияи Шањритус шоњкорињои Хоља Машњадро тамошо карда, ба гуфте, ки як љањон завќ мебурд. Њине, ки ба мавзеи Чилу Чор Чашмаи ноњияи ба номи Носири Хусрав расид, љўрааш Ѓалтак ба ёдаш омад, зеро ба ў дар ин мавзењои таърихї роњбалад намерасид. Ў ба андеша фурў рафт: «Агар бо Пахтагул Панљсолаевна ба ин љойњо сафар мекардам, очаи Ќобилљон њамаи ин шоњкорињоро «шарофати замони коммунистї» эълон карда, безорам мекард. Хуб шуд, ки наовардамаш, ё наомад-мї. Агар бо Ќобилљон меомадам, чї?! Ќобилљони нањзатї аз зиёрати ќисме аз ин ёдгорињои таърихї бо «љурм»-и «њикоятгари замони Зардушт» буданашон дидан намекард. -Хуб шуд, ки Ќобилљон наомад: тоќичаи сафедашро дида дарав, кормандони њифзи њуќуќи ноњияњои љануби кишвар думболагираш мекарданд-меандешид ў худ ба худ. Мирзодиккак зери бори андешањо аз болои теппа ба оби нуќрагин, мору моњиёни Чилу Чор Чашма менигаристу њаловат мебурд, ки садои шиноси Ѓалтакро шунид: «Бача, чукри-да биё! Рошик-да, биё ! Ќорчи арзон-да биё! Атола пухтани бошї сиёњалаф доремееее!!!» Мирзодиккак љониби садо њаракат кард. Ў гумон кард, ки Ѓалтак ўро надидааст, аз ин рў канортар истода, пурсид: - Рошак чанд пул? - Агар њамсари тољисари апаи Пахтагул ваъдаи пухтани атолаи наврўзиро дар шањри Душанберо бидињад, як баста рошак, як баста сиёњалаф тўњфа гирифта, њамчунин ба болояшон ќорчу чукрии тагсангї илова мешавад-љавоб дод ў. Љўрањо њамдигарро сахт ба оѓўш гирифтанд. Атрофиён аз самимияти тољиконаи онњо завќ бурданд, зеро мењру муњаббат ва њурмату эњтироми њамдигарї бењтарин неъмати илоњї мебошаду инро њоло њам дар Тољикистон баъзењо медонанд. Баъди салому алейк сўњбат тафсид: Мирзодиккак: -Ѓалтакбой, дар ТВњои кишварамон доруњоро реклама мекунаду ту бошї дар минтаќа алафу гиёњњоро. Агар Асадулло Ќимматович аз ин амалат огањї ёбад, меранљад. Он кас ранљанд медонї-ња?! Мисли Убайдуллоев дар як сол якуним маротиба нишонат медињанду халос. Ѓалтак: - Асадулло Рањмоноват гоњ аз ёдгорињои таърихии кишвар мегираду гоње аз мавзењои ба ќавлаш ободу зебо, акнун ду се сол аст, ки ба рекламаи дорую тањпўшакњои бонувон гузашт. Худо хоњад, роњбари Дастгоњ мешавад. Одами даркорї-да! Мирзодиккак: - Э, вай бало, вай. Корашро медонад. Ана президент танќидаш кард, ки «бас аст, таърифу тавсифи бењуда», ду рўз баъд мисли Ландањўр, ба ќавле, ки «наоборот» кард. Бо њамон таъриф, боз нињолшинонї! Маълум шуд, ки бењуда. Ѓалтак: - Кор вазнин шуд-да боз! Мирзодиккак: - Чї хел? Ѓалтак: - Ин ќадар дарахте, ки ин раисон шинонданд дар ин чанд сари сол, куљо мекунем?! Маљбурем, садсаду панљоњ њазор хитоиро оварда, љангалбону лесоруб кунему 15-20 заводи коркарди чўб созем… Мирзодиккак: - Э, неш назан! Кишти такрорї кардем, уна вай духтар дар Шабакаи аввал «ба як тир ду фохтака зад», ганда шуд?! Ѓалтак: -Не-не, ба шарофати кишти такрорї картошка 2 сомонї шуду њосили чоруми юнучќа нархи гўштро ба 31 сомонї расонд… Мирзодиккак: - Бо гўй, ки баъди Иди харбуза, аз харбуза њам монде-
му баъди иди асал нархи асало ба 35 сомонї шуд. Ѓалтак:-Инро худат гуфтї, гуфтани ман шарт нест.. Мирзодиккак: -Шарт, ки набошад, ба ќадри вањдату суббот рас! Њукумати љонољонамон њамаро дастгирї мекунад. Мана, гўштингирњоро бин, дар тўли якчанд сол њамин ќадар медалњои тилло, нуќра ва биринљї гирифтаанд, ки ба хўрљинњои хари њамсоят намеѓунљанд! Ѓалтак: - Гўштин ва дигар намуди варзиш зуд даромад медињанд, ба касони алоњида, вале барои зиндагии хуб ташкили иќтисоди воќеї лозим аст, ё њадди аќќал љалби сайёњон ба ин кишвари њазорњо сол аз назари дигарон дурмонда, ки