Шумораи тозаи "Нигоҳ" №8 (491)

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

1

ФУРУДГОЊ ЗИДДИ ЌУРУТОБ? САЊИФАИ 13 №8 (491). Чоршанбе, 19-уми майи соли 2016

e-mail: nigoh_tj@inbox.ru

-УМ СОЛ БО ШУМО!

www.facebook.com/nigohtj

МО ШАЙХУ ЗОЊИД КАМТАР ШИНОСЕМ…

Карикатура моли Неъматулло Акбаров аст

Ибодулло ОЌИЛПУР

ЌАБРИСТОН СИЁСАТ

ПОЙТАХТ

ТАЛАБИ 1,5 СОЛИ ЗИНДОН БА РОНАНДА ВА ПИСАРАММАИ КАБИРЇ САЊИФАИ 7

ДИКТАТОР

ХУДКОМАЕ, КИ БАЪДИ ФИРОР ЃАРИБГЎР ШУД САЊИФАИ 10

МУСОЊИБА

САЊИФАИ 4

БОЗОРИ ТАГИ ОБ… БО ШОИР...

БА РЎЙХАТИ СИЁЊИ ТВ-ЊОИ ДАВЛАТЇ АФТИДАМ

САБЗ ГАШТ САЊРОИ ШЕЪРАМ БО ДУОИ САБЗИ ТУ...

Дар шуморањои №№42,43,44,47-уми њафтаномаи "Нигоњ" маќолањои Зафари Мирзоён "Сўфигарї нишона аз рањгумињои тољикон аст" ва Фахриддини Холбек "Тасаввуф бињишти гумшудаи тољикон аст" ба табъ расид, ки дар миёни љомеъа бањси зиёдеро нисбат ба тасаввуф ва аќоиди ин љараёни динї ба вуљуд овард. Зафари Мирзоён дар нигоштаи хеш асли мављудияти тасаввуфро нишон дода, ин љараёни махуфро бо далоили ќотеъ ва раднашаванда сабаби аслии рањгумии тољикон номидааст. Фахриддини Холбек низ дар маќолааш хостааст аз ин љараён як мактабеву равишеро, ки гўё бузургони мо аз он таълиму маншаъ гирифта бошанд, нишон бидињад ва тасаввуфро мабдаъи илму маърифат ва бињишти гумшудаи тољикон муаррафї намояд. Манзури мо такрори гуфтањои муаллифони зикршуда нест ва мехоњем дар ин љо ба чанд нуктае, ки оид ба суфигарї аз нигоњи далоили уламои исломшинос ва ањодисе, ки Паёмбари мукаррам Муњммад (с) фармуданд, ишора намоем, то љое ки њаќиќати тасаввуф ва ин мактаб барои хонанда ошкор гардад. Барои посух гуфтан ба ин пурсиш ибтидо бояд ишорае ба маънои зуњд дар фарњанги исломї бинамоем, то фарќ миёни зуњду порсої бо тасаввуфи инњирофї равшан гардад. Сараввал бояд зикр намуд, ки таълимоти сўфия аз бадви таваллуд дар торихи худ љараёни воњид ва њамсон надоштааст ва бо гузашти замон монанди аксари мактабњо ва мазњабњо бисотати он аз миён рафта ба худ дар љомеаи суннатї рангњоеро пайдо карда, ки то имрўз гурўње аз он пайравї намуда бо роњу равиши ба худ хос аз тариќати худ дифоъ мекунанд ва худро солики роњи њаќ медонанд. Ислом бо дунё ва неъматњои мављуди дар он мухолиф нест, балки барои расидан ба њадафи болотар, бо дилбастагї ва њадаф ќарор додани дунё мухолиф аст. Дар ислом дунё ва охират ба якдигар пайваста ва дунё мазрааи охират аст. Ислом омада то ба инсон ирода ва тавоної ато кунад, ки худро аз таљамулоти дунё рањо созад ва буду набуди дунё барояш фарќе надошта бошад. Тибќи ривояте аз Эмом Содиќ (а) маънии њамеша бо ёди Парвардигор будан ин нест, ки фаќат инсон аз субњ то шом зикрњое бар забон љорї кунад, балки њамеша бо ёди Худо будан ин аст, ки шахс дар мавќеи анљоми њар коре ба ёди Худо бошад, агар бар хилофи дастуроти илоњї аст, аз ў битарсад ва онро тарк кунад. Дар тасаввуф ин навъ осонгирї ва осонљўї вуљуд дорад ва шахс метавонад бо пазириши он њар коре, ки дилхоњи ўст, анљом дињад. Шароб мехўрад ва мегўяд:- мо дарвеш њастем, дили одам бояд пок бошад! Ва њар гуна гуноњ ва кори њаромеро бо њамин сабабу бањона муртакиб шуда, њам ба хостањои нафсонии худ мерасад ва њам дар додгоњи виљдон хешро сўфї ва ањли сафо ва покї меномад. Бо ин тариќ мебинем, ки ин маром дар кишварњои ѓарбї њам барои худ љо боз кардааст ва Фахриддини Холбек дар маќолааш дар ин бора зикр намуда, вале то ба охир умќи масъаларо накушудааст.

8 САЊИФАИ 11

САЊИФАИ 12

2

МАВЗУИ АСОСЇ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

БА ЉОЙИ АВВАЛСУХАН Боз се куштаи дигар аз љумлаи ќурбониён дар Русия ба сафи шуњадои гулгункафан пайвастанд. Боз се марди кор, марди майдони пайкор, марди хонадон, се падар ва се шавњар акнун дар сафи он шуњадое њастанд, ки дар талаби рисќу рўзї ба кишвари бегона сафар карданд, вале толеъ барояшон мадад накард, куштаву ба хуни хеш ѓарќ шуданд. Гули армонњои худро ношукуфта сар ба болини хок монданд. Аз ин миён Суњроб Хушаков њамагї 26 сол дошт. Соате, ки ин сатрњо навишта мешуданд, дар бораи њеч кадом аз ин се тан маълумоти мушаххас дар даст набуд ва намедонем Суњроби љавонмарг хонадор будаву соњиби фарзанд шуда ё на. Аммо дуи дигар мардони баркамол: Иноят Ризоев 39 ва Сайнуриддин Собиров 42 сол доштанд. Ин се тан зодагони шањри Роѓун буданд. Ин куштори идомаи силислакушторњои чанд соли охир аст. Барои аз шуњадои мулки Рус ном бурданд шояд садњо дафтар камї куна, вале шояд замоне расад, ки ин миллат аз он ќурбониён ёд кунад ва рўзеро чун рўзи ёдкарди шуњадои мулки ѓарибї дар дафтари миллат бинвисад, то њамагон зери як пайкараи умумї гулчамбар гузоранд, бо як каф дуо аз онњо ёд кунанд... Асли ќазия Ин рўйдоди хунин рўзи шанбеи гузашта рух дод. Бино ба наќли шоњидон 14-уми май миёни ду гуруњ дар ќабристони Ховански Маскав даргирї рух дод. Гуруње болои гуруњи дигар, ки асосан коргарони кирояи ин оромгоњ буданд, бо силоњњои оташфишгону силоњњои сард њамла оварданд. Дар натиља се касе, ки зикр кардем, кушта шуданд, тибќи баъзе маълумот теъдоди бештар аз 20 нафар њам захмї шуданд ва њоли 4 тани онњо вахим гузориш мешавад. Маќомоти пулиси Маскав то дергоњ аз шарњи расмии ќазия худдорї карданд. Танњо чизе расонаї мешуд, ки боз њам бар пояи њадсу гумонњо буд. Ин бор ба назар мерасид шарњи расмии пулис њам дигар эътибор надошт, чун дар мавриди муњољирин њаргиз дар Русия ахбори расмї мунсифона набудаву нест. Расонањои тобеъ ба Кремл њамон иттилои расимии ноќисро пайваста пахш мекарданд, яъне даргирии барои нуфуз дар ќабристон миёни зодагони Осиёи Марказї ва Ќафќоз. Зиддияте, ки назири он пештар кам дида мешуд. Аммо њоло ин њаќиќат акнун пазируфтанист, ки ба сари њаммиллатони мо ќафќозињо њамла кардаанд. Танњо монда љузъияти ин рўйдод, ки чаро мањз ин гуна иттифоќоте пеш омада. Ва оё мешавад ба ин суол посух ёфт? Тарсам, ки на. Чун бисёре аз масоили бањсхези муњољирин бидуни баррасиву тањлил хомўш карда мешаванд. Ва кишвари мо низ чандон моил нест ба ќазияи љомаи сиёсї пўшонад ва ё сари ќаќи муњољиронаш пофишорї кунад. Дар ин бора поинтар бармегардем.

МУАРРИФЇ Ќабристони Хованск дар минтаќаи Новая Москва љойгир буда, он соли 1972 дар наздикии рустои Николо-Хованское таъсис шудааст. Маќомот мегўянд дар пойтахти давлати Русия ин бузургтарин ќабристон аст, ки дар майдони 197,2 гектар доман густурдааст. Ба ин вусъату ба ин бузургї табиист, ки ќабристон ба коргарони кироя зиёдтар ниёз дорад. Дар ин ќабристон шахсиятњои маъруфе аз ќабили Геннадий Белов, Валентин Берестов, Елизавета Бикова, Юрий Волинсев, Борис Делоне, Валентина Караваева, Инна Кашежева, Дмитрий Костомаров, Виктор Косих, Элза Леждей, Жанна Прохоренко, Алексей Хомич ва Валерий Брошин манзили охират ёфтаанд.

ЌАБРИСТОН Тавре аз Сафорати Тољикистон дар Маскав хабар доданд, дар ин оромгоњ чандин тан аз шањрвандони кишвар (теъдодашон даќиќ нест) низ кор мекунанд. Аксари онњо ё гуркованд, ё санги мазор метарошанд ва ё ба корњои ободонии ќабристону гулкории ќабрњо (тибќи фармоиши соњибони мурдањо) машѓуланд. То ин даме, ки маќола омода мешуд, ба мо муяссар нашуд, ки теъдоди кормандони ин ќабристон аз љумлаи шањрвандони кишварро даќиќ кунем. Гумон мекунем ин гуна омор дар љойе нест, чун агар мешуд, онро зуд расонаї мекарданд.

ШАРЊИ ИДОРАЊОИ ДИПЛОМАТИИ ТОЉИКИСТОН Кормандони Сафорати Тољикистон дар Русия ва намояндагињои Вазорати мењнат, муњољират ва шуѓли ањолии Тољикистон дар ин кишвар баъд аз расидани ин маълумот ба макони њодиса њозир шуда, муайян карданд, ки њар се фавтида зодагони шањри Роѓунанд. Сафир Имомиддин Сатторов ба љои њодиса рафта, бо роњбарияти Ситод оид ба тафтишоти ин ќазия вохўрї намуданд. Пулиси Маскав гуфт, ки нисбати ин рўйдод парвандаи љиноятї оѓоз гардидааст ва тафтишот идома дорад. Ба иттилои Сарвар Бахтї, сухангўи Сфорати Тољикистон дар Мскав зиёда аз 90 иштирокдорони занонзанї, аз љумла гумонбарони куштор дастгир шудаанд. Зиёда аз 20 нафар бо захмњои гуногун ба беморхонањои наздик ба макони њодиса оварда шуданд. Бо дастури Сафири Тољикистон дар Русия аз њисоби кормандони Сафорат дар ин кишвар гурўњи муштарак барои муайян кардани шумораи даќиќи шањрвандони Тољикистон дар байни захмбардоштагон ва дар њолати зарурї

БОЗДОШТШУДАЊОИ ЌАЗИЯИ ХУНИНИ ЌАБРИСТОНИ «ХОВАНСК»

расонидани кумак ба онњо таъсис дода шудааст. Сарвар Бахтї мегўяд: "Тавре маълум гардид дар беморхонаи клиникии шањрии № 31 се шањрванди Тољикистон бистарї шуданд. Баъд аз гирифтани кумаки тиббии авалия 2 нафари онњо љавоб дода шуданд ва семмуми онњо Караматулло Ѓафуров дар шуъбаи эњёгарї ќарор дорад. Табибон вазъи саломатии ўро вазнин арзёбї менамоянд. Ба беморхонаи клиникии № 71 низ се шањрванд бистарї шудаанд ва њамаи онњо баъд аз љароњат дар шуъбаи эњёгарї ќарор доранд. Айни замон аз њисоби умумии захмбардоштагон, ки дар бемористонњои Москав 9 нафарашон шањрвандони Тољикистон њастанд". Сафорати Тољикистон дар Русия низ ќазияи аввалро сабаби мољаро медонад, яъне њаќ талаб кардани гуруње аз берун аз коргармуњољирон. Сарвар Бахтї дар суњбат бо "Нигоњ" гуфт, ки бино ба иттилои худи муњољирон соати 12 рўзи 14-уми май ба њудуди гуристон шахсони барои онњо номаълум ворид гардида, ба онњо њамла карданд. Ин шахсон њангоми њамла яроќи оташфишонро истифода намуданд. Тибќи гуфтањои онњо як рўз пеш аз фољеа шахсони номаълум ба назди онњо омада, талаб карданд, ки ќисме аз њаќи зањматњои худро ба онњо дињанд. Аммо онњо посухи рад доданд. Вазорати умури хориљии Тољикистон низ ин бор сарењан вокуниш нишон дод. Дар сомонаи ин вазорат хабари зерин пайдо шуд: "Вобаста ба њаводиси имрўза дар ќабристони Ховански вилояти Москва, ки боиси ба њалокат расидани шањрвандон, аз љумла тољикистониён шудааст, Сафорати Љумњурии Тољикистон дар Федератсияи Россия тадбирњои бетаъхирро љињати аниќ кардани мушаххасоти воќеа ва оѓози тафтишот аз љониби маќомоти марбутаи Россия анљом дод. Њамзамон, Вазорати корњои хориљии кишвар аз Сафири Россия дар Тољикистон талаб намуд, ки дар бобати тафтишоти объективонаи њодиса ва ба љавобгарии ќатъї кашидани ашхоси гунањкор чорањои фаврї андешад. Вазорат ва намояандагии дипломатии кишвар дар Москва бо маќомоти марбутаи Россия дар тамоси доимї ќарор дорад". Дар ин рўйдод пеш аз њар маќоми дигар Президенти Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон вокуниш нишон дод. Вай ба вазири корњои дохилї дастур дод, ки филњол бо њамтои русаш дар тамос шавад ва ќазияро пайгирї кунад. Бино ба гузориши дафтари матбуотии ВКД Тољикистон худи њамон рўз Рамазон Рањимзода бо Колоколтсев дар иртибот шуд ва хостори баррасии мунсифонаи ќазия гардид. Њамчунин ба гуруњи тафтишотии Русия генерал-майор А.Азимов, ки намояндаи ин вазорат дар Русия мебошад, расман њамроњ карда шуд.

ХУДИЊО Ё БЕГОНАЊО? Дар аввалин рўзи пахши хабари дањшатбори тасвияњисоби муњољирин дар гўристони Маскав ин иттилоъ њам расонаї шуд, ки гўё ќафќозињоро ба сари муњољирони кории тољик худи тољикон оварда буданд. Инњо аслан варзишкорон, афроде буданд, ки дар яке аз варзишгоњњои шањри Маскав гўштї машќ мекарданд. То замони расидан ба ин љангу хунрезї онњо ду-се маротиба ба ќабристон омадаанд ва аз муњољирон "њаќ" талаб кардаанд. Тибќи хабарњои дигар ду гуруњи муњољирини тољик барои касби ќудрат дар минтаќаи корї бо њам дастбагиребон шуда буданд. Аммо манобеъи дигар гуфтанд, ки ќафќозињо барои нуфуз дар ќаламрав дар ин ќабристон бо шањрвандони Осиёи Марказї даст ба гиребон шуданд. Радиои "Озодї" аз ќавли як муњољири тољик, ки дар ќабристон кор мекард, хабар дод, ки ќафќозињоро ба сари муњољирини тољик як тољики дигар, ки хоњараш њамсари чечен доштааст, овард. "Аввал њамчун миёнарав аз номи чеченњо омада, талаб карданд, ки ба онњо њаќ дињем. Гуфтанд, ки даромади мо аз ин ба баъд бояд ду таќсим шавад - 50 фоиз ба онњо ва 50 фоиз ба мо. Вале аксари бачањои мо дар инљо 30-40 њазор рубл маош мегиранд. Нисфашро ба онњо бидињем, боќимондааш њатто барои рўз бурданамон дар Маскав намерасад. Ваќте зўри худашон нарасид, чеченњову доѓистонињоро барои "разбор" оварданд. Мо маљбур асбобњои кориамон, њамон белу белчањоямонро гирифтему касе ягон чўб ё санг ва аз њаќќи худамон дифоъ кардем." Њар касе андаке фикри тањлили вазъ дорад, метавонад дарк кунад, ки дар ин таниш ќабрканњо пирўз буданд ва ќафќозињо аз ноилољї даст ба силоњи оташфишон бурданд.

ДАЪВАТЊОИНАВ БАНИЗОМИРАВОДИД Зарфи ду-се њафтаи охир ин аввалин бор нест, ки номи тољикон ва Тољикистон дар сархати хабарњои маъруфтарин расонањои Русия ќарор мегирад. Бахусус, иддиоњо дар атрофи љорї кардани низоми раводид барои зодагони Осиёи Марказї (хонда шавад Тољикистон) њамеша як хабари гарм ва пуристиќболи расонањои русист. Чунончї, Рўзи 29-уми апрели соли равон Иля Дроздов, вакил аз њизби миллиагрои Жириновский дар вокуниш ба манъи пасвандњои русї дар номгузорињои тољикї изњороти шадидуллњане кард ва гуфт Русия бояд ба ин амал расман посух дињад. Вай гуфт, ки Маскав бояд тањдиди раводид кунад, то Душанбе аз ќасдаш баргардад. Вай гуфт, ки њуќуќи русзабонњо ќариб дар њамаи љамоњири пасошўравї наќз мешавад ва сабаби ин зўрии њукуматњои мањаллї набуда, заъфи њокимият ва сиёсат дар Русия

НАБЗИ РЎЗ аст. Дроздов хеле бо лањни тањдидомез њарф зад ва гуфт, ки њатто як занги телефонї аз Кремл кофист, ки Тољикистон аз райъи худ баргардад. Рўзи 2 май бошад муовини муовини раиси кумитаи дифоъ ва амнияти Шўрои Федеросиюн Франтс Клинтскевич аз њизби "Русияи ягона" низ бо њамин даъво њарф зад ва гуфт пешнињоди раводид бо кишварњои ОМ-ро ташвиќ мекунад. Вай исми Тољикистонро ба забон наовард, вале таъкид кард, ки ин љо сухан на аз Ќазоќистон ва Ќирѓизистон аст. Пас мухотаб боз њам моем! Ва ахиран Евгений Серебренников, муовини аввали раиси кумитаи дифоъ ва амнияти Шўрои Федеросиюн гуфт, ки ба хотири такрор нашудани рўйдодњое назири ќабристони Хованск Русия бояд бо иддае аз кишварњои ИДМ низоми раводид љорї кунад. Ва ў мушаххастар њарф зад, аз љумла бо Тољикистон ва Узбакистон. Вай мегўяд такя ба давлатњои демократї дар тасвиби ќонунњои муњољират нодуруст аст, зеро аввал амнияти давлат бояд ба назар гирифта шавад. Њамчуноне дида мешавад, вакилони Думо в сиёсатмадорони рус роњи наљот аз пархош бо муњољиринро дар љорї кардани раводид мебинанд, вале аксари онњо воќеъиятро нодида мегиранд. Нодида мегиранд, ки бо ѓояи бузургманишї ва љойгоњкобї дар сиёсатњои олам Русия њоло наметавонад шариконе чун Узбакистон ва Тољикистонро аз худ ранљонад. Ва њамзамон намехоњад низоми муњољираташро соддатар кунад, демократитар созад, баръакс бо илова кардани бандњои дигар дар ин ќонунњо вазъро печидатар, зиндагонї барои муњољиронро сангинтару мушкилзотар мекунад ва гузашта аз ин роњњоро барои рушди фасод бозтар мегузорад. Хеч ќонуни муњољирати Русия дар ягон замон тавре набуда, ки ба манфиати љомеаи муњољирон бошад. Ва боз: дар охирин лањзањое, ки ин маќола навишта мешуд, садои сенатори дигари рус аз њизби "Рисияи боадолат" Сергей Мирoнов баланд шуд ва боз њам бо њамон лањни хашин талаб мекард, ки барои Тољикистон ва Узбакистон раводид љорї шавад. Кишваре, ки маќомоти интизомиаш аз як чечен мисли аљал метарсад, сенатораш зањри ќотилашро болои миллати љабрдида мерезад, чун медонад, ки ин миллат пуштибоне дар он мулки ѓарибї надорад.

