Нигох №15 (448). Чоршанбе, 08-уми июли соли 2015

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

Абдувоњид Шамолов:

1

"Пуштибонии Амрико аз "Давлати исломї" љои бањс надорад" №15 (448). Чоршанбе, 08-уми июли соли 2015

e-mail: nigoh_tj@inbox.ru

www.facebook.com/nigohtj

ДАВЛАТ

Љумъахон ДАВЛАТОВ:

"Рондани муаллим ва табиби нафаќахўр ѓайриќонунист" САЊИФАИ 5

СИЁСАТ

Низоми раводид: бошад ё набошад?

Муњиддин КАБИРЇ: САЊИФАИ 10

ПУРБИНИ «НИГОЊ»

"Сари кал месўхт". Ќиссаи донишљў - охўри омўзгор САЊИФАИ 16

"Гап дар сулњ аст, на ИНОТ ё ЊНИТ" Соатњои дастї бо "номњои Аллоњ" САЊИФАИ 13

МУСОЊИБА

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

2

"Украинаи нав барои русњо лозим нест" - Ба фикри бархе, њоло бозингари матрањ дар Тољикистон Чин аст ва барномањое, ки дар муќобили дину диндорон ва исломи сиёсї гирифта мешавад, њамхонї бо сиёсатњои Чин дорад? Онњо бар ин назаранд, ки дар Душанбе барои хуш кардани Пекин барномањои марбут ба динро рўи даст мегиранд?

- Ин гуна тањлил вуљуд дорад. Аммо, мо њанўз ба чунин хулоса нарасидаем, зеро Чин маъмулан аз худ сиёсатњои мутавозин ва санљидашуда нишон додааст. То њол мушоњида нашуда, ки Чин дар умури дохилии киш-

зишнома тањти сарпарастии СММ ва бо миёнљигариву кафолати бештари ин ду кившар имзо шуда буд.

- Вокуниши њукумат ба мурољиати Шумо шахсан барои мо ѓайриинтизор буд. Хеле эњсосї. Дањњо мактубу мурољиати мењнаткашон буд. Чаро њукумат ва нињодњои масъул аз мурољиати ЊНИТ ба СММ, Русия, Эрон ва дигар кишварњои кафили сулњ тољикон зуд эњсосї шуданд, дурусттараш, сахт ба тањлука даромаданд?

- Мо њам сабаби ин асабонияту изтиробро дарк накардем. Аљиб, ки њангоми мурољиати мо ба маќомоти масъули кишвар оромиву хомўшї мушоњида мешуд, гўё чунин мурољиатњо нестанду касе њам чизеро наме-

Муњиддин КАБИРЇ:

"Гап дар сулњ аст, на ИНОТ ё ЊНИТ" Суњбати ихтисосї бо Муњиддин Кабирї, раиси ЊНИТ

Мурољиати раиси Њизби нањзати исломии Тољикистон ба кафилони сулњи тољикон - Созмони милали Муттањид ва кишварњои Русия, Эрон, Ќазоќистон, Ќирѓизистон ва Афѓонистон дар љомиа вокунишњои зиёдеро ба бор овард. Ба зудї Шўрои уламо, ањзоби рў сиёсии рў ба њукумат, созмонњои љамъиятї ва њатто рањбарони собиќи ИНОТ аз ин мурољиати Муњиддин Кабирї ба кафилони сулњи тољикон изњори норизоиятї карда, то љое ба бегонапарастї муттањам карданд. Дар ин робита "Нигоњ" тасмим гирифт бо раиси ЊНИТ дар тамос шавад ва шарњи њол пурсад. Нахустин суоли мо ин буд, ки ЊНИТ чаро ба СММ, Русия, Эрон ва дигар кишварњои кафили сулњи тољикон мурољиат кард?

- Њанўз барваќт аст гуфтан, ки оё ин иќдом барои ислоњи вазъ таъсир хоњад расонд ё не. Агар таъсир мерасонад, пас ба кадом самт? Агар манзур аз ќудрат ё неруи як њизб ё созмон ќувваи низомї аст, нањзат онро дигар надорад ва ба он баргаштанї њам нест. Вале, агар манзур ќудрати мардумї аст, онро нањзат дошт ва дорад. Агар намедошт, аз нињодњои ќудратї шуруъ карда, то академияву донишгоњњову њизбњову хатибон, њатто Маркази тањќиќоти стротежиро алайњи мо сафарбар намекарданд. Њизби заъиф кирои ин њама фишорњоро надорад. Мушкилї њам дар њамин аст, ки аксарият ќудрати дуруштро эътироф мекунанд, на ќудрати нармро. Њамин аст, ки имрўз баъзењо талош мекунанд худро ба ќудрати дурушти низомї бипайванданд, мисли гуруњњои ифротї, зеро аз нигоњи онњо, доштани ќудрати нарм наметавонад шуморо аз мушкилот њифз кунад. Ин паёмест, ки њукуматњо ва созмонњои байналмилалї ба љавонон мефиристанд ва онњоро ба самти ифротарої ва љустуљўи ќудрати хашин ва ё дурушт равона мекунанд. Њатто, агар масъулияти худро ин кишварњо ва созмонњо анљом надињанд, мо вазифаи худро анљом додаем ва касе наметавонад бигўяд, ки мо хабар надоштем, чї дар дохил ва чї дар хориљ.

- Ба номи Худованди бахшанда ва мењрубон. Шумо хуб медонед, ки Нањзат ќабл аз мурољиат ба СММ ва дигар кишварњои кафили сулњ муддати тўлонї талош кард, то дар дохили кишвар ба ин мушкилот касе таваљљуњ намояд. Шояд ягон маќоми расмии кишвар намонд, ки мо мурољиат накарда бошем. Ин як ќадами истисної буд.

- Бовар доред, ки онњо далолат ё дахолат мекунанд, бахусус, дар њоле, ки мегўянд, ЊНИТ дигар зўр надорад, ќувват нест ва онро писанд намекунанд?

вари дигаре дахолат карда бошад. Агар ин фарзияи Шумо рост бошад, пас он танњо дар сурати талаб ё хоњиши тарафи мо анљом шудааст, ташаббуси чинињо ин љо вуљуд надорад.

- Дар Маскав будед, шояд дар Тењрон њам будед ё бо намояндагони Русияву Эрон суњбат доштед. Онњо чї андеша доранд аз он, ки бар сари ЊНИТ омад? Инро интизор доштанд, ё хайр?

- Бале, дар Маскав будам ва онљо њам коршиносони рус нигаронанд аз равандњои кишвари мо. Зеро амният ва суботи минтаќаи мо барои онњо хеле ањамият дорад. Украинаи нав барои русњо лозим нест. Агарчи мегўянд, њанўз хатари љиддие ба чашм намехўрад, вале вазъи Афѓонистон, падидаи ДОИШ ва буњронњои иќтисодиву иљтимоии минтаќа онњоро наметавонад бетараф бигзорад. Онњо хуб медонанд, ки дар чунин шароит фишор овардан болои шањрвандони худ аз тарафи маќомот кўтоњандешие беш нест. Ба Тењрон њанўз сафар надоштам, вале ният дорем ба њар кадоме аз кишварњои кафили сулњ дар сатњи сафоратњо ё пойтахтњо мулоќотњое дошта бошем. Њайатњои њизб њатман чунин мулоќотњоро анљом хоњанд дод. Ба назари мо, СММ, Русия ва Эрон масъулияти бештареро дар ин ќазия доранд. Со-

донад. Якбора њама бо як лањн ва як мазмун фаъол гаштанд. Ин њам бад нест, билохира, њарфе заданду нишон доданд, ки бехабар нестанд аз мушкилот. Хуб мебуд, як каме пештар фаъол мешуданд, шояд зарурат ба мурољиат ба СММ ва кишварњои кафил намемонд. Шумо медонед ва фикр мекунам, њар инсони огоњ дарк мекунад, ки асабоният, тањќир ва эњсосотї шудан нишонаи заъф аст. Доштани ќудрати низомї, бастан, њабс ё манъ кардан њанўз нишонаи ќудрат нест, ќудрат ваќте эњсос мешавад, ки тараф аз рўйи аќлу тадбир ва манфиати умум тасмим мегирад. Умедворем, ки эњсосот зуд поён мешинад ва аќлу тадбир боло хоњад гирифт. Албатта, ин танњо умед аст, чун таљрибаи солњои охир нишон медињад, ки тадбиру мантиќ камтар мондааст дар тасмимгириву тасмимњои давлатї.

- Дар як мактубе, ки аз номи донишљўён буд, рўшану возењ гуфтаанд, ки њукумат бо Иттињоди неруњои оппозитсиони тољик ё ИНОТ сулњ кард, на ЊНИТ ва њизб њуќуќи ба худ ихтисос додани дастовардњои ИНОТ - ро надорад. Назари Шумо чист?

- Ин њарфњо ба хотири дур кардани таваљљуњ аз масъалаи асосист. Масъалаи асосї аз байн рафтани муколама ва заъиф шудани вањдати миллї мебошад. Созишно-

САДОИ МАРДУМ

Хушбинии 30% ба натиљаи мурољиати ЊНИТ ба СММ ва кишварњои кафили сулњ

30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 1

2

3

4

5

6

7

Њудуди 30%-и ширкаткунандагони як назарсанљї ба натиљаи мурољиати ЊНИТ ба СММ, кишварњои кафили сулњ ва созмонњои бонуфузи байналмилалї хушбин мебошанд. Дар назарпурсии виртуалии сомонаи хабаргузории TojNews, ки зери унвони "Мурољиати ЊНИТ ба созмон ва кишварњои кафили сулњи Тољикистон натиља медињад?" баргузор шуд, 16% гуфтаанд, ки "бале, натиља медињад" ва 17% ба ин боваранд, ки" албатта, таваљљуњи онњо љалб мешавад". Аммо ќисмати бештари ширкаткунандагон ба ин мурољиат хушбин нестанд. Аз љумла 27% ё худ 118 ширкаткунанда гузинаи "фоида надорад"-ро интихоб

карда, 17%-и дигар ё 76 корбари интернет мегўянд, ки "худкардаро даво нест... Айби ЊНИТ аст". Инчунин, 17%-и дигар ба ин боваранд, ки мурољиат натиља медињад, аммо "агар Русияву Эрон таваљљуњ кунанд". Њамагї 1 фисад гуфтаанд, "дар ин бора фикр накардам" ва 5% гузинаи "намедонам"-ро нохун задаанд. Ин назарпурсї аз 3-юм то 7-уми июл дар сомонаи хабаргузории TojNews бо супориши њафтаномаи "Нигоњ" гузаронда шуд, ки дар он 422 нафар ширкат кардаанд. Сомонаи TojNews дар портали друпал сохта шудааст, ки њар як истифодабаранда аз як IP як бор овоз дода метавонад.

СИЁСАТ ма помол шуда истодааст ва кишвар дорад ба самти буњронњои сершумор меравад. Бонги хатар барои ин зада шудааст. Њоло фарќ намекунад, ки ин огоњиро кї медињад, ЊНИТ, Њизби Коммунист ё ЊХДТ ё ягон инсони оддї. Мантиќ набояд он бошад, ки агар ИНОТ имрўз амал намекунад, мо бояд сулњро бо тамоми дастовардњояш фаромўш кунем ва кишварро ба марњалаи ќабл аз Созишнома баргардонем. Гап дар сулњ аст, на ИНОТ ё ЊНИТ. ИНОТ нест, вале инсонњо, арзишњо, ањду паймонњо зиндаанду сабт шудаанд. Њар инсони оддї њам њаќ дорад, ки ин масоилро бардорад ва талаб кунад, ки куљо рафта истодаем, чаро чунин шуд? Чї расад ба ЊНИТ, ки наќши он ба касе пўшида нест ва имзои роњбараш зери Созишнома истодааст.

- Дуруст аст, ки ЊНИТ дар ИНОТ њамагї 25 дарсад сањм дошт?

- Ин масъала њатто ќобили бањсу талош њам нест. Њама медонанд сањм, наќш ва таъсири Нањзат ва дигар дўстонро, ки чї љойгоњу кадом таъсире дар ин самт доштанд. Агар Нањзат бо вуљуди ин њама танњо 25 дарсад сањм доштааст, бори дигар ќудрати гузашт кардан ва њиммати васеъашро нишон медињад. Як њизби ќудратманд њамон ваќт ќудратманд мешавад, ки сањми бештарро ба дигар шариконаш бидињад, новобаста аз имконот ва ќудрати онњо. Њоло њадафи дўстонро аз ин ишора канор бигзорем, чун ниёз ба посух додан ба чунин фикрњои бепояро намебинам. Вале худи эътирофи њамин чиз дар таърихи сиёсии Нањзат як сањифаи пурифтихорро изофа мекунад ва нишон медињад, ки чигуна бояд бо дигар њизбу њаракатњо муносибат кард.

- Ин таънаро, ки ба бегонањо шикоят бурдан, ё бегонапарастї кори оќилон нест, чї гуна мефањмед?

- Худи њамин масъалагузорї аллакай љанбаи мусбат дорад. Яъне, њанўз њам мо комилан ба якдигар бегона набудаем ва касоне, ки масъаларо чунин мегузоранд, даъвояшон ин аст, ки шояд дар дохил, њамчун тарафњои худї њал мешуд ин њама мушкилот. Агарчи таънавор гуфта мешавад, боз њам умедворкунанда аст. Аммо, оё монд љое ё нињоди "худї''-е , ки Нањзат мурољиат накарда бошад? Боз кї монда буд, ки Нањзат ќабл аз мурољиат ба ''бегонагон'' ба он кас мурољиат мекард ва шояд роњи њалле пайдо мегашт? Нањзат бо камоли масъулият ва бо њисси ватандўстона амал кард ва амал хоњад кард. Агар дар яке аз ин маќомот љиддї муносибат мекарданд, табиист, ки кор ба ин њад намерасид. Њоло суоли мо ба дўстон ин аст, агар чандин сол пайи њам бар хилофи ќонун ва Созишномаи сулњ болои шумо фишор биёранд, моликияти њизбиву шахсиро бигиранд, интихоботњоро таќаллуб кунанд, бо зўру фишор аз њизб берун кунанд ва нињоятан, шикояти шуморо њеч касе аз маќомоти давлатї ба инобат нагирад, шумо бояд чї кор мекардед? Фикр накунанд, ки Нањзат созмонњои байналмиллалї ва сиёсатњои кишварњои дигарро намешиносад ва манфиатњои давлативу миллиро нодида мегирад. Баръакс, њадаф аз ин иќдоми истисної ва номарѓуб, пешгирї аз фољеаи миллист. Баъдан, созмону кишварњои кафил дар ин масъалаи сулњ ва созиш чандон 'бегона'' нестанд. Инњо кившарњои дўсти Тољикистон буданд, дар раванди вањдати миллї сањми

хуб доштанд ва њоло њам робитањои њасана доранд бо мо. Њоло њам фикр мекунем, имконияти њамдигарфањмї вуљуд дорад, чї бо дахолати кафилњо, чї бидуни онњо.

- Худобердї Холиќназаров, раиси Маркази тадќиќоти стратегии назди Президенти Тољикистон, воќеан, дар гузашта аз рањбарони ИНОТ бар ин бовар аст, ки "њар њизбе, ки ќонуншиканї мекунад, бояд баста шавад". Маълум, ки сухан дар бораи ЊНИТ меравад. Аммо дар бораи кадом ќонуншиканї? Чизе њаст, ки ба Холиќназаров маълум бошаду ба мо не?

- Бовар надорам, ки ин љумларо ишон гуфта бошанд. На аз рўйи он, ки замоне узви ИНОТ буданд, манзурам муњтавои сиёсї ва њуќуќии ин гуфтањост. Ќонуншиканиро инсонњо мекунанд, на њизбу нињодњо. Њизбу созмонњо ќарору тасмимњои ѓайриќонунї метавонанд бигиранд, ки аз тарафи маќомот огоњонида мешаванд, то онро ислоњ кунанд. Танњо дар сурати ислоњ накардани ќарор ё амали ѓайриќонунї нињоди масъул ба суд мурољиат мекунад, ки он њам ба таври муваќќатї (чанд моњ) фаъолиятро боз медорад ва дар баробари ислоњи камбудї, аз нав фаъолиятро оѓоз хоњад кард. Эњтимол, манзури ишон чизи дигар будааст.

- Ростї, вокунишњо ба мурољиати ЊНИТ охирин шакку гумонро дар амри баста шудани фаъолияти њизб аз миён мебарад. Чї фикр доред, масъала нињої шуд?

- Не, њанўз масъала нињої нашудааст ва шуда њам наметавонад. Агар ба хулоса омада бошанд, ки бо њар ќимат ва дар њар шароите бояд сабти номи њизбро бекор кунанд, онро эълон хоњанд кард. Дигар ба мавќеву амалњои мо њељ рабте надорад. Аввалан, бекор кардани сабти ном барои як неруи арзишмењвари сиёсї марњалаи нињої нест. Марњалаи душвору тўлонист, вале нињої нест. Сониян, агар њанўз њам мантиќу конун дар кишвар каме боќї монда бошад, ин корро нахоњанд кард.

- Оё ин њол омадани Шуморо аз хориљ тамоман ѓайриимкон мекунад?

- Камтарин ислоњи вазъ боиси баргаштани мо хоњад шуд.

- Фикр намекунед, ки он љо низ Шуморо ором намегузоранд?

- Шароити мо дар њама љо яксон аст, чї дар дохил бошем, чї хориљ. Дунё як дењкада гаштааст ва шояд дар хориљ амнияти камтаре дошта бошем.

- Шумо ку дар хориља, дар љои амнед, оё барои амнияти аъзои ЊНИТ ягон барнома доштеду доред?

- Болотар гуфтам, аз лињози амниятї њама љо яксон аст ва берун мондани мо маънои онро надорад, ки амнияти бештар дорем. Агарчи, вазифаи роњбарияти њар як созмон аст, ки дар фикри амонї ва оромии аъзояш бошад ва мо њам пайваста дар фикри он њастем. Аммо, ёдамон наравад, ки њамаи аъзои њизби мо шањрванди Тољикистонанд ва тибќи ќонун таъмини амният ва њифзи њуќуќи онњо бар дўши маќомоти давлатї ва њукумат аст. Роњбарияти њеч њизб на аз лињози физикї ва на ќонунї имкони таъмини амнияти њар аъзоро надорад. Барои ин кор мо давлат дорем ва нињодњои масъул. Суњбати Фаромарзи ФОЗИЛ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

3

Муњибуллоњи Ќурбон Хонандаи азиз, ман њам мисли њамкасбонам, ки "сутун"-и худро доранд, ќарор кардам, хаймае дар як кунљи "Нигоњ" бизанам. Дар ин хайма он њарфњое љой мегиранд, ки дидаам ва ё шунидаам...

Роњбалад

Фазо

Њар замоне дар бораи њаљ суњбате шунавам, одатан ёдам ба наќли њољие меравад. Гумон мекунам, он имрўз њам ањамияти худро гум накардааст. Солњои ќабл роњбалади њољињо, аз љумла, касе шуда метавонист, ки наздикие ба кормандони Кумитаи дин дошт ва донистани забони арабї ва ќойидаву оинњои њаљ дар љойи аввал набуд. Њољињо одатан то шањри Љиддаи Аморати Муттањидаи Араб тавассути њавопаймо ва аз он љо бо автобус ба њаљ мерафтанд. Аз сабаби он ки роњ тўлонї ва соатњои дароз дар автобус нишастан гарон буд, дар роњ дар љойњои махсуси истироњат автобус меистод ва њољињо њам дам мегирифтанд ва њам агар ваќти намоз бошад, ибодатро њам баљо меоварданд. Дўстам мегўяд, ваќте њољињо пас аз истироњату ибодат ба автобус баргаштанд, њама вориди он шуд, ба истиснои роњбалад. Барои чї бошад, ронандаи автобус, ки марди араб будааст, пеши роњбаладро гирифта, ўро барои ба автобус ворид шудан намегузошт. Танњо њаминро бояд шарњ дод, ки он араби ронанда на аз Аморати Араб асту на аз Арабистони Саъудї. Дар мавсими њаљ арабњо аз дигар кишварњои дар муќоиса ба Саъудї ва АМА камбизоаттар, аз љумла, аз Миср, Яман ва ѓайра ба Арабистони Саъудї меоянд ва ба корњои гуногун, аз љумла, ронандагї њам машѓул мешаванд. Ва ин ронанда њам аз яке аз чунин кишварњои камбизоат будааст. Роњбалад бо хашму ѓазаб ба ронанда ба тољикї фањмониданї мешуд, ки ў роњбалад аст ва бе вай њољињо њеч куљо рафта наметавонанд, аммо ронанда ором буд ва њамоно намегузошт роњбалад вориди автобус гардад, њарчанд забони тољикиро намедонист, лекин фањмида буд, ки роњбалад чї мегўяд. Нињоят дўсти ман, ки арабиро хуб медонад, назди ронанда меравад ва мепурсад, ки чаро роњбаладро намегузорад, ки дохили автобус шавад. Араб аз дўсти ман мепурсад, ки роњбалад мусалмон аст? Ва чун љавоби мусбатро мешунавад, бо асабоният мегўяд, ки роњбалад чї гуна мусалмон аст, ки ба њаљ мусалмононро рањнамої мекунаду худ намоз намехонад. Дўстам мефањмонад , ки шояд роњбалад тањорат надошта бошад. Ва боз илова мекунад, ки агар роњбаладро ба автобус даромадан нагузорад, он гоњ њамаи њољињо сарсону саргардон мешаванд. Араб њамоно бовар накарда, мегўяд, ки ў бори аввал роњбалади мусалмонро мебинад, ки ба њаљ меравад, вале намоз намехонад. Бинобарин агар имрўз дар њайати комиссияи интихоби роњбалад мешудам, аввалин суоле ки медодам, "Шумо намоз мехонед?" мебуд...