дар аввал сарфи бештари маблаѓњои буља металабаду дурандешии масъулони њукуматї. Мирзодиккак: - Мебахшед, Ѓалтакбой! Дар сари раиси љавонон аз мўй осор намондаасту ту бошї аз дурандешї њарф мезанї. Сари Ленин ба ин гуна набуд, њама дар ваќташ «садќаи сари калли Ленин, ки нафаќа медињад, барои кўдакњо 12 сумаю барои серфарзандї медали тилло» мегуфтанд-ку!? Ѓалтак: - Чї ту гуфтаниї, ки сараша садќа шавем, таърих ба ёдаш мерасаду масъулият њис мекунад!? Якташа понздањ сари сол рўи даст кардем, аз нонхурї монда истодаем, бас будагист акнун! Мирзодиккак: - Алов нагир! Медонї, ки мардуми мо як матал доранд: «Кўри худу бинои дигарон»… Ѓалтак: -Як то не, масали зиёд мезанад, мардуми шарифи мо. Масалан,
Раиси Шўрои муњаррирон: С.А. Дўстов Котиби масъул: Эраљи Амон Њ аф т ан о ма да р В а зо р ат и ф а рњ а нг и Љ у м њ у р ии Т о љ и к и с т о н б а ќ а й д гириф та шу д аас т.
МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).
Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 224 25 09 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 224 25 09 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 93 500 77 41 Масъули логистика ва чоп: тел: 93 591 02 01
«аввал бубин љойи худ, баъд бимон пойи худ», «Он ки бо душмании халќ равон аст, чу бањр, зуд бошад, ки сари хеш чу гирдоб хўрад», «Шоњ агар одил набошад, мулк вайрон мешавад»! Ё ба шумоён «аввал хеш баъд дарвеш» ва «дузди зўр соњиби говро бастааст» бештар маъќул-мї?! Мирзодиккак: -Э, сарам дард кард, бо туе! Ѓалтак: - Аз њамон доруњои Асадулло Рањмонов як ду то назадї?… Мирзодиккак: -Не-не, аз барги зуфњои лаби љўйи худат канда дењ. Ѓалтак: -Ана ин гапи дигар, «такя ба мардум обрўят физояд». Мирзодиккак:-Рост мегўї, Ѓалтакљону… Ѓалтак: -Ягон ну надорад, ё бо халќ дар хизмати манофеи миллї, ё такрори таърихчаи Рањмон Набиев.. Мирзодиккак:-Чуќури бад кофтї, ба фикрам. Ѓалтак: -Аз ин чуќуртар мекобанд, бовар кун. Дар хидмати Ватану миллат бояд буд, новобаста аз кару фару ман-манї. Мирзодиккак: - Гапи классикї задї, дўстам. Акнун гўй, ки бачањоят чї њол доранд? Ба Русия равонашон мекунї, ё омадани Путин ба Тољикистонро интизор мешавї? Ѓалтак: - Ба љуз интизорї илољ њам надорем. Роњи оњанро канданд, пули билети тайёра надорем. Кор то нисфирўзи алафљамъкуниву бозорбурої, баъди зўњр машќи бадан. Мана, як Алулакам дар наврўзии Ќўрѓонтеппа як пањлавони номдорро ба пўшташ ду чангол зад, пањлавон аз бањри гирифтани мошини сабукрав баромад. Мирзодиккак: - Мон гўштину наврўзињоро, ки дар љонамон зад. О, ин њаромбозињо то кай?! Ѓалтак: -Инро шумо надонед, аќли мо мардум намегирад. Ваќтњои охир, ягон кори шуморо аќли мо мардум намегирад. Мирзодиккак: - Ростї, худам њам дар дилам њарос дорам аз ояндаи ин миллату ин давлат. Соли 2013 њам наздик. Ин нишонаи чї бошад? Ѓалтак:-Ба фикрам, ё шуморо бардоштаст, ё моро. Мирзодиккак: -Оќибатамон ба хайр! Ѓалтак:- Ба хайр мешавад, агар рў ба мардуму хоставу интизорињои онњо шавад. Њоло њам дер нашудааст. Мирзодиккак:-Ба Душанбе рафта, њамаи њаминро ба њукумат менависам. Ѓалтак:- Рав, навис, фарёд зан, њар чї мекунї, бикун то дилњои сарди њукуматї бо дилњои нарму гарми мардум як шаванд, дар амал, албатта, на дар сухан, мисли ин 20 соли гузашта. Тезтар бош, ки хоки њамаамон боз бод нашавад. Бо њамин дўстон, хайрухуш карданду Мирзодиккак ба Душанбе баргашт. Ў њис мекард, ки аз нав таваллуд шуда истодаасту набзи дили ў бо набзи дили мардуми Тољикистон як шудан дорад. -Кош дили рањбарияти феълї низ чунин мешудбоз худ ба худ андешид ў.
