"Агар бинї, ки нобинову чоњ аст...!"
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
1
Посухи мухтасар ба дурўѓу бўњтонњои рўйрости Њадиса Ќурбонова, ки баъзе нашрияњо дидаву дониста чоп карда, хонандагонро фиреб додаанд САЊИФАЊОИ 8-9 №34 (416). Чоршанбе, 19-уми ноябри соли 2014
e-mail: nigoh_tj@inbox.ru
www.facebook.com/nigohtj
СУЊБАТИ РЎЗ Марям Давлатова:
"Занро ВАО љинояткор кардааст" САЊИФАИ 7
БАЊОИ ТАЪРИХЇ
Муњољирати Яѓноб гуноњи нобахшидании Шўравї буд
САЊИФАИ 5
ПЎСТИНИ "ЧАППА"-И ПУТИН
Аз Путин натарсида намешавад, вале ба назар мерасад, ки аз ў тарсидан худкушии сиёсї ва хиёнат ба Тољикистон аст...
МО ВА АФЃОНИСТОН
Героин ба Олмон САЊИФАИ 10
ПУРБИНИ «НИГОЊ»
Аксияи Мирзодиккак дар аѓбаи Фахробод САЊИФАИ 16
ШИКАСТИ ТИЛИСМИ "ТОЉИКСОДИРОТБОНК" Ё чї тавр бори дигар собит шуд, ки тадќиќоти нашрия оиди ба мошинаи бузурги азхудкунии моликияти мардум табдил ёфтани як бонк ба маќсад расида, устухоне дар гулўи ќонуншиканњои сернуфуз шудааст...
2
СИЁСАТ
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
"Хобњое мебинам, агар њар касе онњоро бубинад, як лањза дар Афѓонистон таваќќуф намекунад". Ин суханони Ањмадшоњи Масъуд ќабл аз зуњури Толибон гуфта шуда буданд. Воќеиятњои замони мо њам ба њамин гуна шакл мегиранд ва касе гуфта наметавонад, ки пушти ин њама бозињои бузургу майда чї ањдофе пинњон њастанд ва сарнавишти Тољикистонро ба кадом шева мехоњанд раќам зананд. Хайрият, мо њам намедонем, ки дар атроф чї мегузарад...
Путини танњо Иштироки Владимир Путин, президенти Русия, дар нишасти сарони G20 дар шањри Берсбени Австралия нишон дод, ки доираи "дўстон" - и Кремл рўз то рўз мањдуд мешавад. Дар ин нишаст њељ як аз сарварони G20, њатто Син Љипин, рањбари Чин, аз Путин канорагирї карданд ва бо ў сари миз нанишастанд. Ўро њамеша дар канор нишонданд ва ба ў паём фиристоданд, ки танњо мондааст... Инро мо дар Тољикистон њам дарак намеёфтем, агар расонањои њатто русї пўшиши иттилоотї намедоданд. Аммо ин бозињои кишварњои Аврупову Амрико то Љопону Куриё бо Русия дар зимн барои мо чї паём дошта метавонанд? Оё инро љомиаи Тољикистон дарк мекунад, ки пеши мо њам интихоб пайдо шуд: танњоии Путинро бо њам бинем, ё ба љомиаи байнулмилалї бипайвандем? Як ба минтаќа бингарем: Ќазоќистон њамгирої бо Русияро интихоб кард. Ќирѓизистон њам худро ба оѓўши Русия зад. Ўзбакистон маълум нест, ки бо кист, аммо даќиќан бо Путину Русия нест. Каримов аз иттињодњои русиягї, назири Иттињоди иќтисодии Авруосиё парњез мекунад, тарњњои путиниро ба масхара мекашад. Туркманистон њоло бетараф аст. Њамин маќомро аз Созмони Милали Муттањид гирифт. Мо чї?
"Бозии 10.10" Ваъдаи митинг дар "10.10", яъне 10уми октябрро коршиносон ба се сабаб рабт дода буданд: 1) хашми Русия аз ќаробатњои Тољикистон бо Чин (њамон ваъдаи 6 миллиард доллар, бахусус ќабули шоњонаи Си Љипин, раиси Чин ва њамсараш; 2) норизоиятии мардум, хоса ќишри муллоњо, ё исломиён, соњибкорон аз бебарќиву фасод, хешгарої дар њукумат, ки солњои ахир ављ гирифтааст; 3) соњиб пайдо кардани мухолифин дар хориља. Њоло ба назар мерасад, ки дар асл сабаби "10.10" ин набуда, балки мањз маљбур кардани Тољикистон барои ворид шудан ба Иттињоди иќтисодии Авруосиё аст. Ин љо наќши муњољиринеро, ки аз Русия тайи як сол депорт шудаанд, низ муњим аст. Онњоро гўё барои он ихрољ кардаанд, ки ин љо дар Тољикистон бар мушкили бекорї ва љинояткорї афзоянд. Бале, дасти Русия буд ва бањонањои ќаробат бо Чин, норозигињои дохилиро як маротиба дар Кремлин "чену чоќ" карданд, ки мардуми Тољикистон чї хоњад кард. Тавре мегўянд, њама ба хайр гузашт, аммо ин истисно нест, ки боз такрор нашавад.
Рубл ба љои доллар? Бархе соњибназарон бар инанд, ки Русия мехоњад долларро аз ќаламрави нуфузи анъанавиаш, бахусус Тољикистон "ронад". Аз поин рафтани ќурби рубли русї ва сомонї дар баробари доллар бархеи онњо ин хулосаро доштанд, ки иќтисоди
ПЎСТИНИ "ЧАППА" -И ПУТИН Пушти фишору "ликбез" - њои Маскав чї меистад? Русия заъиф мешавад ва пулаш камќурб. Далелашон ин буд, ки ваќте нафту гази Русияро мехаранду ба љояш доллару евро медињанд, њоло инро намедињанд. Дигар, Русия долларњояшро намебарорад, ки ба худаш даркор њастанд. Хулоса, њамин гуна хулосањо. Аммо дар асл ин тавр нест. Русия ба муњољирини тољик (ва дигар кишварњо) ба њар васила иљозат намедињад, ки бо доллар пулњояшонро ба ватан фиристанд. Сабаби асосї мањдуд кардани гардиши доллар аст. Солона агар аз Русия 50 миллиард доллар фаќат аз њисоби муњољирин берун шавад, ин ба он маъно аст, ки њамин маблаѓ аз гардиш бозмонд ва Бонки марказии Амрико зиён дид. Аммо пайваста ин сиёсатро пеш мебарад, ки рубл љойгоњи худро гирад. Њељ љои аљобат набуд, ки дар Душанбе 100 рубл аз 10 сомониву 07 дирам, ба 11 сомониву 7 дирам боло рафт. Русия дар ин амр то љое муваффаќ шуд, ки ќурби рублашро баргардонад ва њам онро дар муомилот нигоњ дорад. Амалан ин муваффаќият гузаронидани "гапи рубл" аст, ки акнун ба далели муњољирин дар Тољикистон наќши муассиртар хоњад дошт. Агар дар оянда минтаќаи рубл ба вуљуд ояд, Тољикистон аз имрўз вориди он шудааст. Минтаќаи рубл њамоно ќаламрави нуфузи Русия, њамон Иттињоди иќтисодии Авруосиё аст.
«
"Ба пеш!" Рўзи 19-уми ноябр дар мењмонхонаи "Њайат Риљенси" - и шањри Душанбе конфронсе дар робита ба Иттињоди иќтисодии Авруосиё ва њукумати Тољикистон баргузор мешавад (хонандагони гиромї, ваќте ин шумора ба дасти шумо мерасад, ин конфронс аллакай гузашта аст. Муњтавояшро дар шуморањои оянда баён хоњем кард). Як њайати њукумативу коршиносон боз ба Тољикистон меоянд, ки ањамияти ворид шудан ба ин Иттињодро ба мо фањмонанд, яъне "ликбез" гузаронанду барои њукумату љомеаи мо "харитаи роњ" кашанд. Русњо ќабл аз њама ин далелро доранд, ки равуои муњољирини тољик дар ќаламрави ин иттињод озод мешавад (аммо ба ин кї бовар мекунад, ваќте созишномаи Пойгоњи низомии 201 ва барњам задани бољи нафтї имзо мешуданд, сабукињо њам дар ваъдаи Русия буданд, аммо њоло мебинем, ки муњољиринро њар гуна хоњанд, дар "станок" - и ќудратиашон "коркард" мекунанд). Далели дуюм, ваъдаи сармояи бузург аст, дар њоле ки худи Русия дар баробари Тољикистон барои тарњи Сибираш пушти дарњои бонкњои Чин дар навбат истодааст. Ва чандин далели дигар. Аммо рўзи 17-уми ноябр дар як нишасти коршиносї афроди муътабари илму иќтисоди Тољикистон ин нуктаро эълон карданд, ки Тољикистон барои ворид шудан ба Иттињоди иќтисодии Авруосиё омо-
Онњо мухолифи вуруд ба ин иттињод нестанд, агар даромадњои гумрукї љуброн шаванд, CASA 1000 - у лўлаи гази Туркманистон - Ўзбакистон - Тољикистон - Чин бунёд шавад ва њам то он замон Русия ё њар давлати дигар дар Тољикистон шароити коркарди маводи кишоварзиро ба вуљуд наорад.
«
да нест, зеро як кишвари заъиф аст ва дар њоли ворид шудан бояд дањони Русияву Ќазоќистонро нигоњ кунад. Онњо мухолифи вуруд ба ин иттињод нестанд, агар даромадњои гумрукї љуброн шаванд, CASA 1000 - у лўлаи гази Туркманистон Ўзбакистон - Тољикистон - Чин бунёд шавад ва њам то он замон Русия ё њар давлати дигар дар Тољикистон шароити коркарди маводи кишоварзиро ба вуљуд наорад. Хулоса, моро, ки аслан тамрин надидаем, мехоњанд ба ринг бароранд ва бо Валуев ё Кличко ба љанг андозанд.
Назъ ё… Аммо чаро бо он вуљуд, ки Тољикистон мегўяд, "гап нест, ба њамин иттињодатон ворид мешавем, фаќат монед, ки тайёр шавем", Кремл бовар намекунад ва ин њама маъракањои фишору фањмондадињиро ба кор бурдааст? Маълум, ки дар назъи љон аст, агар андаке дер кунанд, масалан, 4 - 5 сол пас таъсири пулњои Чин ба иќтисоди Тољикистон мерасад ва шояд зарурати ворид шудан ба Иттињоди иќтисодии Авруосиё намемонад, яъне муњољирин њамин љо мемонанд, ё ба кишварњои дигар мераванд... Ё Путин талаб дорад, ки самараи меваи 22 - солааш дар Тољикистонро бардорад ва бубинад, ки чї тавр дар миёни љомиаи љањонї нишон дињад: ман танњо не! Воќеан, ба њамин танњоии Путин дили ман сўхт. Бечорањак! Аммо пўстинро ин бечорањак њељ роста намепўшад ва њолаш њам ба ман намесўзад... Воќеъан, аз ў, ки ба гуфтаи бонуи Ангела Меркел "истифодаи њуќуќи неруро аз неруи њуќуќ болотар медонад" натарсида намешавад, вале ба назар мерасад, ки аз ў тарсидан худкушии сиёсї ва хиёнат ба истиќлолияти Тољикистон њам њаст... Далери ХАЙРУЛЛОЊ
ТАДЌИЌОТ
(Аввалаш дар шуморањои гузашта)
Гардиши нав 12-уми ноябр Суди ноњияи Исмоили Сомонї таъинот баровард, ки нашри силсиламаќолаи "Тилисми Тољиксодиротбонк" дар "Нигоњ" "то моњиятан баррасї гардидани парвандаи гражданї ва эътибори ќонунї пайдо намудани њалномаи суд" манъ карда шавад". Дар борааш мо аз манобеъи худ иттилоъ доштем, аммо ба воќеияташ бовар на. Аммо ваќте ин таъинот бо имзои судя Раљабзода Њ.Н. ба дасти мо расид, њайратамон дучанд афзуд, зеро ин таъинот дар таърихи журналистикаи миллї (шояд дар љањон њам бошад!) назир надошта, ба зоти худ якто аст. Он чаро барои мо ѓайримунтазира буд? Аввал, судя огоњона дархости зирабти "Тољиксодиротбонк" ва баргузории мурофиаро ба нашрияи "Нигоњ", ки дар ин маврид љониби дуввум мањсуб мешавад, хабар надодааст. Содда карда гўем: моро бидуни њузури мо њукм карданд, ё ба истилоњ, оиладор намуданд. Дуввум, таъиноити мазкур бе иштироки намояндаи ќонунии нашрияи "Нигоњ" ќабул шудаааст. Хуб, дархостро руст карданд, аммо як масъули "Нигоњ" - ро даъват карда, таъинотро эълон накарданд. Сеюм, бар хилофи талаботи ќонун, аз баррасии дархости "Тољиксодиротбонк" даъвогарони ин ќазия - Искандаровњо огоњ карда нашудаанд. Ин љониби дигар дар парвандаест, ки њоло суд баррасї мекунад. Онњо низ даъват нашуданд.
Дархост таъинотро муайян мекунад? Чорум, матни гўиё тањиякардаи судя Раљабзода бо њамон иштибоњоти грамматикї ва усулї тањия шудааст, ки номаи 5 рўз пеш навиштаи ЉСК "Тољиксодиротбонк" ба "Нигоњ" њамон иштибоњњоро дорад. Ин: а) мустаќилияти судяро сахт зери шубња ќарор медињад; б) салоњияти ўро тањти суол мебарад, зеро матн, ба истилоњ, "копї" шудааст. Панљум, аз рўи њамон дархости ѓалат бармеояд, ки судя Раљабзода танњо ба ваљњњои дархост такя намуда, бе шунидани ваљњу далели намояндаи "Нигоњ" ва бе омўзиши њолатњои элементарии ќазия ба хулоса омадааст, ки: а) Маќола бо дахолати домоди Искандаровњо Азизов Ќ.А. рўи чоп омадааст; б) "Натиљаи пешакии мурофиаи судии парвандаи мушаххас, ки аз рўи он ќарор эътибори ќонунї пайдо накардааст, мавриди муњокима ќарор гирифтааст". Аммо дар њоли њузури намояндаи "Нигоњ" ба њамаи се пункти таъинот судя чунин посух мегирифт: 1) Дар маќолаи "Тилисми Тољиксодиротбонк" аз мурофиаи судї умуман (!) сухан ронда намешавад. Ин ба он маъност, ки судя дар рафти баррасии дархост ва ќабули таъйинот њатто ягон матлаби ин силсиламаќоларо нахондааст. Агар мехонд, мутмаин мешуд, ки дархости бонк ѓайриќонунї ва ѓаразнок аст. Дар се матлаби силсила-маќола сухан аз њолатњои кор (!), амалњои ѓайриќонунии директори ЉДММ "Луна-2003" Рустам Ќаюмов, кормандони алоњидаи ЉСК "Тољиксодиротбонк" ва дигар шахсони манфиатдор меравад ва натиљаи њич як мурофиаи судї дар се маќола зикр нашудааст. Кирдори "муњокимаи натиљаи пешакии мурофиаи судии парвандаи мушаххаси судї" дар амалњои журналистони "Нигоњ" вуљуд надорад. 2) Судя Раљабзода танњо "ба итминоии комили Саидзода Њабибулло" - њуќуќшиноси ЉСК
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
3
ШИКАСТИ ТИЛИСМИ "ТОЉИКСОДИРОТБОНК" Ё чї тавр бори дигар собит шуд, ки тадќиќоти нашрия оиди ба мошинаи бузурги аз азхудкунии моликияти мардум табдил ёфтани як бонк ба маќсад расидааст "Тољиксодиротбонк" такя кардааст, ки ба бовари ў, "маќолаи мазкур бо дахолат ва маблаѓгузории Искандарова Фароѓат ва Искандаров Ќурбон дар шахсияти домодашон Азизов Ќамарулзамон Астанович рўи чоп омадааст". Мо бар онем, ки "итминони комил"-и Саидзода- намояндаи љониби дар нашрия интиќодшаванда ваљњу далел шуда наметавонад. 3) Судя заифии касбии худро ба маърази тамошои умум гузошта, се (!) њолати аз љониби масъулини "Тољиксодиротбонк" кўшиши таъсир расонидан ба рафти мурофиањои судї ва монеъа эљод кардан барои иљрои њуќуќњои касбии журналистони "Нигоњ"-ро нодида гирифтааст. Агар судя, беѓараз мебуд, њатман маќолањои чопкардаи Хадамоти матбуоти "Тољиксодиротбонк" дар нашрияњои "Имрўз Нюс" ("Њамла ба "Тољиксодиротбонк", № 153 (918) аз 25-уми августи соли 2014) ва "СССР" ("Њамла ба "Тољиксодиротбонк-2", № 40 (317) аз 2-юми октябри соли 2014)-ро мавриди омўзиш ќарор медод, ки њар ду њам то санаи чопи силсиламаќолаи "Нигоњ" рўи чоп омада, њар кадоме, боз њам аз рўи мантиќи љанобон Саидзода ва Раљабзода: а) кўшиши таъсир расонидан ба рафти мурофиањои судї ва барќарор шудани адолати судї; б) кўшиши пешгирї кардани нашри маводњои фошкунанда дар "Нигоњ" мебошанд. Њоло мо чї хулоса карда метавонем? Ќабули чунин санади судии ѓайриќонунї Раљабзодаро як нафари манфиатдор ба фоидаи намояндагони бонк нишон додааст. Чаро? Чунки танњо онњо манфиатдоранд, ки амалњои ѓайриќонунии онњо рўи чоп наоянд, ќонуншиканияњошон барои маќомот фош нашавад. Вагарна, ба дархостњои журналистии "Нигоњ" љавоб медоданду аз чопи маќолањо ва ифшои сирри бонкї дар нашрияњои дигар худдорї мекарданд.
