Нигох №33 (415). Чоршанбе, 12-уми ноябри соли 2014 by Webster Loran

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

Нархи гўшт

Аз чарогоњу оѓил то бозору дастархон. Ё чорводорон, чорвофурўшон ва ќассобон чї гуфтанињо доранд САЊИФАИ 8 №33 (415). Чоршанбе, 12-уми ноябри соли 2014

e-mail: nigoh_tj@inbox.ru

www.facebook.com/nigohtj

МАНГАР, КИ КЇ...

Шикоят аз ЊХДТ САЊИФАИ 16

«ОБЛАВА»-2014

Бењушии серўзаи Сайдалї САЊИФАИ 9

БУЊРОН МЕОЯД! ОМОДАЇ, ТОЉИКИСТОН? ЌИССАИ ЯК ЗАНИ ТОЉИК

5 соли љазо барои буридани олоти мардии милиса САЊИФАИ 6

ПУРБИНИ «НИГОЊ»

Тарзи ислоњоти мактаби тољикї САЊИФАИ 16

АКСИ КОР Муродалї Алимардон ва Ќосими Роњбар чї тур Тољикистонро аз як кишвари содиротгари картошка ба воридгар табдил доданд? САЊИФАИ 7

ИЌТИСОД

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

БУЊРОН МЕОЯД! ОМОДАЇ, ТОЉИКИСТОН? Буњроне, ки меояд, аз дур хазанда намудор мешуд, аммо њар ќадар наздик мешавад, ба парвоз меояд. Ваќте Амрикову Аврупо тањримњояшонро алайњи Русия оѓоз карданд, кам касе ин шакро дошт, ки паёмадњои он аввал зарбањои худро ба Тољикистон хоњанд зад. Маълум: 45 дарсад (иттилои Бонки љањонї) - и ММД (маљмўи мањсулоти дохилї) - и Тољикистон аз њисоби муњољирони мењнатие аст, ки дар Русия кор мекунанд. Тавре, ки мегўянд: омад ба сарамон аз он чї метарсидем!

Зинда бод?!

"Кидат" - и яктарафа Муњољиринро ин навбат ягон милисаи рус, ё њамватани авбошаш, ѓорат накард ё кордењаш нафирефт. Ќурби пул корашро кард, балки муњољири тољикро ѓофилгир намуд. Њазорњо муњољири тољик то ин, ки ба ватан расиданд, дарёфтанд, ки сахт "кидат" шудаанд. Насриддин Боќиев, сокини Душанбе, дар Русия як сол зада, 700 њазор рубли русї (он замон беш аз 20 њазор доллар, љамъ кард, то соњиби якхонагї шавад. Моњи гузашта ваќте ба ватан баргашт ва то ин ки хона пайдо кард, ќурби пули русї ба 48 рубл сари доллар расид. 20 њазор доллари Насриддин ба камтар аз 15 њазор доллар поён омад. Ў хона харида натавонист, якбора 5 њазор доллар "кидат" шуд. Аз њамин њам намонам гуфта, хост пулашро иваз кунад, саррофе ба гардан нагирифт ва нињоят "як бало карда" тариќи миёнаравњо ба курси 51, 5 рубл доллар харид. Пулаш чизе беш аз 13 њазор доллар шуд, яъне ба якхонагї намерасад. Ин њол ўро ба риќќат овард ва баргашт ба Русия. Ин ќиссаро Насриддин бо алам наќл кард. Мисли ў њазорњо нафари дигар вобаста ба пуле, ки оварданд, аз коњиши пули русї зарар диданд. Зиёне, ки касе љубронаш намекунад, пеш аз њама Амрикову Русия. Дар умум, бино ба иттилои дарёфтї, аз коњиши ќурби пул муњољирини тољик 14 дарсад (ба иттилои расонањои хориљї) ба ММД њам зиён оварданд. Даромадњои мардум њамин ќадар поин омад. Ва ин маънои онро хоњад дошт, ки ќобилияти харидории мардуми Тољики-

ро манъ кунад. Ва ин маънои онро дорад, ки дар Русия њам муњољирин аз дастрасї ба доллар мањрум шуданд. Ин њол Бонки миллии Тољикистонро дар њоли ногувор гузошт, чун ваќте доллар ворид намешавад, дар бозорњо камбуди он пайдо мешавад, агар ин камбуд пўшида нашавад, ќурби пули миллї поён хоњад омад. Бонки миллии Тољикистон то ба њол расман шарњ надодааст, ки дар чунин њолати буњронї бо чї корњо машѓул аст. Оё чї ќадар доллари наќд ба бозор баровардааст, ё умуман набаровардааст ва чї ќадар хоњад баровард. Ќаблан рањбарияти БМТ гуфта буд, ки захираи тиллову асъори кишвар дар нимаи аввали соли равон ба 1 миллиарду 147 миллион доллар расидааст, аммо захирањои тоза - 2 миллиарду 816 миллион сомонї ё 571,1 миллион долларро ташкил мекунанд. Суол ин љост, ки оё бо ин маблаѓ ба пешвози беќурбшавии пули миллї рафтан то куљо дилпуркунанда аст?

ЊАМСАРОНИ МУЊОЉИРОНИ ТОЉИК АЗ АФТИШИ ОЗОДИ РУБЛИ РУСЇ НИГАРОНАНД

стон коњиш хоњад ёфт. Тиљорат кунд мешавад, андоз кам.

"Табларзаи бозорї" Аз бало бало мерўяд. Ин њикмати мардумї њам љон дорад. Пирўзии доллар бар рубли русї ѓалабаи "амаки Сэм" бар пули тољикї - сомониро ба вуљуд овард. Танњо як њафтаи ахир 1 доллар 20 дирам ва як моњи ахир 30 дирам ќимат шуд ва ба 5 сомониву 35 дирам боло рафт. Дар натиља њоло (11 ноябр) роњро ба сўи "музаффариятњо"-и нав боз кард. Дар бозорњои Тољикистон "мањшаре" - е ба по шудааст, ки мешавад, "табларзаи бозорї" унвон кард. Ќимати тамоми мањсулот аз 5 то 10 дарсад боло рафтаанд. Мантиќан, савдогарони бозорњо бештар аз он, ки ќурби пули миллї поён омадааст, ќимати маводашонро боло мебаранд. Ин кори онњо ба назар сўистифода аз вазъ ё даст бурдан ба кисаи мардум аст, аммо ваќте аз онњо мепурсед, посухи мантиќї медињанд: "Бародар, кї гуфта метавонад, ки пагоњ боз пул беќурб намешавад?" Агар пагоњ боз ќурби пул коњиш ёбад, воќеан, онњо зиён мебинанд. Ин њам дарди бахайр мебуд, агар як ба артиши дањњазорнафараи кормандони буљавї ва нафаќахўрон назаре нашавад. Маоше, ки 500 сомонї як сол пеш муќаррар шуда буд ва беш аз 100 дол-

лар буд, акнун 10 доллар кам шуд. Агар буљаи соли 2015 беш аз 15 миллиард сомонї (8 миллиард барои соњаи иљтимої), 3 миллиард доллар пешбинї шуда буд, бо ќиматњои имрўз 200 то 300 миллион доллар ќадри худро гум кард. Вазорати молия ќаблан изњор дошта буд, ки ин буљаро бо назардошти њамаи рискњо омода кардааст. Аммо ин риск њам нест, балки як балое хоњад буд, ки љилавгириаш боз дар дасти Холиќ аст. Мањсулоти ватанї њам бояд ќимат шавад, то харољоташро истењсолкунанда пўшонад. Аммо ваќте ќимати он боло рафт, тољирон маљбуранд ин мањсулотро аз хориља ворид кунанд ва ин ба сари мањсулоти ватанї "об" хоњад рехт. Аз ин вазъ тољирони ватанї метавонанд нафъ бардоранд, агар њамон њам ќурби доллар нигоњ дошта шавад, то онњо ин љо долларро ба даст оварда, аз кишварњое, ки "тањти таъсири Русия" нестанд, бор ворид кунанд. Он љо онњо, тавре, ки дар гузашта буд, молро ба ќиматњои ќаблї метавонанд дастрас кунанд. Аммо ин "туй ба њангоми вабо" то кай давом мекунад, ваќте ќобилияти харидории мардум коњиш меёбад?

БМТ Сабаби асосии пеш омадани чунин вазъият ин буд, ки Русия маљбур шуд интиќоли маболиѓ бо доллар ба хориљ-

Мантиќан, маќомоти Тољикистон дар андешаи љалби сармояњои бештари хориљї хоњанд буд. Агар 6 миллиард доллар сармояи Чинро ба назар гирем, дигар барномањое низ њастанд, ки аз сўи сармоягузорони дигар - Амрико, Аврупо, Љопону дигар созмонњои байналмилалї ба Тољикистон меоянд. Аммо таъсири сармоягузорињои Чинро ба ин ќарибї намешавад њис кард, зеро то ин ки бо маболиѓи чинї корхонаву иншоотњо сохта мешаванд, ваќти зиёд - 4 - 5 сол даркор аст. Хориљињои дигар њам ба њамон тарњњое сармоя мегузоранд, ки зарур мењисобанд. Рискњои сиёсии буњрон бештар мешаванд. Тољикистон тариќи ин сармоягузорињо аз соњибони сармоя вобастагї пайдо мекунад. Риски аз њама бадтарин ин аст, ки ин буњрон воќеан аз гиребони мардум гирад, масалан, маводи ниёзи аввалия, назири орду равѓан ва маводи кимшоварзї ќимат шаванд (ин аз њоло њис мешавад), ноамнињои дохилї метавонанд ба миён оянд, масалан, ављ гирифтани љинояткорї. Орде, ки як моњ пеш 138 сомонї буд, њоло 160 сомонї шудааст. Акнун тасаввур мекунем, ки ќимати сўзишворї низ боло равад (дар шумораи гузашта дар ин бора "Нигоњ" матлаб нашр карда буд). Ин боз бањонаи мувофиќе барои бозаргонон мешавад, ки ќимати молу колои худро баланд бардоранд, чун роњкирояшон бештар мешавад. Ин суол, ки "Буњрон меояд. Омодаї, Тољикистон?" бояд мавзўи бањси марказњои ќабули ќарор бошад, вагарна "гурусна ба шер мезанад"... Далери ХАЙРУЛЛОЊ

САДОИ МАРДУМ

94% БА САТЊИ ИДОРАИ "БАРЌИ ТОЉИК" БАЊОИ АЗ «2» ПАСТ ДОДААНД

90%

83%

80%

40%

83 дарсади раъйдињандагон сатњи идораи давлатии "Барќи тољик"-ро 0 (сифр) арзёбї карда, гуфтаанд, ки "њар бањое њайф аст". 3 (ќаноатбахш)

50%

2 (ѓайриќаноатбахш)

60%

0 (њар бањо њайф аст)

70%

Назарсанљии ахире, ки зери унвони "Бањои

5 (аъло)

4 (хуб)

1 (як)

Ќазияи мазкур халтаи борути хобидаро мемонад, ки дар Шумо њар ба сатњи идораи давлатии "Барќи тољик" 30% ваќти дилхоњ зарра-зарра аз он истифода мешавад. Мутмаинан, чї аст?" гузаронида шуд, маълум кард, ки 79 инњо ќирѓизњои асил ва агар тољик бошанд, тољикњои асил дарсади респондентон гузинаи "0 (њар бањо 20% нестанд. Ин низоъ устувории њарду кишварро барњам зада, њайф аст)"-ро интихоб кардаанд. 5% њам ба гу10% онњоро тобеъу 6% 5% дастнигари Ўзбакистону Русия 3% зина "1 (як)" раъй дода, 7 дарсади дигар гузи2%мекунад. Тарњњои 1% роњњои "2 (ѓайриќаноатбахш)"-ро интихоб карда0% бузурги минтаќаї, назири CASA-1000, лўлаи газ ба Чин, наи оњан 1аз Русияву Чин, њатто тарњњои дохилї зери суол рафта, аст. Инчунин 5 дарсади дигар низ таъкид карда2 3 4 5 6 зомини ризќи мардуми ду кишвар хоњад шуд. анд, ки бањои ин ширкат "3 (ќаноатбахш)" аст.

Њамагї аз љамъи ширкаткунангони ин пурсишнома 1 дарсади онњо гуфтаанд, ки бањои ширкати "Барќи тољик" дар сатњи идораи давлатї "4 (хуб)" аст ва 3 дарсади ахирї њам ба гузинаи "5 (аъло)" раъй додаанд. Ин назарсанљї аз 5-ум то 11-уми ноябр бо супориши њафтаномаи "Нигоњ" дар сомонаи ОИ "Тољнюс" гузаронида шуда, дар он 580 нафар ширкат кардааст.

ИНСОН ВА ЌОНУН

Бегоњии 5-уми ноябри соли 2014 ба пешвозгирии яке аз шиносон ба "Роњи оњани Тољикистон" рафтем. Ќатораи Маскав - Душанбе бояд соати 18:00 ба Душанбе расад, гуфт њамроњам. Бо як дўстам соати 17:45 ба вокзали "Роњи оњани Тољикистон" дар Душанбе њозир шудем. Борон шиддат мегирифт. Пешвозгоњи вокзал аллакай пуродам аст. Гўё ќатора аллакай омада бошад, тахмин 300-400 кас дар ин толоранд, яке «семичка» мехояд, дигари ќањва менўшад, гурўњ-гурўњ одамон, ки асосан аз дењот барои пешвози наздиконашон омадаанд, суњбат доранд. Аз миёни издињом ба зўр гузашта, ба дари дарунї наздик мешавем. Ќатора њаст, аммо гуфтанд, ки он ба Регар меравад. Аз касе мепурсам, ки ќатора аз Маскав омад, ё не? Мегўяд: - Не, њоло. Ба даричаи диспетчер наздик мешавам. Аз тирезача мебинам, ки зане нишастааст, њамроњаш боз ду нафари дигар. Барои ба суњбати дўстон халал расонданам узр пурсида, аз онњо мепурсам, ки ќатора аз Маскав омад ё не? Зан гап назада, ба вараќи сафеди ба дарича часпонда ишора мекунад. Мехонам: (айнан) "Поезд омадан! Аз 8 то 9". - Инро кадом бесавод навиштааст!? - Шояд тољик набошад, - ба эроди ман љавоб медињад яке аз дўстони њамроњам. - Ња, шояд чукча бошад, - шўхї мекунад сеюмиямон. Бо ханда ба перрон даромада, фањмидем, ки ин љо эрод гирифтан маънї надорад аслан. Бахусус, дар масъалањои нозуке чун забони давлатї. 15 - 20 аробакаш, бачањои љавон бозии суркунак доранд. Интизоранд, ки кай ќатора бармегардад, то бори мусофиронро то таксињо кашонда, чанд сўмаке кор кунанд. Чароѓакњои хираи айвони бетонии перрон наметавонанд сањни ин њавлиро рўшан кунанд. Модоме "поезд аз 8 то 9" ояд, њољати ин љо истодан нест". Ба таври худ роњбарияти нави КВД "Роњи оњани Тољикистон"-ро танќидкунон, ба хона рафтем, то дертар оем. Модоме мардум аз њозир ин љо љамъ омадаанд, пас дар њаќиќат ќатора бояд соати 18:00 меомад. Аз ин ки ќатор 2-3 соат дер мекунад, диспетчер бояд мардуми интизорро огоњ кунад, аммо хап аст. Шояд баландгўякаш кор намекунад? Соати 20:30 даќиќа дубора ба вокзал омадем. Борон намонда буд. Дар толори пешвозгоњ фаќат акси Бобои Файз самимї ва хандон аст. Охир, вай акнун натанњо телефони мобилї дорад, балки чењраи тарѓиботї аст. Баъди беш аз 2 соати интизорї мардум аз афташ аллакай гурусна монда, савдои пиразани ќањвафурўшро дар толор гарм кардаанд: "Хола я самбуса бте..., Хола мара я сасиска..." 10-12 нафар пеши телевизори болои даромадгоњи перрон табрикоти президент Эмомалї Рањмонро тамошо доранд, аммо намешунаванд. Касе овози телевизороро чунон паст кардааст, ки дар пасманзари шўру маѓали издињом шунидан имкон надорад. Аллакай тоќати мардум, ба ќавле,

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

ПЕШВОЗИ "МИЛЛЇ" Роњи оњани Тољикистон мусофиронро дар чї шароит пешвоз мегирад ё чаро Мирзоалиев аз Њукумов дуртар нарафтааст?

