Нигох №21 (349) Чоршанбе, 14-уми августи соли 2013

Аз модари Темури ланг то Бањоваддини балогардон

“Нигоњ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

1

САЊИФАЊОИ 8-9 №21 (349). Чоршанбе, 14-уми августи соли 2013

ГУФТУГЎ БО ЗИНДОНЇ

Нома ба Зайд Саидов САЊИФАИ 6

БА ЌАФО

"Смайлик" ба љои бањо

САЊ. 2

САЊИФАИ 11

ДУ РОЊИ ЌУВВАТОВ Умаралї Ќувватовро дар ду љо бесаброна мунтазиранд - дар Душанбе ва Маскав.

Фаттоњ САИДОВ:

ШЕЪРУ ШОИРЇ

Бар дори шеър гардани Мансур мекашад…

"Зайд Саидов номи касеро намегирад"

САЊИФАИ 12

КОМИЛАН ЉИДДЇ

Ѓалтак дар мењмонии ЊНИТ САЊИФАИ 16

Суњбати ихтисосии Њарамгули Ќодир бо роњбари Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза бо коррупсия дар бораи парвандаи Зайд Саидов

САЊ. 3

2

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

ИНТИХОБОТ - 2013

"Гурўњи 24" - и Умаралї Ќувватов рўзи 13 август як изњорот пахш карда, аз мардуми Дубай даъват кард, ки барои озодии рањбарашон садо баланд кунанд ва "ўро аз чанголи инсонњои манфиатљўй рањо кунанд", чун ў "як инсони бовиљдон, нексиришт ва Худотарс аст". Ин изњорот дар њоле пахш мешавад, ки 18 август дар шањри Дубайи Имороти Муттањидаи Араб суди истирдодии Умаралї Ќувватов, раиси "Гурўњи 24", танзими сиёсии мухолифи њукумати Тољикистон пас аз танаффуси ќариб панљмоња аз сар гирифта мешавад. "Гурўњи 24" бо мурољиат ба мардуми Имороти Муттањидаи Араб изњор медорад, ки аз истирдоди рањбараш ба Тољикистон љилавгирї кунанд. Дар ин изњорот зиёд бар ин таъкид мешавад, ки мардуми Иморот набояд гузоранд, ки як шахси ботаќвои мусалмон ба Тољикистон истирдод шавад, чун дар ин кишвар озодињои мусалмонон мањдуд карда мешавад ва алайњи дастгиршудагон шиканљаву бадрафторї сурат мегирад.

"Фасли мањор" Воќеан, дар Душанбе Умаралї Ќувватовро "бесаброна интизоранд". Чун ў 23 декабри соли 2012 дар фурудгоњи шањри Дубай бо дархости Прокуратураи генералии Тољикистон боздошт шуда буд. Собиќ њамкорони ў аз ширкатњои "Фароз" ва "Тољирон" Ќувватовро ба дуздии 6 миллион доллар муттањам мекунанд.

ДУ РОЊИ ЌУВВАТОВ Умаралї Ќувватовро дар ду љо бесаброна мунтазиранд - дар Душанбе ва Маскав.

УСМОНАЛЇ, ПИСАРИ ПАНЉСОЛАИ ЌУВВАТОВ

Умаралї Ќувватов худро асосгузори ин ширкатњо хонда, даъво дорад, ки Шамсулло Соњибов, домоди президенти Тољикистон бо роњи тарс додан ўро аз Тољикистон водор ба фирор намуда, ширкатњоро аз худ кардааст. Ў тобистони соли 2012 дар Маскав љунбиши сиёсиеро бо номи "Гурўњи 24" таъсис дода, худро мухолифи њукумати Эмомалї Рањмон эълон кард. Ин гурўњ аз Эмомалї Рањмон даъват мекард, ки аз гузоштани номзадиаш дар интихоботи президентии моњи ноябр дар Тољикистон даст кашад. Аммо Ќувватов њангоми сафар ба

Дубай боздошт шуд ва то ба њол дар яке аз зиндонњои он љо ба сар мебарад. Аммо далели дигари "интизории бесаброна" - и Ќувватов дар Душанбе сирф сиёсї аст, чун ўро аз мухолифони сарсахти њукумат мешиносанд ва мањор кардани ў њамчун як лидери нав ба Кохи Миллат холњои нави сиёсиеро хоњад дод. То ба имрўз шахсиятњои матрање, ки метавонистанд раќиби љиддї барои Эмомалї Рањмон бошанд, мањор карда шуданд. Масалан, Абдумалик Абдуллољоновро 6 феврал дар Украина боздошт карданд, аммо бо вуљуди он, ки 4 апрел озод шуд, њаракатњои баъдинаи ў нишон медињад, ки даќиќан "аз бозї баромадааст". Чун мегуфтанд, ки ўро ба Украина барои як суњбати љиддї даъват кардаанд ва ин суњбат, ба гумони ѓолиб, мањз атрофи интихоботи президентї дар Тољикистон буд. Зайд Саидов, соњибкори муваффаќ ва вазири собиќи саноати Тољикистон, ки ба тахмини бархе, эњтимолан бояд номзади ягонаи мухолифин мебуд, боздошт шуд ва њоло алайњаш аз рўи 10 модда парвандаи љиної боз шудааст. Њатто Додољон Атоуллоев, ки аз сўи бархе номзад њам набошад, мухолифи сарсахт ва монеаи наќшањои њукумати Тољикистон барои интихоботи президентї шинохта мешуд, хеле содда "мањор шуд". К - плюс, ки минбари ў барои таблиѓот алайњи њукумати Тољикистон табдил ёфт ва дар миёни мардум маъруфият пайдо кард, ба осонї "баста шуд". Мухолифи сарсахт, ки Фейсбукро барои таблиѓотњояш истифода мекард, низ хилофи интизории њаводоро-

наш ба як бор тарк кард: "ВАТАНДОР: ЗАЯВЛЕНИЕ для ФЕЙСБУКА: Я УХОЖУ.. Д. А." (Ватандор: Изњорот барои Фейсбук: Ман меравам. Д.А.) Бидуни њељ шакку тардид, агар тасмими Атоуллоев љиддї аст, тасмими худи ў нест. Ё њидоят шуд аз љое, чун пинњон намедошт, ки дар сатњњои баланд дар њукуматњои кишварњои хориљї, бахусус Русия пуштибон дорад, ё "харида шуд". Раќиби эњтимолии дигари Эмомалї Рањмон - Рањматулло Зоировро њафтаи гузашта ба Прокуратураи генералї даъват карданд. Худи ў њадс мезанад, ки шояд алайњаш парвандаи љиної боз шавад ва дар маъракаи интихоботї тањќиќ сурат гирад, аммо ин парванда ќатъ мешавад, зеро њадаф њам нагузоштани ў барои ширкат аст. Тибќи ќонунгузории Тољикистон, нафаре, ки парванда дорад, њаќќи пешнињоди номзадиашро аз даст медињад. Хулоса, барои Ќувватов ду роњ вуљуд дорад, то аз ширкаташ дар интихобот љилавгирї шавад: аввал, истирдоди ў ба Тољикистон ва дуюм, тамдиди баррасињои судї дар Дубай. Кадоме аз ин роњњо воќеї хоњанд буд, пас аз 18 август маълум мешавад. Додгоњи Дубай моњи апрел њукми истирдоди ў ба Тољикистонро содир кард, аммо додгоњи таљдиди назар ин њукмро то моњи август ба таъхир гузошт. Ва агар як бори дигар чунин таъхир иттифоќ афтад ва њатто озод шавад, Умаралї Ќувватов њамчун як мухолифи њукумати Тољикистон ва сиёсатмадор ањамияти худро ба кўтоњмуддат ё дарозмуддат аз даст медињад.

Посухи нањзатињои Ванљ ба Булбулов Бахши ЊНИТ дар ноњияи Ванљи ВМКБ бо пахши изњорот суханронии телевизионии иљрокунандаи вазифаи раиси бахши ЊНИТ дар шањри Хоруѓ Асрор Булбуловро изњороти бепоя дониста, мањкум намудааст. Изњороти бахши ЊНИТ дар Ванљ дар сањифаи фейсбукии ин бахш нашр шудааст. Дар изњороти худ навиштаанд: "Гуфтањои Булбулов дар бораи теъдоди аъзои ЊНИТ дар Бадахшон бепоя буда, - эълон доштаанд, - ки танњо дар

ноњияи Ванљ ЊНИТ 320 узв дошта, шумораи љонибдорони он аз 1000 нафар бештар мебошад". Ин дар њолест, ки љаноби Булбулов теъдоди умумии аъзои ЊНИТ дар Бадахшонро 38 нафар эълон карда буд. Дар идомаи изњорот аз амалкарди Асрор Булбулов нигаронї намуда, дар посух ба гуфтањои Булбулов эълон доштаанд, ки узвият дар ЊНИТ на танњо гуноњ ва љиноят нест, балки ифтихор ва мавќеи шањрвандии фаъол буда, як

амалкарди ќобили ќабули љомеаи демократї мебошад. Асрор Булбулов, иљрокунандаи вазифаи раиси бахши ЊНИТ дар шањри Хоруѓ, 5-уми август бо пахши як изњорот теъдоди аъзои ин њизбро дар вилоят дурўѓ хонда, гуфта буд, ЊНИТ на танњо ба Бадахшон, балки барои кулли Тољикистон зарурат надорад. Ў гуфта буд: "Ман њамчун раиси бахши шањрии Њизби нањзати исломии Тољикистон дар шањри Хоруѓи Вилояти Мухтори Куњистони Бадахшон шаш сол мешавад, ки

"Пар барои парвоз" Умаралї Ќувватовро дар љои дигар, дар Маскав њам бесаброна интизорї мекашанд. Тарафдоронаш ва ањли оилааш. Як рўз ќабл дар суњбат бо "Нигоњ" тариќи Интернет Ќумрї Њафизова, њамсари Умаралї Ќувватов изњор дошт, ки шавњараш 18 рўз ба ин сў аз худ дарак надодааст. Вай гуфт, њатто вакили дифоъи ў, ки аз Дубай аст, ба зангњои телефонии ў посух намедињад ва ин њол ўву наздиконашро сахт нигарон кардааст. Ва замоне ин матлаб навишта мешуд, ў хабар дод, ки њамсараш бо оилааш тамоси телефонї гирифтаву сињату саломат аст ва аз роњи худ барнамегардад. Дар њамин њол, се фарзанди Умаралї Ќувватов, ки мактабхон њастанд, ду сол боз аз тањсил мањруманд ва сарнавишти номаълум доранд. Њамсари Ќувватов мегўяд, аз бозгашт ба Душанбе метарсанд ва аз гузоштани фарзандонашон њам ба ягон мактаби Маскав, чун ин љо низ мавзўи амният матрањ аст. Танњо Усмоналї, писари панљсолаи Ќувватов, ки хеле падарро пазмон шудааст, шуѓле барои худ пайдо кардааст. Ў дар сањни њавлие, ки зиндагї мекунанд, мунтазири афтидани пари паррандањост. Вай мегўяд, ин парњоро љамъ карда, мехоњад як пари бузург месозад ва ба Дубай парвоз карда, падарашро аз мањбас берун хоњад овард...

Фаромарзи ФОЗИЛ

узви њамин њизб њастам.

- 17 сол њамин њизбро бидуни узвият дастгирї кардам ва аз соли 2012 инљониб раиси бахши шањрии ЊНИТ дар ВМКБ њастам. Имрўз ман мехоњам бигўям, ки њамин њизб ба мардум манфиате надорад ва ман рўйирост мегўям, имрўз дар Бадахшон тибќи рўйхате, ки дар ин љо њаст, гўё мо 2700 нафар аъзои ЊНИТ бошем, дар дигар љо навиштагї, ки дар рўйхати бадахшонињо 3000 аъзо њаст". Аз паси ин изњорот масъулини ЊНИТ дар вокунишашон гуфтаанд, ки Булбулов дар пайи фишори амният чунин мавќеъгирї кардааст.

МУСОЊИБА маротиба зиёд нишон дода шудааст. Чунончи, тибќи санадњои иљрои корњои сохтмонї дар иншоот ду намуд паркет бо нархи як метри мураббаъ 1504,0 сомонї ва 1097,0 сомонї нишон дода шудааст. Дар асл бошад, се намуд паркет бо нархи 470,5 сомонї, 386,4 сомонї ва 193,6 сомонї истифода шудааст, ки фарќияти нарх аз як метри мураббаъ 1118,5 сомонї, 1034,3 сомонї ва 903,8 сомониро ташкил медињад ё ин ки фарќият нисбати нархњои амалкунанда аз 3,2 то 5,7 маротиб зиёд мебошад. Тањлили арзиш ва сифати масолењи сохтмонии дар иншооти "Сохтмони Душанбе-Плаза" истифодашуда нишон дод, ки бо роњи зиёд нишон додани нарх ва истифодаи масолењи сохтмонии пастсифат ба буљети шањри Душанбе ба маблаѓи 4,7 млн. сомонї зарари молиявї расонида шудааст. Инчунин, муайян карда шуд, ки масолењи сохтмонии ба ном паркети бадеї аз номи ЉДММ "Таврида" дар асоси њисобнома фактураи ќалбакї барасмият дароварда шуда, дар асл ба ЉДММ "Тољ-Сохтмон Байналмиллал" ин номгўи масолењи сохтмонї супорида нашудааст. Санљиш нишон дод, ки ЉДММ "Тољ-Сохтмон Байналмиллал" дар иншооти "ДушанбеПлаза" харољоти музди мењнати кормандонро ба маблаѓи 14,6 млн. сомонї нишон дода, маблаѓи мазкурро тавассути фармоишгар аз њисоби маблаѓњои буљети шањри Душанбе ба пуррагї гирифтааст, вале дар асл ба ќадри 9,0 млн. сомонї музди мењнат пардохт намуда, боќимонда 5,6 млн. сомониро њамчун харољоти бе асоси музди мењнат дар њисоботњои муњосибї пинњон намуданд, ки дар натиља пардохтњои давлатї ва андозњои иљтимої руйпўш карда шудааст. Маълумотнома оиди санљиши дурустии хусусигардонии Маркази илмии назди Вазорати саноати Љумњурии Тољикистон. Дар натиљаи санљиш муайян карда шуд, ки Маркази илмии назди Вазорати саноат воќеъ дар ш. Душанбе кўчаи К. Маркс-3 бо назардошти воситањои асосоии гардон ва пасивњо ба маблаѓи 48723,0 сомонї нархгузорї карда шуда, дар асоси ќарори њайати мушовараи Кумитаи давлатии идо- Нисбати Зайд Саидов њоло чанд парванда боз шудааст? Чаро њар њафта теъдоди парвандањо ва намуди "љиноятњои" вай, аз тарафи Агентї зиёд мешавад?

- То ба њол ба 10 модда парванда боз шудааст. Њар яки ин парвандањо далел ва шоњидони худро доранд. Аз њама парвандањои муњим дар 11 иншооти давлатї дар замони собиќ раиси Кумитаи саноат ва Вазири саноат буданаш њастанд. Њамаи ин бо далел ва тафтишоту санљиш њисобу китоб шудаанд. Зайд Саидов ин объектњои давлатиро хусусї карда, ба номи њамсояву рафиќон ва зану фарзандонаш гузаронидааст. Зараре, ки аз њисоби ѓайриќонунї хусусї гардонидани иншооти давлатї ба амал омадааст, 22, 5 млн. сомониро ташкил медињад. Танњо дар фаъолияти ЉДММ "Тољ-сохтмон Байналмилал", ки ба номи Хайрулло Саидов писараш аст, тафтишот изофанависии корњои сохтмонї, рўпушукунии андозњои давлатї ва дигар камбудињои молиявї ба андозаи 38 млн. сомонї ошкор шуд.

- Дар афкори умум боздошти соњибкори шинохта ба таъсиси њизби "Тољикистони нав" рабт дорад. Чаро то эълони нияти таъсиси њизб љиноятњои ў ошкор нашуданд?

- Ин одам барои сафед кардани худ эълон кард, ки њизби нав ташкил мекунад ва парвандаи вай сиёсї аст. Ин тавр нест. Чаро то ба ин сол њизб ташкил накард? Тафтиш муайян намуд, ки фаъолияти асосии ЉДММ "Тољ-Сохтмон Байналмиллал" иљрои корњои таъмиру сохтмонї ташкил менамояд. Муайян карда шуд, ки Љамъият дар давраи тањти тафтиш ќарор дошта, дар 17 иншоотњои гуногун ба маблаѓи 369,7 млн. сомонї корњои сохтмонию васлкуниро анљом додааст, ки аз ин 4 иншоот ба маблаѓи 202,5 млн. сомониро аз њисоби маблаѓњои буљети шањри Душанбе сохта ба истифода додааст. Тафтиш муайян намуд, ки ЉДММ "Тољ-Сохтмон Байналмиллал" дар иншооти "Сохтмони Душанбе-Плаза" ба сифати пудратчї ва Муассисаи давлатии "Раёсати сохтмони асосии шањри Душанбе" њамчун фармоишгар аз њисоби маблаѓњои буљети шањри Душанбе ба маблаѓи 184,8 млн. сомонї корњои сохтмониро анљом додааст. Дар натиљаи санљиш муайян карда шуд, ки Љамъият талаботи дастурамалњои соњаи сохтмониро дар иншооти мазкур сарфи назар намуда, њаљми кору хизматрасонї ва арзиши масолењи сохтмониро беасос барзиёд нишон

Фаттоњ САИДОВ:

“Нигоњ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

3

хусусї гардонида мешаванд. Аз баёноти Мирзоев С. бармеояд, ки дар музояда бо хоњиши Саидов Зайд Шерович иштирок намуда, харољотњои вобаста ба хусусигадонии иншоотро аз њисоби маблаѓњои Саидов З.Ш. пардохт карда, дар маќомотњои дахлдор ба номаш барасмият даровардааст. Сипас бинои мазкурро дар асоси шартномаи туњфа аз 19.07 соли 2006 ба воситаи Идораи нотариалии давлатии ноњияи И.Сомонии шањри Душанбе ба писари Саидов З.Ш., Саидов Хайрулло Зайдович туњфа намудааст. Њамин тариќ, тафтиш муайян намуд, ки Маркази илмии назди Вазорати саноат бар хилофи талаботњои ќонун "Дар бораи хусусигардонии моликияти давлатї" ва ќарори њукумат аз соли 1997 "Дар бораи иншооте, ки хусусї гардонида намешаванд ва иншооте, ки бо ќарори њукумат хусусї гардонида мешаванд", сурат гирифта, дар натиља ба буљети љумњуриявї ба маблаѓи 58955,0 сомонї зарари молиявї расонида шудааст. Њамин тариќ, дар ЉС "Абрешим" - 5 миллиону 234 њазор, иншооти њавлии Вазорати фарњанг, воќеъ дар хиёбони Рўдакии шањри Душанбе 300 њазор, Иттињодияи истењсолии "Тољикзаргарсаноат"- 385,5 њазор бинои ошхонаи маъмурии собиќ Кумитаи давлатии саноатии Тољикистон - 74,9 њазор, корхонаи хурди "Лаъл", воќеъ дар шањри Душанбе, хиёбони Рўдакї - 201 - 18,5 њазор, ЉСШК "Тољикатлас" - 223,3 њазор, ЉСК "Электроника-М" - 336,0 њазор сомонї ѓайриќонунї хусусї гардонида шудаанд. Дар иншооти сохтмонии нотамом воќеъ дар шањри Душанбе, кўчаи Фотењ Ниёзї - 1 миллиону 940 њазор, ЉСП "Табаррук" - 119,1 њазор, ЉСП КМ - "Тољиказот" - 9 миллиону 68,0 њазор, комбинати фулузоти нодири шањри Ќайроќум - 5 миллиону 78,0 њазор, ЉДММ "Тољ-сохтмон-Байналмилал" - 37 миллиону 968,9 њазор ва МАркази илмии назди Вазорати саноат ,њамагї 61, 6 млн. сомонї харољотњои ѓайриќонунї ва ба буљет зарар овардааст.

- Зайд Саидов ин њама иншоотро бо кадом имзо ё имконияти худ танњо ба даст наовардааст, он љо имзоњои роњбарони нињодњои дигар њам њастанд. Чаро муал-

"ЗАЙД САИДОВ НОМИ КАСЕРО НАМЕГИРАД" Суњбати ихтисосии Њарамгули Ќодир бо роњбари Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза бо коррупсия дар бораи парвандаи Зайд Саидов дода, ба маблаѓи 11,9 млн. сомонї ба изофанависии корњои сохтмонї роњ додааст. Аз љумла, изофанависии корњои оњану бетонї, њаљми кор ва арзиши корњои ороишї ба маблаѓи 6,8 млн. сомонї, зиёд нишон додани арзиши масолењи сохтмонии паркети бадеї 4,7 млн. сомонї ва изофанависии дигар номгўи кору хизматрасонї 315,9 њазор сомониро ташкил медињад. Дар натиљаи санљиш маълум гардид, ки дар сметаи харољотии иншооти мазкур ба миќдори умумии 4855 метри мураббаъ масолењи сохтмонии паркети бадеии чубин ба маблаѓи 6,5 млн. сомонї нишон дода шудааст, вале дар асл муайян карда шуд, ки масъулини Љамъият бо маќсади тасарруфи маблаѓњои буљетї дидаю дониста дар иншоот ба љои ин мањсулоти зикргардида, дигар номгўи масолењи сохтмонии пастсифатро бо нархи нисбатан ќимат истифода намудааст. Дар рафти тафтиш арзиш ва сифати мањсулоти сохтмонии паркети бадеии дар иншооти номбурда истифодагардида дар маќомотњои дахлдор ва озмоишгоњњои соњавї мавриди тањлил ва санљиш ќарор дода шуда, муайян карда шуд, ки ин намуди масолењи сохтмонї ба номгўй ва сифат мутобиќат накарда, дар асл аз фанери фишурда (пресованный фанер) ва ламинат иборат буда, арзиши он нисбати нархи амалкунандаи бозорї якчанд

ЭЪЛОН Дар љустуљўйи шарики боэътимоди тиљоратї барои хариду фурўши пахта њастам. Дар њудуди вилояти Суѓд њаљми калони пахта бо нархи аввалия (аз дењќон) пешнињод мегардад. Телефон барои тамос: 93 502 99 95

раи амволи давлатї тањти №55 аз 07.05 соли 2003 ва протоколи КВД оид ба фурўши амволи давлатї тањти №2 аз 16.06 соли 2003, тавассути музояда ба фурўш гузошта шудааст. Маркази номбурда бо арзиши ибтидоии 48723,0 сомонї бо усули англисї ба фурўш гузошта шуда, аз рўи натиљаи савдо шањрванд Мирзоев С.Ќ. истиќоматкунандаи ш. Душанбе кўчаи Шамсї 24 утоќи 38 ба маблаѓи 58955,0 сомонї ѓолиб эътироф гардида, соњиби Шањодатномаи њуќуќи моликият гардидааст. Санљиш нишон дод, ки масоњати замини Маркази илмии назди Вазорати саноат 0,16 га ва масоњати бино 988,2 метри мураббаъро ташкил медињад. Аз тањлилњо бармеояд, ки Маркази илмии назди Вазорати саноат то хусусигардонї мунтазам фаъолият намуда, дар Нозироти андози ноњияи Исмоили Сомонии ш. Душанбе ва дигар маќомотњои давлатї њисоботњои дахлдорро пешнињод намудааст. Бо вуљуди ин Кумитаи давлатии идораи амволи давлатї пеш аз номи Маркази илмии назди Вазорати саноат калимаи собиќро беасос дохил намуда, барои хусусигардонии он дар рузномањо эълон нашр намудааст. Бояд зикр намуд, ки мувофиќи ќарори њукумат аз соли 1997 "Дар бораи иншооте, ки хусусї гардонида намешаванд ва иншооте, ки бо ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон хусусї гардонида мешаванд", фурўши марказњои таълимї ќатъиян манъ карда шудааст. Мувофиќи санадњои меъёрии њуќуќї Марказњои таълимии њамаи вазорату идорањо, Марказњои интихоби касбу њунар ва Марказњои такмили ихтисос ва тарбияи кадрњои соњавии вазорату идорањо бо ќарори њукумат

лифони имзо љавобгар нестанд?