Заъфи касбї Судя Раљабзода дар таъиноти худ иќтисбоси зерин: "ќисми 3, моддаи 29-и Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи матбуот ва дигар воситањои ахбори омма" ва моддаи 7-и Ќонуни конститутсионии Љумњурии Тољикистон "Дар бораи судњо"-ро" зикр кардааст. Ин суханони судя нишонаи заифии касбии Раљабзода Њ. Аст. Чаро? Дар Тољикистон Ќонуни конститутсионии "Дар бораи судњо" вуљуд надорад ва ѓалат зикр кардани номи Ќонуни конститутсионї аз љониби судя беэњтиромї нисбат ба Конститутсия мебошад. Ѓалат овардани номи ќонуни дуюмро њам дар таъинот ба виљдони судя њавола мекунем. Дар ќонунњои аз тарафи судя дар таъинот зикргашта мушаххас ќайд гардидааст, ки "воситањои ахбори омма ва рўзноманигор њуќуќ
надорад дар ахбораш НАТИЉАИ МУРОФИАИ СУДИИ КОРИ МУШАХАССРО пешакї баён кунад", аммо судя таъиноти ањамияти махсуси љамъиятї доштаро ќабул кард, ки падидаи "нодир" дар 102 соли таърихи матбуоти тољик бояд арзёбї шавад. Њатто дидаву дониста, дар таъйиноти худ ќайд накардааст, ки дар кадом бахши маќола оиди натиљаи пешакии парванда сухан гуфта шудааст. Дар маќола натиљаи тањќиќоти журналистии ЊОЛАТЊОИ КОР рўи чоп омада, натиљаи ягон мурофиа баррасї нашудааст ва нахоњад шуд. Ин вежагии кори Ожонси тадќиќоти жуарналистии "Нигоњ" аст: мо ба њич ваљњ натиљаи пешакї ва њатто нињоии парвандањои судиро баррасї намекунем. Ин њолатњо дар парвандањо дар Суди Олии иќтисодии Љумњурии Тољикистон, маќомоти прокуратура, Агентии назоратии давлатии молиявї ва мубориза бо коррупсияи Љумњурии Тољикистон мавриди баррасї ќарор доранд. Аммо аз тарафи ин маќомот дар баробари кормандони "Нигоњ" ягон монеа эљод нагардидааст. Баръакс, аксари онњо бар хилофи бонк, ба дархостњои жуарналистї љавоб гуфта, аз натиљањои тадќиќот истифода мебаранд. Танњо судя Раљабзода мехоњад бо ин таъинот ба амалї шудани њуќуќњои конститутсионї ва касбии мо бо роњи ѓайриќонунї ва сўистифода аз ваколатњои хидматї монеа ба вуљуд орад, ки љойи таассуф дорад. Ин аст, ки "Нигоњ" аз њуќуќшиносњои варзидаи кишвар, созмонњои журналистии ватанї ва љањонї даъват ба амал оварда, хоњони тањќиќи мављуд будани њадди аќќал як мавриди истифодаи "Натиљаи пешакии мурофиаи судии парвандаи мушаххас" дар се маќолаи ба нашр расида гашт. Мо бо боварии комил изњор медорем ва натиљаи тањќиќи њуќуќии њар њуќуќшинос ва ё созмони мустаќил собит хоњад сохт, ки ин хел маврид вуљуд надорад.
Наќзи ќонун аз сўи... судя Тибќи талаботи ќисми 1-и моддаи 13-и КМГ ЉТ - адолати судї оид ба парвандањои гражданї дар асоси мубоњиса ва баробарњуќуќии тарафњо ба амал бароварда мешавад. Ќисми 2-и њамин модда њам талаб мекунад: - Суд мустаќилият, беѓаразї ва хулосаи худро нигоњ дошта, роњбарии мурофиаро анљом медињад, ба шахсони иштирокчии парванда њуќуќ ва ўњдадорињояшонро фањмонида, оид ба оќибатњои содир кардан ва ё накардани амалњои мурофиавї огоњ месозад, ба онњо дар татбиќи њуќуќњояшон мусоидат намуда, барои тањќиќи њамаљониба ва пурраи далелњо, муќаррар намудани њолатњои воќеї ва истифодаи дурусти ќонунњо њангоми њалли парвандањои граж-
данї шароит фароњам меоварад. Аммо судя Раљабзода Њ. бар хилофи талаботњои моддаи 13-и КМГ ЉТ амал намуда, масъаларо яктарафа, нообъективона, бе тањќиќи њамаљониба ва пурраи далелњо, муќаррар намудани њолатњои воќеии кор, истифодаи дурусти ќонунњо њангоми њалли масъала баррасї намуда, дар ба ваљњои беасос ва далелњои беэътимод ва нодуруст бањогузорї шуда такя намуда, Таъиноти беасос ва ѓайриќонунї баровардааст. Тибќи талаботи ќисми 1 ва 2-и, моддаи 70-и КМГ ЉТ - Суд ба далелњо аз рўи эътимоди ботинии худ бањо медињад, ки он ба тањќиќи њамаљониба, пурра, обективона ва бевоситаи далелњои дар парванда мављуда асос меёбад. Аммо судя бар хилофи моддаи мазкур амал намуда, бе ягон далел санади судии ѓайриќонуниро ќабул намудааст. Боиси таасуф аст, ки судя њатто манфиатдории худро нишон дода, дар таъинот хуќуќи тарафњоро вобаста ба овардани шикояти хусусї ва муњлати он зикр накардааст, ки талаботи моддаи 230-и КМГ Љумњурии Тољикистон мебошад.
Фарзияњо барои як тањќиќи нав Бо назардошти гуфтањои боло, "Нигоњ" ба Шўрои адлияи ЉТ, аллакай шикоят бурда, њатман дар муддати муайян намудаи ќонунгузорї аз болои таъиноти мавриди зикр ба суди болої шикояти хусусї хоњад бурд. Њамчунин, зарур медонем таъкид созем, ки айни њол мо рўи ду фарзия кор бурда истодаем: аввалї, ин ќонуншиканї як њаваскории судя Раљабзода Њотам мебошад, дуввумї, супориши Раёсати Суди Олии кишвар. "Нигоњ" дар кутоњтарин фурсат њаќиќати ин ќазияро њам ошкор ва ба љомеа пешнињод хоњад кард. Мо ањли эљоди нашрия, таъкидан мегўем, ки ба њайси масъулони як институти љомеаи шањрвандии Тољикистон њич гуна сензура, фишору тањдидњои аёну ноаёнро ќабул надорем ва ба талаби њич ќонуншикан, новобаста аз ќудрату таъсири фавќуллодааш ба низоми судии мамлакат итоат нахоњем кард, зеро ин тањќири низоми судии Тољикистони соњибихтиёр аст. Ва њам ќабул нахоњем дошт, ки њар судя худ низоми кории худро ба сари низоми судии кишвар тањмил кунад. Бинобар ин, мо дар доираи ќонунгузории кишвар аз болои таъиноти мавриди зикр шикоят бурда, чопи матлабро бо њамон шеваи барои ќонуншиканњои "Тољиксодиротбонк" хастакунанда-як њафта дар миён рўи чоп хоњем овард. "Нигоњ"
ИНТРИГАИ РЎЗ
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
4
Рўзи шанбе, 15-уми ноябри соли љорї сомонаи centrasia.ru навишт: "Ќирѓизистон ба Тољикистон пешнињод кард, ки делимитатсия ва демаркатсияи сарњади давлатї аз рўи харитањои даврони Шўравї гузаронида нашавад". Дар ин бора ба рўзноманигорон муовини сарвазири Ќирѓизистон - Абдурањмон Маматалиев хабар додааст. Чї сабаб шуд, ки якбора њамсояњоямон барои муайян ва сарњадбандї кардан аз харитањои замони Шўравї даст кашидан мехоњанд? Њол он ки, дар таљрибаи љањонї ѓолибан кишварњо бањсњои сарњадиро танњо ва танњо тавассути харитањои таърихї ва бо иштироки нозирон ва ё гуруњи сеюм њал мекарданду мекунанд. Чї шуд, ки якбора бародарони ќирѓиз аз харита рўй тофтанд, њарчанд дар сї соли охир чанд минтаќањои бањснок дар дењаи Ворухи шањри Исфара ва дар минтаќаи дењаи Хистеварзи ноњияи Бобољон Ѓафуров дар асоси њамон харитањои даврони Шўравї ба Ќирѓизистон гузаштанд. Аммо имрўз ќирѓизњо аз ин таљриба даст кашиданианд. Пас он минтаќањои бањсноки аз рўи харитањои замони Шўравї гирифтаашонро бармегардонанд? Чи тавре љаноби Маматалиев мегўяд, онњо пешнињодњои мушаххасро барои муайян намудани мансубияти минтаќањои бањсноки сарњади миёни ду кишвар тањия кардаанд ва он дар асоси ба инобат гирифтани воќеияти имрўза омода мешавад ва асосан амнияти сокинони минтаќањои наздисарњадиро дар назар гирифтаанд. Ба гуфтаи Маматалиев, онњо ин пешнињодро ба љониби Тољикистон
БИШКЕК ГУФТ. ДУШАНБЕ ЧЇ?
ХАРИТАИ ДАВРОНИ ШЎРАВЇ, КИ ВОРУХРО ДАР ЌАЛАМРАВИ ТОЉИКИСТОН НИШОН МЕДИЊАД
кардаанд, вале аз љониби Тољикистон посух њанўз ба онњо нарасидааст. Аммо муовини сарвазири Ќирѓизистон шарњ надодааст, ки таќсими сарњад дар асоси сукунати ањолї таќсим мешавад ва ё бо дигар усул.
ТОЉИКИСТОН ДАР ХАРИТА ДАР СОЛИ 1939.
Дар Душанбе, на њукумат, на Вазорати корњои хориљї ќазияро шарњ намедињанд. Айни њол маълум нест, ки Тољикистон ба ин пешнињод чї љавоб медињад, вале пештар њам дар як маќола, тањти унвони "Дер мешавад" ("Нигоњ" ) таъкид карда будем, ки мувофиќи њама, такрор мекунем, њама харитањои даврони Шўравї, ќисми зиёди заминњои бањсноки минтаќаи сарњадї азони Тољикистон аст. Шояд љониби дигар ин чизро омўхт ва ба хулоса омад, ки дар сурати аз рўи харитањо таќсим шудани заминњои минтаќаи сарњадї онњо бой медињанд ва заминњои бисёр ба Тољикистон мегузарад. Пас як роњи дигари таќсимот - муайян намудани топонимикаи мањалли назди сарњад аст. Дар ин сурат њам дар маќолаи "Дер мешавад" таъкид карда будем, ки њамаи номњои минтаќањои бањснок тољикї мебошанд. Ва аз њайати гуфтушуниди тољикон дархост њам карда будем, ки дар ваќти муколама бо ќирѓизњо би-
пурсанд ва ё ба онњо хабар дињанд: Худи калимаи "Чоркўњ" ишора ба он аст, ки ин дења дар атрофаш чор куњ дорад. Ва то солњои 90-ум ин кўњњо ба тољикон мансуб буду баъд ба ќирѓизњо гузашт. Чї тавр дењаи Чоркўњ бе кўњ монд? Яъне, чораш ба мову кўњњояш ба ќирѓизњо гузашт? Агар аз љињати сукунати халќњо њам гирем, аксари ин минтаќањо тољикнишинанд. Масалан, аз Исфара то Ворух, ки минтаќаи сарњадї њисоб меёбад, танњо як мањалла, такрор мекунам мањалла ва на дења ќирѓизњо, ки шояд аз 50 то 60 оила сукунат доранду он номи "Ќаробоѓ" гирифтааст, дигар њама танњо тољикон зиндагї мекунанд. Худи номи "Ќаробоѓ" њам аз номи тољикии "Ќарияи боѓ", яъне, дењаи боѓ аст. Дар ќисми болоии роњи "Хуљанд - Конибодом" дар минтаќаи дењаи Хистеварзи ноњияи Бобољон Ѓафуров њам пурра тољикон зиндагї мекунанд, вале Ќирѓизистон аз рўи харитаи даврони Шўравї ин ќисми болоии дењаи Хистеварзро аввалњои солњои навадум ба њудуди худ даровардааст. Дар минтаќаи Ворух њам ќирѓизњо дар асоси харитаи даврони Шўравї як ќисми замин тољикон ободкардаро охири солњои њаштодум аз тољикон гирифтанд. Ин тавр бошад, аз рўи мантиќ онњо он минтаќањое, ки солњои њаштодуму навадум аз тољикон мувофиќи харитаи даврони Шўравї гирифтаанд, БОЯД БАРГАРДОНАНД, Хуб, интизор мешавем. Њайати намояндањои гуфтушунид аз љониби Тољикистон ба ин пешнињоди љониби Ќирѓизистон чї посух медињад. Муњибуллоњ ЌУРБОН
САДОИ МАРДУМ
"БОНКИ ЭСХАТА" БЕЊТАРИН БОНКИ ТОЉИКИСТОН
40% 35%
35%
Сатњи хидматрасонии "Бонки Эсхата" дар байни дањгонаи бонкњои Тољикистон бењтарин сифат шудааст.
30% Казкомм ертсбонк Т ољикистон
Фононбонк
Спитам ен Б онк
Соњибкорбонк
О риёнбонк
Б онки Эсхата
5%
АксесБонк Тољикистон
10%
Амонатбонк
15%
Агроинвестбонк
20%
Бино ба назарсанљии охире, ки зери ун-
Ќазияи њар "Хидматрасонии кадоме аз ин бонкњои 20% мазкур халтаи борути хобидаро мемонад, ки дар вони ваќти дилхоњ зарра-зарра аз он истифода мешавад. Мутмаинан, Тољикистонро бењтар медонед?", баргузор 17% инњо ќирѓизњои асил ва агар тољик бошанд, тољикњои асил шуд, 35 дарсади посухдињандагон сатњи хиднестанд. Ин низоъ устувории њарду кишварро барњам зада, матрасонии "Бонки Эсхата"-ро бењтарин доонњоро тобеъу дастнигари Ўзбакистону Русия мекунад. Тарњњои нистанд. бузурги минтаќаї, назири CASA-1000, лўлаи газ ба Чин, роњњои Ин њам дар њолест, ки 20%-и иштирокчиён 6% оњан аз Русияву ба љонибдории "Агроинвестбонк", 17 фоизи 4% Чин, њатто тарњњои дохилї зери суол рафта, 3% дигар ба љонибдории "Тoљиксодиротбонк" ва зомини ризќи мардуми2%ду кишвар хоњад шуд. 1% 1% Тoљиксодиротбонк
«
25%
0% 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11 дарсади дигар њам ба тарафдории "Амонатбонк" раъй додаанд. Њамагї 6 дарсади ширкаткунандагон сатњи хуби хидматрасонињои "Ориёнбонк", 4 фоизи дигар "АксесБонк
Тољикистон" ва 3 дарсад "Соњибкорбонк"-ро баргузидаанд. Натиљаи ин назарпурсї муайян кард, ки њамагї 2 дарсади инштирокчиён ба љонибдории "Казкоммертсбонк Тољикистон", 1% ба "Спитамен Бонк" ва мутаносибан 1 дарсади охир њам ба хидматрасонињои "Фононбонк" бањо додаанд. Ин назарсанљии виртуалї аз 12-ум то 18уми ноябри соли 2014 бо супориши њафтаномаи "Нигоњ" дар сомонаи ОИ "Тољнюс" гузаронида шуда, дар он 879 нафар ширкат кардаанд.