тоќ шуда, ба мусофирон занг мезананд. Њамин ваќт, як љавон, ки бо касе телефонї суњбат дошт, гуфт: "поезд Њисора гъзаштай!" ва сар шуд. Якбора садњо нафар аз як дар ба перрон давиданд. Онњое њам ёфт шуданд, ки дурўѓакї "омад! поезд омад!" гуфта, "иѓво" андохтанд. Баландгўяк њамоно хомўш аст. Сад нафари дигар ба ин "иѓво" дода шуда, худро ба дар заданд. Саднафараи аввал њам, ки фиреб хўрданашро фањмида буд, аз перрон ба толор бармегардад. Бечора дар! Ин дар шояд њар њафта шоњиди шохљангаки мардуми интизор мешавад... Ин вазъро бояд бо чашми худ дид. Њамин вазъ тахмин то соати 21 идома дошт. Ногоњ хир-хири овози баландгўяк издињоми мардумро, ки алакай боварашро ба расидани ќатора то Душанбе аз даст дода буд, дубора ба изтироб андохт. Боз њама ба сўи дар давида, аз толор, мисли занбўри асал аз сўрохи ќуттї, ба перрон мебаромаданд. Дар замини ноњамвори перрон борони сахт кўлмакњои калон-калонро ба вуљуд овардааст. Аробакашбачањо њам суркунакашонро хотима дода, ба аробањои худ часпида, њар кас ба њар тараф медавад. Оби кўлмакњо аз чархи ароба ба одамон мепарад, касе ба ин диќќат намедињад. Њоло кори муњимтаре барои онњо дар

пеш аст. Њар кас бояд хеш ё шиноси мусофирашро ёбад. Вой бар њоли он кас, ки раќами вагонашро надонад. Хулласи калом, ќатора соати 21:15 омад. Мо бояд вагони №7-ро меёфтем. Аз рўи мантиќ, диспетчер бояд тартиби шумори вагонњоро эълон мекард, то мардум дар љустуљўи вагон саргардон нашаванд. Шояд таъсири борон буд, ё хайр, баландгўяк дуруст кор намекард. Онро шунидан намешуд. Агар дар ин ќатора 400 нафар омада бошанд, ба пешвози њар яки онњо, дастикам сенафарї омадаанд. Тасаввур кунед, чї мешавад, ваќте беш аз њазор нафар дар 10-12 вагон бояд як нафариро ёбанд, дар њоле, ки намедонанд, вагонро бояд аз пеш шумурд, ё аз пас. Њамдигарро дар издињом гум кардем, аммо вагони №7-ро ёфтем. Ин њанўз ними кор аст. Бояд он одамро ёфт. Намедонам барои чї, њамаи онњое, ки мусофиронашонро дар ин вагон мекофтанд, назди дар интизор нашуда, рост ба вагон зада даромаданд. Ва њар кадом бо як-ду борхалта берун мешавад. Мусофирро аз пешвозгиранда фарќ намекунем дигар. Назди дар истода, пешвозгирии миллии анъанавиро мушоњида мекунем. Зани солхўрдае, бо суръати баланд, давида, вориди вагон мешавад, рўймолаш аз

сараш меафтад, аммо онро баргашта аз замин бардошта наметавонад. Чунки болои рўсарии ў аллакай дастикам се нафар истодаанд ва њар яки онњо бо овози баланд чунон дод мезанад, ки тамоми мусофирони вагони 7,8 ва 9 мешунаванд: "Такси даркор нестай, лубой направлени!!!"... Ба борхалтањо диќќат мекунам, ки мардуми камбаѓали мо аз Маскав ба Душанбе чї меоварда бошанд? Ба чашмонам бовар намекунам, вале воќеан дидам, ки ду нафар аз вагон ароба мефароранд. Бале, аробаи якчархае, ки дар корњои сохтмонї истифода мебаранд. Айнан њамон аробањое, ки дар бозорњои мањсулоти сохтмонї њаст. Ароба ва се чархи онро аз вагон фуроварданд. Аз афташ барваќт хандидем. Чунки нафари дигар бо харбуза аз вагон берун шуд. Наход дар Тољикистон харбуза ёфт нашуда бошад, то онро аз Маскав кашонї. Баъд бо чашми худ дидем, ки аз ќатораи Маскав - Душанбе халтаи чаккаро њам фуроварданду халтаи шакару зарфњои 20 литраи равѓани пахтаро њам... Милисае, ки аз афташ аз рўйи наќша бояд тартиботи љамъиятиро назорат кунаду, дар чунин њол, аз дасташ коре намеомад, ба эроди ман љавоб гуфт, ки "ака, ин харбузаро аз Маскав не, балки аз Узбакистон харидаанд, чунки он љо арзон аст..." Вазъи муњити зист дар вагонро, чор рўзи ахир дар роњ будааст, бо халтањои чаккаву љурѓоташ худатон тасаввур кунед. Чаро чунин аст? Масъалаи пешвозу гусели моро дар фурудгоњњои Маскав њам бисёр интиќод мекунанд. Муаллифи ин сатрњо то њол, намедонам, чаро ин њама бемаданиятї ба фарњанги мо табдил ёфтааст. Яке аз дўстон, ки он шаби боронї дар вокзал моро њамроњї ва кўмак кард, ба ин саволи ман ба њамин мазмун посух дод, ки Амонулло Њукуматулло, раиси собиќи КВД "Роњи оњани Тољикистон" дар 13 сол тавонистааст, ки ин шароитро ба фарњанги мо ва фарњанги моро ба ин шароит мутобиќ кунад. Раиси нав Комил Мирзоалиев ин фарњанги бефарњангиро аз афташ идома доданист, вагарна, аќаллан перронро њамвору мумфарш мекард, ё баландгўяк дуруст кор мекард.

Фаромарзи ФОЗИЛ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

ГУЗОРИШИ МАХСУС

Шоми "љазир" - и Душанбе Пойтахт чї тавр торафт ифлос мешавад? Тозаву озода нигоњ доштани шањри Душанбе - пойтахти Тољикистони азиз вазифаи муќаддаси њар сокини он аст. Бо вуљуди он, ки гурўње аз занони ба ном "фариштаи субњ" шаб то сањар кўчаву хиёбонњои пойтахтро рўбучин мекунанд, масъулини комуналии шањр партовњоро сари ваќт берун намебаранд. Ин чиз боис мешавад, баъзе мањаллањои пойтахти азиз, ки ба дилорої ном баровардааст, ба сабаби бўи ѓализи партовњо ба макони дилбењузурї табдил шудааст. Ба назар мерасад ваќтњои охир масъулини зирабт он ќадар танбал шудаанд, ки атрофи шањр як сў истад, кўчањои марказие, ки њамагї аз 300 метр то 900 метр аз хонаи президент Эмомалї Рањмон ва раиси шањр Мањмадсаид Убайдуллоев дур њастанд, аз партов сари ваќт тоза карда намешаванд. Мо дар бораи партовњои атрофи шањр, ки аксар сокинони оддї сукунат доранд, њарфе намегўем, аммо аз ин масъулини пойтахт талаб карда мешавад, ки кор кунанд, њадди аќалл партовњои бўгини назди биноњои маъмурї ва љойњои љамъиятї, аз љумла назди бинои Суди шањрї, беморхонаи машњур ба 1-ум Советский, Театри Лухтак, кўчањои Лоиќ Шералї, Мирзо Турсунзода, Неъмат Ќарабоев, Борбад ва Айниро сариваќт тоза кунанд. Ин гузориши тасвирї, ки дар муддати камтар аз як шабонарўз аз баъзе кўчаву хиёбонњои шањри Душанбе омода шудааст, тасдиќи гуфтањои боло мебошад. Амруллоњи НИЗОМ

ИЌТИСОД Њарфњои дар њуљљатњо сабшуда заруранд, вале на њама чизро дар бораи инсон ќисса мекунанд. Заруранд, вале наметавонанд симои воќеии инсонро нишон бидињанд. Касоне њастанд, ки аз рўйи њуљљатњояшон маќоми воќеан олї доранд, вале дар њаёт холитарин мардуманд... Ин љо мо дар бораи Розиќбек Назрибеков, дар бораи инсоне њарф мезанем, ки њамин рўзњо шастсола мешуд ва воќеан, дар лањзањои мушкилтарини њаёт тавонист љавонмарди асили ин миллат будани худро исбот кунад. Шоир дар бораи чунин мардон гуфтааст; Андар балои сахт падид ояд, Фазли бузургу мардиву солорї! Бале, аз њуљљатњо њаминро метавон донист, ки: Розиќбек Назрибеков 10 ноябри соли 1954 дар дењаи Гишхуни ноњияи Ванљи ВМКБ чашм ба дунё кушода, маълумоти миёнаро дар маркази ноњия гирифтааст. Фаъолияти кориаш соли 1971 дар колхози "50-солагии ИЉШС" оѓоз ёфт. Солњои 1973-1975 дар сафи ќушунњои ИЉШС хизмат карда, сипас фаъолияти мењнатиро чун коргар дар Иттињодияи мањсулоти пластмассии ш.Душанбе идома дод. Солњои 1975-1981 шунавандаи мактаби олии ВКД ИЉШС дар шањри Тошкент буд. Баъди хатми донишгоњи олї, фаъолияти касбияш чунин идома ёфтааст: солњои 1981-1985 ваколатдори таъљилии шўъбаи корхои љиноии ноњияи Фрунзеи ш.Душанбе, 1987-1988 сардори Шўъбаи 2-уми ШКД-и ноњияи Фрунзеи ш.Душанбе, 1988-1991 љонишини сардори ШКД-и ноњияи Файзобод; 1991-1995 сардори ШКД-и ноњияи Файзобод, 1995-1997 сардори Раёсати корњои дохилии ВМКБ ЉТ, 1998-2000 сардори шўъбаи Вазорати корњои дохилаи ЉТ, 2000-2002 сардори Шўъбаи корњои дохилии шањри Хоруѓи ВМКБ, аз соли 2002 љонишини сардори Раёсати мубориза ба муќобили љинояткории муташаккили (УБОП) Вазорати корњои дохилии Љумњурии Тољикистон...Ин чанд њарф аз њуљљатњост, вале симои воќеии Розиќбек дар ќалбњо, хотирањо ва ќиссањои дўстону бародарони ин љавонмард мондааст. Ин љо ман фикри хешро дар бораи ў иброз доштаниям. …Бо ин ки мардуми мо ба системањо ва идеологияњои мусаллат бар ин марзу бум одат намуда, ќисмате аз арзишњо ва ормонњои фарњангии худро аз ёд бурдаанд, мардоне буданд ва њастанд, ки зиндагии онњо таљассуми арзишњои воло ва эњёгари маънињои фаромўшшудаи ин мардум аст. Ба хусус дар давраи бо ном "гузариш" ё "соњибистиќлоли" -и Тољикистон, ки бо шиорњои 'либерализм' ва 'демократия' пеши чашми мардумро пўшонидаанд, метавон дид, ки чи гуна арзишњои воќеан миллї, инсонї ва номусии мардум аз амалњо зудуда шудаанд, агарчи дар хотирањо њанўз њастанд, вале нархи муаяйн доранд, ки бо "дорандагони" ин арзишњо фурўх-

Нафарони ношинос ба идорањои "Барќи тољик" дар хонањои Њисор ѓайриќонунї њисобкунакњои электронї насб карда, аз сокинон 130 то 180 сомонї гирифтаанд. Нурмуњаммад Шамсов, як сокинони дењаи Мортеппа, ба намояндагї аз 20 нафар ба Иттифоќи истеъмолкунандагон шикоят бурда, арз кардааст, ки чанд рўзи охир як бону ва ду мард худро корманди "Барќи тољик" муаррифї карда, ба хонањои сокинон њисобкунакњои нави электронии барќї насб кардаанд. Ба гуфтаи ў, дар дењаи Мортеппа ва дигар дењањои атрофи он ин гурўњи сенафара аз сокинон барои њаќќи хидмати усто ва њуљљатгузорї то 180 сомонї гирифтаанд. Бино ба ин манбаъ, ин гурўњ ба ном "усто" буда, њисобкунакњоро дар чанд хона нодуруст насб кардаанд, ки боиси расиши кўтоњи ноќилњо шудааст. Идораи барќи ноњияи Њисор аз ин "маърака" изњори беиттилої мекунанд. Тоњир Мирзоев, муовини сардори Шабакањои барќї оид ба фурўши барќи тољик дар ноњияи Њисор, мегўяд, мо њисобкунакњои барќии кўњнаро бо барќии электронї ќисман иваз карда истодаем. Ба гуфтаи ў, дар кори фурўши барќ бояд истеъмолкунанда ба њисобкунакњо дастрасии мустаќим надошта бошад, ба њамин хотир, мо њисобкунакњоро аз дохили хона ба њавлї бароварда, дар дохили ќуттї мегирем ва бояд тамоми ноќилњое, ки ба њисобкунакњои барќї пайваст мешаванд, намоён бошанд: - Њар касе, ки њисобкунаки барќиаш вайрон бошад, худаш рафта аз бозор њисобкунаки нав мехарад. Дар њар ќишлоќе, ки аз 3 то 10 нафар харида наметавонанд, мо њисобку-

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

(илоњї ва инсонї), ба дўстї ва њамсоядорї, ба пулу моли њалол, ба хирад ва сиёсати дуруст, пояњои аслии ахлоќи мардони ин фарњанганд, ки аз кўдакї дар вуљуди Розиќбек љойгир шуда буданд. Инњо арзишњое буданд ва њастанд, ки дар фарњанги ин мардум табиї ва дигарнашавандаанд. Фарњанги пањлавонї њам дар Ванљ мактабест, ки на танњо варзиши бадан, балки аз худ кардани кодекси фарњанги ахлоќиро низ дар бар мегирад ва он талабгори њамоњангии аќлу донишу ќудрат дар вуљуди њар пањлавон аст. Розиќбек ин мактаби миллиро њам сарбаландона гузашта буд ва ин њунар дар лањзањои вазнинтарин аз худ дарак медод. Розиќбек дўстдори интизом, ќонун, дастгирии бечорагон ва душмани љинояткорон буд. Баъди пош хўрдани давлати Шўравї, ки давлат заиф буд ва љинояткорї дар ављ, дар њар љо ки кор кард, аз худ шуљоат ва мардонагї нишон дод. Солњои љанги шањрвандї дар шоњроњи Душанбе - Рашт, мардумро аз ќатлу ѓорати гурўњњои бо ном "њукумати ќонунї" то љойе тавонист њимоят кард. Мардуми Файзобод аз он рўзњо хотирањои неке доранд, дар бораи шуљоат ва мардонагии Розиќбек. Њар љо ки набуд, дар кўчањои Душанбе, ё дар Файзобод ва ё дар Хоруѓ бо љиноякорон аввал худ рў ба рў мешуд ва мушкилоти мардумро њал мекард.... Бо вуљуди пањлавонї, шуљоат ва мардонагие, ки дар хидмати мардум дошт, боз марде њалим ва рањмдил буд ва ба маънавиёт ба

МАРДЕ АЗ ЌАЛАМРАВИ НОМУС

Ёде аз афсар Розиќбек Назрибеков та ва харида мешаванд… Розиќбек Назрибеков бо њастии худ исбот кард, ки воќеан номус маъниест аз фарњанги ному нангдории мардуми Тољик ва онро агар дошта бошї, хуб, агар на, дар ягон донишгоње онро нахоњї гирифт. Ин нуќтаест, ки бунёди шахсияти њар як инсони соњибљавњар мебошад ва дар зиндагии худу дигарон наќше доштаанд, ин гуна шахсиятњо харида ва фурўхта намешаванд... Бешак, сафо ва зебоии табиати ин водї, чинорњои њазорсола, дарёњои хурушону чорбоѓњо дар шаклгирии љисму шахсияти Розиќбек наќше доштанд, вале боз фазои зиндаи маънавї ва фарњангии њукмрон дар бунёди шахсияти ў наќши њалкунанда дошт. ....Воќеан дар давраи Шўравї бо он ки муњити фар-

њангии Шўравї солим буд, вале худи мардум фарњанги миллї ва диниву номусии ба њошия рафтаи худро њам бисёр хуб нигоњ дошта буданд ва ин фарњанг дар зиндагии њаррўзаи мардум амал мекард. Розиќбек аз љумлаи мардони парвардаи ин фарњанги солими миллии Тољикон буд, ки дар вуљудаш маризињо ва мањдудиятњои мањаллї надошт. Ў аз љумлаи сохташудагони идеология ва системае набуд, ба хусус системаи фасод, ки имрўз њукмрон аст, дар ў таъсире надошт ва тавонист мустаќилияти шахсии худро нигоњ бидорад. Барои тамаъи нафс мансаб нахарид ва нафурўхт, балки Тољиквор то ба охирин нафас шарафи инсонї ва касбии худро нигоњ дошт. Аслан эњтиром ва муњаббат ба низом ва ба ќонун

шеъру адаб шавќи зиёд дошт. Ба гуфтаи бузургворе "дар разм чу оњан буду дар базм чу мум". Дар маъракаву тўйњои хешу табор, дўстону њамсояњо сухани табрикї аввал ба ў дода мешуд. Љавонмарде буд, ки пешониаш гирењ надошту дилаш ѓубор, дарвозаву дастархонаш барои њама кушода буд. Аслан ин падидаест, ки дар бораи он китоб бояд навишт ва бешак навишта њам мешавад.Ин љо дар хотима њама наздикон ва дўстони ин љавонмарди асили миллатро ба рўзи таввалудаш табрик намуда, барояшон аз худованд сабри љамил ва барои Розиќбек саодатмандии охиратро таманно дорем... Мењмоншоњ ШАРИФЗОДА, шањри Бергени Норвегия

"СЕНАФАРА" Њисобкунакњои барќї, дар Њисор то 180 сомонї фурўхта мешаванд, аммо «Барќи тољик»-у њукумати мањаллї хабар надоранд накњои барќиро оварда, аз лобаратория мегузаронем, ќисмњои эњтиётиашонро агар лозим шавад, аз њар љо ёфта таъмир мекунем ва дар ќуттї гирифта, санад тартиб дода, бурда дубора насб мекунем. Ба гуфтаи сокинони Мортеппа, њисобкунакњои нави гурўњи сенафара њам айнан тибќи гуфтаи Тоњир Мирзоев, дар њавлї ва ё берун аз хонањо насб мешаванд ва дар баъзе њолатњо назоратчии минтаќавии фурўши Барќи тољик њам онњоро њамроњї мекунад. Бар илова, пас аз насб кардани њисбокунакњои мазкур нозири минтаќавї омада, кори онњоро эътироф карда, нерўи барќи истифодашударо мувофиќи њисоби онњо сабт кардааст. Тоњир Мирзоев дар посух ба ин, ки баъзе кормандони ширкати Барќи тољик дар дењаи Мортеппаи ин ноњия рафта дар хонањои мардум бо маблаѓи аз 140 то 160 њисобкунукњои нави барќї насб мекунанд, гуфт: - Ман инашро намедонам. Њисобкунакњоро дар Тољикстандарт 13 сомониву чанд дирам ва ё 15 сомониву чанд дирам дода, аз санљиш мегузаронанд. Њисобкунакњо дар бозор фурўхта мешаванд. Дар њудуди идораи мо њисобкунак фурўхта намешавад. Ман электрик надорам. Ман назоратчии барќ до-