- Дар ин самт санљиши моливї ба охир нарасидааст, њоло танњо амалњои аз мансаби давлатї суйистифода кардааш тафтишот шуд ва рузњои наздик ба суд ирсол мешавад. Санљишњои молиявї ба охир рассад, баъд таркибњои љиноь маълум мешавад њол мо њуќуќи дар ин бора њарф зада надорем.

- Оё дар ягон санад имзои президент Эмомалї Рањмон њам аст?

- Не, нест. Дар ягон санад имзои роњбари давлат нест, аммо аз вазирону раисон то аъзои њукумат њаст ва онњо њам дар тафтишот љавоб медињанд.

- Љаноби Саидов, аз касе пўшида нест, ки замоне, ки корхонањо хусусї мешуданд, рањбари Кумитаи давлатии амвол, агар хато накунам, имрўза вазири саноат - Гул Шералї буд. Аз он кас њам ин даъвоњоро, ки лаљоми кор аз ў ва имзои ў њалкунанда буд, пурсидед? Агар ња, чї гуфтанд? Албатта, агар махфї набошад…

- Зайд Саидов номи касеро намегирад ва њоло тафтишот шуруъ нашудааст. Њоло маълум нест, ки тафтишоти иќтисоди кай шуруъ мешавад ва чї муњлат давом мекунад.

- Болотар бораи бинои вазорати фарњанг гуфтед. Оё метавонед муфассалтар суњбат кунед, чун онро њоло ширкати "Тссел" соњибї кардааст. Онњо њам мавриди бозпурсї ќарор гирифтаанд? Магар он бино ба полковник Низомов ва наздикони он таалуќ надошт?

5

4

ГАПИ НАВ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

Темур Варќї: "МО КЎЧАРЎБ ВА "ЉАМШУДЊО" НЕСТЕМ" Суњбати ихтисосии "Нигоњ" бо Темур Варќї, сармуњаррири телевизиони "Сафо"

Як њафта аст, ки дар фазои телевизионии љањон аввалин шабакаи телевизиони тољикї дар хориљ аз Тољикистон бо унвони "Сафо" тариќи моњвора расман ба пахши барномањояш шурўъ кард. Аз пахши аввалин хабар дар бораи ин телевизион дар матбуот њадсу гумонњои зиёд дар бораи ин шабака њам пайдо шуданд, аз љумла ин ки ин телевизиони мухолифони њукумати Тољикистон ва ё моли Њизби нањзати исломї аст. "Нигоњ" тасмим гирифт ба ин масъала рўшанї андозад.

- Шурўъи пахши барномањои як телевизиони тољикї дар Русия ва он њам тариќи моњвора ба Шумо муборак бошад. Нахуст аз таърихи пайдоиши ин идея пурсиданием, чун њарфу калоча ќариб як моњ аст, ки сари телевизиони Шумо зиёд аст. Ин идея аз куљо маншаъ мегирад? Кињоро барои таърих мешавад асосгузори ТВ "Сафо" ном бурд?

- Ташаккур барои табрикот! Табрики њамкорон њамеша муњим ва арзишманд аст, зеро мо њама як кори умумиро мекунем: тавсиа ва рушди фазои иттилоотии Тољикистон. ВАО ва рўзноманигорони Тољикистон њамеша дар минтаќа бо озодии бештар ва љасорати худ фарќ мекарданд. ВАО - и тољикї њам дар замони Шўравї ва њам баъд аз он чунин буданд. Мо њамеша як ва ё ним ќадам дар ќиёс бо њамсояњоямон пеш будем. Рушди матбуоти озод - гарави рушди љамъият ва давлат аст. Бовар дорам, "Сафо ТВ" њам сањми назарраси худро дар рушди фазои иттилоотии Тољикистон ва густариши марзњои

он хоњад гузошт. Зеро ба сабабњои объективї фазои иттилоотии тољикї наметавонад танњо бо марзњои Тољикистон мањдуд шавад. Њамватанони мо дар кишварњои њамсоя, Русия, Афѓонистон ва Эрон њам зиндагї мекунанд. Фикри роњандозии як шабакаи телевизионии моњвораии байнулмилалї аз хеле ќабл вуљуд дошт ва далелаш њам ин аст, ки мардуми мо дар тамоми дунё пањну парешон шудаанд. Онњо ба тамоме бо ватан ва фарзандони онњо ба барномањо ба забони модарии худ эњтиёљ доранд. Њадафи асосии шабакаи телевизионии мо, агар дар дурнамои дарозмуддат гирем, пеш аз њама фарњангї ва рўшангарої аст. Ин љо бояд барномањо дар бораи фарњанги тољикон, таърихи мо, адабиёт, мусиќї, таомњои миллї, табиат, имкониятњои сайёњї ва ѓайра бошанд. Яъне мо бояд барои имиљи давлат ва мардуми худ кор кунем. Ва кори рўшангарої - маърифатї, маълумоти њуќуќиро пеш барем, дарсњои мактабї дињем, дар њоле ки камбуди мутахассис дорем ва ѓайра. Ин идеяи одамони эљодкор аст, намояндагони зиёиёни офаранда, ки бо кўмаки соњибкорон муштарак амалї шуд. Идея як муаллиф надорад. Метавон гуфт, ки ин идея дар ќалби мардум њамчун таќозои замон тавлид шуд.

- Чаро дар Тољикистон ин тарњро пиёда накардед? Ё пахши барномањо аз Русия ба хотири кадом аудитория аст?

- Мегўям, ки њамчунин телевизион пеш аз њама ба муњољирони мо зарур аст, чун моњњо аз ватан канда мешаванд. Онњо ба дастгирии њуќуќї ва иттилоотї ниёз доранд, ба инъикоси фаврии њодисањои муњими зиндагии худ ва бархўрд ба мушкилу эњтиёљоти

худ зарурат доранд. Ба љуз ин, онњо ба дастгирии њуќуќї, барномањое, ки чї тавр бо кордињанда бояд созишнома баст, чї кор бояд кард, ки туро нафиребанд, њуќуќњои мењнативу шањрвандии туро поймол накунанд. Ва албатта, чї тавр шахсан рафтор кунанд, то бо обрў худро тољик ва шањрванди Тољикистон номанд.

- Оё дар масъалаи мутахассисон ва рўзноманигорон дар Русия мушкиле надоред? Кињоро аз љумлаи рўзноманигорони саршинос ба кор даъват кардаед?

- Мо ба мутахассисони баландихтисос операторњо, монтажчињо, журналистон ва барандагони барномањо ба забонњои русиву тољикї зарурат дорем. Ба љуз ин њама мо ба тамошобини рус дар бораи тољикон ва Тољикистон ќисса мекунем, то онњо андешаи пурра ва дуруст дошта бошанд, то фањманд, ки мо миллати кўчарўб ва "љамшудњо" нестем, балки одамон ва миллате њастем, ки таърихи бою ќадим дорад ва шахсиятњои зиёди бузургро ба инсоният додааст ва иншоаллоњ, хоњад дод.

- ТВ "Сафо" чї сиёсатеро пеш хоњад гирифт, њамин тавр, филмњои тасвирї ва бадеї пахш хоњад кард, ё ба масоили сиёсї ва иќтисодї, вазъи муњољирин њам тамаркуз хоњад кард?

- Сиёсати идоравии Сафо ТВ - њаматарафа ва холисона инъикос кардани њодисањо ва фароњам кардани фазои баробар ба изњори назари њамаи ќишрњои љомиа дар масъалањои љамъиятї ва сиёсї аст. Албатта, мо масоили иќтисодї ва иљтимоиро њам ба баррасї мекашем.

- Ваќте аз сиёсат суњбат мешавад, фикр намекунед, ки мисли "К - плюс" "Сафо ТВ" - ро њам дар Тољикистон намегузоранд, ки пахш шавад?

- Ман бањонањоеро, ки ба пахши шабакаи мо дар Тољикистон сабаб шуда тавонанд, намебинам, зеро "Сафо ТВ" ба нафъи халќ ва давлат, ба созандагї нигаронида шудааст. Барномањое, ки мо мехоњем омода кунем, ба нафъи мардум њастанд ва ба онњо кўмак мекунанд, ки дар љањони мураккаби имрўз мавќеи худро донанд.

- ТВ - нашрия ё маљалла, њатто радио нест, њазинаи зиёд мехоњад. Аз кадом њисоб ин њазинаи молиявиро таъмин мекунед?

- "Сафо ТВ" аз сўи соњибкороне маблаѓгузорї мешавад, ки аз тарњ мехоњанд нафъи молї бардоранд. Онро барои дарозмуддат ба наќша гирифтаанд ва умедворанд, ки тарњ фоида, реклама, рушди љањонгардї, вуруди сармоягузорї ба Тољикистонро фароњам мекунад. Ин соњибкорон имрўз маблаѓи зиёдеро харљ мекунанд ва медонанд, ки пагоњ фоида мегиранд ва бурд хоњанд кард.

- Хуб, чандин маротиба аст, ки расонањо мехоњанд нерўеро ошкор кунанд, ки пушти ин тарњ меистад. Мегўянд, ки ТВ аз ЊНИТ аст, ин гап њам њаст, ки аз тољирони тољики Маскав аст. Муњиддин Кабирї, раиси ЊНИТ даст доштани њизбаш дар ин тарњро инкор мекунад. Метавонед дар ин бора ошкор суњбат кунед, чун таври маълум, барои мардум хеле аљиб, балки муњим аст, ки њарфи киро гўш мекунанд?

- "Сафо ТВ" телевизиони ѓайрињизбї ва љамъиятї аст. Муњиддин Кабирї њамон гуна мењмони азизи мо хоњад буд, ки Рањматилло Зойиров, Эмомалї Рањмон, Ќањњор Мањкамов, Зайд Саидов, Абдумаљид Достиев хоњанд буд. Воќеан, мо аллакай сафири Тољикистонро ба студияамон даъват кардем. Ў ваъда дод, ки фикр мекунад. Бовар дорам, мо бо сафири худ суњбат анљом медињем ва бо ў дар њавои созандагї дар бораи мушкилоти муштараке, ки барои муњољирин ва наздикони онњо дар ватан муњим аст, гуфтугў мекунем.

- Аз рўи шуниди мо, дар Маскав аллакай тањти фишорњо ќарор гирифтаед аз љониби маќомоти рус, чун ба онњо иттилоъ додаанд, ки шумо исломињоед ва бо созмонњои хориљ њамкорї мекунед? Ва чї тур тавонистед ин сўитафоњумњоро бартараф кунед?

- Њељ гуна фишори маќомоти русро мо њис намекунем. Њоло мо озодона фаъолият дорем. Ин гуфтумонњо овоза ва њазён њастанд. Дар Русия њам ањамияти ин гуна шабакаи телевизиониро барои њамгироии муњољирини мењнатии мо дарк мекунанд, то онњо њам дар майдони њуќуќї кор кунанд.

"ХОКБОДИ ДУШАНБЕ" Сохтмони роњњои пойтахт мушкилофар шудаанд Ба дарозо кашидани муњлати корњои сохтмонї дар хиёбонњои пойтахт нигаронии сокинонро ба миён овардааст. Сокинони биноњои хиёбонњое, ки наздашон аз зимистон инљониб корњои сохтмонї идома доранд, аз он шикоят мекунанд, ки бањору тобистонро бо хокбод гузаронидаанд ва акнун зимистону тирамоњ ањволи онњо бо ин кўчањои кандашудаву роњњои ноњамвор чї мешуда бошад. Пањлуи дигар мањдуд гардидани њаракати наќлиёт дар хиёбонњо ва аз роњњои дигар њаракат кардани наќлиёти мусофиркаш аст, ки боиси сариваќт ба љойи лозима ё коргоњ нарасидани мардум ва боло рафтани ќимати наќлиёти мусофиркашонї шудааст. Барои мисол, агар

маршруткањои хатсайри 25 ва 13 аз "Профосоюз то "Телестудия" 1 сомонї мегирифтанд, акнун бо роњи нав тариќи Султони Кабир 2 сомонї роњкиро мегиранд. Ин њолат 3 моњ боз идома дорад, аммо ягон Хадамот зарари расида ба кисаи мардумро то њол њисоб накардааст. Айни њол дар хиёбонњои Саъдии Шерозї, Лоњутї, Айнї, Бењзод, Неъмат Ќаробоев ва Чехови пойтахт корњои сохтмонї идома доранд. Муњлати ба истифода додани иншоотњои "Азнавсозии кўчаи Н. Ќарабоев" то 20 марти соли 2013 ва "Азнавсозии кўчањои Лоњутї, Мењнат, Шарќ, баромад ба кўчаи М. Турсунзода" то 30-юми апрели соли 2013 пешбинї шуда буд.

Раёсати сохтмон, азнавсозї ва таъмири роњњои шањри Душанбе мегўяд, айни њол дар њудуди 268 километри роњњои пойтахт корњои сохтмонї идома доранд ва сабаби ба дарозо кашидани мўњлати корњо пеш омадани корњои иловагї дар таљдиду навсозии хатњои барќу об ва алоќа мебошад. Илова бар ин бояд дар масоњати 457 њазору 231 метри квадратї руйпушкунии роњњо, 32 чароѓаки роњнамо, 10 киллометр хати трелейбус, 33 киллометр равшании берун (дар кучањо чароѓњо шинонида мешаванд), 3,1 киллометр ќубурњои об, 12,7 километр ќубури оби гарм, 29,6 километр хати баландшидати барќ, 24,1 киллометр хати алоќа, 5,3 киллометр хати газ анљом дода шаванд.

- Сабаби асосии кашол ёфтани корњои сохтмонї фарсуда шудани хатњои коммуникатсионї мебошад, - гуфт Суњроб Мирзоев. - Корњои сохтмонї дар хиёбони Айнї, кучањои назди бозори Шоњмансур то 30-юми август бояд тибќи наќша ба охир расанд, аммо тасмим гирифта шудааст, ки 15 рўз пеш аз муњлат, яъне 15-уми август ба охир расида, роњ мавриди истифода ќарор дода шавад. Корњои сохтмонї дар пули хиёбони Саъдии Шерозї дар ќисмати љанубї бояд то 9-уми август ба охир расид ва корњои идомавї дар ќисмати шимолии ин пул шуруъ мешавад. Аммо корњои сохтмонї дар ноњияи Шоњмансур то моњи октябр

давом меёбад. Зеро дар ин кўчањо 2 киллометр роњи муљтамаъ навсозї мешавад. Њукумати шањри Душанбе аз њисоби буљаи худ дар соли 2013 барои сохтмони роњњо 228 миллион сомонї људо кардааст. Моњи сентябр дар шаш кўчаи дигари пойтахт корњои сохтмонї шурўъ мешаванд. Аммо Сафаралї Наљмиддинов вазири молия мегўяд, њукумати шањри Душанбе аз њисоби маблаѓњои буљавї барои сохтмони роњњои пой-

тахт дар соли љорї 850 миллион сомонї сарф карданист. Дар сохтмони роњњо 200 дарахт барканда шудааст. Аммо суръати корњои сохтмонї дар ин роњњо манфї ба назар мерасад. Зеро ё пудратчиён њар рўз фаъол нестанд ё назорати љамъиятии кори онњо вуљуд надорад. Ба истиснои шомгоњї, ки намояндагони њукумати шањри Душанбе бо галстук ва мошинњои раќами давлатидошта гоњ-гоње пайдо мешаванд. Дар шањрњои рушдкарда корњои сохтмонї дар роњњо асосан шабона анљом дода мешаванд ва он њам ба суръати хеле баланд, ки боиси монеаи роњњо нашавад. Њатто як ваљаби роњи харобшуда ба зудї таъмир мешавад.

Њарамгули ЌОДИР

МУСОЊИБА 3 - Санљиш нишон дод, ки бо ќарори њукумат аз соли 2003 бинои Иттифоќи љумњуриявии "Тољикматлубот" бо иморатњои дохили њавлї воќеъ дар ш. Душанбе хиёбони Рудакї-34 ба тавозуни Вазорати фарњанг гузаронида шудааст. Бояд зикр намуд, ки дар сањни Вазорати фарњанг бинои ошхона љойгир буд, ки ќаблан соли 2001 аз љониби Иттифоќи љумњуриявии "Тољикматлубот" ба шањрванд Сангинов А. фурўхта шуда, сипас соли 2008 Сангинов А. ин биноро ба Саидов З.Ш. фурўхта, баъдан Саидов З.Ш. онро ба ЉСП "Мењробод" ба таври ройгон додааст. Дар рафти тафтиш маълум гардид, ки бо ќарори њайати мушовараи Кумитаи давлатии сармоягузорї ва идораи амволи давлатї №45 аз 07.10.2010с. иншоотњои дар њавлии бинои Вазорати фарњанг љойгир буда, ба фурўш гузошта шудааст. Аз љумла, бинои Маркази эљодии "Илњом", гараж барои 2 автомашина, девор аз хишти сементу гаљи, фаввора, панљарањои оњанї бо сутунњои аз хишт сохташуда ва дарвозаи оњанин. Иншоотњои номбурда ба маблаѓи 293288,0 сомонї нархгузорї карда шудааст. Оиди баргузории музоядаи фурўши иншоотњои номбурда дар рузномањои даври ба нашр расида, арзиши ибтидоии оншоотњо ба маблаѓи 300,0 њазор сомонї муайян карда шудааст. Гарчанде, эълон барои фурўши иншоотњои мазкур дар рўзномањо нашр шуда бошад њам, лекин ЉСП "Мењробод" бархилофи тартиби амалкунанда иншоотњои номбурдаро бо масоњати замини ишѓол намуда, ба сохтмони иншооти хусусї (ТСЭЛ) шурўъ намуда, онро соли 2012 ба истифода додааст. Њамин тариќ санљиш муайян намуд, ки ЉСП "Мењробод" бар хилофи Ќонунњои ЉТ №464 аз 16.05.1997с. ва №702 аз 25.03.2011с. 5 адад бино ва иншоотњои Вазорати фарњангро ба маблаѓи 300,0 њазор сомонї ва масоњати замини ишѓол намударо дар њаљми 0,18 га замин иншооти хусусї сохта ба истифода додааст. Бояд зикр намуд, ки шањрванд Сангинов А. бо њар роњу восита заминњои ба Вазорати фарњанг таалуќ доштаро ба андозаи 0,18 га дар маќомотњои дахлдор ѓайриќонунї барасмияти давлатї дароварда, дар якљогї бо иншооти хусусї онро ба шањрванд Саидов З.Ш. ба маблаѓи 1,7 млн. сомонї фурўхтааст. Минбаъд, Саидов З.Ш бинои мазкурро дар якљоягї бо 0,18 га замин ва иншоотњои ба Вазорати фарњанг мансуб дошта, ба ЉСП "Мењробод" ба тариќи ройгон дода, ЉСП "Мењробод" дар ин масоњати замин бинои баландошёна сохта, онро ба ЉСП "Индиго Тољикистон" ба маблаѓи 9,7 млн. сомонї фурўхтааст.

- Шумо мегўед, ки Зайд Саидов ин њамаро дар замони вазирї бо њар роњу васила аз худ кардааст. Оё Зайд Саидов дар њукумати Тољикистон истисно ва ягона аст, ки аз мансаб суйистифода кардааст? Оё вазиру раисони кумитањои дигари давлатї мошинњои шахсии аз 50 њазор доллар боло, ќасрњову чанд љо хонањои чандошёнаи дигарро аз куљо ба даст оварданд? Оё Шумо љуръати тафтиши фаъолияти онњоро доред?

- Бале, чаро надорем? Мо њоло љавонем, нињодамонро дар назар дорам. Њамаи вазиру кабире, ки њаром мехўрад ва пули буљети давлатро, ки аз њисоби андози мардум аст, медузадад, љавоб мегўяд. Ваќту соат њаст. Њама бо навбат тафтиш мешаванд.

- Мегўед, ки дар "Душанбе - Плаза" Зайд Саидов аз масолењи пастсифат истифода кардааст. Пас оё Комиссияи њукуматие, ки биноро ќабул кард ва ба он иљоза дод, барои ин гунањкор нест?

- Чаро? Гунањкор аст. Аз он љумла Њайати комисиияи њукуматие, ки сохтмони "Душанбе-Плаза"-ро ќабул карданд ва бањои хуб до-

данд, дар њоле, ки њоло як сол нагузашта, бино таъмирталаб шудааст. Мардум фикр мекунад, ки Зайд Саидов "Душанбе - Плаза"-ро аз њисоби маблаѓњои худаш сохтааст ва њаќ дорад, ки чї хеле созад. Не, ин тавр нест. Ин бино аз њисоби маблаѓњои буљаи шањри Душанбе сохта шудааст. Ин бино аз пули мардум аст, на Саидов.

- Хуб, ќаблан Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза бо коррупсия набуд, ки пеши роњи порахўриву парагирї ва суйистфиода аз мансабњои вазиру кабирро гирад. Табиист, ки љиноятњои вазнин ва аз худ кардани моликияти давлат, яъне мардум, бо њар роњу василањои таќаллуб њамон солњо зиёд рух доданд. Аммо, чаро њоло Агентї сарнавишти иншоот ё мансабдори давлатиеро мавриди санљиш ќарор намедињад, то мардум ба муборизаи њаќќонии шумо бар зидди коррупсия ва побарљо будани адолати иљтимої бовар карда бошанд?

“Нигоњ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

ди сањмия ба Хайрулло Саидов таллуќ дорад?

- Санљиш нишон дод, ки моњи декабри соли 2001, дар заминаи Љамъияти сањомии шакли кушодаи "Азот"-и шањри Сарбанд, Корхонаи муштараки Тољикистону Кипр "Тољик Азот" бо фонди оинномавии 30 млн. 936,5 њазор сомонї таъсис дода, њиссаи сармоягузори хориљї Ширкати "Хайрок Холдинг Лимитед" Љумњурии Кипр ба андозаи 80 фоиз ба маблаѓи 24 млн.

749,2 њазор сомонї ва сањми тарафи Тољикистон аз њисоби амвол 20 фоиз ба маблаѓи 6 млн. 187,3 њазор сомонї муайян карда шудааст. Санљиши дурустии пур намудани сармояи оинномавї нишон дод, ки уњдадории Ширкати "Хайрок Холдинг Лимитед" оиди пур намудани фонди оинномавї дар муњлат риоя нашуда њамагї 8 млн. 100,3 њазор сомонї ё 32,7 фоиз таъмин карда шудааст. Санљиши дурустии харољоти маблаѓи вориднамуда нишон дод, ки бар хилофи ќонунњои амалкунанда аз њисоби фонди оиннома-

5

лузвияти сармояи фонди оинномавиро ташкил намудааст, мебоист барои навсозї ва азнављињозонидани завод равона карда мешуд. Дар натиљаи санљиш маълум гардид, ки аз ин њисоб ба маблаѓи 5,6 млн. сомонї ѓайримаќсад барои дигар харољотњои истењсолии завод харољот карда шудааст. Њамин тариќ, тафтиш дар ЉСП КМ "Тољик Азот" ба маблаѓи умумии 9 млн. 68,0 њазор сомонї зарари молиявї ва ба маблаѓи 5,6 млн. сомонї ѓайримаќсаднок истифодабарии маблаѓњоро ошкор намуд.