ИЌТИСОД Бори аввал дар Тољикистон дар бораи муњољирати мардуми Яѓноб ва нест шудани осори пурќиммати суѓдиён филм ба навор гирифта шуд. Ин филм, бо номи "Асрори хуфтаи дараи Суѓд" наворбардорї шуда, аз азобу машаќќати мардуми Яѓноб ва љиноятњои њокимони Шўравї наќл мекунад. Хабарнигори "Нигоњ" дар бораи ин филм бо коргардони он Саидљон Ќодирї сўњбат орост ва нахуст аз ў пурсид, ки сабаби таваљљўњ карданаш ба ин мавзўъ дар чист? - Дараи Яѓноб яке аз дарањои зебои Тољикистон ва соњиби манзарањои бињиштосо аст. Дар чандин дењањои ин дара мардуми кўњанбунёди суѓдзабон зиндагї мекунанд. Дар ин дара ќариб 50 дења аст, вале њамаи ин дењањо вайрону валангоранд. Бошандагони ин дењањо аљдодони суѓдзабони мо мебошанд, ки то њол ба забони суѓдї њарф мезананд. Вале дар давраи муњољирати ин мардуми дар солњои 70-80-уми асри гузашта дар њаќќи онњо ноњаќќињои зиёде сурат гирифт. Бо њамин сабаб гурўњи эљодии мо ба ин мавзўъ таваљљўњ кард. Филми "Асрори хуфтаи водии Суѓд" аз 2 ќисмат иборат буда, дар ќисмати аввалаш дар бораи урфу одат, расму русум маъракањо ва хурсандињое, ки мардуми Яѓноб дар гузашта доштанд, ќисса карда мешавад. Баробари ин мо дар ин филм оиди баъзе аз муаррихони аљнабї, ки ба кофтукобу бозёфтњои археологї бењтарин сарватњои маданияти маданї, китобњои нодири тољиконро ба яѓмо бурданд нишон дода шудааст. Ин дастхат ва китобњои нодир, ки таърихи на кам аз 2000-сола доранд, бо кўмаки ашхосони љоњилу ватанфурўш бо бањонаи омўзиш ба яѓмо рафтанд. Њамаи инро мо дар ќисмати аввали филм нишон додем. Њоло наворгирии ќисмати аввали филм ќариб ба анљом расида, наворгирии ќисмати дуюм аз моњи марти соли оянда шурўъ хоњад шуд. Ќисмати дуввуми филм дар бораи воќеањои мудњиш ва хунини соли 1980-уми ќарни гузаштаи дараи Яѓноб њикоя мекунад. Дар ќисмати дуввуми филми "Асрори хуфтаи дараи Суѓд" мо ошкоро нишон медињем, ки чи тавр забон, урфу одат, анъана, фарњанг, њуќуќи ин сокинони Яѓноб поймол карда мешавад. Як назар ба ин воќеањо нишон медињад, ки њамаи ин корњо бо маќсади аз байн бурдани фарњангу забони мардуме ки моро ба давлати Суѓдиён мепайвандад, сурат гирифт, ки ин гуноњи азим аст. Ин гуноњи нобахшидании њокимони Шўравї буд, ки мардумро аз фарњанг ва ватани аљдодиашон људо кардан. Яъне дар ќисмати дуввуми филм муњољирати мардуми Яѓноб намоиш дода мешавад. - Сужаи филм асосан кадом сањнањоро дарбар мегирад? - Аниса як духтараки дењотї мебошад, ки дењаашро бисёр дўст медорад ва барои ободии он хеле кўшиш мекунад. Ў духтараки љасур буда, дурўяњо ва айёронро бад мебинад. Падари Аниса, Исмат кўлолгар буда, бародараш дар факултети роњсозоии Донишкадаи политехникии шањри Душанбе тањсил мекунад. Онњо сенафара барои ободии ватанашон, кушодани роњњои нав ва пайваст кардани дењањо хеле зањмат мекашанд. Дар ин кор падарашон Исмат низ ба онњо кўмак мекунад. Ин 3 нафар он чи аз дасташон омад барои дењањои худ анљом доданд. Лекин афсўс, ки зањматњои онњоро њокимони давр поймол карда, орзўњои онњоро шикастанд. Онњоро аз ватани худ људо карда, ба љойњои тафсон бурданд. Директори мактаб њамчун шахси ба аќидаи партия содиќ дар муњољиркунонї мардумро ташвиќу тарѓиб мекунад. Аммо њокимони Шўравї дењаи Анисаро харобу валангор карда, мардумро бо зарби
Саидљон ЌОДИРЇ:
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
5
оянда барои рушди ватани худ сањмгузор бошанд. Бењрўзљон ва Машњура истеъдоди худро њанўз аз театрњои љавонон оѓоз карданд ки устодашон Бердї Мингбоев буд. Оњиста-оњиста ба филмњо гузаштанд ва њоло њунарманди тайёр њастанд. То як њунарманди кўдакро гирифтан барои чї фарзанди худамро нагирам, ки истеъдоди баланд дорад? Барои чї мо бояд њунар ва истеъдоди фарзандони худро паноњ кунем? Бењрўзљон дар чандин кинофестивалњои љањонї иштирок карда, соњиби љоизањо шудааст. Дар онљо бањогузориро на ман балки шахсони бегона анљом медињанд. Бењрўзу Машњура Марда Каскар, Арман Асанте, Тагава ва дигар њунармандони машњури Њолливуд шинос шуданд. Дар кинофестивалњои љањонї чашмњои инњо кушода шуд, филмњои навро диданд. Њунармандони Њолливуд наќша доранд, ки Бењрузу Машњураро ба онљо даъват кунанд. Ба ѓайр аз актёрї дар дунё касбњои зиёд аст. Њар кас агар фарзандони худашро дар соњаи худ тарбия кунад, љумњурї гул мекунад. - Коршиносон мегўянд то њол дар Тољикистон ба синамо њамчун ба соњаи даромаднок муносибат намекунанд ва со-
Муњољирати Яѓноб гуноњи нобахшидании Шўравї буд чўб ба чархболњо бор карда, маљбуран аз диёрашон ба дигар љо мекўчонанд. Ин чиз ба гуфтан осон аст. Мо ин сањнаро дар филм нишон медињем, бахусус доду фарёди кўдакон ва ашки занону мўйсафедонро. Ваќте чархбол парвоз мекунад ин нафарон охирин бор ба диёри худ нигоњ мекунанд ва дилашон барои ин љойњо месўзад. Пештар як филм буд бо номи "Аватар", ки аз тарафи синамогарони ИМА тањия шуда буд. Дар он филм лањзањое буд, ки ба дењае мераванд, ки урфу одати худро доштанд. Инњо мехостанд, ки дар он дења намуди нав созанд ва маљбуран онњоро ба дигар љо кўчонанд. Ваќте онњо намехостанд онњоро маљбуран зада мебуранд. Дар он филм сањнањои хаёлї ба намоиш гузошта шуда буд, аммо дар филми "Асрори хуфтаи дараи Суѓд" воќеањои њаќиќї тасвир шудаанд. Мо дар филм нишон додем, ки чигуна њокимони давр ба забон ва урфу одати мардум муносибат карданд. - Дар филми "Асрори хуфтаи водии Суѓд" кадом њунармандон наќш офаридаанд? - Дар ин филм њунармандони касбии театр ва синамои тољик ба монади Асалбек Назриев, Исо Абдурашидов, Амон Ќодиров, Тањмина Раљабова, Бењрўзљони Саид, Машњура Сайидзода, Мањмадалї Сангов ва дигар њунармандони асил наќш офариданд. - Ба аќидаи шумо муњољир кардани мардуми Яѓноб бо кадом њадафњо сурат гирифт ва чи натиљае дод барои мардуми он? - Дар солњои 70-80-уми асри гузашта мардуми Яѓнобро барои бунёди ноњияњои нав ба минтаќањои гуногуни Тољикистон аз ќабили Зафаробод ва Ёвон муњољир карданд. Фикр мекунам ин амал бо амри њукуматдорони баландмаќоми он замон сурат гирифт. Он ваќтњо ман дар хотир дорам, ки табиат дигар буд ва њаво хеле гарм буд. Ќумзорњои Зафаробод, Ёвон то 60-70 дараља
гармї дошт. Кўчонидани ин мардум аз як љои салќин ба чунин љои гарм дар он давра њам љиноят буд ва њам марг. Ќариб 80 фоизашон дар њамонљоњо вафтиданд. Ин кор гўё барои обод кардани заминњо нообод сурат гирифта буд, вале бо марги одамон анљом ёфт. - Дар тањияи филми "Асрори хуфтаи дараи Суѓд" кї кўмак кард, яъне дастгирии молиявии он бар дўши кї буд? - Аз рўи ќоида њоло ман наметавонам сањмгузорони филмро номбар кунам. Ин кор танњо дар ваќти намоиши филм эълон карда мешавад. Банда бисёр мехостам барои чунин филмњо сањмгузорони калон таваљљўњ кунад ва барои наворгирии ќисмати дуввуми филм кўмак кунанд. Ин филм њам филми таърихї ва њам филми саргузаштї аст ва љолиб аст барои оянда. Тањияи чунин филмњо барои тарбияи насли наврас дар рўњияи ватандўстї ва арљгузорї ба фарњангу оини худ бисёр созгор аст. Агар шахсони саховатпеша ё созмонњо ба филми мо таваљљўњ кунанд, ќисмати дуввуми он боз њам хубтар мебарояд. Зеро ќисмати аввали филм ќариб ба анљом расид. Дар ќисмати дуввум, ки хеле лањзањои њассос дорад, љалби сармоя хеле хуб аст. - Намоиши филм кай ва дар куљо сурат мегирад? - Нахустнамоиши ќисмати якуми филм охирњои моњи декабр сурат гирифта, наворгирии ќисмати дуюми он моњи марти соли оянда оѓоз мешавад. - Шумо њамчун коргардони дар чандин филмњои тањиякардаатон наќшњоро ба фарзандони худ Бењрўзљон ва Машњура вогузоштаед. Мехостам фањмам, ки сабаби ин кор дар чист? Оё ба ѓайр аз инњо дигар наврасоне нестанд, ки шумо онњоро ба филм љалб кунед? - Падар њамеша кўшиш мекунад, ки фарзандони худашро дуруст тарбия кунад, то
њибкорони мо низ омода нестанд то дар ин соња маблаѓњои калон харљ кунанд. Шумо њамчун коргардон дар ин бора чи назар доред? - Ман барои шумо як мисол меорам ва бигзор худи хонандаи гиромї хулосабарорї кунад. Филми машњури "Титаник" бо харљи 200 млн доллари ИМА аз тарафи Њолливуд тањия карда шуд. То имрўз дар байни 5 сол 2 млрд доллар ин филм даромад овард. Ин далел исботи он аст, ки синамо соњаи даромадноктарин аст. Танњо зарур аст, ки мо филмњои хубро ба навор гирем. Сањмгузорони мо набояд аз сарпарастии филмњо тарсанд. Кўшиш кунанд ба филмњои хуб маблаѓњои калон сармоягузорї кунанд, албатта онњо маблаѓи худро дукарата пас гардонида мегиранд.
Муллораљаб ЮСУФЇ
6
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
Парлумон Тољикистон бори дигар собит намуд, ки дар Тољикистон умдатан корхонањое аз пардохти андоз ва бољи гумрукї озод карда мешаванд, ки марбути ќудоњову наздикони роњбарони баландмаќоми ин кишвар аст. Сомонаи Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон www.parlament.tj аз баргузории иљлосияи шашум дар рўзи 12-уми ноябр хабар дода, овардааст, ки дар он масъалањои "њаётан муњим" баррасї гардидаанд. Аз љумла Лоињаи Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Оид ба ворид намудани таѓйиру илова ба Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи Буљети давлатии Љумњурии Тољикистон барои соли 2014", ки аз тарафи Њукумати Љумњурии Тољикистон барои баррасї ба љаласаи Маљлиси намояндагон пешнињод шудааст, бозбинї шуда баъди шарњу тавзењи муовини вазири молияи Љумњурии Тољикистон Нигина Љонмањмадова ва вакили Маљлиси намояндагон Шарофиддин Сирољов ќабул гардидаст. Баромадкунандагон иброз намуданд, ки ба ќонуни мазкур ба моддаи 15 ќисми 6 ва 7 бо мазмуни зайл илова карда шаванд: "Воридоти 1 адад дастгоњи бофандагї аз тарафи Љамъияти дорои масъулияти мањдуди "Ќолинњои Суѓд"-номи дурусташ "Ќолинњои Ќайроќќум" аз андоз аз арзиши иловашуда ва бољи гумрукї озод карда мешавад. Воридоти молњо барои сохтмони заводи сементбарории Љамъияти дорои масъулияти мањдуди "Тољ-чайна 2013" дар шањри Вањдат, ки номгўй ва миќдори онњоро Њукумати Љумњурии Тољикистон тасдиќ мекунад, аз андоз аз арзиши иловашуда ва бољи гумрукї озод карда мешавад"-менависад www.parlament.tj Љамъияти дорои масъулияташ мањдуди "Ќолинњои Ќайроќќум" то замони хусусї шуданаш Комбинати "Ќолинњои Ќайроќќум" дар мувозинати давлат буд. Дар соли 1991 ба се корхонаи хусусї таќсим шуд. Яке бо воридоти ашёи хом, дигаре истењсол ва сеюмї, фурўши ќолинњо машѓул буд.
Наќши ќудоњо Аммо аз миёни ин се корхонаи хусусї озод намудани як адад таљњизоти воридшавандаи бофандагї аз пардохти бољи гумрукї ба "Ќолинњои Ќайроќќум" њаќиќатеро ошкор месозад, ки корхонањои марбут ба ќудоњои роњбарони сатњи баланди давлатї ба зудї чунин им-
СУЃД
"ЌУДО" - И ПАРЛУМОН Аз бољи гумрукї озод кардан барои кї осон аст? тиёзњоро дарёфт мекунанд ва парлумон - "намояндагони интихобшуда аз љониби мардум" њам инро раво мењисобад. Бар пояи иттилои мо, муассиси ЉДММ "Ќолинњои Ќайроќќум" Зафар Азимов, писари Яњё Азимов сарвазири пешин ва домоди Ќоњир Расулзода, сарвазири феълии Тољикистон аст. Алишер Бойхонов, ки њоло вазифањои љонишини директори генералї дар "Ќолинњои Ќайроќќум"ро бар ўњда дорад, хоњарзодаи Яњё Азимов буда, ќудои Амонуллоњи Њукуматулло, собиќ роњбари КВД «Роњи оњани Тољикистон» мебошад. Рустам, писари Амонуллои Њукуматулло, домоди Алишер Бойхонов буда, маросими тўй ё ќудогии Њукумовњо ва Азимовњо дар моњи августи соли равон сурат гирифтааст. Акнун коршиносони масоили њуќуќ ва иќтисод њам ќудогии роњбарони сатњи
болоии давлатиро аз муњимияте медонанд, ки дар тадбиќ гардидани имтиёзњои давлатї наќши асосї доранд.
Ќонун барои... иќтисоди касод Субњони Зариф, коршиноси мустаќил мегўяд, озод кардани ин ё он корхона аз пардохти андоз ва бољї гумрукї бо розигии парлумон сурат мегирад, аммо бар асоси ќарори њукумат ва тадбиќи барои њама нест, зеро таљрибаи солњои ахир нишон медињад, ки имтиёзњои давлатї танњо ба ширкатњое дода мешаванд, ки ба хешу табор ва ќудову андаи роњбарони болоии њукумати љумњурї тааллуќ доранд: - Имрўз як шањрванди оддие, ки дар бахши хусусї кору фаъолият мекунад, њељ гоњ аз андоз озод карда намешавад. Ба таври мисол, муаасиси ширкати хориљии IRS то имрўз ба таври возењ маълум нест. Баъзе ин ширкатро ба домоди раисљумњ-
ур рабт медињанд. Аммо маълум аст, ки дар минтаќаи офшории Вирљиния ба ќайд гирифта шудааст. Ё ширкати "Asian Express" њам аз андоз озод карда шуд. Ин хуб аст, аммо аз љониби дигар, онњо бо ин имтиёозњо ба иќтисоду мардум чї имтиёз медињанд. Даромадњои IRS куљо меравад? Дар њоле, ки ќарору ќонунњо дар хизмати наздикони афроди баландмартаба њастанд, дањњо соњибкор низ мењоњанд, ки барои ривољи фаъолияти худ аз њукумат имтиёз гиранду парлумон онро таъйид кунад. Ин чиз соњибкоронро хушбин намекунад, зеро дар як ваќт пардохти фоизи бонк, андоз ва гумрук кору тиљорати онњоро ба зону менишонад. Аммо ин мушкилотро ба як "суф" наздикон, масалан, ќудоњо њал мекунанд. "Ќудо" будан ба парлумон њамин паёмро дорад. Тоњири КАРИМ
ФАРЗИЯЊОИ САР ЗАДАНИ СЎХТОР ДАР "САНО" ВА "БАЊОР" Бо гузашти 3-рўз аз сўхтори марказњои савдои "Бањор" ва "Сино"-и канори бозори "Панљшанбе"-и Хуљанд, ки дар худ дањњо дукону маѓозањои либосфурўширо фароњам оварда буданд, соњибкорон бо андуњу афсўс ба растањои либосфурўшии худ менигаранд, ки харобу хокистар шудаанд. Њоло дар њар њар мањфиле дар Хуљанд, маркази Суѓд суњбат аз боби ин сўхтор меравад ва фарзияњои зиёдеро ба вуљуд овардааст. Баъзењо мегўянд, агар кормандони сухторхомўшкунї зуд ба љои њодиса расида ва ба амал мегузаштанд, шояд ба ин дараља харобињо бузург намешуд ва пеши роњи алангаи валангоркунанда гирифта мешуд. Баъзеи дигар мегўянд кормандони сухторхомўшкунии шањр ин сухтторро љиддї ќабул накардаву гўё ба љойи њодиса ќаблан бо мошини беоб омадаанд. Аммо Бахтиёр Шокиров, сардори хадамоти оташнишонии шањри Хуљанд дар сўхбат ба ТоjNews гуфт, ки аз рух-
доди њодисаи сўхтори канори бозори "Панљшанбе" онњо зуд ба љойи њодиса њозир шудаанд. "Ба идораи мо шањрвандон соати 22:14 хабар расониданд. Кормандони мо соати 22:20 ба љойи њодиса њозир шудаанд. Замоне, ки мошинњои сухторнишонї ба љойи њодиса расиданд, ки алангаи сўхтор баланд буд ва масофаи зиёдро фаро гирифта буд. Ба ин хотир дигар кормандони сухторхомўшкунандаи шањру ноњияњои Чкалов, Ќайроќќум ва Б. Ѓафуровро ба љои њодиса хондем. 19-мошини обпошандаи сўхторнишонї ба љойи њодиса њозир шуданд"-мегўяд Шокиров. Ин, ки баъзењо идда доранд, ки кормандони сухторхомўшкунї ба љои њодиса ќаблан бо мошинњои беоб њозир шудаанд, то куљо дуруст аст? Бахтиёр Шокиров гуфт, ки "дар як сония мошини обпошанда 40 литр обро холї мекунад. Мошинњои сухторнишонї дорои 2 ва 5 тонна об мебошанд ва дар ду-се даќиќа оби онњо таомом мешавад. Мошинњо на ин, ки беоб ба
љойи њодиса њозир шуданд, балки оби онњо зуд тамом шуду онњо барои боз пур кардани об рафтанд". Масъулини Хадамоти сўхторнишонии Хуљанд мегўянд, сабаби аслии сўхтор њанўз маълум нест, вале расиши кутоњи ноќилњо ва таркиши балонњои газї дар дохили ошхонаи "Њаниф" аз фарзияњои эњтимолї дониста мешавад. Зимнан, як комисияи вижа иборат аз кормандони милиса, сухторнишонї,
барќ ва њукумат таъсис ёфта, сабабњои сўхтори шаби 15 ба 16-уми ноябрро дар канори бозори "Панљшанбе" маълум хоњанд кард. Сўхтори марказњои савдои "Бањор" ва "Сино" дар назди бозори "Панљшанбе" њам 800 метри мураббаъро дар бар гирифта, бино ба иттилои расмї, хисороти он 1 милион сомонї арзёбї мешавад. Аммо тољирон мегўянд, хисороти аслї аз ин сўхтор ба маротиб зиёдтар аст.