Гумонамон Иззат АМОН, рањбари Иттињоди љавонони тољик дар Русия: - Гумон мекунам, дар рўзњои наздик Русия боз аз њамон картае, ки дар дасташ њаст, яъне муњољирони тољик истифода хоњад бурд. Зеро алакай фоидаовар будани ин карта собит шудааст. - Мо бошем, гумон не, аниќ медонем, ки дар њоли зиёдшавии фишору тазъиќ майдонњои марказии њадди аќќал 10 шањри Русия бо шумули Маскавро муваќќатан ишѓол кардани муњољирони тољик айни муддао мебуд. О, на њар кишвар, дар Русия 800-900 њазор афсару аскар дорад. 200 њазор мард баромада, ба майдони Болотнаяю Сахарова будагињо якљоя шавем, Русия он тараф, Аврупо меларзад, Аврупо! Супориши навбатия бо Каромат Баќоевич фањмида гифтед-мї?! Иљро шавад!
Забдасгар Рањматулло ВАЛИЕВ, роњбари созмони «Рушди љомеа»: - Тољикистон имрўз бисёр чизњоро аз даст додаст, зеро ваќтро гузаронидааст. Ќаблан бояд бо Русия бо забоне њарф мезад, ки Ќазоќистон ва Ўзбакистон њарф мезананд. Бо он забоне, ки њамсояњои мо бо Русия гап мезананд, мо натавонистем. - Онњо рафиќи демократ забони дароз доранд, мо бошем дасти дароз. Дасти дароз ба маънии русии «длинная рука» не, ба маънии тољикии дасти ниёзманд. Ба талбандаву дастнигар кадом давлати соњибэњтиром гап задаст, ки Русия занад?!
ЛюпомНИТ Акоша КАБИРЇ, узви ЊНИТ: - Агар муносибати њукуматро бо ЊНИТ дар муќоиса ба ду соли пештар гирем, дар муносибати имрўза љињати манфї зиёдтар аст, яъне, фишор њам зиёду муносибат њам сардтар гардидааст. - «Любовь прошла, завяли помидоры, остался незаконнорожденный ребенок» гўед мулло.
Нагбигсекс Абдуѓанї МАЊМАДАЗИМОВ, раиси Анљумани сиёсатшиносони Тољикистон: - Мо бояд коре кунем, ки чунин тањримњо њар се моњ ё ним сол идома пайдо накунад ва тавонем бо Тошканд ва Кремл дар алоњидагї ќарордод бандем ва нагузорем, ки онњо муштарак фаъолият кунанд. -Монед, ако, њамин гапњоро! Нагзорем-бигзорем: о, унњо, ки хоњиши «групповой секс» дошта бошанд, вайхелак будани моро донанд, дигар чї њам карда мешавад?!
Узќузмон Шокирљон ЊАКИМОВ, муовини раиси ЊСДТ: - Шояд ин љо низ ягон бањси дигар њаст ва љониби Ўзбекистон њамин тавр мувофиќи маќсад донистааст, ки аксуламал нишон дињад. Ба њар њол роњи дипломатии њалли масъала бояд пайдо карда шавад. Зеро вазъи ба амал омада сифат ва сатњи зиндагии шањрвандонро боз њам бадтар мекунад. -Маќсад як, рафиќ сотсиалист. Инро хорпуштак њам медонад: Ислом Абдуѓаниевича баъзењо ота-пота, ки гуфтан гирифтанд, њаво гирифту акнун ба ИМА фањмонда истодааст, ки «Шабакаи шимолї» ва стратегияи «Роњи нави Абрешим» бе Тошканд намешавад, яъне: «Хуш келибзис, Баракљон. Роѓон-поѓонта через Бонки љањонї мон!»
Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд.
Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 1,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 Ќимати обуна барои як сол - 71 сомонию 76 дирам. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09