- Ваќте бинои "Душанбе - Плаза" сохта шуд, њама медонист, ки чанд миллион сомонии боќимондаро њукумати шањри Душанбе ба пудратчї - Зайд Саидов напардохтааст ва соњибкор њам мунтазири ин маблаѓ буд. Аммо Шумо ин маблаѓро ошкор кардед?

- То ба њол дар ин бора мо иттилоъ надоштем. Акнун тафтиш мекунем. Њукумати шањр бояд барои ин љавоб гўяд, ки дуруст

Фаттоњ САИДОВ:

"ЗАЙД САИДОВ НОМИ КАСЕРО НАМЕГИРАД" - Дуруст аст, пеш Агентї набуд. Аммо њоло чанд иншооте, ки бо њар роњ дар солњои 2000ум аз давлат бо нархи ночиз ва ба ивази гарав гирифтаву бо дањњо баробар ќимат фурухта буданд, баргардонидем. Корњо дар ин бахш њам рафта истодааст. Аммо, мо њељ љиноятро бедалел ва мурољиат ошкор карда наметавонем. Дар ин масъала моро дуруст фањмед.

- Оё Агентї салоњияти кушодани парвандаеро бо аломатњои љинояти таљовуз дорад, манзур њамон њолати шикояти зане аз Зайд Саидов аст?

- Ваќте гумонбар аз тарафи мо боздошт шудаасту нисбати вай парванда кушодаву тафтишот рафта истодааст, мурољиат ва шикояте, ки нисбати гумонбар сурат мегирад, ба Агентї ворид мешавад њуќуќи тафтишотро ба мо медињад. Љиноятњои ахлоќии Зайд Саидов њам марбут ба парвандаи мо аст. Ваќте ту нисбати ноболиѓ ва зан берањмї мекунї, боз дар зиндон даво дорї, ки маро озод кунед, рўза гирам, чї маъно дорад? Дар боздоштгоњ рўза гирифта намешавад? Як маротиба духтари ноболиѓи мавориди таљовуз ќарор гирифтаро пеши назар оред.

- Ин ќазия суолњое дорад, ки бо мурури замон албатта љавоб меёбанд. Аммо њоло бубинед, онњое, ки аз Ќазоќистон ва Укроин Зайд Саидовро ба порагирї мутањњам мекунанд ва мегўянд, ки ў моро ваъдањое додааст, чи гуна пайдо шуданд? Зайд Саидов метавонист, ки ба танњої 15 иншоотро аз худ кунад?

- Медонед, Зайд Саидов номи касеро ба забон намеорад. Агар бигўяд, ки чаро кардам, бо кї кардам, чаро парванда ва тафтиш накунем. Мекунем. Аммо, чизе намегўяд.

-Оё рост аст, ки дар КДАМ нисбати њамон соњибкори ќазоќ парвандаи љинояї вуљуд доштааст? Дар ин бора хабар доред?

- Не, хабар надорем.

- ЉСП КМ "Тољик Азот" њам ѓайриќонунї хусусї гардонида шудааст ва чанд дарса-

вии ЉСП КМ "Тољик Азот", ки мебоист барои азнавтаљизонидан равона мешуд, ѓайриќонунї сањмияњои ЉСК "Абрешим" ба маблаѓи 2 млн.

716,8 њазор сомонї ва сањмияњои ЉСП "Гулистон" ба маблаѓи 894,0 њазор сомонї, љамъ ба маблаѓи 3 млн. 610,8 њазор сомонї харидорї карда шудааст. Мувофиќи ќонунњои амалкунанда, Љамъият дар њолати пурра пардохт намудани сармояи оинномавї њуќуќ дорад, ки дар тендерњои харид иштирок намояд. Инчунин, муайян карда шуд, ки Љамъият бар хилофи Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи Љамъиятњои сањомї" соли 1996 ва Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи сармоягузорињои хориљї дар Љумњурии Тољикистон" тањти №893 аз 11.12 соли 1999 ба миќдори 5 фоизи сањмияњои ЉСП КМ "Тољик-Азот"-ро ба маблаѓи 1 млн. 547,0 њазор сомонї ѓайриќонунї ба номи шањрванд Саидов Хайрулло Зайдович гузаронида шудааст. Санљиши самаранок истифодабарии амволи давлатї нишон дод, ки аз њисоби сањми тарафи Тољикистон бе иљозати Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Кумитаи давлатии сармоягузори ва идораи амволи давлатї як адад таљњизоти тамѓаи АМ-600, ки иќтидори истењсолии солонааш ба 200,0 њазор тонна аммиак баробар аст, ба ширкати хориљии ЧММ Евронит ба маблаѓи 1 млн. 644,4 њазор доллари ИМА баробар ба 4 млн. 966,1 њазор сомонї фурўхтааст. Дар натиљаи санљиш маълум гардид, ки бо вуљуди он ки таљњизот бе иљозати соњибмулк фурўхта шудааст, вале маблаѓи аз фурўш ба даст омада 1 млн. 55,9 њазор сомониро барои азнављињозонидани завод истифода намуда, боќимонда маблаѓи 3 млн. 910,2 њазор сомониро ѓайриќонунї барои харољотњои љории љамъият сарф карда, ба буљет ворид карда нашудааст. Инчунин, муайян карда шуд, ки аз њисоби сањмияи вориднамудаи ширкати "Хайрок Холдинг ЛТД" ба њолати 31.11 соли 2003, ки 12 млн. 157,9 њазор сомонї ё 49,1 фоизи хаќќу-

аст ё на. Аммо Зайд Саидов ягон маротиба нисбати ин ќарз ва миќдори он ягон калима нагуфтааст.

- Љаноби Саидов, аз рўи шуниди мо, Зайд Саид нишондод додааст, ки бо ширкати сохтмонии мутталиќ ба пайвандони Нусратулло Давлатов, раиси Кумитаи андоз бо номи "Строй-Элит-Сервис" њамкорї доштааст. Кранњои бузург ва техникаи сохтмонии ширкатњои мутаалиќ ба Зайд Саиду наздиконашро истифода мекардааст ва њатто гўё 3 миллион доллар њам ба ин ширкат додааст. Давлатовњо ва сармоягузорони онњо, ки амалдорони воломаќоми њукумат мањсуб мешаванд, бозпрусї нашудаанд?

- Дар ин бора мо иттилоъ надорем.

- То љое, ки мо фањмидем, таќрибан кулли ширкатњои Зайд Саиду наздиконаш љамъиятњои сањњомиянду сањњомонашон ширкату соњибкорони хориљї. Фикр намекунед, ки бо шуруъ шудани мурофиаи судї дар инљо мурофиањои судие дар хориљи кишвар низ сурат хоњанд гирифт ва хеле аз ширкатњо аудити молї хоњанд шуду хеле сирхо ошкор?

-Мурофиањои судї дар асоси ќонун дар дохили кишвар доир мешаванд.

- Ду парвандаи пурсару садои Агентї, парвандаи Низомхон Љўраев ва Зайд Саид хеле муњим ба назар мерасанд. Оё фикр намекунед, амалдорони зиёди манфиатдор ин ќазияњоро зидди шумо истифода бурда метавонанд?

- Ман аз ин ќазияњо ё парвандањо манфиатдор нестам, аз ягон тањдид њам наметарсам. Чаро, Низомхон Љураев, ки то ба њол тафтишоташ идома дорад, аммо дар озоди аст, аммо Зайд Саидов дар боздошт? Низомхон Љураев, муњлати боздоштро дар Русия паси сар кард, аммо Зайд Саидов њоло ин муњлатро паси сар накардааст. Муњлати боздошт, то якуним сол аст.

Кордзании мактаббачањо дар Хуљанд Ду гуруњи хонандањои мактаби № 9-и шањри Хуљанд ба њамдигар њуљум карда, ду нафарро бо зарби корд маљруњ гардонидаанд. Бино ба иттилои Вазорати корњои дохилии Тољикистон ноболиѓон Нуриддин Каримов, Азизљон Бобоев ва Азизљон Мираъзамовичи 15-сола бо Акмалљон Абдурањимов, соли таваллудаш 1996, ки њамаашон сокинони шањри Хуљанд, хонандагони мактаби миёнаи тањсилоти умумии №9 буданд, рўзи 10-уми август дар назди бинои мањаллаи 8-уми шањри Хуљанд бо ноболиѓон Валиљон Нурматови 15-сола ва Хайрулло Хўљаеви 16-сола, хонандагони њамин мактаб, вохўр-

да, аз њиссиёти авбошї якдигарро латукўб намудаанд. Ноболиѓ Нуриддин Каримов бо корд як маротиба ба шиками Валиљон Нурматов ва ба тахтапушти Хайрулло Хўљаев задааст, ки дар натиља онњо љароњати вазнини љисмонї бардошта, дар беморхона бистарї гардидаанд. Гуфта мешавад, ин ду гуруњи ноболиѓон ба њам хусумат доштаанд. Аммо маълум нест, ки ин кор бо маслињати пешакї сурат гирифтаст ё тасодуфан. Нисбати њодисаи мазкур парвандаи љиної оѓоз гардида, тафтиш идома дорад.

6

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

МУЌТАЗОИ ТАБИАТ Дўстони азиз, халќи азизи тољик! Мо шуморо самимона дўст медорем ва фарњанги шуморо ба Ѓарб мебарем. Онњое, ки дар консерти мо дар Хоруѓ ва Душанбе буданд, ин суханонро шунидаанд ва исботи онро дар амал дидан. Сафари мо ба Тољикистон аз лањзаи аввал то њузури мо дар фурудгоњи Душанбе дар шаби гузашта хотирмон буд. Акнун њамаашро ба навбат наќл мекунам. Соати дуи шаб ба фурудгоњ омадем. Тавре ман фањмидам, рост ба минтаќаи СИП рафтем, ки шароити инљо чизе миёни баќайдгирии муќаррарї ва ВИП аст. Моро дар ин љо пешвоз гирифтанд. Ба диван такя задем, масъулини сафари мо

зоратиро гузарем, аз баргаштани ман њайратзада шуданд. Намояндаи ширкати Ютейрро даъват кардем. Рањбари баст (смена), ки то ин ваќт бо ман бо тањдид сухан мекард, чунин гуфт, њамроњи шумо ба салони тайёра меравам, њатто агар яке аз стюардессањо дар бораи асбобњои мусиќиатон чизе гўяд, омодаам сафари шуморо аз ин рейс лаѓв кунам. Посух додам, ки марњамат, аммо бардоштњои мо аз сафар ба Тољикистонро хароб накунед, мо мусиќињои шуморо иљро мекунем, дар Ѓарб шунавандањоро љалб мекунем. Корманди толори СИП ё ВИП њам фаъолона ба бањс њамроњ шуда, гуфт, ба тайёра бо асбоби мусиќї рафтан иљозат

ЊАФТ ХОН" -И НОМА БА ЗАЙД САИДОВ ФУРУДГОЊИ ДУШАНБЕ ва ё гуфтугўи бесадо бо зиндонии №1 Эй Зайди муваффаќ, шодбошї!? Ту мехостї њамаро чун худ серу пур яъне баробар бубинї! Ва њамеша мегуфтї: як сарватманд дар миёни издињоми гурусна наметавонад саодатманд бошад. Аммо акнун худ ба њама баробар шудї, яъне мањрум аз њама неъматњо! Аз Озодї низ… Ба риояи адолат ва волоияти ќонун дар нисбати Зайди Саид дигар заррае њам умед намемонад. Акнун метавон бо итминон ќазоват кард, ки маќомот мехоњанд ба њар василае ўро ба таври тўлонї зиндонї кунанд, бе он ки, гуноњи ўро собит намоянд! Барои онњо басанда аст, ки њоло Зайд њамчун тўъма дар ихтиёрашон аст, гўё њар чї бо ў мехоњанд, мекунанд. Аммо бехабар аз он, ки дар ин миён Худо ва халќи ў низ вуљуд доранд. Аз масъулин, ки амалњояшон шинохти ин ду неруро инкор менамояд, аслан, љойи гила њам нест… Муносибате, ки ба як фарди мо, ба як шахсияти содиќи ин Ватан, ба як инсони нексиришт аз љониби маќомот сурат мегирад, аз имрўз эътиборан, хомўшї ва бетарафиро барои мо њаром мегардонад. Аз миёни мо торафт бењтаринњоямонро мебаранд ва нобуд месозанд. Бо ин усул, дур нест, ки рўзе ба мањви ин миллат муваффаќ мешаванд. Инак, мунозараи бесадои мо бо Зайди Саид, ки дар зиндони торик, пушти панљара, бо дарди сангини меъда интизори рўзи мањшар аст:

Саргузашти гурўњи "Барака" дар фурудгоњи Душанбе аз забони рањбари ин гурўњ Дмитрий Евсиков

ќадар молу мулк, ваќте ту рўйирост бо Ботил носозгории худро баён доштї, шояд, аксаран Туро аз аќл бегона гумоштанд. Аммо онњое, ки Туро аз наздик мешиносанд, хуб медонанд: Ту болотар аз њама неъматњостї. Боз њам ин бузургии Туст, ки ваќте Худованд бароят сарвате додааст, Ту пойбанди нафс нагардида, рисолати аслии инсонии худро фаромўш насохтї ва дар баробари Зулм ќомат афрохтї. Ин њолат аз он дарак медињад, ки асли сиришт ва обруи ту на аз сарват, балки аз њикмату хиради туст. Эй Зайди арљманд! Ту зинњор дар ташвиш мабош, ки касе аз мардум фирефтаи ин туњмату тањќирњо мешавад. На, на!!! Зинњор!!! Њаќиќат ва Ботил аз сифатњо ва воќеиятњоеянд, ки бо хости Худованд дар дили мардум љой мешаванд. Онњоро наметавон бо њам омехт ё љойгузини њамдигар сохт. Ваќте Туро тањќир ва туњмат мекунанд, Асолати Ту бештар њувайдо мегардад… Ваќте Туро тањќир ва туњмат мекунанд, Воќеияти Худро ошкор месозанд! Ваќте Туро тањќир ва туњмат мекунанд, мардум ба њолашон механдад! Яке аз принсипњои аслие, ки њамеша ба он пойбанд будї, ин накуномї ва сарбаландии Туст. Мутмаин бош, ки бо ин талошњои номуваффаќи бадномсозї заррае аз обруи ту коста нашудааст, балки баръакс, Туро бештар миёни мардум њамчун як шахсияти фарњехта матрањ сохтааст. Бузургтарин дороии Ту фарзандони солењ ва накуномат њастанд, ки миёни мардум аз асолати Ту шањодат медињанд.

Эй Марди Худо! Дар мунозара бо мо Ту хомўш бош! Набояд њарфе бигўйї, танњо ва танњо гўш бинењ, зеро кайњост, ки Ту ва садои Туро мањкум ба зиндон кардаанд. Бе он ки, ту гуноње содир карда бошї… Аз ин рў: - Ту бояд хомўш биншинї, то асли њаќиќат боз шавад… Њаќиќати зулм ва истибдод.

- Ту бояд хомўш биншинї, то асли адолат риоя шавад… Адолати зулм ва истибдод.

- Ту бояд хомўш биншинї, то њарфи ќонун гуфта шавад… Ќонуни зулм ва истибдод. Ба ќарибї се моњ мешавад, ки Ту дар зиндони Њукумат сахт азият мекашї ва гўё њеч пуштибон ва такягоње њам надорї. Аммо ваќте Ту худро танњо эњсос менамої, набояд ноумед бошї. Зеро Ту Худое дорї, ки бо мазлумон аст, на бо золимин! Мусибат ин мебуд, ки Ту њамаро медоштї, вале Худоро на! Воќеан, Ту бо бандагони ноњаќшинос мушкил дорї, на бо каси дигар. Њар ќадар ки онњо Золим ва Ботил бошанд, њамон андоза дасти к=тањ доранд. Зеро Худованд дар зоњир ба онњо ќудрат ва имконият додааст, аммо дар асл дар вуљудашон ѓайр аз тарсу њасодат ва разолат чизи дигаре нест. Хушо ба њоли Ту, ки Худоро мешиносї. Ва ин эътимод ба ту њамеша Умедеро барои рўзи нек боќї мегузорад. Вой бар њоли бехудоён, ки ба чунин рўз гирифтор шаванд, аз ноумедї дар як дам њалок хоњанд шуд.

Эй бародар! Кайњост, ки пазмонат шудаем. Пазмони бародарї ва баробарии Ту! Бидон, ки ин Миллат нисбати таќдири Ту бетафовут нест! Фаќат њоло ў намедонад ба ин њокимони Нобаргузида ва Нохудогоњаш чї коре бикунад…

Эй абармард! Ман назди љасорат, ирода ва азхудгузаштагии Ту сари таъзим фуруд меорам. "Моли мўъмин - хуни мўъмин" гуфтаанд. Бо ин

Бо умеди озодии Ту ва Осоишу Ободии ин Сарзамин, як тан аз некхоњони ин Ватан, Комрон ЉАЪФАРОВ

Эй мазлум! Таќдири Ту бори дигар собит намуд, ки талоши Њаќиќат дар ин кишвар баробар ба марг аст. Таќдири Ту бори дигар собит намуд, ки бошараф ва боѓурур зистан дар ин Ватан имкон надорад! Таќдири Ту бори дигар собит намуд, ки ин сарзамин ва ин миллатро Худованд ба мусибати азиме гирифтор кардааст… Аммо… Эй Зайди муваффаќ, шодбошї!? Ту мехостї, ки њамаро чун худ серу пур - яъне баробар бубинї! Њамеша мегуфтї: як сарватманд дар миёни издињоми гурусна наметавонад саодатманд бошад. Аммо акнун худ ба њама баробар шудї, яъне мањрум аз њама неъматњо! Аз Озодї низ…

- Ањмадалї Тољидиннов ва Азорабек Азорабеков барои суњбат ба назди корманди ин љои роњат рафтанд, ки ќиммати баќайдгирї чї ќадар аст. Њамаи ин барои он, ки мо бо худ асбобњои мусиќї доштем… Дар чашмони дўстони хубамон нороњатиро эњсос кардам, чунин менамуд, ки кормандони СИП зон ќимати хизматрасониро ду маротиба бештар талаб доранд. Ба наздашон рафта гуфтам, ки аз ин пешнињод даст мекашем ва ќатори мардум ба навбати умумї меравем. Аз толори дивандор берун шуда, ба мизи оддии баќайдгирї рафтем. Корманди "оазис" аз паси ман омада гуфт: "Барои чї Шумо рад кардед, бо ќиммати камтар метавонистем ба созиш оем", баъди ин дарк кардам, ки кор "тоза" нест дар ин љо. "Валинеъмат"-и мо, ки аз мо маблаѓ гирифта натавонист, тасмим гирифт, ки аз мо интиќоми зебое ситонад. Ба назди кормандони баќайдгирии фурудгоњ рафта, чизе гуфт. Ба назди мизи баќайдгирї рафтем. Ягон мушкил набуд. Баѓољњоро аз назорат гузаронда, билетњо барои парвозро гирифтем ва ба сўи нуќтаи гумрук рафтем. Лањзањои љолиб шуруъ шуданд. Њамроњ ду гитор ва ду сетор доштем, ки яке аз онњо тўњфаи хона-музеи Наргис Бандишоева, инъоми шахсии модари Наргис буд. Корманди фурудгоњ ба мо гуфт, ки бо асбобњои мусиќї моро ба салони тайёра роњ нахоњад дод. Посух додам, ки мо наметавонем лавозимоти шиканандаро ба баѓољ супорем. Шиносномањои моро гирифта, сардорро даъват намуд. Марди миёнаќомате омада, ба таври возењтар гуфт, ки бо асбобњо ба њавопаймо роњ намеёбем. Њамроњи ў ба толори баќайдгирї баргаштем, дар ин љо моро оне интизор буд, ки ин њама кори дасти ў буд. Азорабек Азорабеков ва Ањмадалї Тољидинов низ мунтазир истода буданд, ки мо њама нуќтањои на-

нест. Ба назди њамроњонам баргаштам. Девика гиря мекард. Гуфт, мехоњад ба хона баргардад, њамаи ин масхара аст. Аз нав баргаштам, ба назди онњое, ки таќдири мо дар дасташон аст. Дар суњбат намояндаи ширкати Ютейр иљозат дод, ки асбобњоро ба тайёра барем. Рањбари смена низ бо њамроњонаш буд, њамроњи мо ба тайёра рафт, то вокуниши стюардессаро бубинад. Дар натиља шиносномањоро баргардонд, ба назди њамроњонам баргаштам. Эълони парвоз садо дод. Аз нав ба назди мо рањбар омаду гуфт, шумо њељ љо намеравед, њамроњи ман охирон меравед, ку бубинам, шумо чї тавр асбобњоятонро љобаљо мекунед. Мо њам мунтазир мондем. Маълум шуд, ки ин сафар ба Питер будааст. Рейси баъдї аз мост. Ба тайёра ворид шудем, моро ањли экипажи Ютйер пешвоз гирифта, мењрубонона гуфтанд, ки љой зиёд аст, њар яки шумо метавонед, ки дар cе љойи нишаст хоб равед. Асбобњо дар борљойњои болої ба содагї љойгир шуданд. Ба Маскав расидем. Дар ин љо рањбарї мањаллї даври дуюми мушкилотро тайёр карда будааст. Ба мо билети парвоз ба самти Москва - Ригаро расмї накарда будаанд. Мо наметавонистем њама дар якљоягї аз як терминал ба терминали дигар гузарем. Маљбур шудем, аз фурудгоњ берун шуда, аз нав барои ба ќайд гирифтан ворид шавем. Њамаашро аз нав гузаштем. Њамаи ин итмоми кор набуд, баѓољи моро ба ду кас навиштаанд, дар њоле, ки мо 5 нафар 90 кг бор доштем. Маълум шуд, ки ба як нафар 60 кг ва нафари дигар 30 кг навиштаанд. Њар њолат њам сангин буд. Аз нав ин масъаларо њал кардем. Ба гуфтан намешавад, ки чї тавр ин њама моро нороњат намуд… Сарфи назар аз њамаи ин, мо бо шумоем дўстон аз Тољикистони офтобрўя! Мо аз хидмат ба халќи нексиришти Шумо даст намекашем.

БАРДОШТ

“Нигоњ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

7

Кори мо нест фаќат лофу газоф аз вањдат, Кори мо ин, ки ба вањдат абадият бошад. (Лоиќ) То интихоботи президентї чизе аз 80-90 рўз мондааст, вале раќобати сиёсї ва интиќоди маъмулии барномањои пешазинтихоботї миёни даъвогарони ростину дуруѓини ќудрати сиёсї бо бадгўї, тавњин, нописандї, туњмат, тањќир, бадахлоќї ва њатто љиноят љойиваз кардаанд. Њукумат ба интиќоди мухолифонаш бо бадтарин шева посух медињаду мухолифон дар навбати худ носазо мегўянд. Муњити иттилоотї аз ин "фаъолиятњо" он ќадар олуда шудааст, ки бас гуфтан гиред. Њоло дигар муњим нест, ки кї оѓоз кард. Муњим он аст, ки ба он хотима бояд гузошт, зеро сухан аз ахлоќ, имиљи давлатдории миллї ва фарњанги њукуматдорї меравад.