рам. Назоратчиёни барќи ман ягон њаќќу њуќуќи пул гирифтанро надорад. Онњо танњо санад тартиб дода, ќабул мекунанд, дар бораи корношоямї ва ё вайрон шудани њисобкунак. Санадњое, ки сенафара ба сокинон медињанд, бидуни муњр буда, раќами шањодатнома ва телефонњои боварии ширкати "Барќи тољик" дар он љо навишта нест. Аммо дар "пломба"-њое, ки дар њисобкунакњои нави электронии барќї насб кардаанд, тамѓаи "Барќи тољик" мављуд аст. Сенафара барои моли худро гузаронидан касеро маљбур не, балки аз роњњои дигар, ба мисли айбљўї, истифода мекунанд ва бо ёфтани нуќс ва надоштани "пломба" сокинонро бо маблаѓњои љаримавии калон тарс дода, санадњои дурўѓин тартиб медињанду аз ин тариќ њам пули љаримаро ба кисаи худ мезананд ва њам њисобкунаки барќиашонро мефурўшанд. Илњом Обидов, раиси иљроияи Иттифоќи истеъмолкунандагони Тољикистон дар ин бора мегўяд, ки мутобиќи ќонунгузории кишвар њисобкунаки барќї дар асл моли фурўшанда "Барќи тољик" аст ва ин ширкат вазифадор аст, ки барои фурўш ва даќиќ њисоб кардани нерўи барќи фурўхтааш ба истеъмолкунанда ройгон

њисобкунаки барќї насб кунад, дар њолати корношоямї онро бурда таъмир намояд, аз ќайди Тољикстандарат гузаронад ва истеъмолкунандаро бо нерўи барќ таъмин кунад. Нозирљон Ёдгорї, сухангўи ширкати "Барќи тољик" мегўяд, агар масъулини бахши фурўши ширкати "Барќи тољик" дар ноњия ин гурўњро нашиносанд, пас мардум бояд аз болои ин гурўњ ба маќомоти њифзи њуќуќ шикоят баранд. Дар њамин њол, касе аз њукумати ноњияи Њисор пайдо нашуд, ки ин ќазияро ба «Нигоњ» шарњ дињад. Умедворем, ки раиси ноњия Усмон Сабзов баъд аз чопи маќола аз манфиатњои ањолии ноњия пуштибонї мекунад. Амруллоњи НИЗОМ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

СУЃД занед китобњоро, агар воќеан ин ќудратро дошта бошед. Ин "љанги бидуни ќоида" ё "бой без правил" буд, ки бо сармоягузории ѓайриќонунї баргузор мешуд ва набояд рўи навор меомад? Агар чунин буд, њукумат рўзноманигоронро, охир, даъват намекард! Дигар, ин чї њукуматдорист, ки њукумати иљроияаш рўзноманигорро даъват мекунад, аммо милисааш (маълум, ки аслан намедонад рўзноманигору рўзноманигорї чї аст, куљо расад ба озодии баёну инсон), оне, ки сиёсати њукуматашро назорат мекунад, мењмони даъватиро "баро, дафъ шав!" мегўяд? Ва судяаш кўркўрона ба асос мегирад, ки гирифтани видео дар маъракаи расмї ва аз сўи рўзноманигори расман даъватшуда ѓайриќонунї аст? Ин судя њам оё аз Ќонуни матбуоти давлати демокративу њуќуќбунёд хабар дорад? Саводи оддї дорад? Љанобон Њукумат, Милиса ва Суди

Суд шањри Хуљанд Ќамари Ањрор, хабарнигори "Нигоњ" ва Агентии иттилоотии "TojNews" ро 120 сомонї љарима кард. "Нигоњ" аз оѓоз ин ќазияро пайгирї мекард, аммо њадди аксар кўшиш ба харљ медод, ки матлабе нашр накунад, то дастаке ба суду даъвогарон дар мавриди "фишор" надињад. Њалномаи суд аз 29 октябр пас аз як њафта ба дасти нашрия расид, аммо ваќте бо он шинос шудем, њуш аз сарамон парид. Њарфи дигаре барои тасвир кардани эњсосамон надорем ва аз ин каму бештар њам гуфта наметавонем, ки ин њалнома не, балки як буњтонномаи мањз аст. Чаро?

"Ба кї даркор аст?" Аз 1 то 6 август дар шањри Хуљанд бо ибтикори Федератсияи бокси вилоят мусобќаи байналмилалї баргузор мешуд. Њукумати шањри Хуљанд барои дар расонањо таблиѓ кардани ин мусобиќа рўзноманигорони мањаллї, аз љумла намояндаи "Нигоњ" ва "TojNews" Ќамари Ањрорро низ барои пўшиши иттилоотї додан даъват кард (њуљљат мављуд аст). Њодисае, ки боиси бањси судї шуд, рўзи 6 август, ваќте финал миёни боксчї Мавзуна Чориева ва њарифаш аз Ўзбакистон баргузор мешуд, иттифоќ афтод. Ваќте рўзноманигорон ба гирифтани акс ва видео машѓул буданд, корманди милиса - Бахтиёр Сангинов омада, аз онњо талаб кард, ки видео нагиранд, ин корашон ѓайриќонунист. Рўзноманигорон ба ў гуфтанд, ки ба онњо барои иљрои корашон халал нарасонанд, чун онњо ба кори милисањо халал намерасонанд. Бахтиёр Сангинов рафт, милисаи дигар Наим Ахмедов омад ва њамон талабро кард. Аммо ў ба рўзноманигорон гуфт, ки ин гапашонро рафта, ба сардорашон гўянд. Аз мёни чор рўзноманигор Ќамари Ањрор ин масъулиятро ба зимма гирифта, назди "сардор" рафт. "Сардор" - Зафар Сафиев, муовини сардори шўъбаи корњои дохилии шањри Хуљанд, ваќте далелњои рўзноманигорро шунид, гуфт: "Њамин видеои шумо ба кї даркор аст? Зуд равед!" Аммо Ќамари Ањрор исрор кард, ки аввал, ў бо хоњиши худ на, балки бо даъвати њукумати вилояти Суѓд омадааст, чун мусобиќа ањамияти байналмилалї дорад ва пўшиши иттилоотии он ба имиљи вилоят муњим аст ва дуввум, бидуни даъват њам рўзноманигорон њуќуќи ширкат ва пўшиш додани ин гуна рўйдодњоро доранд. Аммо дар посух Зафар Сафиев гуфт: "Баро, даф шав!" Рўзноманигорро ин рафтори милиса нороњат кард ва љавоби рад дод. "Сардор" ба зердастонаш фармон дод, ки ин рўзноманигор-

"БАРО, ДАФЪ ШАВ!" Суду милисаи Хуљанд аз рўи ќонунњо худ кор мекунанд ро ба шўъбаи милиса бурда, њуљљат кунанд. Инро намешавад зикр накард: њамроњи Ќамари Ањрор Иномљон Рабиев, суратгири расмии њукумат ва рўзномањои њукуматї, хабарнигори нашрияи расмии вилояти Суѓд - "Њаќиќати суѓд" низ буданд.

Шањодати якхела Аммо дар њалнома љониби муќобил, онњое, ки ба нафъи Зафар Сафиев шоњидї додаанд, њодиса ба таври зайл аст: судяи мусобиќа аз Русия В. Рижков ба Мухтор Љавњаров, раиси Федератсияи бокси Суѓд гуфтааст, ки рўзноманигорон ба мусобиќа халал мерасонанд (шоњидии Рижков нест!). Сипас, ахирї ба милисањо мурољиат кардааст, ки рўзноманигоронро ронанд. Аммо рўзноманигор Ќамари Ањрор ба гапи онњо гўш надода, якравї карда, кори худро кардааст. Аз њама аљиб, дар њалномаи судї гузориши кормандони милисаи Хуљанд, федератсияи бокс ва сўхторнишонї якранг њастанд! Њатто хатоњои техникиву имлоии яксон доранд, Гўё онњоро як нафар навишта бошад. Судя Љўрахон Рањмон ба ин њама чашм пўшидааст.

Саводи оддї Шоњидон - кормандони милиса Зафар Сафиев, Бахтиёр Сангинов, Наим

Ахмедов ва њатто раиси Федератсияи бокси Суѓд - Мухтор Љавњарову дигарон њама бо як овоз шоњидї додаанд, ки РЎЗНОМАНИГОРОН БАРОИ БАРГУЗОРИИ МУСОБИЌА ХАЛАЛ МЕРАСОНДАНД. Гузашта аз ин, бо сабти ЃАЙРИЌОНУНЇ машѓул буданд. Барои шоњидї њатто корманди толору хадамоти сўхторхомўшкунї ва ѓайраву њоказо љалб шудаанд. Ќариб 10 нафар. Дар асл њангоми мусобиќа касе њатто боре њам ба рўзноманигорон њушдор надодааст, ки онњо ба кори судя халал мерасонанд, аз љумла Рижков. Агар чунин мебуд, онњо лоаќал як маротиба рўзноманигоронро огоњ мекарданд. Дигар ин, ки дар кадом давлати дунё сабти видеоии як рухдоди варзишї ѓайриќонунї будааст, ки дар Хуљанду Тољикистон аст? Ин ќонуни Сафиев аст, ё суди шањри Хуљанд? Сафиев барои ин ќонун дар назди Ќонуни матбуот љавоб гўяд, ё Ќонуни матбуот дар назди Сафиев ва судя? Ва ин чї суду судя аст, ки дидаву дониста хабарнигорро барои фаъолияти ќонуниаш мањкум мекунад? Ва аз рўи кадом ќонун? Ё онњо дар Хуљанд ќонунњои худро доранд? Судя Љўрахон Рањмон! Лутфан ба ин суол посух дињед, ки дар кадом ќонунгузории љањон пўшиш иттилоотї додани рухдоди варзишї ѓайриќонунї буду њаст!? Аз даврони ќадим гиред, вараќ

вилояти Суѓд! Лутфан посух гўед: чаро мо њамаи шуморо њурмат кунем, ваќте шумо худ якдигарро њурмат намекунед? Низоми давлатдории Тољикистонро њурмат намекунед. Ормонњои миллати тољику мардуми шарифи Тољикистонро њурмат намекунед! Бале, шумо ЗЎР! Њар коре, ки хоњед метавонед кунед. Хоњед, аз рўзноманигор ва њар касе, ки хоњед, "хулиган" он тараф истад, террористу экстремист њам месозед. Ба ин ќудрати милисаву суду маќомоте чун шумо љои шак нест. Бале, инро њам ќабул кардем, ки рўзноманигор ба сари муовини сардори милисаи маркази як вилоят зўрї кард. Аммо, холисанлиллоњ, худи шумо, пеш аз њама, Зафар Сафиев ва Љўрахон Рањмон, ба њамин чї бовар доред? Як дастатонро рўи дилатон гузореду аз худ пурсед: як рўзноманигор метавонад ба милиса зўрї кунад? Ё одат кардаед, ки њамеша шумо зўр бошеду дигарон мутеъи иродаву амри шумо? Бовар доред? Бале, гап сари 120 сомонї нест. Маблаѓе, ки шумо шарм накарда, як рўзноманигорро љарима кардед, ночиз аст. Оре! Аммо оё шумо дарк мекунед, ки шумо озодии баён дар Тољикистонро чунин нархгузорї кардед ва онро арзон фурўхтед? Мо шарм доштем. Шумо чї? "НИГОЊ"

5 СОЛ ЉАЗОИ ШАРТЇ БАРОИ БУРИДАНИ ОЛОТИ МАРДИИ МИЛИСА Суди шањри Конибодом занеро, ки олоти таносули як милисаро бурида буд, ба 5 соли шартии зиндон мањкум кард. Бино ба иттилои манбаъ аз Суди шањри Конибодом, ки ин бонуро шартан С.Х. ном бурдаанд, суд бо моддаи 110-уми Кодекси љиноятии Тољикистон (ќасдан ба саломатї расонидани зарари вазнине...., ки боиси талаф додани ягон узви бадан гардидааст) ба 5 соли шартии зиндон мањкум кард ва тибќи моддаи 71, барои ў 4 соли мўњлати санљишї таъйин шудааст. Ин зан соњиби се фарзанд буда, зани дуюми корманди Шуъбаи пешгирии љинояткорї миёни љавонон ва ноболиѓони ВКД дар шањри Исфара будааст. Ин њодиса 21-уми январ рух дода буд. Ф.Х. (номи шартии корманди милиса) дар назди њамхобаи дую-

маш њамсари худро таъриф кардааст. Рашку њасади њамхоба боис шудааст, ки зан узви таносули милисаро буридааст. Суди шањри Конибом дар њукми худ корманди милисаро низ гунањкор дониста гуфтааст, ин нафар чандин бор ба њамсари ќонунии худ хиёнат карда, њамсари дуввумашро ба исќоти њамл маљбур намудааст. Дар њамин њол, маълум нест, ки љарбдида пурра аз олоти мардї мањрум гардидааст, ё онро дубора барќарор кардаанд. Дар Вазорати корњои дохилии Тољикистон ин ќазияро шарњ додан намехоњанд, њол он ки кор бо њайати шахсї аз самтњои муњими кори ин нињоди ќудратї мањсуб мешавад. Азамати ВАЊЊОБ

МЕДИА Банда ќариб 40 сол дар идораи рўзномаи "Њаќиќати Ленинобод", њоло "Њаќиќати суѓд" зањмат кашидаам. Бо 7 роњбар кор кардаму аз мусањњењї то дараљаи котиби масъул расидам. Он солњо газетабарорї хеле душвор буд. Рўзу шаб кор давом мекард. Азбаски ба рўзнома мењри беандоза доштам, ба мушкилињо тоб меовардам. Китобњоям - "Умед", "Љавлон", "Љабр", "Рањм", "Армонњои дил", "Ќиёфатулбашар" манзури хонандањо гаштааст. Китоби навам дар дасти чоп аст. Солњои охир ба бемории дил дучор шудам. Бо вуљуди ин, фаъолиятро идома медодам. Њангоми дар муолиља буданам, роњбар иваз шуд. Карим Шариф сармуњаррир таъин гардид. Ўро табрик кардам. Аммо баъди ба кор омадану вараќаи корношоямиро супурданам, вай гуфт, ки њамаи штатњо банд, љои холї нест. Рухсатии бемузд ба мўњлати як сол гирифтам. Баъди тамом шудани рухсатї боз рафта, корамро талаб кардам. Ин дафъа на фаќат кор, њатто рухсатии бемузд надод. Гуфт, чунин ќоида набудааст, ман хато кардам. Аммо то имрўз вай чандин нафарро ба кор ќабул кардааст. Гумон мекунад, ки ин айёриашро касе пайхас намекунад. Њамин тавр ман бе ягон асос бештар аз 6 сол боз аз кори дўстдоштаам мањрум гаштаам . Њуќуќдонњо мегўянд, ки сармуњаррир бояд маблаѓи 6 соли бекориамро љуброн намояд. Ман оиди муносибати нодурусти Карим Шариф ду маротиба ба њукумати вилоят мактуб навиштам ва ба њарду љавоби ѓайриќаноатбахш гирифтам. Фањмидам, ки бо супориши муовини аввали раис Љумъабой Сангинов ба тафтиши мактуб М. Салимов ва У. Рашидов машѓул шудаанд. Боварї доштам, ки фаъолияти онњо самараи хуб медињаду ман ба коргоњи дўстоштаи худ бармегардам, вале хато кардам. Рафиќ Салимов маро ба наздаш 2-3 маротиба даъват намуда, саволу љавоб кард, аз рафти тафтиш маро огоњ намуд. Њатто хулосаашро рўирост хонда дод. Маълум гардид, ки њатто дигар камбудињо ошкор гаштаанд. Масалан, аъзоёни комиссия дар идора љавонеро дошта, пурсидаанд, ки дар кадом вазифа кор мекунад. Гуфтааст, ки ман ёрдамчии суратгир њастам. Ўро ба назди суратгир бурданд, вай гуфтааст, ки ин љавонро бори аввал мебинад. Аксари фактњо тасдиќи худро ёфта будаанд. Дар охир ў гуфт, ки акнун давоми кор ба рафиќ Рашидов вобаста аст. Аммо ин кас вохўрдан он тараф истад, њатто телефон њам накард. Аз рўи шунидам Карим Шариф 2-3 бор ба наздаш омада рафтааст. Хуб медонистам, ки ин сармуњаррир ва муовинаш Солењи Зарифзод дар ин њолатњо аз ягон кори паст, иѓвою бўњтон рўй намегардонанд, худам бе даъват ба назди Убайдулло Рашидов рафтам. Аз муомила ва муносибаташ њис кардам, ки тарафгири Карим Шариф аст. Маълум гардид, омадурафтњо бе таъсир намондааст. Ман аз вай љавоби мактуби 1-умиро талаб кардам. Гуфт, ба наздикї мефиристем. Он ваќт мўњлат аз 6 моњ гузашта буд, њол он, ки мўњлати ба мактуб љавоб додан 1 моњ аст. Дар ин байн ба унвони Љ. Сангинов бањри дасгирии сармуњаррир мактуби тўњматангез ворид гашт. Дар он маро сиёњ карда, тамоми хислатњои бади инсонии ба худашон муносибу часпонро ба банда нисбат додаанд. Дертар маълум шуд, ки матни мактубро Солењи Зарифзод тартиб додаасту 6 нафари дигар онро имзо кардаанд. Аз ин рафтори нокасона ба ѓазаб омада, ба назди Љ. Сангинов рафтам.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

"АЗ ДИЛОЗОР, ХУДО БЕЗОР!" Маро чї гуна аз кор ронданд? (Мактуби кушоди рўзноманигор ба њамкасбонаш)