Дар як вазоратхона шиносе доштам. Боре бо кори идора наздаш рафтам. Аввалин нафаре, ки маро он љо пешвоз гирифт, милисаи назди дари вазорат буд. Нахуст вай бо шубња саропои маро аз назар гузаронида, баъд пурсид, ки куљо меравам. Посухаш додам, ки назди фалон мудири шуъба. Баъди дуру дароз њуљљатро тагурў кардан баргардонид. Аз авзояш маълум буд, ки ў боз чизи дигаре пурсидан мехост. Аммо љуръат намекард. Худро бо он тасалло медодам, ки шояд дар гардани ман овезон набудани галстук барои милиса андак шубњаовар намуд. Барои ўро аз ин њолаташ баровардан пурсидам, ки назди мудири шуъба чї тавр рафтан мумкин аст. Ў ба ќабати саввум ишора кард. Ман ќадам мезадам ва дар пушти худ њамоно нигоњи милисаро эњсос мекардам. Дар табаќаи дуввум тасодуф бо корманде, ки чашмудид буд, рўбарў омадем ва шумораи дафтари мудири шуъбаро пурсидам. Он ходим табассуме намуд ва гуфт, шояд аз дидори шумо мудир хурсанд нашавад. Дар њайрат мондам ва фањмондам, ки ман бо кори худ не, балки бо кори идора наздаш меравам. "Хайр, як гуфтем-да" - буд сухани думчадори он ходим. Бар акси пешгўии ў мудир маро аввал бо чењраи кушод ќабул кард. Вале чизе ба ёдаш расиду якбора камгап шуд. Эњсос мекардам, мехост њарчи зудтар аз дафтараш берун равам ва аз ин сабаб ба саволњоям кўтоњ посух мегардонид. Чун аз маќсади худ дар бораи њамкории идораи мо ва шуъбаи вазорате, ки ў сарварї мекунад, сухан кушодам, њарфи рушане нагуфту якбора пурсид: "Шумо аз Њизби нањзат не?" Гуфтамаш, на. "Пас чаро риш мондаед?" "Чї, риш танњо ба намояндањои як њизб дахл дорад?" - пурсидам. Чизе нагуфт. Илова кардам, ки њатто раиси он њизб Муњиддин Кабирї риш надорад. Чун маълум буд, ки мудир намехост суњбат идома ёбад, бархостам. "Агар ман медонистам, ки барои масъули вазорат дар идораааш бо ришдорон њамкорї ва ё њатто суњбати оддї кардан пайомади нек надорад, њаргиз назди шумо намеомадам. Узр мепурсам, ки дидори ман бо шумо боиси гуфтугузор ва накуњиш мегардад" - гуфтам пеш аз тарки дафтари мудир, вале њарфе дар љавоб нашунидам. Барои гусел мехост љавонмардї нишон дињад ва аз дари идорааш берун ќадам гузорад, лекин ман розї нашудам ва таъкидаш кардам, ки омадани маро њамкоронатон нафањмида бошанд, афзалтар аст. Ў бо ишораи тасдиќ сар љунбонд ва аз даруни дар "хайр" гуфт. Ќаблан он мудир њар замон ба ман занг мезад ва мабодо дар ягон мањфил медид, самимона суњбат мекард, аммо пас аз он дидор дар вазорат дигар на занг мезанад ва дар ягон љой бинад њам, танњо бо салом иктифо мекунад, зеро хавф дорад, ки агар бо ман самимї њарф занад, ман дар љавоб ба ў занг мезанам ва њатто ба идорааш њам рафтанам имкон дорад...

ШАЊРДОР

Арзи сипоси Мањмадсаид Убайдуллоев аз соњибкорони арзонфурўши Душанбе

Мањмадсаид Убайдуллоев, раиси шањри Душанбе аз соњибкороне, ки аз болоравии нархи мањсулоти ниёзи аввал дар моњи шарифи Рамазон наќши бориз доранд, ибрози сипос кард.

Шањрдори Душанбе зимни љаласаи васеи шањрдорї сохторњои марбутаро муваззаф сохт, то барои дастгирии иљтимоии сокинони шањр чорањои муассиртар андешанд. Бино ба иттилои дафтари матбуоти шањрдорї дар љаласаи мазкур њамзамон масоили таъминоти ањолї бо оби нўшокї, њолати зидди сўхтории бинову иншоот, назорати риояи муќаррароти ќонунгузорї оид ба манъи парвариш ва нигоњдории чорвои хурду калон дар ќаламрави шањр ва безараргардонии сагњои дайду баррасї шудааст. Њамасола бо фарорасии моњи шарифи Рамазон

нархи мањсулотњои ниёзи аввал дар шањри Душанбе боло мерафт. Дар оѓози моњи Рамазони имсол Убайдуллоев аз тамоми соњибкорон дархост карда буд то ба хотири ин моњи шариф нархњоро то 20 дарсад поин баранд ё њаддиаќал дар ин сатњ нигоњ доранд. Дар пайи ин даъвати шањрдорї нархи мањсулот имсол дар бозорњои шањри Душанбе љиддан таѓйир наёфт. Маъмурияти бозорњо инро дар фаровонии мањсулот арзёбї карданд, аммо соњибкорон мегўянд, паст шудани ќобилияти харидории муштариён онњоро намегузорад, то нархњоро боло баранд.

4

ПЕШНИЊОД

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

"Ман дар вохўрї бо занони мамлакат дар Рўзи модарон таъкид карда будам, ки "агар хоњанд, ки кишвареро аз байн баранд, аввал забону фарњанги онро нобуд месозанд... Ин масъала бисёр љиддист ва фориѓболї кардану нодида гирифтани он ба оќибатњои нохуш оварда мерасонад." Аз суханронии Президент Эмомалї Рањмон дар мулоќот бо љавонон, 26 июни соли 2015 Муњтарам Вазир! Дар партави он амалњои бузурге, ки Шумо дар арсаи байналмилалї машѓулед, шояд мавзуе, ки ман дар борааш менависам, бароятон он ќадар муњим набошад, чунки агар муњим мебуд, кайњо вазъият дигар мешуд. Дирўз ба идораи як созмони байналмилалие, ки дар Душанбе фаъолият дорад, бо коре рафтам. Пеш аз рафтан аввал занг задам, аз он сўи хат ба забони русї посухам доданд. Худ ба худ гуфтам: чаро дар Тољикистонанд ва ё тољиканду ба забони русї њарф мезананд, њарчанд ин љо Русия нест? Охир, худи русњо мегўянд, ки "ба калисои бегона бо оинномаи худ намераванд." Чун ба он идора ворид шудам, якчанд нафар мисли ман корафтода нишаста буданд. То навбатам расид, мушоњида мекардам ва мешунидам, ки дар он коргоњ муошират танњо ба забони русї буд. Ваќте ман њам бо суоли худ мурољиат намудам, ба русї њарф заданд. Гуфтам, русиро хуб балад нестам. Гуфтанд, мутаассифона, мо њам тољикиро хуб намедонем. Гуфтам, ин љо Тољикистон аст ва забони давлатї дорад ва бояд коргузорї бо мизољон бо ин забон сурат бигирад, агар корафтода русзабон набошад. Чун садои бањси мо баландтар шуд, миёни нишастањо як таваљљуњ ва љунбуљуле ба вуљуд омад ва чун донистанд, он аз рўи забон аст, ба ман норозиёна нигаристанд ва аз авзоашон ман ин њарфњоро мехондам: "Њамин ту баринњо забони давлатї гуфта, њамаро ноором мекунед..." Шояд аз сукути нишастагон илњом гирифт, ки корманди он идора берўёна гуфт: "Мне так удобно..." Посухаш додам: "А мне не удобно общаться на другом языке." Ва чун дар паси ман дигарон интизор буданд, бањсро ба дарозо накашидам ва коѓази заруриро гирифта, берун шудам... Дар аксари созмонњои байналмилалие, ки дар Тољикистон фаъолият доранд, ањвол чунин аст. Кормандони тањљоие, ки дар ин идорањо менишинанд, ѓолибан тањсилкардаи макотиби русианд, аз ин сабаб забони тољикиро хуб намедонанд. Бисёр намояндањои баландмартаба аз СММ, мамлакатњои дигар, созмонњои молиявї ва ѓайра ба Тољикистон меоянд ва забони кории аксарашон одатан англисист ва тарљимонашон низ одатан њарфи онњоро ба љониби Тољикистон ба... русї мегардонад ва ин њам як кори муќаррарї шудааст. Баъзе аз эшон пас аз мулоќот бо сарварони кишвар нишасти кўтоњи матбуотї њам мегузаронанд ва он њам ѓолибан ба русї тарљума мешавад. Борњо шоњиди он будам, ки ин нишаст ва ё суњбати онњо тавассути Шабакаи якум пахш ва он њатман ба русї баргардон мешуд ва сад афсўс, дар телевизиони тољик њам нафари дилсўзе ба забони модариаш пайдо намегардид, ки аз забони давлатї дар ин гуна њолатњо дифоъ кунад ва гўяд, ки хуб он аљнабиро ба русї барои рўзноманигорон ба русї тарљума кард ва тамошобинони Шабакаи якум, яъне, тољикзабонон чї гуноњ доранд, ки ин нафарро ба русї мешунаванд. Њатто боре чунин њам шуда буд, ки сафири Љумњурии Туркманистон хидмати худро дар Тољикистон ба анљом расонида, пас аз мулоќоти охирин ба Сарвари давлат

«

Ин љо Русия нест! Номаи саркушода ба вазири корњои хориљии Тољикистон љаноби Сирољиддин Аслов ба Шабакаи якум чун мењмон омад ва суњбати он хонум дар барномаи тољикї пурра ба русї буд! Ва як њарфи ў ба тољикї баргардонида нашуд. Дар омади гап мегўям, ки чор ё панљ шабакаи мањворавии Туркманистон танњо ба забони туркманист! Хайр, дар ин гуна њолатњо ба раиси нави Кумитаи телевизион ва радио умед мебандем, зеро аз баъзе њамкасбон мешунавам, ки ў бештар ба барномањои тољикї таваљљуњ дорад ва фармудааст, ки то њадди имкон филмњо ба забони русї камтар пахш шаванд. Муњтарам Вазир! Кор ба љойе расида, ки баъзе сафирон тарљумони тољикзабон надоранд ва ё дошта бошанд њам, ба таври бояду шояд ба тољикї баргардонида наметавонанд. Ва ё ошкоро ба њама мањфилњо тарљумони русзабонро бо худ мебаранд. Ќариб саддарсади созмонњои хориљї њама маводи тарѓиботии худро ба забони русї пањн мекунанд ва дар матбуоти русзабон ба табъ мерасонанд. Ин њуќуќи онњост, аммо худ аз худ суоле пайдо мешавад, ки чаро сафоратхонаву дигар нињодњои байналмилалї дар Тољикистон маводњои тарѓибї ё рекламаи худро асосан ба матбуоти русзабон пешнињод мекунанд. Пеш аз њама шояд барои он бошад, ки матбуоти русзабон дар назари онњо љиддї аст. Ва сабаби дигар дар он аст, ки њамон корманде, ки ба ин кор дар он созмон машѓул аст, худ ба русї њарф мезанад ва дар назари ў танњо матбуоти русзабон менамояд. Ва ё як ё ду бор бо кадом нашрияи тољикї њамкорї намуда, љиддияти онњоро эњсос накардаанд. Баъдан аксари эълом барои ќабули корманд дар матбуоти русзабон чоп мешавад, ва аз сабаби он ки на њама тољикон матбуоти русиро намехонанд, наметавонанд њуљљатњои худро ба ин ё он користони эъломдода таслим намоянд. Дар натиља, аксари довталабон русзабонанд ва ё аз фарњанги русї балад њастанд ва аз ин сабаб дар байни кормандони интихобшу-

Дар охир суњбате, ки як дўстам наќлам кард, меорам. Чун дар бораи ѓурури миллї бо ў муколамае доштем, гуфт, ин ќадар миллату забон њам нагўй. Боре хостам ба намояндаи Тољикистон дар СММ дар шањри Ню Йорк бо суоле мурољиат намоям ва чун муддате гузашту намояндаи ё сафири Тољикистон дар СММ-ро наёфтанд, гуфтам, дурусттар љўед, меёбед, зеро дар назди бинои СММ парчами Тољикистон љилвагар аст ва намешавад, ки парчамаш бошаду худаш не.

«

да онњое, ки забони адабии тољикиро медонанд, дар муќоиса ба русзабонњо камтаранд.. Шояд аз њамин сабаб Игор Лекаркин ном шахс дар нашрияи муњтарами "Азия Плюс" 6 октябри соли 2014 фикри шахсии худро навишта буд, ки "забони тољикиро мурда њисобидан мешавад." Бисёр аламовар аст, ки забони зиндаеро, ки бо он дањњо миллион дар Тољикистон, Афѓонистон, Ўзбекистон, ЌИрѓизистон, Ќазоќистон ва Эрон суњбат мекунанд, якбора мурда њисобиданд. Аз муаллиф ранљидан даркор нест, зеро он љї ман њозир рўи сањфањо мерезам, ў њар рўз шоњид аст. Ў ягон бор њис накардааст, ки надонистани забони тољикї барояш масъалае эљод карда бошад. Ваќте ў ба Сафоратхонаи кишвари хоииљие мерафту дар он љо мегуфтанд, ки муоширати расмї бо забони њамон намояндагї ва лисони давлатист, он гоњ љаноби Лекаркин эњсос мекард, ки ин забон зинда аст, на мурда! Дар асоси он ки забони тољикї давлатист, кош, вазорат дархосте ба њама созмонњои байналхалќие, ки дар Тољикистон фаъолият доранд, мефиристод, ки дар он омада бошад: якум, њама гуна мукотиба, муошират ва иртиботи расмї бо Њукумати Тољикистон, аз љумла, ВКХ ва дигар нињодњои он танњо ба забони давлатї ва забони кишвареро, ки намояндагї доранд, баранд (агар чунин сиёсати забонї пиёда шуда бошад, узр, њарчанд то имрўз онро эњсос накардаам); дуввум, њама кормандони тањљоие, ки дар ин созмонњо кор мекунанд, дар мукотиба ва муоширати расмї бо Њукумати Тољикистон, вазоратњо ва дигар нињодњои он, бо њама гуна созмонњои дигари Тољикистон ва шањрвандони он дар замони корї танњо аз забони давлатї истифода баранд. Он гоњ забони давлатї дар назди њама сафоратњову созмонњои байналмилалї ќадраш баланд ва њангоми ќабули корманд яке аз талаботи асосиашон донистани забони тољикї мешуд, на русї! Зеро набояд фаромўш кард, ки забони русї танњо забони муоширати шањрвандон аст, на лисони расмии идорањои созмонњои байналмилалї. Он гоњ онњо эњсос мекарданд, ки ин љо Русия нест, балки Тољикистон аст. Ваќте намояндаи кишваре ба забонамон эњтиром намегузорад, бовар надорам, ки ў Тољикистонро эњтиром ќоил шавад. Шумо аз рўи таќозои вазифа дар би-

сёр кишварњо ба сафари расмї меравед ва бовар дорам, худ садњо бор шоњиди он шудаед, ки дар ягон давлат дар сатњи боло ва расмї бо се забон муошират намекунанд. Одатан, њама гуна љаласаву конфронсњо ба забони њамон давлат мегузарад ва ба як забон тарљума мешавад. Дар омади гап бигўям, ки чанде пеш ман тавассути ширкати ватании "Сомон Эйр" ба дигар диёр парвоз доштам. Мутаассифона, муомилаи аксари хидматгузорони ин ширкат ба забони русист ва эълонњо ба русї њам садо медињанд, њарчанд байни мусофирон ман русеро надидам... Дар охир суњбате, ки як дўстам наќлам кард, меорам. Чун дар бораи ѓурури миллї бо ў муколамае доштем, гуфт, ин ќадар миллату забон њам нагўй. Боре хостам ба намояндаи Тољикистон дар СММ дар шањри Ню Йорк бо суоле мурољиат намоям ва чун муддате гузашту намояндаи ё сафири Тољикистон дар СММ-ро наёфтанд, гуфтам, дурусттар љўед, меёбед, зеро дар назди бинои СММ парчами Тољикистон љилвагар аст ва намешавад, ки парчамаш бошаду худаш не. Нињоят ба ман гуфтанд, намояндаи Тољикистон дар њудуди Сафорати Федератсияи Русия дар СММ љойгир шуда будааст, худаш њанўз алоњида дафтар бо номи Намояндагии Тољикистон дар СММ надорад... Наход ин њарфи дўстам рост бошад? Дилам ба ин миллат месўзад, ки дар њудудаш њамагї 0.6%, њатто як дарсад њам не, русзабонњо њастанд, аммо њамоно фазои забони русї чунон бузург ва пуртаъсир аст, гумон мекунед, дар Тољикистон панљоњ њиссаи мардум русзабонанд. Муњтарам Вазир, бисёр мехостам, як бор ба ин гуфтањои Сарвари давлат љиддї эътибор дињед. Эътибор дињед, ки ў аввал забон ва баъд фарњангро овардааст: "Ман дар вохўрї бо занони мамлакат дар Рўзи модарон таъкид карда будам, ки "агар хоњанд, ки кишвареро аз байн баранд, аввал забону фарњанги онро нобуд месозанд". Маълум мешавад, ки Рањбари давлат аз вазъияти забони тољикї хеле хуб огањ будааст ва таъкид ба таъкид мегўяд, ки "агар хоњанд, ки кишвареро аз байн баранд, аввал забону фарњанги онро нобуд месозанд". Вазорати корњои хориљии Тољикистон ва вазири муњтарам чї? Оё Шумо њам чунин њавфро эњсос мекунед? Бо самимият Сафои СОДИЌ

ШАРИКИ СТРАТЕГЇ Љумъахон Давлатов, раиси Агентии хизмати давлатии назди Президент мегўяд, аз кор рондани омўзгорон ва табибоне, ки ба синни нафаќа расидаанд, ѓайриќонунї мебошад.

7-уми июл дар нишасти матбуотии нињодаш ў дар посух ба пурсиши хабарнигори "Нигоњ" дар бораи аз кор рондани кормандони соњаи тиббу маориф, ки ба синни нафаќа расидаанд, гуфт, барои аз кор хориљ кардани кормандони нафаќагири ин соња дастуре содир нашудааст. Вай афзуд, агар чунин њолат мављуд бошад, пас он ѓайриќонунист. Тавре ў мегўяд: "ягон супориши Дастгоњи иљроияи президенти Тољикистон оид ба ин масъала нест. Роњбари Дастгоњ чунин супориш накардааст. Ин як чорабинии рўзмарра буд. Чорабинии мазкур ба корхона, муассиса ва дигар ташкилот дахл надорад. Яъне, ба омўзгорон ва табибон". Љумъахон Давлатов ба нафаќагирони ин ду соња тавсия дод, ки агар онњоро бо бањонаи ба синни нафаќа расидан аз кор ронданї шаванд, аризаи рафтан аз кор нанависанд, балки ба маќомоти њифзи њуќуќ мурољиат кунанд, зеро Тољикистон дар ин соњањо ба корманди касбї ниёз дорад. Ба гуфтаи рањбари Агентии хизмати давлатї, дастури ба нафаќа гусел кардан ба хизматчиёни давлатї рабт дорад. Њоло дар Тољикистон барои хизматчиёни давлатї 20 њазору 234 љойи корї мављуд аст, ки аз ин њисоб 1 њазору 652 љой холї мебошад. Мувофиќи маълумоти оморї, њоло теъдоди хизматчиёни давлатї давлатї 18 њазору 582 нафар мебошад, ки аз ин шумора 4 њазору 414 нафар ё 23,7 дарсадро занон ва 7 њазору 968 нафар ё 42,8 дарсадро љавонони то синни 35 - сола ташкил медињанд. Дар ќиёс ба њамин давраи соли гузашта теъдоди занон дар хизмати давлатї 21 ва љавонон 136 нафар афзудааст.

8 нафаќахўр Љумъахон Давлатов мегўяд, то тасвиби Дастури аз вазифа озод кардани афроди нафаќагир (нафаќаи пиронсолї, маъюбї ва њарбї)-ро, ки аз љониби Асаддулло Рањмон, ёвари президентии Тољикистон оид ба кадрњо дар моњи апрели соли равон 441 нафар, аз љумла 104 нафаќахўри пиронсол, 3 маъюби гуруњи як, 104 маъюби гуруњи ду, 198 маъюби гуруњи 3 ва 68 нафаќахўри њифзи њуќуќ, ки дар вазифањои давлатї кор мекарданд, аз вазифањои ишѓолкардаашон озод шудаанд. Айни њол 8 хизматчии давлатї, ки синну солашон ба синни нињоии нафаќа расидаанд, дар маќомоти давлатї кор карда истодаанд. Дар се моњи соли љорї 783 нафар хизматчии давлатї аз вазифањояшон озод шудаанд. Дар њамин 1500 нафар хизматчии давлатї омадаанд.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

5

Љумъахон ДАВЛАТОВ:

"Рондани муаллим ва табиби нафаќахўр ѓайриќонунист" Иќрор Дар њамин њол, ваќте ки ин мавод омода мешуд, ба мо хабар расид, ки 44 корманди миёнаи тиби ноњияи Файзобод, 5 корманди соњаи маорифи ноњияи Љалолиддини Рўмї бино ба дастури роњбарияти маќомоти иљроияи мањаллї, ки синашон ба синну соли нафаќа расида буд, аз кор озод карда шудаанд. Љумаъхон Давлатов ба фарњанги истеъфои мансабдорони тољик дахл карда, гуфт: "Њамон тартибе, ки истеъфо дар дигар љумњурињо њаст, дар мо њам таќрибан њамин тавр аст. Гарчанде истеъфои мансабдорон дар мо њам њаст, он зикр карда намешавад". Дар бораи ба мансаб таъин кардани мансабдор писарашро, фикр мекунам, ин мавзуъ љолиябият дорад. Иќрор мешавем, ки њоло мо онро наомўхтаем. Њатман онро меомўзем ва онро баъдан расонаї мекунем. Тибќи иттилои манбаъ, дар Тољикистон айни њол се намуди хизмати дав-

латї аз љумла, хизмати давлатии шањрвандї, хизмати давлатии њарбї ва хизмати давлатии њуќуќї амал мекунанд, яке мулкї буда, яке нимањарбиву нимамулкї ва саввумї, њарбї мебошад.