ТАВЊИН ё њукумат набояд ба сатњи мухолифини кучагї фурояд Ин корњо соле пеш оѓоз шуд ё даќиќтараш шакле гирифт, ки эњсосшаванда гашт. Миёни 3-4 њазор бошандагони шабакаи Фейсбук, ки дар ќиёс шабакаи иљтимоии одамони сатњи донишу маърифаташон болотар буд, дар ќиёс ба шабакањои иљтимоии русї, гуруњњо ва шахсоне пайдо шуданд, ки њадафмандона алайњи њукумат ва мансабдорон носазо мегуфтанд. Гурўњњое назири "Платформа" ба вуљуд омаданд, ки гўиё ќонунмандону ислоњталабонанд, аммо аксарият ба зудї ба майдони тавњину тањќир мубаддал гаштанд. Дар онњо на ќонунмандї монду на ахлоќ. Бадин минвол фарњанги нави корбарии Фейсбук шакл гирифт. Шахсони гуногун бо истифода аз номњои мустаор (фейк) дар Фейсбук фаъол шуданд. Њарфи гуфтании худро на бо номи асосиашон, балки бо исми мустаор иброз медоштанд. Дар ибтидо бештар вазъи динии кишвар ва чењрањои мазњабї мавриди баррасии фейкњо ќарор гирифтанд. Мавзўи асосї муносибати њукумат бо мазњабиён буду њич саре аз маќомдорони нињодњои диниву мазњабї дар амон намонд. Яккатозии ин девори фейкњо дер давом накард. Дар муќобили онњо фейкњое бо љонибдорї аз њукумат пайдо шуданду бо дасти сабуки Бек Зуњуров "доброволсо" ном гирифтанд. Моње чанд гузашту њич шакке намонд, ки њар ду љониб шиори "гур љўшаду дег сўзад"-ро сармашќи кори худ медонанд. "Доброволсо" дар баробари душманони идеоложии худ "Фабрикаи љавоб" рост карданду мављи ин руёрўињо ба сањифањои матбуот, минљумла ба ном мустаќил кўч баст. Њамарўза селаи маќолањо бо имзоњои гуногуни мустаор ва бо услуби ягонаи навишт ба идораи нашрияњо сарозер шуд. Ин маќолањо бештар дар посух ба навиштањо ва гуфтањои мухолифин ва интиќодгарони њукумат буд. Баъзе аз ин навиштаву нигоштањо баъзан нукоте доштанд, ки љоуфтода менамуданду боадолатона, аммо аксаран бо услуби пропагандаи синфии шўравї иншо шуда буданд. Факту арќом, ваљњу далелњое аз онњо ишора ба он мекарданд, ки ин матолиб маркази ягонаи тањрир дошта, рабте ба нињодњои амниятиву ќудратї доранд. Бо наздик шудани интихобот "аскарони" ин ду љабња ба њадди љунун расиданд ва акнун шакке нест, ки масъулини он, хоса аз љониби "доброволсо" ба сатњи кўчагињои Фейсбук паст фуромадаанд ва аз онњо њич мондание надоранд. Кор ба љое расид, ки дар бозии ифлос њамагуна суннатњои миллї, ахлоќу арзишњои маънавї зери по шуд.

ТАФРИЌА ё чаро сиёсатмадорону сиёсатбозон ва масъулини нињодњои алоњида моро ба шикасти вањдат мебаранд?

ЊУЉУМ БА ВОЛИДАЙН Акнун љонибњо аъмоли падару модари њамдигарро баршумурда алайњи њам истифода мебаранду ба њамдигар лак-лак њаќорат фиристода њамоќатро сифати вижаи муњити сиёсии Тољикистон карданд. Дар бахшњои ошкору нињони Шабакаи љањонї маълумоте намонд, ки љосусони СНБ-у ФСБ дар бораи падару модар, зану хоњар ва ёру бародари сиёсатмадорону сиёсатзадањо ва масъулини нињодњои зирабти њукумат љамъ наоварда бошанд: Падари фалонї чунин буду модараш чунин кард. Хоњараш инс асту домодаш љинс. Дар суратњисоби фалонї ин ќадар пул асту фалонча бо фалонї чї муносибат дорад. Мањали таваллуду макони зист низ омилњое шуданд, ки ду љониб алайњи њам истифода бурданд... Аз барои Худо, айб аст ин њама барои як миллати воњид! Мўйсафедеву пиразане барои он, ки фарзандаш мухолифи њукумат ё љонибдори он шудааст, гунањкор нест! Ў пеш аз њама Падар ва Модари як нафар тољик аст! Модари як сиёсатмадори њукуматї ё ѓайрињукуматї

њам Модари њамаи мост! Магар бињишти мо зери пойи онњо нест?!! Магар хоњарони як масъули баландпойи њукумату фарзандони амуяш њамсояву њамватанони мо нестанд?!! Хеле мутаасифам, ки ин корро бо такя ба муќаддасоти миллии мо мекунанд. Оё Президент рўзномаашро мехонад? "Љумњурият" ягона нашрияи расмии Љумњурии Тољикистон буда, муассиси он Президенти Тољикистон мебошад. Њар њарфе, ки дар сањифањои ин нашрия чоп мешавад, мавќеъ ва сухани расмии Љумњурии Тољикистон (љонам фидои ин ном!) арзёбї мегардад. Он нашрияи яке аз сумбулањои миллии теъдоде аз мардум-Президенти Сулњовар аст. Президенти Тољикистон ба њайси муассиси "Љумњурият" муайянкунандаи сиёсати нашрия мебошад. Ин њама барои як нафари огоњ њарфи нав нест, ки дарак аз маќом ва нуфузи ин нашрия аст. Аммо дар љанги лафзии "доброволсо" ва мухолифини сарсахту аксаран кўчагии онњо сањифањои "Љумњурият" майдони асосї гардидааст.

Барои њар нафари соњибирода бо вараќ задани сањифањои "Љумњурият" пурсише тавлид мешавад, оё ин њама бо иљозати Президент Эмомалї Рањмон сурат мегирифта бошад? Ба гумони ѓолиб, на, вале агар ња, бояд ба ин таљриба хотима гузошт. Мо-насли онњое, ки фундамент (бунёди) давлати навро мегузоранд, намесазад, ки аз худ мактаби баде мерос гузорем.

МАКТАБИ БАДЇ Мутмаин бояд буд, ки бо гузашти солњо аз ин сиёсатмадорони мухолифу њукумат ва ќаламбадастони дарбориву кучагї чизе боќї намемонад, ба љуз аъмоли онњо, ки рўи сањфањои нашрияву файлњои электронї барои абадан њифз мешаванд ва ба наслњо баъдї интиќол меёбад. То он замонњо ду роњ аст: аввалї роњи вањдату субот ва дувумї тафриќаву низоъ. Албатта, вањдат на ба он маъно, ки имрўз њукумат ва мухолифонаш аз он бардошт доранд. Аз муносиботи њукумат бо мухолифонаш ва баръакс чунин бардошт мешавад, ки барои онњо вањдат созишномаи ќатъи љанг ва таги хок кардани автомату пулеметњояшон аст. Аммо барои мардуми оќил маънии вањдат дигар аст. Он дар худ њамзистии тамоми мардуми Тољикистон, сарфи назар аз дину миллат, минтаќаву мањал, касбу кор ва андешаву тафаккурро ифода мекунад. Бояд мањз бо њамин маъно ба вањдат арљгузорї шавад. Мо набояд ќурбони фањмишњои мањдуд ва маќсадњои разилона гардем. Бале, интихобот-замони нумуи интизорињои љомеа њассос аст, аммо сулњу вањдати мо њассостар! Биёед, дур нарафта таљрибаи ду моњ пеши бародарони њамзабонамонро пеши назар орем. Њамарўза мухолифини идеологии њукумати Эрон ба воситаи садњо шабакаи телевизионї, њазорон сомонаи интернетиву нашрияњо мавод ба нашр мерасонанд. Њукумати Эрон низ бо њамин иќтидор ба мухолифинаш посух мегардонад, вале дар доираи ќонун ва ахлоќ! Ва ин њама дар шароите, ки кишварњои абарќудрат њамарўза ба Эрону њукумати он фишори равониву иттилоотї меоранд. Ба гуфтаи як рафиќам, нерўе, ки алайњи Эрон масраф мешавад, агар як соат алайњи Тољикистон равона шавад, чи таќдири баде моро домангир мешавад, берун аз тасаввур аст. Њоло њам, ки дер нашудаасту тикатика шудани љомеа шакли нагирифтааст, бояд њам мухолифин ва њам њукумат сиёсаташонро дар ин самт бознигарї кунанд. Њоло њам ваќт дорему имкони ирода кардан бо мост. Фардо ё њафтаи дигар дер мешавад. Абдуазими АБДУВАЊЊОБ

8

БА ЉОЙИ ТАЌРИЗ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

Барои ин тањлилро назар кардан лозим донистем, ки љузъиёташро сарфи назар карда, ба тарафи методологияш нигоњ кунем, ки дар он шакли куллии мазмуни тањлил баён меёбад. Тањлили Бойматов аз паланде гузаронида шудааст, ки мислаш дар сўњбатњои алоњида бо олимони гуногун карда будам ва албатта, далелњои њар як олим агар, аз як тараф, ба фактњо асос ёфта буданд, аз тарафи дигар, далелњоро аз нигоњи як идеология пешнињод кардаанд, ки дар таърихнигории тољик он њоло низ њукмфармо мебошад. Далелњои Бойматов асосан аз чор тезисе, ки аз диди вай љоизи андеша мебошанд, иборат аст ва ин хел намуди эродњо, умуман, нав нестанд ва дар паланди андешањои як равияи муайяни идеологияи таърихї љойгир мебошад. Бойматов аз он умедвор аст, ки вай њам донандаи назарияњо мебошад ва ба таври хаттї эродњои худро ба маљаллаи илмї пешкаш кард, ки барои оянда дар њимояи докториаш зарур будааст. Лекин боз як хосияти эродњои Бойматов он аст, ки монанди аксарияти таърихнигорони тољик њамаи хурофоти худро истифода бурда, боварї дорад, ки ман њам чунин афсонањои таърихнигорони имрўзаи тољикро дастгирї мекунам. Аммо љойгоњи асосии ман бар зидди чунин афсонањои таърихнигорони тољик мебошад. Барои тањлили эродњои Л. Бойматов бояд аз охири суханонаш сар кунем, ки он боиси як эроде асту ба хусусияти паланди мо рост меояд. Ў менависад, ки камбудии асосии назария дар набудани фактњои кифоягї аст. Ба паланди назарияи пешнињодшуда шумораи фактњои кифоягї аз мантиќи он бармеояд ва мисолњои Бойматов оварда заминаи назарияро вайрон карда наметавонад. Сонї барои пешнињоди назария зарур нест, ки тамоми фактњоро љамъбаст кунем. Агар ба таври умумї назария фањмо шавад, љузъияти онро дарк кардан осон аст. Дар асл "иттилооти кофї", ки барои дарки раванди асосии таърих лозим аст, хосияти объективї мебошад ва андози зарурию кофии фактњо аз методология ва сатњи дониши назариявї вобаста аст. Яъне онро гуфтанї њастам, ки методология низ хосияти объективї дошта бошад. Ягона фарќияти методи материализми диалектикї аз дигарон дар он аст, ки хусусияти мавзўъ дар ин метод ба инобат гирифта мешавад, аммо дигар методњо, баръакс, формалї мебошанд ва хосияти предмет ба инобат гирифта намешавад. Ин яке аз хусусиятњои асосии методи диалектикаи материалистї аст, ки аз саршавии метод то охираш чунин фактњоро ќабул мекунад, ки диалектикаи воќеиятро ба таври объективї дарк мекунанд. Бинобар ин аз методи материализми диалектикї маълум гашт, ки манѓитњо торафт дониста, худашонро ба тољикон омехта мекарданд. Ин, чунон ки Бойматов мегўяд, талаботи сиёсї, фарњангї ва иќтисодї буду на ишќу муњаббат нисбат ба тољикон (с.120). Албатта, барои тољикшавии манѓитињо таърихнигор бояд ба заминањои объективї назар кунад, на ба психологияю омилњои субъективї. Аммо ин факт аст, ки онро инкор карда намешавад ва чунин фактњои таърихї зиёд мебошанд, ки дар методи пештараи таърихнигорон, умуман, дохил карда намешуд. Мисол, Темури ланг худаш мегўяд, ки "Мовароуннањрро аз ўзбекњо тоза кардам". Пас, кадом миллат дар Мовароуннањр мондааст? Модари Темури ланг аз тољикони Шањрисабз мебошад ва номи он духтаре, ки Темури лангро зоидааст, Нигина будааст (нигаред ба китоби Сайфиддин Акрамов). Аммо Бойматов менависад, ки модари Темури ланг Текина аст ва давом медињад, ки сарчашмањо оиди миллати ў хабар намедињанд (нигаред: Л.Бойматов. Тимур и сарбадары Самарканда. Душанбе, Ирфон.2011, С.23). Агар ба таври умумї гўем, сухан доир ба методология ва идеология дар таърих меравад, ки дар таърихнигории тољик пештар идеологияи пантуркизм ва методи позитивистї бартарї дошт ва дар китоби камина зери танќид гирифта шудаанд. Методология дар њар замон њангоми коркарди фактњо ба назарияи сиёсї оварда мерасонад, ки сониян онро идеологњо дар њаёт татбиќ менамоянд. Дар таърихнигории тољик низ чунин њолат баромад, ки позитивизм пурра њукмрон гашта, назарияи пантуркизмро тавлид намуд ва вобаста аз ѓояњои вай таърихнигорони рус кўшиш намуданд, ки андешаи миллии тољиконро иваз карда, тобеи пантуркизм намоянд. Бойматов кўшиш дорад барои назарияи манро вайрон кардан, тањлили фактњоро чунон пешнињод намояд, ки пурра ба назарияи худи Бойматов зид бошанд. Гап дар бораи он меравад, ки фактњои тањлилнамудаи Бойматов дар паланде љойгир аст, ки онро тамоман ќабул кар-

АЗ МОДАРИ ТЕМУРИ ЛАНГ ТО БАЊОВАДДИНИ БАЛОГАРДОН Дар маљаллаи "Тољикистон ва љањони имрўза" (№5 (34), 2012) маќолаи тањлилии номзади илми таърих Луќмон Бойматов аз чоп баромада буд, ки ба ду китоб бахшида шудааст: "Муќаддима ба назарияи миллатшиносї" ва "Таърихи сиёсии тољикон: тањлили назарияњо". Оиди китоби аввал Бойматов њамагї тавсия барои хонанда медињаду халос. Умедворам, ки агар он китобро наѓзтар хонда, тањлил мекард, бештар оиди ин китоб менавист. Оиди китоби дуюм бошад, вай худро боис мењисобад, ки андешаашро муфассалтар баён кунад. дан мумкин нест ва аљоибаш дар он аст, ки доир ба методологияи дар китоб баёншуда Бойматов ягон сухан нагуфтааст. Агар чунин нуктаро Бойматов дуруст дарк мекард, бояд донад, ки тањлиле, ки ман дар китоб овардаам, на танњо назарияи худро баён намудаам, балки боз идеологияи пантуркизмро низ вайрон кардам, ки ин мавзўъ аз доираи таърих камтар берун меистад ва ба доираи фалсафаи иљтимої ва сиёсї дохил мешавад. Танќиди пантуркизм яке аз шохањои танќиди методологияи таърихнигорон ва файласуфони имрўзаи тољик мебошад. Барои бар зидди идеологияи пантуркизм мубориза бурдан, бояд тезисњои онњоро донистан амри зарур аст. Афсонањои таърихнигорони имрўзаю садаи гузашта, ки бо дасти сабуки пантуркистон аз як китоб ба дигараш мегузарад, чунињоянд: 1. "Тољикон њазор сол давлат надоштанд", яъне чї тавре Бойматов менависад: "Он чї барои илми таърих ошкор аст, ин аст, ки дар њудуди имрўзаи Осиёи Марказї, мардуми тољик пас аз суќути давлати Сомониён то ибтидои дањаи

«

"Тољики тоза дар болои кўњ гаштааст ва кўњистонї мебошад. Ўзбекњо бошанд, ба шикор рафта, онњоро ба ѓуломї мегирифтанд. Дар шањрњо ўзбекњо мезистанд ва Дохундањоро ба ѓуломї мехариданд". Бењуда нест, ки асарњои С.Айнї "Дохунда" ва "Ѓуломон" чунин шароитро акс медињанд. Вобаста аз идеологияи пантуркистї чунин аќида бармеояд: "Дохундањоро дар кўњистон асир гирифта, мисли ѓулом ба бозор оварда, мефурўхтанд ва њокимияти шўравї ва халќи бузурги рус тољикро аз ѓуломии ўзбекон озод кард".

«

дувуми ќарни ХХ (Республикаи халќии Бухоро, сипас, РСС Тољикистон) давлати дарвоќеъ, миллии худро надошт (с.122)". Бойматов намегўяд, бо хизмати хирсонаи кадом таърихнигорон ба вай ошкор мешавад, ки тољикон њазор сол давлат надоштаанд. Маълум аст, ки барои аксарияти таърихнигорони тољик ин хел суханон аксиома шудааст, ки онро бе ягон мулоњиза мисли тўтї такрор кардан мегиранд; 2. Истифодаи истилоњњо, мисли "Давлати Сомониён", "Давлати Ќарохониён", "Давлати Темуриён", "Давлати Аштархониён", "Давлати

Манѓитиён" дар асл "давлати тољикон"-ро рўйпўш мекунад. Дар илми сиёсатшиносї њокимияти хонаводањоро аз сохтори давлатї њама замон људо мекунанд, аммо барои таърихнигорони мо ин чизњо маълум нест; 3. "Муѓулњо турк шуданд, чунки тарзи њаёти турку муѓул якхела аст". Барои чї агар забони тољикї дар давраи Темур на танњо забони фарњанг, боз забони лашкариён буд ва дар байни лашкариёни Темури ланг Шоњномахонї пањн буд, чунки Темури ланг Фирдавсиро дўст медошт ва Рустамро пањлавони бузург мењисобид, тољикшавии муѓулњоро гуфтан мумкин набудааст? Магар ин падида тољикшавии онњоро нишон намедињад? Агар Темуриён бо тољикон зиндагї кунанду ба забони тољикї имрўз барлосњо гап зананд, ин њамаш аз нигоњи пантуркистон нодуруст будааст; 4. "Њазор сол давлати туркњо, муѓулњо ва ўзбекњо буд ва бинобар ин аз рўи мантиќ бояд Бухоро, Самарќанд, Хуљанд ба ўзбекњо дода мешаванд". Аљоиби ин хел далелњо дар он аст, ки миллати муѓул ва ўзбек дар садаи XIII-XIХ нестанд, аммо давлати онњо пайдо шуда будааст. Фактњои таърихї нишон медињанд, ки барои як миллат давлатро сохтанаш бояд заминањои иљтимої ва иќтисодї зарур аст ва чунин далелњо дар боби дуюми китоб оварда шудаанд, ки инро Бойматов тањлил накардааст. То он даме, ки кўчманчињо муттањид мешаванд, онњо танњо ба шакли демократияи њарбї омада мерасанд, аммо демократияи њарбї њоло нишонаи давлати миллї намебошад ва њатто мафњуми "давлати кўчманчї"-ро истифода бурда наметавонем, ки худи ин истилоњ чоркунљаи кугўла меноманд. Чунон ки дар боби дуюми китоб нишон дода шуд, дар он љое ки ќабилањо њастанд, миллат вуљуд надорад ва давлати миллї низ нест.

5. "Тољик њоло миллат нашудааст, чунки ба мањалњо таќсим мебошад ва русњо аз "ѓалча" миллати тољик сохтанд ва ба онњо давлат сохта доданд". Гўё ки гурўњи одамонро дар як љой љамъ карда, ба онњо эълон намудаанд, ки аз њамин рўз бояд онњо худашонро тољик њисоб кунанд. Чунин аќидаи миллатсозиро ба сари тољикон пантуркистон ворид намуданд; 6. "Забони тољикиро бо ёрии олимони рус барпо намуданд, чунки забони тољикї то ин давра набуд"; 7. "Тољики тоза дар болои кўњ гаштааст ва кўњистонї мебошад. Ўзбекњо бошанд, ба шикор рафта, онњоро ба ѓуломї мегирифтанд. Дар шањрњо ўзбекњо мезистанд ва Дохундањоро ба ѓуломї мехариданд". Бењуда нест, ки асарњои С.Айнї "Дохунда" ва "Ѓуломон" чунин шароитро акс медињанд. Вобаста аз идеологияи пантуркистї чунин аќида бармеояд: "Дохундањоро дар кўњистон асир гирифта, мисли ѓулом ба бозор оварда, мефурўхтанд ва њокимияти шўравї ва халќи бузурги рус тољикро аз ѓуломии ўзбекон озод кард".