Дар ин бобат арзи дил кардам. Он кас гапи аљойиб гуфтанд. Ба ман савол доданд, ки бо хоњиши худ омадаам ва ё бо даъвати касе? Баъди шунидани љавоби камина бо табассум гуфтанд, ки агар мо ба он мактуб бовар мекардем, Шуморо расман наздамон намехондем. Аз ин суханони мўњтарам Сангинов дилам каме таскин ёфт. Аз он кас њам љавоби мактубро талаб кардам, гуфтанд, ки дуюмбора ба тафтиш фиристодаам. Аз дил гузарондам, ки тафтиш ин дафъа пурзўр мешаваду љавоби мусбї мегирам, вале њайњот. Ба фикрам, ба тафтиш бори дуюм низ худи Рашидов рафтагї. Боре њангоми гирифтани љавоб ба дафтари кории Рашидов рафтам. Тасодуфан бо нусхаи ахбороти ба номи Љ. Сангинов навиштааш дучор шудам. Натиљаи чандрўза тафтиш хеле кўтоњ сабт гаштааст. Аз он факту раќамњои тасдиќшуда тамоман гап набуд. Пуштибони сармуњаррир буданаш бори дигар маълум гардид. Сад афсўс, ки баъзе кормандони њукумат њатто дар љои нишастаашон њам ѓами халќро намехўранд, ба азобу шиканљаи ў аз паси панља менигаранд, хизмату зањматашро ба назар намегиранд. Агар чунин намебуд, ба ин мактуби дардолуд хунукназарї намекарданду тадбир мељустанд. Ба ин гуфтањо фаъолияти ношоями собиќ мудири шуъбаи кадрњои њукумати ви-

лоят Убайдулло Рашидов мисол шуда метавонад. Ман Карим Шарифро дер боз мешиносам. Бо ў солњои пеш њамкор будем. Солњои аввали Истиќлолият шароит дар редаксия вазнин шуд, моњњо бе маош кор мекардем. Он дам К. Шариф идораро дар њолати ба кадр хеле мўњтољиаш партофта, ба кори дигар рафт. Имрўзњо агар шумораи рўзномаи дўстдоштаам ба дастам фарояд, табъам хира мегардад. Он пури хатоњост. Чунки таќдири рўзнома алњол дар дасти ашхоси "босавод" аст. Хеле афсўс мехўрам, ки чунин нашрияи бонуфуз њоли табоњ дорад. Худ шоњидам, ки сармуњаррири он донишгоњро бо азобу ошнобозї ба таври ѓоибона хатм кардааст. Наѓз дар хотир дорам, ки пеш аз њар як интињони љорї кормандони масъули рўзнома ба роњбарияти донишгоњ занг зада, хоњиш мекарданд, ки ба корманди "донишљў"-яшон дасти ёрї дароз намоянд. Дигар љињатњои "шоиста"-ашро собиќ њамкоронам, шоир ва драматург Саидамин Љило, рўзноманигорони варзида Файзулло Атохољаев, Њадиятулло Тўйчизода, Мирзоаъзам Маќсудов, Абдумавлон Самиев наќл карда метавонанд. Аз оѓози кор К. Шариф ба редаксия хешу таборчигиро барпо кард. Масалан, ронандааш додарарўсаш буду мутасаддии шуъбаи эълонњо дух-

тараш. Наход дар чунин як вилояти овозадор ягон шахси бофарњангу ба њамин вазифа сазовор набошад? Ба ман аз тарафи чунин роњбари беандешаву ноинсоф бар замми бемориам зарари моддї ва зарбаи калони маънавї расид. Оё чунин рафтори ношоям дар њаќќи як нафар собиќадори мењнат дуруст аст? Алњол ман аз ин беќадрї шабу рўз дар азобам, њайфи мењнати 40- солаам. Аз роњи тўлонию душвори тайкардаам хеле афсус мехурам. Ман ному насаби онњоеро, ки тўњматномаро ташкилу имзо кардаанд, як - як номбар менамоям: Солењи Зарифзод, Тавњида Љўраева, Рафоат Муъминова, Гулљањон Мањкамова, Абдуѓафур Аминов, Раъно Юсупова, Абдурауф Шарифов. Баъди хондани ному насаби онњо њуш аз сарам парид. Охир, ман бо њар яки онњо солњои тўлонї њамкор будаму ба мисли хохару бародар муносибати дўстона доштам. Бењуда нагуфтаанд, ки дўсту душманро њангоми ба сарат сахтї фаромадан баъд мефањмї. Аљабо, ба аксарашон њатто њаќќи устодї дорам. Ман њангоми мухбири шуъба шуда кор карданам, Тавњида корманди телетайп буду Рафоат - котиба. Аввалин навиштаашон аз назару тањрири ман гузаштааст. Дастгирї кардааму заррае њам зиён нарасондаам. Њатто љояш омад, вазифаамро таќсим карда нони дањонамро дода будам. Рости гап, аз ин носипосию бевиљдониашон дар њайрат мондам. Баробари маро дидан ба љои салому алейк бо хашму ѓазаб, бо абрўи овезон аз наздам гузашта мераванд. Гўё, ки онњо ба ман не, балки ман нисбаташон бадї карда бошам. Ман бо ин гуфтанї њастам, ки аз Карим Шариф сар карда, то дигар дастёронаш аз касалии дил доштанам воќиф буданд. Ба фикрам, агар онњо дар вуљудашон заррае одамгарї медоштанд, нисбати ман чунин рафтори нозеб карда, диламро намешикастанд. Халќ мегўяд, ки аз дилозор, Худо безор. Њукумати вилоят ба ман тавсия дод, ки онњоро барои чунин бемасъулиятию ќонунвайронкунї ба суд дињам, яъне ба љузъ ин ташкилот касе пишаки онњоро пишт гуфта наметавонистааст. Њатто кормандони Њукумат њам ба он ќодир набудаанд. Вагарна бо як дањон суханашон ман ба вазифаам барќарор мегардидам. Лекин ман мувофиќи гуфти онњо ба суд мурољиат накардам, чунки ба фикрам дар њаёту зиндагї суди аз њама бузург ин Парвардигор аст. Аз ин рў, њамаи амалашонро ба ў њавола кардам. Њукму љазо ба онњо аз љониби Худаш аст. Саиднабї НАЉИМЇ, аъзои Иттифоќи нависандагон ва журналистони Тољикистон, Аълочии матбуоти љумњурї, собиќадори мењнат

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

Чањор соли охир нархи гўшт дар Тољикистон як баробар ё 100% гаронтар шуд. Соли 2010 нархи миёнаи як килограм гўшти гов 18 сомонї буд, моњи октябри соли равон 36 сомонї аст. Вазъ дар Душанбе - пойтахти Тољикистон боз њам бадтар аст. Нархи гўшт то 50 ва боло аз он дакка хўрдааст. Яъне тайи чањор сол нархи гўшт дар Тољикистони аграрї наздик ба дусад фоиз зиёд шудааст. Нархи гўшт масъалаест, ки 2 соли боз дар сатњњои болоии Тољикистон муњокима мешавад. Дар арафаи моњи Рамазон њатто президент Эмомалї Рањмон аз баланд шудани нархи гўшт нигаронї карда буд. Ба дунболи ин шањрдори Душанбе Мањмадсаид Убайдуллоев "аз пайи кор шуд"-а, фурўши гўшт дар пойтахтро зери назорати љиддї гирифт. Кор ба љое расид, ки шањрдори Душанбе дар дўконњои гўштфурўшї камерањои назоратї насб кард, то ќассобон худсарона нархи гўштро боло набаранд. Аммо решаи мушкил дар куљост?

ПАХТА Ё АЛАФ? Яке аз масъалањои асосие, ки коршиносон ишора мекунанд, таќсимоти нодурусти замин дар дењот аст, ки дењќононро аз чарогоњњояшон мањрум кард ва онњо дигар наметавонанд дар хона чорвои зиёд нигоњ доранд. Бањриддин Њасанов, сокини љамоати Оббурдони ноњияи Мастчоњ 5 сол пеш ба парвариши чорво машѓул буд. Ў бо ањли оилааш, ки аз 7 нафар иборат буданд, дар заминњои хољагии дењќониашон 16 сар моли калони шохдор парвариш мекард. Ин њам замоне буд, ки заминњои хољагии дењќонї њанўз пурра таќсим нашуда буданд. Аммо ваќте заминњо таќсим шуданд, барои говњои ў љои чаридан намонд. Бањриддин маљбур шуд говњояшро фурўшад, зеро нархи хошок рўз то рўз баланд мешуд ва ў дигар ќудрати нигоњдории говро надошт. Хуллас, говњояшро фурўхт ва аз як манбаи ризќаш мањрум шуд. Писаронаш роњи муњољиратро пеш гирифтаанд: - Мардум њама заминњоро соњибї карданд, дигар љое намемонанд, ки мо чорвои худро чаронем. Ба худамон њамагї 1,5 га замин расидааст. Дар ин замин пахта кишт кунем ё алаф? Ба алафи харида нашавад, ки чорворо парвариш кард, - мегўяд Бањриддин. Дењќонон мегўянд, соњаи чорводорої яке аз соњањои сердаромад дар Тољикистон ба њисоб меравад ва агар хошок арзон бошад бисёрињо аз муњољират даст кашида, ба ин соња рў меоранд. Аммо дар ин миён њастанд нафароне, ки њанўз њам дар хона чорвоњои калони шохдорро бонї карда, сипас онро дар бозор мефурўшанд. Исмоил Њасанов, сокини ноњияи Бобољон Ѓафуров, чорвои лоѓарро аз бозор харида, онро 1-2 моњ дар хона фарбењ карда, мефурўшад. ? мегўяд, солњои пеш хеле ин соња даромаднок буд ва нафарони зиёд ба ин кор машѓул буданд, аммо њоло ба мушкилї рў ба рў мешаванд. Хошоки чорво ќиммат аст ва онњо наметавонанд аз фурўши чорво фоидаи хуб ба даст оранд. Сарфи назар аз мушкилот сањми ањолї дар истењсоли гўшт дар Тољикистон хеле назаррас буда, ќариб 90 дарсадро ташкил медињад.

ФЕРМАЊО БАРЌАРОР ШАВАНД! Мушкили дигар - барњам додани фермањои чорвопарварї аст. Аксари фермањои давлатї

баъди пошхўрии Иттињоди Шўравї барњам хўрдаанд. Масъулини Вазорати кишоварзии Тољикистон низ тасдиќ мекунанд, ки барњам додани фермањои чорвопарварї яке аз сабабњои гароншавии нархи гўшт дар Тољикистон аст. Ба гуфтаи Давлаталї Њотамов, муовини якуми вазири кишоварзии Тољикистон, барои поён бурдани нархи мањсулоти гўшту шир бояд фермањои чорводорї њарчї зудтар барќарор карда шаванд. Ин њам дар њолест, ки соли 2012 Њукумати Тољикистон барои зиёд кардани фермањои чорвопарварї ќарор бароварда буд. Дар Вазорати кишоварзии Тољикистон даќиќан нагуфтанд ки феълан дар кишвар чанд фермаи чорвопарварї боќї мондааст. Бино ба иттилои расмї, сањми фермањои чорвопарварї дар бозори гўшти Тољикистон њамагї 2,69 фоизро ташкил медињад (ниг. ба љадвали 2) Феълан Тољикистон танњо 50-55 дарсади эњтиёљоти худро бо гўшт таъмин карда метавонаду халос.

ГЎШТ:

аз чарогоњу оѓил то бозору дастархон

Нозим Эшонќулов, директори иљроияи Маркази бозори озоди Тољикистон мегўяд, барои сохтани фермањои чорвопарварї бояд фазои мусоиди сармоягузорї фароњам овард, зеро паст кардани нархи гўшт танњо як роњи асосї дорад, ки он њам зиёд кардани истењсолот аст. Нархи гўшт дар њама љо ќиммат аст, вале дар Тољикистон ин мушкилї барои ањолї танќисињои зиёдеро ба бор меорад, зеро даромади миёнаи шањрвандон хеле кам аст.

ХАРЉИ ЌАССОБ Дар Тољикистон расмест, ки ваќте гўшт ќимат шуд, ќассобро зуд зери назорат мегиранд. Аз онњо талаб мекунанд, ки нархро боло набаранд. Иќтисодшиносон инро муќобили ќоидањои љории бозор медонанд. Дар сўњбат ба "Нигоњ" ќассобон аз ин гилагузорї карда, масъулинро ба баланд шудани нархи гўшт гунањкор медонанд. Ба гуфтаи Исмат, яке аз ќассобони мањаллаи 33-юми шањри Душанбе онњо низ мехоњанд гўштро арзон кунанд, вале харољоти зиёд ба ин имкон намедињад. Ба гуфтаи ќассобони шањри Душанбе, онњо дар кори худ чунин харољот доранд: агар ќассоб чорво ё моли майдаро аз "Чоршанбебозор"-и ноњияи Рўдакї харидорї кунад, маљбур аст онро ба яке аз дењањои ноњияи Рўдакї ё Њисор барад, зеро нигоњдории чорво бар асоси ќарори шањрдори Душанбе аз соли 2009 манъ карда шудааст. Чорвои ќассобњои Душанбе берун аз шањр 2-3 рўз меистад ва дар ин муд-

дат харољоти онро мепардозад, ки 50 - 60 сомониро ташкил медињад. Ба ин маблаѓ харољоти роњ низ дохил мешавад. Ваќте чорворо ба Душанбе меоранд дар кўшишхона онро шахси махсус забњ мекунанд, ки њаќќи зањмати ў барои як чорвои калон 25 30, барои як чорвои хурд 10-15 сомонї аст. Хулоса, барои як чорвои калонро аз бозор то рўи мизи фурўш баровардан 130 ва барои як чорвои хурд 40 - 50 сомонї зарур аст. Ќассобњо дар Тољикистон патент доранд. Ба гуфтаи худашон, дар як моњ њудуди 10001200 сомонї ( мувофиќ ба љои љойгиршавї) андоз месупоранд. Илова бар ин, њар ќассоби дар шањри Душанбе ба њисоби миёна 1000 сомонї иљорапулї пардохт мекунанд.

ЌАРОРИ ГАРОН Гўштфурўшон манъи парвариши чорво дар шањри Душанберо аз сабабњои дигари ќимматшавии гўшт дар Тољикистон медонанд. 18-уми майи соли 2009 Парлумони Тољикистон бо воридсозии таѓйирот ба Ќонун "Дар бораи маќоми пойтахти Тољикистон" нигоњубин ва парвариши њайвоноту парандагони гуногунро дар мањалоти муайяни шањри Душанбе мамнўъ эълон кард буд. Дар асоси ин таѓйирот нигоњ доштани паррандагон, њайвоноти вањшї ва хонагї, аз ќабили гову гўсфанд, хару асп, ба истинои гурбаву саг ва парандањои кўчаки ѓайриистеъмолї, љиноят њисоб мешавад. Сокинони пойтахт ба хотири таъмини худ бо ѓизоњое, амсоли ширу гушту тухм, дар њав-

40 35 30 25 Гўшти гов (

Гўшти гўсфанд 15

Столбец 1

10 5 0 Соли 2010 Соли 2011

Соли 2012

Соли 2013 01.10.2014

Љадвали 1. Омори истењсоли гушт дар Тољикистон дар 4 соли охир

Љадвали №3. Омори нархи миёнаи гўшт дар Тољикистон

Љадвали №2. Сањми хољагињои кишоварзї ва ањолї дар истењсоли гўшт

Љадвали №4

лињои худ њайвоноти хонагиро нигоњ медоранд. Аммо њар нафаре, ки дар њудуди Душанбе чорво ва парранда нигоњ медорад, то 3 ва корхонањо то 30 нишондињандаи њисобї љарима карда мешаванд.

ДАЛЛОЛ

Ба гуфтаи гуштфурўшон, пеш аз ќарори раиси шањр дар бораи берун кардани чорво аз шањр њар ќассоб дар хонаи худ 3 - 4 чорво парвариш мекард. Баъзе аз шањриён дар хонањои худ низ чорво парвариш карда, онро ба ќассобон ба нархи нисбатан арзонтар мефурўшанд. - Даллолон чун медонанд дар шањр нигоњдории чорво мумкин нест, нархро барои ќассобони шањр боло мебаранд. Дењќонон ва чорвопарварон бошанд ќариб, ки ба бозор умуман роњ надоранд, - мегўяд Истам, ќассоби мањаллаи 33. Ба гуфтаи гўштфурўшони шањри Душанбе чорвои калони шохдор баъд аз 2-3 даст ба онњо мерасад. Миёнарави якум чорворо аз дењќон харида, ба миёнарави дуюм бо зам кардани 100-150 доллар мефурўшад. Миёнарави дуюм онро ба "Чоршанбебозор"-и ноњияи Рўдакї оварда, болояш 100-150 доллар зам карда, ба ќассобон мефурўшад. Њар ќассоб ба њисоби миёна бояд аз як мол 150-200 сомонї фоида бинад. Аммо миёнаравњо низ дар ќиматшавии нархи гўшт худро гунањкор намедонанд. Акбар як миёнарав аз вилояти Суѓд мегўяд, онњо аз ноњияи Мастчоњ молро харида, ба шањри Хуљанд оварда мефурўшанд. Ба гуфтаи ў, баъзан онњо аз моли харидаашон зарар низ мебинанд, чун нархи бозор якбора пасту баланд мешавад. Сабаби ќиматшавии гўштро ин њамсуњбати мо дар кам ворид шудани чорвои фарбењ ба бозор медонад. Иќтисодшиносон мегўянд, масъулин дар њалли мушкили кам кардани нархи гўшт ба корњое даст мезананд, ки на танњо роњи њал нест, балки вазъро бадтар мекунад. Ба гуфтаи онњо, дахолати барзиёди масъулин ба бозор ва муайян кардани нархи ягона ѓайрисамаранок аст, зеро ќассоб ваќте мебинад аз молаш зарар мебинад ё моли пастсифатро ба бозор мебарорад ё тамоман аз фаъолият даст мекашад. Ба назари Нозим Ишанкулов, директори иљроияи Маркази бозори озоди Тољикистон, танзими нархњо ба иќтисоди бозоргонї мувофиќ нест, чунки ин кор ба фаъолияти соњибкорон халал мерасонад. - Аксари ваќт ќассобон барои рўйпуш кардани харољот нархро баланд мебардоранд. Дигар ин ки соњибкор њуќуќи пурра дорад барои баланд кардани нарх ба дараљаи маъќул, чунки молу махсулоти фурўшї ин моликияти хусусї мебошад. Онњо дигар њавасманди кор кардан нестанд ва аз дигар тараф њуќуќњои онњо поймол карда мешаванд. Хулоса, тафаккури ѓайрибозории масъулони соња ва идораи ѓайрисамараноки соњаи кишоварзї дар умум боис шудаанд, ки истењсолот талаботи мардумро ќонеъ карда наметавонад.