"СОХТАНИСИМОИ"БЕГОНА"БАРОИ СИЁСАТЊОИПОПУЛИСТЇЯК ДАСТАКИХУБШУДААСТ..."

шин ба он ишора мекунад, ки дар њодисаи ќабристони Хованск ѓайр аз муњољирон боз гуруњњои дигари манфиатдор низ даст доранд. Вай мегўяд: "Дар ин рўйдод ширкаткунандагон хеле зиёданд. Бахусус онњое, ки њоло садо баланд мекунанд, ки низоми раводид љорї шавад. Маъмулан хориљиён гуруњњои осебпазиранд ва касе ба њимояи онњо барнахоњад хест, ба тафтишоти љиддї њам ниёз нест, онњоро боздошт мекунанд ва ба ватанашон истирдод менамоянд, боќї гўё мушкилотро њал карданд. Мутаассифона, сохтани симои "бегона" барои сиёсатњои популистї як дастаки хуб шудааст". Аммо Абдуллоњ Давлатов, талигари тољики муќими Маскав дар суњбаташ бо "Нигоњ" гуфт, ки гумон меравад миёнаравии худињоро мањз ќафќозињо ташкил кардаанд, то ки худи онњо бо муњољирони саркаш тасвияњисоб кунанд. Аз сўйи дигар Абдуллоњ Давлатов мегўяд дар музофотњои Русия ин гуна њодисањо зиёд иттифоќ меуфтанд, вале чун дар Маскав намояндагињои хабаргузорињо зиёданд, ќазия зуд расонаї мешавад. Ва рўйдоди ќабристони Хованск зиддияти субъектњои њоким бо љалби гуруњњои ќавмист. Хатари ин чун њамеша бузург аст ва авзоъро барои муњољирин печидатар мекунад".

БАБЧЕНКО: ИН ЉАНГИ КОРГАРОН БО АВБОШОН БУД, НА ЌАФЌОЗИЊО БО ОСИЁИЊО Аркадий Бабченко, журналисти маъруфи рўз мегўяд рўйдоди ќабристони Хованск љанги байни осиёињо ва ќафќозињо набуд, балки он миёни коргарон ва авбошон буд. Ва њатто ангезаи миллї њам надошт. Аз ин рў шўхии "чеченњо бо тољикон барои гўронидани мурдаи русњо њамдигарро мезананд", њамон як шўхї боќї мемонад. Аз назари журналисти маъруф ин њамлаи ѓоратгарона ба коргоњи давлатї буд, ки коргаронаш бо белу каландашон худ ва мањалли корашонро аз авбошоне њимоят карданд, ки мусаллањ бо автомат омаданд, то ѓорат кунанд. Ман њатто рост истода барои ин љасорат ќарсак мезанам! Офарин, бояд њамеша чунин бошад. Вай хабарњои ВКД-ро дар он бора, ки ин тасвияњисоб миёни "гуруњњои ќавмї" барои љойи по дар ќабристон" буд, ба ришханд мегирад ва суол мекунад: Мехоњам њоло бидонам, ки ин "осиёи миёнагї" чї миллатест?" ВКД бори дигар дурўѓ мегўяд ва ба муњорибаи автоматии Кули-

Вале дар миёни тањлилњои ахиран интишоршудаи тањлигарону коршиносни рус андешањои муѓойир бо назари вакилони Думо кам нестанд. Аз љумла Президенти хазинаи "Муњољирати асри XXI" Вячеслав Поставнин мегўяд, љабри бештарро дар баррасии ќазияи ќабристони Хованск мањз тољикон мебинанд. "Эњтимол меравад намояндагони Ќафќози шимолї хостаанд назорати ин ќабристонро ба даст гиранд, аммо тољикону ўзбекон коргарони оддии он буданд. Ба назар мерасад љонибњо чизеро нахостанд бо њам ќисмат кунанд ва ќафќозињо аз шеваи зўриву тарсонидан кор гирифтанї шуданд. Ва чун њамеша дар ин бархўрд тољиконро гунањгор мекунанд, чун маќомот маъмулан онњоеро боздошт мекунанд, ки ба дасташон хўрд, на гунањгорону омилони бесуботиро. Маълум, ки ба чеченњо касе даст намерасонад, чун Ќодиров метавонад одамонашро њимоя кунад. Сокинони Осиёи Марказиро љазо медињанд ва сабаби аслии зиддиятро мегўронанд, ифшо намекунанд". Профессори Донишгоњи аврупоии СанктПетербург ва тањлилгари муњољират Сергей Аба-

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

3

ЉАРАЁНИ ТАФТИШОТ ДАР ЉОИ ЊОДИСА ково аз он ки тавони муќовимат дар маркази Маскав надорад, пушт мегардонад. Ва агар ин тасвияњисоби милливу ќавмист, мехоњам аз љаноби Колоколтсев, Золотов, Бортников бипурсам, ки чї гуна як гуруњи нимњазораи омада аз Осиёи Марказї тавонист дар муассисањои буљавии давлатї назорати худро љорї созад? Ва онњо ин њама ваќт куљо буданд ва барои ба њоли оддї ва маљрои дуруст баргардонидани вазъ чї кореро анљом доданд"? Аркадий Бабченко ба такрор мегўяд, ки ин њаргиз кори "гуруњњои ќавмї" набуд. Ин љо коргарон худро аз њамлаи авбошон муњофизат карданд. Аз онњое худро муњофизат карданд, ки на горди миллї, на ќазоќњо, на ОМОН, на нерўњои вокуниши сареъ ва на тонкњои артиш наметавонистанд њифозат кунанд. Дар идомаи ин навишта Бобченко оморњои умури дохиларо тањлил мекунад ва ба натиља мерасад, ки агар дар воќеъ 90 наафар боздошт шуда бошанд, пас 30 нафари онњо тољиконе буданд, ки худ ва мулки давлатиро њимоя мекарданд. "Вале даст рўйи сина монда метавон гуфт: аксари боздоштшудагон боз њамон заминкобон ё гўркобони бенавои тољиканд, ки худро њифозат мекарданд. Барои он боздошт шуданд, ки худ ва мањалро аз њамлаи мусаллањонаи авбошон муњофизат карданд, љамъияти љиноии муташаккилро бо муќовимати худ парешон сохтанд ва ќисман онњоро безарар гардониданд. Амалан кореро анљом доданд, ки бояд корман-

дони ОМОН анљом медоданд. Онњоро акнун барои ин корашон боздошт мекунанд, мавриди шиканља ќарор медињанд, дар милисахона ѓораташон мекунанд ва ба ватанашон истирдод мекунанд. Ва касеро њам ба зиндон меандозанд. Дар дилхоњ кишвар ин афрод бояд соњиби љоиза мешуданд, мукофоти пулї мегирифтанд, вале ин љо Русия аст ва ин љо онњо зиндонї хоњанд шуд",- менависад ў ва хулоса мекунад: "Ман чун як шањрванд пешнињод мекардам, ки ин милисањоеро, ки наметавонанд аз њамлањои ѓоратгаронаву авбошона љилавгирї кунанд, аз кор мерондам ва дар љойи онњо њамин тољиконро, ки ќудрати њифозату муќовимат доранд, ба кор мегирифтам". Магар касе аз маќомоти кишвар ба ин гуна изњори назар њамнаво шуд? Магар дар асл њаам ин љабрдидањо, ки њоло њам иддае дар боздоштгоњанд ва се куштаву 4 дар њоли нимкушта дар бемористон мехобанд, дар њаќиќат ќањрамон нестанд, ки ба муќобили тири мусалсал бо белу каланд муќовимат крданд? Касе аз маќомоти мо њаддиаќал онњоро бо дилбардорї руњбаланд кард? Албатта, посух манфист. Инњо аксаран тадриљан истирдод мешаванд, чун далелашонро пайдо мекунанд ва тавре болотар њам овардем, ягон чеченро барои ин њамлаи авбошона ба курсии љиної намешинонанд...

ОХИРСУХАН Ё АЗ ЌАТЛИ УМАРЛАИИ ПАНЉМОЊА ТО СЕ ШАЊИДИ ЌАБРИСТОН Оре, теъдоди шуњадои мо дар мулки рус беш аз њадди њисоб аст. То њанўз мо сари буридаи Бахтиёр, ќатли вањшиёнаи Хуршеда, њалокти мармузи Умаралии панљмоњаро фаромўш накардаем. Ва хуни њар шањид дар замин нахушкида аз ќатли нав пайѓом мерасад. Ва дар пайи ин ќатлњо садои ба ном сенаторњо баланд мешавад: РАВОДИД бояд љорї кард? Хуб аст, пас љорї кунед? Истињола чаро? Магар гумонашон ки роњбарияти Тољикистон ба зону меафтанд ва зора мекунанд, ки ин корро накунед. Пас ин 7 њазор ё аз он беш сарбозону афсаронатон ба чї тартиб равуо хоњанд кард? Ё визаи шумо якљониба хоњад буд ва Тољикистон ба њаддест, ки инро тањаммул мекунад? Худо шоњид, агар мо њамагонї талаби виза кунем њам рус онро љорї намекунад. Чї гуфтед?

БОЗДОШТ ВА ТАЊЌИРИ МУЊОЉИРОНИ ТОЉИК

Фирўзи МУЊАММАД

САДОИ МАРДУМ

ПУРСИШ: 42 ФОИЗ НАТИЉАИ РАЙЪПУРСИИ 22ЮМИ МАЙРО ЊАЛШУДА МЕДОНАНД

42 фоизи пурсидашудагон дар назарсанљии ахири "Нигоњ" гуфтанд, ки дар райъпурсии 22-юми май ширкат намеварзанд, зеро Зарур намедонанд, њамааш аллакай њал шудааст, -мегўянд онњо. Дар ин назарсанљї, ки аз 12-уми май дар сомонаи ожонси иттилоотии Тољнюс баргузор шуд, пурсидашудагон ба саволи Дар райъпурсии 22-юми май иштирок мекунед? посух додаанд. Њамин тавр, назарсанљї маълум кард, ки 24 фоиз ба ин омодаанд дар райъпурсии 22-юми май ширкат варзанд. Онњо

дар пурсиш таъкид кардаанд, ки райъи њар шањрванд метавонад таќдирсоз бошад. Њамагї 2 фоизи иштирокчиёни ин назарсандї дар посух ба ин савол, пурсидаанд, ки райъпурсї чист? ва 14 фоизи дигар бошад, пурсидаанд: Кадом масъалањо дар райъпурсї гузошта шудаанд? Њамчунин 3 фоиз гуфтаанд, дар бораи чунин маърака хабар надоранд. Ва 4 фоиз гуфтаанд, ки њаќи ширкат кардан надорам. Се фоизи дигар гуфтаанд: Моро маљбур кардаанд, дар њоле, ки 8 фоизи пурсидашудагон гуфтаанд, ба ин савол посухи дигар доранд, ки њафтанома ба инобат нагирифтааст. Боке нест, Шумо метавонед дар назарсанљии навбатї дар суроѓаи www.tojnews.org ширкат варзед. Зимнан, дар назарсанљии ахир њамагї 780 нафар ширкат доштанд. Дар пурсиш аз як компютер як маротиба ва танњо ба яке аз гузинањои он посух додан мумкин буд. Ёдрас мекунем, 22-юми май интихобкунандагон дар вараќањои интихоботї ба суоли "Оё Шумо таѓйиру иловањо ба Конститутсияро ќабул мекунед?" посух хоњанд дод. Таѓйироти аслї дар тарњи таѓйиру иловањо поин кардани

синни номзадї ба маќоми президентї аз 35 ба 30 сол мебошад. Зимнан, бештари коршиносон ба ин боваранд, ки ин таѓйирот ба хотири Рустами Эмомалї, писари Президент Эмомалї Рањмон роњандозї мешавад, ки дар соли 2020, ки интихоботи президентї баргузор мешавад, синнаш ба 35 намерасад. Дар сурати ќабули ислоњи нави Конститутсия Пешвои миллат њуќуќ пайдо мекунад, ки ба таври бемањдуд номзадиашро ба маќоми президентї пешнињод кунад. Ќаблан Суди конститутсионии Тољикистон низ пешнињоди Маљлиси намояндагон барои ворид кардани таѓйирот ба Сарќонунро љонибдорї карда. Тибќи тарњи пешнињодшуда ба моддањои 1, 5, 7, 8, 14, 15, 16, 18, 20, 27, 28, 32, 34, 37, 38, 40, 45, 49, 51, 56, 61, 64, 65, 69, 71, 73, 74, номи боби шашум, моддањои 76, 78, 79, 84, 85, 86, 89, 91, 93 таѓйиру иловањо ворид карда мешавад. Конститутсия (Сарќонун)-и Тољикистон соли соли 1994 ќабул шуда, ба он ду маротиба дар солњои 1999 (баъди истиќрори сулњ) ва соли 2003 таѓйиру иловањо ворид кардаанд.

4

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

ДУРБИН

БОЗОРИ ТАГИ ОБ… Боронњои рўзњои гузашта дар пойтахт бозори калонтарини шањри Душанбе - "Корвон"-ро зери об монд.Њатто сели обу лой натавонист фурўшандагони ин бозорро аз савдо дур кунад. Њам фурўшанда ва њам харидорон маљбур буданд, дар кўли об савдо кунанд. Хабарнигори "Нигоњ" аз ин бозор акс гирифтааст.

МАЌОМОТ

БОЗДОШТИ ДОМОДИ МУЛЛО АБДУРАЊИМ Домулло Абдурањим боздошти домодашро аз љониби маќомоти амниятии кишвар тасдиќ кард. Абдурањим Каримов, маъруф ба Мулло Абдурањим дар суњбат бо "Озодагон" тасдиќ кардааст, ки домодаш Мирзоназар Фозилов аз љониби маќомоти амнияти Тољикистон боздошт шудааст. Мулло Абдурањим дар суњбат ба ин расона гуфтааст, "дар аст намедонам, ки бо кадом айб ўро дастгир кардаанд.

Ман дуруст нафањмидам, ки чї гап аст. Дар хонааш гуфтанд, ки омада ўро бурданд." Мирзоназар Фозилов, домоди Мулло Абдурањим, бино ба гуфтаи наздикон 35-40 сол дошта, соњиби 5 фарзанд мебошад. Хатмкардаи Донишгоњи байналмилалии исломии шањри Исломободи Покистон будааст. Баъзе аз расонањои хориљи кишвар менависанд, Мирзоназар Фозилов бо иттињоми гаравидан ба љараё-

ни мамнуъи "Салафия" боздошт шуда, аммо ин фарзияро наздикон шарњ надодаанд. Маќомот то њол дар бораи боздошти домоди Мулло Абдурањим иттилое надодаанд. Иттилоъ дар бораи боздошти Мирзоназар Фозилов аввал тариќи расонањои мањсуб ба мухолифини њукумати Тољикистон дар хориљи кишвар расонаї шуд. Ќиёми НУР

ИЌТИСОД Дар 4 моњи аввали соли 2016 гардиши савдои хориљии Тољикистон 1,2% ё 135 млн. доллар коњиш ёфтааст. Раванди коњиши њаљми тиљорати хориљии Тољикистон њанўз аз соли гузашта идома дошта, маълум нест, ки кай ба анљом мерасад? Бино ба иттилои Агентии омори Тољикистон, давоми 4 моњи аввали соли равон њаљми гардиши тиљорати хориљии Тољикистон беш аз 1 млрд. 185 млн. доллари ИМА-ро ташкил дод, ки нисбат ба њамин давраи соли гузашта 10,2% ё худ 135 млн. доллар камтар мебошад. Манбаъ мегўяд, дар ин давра тавозуни савдо низ манфї буда, ба 656 млн. доллар баробар шудааст. Тољикистон то 1-уми майи соли равон ба хориљ дар њаљми 265 млн. доллар мол содир кардааст, ки нисбат ба њамин давраи соли гузашта 24,4 млн, ё 8,4% камтар аст. Содироти пахта дар ин давра 25% коњиш ёфтааст. Њамчунин аз моњи январ то моњи май ба Тољикистон аз хориљ ба маблаѓи 920 млн. доллар мањсулот ворид шудааст, ки дар ќиёс ба њамин давраи соли 2015, 10,7% ё 110 млн. долллар камтар мебошад. Чаро тиљорати хориљии Тољикистон 2 соли ахир коњиш меёбад? Зулфиќори ИСМОИЛИЁН, коршиноси масоили иќтисодї сабабњои поин рафтани сатњи тиљорати хориљии кишварро ба "Нигоњ" шарњ дод: -Дар як сол ба Тољикистон дар њаљми зиёда аз 3 млрд. доллар мањсулот ворид шуда, ќариб 800 млн. содирот мешавад. Яъне дар 3 соли ахир тавозуни савдои хориљии Тољикистон

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

Коршинос: ФИШАНГИ ИЌТИСОДИ МО ДАР ДАСТИ МО НЕСТ

манфї буд. Мо бештар мол ворид мекунем ва камтар содир. Он 3 млрд. долларе, ки мо бо он мањсулоту мол ворид мекардем аз њисоби пули муњољирон буд, ки ба Тољикистон ирсол мекарданд. Танњо аз тариќи бонкњо солњои пеш зиёда аз 4 млрд. ирсол мекарданд. Муњољирон пул ирсол мекарданд ва бо он пул хонаводаи онњо аз бозор харид мекар-

данд, андоз ва маблаѓи обу барќро пардохт мекарданд. Ваќтњои ахир вуруди доллар ба Тољикистон ќариб то 90 дарсад коњиш ёфт. Мо солона зиёда аз 4 млрд. доллар ворид мекардем. Соли гузашта зиёда аз 1 млрд. ворид шуд, ки њамон њам бо рубли русї буд. Ба њамин хотир тољирони мо доллари зарурро надоранд ва ба њамин хотир савдои хориљии мо коњиш ёфт.

НАРХИ КУЊНАИ КАРТОШКАВУ ПИЁЗИ НАВ Картошка, пиёз ва сабзї - се унсури асосии ѓизои миллии мо, ки бе онњо ќариб ягон таоми анъанавии моро тасаввур кардан номумкин аст, дар бозорњои пойтахт то се маротиба гаронтар аз нархи аслияшон фурўхта мешаванд. Њоло ин се мањсулот асосан аз манотиќи нисбатан гарми кишвар ноњияњои Ќубодиён, Шањритўс ва Носири Хисрав оварда мешаванд. Дар манотиќи дигар - барои мисол дар Масчоњу Љиргатол, ки макони истењсоли картошкаанд, њосил напухта аст. Уралбой, дењќони асил мегўяд, имсол њосил нињоят фаровон шудааст ва дар чанд соли ахир бори аввал мушоњида мекунад, ки пиёз то 20 дирам ва картошкаву сабзї то 50 дирам арзон шудаанд. Њоло ин дењќон аз сари кишт пиёзро бо нархи аз 20 то 30 дирам барои як килограмм ба тољирони яклухтфурўш медињад. Як кило картошка ва сабзї њоло аз сари замин бо нархи 55- 60 дирам фурўхта мешаванд. Тољир барои то бозори яклухтфурўшї, барои мисол ба бозори "Сомон"-и мањаллаи Гипроземи пойтахт овардани бораш бояд ба мошини боркаш ва бозор пул дињад. Дар ин бозор килои картошкаи навро яклухт бо нархи 1 сомонию 20 дирам харидан мумкин аст. Тољирон аз ин бозор картошкаро яклухт харида ба бозорчањои дигари шањр пањн мекунанд, ки шањр нархи њамон мањсулот то 2 - 2,2 сомонї боло меравад. Умед, ронандаи мошини боркаш, ки дар як овардан, аз ноњияи Шањритус (190 км) то 30 тонна бор меорад, мегўяд мо-

шини боркаш аз тољирон аз 1,5 њазор сомонї то 2 њазор сомонї мегиранд, ки ин ба дурудароз дар бозор мондани мошин вобаста аст.

-Мошинро холї намекунанд, баъзан то як њафта аз болои мошин савдо мекунанд, ки ба зарари соњибони мошин аст. Мо ронандаем, барои як рафту омад, ба мо њамагї 400-500 сомонї медињанд. Боќимондаи пул аз соњиби мошин аст, ки бо тољир шартнома доранд. Агар мошинро баробари ворид кардан ба бозор холї кунанд, тахминан 1,5 њазор сомонї мешавад. Нархи хизматрасонии мошинњо њам аз њам фарќ мекунанд, ки ба харољоти гуногун доранд, - мегўяд ин ронанда. Ба њамин тариќ, роњкиро ба њар килои пиёзе, ки аз Шањритус оварда мешавад, 5 дирам - ё 20 дарсад илова мекунад.