8. "Дар Осиёи Миёна њама худро мусулмон мегуфтанд, аммо ба тољик, ўзбек, ќирѓиз, ќазоќ, туркман таќсим намекарданд ва шуури миллї,

умуман, набуд ва танњо русњо мардумро ба миллатњо таќсим намуданд ва ба онњо давлати миллї сохта доданд". Ин намуди афсона барои он бофта шуда буд, ки аморати Бухоро њамчун давлати миллии тољикон нишон дода нашавад ва чї тавр манѓит Дониёлбий худашро ба тољикон омехта карда, чашмони танги худро нест карданї мешуд, ин фактњо барои пантуркизм хатари калон дошт, ки аз таърих нест кардан мехостанд. Албатта, тањлили идеологияи пантуркизмро дар њаљми як маќола гузаронидан ѓайриимкон мебошад, аммо тезисњои овардашуда ба он водор мекунад, ки на танњо методология, балки фактњои таърих, ки аз нигоњи пантуркизм эзоњи худро ёфтаанд, аз нав дида баромада шавад. Аз њамин сабаб, методологияи позитивизм, структурализм, конструктивизм ва премордиализм дар китоби "Таърихи сиёсї: тањлили назарияњо" зери танќид гузошта шудаанд. Байни ин методологияњо дар мавзўи миллатшиносї дар илми имрўзаи тољик бањси илмї навакак сар шудааст, ки дар ин љода таърихнигори тарбияи пантуркистї гирифта њарифи мо мебошад. Аз он љумла, нигоњи Бойматов, ки таърихнигори рус Строева Людмила Владимировнаро ба худ "аллома" интихоб намудааст, ба назарияи дар китоби ман пешнињод шудааст, аз идеология пантуркизм озод нест. Аз асари Л. Бойматов "Тимур и сарбадары Самарканда" маълум мешавад, ки парадигмаи Л.Д.Строева пурра истифода бурда мешавад ва сањифае нест, ки аз вай иќтибосњо ё ишорањо оварда нашавад. Бойматов метавонад аз њар асар фактњоро љамъ кунад ва ба худ "аллома"-ро интихоб кунад, ин кори њар фард аст, аммо он парадигмае, ки вай истифода мебарад, донад, ки аз они кадом равия ва методология мебошад. Бойматов бештар пешомади психологизми Строеваро истифода бурда, њангоме тањлили ба сари њокимияти давлатї омадани Темурро баён кардан хоњад ба фиребу найранг, маккорию хиёнати ин шахс ишора мекунад. Бинобар ин Бойматов ба пояњои объективии пайдошавии давлати муттамарказ дар давраи њокимияти Темур ишора намекунад. Аммо дар охири китоб менависад, ки пайдошавии давлати мутамарказ хоњиши мардуми тањљої, яъне савдогарон, њунармандон, рўњониёни ислом ва оммаи мардуми кишоварз буд (ниг. с.85). Барои Бойматов бояд маълум шавад, ки пайдошавии давлат аз хоњиш вобаста намешавад, балки аз шароитњои объективї њосил мешавад ва агар ин шароитњо намешуд, Темур ба сари њокимияти давлатї омада наметавонист. Агар асари Бойматов ба шароитњои объективии он давра равшанї меандохт, пас, он як асар арзиши навро ба худ ќабул мекард. Агар дар таърихи тољикон аз нуќтаи назари забткорї назар кунем, ба чунин ќонуният ишора кардан мумкин аст. Аз њуљуми араб ва то пайдошавии давлати муттамаркази тољикон, таќрибан, 120-150 сол мегузарад ва аз давраи истилои муѓул ва пайдошавии давлати нави тољикон дар давраи хонадони Темуриён низ,

“Нигоњ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

туркизм асту барои Бойматов ин амри зарурист. Барои пайдо шудани давлат на танњо хонадони Сомонињо зарур буданд, ки он чизи тасодуфї аст, боз миллати тољик низ зарур аст, ки барои сохтани давлати миллии худ њамаи заминањоро дар садаи њашту нўњ пайдо мекунад ва ин заминањоро таърихнигорон бояд алоњида тањлил менамуданд. Бойматов намегўяд, ки истилоњи "давлати Сомонињо" ва мисли инњо барои илми таърихи тољик бо дасти кадом таърихнигорон амри заруриро пайдо намуд. Худи ин истилоњ барои он сохта шуд, ки воќеияти аслиро рўйпўш кунад. Чунки шиори "баъди сомонињо тољикон њазор сол давлат надоштанд" бўйи пантуркизмро меорад. "Баъди сомонињо дар Хуросон фаќат давлатњои туркї, муѓулї ва ўзбекї будаанд" ва агар ин хел иборањо ќабул карда шавад, пас, барои чї ин давлатњоро бо миллату ќавмњои сањрогард Бойматов пайваст менамояду ба тољикон бошад, њолати ѓуломиро лоиќ мењисобад? Дар асл доир ба масъалаи давлати миллї ва пайдошавии миллат бояд назарияи худро дуруст тартиб додан зарур буд, ки барои истилоњи "давлати муѓул", "давлати ўзбек" равшанї ворид карда шавад. Чунки давлати миллї он давра пайдо мешавад, ки агар худи миллат бошад, аммо ќабилањои кўчманчї њоло миллат шуда наметавонанд ва табиї аст, ки дар байни тољикон зиндагї карда, онњо бо тољикон омехта мешуданд. Мисол, дар давраи амир Шоњмурод ва Њайдар лашкарони аморати Бухороро лашкари тољикон мегуфтанд ва оид ба ин факт Бартолд ба таърихнигори асри XVIII Абдулѓозї ишора мекунад. Ва агар Бойматов ба ин чиз эътибор медод, зиддиятро ба андешаи худ медид, ки чї тавр дар давлати "ўзбекон" лашкари тољикон будааст. Ё Темур мегуфт, ки тољикон љанговарони љасур њастанд. Нисбат ба одамони боваринок ва љасур Темури ланг

« таќрибан, 120-150 солро дар бар мегирад ва барои аз зулми бегонагон озод шудан бояд мардуми мањаллї аввал аз љињати иќтисодї пурќувват шуданаш зарур буд. Шўриши сарбадорон нишонаи барпо шудани шањри Самарќанд ва пурќувват шудани мардуми он буд. Сонї ба Темур супоридани наѓора ва парчами сардор аз тарафи сайидон ва рўњониёни даврї нишонаи мустањкамшавии на танњо иќтисодиёти сайидон аст, балки боз нишонаи таъсири дини ислом ба кўчманчињо буд. Мисол, Темур яке аз муридони Бањоваддини наќшбанд њисоб мерафт, ки охирин барои муборизаи тољикон бар зидди кўчманчиён дар таърих сањми бузург гузоштааст. Бењуда нест, ки дар мардум ин шахсро "Бањоваддини балогардон" меноманд. Дуруст аст, ки рўњониёну сўфињои даврї барои озодї аз кўчманчиён мубориза мебурданд ва барои ба он дастрас шудан бояд заминањои пеш аз њама иќтисодї зарур буд. Бинобар ин сабабњои объективї асоси хоњишу майли ин ё он фард, ё гурўњ, ё мардум мебошад ва набояд дар илми таърих онро сарфи назар намояд. Барои Бойматов ишора мекардам, ки таърихнигоронро ба якумдараљаю дуюму сеюм таќсим накунад, ки ин кори дуруст нест. Сониян, барои Бойматов таърихнигори англис Коллингвуд яке аз бузургони ин илм ба њисоб равад, ман гуфтаниям, ки ба худ "гови муќаддас"-ро сохтан хосияти бутпарастї аст. Ба пушти Коллингвуд руст нашуда, асосњои методологии нигоњи худро Бойматов баён менамуд, бењтар мешуд. Асоси нигоњи Коллингвудро структурализм ташкил мекунад ва он аз идеализм озод нест ва умуман, бањси идеализм ва материализм ин худаш як бањси чандњазорсола мебошад, ки боиси тањлил дар ин љо нест. Эродњои Бойматов ба нигоњи идеологияи дар таърихи тољик њукмронбуда расо мебошад, ки онро њангоми љашнгирии 60-солагии Донишкадаи таърих, археология ва этнографияи Академияи илмњои Тољикистон роњбари ин коргоњи илмї Р. Масов чунин равшанї меандозад: "Тамоми таърихнигорони рус, ки солњои 20-и са-

даи гузашта дар Тошканд буданд ва нигоњи худро ба мо бастаанд, њамаашон пантуркист буданд". Аз гуфтањои Р. Масов чунин хулоса бармеояд, ки таърихнигории тољик, ки то ин давра дар донишгоњњо меомўхтанд, аз идеологияи пантуркизм озод нест. Пас, тамоми китобњои оид ба таърихи тољикон навишташуда аз нигоњи пантуркизм эљод карда шудаанд ва касе агар муќобил барояд, Бойматов барин "алломањои" тарбияи пантуркизм гирифта, онро "адами иттилооти кофї" меномад. Сад борњо пантуркистон мегуфтанд, ки тољикон њазор сол давлат надоштанд ва танњо соли 1929 бо ёрии миллати рус тољикон аз нестшавї рањо шуда, дорои давлат мегарданд. Азбаски Бойматов аз нигоњи чунин андешањои пантуркизм набаромадааст, барои вай аљоиб менамояд, ки Темури ланг амири тољикон аст. Барои пантуркист маъќул аст, ки оиди Темури ланг бисёр афсонањои зидди тољикї офарад. Бинобар ин эроди Бойматов аз нигоњи пантуркизм дур нест. Боз як эроде, ки Бойматов оиди фарќияти мафњуми давлат ва давлатдорї овардааст, чунин аст: "Шояд, истифодаи мафњуми "давлати Сомониён" (ва номи давлатњои дигар) низ аз назари бархе аз намояндагони илми сиёсатшиносї нодуруст бошад, вале дар назди илми таърих ва муаррихин истифодаи ин истилоњ амри зарурист, чаро ки вуљуди њамчунин давлатњо воќеияти таърихї буда ва намешавад онро инкор кард" (с.118119). Аз гуфтањои Бойматов чунин мантиќ бармеояд, ки дар илми сиёсатшиносї байни давлат њамчун сохтори сиёсї ва њокимияти ягон хонадон ё гурўњ људої мегузоранд, аммо барои таърихнигорон бошад, ин хел људокунї нодуруст мебошаду истилоњи "давлати Сомонињо" амри зарурї будааст. Ба нодуруст будани худи ин истилоњ Бойматов боварї надорад ва чї тавр пеш аз Бойматов ин истилоњро истифода мебурданд, њоло низ таърихнигорон аз чунин паланд берун намебароянд. Ќабул намудани истилоњи "давлати Сомонињо", "давлати Темурињо", "давлати Шайбонињо" ва "давлати Манѓитињо" дар илми таърихи тољик нишонаи пан-

Бењуда нест, ки дар мардум ин шахсро "Бањоваддини балогардон" меноманд. Дуруст аст, ки рўњониёну сўфињои даврї барои озодї аз кўчманчиён мубориза мебурданд ва барои ба он дастрас шудан бояд заминањои пеш аз њама иќтисодї зарур буд. Бинобар ин сабабњои объективї асоси хоњишу майли ин ё он фард, ё гурўњ, ё мардум мебошад ва набояд дар илми таърих онро сарфи назар намояд.

«

истилоњи "тољик-мизољ" истифода мебурд ва эњтироми бузург нишон медод ва оид ба ин падида Њофизи Абрўй хабар медињад, ки он кас худаш бо Темури ланг се маротиба нишаста, сўњбат кардааст. Истилоњи "давлати сомонињо" давлати тољикон бударо пинњон макунад ва агар ин истилоњ барои бархе "алломањои" илми таърих амри зарурї бошад, аз нигоњи мантиќ нодуруст аст. Магар таърихнигорон фикрњои бемантиќро барои худ амри зарурї њисоб мекунанд? Давлати тољикон дар давраи хонадони Сомонињо ва баъди сарнагуншавии ин хонавода давом меёбад, ч? тавре ки баъди рафтани як ронанда мошинро дигар ронанда истифода мебарад. Агар њамаи эљодиёти таърихнигорони тољикро аз назар гузаронем, дар солњои давраи шўравї, ки худи Бойматов дар он давра ба тарбия расидааст, аз методология ва афсонањои пантуркизм озод нестанд. Шахсан таърихнигорони тољик зидди пантуркизм мубориза мебурданд, аммо ѓояњои онро пурра барњам зада натавонистанд. Дар асари худам њангоми тањлили нигоњи Масов, ки дар асари "Таджики" (2008) ва П. Шозимов дар асари "Таджикская индентичность" (2002) пешнињод карда шудаанд, ишора мекунам, ки ин олимон ва мисли онњо њоло низ аз пантуркизм озод нестанд. Пас, вобаста аз нигоњи таърихнигорони давраи шўравї давраи њукмронии Темур, Шайбонї, Љонињо, Аштархонињо ва Манѓитњоро давлати ўзбекњо

9

гўянд ва имрўз дар Ўзбекистон Темурро "буюк бобомиз" эълон мекунанд ва Бойматов бо ин суханон розї аст, пас, инро пантуркизм њисобидан амри зарурист. Барои кайфияти худ шуда, таърихнигорон аќидањои пантуркизмро ба сари љавонони тољик бор кардан мехоњанд. Њамаи сиёсати таќсимоти миллию њудудии Хуросон, ки дар солњои 20-и садаи гузашта шуда буд, аз назари пантуркизм дуруст њисоб мешавад ва ин нигоњу андешањо мантиќї ва сиёсї бар зидди тољикон мебошад. Бойматов суханони як таърихнависро аз давраи Темур меорад, ки гўё Темур нисбати тољикон зулм карда бошад. Бойматов як маротиба ба маќолаи Тољиддин Мардонї назар мекард ("Иран-наме, №2.2010"), аз афташ, инсофи пантуркистиаш тоб оварда наметавонист, ки ч? тавр Темур нисбати тољикон ва хусусан, Фирдавсї мењрубонињо ифода кардааст. Дар таърих чунин фактњо зиёд мебошанд, ки онро ба система гирифтан зарур аст ва набояд ба идеологияи пантуркизм худро надониста партоем. Боз як мисоли дигари таъсири пантуркизм ба таърихнигории тољик он аст, ки истилоњи "ўйљи"-ро ба таърихи тољикон ворид намуданд. Дар тамоми китобњои бахшида ба таърихи тољикон чунин омадааст, ки гўё кадом як мардуми "ўйљї" будааст, ки дар байни онњо калону хурдаш низ будаасту аз тарафи Хитой ба Хуросон њуљум карда омаданд. Доир ба ин истилоњ дар рўзномаи "Садои мардум" аз 20.12.2012 маќола чоп шуда буд, ки бо муаллифаш сад дар сад розї шудан амри зарур аст. Ба љои истилоњи "ўйљи" бояд истилоњи "тољи" хонда мешуд, чунки дар асарњои таърихии Чин номи пурраи мардуми номбаршуда "таўйљи" аст, ки барои онро бо тољик монанд кардан каллаи калон зарур нест. Аммо пантуркистон ин мафњумро чунин ислоњ намуданд, ки аз номи тољик њељ нишоне намемонад ва "таўйљи" ба "ўйљи" табдил меёбад. Баъди он таърихнигорони тољик мисли тўтї такрор ба такрор аз як китоб ба дигараш мегузаронанд. Бояд дар китобњои оянда ин хатогии бузург, ки ба тољикон аз тарафи пантуркистон бор карда шуда буд, пурра ислоњ карда шавад. Агар ин хатогиро ислоњ накунем, боз як афсонаи ба каллаи тољик боркардаи пантуркистон ислоњ карда намешавад. Магар пантуркистон намегуфтанд, ки калимаи "тољик" аз ќабилаи араб омадааст ва дар асл бошад, тамоми мардуми Хуросон дар он давра турк буданд, ки арабњо омада, ба туркњо ин калимаро бастанд? Он асари Бойматов, ки чун рисолаи докторї пешнињод карда шуда буд, аз тарафи таърихнигорони тољик эроди сахт гирифтааст. Њам Бойматов ва њам мунаќќидони вай, ки дар сањифањои рўзномањои даврї андешањояшонро байн кардаанд, аз паланди кўњна набаромаданд ва афсўс, ки чунин паланд дар таърихнигории тољик њанўз њукмрон аст. Аз ибрози андешањо тарафи илмиашро ба назар гирем, маълум мешавад, ки Бойматов нигоњеро пешнињод менамояд, ки њам аз љињати методологї ва њам идеологї нав нест, пас, дар илми таърих як нигоњи дигар пайдо нашуд. Аммо ба њазор гуфтањо гуфтаи њазору якуми Бойматов илова шавад, бубахшед, ки ин њоло нишонаи илм нест. Агар дар асоси фактњои буда Бойматов як нигоњи навро пешнињод мекард, пас, ин арзандаи илмї пайдо менамуд. Бинобар ин агар назарияи дар "Таърихи сиёсии тољик: тањлили назарияњо" пешнињодкардаро Бойматов истифода мебурд, дар таърихи давраи Темур тамоман як коркарди нави илмї пайдо мешуд, ки њатто, паланди китоби "Тимур и сарбадары Самарканда" вайрон мешуд ва аз дидгоњи пантуркизм Бойматов рањо меёфт. Сад афсўс, ки Бойматов олими серѓайрат асту равиши андешањояш ба тарафи пантуркизм меравад. Боз як суханони охирини ман барои Бойматов, ки пештар гуфта будам. Дар имрўза забони тољикї ду раванд пайдо шудаанд, ки шартан онњоро "арабизм" ва "тољикизм" гуфтан мумкин аст. Аз афташ, солњои дароз, ки Бойматов берун аз Тољикистон зиндагї кардааст, бетаъсир намондааст ва дар баёноти вай калимањои арабї зиёд аст ва хусусан, шеваи эронии арабї наѓзтар дида мешавад. Тозагии забони тољикї бояд яке аз самтњои асосии кори олими тољик бошад, ки эњтимол, Бойматов ба ин раванд зид аст ва дониста, дар маќолаи худ аз истилоњу шевањои эронии арабї васеъ истифода мебарад. Ман гуфтаниам, ки барои ман забони тољикї бояд тозагии худро нигоњ дорад ва дар баёноти фикр шеваю равони забони тољикї нигоњ дошта шавад. Очил ЗОЊИДОВ, профессор, доктори илми фалсафа

10

ЉАЊОН

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

шогарињои Сноуден дасти мухолифони Обамаро боло кардааст. Конрессмен Чамблисс бар ин назар аст, ки гуфтугўи телефонии сарварони "Ал-Ќоида" дар Яман ва Покистон ба шарофати њамон барномае кашф ва шунида шудааст, ки имрўз љоеаи шањрвандии кишвар зиддаш садо баланд кардааст.

Шикаст дар Миср Ба дунболи шикасти Вашингтон дар бархўрд бо давлати яњудї сари мутаваќќиф сохтани шањраксозињо ба хотири идомаи раванди созандаи гуфтушунид, маъмурияти Барак Обама дар Миср низ ба шикаст рў ба рў шуд. Мисре, ки ду сол пеш аз инќилобаш шахсан Обама пуштибонї карда буд ва ба хотири ормонњои демократї ќудратмандтарин муттањиди худ Њуснї Муборакро зиндоннишин кард, имрўз дар назди њукумати низомии ин кишвар забони лол дорад. То ба њол на ИМА ва на муттањидони ѓарбии он рўйдоди Мисро чун табаддулот арзёбї накардаанд. Танњо касе аз шахсиятњои баландпояи амрикої, ки баъди бозгашташ аз сафар ба Ќоњира пешнињод кард, ки акнун Вашингтон рўйдоди охири ин кишварро табаддулоти низомї гўяд, ин Љонн Маккейн буд. Вале ин билкул муѓойир ба мавзеъгирии Департаменти давлатии ин кишвар аст, зеро агар он табаддулоти низомї хонда шавад, пас боястї, ки Амрико кўма-

вќеъ дар муколамаи байни Исроилу Фаластин коршиносон тараддуди хуруљи ИМА аз минтаќаро дидаанд. Яъне, Амрико ќасд дорад тадриљан пойи худро аз ин сарзаминњои бўњронї берун кашад. Аммо ин бурунрафт њам тибќи тарњњое роњандозї мешавад, ки њамон шайтанати сиёсии амрикоиро дар худ нигоњ медорад. Ин рафтан рафтани абадї нест, рафтанест, ки баъди он дергоњ минтаќа дар кураи дуду оташ хоњад сўхт.

Рафтани Амрикову омади Русия: оё ин ањаммулшуданист? Аз љумлаи ин коршиносон Директори Институти дин ва сиёсат, узви шўрои њамкорињо бо иттињодияњои динии назди президенти Русия Александр Игнатенко мебошад. Мавсуф мегўяд" "Бастани сафоратњо дар таърихи ИМА собиќа надошт. Њамин гуна тасаввур мешавад, ки амрикоињо мехоњанд бубинанд, ки онњо чї гуна бидуни олами Ислом метавонанд зиндагонї кунанд ва аз сўи дигар ба олами Ислом њам мехоњанд нишон дињанд, ки онњо бе Амрико чї зиндагоние хоњанд дошт". Аз назари ин коршинос аллакай барои Вашингтон њузури фаъолона дар Ховари Миёна, як минтаќаи пурталотун ва бўњронии олам фоидаовар нест. Аз сўи дигар дар ин минтаќа сатњои бадбинии Амрикову амрикої болотар

ЊИЛЛАИ ШАРЪИИ АМРИКО: рафтани бебозгашт ё имтињони дигари таърих? Коршиносон дар пасманзараи бастани сафорату консулгарињои Амрико дар давлатњои Ховари Миёна, ќораи Африќо ва њавзаи кишварњои Араб садои хуруљи ин кишвар аз минтаќаро шунидаанд.

Ба назар мерасад тадобири амниятии андешидаи Кохи Сафед барои шањрвандони худ дар хориљ аз кишвар, муваќќатан бастани намояндагињои дипломатии он дар мамолики Ховари Миёна, ќораи Африќо ва кишварњои арабї самаранокии барномањои ба истилоњ зиддитеррористии маъмурияти Обамаро зери шубња мебаранд. Дар як ваќт баста шудани бештар аз 20 миссияи дипломатї дар мамолики гуногуни олам миёни сиёсатмадорон, конгрессменњо ва собиќадорони њифозату амният ва њатто мардуми оддї боиси сару садоњои зиёде гаштааст. Шояд ин гуна вокуниш ва ин гуна бархўрдро маъмурияти Обама интизор набуд. Бурди сиёсие, ки баъди аз миён бардоштани бин Лодан дар Покистон ба номи Обама ва маъмурияти ў навишта шуда буд, тадриљан ба сифр баробар мешавад. Њарчанд вазири умумри хориљии ИМА Љон Керрї "Ал-Ќоида"-ро паймони дар сояи худ боќимонда медонад, аммо Барака Обамаро лозим омад рўзи сешанбеи гузашта шахсан ба бањси тадобири амниятї шарик шавад. Дар як дидораш аз пойгоњи њарбии Кэмп-Пендлтон воќеъ дар штати Калифорния назари худро дар мавриди мубориза бо терроризм дар њузури бештар аз 3 њазор сарбоз ва афсари њарбї ин гуна иброз дошт: "Ба шарофатии шумо роњбарияти олии "Ал-Ќоида" дар Афѓонистон ва Покистон дар садади торумор шудан ќарор дорад. Ман аз љасорати дипломатњо, хадамоти иктишофї ва њарбиёни мо, ки шабонабарўз кор карданд, то ин ки сафоратхонањо ва консулгарињо ва шањрвандони мо дар хориљ аз кишварро њимоя намуданд, ифтихор мекунам. Њамлањои тарсуёна њељ ваќт Амрикоро водор ба аќибнишинї нахоњад кард". "Ал-Ќоида" аз назари вазири хориљии Амрико созмонест, ки акнун сояи он боќї мондааст, вале аз вуљуди он дараке нест. Аммо аз як номаи ирсолкардаи сарвари он Завоњирї Амрико дар бештар аз бист кишвари олам сафо-

ратхонаву консулгарї ва дафотири намояндагињои дипломатии худро таътил намуд, аз Яман саросемавор кормандони сафораташро интиќол дод. Аммо љумњурихоњон дар мавриди муборизаи Обама бо терроризим назари дигар доранд. Онњо мегўянд "Ал-Ќоида" ин шабу рўз неерўмандтар аз сентябри соли 2001 аст. "Тўли ин солњо ноаён реша даванд, дар сар то сари олам пањн гардид ва акнун аз њар самт ба мо њамла мекунад", - мегўяд Конгрессмени љумњурихоњ Питер Кинг. Рўйдоди охир ва боз иф-

«

Мисре, ки ду сол пеш аз инќилобаш шахсан Обама пуштибонї карда буд ва ба хотири ормонњои демократї ќудратмандтарин муттањиди худ Њуснї Муборакро зиндоннишин кард, имрўз дар назди њукумати низомии ин кишвар забони лол дорад. То ба њол на ИМА ва на муттањидони ѓарбии он рўйдоди Мисро чун табаддулот арзёбї накардаанд. Танњо касе аз шахсиятњои баландпояи амрикої, ки баъди бозгашташ аз сафар ба Ќоњира пешнињод кард, ки акнун Вашингтон рўйдоди охири ин кишварро табаддулоти низомї гўяд, ин Љонн Маккейн буд.