Муллораљаб ЮСУФЇ

АМНИЯТИ ОЗУЌАВОРЇ МЕГЎЕД?! Кишоварзї дар Тољикистон ањамияти стратегї дорад. Масалан, зироатеро, ки мањсул дар реша дорад, кулли форсизабонон себи заминї ( solanum tube rosum), иддае качолу ва тољикони Осиёи Миёна, картошка мегўянд. Зироати номбурда ба ин минтаќа на кам аз 300 сол ќабл омадааст ва дар замони кунунї 12- 13 навъи себи заминї кишт мешаванд, ки баъзе ба далели њосилхезї аз Њолланд, Лањистон ва Русия оварда мешаванд. Лундањои картошка аз карбогидратњо ва об иборатанд ва ба ин шарофат онро "нони дуввум" медонанд. Истењсоли себи заминї ё картошка агар соли 1999 дусаду сию њашт (238) њазор тонна буда бошад, мувофиќи омори давлатї соли 2013 - як миллиону яксаду понздањ (1115) њазор тоннаро ташкил медод. Омили асосии њаљми афзояндаи истењсоли картошка иќлими мусоиди минтаќањои куњистону наздикуњии Тољикистон мебошад. Тањлил собит мекунад, ки вобаста аз муњиту минтаќа аз як гектор њосили лўндањои картошка аз 18 то 30 тонна, њатто дар баъзе мавзеъ то 33 тонна буда метавонад. Фаъолияти хољагихои дењќонї ва адади зиёди хонаводањо ба истењсоли картошка вобаста аст, ки метавон шуѓл андешидашуда донист. Малакаи касбї ва њатто метавон гуфт, ки малаки миллии зумраи аз истењсолкунандагон омили афзояндаи њаљми картошка дар Тољикистон мебошад. Истењсолкунандагон ниёз доранд, ки моддањои минералї ва маводи мубориза ба њашароти баргу пояхўрандаи картошкаро начандон дур аз мавзеъи худ дарёбанд. Барои њамин амалиётњои технологї истењсолкунандагон харљи то љое калонро доранд. Чунки баргу поя ва лўндањои картошкаи ба носолимї печида ќариб 12 дарсади њосилро кам мегардонад ва ќариб баробари сатњи миёнаи љањонї, ки низ 10-12 дарсад мебошад. Агар картошка дар њудуди 0,8-1,5 сомонї харидорї гардад, истењсолкунанда аз зироати номбурда даромади молиявии ќаноатмандмекардаро меёбад. Дар 3-4 соли охир картошка аз Покистон ва дигар кишварњо ворид мегардад, ки њаљми он камтар аз 10 дарсади истењсоли соли 2013 њамин ѓизо дар Тољикистон аст, вале аз нигоњи стратегї барои овардани он асъори хориљии бозаргонони кишвари мо ѓайрисамаранок масраф мешавад. Њамчунон, барои шумори азими истеъмолкунандагон, мутаассифона, нархи картошка хеле гарон аст, ки дар моњи август-октябр 2014 њудуди 2,5 -3 сомонї, март- май то 4,5 -5 сомонї боло рафта буд. Агар тадбирњои танзимгар бароњмонда нашаванд, эњтимолияти

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

ЗИМИСТОН НАОМАДА НАРХИ КАРТОШКА Ё СЕБИ ЗАМИНЇ ДАР ДУШАНБЕ ТО 3,5 СОМОНЇ БОЛО РАФТ

АКСИ КОР

Муродалї Алимардон ва Ќосими Роњбар чї тур Тољикистонро аз як кишвари содироткунандаи картошка ба воридкунанда табдил доданд? дар нимаи аввали соли 2015 то 6-8 сомонї будани нархи картошка дар назар аст. Мавриди гуфтан, ки афзоиши ањолї ва истеъмоли картошка сабаби асосии гарону гаронтар шудани нархи ин ѓизо намебошад. Чунки вазни тозаи картошка соли 2013 ба њар фарди кишвар 125 кг буд, дар њоле ки сабади истеъмолї дар љањон меъёри ин ѓизоро 40 кг муќаррар кардааст. Иллати барои истеъмолкунандагон гарон будани нархи картошка аз набудани олотдасти (усули) иќтисодии тан-

зими тиљорат ва технологияи нигоњдории онмебошад. Дар амал ба кор гирифтани Ањд (контракт) - и фурўшро аввалин ва мухимтарин олотдасти иќтисодии танзими тиљорати картошка медонам. Бо такрор мегўям, танњо "Ањди фурўши истењсолкунандагон", на Ањди харидории картошка. Умуман гуфтан бомаврид, ки гирдоварии иттилоот бо бакордарории " Ањди фурўш" дар идора кардани макроэкономикаи Тољикистон як ислоњоти судманду олотдасти танзимгари иќтисо-

Лундањои картошка аз карбогидратњо ва об иборатанд ва ба ин шарофат онро "нони дуввум" медонанд. Истењсоли себи заминї ё картошка агар соли 1999 дусаду сию њашт (238) њазор тонна буда бошад, мувофиќи омори давлатї соли 2013 - як миллиону яксаду понздањ (1115) њазор тонна буд. Омили асосии њаљми афзояндаи истењсоли картошка иќлими мусоиди минтаќањои куњистону наздикуњии Тољикистон мебошад.

БЕЊУШИИ СЕРЎЗАИ САЙДАЛЇ Љавон пас аз латукўби "облава" - чиён дар беморхона ба њуш омад Сокини 24-солаи шањри Панљакент баъди се рўзи боздошт аз љониби кормандони комиссариати њарбї дар беморхона ба њуш омад. Пизишкони Беморхонаи марказии шањри Панљакент мегўянд, Саидалї Њаќбердиевро аз комиссариати њарбии шањрї бо занбар, бо як дасти шикаста, дар њолати бењушї овардаанд. Маълум шудааст, ки вай дар натиљаи латукўби шадид, аз ќисмати сараш осеби сахт дида, пардаи гўшаш дарида будааст. Мирзоалї Њаќбердиев, падари Саидалї дар суњбат бо TojNews 10-уми ноябр гуфт: "писарам Саидалиро 4-уми ноябр кормандони комиссариати њарбии шањри Панљакент бе даъватнома ва бе огоњии пешакї аз назди хона ба зўр гирифта, ба мошин бор карда, даруни мошин то маркази шањр латукўб карда бурдаанд.

Вай бењуш шуда, пас аз се рўз дар беморхона ба њуш омадааст. Њоло Саидалї ба њуш омадааст, аммо вазъи саломатии ўро табибон вазнин арзёбї мекунанд. Вай тамоман њарф зада наметавонад, наздикону табибон бо ў бо имову ишора гап мезананд. Ин субњ хунравї аз гўши ў зиёд шудааст, -мегўяд Њаќбердиев. Тўњфа Суфиева, модари Саидалї мегўяд, писараш соли љорї донишгоњро хатм карда будааст ва муваќќатан бекор будааст. - Намедонам чї хел кормандони комиссариат фарзандамро бурдаанд, танњо раиси љамоати дењот моро хабардор кард, ки ба беморхона ба дидани фарзандамон равем. Шервони УМРИДДИН

дию њуќуќирро меоварад, ки дар кишвари мо масъулин, мутаассифона, то њол ањамияти стратегии дар "Ањди фурўш" нуњуфтаро барои худ равшан накардаанд. Ањди фурўш бо иттилооти дар худдошта бехатарии озуќавории кишварро равшан мегардонад, ки амалиётњои аз Точикистон дар фасли хазон бо њаљми калон ва нархи арзон содир шудани картошка љилавгирї гардад. Ањди фурўши картошка мувофиќи коди ноњияю вилояти маъмурї бояд рамзбандї гардад ва рўзи чорум, пас аз моњи гузашта бояд аз Умури омор ба Вазорати кишоварзї пешкаш шавад. Вазорати номбурда танзимгари истењсолу тиљоратї картошка бошад ва аз оѓози моњи март то охири моњи июли сол дар ихтиёри худ њама ањдњои ба расмияти њуќуќию молиявї овардашудаи фурўши картошкаи њар истењсолкунанда ва ноњияи маъмуриро гирдоварї намояд, ки дар идора кардани давлат њатман мавриди истифода бошад. Танзимгар кўшиш ба харљ дињад, ки њаљми зарурии картошка дар минтаќањои истеъмолкунандагон бимонад ва ба ихтиёри ташкилот захиракунандаю соњиби анбори силсилаи яхдонњо буда гузарад. Анбори силсилаи яхдондор имкон медихад, ки дар давраи декабр - апрел тадриљан ба бозори шањрњо картошкаву пиёз пешкаш шавад, то нархи онњо гарон нагардад. Умуман, сармоягузорї барои яхдонњои нигоњдории сабзавоту меваљот бояд масъалаи рўзмараи њукумати шањру ноњияњо гардад. Ёдовар бояд шуд, ки ба иллати дар солњои 1990-1993 аз роњи хиёнат ба шањрнишинон хусусисозї ва ѓасбу ѓорат гаштани корхона - анбори тиљорати картошкаву меваљот дар Душанбе ва сохтмони нотамоми Анбори картошкаву мева дар ноњияи Тољикобод аз њамон давра ба ин тараф танзими тиљорати ѓизоњои номбурда дида намешавад. Дар њамин њол, барои сохтмони маркази иттилоотию майдонњои тарбияи љисмонї садњо миллион сомонї маблаѓи буљет харљ мегардад, аммо барои сохтмони анбори силсилаи яхдондор бо маќсади нигањдории картошкаву пиёз барои шањрнишинон маблаѓ намеёбанд ва ин тарзи андешаронї як таззодї нодида дар љањонро мемонад. Њамин тавр, чандин авомили ба њама маълум (идораи ѓайри оќилонаи соња, заминфурўшии бемислу монанд, минљумла бо тариќи бунёди боѓњо, муњољир шудани дењќон, боло рафтани ќимати маводи зарурї) Тољикистонеро, ки замоне ба Ўзбакистону Туркманистон картошка содир мекард, ба воридгари он аз Покистон табдил дод. Агар дар Покистон, тавре имсол мушоњида мешавад, њосил нашавад, худ фањмеду гиред... Хол АЗИМ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

Санкт-Петербург имкониятњои танзими тањвили панир аз Тољикистон ва дар ќаламрави Душанбе ташкил намудани маркази коркарди аввалияи меваву сабзавотро баррасї мекунад. Нашрияи "Петербургский дневник" аз ќавли Максим Мейксин, раиси кумитаи сиёсати саноатї ва инноватсияи ин шањр навиштааст, ки дар доираи рўзњои Санкт-Петербург дар Душанбе њайати соњибкорон аз чанд корхонаи саноатии пойтахти Тољикистон дидан кардаанд. Аз љумла дар корхонаи шири Душанбе, ки як сехи нав боз шудааст, мењмонони шањри Санд-Петербург намунањо аз панири онро бо худ бурдаанд, то масъалаи тањвили он ба Русияро дар миён гузоранд. "Эњтимол дорад дар шароити манъи воридоти мањсулоти хўрока аз баъзе кишварњо онро панири болаззат ва аз нигоњи экологї тозаи Душанбе иваз намояд",- ќайд кардааст нашрия. Мейскин њамчунин гуфтааст, ки њайати Петербург масъалаи дар ќаламрави Душанбе бунёд намудани маркази коркарди аввалияи меваву сабзавот барои интиќол ба Русияро баррасї кардааст. Барои сармоягузорон Тољикистон кафолатњои молиётї ва пардохти иљорапулї барои панљ солро пешнињод намудааст. Мейксин гуфтааст, ки гумон дорад ин масъалањо хеле ба зудї роњи њалли худро меёбанд. Сергей Лисовский, љонишини аввали раиси Кумитаи Шўрои Федератсияи Русия низ натиљаи форуми байнипарламонии "Тољикистон-Русия: њамкорињои байниминтаќавии Русия ва Тољикистонро љамъбаст намуд ва аз натиљаи он изњори хушбинї кард. Вай гуфт, ки дар ин форум миёни Тољикистон ва чандин субъектњои Русия муоњадањои нави њамкорї имзо шуданд. Сенатор Лисовский хабар дод, ки "истењсолкунандагони Русия ќасд доранд ба Тољикистон технологияи нави тавлид, коркарди мањсулот ирсол кунанд, ба сохтмон ва мудернкунонии корхонањои истењсолї ва бунёди коргоњњои муштарак мусоидат кунанд". Дар пасманзараи тањримњои ѓарбї ва иќдомоти љавобии Маскав ба ин тањримњо ба назар мерасад Русия рў ба кишварњои пасошўравї, ќабл аз њама ба мамолики Осиёи Марказї овардааст, то тавонад зарари расида аз ин тањримњоро то њадде љуброн кунад. Албатта, барои ин кишвар бунёди як инфраструктураи нави тањвили молу коло аз мамолике, ки дар ќиёс ба давлатњои Аврупо хеле аќибмондаанд, мушкил аст. Аз ин рў, мекўшад њамзамон бо дарёфти меваву сабзавот техноложии коркарди онро дар ин кишварњо пешрафта кунад. Дар форуми ёдшуда низ љониби Русия кўшиш кард бештар ба мањсулоти кишоварзии Тољикистон таваљљуњ зоњир намояд ва сифату тамъи онро мавриди омўзиш ќарор дињад. Ва њамзамон барои нигањдошту коркарди меваву сабзавот техника ва таљњизоти замонавии худро пешнињод мекунад, ки агар аз сўе ба нафъи Тољикистон бошад, аз сўи дигар ба фоидаи худи Русия њаст, ки маводи сифатан тоза ва озодаро дарёфт намояд. Лисовский зимни гузориш ба таъкид мегуфт, ки талошњои бењтар кардани сифати кор њаргиз муљиби он намегардад, ки арзиши мањсулот боло равад. "Дар њоли таъмини шароитњои бењтар барои тањвил ва нигањдошти мањсулот аз Тољикистон ќиммати он хеле поинтар аз арзиши моле хоњад буд, ки аз Аврупо интиќол мешуд". Ба дигар маънї, љониби Русия њама талошњоро мекунад, то аз Тољикистон мањсулоти кишоварзї интиќол дињад ва аз сўи дигар дар назар дорад, ки ин њама кўшишњо барои он аст, ки нархи меваву сабзавот дар бозорњои ин кишвар боло наравад.

ЊАВАСМАНДИИ МО Аз сўи дигар соњибмансабони тољик њам пинњон намедоранд, ки тањримњои ѓарбї муљиби тањкими равобити тиљоративу иќтисодї миёни Русия ва Тољикистон

ШАРИКИ СТРАТЕГЇ

"СЕБ БАРОИ РУСИЯ"

Иљрои созишномањои содироти меваву сабзавот бо Русия метавонад бозори дохилии кишварро ба гаронтарин бозорњои минтаќа табдил дињад

ќаблан имзошуда пеш мераванд ва шояд дар баъзе мавридњо иловаву таѓйирот лозим шаванд, вале дар асл пояњои њуќуќии ин равобит вуљуд дорад ва мушкили ќонунї пеш намеояд. Онњо њамчунин мегўянд Тољикистон имкони фаровон дорад ба Федератсияи Русия гелос, зардолу, себ, нок, хурмо, анор ва мањсулоти полезї содир кунад. Тибќи омори расмї зарфи шаш моњи аввали соли равон Тољикистон ба Русия ба миќдори 50 миллион доллар мањсулот содир кардааст. Ин дар њолест, ки дар њамин давраи соли гузашта содироти мол аз Тољикистон ба ин кишвар 44 миллион долларро ташкил медод.

БО ГАРОНЇ ЧЇ БОЯД КАРД?

мешавад. Аз љумла сарвари раёсати алоќањо бо кишварњои ИДМ вазорати рушди иќтисодї ва тиљорати Тољикистон Зайниддин Муъминов гуфта буд, ки "Мо пештар ба кишварњои Осиёи Марказї ва хориљи наздик мањсулот содир мекардаем, вале акнун бо иштиёќи бештар ба бозорњои Русия таваљљуњ мекунем ва њамкорињоро бо ин кишвар рушд медињем. Ин кишвари стратегї аст ва мо талош мекунем равобити худро тањким бахшем". Дар вазорати ёдшуда бар ин назаранд, ки њамкорињо дар айни замон тибќи њамон созишномањои

Дар пасманзараи тањримњои ѓарбї ва иќдомоти љавобии Маскав ба ин тањримњо ба назар мерасад Русия рў ба кишварњои пасошўравї, ќабл аз њама ба мамолики Осиёи Марказї овардааст, то тавонад зарари расида аз ин тањримњоро то њадде љуброн кунад.

