Нигох №40 (371) Чоршанбе, 25-уми декабри соли 2013 by Webster Loran

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

Талоши ТАЛКО

Ширкати алюминиуми Тољикистон фурўхта намешавад, аммо љамъияти сањњомї хоњад шуд? САЊИФАИ 8 №40 (371). Чоршанбе, 25-уми декабри соли 2013

БЕРУН АЗ «МАЙДАН»

"Дед Василий" Ошиќи нокоме, ки дунболи духтари тољик аз Украина ба Тољикистон омад ва дигар бозгашта наметавонад...

САЊИФАИ 11

СИЁСАТИ КАЛОН

ФИШОР БА ИЛОЛОВ Ё чаро Мамадшо Илолов, Гулрухсор Сафиева, Муъмин Ќаноат ва Мусо Диноршоев бояд эњтиёт бошанд?

"Мошиндузд" ва дўстони ў САЊИФАИ 17

БО ШОИР ВА МУЊАЌЌИЌ

Ту дар гуфтан намеої… САЊИФАИ 12

ПУРБИНИ МИЛЛАТ

Араќи "Пойтахт" ва зиёии тољик САЊИФАИ 16

Паси ќазияи мошинњои дуздї кињо меистанд? Дар пайи як тањќиќ «Нигоњ» ошкор кард, ки гуруње аз Олмон хостанд, Тољикистону рањбарияташро шарманда кунад, аммо худ шарманда мегарданд...

СИЁСАТ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

Сўистифодаи фасодолуд аз мошину аломатњои махсуси ќайди давлатї дар мисоли Бобаки Занљонї, ки бо мерседеси аломати давлатияш 088 РТ мегардад...

"Дурўѓи олмонї ба забони ўзбакї" Паси ќазияи мошинњои дуздї худи аврупоињо меистанд? Рўзи 19-уми декабр нашрияи "Bild" - и Олмон хабар дод, ки њудуди 200 мошини дар ин кишвар дуздидашуда, дар Тољикистон ёфт шудаанд. Гўё олмонињо бо истифода аз шабакаи GPS ин мошинњоро пайдо кардаанд ва аз 200 мошин 93 - тои он навъи BMW X5 - X6 будаанд. Илова бар ин маќомоти Олмон маќомоти Тољикистонро муттањам кардаанд, ки дар тањќиќи ин ќазия ва бозгардони мошинњо кўмак намекунанд. Гўё ваќте ки маќомоти Тољикистон ба дархости тањќиќи муштараки ќазия посух надоданд, вазири адлияи Берлин Томас Њейлман ба вазири ваќти умури хориљии Олмон Гвидо Вестервелле нома навишт, ки "аксари мошинњо дар дасти афроде њастанд, ки бо хонаводаи президенти Тољикистон равобити њамкорї ё хешовандї доранд." Илова бар ин, нашрияи олмонї навиштааст, ки мошинњои дуздии олмонї сабаби ихтилофњои дипломатие байни ду кишвар шуда, вазири собиќи умури хориљї Гвидо Вестервелле сафири Тољикистонро ба суњбат даъват кардааст. Њатто олмонињо навиштанд, ки моњи октябр Њамроњхон Зарифї, собиќ вазири корњои хориљии Тољикистон бояд ба Олмон меомад, аммо ваќте фањмид, ки мавзўи мошинњои гумшуда ба миён гузошта мешавад, нарафт. Ин хабари "Bild" зуд дар сархати расонањо бо сарлавњањое, ки номи президенти Тољикистонро њам зикр мекарданд, нашр шуданд. Њангомае њам барпо шуд. Бахусус, ба мухолифини сарсахти режими феълї ва Ўзбакистон Худо дод. Гумруки ин кишвар ба зудї аз кашф ва мусодираи як BMW X6 -

и дуздї дар марзи Узбакистону Тољикистон хабар пахш кард. Сомонаи Podrobno.uz навишт, ки ин мошин њанўз моњи октябр аз Олмон дуздида шуда, дар љустуљўи байналмилалї ќарор дошт. Ин манбаъ соњиби бор - ширкати тољикистониеро бо номи "Ориён" (!) њам зикр кард. Ва як иттилоеро њам аз ќабл мисол овард, ки дар аввали сол аз байни мошинњои соњибкори тољик Хуршед Рањимов як BMW X6, ду мошини BMW X5 ва як BMW 525-ро боздошт карда буданд, ки њамагї дар љустуљўи Интерпол буданд. Моњи май гумруки Ўзбакистон се мошини BMW X5, BMW X6 ва Honda CR-V - ро њам боздошт карда будааст, ки ба номи шањрванди Тољикистон Анвархоља Мадаминов санад шуда буданд. Узбакњо вонамуд карданд, ки гўё ин аввалин мошинњои дуздї аст, ки аз ду сарњади ин кишвар убур кардаанд. Аммо асли ќазия чист?

"Невидимка" - њои олмонї

Имомуддин Сатторї, сафири Тољикистон дар Олмон ва вазорати корњои хориљї ба зудї хабари мошинњои дуздидашударо шарњ дода, онро "тавтиа" ба хотири паст бурдани имиљи Тољикистон унвон карданд. Ба ќавли Сатторї, ў дар ваќташ ба маќомоти олмонї дар ин маврид посух дода будааст ва олмонињо инро ба назар нагирифтаанд. Маќомоти тољик ин нуктаро дуруст зикр карданд, ки чаро GPS - и олмонињо аз 15 кишвар гузаштани мошинњояшонро надидасту омада онро дар Тољикистон дидааст? Воќеан, ин суоли мантиќист. То ин ки мошинњо ба Тољикистон расанд, чаро онњо "ноаён" ё "невидимка" буданд? "Нигоњ" дар пайи як тањќиќ ва суњбат бо тољирону огањони бозори мошин ошкор кард, ки маќомоти Олмон дурўѓ мегўянд ва ба таъбири тољикї, аз бинї дуртарро мебинанду наздикро не. Чї тавр? Аввал, онњоро нархи арзони мошинњояшон самти нодуруст барои тањлил медињад. Воќеан, мошинњои, ба таъбири тољирону "навтољикон", "топ" ва "крутой" дар бозорњои Тољикистон, ки њоло зери контроли тољирони њунёри хуљандианд, хеле арзон фурўхта мешаванд. BMW X5 ва BMW X6 вобаста аз санаи тавлид дар бозор ЯКЕ АЗ МАКОНЊОИ ЉАМЪШАВИИ МОШИНЊОИ ШУБЊАНОК аз 55 то 70 њазор ва нусхаи

љадид онњо 70 то 75 њазор доллар савдо мешаванд, аммо нархи аслии онњо дар Олмону Аврупо аз 100 њазор доллар кам нест. Ин мошинњо ваќте вориди Душанбе мешаванд, асосан дар мањаллањои 101, 82 ва назди тарабхонаи "Шањрисабз" таљаммўъ мекунанд ва ба фурўш мераванд. Фурўши онњо дар бозори мошини Гипрозем њам роњандозї шудааст. Аммо аксари онњо то таъмир дар Душанбе сахт таъмирталаб њастанд. Дискњояшон задаву баллонњояшон "шишка" доранд. Шарњи инро дар зер хоњем овард. Олмонињо боз як нуктаро намедонанд: мошинњои "топ" - и олмонї њамагї тариќи "перегон" ё аз сўи ронандањои махсус аз Аврупо ба Тољикистон оварда мешаванд. Њаади аќќал барои ду соли ахир. Ин ронандањо-"перегоншикњо" тољик ва ё шањрванди Тољикистон нестанд. Њамагї аврупої - латиш, украин, рус ва тољик њам бошанд, шањрванди Русия њастанд. Чаро? Ба он хотир, ки барои шањрвандони Тољикистон убури марзњои Аврупову ИДМ, бахусус Ќазоќистону Ўзбакистон амри мањол аст: њар кадом як корманди ин кишварњо дар марзу гумрук метавонанд мошини онњоро кашида гиранд. Ин, ки Ўзбакистон дар бораи интиќоли мошинњо тариќи вагонњо мегўяд, дурўѓи мањз аст ва интиќоли "топ" - њои олмонї тариќи вагон ѓайримантиќї ба далоили болої аст. Ошкор ва мусодира кардани онњо "ду карат ду" аст. Таќрибан аз ќазияи 200 мошини дуздии Олмон маќомоти Ўзбакистон истифода бурда, боз як неши дигарашонро ба рањбарияти бе ин њавм пургуноњи Тољикистон задаанд, ваќте бахусус дар бораи ширкати "Ориён" (њамнаво бо кї хонандаи закї мефањмад) мегўянд. Ин гуна ширкати мошинфурўшї, бино ба тањќиќи мо, умуман нест. Як ширкати "Ориён - авто" аст, ки ба интиќоли борњо дар љањон машѓул аст, на мошинфурўшї. Акнун рўшанї меандозем, ки дар тиљорати мошинњои "топ" кињо даст доранд? Ин тиљорат аслан дар дасти љавонони хуљандї ва њисорї аз љониби Тољикистон аст. Онњо бо оилаи президенти Тољикистону дигар маќомот чї робита доранд, мавзўи дигар аст, аммо њамкори асосии онњо худи соњибони мошинњо дар Олмону Аврупоанд. Бале, њамон собиќ зодагони Тољикистону Шўравї, чехњо, сербњо, украинњо, русњо, ки дар Аврупо зиндагї мекунанд. Шеваи асосии мошинбизнеси криминалї ин аст: Тибќи маслињати пешакї бо харидор, дар ин маврид - тољикњо, олмонињо, лањистонињо ё аврупоињо мошини то яксолаи худро савдо карда, ба дасти нафаре медињанд, ки онро аз марзњо

Дар пайи як тањќиќ журналисти "Нигоњ" ошкор кард, ки гуруње аз Олмон хостанд, Тољикистону рањбарияташро шарманда кунад, аммо худ шарманда мешаванд... мегузаронад. Ин љо зикр кунем, ки се роњи интиќоли онњо мављуд аст: яке, аз кишварњои соњили Балтика, бахусус Латвия, дуввум роњ, тариќи Украинаву Туркия ва Эрону Афѓонистон ва саввум роњ, тариќи Украинаву Туркия ва Эрону Ўзбакистон. Аз масири саввум - тариќи Ўзбакистон асосан шањрвандони Русия метавонанд мошини дуздї гузаронанд ва таќрибан кулли мошинњои аз ин масир воридшударо ронандањои рус меоранд. Суол: чї тавр ва чаро шањрвандони Олмону Аврупо мошинњояшонро "медуздонанд"? Тибќи мувофиќа бо харидор, соњибони мошинњо ба 50 дарсади нарх мошини худро "мефурўшанд" ва то расидани он ба манзил-то чор рўз, яъне дасти тољир мунтазир мемонанду пас аз он ба пулис хабар медињанд, ки мошинашонро "дуздиданд". Аз ин чї фоида? Онњо њам 50-60 дарсади њаќќи мошинро мегиранд ва њам аз ширкатњои суѓуртавї агар мошинашон нав бошад, њудуди 70-100 њазор доллар пули суѓурта ё страховка! Њамаи гап њамин! Инро њар мошинфурўш ва њар "перегоншик" медонанд ва ин атс, ки риск мекунанд, илло ягон рус девона нест, ки мошини дуздиро барои 2-3 њазор доллар аз чор давлату њашт-нуњ сарњад гузаронаду 10-12 соли зиндонро ба калла гирад.