МЕДИА
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
Инъикоси њаёти бонувон дар васоити ахбори омма имрўз ба масъалаи доѓ табдил шудааст. Дар баробари мардон, ки њамеша маќоми соњибназариро дар матбуот доранд, баръакс бонувон њангоми содир шудани ин ё он љиноят њамчун бону муаррифї мешаванд, аз њаёти шахсии бонувони сароянда ќиссабофињо нашр мегардад ва њоказо. Чаро ВАО љойгоњи занро мањдуд медонанд? Ин аввалин суол аз Марям Давлатова, коршиноси масоили гендерї аст, ки ба тозагї инъикоси занон дар ВАО - ро гузориш карда буд: - Мушкили ВАО-и тољик он аст, ки хеле сахт дар доираи ќолабњои куњнашудаи гендерї дармондааст ва њардуи ин љанбањоро ба тарзи худ нодида мегирад. Мафкураи мардсолории кормандони ВАО (сарфи назар аз љинси муаллифони матолиб), ки дар айни замон дар навиштањояшон зуњур мекунад, њамзамон ба афкори љомеа, таќвияту вусъати ин ќолабњо мусоидат менамояд. - Дар гузориш зикр кардед, ки аз зан њамчун ќотил, нашъаљаллоб, фоњиша ва љинояткори аршад дар ВАО бештар истифода мекунанд, њатто модар. Аммо ваќте мардонро бо ин љурмњо ва вазнинтар аз инњо боздошт мекунанд, њељ гоњ дар ВАО њамчун падар ё мард истифода намешавад... - Воќеан чунин аст. Дар мафкураи мо зан пеш њама на чун инсон, балки маќоми иљтимоии он, яъне модар буданаш, дар назар аст. Дар мавриди мардон ин маќом ќариб комилан истисно мегардад. Ин як тарафи масъала аст. Вале дар мавриди ВАО тањќиќот нишон дод, ки агар танњо аз сад дањ фисади матолиб гоњ мустаќиму гоњ зимнан ба рўзгори занон алоќаманд бошанд, 70 фоизи ин матолибро ахбори љиної ба љиноятњо аз љониби занон ва нисбати занон ташкил медињанд. Ин хеле нишондињандаи изтиробовар аст. - Номувофиќии гендерї на танњо дар ВАО, балки дар вазифањои давлатї њам аст. Масалан, дар порлумон бояд аз 11 вакили зан зиёд набошад... - Дар вазифањои давлатиро ишѓол кардани занон монеаи ќонуние вуљуд надорад. Дар порлумони мо шумораи занон нисбат ба бисёр кишварњои дигар, аз љумла њамсояњо зиёд аст. Ин љо чун дар мавриди мардон, мушкил њадди салоњиятнокии кадрњост. На њамеша онњое, ки вазифањои масъулро ишѓол мекунанд, ба њадди даркорї илми роњбариро медонанд, таљрибаи кофї доранд, аз доираи манфиатњои мањал, баъзан њатто авлод дуртарро дида метавонанд. Ин ќадами дигари љомеаи мост, ки бояд гузошта шавад. Ба андешаи ман љомеаи мо дар давраи гузариши печидаву шадиде ќарор дорад, мафкураи љамъиятии мо њанўз дар њадди феодалї боќї мемонад. Аз ин љост, ки аксаран мардум муттакоро дар доираи авлод ва мањал мељўянд ва дастгириро њам дар њамин сатњ осонтар дода метавонанд. Инсони дорои чунин мафкура аз бегонагон метарсад, дар атрофи худ одамони ба худ ошноро љамъ меорад ва табиист, ки дар чунин њолат касбият мавќеи арзандае надорад. - Бонувони фаъол дар илму кор зиёд дорем, аммо садо ва чењраи онњо дар ВАО ва љомеа нокушода аст. Чаро фазо мањкам аст ё тарс..? - Ин ба андешаи ман мавќеи ѓай-
Марям ДАВЛАТОВА:
7
эљод карда мешаванд, аз тарафи дигар на њамаи занон ба ќабули шарти бозињои мардона ќодиранд. Ќишри болоии ќудрат ва њукумат шарти вазнинтари бозиро дорад ва воќеан на њар зан бо он тарз кор карда метавонад ва мехоњад. Табиати занон ва тарбияи суннатии онон нисбат ба мардон хеле фарќ дорад. Вале кишварњое њастанд, ки ин саддњоро паси сар кардаанд ва таљрибаи онњо нишон медињад, ки иштироки фаъолонаи занон дар сатњњои болоии њокимият барои рушди љомеа хеле муассир аст. - Дар Тољикистон зарфи 23 соли истиќлолият ва ќабули санадњои мартабаи занон ду бонуро вазир монданд ва бо пайдо шудани дуздии маблаѓњои буљет дар вазоратњо борро болои "бонуи вазир" бор карданд ва бо њамин онњоро барканор. Аммо дар вазоратхонањое, ки мардон вазиранд, садњо сирќати маблаѓњои буљет ошкор мешаванд ва амалњои дигари ѓайриќонунї њам, аммо вазирро ба мард будан нисбат намедињанд ва барканор намешаванд, чаро? - Сабаби инро њам дар њамон ќолабњои гендерї љўстан лозим аст. Воќеан љомеа нисбати занон дар ќиёс бо мардон њамеша сахтгиртар аст ва шумо дуруст мегуед, ки њангоми нокомии зан, њатман ба љинс истинод карда мешаваду њангоми нокомии мард муносибат мењрубононатар аст. Љомеа омода аст, ба мардон њамеша гузашт намояд. Ин гапи нав нест. Ба хотир биёварем "Шоњнома" -и Фирдавсиро. Њангоми хиёнатњои шоњон њамеша шикоят аз рўзгору фалак аст, вале дар мавриди хиёнати Судоба Њакими бузург инро бо љинси ў мепайвандад ва тамоми занонро сарзаниш менамояд: Зану аждањо њарду дар хок бењ, Љањон пок аз ин њарду нопок бењ. Вале рисолати замони мо рањидан аз ин ќолабњои куњнашуда аст. Мо ди-
"ЗАНРО ВАО ЉИНОЯТКОР КАРДААСТ" ригендерии ВАО, мушаххасан кормандони он аст. Вале танњо ин сохторро гунањгор кардан аз руйи адолат нест. Дар ин соња дигар бахшњои љомеа, хосса ташкилотњои масъул низ сањлангорињо доранд. Аввалан, ба масъалаи омўзиши гендерии лашкари ваочиён диќќати кофї дода намешавад. Баъдан Кумитаи кор бо занон ва оила низ дар масъалаи њамкорї бо ВАО ба ќадри бояду шояд фаъол нест. Албатта, худи имконияти ин Кумита њам хеле бењбудї мехоњад, чї аз љињати шумораи кормандон ва чї аз дараљаи касбияти онњо. - Омили дигар њам аст, ки мо - бонувон мардонро аз худ боќудраттар медонем ва њамеша мехоњем, ки бо ишораи онњо пой монем. Оё ин зењнњои шахшудаи суннатии мо нест? - Бонуи соњибмаърифат касеро аз худ боло ё поён намедонад. Вале на њамаи мо донишњои заруриро дар мавриди муносибати байни занону мардон моликем ва воќеан аксаран шакли содда, вале ѓалати ин муносибатњо, яъне бартарии як љинсро бар дигаре ќабул дорем ва гузашта аз он мафњумњои эњтирому муњаббат, риояи анъа-
«
нањои милливу суннатиро бо ќолабњои куњнашуда меомезем. Барои њалли ин масъала, маърифати гендерии оммаро бардоштан њам боз њам хизмати ВАО бузург аст. Дар ин маврид тарѓиби тањсилоти духтарон, афзоиши маърифатнокии онњо ва на танњо занон, балки оммаи мардум дар мавзуъњои бунёди муносибатњои инсонии байни љинсњо хеле муњим аст. - Бори љамъиятро аз оила то мактаб ва иљтимоъ бонувон мекашанд, аммо дар соњоти муњимтар, назири вазирї, вакилї, раисии кумитањо ва роњбарї талош намекунанд. Чаро? - Боз њам рў меоварем ба илми гендершиносї. Он љо истилоње њаст, бо номи шифти шишагин. Ин маънои онро дорад, ки ба бонувон дар ишѓоли вазифањо љомеа (на танњо љомеаи тољикони мо) то њадди муайяне имкон дода мешавад ва баъд аз он монеањои љиддї бунёд мегарданд. Яъне љомеаи мардсолор занонро ба њадди ќабули ќарор дар масоили умда роњ додан намехоњад. Ва мо њам аз ин раванд берун нестем. Ин раванд ду тараф дорад: аз як љониб барои ишѓоли вазифањои боло монеањои асливу сунъї
Ин ќадами дигари љомеаи мост, ки бояд гузошта шавад. Ба андешаи ман љомеаи мо дар давраи гузариши печидаву шадиде ќарор дорад, мафкураи љамъиятии мо њанўз дар њадди феодалї боќї мемонад. Аз ин љост, ки аксаран мардум муттакоро дар доираи авлод ва мањал мељўянд ва дастгириро њам дар њамин сатњ осонтар дода метавонанд.
«
гар дар асри 21 зиндагї дорем ва бояд ба масъалањо воќеъбинона, бо такя бо хулосањои тадќиќотњои навин ва бо назардошти талаботу манфиатњои имрўзаи љомеа муносибат дошта бошем. Албатта, барои дигар кардани њамаи ин ќолабњои зењнї кор ва фурсат лозим аст. - Фикр мекунам, ки мо бонувон дар чанд соли охир пешрафти љамъиятиеро, ки доштем, аз даст додем... - Ман ба ин фикр розї нестам. Албатта, њолатњое њастанд, ки ман њам чунин гумон мекунам, зеро аксаран дар атрофи худ љавононро камтар мебинам. Афзоиши духтарони аз тањсил дурмонда, љавонзанони соњибмаълумоте, ки зуран хонашин карда мешаванд, баъзан њисси ноумедиро њам бедор мекунад. Вале аз тарафи дигар дар њамаи сатњњо мо шумораи зиёди занонро мебинем, ки дар доираи имкониятњои худ фаъолият доранд. Ѓайр аз ин замони мо љанбаи дигаре њам дорад. Ин сиёсати мушаххаси гендерии кишвар, ки дар ќабули санадњои муътабари миллї зоњир мешавад, љањонишавї, дастрасї ба Интернет ва захирањои бепоёни илмиву маърифатии он, сиёсати дарњои бози њукумати љумњурии Тољикистон аст, ки барои љавонон имкониятњои зиёди рушди маънавиву зењниро муњайё кардааст. Фаќат аз ин имкониятњо самаранок истифода кардан ва онро њамаљониба барои рушди занону духтарон сафарбар кардан лозим аст. Суњбати Мењрбону ОРИФЇ
8
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
ВОКУНИШ
"АГАР БИНЇ, КИ НОБИНОВУ ЧОЊ АСТ...!" ...В-агар бинам, ки нобинову чоњ аст, Агар хомўш биншинам гуноњ аст...! Шайх Саъдии Шерозї
(Посухи мухтасар ба дурўѓу бўњтонњои рўйрости Њадиса Ќурбонова, ки баъзе нашрияњо дидаву дониста чоп карда, хонандагонро фиреб додаанд) Одатан ба њарзаву њазён посух гуфтанро хуш надорам, хосса ваќте ки гап кирои гап надорад. Љову маќоми худро медонам, худро эњтиром мекунам, бењуда сарф кардани ваќтро дар бањси пучу бемаънї њайф медонам, сафсата, сафсатагўёнро ночиз мешуморам… Аммо чун парда дариду оќибат бухлу њасад, ѓайбату тўњмати солњо пасипардагї рўйрост шуд ва дурўѓу бўњтонњои як зани солхўрда, аз њадди эњтироми худу дигарон гузашт, хомўш будан имкон надорад. Њадиса Ќурбонова дар чанд рўзнома, пайи њам бо силоњи дилхоњу мавриди ниёзаш, помидору бодиринг ва дигар анвои хўрданї ( силоњи навбаромади муњориба бо раќибон!) чанд тан аз адибони маъруфро бо ќањру ѓазаби оташфишон сахт ба нишон гирифтааст. Ман низ аз "лутф"-и њамешагии ў, аммо ин дафъа рўйросташ , дар канор намондаам. Дурўѓњои нобахшиданї, бўњтонњои беасоси пур аз рашку њасад, кинаву ѓарази Њадиса Ќурбонова ва амсолаш , инчунин рўзномањое, ки ин њазёни иѓвоангезро, бо њадафи барои худашон маълум чоп кардаанд, дар "Изњороти раёсати Иттифоќи Нависандагони Тољикистон ё љавоб ба тўњматњо ва даъвоњои иѓвогаронаи чанд адиб " ва Эътирози ИН бањои дурусту сазовор гирифт ("Адабиёт ва Санъат " (9. 09. 2014, 23. 10. 2014). Њамчун дигар аъзои раёсат, аз бањогузории раёсати Иттифоќи Нависандагон ба ин рафтору кирдори зишт бояд ќаноатманд бошам, аммо чизе, ки маро ба ин бањси бемаъниву беасос кашид, лањни бешармонаи Њадиса Ќурбонова аст. Рўйрост тўњмат задан, дурўѓ гуфтан, айбнома сохтан ва тањќир кардани адибони маъруф, аз љониби як зани умрдидаву солдида, амалест ѓайри ќобили тањаммул ва нобахшиданї. Њадафи асосии Њ. Ќурбонова ,ба ќавли яке аз њамсафони дар иѓвогарї ва бешармї таљрибадораш, " фалониву фалониро..., шарманда кардан" аст. Ин турфа дар "шарманда" кардани мардуми хушном аз њич амали зишт рўй намегардонад. Шарманда кардан яъне чї? Дурўѓ гуфтан? Бегуноњеро тўњмат задан? Барои ному унвоне, ки бояд сазовор буд, мактубу арзаву тўњматномањо сохтан? Онњое-
ро, ки солњост дар ќайди њаёт нестанд њамчун шоњиди иѓвои худ аз хок берун овардан? Њадиса Ќурбонова, дар " мусоњибањо"- яш, бидуни њич санаду асос суханони пур аз њаќорату бўњтон ва дурўѓро ба ман ва шоирону нависандагони Халќии Тољикистон, барандагони Љоизаи Давлатии ба номи устод Рўдакї Мењмон Бахтї, Низом Ќосим, Ањмадљони Рањматзод ва Мирзо Файзалї, нависанда Шералї Мўсо, инчунин ба њунармандони мањбуби зиндаёд Муќаддас Набиева ва Тољиддин Муњиддинов раво дидааст. Ин њама доду фарёди ин зани солхўрда дар асл, љуз тўњмату дурўѓбофии беасос, бухлу њасад ва кинаи дерина, ки ман бинобар ночиз будун дар тўли солњо дидаву нодида мегирифтам, чизи дигаре нест! Њадиса Ќурбонова дар љавоби суоли мухбири њафтаномаи " Тољикистон, (4. 09. 1014 " оид ба љойгоњи " занон!" дар Иттифоќи Нависандагон" ва ин љониб, бо киноя мегўяд: Бо як гул бањор намешавад ва Гурухсор низ танњо худашро мебинаду халос! - Ту ба касеву чизеро дидану надидани ман чї кор дорї? Туро ба дидану надидани касон кї њакам кардааст? Киро дидану надидани Гулрухсор, ки оламу одамро хеле бештар аз ту ди-
«
Дар ќарни 21, бори бењунариву беистеъдодии худро бар дўши инсу љинс бор кардан, на танњо хандаовар, балки айб аст. Дар њич куљои дунё чунин нест! Агар ба ќавли ту, воќеан ман ба љуз худ касеро набинам, аз дидагони хеш, ки њар чизи ночиз ва њар каси нокасро дида, намебинанд, бояд миннатдор бошам! Ман њамаро мебинам! Агар туеро надида бошам, љурми ман нест, зеро ту барои ман на њамќаламї на њаммактаб, на њамсабаќу њамтабаќ.
«
даву санљидаву таљруба кардааст, ба ту чї рабт дорад?! Адабиёт љинс надорад. Хонанда асари нависандаро интихоб мекунаду мехонад, ба кокулу бурути муаллиф коре надорад. Дар ќарни 21, бори бењунариву беистеъдодии худро бар дўши инсу љинс бор кардан, на танњо хандаовар, балки айб аст. Дар њич куљои дунё чунин нест! Агар ба ќавли ту, воќеан ман ба љуз худ касеро набинам, аз дидагони хеш, ки њар чизи ночиз ва њар каси нокасро дида, намебинанд, бояд миннатдор бошам! Ман њамаро мебинам! Агар туеро надида бошам, љурми ман нест, зеро ту барои ман на њамќаламї на њаммактаб, на њамсабаќу њамтабаќ. Ман аз адабиёти асил, шеъри асил ва устодони асил сабаќ гирифтаам. Бо тавсияи устодон Мирзо Турсунзода, Боќї Рањимзода, Љалол Икромї ва Мўъмин Ќаноат ба узвияти Иттифоќи Нависандагони СССР ( Тољикистон) пазируфта шудам. Ин дафъа низ чун худат аз њадди одобу инсоф гузаштї, бояд бигўям, ки мани беш аз панљоњ сол бо ќаламу ќоѓаз сарикордор, на танњо њамчун шоир , балки њамчун хонанда як "шеър"-и туро то охир нахондаам. Гузашта аз он, агар аз Фиръавну Арасту дар исбот кардани "бузургиву шањомат"-и худ шањодатномаву мактуб биёрї, барои ман ки " туро медонаму мешиносам", њарчи њастї њамонї ва њич арзише бароят ќоил нестам! Дар мусоњибаи дигарат " Тољикистон", (25. 09. 1014) чун њамеша бемаънову бемантиќ хитоб мекунї: -… Он як гурўхе , ки даст ба даст њастанд, ба монанди Гулрухсор , Низом Ќосим ва љоизањоро рўйрост мефурўшанд, бояд аз Иттифоќ дур бошанд. Низом Ќосим, ки на танњо шоири халќї ва барандаи љоизаи давлатист, балки њамчун узви Маљлиси олї намояндаи ањли ќалам аст, ин бўњтонро шояд бељавоб нахоњад монд, аммо ман зинњор чунин тўњмати дурўѓу иѓвоангезро тањаммул намекунам ва намебахшам. Ман, њамон Гулрухсори "рўйрост љоизафурўш" бо риояи ќонунњои инсониву замонї, ќатъиян аз ин дурўѓгўи бўњтонгар, ки бо гуфтањои беасосу бебунёдаш на танњо хонандагон, балки худи маро ба њайрат гузошта аст, бо саволњои рўйрост, љавоби
рўйрост талаб мекунам!- Кадом гурўњ, кай, дар куљо, ба кї љоиза фурўхтааст? - Мо кадом љоизаро рўйрост фурўхтем? - Ин љоиза кадом сол, дар куљо, аз љониби кадом шахс ё ташкилот таъсис ёфтааст? - Љоизае, ки мо, " Гулрухсору Низом Ќосим!" " рўйрост фурўхтаем" чї унвон дорад? - Мо ин љоизаро аз кї, аз куљо гирифта, ба кї, кињо, дар куљо, дар шоњидии кї ё кињо фурўхтаем? - Ин љоиза дар кадом бахш, соња, барои кадом хизматњо, аз љониби кадом ташкилот, кай ва дар куљо супурда мешавад? - Ваќти " љоизафурўшї"-и мо ту он " љо!" будї, љоиза мехаридї?! Агар љоизаи дилхости ту чунин осон харидаву фурўхта шавад, бо ин љањду љадале, ки ту дар љоизаву унвонгирї дорї ва дар ин роњ навовар њам њастї, чаро якчанд љоиза харида пасандоз накардї?! То љое огоњем, Вазорати фарњанг ба касе љоиза ё унвон намедињад! Ин ё он шахс, ё гурўњи эљодии сазовору арзандаи соњаи фарњангро ба унвон ё љоиза метавонад пешнињод созад, монанди корманди шоиста, њунарпешаи шоиста, њунарпешаи мардумї ва ѓайра. Аммо ба унвони шоираи Халќии Тољикистон онњоеро, ки аз раёсати Иттифоќи нависандагон рад шуда, овоз нагирифтаанд, ба љойи ин иттињодияи овозадори эљодї ба " унвон пешнињод кардану унвон гирифта додан! " њодисаи гўшношунид аст. Оре, дар ин љода, роњбарияти он ваќтаи Вазорати фарњанг, хосса худи ту ва амсолат пешоњангед ва барои дигарон роњро њамвор кардаед. Дар њамин сўњбати беасосу њавоият дар масъалаи интихоби раиси нави ИН (тарзи гуфторашро ба худаш њавола мекунам!) ќотеъона раиси ИН шудани Низом Ќосимро рад карда, якбора ба њуљум мегузарї ва мегўї: "… Гулрухсорро низ, Гулрухсор буд, ки Тољикистонро ба торикистон мубадал кард, вай бояд дар хона шинад, худаш њам аз 70 гузаштааст, ба сардории ИН бояд љавонњо оянд!.." - Ба ќавли маъруф " дар задам, девор кафид! Карам заду кўрам зад, пасмонда кулўхам зад!"
АМНИЯТИ ОЗУЌАВОРЇ МЕГЎЕД?!
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
9
ева ва Тољиддин Муњиддин гапро ба дарозо намекашам. Бо онон дўсту њамсол будам. Самараи њамкории мо, сурудњое њаст, ки то имрўз садо медињанд. Бо Нуќра Рањматова, ки хушбахтона њамчунон хушовозу мањбуб аст, низ дар тўли солњо њамкорињои дилхоње доштем, таронањои зиёде дорем (умедворам Н. Рањматова ба дурўѓу бўњтони Њадиса Ќурбонова худ посух хоњад гуфт! ) Аммо ба љойи Муќаддасу Тољиддин бояд худ посух бигўям. Ман соли 1981-1986, котиби Иттифоќи Нависандагони Тољикистон интихоб шудам. Акнун бигўй, ки чї гуна Муќаддас Набиева, ки соли 1979 аз олам дар гузашта буд, " ба пеши ту омада" дар њимояи ту! як мактуби дастљамъона навиштан хостааст?