Дар пасманзараи саргармї аз кайфияти роњкушої ба бозорњои Русия ва интиќоли бештари мањсулоти кишоварзї бозорњои кишвар ноаён ба гаронтарин бозорњои минтаќа табдил меёбанд. Аз моњи Рамазон ба инљониб як литр шир 4 сомонї, як кило гўшт 38 ва дар баъзе манотиќ 40 сомонї њам фурўхта мешавад. Ва зарфи чор соли охир бино ба гузориши Агентии омори назди Президенти Тољикистон арзиши як кило гўшт 100 дарсад боло рафтааст. Ин Агентї мегўяд соли 2010 як кило гўшт 19 сомонї будааст ва имсол он 38 сомонї фурўхта мешавад. Ин гароншавї дар њолест, ки оморњои расмї ба афзоиши тавлиди гўшт дар кишвар ишора мекунанд. Дар гузориши ёдшудаи Агентии омор омадааст, ки соли 2010 дар Тољикистон 143 њазору 213 тонна гўшт истењсол шудаааст, дар соли 2011 он ба 150 674 тонна ва дар 10 моњи соли 2014 он 112 њазору 140 тоннаро ташкил додааст. Яъне, омор арзиши гўштро гарон ва тавлидашро афзуда нишон медињад. Аммо сабаби гаронї дар памсманзараи афзоши истењсоли он номуайян боќї мондааст. Бе ин њам тирамоњи соли љорї дар ќиёс њатто ба як соли пеш нархњо дар бозорњои пойтахт ва шањрњои дигари кишвар осмонї шуданд. Зарфи ин дањ соли охир касе ёд надошт, ки дар оѓози тирамоњ нархи як кило картошка аз 3,30 то 3,60 сомонї бошад. Ва тибќи пешгўии вазири кишоварзии Тољикистон Ќосими Рањбар эњтимол меравад соли оянда вазъ аз ин бадтар шавад, чун вазо-

рати молия дархости ин вазорат дар мавриди људо кардани маблаѓ барои харидории картошкаи тухмиро рад кардааст. Ва вазири кишоворзї мегўяд агар тухмии аълосифат сари ваќт дастраси дењќон нагардад, кишт таъхир мешавад ва эњсос шудани камбуди картошкаи ватанї як амри табиї мегардад. Мевањое, ки бояд ба Русия содир шаванд, аз њоло нархи дандоншикан доранд. Масалан, субњи рўзи сешанбе, 11-уми ноябри соли равон њар кило анори хуб дар бозорњои Душанбе 25-35 сомонї буд. Себи пастсифатро метавон ба 6-8 сомонї ва аълосифатро ба на камтар аз 20-22 сомонї харид. Њар кило карам аз 3 то 3,5 сомонї ва турб 2 сомонї арзиш дорад, ки дар ин солњои охир собиќа надошт. Аммо эњтимол дорад бештар дар зимистон меваи хушк содир шавад. Аз њоло нархи њар кило зардолуе, ки арзиши бозорњои Русия дорад, дар худи Душанбе 55-60 сомонист. Майизи хубро низ ба њамин арзиш метавон харид, бодом аз 55 то 70 сомонї савдо мешавад. Чормаѓз то 55 сомонї, навъи хуби пистаи тољикиро метавон ба 60-65 сомонї харид. Тибќи арзёбии кумитаи байнидавлатии омори ИДМ пасттарин сатњи маош дар миёни мамолики узв дар Тољикистон аст. Моњи феврали соли равон ин кумита хабар дод, ки маоши миёна дар Тољикистон њамагї 175 доллари амрикоист. Агар як кило гўшт 38 сомонї ва картошка 3,6 сомонї бошад, пас њисоб кунед, ки ба ин миќдор маош соњиби он чї метавонад бихарад. Мушкил он аст, ки њоло мо дар оѓози маъракаи содироти меваву сабзавот ба Русия ќарор дорем ва агар он комил шуруъ шавад, пас њолати бозори дохилї тасаввурношуданї боќї мемонад. Аз сўи дигар тањлилгари тољик Парвиз Муллољонов низ ба њамин ишора мекунад ва њушдор медињад, ки набояд Тољикистон комил мутаваљљењи бозорњои Русия бошад, чун ин њолати зудгузар аст ва дур нест он рўз, ки шахсе мисли Онишенко пайдо мешавад ва ба далели ночизе вуруди меваи Тољикистонро манъ мекунад. Пас он ваќт чї мекунем агар бозорњои ќаблиро аз даст дода бошем? Бобољони ШАФЕЪ

ВОКУНИШ - Карон бори нахуст дар асари љуѓрофияшиноси тољик ибн Хурдодбењ "Китоб ал-Масолик вал-Мамолик" асри 9-и мелод ёд мешавад, ки ба хазинаи Тоњириён 4 њазор дирњам андоз медод, рўи ќалам оварда шудааст. Инчунин шарќшиноси шинохта И. Маркварт Каронро дар љанубии Бадахшон, В.В. Бартолд ба Дарвозу Рўшон ва Б.Ѓафуров Каронро маркази Дарвоз номидаанд. Њамчунин дар ин бора, ки маркази ќадими Дарвоз дар 6 км шарќи Ќалъаи Хум ќарор доштааст сайёњи рус Д.Н. Логафе низ ишора кардааст. Бозмондањои ин шањр дар масофаи 1 километрии дењаи Рузвай дар баландии 1700 м, дар болои кўњи Зоѓик воќеъ аст, ки аз мавќеияти муњими љуѓрофї, стратежї ва амниятї Карон мисли ќалъаи Аламут фатњнопазир буд. Аз рўи маълумоти роњбари Ташкилоти љамъиятии Эњёи ёдгорињои бостонї ва фарњангии ориёї Њайдаршо Акбаров бо дастгирии Њукумати Љумњурии Тољикистон ва Хазинаи хайрияи "Муаллими кўњистон" аз соли 2012 сар карда, бо иштироки бостоншиноси маъруфи тољик Юсуфшоњ Яќубов ва љалби бостоншиносони Эрмитажи Россия А.Б.Никитин ва Л.Смирнова як ќатор корњои назаррас оид ба бозёфти њафриётњо анљом дода шуд. Аммо аз рўи гуфтаи проффесор Юсуфшоњ Яќубов њафриёт ва консерватсияи Карон њанўз пурра ба охир нарасидааст ва онњо то имрўз эълони расмии ќабули сайёњ ва муаррифии онро пешнињод накардаанд. Дар баробари анљом додани корњои илмї, љињати дар оянда ба сифати макони туристї истифода гардидани ин мавзеъ аллакай чорањои амалї андешида шуда истодаанд. Аз љумла соли љорї барои баромадан ба Карон роњ бунёд гардида, мењмонхонаи замонавии Карон - Плаза дар шањраки Калъаи Хумб ва мењмонхонањои оддї барои сайёњони саргузаштї аз ќабили Guesthouses ва Homestays зиёда аз 8 адад дар хизмати сайёњон ќарор доранд. Айни замон лоињаи азнавсозї ва идомаи корњои њафриётии Карон аз љониби масъулини Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон мавриди баррасї ќарор ёфтааст. Албатта, бо ба анљом расидани корњои њафриётии экспидитсияи шањри Карон ва иљозати ќабули расмии сайёњон, Кумита онро дар маводњои тарѓиботии кишвар тавассути тањияи хатсайрњои нав бо ширкатњои сайёњї амалї хоњад кард. Кумитаи љавонон, варзиш ва сайёњии назди Њукумати Љумњурии Тољикистон, ки аз соли 2007 инљониб њамоњангсози

"БА КАРОН БЕПАРВО НЕСТЕМ" (Вокуниш ба матлаби "Карон ва бепарвої", "Нигоњ" №25(407)аз 9 -уми сентяби соли 2014) рушди ин соња дар кишвар мањсуб меёбад, давоми солњои охир тавонист дар њамдастї бо њукумати кишвар ва вазорату идорањои дахлдор як ќатор мушкилоти соњаро содда ва бартараф намояд. Барои аз байн бурдани монеањои сунъии маъмурї, баќайдгирии њатмии туристон дар маќомоти Хадамоти шиносномавию баќайдгирии Вазорати корњои дохилии Љумњурии Тољикистон маблаѓи гарони воридшавї ба њудудњои Парки миллї аз 100 сомонї ба 10 сомонї барои як шабонарўз паст карда шуда, гаронии маблаѓи раводиди туристї аз байн бурда шуд. Дар баробари ин, аз моњи апрели соли 2009 ин љониб субъектњои хољагидории соњаи туризм њуќуќ пайдо намудаанд, ки минбаъд ба намояндагињои дипломатии кишвар дар хориља ва консулгарињо дар манотиќи мухталифи љумњурї мактуб-даъватномаи бевосита фиристанд, ки асос барои додани раводиди туристї ба шањрванди хориљї ба њисоб меравад. Инчунин, руйхати мамлакатњое, ки барои гирифтани раводид бо тариќи соддакардашуда дар Фурудгоњи байналмилалии шањри Душанбе иљозат доранд, аз 68-и тартиби пештар амалкунанда ба 80 адад расидааст.Инчунин, шањрвандони хориљие, ки раводиди туристиро дастрас намуданд, аз баќайдгирї дар маќомоти корњои дохилї дар давоми 30 рўз озод карда шуданд. Тадбири мазкур туристони хориљиро дар баробари интизорї боз аз пардохти иловагии маблаѓ барои баќайдгирї озод намуд. Аз њама муњимаш он аст, ки туристони хориљї њангоми будубош дар њудуди Тољикистон дигар худро осуда ва беташвиш эњсос мекунанд. Тањлилњо собит сохтанд, ки маблаѓи хирољ барои раводидњои мухталиф, аз он љумла туристї вобаста ба басти харољотњои намояндагии дипломатї то 150 доллари амрикоиро ташкил медод ва ин њолат дар баробари дигар омилњо ба љараёни ќабули ќарори туристон љињати сафар ба Тољикистон, таъсири манфї мегузошт. Бо ќабули ќарори зикршудаи

Њукумати Љумњурии Тољикистон ва супоридани бољи ягонаи туристї дар њаљми 25 доллари амрикої дар тамоми намояндагињои дипломатии кишвар дар дохил ва хориљи кишвар, боз як ќадами дигар барои паст кардани нархномањои давлатї, ки ба раќобатпазирии мањсулоти туристии кишвар таъсири мусбї мерасонанд, гузошта шуд. Дар ин давра ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи туризм" 3 маротиба таѓйиру иловањо ворид карда шудаанд, ки барои бењдошти фаъолият дар соња созгор мебошанд. Бояд ќайд кард, ки барои љалби мунтазами гурўњњои туристони нав ба кишвар муаррифии захирањои бойи туристии љумњурї дар бозори љањонии соњавї ањамияти калон дорад. Дар доираи ин тадбирњо аз соли 2008 инљониб намояндагони соњаи туризм бо дастгирии Њукумати Љумњурии Тољикистон ва шарикони байналмилалї дар намоишгоњњои калонтарини сатњи љањонї, ки дар шањрњои Берлин (Германия), Токио (Япония) ва Лондон (Британияи Кабир) баргузор мегарданд, иштирок намуда истодаанд. Маводњои тарѓи-

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

ботию иттилоотї оид ба имкониятњои туристии љумњурї дар бозорњои байналмилалї, ба дустдорони сайру саёњат пешнињод намуда истодаанд. Дар ин давра бори нахуст харитаи туристии Љумњурии Тољикистон бо фарогирии 76 иншооти дорои ањамияти соњавї, диски туристї ва маљмааи мавзеъњои тамошобоби кишвар дар шакли руќъањо тањия ва бо забонњои русию англисї аз чоп бароварда шуданд. Маводњои мазкур бо тариќи ройгон дар байни дўстдорони саёњат ва намояндагињои дипломатии кишвар дар хориља тавзењ гардида истодаанд. Заминаи меъёрии њуќуќї оид ба њамкории байналмилалї дар соњаи туризми Љумхурии Тољикистон бо мамлакатњои хориљї васеъ гашта истодааст. Айни замон дар соњаи туризм 18 созишнома амал менамояд. Имрўз дар кишвар зиёда аз 90 ширкати сайёњї, 50 ададашон бо туризми содиротию воридотї ва 40 - тояшон бо туризми воридотї бо пешнињоди зиёда аз 60 хатсайри сайёњї дар кишвар дар хизмати сайёњон ќарор доданд. Инчунин дар зиёда аз 10 адад муассисањои олии кишвар донишљўён дар риштаи туризм тањсили илм карда истодаанд. Маќсади асосии рушди туризм дар Тољикистон, ин ташкил намудани саноати сайёњии фоидаовар ва раќобатпазир мебошад, ки ба талаботњои замонавии хизматрасонињои туристї, таъминоти даромади маблаѓњои иловагї ба буљети давлатї ва ташкили љойњои кории иловагї дар соњањои иктисодии ба туризм марбута, љавобгар бошад. Ањамияти дигар ин аз тариќи ба роњ мондани санъати мењмонавозии туристї, Љумњурии Тољикистонро дар арсаи байналмилалї њамчун давлати демократї, дунявї бо бойтарин мероси фарњангию таърихї ва тараќќиёфта, муаррифї намояд. Бояд ќайд кард, ки моњи майи соли љорї ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон оид ба тасдиќи Наќша - чорабинињо оид ба бењдошти фазои сармоягузорї дар соњаи туризм ќабул гардида, марњила ба марњила инфрасохтори рушди туризми кишвар ба мисли терминали замонавии Фурудгоњи байналмилалии шањри Душанбе омодаи ќабули сайёњон мебошад. Татбиќи чорањои судманд бањри рушди соњаи сайёњї минбаъд низ идома хоњанд ёфт. Руслан ШОДИКОВ, муовини раиси Кумитаи љавонон, варзиш ва сайёњии назди Њукумати ЉТ

ИРСОЛИ ПАРВАНДАИ ШУЊРАТ ЌУДРАТОВ БА ПРОКУРАТУРАИ ГЕНЕРАЛЇ Рўзњои наздик парвандаи Шуњрат Ќудратов, вакили дифоъи сиёсатмадор ва соњибкории зиндонї Зайд Саид аз Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза ба коррупсия ба Прокуратураи генералї интиќол меёбад. Дар тасдиќи ин хабар Рањматилло Зойиров, вакили дифоъи Шўњрат Ќудратов гуфт, ки њамчунин масъалаи авфи зерњимояааш акнун дар ихтиёри Прокуратураи генералї ва Суди олии Тољикистон ќарор дорад. Ба гуфтаи Рањматилло Зойиров Шўњрат Ќудратов дар аснои тафтишот дар Агентии назорати молиявї ва мубориза бо корупсия ба иттињомоте, ки алайњаш эълон шуда буд, иќрор накард. - Барои њамин кормандони Агентї њаќќи татбиќи авф дар њаќќи Ќудратовро надоштанд. Агар Шўњрат ба иттињомоти алайњаш эълоншуда иќрор мешуд дар он сурат авф татбиќ када мешуд. Акнун масъалаи авфи Ќудратовро Прокуратрураи генералї ва Суди олї баррасї

мекунанд,- таъкид мекунад Зойиров. Ба гуфтаи вакили дифоъ, дар њуќуќвайронкунии Ќудратов моддаи 320 (додани пора) умуман вуљуд надорад. Ваќте ин модда вуљуд надорад мо иќрор шуда наметавонем, то афв дар њаќќи Ќудратов татбиќ шавад. Мо дар суд исбот мекунем, ки моддаи 320 вуљуд надорад. Барои чї Ќудратов дар содир кардани гуноње иќрор шавад, ки худ он љиноятро содир накардааст. - Азбаски Ќудратов ќариб 4 моњ бо ќарори суд дар њабси пешакї буд, суд њама корро мекунад то бо моддаи 247 (ќаллобї) ўро гунањкор њисоб кунад. Агар ин тавр нашавад, пас кї љавоб медињад, ки вай дар њабси пешакї дар СИЗО шиштааст. Дар сурате ки гуноњи Ќудратов бо моддаи 247 ва њатто гуноњ бо моддаи 320 низ исбот шавад суд метавонад Ќудратовро афв кунад. Барои чї Ќудратовро дар содир кардани гуноње иќрор шавад ки худ он љиноятро содир накардааст, - мегўяд Зоиров.

Ќаблан низ Рањматилло Зойиров гуфта буд, агар зерњимояааш хоњад ќонуни авф дар њаќќи ў татбиќ хоњад шуд. Дар назар аст, ки парвандаи Шўњрат Ќудратов рўзњои наздик ба Прокуратураи генералї ва на дертар аз 21-уми нобяр ба суд ирсл карда шавад. Шўњрат Ќудратов, аз фаъолони Њизби сотсиал-демократии Тољикистон, ба гуфтаи Зоиров, аз рўйхати њизбї номзад ба вакили парламент пешнињод мегардад. Ва рањбари сотсаил-демократњо умед дорад, ки Ќудратов озод гардида, вакили парламент хоњад шуд. 3-юми ноябр Фахриддин Зокиров, вакили дифоъи дигари Зайд Саидов тибќи ќонуни афв аз зиндон рањо гардид. Шўњрат Ќудратов яке аз вакилони Зайд Саидов соњибкори зиндонї буд, ки 21-уми июли соли равон бо иттињоми додани пора ба судя боздошт шуда буд. Агентии зидди фасод он ваќт алайњи Ќудратов бо моддањои 36, ќисми 4, 32

ќисми 3 ва 320, ќисми 2-и Кодекси љиноятии Тољикистон парвандаи љиної боз карда буд. Баъдан, Агентї дар асоси даъвои Тўрабек Охунов, раиси ширкати "Мованоуннањр" иттињоми навро ба парванда илова кард. Абўалї НЕКРЎЗОВ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

БО ШОИР

ЧЕЊРА

ТИЛИСМИ "ТОЉИКСОДИРОТБОНК" Чї тавр як бонк ба мошини ќонуншиканї табдил ёфтаасту рањбарияти он намедонад чї кор кунад? ДАР ШУМОРАЊОИ ГУЗАШТА: Раёсати Суди Олии ЉТ бо маќсади номаълуме љаласаи кушоди раёсатро, ки пешакї эълон шуда буд, рўзи 2-юми октбяр махфї баргузор намуда, имкон намедињад, ки ду узви гуруњи тадќиќотии "Нигоњ" дар он ширкат варзанд. Ин мавзеъгирии носолим журналистонро, ки њудуди панљ моњ ба тадќиќоти журналистї дар бозори ќандинаи туркии Тољикистон машѓул буданду зимни он бањси оилаи овозхонњои маъруф Азизовњо бо "Тољиксодиротбонк"-ро низ пўшиши журналистї дода, натиљаи њамин љаласаи кушоди судиро интизор буданд, водор месозад, ки тадќиќоти журналистиро бо шеваи махсус - "тадќиќоти пушти шиша", яъне шафофу рўшан номида, њар ќадами онро тасвир созанд. Ќазия аз тањќиќи даст доштан ё надоштани чанд нафар дар бозори шоколади Тољикистон оѓоз шуда, Ќамарулзамон Азизовро, ки новобаста ба мушкилоти њаётан муњимаш њич намехост ба журналистон сару кор дошта бошад, ба дафтари "Нигоњ" меорад. Ў баъди як суњбат ва пешнињоди чанд матлаби љамъшуда розї мешавад, ки њамкорї кунад. Њайати тадќиќотчиён матолиби љамъшударо омўхта, бо дархости журналистї ба "Тољиксодиротбонк" мурољиат мекунанд. Аммо раиси филиали ёвонии бонк ва баъдан худи раиси бонк Тољиддин Пирзода ба дархости журналистї љавоб додан намехоњанд ва ин мавзеъгирияшонро бо "сирри бонкї" асоснок мекунанд. Вале чанд њафта нагузашта, Хадамоти матбуоти бонк ин ќазияро дар ду рўзномаи дигар ва он њам аз зовияи манфиатњои бонк бо рўйпўш кардани як силсила ќонунвайронкунињои масъулони "Тољиксодиротбонк" ва бо љамъ овардани иттилоъ дар бораи шахсият, ки ќонунан манъ аст, рўи чоп меорад. "Нигоњ" ин амали рањбарияти бонкро "ќарори нодурусти идорї" ва "кўшиши ма-