"Маќсади норўшан" Воќеан, дар ин бозор БМВ пешсаф нест. Дуздии "Range Rover" - мошинњои бритониёї кори асосї мањсуб мешавад. Ин аст, ки тамоми бозорњо ва истгоњњои ќонуниву ѓайриќонунии Хуљанду Душанбе пур аст мошинњои ин тамѓа аст. Бо нархи њадди аќќал то 30 % арзон, албатта. Масалан, "Range Rover Autobiography" дар асл аз 169 то 180 њазор доллар ќимат дорад, аммо дар Душанбе аз 80 то 110 њазор доллар савдо мешавад. Ин навъи "топ" як вижагї дорад. Дар се моњи аввале, ки ба Тољикистон меояд, тирезањои пеши њама шикаста њастанд. Огањони бозори мошин мегўянд, ки сирри инро касе намедонад, аммо гумон меравад, ки "микрочипњо" - и ба онњо насбшуда муљиби шикасти тирезаи пеш мешаванд. Аммо ба зудї соњибони нави онњо тирезањоро нав мекунанд ва мошин њам нав мешавад. Эњтимоли зиёд аст, ки онњоро нафароне њам аз "љўрањои Зойир"-у "одамони Шамсу" дигар наздикони оилаи № 1-и Душанбе мехаранд, аммо њич далеле нест, ки ин бойбачањои хасакї дар дуздии мошинњо шариканд. Хуб, дар бораи ин, ки мошинњои дуздї дар Тољикистон чї тавр ба расмият дароварда мешаванд, мо гап надорем, зеро маълум аст, ки мо чї гуна БДА дорем. Ин ќисмати ќазияро шояд маќомот, хоса Шўрои амнияти Тољикистон ва КДАМ худ тањќиќ кунанд, њамчунин, ки вобастагии сахти роњбарияти БДА-ро аз "љўрањо" ва "одамони фалончањо". Хоса ваќте хуб медонанд, ки роњбари давлат дар чанд моњи ахир борњо ангушти надомат сўи онњо кардааст ва дар низоми сиёсии Тољикистон дигар онњо он нуфузеро надоранд, ки то интихоб ва таъини Рустами Эмомалї доштанд. Ба њамин минвол, ин тањќиќи "Нигоњ" умедворем ба даъвоњои нашрияњои олмонї то љое рўшанї меандозад ва маќомоти Олмону Тољикистонро њушёр мекунад. Ва мо њам ба он хотир ин тањќиќро анљом додем, ки ин ќазия набояд ба имиљи Тољикистон таъсири манфї расонад, дар њоле ки ба имиљи худи Олмон њам рабт мегирад ва љои тааљљуб аст, ки њанўз моњи июли соли 2012 маљаллаи олмонии "Spiegel" дар ин бора матлаб нашр карда буд ва гумруки Тољикистон посух дода буд, ки дар кишвар наздик ба дањ мошини аз Олмон рабудашуда кашф шудааст ва бо истифода аз кўмаки Интерпол мошинњо ба соњибонашон баргардонда шудаанд. Ду моњ пеш аз ин суњбатњо, яъне моњи апрели соли 2012 њайате аз кормандони полиси Олмон ба њамтоёни тољики худ роњњои кашфи мошинњои дуздиро омўзонда буданд. Ва моњи ноябри соли равон 15 (!) афсари Хадамоти гумруки Тољикистон бо кўмаки Барномаи мусоидат ба идораи сарњадот дар Осиёи Марказї (БОМКА), як тарњи Иттињодияи Аврупо давраи омўзишеро зери унвони "Василањо ва роњњои тафтиши мошинњои рабудашуда" анљом доданд. Њоло ба чунин шева ба миён гузоштани масъала воќеан суолангез ва маќсад норўшан аст. Шояд BMW - и Расули Амонуллоњ, писари Амонуллоњи Њукум олмонињоро илњом бахшида бошад, аммо як нукта муњим аст: аз ин дурўѓи олмонии ба ўзбакї тарљумашуда ба касе нафъе нест.

Фаромарзи ФОЗИЛ

ЌАЊРАМОНИ ШУМОРА

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

Ин нафар худашро "дед Василий" муаррифї намуд. Њарчанд ба гуфти худаш 40 сол дорад, аммо аз сину солаш хело калон менамояд. Дар шањри Ќрими Љумњурии Украина ба дуне омада, мегўяд, ќариб насабашро њам фаромўш кардааст. Дар зери яке аз пулњои пойтахт "зиндагї" мекунад ва бештари нафарон "бомж" - аш ном мебаранд, аммо худаш бо ифтихор мегўяд, ки "дарвеш" аст. Ин мард хело саргузашти љолиб ва ѓамангезе дорад. Ба гуфташ сабаби асосии Тољикистонро ватан кардан, ишќи њаќикї будааст. Ишќ ба як духтари тољик, аз минтаќаи дурдасти Бадахшони Кўњї. Василий мегўяд, давоми дањ сол боз дар шањру навоњии Тољикистон умр ба сар мебарад. Дар ин муддат зиндагиашро дар фасли гармову сармо дар берун паси сар кардааст ва танњо се соли охир дар зери яке аз пулњои пойтахт ба худ "манзил" сохта, умрашро мегузаронад.

Духтаре аз руъё - Ман дар чанд љой кору фаъолият кардаам, - мегўяд Василий, - Њисоб кардам, беш аз 50 касбро дар тўли њаетам санљидам. Бар њар коре даст мезадам, мехостам фањмам, ки ин кори ман аст ё на? Ба таври дигар худро месанљидам. Танњо дар чанбари њавопаймо худамро насанљидам, тамом. Зиндагии тинљу осоиштае дар ватанам њамроњи наздиконам доштам ва аз дигарон ба љуз як хислатам фарќе надоштам. Фарќ ин буд, ки баъзан ваќт хоб медидам ва он чизе, ки медидам, бо мурури замон амалї мешуд. Ин руъёњои худро ба касе намегуфтам, зеро метарсидам, ки маро намефањманд. Як шаб як духтаракро хоб дидам. Фикр кардам, ин њамон нафарест, ки мехоњам зиндагиамро бо ў пайвандам. Њарчанд ин як руъё буд, вале мутмаин будам, ки як рўз ба дидораш мерасам. Дар хонаи як шиносам дар Ќрим боѓбон будам ва њамзамон хонаашро нигоњубин мекардам. Азбаски хонаи заминиаш берун аз шањр буд, он љо чанд нафари дигар низ ба таъмири хона машѓул буданд. Як дўстам бо номи Саид бо мо буд ва як хешаш барои мо хўрок омода мекард. Як рўз он зани ошпаз бемор мешавад ва дигар кор намеояд. Мо аз Саид хоњиш кардем бароямон ошпаз ёбад ва ў аз куљое ин духтарро ба хона овард. Ваќте ин духтарак ба мо хўрок омода кард, фикр кардам, бомазатарин хўрокро дар умрам чашидам. Ва њангоме ки як рўзи дигар ногањон бо он духтар дар берун вохўрдам, дилам ќариб ки аз тапиш монд, зеро ин њамон духтаре буд, ки дар руёям дида будам. Ба наздаш рафта, худамро муаррифї кардам ва њайрон шудам, ки чаро маро намешиносад. Бо як шарми хоси духтари шарќб ба саволњоям посух мегуфт ва аз њолати ќалбам тамоман бехабар буд. Бо мурури ваќт бо њамдигар хуб шиносї пайдо кардем ва ба хулосае омадем, ки зиндагиамонро ба њам бипайвандем.

Зиндагї дар як мижа таѓйир меёбад Шояд хатоии бузурги ман дар он буд, ки ман дили вайро намефањмидам. Шояд вай мехост ба ман чизе фањмонад, аммо ман наметавонистам даркаш кунам. Ваќте вай гуфт, ба ватан баргашта, ба шавњар мебарояд, кинояашро нафањмидам. Намедонистам, ки чї корро бояд анљом дињам? Њоло фикр мекунам, барои гуноњњоям Худо маро љазо дода бошад. Ман дар як њолате афтодам, ки кори кардаамро надонистам. Вай ба Тољикистон

"Дед Василий" Ошиќи нокоме, ки дунболи духтари тољик аз Украина ба Тољикистон омад ва дигар рафта наметавонад...

МАКОНИ ЗИСТИ ВАСИЛИЙ омад ва бароям як мањшар оѓоз ёфт. Ваќте ман аввалин маротиба ба Тољикистон омадам, кор ин хел буд, ки вай пеш аз ватан баргаштан ба ман ишора мекард, ки бояд шавњар кунад. Ман ин чизњоро намефањмидам. Ман дар даст њатто шиноснома низ надоштам, аммо бояд моњи ноябр, ки гуфт бояд туйи њардуямон баргузор мешуд, мерасидам ва танњо ду њафта доштам. Вай ба ман ишора мекард, ки маро мунтазир мешавад ва дар хонаашон дар бораи ман гуфтааст, аммо руирост, ки ман шавњараш мешавам, намегуфт

ва ман низ бисер суханњои вайро намефањмидам. Фикр мекардам, њама нишонањо бар он буд, ки мегуфтанд, бирав, ба ин мушкилот манигар. Гуфтам, аз Маскав ба Ќрим меравам ва он љо коре карда шиносномаамро мегирам. Дар роњ монеањои нав сар шуд, ќатора аз роњ монд ва бо мушкилињои зиёде ба хона расидам. Дар хона маро боз як монеаи нав интизор буд: гуфтанд, ки ба ту шиносномаро намедињем. Кор то љое расид, ки давоми се моњ ман аз пайи шиносномаи нав шудам. Аз шиносњоям шунидам, духтарак гила кардааст, ки мебоист моњи ноябр туй мекардем, аммо ман наомадам. Ман фањмонданї шудам, ки давоми ин се моњ чанд маротиба талоши вуруд ба Тољикистон доштам, ки бенатиља буд. Маротибаи аввал бидуни шиноснома то сарњади Љумњурии Ўзбакистон омадам, ки маро дар ин љо дошта, ќариб буд, ки дар мањбас мешинониданд, аммо ба ватан баргардониданд. Ба ватан рафта шиносномаамро гирифтам ва танњо дар фасли бањор дубора ба Тољикистон баргаштам. Бояд туйи мо моњи ноябр, дар тирамоњ мешуд, аммо ман бањор расидам. Маќомот маро дубора боздошт намуда,