Журналист Раиси Агентии омор дар ин нишаст ба саволи "оё ходимони газетањои "Чумњурият", "Садои Мардум", "Народная газета", "Халќ овози" ва "АМИТ Ховар" ба хизматчии давлатї ба њисоб мераванд ё не?", изњор намуд, ки "корманди "Љумњурият", "АМИТ Ховар", "Љавонони Тољикистон" ва дигар нашрияњои давлативу соњавї хизматчии давлатї нест. Њарду љониб аз мањдудияту мањрумиятњо иборат аст. Мо, масалан, хизматчии давлатиро њавасманд карда наметавонем, маблаѓи иловагї дода њам наметавонем. Вале кормандони нашрияњои давлатї маблаѓи иловагї ва мукуфот мегиранд. Хизматчии давлатї ба ѓайр аз се кор - кори илмї, эљодї ва омўзгорї

ба тиљорат ё ба ягон кори дигар машѓул шуда наметавонад.

"Зода" Љумъахон Давлатов, ба суоли хабарнигор "чаро то ба њол ному насабашро миллї накардааст?", гуфт, ки умуман ному насаб арзишњои нисбианд. Вай афзуд: - Аз сабаби он, ки корњоям зиёд буданд, натавонистам сари ваќт ному насабамро тољикї кунам. Бинобар ин, пас аз њамин нишаст њама њуљљатњоямро љамъу гир намуда, ба САЊШ барои тољикї кардани ному насаб мефиристонам. Аммо фикр мекунам, ки дар иваз кардани ному насаб саросема шудан лозим нест. Масалан, мо номи хонаводаги зода ва исми духтар бо номи Шањзода дорем. Њам дар ном ва дар номи падар пасвандаки "зода" аст. Њаминро аз нуќтаи конун тањлил кардан даркор аст. Мо ба ќадри арзишњои миллї мерасем ва албатта, ному насабамонро тољикї мекунем. Абўалї НЕКРЎЗОВ

ТАБРИКОТ Яке аз рўзњои нимагарми бањорї. Факултети журналистикаи ДМТ. Утоќи кории мудири Кафедраи журналистикаи байналхалќї. Чун њарваќта мудир сари мизи корї ба коре машѓуланд. Баробари аз дар даромадан салом дода, пурсидам: - Устод, Шумо мудир њастед, пас чаро доим дар мизи поёнї менишинед?

- Аслан љойи ман њамин љо аст! Њо ана вай, - ба мизе, ки дар боло љой гирифта ва рўяш бо дастагуле оро дода шуда буд, ишора намуда, - љойи устодам Асадулло Саъдуллоев мебошад ва ман монанди он

Љойи устодам кас бузург нестам ва ба он поя нарасидаам, - гуён ба сўи ман нигаристанд. Агар мухтасаран устод Сангини Гулзодро ба хонанда шинос карданї шавем, пас ўро метавон чунин сифат кард: инсони табиатан ѓайриоддї, хоксор, самимї, серкор, масъулиятшинос. Боре пешнињод карда буданд, ки љашни Наврўзро дар факултети журналистика пурра ба забони англисї гузаронем. Ду рўз пеш хостанд, омодагии донишљўёнро бубинанд. Чун ќисме аз донишљуён омадаву гурўњи дигарашон тайёр набуданд, ранљиданд ва сахт карда гуфтанд: - Касе њамин њозир тайёр њаст, пагоњ баромад мекунад. Ба дигарон љавоб! Дере нагузашта њама њозир шуданд. Ин, ба ќавле, сиёсатгузаронї ё тарсонидани донишљў набуд ва нест, балки устод мехостанд, ки донишљўён њам масъулияти худро хуб дарк намояд. Он кас таъхирро намепазиранд ва иљрои сариваќтии амалро меписанданд. Сангини Гулзод яке аз камтарин устодони факултет мебошанд, ки пайваста аз донишљўён талаб мекунанд то дар омўзиши забонњои хориљї бепарвої наку-

нанд. Зеро ба ќавли он кас "донишљўи мо бояд забони хориљиро донад ва дар љангњои иттилоотї иштирок намуда, манфиатњои миллиро њимоя кунад."

12-уми июл устод Сангини Гулзод ба синни мубораки 50 - солагї мерасанд. Аз номи шоир ба он кас гуфтаниам: Мавлуди накўи умр бодо табрик, Ин як зи њазори умр бодо табрик, Дар ављу барор бахту толеъ насибатон бодо, Ин ављу барори умр бодо табрик. Нигина УСМОНОВА, донишљўи курси дувуми факултети журналистикаи ДМТ

6

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

Гулбуддин Њикматёр, рањбари Њизби Исломї, яке аз 7 танзими љињодии Афѓонистон, эълом кард, ки дар љанги миёни Толибон ва гурўњи ДОИШ аз ахирї њимоят хоњад кард. Амалан ин паёми Њикматёр изњори садоќат ба ДОИШ аст, ки бархе онро байъат низ арзёбї мекунанд. Аммо агар ДОИШ байъати Њикматёрро ќабул кунад, тавозуни неруњо дар минтаќа, бахусус шимоли Афѓонистон, ки мањалли омодагињои террористони байнулмилал барои убур ба Осиёи Марказї дониста мешавад, батамом таѓйир хоњад хўрд.

ЊАМСОЯ

Паёми Њикматёр

ДОИШ набояд таваљљуњ кунад, агар кард, пас муњосиба дар бозињои минтаќавї таѓйир хўрдааст ќабл Атомуњаммади Нур, вориси Масъуд ва Абдурашид Дўстум, рањбари ўзбакњои Афѓонистон ба тавофуќ расиданд, ки барои саркўб кардани Толибон ва ДОИШ ба њукумат дар Шимол кўмак кунанд. Ба ин бозї аз љониби ДОИШ ва Толибон ворид кардани Њизби исломии Њикматёр иќдоми љавобии ќудратњои зидахл хоњад буд. Агар онњо чунин маќсад надоранд, пас худи Њикматёр вазъро дуруст ташхис дода, ба ДОИШ паём фиристодааст, то пуштибонњои он - Амрико ва Саудї ањамияти ўро дарёбанд.

"Артист" Коршиносон Гулбуддин Њикматёрро як "артист" ё "њунарманде" арзёбї мекунанд, ки солњои ахир худро мехоњад ба баѓали њар касе рост омад, занад, то барои зуњури дигарбораи ў мусоидат кунад. Пеш аз ин Њикматёр се маротиба довталабона ба Усома ибни Лодан, Мулло Умар ва Арабистони Саудї њамин гуна паём фиристодааст. Њељ яке аз ин худпешнињодкунии ройгони Њикматёр истиќбол накарданд. Паём, ё байъат бо ДОИШ чорум аст ва боз ба Худо маълум аст, ки ў бо кињо байъат хоњад кард. Раззоќи Моъмун, коршиноси афѓони муќими Дењлї, мегўяд, Ал - ќоида, Толибон ва инак, Саудї дар баробари фарде беилтифотї мекунанд, ки замоне соњиби ќудрат ва нури дидаи Покистону Амрико буд. Мавсуф дар посух ба суоли "чаро он се њамроњ шудани дигарбораи Њикматёр ба љаласаашонро зарур намедонанд?", гуфт: - Нахуст, онњое, ки Толиб ва Ал ќоидаро таъмин ва мудирият мекарданду мекунанд, њамонњоеанд, ки Њикматёрро сармоягузорї мекарданд, аммо сипас аз ў даст кашиданд. Ахирї ибтидои солњои 90 натавонист барои онњо Кобулро аз Ањмадшоњи Масъуд гирад. Бењунарии Њикматёр ба дараљае буд, ки тамоми захирањои рокетиро бар сари мардуми ом дар Кобул фурў рехт ва ба чизе даст наёфт. Пуштибонњояш натиља гирифтанд, ки пружаро бо ягон неруи дигар дињанд. Маќомоти Саудї ниёз ба Њикматёр надорад. Дар љанги Яман аљирони љангии Ховари Миёна кофї аст ва тундравони араб арзонтар аз нафарони Њикматёранд. Аммо чаро Усома ва Мулло Умар, ду њамсангари Њикматёр дар љанги зидди Шўравї ўро ќабул накарданд? Раззоќи Моъмун мегўяд, ин аз онњо вобаста нест, аз сармоягузорони онњо вобаста аст. Ба ќавли ў, Толибон худ тарње буд, ки бояд танзимњои љињодї, аз љумла Њизби исломии Њикматёрро аз байн мебурд ва њам аз Усома пуштибонї мекард. Омили дигаре, ки Моъмун зикр мекунад, интихоби паштунњо - нерўи аслии Њизби исломї аст. Аз нигоњи Моъмун, пас аз Њикматёр паштунњо ба Толибон умед бастанд, чун ин њаракат ба руњу идеалњои суннатии онњо наздиктар буд.

Наќши наву куњна Њоло Њизби Исломии Њикматёр аввалин гурўњест, ки њимояти худ аз ДОИШ дар Афѓонистонро эълом мекунад. Дар баёнияи ин њизб омадааст, афродеро, ки бо нишони эътироз аз сиёсатњои Толибон ба ДОИШ пайвас-

"Ватандор"

таанд, Њизби исломї бояд њимоят кунад. Ва ин њам ба он сабаб, ки ДОИШ то ба њол бо неруњои Њизби Исломї вориди љанг нашуда, дар оянда низ нахоњад шуд. Далеле, ки Њизби исломї барои наздик будани мавќеаш бо ДОИШ меорад, хеле заъиф аст, зеро аз муддатњо аз ин сў онро њељ як аз љонибњои даргир дар буњрони Афѓонистон, аз љумла њукумати он кишвар писанд намекунанд. Аммо агар ба суханони Њомид Карзай, президенти собиќи Афѓонистон таваљљуњ шавад, аён хоњад шуд, ки дар ин муомила метавонанд дастњои хориљї дахил бошанд. "Россия - сегодня" - и Русия суханони Карзайро дар бораи ДОИШ чунин иќтибос кардааст: "Гурўњи "Давлати Исломї" (ДОИШ) неруест, ки дар Афѓонистон реша надорад. ДОИШ мањсули аќидаи афѓонї нест, балки воќеияти Ироќу Сурия аст. Агар дар Афѓонистон нуфуз мекунад, ба ин маънист, ки онњоро дасти хориљї идора мекунад ва дар минтаќа сенарияи тавтиаи нав тарроњї шудааст".

Агар ќудратњое, ки тарњи ДОИШ ро мехоњанд дар минтаќа чархонанд, хостори ворид кардани Њикматёр ба он бошанд, пас ин метавонад мояи нигаронињои кишварњои Осиёи Марказї бошад. Ќабл аз њама ба он хотир, ки Њизби исломии Њикматёр аз оѓози шуруъи фаъолиятњояш алайњи Иттињоди Шўравї мањз рисолати ба даст гирифтани Шимоли Афѓонистонро дошт. Ин ба солњои баъди 1985 бармегардад, замоне, ки Њизби исломї аз Покистон дастур гирифта буд, неруњои Шўрои наззори Ањмадшоњи Масъудро дар Шимол танг карда, зимоми амалиётњо алайњи Шўравиро ба даст гирад. Мањз он замон контрразведкаи Шўравї ба ин хулоса расид, ки ба Ањмадшоњи Масъуд дар амри саркўб кардани Њикматёр мусоидат кунад. Ва мањз бо мусоидати генералњои Шўравї Ањмадшоњи Масъуд неруњои Њизби исломиро дар Шимол шикаста дода, ўро ба љануб аќиб шинонд. Њоло моњиятан њамон вазъ дар Шимоли Афѓонистон њукмрон аст. Чанде

Гулбуддин Њикматёр худ зодаи вулусволии Имом Соњиби вилояти Ќундуз аст. Дар Шимол ў, ба истилоњи мардуми мањал, "ватандор" аст. Афроде, ки аз њизби ў бархостаанд ва дар њоли њозир аз ў буридаанд, њоло дар раддањои аввали рањбарии Афѓонистон ќарор доранд. Яке, Абдурауф Иброњимї, раиси Маљлиси намояндагони Афѓонистон аст. Дигарї, Муњаммад Хон, муовини раиси иљроия - Абдуллоњ Абдуллоњ мебошад. Раззоќи Моъмун бозгашти Њикматёр ба сиёсатњои Афѓонистонро баъид медонад, зеро аз ў на фаќат љонибдорон, балки паштунњои њамќавмаш низ хаста шудаанд: - Њикматёр як пружаи хатмшуда аст. Пули аќабии худ барои дастрасї ба имконоти эронињоро низ аз даст додааст. Ў эронситезї кард, то ДОИШ ва Толиб ва Арабистонро хурсанд бисозад, натиљаи баръакс дод. Толиб худ дасти дўстї ба Эрон дароз кард ва Арабистон дар сутуњи байнулмилалї бо Эрон бозї мекунад. Аммо ин љо суол мешавад, ки агар Њикматёр "мурдаи сиёсї" аст, чаро то ба њол зинда аст ва аз миён бурда нашудааст? Танњо хулоса ин аст, ки ўро барои рўзи мабодо нигоњ медоштанд ва бадтарин фарзия ин аст, ки ин рўз мањз рўзњои мост. "Нури дида" - и Амрико - Њикматёр дар солњои љињод њудуди 70 дарсади кўмакњои Вашингтон ба муљоњидини афѓонро дарёфт мекард. Дуруст аст, ки Амрико соли 2003 Њизби исломиро ба далели њамкорињояш бо Толибон ва Ал - ќоида ба рўйхати созмонњои террористї ворид кардааст. Аммо, тавре мегўянд, дар сиёсат дўстї ва душмании мудаввом нест. Инак, агар Њикматёр вориди бозї шавад, бидуни шак, ў ба зодгоњаш Ќундуз хоњад омад. Таври маълум, Толибон, ДОИШ ва љангиёни Осиёи Марказї дар ин вилоят ва умуман Шимол роњбари маъруфе ба мисли Њикматёр надоранд. Њељ аљобат надорад, ки бо дастури "обкоми Вашингтон" ДОИШ мањз ўро ба сарварии ин гуруњњо дар Шимоли Афѓонистон таъин кунад. Ин таъинот ўро ба рафиќи деринааш - Абдулрашиди Дўстум наздик мекунад. Дўстум соли 1994 ваќте бо Ањмадшоњи Масъуд вориди ихтилоф шуд, бо Њикматёр иттифоќ баст. Њоло њам, ки ин гуна иттифоќ бо Устод Ато дорад, њељ мушкиле барои наздик шудани ў бо Њикматёр вуљуд нахоњад дошт. Таърих барои Њикматёр такрор мешавад... Умари ТОЊИР

ИЌТИСОД

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

7

Паём ба оянда аз Абдуазими АБДУВАЊЊОБ

Куштор дар марз Пушти тољиккушињои ќирѓизњо дар марз русњо меистанд?

Боз ќарз аз... Чин Ин дафъа Тољикистон аз њамсояи шарќиаш 500 миллион доллар ќарз мегирад ва њиссаи онро ба 50 дарсад дар ќарзи хориљї боло мебарад Хадамоти матбуоти Бонки миллии Тољикистон хабар медињад, ки 1 июн дар мулоќоти рањбари бонк Љамшед Нурмуњаммадзода ва Лю Тао, ноиби президенти шуъбаи Шинљонии Бонки давлатии рушди Чин љузъиёти дар ихтиёри Тољикистон гузоштани боз 500 миллион доллар баррасї шудааст. Бино ба иттилои дафтари матбуоти БМТ, Тољикистон ин дафъа барои дастгирии тавозуни пардохт, ќурби пули миллї, соњањои энергетика, кишоварзї, коркарди маъданњои куњї ва соњибкории хурду миёна ин ќарзи дарозмуддати имтиёзнокро дарёфт карданист. Дар хабари БМТ омадааст, "ноиби Президенти шуъбаи Синзянии Бонки давлатии рушди Хитой љаноби Лю Тао бо хушнудї изњор кард, ки маќсади ташрифи онњо ба Тољикистон њам муњокимаи пањлуњои масъала оид ба људо намудани ќарз мебошад. Мо фикр мекунем, ки баъди муњокима ва тањлили тамоми пањлуњои њамкорињои минбаъда имконияти воќеии бастани шартнома оид ба људо намудани ќарз ба маблаѓи 500 миллион доллари ИМА вуљуд дорад". Ва "дар анљоми мулоќот тарафњо ба ќарор омаданд, ки Гуруњњои кории Бонки миллии Тољикистон ва Бонки давлатии рушди Хитой баъди чанде дар шањри Пекин машварати дар шањри Душанбе оѓозёфтаро идома дињанд".

То кай? Дархости "ќарзи дарозмуддати имтиёзнок" аз Чин дар њолест, ки ќаб-

лан дар бораи зарурати Тољикистон ба як маблаѓи бузург барои нигоњ доштани ќурби пули миллї суњбатњо мешуд. Њоло маълум мешавад, ки ин манбаъ пайдо шудааст ва он њам ќарздињандаи барои Тољикистон озмудашуда - Чин аст. Дар бораи ин, ки ќаробатњои иќтисодї ва ин "ќарзњои дарозмуддати имтиёзнок" аз Чин то куљо дар дарозмуддат ба дарди манофеъи миллии Тољикистон мехўрад, вокунишњои зиддунаќизе ба миён омада буданд. Аз љумла ин нукта зикр мешуд, ки афзоиши вобастагии иќтисодии кишвар аз Чин метавонад хатарњои сиёсиро низ ба дунбол дошта бошад. Воќеан, агар ба омори расмї итминон кунем, ќарзи хориљии Тољикистон дар ибтидои соли равон 2,1 миллиард долларро ташкил медод, ки баробар ба 22,5%-и Маљмўи мањсулоти дохилї буд. Ва аз ин маблаѓ беш аз 40%-и ќарзи Тољикистон ба Чин рост меояд. Ва ин танњо маврид дар соли равон нест, ки Душанбе аз Пекин ќарз мегирад. Дар оѓози соли равон Тољикистон дар пайи имзои созишномаи ќарзї бо Бонки содироту воридоти Чин барои ширкати "Барќи тољик" 152, КВД "Роњи оњани Тољикистон" 68 ва КВД "Талко" 85 миллион доллар аз ин бонк ќарз гирифт. Ба њамин минвол, агар 40 дарсади ќарзи имрўза 800 миллион доллар бошад, бо илова шудани 500 миллион доллар њиссаи Чин дар ќарзи хориљии Тољикистон аз марзи 50% мегузарад.

Ин метавонад боиси нигаронї бошад, ё хайр? Коршиносоне, ки бо "Нигоњ" дар ин бобат суњбат карданд, мегўянд, агар омори ќарз дуруст бошад, љои нигаронї надорад, аммо ваќте кас ба фаъолияти ширкатњои чинї дар Тољикистон мурур мекунад, мебинад, ки тарњњои онњо бамаротиб бештар аз ин маблаѓ иљро мешаванд. Ба ќавли онњо, агар њукумат ба пардохти ин ќарзњо, ки бояд 10 - 20 сол пас шуруъ шаванд, пешакї омодагї бинад, низ љои нигаронї намемонад. Онњо њамчунон бо таассуф ќайд мекунанд, ки раванди истифодаи ин ќарзњо шаффоф нестанд. Аз љумла ќарзи Чин барои сохтмони шоњроњи Душанбе - Чаноќро мисол меоранд, ки аз њисоби њукумати Тољикистон гирифта шуда, роњро сохтанд, аммо истифодаи он дар ихтиёри ширкати хориљии IRS гузошта шуд. То ба њол касе намедонад, ки ин ширкатро кињо идора мекунанд ва пулњое, ки ширкат тариќи плазањои толлингиаш аз мардум мегирад, ба куљо мераванд. Коршиносон мегўянд, вобастагии ширкатњои бузурги давлатї, ба монанди "Барќи тољик", "Роњи оњани Тољикистон" ва КВД "Талко" аз Чин муњосабањои сиёсиро низ дар оянда метавонад ба бор орад, њамон њам агар мудирияти ин ширкатњо ќарзњоеро, ки дар ихтиёрашон гузошта шудаанд, ѓайришаффоф истифода кунанд. Тавре мегўянд, оќибати кор ба хайр шавад. Фаромарзи ФОЗИЛ

ОЯНДА

Захираи муайяншудаи нафти Тољикистон ба беш аз 8 млн. тонна аст Захирањои даќиќ муайншудаи нафту газ дар Тољикистон, нисбат раќамњои пешбинишуда ба маротиб кам мебошад. Ба гуфтаи Мурод Хол, сардори Саридораи геологияи тољик дар Тољикистон тибќи маълумоти тасдиќшуда захираи нафт 8 миллиону 738 њазор тонна ва гази табиї 619 миллиону 520 метри мукаабро ташкил медињад. Захираи пешбинишудаи газу нафт дар конњои кишвар ба миллиардњо тонна ва метри мукааб меравад. Аз љумла ќаблан гуфта мешуд, ки захираи пешакии газ

дар минтаќаи нафтугаздори "Сариќамиш" - 18 млрд. метри мукааб арзбёї мешавад. Захирањои нафт - 17 млн. тонна ва гази омехта дар нафт - 2 млрд. метри мукааб мегуфтанд. Дар ин кон ширкати русии "Газпромнефт" корхои иктишофиву пармакунї бурда истодааст. Ба гуфтаи масъулини Саридораи геология то њол дар ин кор 4 њазору 350 метр парма кардаанд, ки њоло натиљаи надодааст. Корњои пармакунї идома дорад. Дар Тољикистон чандин ширкатњои дохиливу хориљї дар соњаи ба корњои иктишофиву истихрољ

машѓул мебошанд, ки маъруфтарини онњо "Газпром"-и Русия, "Тетис петроилиум"-и бритониёї ва ѓайра Умари ТОЊИР мебошанд.