«

књои 1,5 миллиарддоллараи худро мутаваќќиф созад ва фишор орад, то њукумати низомї роњи њалли демократии ќазияро пайдо намояд. Зарфи дањ рўзи охир эмисарњои зиёди Иттињодияи Аврупову Амрико дидан ба амал оварданд. Дар оѓоз Катрин Эштон вориди Ќоњира шуд ва дар зиндон бо Муњаммад Мурсї, президенти сарнагуншудаи Миср дидор кард. Баъдан сенаторњои амрикої Линдсї Грем ва Љонн Маккейн, сарвари идораи дипломатии Олмон Гидо Вестервеллї, њайати Иттињодияи Африќо бо сарварии президенти Малї Алфа Умар Конар вориди Ќоњира шуданд. Вале ба назар мерасад ягон њайати эъзомї муваффаќ ба татбиќи барномаи сафари худ нашуд. "Харитаи роњ" аз љониби ИМА кашида шуда буд ва дар тањияи он Иттињодияи Африќо ва Туркия фаъолона ширкат карданд. Кафили иљрои он Арабисиони Саудї буд, ки 8 миллиард доллар ваъдаи ќумак дошт. Њарчанд љузъиёти тарњи пешнињодї мушаххасан эълон нашудааст, вале нуќтањои калидии он озодии Мурсї аз зиндон ба ивази хуруљи вай аз мамлакат, манъ кардани баъзе њисобњои бонкии "Бародарони мусалмон" ва баргардонидани шинохтатарин чењрањои ин созмон ба сањнаи сиёсии мамлакат ва њатто нишондан ба курсињои вазоратхонањо буд. Аммо шарти охир барои њукумати низомии Миср ќобили ќабул набуд ва сарвари њукумати ин кишвар Њозим ал-Беблауї ошкоро изњор њам дошт, ки "барканории президент ва аъзои кобинаи вазирон аз љумлаи "Бародарони мусалмон" ќобили баррасї нест". Њамчуноне дида мешавад, њайатњои эъзомї ба нокомї аз Ќоњира берун рафтанд, Вашингтон имрўз ба шикасти худ эътироф мекунад. Дар Ховари Миёнае, ки пштар њарфи охирин марбути Кохи Сафед буд, њоло дида мешавад шурўъ аз муттањидони он аз љумлаи Исроил ва то Мисри инќилобї аз пешнињодоти вай сар мепечанд. Њолати сардаргумкунандаест. Аммо дар пасманзараи ин њама: тањдидњои террористии "Ал-Ќоида", баста шудани намояндагињои дипломатии ИМА дар кишварњои Ховари Миёнаву давлатњои арабї, шикаст дар гуфтушунид бо њукумати низомии Миср, ки њоло њам Вашингтон онро табаддулот нахондааст ва аз даст рафтани ма-

аз дигар гўшаи олам аст. "Пештар ИМА ишора карда буд, ки вай ба нафти Ховари Миёна эњтиёљ надорад. Зеро захоири дигари бознашуда дар Аляска дорад. Њамзамон захирањои нави сўзишвории гидрогенї ва захоири энержиро дар ќаламрави Амрико љустуљў мекунад",-мегўяд Игнатенко. Коршинос бар ин назар аст, ки "дар раванди эътидоли бўњронњои минтаќавї низ Амрико эњсоси нокомї мекунад. Дар Миср миёни њарбиён ва "Бародарони мусалмон" муќовимат шиддат мегирад ва "Бародарон" ба назар мерасад ташдиди авзоъро ба манфиат ва њадафњои худ медонад". Игнатенко ба он ишора мекунад, ки тасмимњои амрикоии хуруљ аз минтаќа баъди интихоботи Эрон бештар шудаанд. Президенти нави ин кишвар, ки Амрико онро ба душмани раќами яки худ табдил додааст ва бештар аз сї сол аст, ки тарњи барандохтани низоми љумњурии исломиро мекашаду њоло њам ноком аст, ба бењбуди равобит бо Амрико таъкид мекунад. Аз сўи дигар коршинос ишора мекунад, ки ин "огоњї ба он давлатњоест, ки мустаќиман "Ал-Ќоида"-ро маблаѓгузорї мекунанд ва ё ба фаъолияти он дар ќаламрави худ, ширкати шањрвандонашон дар њайати он монеъ намешаванд". Агар ба тањлили Александр Игнатенко жарфтар фурў равем ва онро воќеъият пиндорем, пас ин тасмим ба мањзи он ки минтаќаро аз як мутаљовуз озод мекунад, вале фоли чандон хуше њам нест. Зеро Вашингтон ќабл аз он ки бурун равад, аввал ин минтаќаро ба кураи пурдуд табдил медињад, ки зиндагонї дар он мисли дўзахи сўзон бошад ва баъд бори худро мекашаду хориљ мешавад. Вале бо рафтани як ќудрат ќудрати дигар вориди минтаќа мешавад. Чуноне аз њоло гуфта мешавад, ки њукумати низомии Миср баъди нокомии муколаммаш бо фиристодагони Амрикову Аврупо сари њалли бўњрони мамлакат рў ба Маскав овардааст ва дар чењраи Маскав як шарики боэътимодро мехоњад бубинад. Ва суоли матрањ њам ин љост: Оё агар Вашингтон бўи Маскавро дар Ќоњира њисс кунад, метавонад онро тарк намояд?

Бобољони ШАФЕЪ

“Нигоњ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

Тањсил дар мактабњои миёнаи Туркманистон шурўъ аз имсол 12-сола мешавад. Њукумати Туркманистон њанўз моњи марти соли равон фармон бароварда буд. Имсол дар баробари 7-солањо, кўдакони 6-сола њам ба синфи якум мераванд. Ин мавзўъ дар замони вазирии Абдуљаббор Рањмонов дар Тољикистон матрањ буд. Вазири собиќи маориф ќариб дар њама нишастњои хабарї аз гузаштан ба низоми тањсили 12сола суњбат мекард. Аммо баробари вазири маориф таъин шудани Нуриддин Саидов ин мавзуъ аз баррасињо рафт. Дар Вазорати маориф ба мо иттилоъ доданд, ки барномаи тањсилоти 12-сола мувофиќи Ќарори Њукумати ЉТ то соли 2020-ум мавќуф гузошта шудааст. Сабаби тавќиф пеш аз њама харољоти њангуфт гуфта мешавад. Норасоии синфхона, омўзгорон, адабиёт ва дигар заруриёти љузъии тањсил њам дар миён аст. Дар Тољикистон дар як соли хониш, тибќи иттилои Вазорати маориф, 120 њазор хонандаи синфи якум ба мактаб мераванд. Ваќте тањсил 12-сола шуд, 6солањо њам ба синфи якум љалб карда мешаванд. Яъне њам 6 ва њам 7-солањо синфи якум мераванд. Акнун тасаввур кунед, ки ин 120 њазор ба 240 њазор хонанда тадбил меёбад, ки дар навбати худ, синфхона, омўзгор, ќаламу дафтару ва китоби иловагиро таќозо мекунад. Барои чунин шароит миллиардњо сомонї лозим аст. Аз ин хотир, то замони бењбуди иќтисодии кишвар ин масъала мавќуф гузошта шудааст.

Низоми бењтарин, аммо гаронарзиш Љомї Нуралиев, омўзгори мактаби тањсилоти умумии раќами 25-и ноњияи Њисор, мегўяд, гузаштан ба низоми тањсили 12-сола ин талаботи системаи маорифи љањонї аст ва њоло 70 фисади давлатњои љањон ба раванди тањсили 12,13 ё 14-сола гузаштаанд: - Тољикистон, ки узви комилњуќуќи љомеаи љањонї аст, баробари он бояд ќадам гузорад. Шањодатномае, ки имрўз ба хонандагон дар кишвар баъд аз хатми синфи 11-ум дода мешавад, бояд ба стандарти умумиљањонї мутобиќ бошад. Яъне хатмкунандаи синфи 11-ум хост, ки рафта, дар кадом як донишгоњи кишвари хориљ идомаи тањсил намояд, бояд њуљљатњояш мувофиќат намояд. Ваќте дар дигар кишварњо тањсил 14-сола аст, шањодатномањои мо, ки то синфи 11-ум аст, эњтимол, ба эътибор гирифта нашаванд. Аз ин хотир, гузаштан ба ин низоми тањсил њатмї аст. Воќеан, њарчанд дар муддати 5 соли охир њазор мактаб сохта шудааст, вале њанўз њам дар як синфхона дар бархе мактабњо то 40 хонанда таълим мегиранд. Ањолии кишвар ба 8 миллион нафар расид. Агар дар як мактаби миёна се гурўњ синфи якум ќабул шаванд, се синфи дигар даркор аст.

11

"Смайлик" ба љои бањо Оё Тољикистон ба низоми тањсили 12-сола гузарад? Љомї Нуралиев мегўяд, дар мактаби миёнаи онњо - мактаби тањсилоти умумии № 25 се синфи хатмкунандаи 9-ум аст, ки баъди хатм ќариб 70 фисади хонандагон хоњиши хондани синфи 10 -11-ро надоранд. Ваќте тањсил 12сола шуд, онњо наметавонанд синфи 9-умро хатм карда, бираванд, яъне њамон тањсили њатмии синфи 9-ум ба синфи 10-ум гузаронида мешаваду хондани синфњои 11-12 ихтиёрї мешавад: - Як дўсти ман ба ќарибї аз Чехия омад. Вай, ки дар њамон давлат зиндагї мекунад, гуфт, духтараш дар синфи 8-ум мехонад ва он љо тањсил 14-сола аст, яъне баъд аз хатми синфи 11-ум се соли таълими коллељу омўзишгоњњо низ њамроњ карда шудааст. Дар Тољикистон хонандањо баъди хатми синфи 9 ё 11 метавонанд дар коллељу омўзишгоњњо тањсил намуда, касб омўзанд. Аз ин њисоб муддати тањсил дар донишгоњњо кам карда мешавад. Яъне агар дар Тољикистон тањсили муассисањои олї 4-5 сол бошад, дар давлатњое, ки низоми тањсили 12 ё 14 сола доранд, хониш дар донишгоњњо 2 ё 3 солро дар бар мегирад. Дар ин муддат муњассилин дар 14 сол аллакай њам маълумоти миёнаи пурра мегиранд, њам касб меомўзанд ва њам ба система ё роњи интихобкардаи худ во-

рид мешаванд. Баъди хатми барномаи умумии маориф касбњо ба равияњо људо мешаванд ва хонандањо амалан кор мекунанд. Аммо дар фазои собиќ Шўравї барои гузаштан ба ин низоми тањсил муваффаќ нашудаанд. Ќазоќистон 14 сол мешавад, ки ба ин низом гузаштан мехоњад, вале њанўз наметавонад. Русия, ки ин ќадар имконоти молиявї дорад, наметавонад. Белорусия ва Ўзбекистон гузаштанд, вале боз баргаштанд. Вале омўзгори дигар, ки худро Низом муаррифї кард, гуфт, дар њоле, ки вазъи иќтисодии кишвар чандон рушд надорад ва гузаштан ба низоми тањсили 12-сола маблаѓњои зиёдеро таќозо мекунад, бењтар ин аст, ки бо низоми њозираи таълимї сатњи дониш баланд бардошта шавад.

Мо ва Туркманистон Нурулло падари 4 фарзанд аст. Ду духтар ва ду писар дорад. Фарзанди сеюмаш ё писари аввалаш имсол ба синфи якум меравад. Писари хурдиаш 6-сола аст. Вай мегўяд, ба њамин писари якумхон мешудааш бо як душворї сарулибос ва асбобњои таълимї харидааст. Дар њоли ба синфи якум љалб шудани писари 6-

солааш намедонист аз кадом њисоб ба ў либосу асбоби мактабї харад, зеро дар хона танњо ў кор мекунад ва њамон њам бо 700 сомони маош... ...Гузаштан ба низоми таълимии 12-сола дар Туркманистон ба хотири рушди соњаи таълиму тарбия ва бењтар кардани илмомўзии насли наврас пешбинї шудааст. Дар робита ба ин масъала феълан дар Донишгоњи миллии маорифи Туркманистон барои омода кардани омўзгорони синфњои ибтидої семинарњо љараён доранд. Семинарњо њамарўза дар асоси консепсияи нави таълимии 12-сола сурат мегирад. Барномаи таълимии синфњои якум куллан фарќкунанда аст. Барои мисол, муаллимони синфњои ибтидої барои пешравињо ба дафтарчањои бачањои 6-сола ба љойи бањо њар гуна коѓазњои ишоратї, аз љумла, "смайлик"-њо мегузоранд, то хонандањои хурдсол руњафтода нашаванд. Илова бар ин, ба синфњои якум вазифаи хонагї дода намешавад. Яъне барномаи таълимии синфњои якум аз консепсияи таълимии 12сола монанд ба барномањои дарсии муассисањои томактабї хоњад буд.

Умедљони САЪДУЛЛО

БУНБАСТИ ЉАВОНЇ Љавононро чї ба њабс мебарад? Ба андешаи коршиносони масоили иљтимої аксари проблемањои дохилии кишварњои дунё аз рўи низоми золимонаи масъулини њукумат сар мезананд на аз рўи ихтилофоти табиї. Мегўянд, "агар гиёњеро дар муњити дур аз њавои солим ва рушноии кофї ќарор дињем, ба зудї пажмурда мегардад, хушк шуда ва ба самар намерасад. Љомеа низ бо фарзандонаш ба њамин мисол аст. Яъне, агар тавону истеъдоди кофиро барои парвариши фарзандонаш надошта бошад, ба зўдї фарзандонашро дилмурда ва рўњафтода мегардонад".Бояд гуфт,љомеае, ки дасти заифонро сазовори буридан донад, нафареро, ки манфиаташ ба давлату миллат мерасад, сазовори њабс донад, аммо дасти њарисонеро, ки манфиатњои љамъиятї ва даромадњои умумиро барои фоидаи худ ба торољ мебаранд, бе љазо бимонад, яќин бояд кард, ки ин љомеа худро даргири љанги хонумонсўз бо фарзандонаш хоњад намуд. Чаро ки рўњияи душманї, бадбинї ва интиќомро дар онњо дамидааст. Таъкид бояд кард, ки имрўз бисёрињо љавонони љинояткорро микроби љомеа мењисобанд. Аз онњо безорї мељўянд ва эшонро зери тавњину маломат ќарор медињанд. Њатто баъзан ба шиканља ва ќатли онњо розиянд... (аксар шиканљањои дохили мањбасхонањоро дар назар дорам). Суоле дар миён мемонад, ки оё љомеаро њамин љавонон ба фасодї овардаанд, ё љомеа онњоро ба табоњї кашондааст? Айб дар кї аст? Сабабро аз куљо биљўем? Гуфтан ба маврид аст, ки њаќиќат дар њар давру замон

ошкору равшан хоњад монд. Кадом њаќиќат?! Њаќиќате, ки имрўз њамагон аз он огоњанд ва ошкор дар бораи он лаб кушода мегўянд, љомеае, ки фарзандонашро сарпарастї накунад, онњоро ба дасти фаќру тангдастї, муњољират ва беморї супорад, њељ тарбияи шоистае ба онњо надињад, онњоро ба дасти гирдбод ва ѓубори фасодињои имрўз супорад, љомеае, ки нерўи фикр ва бозуи фарзандонашро бигирад ва њич имтиёз ва бањрае ба онњо надињад, аз њисоби фарзандонаш соњиби сарвату мол шавад, аммо низомаш ба шакле бошад, ки аз ин молу сарват онњоро мањрум созад, љомеае, ки ба фарзандонаш манзили истиќомат таъмин накунад, ѓизои кофї нарасонад, либоси муносиб напушонад, аз фарњангу бењдошт ва саломатї мањрум бошанд, љомеае, ки бевазанњоро, ки њич зиндагии осоишта надоранд, сарпарастї накунад, аммо навдавлате, ки эњтироми дигаронро зери по мекунад, ўро њич сарзанише накунад ва айбњо ва фасодињои ўро бипушонад ва тамоми сарзанишу маломаташро ба сўи фаќирону бечорагон мутаваљљињ кунад... Аз ин лињоз агар мо хоњем, љавононро ислоњ кунем, аввал муњитро бояд ислоњ кунем. Ба тавре, ки њама аз њуќуќу имтиёзњои худ бархўрдор шаванд. Касоне, ки мухолифи ин навъи ислоњ њастанд, њаргиз наметавонанд дар ислоњи љомеа муваффаќ шаванд. Ва чунин навъи ислоњро намехоњанд, чунки медонанд, дар он сурат љилави бисёре аз сўиистифодаи онњо гирифта мешавад. Бояд гуфт, ки

яке аз сабабњои дигари ин љиноёту фасодињо фаќру тангдастї мањсуб меёбад. Дар ин маврид Паёмбари Худо (с) мефармоянд: "Агар фаќру тангдастї аз даре ворид шавад, имон ва саломатии рўњиву равонї аз дари дигар хориљ хоњад шуд". Дар љои дигар низ мефармоянд: "Боро парвардигоро, ман ба ту аз куфр ва фаќру камбаѓалї паноњ мебарам" (Сунани Абў Довуд љузъи 13, сањифаи 283, њадиси раќами 4426). Дар ин њадис Расули Худо (с) калимаи куфрро бо њарфи вов пайваст дода, ба калимаи фаќр якљо зикр кардааст. Аз чунин тарзи таъбир бармеояд, ки фаќру тангдастї аз куфр камї надорад. Њар кї дар ин сухани Паёмбар (с) шак дошта бошад, марњамат назар кунад ба баъзе тољикон, ки аз рўи сатњи пасти зиндагї дини масењиро гаравидаанд. Ба андешаи инљониб, яке аз омилњои фаќру тангдастї дар бекории гурўње ва гурусначашмии гурўњи дигар аст. Касоне, ки чандин шуѓлро аз худ кардаанд ва њаќќи њич кадомро ба хубї адо намекунанд, бо ињтикору (монополия) пора ва рибо сарватњои умумиро ѓасб кардаанд, нархгузории маводи озуќаву хизматрасониро ба даст гирифта ва ба хоњиши худ боло мебаранд ва контроли онро аз даст

намедињанд. Воќеан, агар аз ин нуќтаи назар нигарем, имрўз наметавонем кулли гуноњонро болои љавонон тањмил кунем. Чунки аксари онњо аз рўи мушкилоти зиндагї, мушкилоти иќтисодї ба чунин роњњо рафтаанд. Бубинед, имрўз аксари нафароне, ки даст ба худкушї зада истодаанд, коршиносон сабаби аслиро дар мушкилоти камбизоативу оилавї мебинанд. Биёед, мунсифона аз нигоњи ќонун нигарем. Њукумат бањри дастгириву кўмаки љавонон кафолат додааст. Дар "Ќонуни ЉТ дар бораи љавонон" боби 3, моддаи 19, банди "Дастгирии давлатии оилањои љавон"омадааст: "Бо маќсади дастгирии давлатии оилањои љавон бо тартиби муќаррарнамудаи ќонунгузории ЉТ тадбирњои зерин андешида мешаванд, аз љумла кўмаки моддї, хизмати таълимї, тиббї, њуќуќї, психологию омўзишї ба оилањои љавон љињати њаллу фасли масъалањои иљтимоию иќтисодї ва маишии онњо...". Мутаассифона, ќонунњо дар рўи вараќ боќї мондаанду бас. Дар ин самт андешаи коршиносони масоили иљтимої низ ин аст, ки нахуст муњитро ислоњ намудан лозим аст. Дар он сурат насли љавон ба таври зотї ислоњ хоњанд гашт. Ќадриддин ИСОЕВ

12

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

БО ШОИРОН

БАР ДОРИ ШЕЪР ГАРДАНИ МАНСУР МЕКАШАД… ДАР ИН ШАБИ ТАНЊОЇ

Латиф Пидром ба муаррифии ин љониб ниёзе надорад, магар, ки чанд њарф мисли њампешае рољеъ ба њунари шоирии ў бинависам. Як тан шоири фарњехта, шањир ва тавонои ТОЉИК аст, ки дар њавзаи адабии њар се кишвари њамзабон: Тољикистон, Афѓонистон ва Эрон бо офаридањои тару тозаи хеш љойгоњи сазовор дорад. Гузаштагони шоир аз мавзеи хушманзараи Дарвози Тољикистон ба Дарвози Афѓонистон роњ пеш гирифтанд, аммо шеъри Латиф њанўз дар замони пойдории давлати абарќудрати Шўравї марзњоро убур карда буд. Феълан мавсуф эњсоси масъулиятњои бузурге ба монанди вакили парлумон ва Рањбари Њизби Кунгураи Миллии Афѓонистонро бар дўш дорад. Аз ин лињоз, дар миёни мардумони њамсоякишвар ба унвони сиёсатмадори саршинос эътироф шудааст. Аз бењтарин дўстони абармарди шањид Ањмадшоњи Масъуд буд ва њамин сари болои ў дар шеъру сиёсат аз хислатњои умумии онњо гувоњї медињад: Гар дара баркашам, њама Панљшер мекашам, Масъуд гар кашам, сари маѓрур мекашам. Дар њоле, ки љисман Латиф Пидром дар Афѓонистон зиндагї мекунад, рўњи латифаш њамеша дар баландињои Бадахшон парвоз дорад. Вижагињои ашъори ў њамин аст, ки нињоят тољикона ва ошиќона шеър мегўяд. Ангор рассоме рўи сањфаи сапед тасвир мекашад, ба гуфти дигар шоири тасвиргаро ва миллатгарост. Сари њар вожаи Латиф Пидром њарфи ишќу муњаббати инсониву илоњї нањуфта ва бошад, ки мазраъи эљоди шоир аз обу офтоби илњом шодоб гардад. Дигар бо умедњои фаровони завќи зебои шумо, чанд намуна аз дафтари "Ёддоштњои як хобгард" манзуратон хоњад шуд. Адибаи Азиз

ЊАМА ХОР ШУДЕМ Мо дар ин бешаи гургон њама хор шудем, Бар сари духту писар мисли ѓутум* бор шудем. Кас напурсад зи куљо омадаю чист њунар, Бањри пеша ба дари нокасу кас зор шудем. Чун Ватан гашт заифу њељ дигар ќад накашад, Мо на бар боѓи љинон**, лек бари нор шудем. Љоњилонро њама он мартаба шуд тахти заррин, Мо, вале дар барашон латтаи бозор шудем. Гуг биёр дар ин љангали бе рушд шудаст, Мо кунун сайд ба њар гургу ба кафтор шудем. Хомаям сўхт раќам њељ дигар он назанад, Зерни ќонуни хато марду зан абгор шудем. Шуд раис сояи њаќ в-он дигарон сояи ў, Мо таги сояашон ранљуру нодор шудем. Љуз саногўи набинам ба Ватан фикри дигар, Гўї аз таре ба ин њол гирифтор шудем. Дар вакилон набувад ќатраи номус ба дил, Мо зи беномусияш њинду ба дарбор шудем. Нест ќонун ба Ватан хок шуда решаи он, Дур гаштем аз ону паи девор шудем. Њикмати сарвари мо гул накунад њељ замон, Гарчи аз хоб ба чандин сана бедор шудем. Чун чаноре нашавад себ, ки он гул накунад, Мо зи бе њикматияш гўшаки сетор шудем. Марди фарњанг шуда, овора ба њар дашту даман, Аз чунин зиндагии худ њама безор шудем. Набувад пешаи ман мадњкунии шоњу гадо, Мо зи ин мадњкунї сахт ба озор шудем. Ќадри ман пеши Худо аст чу як куњи азим, Пеши махлуќи Худо мисли пишак зор шудем.

Номи туро, таронаи пуршур мекашам, Шакли туро, ситораи пурнур мекашам. Як дaшт пуршаќоиќу сунбул, бањору гул, Як дорбаст хушаи ангур мекашам. Васлат парандаест дар он сўи ќофњо, Гар роњ мекашам, њама то дур мекашам. Ќаддат парии гумшудагињои дарањост, Њай чењра мекашам, њама нољур мекашам. Хунёгарам дунт биноњои мунљамад, Исёнгарам, замонаи манфур мекашам. Ман долеам, дарахту яке даст, њофизї, Бар ресмони хонаи мањљур мекашам. Ин миз дар муќобили ту боѓи оина, Он маргу мурдаро њама кофур мекашам. Ман шоирам, бихоњам иѓроќ мекунам, Бар дори шеър гардани Мансур мекашам. Ман худ нигорхонаи Чинам, нигоргар, Як таксавори марди силањшур мекашам. Гар дара баркашам, њама Панљшер мекашам, Масъуд гар кашам, сари маѓрур мекашам.