мепурсиданд, ки чаро ба Тољикистон омадї? Ваќте фањмониданї мешудам, ки ба хотири ишќ омадам, бовар намекарданд ва механдиданду мегуфтанд, ки магар дар Украина духтар кам аст? Ва маро аз Тољикистон ихрољ намуданд. Ваќте ба ватан баргаштам, муносибати оилаамон бо ман ба куллї таѓйир ёфта буд. Онњо мегуфтанд, ки агар ба он духтар хонадор шавї, моро фаромўш кун. Аммо ман зиндагиамро бе ин духтари тољик тасаввур карда наметавонистам. Аз байн як сол гузашт ва ман тамоман имкони занг задан ва ё пайдо кардани вайро надоштам. Баъзе аз шиносњоям, ки аз муносибати мо бохабар буданд, аз Помир занг зада, ишора мекарданд, ки вай њоло њам ба шавњар набаромадаст ва ту метавонї, ки бо вай оила барпо намої. Дар зиндагиам ба аломатњову ишорањо бовар мекардагї шудам. Дар хона гуфтам, ки ман меравам ва дигар барнамегардам. Бидуни ягон фикр омода шудам ва чиптаи њавопаймо харида, ба Тољикистон омадам. Аммо бо њукми таќдир дар Тољикистон дубора боз пурсупос сар шуд ва дар шиносномаам дубора мўњри ихрољ аз Тољикистон гузошта шуд. Манро бояд тариќи Мурѓоб берун мекарданд, аммо бо душворї ба онњо фањмониданї шудам, ки зиндагиамро бидуни он духтар тасаввур карда наметавонам ва ба ватан барнамегардам. Он нафаре, ки ин дардро дидааст, бояд маро фањмад. Њамин тариќ, аз соли 2008 боз ман инљониб ба њар тараф саргардонам. Танњо ду моњи охир зиндагии осоишта дорам. То ин ваќт мавриди пурсуљуи маќомот ќарор мегирифтам. Касе бовар кардан намехоњад, ки маро ишќ ба Тољикистон овардааст... Феълан аз таќдири он духтар хабар надорам, аммо хоб дидам, ки вай ба шавњар баромада, соњиби се фарзанд шудааст. Њануз овози вай ба гушам мерасад ва баъзан гиряи талхи он духтарро мешунавам. Агар муњаббат воќеї бошад, њар коре мекунї, ки мањбубаат хушбахт бошад. Баъд аз он ки ба ман чунин руъё омад, ман дигар кушиши ёфтани вайро накардам, зеро фикр кардам, ки набояд зиндагиашро вайрон кунам. Дар шарќ нигоњ доштани оила барои занон хело муњим аст. Ман ба хулосае омадам, ки бояд канораш бошам, на ба маънои аслї, балки њадди аќал дар як кишвар бошем. Фикр мекунам вай дар Душанбе њаст, ин љо кору фаъолият дорад, умедворам, ки зиндагии хуб дошта бошад...

Шањлои АБДУЛЛО

P. S.

ВАСИЛИЙ ШАБЊОИ ХУНУКРО ДАР БОЛОИ ЌУБУРЊО МЕГУЗАРОНАД

Василий аз шароити зист ва хўрок танќисї надорад. Вай мегўяд, чанд маротиба кушиш кард, ки расман ба ќайд гирифта шавад, аммо бенатиља: - Ман аз касе чизе талаб надорам, зиндагиам хуб аст, аз чизе кам нестам. Ризќамро њамарўза Худованд медињад. Фаќат ин, ки метарсам, баъди чопи ин мавод маро аз "манзилам" пеш накунанд...

ЊУШЁР БОЯД БУД!

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

"Соати 17- у 30 - и даќиќа роњи Ворух - Исфара аз сўи сокини Оќсойи Бодканди Ќирѓизистон боз шуд. Вазъи марз муътадил аст" - ин суханонро Љумъабой Сангинов, нахустмуовини раиси вилояти Суѓд, ки се рўз - аз 17 то 20 - уми декабр љониби Тољикистонро дар музокирот бо ќирѓизњо намояндагї мекард, бегоњии 20 - уми декабр аснои бозгашт ба Хуљанд зимни як тамоси телефонї ба "Нигоњ" гуфт. Бо њамин боз як ташаннуљ дар силсилаи ташаннуљњои марзи Тољикистону Ќирѓизистон "мањор" шуд. Аммо њељ кас гуфта наметавонад, ки дигарбора чунин вазъ дар ин минтаќа ба вуќўъ намепайвандад, зеро дар ин ќитъаи марзї њодисањое рух медињанд, ки то ба њол бањои худро нагирифтаанд.

Њиллаи сарњадї Чаро ќирѓизњо тољиконро кам мегиранд?

Кї сар кард? 13 декабр як нуќтаи сузишворї дар дењаи Ворух ба оташ кашида шуд. Пас аз се рўз - шаби 16 ба 17 - уми декабр як чойхонаи оќсойињои Ќирѓизистон, ки он њам дар марзи Ворух воќеъ буд, низ оташ гирифт. Ворухињо аз сўхтори нуќтаи сузишворї шигифтзада буданд, вале касе онро кори дасти ќирѓизњо надонист. Аммо сокинони Оќсой гўё ворухињоро гунањкор дониста, даст ба бастани роњи Ворух Исфара заданд. Дар асл кї нуќтаи сузишвории тољикњо ва чойхонаи ќирѓизњоро оташ зад, маълум нест. Ягон тањќиќ нашуд, маълум набуд, ки ин љиноятњоро кї содир кардааст, ворухињо ором буданд, аммо ќирѓизњо ба тањрик омаданд. Чаро? Ќирѓизњо, бар иловаи ин, шарт гузоштанд, ки агар Тољикистон барои сохтмони роњ дар минтаќаи Бедак иљозат надињад, роњро боз намекунанд. Бале, инро талаб накарданд, ки муљримони сўхтори чойхонаашон пайдо шавад, балки мањз чунин талаб пеш гузоштанд. Гузашта аз ин, муовини сарвазири Ќирѓизистон - Тоќон Мамитовро аз Бишкек даъват карданд, ки ба њарфи онњо гўш дињад. Аз љониби Тољикистон баландтарин маќоме, ки ба мањалли њодиса рафт, раиси вилояти Суѓд буд, дар асл музокиротро нахустмуовини ў пеш мебурд. Чаро? Љумъабой Сангинов ба "Нигоњ" гуфт, ки зарурати омадани нафаре аз Душанбе нест, чун љониби Тољикистон ин љо њељ мушкиле надорад ва њар чї дорад, љониби ќирѓиз дорад. Мавсуф њамчунин ба мардуми Ворух паём дод, ки њукумати Тољикистон дар фикри онњо аст ва онњо набояд худро бесоњиб њисобанд.

НУЌТАИ ДОЃ ДАР САРЊАДИ ТОЉИКИСТОНУ ЌИРЃИЗИСТОН, КИ МУНОСИБАТИ ДАВЛАТСОЛОРОНА ВА ЊАКИМОНАРО ИНТИЗОР АСТ

Бозии ќирѓизї Зимнан, Тоќон Мамитов дар оѓоз пас аз мулоќот бо мардумаш аз љониби Тољикистон даъват кард, ки барои сохтани роњ иљозат дињад. Ва ин њам дар њолест, ки мавсуф хуб медонад: то нињої шудани музокирот сари аломатгузории марзњо њељ як аз љонибњо њуќуќи бунёд кардани ягон иншоот ё роњро дар њудуди бањсї надоранд. Маълум нест, чаро Мамитов њамчунин даъват аз Тољикистон кард. Тахминан, ў ба мардумаш нишон дод, ки њарфи онњоро нодида намегирад ва онро ба маќомоти тољик мерасонад. Аз љониби дигар, ў бо ин роњ хост оташи оќсойињоро паст кунад, чун фардои он рўз муваффаќ шуд онњоро розї кунад, ки роњро боз кунанд. Аммо дар Бишкек њам расонањои давлатии ќирѓиз маъракаеро ба нафъи оќсойињо роњандозї карданд. Телевизионњои Ќирѓизистон наворњое аз марз пахш мекардаанд, ки гўё сокинони Ворухи Тољикистон мехоњанд оќсойињоро дар

"блокада" ќарор дињанд. Њол он, ки худи ќирѓизњо роњро баста буданд! Дар Тољикистон ин мавзўъро рўзноманигорон њирфаї пайгирї мекарданд. Албатта, чун њамеша расонањои давлатї "лом" њам намегуфтанд ва чанд расонаи дохиливу хориљї дар истинод ба манобеъи давлатї, хабар пахш мекарданд.

Бањси муњим Ќирѓизњо бо бањонаи сўхтори чойхона шартеро пеш гузоштанд, ки дар натиља бояд Ворухи Тољикистонро ба "љазираи марзї" ё анклави Ќирѓизистон табдил медод. Агар не, роњи алтернативие, ки онњо кўшиши сохтан дар марзи Тољикистонро доранд, чї маъно дорад? Дар асл роњи алтернативї онњоро ба шохоби дарёи Исфара мебарад. Ќирѓизњо метавонанд тариќи ин роњ маљрои шохоби дарёро ба чарогоњњои худ кашанд ва ба њамин минвол, на фаќат оби Исфара, балки Конибодомро њам тањти назорати худ гиранд. Аљобат ин аст, ки њукумати Ќирѓизистон њам бо дарки ин манфиат бештар худро ба "гунгиву каррї" мезанад. Агар не, онњо метавонистанд рўзи аввали роњбандї ба оќсойињо фањмонанд, ки ин амали онњо хилофи ќарордодњои ќаблї миёни маќомоти кишварњо аст. Роњбандии ќирѓизњо маротибаи аввал нест. Танњо дар соли 2013 ин бори сеюм аст, ки ќирѓизњо бо бањонаи кучактарин мушкили марз роњи Ворух-Исфараро бо пеш овардани даъво ва бо маќсади гузоштани ягон шарт мебанданд. Чанд руйдоди таърихї њам давлели ин аст, ки ќирѓизњо бо ин роњ барои худ манфиат дидаанд. Масалан, соли 1975 бо як иддао 360 гектор ва соли 1989 17 гектор замини наздисарњадиро аз худ дониставу гирифтаанд.

Хатои Оќилов ва Азимов

ДУШМАНОНУ БАДХОЊОНИ ТОЉИКИСТОНУ ЌИРЃИЗИСТОН БИСЁР МЕХОЊАНД, КИ ИН ДУ МИЛЛАТ ЗИДДИ ЊАМ БИШЎРАНД...