нипулятсияи журналистон ва идорањои расонањои алоњида" маънидод карда, тадќиќотро идома медињад ва наќшаву хроникаи амалњои ќањрамони ќазия, соњибкори фироркарда Рустам Ќаюмов ва "Тољиксодиротбок"-ро тањия мекунад. Тадќиќот собит месозад, ки Ќамарулзамон Азизов ба доми рафиќаш Рустам Ќаюмов, директори ЉДММ "Луна-2003" афтида, дар ду марњила чанд манзили худу хешовандон, минљумла хусуру хушдоманашро ба гарав мегузорад. Бо гузашти ваќт, рафиќаш бо масъулони "Тољиксодиротбонк" забон як карда, бе огоњ намудани гаравдињандагон, шарту шароити шартномаи ќарз ва гаравро иваз мекунанд. Сипас, бонкирњо ба як ќатор ќонунвайронкунињои љиддї роњ дода, нахуст њавлии 600-њазораи Рустам Ќаюмовро миёни худ бо нархи хеле кам - 200 њазор доллар хариду фурўш мекунанду баъд барои гирифтани панљ хонаву як котељ дар Душанбе ва як ќитъаи замин дар ноњияи Варзоб миён мебанданд. Аммо ин "хариду фурўш" њам ѓайриимкон мебуд, агар Азизов рафиќи собиќаш Рустам Ќаюмовро аз Туркия ба Душанбе намеовард, ки ќиссаи нав аст ва аз ањди шикастаи раёсати "Тољиксодиротбонк" оѓоз мегардад. Аммо то ањди шикаста, як вохўрї дар тарабхонаи "Стейк Хаус" њам баргузор мешавад, ки барои таќдири минбаъдаи ќањрамонњои ин ќисса хеле муњим аст... ВОХЎРЇ ДАР "СТЕЙК ХАУС" Моњи марти соли 2013 раиси филиали ёвонии "Тољиксодиротбонк" Саидбурњон Самадов, мулаќќаб ба "Эшон", ба Азизов занг зада, ўро ба тарабхонаи "Стейк Хаус"-и пойтахт даъват мекунад. Ваќте ў ба тарабхона ворид мешавад, сари мизи густурда аллакай Рустам Ќаюмов ва Самадов менишастанд. Самадов аз он нигаронї мекунад, ки "корњои Рустам" хуб

БОНКИРЊО ЊАМИН ХОНАИ РУСТАМ КАЮМОВРО НАХУСТ 600 ЊАЗОР ДОЛЛАР НАРХ КАРДА, БА Ў ЌАРЗ ДОДААНД, БАЪД БО 200 ЊАЗОР ДОЛЛАР ХАРИДААНД

нестанду ў имкони пардохт кардани ќарзро надорад, пас бояд ё муњлати шартномаи ќарзро дароз кард, ё аз манбаъи дигар ќарзу фоизњоро баргардонид. Ќаюмов мушкилоташро ба супурдани фоизи ќарзњояш ба Љамшед Холов, масъули ваќти Хадамоти гумрук ва њамсари ў рабт дода, далел пеш меорад, ки "мара безор кардагияй Љамшед... ай фоизтиира безор шудагийум... њар моњ 60 њазорї фоиз метем. Агар ягон моње 30 њазор барам, янгаи Сабоњат занг мезана...". (Инљо тавзењ бояд дод, ки сухан аз ќарзи 1,5 миллиондолларї назди Холов меравад, ки 410 њазор доллари он ќарзи ѓайримаќсаднок истифодашудаи филиали "Тољиксодиротбонк" дар Ёвон буда, 1 млн. 90 њазор доллараш маблаѓњои худи Љамшед Холов ва Сабоњат Насимова мебошад ва ба гуфтаи Ќаюмов, ў муддати 24 моњ 4 - фоизї њар моњ, яъне 60 - њазордолларї ва дар умум 1 млн. 440 њазор доллари ИМА ба Холов фоизи ќарз пардохт кардааст). Азизов њамчун гаравдењ розї намешавад, ки муњлати шартномаро дароз кунанд. Дар њамин љо Рустам Ќаюмов иќрор мешавад, ки пешнињоди ба гарав гузоштани амволи Азизовњо ва Искандаровњоро Љамшед Холов карда буд. Баъди ин бонкир ва ќарзгир маслињат мекунанд, ки Љамшед Холовро бояд бовар кунонд, ки хонањояш дар кўчаи Пушкин, мавзеи Ипподром ё њавлияш дар Водонасосро ба гарав монаду гаравдењ иваз шавад. Бо њамин Азизов тарабхонаро тарк мекунад. ЉОЙИ ВОХУРЇ-"Л-КЛУБ" Баъди се њафта, њуќуќшиноси филиали Ёвон Эраљ Холов ба Азизов занг зада, мегўяд, ки Рустам Ќаюмов дастнорас шудаасту бояд ё пули ќарзро супурд ё муњлати шартномаро дароз кард. Баъди як хархашаи телефонї љонибњо ба маслињат меоянд, ки дар пойтахт вохўранд. Дидори навбатї дар кафеи "Л-Клуб" баргузор мешавад, ки дар он масъулони филиал Самадов, Холов ва Ањлиддин Ќурбонов аз як љониб ва Азизову адвокаташ Шарофат Рањимова аз љониби дигар ширкат мекунанд. Тавре аз забти аудиоии ин вохурї бармеояд, љонибњо оиди дароз кардани муњлати шартномаи гарав ба мувофиќа намерасанду Самадов ба Азизов маслињат медињад, ки бо Тољиддин Пиров вохўрда "масъаларо њал кунад". Њамин тариќ, баъди каме баландгўињо љонибњо људо мешаванд. АЊДИ ШИКАСТА Охири моњи апрели соли 2013 раиси филиали ёвонии "Тољиксодиротбонк" Саидбурњон Самадов ба Азизов занг зада, мегўяд, ки фавран ба бонки марказї ояд, то бо Тољиддин Пиров вохўрад. Раиси бонк Тољиддин Пиров зимни вохўрї ба шиноси деринааш Ќамарулзамон (онњо падарони фарзандони њамсинф буда,

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

барои муолиљаи яке аз фарзандон аз бемории шадид машваратњо кардаанд) мефањмонад, ки ќарзгир Рустам Ќаюмов аз пардохти ќарз саркашї дораду аллакай њудуди љумњуриро тарк кардааст, бинобар ин, амволи дар гарав будаи Азизов ва хешовандонаш бояд ба љамъият супорида шавад. Азизов мегўяд, ки ў ба њайси гаравдењ њуќуќњояшро медонад ва аз паси њалли масъала шуда, љавобашро њатман тариќи Муњриддин Пиров - додари раиси бонк мерасонад. Азизов ба тањлука меафтад, зеро сухан на танњо аз амволи худаш, балки аз моликияти хешовандонаш низ меравад. Ў барои халос кардани моликияти хусурбачањояш - як сехонагї дар кўчаи Рўдакї ва ќитъаи замин дар Зимчуруди Варзоб ба шиноси дигараш - бародари раиси бонк Муњриддин Пиров, ки масъули Раёсати амнияти дохилии ВКД, мурољиат мекунад. Пирови хурдї розї мешавад, ки ба Ќамарулзамон кўмак намояд. Азизов изњор медорад, ки ба њар васила набошад, Ќаюмовро меёбад, аммо њоло барои аз гарав озод кардани амволи хусурбачањояш тайёр аст, ки ду мошини гаронбањои худро ба бонк супорад. Њамин тариќ, Азизов мошини худаш тамѓаи ТОЙОТА Л/К-200" ва мошини писараш тамѓаи ЛЕКСУС GX-460-ро бурда, дар сањни њавлии "Тољиксодиротбонк" ба корманди хадамоти бехатарии бонк бо фомили Баротов супурда, бо Тољиддин Пирзода вомехўрад. Бо раиси бонк маслињат мешавад, ки бо назардошти ќимати мошинњо - 150 њазор доллар се номгўи амвол аз гарав озод мегардаду шартномаи ќарз ва шартномаи гарав дар номи Азизов номнавис мешавад, то имкон пайдо шавад, ки дар ду-се сол пули ќарз супурда шавад. Азизов хушњолона бинои бонкро тарк карда, пайи љустуљуи Ќаюмов мегардад. Ў он рўзњо намедонист, ки шартномаи ќарз миёни "Тољиксодиротбонк" ва ЉДММ "Луна-2003" њанўз 1-уми март бо сохтани созишномаи иловагї кайњо дигар шудааст. "КУКИШ" ДАР ЊУЗУРИ ПИСАР Бо сипарї шудани як моњу ваъдањои вохўрии имрўзу фардо бо раиси бонк ва иљро нашудани ањд, Азизов њамроњи писараш Билол Азизов дубора ба ќабули Тољиддин Пирзода њозир мешавад. Дар як суњбати кутоњ Пирзода ба ў мегўяд, ки гумон дорад, ў шарики тиљоратии Ќаюмов аст, бинобар ин, ё бояд пули бонкро супорад ё аз бањри хонаву мошинњояш гузарад. Дар поёни суњбати нобоб Пирзода дар љавоб ба идиои Азизов, ки "...Ака, о, маслињат дигар буд... мошинњо дар шартномаи гарав нестанд... ягон њуљљат тартиб дода нашудааст... калидњоро дињанд, мошинњоямонро барем..." аз љой бархеста, ба ў дар њузури писараш "кукиш" нишон медињад. Азизов низ аз љой бархоста, ба Пирзода "рањмат, ака" гуфта, бо писараш аз дафтари кории раиси "Тољиксодиротбонк" берун мешавад. Чанд рўз баъд ў ба прокуратураи шањри Душанбе вобаста ба њаракатњои ѓайриќонунии Рустам Ќаюмов ариза навишта, аз болои кормандони алоњидаи "Тољиксодиротбонк" њатто шикоят њам намебарад. (давомаш дар шумораи оянда)

ЧЕЊРА

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

МЎСО ДИНОРШОЕВ

Академики Академияи илмњои Љумњурии Тољикистон, доктори илмњои фалсафа, профессор, тољик 7-уми ноябри соли 1934 дар дењаи Арзунки собиќ ноњияи Сангвор, њоло Тавилдара таваллуд шудааст. Баъди вафоти падараш дар соли 1944 Мўсо ба хонаи ятимони ноњияи Сангвор супурда мешавад. Соли 1949 баъд аз хатми синфи панљум ба сабаби заминларзаи сахти Њоит ба Хонаи бачањои ноњияи Орљоникидзеобод (њоло Вањдат) интиќол дода шуд. Аз сабаби он, ки дар мактаби ба номи

Крупскаяи маркази ин ноњия синфи шашу њафти тољикї набуд, ўро дар синфи шаши русї ќабул накарданд. Бинобар ин ўро ба Омўзишгоњи омўзгорї бурда, њамчун донишљў ба сафи аввали Омўзишгоњ ќабул карданд ва то 1953 дар он љо тањсил кардааст. Солњои 1954 то 1959 дар факултети таъриху филологияи тољики Донишгоњи давлатии Тољикистон тањсил карда, онро бо бањои аъло тамом мекунад. Мўсо Диноршоев, њанўз аз соли дуюми тањсил дар Омўзишгоњ дар мактаби њафтсолаи "Коммунизм" муаллим шуда, аз фанни математика дарс медињад. Пас аз хатми Омўзишгоњ як соли дигар муаллимиро дар он мактаб идома додааст. Соли 1967 рисолаи номзадї ва соли 1987 рисолаи докториро њимоя кардааст.

Соли 1991 узви вобаста ва соли 1994 узви пайвастаи АИ ЉТ интихоб шудааст. Аз августи соли 1959, то соли 2007 дар Шўъбаи фалсафаи Академияи Илмњо (аз соли 1991 Пажўњишгоњи фалсафа ва њуќуќ), бо андак танаффус (ду сол дар Институти педагогии ба номи Шевченко устоди фалсафа ва ду сол Сармуњаррири Энсиклопедияи Советии Тољик буд) то соли 2007 ба њайси ходими хурди илмї, мудири бахши таърихи фалсафа ва раиси Пажўњишгоњи фалсафа кор кардааст. Солњои 1990 яке аз ташкилкунандањои Институти фалсафа ва њуќуќи Академияи илмњо ва аз соли 1992 то 2007 дар вазифаи директори Институт фаъолият мекунад. Ичунин аз соли 1994-1995 ба њайси иљрокунандаи вазифаи ноиби президенти Академияи илмњо, солњои

Бинобар ин ўро ба Омўзишгоњи омўзгорї бурда, њамчун донишљў ба сафи аввали Омўзишгоњ ќабул карданд ва то 1953 дар он љо тањсил кардааст. Солњои 1954 то 1959 дар факултети таъриху филологияи тољики Донишгоњи давлатии Тољикистон тањсил карда, онро бо бањои аъло тамом мекунад.

1996-2000 ва 2005-2010 ноиби президенти Академияи Илмњои Тољикистон будааст. Самтњои асосии фаъолиятњои илмї: таърихи фалсафа, онтология, гносеология, мантиќ, фалсафаи иљтимої, сиёсатшиносї ва тарљумони хуби асарњои илмию фалсафї. Муаллифи зиёда аз 300 асарњои илмї, аз љумла: Аз љумла монографияњои " Фалсафаи Насриддииа Тўсї", "Натурфилософияи Ибни Сино", "Аз таърихи фалсафаи тољик", "Афрўзандаи нури хирад ва афшонандаи тухми маърифат", "Фалсафа дар ањди сомониён", "Матолиби фалсафаи Ибни Сино" ва ѓайраро таълиф кардааст. Илова бар ин муаллифи васоити таълимии "Очеркњои таърихи фалсафа" (1983) ва китоби дарсии "Фалсафа" (дар ду љилд, солњои 19971998) мебошад. Тарљимаи "Саргузашти Ибни Сино ва "Ишорот ва танбењот"-и ў ба забони русї (бо њаммутарљимон) ба ќалами ў мансуб аст. "Тањофут-ул-фалосифа"-и Абўњомиди Ѓаззолї, "Зод-ул-мусофирин"-и Носири Хисрав, "Ошної бо улуми исломї"-и Муртазо Мутањњарї ва "Расоили фалсафї"-и Абўбакри Розиро ба забони русї тарљума кардааст. Дорандаи ордени "Шараф", медали Љашнии "20-солагии Истиќлолияти давлатии Љумњурии Тољикистон"(2011), дорандаи Љоизаи давлатии ба номи Абўалї ибни Сино (2011) мебошад. Њоло нафаќахўр аст.

НИГОЊИ МАРДУМЇ ЛАТИФАЊО АЗ ЭЉОДИ ЮРИЙ НИКУЛИН

? - И НОБОБ ОЁ СОЛИ 2017 АНДОЗ АЗ ИСТИФОДАИ РОЊ БАРЊАМ МЕХЎРАД? - Айни њол ронандагони воситањои наќлиёт ба ѓайр аз иќтидори муњаррики мошинашон њамчунин андоз аз истифодаи роњ месупоранд. Дар Кодекси андози Љумњурии Тољикистон дар тањрири нав омадааст, ки андоз аз истифодаи роњ соли 2017 барњам дода мешавад. Агар дар соли 2017 андоз аз истифодаи роњ барњам хурад, оё аз њаљми муњаррики воситаи наќлиёт њам андоз супоридан дигар зарурат надорад? Ќурбон ЊАЛИМОВ, сокини ноњияи Вањдат - Супорандагони андоз аз истифодабарандагони роњњои автомобилгард тибќи талаботи моддаи 248- и Кодекси андоз шахсони њуќуќие ба њисоб мераванд, ки даромади умумиашон дар соли таќвимї аз 500 њазор сомонї зиёд буда, дар низоми умумии андозбандї фаъолият менамоянд. Бинобар ин, андоз аз истифодабарандагони роњњои автомобилгард ба ронандагони воситањои наќлиёт алоќамандї надошта, ронандагони воситањои наќлиёт мутобиќи моддаи 263 - и Кодекси андоз танњо супорандаи андоз аз воситањои наќлиёт ба њисоб мераванд, ки объекти андози мазкур воситаи наќлиёт ва манбаи он иќтидори муњаррик мебошад. Ба саволи Шумо Нусратулло ДАВЛАТОВ, раиси Кумитаи андози назди Њукумати Љумњурии Тољикистон посух дод.

НАХОД?