6-уми июл бар асари тири силоњи марзбонони Ќирѓизистон як сокин, љавони 18-солаи дењаи Чоркўњи Исфара ба њалокат расид. Як сарбози марзбонии Тољикистон аз ноњияи дасташ захм бардошт. Асли хабар ин буд, ки гуфта шуд. Њодисаро маќомоти Тољикистон шарњ надоданд. Мисли њамеша гўё дар дањонашон об гирифтаанд. Хабарро расонањои Тољикистон аввалин шуда, аз номи сокинони дењаи Чоркўњ пахш карданд. Боборизо Ризоев, љавоне, ки аз тири марзбони ќирѓиз ба њалокат расид, њамин сол синфи 11-ро хатм кардааст. Ў ягон љинояткори вазнин набуд, ки агар ќадамаш ба хоки давлати Ќирѓизистон расад, балои мудњиш меояд. То њол асли ќазия равшан нест, аммо сокинон гуфтанд, ки манзили зисти Ризоевњо дар назди марз аст. Шояд ба њудуди номуайяни марзї ворид шуда бошад. Бархеи дигар мегўянд, зимни аз дењаи Лангар ба Чоркўњ омадан мавриди њамла ќарор гирифтааст. Хабарро расонањои мустаќили Тољикистон пањн карданд. Мисли њамеша ва тавре интизор мерафт, маќомоти марзбонии Ќирѓизистон ба таври фаврї вокуниш нишон дода, дар ин ќазия шањрвандон ва марзбонони тољикро гунањкор ва њатто "авбош" эълон карданд. "Бењтарин њимоя ба њуљум гузаштан" гуфтаанд, онњо низ зуд њуљуми иттилоотиро оѓоз карданд. Расонањои русї, ки аслан дар фазои расонаии минтаќа хабарсозанд, бо такя ба Хадамоти марзбонии Ќирѓизистон навиштанд, ки гўё шаш шањрванди Тољикистон ба њудуди њамсоякишвар гузаштаанд. На танњо гузаштаанд, балки худрави шањрванди ин кишварро зери борони санг ќарор додаанд. Хадамоти марзбонии Ќирѓизистон гуфтааст, ки "авбошон" ба њушдори марзбонњояшон итоат накардаанд. Њатто марзбонони Тољикистонро ба он муттањам мекунанд, ки аз њаракат ва ќонуншикании тољикон пешгирї накарда, балки талоши гирифтани силоњи марзбонони ќирѓизро кардаанд. Бархўрди маќомоти ќирѓиз ба чунин ќазияњо далел ба он аст, ки онњо барваќт ба дарки ин нукта расидаанд, ки ба даст гирифтани афкори љамъиятии минтаќа ва расонањои русї то чї њад муњим аст. Аммо дар баробари онњо њамеша љониби Тољикистон дар ин масъалањо аз муњофиза ва истињола кор мегирифт. Ба истиснои чанд њолат, аз љумла суњбатњои расонаии Љумъабой Сангинов, собиќ муовини якуми раиси вилояти Суѓд ва узви њайати Тољикистон дар музокироти марзї. Ин ва дигар мавќеъгирии маќомоти Тољикистон дар њоле мешуд, ки ба гуфте, кор аз њади худ гузаштааст. Ин навбат чї? Вазъи минтаќа ва равандњои нав дар пањнои собиќ Шўравї пеш омадааст. Ќирѓизистон узви Иттињоди иќтисодии АвруОсиёст. Ба њудуди ин Иттињод шомил аст. Ба љуз ин њам, њамеша расонањои Русия бо оњанги љонибдорї аз Бишкек дар ин масъала садо баланд мекарданд, ин нуктаро кам гирифтан нашояд. Пештар низ коршиносон баъзе аз муноќишањои марзї дар водии Фарѓонаро муноќишањои идорашаванда ва њадафнок мегуфтанд. Њар навбате, ки як сарбози ќирѓиз бесарї карда, сўи сокинони Тољикистон тир мекушояд, бозтоби ќазия дар фазои расонаї ба нафъи Бишкек ба охир мерасад. Душанбеи расмї гўё њеч намехоњад, аз бинї боло њарф занад, барои нигоњ доштани муносиботи њасана оромиро пеша мекунад. Боре њам ба Бишкек њушдор надодааст, ки чи ќадар барояш тољику Тољикистон муњим аст. Њеч не, ин Тољикистон аст, ки сипари минтаќа аз терроризму ифротгарої, ќочоќи маводи мухаддир аст ва... Аммо муњофизакории Душанбе дар чунин муносибот як асрореро мемонад, ки ба хотири киву чї ин ќадар тањаммул, бардошт ва мусолиња? "Сабр" -и Кабириро ба масхара мегиранд, аммо сабр дар марзи ќирѓиз њам ба њадди ифрот мерасад. Як сокини Чоркуњ мегўяд, ин дањумин тољик аст, ки дар марзи Ќирѓизистону Тољикистон кушта мешавад, аммо аз он љониб то ба њол дар даргирињо ё рўёрўињо касе намурдааст. Шояд ваќти он расидааст, ки як бор чунин сиёсати мусолињаву муњофизаро бознигарї кунад, он њам алакай дер нашуда бошад? Ё, воќеан, мо он чиро медонем, ки ба назари ман менамояд: пушти Ќирѓизистон Русия меистад ва ин тавтиањо дар марзро њам русњо назорат мекунанд, вагарна ќирѓиз дилу љигари куштани тољикро надорад...

8

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

МУСОЊИБА

Абдувоњид ШАМОЛОВ:

"Пуштибонии Амрико аз "Давлати исломї" љои бањс надорад" Суњбати ихтисосї бо Абдулвоњид Шамолов, профессор, доктори илмњои фалсафа Осиёи Марказї, пеш аз њама Тољикистон, дар маркази тарњњои барои амнияти минтаќа тањдидовари ќудратњо ќарор гирифтааст. Дар бораи ба минтаќа њамла кардани гуруњњои террористї, назири Толибон, Њаракати исломии Ўзбакистон, Љамоати Ансоруллоњ ва њоло умдатарини онњо, ки гуруње ба номи "Давлати исломї" аст ва шањрвандони минтаќаро њам љалб кардааст, ваќтњои охир суњбат зиёд мешавад. Ба манзури рўшанї андохтан ба ин тањаввулот "Нигоњ" бо Абдулвоњид Шамолов, профессор, доктори илмњои фалсафа суњбате дошт.

- Ба ин бовар доред, ки Толибон ва гурўњои байнулмилалии терористї нињоят дарёи Омуро убур хоњанд кард?

- Њеч ваќт намехоњам, ки њатто як террорист вориди минтаќаи Осиёи Марказї шавад. Аммо далелњои зиёд дарак аз он медињанд, онњо чунин наќшаи нопок доранд. Муборизаи дусадсолаи Британияи Кабир ва Русия барои зери нуфузи худ даровардани Осиёи Марказї ба њар шевае идома дорад. Ворид шудани нерўњои мањдуди низомии Иттињоди Шуравї ба хоки Афѓонистон дар соли 1979 ИМА, Англия ва дигар шарикони стратегии ин дуро ба тањлука андохта буд. Њоло таъсиси пойгоњњои њарбии ИМА ва НАТО дар Афѓонистон дар сарњади љумњурињои Осиёи Марказї, ки таи садсолаи охир тањти нуфузи Империяи Русия ќарор дошт, Русияро безобита кардааст. Ва ин бесабаб нест, чунки яке аз њадафњои геостратегии Амрико ва ба хоки Афѓонистон ворид шудани неруњои низомии вай ва НАТО дар оянда татбиќ кардани њадафњояшон аст.

- Яъне ваќте ИМА ва нерўњои НАТО вориди хоки Афѓонистон шуданд, Осиёи Марказиро низ њадаф доштанд?

- Таљрибаи амалиёти Хадамоти марказии истихборотии ИМА (СРУ) ва љангњое, ки Амрико дар Корея, Албания, Гватемала, КостаРика, Ветнам, Комбоља, Эквадор, Индонезия, Конго ва ѓайра (беш аз 55 давлати дунё) аз солњои 1945 то ба имрўз гузаронидааст, бо сароњат нишон медињад, ки дар раванди ин амалиёт президентњои Амрико муљозотеро дар муќобили ин кишварњо эълон карда, дар саросари љањон нисбат ба онњо муносибатњои хоси иќтисодиро, ки барои Амрико зарур аст, ташаккул медињанд. Дар амалї сохтани сиёсати хориљии худ президенти Амрико ба мисли "подшоњ" - и файласуф ва мутафаккири сиёсии Италия Николо Макиавеллї мебошад, ки онро дар асари маъруфи худ "Подшоњ" тасвир кардааст. Ба ќавли Н. Макиавелї, “подшоњ ба љуз аз љанг, муќаррароти љангї ва илми љанг ба њељ ваљњ набояд фикрњои дигареро дар майнаи худ љой дињад, зеро љанг ягона вазифа аст, ки шоњ наметавонад онро ба дигар кас бовар кунад. Санъати ѓарбї дорои чунин неруе њаст, ки на танњо шахсеро, ки дар оилаи шоњ ба дунё омадааст (шоњзода), балки ба шахси муќаррарї низ имконият медињад њокимиятро нигоњ дорад. Ва, баръакс, ваќте, ки шоњон дар нисбат ба машќњои ѓарбї дар атрофи лаззатњои зиндагї фикр мекунанд, онњо њамон ќудрате, ки дар даст доранд, онро низ ба бод хоњанд дод. Беэътиної нисбат ба санъати ѓарбї сабаби асосии ба даст овардани ќудрат аст”. Аз рўзњои аввали таъсиси давлати Амрико тамоми сиёсати хориљии президентњои ин кишвар дар мењвари њамин аќида давр мехўранд, зеро "падарон-поягузорон" -и давлати Амрико њамаср ва њамфикри ин файласуф буданд ва дар таъсиси низоми давлатдории кишвари худ аз андешањои сиёсии он њамаљониба истифо-

да мебурданд. Дар анъанаи давлатдории Амрико сиёсати хориљї ва амали сохтани бандњои асосии он вазифаи бечунучарои президент мањсуб мегардад. Дар миёни президентњои ИМА ба хусус се нафари онњо дар доираи усулњои зикршуда бузургии кишварро муайян сохтанд: 1) Авраам Линколн сохти љумњуриявиро дар Амрико наљот дод; 2) Франклин Делано Рузвелт Амрикоро кишвари ќудратманд бар тамоми уќёнусњои кураи Замин кард; 3) Роналд Рейган Иттињоди Шўравиро аз байн бурда, барои тавсеаи империяи амрикої роњ кушод. Баъд аз шикасти Шўравї Рейган ќотеона эълон кард, ки ба њељ ваљњ набояд дар ин сарзамин империяи дигаре зуњур кунад, яке аз вазифањои муњими тамоми президентњои баъдии Амрико дар њамин аст. Лекин 25-уми апрели соли 2005 президенти Россия В. В. Путин дар паёми навбатии худ ба "Дума"-и давлатї таъкид кард, ки фурўпошии Иттињоди Шўравї "фољеаи бузурги геополитикаи садсолаи охир мањсуб мегардад". Ин паём эълони расмии Путин дар хусуси он буд, ки вай ният дорад баъзе натиљањои ин фољеаро ба ќафо баргардонад. Вай ин корро дар шакли таъсиси Иттињоди иќтисодии АвруОсиё шуруъ кард.

- Аммо амалан Русия ва Амрико дар Украина даргиранд. Навбати Осиёи Марказї њам расидааст?

- Аз як сў, мањз њодисањои Украина таваљљўњ ба Осиёи Марказиро бештар кард. Бахусус баъд аз таѓйиротњои калидї дар низоми давлатдории Украина ва муносиботи он бо Русия, минтаќаи Осиёи Марказї мавриди таваљљўњи хоси дубораи ќудратњои минтаќаї ва фароминтаќавї ќарор гирифтааст. Агар аз як тараф, Русия Осиёи Марказиро ќисми људонопазири заминњои худ донад, аз сўи дигар Арабистони Саъудї онро пойгоњи муносибе барои сарбозгирї ва тарвиљу инкишофи андешањои ифротгароёна ва радикализм дарёфтааст. Кишварњои узви НАТО, бахусус давлатњои ќудратманди Аврупо ва Амрико низ аз як сў барои дастёбї ба манфиатњои иќтисодиву сиёсии худ ва аз сўи дигар барои љилавгирї аз тавсеаи нуфузи Русия, Эрон ва Чин ба ин минтаќа таваљљуњи амиќ доранд. Дар ин миён он чизе, ки шоёни таваљљуњ ва нигаронї мебошад, ин аст, ки баъзе кишварњо аз ќабили Покистон, Арабистони Саудї, Амрико, Исроил ва Иттињоди Аврупо ба маќсади расидан ба њадафњои худ аз гурўњњои ифротгарои мазњабї њимоят ва пуштибонї карда, онњоро дар сарлавњаи авлавиятњои сиёсати хориљии хеш ќарор додаанд. Ба ибораи дигар, бо истифодаи моњирона аз заъфу мушкилињо ва нобасомонињои иљтимоиву иќтисодии дохилии ин кишварњо њамаљониба судљўї карда, на танњо дахолату наќшофаринии бегонагонро дар минтаќа зиёд мекунанд, балки наќшањое дар сар доранд, ки тафаккури ифротгароёнаро асоси љањонбинии мардумони кишварњои Осиёи Марказї ќарор дињанд. Ин ниятњои геостратегї ва геополити-

кии онњо буда, раванди мазкур хеле тўлонї ва доманадор аст ва ба ќавли Барак Обама, ваќти хеле зиёдеро таќозо дорад, "то ин ки ба баъзе дастовардњо" ноил шаванд. Маќсад аз ин гуфтањо ин аст, ки решањои дарахти тавонманде, ки Русия дар ин минтаќа дусад сол ќабл шинонда буд, њанўз мустањкам буда, сараввал алоќа ва таваљљўњро нисбат ба ин давлат коњиш дода ва баъдан онро, ба ќавли Е. Примаков, "њамчун бозингари асосї аз сањнаи байналмилалї берун" кунанд.

- Масалан, бовар доред, ки Толибон, ќудратмандтарин созмони ифротии минтаќа ба Осиёи Марказї њамла кунад?

- Толибон дар доираи эъломия ва мувофиќи ќарордодњои ба имзорасида дар Доха аз таљовуз ба кишварњои њамсоя даст кашидаанд. Аммо ин эъломияњо то чї андоза воќеият доранд ё на, назораташон хеле мушкил аст. Аз як тараф иттилооте вуљуд дорад, ки мувофиќи он барои Толибон ва муттањидини онњо гузаронидани амалиётњо дар марзи кишварњои муштаракулманофеъ то њоло манъ набошад. Аз дигар тараф, аз сарчашмањои мухталифи иттилооти хабарњое дастрас гардидаанд, ки мутобиќи онњо "Љунбиши исломии Туркистон" ва дигар дастањову љунбишњои кишварњои пасошўравї, ки дар шимоли Афѓонистон амал мекарданд, аз зери назорати фармондењони Толибон баромадаанд. Ин гуфтањо метавонанд љузъи бозињои сиёсї бошанд, зеро хабарњое ба даст расидаанд, ки тибќи онњо дар рафти љаласае, ки дар тирамоњи соли 2014 аз љониби роњбарияти Толибон бо гурўњњои муттањидин аз кишварњои собиќ Иттињоди Шўравї гузарониданд, иљозати амалиётњо ба муќобили кишварњои муштаракулманофеъ дода шудааст. Дар ин ё он шакл таљрубаи бархўрди наздисарњадї бо ширкати љангиён, ки дар солњои 2014 - 2015 ба ќайд гирифта шудаанд, нишон медињанд, ки дастањои љангиёни мухолифин дар шимоли Афѓонистон як манбаи асосии тањдид ба кишварњои Осиёи Марказї мебошанд.

- Кадом кишварњо дар Осиёи Марказї дар баробари ин тарњњо осебпазиранд?

- Дар миёни кишварњои Осиёи Марказї Туркманистону Тољикистон дар минтаќаи хатарнок ќарор доранд. Сарњадоти байни Афѓонистон ва Ўзбакистон хеле мустањкам буда, вилояти наздисарњадии Балх босуботтарин вилояти шимоли Афѓонистон мањсуб мегардад. Њамин заъифии нерўњои сарњадї дар Тољикистону Туркманистон мувофиќи тањлилњои Никита Мендкович дар маќолаи "Вазъият дар шимоли Афѓонистон ва хатарњо барои Осиёи Миёна" имконоти њуљум ва њамлањои ногањониро дар марзњои Осиёи Марказї ба вуљуд овардаанд. Дар байни ин самтњое, ки Н. Мендкович пешбинї кардааст, аз њама хатарнок самти Бадахшон ба њисоб меравад, зеро ба ќавли Н.Мендкович "назорати сохторњои ќудратї дар ин минтаќа ба андозае камтар аст". Дар он љо наќши калидиро гурўњњои љиноии трансмиллї, ки ба ќочоќ машѓул буда, бо дастањои силоњбадаст дар Афѓонистон, аз он љумла Толибон, робитањои наздик доранд, мебозанд. Имконоти истифодаи ин гурўњњо ба муќобили њукумат вуљуд дорад. Дар оянда Толибон ва экстремистњои Тољикистон ният доранд дар Хоруѓ "сенарияи Фарѓона"-ро роњандозї намоянд. Дар робита ба ин диќќати тањлилгаронро ба худ таъсиси гурўњи љангиёни "тољикї" бо номи "Ансоруллоњ" дар Бадахшони Афѓонис-

тон љалб менамояд, ки роњбарии онро шахсе аз зодагони Фарѓона бар дўш дорад. Миќдори ташкилоти нави экстремистї тахминан дар њудуди 30 нафар буда, љангиёни онро дар вулусволињои Љурм, Ишкошим ва Вардуљи Афѓонистон диданд.

- Мешавад гуфт, ки тавсеъаи љанг дар шимоли Афѓонистон, бахусус аз бањори соли равон пайванд ба ин барномањост?

- Тањлили баъзе пањлуњои воќеањои рухдодаи моњњои апрел ва май дар вилоятњои шимоли Афѓонистон, инчунин гузоришоти коршиносону васоити ахбори омма бо сароњат нишон медињанд, ки љанг дар шимоли Афѓонистон ва марзњои наздисарњадии он бо давлатњои муштаракулманофеъ як падидаи тасодуфї ва ѓайричашмдошт нест. Балки дар доираи наќшањои аз нигоњи низомї ва сиёсиву иќтисодї хеле моњирона тарњрезишуда, амалї гашта истодааст. "Лоиња"-и мазкур бо "миссияи севвум"-и њузури НАТО ва ИМА дар Афѓонистон робитаи мустаќим дошта, њадафњои бунёдии он њам хусусияти сиёсї ва њам иќтисодї доранд. Њадафи иќтисодии ин "лоиња" аз манфиатњои абарќудратон ва бозингарони минтаќавї сарчашма гирифта, иборат мебошад аз эљоди мушкилот ба маќсади насохтани лулаи интиќоли газ аз Туркманистон - Афѓонистон - Покистон - Њиндустон (ТАПИ) ва тарњњое ба њамин монанд. Њадафњои сиёсии "Лоиња" дар марњилаи якум: 1) Таъсиси љиноњи афѓонии "Давлати исломї"; 2) Таъсиси пойгоњи низомии НАТО дар Афѓонистон дар назди сарњадоти кишварњои муштаракулманофеъ, Чин ва Њиндустон ба маќсади амалї сохтани њадафњои геостратегии Амрико дар дањсолаи оянда; 3) Нишон додани ќудрату имконоти Толибон ва муттањидии онњо. Бо ибораи дигар мушовирони ин барнома нишон доданд, ки барои гуруњњои љангиёни љињодї њељ мушкилоте барои ворид шудан ба марзњои Осиёи Марказї вуљуд надорад; 4) Нишон додани ба ном заъифии Созмони Паймони Амнияти дастаљамъї (ОДКБ), Русия ва шарикони стратегии вай дар Осиёи Марказї; 5) Ба вуљуд овардани бесарусомонї дар марзњои наздисарњадии минтаќаи Осиёи Марказї; 6) Барангехтани иѓво дар байни ањолии кишварњои минтаќа; 7) Таъсиси љиноњии русии "Давлати исломї" ва аз тариќи он дар Ќафќози шимолї ва Поволже зиёд кардани теъдоди гурўњњои муљоњидин; 8) Ихтор ба Русия: Амрико натанњо дар Амрико, балки дар кишварњои Осиёи Марказї низ имконият дорад бесарусомониро эљод кунад. Њадафњои сиёсии "лоиња" дар марњилаи дуввум: 1) Таъсиси пойгоњи низомии НАТО дар Ўзбакистон (ё Ќирѓизистон); 2) Гирифтани сари роњи тавсеаи ЕврАзия дар Осиёи Марказї. Тибќи доктринаи нави амниятии Амрико ба њељ ваљњ ва ба њељ шакл набояд дар байни кишварњои собиќ Иттињоди Шўравї иттињоди наве зуњур намояд. Моњияти ЕврАзия хусусияти зиддиимперияи глобалї дорад; 3) Ба аъзогии НАТО љалб намудани кишварњои Осиёи Марказї; 4) Таъсиси пойгоњњо барои мубориза ба муќобили Чину Њинд њамчун кишварњои аъзои БРИКС ва ѓайра. Ба маќсади амалї гаштани њадафњои марњилаи якум ба воситаи таблиѓоту пулу дорої љавононро аз кишварњои Осиёи Марказї, Русия ва Чину дигар давлатњо ба сафњои "Давлати исломї" љалб карда, мехоњанд дар доираи идеологияи "эњёи хилофати исломї" љун-

БЕТАЊРИР

биши бузурги байналмиллалиро ба вуљуд оранд. Тибќи баъзе сарчашмањо, њоло дар сафњои "Давлати исломї" аз 2 то 4 њазор шањрвандони кишварњои Осиёи Марказї машѓули "таљрибаомўзї" мебошанд.