Охирњои соли 2006 Комиссияи байнидавлатии Тољикистону Ќирѓизистон бо иштироки сарвазири ваќт - Оќил Оќилов ва котиби Шўрои амният - Амирќул Азимов дар љаласае ќариб 3,5 километри роњи Лайлак - Боткандро, ки аз марзи Тољикистон мегузарад, барои 49 сол дар ихтиёри Ќирѓизистон гузош-

танд. Танњо 270 метр аз 3,5 километрро марбут ба Исфараи Тољикистон донистанд. Ин иќдоми мансабдорони ваќти тољикро баъзе соњибназарони мањаллї хатои љиддї медонанд ва мегўянд, ки њаќки сокинони Исфара дар ин таќсимот нодида гирифта шуд. Як њамсўњбати мо дар њукумати Исфара мегўяд, ки "Оќилов ва Азимов пеш аз додани роњ фикри ягон корманди њукумати мањалро ба инобат нагирифта, пеши худ ба протокол имзо кардаанд. Агар роњи Лайлак-Боткандро, ки аз њудуди Исфара мегузарад, роњи байнидавлатї медонистанд ва масъалаи дахлнопазирии роњи Ворух -Исфараро дар миён мегузоштанд, имрўз оќсойињои ќирѓиз бо роњбандињояшон ба мардуми Ворух дардисарњо эљод намекарданд"

Зарари бељуброн Роњбандии серўзаи роњи Ворух - Исфара зарари моддї ва маънавии љиддї боќї гузоштааст. Абдунўъмон Њакимов, як сокини Ворух, дар сўњбат ба "Нигоњ" гуфт, "баъзе беморон буданд, ки натавонистанд ба беморхонаи маркази Исфара ё Хуљанд рафта, муолиља гиранд. Њатто як ходисаи бемории хунравї њам вуљуд дошт, ки бо дахолати раиси љамоати Ворух масъулини њукумати Исфара ва вилояти Суѓд аз роњ гузаронида шуд. Дигарњо гузаштан натавонистанд". Мусоњибони мо дар Ворух мегўянд, тайи се рўз чиптаи 52 сокини Ворух, ки бояд барои мардикорї ва муолиљаи бемориашон ба Русия мерафтанд, "сўхт". Чиптањо аз эътибор сокит дониста шуданд ва ба гуфти Абдулвосит Рустамов, сокини Ворух, "баъди мондан аз парвози њавопаймо мо ба нуќтаи чиптафурўшї дар Ворух рафтем ва кормандони он гуфтанд, ки њоло авикомпанияњо њамаш хусусї шудаанд ва њељ ёрдам карда наметавонанд. Ќариб 400 сомонии дигар дода барои рўзи душанбе 23 - уми декабр билет харидем". Ин, ки се рўзи муњосира мардуми Ворух чї ќадар зарари маънавї диданд, њисобношуданист. Ва маълум аст, ки он љуброн намешавад... Ќамари АЊРОР

САБАЌИ МИЛЛЇ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

Агентии назорати давлатии молия ва мубориза бо коррупсия нисбати фаъолияти роњбарияти собиќи Академияи илмњои Тољикистон, аз љумла президенти он Мамадшо Илолов, бо гумони фасод тафтишот оѓоз кардааст. Ин њам баъд аз имзои мактуби дастаљамъона нисбати таќдири Зайд Саид ба унвонии Президенти Тољикистон. Бино ба иттилои манобеъи муътамад, шикояти як гуруњи кормандони Академияи илмњои Тољикистон боиси оѓоз шудани тафтиш шудааст, ки дастаљамъона гўё дар бораи таќсимоти ноодилонаи манзилњои зист ба кормандони Академияи илмњо аз љониби роњбарияти собиќ шикоят кардаанд. Расман, айни њол дар Агентї оѓози парвандаро нисбати Мамадшо Илолов тасдиќ намекунанд. Аммо иттилоъ дар бораи оѓоз шудани парвандаи љиної нисбати ў дар њоле садо медињад, ки вай ахиран 12-уми декабр мактуби дастаљамъии олимон ва шахсиятњои маъруфи кишварро ба Эмомалї Рањмон ба дастгирї аз Зайд Саидов имзо кард. Мамадшо Илолов, Гулрухсор Сафиева, Мусо Диноршоев ва Муъмин Ќаноат дар ин мактуб, ки њафтаи гузашта нашр шуд, аз президент Эмомалї Рањмон таќозо карданд, то њамчун кафили њуќуќи шањрвандон ба ќазияи боздошти Зайд Саидов, соњибкор ва ташаббускори таъсиси Њизби сиёсии "Тољикистони нав" дахолат кунад. Имзогузории Мамадшо Илоловро, зери ин мактуб бисёрињо њамчуни як амали ѓайриоддї аз љониби як мансабдори њукуматї ќабул карданд, њарчанд Илолов аз вазифаи президенти Академияи илмњои Тољикистон як њафта пештар ба истеъфо рафта буд. Дар њамин њол, касе дар мавриди оѓози тафтишот нисбати фаъолияти зиёї, олим, чењраи шинохта ва билоохира? яке аз љонибдорони њукумати феълї, ки дар мустањкам кардани пояњои њамин њукумат, хоса дар Бадахшон сањми арзанда дорад, шубња надоранд. Ин хабар дар шабакањои иљтимої њам боиси бањс нашуд. Зиёиён њам дар ин бора, айни њол хомўширо авло медонанд. Умуман дар љомеаи Тољикистон одатан вокунишеро ба чунин зудї нисбати ягон ќазия умедвор шудан, њадди аќал содагї мебуд, аммо ба њар њол, њоло гўё њама медонанд, итминони комил доранд, ки барои ќазияи Зайд Саидов њукумат, агар лозим шавад, метавонад натанњо ба нафаре мисли Мамадшо Илолов фишор орад, ќурбонї кунад. Гулрухсор Сафиева, Мусо Диноршоев, Муъмин Ќаноат њам истисно нестанд. Яъне касе шак нахоњад кард, агар пагоњ эълон кунанд, ки: "китоби "Сакарот"-и Гулрухсор, ки баъди нашраш ѓайб зад, расман мусодира шудаасту..." Касе дар Фейсбук зери ин хабар шарње навишт, дар ин маврди хеле олї гуфта шудааст. Иќтибос аз бузурге оварда буд: "Агар миллатро нест кардан хоњї, зиёиёнашро нобуд бикун...". Яъне, он чї бо Зайд Саид рух дод, омаро бовар кунонидааст, ки њукумат дар ин кор њам истињола нахоњад кард.

Тарс аз раќиб Савол: Чаро аз Зайд Саидов ба ин њад тарсидаанд? Њол он ки, тафтишоти парвандаи Зайд Саидов нишон дод, ки вай як соњибкор буд, ки замоне бархато ба курсии вазирї нишаста буд. Маблаѓу моликияти њангуфте њам надоштааст. Ў дар муќоиса бо хурдтарин соњибкорони наздик ба оила як соњибкори оддї аст. Бори дигар бархато, он чї њам дошт, хост бо њамин роњ њифз кунад ва ба сиёсат рў овард. Ба гумони ѓолиб, њадафи ў аз таъсиси як њизби сиёсї, њифзи моликияташ буд. Вагарна, мантиќи бозгашти ўро ба кишвар дар њоле нисбаташ парванда оѓоз карданд, фањмидан намешавад. Ба ин ки ў ба таљовузи ноболиѓро даст дорад, њатто онњое, ки ин туњматро ба гарданаш бор кардаанд, худ бовар надоранд.

АКАДЕМИК ИЛОЛОВ ТО ЧАНДИ РЎЗИ ПЕШ БЕШУБЊА АЗ ЉОНИБДОРОНИ ЌАВИИ ЊУКУМАТИ ФЕЪЛЇ МАЊСУБ МЕЁФТ. ЊОЛО ЧЇ?

ФИШОР БА ИЛОЛОВ Ё чаро Мамадшо Илолов, Гулрухсор Сафиева, Муъмин Ќаноат ва Мусо Диноршоев бояд эњтиёт бошанд? Агар воќеъбинона бањо дињем, ин ќазия нишон дод, ки новобаста ба ин ки Зайд Саидов бисёрињоро дастгирї мекард, љойи кор дода буд, њадди аќал як нафар ёфт нашуд, миёни ин гуруњњо, ки ба он чї бо Зайд Саидов мегузарад, эътироз нишон дињад. Ин њам дар њолест, ки барои тарафдорї аз сиёсати Эмомалї Рањмон имсол ду намоиши эътирозї доир шуд. Бори аввал бо талаби истирдоди Абдумалик Абдуллољонов аз Украина ба Тољикистон дар назди сафорати ИМА дар Душанбе ва бори дигар дар ќароргоњи Њизби сотсиал-демократи Тољикистон бо талаби "шукрона аз сиёсати хирадмандона"-и њукумат. Муњим нест, ки ин намоишњои эътирозї сохта, ё ташкилї буданд ва дар онњо кї иштирок кард. Муњим ин ки ин эътирозњо дар Душанбе ба вуќуъ омаданд. Аммо ба тарафдорї аз Зайд Саидов, ки маќомот ба ин зудиву саросемагї нисбаташ иттињомот мебофтанд, чї? Хеч кас садо баланд накард. Он чї буд, номањои дастаљамъона ба унвони боз њам Эмомалї Рањмон, ки дар љомеа ба дахолат доштанаш ба боздошти Зайд Саидов шубња надоранд. Масалан, тибќи натиљањои пурсиши ахири "Нигоњ" дар сомонаи Ожонси иттилоотии TojNews, ки 900 нафар ширкат доштаанд, беш аз 40 фоизи пурсидашудагон ба саволи "оё Эмомалї Рањмон ба ќазияи Зайд Саидов дахолат мекунад?" гуфтаанд, Эмомалї Рањмон то њол ягон раќибашро набахшидааст. Яъне ў Зайд Саидовро раќиб медонад. Ва њољати ба хонанда ёдовар шудан аз таърихи ќазияњои Мањмадрўзї Искандаров, Ёќуб Салимов ва Ѓаффор Мирзоев, онњое, ки мањбусони сиёсї унвон мешаванд, нест. Ва Зайд Саидов, агар кор чунин идома кунад, ќатори инњоро пур хоњад кард. Ба ин ки ў нафари дуюм дар Тољикистон, баъди Мањмадрўї Искандаров, раиси Њизби демократи Тољикисон хоњад буд, ки расман дар сатњи байналмилалї мањбуси сиёсї эълон ва эътироф хоњад шуд, њељ шакку шубња нест.

Ќазияи Зайд Саидов, ки барои таъсиси њизби сиёсї ба њабс гирифта шуд, аз нафароне, ки дар боло зикршаон рафт, фарќ дорад ва ўро ба рамз - символи адолат ва ормоне дар бораи "Тољикистони нав" табдил хоњад дод. Ба њукумати Тољикистон боз як мањбуси сиёсї - як рамзи нав, ки то охир ба ноадолатї ва худкомагии замони Эмомалї Рањмон ишора хоњад кард, чї лозим аст? Хулоса, чунин хоњад буд, ки тарс аз раќиб ва раќобат, ягона сабаби мантиќї барои боздошт ва њабси Зайд Саидов буд. Аз ин рў на Мамадшо Илолов, на Гулрухсору на Каноъат ва на Мусо Диноршоев аз эњтимоли фишорњо дар пайи ин мактуб ба Эмомалї Рањмон худро эмин њис намекунанд. Ба њар њол, инњо аз Эмомалї Рањмон озод кардани раќибашро талаб доранд.

Сигнали "Ховар" 20-уми декабр Агентии миллии иттилоотии "Ховар", ки бе супориши "боло" ба нашри ин гуна маълумот ёро намекунад, як матлаби сомонаи "Азия-плюс"- тањти сарлавњаи "Коррупсия дар Академияи илмњо" (аз 6-уми декабри соли љорї) бознашр кард, ки агар ба он бовар кардан мумкин бошад, нисбати њамон Мамадшо Илолов, бояд кайњо парвандаи љиної оѓоз мешуд. Дар ин матлаб гуфта мешавад, ки як гуруњи ходимони Академияи илмњо дастаљамъона аз фасодкорї зимни таќсими манзилњои зист барои кормандони Академияи илмњо шикоят кардаанд. Муаллифони шикоят, ки ному насабашон зикр намешавад, аз љумла гуфтаанд, ки соли 2007 роњбарони кумитањои иттифоќњои касаба ба ходимони 14 пажуњишгоњи АИ расонидаанд, ки дар бораи гирифтани манзили зист дар бинои хобгоњи собиќ дар кўчаи Маяковскии пойтахт ариза нависанд, зеро ба њар пажуњишгоњ 3-4 хона људо шудааст, ки маблаѓгузории он аз њисоби буља мебошад. Солњо гузаштанд, аз манзил хабаре набуд, ин мардумро нигарон кард.