Чї айбномаи бемантиќе! Гулрухсор чї гуна Тољикистонро торикистон кардааст? Истиќлоли Тољикистон, ки орзуи љовидонаи миллат буду адибони насли ман, парчамбардори ин орзуву таманно, магар нишонаи торикист? - Як нафар, як Гулрухсор, Тољикистонро чї гуна торикистон карда тавонист? - Гулрухсор не, бало! Як худаш танњо, бо ними љонаш як истгоњи барќиро иљозат надод, ки њазорон - њазор офарандагони нур бунёд созанд! Як Гулрухсор бо ними љонаш, роњи пешрафти як адабиёти бузургро чунон бастааст, ки дигар на Рўдакї.., на Ќаноат ба дунё намеояд! Як Гулрухсор!.. Ба ман њазор тўњмату дурўѓро раво бинед! Ман одат кардам! "Њар киро санге ба чанг уфтад маро гирад нишон!.." Аммо ба Тољикистон бўњтон назанед! Мамалакате, ки онро як шоир тавонад обод ё вайрон созад, чї ќудрату шањомате дорад? - Ман чї гуна тавонистаам сарчашмаи нур- Тољикистонро, ба торикистон мубаддал созам?! - Ман Ватанро торикистон сохтаам, ту ва амсолонат нуристон?! Ин суолро ба онњое низ њавола мекунам, ки дидаву дониста ба ќавли маъруф " ба забони мурда калима меандозанд", ба њазёну сафсатаи ту ва амсолат каф мезананд, бо њадафи ба худашон маълум оташи иѓворо бод медињанд. Ту ва инунин афродро, сахттарин љазо, муљозоти хотираи башарї ва таърих дар пеш аст. "…вай бояд дар хона шинад!"мегўї: -Дар хона нишастан ё берун рафтани дигарон ба ту чї рабт дорад? Аз рўй кадом меъёри мусбати худ, ба дигарон маслињат медињї? Барои эљодкор дар " хона нишастан" бењтарин љоиза аст ва зинњор маънии бекор нишастанро надорад. Эй кош, аз оѓози фаъолияти эљодї " хонанишин " мешудам ва тамоми умрамро ба омўхтан ва аз бар кардани таљрубаи беназири адабиёт, хосса шеър, мебахшидам. Афсўс мехўрам, ки бењтарин лањзањои умрам дар базму маъракањои
бебунёд, дар маљлису мањфилњои беањамият сипарї шуд. Дар 12-солагї , хеле барваќт, аз зарурат корро дар китобхонаи мактабинтернати Комсомолобод оѓоз кардам. Фањангистони Шеъри Љањон, ки соли 1998 бо њамдастии ањли адаб ва ташаббуси ин љониб таъсис ёфт, фарњангї ва љамъиятист ва 16 - сол аст дар доираи ќонунњои мављуд фаъолият дорад. Хусусї роњандозї мешавад ва ба Иттифоќи Нависандагон вобаста нест. Дар омади гап, аз ФШЉ аз он ёдовар шудам, ки дар куљо ва чї гуна нишастани ман Њадиса Ќурбоноваро дар пиронсолї , минбаъд дарди сар накунад ва оќибат дар куљо ва чї гуна нишастани худро дарк кунад. "… худаш њам аз 70- гузаштааст, ба сардории ИН бояд љавонњо оянд!.." -мегўї бо зарда. Эй кош, гуфти ту шавад, нияти нек, ними давлат аст. Барои њар нафаси зиндагии шоиронаи хеш аз офаридгор миннатдорам. Ту синну соли маро, ки аз касе пинњон нест, аз худам хубтар медонї, аммо боз њам бидуни зарурат, дидаву дониста дар пирсолї гуноњ мекунї, дурўѓ мегўї? Чї ќадар ваќт монда барои тўњмату ѓайбату дурўѓњои нобахшиданї?!. - Ту дар њафтавори "Имрўз-Нюс, ( 8. 09. 2014) натанњо ба зиндањо, балки ба њунармандони мањбубе, ки дар байни мо нестанд ва худро аз дурўѓи ту њимоя карда наметавонанд, тўњмат мезанї, мегўї: - Китобамро бо таќризи махфї мехостанд аз эътибор соќит кунанд. Гулрухсор Сафиева он замон котиби Иттифоќ буд ва бо тавсияи ў азм карданд, ки сурудњои навиштаи маро аз бойгонии телевизиону радио нест кунанд. Дарњол Нуќра Рањматова, Тоќиддин ( Тољиддин будагист! ) ва Муќаддас Набиева пешам омада гуфтанд, ки як мактуби дастљамъона барои њимояи ман навиштаниянд! - Мактуби дастљамъии ваъдагї чї шуд? - Китобамро бо таќризи махфї мехостанд аз эътибор соќит кунанд. - Кї, кадом китобатро, бо кадом таќризи махфї, таќризнависони чунини
«
- Гулрухсор не, бало! Як худаш танњо, бо ними љонаш як истгоњи барќиро иљозат надод, ки њазорон - њазор офарандагони нур бунёд созанд! Як Гулрухсор бо ними љонаш, роњи пешрафти як адабиёти бузургро чунон бастааст, ки дигар на Рўдакї.., на Ќаноат ба дунё намеояд! Як Гулрухсор!.. Ба ман њазор тўњмату дурўѓро раво бинед! Ман одат кардам!" Њар киро санге ба чанг уфтад маро гирад нишон!.."
«
асари то имрўз "беназири гумном", дар кадом нашриёт мехостанд чун шањодатномаи ронандагї онро " аз эътибор соќит" кунанд? - Гулрухсор Сафиева он замон котиби Иттифоќ буд ва бо тавсияи ў азм карданд, ки сурудњои навиштаи маро аз бойгонии телевизиону радио нест кунанд. - Боз њам бўњтон! Гулрухсор Сафиева, ки он замон котиби Иттифоќ буд, ба бойгонии (архив! ) радио ва телевизион, ки " њукумати севум" ба шумор мерафт, чї рабт дошт? Чї гуна бо "тавсия"- и ў " азм! " карда сурудњои навиштаи туро, ки зиндаї, аз бойгонии ( архив! ) телевизиону радио нест кунанд? Ин сафсатањоро ба чї хотир мегўї? Киро фиреб додан мехоњї? Ва дурўѓи аз њама фањшу ногуфтаният: - Дарњол Нуќра Рањматова, Тољиддин ва Муќаддас Набиева пешам омада гуфтанд, ки як мактуби дастљамъона барои њимояи ман навиштаниянд! - Оид ба њамкории эљодии худ бо њунармандони асил Муќаддас Наби-
*** Ман шахсияти маъруфу машњур ва ќаламкаши оташинсуханеро бо номи Њамдампур , намешиносам, аммо аз беэњтиромї нисбат ба дигарон ва обрўву эътибори баъзе аз адибони маъруфи тољикро надида гирифтанаш ба хулосае омадам, ки дар "дафтар" -и хусусияш, ба ќавли маъруф, худро шоњ мешумораду таъбашро вазир. Ман њамчун узви раёсати Иттифоќи Нависандагони Тољикистон Эътирози РИНТ-ро нисбат ба аъмоли ин њафтанома ва сардабираш пурра тасдиќ мекунам ва суолу пурсишњои хешро илова месозам; - Аз он ки рўзномаи хусусии шумо ба номи мамлакат аст, шумо мамлакат нестед! - Чї њаќ доштед, аз кї иљозат пурсида акси адибони тољикро, аз љумла маро, мазњаканамо дар сањифаи аввали рўзномаатон чоп кунед? - Барои он ки худатон ва рўзномаатон харидор пайдо кунад? - Барои он ки бозоратон гарм шавад? - Кай боз адибон, аз љумла худи ман, воситаи реклама ва худнамоии шумо шудем? Ман шахсан њич гоњ ба реклама ниёз надоштам ва надорам! Ба љойи акси ман, ки саропо аз дигар љо кандаву ба ў часпондаед, дар мобайн акси модаратон, занатон , духтару хоњаратонро чоп накардед, ки онњоро мардум бишиносанд ва пойњояшонро, камарњои аз дигар аксњо шикаставу пайванд кардашонро, дар ваќти холї тамошо бикунанд? Домани кўтоње, ки ба адибањои тољик пўшондед ба модаркалонатон мепўшондед, шояд мезебид! Шумо кистед? Чаро чунин беадабиро дар њаќќи дигарон ба худ иљозат медињед? Ин суол дар Эътирозномаи раёсати Иттифоќи Нависандагон Тољикистон низ ( Адабиёт ва санъат, 23 . 11. 2014) омадааст, ки шумо бељавоб гузоштед. Ман ба ин суол аз шумо љавоби ќатъї ва ќонунї талаб мекунам! Ман ин суолро њатман дар додгоњ ќонунан матрањ хоњам кард! Демократия, ошкорбаёнї, маънои тањќир кардану дурўѓ гуфтанро надорад! Дунё бедару дарвоза нест, дањони матбуот низ! Ба ќавли маъруф , гуноњњои худро фаромўш кардан чунин маъно надорад, ки онњоро дигарон фаромўш карда ва бахшидаанд!.. ГУЛРУХСОР, барандаи Љоизаи ба номи устод Рўдакї, Шоири халќии Тољикистон
P.S. Бинобар надоштани эътимод ба њафтаномањои дар боло зикршуда посуху суолњои худро барои чоп ба њафтавори " Нигоњ" фиристодам.
10
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Тољикистон мегўяд, як хулосаи пажуњишгаронаш дар мавриди дар увлавият ќарор гирифтани хатсайри "Шимол - Бањри Сиёњ" дар интиќоли мухаддироти афюнї ба Аврупо тасдиќ мешавад. Дар хабаре, ки ахиран ин нињод расонаї кард, аз љумла омада, ки коршиносони Агентї њанўз соли 2008 дар пояи маводи нашркардаи Раёсати СММ оид ба маводи мухаддир ва љинояткорї ба ин хулоса расида буданд, ки дар ояндаи наздик ќочоќи героин ва афюни тавлиди Афѓонистон самти интиќолашро таѓйир медињад ва хатсайри "Шимол-Бањри Сиёњ" ба як масири муносиб барои ќочоќбарон табдил мешавад. Он замон Агентї мегуфт вазъ ба гунаест, ки аз Афѓонистон ба воситаи ќисми шимолии Эрон ва кишварњои Ќафќоз ба давлатњои Аврупои Љанубу Шарќї ва Русия мухаддирот интиќол меёбад ва истилоњи масири "Шимол - Бањри Сиёњ" низ бори аввал дар хулосаи пажуњишгарони Агентї омада буд. Аз ин тањќиќот ва хулоса замоне ёд шуд, ки пулиси Олмон аз мусодираи 330 кило героин хабар дод. Арзиши ин миќдор мухаддирот дар бозорњои сиёњ 50 миллион долларро ташкил медињад. Дар хабар гуфта мешавад, ки бо мусодираи ин миќдор маводи мухаддир тафтишот шабакаи мутташакили байналмилариро ошкор намуд. Бино ба гузориши сардори пулиси криминалии шањри Эссен Йорг Сирке "соли 2013 дар Олмони Федерол њамагї 270 кило героин мусодира шуда буд. Аммо имсол бошад, танњо дар як амалиёт 330 кило героин кашф ва забт гардид". Ин манбаъ њамчунин мегўяд маводи мухаддир дар як мошини боркаш, ки 23 тонна бодиринг ва сиркои консервшударо аз Эрон ворид карда буд, кашф шуд. Аммо пулис намегўяд, ки ин кори дасти ирониён аст, балки иттилоъ дода мешавад, ки ин маводи марговар аз љониби гурўњњои Сурия ва Ироќ интиќолд ёфтааст. Ва ин дуюмин њодисаи мусодираи героин дар миќдори махсусан калон дар Олмон ба њисоб меравад. Охири моњи январи соли љорї пулис дар фурудгоњи Лейпсиг андаруни нуњ ќолини аз Эрон воридшуда 45 кило героин ошкор намуд. Зарфи ин дањ моњи охир дар маљмуъ пулиси Олмон 375 кило героини афѓонї мусодира кардааст, ки назар ба соли гузашта 38, 9 дарсад ва дар ќиёс ба соли 2012 55 дарсад афзоиш доштааст.
СЕ МАСИР Абдулњамид Норов, коршиноси аршад ва Сардори Ситоди Агентї истинодан ба омори Раёсати СММ оид ба маводи мухаддир ва љинояткорї дар суњбат ба «Нигоњ» теъдоди истеъмолкунандагони мухаддироти афюнї дар оламро аз 12 то 21 миллион нафар донист ва мегўяд аз чањор се ќисми онњо героин истеъмол мекунанд. Таъминотчии аслии афюн барои бозорњои
МИНТАЌА
ГЕРОИН БА ОЛМОН Маводи мухаддири Афѓонистон роњи нав ёфт сиёњи Осиё ва Аврупо Афѓонистон аст. Ва аз 72 то 91,5 дарсад афюни олам низ дар Афѓонистон тавлид мешавад. Чунончї, соли 2013 дар ин кишвар 5500 тонна афюн истењсол шудааст, ки баробар ба 80 дарсад тавлиди љањонии ин навъи мухаддирот мебошад. Танњо як њиссаи ночизи он барои эњтиёљи дохилї мемонад ва бештари он аз се масир хориљ мешавад ва ба кишварњои Осиёву Аврупо интиќол меёбад. Таќсимбандии се масири умда аз назари коршиносони Агентии назорати маводи нашъаовар ба ин тартиб аст: масири Балкан, ки аз Афѓонистон тавассути Эрон, Туркия ба кишварњои Балкан меравад ва аз он љо ба самти давлатњои Љанубу Шарќї ва Ѓарбии Аврупо роњ пеш мегирад. Дуюм, масири Љануб - аз Афѓонистон тавассути Покистон ба кишварњои Љанубу Шарќии Осиё ва Чин меравад. Ва нињоят, масири Шимол, ки аз Афѓонистон тавассути кишварњои Осиёи Марказї ба Федератсияи Русия мерасад.
"СЕКУНЉАИ ТИЛЛОЇ" То Афѓонистон давлатњои Осиёи Љанубу Шарќї ва ќисман Аврупо аз кишварњои ба истилоњ "секунљаи тиллої" (Лаос, Мянмор, Таиланд) бо мухаддироти афюнї таъ-
мин мешуданд. Аммо ноамнињои Афѓонистон муљиби он шуд, ки ин кишвар дар кишти кўкнор ва тавлиди навъњои гуногуни маводи нашъадор пешї гузинад. Барои интиќоли он ќочоќчиён аз чанд масир истифода карданд, ки яке бо номи шартии масири Шимол ёд мешавад. Баъди пош хўрдани Иттињоди Шўравї, ба он шароите, ки дар солњои аввали ташкилёбии Иттињоди Давлатњои Мустаќил ба амал омада буд, аз љумла озод мондани гузаргоњњои марзї, бозсозии неруњои сарњадї, ташкили хадамоти гумрук, камтаљрибагии маќомоти њифзи њуќуќ дар кашфи мухаддирот боис шуд, ки аз ин масир маводи мухаддир ба Русия ва аз он љо ба кишварњои дигари Аврупо бештар интиќол ёбад. Дар бораи роњњои интиќол ва тањвили мухаддирот ба кишварњои Аврупо пажуњишњои ќобили мулоњиза сурат гирифтаанд. Бар пояи яке аз ин тањќиќот маводи нашъаовар аз Афѓонистон ба Русия асосан тавассути Масири Шимол интиќол меёбад. Аз љумла, соли 2004 Пулиси криминалии Олмон (БКА) хабар дода буд, ки 45 дарсад героини воридшуда ба ин кишвар дар марз бо Австрия мусодира карда шудааст. Илова бар он, дар бораи њамлу наќли героин аз Эрон тавассути минтаќаи Ќафќоз ба Укроин, сипас ба Руминия ва баъдан ба кишварњои Аврупои Ѓарбї иттилоъ дода мешуд.
МАСИРИ ШИМОЛ БАЊРИ СИЁЊ
«
Баъди пош хўрдани Иттињоди Шўравї, ба он шароите, ки дар солњои аввали ташкилёбии Иттињоди Давлатњои Мустаќил ба амал омада буд, аз љумла озод мондани гузаргоњњои марзї, бозсозии неруњои сарњадї, ташкили хадамоти гумрук, камтаљрибагии маќомоти њифзи њуќуќ дар кашфи мухаддирот боис шуд, ки аз ин масир маводи мухаддир ба Русия ва аз он љо ба кишварњои дигари Аврупо бештар интиќол ёбад.
«
Мухаддироти афюнї тавассути Эрон бо наќлиёти автомобилї ва роњи оњан ба Озарбойљон ворид мешавад ва аз он бо истифода аз роњњои гуногун ба кишварњои Аврупо интиќол меёбад. Агар дар кишварњои њавзаи Ќафќоз солњои 2000-2004 ба њисоби миёна то 6 кило героин мусодира мешуд, пас дар солњои 2005-2009 ин раќам то ба 73 кило расид. Соли 2007 Хадамоти марзбонии Укроин ду њодисаи интиќоли маводи нашъаовар дар њаљми махсусан калонро дар наќлиёт пешгирї намуд, ки ба воситаи киштї аз бандари Поти (Гурљистон) ба бандари Иличевск меомад. Дар натиља 279,5 кг маводи нашъаовар, аз љумла 105 кг героин мусодира гардид. Дар гузориши ахиран расонаикардаи Агентї аз ин гуна мисолњо хеле зиёд оварда мешавад, ки ин љо маљоли тањлили њамаи онњо нест. Танњо лозим медонем ба як нуктаи муњим њам ишора кунем, ки дар њудуди Федератсияи Русия њолатњои дастгиршавии шањрвандони давлатњои Ќафќоз бо миќдори зиёди маводи мухаддир зиёдтар ба на-
зар мерасад. Тибќи омори расмї соли 2014 танњо дар ду амалиёт маќомоти ќудратї аз муомилоти ѓайриќонунї 3 тоннаву 700 кило героин мусодира намудаанд. Аз ин далелњо бармеояд, ки тадриљан масири "Шимол-Бањри Сиёњ" ба муњимтарин роњи интиќоли мухаддирот табдил меёбад. Њатто соли 2012 дар як маърўзаи Департаменти давлатии ШМА оид ба Стратегияи назорати байналмилалии маводи нашъаовар ба ин нукта таъкид шудааст, ки роњи интиќол аз Афѓонистон ба Эрон ва аз тариќи Озарбойљон ва Гурљистон ба самти Аврупо, Туркия ва Русия меравад.