- Осиёи Марказї дар баробари њадафњои абарќудратњо, аз љумла ИМА, чї заъфњо дорад?

- Ба андешаи аксарияти коршиносон, чунин њолат низ дар баъзе кишварњои пасошуравї ба вуљуд омадааст ва онњо сабабњои асосии љалби љавононро ба "Давлати исломї" дар масъалањои зерин мебинанд: 1. Режимњои авторитарї, бахусус, дар Ўзбакистон ва Туркманистон ин шакли давлатдорї ба худ хусусияти архаистиро касб кардааст ва дар таърихи муосири љомеаи башарї он нолозим ва зараровар эълон шудааст, зеро ин тарзи давлатдорї дигар наметавонад ба худ хусусияти ќонунї (легитимность) гирифта, низомияти умумимиллиро бар ивази баъзе мањдудиятњо ва озодињо ба даст оварда, дар зиндагии мардум пешравињои иќтисодиро таъмин намояд.

2. Мудохилаи њамагонї ба њаёти иќтисодї ва сиёсии мардум. Маќсад аз он иборат аст, ки дар давраи гузариш ва таѓирёбии низоми давлатї њукуматдорон бояд гузоранд, ки мардум барои зиндагии иќтисодии хеш фаъолият кунад.

3. Аз байн бурдани мухолифини дунявї дар баъзе кишварњои пасошўравї, аз љумла Туркманистону Ўзбакистон ва Ќазоќистон. Таљрубаи Эрон дар замони Ризошоњи Пањлавї бо сароњат нишон дод, ки барои мардуми аз њукумат норозї танњо як шакли баёни эътирозот боќї мемонад, ки он ба воситаи созмону ташкилотњои динї сурат мегирад. Ин созмонњо дар доираи сохтори шабакавии худ метавонанд ба таври махфї фаъолият кунанд. Дар шароити њозира пањн гаштани бунёдгузории динї барои кишварњои Чину Њинд ва Осиёи Марказї, Ќафќози Шимолї ва Поволжеи Русия хеле хатарнок мебошанд.

4. Адами институти интиќоли ќудрати сиёсї дар кишварњои пасошўравї. Ин яке аз масъалањои асосї буда, сабаби дингарої ва бунёдгарої дар дохили љомеа мешавад. Бо зуњуроти динї метавон дар доираи усулњои зуроварї мубориза бурд, лекин дар замони љањонишавї ва пешрафти техникаву технологияи нав истифода аз он чандон муассир нахоњад буд. Барои ба муќобили бунёдгароён мубориза бурдан, бењтар аст сабабњои нуфуз пайдо кардани онњо.

5. Хусусияти доимї пайдо кардани камбизоатї дар кишварњои пасошўравї. Дар ин самт лозим аст њукуматњо ба масъалаи баланд бардоштани сатњи зиндагии мардум машѓул шуда, ќувваи фаъоли мењнатии кишвар, яъне љавонон ба кор таъмин карда шаванд.

6. Муќобилгузории њукумат бо рўњониён ва мубориза бар зидди онњо, ки ин зиёдтар дар Узбекистон ба чашм мехўрад. Дар давраи љањонишавї ва таѓйирёбии босуръати љомеаи башарї бо кор гирифтан аз методу усулњои куњна, ки бахусус дар Ўзбакистон ривољ пайдо кардааст, наметавон натиљаи дилхоњ ба даст овард. Дар љомеањои суннатї ва анъанавї, ки љомеањои кишварњои Осиёи Марказї ба он дохил мешаванд, дину

мазњаб дорои љову маќоми хосси худ мебошад ва институти дин вазифањои мушаххасро иљро мекунад. Болотар аз ин дар давлати дунявї ва њуќуќбунёд тибќи конститутсия озодии виљдони мардум кафолат дода мешавад. Дар ин бахши нозуки љомеа зарур аст дар доираи ќонунњои мављуда ба хотири дифоъ аз сохтори дунявї ва демократї хеле моњирона амал кард. Дар ќадами аввал ногузир аст, ки њукумат бо рўњониёни суннатї њамкорї карда, нерўву дониши онњоро барои ободии љомеа ва бењтар кардани ахлоќи љавонон истифода барад. "Зуроварї њамеша боиси зуроварии дигар хоњад шуд", ки ин ба харобии љомеа ва њарљу марљи он мебарад. Дар ин бахш сиёсати "нарм"-и њакимона ва санљидашуда лозим аст.

7. Рушду тавсиаи фасод ва адами адолати иљтимої.

- Иёлоти Муттањидаи Амрикоро пуштибони аслии ДОИШ медонанд. Аммо далелњои пароканда дар ин маврид вуљуд дорад. Шумо чї метавонед пешнињод кунед?

- Аввал, дар китоби хотироти Њиллари Клинтон метавон санади њимояи Амрикоро аз "Давлати исломї" дарёфт кард. Собиќ котиби давлатии Амрико дар китоби хотироташ "Harold Choices" (Алтернативаи мушкил) ба хусус таъкид кардааст, ки " Мо "Давлати исломї"-ро барои таќсими Шарќи Миёна эљод кардаем". Љои дигаре аз ин асараш чунин меорад: "Ќарор буд мо дар рўзи панљуми июни соли 2013 дар нишаст бо дўстони авропоии худ "Давлати Исломї"-ро ба расмият шиносем. Ман ба 112 кишвари љањон сафар кардам, то наќши Амрико ва дастгирии баъзе аз дўстонро дар бораи ба расмият шинохтани "Давлати исломї" пас аз ташкили он ба миён гузорам, вале баъзе воќеањо дар минтаќа инро нагузошт". Манзури хонум Клинтон ин аст, ки 30- июни соли 2013 дар Миср зидди давлати "Ихвону-лмуслимин" табаддулот ба вуљуд омад, зеро яке аз гурўњое, ки бояд дар ин наќшаи Амрико ёрї мекард, мувофиќи хотироти ў, њамин "ихвонињо" буданд. Ин иќтибоси оварда худ як намунае аз эътирофоти маќомоти баландпояи Амрико доир ба таъсиси гурўњи "Давлати исломї" мебошад. Дуввум, Роунд Поул, сенатор аз њизби љумњурихоњ, дар мусоњибањои худ бо шабакаи телевизионии CNN яке аз далелњои пурзўр шудани "Давлати исломї"-ро дар ирсоли силоњњои америкої барои муттањидони ин гурўњ дар Сурия нишон дода, таъкид сохтааст, ки "Давлати исломї" дар Сурия иттифоќчии Амрико буд. Мо барои ба аќиб рондани нерўњои вафодор ба давлати Димишќ, ба низомиён силоњ додем ва љои зисти боамниятро барои онњо омода сохтем. Ба аќидаи ман, сабаби дахолати мо дар Сурия вобаста ба вазъи љории Ироќ шуд" (www.Farsnews.com/newstext.php.). Њамчунин дар ифшогарињои Эдвард Сноуден, корманди собиќ Агентии амнияти миллии Амрико, дар муќобили дасгоњњои истихборотии ин кишвар омадааст, ки "созмонњои итилоотии Амрико ва Англия дар ташаккули гурўњи бо ном "Давлати исломї" наќши бузург доштанд ва дар амалиёте тањти унвони "Лонаи занбўр" гурўњи мењвариро "Давлати исломї" ташкил медод". Сноуден дар доираи асноди фошшуда боварї дорад, ки ин гурўњ

барои њимоят аз Исроил ташкил шуда, њадаф аз амалиёти "Лонаи занбўр" ташкили гурўње бо шиорњои исломї мебошад, ки силоњи худро бар зидди кишварњое, ки мављудияти Исроилро мухолиф мебошанд, равона созад" (www.Farsnews.com/newstext.php.). Аммо муњимтарин далел дар бораи њимояти Амрико аз "Давлати исломї" ин аст, ки Амрико то рўзњои наздик ин гурўњро дар фењристи созмонњои терористии худ ќарор надода буд. Болотар аз ин, Амрико љабњаи "Аннусра" ва саркардаи он Љавлониро бо таљњизоти электроникї таъмин карда, аз фаъолияти "Давлати исломї" њимоят мекунад. "Маркази њимоят аз мухолифони Сурия" (OSOS), ки дар Амрико ќарор дорад, ба навъњои таљњизот ва ба роњ андохтани омўзишњои лозима ба маќсади амалї сохтани наќшањои гурўњњои фаъоли Ироќ ва Сурия дастгирї мегардад. Љангиёни "Давлати исломї" бо истифода аз фейсбук ва твитери худ, љанги таблиѓотии густурдаеро ба роњ андохтаанд. Бинобар гузорише, ки тавассути манобеи огоњ ба нашр расидааст, "Маркази њимоят аз мухолифони Сурия" (OSOS) навъњои нармафзоњои зидди хакерњо ва барномањои пешрафтаи љустуљўи интернетиро дар ихтиёри "Давлати исломї" ќарор додааст. Илова бар ин, Вазорати корњои хориљаи Амрико аз тариќи ду муассисаи бо номњои "Маркази гузориши љанг ва сулњ" ва "Хонаи озодї", гурўњи "Давлати исломї"-ро ба омўзиши технологияи пешрафта барои пешбурди амалиётњои махсус дар фазои маљозї фаро гирифтааст. Омори мављуда нишон медињад, ки гурўњи "Давлати исломї" барои густариши таблиѓот ва љанги расонавию иттилоотии худ беш аз њар чизи дигар аз "твитер" истифодаи фаровон мебарад ва ин худ нишондињандаи њимояте аст, ки гурўњи мазкур аз љониби масъулини ин шабакаи иљтимої дарёфт мекунад. Сарфи назар аз он ки амрикоињо шиори мубориза бо "Давлати исломї"ро роњандозї кардаанд, аммо онњо кўмаки худро дар шакли таљњизот ва дар шакли ѓайримустаќим ба ин давлат анљом медињанд. "Давлати исломї" бо пахши навори видеої даъвои онро кардааст, ки ќабл аз њамла ба тайпи 93 (лашкари 93) дар Айни Исо дар ќисмати шимолии Сурия бо њавопаймои бесарнишин комилан аз ин минтаќаи низомї аксбардорї кардааст. Бо нашри ин, тасвирњои видиої таќрибан маълум шудааст, ки Амрико ва Исроил дар мубориза ба муќобили давлатњои мухолиф бо Амрико, аз љумла Ироќ, Сурия, Урдун, Эрон ва ѓайра аз њар гуна василае истифода мебарад. Ташкил, њимоят ва пуштибонї аз низомиёни "Давлати исломї", "Љабњату-н-насра", "ал-Ќоида" дар муќобили љараёнњои дигаре аз ќабили "Њаммос", "Љињоди исломї", "Њизбуллоњ" ва ѓайра, метавонад занги хатаре барои сиёсатмадорон ва низомиёни ин минтаќа бошад, то тадбирњои хоссеро дар ин хусус биандешанд. Амрико ва Исроил њатто дар пешкаш кардани иттилооти љангї ба "Давлати исломї" аз тамоми василањо истифода мекунанд. Пойгоњи њавоии "ал-Табаќа" дар Сурия дар замоне тањти тасарруфи "Давлати исломї" ќарор гирифт, ки ќаблан амрикоињо расман эълон карда буданд, ки як чанд воситањои пахши ахбор тавассути њавопаймоњои бесарнишини

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

9

онњо барои љамъоварии навор бар фарози ин минтаќа парвоз доштаанд. Онњо дар Ироќ низ ба "Давлати исломї" бахусус дар Эрбил кўмаки зиёд карданд. Барак Обама борњо эълон кардааст, ки ваќте манфиатњои Амрико дар Ироќ ба хатар рў ба рў шавад, даст ба амал хоњад зад. Љолиб ин аст, ки ин њимояи амрикоињо аз манфиатњои хеш на дар асоси харољоти Амрико, балки аз њисоби андозсупорони Ироќ сурат мегирад. Барои мисол дар њамлаи америкоињо ба "Давлати исломї" як суратњисобе ба роњбарияти давлати Ироќ ба маблаѓи њафтунимиллион доллар пешкаш шуд. Дигар далелњо: Дар аввалњои соли 2015 њисоботи махфии Пентагон ба табъ расид, ки дар он таъкид шудааст, ки Амрико дар хусуси ташаккули "Давлати исломї" њанўз то таъсиси он иттилои комил дошт.(ниг: Deutsche Wirtschafts Naehichter). Дар соли 2015 њангоми вохўрї бо котибони шўроњои амнияти давлатњои БРИКС президенти Русия В. В. Путин кишварњои Ѓарб ва Амрикоро дар пањн гаштану тавсияёбии "Давлати исломї" мутањам карда, зикр сохт, ки "мо медонем њоло дар Шарќи Наздик ва Африќои Шимолї чї воќеањое рух дода истодаанд. Доир ба масъалањои ташкилоти терористие, ки худро "Давлати исломї" ном нињодааст, иттилои пурра дорем". (ниг: Deutsche Wirtschafts Nachichfen). Тањлилгари турк Иброњим Варлї дар маќолаи хеле бузурги худ дар рўзномаи туркии "Birgtin", ки дар моњи майи соли 2015 ба таъб расид дар такя ба маводи гузориши раёсати љосусии низомии Амрико (DIA), ки барои Агентии амнияти миллї, Департаменти давлатї, вазорати дифоъ ва дигар сохторњои низомї ва љосусиву амниятии Амрико тањия гардида буд, бо далелњои радопазир ба исбот расонидааст, "Давлати исломї"- ин "мањсуми идораи раёсатљумњури Амрико ва Пентагон мебошад". Дар мусоњибаи худ бо маљалаи "Foreign Policy" собиќ сафири Амрико дар Сурия Роберт Фард аз љониби Амрико дастгирї ёфтани лоињаи Арабистони Саудї дар хусуси таъсиси "Давлати исломї" изњори аќида кардааст. Ба ќавли вай "аз љониби Амрико њимоят ва сарпарастии ин гурўњњи террористї бо дастгирии собиќ афсарони артиши БААС иштибоњи бузурги таърихи мебошад". Созмони консервативии Judicial Watch мављудияти асноду њуљљатњои махфии Департаменти давлатї ва Вазорати мудофияи Амрикоро тасдиќ карда, овардааст, ки њукумати Амрико ва сохторњои љосусии он аз "Давлати исломї" огоњона дастгирї карданд, то ин ки аз ин ташкилот дар мубориза ба муќобили њокимияти ќонунии Сурия ва дигар мољарогўињои сиёсии худ дар минтаќаи Шарќи Наздик истифода намоянд. Созмони зикршуда дар хусуси њамоњангии фаъолияти хадамоти љосусии Амрико дар раванди таљњизонидани "Ал-Нусра" ва дигар гурўњњои "Давлати исломї" бо аслиња ва муњимоти низомї маълумот додааст. Аслиња ва муњимоти низомие, ки дар соли 2012 аз њисоби захирањои НАТО барои мухолифини Њукумати Сурия , аз он љумла ракетањои зидди танк ба дасти љангиёни "Давлати исломї" расида буд. Тибќи иттилои расонањои ѓарбї дар ин амалиётњои хеш Амрико ба хусус аз имконоти Туркия ва Арабистони Саудї истифода кардааст. Тањлилгарони сатњи љањонї диќати љомеъаи башариро ба дигар далелњое, ки мувофиќи онњо шарикии Амрико ва "Давлати исломї" исбот гаштаанд, љалб месозанд. Масалан, барои бо аслиња ва муњимоти љангї таъмин кардани љангиёни "Давлати исломї" Амрико ва НАТО аз њавопаймоњои њарбї, наќлиётии Иордания, Арабистони Саудї ва Ќатар истифода кардааст. Нашрияи ѓарбии "World Net Daily" тасдиќ кардааст, ки љангиёни "Давлати исломї" дар Иордания бо роњбарии муаллимони низомии америкої дарси љангиро омухтаанд. Генерали америкої Мартин Демпси ба аъзоёни кумитаи Сенат оид ба корњои ќуввањои мусалањи Амрико изњор крдааст, ки њампаймонњои Амрико аз кишварњои араб дар Шарќи Наздик ба террористони исломї кумаки њамаљониба менамоянд. Хулоса, дар ин, ки Амрико аз ДОИШ пуштибонї мекунад, далелњо кофиян ва он чї мо овардем муште аз хирворанд. Суњбати Далери ХАЙРУЛЛОЊ

10

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

Дар Русия пайваста масъалаи низоми раводид бо мамолики Осиёи Марказї ва бахусус бо Тољикистон бањс мешавад. Аммо имрўз дар Тољикистон низ кам нестанд касоне, ки аз ин љонибдорї мекунанд. Шояд медонанд, ки агар мо хоњем њам русњо намехоњанд. Бо гузашти њамагї як њафта аз чопи маќолаи таќиромези "Тољикистон - кишвари муздурон" дар нашрияи "АиФ", ки масъалаи љорї кардани раводид бо Тољикистонро дар миён мегузошт, сарусадоњо аз Думои давлатии Русия низ баланд шуд. Ин бор ду вакили мардумї аз Њизби коммунист бо ирсоли дархосте ба сарвари Хадамоти муњољират ва Хадамоти марзбонии ин кишвар Константин Ромодановский ва Владимир Кулишов хостори ташдиди назорати вуруд ва хуруљи муњољирин аз кишварњои Осиёи Марказї шудаанд. Ин вакилон мегўянд, аз фаъол шудани ДОИШ дар сар то сари олам хеле нигаронанд. Онњо бар ин назаранд, ки ДОИШ шањрвандони Осиёи Марказиро ба терроризм ва эктремизм омўзиш медињад ва сипас, ба сурати муњољирини корї ба Русия эъзом мекунад. Вакилони Думои давлатии Русия мегўянд, Маскав бояд бидуни таъхир бо мамолики Осиёи Марказї низоми раводид љорї кунад, то хадамот имкон пайдо кунанд шиносномањои онњоро љиддан тафтиш намоянд ва яќин њосил шавад, ки соњиби он дар њаќиќат шањрванд аст, на шахси беруна. Зери ин мурољиатнома љонишини Райиси Њизби коммунисти Русия, љонишини аввали раиси кумитаи Дума дар умури миллиятњо Валерий Рашкин ва Котиби Њизби коммунист Сергей Обухов имзо гузоштаанд. Муаллифони нома аз тањдидњои пайвастаи љангиёни "Давлати исломї" ёдовар шудаанд ва онро хатар ба амнияти Русия донистаанд. Онњо њамчунин мегўянд, њарчанд дар айни замон таваљљуњи ДОИШ бештар ба шањрвандони кишварњои Эрон ва Сурия аст, вале онњо ба љалби сокинони Осиёи Марказї низ мароќи калон зоњир кардаанд ва метавонад бо истифода аз оддї будани низоми вуруд онњоро барои бесуботї дар Русия истифода кунанд. Бино ба оморе, ки муаллифони нома ироа мекунанд, 80 дарсади муњољирони корї дар Русия шањрвандони Тољикистон, Ќирѓизистон, Узбакистон ва Туркманистон мебошанд. Аксаран онњо бо шиносномањои дохилї ворид мешаванд ва марзбонони Русия он имБаъди хастагї аз тањримњои ѓарбї Русия рў ба бозорњои Шарќ овард ва албатта, бештар Чинро дар назар дошт. Вале њоло дида мешавад, ки Пекин тамоил ба Ѓарб мекунад ва мехоњад халои аз хуруљи Русия боќимондаро пур созад. Аммо пас Маскав бояд чї кунад? Зарфи чанд моњи охир дар равобит миёни Ѓарб ва Чин таѓйиротњое ба мушоњида расиданд, ки дар Русия суолоти нигаронкунандаро ба бор овардаанд. Аз љумла kommersant.ru дар тањлиле мепурсад: Агар Чин ба Ѓарб руљуъ кунад, пас Русия рў ба кї хоњад овард? Њафтае ќабл Сарвазири Чин Ли Кетсян вориди Аврупо шуд, ки на танњо дар њамоиши XYII Чин бо Иттињодияи Аврупо ширкат кард, балки бонки тозатаъсиси осиёиро басо фаъолона таблиѓ намуд. Иќтисодшинос Сергей Алексашенко бар ин назар аст, ки Чин бо ин васила афзалиятњои иќтисодии худро дар њамкорињо бо Ѓарб ба намоиш мегузорад ва ин тарсеро ба вуљуд меорад, ки наздик шудани Пекин ба Аврупо рў ба Шарќ овардани Русияро камрангу камањамият мекунад. Ин иќтисоддон менависад, ки дар бораи рў ба Шарќ овардани Русия танњо афроди танбал њарф намезананду бас. Баъзењо бо як љањон ифтихор ва баъзеи дигар бо бадбинї. Яъне, тањримоти ѓарбї барои мо арзише надоранд ва бозорњои ѓарбї бароямон њоизи ањамият њам нестанд. Вале касе даќиќан наметавонад бигўяд, ки ин гардиш ба Шарќ аз чї иборат аст ва чї бартарї аз ѓарб дорад ва ба кишвар чї медињад? Дуруст аст, ки "Газпром" бо гази худ ба бозорњои Осиё ворид мешавад, вале... Инро мебоист 10 - 12 сол пеш мекарданд, менависад муаллиф. Аммо њоло њам маълум нест, ки