Ин њам дар њолест, ки барои тарафдорї аз сиёсати Эмомалї Рањмон имсол ду намоиши эътирозї доир шуд. Бори аввал бо талаби истирдоди Абдумалик Абдуллољонов аз Украина ба Тољикистон дар назди сафорати ИМА дар Душанбе ва бори дигар дар ќароргоњи Њизби сотсиалдемократи Тољикистон бо талаби "шукрона аз сиёсати хирадмандона"-и њукумат.

Соли 2012 дар маљлисии роњбарият Музаффар Мамадназаров, ноиби президенти Академияи мегўяд, ки бояд маблаѓи иловагї пардохт кард, барои бунёди сантехника, шабакаи алоќа, лифт ва њоказо. Мамадназаров иттилоъ дода, ки барои манзили якњуљрагї 4 њазор доллар, барои дуњуљрагї 6,2 њазор ва барои сењуљрагї њудуди 12 њазор доллар бояд пардохт шавад. Декабри соли гузашта, хонањоро таќсим карданд. Вале фарш дар хонањо, бетонї буд, њатто ленолиум надошт, аз сантехника фаќат унитаз дошт. Деворњо хуб андова нашудаанд... Комиссия таъмирро аз назар гузаронда, рафт ва ягон натиља нашуд. Баъдтар маълум шуд, ки ними хонањо ба одамони дигар, ба олимон не, ба соњибкорон, мудирият ва наздикони роњбарияти Академия дода шудааст. Баъдтар нисбати Мамадназаров парвандаи љиної оѓоз шуд, -омадааст дар ин матлаб. Њамаи њуљљатњоро шахсан Мамадшо Илолов имзо мекард. 20%-и хонањоро ба сохтмончиён доданд. Њамаи роњбарони њамаи пажуњишгоњњо, кумитаи иттифоќњои касаба, китобхоначї, мудири хољагї ва њатто котиби Илолв соњиби хона шуданд, онњое, ки ба илм ягон иртибот надоранд. Се хонаро худи Музаффар Мамадназаров гирифт, умуман роњбарият хонањоро ба шиносу наздиконаш таќсим карданд, -менависад манбаъ. Мамадшо Илолов дар бораи бањси таќсимоти ноодилонаи манзил ба кормандони Академияи илмњои Тољикистон, дар суњбат бо TojNews гуфт, дар ин бора суњбат кардан намехоњад. -Мо ба раёсат хона таќсим карда будем, бигзор маќомот рафта санљанд, ман дар ин бора гапи гуфтанї надорам, - гуфт Мамадшо Илолов дар суњбат бо Тољнюс. Дар Академияи илмњо бањс бо роњбарияти собиќро шарњ намедињанд. Дарвоќеъ, ин дигар муњим нест. Муњим ин аст, ки дар доирањои коршиносї шубња надоранд, ки фишори маќомот болои Мамадшо Илолов бо дастури "боло" оѓоз шудааст ва бознашри матлаб дар сайти АМИТ "Ховар" аз ин далолат мекунад. Мамадшо Илолов дар раёсати Академияи илмњо ягона нафаре дар Тољикистон буд, ки тибќи ќонунгузорї президент номида мешуд. Њикмат: Агар миллатро нест кардан хоњї, зиёиёнашро нобуд бикун...".

Фаридун РАЊНАВАРД

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

СУХАН АЗ МУЗОФОТ

Дар шумораи гузаштаи "Нигоњ" (№39, 18 декабри соли 2013) матлабе тањти унвони "Се њадафи Ќодирї" нашр шуд. Нияти неки сарвари нави вилояти Суѓд Абдурањмон Ќодирї ќобили дастгирї ва тањсину офарин аст, аммо иљро шудани онњо ѓайривоќеї ба назар мерасанд. Барои чї?

рур аст, аммо хадамоти гумрук бо молиёти баландаш даступои соњибкоронро бастааст. Љалби сармояњои хориљї. Аммо ку кафолат ба сармоягузор? Имрўз хешу таборчигї ва монополияи бозор аз љониби гурўњњои алоњидаи мутаалиќ ба "калонњо" мушкилиро дар ин самт дучанд кардааст. Ва ин њама ќатрае аз бањри монеањо барои соњибкорї, на танњо дар вилоят, балки тамоми љумњурї аст. Дар ин соња танњо "калонњо" муваффаќ мешаванд, калонтарњо аз раиси вилоят.

"Таљрибаи тољикї" Њадафи саввуми Ќодирї - пурра мумфарш ва таъмир кардани роњњои вилоят. Як сол барои ин кор кам аст, зеро барои мумфарш кардани як келометр роњ њудуди 1 миллион сомонї маблаѓ лозим аст. Агар соњибкорон љалб шаванд, имкон дорад. Ин њам танњо дар њоле, ки шартњои онњо иљро шавад. Масалан, њамон ќитъаи роњро дар ихтиёори онњо гузорем ва онњо аз он нафъ бинанд. Тибќи баъзе маълумотњо, моњњои наздик раиси вилоят бо соњибкорон дар Ху-

Ин замини Суѓд аст! Аввалин њадафи Ќодирї таљдиди хољагињои дењќонї аст. Ў бо ин роњ мехоњад љойњои корї таъсис дода, шумораи муњољиронро дар вилоят коњиш дињад. Аммо ин кори соддаву сањл нест. Худи Ќодирї њис кардааст, ки мумкин барои анљоми ин кор ба худи ў низ фишор оранд. "Њоло ба худи ман њам телефон мешавад, ки ба ин хољагї нарасед, ки ин аз они фалонї" - мегўяд ў. Бино ба иттилои расмї, алњол дар вилоят беш аз 20 њазор хољагии дењќонї ба ќайд гирифта шудаанд ва зиёда аз 4, 5 њазор онњо беш аз 10 гектар замин доранд. Барои таљдиди онњо ду моњ ваќт пешбинї шуда, 9 - уми декабр ќарори раиси вилоят ба тавсиб расидааст. Аммо ин хољагињо тўли ду моњ таљдид шуда, замин ба дасти соњиби асосї - дењќон намерасад. Гирифтани сертификат ва дигар њуљљатњои замин на кам аз шаш моњ ваќт мегиранд. Аз тарафи дигар шояд бо шитобкорї амал кунанд. Аксарият соњибони хољагии дењќонї имрўз аз њисоби муњољирати мењнатї зиндагиашонро пеш мебаранд. Аз ин рў, заминњо бекор мондаанд, зеро фоидаи муњољират нисбат ба замин дањњо маротиба бештар аст. Бархе муњољирин заминњояшонро ба иљора додаанд ва таљдиди хољагї бе иштироки сањмдор мантиќї нест, зеро хавфи кишт нашудани замин пеш меояд ва ба сабаби истифода нашудани замин ќарзи хољагї меафзояд. Гузашта аз ин, моњи феврал кишоварзон ба мавсими кишту кори омодагї мебинанд ва нашавад, ки замин на соњиби аслиашро ёбаду на... Бино ба њадафи аввал, њосилнокї бояд баланд равад. Абдурањмон Ќодирї дар такя ба таљрибааш дар Хатлон гуфт, ки бо иваз кардани тухмї њосилнокї дар минтаќа хеле зиёд шуд, вале пеш аз њама фарќияти заминњоро ба назар бояд гирифт. Њатто дар як нишасти матбуотї кишоварзони Суѓд гуфта буданд, ки барои кишоварзони чинї аз чор минтаќаи гуногуни вилоят замин пешнињод кар-

Њадафњои хаёлї Чаро "се њадафи Ќодирї" воќеї нестанд? данд, аммо онњо сифати заминњои моро ќабул накарданд ва дар заминњои Хатлон ба кишоварзї машѓул шуданд. Шояд ин барои муќоисаи заминњо кифоя бошад ва аз овардани дигар мисолњо дар ин маврид худдорї мекунам. Аксар заминњои вилоятро шўршавї ва эрозия тањдид мекунад. Дар ин њолат иваз кардани тухмї самараи дилхоњ намедињад. Илова бар ин, норасоии об дар њолатњои зарурї низ дењќонони вилоятро нигарон кардааст. Обњои полезї дар заминњои калонтарин ноњияњои кишоварзї - Ашт, Зафаробод ва Мастчоњ сад дар сад бо пойгоњњои обкашї таъмин мешаванд. Аммо он пойгоњњои обкашї, ягона умеди кишоварзон, аз замони Шўравї монда, кайњо хизмати худро кардаанд. Њамасола таъмир мешаванд. Барои таъмири як агрегати он 1 миллион доллар маблаѓ лозим аст. Буљаи вилоят тавони таъмири њамаи онњоро надорад. Набудани техникањои замонавї дар соњаи кишоварзї, баланд будани арзиши сўзишворї, норасоии оби полезї ва

Имрўз дар Суѓд, аз рўи маълумоти ѓайрирасмї, таќрибан 50 њазор соњибкор фаъолият доранд. Танњо Хуљанд наздики 100 миллионер дорад. Шояд њаминро ба њисоб гирифта, шањрдори Хуљанд Раљаббой Каримов дар мулоќот бо сокинон гуфт, ки соли 2014 пурра кўчаву тангкўчањои шањр мумфарш карда хоњанд шуд.

дигар масъалањо бо таљдиди хољагињои дењќонї халал мерасонанд. Хулоса, ин замини Суѓд аст, на Хатлон.