Тољироне њам њастанд, ки бо мошинњои боркаши хурд бор меоранд. Онњо мегўянд, барои як тонна бор њудуди 250

5

Аз суи дигар тољиконеро, ки аз хориљ мол меоварданд, ва ё содирот мекарданд, њатман дар марз пардохтњои гумрукї ва андоз месупориданд. Он њам ба њисоби ман то 90 дарсад коњиш ёфтааст. Ба хамин хотир њам савдои хориљии мо коњиш ёфта истодааст ва эњтимол ин раванд то чанди дигар давом кунад. Мо мањсулоти тавлидотие надорем , ки дар бозори љањонї раќобатпазир бошад. Ягона чизе, ки мо ба хориљ мефурушем ин нерўи кории арзон аст. Муњољирон рафта дар хориљ неруи кории худро мефурўшанд ва доллар ворид мекарданд. Солњои гузашта мо нахи пахта ва алюминий содир мекардем, вале аз онњо ба буљети мо фоидаи кам ворид мешуд. Ин њам фаќат андозаш на пули воќеияш. Ин раванд, то замоне давом хоњад кард, ки нархи нафт ба 100 доллари ИМА бирасад ва муњољирони мо њамон маошеро бигиранд, ки солњои пеш мегирифтанд. Манзурам маош бо доллар аст. 2 сол пеш муњољирон имкони харидани долларро доштанд, њоло чунин имкон хеле мањдуд шудааст. Пештар агар муњољире 60 њазор рубли русї маош мегирифт, он ќариб ба 2 њазор доллари ИМА баробар буд, њоло он њатто 1 њазор доллар намешавад. Ягона роњ баланд шудани нархи нафт аст, мутаассифона ба мо вобастагї надорад. Фишанг дар дасти мо нест. Аммо агар мо хоњем, ки љумњуриамон худкифо бишавад, бояд корхонаи саноатї созем, ки мол тавлид кунем ва мо он молро ба хориљ бурда фурушем. Роњи дигарро ман намебинам.

-300 сомонї роњкиро сарф мекунанд, ки гаронтар меафтад. Мошинњои хурд асосан бо кашондани себу зардолуи пешпазак ва њандала машѓалнд. Аз Шањритўс ё Ќубодиён (160 км) килои зардолуро бар ивази 1,5-2 сомонї яклухт мехаранд. Дар бозорњои Душанбе килогармми зардолу 5-6 сомонї фурўхта мешавад. Як дона њандалаи хушбў, аммо аксаран бемаза дар Љиликўл 2 сомонї меистад, дар Душанбе донаи онро 8-10 сомонї њам мефурўшанд. Њоло як кило картошка дар бозорњои пойтахт бо нархи 2 - 2,3 сомонї, пиёз 1 сомонї, сабзї 1-1,5 сомонї фурўхта мешавад, ки ќариб се баротиба ќиматтар аз нархи дењќон аст. Ширкатњои давлатї имкони таъмини бозорњоро бо ин мањсулот надоранд, зеро аз ду сар онњо низ бояд дар роњњои вайрону валангори Душанбе-Ќубодиён бояд харољот кунанд. Тамоми тољиронеро њам, ки асосан аз бекорї ба ин касб рў овардаанд, намешавад ба арзонфурўшї маљбур кард. Ин љо ќоидаи оддии бозор - "бардорад зам кун..." амал мекунад, ки мутаассифона њамеша бар зарари кисаи сокинони пойтахт аст. Умари ТОЊИР

6

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

142 њазору ... км2

ОФАТ

КЎМАКИ ГУРУЊИ "ПЕШОЊАНГ" БА ЗАРАРДИДАГОНИ СЕЛ лњу субот ва оромии љомеъа бошем." Дар натиљаи офатњои табиї аз 9-уми май то инљониб дар Тољикистон 4 нафар ба њалокат расиданд. Аз инњо 2 нафарашон сокинони ноњияи Айнї, модару писар мебошанд, ки дар натиљаи фаромадани сел ба њалокат расиданд. Инчунин 2 сокини шањри Панљакент низ дар натиљаи ин офатњои табиї љони худро

Гуруњи љавонони "Пешоњанг", ќаблан бо гирдињамоињои худ дар назди сафоратхонањо маъруф буданд ба зарардидагони сел дар ноњияи Рўдакї кумак расондаанд. Ањмадхуља Давлатов, роњбари гуруњи љавонони "Пешоњанг" дар суњбат ба TojNews гуфт, "чанд руз пештар дар сањифаи фейсбукиам зери мавзўи " Аз ќофилаи хайру эњсон дер намон" аз тамоми љавонон даъват кардам, ки як кумаки молї ба зарардидагони офатњои табиї дар ноњияи Дарвоз дошта бошем." Билохира љавонони "Пешоњанг" њамовоз шуданд ва як корвони хайриявї ба мардуми Дарвоз фиристодем . Баъд аз ин љавонон пешнињод карданд, ки як кўмаки љисмонї ба зарардидагони офатњои табиї дар ноњияи Рўдакї дошта бошем. Ман ба њайси раиси ташкилот таклифи онњоро пазируфтам . Баъ-

дан ба Њукумати ноњияи Рўдакї мурољиат кардам, ки моро роњнамої кунед то ба мардум кумаке дошта бошем. Њукумати ноњияи Рўдакї иќдоми моро пазируфт . Вазорати корњои дохилии Тољикистон низ дар самти таъмини њаракати корвони љавонон моро кумак карданд. Билохира бо дастгирии ВКД мо 17-уми май аз субњ то бегоњ дар њар як хонањое, ки ба кўмаки љисмонї ниёз доштанд кумак расонидем. Ањмадхуља Давлатов мегўяд, њамаи љавонон бо иќдоми молии худ барои зарардидагон дастовез ва ширинињо таќдим намудем. Роњбари гуруњи "Пешоњанг" мегўяд, "бо ин иќдом мехоњем аз тамоми љавонони Тољикистон ва тољикони берун аз кишвар дават кунем, ки дар њама њолат мо дар канори њамдигар њастем ва аз бењудагўї нисбат ба Њукумату давлат дур шуда дар фикри нигоњ доштани су-

аз даст додаанд. Аз инњо 1 нафарашро сел бурда, дигарї зери санг монда, ба њалокат расид. Љасади њамаи фавтидагон аз љониби дастањои наљотдињї пайдо шуда, ба наздиконашон супурда шудааст. Дар њоли њозир комиссияи махсус хисороти расида аз офати табииро њисоб мекунанд. Муллораљаб ЮСУФЇ

ПРЕЗИДЕНТ

МУАРРИФИИ КИТОБИ ЭМОМАЛЇ РАЊМОН ДАР КУВАЙТ

ТОЉИКОН

Сафорат: ЊУЌУЌИ ШАЊРВАНДОНИ ТОЉИКИСТОН НАЌЗ НАШУДААСТ Сафорати Тољикистон дар Русия мегўяд, тафтишоти ќазияи задухурд дар ќабристони Ховански шањри Маскав воќеъбинона љараён дошта, дар рафти бозпурсї наќзи њуќуќњои шањрвандони Тољикистон ба ќайд гирифта нашудааст. Сарвар Бахтї, сухангўи Сафорати Тољикистон дар Русия дар суњбат ба TojNews гуфт, барои муайян кардани даст доштан дар задухўрд ба шуъбањои корњои дохилии минтаќа дар маљмўъ 110 нафар шањрванди Тољикистон оварда шуда, бо мусоидати ин кормандони Сафорат аз онњо 87 нафар озод шудаанд. Нисбати 20 нафар парвандаи маъмурї боз шуда, бинобар надоштани њуљљатњои тасдиќкунандаи шахсият 3 нафар ба Маркази нигоњдории шањрвандони хориљї интиќол дода шуданд.

-Бояд тазаккур дод, ки дар рафти бозпурсї наќзи њуќуќњои шањрвандони Тољикистон ба ќайд гирифта нашуд. Раванди тафтишот воќеъбинона љараён дорад. Комиссия муштараки Сафорат барои њарчи зудтар фиристодани љасадњои шањрвандони Тољикистон ба ватан низ бо маќомотњои дахлдори Россия њамкорї намуда, чорањои заруриро андешида аст. Љасадњои шањрвандони Тољикистон шаби 17 май бо хатсайри Тољик эйр ба Душанбе фиристода мешавад-мегўяд манбаъ. Сухангўи Сафорати њамчунин гуфт, барои расонидани мусоидати зарурї ба шањрвандони Тољикистон, ки дар ќазияи

ќабристони Хованское осеб дидаанд, Сафорати Тољикистон аз њисоби кормандони худ, Хадамоти консулї, намояндагии ВКД ва Вазорати мењнат, муњољират ва шу?ли ањолї, намояндагињои њавопаймоии Сомонэйр ва Тољикэйр Комиссияи муштарак оид ба њалли масоили вобаста ба ин ќазия таъсис дод. Дар давоми 14-16 майи соли љорї аъзоёни комиссияи мазкур дар беморхонањо ва шуъбањои корњои дохилии шањри Москва, ки дар онњо шањрвандони Тољикистон ќарор доштанд, фаъолият намуданд. Тибќи омори дарёфнамудаи Сафорати Тољикистон дар натиљаи ин задухўрд 21 шањрванди Тољикистон бо захмњои гуногун ба беморхонањои шањри Москва расонида шуданд. Аъзоёни комиссияи муштараки Сафорат бо захмбардоштагон вохўрї намуда, бо вазъи саломатии онњо шинос гирдиданд. Айни њол дар беморхонањои ш. Москва таќрибан 10 шањрванди Тољикистон бистарї мебошанд ва боќимонда шањрвандон баъд аз кумаки тиббии аввалия љавоб дода шудаанд. Ба шањрвандони Тољикистон тамоми хизматрасонии тиббии лозима расонида шуда истодааст. Муноќиша дар ќабристони Хованское-и шањри Москав 14-уми май рух дод, ки дар натиљаи он се шањрванди Тољикистон ба њалокат расида дањњо нафар захм бардошта буданд.

Президент Эмомалї Рањмон бо устодону донишљўёни Донишгоњи Кувайт суњбат кардааст. Дар љараёни ин вохўрї њамчунин љилди чоруми китоби Президенти Тољикистон Эмомалї Рањмон "Тољикон дар оинаи таърих" бо забони арабї муаррифї карда шуд. Китоби мазкур зери назари арабшинос Нарзулло Назаров ва тарљумаи арабии Акрам Каримов дар нашрияи Матобеъ ал - Ањроми Ќоњира чоп гардидааст. Дафтари матбуоти Президент мегўяд, Њусейн Ансорї, ректори Донишгоњи Кувайт ва Суол Абдулвањод, декани факултаи адабу њунари ин донишгоњ "дар бораи пуштибонии чењраи барљастаи сиёсии олам, Сарвари давлати Тољикистон Эмомалї Рањмон аз исломи ноб дар созмонњои бонуфузи сайёра, ташаббусњои љањонї дар соњаи об, тарљумаи китоби Ќуръон ва ба мардум дастрас кардани он ва дигар талошњо бањри тањкими муносибатњои илмї, оид ба ањамияти таърихии китоби "Тољикон дар оинаи таърих" бањри ба љањониён муаррифї кардани фарњангу тамаддуни бою ќадимаи мардуми тољик андешаронї

намуданд." "Баромадкунандагон дар бораи шахсияти Эмомалї Рањмон ва хизматњои ў дар рушан кардани таърихи тољикон сухан карда, Сарвари давлати Тољикистонро њамчун таърихшинос ва муаррихи маъруф муаррифї намуданд." Њамчунин ба њозирин филми кутоњмуддати мустанад оид фарњанги оламшумули тољикон, оинњои неки наврўзи љањонї ва ташаббусњои Тољикистон барои љањонишавии ин љашни ниёгон намоиш дода шуд. Эмомалї Рањмон дар баромади худ гуфтааст, "Нашри нави ин китоб ба забони арабї дар кишвари шумо нишонаи эњтиром ва эътирофи миллатест, ки бо таърихи куњан ва фарњанги асили худ дар пешрафти тамаддуни башариву исломї сањми шоиста гузоштааст." Пас аз анљоми чорабинї оид ба муаррифии нашри арабии китоби "Тољикон дар оинаи таърих" дар назди донишгоњ намоишгоњи Тољикистон кушода шуд. Президент Эмомалї Рањмон бо буридани лентаи рамзї намоишгоњро ифтитоњ намуд.

СИЁСАТ Айбдоркунандаи давлатї барои ронанда ва писараммаи Муњиддин КАБИРЇ, рањбари њизби дар Тољикистон мамнуъшудаи нањзати исломї 1 солу 6 моњи зиндонро талаб кардааст. Њафтаи гузашта муфаттиш аз суд талаб кардааст, ки ронандаи Кабирї Њикмат Сайфов, њамчунин Љамшед Нарзуллоев - писарамма ва Мањмадулло Рањматуллоев - додаруси рањбари ЊНИТ-ро ба муњлати яку нимсолї аз озодї мањрум кунад. Бино ба иттилои як манбаъ дар маќомот, ки нахост номаш ифшо шавад, муфаттиши парванда бинобар њамкорї бо тафтишот ва иќрор шудан ба гуноњашон, аз суд талаб кардааст, ки нисбати ин се нафар љазои сабуктар таъйин кунад. Гуфта мешавад, ин се нафар моњи октябри соли 2015 бо гумони њамкорї бо Муњиддин Кабирї ва бо фармони писари бузурги раиси ЊНИТ ба Абдуњалим Назарзода, собиќ муовини вазири дифоъи Тољикистон расондани 1 милион доллари ИМА боздошт шуда буданд. Мурофиаи ин сенафара, ва њамчунин Саддидин Рустам, мушовири собиќи рањбари ЊНИТ низ бо 13 тан аз аъзои фаъоли собиќи ин њизби акнун дар Тољикистон мамнуъ ба тарзи муштарак ва махфї дар боздоштгоњи КДАМ дар Душанбе мегузарад, -мегўяд манбаъ. Ба ѓайр аз 13 тан аз фаъолони нањзатї, дар робита ба "ошўб"-и моњи сентябр беш аз 170 нафар боздошт шуда, мурофиаи судии онњо низ паси дарњои баста идома дорад. Зарафо Рањмонї , мушовири њуќукии раиси њизби нањзати исломї, ки миёни ин 13 нафар боздошт шуда буд, дар мурофиаи судї њафтаи гузашта бар зидди ин њизб нишондод додааст. Бино ба иттилои ѓайрирасмї, ягона зане, ки бо гумони даст доштан дар "ошўб"-е, ки ба гуфтаи маќомот, Муњиддин Кабирї, раиси ЊНИТ ва Абдуњалим Назарзода, муовини собиќи вазири дифоъи Тољикистон барпо карданд, дар мурофиаи ахир шоњидї додааст, ки њамњизбонаш воќеан ќасди табадулоти давлатї доштанд ва ўро иљборан ба узвияти ин њизб шомил кардаанд. Дар њоле, ки 12 тани дигар аз нањзатињо ба бегуноњии худ исрор меварзиданд, мегўяд манбаъ. Дар мурофиаи судї, ки хеле пештар оѓоз шуда, бинобар махфї буданаш, љузъиёташ кам ифшо мешаванд, Зарафо Рањмонї њамчунин дар бораи тарњи "ошўб"-и моњи сентябри соли гузашта ва ташкили иттињодияњои љиноятї бо роњбарии раиси ЊНИТ шањодат додааст.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

7

ТАЛАБИ 1,5 СОЛИ ЗИНДОН БА РОНАНДА ВА ПИСАРАММАИ КАБИРЇ Љузъиёти нави мурофиаи боздоштшудагони њизби мамнуъи нањзати исломї

Маќомот пешнињод карда буданд, ки дар њоле ин нафарон ба тафтишот њамкорї кунанд, ба гуноњашон иќрор шаванд, ба онњо сабукї дода мешавад. Ба истиснои Зарафо Рањмонї дигар боздоштшудањо њамаи иттињомотро алайњи онњо рад мекунанд ва онњоро туњмат меноманд. Айбдоркунандаи давлатї, барои Зарафо Рањмонї љазои сангин талаб накард, тавре, ки бо Мањмадалї Њайит ва Сайидумар Њусайнї сурат гирифт. Аз барои инњо њукми њабси абад пурсида шудааст. Писари генерал Назарзода низ ба 22 соли зиндон мањкум шуд. Яке аз шоњидоне, ки дар ин мурофиањо ширкат доштааст, ба шарти ифшо нашудани номаш гуфт, Зарафо

Рањмонї Абдуќањњори Давлат, масъули равобити хориљии ЊНИТ-ро "муќассири гумроњияш" (ба узвияти њизб шомил шуданаш - шарњи TojNews) хондааст. "Зарафо дар њар як мурофиа мегиряд, худро бегуноњ ва ќурбонї медонад. Дар бораи маблаѓњое, ки ба њизб аз хориљи кишвар ворид шудаанд, кўмакњои молии Эрон ба њизб, дастгирї аз Туркия, ки барои тањсили занони нањзатї сурат гирифтааст, њатто хона харидани роњбарони њизбро дар Эрон, Туркия, Олмон, Миср ва Русия мисол меорад. Вай аз суд хост, ки бинобар сабаби 4 фарзанди ноболиѓ доштан ва пушаймон шуданаш, ўро озод кунад", -мегўяд манбаъ.

Ба иттилои ин манбаъ, дар мурофиа Сайидумар Њусйанї, муовини раиси ЊНИТ гуфтааст, ки њарчанд гуфтањои Зарафо Рањмонї туњмат дар њаќќи њизб ва роњбарияти он аст, мефањмад, ки танњо ба хотири аз њабс рањо шудан њарф мезанад. Зимнан, моњи декабри соли гузашта созмонњои байналмилалии дифоъ аз њуќуќи башар аз забони хоњари Зарафо Рањмонї гуфтанд, ки дар боздоштгоњ ў мавриди таљовуз ќарор гирифтааст. Маќомоти Тољикистон мавриди шиканља ќарор гирифтани нањзатињо ва таљовузи Зарафо Рањмониро бо пахши баёнияи расмї рад карданд.

TojNews

АЊЗОБ

ЭЊТИМОЛИ ИСТЕЪФО ДОДАНИ ШОДЇ ШАБДОЛОВ АЗ РАИСИИ ЊКТ Њизби коммунисти Тољикистон 2-уми июли соли љорї Анљумани навбатии њисоботї доир мекунад, ки дар он Шодї Шабдолов, раиси њизб оид ба фаъолияти панљсолаи худ њисобот медињад. Заррагул Њасанова, котиби ЊКТ дар суњбат ба TojNews гуфт, айни њол дар сатњи ташкилотњои ибтидоии њизб дар шањру ноњияњо конфронсњо рафта истодааст ва то моњи июн вакилони Анљуман интихоб мешаванд. "Вакилон таќдири раисии њизбро њал мекунанд. Агар салоњ донанд, ки монад, Шодї Шабдолов мемонад. Њоло устод дар Душанбе њастанд ва саломатиашон њам хуб аст"- гуфт манбаъ. Як фаъоли ЊКТ, ки нахост номаш ифшо шавад ба хотири фарњанги "ранљиш"-е, ки дар ин њизб њоким аст гуфт, ки бо назардошти таќозои вазъи сиёсї ва бозињои њукумат бояд, ки раис иваз шавад. "Шодї Шабдолов њам то Анљуман ба синни 74 мерасад, бигузор раиси ифтихорї боќї монад! Аммо роњбари-

ро ба љавонон ё нафарони дигар супорад. Ќариб, ки дар дар љомеа садо надорад. Мо намедонем куљост ва чї кор мекунад? Аз соли 1989 котибии аввал ё раиси ЊКТ аст"гуфт аъзои ЊКТ. Талоши мо барои суњбат бо Шодї Шабдолов ва омодагии рафтан ё монданаш дар садри роњбарии њизб натиља надод. Ба гуфти яке аз наздиконаш бо сабабњои обу њаво каме мариз аст ва имкони суњбат кардан надорад. ЊКТ ќадимтарин њизб дар Тољикистон буда, зодаи давраи Шўравї аст. Ба гуфти роњбарияти њизб феълан њудуди 17 њазор аъзо доранд. Аъзои њизб асосан насли замони шуравї аст, ки ба табаќаи калонсоли љомеа ворид мешаванд. Байни аъзоён докторон ва профессорони илм њам њастанд. Шодї Шабдолов бо намояндагї аз њизб 15 сол вакили порлумон буд ва дар интихоботи охири порлумонї, ки 1-уми марти соли 2015 доир шуд, њамчун номзад аз њавзаи умумиљумњуриявї шикаст хурд.