Низоми раводид: бошад ё набошад? кониятро надоранд, ки таќаллубї набудани онњоро исбот кунанд. Ин аввалин бор нест, ки масъалаи раводид бо кишварњои Осиёи Марказї ва бахусус Тољикистон мавриди бањсњои расонаї ќарор мегирад. Њатто ду сол пеш он то сарвари Русия расида буд, вале Путин он замон бо ќотеъият пешнињоди иддае аз нињодњои давлатии худро рад карда буд. Яъне, бо шарикони стратегї раводид љоиз нест. Чї дар гузашта ва чї имрўз иддиоњо дар бораи раводид чун абзори сиёсї истифода шудаанд. Ва ин бор њам паси пардаи ѓамхорї ба миллати рус барои љилавгирї аз тањдидњои ДОИШ шояд кашидани домани Тољикистон ба Иттињоди иќтисодии АвруОсиё нињон аст. Иттињоде, ки то ба имрўз њарчанд иддае аз њамсоягон љолиб хондаву ба он ворид шудаанд, вале Тољикистон аслан изњори назари расмї накардааст. Яќинан дар доирањои сиёсии кишвар ва марказњои тасмиму тањлил ин созмон њоло дар ин шакл барои Душанбе ќобили таваљљуњ нест. Шояд бар ин назар њам њастанд, ки Русия дар њеч ањдаш бо Тољикистон пойбанд набудааст ва он созишномањои имзошударо, ки њатто камтар барои Тољикистон њоизи ањамиятанд, вале барои худи русњо љолибанд, иљро намешавад. Тољикистон дар гузашта ба хотири сабукињо ба муњољиринаш ва соддатар шудани низоми воридоти сўхт пойгоњи калонтарини њарбиро ройгон 42 сол иљоза дод. Вале шарики стратегї на њама нуќтањои созишномаро иљро кард ва агар иљро њам карда бошад, хеле муваќќат будаанд.

Аммо Александр Князев, коршинохти шинохтаи рус дар умури кишварњои Осиёи Марказї, Афѓонистон, Ховари Миёна ва Ќафќоз дар суњбат бо "Нигоњ" ин гузинаро рад кард ва гуфт: "масъалаи вуруди Ќирѓизистон њатто расман њал шудааст, вале мушкилоти зиёд дорад ва гумон мекунам ин масъала барои Тољикистон баъдтар муњим мешавад". Ба андешаи ин тањлилгар ангезањои ин гуна пешнињоду даъватњоро метавон дар дигар љо љус. " Ба муњољирон аз кишварњои собиќ Иттињоди Шўравї, аз љумла аз Тољикистон бештар ваќт як силсила зуњуроти манфиро дар ќаламрави Русия алоќаманд медонанд: ин пеш аз њама интиќоли маводи мухаддир, экстремизми динї ва умуман рушди љиноят аст. Ин зуњурот амалан њам вуљуд дорад ва љорї кардани низоми раводид барои бахше аз интихобкунандагон чораи оддї ва ќотеъ ба назар мерасад, ки имкон медињад мушкилот роњи њалли худро пайдо кунад. Аз ин эњсосот ва кайфият аз замон ба замони дигар сиёсатмадорон истифода мебаранд". Аз сўи дигар Александр Князев ба ин бовар аст, ки "ба љорї кардани низоми раводид њамчунин хадамоти консулии Вазоратњои корњои хориљии ду кишвар низ манфиатдоранд. Зеро низоми раводид ваќте агар љорї шавад, пас барои њарду љониб љорї мешавад. Ва ин охури бузурге баро соњибмансабон дар Маскав ва Душанбе хоњад буд". Бо он ки мавзуъи раводид дар сатњњои гуногун мавриди баррасї ќарор мегирад, вале бо назардошти воќеъияти зиндагї гумон аст,

Чин ба Ѓарб, Русия ба... куљо?

чаро бояд аз бозорњои наздики аврупої њатман даст кашидан лозим буд? Аз нуќтаи назари иќтисодї низ муоњадаи чинї хеле тираву тор ба назар мерасад ва комилан возењ њам њаст, ки Русияро лозим меояд иловатан ба Чин пул биспорад. Албатта, ин хуб аст, ки ширкатњои чинї тасмим гирифтаанд роњи оњани Маска-Ќазонро аз њисоби худ, бо ќувваи кории худ бисозанд ва онро бо ќаторњои тавлиди чинї таъ-

мин созанд ва боз хубтар, ки шояд инро дар остонаи мусобиќоти байналмилалии футбол ба анљом расонанд. Аммо ин роњро баъди мусобиќаи футбол мо бо чї пур мекунем, то фоида ба даст орем? Ё ки чуноне дар Сочї кардем, дар як шабонарўз ду ќатораро сар медињем ва ба коргарони чинї на аз фоидањои Роњи оњан, балки аз буљаи давлат маош медињед? Яъне, аз њисоби коњиши масрафот дар маориф ва кушоишњои илмї?

ки Маскав ба ин розї шавад. Чун раводид на он аст, ки танњо тољик бояд барои Русия рафтан иљоза гирад, балки рус њам барои ба Тољикистон омадан айнан њамон марњилањои дарёфти раводидро тай мекунад. Ба Тољикистон бештар низомиёни ин кишвар равуо доранд ва маќомоти Тољикистон аслан омори даќиќи вуруди хуруљи онњоро дар даст надоранд. Дар сурати љорї шудани низоми раводид ин масъала низ зери назорат ќарор мегирад. Њамаи низомиёни рус аз ќайд мегузаранд, Тољикистоон њаддиаќал киву чикора будани он полковнику сержантњои бењисобро медонад ва пайваста оморгирї мекунад. Магар инро Маскав хоњад хост? Аммо дар љомеаи Тољикистон тарафдорони љорї кардани раводид кам нестанд. Ќисмате чун коршинос Умед Љайњонї бар ин назаранд, ки раводид метавонад љанбањои мусбат њам дошта бошад. "То кунун ки рафту омад бераводид буда, тољикон дар Русия њаќќу њуќуќе надоранд. Шояд агар рафту омад миёни Тољикистон ва Русия бо раводид шавад, муњољират низ ќонунманд ва муњољирон дорои пуштивонаи њуќуќї ва ќонунї хоњанд шуд. Яъне, агар бо раводиди кор ба Русия биёянд, дигар муљаввизи кор лозим намешавад. Лекин аз он љое ки масъулини тољик дар муъомилањои сиёсї камтар аз манофеъи миллї андеша мекунанд, эњтимолан ќазияи раводидро низ ба суди Русия хоњанд бохт".

Бобољони ШАФЕЪ

Шояд њамаи ин талоши аввал аст ва баъд хуб мешавад? Шояд. Вале биёед аввал бубинем, ки ин гардишро Чин чї гуна арзёбї мекунад? Оё ин кишвар омадани моро интизор аст? Муруре ба нашрияњо нишон медињанд, ки Чин дар ин айём тасмим гирифт ба самти Ѓарб њаракат кунад. Вале на аз роњи Сибир, балки аз тариќи лоињаи бузурги "Роњи абрешими љадид" мехоњад ворид шавад. Ин лоињаи хеле бузургест, ки бунёди объектњои инфраструктурї-роњњо, роњњои оњан, ќубурњои интиќолї, шабакањои энержї дар кишварњоеро дар назар дорад, ки дар ќисмати љануби Русия љойгиранд. Чин чунин мењисобад, ки њамсояи хубњамсояи сарватманд аст. Ва њар инфраструктура иќтисодро бой ва устувор мегардонад. Тасодуфї нест, ки дар дидору мулоќоти сарвазири Чин масъалањои ба њам овардани захирањои сармоягузории Чин ва Иттињодияи Аврупо мавриди суњбат ќарор гирифтанд. Ва агар ин воќеъ шавад, пас "Роњи нави абрешим" на танњо то Истамбул хоњад рафт, балки ба маркази Аврпуо-Берлину Порис низ хоњад расид. Соли 2012 тавлиди нохолиси дохилии саронаи доллар дар Чин ду баробар камтар аз Русия буд. Имрўз, ваќте иќтисоди Русия ба се соли пеш, ба њамон соли 2012 партов шудааст, хазинаи доллари он аз чор се њиссаи Русия аст. Ва мешавад, ки аллакай баъди 7-8 сол Чин аз Русия дар рушди иќтисодї пеш гузарад ва ба самти Ѓарб, яъне Аврупо сарењтар њаракат кунад. Аз он ќисмат аз олам, ки мо намоишкорона худро хориљ кардем ва ин њам танњо ба он хотир, ки ба самти Шарќ њаракат кунем. Вале агар Чин руљуъ ба Ѓарб кунад, пас Русия рў ба куљо орад?

Фирўзи МУЊАММАД

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

ВОКУНИШ Ќаблан аризаи њаммазмунии муаллиф аз тарафи прокуратураи вилоят ва ноњияи Мастчоњ мавриди санљиш ќарор дода шуда, аз натиљааш ба аризадињанда тариќи хаттї хабар дода шудааст. Маълум гардид, ки санаи 02.09.2002 сол 26 нафар сањмдорони хољагии дењќонии "Сафар Сангин" оиди људо намудани сањми заминашон ва дар ин замина ташкил намудани хољагии дењќонии "Сангин Сафар" унвонии раиси ноњияи Мастчоњ бо ариза мурољиат намудаанд. Дар асоси ќарори Маљлиси умумии сањмдорони хољагии дењќонии мазкур аз 03. 09. 2002 сол, ќарори раиси љамоати дењоти шањраки Бўстон тањти №45 аз 08.09.2002 сол, санади комиссияи ноњиявї оиди интихоб ва муоинаи китъаи замин аз 30. 10. 2002 сол ва пешнињоди раиси кумитаи замини ноњия аз 19. 11. 2002 сол бо ќарори раиси ноњияи Мастчоњ тањти №263 аз 30. 11. 2002 сол ба 26 нафар сањмдорон аз њисоби заминњои хољагии дењќонии "Сафар Сангин" барои ташкил намудани хољагии дењќонии "Сангин Сафар" ба масоњати 24,52 га замин, аз љумла 22,10 га замини корами обї њамчун сањми замин, 0.40 га зери об, 0,29 га зери роњ, 0,47 га тутзор, 0,21 га љангали муњофизатї ва 1,05 га заминњои бекорхобида барои истифодаи якумраи меросї људо карда, бо сертификати њуќуќи истифодаи замин таъмин гардидааст. Мутобиќи сертификат ба њар як сањмдори хољагї 0,94 га аз љумла 0,85 га замини корами обї рост меояд. Минбаъд солњои 2008-2014-ум дар асоси ќарорњои раиси ноњия 22 нафар сањмдорони хољагии дењќонии "Сангин Сафар" аз хољагии дењќонии мазкур људо шуда, дар майдони умумии 21,09 га, аз ин 18,45 га замини корами обї, 0,37 га зери об, 0,23 га зери роњ, 0,08 га љангали муњофизатї ва 1,2 га дигар намуди заминњо хољагии дењќонии алоњида ба монанди "Фарњод" ва "Суруш" (2008), "Орият" (2011), "Муллорањмат", "Ањлиддин" ва "Садафхоним" (2012), "Наљот", "Фаридун" (2013) ва "Мењр (2014) ташкил ва бо сертификати њуќуќи истифодаи замин таъмин карда шудааст. Дар асоси мурољиати собиќ раиси хољагии дењќонии "Сангин Сафар" бо ќарори раиси ноњия тањти №218 аз 09.04.2012 сол њудуди заминњои хољагии дењќонии "Сафар Сангин ба масоњати 2,56 га заминњои корами обї људо ва вобаста карда шудааст. Бо њалномаи Суди иќтисодии вилояти Суѓд аз 24.08.2012 сол бо даъвои сањмдорони худи хољагии дењќонии "Сангин Сафар" ќарори раиси ноњияи Мастчоњ тањти №218 аз 09.04.2012 сол "Дар бораи аз нав муайян намудани худуди заминњои хољагии дењќонии "Сангин Сафар' беэътибор дониста шудааст. Бо ќарори Суди марњилаи кассатсионии Суди Олии иќтисодии Љумњурии Тољикистон аз 01.11.2012 сол њалномаи Суди иќти-

Прокуратураи Суѓд:

Адолат дар Мастчоњ барќарор мешавад (Вокуниши Прокуратураи вилояти Суѓд ба маќолаи "Беадолатї дар Мастчоњ. Кї дар додани сањми замини дењќонон манфиат надорад - прокурор ё заминсоз?" ("Нигоњ" №4, (437) аз 22 -уми апрели соли 2015)

содии вилояти Суѓд бетаѓйир ва шикояти кассатсионии раиси хољагии дењќонии "Сангин Сафар" беќаноат мононида шудааст. Минбаъд заминњои зикршуда бо ќарори раиси ноњия тањти №466 аз 21.08.2012 сол ба 4 нафар сањмдорони хољагии дењќонии "Сафар Сангин" барои ташкил намудани хољагии дењќонии "Фармон" људо ва вобаста карда шудааст, ки дар натиља байни хољагињои дењќонии "Сангин Сафар" ва "Сафар Сангин" бањси замин ба вуљуд омадааст. Гарчанде, ки ќарори раиси ноњия тањти №218 аз 09.04.2012 сол бо њалномаи Суди иќтисодии вилояти Суѓд беэътибор дониста шуда бошад њам, шањрванд Сафаров А. то њол даъво дорад, ки гўё раиси хољагии дењќонии Сафар Сангин" Халифаев С. заминњои хољагии дењќонии "Сангин Сафар"-ро ѓайриќонунї истифода мебарад. Њангоми санљиш аз тарафи мутахассисони Кумитаи идораи замини вилояти Суѓд ва Маркази кадастрии минтаќаи шањри Хуљанд бо воситаи гузаронидани ченак муайян карда шуд, ки масоњати ќитъаи замини хољагии дењќонии "Сангин Сафар" 24,52 га-ро ташкил дода, он бо масоњати ќитъаи замини дар асоси ќарори раиси ноњияи Мастчоњ тањти №263 аз 30.11.2002 сол људо ва

ТАЪРИХ

Имсол моњи Рамазон дар Тољикистон 29 рўз хоњад буд Мардуми Тољикистон ба мисли дигар кишварњои мусалмоннишон соли равон 29 рўз дар моњи Рамазон рўза хоњанд гирифт. Саидмукаррам Абдулќодирзода, раиси Маркази исломии Тољикистон дар нишасти матбуотии Кумитаи дин гуфт, ки моњњои ќамарии раљаб ва шаъбон 30-рўзї омадаанд, пешбинї мешавад, ки моњи Рамазон 29 рўз мешавад. Ў бо такя ба хулосаи Институти астрофизикии Академияи илмњои Тољикистон таъкид кард, тањќиќи олимон низ нишон до-

11

дааст, ки моњи Рамазон 29 рўз меояд. Институти мазкур бо пешнињоди номае ба Њукумат ва Маркази исломї дар ин бора хабар додааст. Саидмукаррам Абдулќодирзода дар бораи рўзи даќиќи Иди фитр чизе нагуфт, ваъда кард, ки ба зуди љаласаи Раёсати Шўрои уламои Маркази исломї баргузор мешавад ва рўзи Иди Рамазонро эълон хоњанд кард.

18-июн дар Тољикистон моњи шарифи Рамазон оѓоз шуда буд.

вобаста кардашуда мутобиќат намуда, њудуди он таѓйир наёфтааст. Њамзамон муайян гардид, ки дар ваќти таљдиди хољагии дењќонии "Сангин Сафар" аз тарафи мутахассисони кумитаи идораи замини ноњия ва њайати комиссияи ноњиявї ба хатогињои љиддї роњ дода шуда, намуд ва масоњати заминхо дар мањал даќиќ муайян карда нашудааст, ки ин боиси ба хољагињои дењќонии навташкилшуда аз меъёр зиёд људо ва вобаста кардани заминњо ва ба 3 нафар сањмдорон нарасидани заминњои корами обї гардидааст. Мањз бо њамин сабабњо дар асоси ќарорњои раиси ноњия аз њисоби сањми заминњои 3 нафар (ба хар яке 0,93+0,93+0,93=2,79 га) сањмдорони хољагии дењќонии "Сангин Сафар" ба хољагињои дењќонии "Суруш" 0,42 га, "Фарњод" 1,52 га, "Мењр" 0,34 га ва "Наљот" 0,51 га дар маљмуъ 2,79 га ќитъаи замин зиёд вобаста карда шудааст. Дар натиља 3 нафар сањмдорони хољагии дењќонии "Сангин Сафар" то њол сањми заминњои худро мавриди истифода ќарор дода натавониста, њуќуќу манфиатњои онњо ба таври љиддї поймол гардидааст. Бинобар ин, санаи 20 апрели соли 2015 ба унвонии раиси ноњияи Маст-

чоњ. пешнињод ирсол карда, дар он масъалаи бекор намудани ќарорњои раиси ноњия оиди ташкил намудани хољагињои дењќонии "Фарњод", "Суруш", "Орият", "Наљот", "Мењр", "Муллорањмат", "Ањлиддин", "Садафхоним" ва "Фаридун" ва аз нав таќсим намудани заминњои хољагии дењќонии "Сангин Сафар", ки бо ќарори раиси ноњияи Мастчоњ тањти №263 аз 30.11.2002 сол ташкил гардидааст, гузошта шуд. Дар асоси ќарори раиси ноњия тањти №438 аз 19.05.2015 сол 9 адад ќарорњои ќаблан ќабулнамудаи раиси ноњия дар бораи ташкил намудани хољагињои дењќонии "Фарњод", "Суруш", "Орият", "Наљот", "Мењр", "Муллорањмат", "Ањлиддин", "Садафхоним" ва "Фаридун" бекор гардида, кумитаи идораи замини ноњия вазифадор карда шудааст, ки барои аз нав дар мањал дуруст људо ва вобаста намудани ќитъањои замин сањмдорони хољагии дењќонии "Сангин Сафар" њуљљатњои заруриро ба муњокимаи комиссияи азнавташкилдињии ташкилоту корхонањои ноњия пешнињод намояд. Дар маќола омадааст, ки аз љониби кумитаи идораи замини ноњияи Мастчоњ сариваќт ва дар муњлати муќаррарнамудаи ќонун ба мурољиатњои Сафаров И. тариќи хаттї хабар дода нашудааст. Дар њаќиќат ин ваљњи муаллиф ќаблан аз љониби прокуратураи вилоят мавриди баррасї ќарор дода, мутахассиси пешбари кумитаи идораи замини ноњия Шавкатов А. барои вайрон кардани талаботи Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи мурољиатњои шањрвандон" зимни баррасии мурољиати шањрванд Сафаров А. ба љавобгарии интизомї кашида шудааст. Дар баробари ин, њангоми баррасии аризаи шањрванд Сафаров А. муайян гардид, ки бо ќарори раиси ноњия тањти №361 аз 26.05.2014 сол як ќисми заминњои корами обии хољагии дењќонии "Фармон" ба масоњати 0,85 га барои ташкил намудани хољагии дењќонии "Мењрона" ба шањрванд Одинаев А. ѓайриќонунї људо ва вобаста карда шудааст. Бинобар ин, ба ќарори зикршудаи раиси ноњия эътироз оварда бекор карда, бо ќарори прокурори вилоят нисбати мутахассиси Корхонаи воњиди давлатии "Баќайдгирии молу мулки ѓайриманќул"-и ноњия Сафаров И. барои нодуруст тартиб додани парвандаи заминсозии хољагии дењќонии мазкур истењсолоти интизомї оѓоз карда шудааст. Бояд зикр кард, ки хамаи чорањои эътиноии прокурорї то ба чоп расидани маќола аз љониби прокуратураи вилояти Суѓд андешида шуда буд. Арабшо СОЛИЗОДА, муовини якуми прокурори вилояти Суѓд мушовири адлияи дараљаи 1

12

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

БО ШОИР Менамояд хайрбод Меравам бар осмони беканора…

ПАЙЃОМБАРГ Зиндагї хуб асту зебо, Ишќи ту пайѓомбарг аст. Бе ту будан нест зебо, Бе ту будан асли марг аст.