ЃАЗАЛИ БАДАХШОН Дасте кашида борон бар машриќи љабинат, То бўсањо рабоям аз рўи нозанинат. Умре ба беќарорї кўчу сафар намудам, Бошад ќарор гирам дар зулфи чинчинат. Оташпарасти ишќам, дар маъбади хаёлат, Хунёгари ѓаминам дар боѓи ёсаминат. Аз бўсањои гармат тарфе агар набастам, Шояд гуле бичинам аз љайбу остинат. Гањ лутфу мењрубонї, гањ хашму саргаронї, Муштоќи лутфу мењрат, ќурбони хашму кинат. Хоњї маро биронї, хоњї маро бихонї, Бигзор то бихонам оёти куфру динат. Эй бењтар аз рањої, эй ояти илоњї, Эй мењру моњи некї, ангуштару нигинат. Ин ошиќи бадахшї, аз сарзамини лаъл аст, Чизе намеситонад, љуз лаълу ангубинат.

Шоњ Ромин, тўї дар ѓами мардум чу бувї, Беш аз шоњ манам, лек чу зангор шудем.

ЉАНГУ СУЛЊ ДАСТИ ХУДО АСТ Ба гетї љангу сулњ орад миёни мо Худои мо, Ба дасти ўст њам ин дарду њам бошад давои мо. Назар созад чї инсон берањ равему боз з-он нозем, Намеорад зи он бар дасти моён аз шифои мо. Ба њар мукофоте дар ў бошад, агар донї, Њамебинад чї сон гарме бувад бар вай вафои мо. Бурун рафтем, агар аз давраи икшидаяш андак, Њамоно сар дињад аз даст анди љазои мо. Варо чун воста бошад, ки онро роњ андозад, Шавад пайдо чу кўње аз бањри љазои мо. Зи одам њосиле чун нест дар дунё зи сулњу љанг, Фурўзон Њаќ намояд оташи љанг аз барои мо. Ки то дар љанг гардад кушта њар як шахс ноодам, Ки ў донад чие бошад ба ин дунё равои мо. Агар хоњад бигардонад љањонро мисли як тухме, Ба дунё гар шавад бод доимо њарфу садои мо. Худо чун аќли кулл бошад, њама зери нигоњи ўст, Ба охир медињад бар мо њамоне, ки бањои мо. Худо Ромин њамедонад чї сон донад, ки за хеш ў, Ки лайлу нор пайдо кард, њам бањри балои мо. Ромини ЊАЌНАЗАР * Ѓутум -ѓам ** Љинон -бињишт

ЊАДИСЕ БО ХУД Дебои сабзи шеъри нигоњат парандтар, Такњалќањои зулфи сиёњат камандтар. Пар мекашад хаёли ту бар ќуллањои шеър, Парвозгоњи Рахши хаёлат самандтар. Ту дасти бениёзии борону мењру моњ, Ман дар шабони хастаи худ мустамандтар. Чашми туро дубора сароям ќашангтар, Шеъри маро дубора бихонї баландтар. Ќурбони дасту банду хадангат рањотарин, Дар банди гесувони камонат бабандтар. Кардї ривояти дили ман талху талхтар, Гуфтам њадиси лаълу лабони ту ќандтар.

ЁДМОН Овозхони дењкада чизе ба кас нагуфт, Ваќте, ки рўи мазраъа хуршед мешукуфт. Чизе нагуфт, рўз сар омад, ѓуруб шуд, Моње баланд буд, ки то субњдам нахуфт. Дар шаб гурехтанд рафиќони нимароњ, Мо мондаем сангару ин кўњ сахту суфт. Гуфтам дарахту сабзаву борон хуљаста бод, Аммо бањор зории моро намешунуфт. Каљ кард роњи хеш саворе, ки мегузашт, Ќуе шунид, лек сараш зери пар нањуфт.

ТАХТАИ СИЁЊ Маъракасозї барои таѓир додани афкори омма набояд то ба њадде бошад, ки мардуми оддї дар симои њамсояаш душмани љониашро эњсос намояд. Чунин маъракасозињои њам мухолифин ва њам љонибдорони њукуматї, ба истилоњ, "вовчику юрчикњо" солњои 90-уми асри гузашта нишон додаанд, ки ќисме аз бародарони мо на барои миллату давлат талош мекунанд, балки барои онњо аз њама муњим тойифаи худро ба сари ќудрат овардан аст. Мухолифини солњои 90 - уми асри гузашта барои омадан ба сари ќудрат дар мадди аввал дар симои марду зани кўлобї хоини миллату динро тарошида буд, то ба њаде, ки гуё куштани кўлобї савоб бошад. Масалан, соли 1992 - ум аз маркази ноњияи ба номи Љалолиддини Румї љониби хонаи падарарўсам мерафтам. Дар роњ мошинаи ГАЗ- 69 -ро, ки дар болояш як ашёи рўйпўш дошт, боздоштам. Дар болои мошин ду шиносамро дидаму бо онњо салому алейк кардам. Шубњаи бегона будани ман аз байн рафт. Дар роњ яке аз мусофирон исми шахси сари чамбараки мошин нишастаро гирифту гуфт: - Бачам, зери палатка чї дорї?

- Кўлобикушак, - љавоб дод ў - ва аз гилзаи холии пулёмёт ба кафи дасташ нос холї кард. Шиносњоям ба ман нигоњи маслињатомез карданд. Нигоњи онњо маънои онро дошт, ки гап назанам, вагарна аз лањљаи гапзаниям маро мефањманду љонамро аз даст медињам. Моњи июни соли 1992-ум буд. Дар сангари баромадгоњи ноњияи Вахш, ки дар самти хољагии љамоавии Вахш љойгир буд, бонуе мегиристу муллоњоро барои љанги бархезондаашон нафрат мекард. Зери чашмони зан аз зарби мушту лагад сиёњ буданд. Ў бо сўзу гудоз ќисса кард, ки шавњараш бо фатвои муллои дења ўро барои кўлобї буданаш латукўб карда, се талоќаш додааст, њоло он, ки онњо 6 фарзанд доранд. Чунин мисолњо хело зиёданд, ки аз маъракасозињои мухолифини солњои 1992-ум дањњо мардуми бегуноњ љонашонро аз даст додаанд ва гуноњи онњоро дар дунёву ќиёмат на Худо мебахшаду на бандааш. Љониби дигар, ки дар аввали корзор мухолифинро вањњобиён сипас "вовчик" эълон карда буд, бо дарёфти дастгирии низомї аз љониби бегонагон натанњо бо мусаллањони мухолифин љангиданд, балки ќисме аз мардуми бегуноњро барои тољики кўњистонї помириву ѓармї буданашон аз дами теѓ гузарониданд. Бешубња, бедодгарии онњо аз хоинии Чингизу Темурланг дар њаќќи миллати тољик фарќе надошт... Мушаххасан дар ситоди ноњияи Вахш бањонаи ба ќатл расонидани банда он буд, ки падарарўсам вахёчї њасту падару модари ман аз ноњияи Дарвоз ба Кўлоб кўчида омадаанд. Яке аз саркардагонашон, ки корманди милиса буд, такрор ба такрор мегуфт, ки иштироки ман дар майдони "Озодї" бањонаи рањоиям аз марг буда наметавонад, кифоя аст, ки ман хатмкардаи шањри Душанбе њастам... Хайрият, як ўзбакбачаро њамсояам Турдї овард ва ў ба забони ўзбакї шоњидї дод, ки бародари маро мешиносад. Баъди шоњидии ў љонибдорони "њукумати ќонунї"

13

Маъракасозии як тойифа ба фоидаи мардум нест

амри куштани маро то мўњлате чанд бозпас гузоштанд. Љонамро соли 1992 - ум аз марг рањонидаму соли 1994 -ум дар ноњияи ба номи Љалолиддини Румї њангоми кор карданам дар нашрияи ноњиявї марде, ки њоло ба мансабњои болои давлатї расидааст, афсўс аз онро хўрд, ки ду рўз ќабл маро напарронидааст. "Њозир фармони напаронидан баромадааст. Агар ду рўз ќабл туро вомехўрдам, мепарондам".

- Барои чї? - норозигї кардам ман. Ў тарљумаи њоли маро як- як ќисса кард ва даъво пеш овард, ки мо тољикони кўњистонї њуќуќи дигар зистан дар ин водиро надорем. Ман бо ў бањс кардам. Ў даст ба таппончаашро бурду савганд хурд, ки мепаронад... Аз ин маъракаи пасипардагии "њукуматї" Ўзбакистон самаранок истифода кард. Дар он солњо роњи оњани "Ќурѓонтеппа - Амузанг" дар кашонидани гову моли мардуми гурезаи водии Вахш ба Ўзбакистон дар љойи аввал меистоду баъди овозаи бозпас шудани муњољирин ба Ватан нархи гўшт дар водї тўли як њафта аз нархи пиёзу картошка њам арзон буд. Соли 1995 - ум марде худашро "тољики самарќандї" муаррифї карда, њар њафта аз Ўзбакистон меомаду аз ман ќалам мехарид. Аз бародаре пурсидам, ки дар Ўзбакистон ќалам нест, ки аз мо мехаранд? Ў, ки аз си-

БОИСИ МАРГИ ДУХТАР - 10-уми августи соли равон тахминан соатњои 13:20 ё 13:35 дар назди истгоњи Боѓи њайвонот духтараки 16-18 солаеро мошини тамѓаи хориљии рангаш сиёњ (ба фикрам, мерседесњои навбаромад буд) зер кард, ки ба гуфти як ронандаи мусофиркаш, аллакай љон додааст. Имрўзњо чизи аз њама дилгиркунанда дар шањри Душанбе ин бесарусомонї ва беинтизомии ронадагон дар роњњои шањр ба њисоб меравад. Бенизомї, бетартибї ва бемасъулиятї то љое расидааст, ки кас хаёл мекунад дар ин љода ягон соњибдараке нест, њар кас чї коре, ки хоњад кардан мегирад. Гўё ќонуне мављуд набошад. Ронандањо дар чароѓаки сурх мегузаранд, ба тартибу ќоидањои роњ нигоњ намекунанд, дар роњ бо суръати баланд њаракат мекунанд. Имрўз аз БДА ягон ронанда њаросе на-

“Нигоњ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

дорад. Чунки БДА-и тољик чунон хору беќадр гардидааст, ки дар баъзе њолат рањми одам меояд. Алъон дар Душанбе ба сари нозири БДА бархе аз ронандагон дод мезананд, дашном медињанд, ањамият намедињанд. Њатто шунидам њолатеро, ки фарзанди як мансабдор ба рўи нозири БДА туф кардааст. Ба чунин рўз БДА-ро худи ин нињод расонидааст. Бо порахурї, бо ќонунвайронкунї, бо тамаъљуї, бо тарсуї. Порахўрии ин нињод ба њадде расидааст, ки дар баъзе манотиќ БДА рўирост мегўяд, ки "чї њуљљататро ба ман нишон медињї, њаќќи мора гузошта, ба роњат рафтан гир". Аз ин рў, аксар ронандагон бе њуљљатњои лозима дар роњ њаракат мекунанд. Њар рўз зимни аз кор ба хона баргаштан бо мусофиркашњои тамѓаи "СТАРЕКС" рањсипор мегардам. Дар ин мусофиркашњо ба

ёсат огоњ буд, гуфт, ки њамаи инњо "агент" њастанду ќаламхарї бањонае беш нест. Воќеан, баъди канда шудани ќадами Мањмуд Худойбердиев аз водии Вахш, дигар касе аз Ўзбакистон "ќаламхарї" намеояд. Чаро имрўз он замони мудњиш ва миллаткуш ба кадом хотир аст? Он замон њам мубориза барои ќудрат буд ва имрўз њам ин њол мушоњида мешавад. Худоро шукр, ки вазъи имрўз дигар аст ва он аќидањои аблањонаи миллаткуши бар мањалгарої ва тундгароии мањалливу динї асосёфта, аслан аз миён рафта, аммо љои онро њирси молу вазифа гирифтааст. Хеле аламовар аст, ки то имрўз нафањмидаем ва фањмида њам бошем, намехоњем фањмем, ки асри 21 аст ва бояд роњи интихоботњои демократиро пеш гирифта, сарнавишти ояндаи худу ояндагони худро бояд маълум кунем. Мутаассифона, онњое, ки замоне ќудратро бо дасти бегонагон соњиб шудаанд, талош ба онро доранд, ки то дами марг бо дандон онро аз даст надињанд. Ин тойифа, ки аслан обхўрдагони мактаби коммунистї мебошанд, ба сари ќудрат омадани шахси дигарро ба сифати президент тасавур карда намехоњанд. Аз ин лињоз, ба маъракасозии ќабл аз интихоботи президентї даст задаанд, ки оќибаташ ба хайр бошад. Ќисме аз куљое фоида дидаанд, то ба ахир аз он љо умед дорад. Аз ин лињоз, дар

интихоботи президентї, њам мухолифин ва њам њукумат боварї ба онро доранд, ки кадом номзадеро В. В. Путин пуштибонї кунад, мардум ба ў овоз медињанд. Ин то љое њаќиќат њам дорад, зеро сиёсатмадорон барои расидан ба њадафњои сиёсии хеш аз пастарин кор рўй намегардонанд. Набошад дар арафаи интихобот додани хољагињои дењќонї ба эмомхатибњо, маъракаи "антинањзат", љавобњои берун аз риояи одоб дар њамаи нашрияњои њукуматї ба муќобили шахсиятњо дар интернету расонањо чї маъно доранд? Ба андешаи банда, дар ин вазъият танњо мардум метавонанд шахси арзандаро президент интихоб намоянд. Интихоби дурусти мардум дар мадди аввал аз пешбарии номзадњои арзанда аз љониби созмонњои љамъиятї ва њизбњои сиёсї мебошад. Агар дар ин маъракаи сиёсї љамъиятњо, њизбњои сиёсї ва онњое, ки њуќуќи пешбарии номзадї ба президентиро доранд ба сањлангорї роњ бидињанду интихобот шаффофу одилона нагузарад, мардуми Тољикистон то интихоботи оянда тобеи як гурўњ, як тойифа мемонанд, ки ин бар зарари њамаи тољику тољикистониён аст. Наход як миллат шуда, як интихободи одилона барпо карда натавонем? Давлати Шоњэътибор

љои 3 нафар 4 нафар мешинонанд. Ростї, то хона расидан диламро чандин маротиба вањм зер мекунад. Ронандагони љавони навдида мусофиркашро бо чунон суръати баланд њаракат медињанд, ки касро тарси ба садама дучор шудан зер мекунад. Дирўз њангоми бозгашт дар ана њамин роње, ки њодисаи дар боло зикршуда рух дод, як чунин мусофиркаши мо савори он буда, бо суръати 110 км дар як соат њаракат намуд. Тасаввур кунед, бо суръати 110 км дар даруни шањр бо мусофиркаш! Мардуми дохили мусофиркашро тарс зер карда буд, вале ронанда парвое надошт. Ин нишонаи он аст, ки дар роњњои Душанбешањр бесоњибї њукмфармост. Касе ќонуни њаракати роњро риоя намекунад. Агар ту мошини тамѓаи хориљї дорї ва як раќами, ба ќавли ронандагон, "крутой"-ї насб мекунї ва шишањои мошинатро сиёњ мекунї, дигар метавонї бе њуљљат гаштан гирї. Чунки дигар нозири БДА љуръате

намекунад, ки мошини туро манъ намояд. Ин њолатњо боиси он мегарданд, ки њар рўз дар шањр садама рух дињад, мардум маъюбу маљруњ гарданд, ё љони худро аз даст дињанд. Чуноне ки дар садамаи рўзи 10-уми август ин духтарак љони худро аз даст дод. Ба мошине, ки духтаракро зер кардааст, нигариста кас гумон мекунад, ин мошин ба дарахте бархурдааст. Шояд ин духтарак донишљўе буд, ки аз Донишгоњи миллї аз дарс баромада, ба хона равон буд. Шояд модараш барои ў хўроки гарм тайёр карда, интизори ў буд, вале духтарашро дар хун оѓушта, бељон ба назди ў оварданд. Намедонам, ин духтарак кї буд, аз куљо буд, вале њаминаш мусаллам аст, ки имрўз дар хонаи онњо мотам аст. Худо ин балоро ба сари ягон фарзанди одам набиёрад… Олим САФОЛОВ, сокини шањри Душанбе

14

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

Нињоди зидди фасоди Суѓд дар як нишасти хабарї иттилоъ дод, ки соли равон 20 корманди соњаи маориф бо љурми гирифтани пора боздошт шуданд. Аммо ин шумора дар муќоиса бо воќеияти имрўза ва ин њам дар мавсими, ба ќавле, "долу зарби мењнат" дар соњаи маориф, ки бисёрињо бо шўхї "њосил - 2013" унвон мекунанд, хеле кам менамояд. Боздошти котиби масъули комиссияи ќабули Донишгоњи давлатии Хуљанд ба номи академик Бобољон Ѓафуров Олим Мањмудов сару садоњои зиёдеро байни мардум ба бор овард. Олим Мањмудов, ки бо фармони ректори донишгоњи мазкур котиби масъули комиссияи ќабул таъин шудаасту дар як ваќт декани факултаи таърих аст, бо талаб кардани 1000 доллар пора аз шањрванд Њаким Турдиев барои дохил кардани довталаб Мадалиев ба факултаи забонњои хориљї ваќти гирифтани маблаѓ, соати 7:30, даќиќаи санаи 25-уми июл аз тарафи кормандони Прокуратураи вилоятї боздошт шудааст. Ин дар њолест, ки ин ягона донишгоњи давлатї дар минтаќа буда, бо фарогирии беш аз 11 њазор донишљў дар Шимоли кишвар калонтарин ба њисоб меравад. Бино ба маъ-

ДОВТАЛАБ - 2013

"Њосил - 2013" Миёнарав аз Восеъ дар Суѓд чї кор мекард? лумотњо, имсол дар донишгоњи мазкур 3 довталаб барои соњиб шудан ба як курсии донишљўї байни њам мубориза мебаранд. Аммо дар факултаи забонњои хориљї ин теъдод зиёдтар аст. Дар маљмўъ соли равон дар донишгоњ, тибќи Низомномаи Вазорати маориф, беш аз 3 њазор нафар ќабул карда мешаванд, ки аз ин наздик 1000 нафарашон буљавї тањсил хоњанд кард ва шумораи довталабон нисбат ба соли гузашта то 1, 5 њазор афзудааст. Њарчанд масъулин ба беадолатї ваќти ќабули довталабон розї нестанду мегўянд, ки довталаби донишманд, њатман, соњиби номи донишљў мешавад, аммо ба далели мављуд будани њолатњои порагирї донишљў шудани фарзанди мардуми фаќир, ки дониш доранду пул не, ин даъвоњо зери суол мераванд.

"Квотада, биё, бача" Имрўз дар тафаккури мардум бе шиносбозиву робита ва "таѓову оѓо" дохил шудан ба донишгоњњо имконнопазир аст. Шояд, ин њама нишонаи бардоштњо аз таљрибањо, шунида ва дидањояшон бошад, вале ин бањси дигар аст. Имрўз боварии мардуми фаќир дигар ба квотаи президентї њам, ќариб ки, аз байн рафтааст. Мушоњидањо нишон медињад, ки њатто, квотаи президентї дар бисёре аз шањру ноњияњо харидаву фурўхта мешаванд. Ин амал, мутаассифона, њаќиќати бебањс аст. Агар њамин тавр намебуду мардум шоњиди ин гуна њодисањо нашуда бошанд, пас, ягон ваќт барои дохил шудани фарзандњояшон тариќи квотаи прези-

дентї ба донишгоњ, ба миёнаравњо маблаѓ намепардохтанд. Дар ноњияи Зафаробод кормандони Раёсати Вазорати корњои дохилии Тољикистон дар вилояти Суѓд як нафареро боздошт намуданд, ки ба боварии сокинони ноњия даромада, барои дохил намудани фарзанди онњо тариќи квотаи президентї ба Донишгоњи тиббии Тољикистон маблаѓ гирифта, онро ба эњтиёљоташ сарф намудааст. Ин нафар худро корманди тиљоратии донишгоњи мазкур эълон намуда, гуфтааст, ба довталабоне, ки хоњиши дар Донишгоњи тиббии шањри Душанбе тањсил намудан доранд, кўмак мерасонад. "Наим Ёрањмадов ному насаби худро бардуруѓ Саидшоњ Саидбеков, истиќоматкунандаи ноњияи Синои шањри Душанбе муаррифї намуда, якчанд сокини ноњияи Зафарободро фиреб намуда, аз як нафар - 2450 сомонї, аз дигарї - 900 сомонї, аз савумь 6 њазор рубли русї ва ба њамин монанд боз якчанд нафарро фиреб додааст", иттилоъ доданд ба "Нигоњ" аз РВКД ЉТ дар вилояти Суѓд. Бино ба иттилои ин манбаъ, Ёрањмадов Наим, соли таваллудаш 1960, истиќоматкунандаи дењаи Гулистони ноњияи Восеъ мебошад ва то имрўз дар шањрњои Истаравшан, Конибодом, ноњияи Ѓончї сафар кардааст ва дар дафтарчаи киссагиаш ќайдњо ва ному насаби шањрвандон навишта шудааст, ки эњтимол меравад, аз онњо низ барои дохил шудан ба донишгоњ маблаѓ гирифта бошад. Шояд, ин њамагї ќатрае аз бањр бошад, чун мушоњидањо нишон медињанд, ки сол аз сол нафарони зиёде ба гирифтани пора аз тарафи маќомоти дахлдор боздошт мешаванд. Њарчанд кормандони маќомоти зидди фасод боздошти зиёдеро бо љурми пора натиљаи хуби кори худ унвон кунанд њам, аммо ба назар мерасад, љомеаи мо рўз то рўз ба фасод ѓўтта мезанад, вале суоли матрањ ин аст, ки чї ќадари он фош мешавад ва чї тур аз ин низом метавонем рањо шавем?!!!

Афзал БОСОЛИЕВ

ШАЊРВАНД МЕПУРСАД... ? - И НОБОБ

ХУШОМАД

ЌАРЗИ БЕРУНАИ ТОЉИКИСТОН БА ЧАНД МИЛЛИОН $ РАСИД?

СОЯРУШАНЊОИ ЗИНДАГЇ ВА ЉОМЕА

- Ќарзи берунаи Тољикистон њар сол рў ба афзоиш аст, ки мо шањрвандонро аз зиёд шудани њаљми он вањм зер мекунад. Бигўед, ки айни њол Тољикистон аз давлату созмонњои молии љањон чанд миллион доллар ќарздор аст? Барои хизматрасонї ва пардохти фоизи ќарзи беруна имсол чанд миллион доллар равона карда мешавад? Ќудратулло САМАДОВ, сокини ноњияи Сино

- Мутахассиси кундзењн ва бесаводе донишгоњро хатм намуду барои гирифтани роњхат ба назди ректори донишгоњ даромад. Ректор чун аз бесаводию дороии шогирд иттилоъ дошт баробари имзои њуљљат аз зиндагии ояндаи шогирд изњори нигаронї кард: - Табрик мекунем , Кулол Кулухович! Шумо ба њаёти мустаќилона ќадам мемонед, оё дар дилатон ягон тарсу бим, ташвиш ё шубњае нест?

- Ягон зарра, устод! - посух медињад шогирд ва дар идома мегўяд: - Барои муомила бо одамони ноозмуд, аллакай тадбири эътимодноке омода кардам.

- Хеле хуб! Мегўянд, ки шахси доною соњибтадбир илољи воќеаро ќабл аз вуќуъ меандешад. Ба њамин хотир мехостам фањмам, чї хел тадбир будааст он?!