TojNews

8

ТАЊЛИЛ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

МО ШАЙХУ ЗОЊИД КАМТАР ШИНОСЕМ…

1 Дуруст аст, ки аљнабиён ва бегонагон, аќќалиятњо ва фирќањои мазњабї аз љумла силсилањои тасаввуфро таъйид ва таќвият мекунанд, зеро аз ин роњ метавонанд аз тамаркузи ќуввањои маънавии миллатњо љилавгирї карда, аз ташкили неруњои азим ва якпорчае, ки муќовимат дар баробари онњо кори бисёр душворе аст, мамониат намоянд. Њамон аќидаи тасаввуфие, ки "Гардани каљро шамшер намебурад" оќибат ба он оварда расонд, ки аз лутфу мењрубонї ва фарњангпарварии аќвоми эрониён арабу турку дигар ќавмњои бегона сарзаминњои аждодии моро тасарруф ва мардуммонро гардан зада ва ё ба асорати ѓуломї кашиданду то њанўз ин амалро доранд идома медињанд, ки дар ин бора Зафари Мирзоён доноёна ва олимона њарф задааст. Мароми тасаввуф пайравони худро ба як бетафовутї ва шиори "Њар чи пеш ояд хуш ояд" мекашонад ва дар натиља руњи љунбишу фидокорї дар роњи тараќќии миллат ва мамлакатро аз онњо мањрум мекунад. Аз ин љињат тасаввуф мавриди истифода ва њамоќати истисморгарон ќарор мегирад, зеро ин мароме аст, ки на танњо барои онњо эљоди хатар накарда, балки дар љињати њифзи манофеъи онњост. Фахриддини Холбек дар матлабаш бар хилофи вазъи мављуда ва инњирофи њодисоти торих зикр мекунад, ки "Мактаби тасаввуф ба манофеъи њукуматњои дастнишондаи Ѓарб хатар доштанд…". Мутаассифона, матолиби мављуда ва амалњое, ки имрўз дар љањони муосир ба хотири манфиатњои њукуматњои ѓарбї тавассути пирони тасаввуф сурат гирифтааст, баракс гуфтањои болоро раду инкор мекунад. Љаноби Бернард Луис дар суханронии худ дар бунёди "Никсон" дар Амрико зимни баршумории хусусиятњои ањли тасаввуф онњоро љойгузини муносибе барои исломи радикал дониста ва ба Љорљ Буш-раиси љумњури Амрико пешнињод менамояд барои баланд бардоштани сатњи гуфтугў байни Амрико ва љањони ислом бо роњбарони бузурги сўфия ба музокира биншинад. Вай хотирнишон мекунад, ки бештар осори сўфия ба забони форсї аст ва Эрон яке аз конунњои (ассоциация) бузурги сўфия дар љањони ислом аст… Њаќ бар љониби Зафари Мирзоён аст, ки тасаввуфро нишонаи рањгумии аќлу зењнияти тољикон номидааст. Сўфиёнро метавон фарзандони шайтон ва модари тамоми фирќањои инњирофї (гумроњкунандагони роњи њаќ) дар љањони ислом донист, зеро онњо аввалин тафриќаафканон дар суфуфи муслимин (махсусан форсзабонон) буда ва аксари сарони фирќањои каљраву каљандеш муддате бо дарвешон њамнишину њамназар будаанд. Ба унвони имсол Мирзо Њусайн Алии Нурї муассиси фирќаи Бањоият ќабл аз иддаои нубуват ба муддати 2 сол дар минтаќи кўњистони Сулаймония бо дарвешон зиндагї мекардааст… Тибќи тањлилњо ва баррасињои исломшиносон, аз љумла Оятуллоњ Аъзамии Маръашии Наљафї пайдоиши та-

саввуф дар ислом аз бузургтарин мусибатњост, бад-он хотир, ки бо омадани он дар поя ва асоси ислом вайрониву харобї ва хилоъ ба вуљуд омад. Дар ин љо нуќтаи асосиро руњбонияти масењї (кристиан монашество) гузошта, баъзе аз уламоро тањти таъсир ќарор дод, то он дараљае, ки шариъатро як сў гузошта дар мањрамот (мамнуият) ѓутавар шуда, вољиботро тарк гуфтанд ва дар охир ба фаќр ва истеъмоли банг ва афюн дода шуданд. Ба хотири он ки сўфиён таърихи ќадимаи тафриќаафканї дар љањони ислом доштанд, њамеша мавриди суъистифодаи золимон ва љабборони таърих ќарор гирифтаанд. Нуќтаи оѓозини ин инњироф руњбонияти масењї аст, ки тавассути уммавиён ва умоли онњо (љосусони онњо) монанди Њасани Басрї, Шиблї, Абуњошими Кўфї ва ѓайрањо ба љањони ислом сироят намудааст ва пас аз ќарнњо њанўз љабборон ва золимон барои истисмори мусулмонон ба сўфиён ва дарвешон умедњо доранд. Њадисе аз њазрати Расули (а) ривоят шуда, ки ба Абузар хитоб фармуд: Эй Абузар! Гуруње дар охири замон њастанд, ки дар тобистону зимистон пашмина мепўшанд (ишора ба сўфия) ва гумон мекунанд, ки бо ин пашм пўшидан бар дигарон фазлу бартарї пайдо мекунанд. Ин гуруњро малоикаи осмону замин лаънат мекунанд. Паёмбари аззимушаъни ислом Муњаммад (с) аз аввалин соли биъсат бо ташриъи ибодат ва аъмоли иљтимоии ислом ва таъкид бар љињод дар роњи Худо ва тавсия бар фарњанги кору талоши муслимин аз бетафовутї нисбат ба фуќаро ин паёми асосиро ба љањониён расонд, ки дар ислом руњбоният (монашество) ва чилланишинї, бемасъулиятї, гурез аз љамъияти мусулмонон, дурї аз масљиду тафриќа љой надорад, вале муттаассифона аз садри ислом яњуд ва насоро бо фиреби афроде назири Њасани Басрї ва њамаќидањои онњо хати инњирофии љомеъагурезї, аз њад зиёд нишон

додани њаводис ва сўфигариро боз намудаанд. Эмом Содиќ (а) бо ќотеият эълом кард, ки сўфиён ва афроде, ки бо онњо њамнишин њастанд, душманони мо ањли байт мањсуб мешаванд. Ў дар мавриди аввалин ихтироъкор-бунёнгузори сўфї, яъне Абўњошими Кўфї мефармояд: "Ў (Абўњошим) фасоди љиддии аќидатї дорад, ў касе аст, ки мазњаберо бидъат гузошт, ки тасаввуф номида шуд ва онро мањали фироре барои аќидаи хабиси худ дод". Сўфиён барои тафриќа дар љамъиятњои мусулмонон ва коњиши наќши масљид, намози љумъа ва љамоат, ибодатгоњњои фардї ва хонаќоњњоро равнаќ бахшиданд. Машњур аст, ки аввалин хонаќоњро як подшоњи масењї дар Рамлаи Шом сохт, ки дар ин бора дар поён муфассалтар шарњ хоњем дод. Њамакнун дар бисёре аз хонаќоњњо фасоди ахлоќї, истеъмоли бангу њашиш, мўсиќї, раќси самоъ ва соири мавридњои хилофи шаръ роиљ аст. Маъмулан дарвешњо ва сутунњои онон бо дарсу бањс, улуми аќливу тахрибї мубориза кардаанд ва ба дурўѓ муддаии кашф, гувоњи дил (интуиция) ва фаное дар њаќ шудаанд. Дар натиља барои ошкор сохтани аќоиди дурўѓини онон уламои дин бо сўфия мухолифат намуда ва матолибе бар зидди онон нигоштаанд, ки ба чанд намуна хоњем пардохт. Олим ва муњаќќиќи бузурги ислом Мулло Садрои Шерозї дар китоби "Каср асном-ул-љоњилия" дар мавриди сўфия менависад: "Сўфиён тамассук ва амал ба ќуръонро рањо карда ва аќлу шуури худро таътил намуданд ва ба гуфтањои ѓайбии уќтоби (сутунњо) нодони худ њамчун вањй чанг задаанд. Ин афрод ањли амали солењ нестанд ва худро ѓарќи ѓано (ба маънои ба мўсиќї дода шудан), лањву лаъаб (раќсу бозиву шањват) кардаанд. Онон назди муридони худ иддаои вусули Иллаллоњ доранд, дар њоле ки Худо медонад

онон фољир, мунофиќ ва дурўѓгў њастанд". Аллома Таботабої-олими бузург ва машњури ислом дар "Тафсир-ул-мизон менависад": "Сўфия барои сайру сулук одоб ва русуми хосеро, ки дар шариат вуљуд надошт, ба вуљуд оварданд ва роњњои љадидеро пайваста ба он афзуда ва шаръро канор гузоштанд, то ин ки ба љое расиданд, ки шариатро канор гузошта ва дар мањрамот ѓўтавар шуданд ва вољиботро тарк карданд ва дар охир саранљом ба тињидастию фаќру гадої ва истеъмоли бангу афюн дучор шуданд, ки ин њолат охирин њолати тасаввуф аст, ки маќоми фано номида мешавад". Лозим ба ёдоварист, ки сўфиён ва дарвешњо њамчунон ки аз ќуръон, суннати Паёмбар ва аъмаи маъсумин табаъият намекунанд, барои илму уламо низ ањамияте ќоил нестанд, назар ба ин ки баъзе дарвешњо ва аксари мусташриќин ирфонро мутародифи тасаввуф гирифтаанд. Суоле пеш меояд, ки ирфон чист ва ориф кист? Љавоби сода чунин аст. Ирфони исломї бо дини мубини ислом њамзод аст ва мабдаъу маншаи он сайру сулуки (рафтору равиш) анбиёи илоњї ва сираи (тарзи) маърифатии аъмаи маъсумин (имомони бенуќсон) ва асњоби сарри онон (ањли роњбарони онњо) монанди Салмон, Абўзар, Маќдод, Увайс, Камил, Уммор, Њазифа ва ѓайра мебошанд. Ирфон аз сарчашмаи илоњї ва нубувати анбиё ва вилояти имомони маъсум љўшида ва дар китоби Худо ва сираи анбиё ва маъсумин реша дорад. Шогирдон ва дастпарвардагони ирфони исломї бузургоне назири Саид ибни Товус, Ибни Фањди Њалї, Муло Садрои Шерозї, Муќаддаси Ардабилї, Файзи Кошонї, Шайх Бањої, Хаким Муњаммад Ризо Ќумшаї, Саид Алии Ќозї, Шайх Муњаммадалии Шоњободї, Мирзољаводи Табрезї ва ѓайра будаанд, ки бидуни дохил шудан дар њељ як аз силсилањои ањли тасаввуф дорои сулуки ирфонї буда ва бо расидан ба камоли нафси Таъолї маъсум шудаанд. Ирфон дар луѓат ба маънои шинохт, фањми амиќ ва латиф аз холиќи њастї ва шиносоии њаќоиќи њастї ва пайванду иртиботи инсон бо њаќиќат аст. Ориф касе аст, ки ба мартабаи шуњуди зотї ва усамову сифоти Њаќ расида бошад ва ба услуби каламоти маъсумин ошно шуда ва маќоми Аърофуллоњу биллоњ (паноњ мебарам ба Худо)-ро дарк карда бошанд. Ирфон, яъне шинохти маќоми воќеии инсон, дарки маќоми халифаи иллоњї ва сайру сулук дар сироти мустаќим бар мабнои каримаи "анналлоњу ва ъанно илайњи рољеъун" (бозгашти мо ба сўи Худост) бо талоше ошиќона ба василаи шариат, илму аќл ва он чи ќуръони карим ва маъсумин фармудаанд, чаро ки шаръситезї ва фиќњгурезї муљиби залолат ва гумроњии солик аст. Ориф паёмбари азизи ислом ва њазрати маъсумин ва асњоби мутеъи онон њастанд, ки зоњидона аз канори тамаъњои дунявї гузашта ва дар њасрати лиќову фанои Иллоњї месўзанд. Ориф

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

ТАЊЛИЛ шњоро тањти тарбият дошт, ки бо фаќру гадої умр мегузарониданд. Замоне нагузашт, ки дар хонаќоњњо бидъатњо ва фасодњои зиёде назири раќси самоъ, шоњидбозї (манзур раќс бо љавонписарон), танбўру дафнавозї оѓоз шуд ва њарзагии бузургони хонаќоњ ва сўфиён ба берун аз хонаќоњ пањн шуд. Аз ин ба баъд баъзе сўфиён дар раќсњои самоъ пас аз истеъмоли бангу кукнору афюн дар муќобили ќуръону суннат ва сираи Паёмбари ислом ќад алам карданд ва ба таври комил мусаххари шайтон шуданд. Баъзе аз сўфиён назири Њасани Басрї, Зунуни Мисрї, Абўбакри Воситї, Абулаббоси ќассоб, Абулњусайни Хараќонї, Абулќосими Гургонї, Ањмади Ѓаззолї ва чанде дигарон иблисро хеле тањвил гирифта, ўро мавриди эњтиром ва ситоиш ќарор додаанд. Ба унвони мисол Ањмади Ѓаззолї шайтонро "Сайидул-муњиддин" хонда ва гуфта њар кас тавњидро аз иблис наомўзад, зандиќ (еретик) (маънои зандиќ-гуруњест аз маљус, ки Худоро ду гўянд ё ќоил ба нуру зулма-

бар мабнои каримаи "истаъину билсабру салавот" (ба дунболи кумак дар сабру салавот бошед) аз ибодат ба вижа намозу рўза бениёз нест ва њамчун мавлои ња маи орифон саргарми розу ниёзи Холиќи яктост ва масъулона сироти мустаќимро аз миёни бандагони Худо паймуда ва роњи расидан ба камолро абудият ва бандагї медонад. Ориф ба исми тариќат шариъати муњаммадия ва дастуроти ибодии ќуръонро канор намегузорад, ў ходими халќи худост, ў ањли тавалло ва табарро ва љињоди фисабилуллоњ (ба хотири Худо) аст. Дар ин љо мехоњем дар бораи тасаввуф ва сўфи каме маълумоте дошта бошем. Тасаввуф ба фармудаи муњаќќиќин ва торихнависон љараёнест, ки тавассути хулафои бидъатгаро ва тањрифгари Уммавї падид омадааст ва як тафаккурри аљнабист, ки ба ислом тањвил шудааст. Дар љилди панљуми тафсири "Алмизон", с.306 омадааст: "Тасаввуфе, ки дар миёни мусулмонон зуњур кард, реша дар замони хулафои баннї Уммия дорад ва ин барои он буд, ки монеъ шаванд имомони маъсум мавриди руљуъи уммати исломї ќарор гиранд. Аз ин рў тасаввуф маъљуне аз илоњиёти тањрифшудаи яњуд ва насоро ва аќоиди бутпарастони њиндї аст, ки бо бидъатњо, ихтироот ва љаълиёти шайтонї таркиб шуда, то исломи ноби Муњаммадї ва хати имомат ва вилоятро масдуд намояд". Тасаввуф тавассути баннї Умия ба ангезаи мубориза бо ислом ва роњу равиши аъмаи тоњирин матрањ ва тавассути мухолифони он назири Њасани Басрї ва Абўњошими Кўфї рушд ёфту њимоят шуд ва имрўз њам тавассути љараёни шуми масонињо ва истеъморгарон таќвият мешавад. Уламои дини мубини ислом муътаќиданд, њамон гуна ки Паёмбарон, маъсумин ва орифони њаќиќии мувањид (ягона) ба сўи камоли мутлаќ бидуни њељ ихтилофе дар њаракатанд, баракс дар тасаввуф њар фирќае сози худро мезанад ва дучори тафриќаву ихтилоф њастанд. Сўфї аз илм, шаръу аќл бурида ва ќутб (дар назар аст эмомони худ)-ро болотар аз анбиё ва аъма дода ва дар муќобили ў ба саљда уфтодааст ва худро саргарми бидъатњо ва хурофоте назири хирќа, васла (заплата), ъушрия (десятина), саљда бар ќутб, ѓуслњои мухталифи тамъидї (различные крешение) ва музахрафоте аз ин даст намудааст. Тасаввуф ашхосеро мисли Њасани Басрї (ќозиюлќузоти Њаљљољ биннї Юсуф), Неъматуллоњи Валї (феодали бузург), Масталишоњи Шервонї, Рањматалишоњи Шерозї ва ѓайрањо дар љойгоњи худої шинонида ва муридони бесаводро амр ба саљда ба ин бутњои инсонї мекунад.

Тибќи тањќиќоти муффассале, ки муњаќиќони масењиву мусулмон анљом додаанд, тасаввуф маъљуне аз афкор, аќоид, одобу русуми муъбадони зартуштї, хибрињо ва обидњои яњудї ва роњибони масењї ва ойини митрої (митраистская ритуал) ва шабањи ирфонњои њинд аст ва њељ рабте ба ислом надорад. Усулан то ќарни дуввуми њиљрї ному нишоне аз тасаввуф ва сўфигарї дар љањони ислом мушоњида намешуд. Абулќосими Ќушайрї, ки ањли суннат ва сўфиён ўро эмоми Ќушайрї мехонданд, дар "Рисолаи Ќушайрия", сањ.

289 бо сароњат бар адами вуљуди тасаввуф ва сўфигарї дар замони Паёмбари акрам (с) таъкид намудааст. Танњо ду њадис дар "Бањњор-ул анвор" (Чароѓи дарёнавард), љилди 74, сањ. 91 ва "Сафинат-ул-бањњор" (Киштии дарёњо) љилди 2, с. 58 мављуд аст, ки Паёмбари акрам (с) хабар аз зуњури афроди мунњарифи пашминапўш додааст. Паёмбари акрам (с) ба таври мукаррар фармудаанд, ки дар ислом руњбоният ва гўшанишинї надорем ва таъкид намудаанд, ки муслимин бояд дар њузури љамъият намоён бошанд ва њар амалеро, ки анљом медињанд, бар он масъулият доранд. Мутаассифона дар асари нуфузи афроде назири "Каъб-ул ахбор"-и яњудї ва Абуњурайра дар дастгоњи хулафо ва бартарияти яњуд ва насоро дар дастгоњи баннї Уммия ва инњирофњои љадиде низ ба воситаи афроди саркаш бо аъмаи маъсумин оѓоз шуд, ки маъруфтарини онњо Њасани Басрї, Абўњошими Кўфї, Сўфиёни саврї ва дигарон мањсуб меёфтанд. Дар асри Абўњошими Кўфї то ду ќарн баъд тасаввуф марњилањои ибтидоии шаклгирии худро тай мекард. Тасаввуф ба унвони як фирќаи исломї аз як навъ зуњди ифротї (экстремистї) ва руњбоният ва фаќри ихтиёриву риёзаткашии ѓайриисломї таљовуз намекард. Аз ин рў сўфиён дар масољид ва мадориси динї аќидањои фирќаи худро таблиѓ мекарданд, то ин ки дар аввоили ќарни ёздањум аввалин хонаќоњи дарвешњо, ки бешабоњат ба маъбадњои зартуштї ва савмеъањои насоро набуд, тавре дар боло зикр кардем, тавассути яке аз амирони масењї дар Рамлаи Шом бино шуд ва ба ин тартиб сўфиён аз масољид ва мадориси динї људо шуданд ва дар муќобили масољид, ки тавассути Паёмбар (с) ба дастури Худованди мутаол сохта шуда буд ва барои мусулмонон муќаддас буда мањали ибодату муттањид сохтани мусулмонон дар љињоди акбару асѓар мањсуб меёфт, ќарор гирифтанд. Маконњое бо номи хонаќоњ бино намуданд. Хонаќоњ мањали хўру хоби дарвешони бемасъулият ва танпарвару танбали бекора буд. Дар њар хонаќоњ шайх ё муршиде гуруњи дарве-