АСПИ САФЕД Хонаи дил сарду хомўш асту холї, Ишќро аз сина ѓорат кардаанд. Рўшанї дар хона дигар нест, нест, Рўшаниро гўиё рад кардаанд.

Зиндагї тўфони зебост, Бе ту аммо мурдаоб аст. Нест осон бе ту будан Бахти ман дар роњ хоб аст.

Дар фазои хонам чангу ѓубор, Офтоб аз хонааш кўчидааст. Абрњои тира љойи офтоб Дар фазои шањр дарпечидааст.

Зиндагї хуб асту зебо, Бе ту аммо нотамом аст. Шеърњоям пўчу сода, Шеърњоям бе ту хом аст.

Меравам ман њам ба сўйи офтоб, Зиндагї ин љо ба сар афтодааст. Он тараф дар осмони дил маро Пораабре интизор истодааст.

ОФТОБЇ Мо мардумони мамлакати офтобием Чун Золи Зар ба мўйи зару чашми обием. Дар сафњаи замон Хубу бади љањон Бисёр дидаем. Аз базри офтоб, Аз насли Рустамем. Мисли Сиёваш аз дили оташ паридаем Мо мардумони мамлакати офтобием З-ин рўй дар љањон Моро зи нестї Њаргиз њарос нест. Зеро ки њамчу мо Зарри халос нест.

ЯГОНА Ман мазраи сабзи орзуям, Оинаи дурбини роњам. Ман хуни љароњати дили шаб Фарёди баланди як нигоњам. Дар роњи висоли он Ягона Дар байни гурези субњу шомам. Як мисраи сад њазордастон Оѓози суруди нотамомам. Ай ѓоиби бозии баљо шав, Дар он тарафи само нињонї. Хушбахттарин каси намуна, Хушбахттарин каси љањонї. Дар роњи висолат, эй Ягона, Рў љониби роњи осмонам. Хомўштарин намунаи дањр, Ѓавѓоитарин ѓами љањонам.

ДАСТЊОЯМ КЎТАЊЇ КАРД Орзуњо дар паси Ќоф Боѓбоне дар биёбон буд. Дастњоямкўтањї кард, Себиман дар осмон буд. То ту мехоњам гурезам, Осмонро фатњ созам. То ту аммо роњ нест, Њафт роњи рамзу розам. Орзуњо дар паси Ќоф, Ёдњоят печ-печанд. Осмон болои болост, Зинањо дар рўйи мењанд.

ТУ ОМАДЇ Ту омадї, Ту омадиву зиндагии ман Банур шуд. Ту омадї, Ту омадиву аљзи ман Ѓурур шуд. Ту омадї, Ту омадиву санги ќисматам Булур шуд.

НОНУ ХОК Халќи ман парвардаи дарду алам Бо аљал дар рўзи мурдан љанг дошт. Борњо аз чанги ў худро рањонд Борњо ўро ба зери чанг дошт.

Меравам дар абр, дар "аспи сафед", Мекунам якумр бо ту хайрбод. Шањри гардолуд мемонад ба ту, Баъд аз ин њарчї, бодо, бод, бод!!!

ЗИНДАГЇ КИНОИ ЗЕБОСТ Оташу сўзи муњаббат Зиндагї дар дасту њасрат. Шоњиде дорам? Надорам! Пеши кї созам шикоят?

ШОЊБЕГИМ МАЛИКШОЊ Рўзи љанги шањрвандї халќи ман Охирин гандум зи каф пошида буд. То замин бар ў дињад як луќма нон, Охирин нони дањон бахшида буд. Лек афсўс, ин замин њам он замон Бо њаёти халќи ман бозї намуд. Донањои охирини халќро Бе бару њосил њама хушконда буд. Халќ њам тан дода бар таќдири худ Донањои хушкро барчида буд. Донаро бо хоки Мењан орд кард, Хокро бар чашми худ молида буд. Рафт он рўзи басе шуму хато, Халќи тољик сер шуд аз обу нон. Оби борон кўчањоро тоза кард, Хуни фарзанди падарро шуст аз он. Лек њайфи мо дар он иинтизор З-интизори чашмњошон тира шуд. Луќмаи нон дар дањаншон гашт зањр, Њасрати фарзандњо посира шуд

СОАТИ САОДАТ Зиндагии дили ман ба тамомї дигар аст, Мисли ман њељ кас ин гуна будан натвонад. Ман тамоман дигарам На ба мисли дигарон. Ва далели њама ин соати девори ман аст, Ки зи поён ба ќафо мепўяд Ва њамон соати бо ту бударо Зи рањи омадааш мељўяд. Ва далели њама таќвими ман аст, Ки зи таќвими замон фарќ кунад: Сафњањоро ба ќафо месипарад Ва њамон рўза ки бо ту бударо Сафњаи аввалу њам охири худ мешумарад.

ЛАЃЗИШ Аввали фасли бањор асту вале Ѓунчањои дили манн зард шудаст. Гўиё фасли зимистон бошад,

Ки њавои дили ман сард шудаст. Булбули боѓи дилам лол шуда, Зи само нолаи зоѓон ояд. Сабзањоилаби љў хушк шуда, Турна кай боз ба боѓон ояд. Дили ман сард шудаст аз мењнат, Осмонам ба замин часпидаст. Ях бубастаст дилам аз сардї Ва аз он ишќи ту њам лаѓжидаст.

ИМТИЊОН Эй боди субњгоњ Чун панља мезанї ба дарахтони дехамон Гуё ба сањни боѓ Оњангсозї, даст ба сетор мезанї. Боре бирав ба љониби он бехабар зи ишќ, Дастеби зан ба тори дилаш В-он гањ шунав, ки дар дили ў сози ишќ њаст, Овози ишќ њаст? *** Ману ту фаслњои сол њастем, Ту њасти навбањору ман хазонбор. Ману ту кай ба њам хоњем пайваст? Миёни фаслњо фарќ аст бисёр. *** Даруни чашмњоят мезанам дил, Даруни чашмњоят мекашам оњ. Даруни чашмњоят менишинам, Даруни чашмњоят меравам роњ.

ХАЙРБОД "Меравам аз остони мармаринат…" Устод Гулрухсор Меравам аз олами афсонањоят, Меравам аз ёдњоят, Меравам аз олами фарёдњоят, Меравам то самти хомўш Меравам то сўйи уммед Меравам рў сўйи хуршед. Љойи ман дар истгоњи роњи оњан Љойи ман Панљаи дуди сиёње Панљаи дуди ќатора Мефишонад даст сўят

Ман гули ќоќуи роњам, Нест кореам ба мардум. Як шаби хомўшу торик Зери борон мешавам гум. Зиндагї кинои зебост: Гоњ хандон, гоњ гирён. Ай азизи нури дида, Бо ту будан нест осон!

МАЊАЛБОЗЇ Мањалбозї, мањалбозї, Туро ман гўр хоњам кард На дар рўйи замин Бал Дар дили сайёрае дигар, Дар дили сайёрае беоб, Ки хушкад решаи љонат. Туро аз рўйи хок, Аз зењни одамњо Ба сад милёну аз он беш соли дур, Ба сад милёну аз он беш соли нур, Дур хоњам кард. Туро ман гўр хоњам кард, Туро ман гўр хоњам кард.

ЛАВЊИ ДИЛ Ай азизи хастаи дил, Сарњади дилро шикастї. Дар фазои бовари дил Њељ ањде њам набастї. Хотири диски дили ман Аз ѓами ту гашт комил. Нест аммо дар хаёлат Порае аз ќисмати дил. Ёди ту дар хотири дил Аз њад афзун гашт бисёр. Хотири ёди ту гумм шуд Диски дил њам монд аз кор. Баъд аз ин аз ёд рафтї, Баъд аз ин ёдат накардам. Баъд аз ин бегона гаштї Омадї, хешат накардам. Чун дили бишкастаи худ Диски ёдатро шикастам. Омадї сўям дубора, Омадї, ањде набастам!

ТАБЛИЃ

Шарикон, мизољон ва дўстон! Ширкати Qnet ба олами ислом маљмуи нави соатњои дастии Bernhard H. Mayer®-ро пешкаш кард. Ороиши соатњои дастї руњи исломї дорад. Соатњои сифати аврупої, ки дар онњо номи Аллоњ њаккокї шудааст, њангомаи њаќиќиро дар Ховари Наздик ба вуљуд оварданд. Дизайни нав ин моли дунявиро дар кишваре, ки пур аз нањйи динї аст, ба тавсиявї табдил дод. Боварии мардуми ин љо, ки ба даст омад, бешак, тавсияи муътамаде хоњад буд, барои мусалмонони тамоми дунё. Дар бораи ин њодиса нашрияи арабии "Аз-зовяат" чунин менависад: "Ширкати Qnet њамеша ба арзишњо ва урфу одати минтаќа бо эњтироми хоса муносибат мекунад. Тиљорат мекунад ва муносибатњои шарикиро таќвият мебахшад. Яке аз принсипњои асосии ширкат дар њамин аст ва он дар њамаи минтаќањо риоя мешавад. Зиёда аз он, роњбарияти ширкати Qnet бовар дорад, ки моли ширкат бояд ба мардуми мањаллї дар зиндагї аз рўи арзишњову суннатњо кўмак кунад. Дар кишварњои Ховари Наздик ва Африќои Шимолї, ки ислом тамоми пањлуњои њаёти мардумонро фаро ги-

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

13

Соатњои дастї бо "номњои Аллоњ" рифтааст, рамзи нишонњое, ки дар онњо номи Худо, амру нањйи Ў (љ) ва марбут ба суннати Паёмбар (с) дарљ аст, ањамияти махсус доранд. Зикри номи Парвардигор дар њаёти арабњо мавќеи хос дорад. Танњо гирифтани номи Аллоњ ва сифоти Ў кори хайр ва ибодат мањсуб мешавад дар ин љо. Сокинони Шарќ аз ќадимулайём дар чизњое, ки барояшон ќиммату ањамияти хос доранд, номи Аллоњ ва оятњои Каломуллоњро сабт мекунанд. Ва, албатта, соатњои дастї бо номи Аллоњ барои онњо на танњо як чизи ќимат, балки арзишмандтару манфиатовар хоњад буд. Дар соатњое, ки њар кадом дастї сохта шудаанд, тамоми 99 номи Аллоњ дарљ шудаанд. Навиштаљот дар соатњо аз љониби њаккокону рассомони бењтарине, ки ба њаккокии арабї машѓуланд, иљро шуда, соатро

бо се њалќаи зебо оро додаанд. Дар њамоњангї бо се аќрабак ба он њусни ѓайриоддї зам мекунанд. Соатњо дар ду шакл пешнињод мешаванд, бо асоси нуќрагин ва дастаи оњанин, ки занг намезанад ва асоси сиёњ ва дастаи резинї. Рўйшиша аз ёќут ва механизми швейтсариягии квартсии Ronda аз афзалиятњои он мањсуб мешаванд. Шуруъи фурўши соатњои махсусро Холид Диаб, директори генералии ширкати Qnet дар минтаќаи Ховари Наздик ва Африќои Шимолї эълон кард. Вай таъкид кард, ки: "Маљмуаи соатњои нави дастисохт анъанањо ва эътиќоди моро ба фарњангу арзишњои минтаќа бо талаботи махсус ба тасвирњо идома хоњад дод. Мо таќозои зиёдро аз љониби муъминон, онњое, ки ба њар чизе, ки Худо офаридааст, эњти-

ром доранд, интизор будем". Маљмуаи мазкурро ба фурўш гузошта, мо мехостем миннатдории хоси худро ба мизољон ва шариконамон дар Ховари Наздик ва Африќои Шимолї баён дорем. Имрўз ин Ховари Наздик ва Африќои Шимолї минтаќањое мањсуб мешаванд, ки фурўши моли Qnet дар њоли рушди бештар аст. Ширкат ба ин манотиќ ањамияти хос медињад ва ситоди он дар Дубай (АМА) ба пањнкунандагони худ беш аз 2 милион соатњои маљмуаи нави "Номњои Аллоњ" ро пешнињод мекунад. Агар Шумо низ ба соатњои ширкати Qnet таваљљуњ доред, метавонед онњоро тариќи намояндагии ширкат дар Тољикистон ба даст оред.

ДИН

"Насињат кардем, тавсия додем, ба сиёсат дахолат накардем..." Муфтї:

Саидмукаррам Абдулќодирзода дар посух ба журналистон иќрор шуд, ки Маркази исломї як иттињодияи љамъиятї аст ва њаќќи пахши изњороти сиёсиро надорад, аммо мег-

ўяд, изњоротњои ин созмон сиёсї нестанд.

7-уми июн дар нишасти матбуотии раиси Кумитаи дин, дар посух ба хабарнигори TojNews, Саидмукаррам Абдулќодирзода, раиси Маркази исломии Тољикистон гуфт: "Барои мањкум кардани гурўњи "Давлати исломї", дар бораи њаракатњои динии ифротї борњо изњорот пахш кардем. Њар куљое хатар њаст, ки дар оянда ба ибодатњои мо халал ворид мекунад, ба суботу маърифат ва одобу ахлоќи мардуми мо садди роњ мешавад, мањкум мекунем. Ин характери сиёсї нест, њамчун як тавсия ва насињат аст, -таъкид кард муфтии Тољикистон. Вай њамчунин илова кард, ки: "Њар хатаре, ки амнияту оромии кишвар, мазњаби њанафиро, дўстиву бародарї дар кишварро тањдид мекунад, албатта алайњи он изњорот ме-

дињем, ин ба маънои дахолат ба сиёсат нест, баръакс њамчун насињат аз љониби маќомоти баландпояи диндорон як тавсияи роњнамої мебошад". Маркази исломї ахиран њамчунин дар мавриди мурољиати Њизби нањзати исломии Тољикистон ба СММ изњорот пахш кард. Њамчуни дар минбарњои масољид низ борњо талаби ќатъи фаъолияти ин њизби мухолиф садо додаанд. Муфтї дар посух ба саволи хабарнигор, ки аз фаъолияти ЊНИТ чї хатарњоро эњсос мекунад, гуфт: "Дар мавъизаи охир дар мавриди мурољиати ЊНИТ ба СММ, ки худро њамчун як ќисмати асосии љониби сулњ эълон карда, норизоятї кард ба СММ, кишварњои кафили сулњ ва дигар нињодњои байналмилалї мантиќан ва воќеан нодуруст буд. Ба

хотири њамин Раёсати Маркази исломї изњорот дод, ки чунин баён ѓайримантиќї аст. Чаро ки Иттињоди нерўњои мухолифин як љониби сулњ буд, на ЊНИТ. Њукумати Тољикистон бо Иттињоди нерўњои мухолифин Созишномаи сулњро имзо карда буд. Њоло нањзат наметавонад бигўяд, ки имзои созишномаи сулњ танњо бо онњо буд. Кори ѓайримантиќї буд ва мо дидем, ки дар ин кор хатар њам њаст, барои оромии кишвар ва парешонии мардуми мусалмон. Маркази исломї чун як тавсия ва насињат ба ањли кишвар мурољиат кард, ки мардум огоњу њушёр бошед. Ва ба гуфтаи њар гурўњеву њизбе, фарќ намекунад, нањзат бошад, ё дигар гуруњ фирефта нашавед. Як бор бо чунин хабарњои беасоси бемантиќ оромї аз даст рафт, чи ќадар хунњо рехт, бас аст! Мурољиат ба мардум барои њушёру огоњ кардан, маънои дахолат ба сиёсатро надорад, баръакс њамчун як тавсия ва насињат ба мардуми мусалмони кишвари азиз мебошад, -гуфт Абдулќодирзода.

14

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

ЧЕЊРА

НИГОЊИ МАРДУМЇ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

15

АКСИ ГЎЁ

? - И НОБОБ ТАШХИСИ АВТОМОБИЛ ЧАНД СОМОНЇ АСТ?

- Нархи ташхиси воситаи наќлиёти сабукраве, ки бо таљњизоти газї муљљањаз гардонида шудааст, чанд сомонї мебошад? Амридин САЛИМОВ, сокини ноњияи Шоњмансур - Тибќи нархномаи хизматрасоние, ки аз тарафи Ассотсиатсияи "Ронанда ва наќлиёт" муайян ва аз тарафи Хадамоти зиддиинњисории назди Њукумати Љумњурии Тољикистон тасдиќ карда шудааст, барои хизматрасонии ташхиси техникии воситаи наќлиёти сабукрав 175 сомонї ва барои хизматрасонии ташхиси балони газї 55 сомонї, дар маљмуъ 230 сомонї муќаррар карда шудааст. Дар сурати ба миён омадани нофањмоињо, Шумо метавонед ба намояндагони Ассотсиатсияи "Ронанда ва наќлиёт" мурољиат намоед. Ба саволи Шумо аз Раёсати БДА ВКД Љумњурии Тољикистон посух доданд.

РАЊМАТНОМАИ МАРДУМЇ!

- Солњои зиёдест, ки дар соњаи мусофиркашонї фаъолият намуда, каму кости зиндагиамонро бо мушкилї њам бошад, меёбем. Ба кас муњтољ нестему даромади калон њам намегирему ба будаш шукр мекунем. Дар солњои аввал фаъолиятамон дар соњаи мусофиркашонї тартибу низоми муайян надошт. Њар кас медонисту дави аспаш. Ронандагони чаќќону корчаллон мусофиронро бо њар роњ аз худ карда, дар як рўз чор-панљ маротиба ба роњ мебаромаданд. Дигар ронандагон аз сањар то бегоњ оё як маротиба бо мусофирон мебаромаданд, ё не. Баъди ташкили љамъияту ширкатњои наќлиётї, њаракати воситањои наќлиёти мусофирбарїба як тартибу низом даромад. Ронандагон мувофиќи роњхати додаи шахсони њуќуќї дар хатсайри муайян мувофиќи рељаи корї њаракат мекардагї шуданд. Сифати хизматрасонї ба мусофирон хеле бењтару хубтар гардид. Аммо харољоти њуљљатњои машѓулшавї ба соњибкорї барои ронандагони наќлиёти мусофирбарї дар хатсайрњои наздишањрї ва байнишањрию байниноњиявїдандоншикан буду бисёр ваќт соњибкорон бо дасти холї назди фарзандону оилањояшон бармегаштанд. Њуљљатњои такроркунандаи якдигар, ки дар мусофиркашонї он ќадар ањамиятнок набуданд, харољоти иловагиро аз киссаи ронандагон талаб мекард. патенту иљозатнома (литсензия), вараќаи ташхиси Маркази ташхиси автомобилњо, сертификати техникии КВД Маркази сертификатсионии Хадамоти давлатии назорат ва танзим дар соњаи наќлиёти Вазорати наќлиёт, роњхату вараќаи Хадамоти давлатии назорат ва танзим дар соњаи наќлиёт асноди такроркунадаи њамдигар буданду харљи бењудаи маблаѓро аз соњибкорон талаб мекарданд, ки бо онњо шартнома баста, ба њар воњиди наќлиётї моње 3 сомонию 98 дирамї барои хизматрасонї супорнад. Мо то њол фањмида наметавонем, ин корхона, ки базаи истењсолї, воситаи ташхисї надорад, чї тарв хизматрасонињоро ба љо меоварда бошад?фаъолияти густурдаи Асотсиатсияи наќлиёти автомобилии мусофирбарии Љумњурии Тољикистон (роњбараш Сафаралї Гулов) ва иттифоќи касабаи он дар бобати њимояи њуќуќу манфиатњои аъзояшон аз он шањодат медињанд, ки мо дар бобати таъсису созмондињии ин ташкилотњои љамъиятї ва интихоби роњбарони онњо хато накардаем. Онњо мушкилоти моро хуб мефањманд ва кўшиш доранд, ки ба кору фаъолияти мо бештар сабукињои молиявию иќтисодї ворид карда шавад. Далели ин гуфтањо масъалагузорињои онњо дар назди маќомоти дахлдор оиди ихтисори њуљљатњои якдигарро такроркунандаи соњаи наќлиёти мусофиркашонї мебошад. Мањз натиљаи мурољиатипай дар пайи онњо ба вазорати наќлиёт, прокуратура, хадамоти зиддиинњисорї, Њукумати Љумњурии Тољикистон ва шахсан ба Президент Эмомалї Рањмон буд, ки ба моддаи 19-и Ќонуни ЉТ Дар бораи наќлиёт таѓйирот ворид карда шуда, бидуни сертификати техникии КВД Маркази сертификатсионї фаъолият кардани мо иљозат дода шуд. Намояндагони ин корхона дар сари роњу таваќќувгоњњо бе ягон муоинаи техникї дар як сол ду маротиба ба ивази 160 сомонї ба ронандагон сертификати худро маљбуран бор мекарданд. Вараќаи назоратї низ ба ивази 60 сомонї дар як сол ду маротиба ба мо дода мешуд. Баъдтар дар як сол ба ивази 40 сомонї як маротиба дода мешуд. Ќарори №702 Дар бораи ворид намудани таѓйиру иловањоба баъзе ќарорњои Њукумати ЉТ (31.10.2014) ва ѓамхории њукумати љумњурїдар бобати дастгирии соњибкорони хурду миёнаи соњаи наќлиёти автомобилї дарак медињад. Ин ќарори муњим низ дар натиљаи мурољиатњои пайвастаи Асостсиатсия ва иттифоќи касаба рўи кор омад. Бо ронандагони соњибкори љамъиятњою ширкатњо дар асоси шартнома фаъолияткунанда иљозат дода шуд, ки мувофиќи иљозатнома онњо фаъолият кунанду вараќаи назорати чун љузъи људонашавандаи иљозатнома ройгон пешкаш карда шавад. Ќиммати иљозатнома барои панљ сол 560 сомониро ташкил медод. Байни Асотсиатсия ва КВД Наќлиёти автомобилї ва логистикї оиди аз њар воњиди наќлиёт барои як моњ ба онњо 3 сомонию 98 дирам додан, бањси доманадор ду се сол давом карду кормандони корхонаи номбурда, исбот карда натавонистанд, ки барои кадом хизматњояшон 3 сомонию 98 дирамї аз ронандагон мегиранд. Асоси ќонуние низ пешнињод карда натавонистанд. Мо аз супоридани маблаѓи номбурдаи хизматрасонї озод гардидем. Дар баробари ин роњбарияти Асотсиатсия дар тўли фаъолияти худ бисёр корњои љолибро ба сомон расонида истодааст, ки ба фоидаи соњибкорони инфиродї мебошад. Бинобар ин мо чун намояндагони соњибкорони инфиродї аъзои Асотсиатсия аз минбари рўзномаи Нигоњ, барои ѓамхорињояшон оиди њимояи њуќуќу манфиатњои ронандагон соњибкорони инфиродї ба роњбари Асотсиатсияи наќлиёти автомобилии мусофирбари ЉТ муњтарам Сафаралї Гулов ва раиси иттифоќи касабаТош Тошов миннатдории бепоён баён мекунем. Ѓайр аз ин аксарияти мо ронандагон азоби муњољирати мењнатиро аз сар гузаронидаем ва њоло шукронаи онро мекунем, ки дар љумњурии худамон ба соњибкорї машѓул шуда, зиндагии худро пеш бурда истодаем. Ронандагони хатсайрњои №204 Душанбе-Њисор, №200 Душанбе Шањринав - Турсунзода, ронандагони ЉДММ Наљот-и ш. Исфара, вилояти Суѓд: Худойдодов И. Љамилов М. Бурњонов С. Каримов Мухторов Г. Ашуралиев Н. Хољаев Н. Раљабов Назаров И. Љўраев Ш. Каримов М. Раљабов М. Рањмонов Пиров Г. Шукуров З. Исомадинова

И. В. С. Н.