Соњаи "калонњо" Њадафи дуввуми Ќодирї - пурра ба кор даровардани 50 корхонаи саноати сабуки Суѓд. Аммо барои пурра ба кор андохтани онњо пеш аз њама тарзи андозбандиву дигар масъалањо соњибкоронро нигарон кардааст. Њатто кам нестанд, корхонањое, ки пас аз ду се моњи кушодашавї бо иштироки роњбарони воломаќом фаъолияти худро ќатъ кардаанд. Сабаб системаи нодурустї андозбандї аст. Андозбандї њатто боиси сар задани љанљол бо њудуди 1000 соњибкори бозори Сомон шуда буд. Дар чунин њол 50 (!) корхонањои саноатиро чї тур мешавад фаъол кард? Дигар: то куљо мањсулоти корхонањо дар бозорњои дохиливу хориљї ба моли кишварњои њамсоя - Чину Ўзбакистону Ќирѓизистон ва њатто Русия раќобат карда метавонанд? Технологияњои нав за-

љанд мулоќот доир хоњад кард. Имрўз дар Суѓд, аз рўи маълумоти ѓайрирасмї, таќрибан 50 њазор соњибкор фаъолият доранд. Танњо Хуљанд наздики 100 миллионер дорад. Шояд њаминро ба њисоб гирифта, шањрдори Хуљанд Раљаббой Каримов дар мулоќот бо сокинон гуфт, ки соли 2014 пурра кўчаву тангкўчањои шањр мумфарш карда хоњанд шуд. Ман ин љо аз сифати роњњои мумфаршуда чизе намегўм, зеро ки аллакай баъзеи онњо вайрон шудаву ба фурўравї оѓоз кардаанд. Чун "таљрибаи тољикї" пеш аз мумфаршкунї барои тахту њамвор кардани роњ дар баъзе кўчањо ба љои шаѓал хок њам рехта буданд. Хулоса, њадафњои сарвари нави вилояти Суѓд дар нигоњи аввал "хаёлї" менамоянд. Бо ин вуљуд, банда дар ин самт ба Абдурањмон Ќодирї барори кор мехоњам. Он чї он кас мехоњад, мардум њам њамонро мехоњад. Шарафи ЌИЁМПУР, Хуљанд

ОЃОЗИ "ИМТИЊОН"-И ИМОМХАТИБОН ДАР КУМИТАИ ДИН 90 имомхатиби масљидњои панљвваќтаи вилояти Хатлон аз аттестатсияи Кумитаи оид ба корњои дин, танзими анъана ва љашну маросимњои миллии назди Њукумати Љумњурии Тољикистон бо муваффаќият гузаштаанд. Дар ин бора Идибек Завќиев, масъули раёсати иттињодияњои динии Кумитаи кор бо дин иттилоъ дода гуфт, 19-ум ва 20-уми декабри соли љорї бо иштироки намояндаи Маркази исломии Љумњурии Тољикистон ва масъулини шўъбањои дини шањру ноњияњои вилояти Хатлон дар Кўлоб ва Ќўрѓонтеппа аттестатсия ва суњбат бо имомхатибони масљидњои панљваќтаи вилоят доир шуд. -Барои адои вазифа намудан дар ин самт суњбатњо гузаронида шуда аз навад нафари ин имомхатибони љомеъ ва имомони масљидњои панљваќта ба љуз яке аз онњо дигарон аз атестатсияи комиссияи кумита гузаштанд. Намояндаи Кумитаи оид ба корњои дин, танзими анъ-

ана ва љашну маросимњои миллии назди Њукумати Љумњурии Тољикистон ба имомхатибон ва имомони масљидњои панљваќта дар адои вазифањои пурмасъулияташон, ки дар тарбияи ахлоќии љомеа наќши муњимеро доро њастанд ва барои фаъолияти минбаъдаашон муваффаќиятњо беназирро таманно намуд, -мегўяд Идибек Завќиев. Гуфта мешавад феълан атестатсияи имомхатибон дар шањру ноњияњои дигари кишвар низ идома дорад. Дар Тољикистон имомхатибони масљидњо њар сол дар мувофиќа бо Кумитаи кор бо дин ба муњлатњои гуногун интихоб мегарданд. Шањлои АБДУЛЛО

ДАРДИ ЉОМЕА

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

- Мо дар давлат и њуќуќбунёд зи ндагї мекунем, аммо ќ онун 20-сол боз мурдаасту љанозаашро кас е намехонад!

"Мошиндузд" ва дўстони ў Шуњратљон Умарови 22 - сола аз шањри Ќўрѓонтеппа равонаи зиндон шуд, аммо шарики вањдатии ў "шахси номаълум" боќї монд Додгоњи шањри Ќўрѓонтеппа Шуњратљон Умаров, сокини шањри Ќўрѓонтеппаро аз руи моддаи 248, ќисми 4, банди "б" - и Кодекси љиноятии Тољикистон - ошкоро тасарруф намудани молу мулки ѓайр аз љониби гурўњи шахсон бо маслињати пешакї - гунањкор дониста, ўро барои 14 сол равонаи зиндон намуд. Дурандеш Иброњимов, судяи суди шањри Ќўрѓонтеппа, ки парвандаи мазкурро раисї намудаст, мегўяд, барои дуздии мошинњо ва амволи мардум мутташам мешавад: - Аз рўи маслињати пешакї бо дигар шахсон ў 5 феврали соли 2013 аз назди бозори Саховати шањри Душанбе як автомашинаи тамѓаи "Нексия" (Т 30-50 РТ 03) - ро киро намуда, ба сам-

ти дењаи Њалќаљари љамоати дењоти "Россия"-и ноњияи Рўдакї рањсипор шудааст. Њангоми ба дењаи Соњибкорон расидан, онњо бо бањонае автомашинаро манъ карда, соњиби онро лактукуб карда, автомашинаро аз худ мекунад ва аз љойи њодиса ѓайб мезанад. Ба ќавли судя, ин танњо љинояти Умаров нест. Бино ба гуфтаи Дуран-

Ў ин пешнињодро рад намуда, дар ин амалиёти дуздї иштирок намекунад. Аммо ман тахмин мекунам, ки Умедљон Солењов њам дар ин дуздї даст дорад, ба њамин хотир, ин парвандаро барои тафтишоти иловагї боз гардонидам, - гуфт Дурандеш Иброњимов.

Дурандеш Иброњимов мегўяд, Шуњратљон Умаров 26- уми феврали соли 2013 њамроњи рафиќонаш дар шањри Ќўрѓонтеппа ба Малоњат Њайдарова ва Инобат Норова, ки дар бозори "Фаровон"-и шањр бо харидуфурўши тилловорї машѓуланд, њамла намуда, аз онњо ба маблаѓи 180 њазор долари амрикої тилловорї, 300 доллари ИМА ва 1150 сомонї пули наќдро бо зуроварї тасарруф намуда, аз љои њодиса ѓайб задаанд. Суд бар асоси ин Шуњратљон Умаровро ба 14 соли њабс ва нигоњ доштан дар колонияи ислоњии дорои низомаш низомаш сахт мањкум кард. Аммо парвандаи љиноятии Умедљон Салиев, сокини 25 - солаи шањри Ќўрѓонтеппаро, ки шарики Шуњратљон Умаров мебошаду нисбаташ аз руи моддаи 347 ќисми 2 (барои хабар надодан дар бораи љиноят ё пинњон доштани он)-и Кодекси Љиноятии Љумњурии Тољикистон, парванда боз шуда буд, барои тафтишоти иловагї боз гардонид. - Ба Умедљон Салиев рафиќонаш Шуњратљон Умаров, Парвиз Ѓафоров ва Ќурбон ном шахси ба тафтишот номаълум пешнищод мекунанд, ки дар ѓорат намудани ашиёњои тилловории Малоњат Њайдарова ва Инобат Норова ширкат кунад. Ў ин пешнињодро рад намуда, дар ин амалиёти дуздї иштирок намекунад. Аммо ман тахмин мекунам, ки Умедљон Солењов њам дар ин дуздї даст дорад, ба њамин хотир, ин парвандаро барои тафтишоти иловагї боз гардонидам, - гуфт Дурандеш Иброњимов. Мувофиќ ба як иттилое, ки аз Раё-

- Аз рўи маслињати пешакї бо дигар шахсон ў 5 феврали соли 2013 аз назди бозори Саховати шањри Душанбе як автомашинаи тамѓаи "Нексия" (Т 30-50 РТ 03) - ро киро намуда, ба самти дењаи Њалќаљари љамоати дењоти "Россия"-и ноњияи Рўдакї рањсипор шудааст.

деш Иброњимов, боз њам бо маслињати пешакї бо гуруњи ашхос Шуњратљон Умаров 24 феврали соли 2013 ба мошинбозори шањри Душанбе рафта, автомашинаи тамѓаи "Дайво-Нексия" (АХ 63-73 РТ 01)-ро ба маблаѓи 2700доллари ИМА нархгузорї мекунад ва бо бањонаи автомашинаро ба устоњо нишон додан бо соњиби он аз бозор баромада, ба самти мањаллаи 9 - ум киллометри шањри Душанбе рањсипор мешавад ва дар шоњроњи ДушанбеВањдат, наздикии љамоати дењоти Гулистони ноњияи Рўдакї бо њамон тарзу усули пештара автомашинаро тасаруф мекунад.

сати Вазорати корњои дохилии вилояти Хатлон пайдо намудем, Парвиз Ѓафоров, сокини шањри Вахдат, ки гуфта мешавад, яке аз шарикони Шуњратљон Умаров ва Умедљон Салиев мебошад, дар амалиёти дуздии тилловории тољирони бозори "Фаровон" - и Ќўрѓонтеппа даст дорад ва њоло аз сўи маќомот љустуљў мешавад. Маќомот шахсияти Фирўз ном шахси барои тафтишот номаълумро, ки сокини шањри Вањдат ва яке аз аъзои ин гурўњ мебошад, мушаххас накардаанд. Рустами САФАР

САДОИ МАРДУМ

43 дарсади ширкаткунандагони назарсанљии ахири Ољонсии иттилоотии TojNews ба дахолати холисонаи Президенти Тољикистон Эмомалї Рањмон ба ќазияи соњибкори маъруф Зайд Саидов изњори нобоварї карда, ба гузинаи "Президент то њол ягон раќибашро набахшидааст" раъй доданд.

12%

Ваќт нишон хоњад дод

Саидов ба афв ниёз надорад. Љавобаш дињанд

23%

Дар ин бора фикр накардаам

43% Президент то њол ягон раќибашро набахшидааст

Президент аз оѓоз ба ќазия дахлдор аст

10%

Не, њаќ надорад

Бале, вазифадор аст!

ПУРСИШ: "ПРЕЗИДЕНТ ТО ЊОЛ ЯГОН РАЌИБАШРО НАБАХШИДААСТ"

391 аз 919 нафар респондентњои ин назарсанљї гуфтаанд, "президент то њол ягон раќибашро набахшидааст". Ољонсии иттилоотии Тољнюс аввали њафтаи гузашта бо суоли "Президент ба ќазияи Зайд Саидов дахолат мекунад?" ба хонандагони сомонааш мурољиат карда буд. Дар ин пурсиш 23 дарсади ширкаткунандагон ё 209 нафар гуфтаанд, ки президент аз оѓоз ба ќазия дахлдор аст. Дар њамин њол, 12 дарсад- 112 нафар боздошти Зайд Саидовро "ѓайриќонунї" хонда, дар посух ба ин савол гуфтаанд, "Саидов ба авф ниёз надорад. Љавобаш дињанд". 10 дарсад (96 нафар) изњор дошта-

анд, ки "бале, президент вазифадор аст ба ќазияи Зайд Саидов мунсифона дахолат кунад". 6 дар сад ё 51 нафар ба суоли "Не, њаќ надорад" овоз додаанд. Ин њам дар њолест, ки танњо 40 нафар - 4 дар сади ширкаткунандагони ин назарсанљї гузинаи "Ваќт нишон хоњад дод"-ро интихоб карданд. Ва ду дарсади боќимонда онњое будаанд, ки дар ин бора фикр накардаанд, аммо дар ин назарсанљї ширкат доштаанд. Дар ин назарсанљї, ки бо супориши њафтаномаи "Нигоњ" баргузор шуда, тўли њафт рўзи ахир (аз 18 то 25-уми декабр) дар сомонаи www.tojnews.org идома дошт, аз як компютер танњо як раъй додан имкон дошт.