танд, яъне нурро мабдаъи хайрот ва зулматро мабдаъи шар донанд) аст ва ќутби дигари маъруф Абулќосими Гургонї шайтонро "хољаи хољагон ва сурури мањљурон" мехонад. Вай мегўяд: -чандин сол аст муриди иблиссифат металабам ва намеёбам. Њасани Басрї мегўяд: -Агар иблис нури худро зоњир кунад ба худої парастида мешавад. Лозим ба ёдоварист, ки назариёт ва орои сўфиёни ёдшударо бо ќуръон муќоиса кунем, он љо ки Худованд шайтонро раљиму мавриди лаън ва дур аз рањмати Худо муаррафї мекунад ва бидонем сарони сўфия чи ќадар аз Худо дур ва ба шайтон наздиканд. Афроди ёдшуда бештар нафси худро худои худ гирифта ва мепарастанд, њамчунон ки дар шатњиёти худ (шатњиётсуханоне, ки зоњири он хилофи шаръ бошад) гоње даъвои худої кардаанд. Ба унвони намуна Боязиди Бистомї мегўяд: "Ман Худо њастам, Њељ Худое ѓайри ман нест, маро бипарастед". Љунайди Баѓдодї мегўяд: "Худо натанњо дар хўроки ман аст…". Сафї Алишоњ, Султон Алишоњ ва Неъматуллоњї худро "Худои рабул-ъоламин" мехонанд. Агар бо диќќат ба иддаоњои газзофи сарони сўфиён назар афканем, он гоњ дархоњем ёфт, ки гуруњњои шайтонпараст, бобу бањои инсонпарастиро аз куљо овардаанд? Дар мадорик ва асноди шаръи посух дода шуда, ки тамоми ин шуълањо аз гўри сўфиёни Уммавї баланд мешаванд. Фирќањое назири "Наќшбандия", "Ќодирия", "Ќодирияи Њусайнї", "Сењрвардия" дар мазњабњои мухталифи исломї нуфуз карда, ба рафтору кирдор ва аъмоли сўфиёни зикршуда пайравї намуда, њар кадом бо тариќаи худ муридонашонро тарбия ва макотибашонро фаъол менамоянд. Фахриддини Холбек дар матлаъи маќолааш фирќањои тасаввуфро номбар намуда, вале шарњи пурраи онњоро надодааст, то хонанда пай барад, ки асли моњияти тасаввуф чист. Фирќањое, ки мавсуф номбар кардааст дар тамоми давру замонњо мавриди сарзаниш ва муќобилаи љавомеъ ќарор гирифта, айби мост ки ду ќадам пешро дида наметавонем ва ба ифроту васваса худро таслим менамоем. Тасавуф шохањое дошт, ки агар ба умќи фалсафаи онњо назар афканем, яке бар дигаре наздикї надорад, зеро он њама фалсафаи дурўѓин ва содалавњона аст. Барои он ки сухане аз њаво нагуфта бошем, ба назари муњаќќиќин, ки дар ин роњ тамоми умри худ ва донишашонро сарф кардаанд, назар меафканем. Дар бораи мактаби маломатия ва маломатигарї ва наќшбандия Е.Э Бертелс дар китоби "Суфизм и суфийская литература:" менависад: "Хуб маълум шудааст, ки аббосињо пайваста афродеро, ки

9

ба каромот ва нишон додани муъљиза машњур буданд, ба дарбор љамъ мекарданд ва ба онњо њадоё ва туњафи зиёде нисор менамуданд. Дар натиља зуњду таќводорї ва худро авлиё нишон додан ба касби пурдаромади сўфиён табдил ёфт. Гуруње ин сўфиёни дурўѓиро риёкор номида, дар Нишопур мактабе таъсис доданд, ки бо номи Маломатия ёд мешавад. Вазифаи асосии ин мактаб поккории хеш ва риояти шадиди суннатњои Пайѓамбар (с) будааст. Вале ин фаъолияти кори шахсии одам буда, набояд касе огоњ шавад. Он чї ки дар руњу равони ў ба амал меояд, ѓайр аз худо бояд касе надонад. Дар зоњир чунин кас набояд аз одамони дигар фарќе дошта бошад. Баръакс агар атрофиён ўро гунањкор шумурда, аз ў мутанаффир бошанду тањќираш кунанд, мояи хурсандии ўро фароњам меоваранд". Њамдуни Касор асосгузори мактаби маломатї иљозат медод, ки пайравонаш баъзе талаботи суннатро вайрон кунанд, то ин ки мавриди сарзаниш ва маломати мардум ќарор гиранд. Онњо нафаќат хирќаи пашмин намепўшиданд, балки барои он ки даромади муфте надошта бошанд, либоси љангї ба бар мекарданд. Баъзе аз онњо гадої њам, ки мекарданд, аз роњгузарон бо як шакли бисёр дурушту хашин ва тањќиромез чиз мепурсиданд, то ин ки он роњгузар ба онњо чизе надињад ва агар дињад, пас дар он хости худоро медиданд ва он луќмаро њалол мешумориданд. Чунон ки дида шуд, мактаби маломатия аз риё дар назари одамон иљтиноб меварзид. Аммо дар Баѓдод мактаби дигари маломатї арзи вуљуд кард, ки њадафаш аз байн бурдани риё дар худи инсон ба шумор мерафт. Онњо мегуфтанд, ки агар инсон њар ќадар зуњду таќвои худро аз назарњо пинњон кунад, вале дар иваз хостори лутфу инояти илоњї бошад, боз њам риёкор аст. Яъне суфии њаќиќї бояд дар ивази ин њама риёзатњо аслан умеде ба подош надошта бошад. Чунон ки дида шуд маломатия яке аз шохањои тасаввуф аст. Њамон тасаввуфе, ки Њофиз тањаммулашро надорад: Мо шайху зоњид камтар шиносем, Ё љоми бода ё ќисса кўтоњ. Бо назардошти гуфтањои боло ва фалсафаи тасаввуф ба хулосае бояд омад, ки тасаввуф љуз фиреби назар ва ањкоме ѓайришаръї матлаби дигаре нахоњад дошт. Дунёбезорї, гўшанишинї, шањватбозию дигар аъмоли ѓайриинсонї махсуси ин љараён аст ва имрўз њам агарчи сўфиён худро ба шакли ошкоро намоиш надињанд, боз њам барои љавомеъ чи дар мамолики исломї ва ѓарб равшан аст фаъолият карда, аќлу њушро ба нестї ва гумроњї хоњанд кашид. Агар таълимоти тасавуф дуруст мебуд, мусулмон аќќалан сўзане ва ё испоре истењол мекард, мо дар бораи истењсоли рокету бумбу таёрањои љангї њарфе намегўем. Агар тасаввуф аќл мебуд Афѓонистону Тољикистону Ироќу, Сурияву Либиё ва дигар кишварњои осиёиву африќої ба гирдоби љанг кашида намешуданд ва хуни њазорон инсон рехта ва иќтисодашон тахриб намегардид, мардумонаш ба хориву зорї дучор намеомаду чокару ѓуломи кишварњои абарќудрат намешуданд. Ибодуллоњ ОЌИЛПУР

МАЪОХИЗ: 1. Зарринкўб, "Љустуљў дар тасаввуф", с.106.

2. Муњамад Њусайн Таботабої, "Тафсир-ул-мизон" љ.5.с.282.

3. Шайх Аббоси Ќумї, "Сафинат-ул бањњор", љ.2 с.57.

4.Айнулќуззоти Њамадонї. "Тамњидот", с.211.

5. Е.Э.Бертелс. Суфизм и суфийская литература,с.36-39.

10

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

Баъди фирор аз кишвар натавонистанд дороињояшро даќиќ кунанд, аммо диданд, ки бонуи ин хонадон 1220 љуфт пойафзол, 36 пўстини ќимматбањо, мањсулоти ороишии тиллої ва марворид ба маблаѓи 200 миллион долларро натавонист бо худ барад. Мегўянд марвориди вай ба њадде буд, ки агар онро ба тартиб рўйи замини њамвор бичинанд, масоњаи 38 метри мукаабро ишѓол мекард. Садњои мебели гаронбањои тавлиди хориљї, наздик ба 1000 ќолин, ваннаи тиллої, маљмуъаи нусхањои хаттии ќадимаи аврупої боќимонда аз асрњои XI-XIII ба арзиши 300 миллион доллар низ аз ў боќї монд, вай натавонист ин њамаро ба хориљи кишвар интиќол дињад.

ДИКТАТОР

ПАДАРЕ, КИ КИШВАРАШРО БА ПИСАРАШ МЕРОС МОНДА ЎРО БАДБАХТ КАРД

НАВРАСИВУ ЉАВОНЇ Фердинанд Эдралин Маркос 11-уми сентябри соли 1917 дар мањалле бо номи Саррат, воќеъ дар вилояти Илокоси Шимолї ба дунё омадааст. Падараш дон Мариано Маркос њам омўзгор буд ва њам вакили мудофеа. Модараш Хосефа Эдралин духтари заминдори бойе буд, вай низ чун шавњараш дар мактаб ба касби омўзгорї машѓул буд. Фердинанд аз хурдї чун волидонаш аз пайравони ашадии килисои католикии Рум буд ва на шароб менўшид, на сигор мекашид ва дилбохтаву пайрави анъанањои неки флиппинї ба шумор мерафт. Бо се забон: забони модариаш илоканї, испонї ва инглисї озод суњбат мекард. Соли 1939 Фердинанд Маркос Колледжи њуќуќиро бо бањои аъло хатм кард ва соњиби дипломи бакалаврї шуд. Дар замони тањсил дар донишгоњ андешањои чапгарої дар ў зуњур карданд ва ба гуруњњое пайваст, ки дар сар фикрњои инќилобї доштанд. Вале бо бањои аъло тањсил мекард, њатто њамаи мукофотњои донишгоњї, аз љумла медали Кэсон, аввалин президенти Флиппин, медали Лаурел, љоизаи Авансен барои ширкати фаъолонааш дар бањсњои илмї ва медал барои хуб аз худ кардани илми њарбиро касб кард. Солњои љанг дар уќёнуси Ором вай бо рутбаи лейненант ба корњои љосусї љалб шуд, ба аќибгоњи душман фиристода мешуд, то маълумот гирдоварї кунад, гоњи дигар ќатори муњофизони ниљазираи Батаан ва љазираи Коррехидор, ки онро Сталингради Флиппин њам меномиданд, мељангид. Моњи апрели соли 1942 ба асорати љопонињо афтод. Аз 36 њазор асир, ки дар роњ зери шуои офтоби сўзон роњ мепаймуданд, 25 њазор нафарашон мурданд, Фердинанд Маркос то конслагери Кэмп О Донелл дар Капас расид. Ва баъд барояш муяссар шуд, ки аз асорат фирор кунад ва ба чирикњои Лусони Шимолї пайвандад ва билохира ширкаткунандаи бевоситаи озодсозии ватанаш аз чанги љопонињо бошад. Флиппин љумњурии мустаќил эълон шуд ва Маркос ёварии техникии президент Мануэл А.Рохас таъин шуд. Ва мањз њамин таъинот ва муддате кор дар дастгоњи раёсати љумњурї барои тамоми умр ўро ба њокимият љалб кард. Соли 1949 аз Иликоси Шимолї вакили парлумон интихоб мешавад. Дар лањзањои таблиѓи номзадии худ хеле ба ваљд меомад ва бо њиссиёти баланд эълон мекард: ба ман овоз дињед ва баъди 15 сол шумо президенти илоканиро хоњед дошт". Ва замоне, ки вакил интихоб шуд, њамагї 32 сол дошт ва аз миёни њамаи вакилон љавонтарин њисоб меёфт. Ва соли 1953 бори дуюм ба Конгресс интихоб мешавад. Соли 1972 рўзномаи "Манила таймс" менависад: "Маркос дар тарбияи њисси ќарзи ватандўстї дар палатаи поёнии парламон наќши муњим ифо мекунад". Соли 1959 Маркос ба Сенат интихоб мешавад ва дар як муддати кутоњ ба як сарвари эътирофшудаи Шимол табдил мегардад. Њангоми узви Конгресс будан вай аз наздик ба фаъолияти се президенти Флиппин: Элпидио Кирино (1948-1953), Рамона Магсайсай (19531957) ва Карлос Гарсия (1957-1961) ошно мешавад. Худи њамон солњо чун ноиби президенти њизби Либералї аз яке аз мухолифон шинохта мегардад.

РАСИДАН БА ЌУДРАТИ АМАЛЇ, ОЃОЗИ ЊУКУМАТИ ДИКТОТУРЇ 30-уми сентябри соли 1965 Маркос чун президенти Флиппин ќасам ёд кард ва дар аввалин суханрониаш, ки бо номи Паёми сарвар ёд мешавад, гуфт: "Мо набояд ба кўмаки касе умед бандем. Мо бояд танњо ба нерўи худ умед дошта бошем, то ки бо зањмати худ

Фердинанд МАРКОС:

ХУДКОМАЕ, КИ БАЪДИ ФИРОР ЃАРИБГЎР ШУД иќтисоди варшикастаи кишварро барќарор созем ва онро тавсеъа бахшем. Сатњи зиндагонии мардуми кишварро боло барем". Аз њамаи чорабинињое, ки дар аввалин даври раёсати љумњурии Маркос гузашт, танњо аз барномаи рушди инфрасохтори саноатї зиёд ёд мекунанд, ки њамаи љазирањои асосии Флиппинро фаро мегирифт. Соли 1969 ў дубора президент интихоб шуд ва дар маъракаи ќаблазинтихоботии худ мегуфт, ки акнун навбат расида ба њалли душвортарин ва сангинтарин мушкилињои кишвар. Аммо баъди даври дуюм барои Маркос тибќи меъёрњои конститутсияи ин кишвар даври сеюм фаро намерасид. Ин буд, ки вай даст ба омодагии ѓасби зўроваронаи њокимият барои солњои оянда зад. Соли 1972 муносибаташ бо Конгресси кишвараш бад шуд, ањзоби сиёсї сар бардоштанд. Ин буд, ки вай даст ба иќдомоти дигар зад: 21-уми сентябри соли 1972 дар кишвар вазъи фавќулодда љорї кард, амали конститутсияро боздошт, њузури њизбњои сиёсиро дар кишвар мамнуъ эълон намуд. Соли 1973 ба вай муваффаќ шуд, ки тавозуни тиљорати хориљиро барќарор созад, воридот аз молиётро 60 дарсад боло барад ва ба татбиќи зинањои аввали ислоњоти замин дар кишвар даст занад. Раёсати миллии идораи иќтисод ва рушди онро таъсис кард, ки дар татбиќи ѓояњои рушди иќтисодии Маркос хизмати шоиста адо намуд. Вай аз барномаи сохтани "љомеаи нав - љомеаи баробарњуќуќї" хабар дод, ки мебоист сатњи зиндагї ва моњонаи кормандонро боло мебардошт. Ва дар њаќиќат тўли панљ соли бунёди "љомеаи нав" буљаи давлатї 4 баробар афзуд ва соли 1978 он аллакай ба 32,8 миллиард доллар расид. Ва боз пешрафтњои дигар. Сар аз соли 1974 вай даст ба ислоњоти сиёсї њам зад. Њизби коммунистро иљозаи фаъолияти озод дод, коммунистони зиндониро озод кард ва гуфт сарварони ин њизб даст аз амалњои зиддидавлатї бардоштаанд ва њоло сазовори онанд, ки озодона амал кунанд. Вале њамаи ин ба он хотир буд, ки Маркос мехост бо Иттињои Шўравї канор ояд ва равобиташро бо ин ќудрати бузургри љањонї бењбуд бахшад. Ин буд, ки соли 1976 вй ба Маскав сафар кард ва робитањои дипломатии кишварашро бо СССР барќарор намуд.

ИСЛОЊОТИ ДИГАРИ СИЁСЇ, РОЊИ БОЗ БАРОИ СУЌУЌТИ РЕЖИМ Соли 1981 бо "Эъломияи 2045" њолати њарбї дар кишварашро, ки аз соли 1972 амал мекард, лаѓв намуд. Дар интихоботи навбатї

ПАЙКАРАИ ФЕРДИНАНД МАРКОС ТО ВА БАЪДИ ТАХРИБ ШУДАН бо овозњои зиёд пирўз шуд, вале мухолифон интихоботро аз аввал тањрим карданд ва ширкат нанамуданд. 21-уми августи соли 1983 Бенигно Акино, ки аз мухолифони сарсахти Маркос ба шумор мерафт ва ягона шахсе буд, ки метавонист дар атрофаш њамаи нерўњои мухолифи кишварашро муттањид кунад, кушта шуд. Њарчанд даст доштани Маркос ба ин куштори берањмона исбот нашудааст, вале мухолифон мањз ўро муттањам ба ин љиноят донистанд. Вазъи кишвар вахим шуд ва тадриљан лозим омад режим ба баргузории интихоботи такрорї розї шавад. Мухолифон атрофи њамсари Бенигно Акино - Карасон Акино муттањид шуданд. Дар интихобот боз њам Маркос пирўз эълон шуд, вале Карасон натиљаи шумориши ороро напазируфт ва мухолифон даст ба эътирози сартосарї заданд. Бар асари табаддулот Маркос ба Амрико фирор кардмухолифон артишро аз њаводорони президенти фирорї поксозї карданд.

СЎИСТИФОДА АЗ ЌУДРАТ Ин боб ба њамаи диктаторон тааллуќ мегирад, чун њамаи онњо баъди чашидани тамъи њокимият ва ќудрати иљрої даст ба сўистифода аз вазифаву ќудрат ва ѓасби амволи кишварашон мезананд. Ва Фердинанд Маркос ва хонаводаи ў аз ин эмин набуданд. Дар замони њокимият Маркос ва хонаво-

даи ў бо истифода аз ќудраї корхонањои азимеро хусусї карданд. Дароии ин хонадон аниќ нест, вале манбањо аз 5 то 10 миллиард доллар раќам мезананд. Бонкњои Шветсария баъди суќути њукумати Маркос суратњисобњояро масдуд карданд, аммо њамзамон талаби президент Акиноро дар мавриди ба хазинаи давлати Флиппин баргардонидани он рад карданд, чун асноди пешнињодшуда ќобили эътимоду боварї ва мантиќї набуданд. Соли 1987 давлати Фаластин бар зидди Маркос, хонаводаи ў ва 300 тан аз тарофиёни наздикаш парвандаи љиноятї оѓоз кард. дар 35 парванда талаб карда мешуд, ки зарари расонидаи ин хонадон баргардонида шавад ва њаљми умумии ин зарар 90миллиард доллар буд. Давлат мегуфт Маркос њангоми фирор хазинаи тиллои кишварро ѓорат кардааст. Аз соли 1977 писраи 20-солаи ў дар в Илокос яке аз вилоятњоро сарварї мекард, ин њам дар њоле, ки вай донишљўи донишгоње дар ИМ буд. Духтарбузургаш Имелда сарвари "Шўрои љавонон" ва духтари хурдии ў Ирэн дрижёри оркестри симфонии Мнил буд. Як писараш сафири Чин ва баъдан сфири Амрико буд. Дўсти љавониаш Фбиан Вэраро аввал ронандаи шахсї ва баъд дар мансаби сардори ситоби генералии артиши Флиппин таъин кард. ва боз таъинотњои дигари атрофиён ба мансабњое, ки онњо аслан салоњият надоштанд.

МУСОЊИБА 1220 ЉУФТ ПОЙАФЗОЛИ ЊАМСАРИ ХУДКОМАИ ФЛИППИНЇ Мегўянд зарфи танњо 14 соли њокимияти Маркос бонуи ин хонадон Имелда 1 миллиард долларрро сарфи сару либоси худаш кард. Танњо пойафзоли ўро 1220 љуфт њисоб кардаанд. Соле 15-20 маротиба вай бо њавопаймои хусусї ба Амрико ва Аврупо парвоз мекард, то бењтарину навтарин модели пойафзолро харидорї кунад. Њангоме фирор мекард, вай на танњо ин миќдор пойафзол, балки 36 пўстини ќимматбањо, мањсулоти ороишии тиллої ва марворид ба маблаѓи 200 миллион долларро натавонист бо худ барад. Мегўянд марвориди вай ба њадде буд, ки агар онро ба тартиб рўйи замини њамвор бичинанд, масоњаи 38 метри мукаабро ишѓол мекард. Садњои мебели гаронбањои тавлиди хориљї, наздик ба 1000 ќолин, ваннаи тиллої, маљмуъаи нусхањои хаттии ќадимаи аврупої боќимонда аз асрњои XI-XIII ба арзиши 300 миллион доллар низ аз ў боќї монд, вай натавонист ин њамаро ба хориљи кишвар интиќол дињад. Танњо барои як портрете, ки рассом худи ўро кашидааст, 3 миллион долларро дареѓ надоштааст. Вай Нелси ва Роналд Рейганро чун бутњо парастиш мекард, њатто дар љойхобаш расми ин ду овезон буд. Ва дар њаќиќат зану шавњар ва њамаи хонаводаи онњоро армикоињо аз дасти мардуми хашини инќилобї наљот доданд, дар кишварашон љову макон доданд, вале баъдан демократњо талаб карданд, ки зану шавњар бояд ба додгоњ кашида шаванд, дар акси њол пойгоњи њарбии Пентагонро аз кишвар берун хоњанд кард. Ва Вашингтон онњоро ба додгоњ кашид, вале каме баъд аз сабаби набудани далелњои мантиќии айбдоркунанда њардуро озод намуд. Диктатор Фердинанд Маркос фавтид, вале њамсарашро билохира ба Флиппин таслим карданд. Додгоњи ин кишвар аввал ўро ба муњлати 9 сол аз озодї мањрум кард, вале баъдтар озод намуд. Имелда бахше аз пулњои дуздидаи худ ба андозаи 350 милион долларро баргардонд. Соли 2010 Имелда Маркосро ба вакилї дар парламон интихоб карданд, яъне гузашта ў фаромўш шуд, њарисиву ѓорати хазинаро ба боди фаромўшї доданд. Духтараш Эйми волии вилояти Илокос Норта таъин шуд ва имрўз писараш Бонгбонгро яке аз муддаиёни аслии курсии раёсати љумњурии Флиппиин дар интихоботи соли 2016 меноманд.