АЗ ШИМОЛ БА БАЊРИ СИЁЊ? Дар пасманзараи маъруфият пайдо кардани масири "Шимол-Бањри Сиёњ" кашф ва мусодираи маводи мухаддир дар кишварњои Осиёи Марказї коњиш меёбад. Ва бино ба гуфтаи Сардори Ситоди Агентї Абдулњамид Норов ин тамоил аз соли 2004 шуруъ шуда ва њоло њам идома дорад. Чунончї, солњои 2010 - 2013 њаљми героини мусодирашуда дар ин мамолик 37 дарсад кам шуд. Њисобњои омории героини мусодирашуда дар семоњањои аввали солњои 2013-2014 нишон медињанд, ки камшавии интиќоли героин дар имтидоди "Масири Шимол" идома дорад. Дар њамаи давлатњои Осиёи Марказї камшавии њаљми мусодираи героин зиёда аз 50 дарсад ба мушоњида мерасад. Пас сабаби ин коњиш чист? Абдулњамид Норов мегўяд ба андешаи тањлилгарони Агентї тадобире, ки сарони давлатњо ва њукуматњои кишварњои Осиёи Марказї ва Афѓонистон меандешанд, самароварданд. Аз сўи дигар пуштибонии созмонњои байналмилалї аз тариќи роњандозии як силсила барномањои зиддимухаддиротї, ки дар ин мамолик татбиќ мешаванд, боло рафтани иќтидори маќомоти њифзи њуќуќи кишварњои Осиёи Марказї дар муборизаи муташаккилона бо маводи мухаддир, тањкими марзњо, наздикии Ќафќоз ба сарњади давлатњои Аврупо ва Федератсияи Русия, мављудияти хуби имконият ва ашёи хом барои истењсоли героин дар минтаќаи љанубу ѓарбии Афѓонистон, ки бо Эрон ва Покистон њамсарњад мебошад ва авомили дигар метавонанд муљиби он гарданд, ки самти интиќоли мухаддирот аз хатсайри Шимол ба "ШимолБањри Сиёњ" таѓйир ёбад. Бобољони ШАФЕЪ
МУШКИЛИ ХАЛЌЇ Ба таваљљуњи вазири тандурустї Нусратулло Салимзода Дирўз писарчаамро ба яке аз дармонгоњњои шањри Душанбе бурдам ва чун шиносе надоштам, маљбур шудам, ба як табиби он дармонгоњ мурољиат кардам, то ки барои пайдо кардани духтури хуб мададам расонад. Инсони хуб будааст, бинобарин зуд маслињатам дод, ки ба ошёнаи дувум бароям он љо дар њуљраи раќами 25 духтури хеле ботаљриба њаст. Худи њамин рўз аз шумо пештар ду нафарро хатна кард. Фаромўш накунед, ки дасти он духтур хеле сабук аст. Хурсанд шудам ва зуд писарчаро ба табаќаи дувум баровардам. Як љарроњи мењрубони хушсухан моро ќабул кард ва чун гуфтам, писарамро хатна кардан даркор аст. "Хеле хуб!" - гуфт љарроњи дастсабук ва писарчаамро аз дасти ман ба баѓал гирифт ва дуи дигари хилъатпўш, ки дар њуљра буданд, фармуд, ки љойи љарроњиро тайёр кунед. Намедонам, понздањ даќиќа гузашт ё не, љарроњ писарчаро бароварда, ба дастам дод. Чун аз пардохти амал пурсидам, духтури дастсабук гуфт: 163 сомонї! Андак тааљљуб кардам ва пурсидам, чаро ин ќадар бисёр ва ин нархро кї муайян кардааст. Чун савол маъќулаш нашуд, дигар хомўш шуд ва ба пурсишам посух нагирифтам. Панљоњ сомониро бароварда, рўи миз гузошта, ташаккур гуфтам. Авзои љарроњ гирифта буд ва аз ин сабаб на ба њарфи ман љавобе доду на ба он пули рўи миз нигарист! Ман писарамро дар баѓал гирифта, баромада рафтам. Маро як чиз дар њайрат гузошт ва ин њам бошад, озодона, худбоварона ва шояд андак бешармона эълон кардани нархи кори иљрокардаи табиби њозиќ, ки дар дармонгоњи давлатї кор мекунад. Дар назарам намуд, ки њамаи он 163 сомонї, ки бовар дорам, аксар бе ягон дудилагї медињанд, худи табиб намегирад. ? тарзе гап мезад, ки чунин пардохт як кори муќаррарї бошад. Ман хостам, бо ў бањс кунам, вале ба хулоса омадам, ки вай он ќадар гунањкор нест, чунки бовар дорам, дар ин њафтаву моњњои гузашта ягон нафар барои тафтиш ба ин дармонгоњ наомадааст, вагарна боэњтиёт сухан мекард. Ин табиб яке аз њалќа ва ё занљир дар силсила аст. Кайњост, ки тибби беКонсерт - озмуни пайравони сабки Зафар Нозим. Танњо бо хотири равоншод, овозхони дўстошта ба 10 сомонї билет харидам. Ваќте вориди толор шудам ва таблуи родиои "Фарњанг"- и Кумитаи телевизион ва радиоро дар сањна дидам, димоѓам, ба гуфти бибиям, сўхт. Ваќте радио созмондињанда шуд, њатман ин љо "манавёр" - е аст, зеро банда борњо шоњиди озмунњои ѓайривоќеии родиои "Садои Душанбе" шуда будам ва њам дар бораашон шунида. Консерт - озмун сар шуд. Дар монитори як тарафи сањна наворњои Зафар Нозим намоиш дода мешуд. Мањифлро Љовидони Нозим, фарзанди Зафар Нозим, ифтитоњ кард. Баъдан ду наврас суруд хонданд. Њайрон шудем, ки ин ду ба Зафар Нозим чї рабт доранд? Шояд сарояндаи навраси хуб бошанд, аммо пайрави мактаби ў набуданд. Шояд як ду сол боз рўи сањнаро диданд, аммо ин маънои онро надорад бо онњое, ки 20-30 сол боз пайрави мактаби Зафар Нозим њастанд, дар раќобат бошанд. Инаш ба хайр аст, комедия идома дорад. Барандањо паси парда, пайравон - онњоеро, ки дар пайравии сабки Зафар Нозим мехонанд, ба сањна мехонданд. Сарояндањо фикр мекарданд, ки шоу - барнома аст, яке дод мезад ва дигаре чунон бо ноз мехонд, ки ваќти сарфшуда агар барои яке 2 даќика бошад, барои дигарї 3 даќиќа мешуд. Пайравони сабки Зафар Нозим аз Фархор, Нуробод, Вањдат, Рўдакї, Љиргатол ва Душанбе иштирок доштанд. Танњо байни ду - се суруд ровиён эълон мекарданд, ки бењтаринњоро шумо муаррифї кунед. Ба фикрам, толор њам нафањмид, ки чї тавр бењтаринњоро интихоб кунанд.
"ХАТНА: 163 СОМОНЇ! Чаро духтурони мо дасти сабуку нафси вазнин доранд?
пули халќї фаромўш шудааст. На духтур ва на корафтодањо дар ин бора дигар фикр мекунанд. Муоинаи як бемор камаш 5 сомонї аст ва инро њама медонад ва њама медињад ва гоње баъзе духтурони баинсоф аз мўсафедон ва камбизоатон намегиранд. Њамчунин мисли офтоб рушан аст; маризе, ки дар касалхона табобат мегирад, бояд ба духтури муолиљкунанда, пизишкёр ва фаррошњо аз 3 то 20 сомонї бояд бидињад ва ин чизро шояд шумо, хонандаи гиромї, аз ман бењтар донед. Бармегардем ба дармонгоњ. Тасаввур кунед, дар як рўз панљ хатна ва дар
як моњ бисту ду рўз кор кунад, пас танњо аз хатнаи якмоња ќариб 19 њазор сомонї бояд ба хазинаи дармонгоњ дарояд. Шояд панљ хатна дар як рўз муњобот бошад (њарчанд тахмин соати 10 - и пагоњї барои хатна мо савум будем) бинобарин бигузор дутої бошад њам, моње то 7 њазор сомонї даромад њаст. Њазораш ба дорувор равад, 6 њазор сомонї танњо аз хатна даромад мешудааст. Боз дар давоми рўз табиб чандин амалиётњои дигар мегузаронад ва камаш њар касал 5 сомонї партофта меравад... Ман дар њайрат мемонам, ки чаро дар дармонгоњњои давлатї бе ягон
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
11
шарму бе ягон истињола ва ошкоро нархи амалиёташонро эълон мекунанд. Агар аз рўи инсоф гўем, шояд барои амалиёти як хатна дањ даќиќа ваќту то дањ ва ё аз ин њам камтар маводи табобатї равад. Аммо духтур бо дили пур бо овози баланд мегўяд: хатна 163 сомонї! Аз он ќаноатмандам ва њар замон дар газетањо мехонам, ки Вазорати тандурустї ба ин ё он маќолаи танќидї њамеша сари ваќт љавоб додааст. Ин албатта, нишонаи эњтироми ќонун аз љониби вазорат аст ва ин њамчунин нишон медињад, ки вазири муњтарам барои камтар ва дар нињоят решакан кардани фасод дар беморхонаву дармонгоњњо сањм мегузорад. Ман дар њамин асос, ки вазорат ба суолњои банда посухи пурра ирсол мекунад, ќалам ба даст гирифтам ва якчанд савол дорам ва умедворам ба ин пурсишњои посухњои мушаххас медињанд. Гап дар сари он ки ман ба ин суолњо дар дармонгоњ љавоб ёфта натавонистам: Чаро амалиёти љарроњии хатна 163 сомонї? Ин нархро кї муайян кардааст? Чаро фењристи ё нархномаи амалиёти љарроњї надар девор ва на дар њуљраи љарроњї нест? Чаро дастгоњ ё аппарати чиптадињї нест? Чаро дафтари сабти номи нишони шахси пулдода нест? Ин пул, яъне, 163 сомонї ба куљо меравад: А) ба хазинаи дармонгоњ? Б) ба идораи аз дармонгоњ болотар? В) ба љайби духтур ва њамкоронаш? Г) агар ба хазинаи дармонгоњ, яъне, давлат равад, чаро дафтари сабт нест? Умуман, њисобот аз рўи даромад аз љарроњињо ва муолиља њаст? Д) Оё ин дармонгоњ аз љониби идорањои марбут ба фаъолияти молиявии он тафтиш карда мешавад? Масалан, аз тарафи худи вазорат, чунки аќаллан моње ду бор тафтиш шавад, он гоњ духтури пулгиранда ин ќадар худбовар намешавад. Е) Агар тафтиши молиявї шуда бошад, бори охирин кай тафтиш шуда ва натиљаи он чї гуна буд? Сафои СОДИЌ
ОЗМУНИ БУЛАЉАБ Хайрият, Зафар Нозим зинда нест, вагарна аз ин "прикол" -њо роњат мекард Миёни зиёда аз 12 суруде, ки таќдим шуд, суруди Давлатёр Худоёров, аз ноњияи Љиргатол, "Эй кишвари ман, эй сарвари ман" миёни тамошобинон кафкўби ва њамовозиро ба вуљуд овард. Садои сароянда ва таќдим ба толор олї буд. Толор бо овозхони љиргатолї на танњо, кафкўби мекард, њатто баробарш ин сурудро мехонданд. Бахусус наќароташ "Эй сарвари ман, э кишвари ман, эй даври ман, эй бахти бепоёни ман…" - ро. Тамошобинон бо кафкубињои зиёд ва "як тойи дигар... офарин, ќанд зан, љойи аввал худат…" Давлатёр Худоёровро гусел карданд. Хулоса, консерт-озмун бо суруде дар васфи Ѓарм аз љониби Љовидони Нозим ва раќси бонувони сатрпўш ва љавонони ришдор, маълум, ки аз куњистон омада буданд, ба охир расид... Агар таѓабозии охири озмун намебуд, ин бењтарин консерт буд. Њама мераќсид. Љонибеки Асрориён сармуњаррири радиои "Фарњанг" њайати њакамонро муаррифї кард. Аслиддин Низомов, мусиќишинос, Мењмон Бахтї, шоир, Шоњонаи Сулаймон, муовини директории телевизиони "Сафина", Сайёфи Мизроб, сармуњаррири "СССР" ва Умари Шерхон, журналист. Аслиддин Низомро њамчун раиси њакамон ба сањна хонданд, то ѓолиби љойњои ав-
вал, дуввум ва севумро эълон кунад. Ќабл аз эълони ѓолибон Љонибеки Асрориён аз дастгирињои Асадуло Рањмон, раиси Кумита ситоиш кард ва эълон кард, ки новобаста аз оне, ки иштирокчиёни озмун љойињои аввалро мегиранд, ё хайр, бо дипломи Кумита сарфароз мешаванд. Микрофон ба Аслиддин Низом дубора баргашт. Ў аз ин иќдом ва абадазинда будани мактаби њунари захирањои тилоии санъати мусиќии миат Б.Ниёзов, А.Љураев, Љ. Муродов, З.Нозимов ёдовар шуд. Сухани Аслиддин Низомов тамом нашуда, ки Љонибеки Асрориён хостори эълони ѓолибон шуд. Раиси њакамон дар љойи аввал номи Давлатёр Худоёровро гирифт, ки боз њам Асрориён, ба истилоњ, муште ба дањонаш зад, ки не, љойи аввал ба ин наврасон дода шавад. Аслиддин Низомов њайрон шуд, ки наврасон ба пайравї чї рабте доранд? Љонибеки Асрориён саросема шуд. Як ноотубк ва дипломро овозхон Шокир Ќодиров аз Нуробод таќдим кард ва ба раиси њакамон гуфт, ки барои ѓолибони љойи якуму дуюм туњафњо шояд мошин њам бошанд. Аслиддин Низомов номи чанд овозхонро дар руйхати севвум гирифт ва гуфт, номи Шокир Ќодиров дар руйхати севуми аъзои њакамон нест,
чї тавр љойи сеюмро гирифт. Аз руйи асбонияти Љонибеки Асрориён, ки гуфт, "бас аст љойи аввал ва дуввумро гўед", маълум шуд, ки номи мехостагињо дар љойи аввал ва дуввум дар руйхати љойи чорум баромад. Низомов гуфт, ба мо њакамон бошад љойи аввал ба сарояндаи ноњияи Љиргатол, ки тамошобинон истиќбол карданд. Аммо, боз њам ба дахолат бањогузории раиси њакамон таѓйир ёфт ва љойи якумро ба як навраси кўчак ва дуввумро ба як нафари дигарро эълон карданд. Аз толор садои "љиргатолї чї?" баланд шуд. Аслиддин Низомов, толоро бе љавоб намонд ва гуфт, љиргатолї љойи дуввум ва дасти ўро фишурд. Љонибеки Асрориён аз онњое, ки љойњои дуввум ва севумро гирифтанд, хоњиш кард, ки њоло дипломашон омода нест, рўзи дигар хоњанд гирифт. Ба овозхони љиргатолї на ноотубк ва на диплом доданд. Инро "озмун" мегўянд! Дар ягон љои дунё чунин нест. Натиљањояш аз ќабл маълум аст. Аз њунар ва дастии холи Давлатёр Худоёров шармам омад. На танњо бењурматї, балки уболи сангин аст. Хайрият, Зафар Нозим зинда нест. Бандаи ШАРМАНДА
12
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
БО ШОИР Бузургмењри Бањодур дар таърихи 9-уми июни соли 1992 дар дењаи Ѓазантараки ноњияи Ѓончї чашм ба олами равшан кушуд. Соли 2010 пас аз хатми мактаби зодгоњ барои идома додани тањсил озими Душанбе шуда, соли 2014 Донишкадаи Давлатии Забонњои Тољикистон ба номи устод Сотим Улуѓзодаро бо тахассуси суханшиноси тољик (филолог) хатм намуд. Њоло магистри Академияи илмњои Тољикистон дар риштаи адабиёт ва аз соли 2012 инљониб корманди маљаллаи фарњангии "Истиќбол" (собиќ "Машъал") аст.
БУЗУРГМЕЊРИ БАЊОДУР Метавонї дар зимистони хунук, Дасти ёрат дастаи гул оварї. Карда аз бар расму оини бањор, Худ барои худ кунї бахтофарї. Зиндагиро лањзае афсона соз, Гў ба тифлат ќиссаи "Буду набуд". Соф шав чун хандањои кўдакї, Порае афсона кун андўњи худ. Ончунон зї, то ки нони рўзгор, Аз гулўят чун кабобе бигзарад. Чун садои ханда ояд аз дарат, Душманат њам ќасри тилло бишмарад. Зиндагиро бо њавас, бо орзу, Метавонї њамчу шеъре бофтан. Ѓам бихоњї, сездањ рад сад њазор, Шод байти Рўдакиро ёфтан.*
Лањзасозї Ман аз ин лањзањои дар назар зебо, Ман аз ин лањзањои орї аз маъно, Ман аз ин лањзае, ки ошноро мекунад аъдо, Ман аз ин лањзае, ки зиндагиро бурд бар яѓмо; Ман аз њар лањзае, ки бо њама ин ройгонияш, Тамоми умри моро мекунад савдо, Фиребам карда мегўяд, ки ман фардо Туро хушбахт хоњам кард, безорам. Ва мехоњам, ки аз ин лањзањои сунъиву худсохт, Њавои синаамро пок бинмоям, Дили оинаамро пок бинмоям, Хатоњои хати деринаамро пок бинмоям. Ба дастони худам дилрезањоямро Ба ќолабњои эњсосам бияндозам. Ва аз нав лањзањои хешро созам, Ва аз нав лањзањои хеш оѓозам, Ва чандин лањзае бо лањзањои хеш њам нозам.
Тањаммул Зиндагї бар одамон асрор буд, асрор монд, Дар миёни мову ту девор буд, девор монд. Гарчи бархе то ба мањ рафтанд бо парвози аќл, Бањси мо то њол њам бесобиту инкор монд. Корњо кори ѓилофу теѓњо бедам шуданд, Кал бинолад: Кор аз мўи сарам бисёр монд. Дил ба дунё бастагон ноком рафтанд аз љањон, Ин аљузи хушќаду рў боз њам айёр монд. Аз дилам њар гањ хабар гирам ба сўзу созњо, Дидаам дилбехабарњое, ки бас бемор монд. Дилхарию дилфурўшї кори осоне шудаст,* Во дило, донандаи ќадри ту танњо Ёр монд. Ин њама љоми майу шеъру ѓазалњои равон, Гарчи такрор аст, аммо боз нотакрор монд. Бас маро, гар модаре зери сари тифлони худ, Ояти Ќуръону шеъри Њофизу Аттор монд.
Хоби бедорї Хоби бедорї расиду доди ман суде накард, Гўшњо кар шуд магар, фарёди ман суде накард. Модарам бар раѓми Оњарман маро тавлид кард, Бањри оњарманманиш мелоди ман суде накард. Олами вайрона ободон нашуд аз дасти кас, Њусни ўро хонаи ободи ман суде накард. Дил ба њар кас додаму дилњо гусастанд оыибат, Дилбари сангиндиламро ёди ман суде накард. Чун чароњакњои рањ будам, кафили роњи рост, Ростое ку дигар, иршоди ман суде накард. Хостам девори нањси одамонро афканам, Зарби гурзу тешаи Фарњоди ман суде накард. Порањо хонам барояш аз кутуби Мавлавї, Гуфт: "Андарзи ту бар аждоди ман суде накард." Мактаби ин зиндагї рўзе туро бидњад адаб, Гарчи њикматномаи устоди ман суде накард. **** Ољили бедардро бинам, дилам тањ мекашад, Олими дилсардро бинам, дилам тањ мекашад. Дур аз хоки Ватан нодида рўи модараш, Гиряњои мардро бинам, дилам тањ мекашад. Њар куљо пулмастњо занро чу савдо мекунанд, Духтари шабгардро бинам,дилам тањ мекашад. Љуфтии њамљинсњо диду фалак ларзида гуфт: Бахти бељогардро бинам, дилам тањ мекашад. Достони мардї аз "Шањнома" мехонї дигар, Тарси њамовардро бинам, дилам тањ мекашад. Чун накардї кишт тухми ишќро дар синањо, Хоки гўри сардро бинам, дилам тањ мекашад.
Метавонї Зишту неки зиндагї дар дасти туст, Зиндагиро метавонї сохтан. Метавонї, аз муњаббат хона соз, Метавонї бахти худро бохтан.
Зишту неки зиндагї дар дасти туст, Зиндагиро метавонї сохтан. Метавонї, аз муњаббат хона соз, Метавонї бахти худро бохтан.
Гуноњи сабз Чашмони дигаргуна, Чашмони шараргуна. Бар рўњ дамад файзе, Чашмони сањаргуна. Як Як Як Бо
лањзаи зебойї, њавз мусаффойї. чашмаи сењрангез, моњии тиллої.
Як чашм нигоњи сабз, Сарриштаи оњи сабз. Анљоми худогоњї, Оѓози гуноњи сабз. Чашмони дигаргуна, Чашмони шараргуна. Бар рўњ дамад файзе, Чашмони сањаргуна.
Модар
Саре шўрида чун дарё, Саре, ки аз фиѓони ў, Паёме шуд Бухороро. "Бухорои шариф"-и мо, Алораѓми њарифи мо. Дар он фарёди ѓамњо буд, Чї њад ранљу ситамњо буд. Майи талхи аламњо буд, На њарфу вожаи сода, Дар он хуни ќаламњо буд. "Бухорои шариф"-и мо, Алораѓми њарифи мо. Љилои ахтаре будї, Саводе бар саре будї. Маорифро даре будї, Ту бо нуќсу камоли худ, Ба миллат минбаре будї. "Бухорои шариф"-и мо, Алораѓми њарифи мо.