- Ман 99 - то таърифу тавсиф омода кардаам. Минбаъд дар зиндагї ба њар сардору одами доро бахшида, дилашонро ба даст хоњам овард.

- Шогирди азиз! Ту бояд такя ба донишу мањорат кунї, на бо таърифу хушомад. Хушомаду тамаллуќкорї яке аз сифатњои бад ба шумор меравад! Њайф аст, ки бо ин пеша нон хурї!

- Чї чора, устоди муњтарам! Одамоне, ки мисли Шумо, ќабоњати тамаллуќу хушомадро мефањманд ва аз он нафрат доранд, дар љумњурии мо якта - дута ёфт мешаванд. Як нафари онњо худи Шумо ба њисоб меравед! Дигарон њама хушомадро дўст медоранд.

- Шояд... Аксари мардуми тољик имрўзњо хушомадпарвар шудаанд... Ба њар њол ба ту роњи сафеду барори кор орзумандам! Кулол Кулухович бо њамин тарз розигии устодро гирифта, ба берун мебарояд, ки як шарикдарсаш ўро интизор буд.

- Ња ошно, имзою фотињаи ректори донишгоњро гирифтї?

- Бале! Аз 99 хушомади ман як тоаш дар њамин љо сарф шуду 98 - и дигараш монд! Муњаммад ХУШБАХТ, сокини ноњияи Варзоб

- Ќарзи берунаи Тољикистон ба 1-уми июли соли равон 2 миллиарду 132,82 миллион доллари ИМА ё 25,3 дарсади Маљмуи мањсулоти дохилии кишварро ташкил медињад. Аз ин маблаѓ - маблаѓи ќарзи бевоситаи давлатї, ки хизматрасонии он аз тарафи њукумат таъмин мегардад, ба 1 миллиарду 930,62 миллион доллари ИМА баробар мебошад. Ин маблаѓ ба 22,9 дарсади наминалии Маљмуи мањсулоти дохилии Тољикистон баробар аст. Њаљми умумии ќарзи беруна дар шаш моњи соли 2013 нисбат ба аввали сол ба маблаѓи 36, 02 миллион доллари ИМА кам гардид. Сабаби кам гардидани ќарз, пардохт намудани ќарзии асосии Эксимбонки Љумњурии Мардумии Чин, Иттињоди Аврупо ва дигар ќарздињандагон ба маблаѓи 56,84 миллион доллари ИМА, инчунин аз њисоби фарќияти ќурби асъор ба маблаѓи 22,79 миллион доллари ИМА мебошад. Хизматрасонї ва ќарзи берунаи Љумњурии Тољикистон бо назардошти ќарзи Хазинаи байналмилалии асъор, ки дар тавозуни Бонки милли Тољикистон дарљ мешаванд ва ќарзњои кафолатноки њукуматї дар давраи њисоботї - 72,02 миллион доллари ИМА, аз љумла барои пардохти ќарзи асосї - 56 ,84 миллион доллари ИМА ва фоизи пардохт - 15,18 миллион доллари ИМА - ро ташкил медињад. Дар шаш моњи соли равон Вазорати молияи Љумњурии Тољикистон 13 лоињањои грантию ќарзиро барои татбиќи лоињањоги муштараки инвеститсионї бо ташкилотњои байналмилалии молиявї бо маблаѓи 923,0 миллион сомонї ба имзо расонидааст, ки 50 дарсади он маблаѓи грантї мебошад. Ба саволи Шумо вазири молияи Тољикистон Сафаралї НАЉМИДДИНОВ посух дод.

ЧАРО? ЧАРО ПАРТОВИ МАЊАЛЛАИ МЕЊРОБОД САРИ ВАЌТ БАРОВАРДА НАМЕШАВАД?

- Мо як гуруњ сокинони кўчаи Авестои мањаллаи Мењрободи ноњияи Синои пойтахт, аз он нигаронем ки таи се рўз аст, ки партовгоњи мањаллаи мо аз партов тоза карда намешавад. Чанд рўз пеш аз Иди Саиди Фитр раиси мањаллаи мо дар ба дари сокинон гашта пули њаќќи баровардани партов ва дигар пардохтњои коммуналиро маљбур кард, ки супорем. Ќисми зиёди сокинони мањаллаи Мењробод ин супориши раиси мањаллаи Мењрободро ба замин намонда пули ин ва дигар хизматрасониро сари ваќт пардохт намуданд. Ин дар њоле, ки мо мувофиќи тарифњои хизматрасонї нисбат ба се ноњияи пойтахт бештар маблаѓ месупорем. Њам пул месупорем ва њам дар ињотаи бўи ѓализи партов зиндагонї мекунем. Дар ин гармои фасли тобистон бўи ѓализи партовгоњ дар гирду акнофи мањалла ва то манзилњои истиќоматиамон пањн гардида моро безор аз њамин гуна фарњанги шањрдорї кардааст. Душанбе бар замми шањр будан њамчунин пойтахти Љумњурии Соњибистиќлоли Тољикистон мебошад. Магар њамин аст шањрдорї? Чаро масъулини хадамоти партовкашонии ноњияи Сино вазифаи худро сари ваќт ва софдилона ба субут намерасонанд? Бемасъулиятї ва холабеѓамии масъулин то ба кай идома меёфта бошад? Хайр агар маблаѓи хизматрасонии партовро сокинони мањалла насупорида бошанд як гапе, аммо ваќте ки аз нисф зиёди истиќоматкунандагон маблаѓи њаќќи хизматрасониро пардохт намудаанд ин магар аз рўи инсоф аст, ки партовро сари ваќт тоза намекунанд. Оё раиси шањри Душанбе аз ин кирдори масъулини нињоди хизматрасонии ноњия хабар дошта бошад?

ЛАТИФА Се навтољик ба моњидорї мераванд. Иттифоќан, ба шасти онњо моњии тиллої меафтад. Ба фикр фурў мераванд, ки аз моњї чї хоњиш намоянд, зеро аз чизе танќисї намекашанд. Баъди фурсати тўлонї навтољики якум ба моњї хитоб мекунад: - Маро њамеша кормандони БДА нигоњ медоранд, аммо ягон ваќт бо худ пули майда надорам… Моњї: - Аз ин пас дар њамёни ту њамеша 50 долларї пайдо шудан мегирад. Навтољики дуюм: - Њамин тараканњои хона дар љонам задаанд! Моњї: - Ба ту як нонхўраки хурд медињам. Он њамаи тараканњоро мехўрад ва баъд худаш аз пурхурї мекафад. Навтољики сеюм: - Маро бошад, мушњо ба љон расондаанд! Моњї: - Ин мушчаро гир, вай њамаи мушњои хонаатро мехўрад ва дар охир худаш њам мемурад. Навтољики аввал ба моњї наздик шуда, мегўяд: - Медонї-чї, моњичаи тиллої, бењтараш ба ман як БДА-ча туњфа кун! *** Нозири роњ навтољикеро нигоњ медорад: - Капитан, Ќундоќов. Шањодатномаи ронандагиятонро нишон дињед.

- Шањодатномаи ронандагияш боз чї?

- Ин як чизе, ки сурати шумо њаст. Навтољик дуру дароз мошинро мекобад ва ба сараш фикре задагї барин оинаи даруни мошинашро канда ба корманди БДА медињад. Нозир як ба оина нигоњ карда, мегўяд: - Э, ако, барваќтар намегўед, ки шумо њам дар милиса кор мекунед? *** Нозири роњ аз олам чашм мепўшад. Дар он дунё фариштаи китфи чап мегўяд, ки ин мард коррупсионер буд, аз ронандањо пул меситонд, дўзах баредаш! Фариштаи китфи рост мегўяд, ин мард амнияти роњро таъмин мекард, ронандањоро насињат мекард, то дар роњ аз эњтиёт кор бигиранд. Фоидааш бештар ба мардум расидааст, бињишт баредаш! Нозири роњ зуд хитоб мекунад: "Маро дар њамин дуроња гузоредам, майлаш!"

“Нигоњ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

15

АКСИ ГЎЁ

? - И НОБОБ АВВАЛИНИ ЃОЛИБИ ЧЕМПИОНАТИ ФУТБОЛ КИСТ?

- Футбол варзиши раќами 1 дар сайёраи мост. Ман низ дар дењаамон бо шавќи том ба ин намуди варзиш машѓул њастам. Медонам, ки Бразилия футболбозони бењамто дорад ва ин кишвар 5 маротиба унвони чемпиони љањониро дар ин риштаи варзиш ба даст овардааст. Аммо донистан љолиб аст, ки аввалин чемпиони љањон дар ин риштаи варзиш кадом давлат аст? Оё дар таърихи бозии футбол ягон давлат аз ќитъаи Осиё чемпиони он шудааст? Љамшед РАЊМАТОВ, сокини дењаи Комсомоли ноњияи Рўдакї Нигоњ: Хонандаи гиромї, аз соли 1930 ФИФА (Федератсияи байналмилалии ассотсиатсияи футбол) чемпионати љањон оид ба футболро мегузаронад. Худи ташкилоти ФИФА соли 1904 ташкил ёфтааст. Чемпионати љањон оид ба футбол њар чор сол як бор гузаронида мешавад. Айни њол президенти ФИФА Йозеф Блаттер мебошад. Соли 1930 дар давлати Уругвай, давлате дар Амрикои Љанубї аввалин чемпионати љањон оид ба футбол баргузор гардида буд, ки унвони нахуст чемпионии онро низ давлати Уругвай сазовор гардид. Дар зер аз оѓоз то инљониб рўйхати чемпионњои љањон ва дар ќавс макони баргузории чемпионати љањон оид ба футболро меорем: Соли 1930 - Уругвай (Уругвай) Соли 1934 - Италия (Италия) Соли 1938 - Италия (Франсия) Дар солњои љанги дуюми љањон то соли 1950 чемпионати љањон оид ба футбол гузаронида нашуд. Соли 1950 - Уругвай (Бразилия) Соли 1954 - Германия (Шветсария) Соли 1958 - Бразилия (Шведсия) Соли 1962 - Бразилия (Чили) Соли 1966 - Англия (Англия) Соли 1970 - Бразилия (Мексика) Соли 1974 - Германия (Германия) Соли 1978 - Аргентина (Аргентина) Соли 1982 - Италия (Испания) Соли 1986 - Аргентина (Мексика) Соли 1990 - Германия (Италия) Соли 1994 - Бразилия (ИМА) Соли 1998 - Франсия (Франсия) Соли 2002 - Бразилия (Корея ва Љопон) Соли 2006 - Италия (Германия) Соли 2010 - Испания (ЉАЉ) Тавре аз рўйхат маълум гардид то њол ягон давлат аз ќитъаи Осиё чемпиони ин бозї нашудааст. Соли оянда макони баргузории чемпионати љањон оид ба футбол давлати Бразилия интихоб гардидааст. Дар назар аст, ки соли 2018 дар Федератсияи Русия ва соли 2022 дар давлати Ќатар чемпионати љањон оид ба футбол гузаронида шавад.

БА ЉОИ 09 - Њангоми сар задани сўхтор ва барои бартараф кардани хавфи он акнун бар иловаи телефони статсионарї (хонагї) Шумо метавонед тариќи телефони мобилї низ аз хадамоти оташнишонї дархости ёрї талаб кунед: Вавилон - 101 Мегафон - 0101 Билайн - 101 Тсел - *01 ТК Мобайл - 01 МТКО - 01

ЭЪТИБОР НАДОРАД Шањодатномаи хатми синфи 9. ки мактаби раќами 40 бо силсилаи ШТС №330053659 ба шањрванд Сангов Саъдулло Мањмадалиевич соли 2003 додааст, беэътибор дониста шавад

КОМИЛАН ЉИДДЇ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №21 (349) 14. 08. 2013

ПУРБИНИ «НИГОЊ»

ЃАЛТАК ДАР МЕЊМОНИИ ЊНИТ Ѓалтак ва Мирзодиккак тибќи маслињати пешакї дар назди бинои маъмурии Њизби нањзати исломии Тољикистон вохўрданд. Онњо ният доштанд, ки бо масъулони ЊНИТ сўњбат ороста, аз омодагии неруњои ислоњотхоњро ба интихоботи дарпешистодаи президентї огоњ шаванд. Ањволпурсии дўстон њанўз тамом нашуда буд, ки чанд даста мардони ришдору бериш, галстукдору салладор ба љаласагоњи нањзатињо ворид шудан гирифтанд. Миёни онњо чанде журналистони варзида њам буданд, ки бо ќавоќњои овезон вориди толор гаштанд. Тоќати Мирзодиккаки њукуматї тоќ шуд. Ў љавони шитобон рафтаистодаеро аз роњ боздошту пурсид: - Мебахшед, бародар, як чизро пурсам. Ягон гапи муњим аст инљо? Мабодо-ку "гуманитарний помош" намедињанд?!

- Њозир љавоб медињам, љон акаљон! Фаќат шумо марњамат карда дароед, ки Худо ин ислоњотхоњонашро њам бигирад њамагї 23 нафар будаанду толор боз нимахолї мемонад гуфт дар љавоб љавони хушсимо.

- Не додар, то љавоб надињї, намедароем!- исрор кард Мирзодиккак.

- Акаљон, имрўз дар њамин толор таќдири миллат њал мешавад, таќдири миллат! Имрўз серияи дуюми машварати ИНОТ, эъ, мебахшед ИНИТ аст. Масъалаи номзади ягона ва барномаи пешазинтихоботии мухолифин муњокима мешавад-гуфт љавон. Мирзодиккак бозуи љавонро рањо карду назди дўсташ омада ѓурронд. Мирзодиккак: - Ин чї миллат будааст, ки таќдирашро ба 23 кас бовар мекардааст! - ѓурронд Мирзодиккаку аз љавон дур шуд. Ѓалтак: - Бист сол ба як кас мешудаасту ба 23 кас намешавад?! Њамин ваќт як кас ба онњо наздик шуда салом дод: - Саломун лайкум! Ўзр, њозир љаласаи эътилофи њизбњои сиёсї рафта истодааст. Марњамат ба ин утоќи корї гузашта чой нўшида шинед, баъди љаласа Кабирї меоянд ва чи ќадаре, ки хоњед сўњбат мекунед. Љўрањо хуб гуфта, вориди утоќи кории раиси ЊНИТ шуданду сари мизи нозу неъмат нишастанд. Љавоне ба мењмонон чой рехта доду баромада рафт. Мирзодиккак: - Ман раиси ягон ташкилот, аќќалан раиси љамоат шавм, як котиба мегирам, ки хиромиданаш мисли кабк бошаду бинанда як соат дањони кушодаашро пўшида натавонад. ЊНИТ кўњнапараст ва ба ќадри занњои зебо намерасад. Ѓалтак: - Бале, шумо њукуматињо ба ќадри занњои зебо њам дар интихоби котибањо мераседу њам дар додани мансабњои сердаромади давлатї. Мансабдори шумо аз вазифа равад мебинед, ки котибаашро бо худаш бурд. Мирозодиккак: - Мо њукуматињо зўр њастем, ба ќадри њамачї мерасем. Ѓалтак: - Хайр гапро камтар карда гўй, ки таќдири интихоботи президентї чї мешавад? Мирозодиккак: -Чї мешавад? Он чи ки мо мехоњем њамон мешавад. Омодагињоямон олї. Ду сол боз таёрем, ки ѓалабаро аз дањони шери гушна кашида гирем. Инњо бошанд нав машварат карда истодаанд... Ѓалтак: - Девонаи дар кори худ њушёрем гуй... Мирозодиккак: - Тупа-туѓрї! Корамон сад набошад, Ќобилљони нањзатї ва Пахтагул Панљсолаевна гапамонро гўш мекунанд?! Ѓалтак: - Њама масъалањо њалаш њамин будааст-мї?! Мирзодиккак: - Албатта! Тибќи супориши Калон ќабл аз интихоботи президентї мо ба ду блок таќсим шудем. Ќобилљони нањзатї, тибќи маслињати пешакї њамаи бемаззањоро зери ќаноати худ дароварда як блоки сиёсї мекунаду Пахтагул Панљсолаевна номзади коммунистњо мешавад. Се блок чунон интихобот мекунанду, ки чанги замин ба осмон мебарояду номзади мо бо 77 % овозњо дар даври аввал раќибонашро маѓлуб мекунад. Ѓалтак: - Пас чаро чанд рўз боз Ќобилљон коѓазњои зиёдро пур аз ваъдањои интихоботї карда истодааст? Мирзодиккак: - Вазифа дорад, љўраљон, вазифа! Ѓалтак: - Њамту мї?! Пас ин њама даву тоз... Мирзодиккак: - "Давидани гусолаи баста то да-

розии банд гуфтаанд" дўстам. Блоки ИНОТ, эъ, вай чї буд ИНИТ номзадњои неподконтролния дур мекунаду муњољироя ором мекунад. Ѓалтак: - Э, бало шумо. Агар ќабл аз интихобот келинатон Нинаљон аз дугонањои дар Русия будааш хоњиши љамъ кардани овозњои муњољирони мењнатиро намояд, дар як шаб кулли райъи муњољирони мењнатиро дар хориљаву овози бохчонњояшонро дар Тољикистон ба фоидаи номзади ЊХДТ пешнињодшуда љамъ мекунанд-де. Мирзодиккак: - Љўра, таљрибаи додану гирифтани мо аз 20 сол гузаштагї. Мо ба урусњою хитойињо одат кардагї. Чанд маротибе, ки ба хитойињо замин дода бошем зуд натиљаашро дидем, вале чашми ўрусњо, ки сери надорад боз марзњои кишварамонро гирифтанду мўњлати буду боши артишашонро зиёд карданї. Мабодо ягон наќшаи дигар накашанд гуфта анча хавотирем мо. Ѓалтак: - Рост, мегуянд, ки содаро ёфтию истифода накардї у балош мегирад. Ўрусњо аз шумо њукуматињо дида дар Осиёи Марказї содатареро пайдо карда наметавонанд. Бо ном давлати соњибистиќлолему кўчањоямонро бо дасти худамон ба бегонагон месупорем. Мирзодиккак: - Мо талош дорем, ки то интихоботи президентї мўњлати дар љумњури боќи мондани артиши Русияро боз 49 соли дигар дароз намоем. Бародар ё зўр бош, ё дар хизмати зўр! Ѓалтак: - Шумо њукуматињоро асосан њамин талбандагию дастнигарї дар назди бегонагон ба зону шинонидагї. Додагињоро бо хешу аќрабоятон майда карда мезанеду мардуми бечораи бо ањлу байташон аз љумњури баромадаистодаро намебинед. Мирзодиккак: - Канї гўй чї кор кунем?! Ѓалтак: - Акнун намедонам... Мирзодиккак: - Худат барин намедонистагињо кам нестанд, љўраљон! Рав бо он 23 кас 24 нафар шаведу бренди Умаралї Ќуватовро соњибї кунед. Намедонистааст! О, ки намедонї, рав хољагии дењќонї кун! Ѓалтак: - Дар Русия? Мирзодиккак: - Боз дар куљо?! Инљо њама љо банд. Барои шумо дигар хўрок нест, на то интихобот, на баъди он... Ѓалтак: -Пас машварати ИНИТ... Мирзодиккак: -Беташвиш бош, номзади ягонаи мухолифинро њам худамон таъин мекунему барномаашро њам худамон менависем. Чойро резу њо на он шоколадњои арабиро ин су мон-ку... Ѓалтак: - "Красная шапочка" арабї будааст-мї?! Мирзодиккак: - Инро аз Ќобилљон пурсидан даркор. Ѓалтак пиёлаи чойи дасташро рўи миз гузошту "уфф" гуфта аз љой бархост. Ў дигар њамсуњбат шудан бо раиси нањзатињоро зарур надонист. Мирзодиккак њам гуё њаминро њис кард, ки аз дафтари ЊНИТ берун шуда дигар чизе њам нагуфт.

Раиси Шўрои муњаррирон: Саймиддин Дўстов

Њафтанома дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.

МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).

Котиби масъул: Эраљи Амон Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 224 25 09 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 224 25 09 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 93 400 77 41

МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...

16

Эшони Сайид Ќиёмиддини Ѓозї, рўњонї: - Њељ кишвар ва мамлакате бидуни мушкил нест. Миллати мо низ зањматкаш њастанд ва мушкилтар аз ин мушкилотро низ тањаммул карда, пушти сар гузоштаанд. Масъулони давлат бояд ќадри ин миллатро бидонанд ва барои онњо аз љон моя бигзоранд.

-Ќадри миллатро кайњо чен карда, мояшонро чунон гузоштаанд, ки дигар миллат њанги аз зону хестанро надорад.

Шамсиддин ЌУРБОНОВ, роњбари Маркази тиббии "Насл": - Русияро њељ гоњ шарики стратегї ва ё њамкори раќами 1 нашуморидаам ва шуморидани њам нестам. Бо Русия њамчун як кишвари алоњида муносибат бояд кард.

- Доктор, њамин нуктаро ба кулли насли нави "Насл" талќин кунеду аз он чанд насли русгарову истеъморзада ёде њам накунед.

Абдуллоњ ДАВЛАТОВ, раиси Иттињоди тољикони Русия: - Суханронии Путинро гўш карда, хулоса кардам, ки агар "ќуттї"-и додаи ўро кушоед, шириние онљо нест, "ќуттї"-и дигареро љўё мешавед.

-Эњ, Абдулло-Абдулло! Ана акнун ба ќадри одаме, ки суханњои ўро 10 сол боз мешунаваду дар ќуттии охирини додааш милтиќро дид, расидед?!

Ањмадљон ЌОБИЛОВ, муовини раиси вилояти Суѓд: - Бо супориши њукумат охири моњи оянда иди харбуза, асал ва кадуро мегузаронем, лекин иди картошкаро ягон бор нагузаронидаем. Як маслињат мекунем, кори мешудагї аст.

-Баъди Иди харбуза, харбуза камчин шуду нархаш 2030 сомонї шуд, баъди Иди асал нархи ангубин 10 доллар гашт. Илтимос, ба њамин кадуву картошкаву тапак, аќќалан ду соли дигар нарасед. Медонед, ки Худое накарда ин корро кунед, Ќоњири картошкаву Ањмадљони каду тахаллус мегиред?

Абдуњалим ЃАФФОРОВ, раиси ЊСТ: - Аз президенти Тољикистон Эмомалї Рањмон, вазири адлия, раиси Додгоњи Олии Тољикистон, Додситони кулли Тољикистон, Вазорати умури дохилї ва раиси Кумитаи Давлатии Амнияти Миллї дархост шудааст, ба талошњои Зойиров вокуниш нишон дињанд ва пеши роњи ўро бигиранд.

-Хуб кардед, муаллим, бе њамин супориши шумо инњо коре намекунанде!

Саидмузаффар ДАВЛАТОВ, намояндаи ширкати "7 Бурљ": - Чунин ширкат соли 1927 дар ИМА таъсис ёфт, то соли 1975 фаъолият дошт. Баъд фаъолияти онро боздоштанд. Соли 1979 додгоњи федеролии ИМА ба хулосае омад, ки бе чунин ширкатњо давлат фаъолият карда наметавонад. Дубора фаъолияти онро ба роњ монд. Ин тиљорати шабакавї ном дорад. Мардум метавонанд баъди кор даромади иловагї ба даст оранд.

-Ман туро овардум, ту ўро овардї, ў уро овард, баъд ў ўро оварду ў ўро... Дар Душанбе, ки одам намонд, ман фоида мекунаму шумо тиљорати шабакавї гуфта мегардед бо дањони кандаву кисаи холї.

Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд.

Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 2 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 Ќимати обуна барои як сол - 71 сомонию 76 дирам. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09