ЃУРУБИ УМРИ ДИКТАТОР Дар Гавайяи Амрико, ки Маркос бо хонаводааш мезист, вай гирифтори бемории гурда шуд. Дурї аз ватан ва ёди хешону наздикону пайвандон диктатори солмандро зиёдтар гирифтор кард. Карасон Акино, президенти нави Флиппин, ки бар ќасоси шавњараш камар баста буд, ба Маркос ва хонаводаи ў иљозати бозгашт ба Флиппинро надод. Њатто барояш рухсат нашуд, ки ба љанозаи модари пираш њозир шавад. Билохира баъди бемории азиятовар дар ѓурбат вафот кард, љасади ўро 15-уми октябри соли 1989 дар њамон Гавай ба хок супурданд. Замони вафот вай 72-сола буд. Аслан њамаи золимони замон як шеви бархўрд ба дороињои кишвари худро доранд. Ваќте онњо ќудрати беандозаро эњсос мекунанд ва мебинанд, ки дигар нерўе намонда, ки бо онњо муќовимат кунад, ошкоро даст ба ѓорати миллат ва амволи давлат мезаннад. Маркос њам аз њамин ќабїил буд. Илова ба он ки корхонањро аз худ кард, ба пайвандонаш номнавис намуд, бо миллиардњо долларро дар бонкњоии хориљ аз мамлакаташ нигоњ медошат. Аввали соли 1986, ки ўро барканор карданд, Маркас дар њисобњои SKA ва SBV наздик ба 470 миллион долларро гузаронд. Охири соли 1990 додгоњи федероли Швейсария тасмим гирифт дороињои Маркосро ба Флиппин баргардонад. Аммо танњо як шарт дошт: бояд додгоњи Флиппин бо баргузории мурофиаи шаффоф гуноњи ин хонаводаро дар сиќати амвол исбот мекард. Аммо ин кор сурат нагирифт ва пулњо дар бонкњои Швейсария монданд. Аммо моњи феврали соли 1995 суди Гавай дар Амрико ќарор кард, ки 2 миллиард доллар аз њисоби пулњои диктатори Флиппин ба ќурбониёни режими ў чун љубронпулї дода шавад. Моњи майи соли њамон сол вакилони мудофиаи ќурбониёни режим аз болои шуъбањои бонкњои SKA ва SBV дар Лос-Анджелес шикоят бурданд ва судяи федералї Мануэл Реал шикояти онњоро барњаќ эълон кард. дар ин њола бонкњои Швейсарї дар њолати ногувор монданд.

Бобољони ШАФЕЪ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

11

Шоираи Рањимљон, рўзноманигор, оњангсоз ва шоири тољик, ба TojNews наќл кардааст, ки чаро сармуњаррири Радиои Садои Душанбе нашуд, балки њатто ба рўйхати сиёњи телевизионњо давлатї афтодааст.

-Барои чї Шуморо дар ТВ кам мебинем, пештар ку дар Шабакаи аввал бештар баромад мекардед... не?

- Дуруд ба Шумо! Телевизион воќеан минбари бењтарин барои тарѓиби фаъолият ва чењра аст.Дар замони роњбарии Асадулло Рањмон мушкили он ки њунармандону шахсони эљодкор монеъа дошта бошанд камтар буд.Бо омадани роњбарияти нав рўйхати сиёњ якбора ављ гирифту бештари овозхонони мањбуби дили мардум фарогири он рўйхат гаштанд.Аз љумла ман њам эњсос кардам, ки агар пештар аз мусоњибањо дар телевизион њатто мегурехтам, аммо дигар даъватам намекарданд.

- Аз он ки ба руйхати сиёњи Кумитаи радио ва ТВ афтиданатон дар шабакаи иљтимоии Фейсбук ишора кардед... Сабаб ба фикратон воќеан дар як чењраи расонаї буданатон аст?

Шоира РАЊИМЉОН: БА РЎЙХАТИ СИЁЊИ ТВ-ЊОИ ДАВЛАТЇ АФТИДАМ - Фикр мекардам, ин ки дигар чун пешин маро пайваста барои мусоњиба ва иштирок дар барномањои телевизионї даъват намекунанд, шояд аз "муд" баромада бошем. Аммо рузе як журналисти шабакаи аввал аз ман хоњиш кард, ки кањрамони барномааш бошам. Рад накардам. Рўзи сабт бо омодагї ба сўи телевизион мерафтам, ки он љавон занг зад ва гуфт узр шуморо роњбарият иљозат надоданд. Пурсидам: Сабаб чист? Гуфт, ки худаш њам намедонад, вале гуфтанд, ки дар "черный список" њастед. Бисёр нороњат шудам. Баъдан кор то њадде расид, ки ваќте сурудњои ватании эљодкардаамро ба таври клип омода мекарданд номамро дар зераш чун муаллиф наменавиштанд. Ваќте мепурсидам мегуфтанд ин духтар зиёд расонаї њаст. Дар борааш зиёд менависанд. Ин ки расонањо дар бораи зиндагиву кори ман менависанд айби ман нест охир. Дар ду соли охир нав мусоњиба мекунам бо шумо. Вале фикр намекунам, ки расонаї будани ман гуноњ бошад. Ин њарфро худи яке аз роњбарияти телевизион ба ман гуфта буд, ки шумо расонаї њастед. Ваќте пурсидам манзури њарфи шумо чист? Гуфт дар "Фейсбук" њар рўз дар бораатон менависанд. Мисол овард, ки мана чанде пеш хондем, ки шуморо ба прократура даъват кардаанд. Њайрон шудам. Ин мардум фаќат сарлавњаро мехонанд магар? Дар дохили њамон матлаб омадааст, ки ман ва чанд њунармандони дигарро ба њайси шоњид дар ќазияи гањворабандони Фарзонаи Хуршед даъват кардаанд. Аммо ман мисли дигарон хомўш намеистам. Барои њимояи худам арзамро то Љаноби Олї мерасонам. ба ин маќсад мактуби махсус омода кардаам ба унвонии Президенти кишвар, ки дар камтарин фурсат дар ин бора њам хоњед шунид.

- Тибќи иттилои расонањо мебоист ба шумо вазифаи давлатии сармуњарририи радиои Садои Душанберо бовар мекар-

данд, чи ба ин монеа шуд? Гуфта метавонед?

- То њанўз ин муаммо сарбаста аст барои ман. Њарчанд аз Худованд шукргузорам, ки њамин гуна шуд. Чунки барои эљодкор меъёри корї марг аст. Марги андеша ва назора ба эљодаш. Дар озмуни эълоннамудаи Кумитаи телевизион ва радио иштирок кардам. Маро њатто тањният гуфтанд, ки шумо сармуњаррири радиои Садои Душанбе интихоб шудед. Дар давоми озмун то љамъбасти он ман ќариб тими эљодии навро љамъ кардам ва њатто тарњрезии пурраи ин шабака омода буд, ки тибќи он радиои Садои Душанбе бояд пешсафтарин радио ва дар љои аввал мебуд. Шабе дар фикри он будам, ки чи гуна бо як зарбаи солим нишон бидињем, ки радио чист. Бо ин фикр хобам бурдааст. Дар хобам равоншод Сайф Рањимзоди Афардиро дидам, ки гўё бо ман дар фикри радиост ва ба ман мегўяд: "Аввал, ки ту бояд шоир боши ин кор барои ту нест. Аммо њоло, ки сари тасмим омадаи, ёд дори оѓози кори ин шабакаро?"Аз хоб бедор шудаму ёдам омад, ки Сайф шурўи кори шабакаро бо марафон оѓоз карда буд. Ва мо омодагї мегирифтем барои марафон. Дар сомонаи "Озодагон" инчунин дар "Фейсбук" якбора хабари бармањалро хонда њайрон шудам. Њол он ки хоњиш намуда будам аз кормандони "Озодагон", ки то фармони корї хабар асос надорад.Фаќат рузи баромадани фармон ва муаррифї якбора хабар омад, ки каси дигар ба ин вазифа сазовор дониста шуд. Замони њамон" сазоворњост", ки кореро њанузам ба анљом нарасонидаанд, ки далел аз буда фуру рафтани кори радиои мазкур аст - Дар бораи ситорањои эстрада бештар аз шумо ба гумонаст, ки касе донад. Чаро бисёри сарояндањо аз руйхати сиёњ шикоят доранд? Ин руйхат кињоро насиб мегардад ва чаро? Мегўянд, ки як сабабаш маблаѓ аст, дуруст аст?

- Сабабњо гуногунанд. Аксари хунармандони овозодор харчанд аз руйхати сиёх берун шуда бошанд њам дигар хоњиши ширкат дар

телевозионро надоранд. Аммо нафарони ниёздошта ба телевизион сад дарро мекубанд, восита мељуянд, ки баргарданд. Сабаб маблаѓ нест. Сабабњо гуногунанд, ки бигзор худи санъаткорон ба ин савол љавоб бигуянд. Аксаран то њол чун ман савол доранд, ки чаро, барои кадом гуноњ? Бечора санъаткорон тамоми масрафоти омодаи таронањояшонро худашон ба уњда доранд. Њиљ гуна гонорар барои онхо људо намешавад боз болои ин руйхати сиёњ...Дар олам ин гуна корњо нест. Фаќат ин моем ки ба ивази ройгон пур кардани эфири њалоли телевизион боз русиёњмон мекунанд.

- Бештар бо кадоми аз ситорањои тољик њамкорї доред?

- Шумо бењтараш бипурсед, ки бо кињо њамкорї надорам. Анќариб њамаи њунармандони овозадору навкор аз эљоди ман сурудаанд, ки шукронаи Аллоњ таронањо ба дилњо ёфтаанд ва пазируфтаанд. Эътирофи мардум болотар аз њузури ман дар шабакаи телевизионист.

- Барои як љавони њунарманд, соњибистеъдод дар ин роњ- манзур роњи санъат чї монеањо њаст, ки бояд сипарї кунад?

- Аввалан норасоии маблаѓ ва сарпараст.Ин мушкили аввал аст. Чунки имрўз мутаасифона њунарпешаро лозим аст тамоми масрафоти як таронаро худаш ба уњда гирад. Баъдан бо вуљуди аз уњдаи ин њам баромадан радио ва телевизион камтарин њолат аст, ки сурудњоро бепардохти маблаѓ пахш бикунанд.Хулоса дар њар зина набудани маблаѓ монеъа мешавад. Барои фаъолияти эљодии як љавони соњибистеъдод.

- Як таронаи махсус барои Гугуш фиристода будед, таќдири хамон чи шуд? Ягон паёме гирифтед?

- Тарона дар њоли омодагист. Ман худам бесаброна мунтазири шунидани он таронаам аз љониби ягона овозхони маќбули дилам њастам, ки армоншиканам хоњад буд.Муждаи нахустинро ба Шумо хоњам расонид.

Нилуфари КАРИМ

12

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

БО ШОИР

САБЗ ГАШТ САЊРОИ ШЕЪРАМ БО ДУОИ САБЗИ ТУ... МУЌАДДАС, МОДАРИ ЉОНАМ! Гули яктои бўстонам, Фурўѓи субњи хандонам. Шабоњанги шабистонам, Муќаддас, модари љонам! Ту шамъи шомафрўзам, Ту фоли неки пирўзам. Ту гулбоѓї, ту наврўзам, Муќаддас, модари љонам! Њаме бахту барорам ту, Сафои рўзгорам ту. Паноњам ту, мадорам ту, Муќаддас, модари љонам!

Ту файзи хонаи дилњо, Каломат панди оќилњо. Зи ту рўида комилњо, Муќаддас, модари љонам!

МУЗАФФАРИ ХОЛЗОДИЁН

МОДАРИ МУЗАФФАР Шаб баробари вараќгардон кардани шеърњои Музаффар, хотиротам низ беихтиёр такорў шуд; дар пеши назар зодгоњи чу модар азиз бо тамоми наљобаташ, ки ки вуљудамро љавонии дубора бахшид, падид омад. Дења аљоиб љойгоњест, мисли њарам поку беѓубор ва мардумон чун малак бо њам дўсту ѓамгусор. Ин дења нест, ин як хонадон аст, ки ањли он дар миёни чордеворњои пастобаланду яке муњташаму дигар муњаќќар макон кардаанду, аммо бо њамдилї, бо мењру мањаббати бемонанд, ки дар шањр онро Худо гирифтааст, зиндагиро бо тамоми зебоињояш гарм кардаанд. Бињишт бояд њамин гуна бошад. Ишќи ин дењаи дар орзуњои ширнини ман ѓарќ шуда аз он љо дубора ѓалён кардааст, ки њоло хабари 50-солагии Музаффар, ёри дирини бо њам дар канори дења ва боз дар њамсоягї бузургшударо мешунавам. Хотироти наљиби баччагї боз ханда бар рўям мезад, ки Музаффар њам мисли ман орзую марому отифаи хешро аз ишќу љамоли русто об додааст. Шеъри ў -- "Бўи нони модар" -ро чашм меандозам. Худо рањмат кунад, дар баробарам њам модари худам ва њам модари Музаффар модарона, латифу мењрбону ѓамгусор лабханд мезананд. Бисёрињо ифтихори нињонї аз он мекунанд, ки њич кас чун онњо модарро дўст надоштааст. Њоло Музаффар мисле бо њамагон сабќат мекунад ва чењраи модари азиз дар силки тасвири ў пеши чашмон бармало мешавад. Мебинам: олињаи шафќату мењр, тимсоли пур аз заковату њунару малоњат, мудом дар такопуву зањмат ва дуди хастагї дар љабини ожангзадааш нишаставу аммо бо чењраи саршор аз умеду эътимод ба бахти дурахшони фарзандон пеши назар меояд. Оре, модар њамин гуна сиришт аст, ки Музаффари Холзодиён дар китоби нави хеш -- "Бўи нони модар" дар шаддаи тасвир овардааст. Ин китобро месазад модарнома њам гуфт ва он бо сарсухани хеле самимии шоири маъруф Озарахш чоп шудааст. Музаффар шоири ба таъбире рустоист. Пас аз хатми донишгоњ муддате дар Хуљанд рўзноманигорї кард (солњои 1996-1996). Намунањо аз назми кўдаконаш дар нашрияњои вилоятї чоп мешуданд. Аввалин маљмуаи шеърњояшро бо номи "Зангулаи мењр" соли 2000 чоп шуд. То он ки китоби дуюмаш чоп шавад, њашт соли дигар интизорї кашид. Тавре Озарахш менависад: "Дар ашъори Музаффар як самимияти хосе мањфуз аст, ки аз зиндагии як нафар

рустоие наќл мекунаду њамеша дар љустуљўи олами рангини хаёл эљод мегардад. Бе даъво ва муддаойи шоирї ў замзамањое мекунад, ки лабрези орзуву армонњост". Оре, аз шеърњои Музаффар њамон хоксории ў эњсос мешавад, хоксорие, ки аз хуни падару модараш ба ў гузашта. Падараш, ки замоне дар мактаб дарси мусиќї меомўхтанд, ин ба писар гузашт ва њоло њам, ки шеъри ўро мехонем, як ритми ороми мусикї њам ба гўш мерасад. Музаффар њунари хуби навозандагиву таронасарої дорад ва арўзи шеъраш бо њамин ритмњои мусиќї љўш мезанад. Аз Модарномаи Музаффар бўйи шири модар ба машом мерасад ва шеърњои ин маљмуа низ чун шири модар поканд, мусаффоянд, дармонбахшанд. Боре дар мањфиле гуфта будам, ки шахсе бояд то баёзи шоирони Басмандаро њам омода кунад. Чун ин рустои куњистон шоирони зиёде доштаву дорад ва аз пироне, ки њоло дар ќайди њаёт нестанд, миёни мардум байтњои парешон њам монда, ки мешавад гирдоварї кард. Ва касонеро њам медонам, ки дањњо дафтари шеър доштанд, вале касе онњоро нахонд, барои худ навиштанду гузоштанду рафтанд. Ин љо чун муште намунаи харвор чанд шеър аз Модарномаи Музаффар меорам ва барояш панљоњсолањои бешуморро таманно дорам. Б.ШАФЕЪ

АЛЛАЊОИ МОДАРАМ Ёд кардам ин шабистон аллањои модарам, Модари дар мењрубонї аз њама волотарам. Мехўрї то њол ѓами ман, њам ѓами њар кўдакам, Модари пурзањмату дилсоддаю ѓампарварам. Сар ба зонуят нињам чун тифлаки нозпарваре, Модари дар ду љањонам мушфиќу нозпарварам. Доманам рўзе чун шири поки ту гардад сапед, Модари покдомани дар зиндагонї сарварам. Сабз гашт сањрои шеърам бо дуои сабзи ту, Модари дар шеъри нобам ќуввату болу парам. Эй Музаффар, ќадри модар кам надон аз ќадри љон, Модари ширин зи љонам давлату тољи сарам.

Туро пайванди љон гуфтам, Шањаншоњи замон гуфтам. Љањони љовидон гуфтам, Муќаддас, модари љонам! Модари мусофирам Мусофир модари бечораи ман, Ѓами ман хўрдаї аз њарчї бисёр. Худоё, илтиљо дорам ман аз ту, Варо дар домани сабзат нигањ дод. Бубинам беш сафедиро ба мўяш, Басо гирди сараш аз бар гирифта. Парешон ў зи дунёи ситамгор, Вуљудашро ѓами модар гирифта. Људо гашт аз бародар в-аз зи модар, Сипас озурдадлил аз дарди фарзанд. Хаёлаш банду сад роз дар нигоњаш, Дилашро зиндагї ѓам доду афканд. Надидам дар љањони одамият, Касе монанди ў мунису ѓамхор. Чу шири покаш аз банду балоњо, Маро бошад дуоњояш нигањдор. Аё, ай мењрубонам модари љон, Мабод бинам туро дигар парешон. Ба бахти ман ба бахти кўдаконам, Чу хуршед доимо бошї фурўзон.

МОДАРАМ Зи фурўѓи зиндагї, љону љањонам модарам, Обрўю эътибори хонадонам, модарам. Давлати дунёи бепоёни ман дар ин љањон, Хотири болидаву ганљи равонам, модарам. Њасрату ѓамњои ман мўи туро испед кард, Эй умедам, орзўям, бўстонам, модарам. То ба дунё зинда бошам, мењри ту илњоми ман, Шуњрату шоёни номам, достонам, модарам.

ХОКСОРАМ МОДАРАМ Нури хуршеди љањонам, хоксорам модарам, Моњи яктои фурўзон, шуълаборам модарам. Гоњ дар оѓўши гардун љилва тобанд ахтарон, Чун дили равшанзамирам нурборам модрам. Бо умеди бахти некаам алла гуфтї то сањар, Ту умеди зиндагї, лайлу нањорам модарам.

Мисли ту, эй модари љон, мењрубону пок нест, Ту дуогўи тамоми кору борам модарам. Њар каломат њикмату андарзњои бешумор, Сарбаланд кардї маро дар рўзгорам модарам. Ончї гўям аз бароят боз њам камтар бувад, Ту ягнона роздону роздорам модарам. Мекунад васфат Музаффар то ба љон дорад амон, Эй бињишти бехазонам, навбањорам модарам.

НОЛАИ ДИЛ Њеч кас чун модарам бар насўзад зор-зор, Њеч кас чун модрам, роњам набошад интизор. Ман шудам рањгумзада дар кўчафанди зиндагї, Њеч кас чун модарам, њаргиз нашуд дилбеќарор. Бар сари болини беморам нахуфта то сањар, Њеч кас чун модрам, бар набуд шабзиндадор. Ин ѓами дарди дилам њолаш парешон кардааст, Њеч кас чун модарам, аз љон нанолид дилфигор. Марди роњї, эй Музаффар, роњи дурат нотамом, Њеч кас чун модарам, роњам напояд чашми чор.