Ё мазор, ё ёдгор Ман саропо бехуду девонаам, Љуз њамин як хона дунёям тамом. Чашм мепўшам, ки бинам рўи ту, Чашм мепўшам, ки ої бо салом. Ман намерўбам аз ин пас хонаам, Чун ту рафтї, наќши поят -- ёдгор. Наќши поятро бирўбам, то абад, Манзили манро наёбад навбањор. Ман намешўям матои болинам, Бистарамро њам наљунбонам дигар. Бўи ту чун рафт аз болини ман, Болинам санге шавад дар зери сар. Ман дари ин хонаро бандам дигар, Чун дар он наќши њинои дасти туст Бе њинокориву гулкории ту, Сабзае дар рўи њавлиам наруст. Наќши лабњои туро ашкам бишуст, Гарчи лабњоят ба лаб њаккокї буд. То вараќњои лабат буд аз лабам, Шеърњоям чашмањои покї буд.
Беникоњу беибо њар солу мањ, Зиндагї аз дарду ѓам обистан аст. Баъди овардан ба дунё ѓуссањо, Кори ў аз тифли худ бигсастан аст.
Дасти нарми хотироти неки ту, Дар дили ман дарзанї дорад њанўз. Бўи ту андар фазои хонаам, Чун кабўтар парзанї дорад њанўз…
Зиндагї ин ќадр њам садрангурў Зиндагї ин ќадр њам беобрў, Зиндагонї тифли ѓам меоварад, Модари ман алла мехонад ба ў.
Ман намедонам ба саќфи хонаам, Мерасад оё насиме аз бањор? Њар чї бодо бод, рўзе хонаам, Ё мазорам мешавад ё ёдгор.
Орзуманди Ватан Модарам яктост монанди Ватан, Мењри гармаш решапайванди Ватан. Аллањояш бўи армон дорадо, Бўи фардои фарањманди Ватан. Хонаи тифлии моро њар сањар, Пур кунад аз дуди испанди Ватан. Модарамро дўст дорам чун Ватан, Ў маро кардаст фарзанди Ватан. Бори аввал рўи бозуи падар, Пайкарам пай бурд пайванди Ватан. Ў маро парвард бо хуни љигар, То шавам рўзе љигарбанди Ватан. Мешавад аз ноилољињо ѓариб, Њалќаи гўшаш, вале панди Ватан. Дар ѓарибї њам хурўшад њар замон, Зидди оне, ки дињад фанди Ватан. Борњо ман дидаам сўзи варо, Аз Бухорою Самарќанди Ватан. Боз мекўшад, ки ин дастони ман, Сахт гирад аз камарбанди Ватан. Орзу дорам, ки созад дасти ман, Нораку Роѓуну Сарбанди Ватан. Ман намехоњам, шавам мисли падар, Дар ѓарибї орзуманди Ватан.
Нахустин њарфи бедорї Зи батни зулмати љовид, Ба сад ранље бишуд тавлид. Нахустин шўълаи уммед, Нахустин њарфи бедорї, Ба рўи коѓази испед. "Бухорои шариф"-и мо, Алораѓми њарифи мо. Зи баъди сарбуриданњо, Саре гўё, ки шуд боло.
Хонаам шояд чу ќабри Рўдакї, Як зиёратгоњи ањли дил шавад. Ман васият мекунам ин хонаро, "Ошќи бечораро манзил шавад".
Сабаќи рушної Сабаќ аз рўшної медињад хуршед, Ва субње боз шеъри нурро такрор мехонад. Ба љавлон мебиёяд майсаро зулфайн, Суруди зулфи ўро бод бо чилтор мехонад. Ба гўши ѓунчањои хоболуда Чї сон орому беозор мехонад. Зи нав хуршед бо дастони тиллої, Зи шоли майсазорон нуќра мечинад; Замин гўё, ки љони тоза меёбад. Ба боли сўзанакњо ламъаи нур, Ба анвои њазорон ранг метобад, Ва боли шабпаракњо боз месўзад, Шаѓоли гушна аз ѓораш ба сўи нур меѓуррад; Ва теѓи рўшної дар гулўи љуѓз мерахшад, Ва сањро лоларо ќурбонї мебахшад. Барои хайрбоди шаб, Барои гармистиќболи рўзи тозаю беѓаш, Замину осмону Одаму Њавво Тамоми мурѓу моњию гиёњу барг дарси нур мехонанд. Ба рўи сабзањо мехобаму мўре ба гўшам нарм мегўяд: Ки ин фанро тамоми мурдањо дар гўр мехонанд. Басе бо шўр мехонанд. Кабўтарбачаи испед дар бомам занад ќум-ќум: Ки шеъри нурро африштањо аз дур мехонанд… Аз ин пас шеъри моро неву шеъри нурро хонед; Њамон нуре, ки аз рўи шумо рафтаст, Њамон нуре, ки аз кўи шумо рафтаст, Њамон нуре, ки фардо офтоби гўр хоњад шуд! *Шеъри даврони Одамушшуаро Рўдакї, ки дар сабки хуросонї гуфта мешуд, шеъри шодиву нишот буд.
("Нигоњ", № 23 (405), 27 августи соли 2014).
ЧЕЊРА
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
13
14
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
ЧЕЊРА
САЛАМШО МУЊАББАТОВ
Шахсияте, ки худро дар варзиш њам санљиду дар кори низомї њам. Аммо баъд шояд дарк кард, ки шояд наќшаш дар варзиш муассиртар бошад. Силоњ ба замин гузошт, фармондењї аз дўш фиканд ва рафт ба майдони варзиш. Ва дар аввалин гом номи муддате гумшудаи худро дар миёни варзишкорон барќарор намуд. Саламшо Муњаббатов зодаи диёри зебоманзари Рохарви ноњияи Ванљ буда, 11 ноябри соли 1960 дар хонаводаи пањлавонони номї ба дунё омадааст. Мегўяд хеле хурдсол буд, ки варзишро дўст дошт, чун аз модараш дар бораи бобояш Хушдилпањлавон, ки хеле шахси маъруф ва бебоку шуљоъ буд, ќиссањо шунидаву мехост мисли ў пањлавон бошад. Баъди хатми мактаби миёна ба Донишкадаи кишварзї дохил шуд, вале до донишљў шудан хизмати аскарї кард.
Мегўяд хизмат дар сафи артиш дар рушди маънавиву љисмонии ў наќши калидї доштааст. Он замон дар мусобиќоти варзишї миёни низомиён ширкат мекард ва аз он ки баранда мешуд, меболид. То соли 1992 Директори маѓозаи Тољикистону Латвия "Ригонда" дар шањри Душанбе буд. Оѓози љанги дохилї Саламшоро низ ќатори дањњо афроди саргарм дар варзиш ба майдони муњориба овард. Як воњиди неруњои вобаста ба зодагони Бадахшон аз љониби ў сарварї мешуд. Аз моњи октябри соли 1994 бо ќарори Шўрои олии Иттињоди мухолифин Раиси Шўрои љињодии Бадахшон таъин гардид. Вале аз оѓоз то ба анљом Саламшо кўшидааст миёни сулњу оштї ва љангу кина роњеро барои мусолињаи њамешагї боз кунад. Саламшо як сутуни неруњои мухолифи давлат дар Бадахшон буд, вале наметавон гуфт, ки љангу хунрезиро бар сулњу оштї муќаддам шумарда бошад. Тањлилгари шинохтаи тољик Султони Њамад, ки пажуњишњои љолибе аз љанги гузашта дорад ва муддате бо фармондењони ИНОТ наздик њам буд, мегўяд "Саламшо дар байни ќумандонњои нируњои мусаллањи собиќ мухолифин бо доштани њиссиёти баланди миллї ва хислатњои неки инсонияш фарќ карда меистод. Ў њамеша манофеи миллиро муќаддамтар аз манофеи њизбиву гуруњї медонист. Њамеша дар талоши бо роњи сулњ хал кардани кучактарин низоъњо буд. Гузашта аз
ин ѓуруру виќори хоса дошт. Бо рафтори худ ба бархе аз фармондењоне, ки бо кирдорашон мардумро норозї мекарданд, таъсири мусбате мегузошт. Дар истиќрори сулњ низ хизматњои шоёне ба харљ додааст. Дар рушди гуштии миллї њам бо рафтораш ва њам бо дастгирии варзишгарони умедбахш сањми хубе дорад". Ба андешаи рўзноманигор Улфатхонум Мамадшоева "Саламшо хислатњое дорад, ки ба он хотир мешавад ўро дўст дошт. Дорои иззату ифтихоротест, ки чун муќаддасот риоя менамуояд. Нуќтаи назарњое дорад, ки њаргиз наќз намекунад. Вай ватандўсти асил аст, Ватанашро, миллаташро дўст медорад ва барои ин Ватану ин миллат њозир аст њар коре аз дасташ ояд, бикунад". Баъди имзои созишномаи сулњу ризояти миллї ва истиќрори сулњ дар Тољикистон бар асоси квотаи 30 фоиза Раиси Кумитаи нафту гази назди Њукумати Љумњурии Тољикистон таъин гардид ва дар ин вазифа аз 3-уми августи соли 1998 то 17уми апрели соли 2001 кор кард. Баъдан директори генералии "Тољикнефтугаз" таъин шуд ва аз соли 2004 директори ширкати "Сайёњ" буд. Аз аввали солњои 2000 ба варзиш баргашт. Мањз талоши ў буд, ки соли 1999 Федератсияи гўштии озоди Тољикистон эњё гашт ва дањњо иштиёќмандону муштоќони ин намуди варзишро ба оѓўш гирифт. Соли 2001 дар мусобиќаи љањонии байни устодони варзиш дар Фаронса љои
дуюм ва соли 2002 дар чемпионати љањонии шањри Амидиои давлати Юнон њарифонаш аз Русия, Олмон, Фаронса маѓлуб кард ва барои љои аввал бо яке аз нерумандтарин пањлавонони минтаќа Пирназарови узбек ќувва озмуд ва пушти ўро ба замин молид. Ба ифтихори ин пањлавон дар толори боњашамати варзиш суруди миллии Тољикистон садо дод ва парчами он боло шуд. Ин буд дастоварде, ки Саламшоњ Муњаббатовро муяссар гардид ва шояд он замон бењтарин рўзеро дар њаёти як дањсолаи охири худ аз сар мегузаронд. Шарафе, ки наметавонад ба ягон љанговари љабња муяссар гардад ва чї ифтихорест, ки мардуми миллатњои гуногун ба шарафи як пирўзї аз љой бармехезанд, гимни миллии кишвари барояшон бегонаро мешунаванд, парчами онро мебинанд ва ба ин ифтихор самимона кафкўбї мекунанд. Аз 24-ум то 26-уми ноябри соли 2013 бошад Саламшо Муњаббатов дар мусобиќоти љањонї дар Абу-Дабии Имороти Муттањидаи Араб низ њамаи раќибонашро шикаст дод. Аз љумла вай Жозе Мануел Пажаро аз Фаронса, Владимир Маркелов ва Радик Мухаметханов- устодони варзиш аз Русияро маѓлуб намуда, дар марњилаи нињої пањлавони чехї Ярослав Бансзелро ба замин зад ва унвони ќањрамони љањон дар байни собиќадоронро ба даст овард. Вай дар гурўњи 10-нафарии пањлавонони аз 50 то 54-сола ва зери 90 кило раќобат карда буд. Саламшо Муњаббатов раиси Федератсияи гуштии озод ва юнониву румии Тољикистон аст. Рутбаи низомии генерал-майор дорад. Оиладор ва соњиби 4 фарзанд мебошад.
НИГОЊИ МАРДУМЇ
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
15
АКСИ ГЎЁ
? - И НОБОБ
ДАР ЯК РЎЗ БА ЧАНД СОАТ ЭНЕРГИЯИ БАРЌ ЊАЌ ДОРЕМ? - Њар сол бо омадани фасли тирамоњу зимистон дар Тољикистон мањдудияти энергияи барќ љорї карда мешавад. Мањдудият љорї кардани энергияи барќ њам 20 - сола шуд. Мутаассифона, он аз рўи адолат ба шањру ноњияњо таќсим карда намешавад. Вобаста ба њамин мавзуъ пурсиданї њастам, ки дар як рўз мо бояд ба чанд соат энергияи барќ таъмин бошем? Чаро адолат риоя намешавад? Амриддин САЙФИДДИНОВ, сокини ноњияи Љалолиддини Румї - Бисёрињо суол медињанд, ки дар давраи мањдудият ба ин ё он нуќоти кишвар чанд соат нерўи барќ дода мешавад. Хотиррасон менамоем, ки Ширкати "Барќи Тољик" барќро на аз рўи соат, балки аз рўи миќдори энергияи барќ -кВт.соат- интиќол медињад. Бо пешнињоди Ширкати "Барќи Тољик", вобаста ба он шароиту имконоте, ки системаи энергетики кишвар дорад, аз тарафи Њукумати Љумњурии Тољикистон љадвали меъёри интиќоли энергияи барќ ба вилоятњо ва ноњияњои тобеи марказ тасдиќ мегардад ва дар доираи ин љадвал ба шањри Душанбе, вилоят ва ноњияњо энергияи барќ интиќол дода мешавад. Яъне - дар мањалњо њар ќадар энергияи барќ сарфакорона истифода бурда шавад, миќдори соати бо барќ таъмин будан зиёд мегардад. Вобаста ба ин Ширкати "Барќи Тољик" аз тамоми муштариён хоњиш менамояд, ки барои њарчї бештар бо энергияи барќ таъмин будан худ аз барќ сарфакорона ва маќсаднок истифода баранд ва ањли оила, њамсоя, ва њамкорони худро ба ин ташвиќу њидоят намоянд. Ширкати "Барќи Тољик" дар давраи зимистон дар нияти таъмини бештари Шумо бо нерўи барќ аст. Мо њар сантиметр обро ба њисоб мегирем, кўшиш мекунем, ки њар як киловатт.соат нерўи барќ маќсадноку манфиатнок истифода шавад. ШСХК "Барќи Тољик" њаргиз ба он њавасманд нест, ки дар ин ё он нуќоти кишвар интиќоли барќро кам намояд. Аќаллан аз он хотир, ки нерўи барќ мањсулоти мост, ки аз њисоби фурўши он системаро коршоям нигоњ медорем, таљдиду модернизатсия менамоем ва тарњу лоињањоро амалї месозем. Бояд њамагон огоњ бошанд, ки системаи энергетикии Тољикистон моли њамин мардум ва њамин диёр асту маќсаду нияташ таъминоти њарчї бештари сокинони кишвар бо энергияи барќ ва пешрафти истењсолот мебошад. Ба саволи Шумо Нозир ЁДГОРЇ, сухангўи ШСХК "Барќи Тољик" посух дод.
ЛАТИФАЊО АЗ ЭЉОДИ ЮРИЙ НИКУЛИН Дар бозор: - Хурусро мефурўшї? - На. - Пас чаро бозор овардї? - Мурѓон бе вай нахостанд ба бозор оянд. *** - Нодонтарин њайвони рўи олам кадом аст? - Гов. Худ об менўшад, вале ширро ба одамон медињад. *** - Чаро хурўс умре месарояд? - Зеро вай соњиби занњои зиёд аст, вале ягон хушдоман надорад. *** Хирс мардеро дар љангал мебинад ва мепурсад: - Ту кистї? - Ман - сайёњ. - Ин манам сайёњ, аммо ту луќмаи субњгоњии сайёњї. *** Њамсар дар дами марг аст ва шавњар сари болини ў нишастааст. - Абрам, ваъда дењ, ки охирин хоњиши маро ба љой меорї. - Хуб шудааст. Чї орзу аст он? - Ман мехоњам, ки дар љанозаи ман бар ба бари модарам бошї ва аз зери оринљаш дошта равї. - Хуб, вале он ваќт ман наметавонам аз ин хоксупорї ягон лаззат барам. *** - Рабинович! Дар сари Шумо пашша нишастааст! - Шумо гуфтаниед, ки ман г...ам? - Ман намехоњам чизе бигўям! Вале намешавад пашшаро фиреб дод. ЗОДРЎЗ МУБОРАК! - Падарљонамон Њомиди Фаррухљонро, ки санаи 20 - уми ноябри соли равон ба синни мубораки 60 медароянд, сидќан табрик гуфта, аз номи ањли оила гуфтанием: Њамеша ханда бошад дар лабонат, Набинад дард асло љисму љонат. Аз номи оилаатон Зебо, фарзандон ва наберагон.
? - И НОБОБ? ОЁ МОДАРОНИ ТАНЊО ЊУЌУЌИ ГИРИФТАНИ ЗАМИНРО ДОРАНД? - Занњое, ки фарзандони худро бе падар ба воя расонида истодаанд ва љойи зисти аслии худро надоранд ё муваќќатан дар хонаи падар зиндагї доранд, оё мувофиќи ќонунњои љории кишвар агар талабот ба ќитъаи замин дошта бошанд њуќуќи гирифтани онро дар ноњияе, ки истиќомат мекунанд доранд? Сафаргул МИРЗОЕВА, сокини ноњияи Вањдат - Бале, онњо чунин њуќуќро доро мебошанд. Ба онњо маќомоти иљроияи мањаллии њокимияти давлатї маќоми модари танњоро медињад. Модари танњо дар ќайди гирифтани замин барои хонаи истиќоматї меистанд ва њамчун шахси имтиёздор њуќуќи гирифтани ин ќитъаи заминро доро мебошанд Ба саволи Шумо њуќуќшинос Бузургмењр ЁРОВ љавоб дод.
ПАНДИ МОНДАГОРИ ЛУЌМОНИ ЊАКИМ - Њаќќи мардумро ба хубї адо кун! - Рўзњои љавониро ѓанимат бишумор! - Марди дунё ва њам марди охират бош! - Дар маљолис чашм ва забонро аз гуноњ боз дор! - Назофатро њељ гоњ фаромўш накун! - Дўстон ва њамкешонатро њељ гоњ тарк накун! - Фарзандонатро дониш ва диндорї биёмўз! - Њељ кореро пеш аз андеша ва тадбир анљом надењ! - Кори нокардаро кардаи худ надон! - Бо бузургтар аз худ мазоњ накун! - Бо бузургон сухани тўлонї нагў! - Њолати хастагиро дар њузури дигарон зоњир накун! - Дар роњ рафтан миёнарў бош! Фароњамсоз Умар ШЕРОВ, хонандаи мактаби миёнаи №17 - и шањри Душанбе
БА ЉОИ 09
ШУМОРАИ 3040 БАРОИ ЌИШРИ ОСЕБПАЗИРИ ТОЉИКИСТОН - Дар Тољикистон барои расонидани машваратњои њуќуќии ройгон ба табаќањои осебпазир хатти телефон ба кор даромад. Ин тасмим бо ташаббуси якљояи Вазорати адлияи Тољикистон, бахши тољикистонии ташкилоти "ХЕЛВЕТАС - Свисс Интеркорпорейшн" ва Хазинаи Авруосиёгии Осиёи Марказї - Тољикистон рўи кор омада, иртиботњо бо шумораи 3040 имконпазиранд. Занг задан ба ин шумора (3040) ройгон буда, ба зангњо мутахассисони њуќуќшинос - машваратчиён, ки бо њама таљњизоти техникї таъмин њастанд, љавоб мегўянд. Мутахассисон ба масъалањои њуќуќї- оилавї, мерос, масъалањои замин, њуќуќи маъмурї ва самтњои асосии фаъолияти Вазорати адлия ва сохторњои он дар давоми рўзњои корї аз соати 08:00 то 17:00 машваратњои њуќуќї мерасонанд. Маркази операторї дар бинои Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистонљойгир аст. Махфияти мурољиати телефонї барои шањрвандоне, ки арзу хоњиш оид ба масълањои њуќуќї доранд, кафолат дода мешавад. Ин лоиња аз ду давра иборат буда, давраи якум аз ноябри соли 2014 то декабри соли 2015 амалї мешавад. Фаъолияти хатти телефонї аз тарафи ташкилот - шарикон Хазинаи Авруосиёгии Осиёи Марказї - Тољикистон ва "ХЕЛВЕТАС - Свисс Интеркорпорейшн" маблаѓгузорї карда мешавад. Аммо аз оѓози соли 2016 фаъолияти хатти телефонї ба Вазорати адлияи Љумњурии Тољикистон мегузарад ва њамоњангсозии он аз љониби ин нињод сурат мегирад. Фаъолияти хатти телефонї аз тарафи тамоми операторњои мобилї ки ба стандартњои GSM дар Тољикистон љавобгў њастанд, дастгирї ёфта, тарофањои имтиёзнок барои пайвастшавї пешнињод намуданд.