ТАЛОШ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

Буњрони бесобиќа дар бозори љањонии алюминиум бузургтарин кишварњои тавлидкунандаи алюминий дар љањон Русия ва Чинро водор кардааст, ки тарњњоеро барои наљоти соња рўи даст гиранд. Дар ин вазъ таќдири КВД ТАЛКО ба чї меанљомад ва ё Њукумати Тољикистон чї тарњеро барои наљоти он амалї хоњад кард?

Буњрони фалокатбор 23-юми декабр рањбарияти "Ширкати алюминийи тољик" барои хабарнигорони ватаниву хориљї нишасти хоси хабарї баргузор намуданд. Дар нишаст аз буњрони амиќ дар бозори алюминий, вазъи ташвишбори ширкатњои истењсолкунандаи алюминиум дар љањон ва дар ќиёс шароити КВД "ТАЛКО" мавриди баррасї ќарор гирифт. Рањбарияти ТАЛКО мегўяд, коњиши якбораи талабот ба алюминий, паст гардидани ќиммати алюминий дар бозори љањонї то ба 1695 доллар барои як тонна дар баробари 2800 доллар дар соли 2008 боис ба он гардидааст, ки ширкатњои бузурги истењсолкунандаи алюминий истењсолотро кам намоянд. Дар натиља аз 7 то 12 млн. тонна алюминий дар анборњои љањонї љамъ гардид, ки баробар ба як аз чор њиссаи талаботи солонаи бозори љањонї мебошад. Аз паи ин ширкатњои тавлидкунандаи филиз хисороти бузург дидаанд. Дар ин миён КВД ТАЛКО низ истисно нест. Хисороти КВД ТАЛКО дар 9 моњи соли равон таќрибан 18 миллион долларро ташкил додааст. Ин нишондод нисбат ба хисороти ширкатњои истењсолкунандаи алюминий, бахусус ширкати РУСАЛ, ки раќиб, њатто душмани ТАЛКО дониста мешавад, ба маротиб кам мебошад. Русал, ки ќариба 10 баробар аз ТАЛКО зиёдтар алюминиум истењсол мекунад, беш аз 20 маротиба зиёдтар зарар дидааст, яъне њудуди 670 млн. Доллар. Ин њам дар њоле, ки ќарзи Русал, ки бањои бозорияш то 7 млрд. долларо ташкил медињад, то снааи 1-уми сентябр 10, 1 млрд. долларо ташкил додааст. Буњрон дар бозори филиз дар пайи буњрони иќтисодии љањонї дар солњои 2008 2009 ба мерос мондааст. Аз паи кам гардидани талабот ба алюминий таъсири фалокатбор ба ширкатњои истењсолкунанда расонд. Тавре мутахассисон мегўянд, марњилаи феълии буњрони идомаёбанда камшавии якбораи талабот ба алюминий, поёнравии нархњои љањонии алюминийро нисбат ба сатњи рекордии соли 2008 ба андозаи беш аз 50% дар бар доштаааст. Аммо бар зами њамаи ин КВД ТАЛКО фурсате аз тањдидњои минтаќавї, хатарњои аз љониби раќиби сарсахте мисли РУСАЛ ва интиќодњои дохилї дур набуд.

Њамеша дар рў ба рўи тањдид Роњу наќлиёт дар тиљорати алюминий наќши муассирро мебозад. Ба гуфтаи рањбарияти КВД "ТАЛКО", 30%-и хазинаи алюминий ба њамлу наќли бор масраф мешавад, яъне солона то 200 млн. доллар. Зиёда аз ин, ашёи хом барои истењсоли алюминий аз хориља: Астралия, Ямайка, Индонезия ва Бразилия ворид карда мешавад. Муносиботи ноњамвор бо Ўзбакистони њамсоя барои ТАЛКО њамеша дардисарофар будааст. Агар

аз як сў Ўзбакистон бо бањонаи хароб гардидани муњити атроф рўи ширкат фишори расонаї орад, аз љониби дигар њамлу наќли мањсулоти ТАЛКО бояд аз Ўзбакистон убур намояд. Истифода аз роњњои оњани Ўзбакистон болотарин нархро дорад. Инчунин, аз ибтидои соли равон Ўзбакистон интиќоли гази табиї ба Тољикистонро ќатъ намуд. ТАЛКО, ки аз калонтарин субъекти истифодабарандаи гази ўзбакї (бо ќимати аврупоии 186 доллар барои њазор метри мукааб ба маблаѓи 18 млн. доллар солона газ мехарид) мањсуб меёфт, пеш аз ќатъи гази ўзбакї ба фарќ аз корхонањои саноатии "Тољиксемент" ва "Тољиказот" роњи наљотро дар истифодаи синтез-газ дид ва бо харљи 13 млн.доллар ду корхонаи истењсоли газ аз ангиштро р?и кор оварда, истењсолотро наљот дод. Бар замми ин, до дастгирии њукумат тариќи ТАЛКОРЕСУРС рў ба конњои "Канте" ва "Љиљикурут" воќеъ дар ноњияи Айнї овард ва истењсолоти шабонар?зии то 2 њазор тонна ангиштро ба роњ монд. Њамин тариќ, фишанги газї барњам дода шуд. Аммо барои буѓї кардани фаъолияти ширкат Ўзбакистон њамвора фишангњои дигарро истифода мебарад, ки асоситаринаш дароз кардани муњлати транзити борњо мебошад. Мутаасифона, дар ин самт Ўзбакистон танњо љонибе нест, ки чунин њадафро думбол мекунад.

Њадафи ѓосибона Ширкати "РусАл"-и олигархи рус Олег Дерипаска аз раќибони сарсахти ТАЛКО дониста мешавад. Аз соли 2003 инљониб ба хубї эњсос мешавад, ки РусАл асло ба фаъолияти чашмрас доштани ТАЛКО хушбин нест.

Дар 11-моњи соли равон њаљми гардиши савдои хориљии Тољикистон 4,8 миллиард долларро ташкил намудааст. Аз ин њисоб 1,1 млрд доллар ба содирот рост меояд. ки 36%-и онро мањсулоти ТАЛКО ташкил менамояд. Манбаи аслии воридшавии асъори хориљї ба Тољикистон дониста мешавад. Ин ва дигар интиќодњо боис ба он гардидааст, ки имиљи ТАЛКО дар миёни љомеа ба таври зарурї офарида нашавад. То чї андоза муњим будани ТАЛКО барои иљтимоъ ва иќтисоди Тољикистон ношинохта боќї мондааст.

Соли 2004 РусАл бо ваъдаи ширкат дар бунёди "Роѓун" ва сохтани як корхонаи алюминий ќадам ба Тољикистон нињод. Аммо бо як "маслињатбошї" дар Тошканд бо Ислом Каримов, президенти Ўзбакистон ин њама ваъдањо кафки рўи об буданашонро ба намоиш гузоштанд. Соли 2007 Њукумати Тољикистон созишномањояшро бо РусАл лаѓв кард. Пои гиганти алюминийии Русия аз Тољикистон то љое канда шуд. Аммо аз њадафњои ѓосибона рў натофт. Барои хонандаи њушманди "Нигоњ" ин масъала бояд ошно бошад. Зеро дар як соли ахир мањз муносиботи Русияву Тољикистонро дар чандин матлабњои тањлилї мавриди баррасї ќарор дода буд. Як бахши асосии онро хостањои РусАл дарбар мегирифт. Ба тањлили коршиносони "Нигоњ", "ѓасби ТАЛКО аз њадафњои деринаи олигархи ба Путин наздик Олег Дерипаска аст. Дар њоли тањти назорат гирифтани ин корхона, њатто дар сурати аз кор монондани он њам фоидаи њангуфт дарёфт хоњад кард. Чї тавр? Дар њоли ба сифр баробар кардани њаљми истењсоли солонаи "ТАЛКО", яъне њудуди 300 њазор тонна коњиш ёфтани истењсоли алюминиум дар минтаќа, ќимати 3,8-4 миллион тонна (!) алюминиуми "РусАл" 8 - 10 дарсад боло меравад. Ин "амалиёт" ба "РусАл" њудуди 900 миллион доллар (наздик ба 200 доллар сари њар тонна) фоидаи соф медињад, яъне фоидааш 2,5-3 маротиба аз фоидаи "ТАЛКО" - и гардон зиёд мешавад. Барои "РусАл" аз "ТАЛКО" - гардон "ТАЛКО" - и азкормонда фоидаовартар аст. Болои ин, Русал бо аз кор монондани "ТАЛКО" дар се бозори ашёи хом барои истењсолоти алюминий: Озарбойљон, Туркманистон ва Ќазоќистон таъинкунандаи ягонаи нарх гашта, то 30 % нархњоро поин бурда метавонад.

Фишорњои судї Барои ба чунин њадаф расидан РусАл аз роњњои гуногун кор гирифтааст. Яке аз онњо даъвоњои судї алайњи ТАЛКО мебошад. Мурофиаи номии дарозмуддати ТАЛКО дар суди Лондон аз љумлаи чунин ќадамњо дониста мешавад, ки аз сўи РусАл њамдастї гардидааст. Дигар мурофиае, ки чанде пеш хабараш нашр гардид, бо "Хамер" як ширкати марбут ба РусАл мебошад. Суди Шветсария ТАЛКО-ро муваззаф намуд, ки бояд ба Хамер чизе кам 275 миллион доллар љуброн пардохт намояд. Њол он ки дар тавозуни ТАЛКО ин ќарз то 130 млн. доллар эътироф шудааст. Аммо Русал аз марњилаи баълии судї, ки бояд дар Тољикистон гузарад, худдорї мекунад, то аз фош шудани сирри ташкили "Хамер" аз љониби худи Дерипаска бо маќсади ѓасби ТАЛКО пешгирї кунад. Дар шарњи ин ќазия рањбарияти ТАЛКО мегўянд, бинобар сабаби он, ки ин мурофиа дар арбитражї ќарор дорад, махфї боќї мемонд. Аммо аз љониби РусАл расонаї гардид. Албатта, наметавон гуфт, ки ин ќадам тасодуфї гузошта шудааст.

Аммо тањлилњо нишон медињанд, ки њадафи Русал аз ки кор љалби Президент Владимир Путин ба мушкилоти худи Русал мебошад ва бо назардошти њассосияти сиёсї Дерипаска мехоњад аз Кремлин имтиёз гирад. Ба назар мерасад, ки дар ТАЛКО инро хуб мефањманд ва ба бозињои Русал, коршиносони алоњидаи манфиатљ?й ва расонањои русзабони Тољикистон дода намешавад.