ДИДОРИ ХОЊАР "Хез модар, ки мусофирписарат омадааст" Озарахш Ба эњтироми хоњараки мусофиргаштаам, ки имрўз дар Ќазоќистон умр ба сар мебарад, мебахшам. Муаллиф Хез хоњар, ки ба дидори ту боз омадаам, Аз рањи дур дар ин субњи намоз омадаам. Манам он зодаи куњ омада бар шањри азим, Ба таманнои ту бо арзу ниёз омадаам. Рози дил гуфта будам, бар ту мусофир шуданам, Боз ман пешаки ту гуфтани роз омадаам. Рўи гарми ту надидам чанд сари соли дароз, Мењр бар дидаву дил бо даву тоз омадаам. Ба Музаффар зи ту боќист умедхонаи дил, Ба умедхонаи дил шоду фароз омадаам.

ТАЛАБИ МОДАР Аз забони як дўсти љавон ба хотири неки модари шодравонаш бахшида шуд. Муаллиф Имрўз, ки зодрўзи ману модари ман нест, Шањтољи сару муштипарам, гавњари ман нест. Таќдир маро карда људо аз назари ў, Равшангари болои сарам, ахтари ман нест. Хешон њама рў тобида аз ман ба каноранд, Дилсўзи дилам, модари ѓампарвари ман нест. Имрўз шуда пур хонаи ман ёру бародар, Лек давлати ноёби дилам, ёвари ман нест. Омад ба хобам модару гуфт: "Азизи ман, Дар роњи Худо бош, ки бадї дар бари ман нест".

ТАХТАИ СИЁЊ Роњбарияти Фурудгоњи байналмилалии Душанбе мегўяд, "Ошхонаи миллї"-и Терминали нави фурудгоњро мебандад, зеро он ѓайриќонунї бунёд шудааст. Ёдрас мекунем, соњибкор Сайидмурод Каримов, ки 186,23 метри мураббаъро дар Терминали №1-и Фурдугоњи байналмилалии Душанбе аз иљорагири асосї - ширкати "Баракат-2013" иљора гирифта, феълан аз монеъ шудани роњбарияти нави фурудгоњ ба фаъолияти соњибкорияш шикоят кард. Аризаи шикоятии Сайидмурод Каримов, ки њамчунин ба Прокуратураи наќлиёт ва Президенти Тољикистон ирсол шудааст, дар матлаби шумораи гузаштаи "Нигоњ" нашр шуда буд. Дар ин матлаб кормандони ошхона мегўянд, роњбарияти фурудгоњ барќи онњоро хомўш карда, бино ба сабаби бебарќї мањсулоти онњо, ки ба беш аз 5 њазор сомонї нарх доштааст, вайрон шудааст. Онњо таъкид мекунанд, ки одамони наздик ба Абдуллозода вориди ин ошхона шуда, борњо бо даѓалї ба Каримов гуфтаанд, ки ошхонаашро ба наѓзї бандад. Дар щоле пештар онњо ба Каримов 3, 5 ва 10 њазор сомонї бар ивази љойи ошхонааш пешнињод карда будаанд. Баъдтар аз пешнињодашон даст кашидаанд. Моро кор кардан намемонад, -мегўяд Каримов. Ошхонаи мазкур, бештар аз 186 метри мураббаъ масоњат дошта, тибќи шартнома ба ЉДММ "Баракат-2013" ба иљора дода шудааст. Ин ширкат 1400 метри мураббаъро ба иљора гирифта, 186,23 метри мураббаъро ба Каримов ба иљора додааст. Каримов, тибќи шартномаи сесола бо роњбарияти ЉДММ "Баракат-2013" ошхона бунёд карда, -мегўяд, пули барќ, андоз ва дигар пардохтњоро бекаму кост ва мунтазам пардохт мекунад. Вай мегўяд: "Пештар ин ошхона ба итолиёињо иљора дода шуда буд, онњо баъди 5 моњ, бино ба сабаби муфлисшавї аз кор даст кашиданд ва њамаи таљњизоташонро канда бо худ бурданд. Мо аз њисоби худамон, баъди бастани шартнома, ин љоро обод кардем. Аз љумла, тамоми таљњизот ва маводњои зарурии сохтмониро харидем. Шароити хуби кориро барои фаъолияти ошхонаи миллии фурудгоњ муњайё кардем. Мо барои ошхона 184 њазору 938 сомонї сарф кардем. Зеро ба ќонунмандї дар ин кишвар бовар доштем. Ростї, ба ман дўстону рафиќон гуфта буданд, ки ин ошхонаро нагирам. Пули бењуда сарф накунам, чунки дер ё зуд, баъди обод шудани ошхона, онро аз дастам кашида мегиранд, аммо ба ќонунмандї дар кишвар, ба маќомоти њифзи њуќуќ бовар дорам, ман бовар дорам, ки бо зўриву хешутаборчигї ќонунро зери по кардан мумкин нест. "Баракат-2013" ба тамоми ошхонаю тарабхонањои шањри Душанбе мурољиат намуда буд. Вале ягон иљорагир пайдо нашуд. Ба ман 5 моњ пеш онро иљора доданд. Дар ваќти гуфтушунид бо намояндаи ЉДММ "Баракат-2013" ба мо кафолат дода шуда буд, ки ягон камбуди оиди фаъолияти тиљоратї намешавад, то соли 2024 монеъа оиди фаъолият нахоњад шуд. Роњбарияти Фурудгоњи Душанбе иддаои соњибкорро беасос хонда, мегўяд, њадафи ќатъ кардани ќувваи барќ дар ошхонаи мазкур ба хешу табор ё наздикони Исматулло Абдуллозода, раиси нави фурудгоњ додани ин макон нест.

ФУРУДГОЊ ЗИДДИ ЌУРУТОБ Абдуљабор ЊАСАНОВ, котиб - референти Директори генералии Фурудгоњи байналмиллалии Душанбе дар вокуниш ба матлаби "Нигоњ" - "Сайидмурод Каримов: Раиси Фурудгоњ моро кор кардан намемонад" №7(490), аз 11-уми майи соли 2016, - гуфт: "Ин Фурудгоњи байналмиллалї аст ва бояд ба талаботњои љањонї мувофиќат кунад. Аз рўи наќшаи генералии терминалї нав ошхонаи миллї пешбинї нашудааст. Аз рўи наќша дар масоњати 9 Х 3 - яъне дар 27 метри мураббаъ, мисли "Chicken Burger", бояд љое барои хўрокхўрї дошта бошад, ки пешаш кушода аст. Аммо инњо наќшаро вайрон карда, дар назди толори "CIP" бештар 186,2 метри мураббаъро ошхона сохтаанд, девор гирифтаанд. Ягон љой бўйбарорї надоранд. Аз боло низ баромада бинед, ки бўю тафи ошхона ба куљо равон аст. Маќсади мо аз дасти инњо ошхонаро гирифта, ба хешу табори худамон додан нест. Тавре, ки Каримов ба "Нигоњ" гуфтааст. Мо танњо мехоњем, ки толори "CIP"-ро кушода, дар љойи ин "Ошхонаи миллї" мувофиќи наќшаи генералии терминали нав љойи нишаст созем. Њоло дар як тарафи терминал

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

13

ФУРУДГОЊ ЗИДДИ ЌУРУТОБ? љойи нишаст дорем, ки кифоя нест. Мехоњем ба меъёрњои байналмиллалї мутобиќат кунад. Њоло, ки роњи толори "CIP" баста аст, мо маљбурем мусофиронро ба толори "CIP" дар терминали куњна гузаронем. Роњбарияти Фурудгоњ мегўяд, сабаби монеъ шудан ба фаъолияти ин ошхона, натанњо шикояти мусофирон, балки хадамоти назорат дар соњаи наќлиёт будааст. Абдулло ЛАШКАРОВ, њуќуќшиноси Фурудгоњи байналмиллалии Душанбе мегўяд: Ба ѓайр аз Ќурутоб, ош ва дигар навъи ѓизои миллї дар ин ошхона ќалюн ва нўшокињои спиртї мефурўхтанд, ки ин ѓайриќонунї аст. Дар дохили Фурудгоњ иљозат нест. Барќашонро мо хомўш кардем. Чанд маротиба огоњ кардем, ки дигар хўрокњои бўгин нафурўшанд. Гўш накарданд. Маљбур шудем, ки барќашонро хомўш кунем, ки бас кунанд. Хадамоти назорат ва танзим дар соњаи наќлиёт ба мо санади санљишии нозиротии терминали нави Фурудгоњро 19-уми феврали соли 2016 пас аз санљиши пурра ирсол намуда, моро вазифадор кард, ки камбудињои ошкоргардидаро бартараф намоем ва аз натиљаи он ба хадамоти мазкур маълумот пешнињод намоем. Дар эродњои Хадамоти назорат ва танзим омада буд, ки "хонаи модар ва кўдак, ки дар ошёнаи якуми терминал воќеъ аст, ба ягон талабот љавобгў нест. "Ошхонаи миллї" ва "Chicken Burger", ки дар дохили терминал, ошёнаи якум мављуд аст, бўи хўрокњо баръало њис карда мешавад. 3 (се) адад баѓољпечонакњо аз минтаќаи баќайдгирии чиптањо гирифта шавад. Дар ошёнаи дуюми терминал њољатхонањо лавозимоти зарурї надоранд".

ТАЛАБИ ХАДАМОТ ВА НАЌШАИ ГЕНЕРАЛЇ Мо тамоми камбудињоро санљида баромада, ислоњ кардем. Муайян кардем, ки бўйи хурок аз "Ошхонаи миллї" мебаромадааст. Чунон ки гуфтем, чанд маротиба ба роњбарияти ошхона барои бартараф кардани камбудињояш мурољиат карда будем, ислоњ накарданд. Мо бар зидди ягон нафар нестем, аммо худатон мебинед, ки роњ ба толори "CIP" мањкам асту гузаштан имкон надорад. Бисёри мусофирон дар ваќти баќайдгирї аз бўйи равѓан ва мусиќии баланд шикоят мекарданд. Тирезањои дохили Фурудгоњ бо шиша мањкам нашудаанд, бо тўрњои махсус насб шудаанд, ки бўйи ин ошхона ба дуюм ошёна низ мегузашт. Тибќи меъёр ин тирезањо бояд шишакорї нашаванд. Яъне тўр бояд бошад. Аз ошёнаи дуюм дохили ошхона пура дида мешавад. Ин чиз на танњо барои мусофирони хориљї балки мусофирони худамон низ нороњаткунанда аст. Мо мисол ягон шикояти хаттї надорем. Аммо бисёр шунидаем, ки мусофирон бо истењзо мегуфтанд: "Ин бозори "Корвон" аст, ё "Саховат"?! Асбобе, ки махсус барои бўй равѓанро баровардан аст, дар ин ошхонаи миллї нест, надоранд. Чанд маротиба огоњ кардем, ислоњ нашуданд. Ба хулосае омадем, ки ба ин бетартибї хотима бахшем.

Њаминљо чанд љойи хўрокњои сабук аст, ки буй намекунанд, рафта аз онњо пурсед, ки ягон маротиба мо наздашон рафтем, ягон шикоят кардем, ё не? Дар њамин њол, Лашкаров иддаои Каримовро дар бораи ин ки ба ў бар ивази љойи ошхонааш маблаѓ пешнињод кардаанд, рад мекунад. "Ба Сайидмурод Каримов ягон кас аз мо маблаѓ пешнињод накардааст. Ў худаш баъд аз он, ки барќашро хомўш кардем, омада гуфт, ки барои ин ошхона 40 њазор сомонї сарф кардааст, њамон маблаѓашро барќарор кунем. Мо гуфтем, ки бо роњбарият маслињат мекунем. Мо маслињат кардем, ба хулосае омадем, ки намедињем, мо бо ў ягон шартномае надоштем, ки имрўз омада маблаѓашро барќарор кунем", -гуфт њуќуќшиноси ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе".

ПЕШНИЊОДИ КАРИМОВ БА ИСМАТУЛЛОЗОДА Дохили ошхонаи мазкур ќубурхои њавокаш дорад, ки аз тарафи иљорагирони ќаблї сохта шуда аст. Ягон нафар то ба њол аз бўи ѓализи равѓан дар дохили ошхонаи терминал ба мо шикоят накардааст. Ваљњњои овардаи роњбарияти "Фурудгохи байналмилалии Душанбе", ки гўё ба мо борњо дар хусуси бўи равѓан таъкид кардаанд, гўё ин камбудињо боиси нигаронии мусофирони дохилї ва хориљї шуда бошад, бардурўѓ аст. Танњо бо маќсади ба гумроњї бурдани хонандагон гуфта мешавад. Аз љониби роњбарияти ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" то ба имруз ба мо ягон огоњинома ва ё мактуб дар хусуси љой доштани бўйи равѓан дар Терминал пешнињод нашудааст. Аз љониби маќомоти ваколатдори соњавї низ оид ба назорати ошхонањо, ягон эрод нагирифтаем. Дар ин бора хулосаи ин маќомот мављуд аст. Терминали мазкур дар асоси ќарори Њукумати Тољикистон сохта шудааст. Танњо дар асоси санадњои дахлдори маќомоти дахлдори давлатї дар сурати ошкор кардани ќонунвайронкунї андешидани чорањои ќатъї, аз љумла ќатъ кардани истифодаи

нерўи барќ пешбинї шудааст. Дар сурате, ки барои ќатъ кардани ќувваи барќ асоси ќонунї мављуд набошад, пас роњбарияти Фурудгоњ аз њадди ваколатњои хизматї берун баромада, барои фаъолияти муътадили корхонаи ман монеа эљод мекунад. Дар бораи пешнињоди 40 њазор сомонї бояд гўям: Аз љониби шахсони бовариноки сардори Фурудгоњ Исматулло Абдуллозода ба ман 40 000 сомонї не, балки маблаѓи то 10 000 сомони таклиф карда шуда буд. Ба љойи кори ман омадани онњо, тариќи телефонї таклиф намудани ман ба утоќи корияшонро дар наворбардорњо ва табулаграммаи телефони мобили ман санљидан имкон дорад. Равшан ва Љањонгир ба ман гуфтанд, ки баъди гирифтани маблаѓ метавонам амволамро бо худ барам. Ман ба чунин таклиф розї нашудам, чунки барои оѓоз кардани фаъолияти худ дар ошхонаи мазкур маблаѓи зиёд сарф карда, таљњизоти ошхонаро харидорї кардаам. Маблаѓи иљора ва андозњои њатмиро супоридаам. Агар дар Терминал "Ошхонаи миллї" пешбинї нашуда бошад, мо омодаем, ки барои мизољон тибќи дастури Исматулло Абдуллозода ѓизои сабук пешнињод намоем. Дар хусуси санади Хадамоти давлатии назорат ва танзим дар соњаи наќлиёт, аз 17уми феврали соли 2016 бояд гўям, ки муайян кардани њолати љой доштани бўйи равѓан ба салоњияти ин корхона дохил намешавад. Дар санади мазкур зикр нашудааст, ки дар асоси кадом меъёрњои ќонун дар дохили Терминал фаъолияти "Ошхонаи миллї" манъ аст. Ман дар Терминал ошхонаи милли насохтаам, балки таљњизоти даркориро тибќи наќшаи пешбининамудаи фурудгоњ оварда васл намудам. Њадафи мо паст задани обрўю эътибори Исматулло Абдуллозода нест, танњо бо маќсади бартараф кардани ќонунвайронкунї ва ба иттилоъи маќомоти давлатї расонидан мебошад, то ки њуќуќ ва манфиатњои ќонунии моро њимоя кунанд. Тањияи Нилуфари КАРИМ

14

НАЗАР

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

Бањси тезутунди кафтарбозони Тољикистон ва Ўзбакистон сабаб шуд, ки дар ин бора нависем. Муњтавои бањс њамин буд, ки ўзбакистонињо зотњои тољикии кабўтарони бозигар ва баландпарвозро эътироф намекунанд ва боз њамаро аз худ медонанд. Њамин хел як бањс зери навори видеоие сурат гирифт, ки он љо Сергей аз Русия бо ду љуфт "Сиёњнўлњои душанбегияш" ифтихор мекард. Чандин нафар аз кишвари њамсоя ва њаммарзи мо тољикї будани ин зоти кабўтаронро ба бањс кашида, исрор карданд, ки ин навъи кабўтарон дар Тошканд зиёд асту дар асл тољикї нест. Шояд ин бањс умуман намешуд, агар аз хориљи дур, масалан Русия, Фаронса, Олмон эътироф намекарданд, ки зотњои тољикии кабўтарон дар бозї ва парвози дурудароз ва баланд дар сатњи љањонї маќоми аввалро ишѓол мекунанд. Дар воќеъ њамин тавр аст. Ин як воќеияти бебањс аст, ки зотњои кабўтарони тољикї - њамон сочњо, чинињо, сиёњнўњои душанбегї, гулсарњо дар бозї ва парвоз њамто надоранд. Дар бораи кабўтар - Рамзи сулњ, дар бораи таърихи парвариши кабўтарон ва сањми онњо дар њаёти одамон метавон бисёр гуфт, ки имконашро сањифаи нашрия иљозат намедињад. Дар бораи њар кадоми зотњои тољикии кабўтарон, ки дар њаќиќат мањсули кори пурмашаќќати дўстдорони ин навъи парандањост, ки барои ба вуљуд овардани як зот солњо зањмат мекашанд, мешавад як китоб навишт. Бешак њар яки ин зотњоро метавон мероси фарњангии Тољикистон номид. Тољикї будани зотњои кабўтарони "Чинї", "Гули бодом", "Соч", "Гулсар", "Сиёњнўлњои душанбегї" њољати далел овардан намекунад, чунки аз номашон пайдост, ки мањсули эљоди тољиканд. Зоти кабўтарон аз ќадим вобаста ба ранги парашон номгузорї мешуданд. Номи ин зотњо тўли чанд садсола аз забон ба забон омада расидааст. Барои мисол, "Гулсарњо" бадани сиёњи ќатронї ва сари сафед доранд. "Гули бодом", ки њам рус ва њам олмонї ва фаронсавї ва ѓайра имрўз онро "гулбадам" меноманд њамранги гули дарахти бодом сафед асту доѓњои гулоби зардча дорад. Соч ё сољ ба забони тољикї номи як навъи паранда аст, ки ба гумони ѓолиб бинобар монандии ранги параш ин ном ба зоти алоњидаи кабўтарон дода шудааст. "Сиёњнўлњои душанбегї", ба гуфтаи коршиносон, зоти чандон куњна нест ва дар Душанбе бо роњи дурага кардани зоти кабўтарони душанбегї ва бухорої ихтироъ шудааст. СИЁЊНЎЛЊОИ БОЗИГАРИ ДУШАНБЕ Дар сомонаи бойгонии кабўтарбозони љањон дар бораи ин зоти кабўтарон чунин гуфта мешавад: Зоти кабўтароне, ки аз зоти куњнаи парандаи бухорої пайдо шудааст. Кабўтарони сафеде, ки баъзеяшон дар нўги бол ва думашон доѓњои сиёњ, ё маллаи камранг доранд. Нўли начандон ѓафс, начандон дароз, тахмин 5-7 мм дорад, ки рангаш аз сиёњчатоб то сиёњи ќатронї мешавад. Ранги чашмон марворидї, гулобї ва њатто зарди тиллоранг мешавад. Пари пояшон баъзан хеле кам, дар аксари њолатњо миёна ва зиёд аст. Дар сараш тољ надорад. Зоти тоза метавонад 7-8 соат ва хеле баланд парвоз кунад. Баъзе кабўтарони ин зот метавонанд аз сањар то шом парвоз карда, њодисањое њам мушоњида шудаанд, ки кабўтар шаб дар њаво мондааст. (Ин навъи кабўтаронро баъди нисфирўзї намепаронанд. У.Т.) Бењтарин навъи бозї - бо кашиши амудї ба боло ва зарб, бозї бо чарх задан гирди мењвари худ хоси ин навъи кабўтарон аст, ки дар аксари зотњои дигар таќрибан дида намешавад.