? - И НОБОБ?
ДАР ПАНЉАКЕНТ ТУРИЗМ ДАР ЧЇ ЊОЛ ЌАРОР ДОРАД? - Шањру ноњияи Панљакент дар давру бар бо табиати зебову назаррабои хеш, ёдгорињои таърихии Саразм, Њафткўл ё кўли Марѓузор, Маќбараи Одамушуаро Абўабдуллоњи Рўдакї ва ѓайра машњур буда, яке аз мавзеъњои туристии кишвар ба шумор меравад. Аммо, мутаасифона, соњаи сайру сайёњат дар Тољикистон ба мисли кишварњои њамљаворамон рушди ќобили мулоњиза надорад. Дастандаркорони соња барои љалби сайёњон аз имкониятњои мављудбуда дуруст истифода намебаранд.Чун сухан дар бораи Панљакент аст, пурсидан мењоњам, ки њукумати шањри Панљакент љињати тарѓибу ташвиќи сайру сайёњат ва љалби њарчи бештари сайёњон ба Панљакент кадом корњоро анљом додааст? Дар нуњ моњи соли равон чанд нафар сайёњ аз Панљакент боздид ба амал овардааст ва он нисбати њамин давраи соли гузашта зиёд аст ё кам? Кадом инфраструктурањои нав барои сайёњон бунёд шудааст? Дар Панљакент чанд ширкати сайёњї амал мекунад? Оё соња дар ѓанї гардидани буљет ва некуањволии сокинони ноњия таъсир дорад ё не? Анўшервон ХОЛИЌОВ, сокини ноњияи Шоњмансур - Туризм яке аз соњањои афзалиятноки давлат ба њисоб меравад. Аз ин хотир бањри дар амал татбиќ намудани Барномаи давлатии рушди туризм, дар асоси ќарори раиси вилоят, дар шањри Панљакент ќарори раиси шањр "Дар бораи Барномаи рушди туризм дар шањри Панљакент барои солњои 2010 2014" ба имзо расида, тањти иљроиш ќарор дода шудааст. Дар њаќиќат сайёњї яке аз соњањои афзалиятнок ба шумор рафта дар бисёр давлатњои пешрафта рушд намудааст.Он ба ташаккули маљмўи мањсулоти дохилї, фаъол гардидани савдои беруна, таъмини ањолї бо љойњои нави корї мусоидат намуда, ба соњањои наќлиёт, коммуникатсия, сохтмон, хољагии дењот, фарњанг, саноат ва дар маљмуъ барои пешрафти соњањои иќтисодиёт таккони бузург мебахшад.Намудњои бештар рушд ёфтаи туризм дар шањри Панљакент куњнавардї,сайёњати куњию варзишї, экологї, сайёњати таърихї - маъифатию этникї ва сайёњати фароѓатї мебошад. Айни замон дар шањру дењоти Панљакент 11 ширкати сайёњї ва Ассотсиатсияи рушди туризми Зарафшон фаъолият менамояд, ки асосан ба ќабул ва гусели сайёњони хориљї машѓуланд. Љињати рушди сайёњї дар шањри Панљакент њамкории судманди маќомоти мањаллї бо ташкилотњои байналмилалї хуб ба роњ монда шудааст, ки боиси љалби бештари сайёњони хориљї ба љойњои дидании Панљакент гардидааст. Ќайд намудан зарур аст, ки ширкатњои сайёњии шањри Панљакент бо намояндагии Шўрои Зарафшон оид ба туризм дар ярмаркаи бонуфузи байналмиллалии туристии Берлин дар солњои 2010 - 2014 ширкат варзида, шањри Панљакентро муаррифї намуданд. Давоми соли 2014 сайёњон аз давлатњои Австрия, Олмон, Фаронса, Љопон,Испания, Њиндустон, Тайван, Норвегия, Шведсия ва Италия ба Панљакент ташриф оварданд. Дар маљмуъ дар нимсолаи аввали соли 2014 шумораии умумии сайёњони ташрифоварда 1644 нафарро ташкил медињад. Ба сайёњон њамаи шароитњои зарурї фароњам оварда шудааст. Дар радифи мењмонхонаи "Панљакент" (Интурист), мењмонхонањои хусусии "Додо", "Элена", "Маќсуд" инчунин дар мавзеъњои "Њафткўл" ва "Артуч" хонањо барои фароѓати сайёњони хориљї хизмат мерасонанд. Солњои охир пойгоњи куњнавардию сайёњии "Артуч" ободу ба шароитњои замонавии ќабули сайёњони хориљї мувофиќ гардид ва дар ин замина сайёњии куњнавардї рушд ёфта истодааст. Соли гузашта дар назди мењмонхонаи "Панљакент" чойхонаи миллии этнографии "Сайру сайёњат" ба истифода супорида шуд. Дар нимсолаи аввали соли 2014 аз 11 ширкати туристї 9 адади он фаъолият намуда, аз 19 давлати хориља 325 нафар сайёњ ќабул намуд, ки њаљми даромади он194 067 сомониро дар бар мегирад. Дар 6 моњи соли равон 435 нафар сайёњони дохилї ба дигар давлатњо сафар намуданд, ки њаљми даромади он 65 262 сомониро дар бар мегирад. Маќомоти иљроияи мањаллии њокимияти давлатии шањри Панљакент дар оянда низ љињати тарѓибу ташвиќи сайру сайёњат ва љалби бештари сайёњон ба Панљакент чорањои амалиро меандешад. Ба саволи Шумо Мањбуба ЊАБИБЇ, муовини раиси шањри Панљакент посух дод.
Д И Ќ Ќ А Т! Барои ба саволњои доѓи худ посух гирифтан ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» мурољиат кунед. Суроѓа: шањри Душанбе, кўчаи Носирљон Маъсумї-3, назди Хона музейи Мирзо Турсунзода. Ё ба масъули сањифаи "Нигоњи мардумї" бо шумораи телефони 985 60 86 85 занг занед ё бо воситаи смс-паём саволи худро ирсол доред. Њамчунин ба почтаи электронии nigoh_tj@inbox.ru арзу пешнињод ва мушкилоти худро бинависед.
КОМИЛАН «ЉИДДЇ»
“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №34 (416), 19. 11. 2014
ПУРБИНИ «НИГОЊ»
АКСИЯИ МИРЗОДИККАК ДАР АЃБАИ ФАХРОБОД Мирзодиккак барои таблиѓи њизби њоким њамаљониба тайёрї медид, зеро ягона њуљљате, ки дар киссаш дошту худро њамчун шањрванди комилњуќуќи Љумњурии Тољикистон муаррифї менамуд, билети ЊХДТ буд. Баъди пош хўрдани Иттињоди Шўравї чанд бор шиносномаи тољикї гирифта бошад њам, онњоро дар машруткањои шањри Душанбе дуздиданд. Мирзодиккак аз шикоят кардану шиносномагирї ба дод омада буд. Њолдонњо мегўянд, ки якчанд нафар аробакашњои бозорњои Русия бо номи Мирзодиккак Диккакович фаъолият доштаву аз кормандони њифзи њуќуќ мисли дор мењаросанд. Мирзодиккаки мо аз он мирзодиккакњое, ки дар мулки бегона кор мекунанд, бо он фарќ мекард, ки њангоми боздошташавияш дар Љумњурии Тољикистон худро ќабл аз кормандони њифзи њуќуќ, генерали њукуматї, шавњари коммунисти матинирода Пахтагул Панљсолаевна ва падари Ќобилљони Нањзатї муаррифї мекарду сипас риштаи суханро ба дарозо мекашид. Бо шунидани ибораи "Љаноби Олї" кормандони болои курсињои сахту мулоим нишастаи сохторњои ќудратї аз љой бармехостанду онњое, ки рост истода суханронии Мирзодиккакро гўш мекарданд, даст ба чаккаи сарашон мебурданд. Аљоиб он буда, ки онњо танњо баъди "озод" гуфтани Мирзодиккак дастњояшонро аз чаккаи сарашон бардошта, ба ќадашон рост мекарданду сипас вазнашонро аз болои як пояшон бардошта, ба болои пои дигарашон мегузоштанд. Барои гаронвазнњо дар назди "Генерали њукуматї" рост истодан осон набошад њам, онњо дардашонро фурў бурда, сиррашонро пинњон нигоњ медоштанд. Инак, аксияи "Интихобот, Интихобот ва боз Интихобот" - и таъсисдодаи Мирзодиккак Диккакович дар њамаи шањру ноњияњо идома дошт. Акнун ќисме аз мардум баъди баромадњои ў ба хулосае меомадаанд, ки таъмини онњо бо љои кор, гармию сардї, маоши кофию зиндагии шоиста, аз ЊХДТ баъди овоз доданашон дар интихоботи соли 2015 - ум вобастагї дорад. Замоне, ки Мирзодиккак Аксияи "Интихобот, интихобот ва боз интихоботро" дар аѓбаи Фахробод анљом бахшиду мардум пароканда шуданд, дар пањлўяш дўсташ Ѓалтакро дида, ба ќавли мардум, аз хурсандї дар куртааш наѓунљид. Љўрањо дар аѓбаи Фахробод сари мизи пурнозу неъмат нишаста буданд. Хизматгорњо њисоб надоштанд. Мирзодиккак ќањваи ширї менўшид, то ки дар баромадњои ояндааш садояш ќавитару боварибахш барояд. Мирзодиккак: - Ѓалтакбой, бо ќариб шудани интихобот дар пањлуям се њофизи номии љумњуриро мегирам. Мегўям, ки яктояш РЭП хонад, дигараш фалаку севумаш Шашмаќом. Ѓалтак: - Мирзољон, хуб мешуд, ки боз дар пањлўят Бобои Файзро мегирифтию њамон њофизу њофизањоеро, ки бо сўзу гудоз алами валидайн, бародарону хоњарони муњољирони мењнатиро рушан мекунанд - ку! Мирзодиккак: - Вањ, вањ! Калла не, "дом совет". Агар ин хел кунам, њам арзон меафтаду њам кулай. Бобои Файз мошин дорад. Бобои Файз мардумро механдонаду њофизу њофизањои "мотамхон" мардумро ба чунон мегирёнанд, ки дигар њољат ба РЭП фалаку шашмаќом намемонад. Ѓалтак: - Мирзољон, барои таблиѓи ЊХДТ мебояд, ки аз минбари масљидњо баромад кунед, вагарна ин нањзатињо ошкоро баромад накунанд њам, садояшон аз саќфу аз фарш ба гўши мардуми барои намозхонї омада мерасад. Мирзодиккак: - Ба ростї, то ба наздикињо масљидро хонаи Худо мегуфтанду дар он љо таблиѓи ѓояњои њизбу њаракатњо манъ буд. Њоло њукумати љонољонамон мефањмидагї барин барои эмомхатибњо аз буљаи давлат маош људо кардааст. Маоши эмомхатибњо аз маоши муаллимони оддї дида бештар аст. Аз ин лињоз, ба хотири интихобот њамаи корро кардан мумкин аст, танњо дар чањорчубаи фањмиши њукумати љонољонамон... Ѓалтак: - Мирзољон, дар љумњуриямон 8 њизби сиёсї амал мекунанд. Њаминро фањмиданї будам, ки дигар њизбњои сиёсї аксия мегузаронанд ё не? Мирзодиккак: - Нањзатињо аксия гузаронанд мардум онњоро сангсор мекунанд, зеро моњњои ахир мо бо истифода аз воситањои таб-
лиѓотии миллї ба чунон ришдорњоро дар фисќу фасод олуда нишон додаем, ки ќисме аз калоншавандањо меросхўрњояшонро ДНК карда истодаанд. Њоло гўши мардум бо шунидани номи ЊСДТ алов мегирад, зеро раисаш "љосус" будааст. ЊСТ - аз муаллимњо љонибдори мекардааст. Аз онњое, ки солњои ахир ба донишљўёну хонандагон дониш надода бањо мефурўшанд. ЊКТ чї аксия гузаронад, чї нагузаронад барои мо фарќе надорад. Аъзоёнаш бо њаб зиндагї доранд... Ѓалтак: - Фањмо, фањмо! Њамин ќадараш кифоя. Дигар раисону аъзоёни њизбњои сиёсї дар киссаи шумо њастанд. Њоњед мегиреду дар курсї мешинонед. Роњу усулњои гирифтани орои мардумро пайдо кардаеду мардумро бо номи "демократия" гаранг карда гаштаед. Мирзодиккак: - Ѓалтакбой, мегўянд, ки фил аз муш метарсидааст. Мо њукуматињо њам аз ѓазаби халќ сахт дар њарос њастем. Худо накунад, ки мардум моро чап гиранд, вагарна на аксия моро наљот медињаду на ѓайбату бадгўињоямон нисбати раќибони сиёсиямон дар ВАО-и ватанї. Росташро гўям, ЊХДТ - ро васф мекунаму дар чењраи ќисме аз нишастагон хурсандї ва бовариро намебинам. Ба фикрам, бештари онњо аз ночорї аъзои њизби мо шудаанд, то ки дар корхонаю муассисањои давлатї кор кунанду ризќи ањлу байташонро кам њам бошад, пайдо намоянд. Љўрањо баъди сўњбат дар сари хони пурнозу неъмат аз љой бархостанд. Мизбонњо онњоро ду даст пеши бар гусел карданд. Дар осмон абрњои сафед љои абрњои сиёњро ишѓол мекарданд. Замоне, ки шамол аз вазидан мемонд, боз абрњои сиёњ пайдо гашта, тањдид ба боридани барфу борон ва сардињои шадидро мекарданд...
Раиси Шўрои муњаррирон: Саймиддин ДЎСТОВ dustov@mail.ru
Њафтанома дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.
МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).
Котиби масъул: Абўалї НЕКРЎЗОВ nigoh_tj@inbox.ru
Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 600 80 38 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 600 80 39 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 918 74 75 79
МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...
16
Холмурод РАЊМОН, раиси ноњияи Ќумсангир: - Роњбар шудї, санъаткор мешавї, чун одами доранда ва пулдорро пулашро ба зурї гирифта намешавад, барои ин дастатро пеши бар гузошта, зора мекунї, домулло, ака, додар, њазрат, гуфта, љонам садќаат, мегўї. - Баъди аълочии маорифу фарњанг, акнун шуморо бубояд бо унвони Ходими хизматнишондодаи театр њам арљгузорї кунанд. Ќосими РОЊБАР, вазири кишоварзии Тољикистон: -Вазъият фавќуллода аст. Агар мо њамин сол чора наандешем, њолат аз ин њам бадтар хоњад шуд. Вазорати молия то охири январ ба њисобу китоб машѓул аст ва пул намедињад ба касе. Мо то картошкаро бо вагон меорем, ба мардум таќсим мекунем, ки феврал -март мегузарад. -"Ба раќќоси камњунар х... халал мерасонанд",- омадааст дар як маќоли русї. Њоло њам, ки кишоварзї ба куллї барњам нахўрдааст, истеъфо рафта, сагбозї кардан гиред. Сайфулло САФАРОВ, муовини аввали раиси Маркази тадќиќоти стратегии Тољикистон: - Ман аслан сабр карданро бисёр дўст медорам. Ќариб дар њамаи масъалањо сабр мекунам, тањаммул мекунам. Њатто дар давраи љавонї як маќола њам навишта будам, бо номи "Сабру тањаммул дар фалсафаи Мир Сайид Алии Њамадонї". Аввалин маќолаи фалсафаи љиддии ман њамин буд. -Акнун, росташро гўед, ки ба Муњиддин Кабирї кай дода будед ин маќолаи фалсафиро? Рустам САИДОВ, раиси холдинги "Конт групп Тољикистон": - Мавќеи мо якчанд маротиба баён шуда буд ва мо бо соњибкорони Туркия њамкорї дорем. Намедонам чизе дорад ё надорад, њарчи дорад насибаш кунад. (Моликияти Бобаки Занљонї дар назар аст, "Нигоњ") - Ња, рост. Мо њаммамон дар телевизион медидем, ки як туркбачаи сурхинамуй лентабурї мекард. Шумо њамон ќайчибиёрак не-мї, тасодуфан? Шабнами СУРАЙЁ, сароянда: - Танњо Худованд ќазоват мекунад, ки кї дўзахиву кї бињиштист. - Ба беимонњое, ки мехоњанд аќќалан бо шумо дар дўзах вохўранд, љавоби хубе додед. Тезтар шифои комилу ољил ёбед, хоњар! Абдурањмон ЌОДИРЇ, раиси вилояти Суѓд: - Вилояти Суѓди Тољикистон ва махсусан маркази он шањри Хуљанд шањре бисёр зебост ва модоме сарварии ин вилоят бар уњдаи мост, зебосозии он ва зинда намудани шахсиятњои бузург, аз љумла, Камоли Хуљандиро бо роњбарии Сарвари давлат вазифаи худ медонем. - Њамин, ки зинда кардед, зуд дукаса гурезед, вагарна, ончунон таёќ мехўред, ки мондан гиред. Абдуљљаббор РАЊМОНОВ, ректори Донишгоњи омўзгории Тољикистон: - Дар њар куљое, ки кор њаст, мушкилот вуљуд дорад. Дар бораи нафаре зиёд менависанд, ки њамеша бањри ободї талош меварзад. Нафареро танќид намекунанд, ки ў аз љояш, ба ќавле, камтар мељунбад. Аз љониби дигар, њамаи онњое, ки дар журналистикаи имрўзаи тољик кору фаъолият доранд, шогирдонам мебошанд ва њамагї маро хуб мешиносанд. -Рост мегўед, љаноби ректор! Худамон чанд бор ГЖК мешунавем, ки ба шогирдонатон мегўянд: "Ње, дар гўши устодат...! "
Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд. Дар њолати наќзи "Меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистї дар Тољикистон" аз љониби нашрияи мо, бо арзу шикоят метавонед ба Шўрои воситањои ахбори оммаи Љумњурии Тољикистон (Шўрои ВАО - и ЉТ) мурољиат намоед.
Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 2 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 Ќимати обуна барои як сол - 78 сомонї. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09 Теъдоде аз њар шумора дар асоси кўмаки техникии (дар шакли ќоѓаз) дафтари САЊА дар Душанбе ройгон таќсим карда мешавад.