КЇ МОРО ПОРАДЕЊУ РИШВАХЎР КАРД? - Дар нашрияе хонда будам, ки аз рўи тањлилњои кадом як ташкилоти байналмилалии дар бораи коррупсия, яъне порахўрї, Тољикистонро дар љањон дар љойи 6 - ум љой додаанд. Ин магар шармандагї нест! Наход мо њамин ќадар паст рафта бошем?! Чун даст ба пешонї монда, корњоеро пеши назар овардам, боварам омад, ки чунинем. Дар Тољикистони мо дар сатњи ноњиявї, ягон корро бе пора ба анљом расонида намешавад. Кореро, ки мансабдорони сатњи мањаллии мо аз рўи вазифаи ишѓолкардаашон бояд иљро кунанд, њељ гоњ бе гирифтани сафедии даст ба сомон намерасонанд. Котибањои хушхироми мавзунќомат барои аз раисашон имзо гирифтан ба њуљљату маълумотномањо ё муњр мондан ба њуљљатњо аз корафтодагон пул мерўёнанд. Нозироти андоз, идорањои замин, муњити зист, оташнишонї, мизи шиносномадињї, САЊШ, шуъбаи маориф, ШКД ва мактабу беморхонањо, хулас дар њар љое, ки корат меафтад, аз ту бо сад бањона пул мерўёнанд. Аммо аз чї сабаб бошад, ки ин пулситонњои идорањои ДАВЛАТЇ ба мо на чек медињанд, на расид! Оё ин пулњои ситонидаи онњо ба буљаи давлат ворид мешуда бошад? Аммо ба гумони ѓолиб, ин пулњо њељ гоњ ба буљет ворид намегарданд, чунки дар љое ба ќайд гирифта намешаванд. Ин пулситонї дар хуни роњбарону зердастони онњо омехта шудааст. Дигар хел буда наметавонад. Ин порахўрон агар навиштањои манро хонанд, шояд туњмат гўянд. Лекин ин хонањои дакадангу мошинњои 70 - 100 њазор доллараашонро магар бо њамин маоши 600 ё 1200 сомониашон харидаанд?! Дар саросари љумњурї низоми чекдињиро њатман роњандозї кардан лозим аст. Порахўриро, албатта, пура решакан карда намешавад, аммо бо ин роњ 60 - 70 дарсад онро коњиш додан имкон дорад. Агар Њукумати Љумњурии Тољикистон низоми истифодаи чекро дар љумњурї љорї накунаду пеши роњи порахўрон сад нагузорад, намедонам бо ин тарзи давлатдории коррупсионї то куљо мерафта бошем? Холмирзои ВАЊЊОБ, сокини шањраки Фархор

АКСИ ГЎЁ

*** - Аз як сокини шањри Одесса пурсиданд: - Шумо ба Иттињоди Шўравї чї гуна муносибат мекунед? - Чун бо занам. - Яъне, чї гуна? - Бисёр оддї. Каме метарсам, каме дўсташ медорам, каме ситоиш мекунам, вале дигарашро мехоњам. *** - Дар метрои Маскав як зангї газетаи яњудї мехонад. Рабинович, ки дар пањлуи ў менишаст, басо дўстона пурсид: - Гўш кунед, магар ин кам аст, ки Шумо зангиед? *** Директори Сирк ба пулис занг мезанад: - Аз сирк фил фирор кардааст. - Нишонањои муњими он?мепурсад навбатдор. *** Зане зери чашмонаш сиёњ буд ба кор меояд. Аз ў мепурсанд: - Кї шуморо зад? - Шавњарам. - Мо фикр кардем, ки вай дар сафари хидматист. - Ман њам чунин фикр карда будам.

? - И НОБОБ? НОЗИРЕ, КИ НИШОНИ САРИСИНАГЇ НАДОРАД, ЊУЌУЌИ БОЗДОШТАНИ МОШИНРО ДОРАД? - Агар нозири БДА дар либосаш нишони сарисинагї надошта бошад оё њуќуќи манъ кардан ва тафтиши њуљљати ин ё он воситаи наќлиётро дорад? Њабиб СОБИРОВ, сокини шањри Душанбе - Нишони махсуси БДА ин нишони сарисинагии фарќкунандаи кормандони БДА буда, љињати боздошти воситањои наќлиёт дахолате надорад. Мутобиќи банди 24 моддаи 11- и Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи милитсия" корманди милитсия њуќуќ дорад, ки воситањои наќлиётро боздорад, њуљљатњоро оид ба њуќуќи истифода ва рондани онњо, њамчунин њуљљатњои мансуби воситаи наќлиёт ва борро бо иштироки ронанда ва ё шахси роњбалади бор аз назар гузаронад. Инчунин, тибќи талаботи банди 2.4 - и Ќоидањои њаракат дар роњ њуќуќи манъ намудани воситањои наќлиёт ба танзимгар вогузор карда шудааст. Ба мафњуми "Танзимгар" корманди милитсия низ дар назар гирифта шудааст. Ба саволи Шумо аз Раёсати Бозрасии давлатии автомобилии ВКД ЉТ посух доданд.

ШЕЪР ЭЙ ПУЛ, АГАР...

Фароњамсоз Умар ШЕРОВ, хонандаи мактаби миёнаи №17 -и шањри Душанбе

- Бибї, Карл Маркс кист? - Бачаљонам, Карл Маркс иќтисодчї буд. - Мисли бобои мо Изя? - На, Изя - бобо сариќтисодчї аст.

ПАНДИ МОНДАГОРИ ЛУЌМОНИ ЊАКИМ - Аз љангандозї ва хусумат парњез кун! - Аз хостањои нобаљои зан ва фарзандон пайравї накун! - Њурмати њар касро дар њадди худ нигоњ дор! - Њељ касро пеши дигарон хиљил ва расво накун! - Бо чашм ва абрў бо дигарон сухан нагў! - Њељ гоњ покон ва парњезгоронро ѓайбат накун! - Худхоњ ва мутакаббир набош! - Кори хуби дигаронро кори худ нишон надењ! - Бо падару модарат бењтарин рафторро ихтиёр кун. - Бидон, ки њељ чиз аз Худованд пинњон намемонад. - Бо мардум ором сухан бигў ва фарёд назан! - Андарзеро, ки ба дигарон медињї, худат амалї кун! - Суханро ба андоза бигў!

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

Эй пул, агар ба дасти ман ойї, чї мешавад? Бо ман ба сайри шањр баройї, чї мешавад? Бовар намо ба ман, ки туро гум намекунам, Боре ба боварам ту даройї, чї мешавад? Моње ту мерасї ба дарам чун гадо, кам аст, Њар дам ба ман ту рўй намойї, чї мешавад? Пойи маро ба бепулї дар шањр бастаанд, Аз по маро гирањ ту кушойї, чї мешавад? То кай ба кунљи бонк нишинї, хамўшу зор? Бо ман агар ба шодї гаройї, чї мешавад? Исфандиёри НАЗАР

Д И Ќ Ќ А Т! Барои ба саволњои доѓи худ посух гирифтан ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» мурољиат кунед. Суроѓа: шањри Душанбе, кўчаи Носирљон Маъсумї-3, назди Хона музейи Мирзо Турсунзода. Ё ба масъули сањифаи "Нигоњи мардумї" бо шумораи телефони 985 60 86 85 занг занед ё бо воситаи смс-паём саволи худро ирсол доред. Њамчунин ба почтаи электронии nigoh_tj@inbox.ru арзу пешнињод ва мушкилоти худро бинависед.

БА ЉОИ 09 - Ширкати сањњомии холдингии кушодаи "Барќи Тољик" барои риояи њатмии љадвали мањдудият дар шањру ноњияњои љумњурї аз тарафи зерсохторњои худ дар мањаллу минтаќањо шуморањои телефонњои навбатдорї ташкил додааст. Њамаи сокинон тавассути шуморањои телефонии мазкур (378835511 ва 378835522) метавонанд ба навбатдорон занг зананд ва арзу шикояти худро бобати бо энергияи барќ таъмин будан, аз љумла риоя нашудани меъёри лимит дар ин ё он минтаќа иброз доранд. Рељаи таъмини барќ тавассути телефонњои навбатдорї, ки ахбори онњо ба роњбарияти ШСХК "Барќи Тољик" расонида мешавад, љиддан назорат мегардад. Баъди боридани барфи аввал ва оѓози хунукињо, рўзњои истироњат ва дар соатњои шабона гуруњи навбатдорон зиёд карда шудааст. Инчунин, дар ШСХК "Барќи Тољик" тањти шумораи 446106050 телефони боварї ташкил дода шудааст, ки муштариён метавонанд бобати ѓайриќонунї истифода бурдани энергияи барќ, аз љумла - ба мањалла ва шахсони алоњида берун аз лимит додани энергияи барќ, ѓорати барќ ва амалу рафтори ѓайриќонунии назоратчиёни барќ маълумот пешнињод намоянд. Њар як шањрванд аз тамоми нуќоти кишвар метавонад тавассути шумораи телефони дар боло зикршуда бо ширкати "Барќи Тољик" дар тамос шавад ва дар бораи њодисањои ба онњо аниќи дуздии энергияи барќ ва истифодаи ѓайриќонунии он, ки амалан ѓорати як ќисмати њаќќи рўшноиву гармии тамоми љомеааст, маълумот дињанд. Мо пешакї ба чунин шахсони дорои масъулияти баланди шањрвандї изњори миннатдорї намуда, махфї нигоњ доштани ному насаби онњоро кафолат медињем.

КОМИЛАН «ЉИДДЇ»

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №33 (415), 12. 11. 2014

ПУРБИНИ «НИГОЊ»

ТАРЗИ ИСЛОЊОТИ МАКТАБИ ТОЉИКЇ Дар мактабњои тољикї ба талаба мегўянд, инро аз китоб хонда, мазмунашро бигўй, ё ки мегўянд, инро аз ёд кун. Талаба њамаи инро мекунад, бањои аъло мегирад. Аммо кор фармуда тавонистани ин донишњоро намепурсанд аз ў. Яъне кор фармудани аќлро намеомўзонанд. Чанд бор гуфта будам ва боз мегўям: мактаби тољикї ба ислоњот ниёз дорад. Барномаи онро аз нав чунин бояд сохт, ки барои такомулу ташаккулу пешрафти фикрии шогирдон хизмат кунад. Аз рўи ин талабот фанњои зеринро бояд ба маќоми аввал баровард: 1. Омўзиши хати форсї, ки аќлро ривољ медињад. Хати кириллї то њол ба тољикон ягон нафар классик надодааст. Айнї ва Лоњутї, ки охирин классикон буданд, ба хати форсї менавиштанд. 2. Илми шоњмот (шатранљ нагўед, ки шатранљи таърихї бо мўњрањо ва ќоида аз шоњмоти имрўза фарќ мекунад). Шоњмот илм аст, назария ва амалия дорад. 3. Математика ё худ риёзиёт. 4. Фалсафа, аз љумла мантиќ. 5. Илми муаммо. Илми муаммо бояд як ќисми барномаи адабиётро ташкил кунад. Кўдакон бояд аз синфи як сар карда чистонњоро аз ёд ва њал кунанд. Масалан, ребус барин чизњоро созанду хонанд. Дар замони Љомї ва Навої илми муаммо пурра шакл гирифта будааст. Дар як намоиши телевизиони дидам, ки муаллими чинї ба шогирдон супориш медод: Ку, кї метавонад ду дона тухми нопухтаи мурѓро аз бом партофта нашикаста ба замин расонад? Соли 1963 ваќте ки дар синфи дањуми мактаби раќами 16-и ноњияи Самарќанд тањсил мекардам, барои 5-6 нафар талабагони синфи панљум мањфили шоњмот ташкил кардам. Њар рўз як соат пас аз хотимаи дарсњо. Аз онњо як нафар доктори фанњои риёзиёт шуданд, ду нафар омўгори хуби риёзиёт ва њар бор маро бинанд, арзу сипос мекунанд, ки агар ин мањфили

шоњмот намебуд, онњо њаргиз риёзї намешуданд. Бинед, ки танњо як шоњмот аќли инсонро чї ќадар тавоно мекунад! Муаммои бузурги дуввуми мактаби тољикї ба бачањо омўзонидани одамгарї аст. Одобнома ном чизе њаст ва китоби дарсї низ дорад. Аммо одоб ин этика аст. Яъне, тарзи муомилаи хуш дар љомеаи инсонї. Аммо одамгарї чизи олитарест. Фидокорї аст барои дигарон. Онро дар мисоли сарнавишти инсонњои бузург меомўзанд. Шумо дар кўча шогирди ягон мактаби тољикиро дошта бипурсед: - Луи Пастер кї буд? Ў барои инсоният чї хизмати бузург кард? Барои он ки ба ин маќсад расад аз бањри чињо даргуашт? Бовар дорам, ки њатман хоњад гуфт: - Амакљон, ин номро бори аввал мешунавам. Дар ин љо бомаврид аст ёдовар шавам, ки Нарзї Обидов дар Душанбе китоби хотирањои худро нашр кардааст, оид ба инсондўстиву одамгарии олии яњудиёни зиёии Душанбе ва дигар бузургони илму адаби тољик. Хусусан навиштањояш оиди одамгарии фабриканти Самарќанд Муњаммад Рањимбойи Тойча (бобои профессор Минњољ Ѓуломов) дарси ибрат аст ба сарватмандони навбаромад, ки одами сарватманд бояд чї хел бошад. Ман ин китобро, ки "Дар байни устодон" ном дорад бо он ќадар шавќи зиёд хондам, ки ягон асари дигарро бо ин ќадар таваљљўњ нахонда будам. (Аммо љои латифањо зери муќоваи ин китоб нест). Хуб мешуд, агар Назрї Обидов хабар надоштани љавонони муосирро аз тарљумаи њоли Зењнї барин шахсони бузург ва асари калонњаљми М.Бачаев ба назар гирифта, ёддоштњояшонро такмил медоданд. Ва номи киитобро "Дарси одамгарї" гузоштан муносибтар аст. Муњобот нахоњад шуд агар бигўем, ки ин китоб баъди "Ёддоштњо"-и Айнї маќоми устувори худро дар адабиёти тољик пайдо хоњад кард. Адаш ИСТАД

МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...

Рањматилло ЗОЙИРОВ, раиси ЊСДТ: - Конститутсияе, ки соли 1994 ќабул шуда буд, якчанд устувориву афзалиятњои худро дошт. Лекин бо ворид кардани таѓйироту иловањо дар солњои 1999 ва 2003 - юм, ана њамин афзалият ва устувории ин Конститутсияро поймол карданд, механизмашро вайрон сохта, мањдудиятњо ба миён оварданд. Ман мехостам, ки тариќи референдум ин Конститутсия беэътибор дониста шуда, Конститутсияи нав ќабул шавад. - Њамин хел хостањоятон зиёд шудан гирад, домулло, барои таѓйироту иловањои нав замина фароњам мешаваду бо муњимтарин илова дар Сарќонун синну соли президентї то 27 солагї поин оварда шуда, пешнињоди номзадњо танњо аз як авлоди хизматнишондода ќонунї мегардад. Санавбар АБДУЛЛОЕВА, сањмдори бозори "Ином"-и Шањритўс - Беадолатии додгоњњо ва дар нињоят бепуштибон мондани садњо соњибкори бозори "Ином" Бурњон Абдуллоевро водор кард, то аз сафи ЊХДТ довталабона хориљ шавад. - Апаи Санавбар, мегум шумову шавњаратон њам дар ин ду соли муборизањо сиёсатмадор шудед-де. Ин "гашти аспа" бинанд. Аюб ЭГАМОВ, сиёсатшинос: - Агар дар умум гирем, курсињое, ки ба он њизбњои оппозитсионї ноил мегарданд, ба "обу њаво" - и парлумон таъсир расонида наметавонанд. - Барои "дар умум гирифтан" бояд дар Тољикистон аќќалан як бор спектакли интихоботї неву интихоботи мардумї баргузор шавад, ана баъд мебинед, ки њизби њокиму њизбњои оппозитсиониатон дар якчоягї њам 30 %-и райъи мардумро гирифта наметавонанд. Сафаралї РАЉАБОВ, вакили Маљлиси намояндагони МО ЉТ: - Камбудиву норасоињои љиддї дар сохторњои Кумита оид ба корњои дин, Вазорати мудофиа, ширкатњои "Роњи оњан" у "Тољик - Эйр" ва Донишкадаи соњибкорї ва хизмат ошкор шудааст. - Не, њич имкон надорад! О, камбудї, ки медоштанд њукумат ба роњбарони ин корхонањо ин ќадар нишону орден медод?! Ба фикрам, шумо ба фариштароњбарони "Роњи оњан"-у "Тољик Эйр" туњмат карда истодаед? Алмосбек АТАМБОЕВ, президенти Ќирѓизистон: - Мову шумо ба инќилобњои зиёде шоњид гардидем, аз љумла дар кишварњои арабї, ки њукуматдоронро ягон навъи силоњ, на танку тўп њимоят карда натавонист, ягона чизе, ки дар ин њолатњо мадад карда метавонад, бовар ва эътимоди мардум аст. - Љаноби Атамбоев, намешавад, њамин љумлаатонро тариќи телеграмма ба се роњбари кишварњои њамсоя равон кунед? Љамшед ШОДИХОН, раиси вилояти Бадахшон: - Милиса Орзу Суриев, ки мўйсафеди 73 - сола Шанбе Салимшоевро латукўб кардааст, хеши ман нест. - Пас, хеши кї аст, ки вазир љуръати аз кор ронданашро надорад? Наход, аз ...

Петро ПОРОШЕНКО, президенти Укроин: - Беш аз 75 дарсади мардуми Укроин дар интихоботи рўзи якшанбе "ба сурати ќавї ва бебозгашт" аз њаракати Укроин ба сўи Аврупо пуштибонї карданд. - Табрик, бобои Петро! Лекин эњтиёт бошед, ки аз дасти ин дядя Воваи хонасўхта њар кор меояд. Раиси Шўрои муњаррирон: Саймиддин ДЎСТОВ dustov@mail.ru

Њафтанома дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.

МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).

Котиби масъул: Абўалї НЕКРЎЗОВ nigoh_tj@inbox.ru

Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 600 80 38 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 600 80 39 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 918 74 75 79

Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд. Дар њолати наќзи "Меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистї дар Тољикистон" аз љониби нашрияи мо, бо арзу шикоят метавонед ба Шўрои воситањои ахбори оммаи Љумњурии Тољикистон (Шўрои ВАО - и ЉТ) мурољиат намоед.

Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 2 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 Ќимати обуна барои як сол - 78 сомонї. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09 Теъдоде аз њар шумора дар асоси кўмаки техникии (дар шакли ќоѓаз) дафтари САЊА дар Душанбе ройгон таќсим карда мешавад.