Њадисе њам њаст, ки њазрати Алї ба Паёмбари Худо шикоят кард, ки ваќтњои фориѓ аз намоз, дар хона бисёр зиќ мешавам. Паёмбар ба Алї гуфтанд, ки "Љуфте аз кабўтаронро ром кун ва њар ваќте садои онњоро мешунавї, Аллоњи Бузургро ба хотир ор!". Ва ё њадиси дигаре њам њаст, ки мегўяд: "Аз Оиша (р.а.) ривоят шудааст, ки Паёмбари Худо тамошои се чизро дўст медоштанд: сабза, лимў ва кабўтари сурѓро. Дар хонаи Паёбар кабўтари сурхе мезист, ки Вародан ном дошт". Ривояти дигаре њам њаст, ки боре Каъба ба Худо шикоят кард, ки имсол зойирони Њаљ кам буданд. Аз Парвардигор љавоб омад, ки: "Наздат онњоеро мефиристем, ки баъди анљоми Њаљ чунон пазмонат хоњанд шуд, монанди кабўтаре, ки хонаашро пазмон мешавад." Њоло њар нафаре, ки ба кабўтарон мењр дорад, кўшиш мекунад шавќашро аз назари ом пинњон дорад. Њоло дар кишвар нобудшавии зотњои тољикии натанњо кабўтарон, балки сагњои тољикї, мурѓњои љангии тољикї - "даканњо" (ин зот ќариб нест шудааст У.Т.) њам дар ављ аст, ки мавзўи маќолаи алоњидаест. Онњо дар асл намехоњанд, оммае, ки кабўтарбозонро девона мешумо-

СИЁЊНЎЛЊОИ БОЗИГАРИ ДУШАНБЕ - МЕРОСИ ФАРЊАНГЇ Њоло ин зот хеле кам монда, асосан бо сафедњои душанбегї ва сочњо омехта шудааст. Зоти тоза дар кабўтархонаи марњум Рустам Валаматзода њудудан 10-15 сар боќї монда, њамсараш нигоњубин мекард. Сиёњнўлњои "Толик- баламут" (феълан дар ќайди њаёт нест) ва Илњом-акаву Дилшод-ака маъруф буданд"... Њоло бењтарин кабўтарони ин зот дар кабўтархонаи Акаи Ўктам, ки њамеша њудудан 200-300 кабўтар доштааст, нигоњубин мешаванд. ОЁ ДАР АСЛ КАБЎТАР ПАРЇ ДОРАД? Маќола илмї нест. Њадаф аз матлаби мазкур пеш аз њама њифзи ин зоти тоза аст, ки феълан метавон бо ифтихор гуфт, ки Душанбе - пойтахти Тољикистонро дар тамоми дунё муаррифї мекунад. Барои њифзи ин зот ва умуман зотњои тољикии натанњо кабўтарони тољикї бояд чи кор кард? Намоиши зоти кабўтарони тољикї дар сатњи ноњия, вилоят, љумњурї ва байналмилалї бењтарин роњи њавасмандкунї ва тарѓиби нигоњдории зот аст. Дар Душанбе намоишњои монанд доир мешаванд, аммо тарѓиби ин шуѓл ва косибони њаќиќї дар паси парда мемонанд. Дар намоиши кабўтарон дар соли 2010 њамагї 500 дона кабўтар ба маърази тамошо гузошта шуда будааст, ки хеле кам аст. Њоло бењтарин зотњо дар навоњии вилояти Суѓду Хатлон њастанд. Дар љањон зиёдтар аз 300 зоти кабўтарон эътироф шудаанд. Мо бояд миёни ин зотњо зотњои тољикии кабўтаронро шомил кунем. Њоло зотњои нави кабўтарон кашф шудаанд, ки сифатан дар сатњи љањонї љавобгўи тамоми меъёрњо мебошанд, аммо бинобар беамалї дар роњи тарѓибу ташвиќ касе дар бораашон чизе намедонад. Зотњои тољикї ба кишварњои њамсоя бурда мешаванд, моли дигарон муаррифї ва шинохта мешаванд. Аммо барои мо њатто майдони бањсу баррасии ин масоил нест.

Ба рушди ин соња, пеш аз њама, мутаассифона муносибати манфии мо монеъ мешавад. Муаллиф истисно намекунад, ки шояд барои бисёрињо нашри ин мавзўъ дар "Нигоњ" бегона аст ва шояд чандон аљибу актуалї нанамояд. Ин фањмост. Сабаби инро дар фарњанги мардуми мо, ки аз чї бошад, кабўтаронро бо љинњову кафтарбозонро бо париварањо часп додаанд, бояд љуст. Дар мо кам касон медонанд, ки паёмбари Худо фармудааст, ки кабўтар дар хона фарзандони он хонадонро аз љинњо њифз мекунад. Шояд барои бисёрињо ин ривоят ошност, ки ваќте Паёмбари Худо (с) ба Мадина кўч мебаст, бо Абубакр маљбур шуданд ба ѓоре пинњон шаванд. Бо ќудрати Худо, он љо онњоро як тортанак ва љуфти кабўтарон наљот доданд. Ќурайшињо, ки ќасди куштани Паёмбарро доштанд, пинњон шудани он њазратро дар ѓор ѓайриимкон донистаанд. Анкабуд дар дањони ѓор чунон тор танида буд, ки душман гумон кард, солњо боз аз он махлуќе на даромада ва на аз он хориљ шудааст. Он љо љуфти кабўтарон њам ба зудї лона гузошта буданд. Он ваќт њаёти Паёмбари Аъзам дар хатар буд, аммо Худо бо тори анкабуд ва лонаи кабўтарон, он њазратро эмин дошт...

ранд, ба олами поку беолоиш аз мањалгароиву ѓайбат роњ бидињанд. Фаќат дўстону њамшуѓлњо аз ин "сирр"-и эшон хабар доранд. Дар Тољикистон метавон кабўтарбозони аз 7 то 70-80-соларо пайдо кард. Дар интернет метавон наворњоеро тамошо кард, ки дар онњо зотњои нави кабўтарони тољикї ба маърази тамошо гузошта шудаанд ва бењтаринњоро ба Ќосими Рањбар, вазири собиќи кишоварзии Тољикистон рабт медињанд. Мансабдори зиёди мо, ки ба асбу, кабўтару сагњо завќи беандоза доранд, бинобар сабабњои дар боло зикршуда шуѓлашонро пинњон медоранд. Банда, ки бо мавзўъ аз наздик шиносам, бароям маълум аст, ки ин ќишри љомеаи мо, ки њаёти пасипардагии худро доранд, аз њиссиёти манфие мисли мањалгарої, нажодпарастї ва амсоли ин ориянд. Њукуматњоро зарур аст, дар ин самт кор кунанд, чорабинињои алоњида ташкил намоянд. Клубњои дўстдорони парандањо бояд дар мо амал кунанд. Айни ваќт аст, ки стреотипњои куњна ва хурофотї таѓйир дода шаванд. Ин корро ба љойи мо каси дигар нахоњад кард. Умари ТОЊИР

НИГОЊИ МАРДУМЇ ?-И НОБОБ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

15

ПУШТАЊОИ ШЎРАИ ЌУБОДИЁН, ХАТЛОН

Мо чўпон њастем ва доим дар сафар мебошем, яъне аз як минтаќа ба як минтаќаи дигар меравем. Барои мисол аз Ёвон ба сўи Ќаротегин сафар мекунем, муњлати сафари мо мумкин як моњ тул кашад, намозро чї гуна адо кунем? Ин кори доимии мо аст. Дар ин масъала дармондаем ва ва намедонем чї кор кунем? Абдурањим ЊАМИДОВ, сокини ноњияи Куњистони Мастчоњ Афроде, ки ба чупонї машѓуланд, њангоми сафар аз як чарогоњ азми чарогоњи дигар мекунанд, дар роњ ќаср мехонад, инчунин агар њар љое, ки онњо таваќќуф мекунанд, мўњлаташ аз 15 рўз камтар бошад, ќаср мехонанд ва намози љумъа дар гардани онњо вољиб нест, вале агар дар ин мањал макони зисти доимї дошта бошад ё зиёда аз 15 рўз дар он љо таваќќуф кунанд намозро комил адо мекунанд. Ќобили тазаккур аст, ки ин афрод агар нияти иќомат надошта бошанд, дар њоле, ки дар таваќќфгоњи муаќќатиашон бо сабабњои гуногун муњлаташ аз 15 рўз њам зиёд шавад, дар ин њолат онњо намозро ќаср мехонанд. ("Шарњи Илёс", љ.1, сањ.

212-213) Ба суоли Шумо аз Шўрои уламои Тољикистон посух доданд.

ЛАТИФАЊО

?-И БОБ Як њафта зиёд мешавад, ки дар чандин минтаќањои Тољикистон офатњои табиї рух медињад. Бахусус омадани сел. Мехостам фањмам, ки дар боронгарињои ахир ва селфарої чанд шањрванди кишвар ба њалокат расида, ба хољагии халќ чї ќадар хисорот ворид гардидааст? Саидшоњи НУРИДДИН, сокини ноњияи Шамсиддин Шоњин. Дар натиљаи офатњои табиї аз 9-уми май то инљониб дар Тољикистон 4 нафар ба њалокат расиданд. Аз инњо 2 нафарашон сокинони ноњияи Айнї, модару писар мебошанд, ки дар натиљаи фаромадани сел ба њалокат расиданд. Инчунин 2 сокини шањри Панљакент низ дар натиљаи ин офатњои табиї љони худро аз даст додаанд. Аз инњо 1 нафарашро сел бурда, дигарї зери санг монда, ба њалокат расид. Љасади њамаи фавтидагон аз љониби дастањои наљотдињї пайдо шуда, ба наздиконашон супурда шудааст. Дар њоли њозир комиссияи махсус хисороти расида аз офати табииро њисоб мекунанд. Аз натиљаи он баъдан хабар хоњем дод. Ба суоли Шумо аз Кумитаи њолатњои фавќуллода ва мудофиаи граждании Тољикистон посух доданд.

БА ЉОИ 09 Дар ваќти зарурат Шумо метавонед ба Бонки миллии Тољикистон занг занед Раис: Нурмањмадзода Љамшед 44 600-32-01 Љамолиддин Нуралиев, муовини аввал 44 600-32-02 Сирољиддин Икромї, муовин 44 600-32-04 Лола Салимова, муовин 44 600-32-10 Умед Латифов, муовин 44 600-32-06 Абдуласат Холиќов, роњбари Дастгоњ 44 600-36-79 Дуреева Лариса 44 600-31-62 Шуъбаи умумї 44 600-32-27

Баррандаи телевизион ним соати аввал бо дањшат: шахта кафидааст, дар садама 10 одам мурд, нархи бензин ќиммат шуд, хатари обхезї ва заминљунбї, дар шањр маняк пайдо шудааст… Дар охир бо овози мањину табассум, дар ким-кадом боѓи њайвонот ким кадом фил бехатар ба саломатї филбача таваллуд кардааст, - гуё, ки акнун ман бояд ором шавам. ******* Беморхона. Њамшираи шафќат ба духтур: -Духтур, бемори 7-ум палата ањволаш даќиќа ба даќиќа бад шуда истодааст. Духтур бо ѓазаб ба њамшира мегўяд, ки чунон ноумедона гуфтан лозим нест. Бояд чунин гуфт: -Бемор аз њафтум палата фикр мекунад, ки ањволаш бад шуда истодааст. Рўзи дигар њамшира бо овози оромона ба духтур мегўяд: -Духтур, бемор аз 7-ум палата фикр мекунад, ки ў мурдааст… ******** Ду рафиќи дерина вомехуранд: -Салом чаро ин ќадар зиќї?

-Дандонам дард мекунад.

-Назди духтур рав!

-Метарсам аз онњо!

-Набошад ба стансия рав, дандонатро бо ришта ба вагон баста интизор шав. Ќатора якбора, ки кашид аз азоб озод мешавї. Баъди дў руз боз вомехуранд: -Хайр чї хел, дандонњо чї хел?

-Сас то кан!

-Шаш дандонатро канд?

-Нееее! Сас вагон! А дандонњоямро ронандаи ќатора зада ѓалтонд. ******** Мард ба духтараш: -Ин домодшаванда чї ќадар даромад дорад?

-Аљоиб падарљон! Вай њам њамин хел савол дар бораи ту дод.

ОЁ МЕДОНЕД? Инсон ба њисоби миёна дар як даќиќа 6-8 литр њаворо нафас мегирад. Маѓзи сари мард нисбати зан таќрибан 8-13 % калонтар аст.

7,1 %-и мардум дар дунё ба дасти чап менависанд яъне чапдаст њастанд. Агар инсон мисли уќоб чашми тез медошт, пас вай дар болои 10ум ошёна мурчаи поёнбударо медид. Шумо њамеша бинии худро мебинед танњо маѓзи саратон ин информатсияро аз шумо дур мекунад ва пас аз чанд сония боз шумо дидани онро бас мекунед. Кимани Маругеи Кениягї дар 84 солагияш ба мактаб ба синфи якум рафтааст ва ў дар дунё аз њама талабаи солхўрдатарин ба њисоб меравад. Барои инсон 0,12 сония кофист, ки ошиќ шавад. Мижаи инсон ќариб 150-200 рўз зиндагї мекунад ва пас аз он меафтад. Аз гуруснагї дида инсон аз бехобї бештар вафот мекардааст. Искандари Маќдунї аз лашкари 30 000 нафар љанговари худашро мешинохтааст. Барои инсон зарур будааст, ки њар руз 10 000 ќадам роњ биравад то сохт ва саломатии худро нигоњ бидорад.

37%- и занњои дунё хўрок пухта наметавонанд.

МАН ЌАБУЛ НАДОРАМ Дирўз хондам, ки Суди ноњияи Шербински шањри Маскав 22 шањрванди Тољикистонро барои иштирок дар занозанї дар гўристони Хованское барои 15 рўз њабс кардааст. Инчунин 7 нафари дигарро ба Тољикистон истирдод карданд. Њама медонанд, ки тољикон худашонро дар он муноќиша муњофизат карданд. Ваќте ба сарат бо яроќ њуљум карда, туро куштанї шаванд, аз ту "доля" талаб кунанд, чї кор мекунї? Магар хап карда мешини? Бинед се нафари фавтида низ тољик аст. Барои чи Русия ноадолатї мекунад? Њалокшуда ва маљруњон ќариб њама тољик, боз худи тољиконро гунањкор донистанд. Инро чихел фањмем? Куљо шуд шарикии стратегї? Хуллас ман ќабул надорам, ки шањрвандони Тољикистон дар ин муноќиша њамчун гунањкор эълон шаванд. Абдулвосит НИЁЗОВ, сокини ноњияи Шоњмансур

Барои ба суолњои доѓи худ посух гирифтан ба идораи њафтаномаи "Нигоњ" мурољиат намоед. Суроѓа: шањри Душанбе, кўчаи Лоиќ Шералї-77, назди Хона музейи Мирзо Турсунзода. Ё ба масъули сањифаи "Нигоњи мардумї" бо шумораи телефонии 44-600-80-38 ва 915-89-0357 занг занед. Ё ба воситаи смс-паём саволи худро ирсол доред. Њамчунин ба почтаи электронии nigoh_tj@inbox.ru арзу пешнињод ва мушкилоти худро бинависед.

ХЕЛЕ ГАРОН

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №8 (491), 19. 05. 2016

ИНЊОРО БОЯД ШИНОХТ

ПУЛОД МУЊИДДИНИЁН

Пулод Муњиддиниён 18-уми майи соли 1959 дар ноњияи Айнї таваллуд шудааст. Соли 1982 Донишкадаи муњандисию сохтмонии Москваро бо ихтисоси муњандиси таъминоти барќу гармї ва газ хатм кардааст. Номзади илмњои техникї мебошад. Фаъолияти мењнатиашро соли 1982 ба

њайси ассистенти кафедраи "гармитаъминкунї ва вентилятсия" - и Донишкадаи политехникии Тољикистон оѓоз намуда, солњои 1983 - 1992 ба корњои илмї ва омўзгорї машѓул буда, минбаъд дар вазифањои гуногуни масъул ва роњбарї дар маркази барќу гармидињии шањри Душанбе кор кардааст. Солњои 2003 - 2006 муовин, муовини якуми раиси шањри Душанбе, мудири Шуъбаи саноат ва энергетикаи Дастгоњи иљроияи Президенти Љумњурии Тољикистон буд. Солњои 2006 - 2013 муовини якуми вазири энергетика ва саноати љумњурї буд. Аз моњи ноябри соли 2013 дар вазифаи муовини вазири энергетика ва захирањои оби Љумњурии Тољикистон фаъолият намудааст. Барои фаъолияти мењнатиаш бо унвони "Корманди шоистаи Тољикистон" ва медали "Хизмати шоиста" сарфароз гардидааст. Оиладор, соњиби се фарзанд мебошад. Пулод Муњиддиниён 1-уми марти соли 2015 вакили Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон интихоб шуд.

АКСИ ГЎЁ

МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...

16

Сайљаъфар ИСМОНОВ, узви кумитаи байналмилалии Маљлиси Намояндагон: -Вуљуди авбошон ва гурўњњои этникї бо силоњ, албатта, хатар ба амнияти шањрвандон аст. (Ќазияи хунини ќабристони Хованск дар назар аст) Маќомоти сохторњои њифзи њуќуќи Маскав ва њамин тавр Русияро лозим буд, то илољи воќеаро пеш аз вуќўи он меандешиданд.

-Ман як савол дорам-де-е: Шумоњон чува то дусе тољика зада накушан натиќотон намебурод-а? Ё дањанотонба ана вай чи буд, об гиттаги-мї? Аъ - ўй!

Сайфулло САФАРОВ, муовини аввали раиси Маркази тадќоќоти стратегї: - Гуруњњои мафиозии гуногун њамеша аз муњољирон ва шањрвандони оддї њаќќ меситонанд ва мутаассифона њамин амали онњо дар нињоят ба "разборка" маёни ин гурўњњо тамом мешавад...

- Шумо ба фикрам тадќиќоти стратегї мекунам гуфта, тамоман хабар надоред, чанд сол аст, ки ин разборкањо бо тобути шањрвандони Тољикистон тамом мешаванд.

Исмоил ТАЛБАКОВ, муовини аввали раиси Њизби коммунисти Тољикистон: -Њизби коммунисти Тољикистон зимни баррасии ин масъала (Ќазияи хунини ќабристони Хованск дар назар аст) ба ин натиља расид, то аз тариќи фраксияи њизби коммунисти Русия њодисаи фољиаборро дар Думаи давлатии ин кишвар матрањ кунад.

- Воќеан завќи баланд доштаед. Ташаккур аз Шумо, вале афсўсу маъзарат, ки ба ин њазлатон хандида наметавонем...

Аркадий БАБЧЕНКО, журналисти маъруфи рус: - Ман чун як шањрванд пешнињод мекардам, ки ин милисањоеро, ки наметавонанд аз њамлањои ѓоратгаронаву авбошона љилавгирї кунанд, аз кор мерондам ва дар љойи онњо њамин тољиконро, ки ќудрати њифозату муќовимат доранд, ба кор мегирифтам.

- Хавотир нашавед, Аркашаљон, баъди баррасии ин масъала дар Дума, бо ташаббуси Исмоил Талбаков, президент Путин масъаларо њамин тавр њал мекунанд.

АЗ БАХШИДАНИ ЯК ШУМОРААШ БА ЯГОН ЉАШН ХУШАМ МЕОЯД

Расул БОЌИЕВ, љањонпањлавон: Ин одамоне, ки шумо номбар кардем, ягон дахолат надоранд ба мактаби мо... Ман инљо як коргари давлатам њоло, дар вазорати корњои дохилаи Русия кор мекунам. Як мактаби гуштї кушодаам бо номи "Мактаби гуштии Расул Боќиев" дар рустои Олимпии Маскав ва бо њамон мактаб саргардонам. Њамин мактабро рушд дода истодаам, шогирд тайёр карда истодаам ва иншоаллоњ, 19 май дар "Ќасри варзиш"-и воќеъ дар шоњроњи Варшава мусобиќањои ќањрамонии гуштии Маскав баромад мекунем.

Аз назари ман њафтаномаи "Нигоњ" ягона њафтаномае мебошад, ки аз љињати профессионализм ба меъёрњои газета љавобгў аст. Инчунин љасорати "Нигоњ" аз дигарон ба куллї фарќ мекунад. Пурра як шумораро ба ин ё он љашн бахшиданашон хушам меояд.

- И-и-и-и! Расулљон, шумо њам тарафдори љорї кардани виза бо Тољикистон-мї? Росташа гўед, лекин!

52 СИФАТИ "НИГОЊ" Абдувоњид МАЛИКОВ, шоир ва рўзноманигор

Муњаррир: Фаридун Рањнаард

Њафтанома дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.

МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).

Котиби масъул: Умари ТОЊИР nigoh_tj@inbox.ru

Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 600 80 38 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 918 74 75 79 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 600 80 38 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 918 74 75 79

Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд. Дар њолати наќзи "Меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистї дар Тољикистон" аз љониби нашрияи мо, бо арзу шикоят метавонед ба Шўрои воситањои ахбори оммаи Љумњурии Тољикистон (Шўрои ВАО - и ЉТ) мурољиат намоед.

Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 2,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Ќимати обуна барои як сол - 96 сомонї. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Лоиќ Шералї, хонаи 77. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09