ОЛАМИ БАКЛАШКАЊО. ДАР НОЊИЯИ ЉАЛОЛИДДИНИ РЎМЇ

ЛАТИФА Рузе ронандаи як раис ѓамгин нишастааст. Раис ба ў мегўяд: - Чаро ѓамгинї? Мошини нав дар зери поят дорї, ба ту хона харида додам, туро њамроњи занат ба Дубай барои тамошо фиристодам боз чї мехоњї? Ронанда каме истода баъд ба раис мегуяд: - Раис намешавад барои њардуямон як ронандаи дигар гирем? *** Аз суњбати ду донишљў: - Барои чї ќавоќњоят халтаи љурѓот?

- Дирўз ба дења занг зада ба падарам гуфтам, ки барои харидани китоб пул фиристад.

- Баъд чї, нафиристод?

- Не, китоб фиристодааст.

БА ЉОИ 09 - Бо маќсади тањлили њамаљониба ва њалли фаврии мушкилоте, ки дар хизматрасонињои гуногуни бонкї ба миён меояд, дар Бонки миллии Тољикистон хадамоти телефони боварии зер +(992) 44- 600-1520 фаъолият менамояд. Муштариён метавонанд дар мавриди дучор омадан бо камбудию нуќсонњое, ки њангоми истифода аз хизматрасонињои бонкї рў ба рў шудаанд, бо шумораи номбурда ба Бонки миллии Тољикистон хабар дињанд. Телефони боварї рўзњои корї аз соати 8-00 то 17-00 фаъолият мекунад.

ВОКУНИШ

КУМИТА: АЗ СОЊИЛЊО 5689 М3 ПАРТОВ БЕРУН БАРОВАРДА ШУД - Кумитаи њифзи муњити зисти назди Њукумати Љумњурии Тољикистон матлаби сокини шањри Душанбе Собиров Ф.-ро, тањти сарлавњаи "Ман ќабул надорам!" - "Ифлос кардани обро ќабул надорам!", ки дар њафтаномаи "Нигоњ" №7 (440) аз 13 - уми апрели соли 2015 чоп шудааст мавриди баррасї ќарор дод. Сокини шањри Душанбе Собиров Ф. дар матлаби мазкур њаќиќатан њам мавзўи рўзмараро пешкаши хонанда гардонидааст, лекин он њолате, ки дар матлаб дарљ гардидааст, ба вазъи воќеии дарёњои љумњурї мувофиќат намекунад, зеро ин масъала доимо зери назорати маќомоти њифзи муњити зист, хадамоти санитарию эпидемиологї ва дигар маќомоти дахлдор ќарор дорад ва дар ин самт корњои зиёде иљро шуда истодаанд. Њамасола дар њар шањру ноњияњои љумњурї аксияњои "Тозагии мањал" ва "Тозагии соњил" гузаронида мешавад. Маќсади гузаронидани чунин чорабинињо тоза нигоњ доштани манбаъњои обї, пешгирии ифлосшавии соњилњои дарёю каналњо ва љалби бештари шањрвандон дар тоза намудани соњилњо мебошад. Дар ин чорабинињо кормандони ташкилоту корхонањо, муассисањои таълимї, ањолии шањру ноњияњо ва љамоатњои шањраку дењот фаъолона иштирок менамоянд. Соли равон тибќи Фармоиши раиси Кумита аз 21-уми апрели соли 2015, тањти №39 дар њудуди шањру ноњияњо аксияњои "Тозагии мањал" ва "Тозагии соњил" гузаронида шуда, дар он 85607 нафар шањрвандон иштирок намуда, 3620 км каналњои магистралї, обанборњо ва манбаъњои дигари обї аз партовњои сахти истењсолию истеъмолї тоза карда шуданд. Аз соњилњо 5689 м3 партовњо ба партовгоњњои расмї баровардашуданд. Доир ба баргузории аксияи "Тозагии соњил" ва "Тозагии мањал" тавассути шабакањои телевизиони љумњуриявї гузоришу барномањо пахш гардидаанд. Боиси зикр аст, ки аксияи "Тозагии соњил" ва "Тозагии мањал" имсол дар доираи барномаи Дањсолаи байналмилалии амалиёти "Об барои њаёт", барои солњои 2005-2015 гузаронида шуд ва дар муќоиса ба солњои ќаблї, имсол иштироки шањрвандон дар ин аксияњо хубтар буд. Бо сабаби оне ки имрўз сатњи маърифати экологии баъзе аз шањрвандон на чандон баланд аст талаботи ќонунгузории њифзи табиат, махсусан дар тозаю озода нигоњ доштани соњилњо, кўчаю мањаллањо пурра риоя намегардад, аз ин љињат масъалањои њалталаби экологї њанўз њам зиёданд. Фаъолияти Кумитаи њифзи муњити зисти назди Њукумати Љумњурии Тољикистон, маќомоту ташкилоти дахлдори дигар ба он равона шудааст, ки мушкилоти љойдошта зина ба зина њаллу фасл гардида, тозагии гирду атроф, ки аз он саломатии мардум вобаста аст, риоя гардад. Шамс НАЗАРОВ, муовини раиси Кумитаи њифзи муњити зисти назди Њукумати Љумњурии Тољикистон

СИЁЊ НАГУФТЕМ, САФЕД ФАЊМИДЕД?

- Буд маро дар даст ќурѓошими сахт, љавониям бе айфону Самсунг гузашт. Буд маро дар даст гули садбарг, љавониям бе духии смарт гузашт. Буд маро дар пой попўши куњан, љавониям бе туфлии туркї гузашт. Буд маро дастони пур аз лою гил, љавониям бе соати ролекс гузашт. Буд маро телевизори рекорд, љавониям бе телевизори плазма гузашт. Буд маро дар даст зардолуи хом, љавониям бе банану какос гузашт. Буд маро косаи пур аз нону шир, љавониям бе грилу табака гузашт. Буд маро дар тан шими сафед, љавониям бе шими љинс гузашт. Будам савора дар москвичи сурх, љавониям бе мерсу љип гузашт. Буд маро њар шом афсонаи бузак, љавониям бе Том ва Љерри гузашт. Буд маро тамошои филми Шурик, љавониям бе тамошои "мистер Бин" гузашт. Буд маро бозии русту ёб, љавониям бе сониву љойстик гузашт. Буд маро дар даст китобу дафтар, љавониям бе компютеру ноутбук гузашт. Буд маро дар бом кабутари кабуд, љавониям бе интернети 3G гузашт. Буд маро њар шом шарбати хунук, љавониям бе коктейли Хуљанд гузашт. Буд маро дар гармї лаби љўй, љавониям бе истироњатгоњи Варзоб гузашт. Буд њама дастон бо дасти падар, љавониям бо орзуи падар гузашт. Буд њамаро хонаи ду ошён, љавониям бе шоњсутуни хонадон гузашт. Шукри модар мекунам, дар барам, љавониям бе азобу дард гузашт. Шукри он Худои якто, љавониям бо шунидани Ќуръон гузашт. Буд ин њама сатрњо хоби сањар, љавониям бе хоб бо падар гузашт. Изатулло ХОЉАМЁРОВ, сокини шањри Душанбе

КОМИЛАН «ЉИДДЇ»

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №15 (448), 08. 07. 2015

ПУРБИНИ «НИГОЊ»

"Сари кал месўхт". Ќиссаи донишљў - охўри омўзгор Мирзодиккак дар кўчањои шањри Душанбе ќадам зада, дар ќалб орзуњои нав ба навро мепарварид. Дар як мижа задан кўчањои шањрро дуќабата тассавур менамуд. Пеши дидагонаш мардум ба суи кор дар шитоб буданд, то ки мањсулоти бештару бо сифати нестандарљањонро истењсол намуда, пешкаши мизољонашон дар дохилу хориљи кишвар намоянд. Дар болои биноњои баландошёнаи шањр абрњо мисл чатр ба назар мерасиданд. Сабзаю себарга, гулу буттањо, хандаи кўдакон, суханњои ширини ошиќонаи љавонон ва пандњои рўњнавози пирони барнодил аз пеши назари Мирзодиккак мисли лентаи кино мегузаштанд. Мирзодиккак ягона њулбуи њукуматї буд, ки ќалби нарм дошт. Ў дар гурўснагї умед ба сериро дошту дар камбизоатї аз орзўи сарватманд шудан даст намебардошт. Имрўз, хонандаи азиз, Генерали њукуматї ѓарќи орзуњои ширин лаб -лаби њавзи боѓи фарњангї - истироњатии ба номи Устод Айнї ќадам заду нохост ба об уфтод. Бо душворї аз њавз баромаду милисањо барои вайрон кардани ќоидаи сайругашт дар љойњои љамъиятї Мирзодиккакро кашолакунон ба ШКД бурданд. Мирзодиккак ба худ омад ва дар пањлўяш дўсташ Ѓалтакро дид. Ў баъди салому алейк фањмид, ки милисањо дўсташро барои дар кўчаи протоколии шањр дар пушташ кашидани халтаи рошак ва бўйнок намудани њаво ба он љо оварда буданд. Милисаи љавон ручкаю коѓаз оварда хост "чангу дуд" - и љўрањоро барорад. Мирзодиккаки ќоматбалнд, ки моњњои ахир бо пулњои фиристодаи Ќобилљони нањзатї, ки кї буданашро таблиѓ менамуд, шањодатномаи сурхашро ба суолдињанда нишон доду худашро генерал Мирзодиккак Диккакович муаррифї намуд. Ручка аз дасти милиса афтод. Ў аз љой бархоста, даст ба чаккаш бурд… Мирзодиккак дасти милисаро аз чаккааш фуроварду як дусадсўмааш дод, то ки аз њисоби Генералу дўсташ дам бигирад…. Љўрањо аз рафтан ба чойхонаи "Роњат" ва дар он љо сўњбат кардан истињола намуданд, зеро мардуми мусалмон дар моњи Рамазон аз субњи содиќ то намози шом аз хўрдану нўшидан истињола мекунанд. Љўрањо баъди баромадан аз милисахона рост ба боѓи фарњангї - истироњатї омаданд. Онњо дар назди фаворрањо болои харакњои ќулаю барњаво нишаста, мисли Ленину Сталин, ки замоне дар чунин љойњо наќшаи чї гуна нест кардани буржуазияро мекашиданд, Мирзодиккаку Ѓалтак артофи дурўѓгўї ва барњам додани он дар моњи Рамазон ба сўњбат пардохтанд. Мирзодиккак: - Бурди асосии Њукумати љонољони мо аз таваљљўњи бештар додан ба соњаи маорифу илм аст. Мо ба муаллимону олимон дар тўли 21 соли истиќлолият тамоми шароитњоро додем, то ки кадрњои хуб тайёр кунанд… Ѓалтак: - Љўраљон, агар омўзгорону олимони њаќиќии тољик аз гўр зинда шаванд, тарзи корбарии соњаи марифу илмро бинанд аз зинда шуданашон пушаймон шуда, боз ба љои аввалаашон бозпас мешаванд. Мирзодиккак: - Мана, дар тўли якчанд сол дањњо љавони мо аз оилањои камбизоат, аз дењоти дурдаст бо дастгирии њукуматњои мањаллї донишгоњњоро хатм карданду ќисми дигаре бо сарбалнди тањсил доранд... Ѓалтак: - Дурбинњои шумо њукуматињо фаќат бурдро мебинанду бохтро не. Бале, онњое, ки пулдор буданду фарзандоншонро тариќи квота дохил карданд, бурд карданд… Фарзандони мардуми камбизоат баъди каме тањсил кардан, ќисме тањсилашонро ѓоибона идома додаанду ќисми дигаре дар хонањояшон гирифтани дипломњои нохондаро интизоранд… Охир, пул набошад, фарзанди камбаѓал бо ваъдањои пойдарњавои њукуматњои мањаллї чї тавр тањсил меку-

над?! Мирзодиккак: - Не, ин тавр бошад, пас масъулони донишгоњњо чї кор мекунанд? Ѓалтак: - Дар маълумотњояшон аз 100 дањ фоизашро нишон намедињанд, то ки ноњурматї ба "боло" нашаваду онњоро аз курсии роњат бардошта, болои хоки хунук нашинонанд. Мирзодиккак: - Фарќаш чї, ѓоибона хондагињо њам ба мартабањои баланд расиданд. Ѓалтак: - Рост, онњо ба мартабањои баланд расиданду лекин љомеа пеш нарафта истодааст. Њељ не, ки мардуми камбизоат соњиби нони худаш шавад. Мана, ќурби пули русї паст мешаваду дар љумњурии соњибистиќлоламон мардумро ѓам мегирад. Агар хондагињо дар њаќиќат хондагї мебуданд якамон ду мешуд… Мирзодиккак: - Рост, яки мо ду нашуда бошад њам, яки ќисме аз сарварони донишгоњњо дар тўли ин солњои холабеѓамї ба дањ расидааст. Толибро дар дигар давлатњо дастгирии молиявї кунанд, дар мо киссаи толиб - охўрчаи омўзгор. Ѓалтак: - Њамаш айби шумо њукуматињо. Маоши омўзгоронро баланд кардем, мегўед, вале дар асл як аробакаш аз омўзгор дида пули зиёд мегираду зиндагии хуб дорад. Соњаи маориф дар шањрњо пурра "занакї" шудагию дар дењот "муаллим - муњољири мењнатї". Мирзодиккак: - Сарамро вайрон накунед, вагарна ба "калон" мегўям, дипломњои гирифтаи ѓоибхондагињоро дар тўли 21 сол ботил мекунад. Ѓалтак: - Намекунанд, агар ин тавр шавад, дар њукуматњои мањаллї ва њатто марказї 90 дарсад бекор мемонанд. Аксаряташон собиќ ёрдамчию котибањо барои љой аз даст наравад, гуфта, донишгоњњоро ѓоибона хатм кардаанд. Мирзодиккак аз љой бархост. Таъбш хира буд, зеро њаромтарин пул пули толиб асту аз ноўњдабароии њукумати љонољон, барои ќисме аз омўзгорон дигар роњу равише намондааст. Донишљў дар Русия кор мекунаду аз Тољикистон диплом мегирад. Анаю мана, ќадру ќимати рубли русї, биёву бигир. Тољикистон обод мешавад… Љўрањо хайру маќдам намуда ба роњ баромаданд. Аз офтоби сўзон дар моњи Рамазон, ба ќавли мардум, "майнаи кас мељўшид" ё дигартар карда гўем, "сари кал месўхт".

Раиси Шўрои муњаррирон: Муњибуллоњи Ќурбон

Њафтанома дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.

МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).

Котиби масъул: Абўалї НЕКРЎЗОВ nigoh_tj@inbox.ru

Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 600 80 38 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 600 80 39 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 900 22 33 85

МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...

16

Шариф НАЗАРЗОДА, сардори Раёсати ВКД ЉТ дар вилояти Суѓд: - Мањбасї бенињоят зиёд шудааст. Агар дар њаракаташ таркиби љиноят бошад ё ба њизбу њаракатњои мамнуъ аъзо бошад, парванда боз мешавад. Аммо агар тарбия кардан мумкин бошад, тарбия кардан зарур аст. Маќсад њамаро зиндонї кардан нест. Пеши роњи љинояткориро гирем, ки љавонон ба љиноят даст назананд.

- Шумо ќаппида турма каран гирид, масъалаи зиёдатињоро Зорро-ако њал мекарагї... Шукурљон ЗУЊУРОВ раиси Маљлиси намояндагони МО ЉТ: - Ќонун бояд ба масълањои љузъї дахолат накунад, њадафи вай масъалањои умумиятдошта аст, ки доираи васеи мардумонро фаро мегиранд; бењтар аст, ки истисно ва мањдуднамоиро истифода набарем, агар чунин зарурият набошад...

- Зарурат њаст-да! Људо зарур! Ягон чиз намонд, њамаро фурўхта тамом карданд. Як таѓйиротча дароварда, нафаскаширо пулакї кунем, дигар зарурат намемонад. Виорел ГУТСУ, роњбари Намояндагии Созмони озуќаворї ва кишоварзии СММ (FAO) дар Тољикистон: - Имрўз бештари маблаѓњои сармоягузорї барои бунёди сохтмонњои азим дар Тољикистон равона мешавад. Мардуми оддї бошанд, бо маблаѓи изофии худ мошин мехаранд, хона мехаранд, хона таъмир мекунанд, либосњои нав ба нав мехаранд…

- Гутен так! Ин мардуми оддї тамоман аз худашон бурафтагї. Дар њамин гармо хонаю либоса чї мекунад-а! Бароталї ЊАМИДЗОДА, сардори Воњиди махсуси ВКД ЉТ: - Дар Љумњурии Тољикистон бояд фаќат як мазњаб - мазњаби Имоми Аъзам амал намояд. Фаъолияти дигар равия ва мазњабњо тибќи ќонун манъ карда шудааст… Нафароне, ки дар ваќти намозгузорї тартибу низомро риоя накарда, аз байни намоз хеста, баромада мераванд, њамчун аъзои гуруњњои ѓайр дониста шуда, нисбат ба онњо чораандешї мешавад.

- Илтимос, дигарбора ќонунро нахонда гап назанед, ки шарманда шудан бисёр осон. Низом ЌОСИМ, раиси Иттињоди нависандагони Тољикистон: - Ваќте хонанда зиндагии худро дар адабиёт мебинад, бешак, таваљљуњаш бештар мешавад. Ман гуфта наметавонам, ки мардумро дар он њадде ки буд, аз нав китобхон мекунем, аммо ба ќадри имкон мо талоши худро хоњем кард.

- Мардум нахонад, мебахшеду, худашро аз ку... ана вай... куљо мебинад!? Э-э-эњ як гапњо мезанед, ки...

- ИЛМ АЗ МАН!

- ПУЛ АЗ МАН!

Худойбердї ХОЛИЌНАЗАРЗОДА, раиси МТС: - Дар музокироти сулњи тољикон ИНОТ аз ду намояндаи ЊНИТ, ду намояндаи ЊДТ, ду намояндаи Маркази њамоњангсозии нерўњои демократии Тољикистон, як намояндаи созмони "Лаъли Бадахшон" ва як намояндаи муњољирони тољик иборат буд. Яъне, дар маљмуъ, ЊНИТ дар музокирот њамагї 25% намояндагї дошту бас. Аз номи ИНОТ њарф задани роњбарияти имрўзаи Њизби нањзат камоли пуррўйї аст.

- Дар рамзи сулњ, аз ду даст фаќат як чиликаш аз нањзатињо буд, лекин шумо њамон як чиликро њам... ...Хулоса њамонро њам зада шикастед. Дэвид КАМЕРОН, сарвазири Британияи Кабир: - Умедворам, Би-Би-Сї аз иборати "Давлати исломї" истифода накунад, чун гуруњи ДОИШ њаќиќатан як давлати исломї нест. Љанг алайњи ин гуруњи террористї чолиши насли имрўз аст ва мо бояд њар гуна, ки метавонем бо он мубориза кунем.

- Воњ! Ёфтед лекин!!! Би-Би-Си дигар аз ин иборат истифода накунад, њама љо тинљї мешавад. Чї хел ин пештар ба фикри касе наомад-а???

Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд. Дар њолати наќзи "Меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистї дар Тољикистон" аз љониби нашрияи мо, бо арзу шикоят метавонед ба Шўрои воситањои ахбори оммаи Љумњурии Тољикистон (Шўрои ВАО - и ЉТ) мурољиат намоед.

Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 2,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 нусха Ќимати обуна барои як сол - 78 сомонї. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09