Назар аз дохил Фишорњои беруна танњо нестанд. Расонањо ва коршиносони дохилї низ кам нест, ки фаъолияти ТАЛКО-ро ба боди интиќод накашида бошанд. Аз љумла ТАЛКО муљиби бебарќии мардум дар фасли сармо дониста мешавад. Аммо њаќиќат ин аст, ки ТАЛКО дар њоли њозир, шабонарузї то 10 млн. кВт соат барќ мегирад, ки наздик ба 21 % генератсияи шабонарўзии зимистонаи кишвар аст ва 50 %-и он ба корхона шабона дода мешавад. Дар тобистон бошад, ин нишондињанда боз њам камтар буда, оби баробар то 5-6 млрд. кВт соат барњадар ба рудхонаи Вахш партофта мешавад. Манъ кардани истењсолот дар 70-90 рўзи камбарќї бошад, ѓайримкон аст, зеро барќарор кардани истењсолот то 100 миллион доллари ИМА харљ талаб мекунаду аз кор љавоб додани беш аз 10 њазор коргарро дар назар дорад, ки бо назардошти коэффисенти оилавї то 60 њазор нафарро бе манбаи даромад мемононад. Њамчунин коршиносони алоњида наќши ТАЛКО-ро дар буљаи давлат муассир намедонанд. Њол он ки сањми содироти ТАЛКО дар њаљми гардиши савдои хориљии Тољикистон назаррас мебошад. Дар 11-моњи соли равон њаљми гардиши савдои хориљии Тољикистон 4,8 миллиард долларро ташкил намудааст. Аз ин њисоб 1,1 млрд доллар ба содирот рост меояд. ки 36%и онро мањсулоти ТАЛКО ташкил менамояд. Манбаи аслии воридшавии асъори хориљї ба Тољикистон дониста мешавад. Ин ва дигар интиќодњо боис ба он гардидааст, ки имиљи ТАЛКО дар миёни љомеа ба таври зарурї офарида нашавад. То чї андоза муњим будани ТАЛКО барои иљтимоъ ва иќтисоди Тољикистон ношинохта боќї мондааст. Замоне масъалаи ба фурўш гузоштани ТАЛКО низ аз масъалањои доѓ гардида буд. Ин масъала то ба њаде расид, ки ТАЛКО њамчун корхонаи сатњи миллї фурўхтанаш берун аз пиндор эълон гардид. Ахиран њам, рањбарияти ширкат эълон доштанд, ки КВД ТАЛКО фурўхта намешавад, аммо он ба ширкати сањњомї мубаддал хоњад гардид, ки 100 дарсади сањмияњои он ба давлати Тољикистон таллуќ хоњад дошт. Бо ин њама гиру дорњо ва буњрони миёншикан барои истењсолкунандагони алюминий КВД ТАЛКО чї њол дорад?

ШИНОХТИ ДИГАР

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

Талош барои ТАЛКО

Ширкати алюминиуми Тољикистон фурўхта намешавад, аммо љамъияти сањњомии давлатї хоњад шуд?

рони алюминий дар љањон бидуни фоида намоянд. Ширкатњои бузурги истењсолї рў ба коњиш додани истењсол овардаанд. Аз љумла истењсолгарони азими алюминий - АЛКОА, АЛКАН и ЊИДРОАЛЮМИНИУМ иќтидорњои истењсолии худро дар маљмуъ дар њаљми 1,8 млн. тонна коњиш доданд. Аз Чин то Амрико аз Африќо то Русия дањњо корхонаи истењсолотї аз фаъолият боз мондаанд. Аз љумла РусАл дар давоми соли 2013 фаъолияти чањор корхонаи худро боздошт. 12-уми ноябри соли равон дар як њисоботи РусАл, ки дар Њонконг расонаї шуд, аз он хабар доданд, ки РусАл дар "зарфи дањ моњи соли 2013 истењсоли алюминийи аввалиндараљаро 5,8 дар сад, ё худ, 2,953 миллион тонна коњиш дод".

« САДРИДДИН ШАРИПОВ - ДИРЕКТОРИ КВД «ТАЛКО»

Вазъи корхона дар соли 2013 Бино ба тањлили рањбарияти КВД ТАЛКО бо сабаби тўлонї будани роњи наќлиётї, тарифи баланди нерўи барќ, аз манбаъњои ашёи хоми асосї дур љой гирифтан корхона талафоти зиёди молиявї мебинад. Ба њисоби мутахассисони ТАЛКО дар 9-моњи соли равон хисороти ширкат ба 20 млн. доллар баробар будааст. Аз љумла солњои охир тарифи њамлу наќли ашёи хом ва мањсулоти тайёр рў ба афзоиш дорад. Њиссаи харољоти наќлиётї дар истењсоли алюминий беш аз 30% аз арзиши аслии мањсулоти истењсолшавандаро ташкил медињад. Харољоти бештари њамлу наќли транзитї дар ќаламрави Ўзбакистон рост меояд. Аз 1-уми январи соли 2013 ширкати "Ўзбакистон темир йуллари" ќиммати истифодаи роњи оњанро барои Тољикистон ба транзити борњо баланд карда, коэффитсиентњои афзуншавандаи 1,76 ва 1,83-ро ба дар њудуди Ўзбекистон мавриди истифода ќарор дод. Њаљми истењсолот дар ТАЛКО, тибќи ќарори пешбинамудаи њукумат дар соли 2013 нисбат ба соли гузашта 20% камтар пешбинї шудааст. Зеро ба гуфтаи масъулини ширкат дар паи рушди минбаъдаи њаљми истењсолоти алюминий боиси зиёд шудани харољотњои молиявї гардида, метавонад ба вазъи корхона таъсири манфї расонад. Боло рафтани ќиммати гилхок (глинозём) ва кокси нафтї, ки аз ашёњои хом барои истењсоли алюминий мебошанд, ба вазъи ширкат бетаъсир намондаанд. Ба таъкиди масъулини сатњи аввали ТАЛКО барои истењсоли 1 тонна алюминий 2 тонна гилхок зарур аст.

Ќиммати ин мањсулот 14%-и њаљми арзиши умумии истењсоли алюминий то ба 17-18% зиёд шудааст. Арзиши кокси нафтї дар бозорї љањонї беш аз як маротиба аз 10% то 22% гарон шудааст. Њамин тавр иќтидори истењсолот аз њисоби пастшавии миќдори миёнаи электролизёрњои амалкунанда то 522 адад кам карда шуд. Истењсоли алюминийи хом дар муќоиса ба њамин давраи соли 2012 218235 тн. ё 79,3% ва истењсоли алюминийи аввалия дар муќоиса ба њамин давраи соли 2012 216 058 тн. ё 79,3%- ро ташкил дод. Тибќи маълумоти рањбарияти ТАЛКО гардиши савдои берунаи ширкат дар 11 моњи соли 2013 ба 610,4 млн. доллари ИМА баробар будааст, ки аз ин њисоб воридот 259,3 млн. доллари ИМА ва содирот 351,1 млн. долларро дар бар мегирад. 73,3 млн. доллар тафовут аст. Дар шароити буњронї ин нишондодро рањбарияти ширкат мусбат арзбёї мекунанд. Бо гузашти беш аз як сол аз даврони мушкил барои истењсолкунандагони алюминий маротибаи аввал аст, ки рањбарияти ТАЛКО ин масъаларо ба таври расмї расонаї мекунад. Њафтае ќабл ин масъала дар назди президент низ гузошта шуда буд. Вале ин њам дар њолест, ки РусАл барин истењсолкунандаи бузурги алюминий дар љањон њанўз дар охири соли 2012 дар ин маврид афкорсозї мекард. Барои љалби таваљљўњи њукумат чорањо медид.

Њоли хароби РусАл Буњрон дар бозори филиз ба он оварда расондааст, ки њудуди 70-80% истењсолга-

Дар тобистон бошад, ин нишондињанда боз њам камтар буда, оби баробар то 5-6 млрд. кВт соат барњадар ба рудхонаи Вахш партофта мешавад. Манъ кардани истењсолот дар 70-90 рўзи камбарќї бошад, ѓайримкон аст, зеро барќарор кардани истењсолот то 100 миллион доллари ИМА харљ талаб мекунаду аз кор љавоб додани беш аз 10 њазор коргарро дар назар дорад, ки бо назардошти коэффисенти оилавї то 60 њазор нафарро бе манбаи даромад мемононад.

Барои нигоњ доштани самаранокии тиљорати худ "РусАл" муваќќатан тавлиди алюминийро дар корхонањои арзизи Волгоград, Волхов, Урал, Новокузнеск ва баъзе бахшњои корхонањои Богослов ва Надвоиск ќатъ кардааст. Њаљми тавлиди алюминий, њамчунин, дар дигар корхонањои он низ кам карда шудааст. Фаъолияти ин коргоњњо ба муддати 4 сол боздошта шуд, то замоне, ки ќиммати як тонна мањсулоти онњо ба 2400 доллари ИМА баробар нашавад. Ба дигар маънї, зарари калонтарин тавлидкунандаи алюминий дар љањон дар зарфи 9 моњи соли 2013 беш 611 миллион долларро ташкил додааст. Ќарзи имсолаи "РусАл" ба 10,1 миллиард доллар расидааст ва њарчанд он 6,3 фоиз камтар аз охири соли 2012 мебошад, вале барои ширкате, ки дар олам чун бузургтарин тавлидкунандаи алюминий шинохта

шудааст, гарон арзёбї мешавад. Дар соли 2013 РусАл барномаеро пиёда намуд, ки то 300 њазор тонна истењсолро коњиш медињад. Ин раќам барои соли 2014 то 700 њазор тонна муайян шудааст.

Чораи чинї Аммо дар чунин шароит вазъи бозори филиз дар Чин бењтар арзёбї мешавад. Ќиммати алюминий дар бозори Чин то 600 доллар аз ќиммати алюминий дар бозори љањон болотар аст. Вале барои мањсулоти бегона дар бозори Чин роњ нест. Чин аз бузургтарин истењсолкунанда ва истеъмолкунандаи алюминий дар љањон дониста мешавад. Њаљми истењсоли алюминий дар ин кишвар дар соли 2013 то ба 24 млн тонна пешбинї шудааст, ки нисбат ба истењсоли соли 2007 (10,1 млн. тонна) 2,5 баробар зиёд мебошад. Истењсоли алюминий дар Чин дар соли 2013 ба нисфи истењсоли љањон, ки дар соли 2012 47 млн. тонна будааст, баробар мебошад. Он корхонањое, ки дар Чин бо технологияи куњнаю фарсуда кор мекарданд, амалан бекор гардидаанд. Ин амал боис ба зиёни бузург гардидааст. Маблаѓи умумии зиёни корхонањои саноати алюминийи Чинро то ба 1,5 млрд. доллари ИМА њисоб намудаанд. Вале сарфи назар аз њамаи ин барои њифз ва рушди ММД иќтидорњои нави истењсолї бунёд мегарданд.

Њукумат чї шунид? То ин дам Русия барои РусАл гузаштњое кард. РусАл дастгирии давлатї ёфт. Дар навбати аввал тарифњои нерўи барќ коњиш ёфт. Дар њамлу наќли наќлиётї сабукї дода шуд… Чин бозори филизашро пурра зери контрол дорад. Ќиммати мањсулот зиёновар нест. Ин њама тадбирњо дар давоми сол гирифта шудаанд. ТАЛКО барои рањої аз буњрон аз њукумат 30 млн. доллар ќарзи муњлатнок мехостааст. Баробар ба њамон маблаѓе мебошад, ки солона ин ширкат андоз месупорад. Асрори машварати кории блоки иќтисодии кишвар бо њузури президент вобаста ба фаъолияти истењсолии ширкати алюминийи тољик (ТАЛКО) дар талаби 30 млн. доллар будааст. Президент њам ба масъулин дастур дод, ки барои дарёфти роњњои дастгирии давлатии ин ширкат чорањои муассир андешанд. Аммо муњимтар аз ин, Њукумати Тољикистон як масъаларо муайян намудааст, ки ТАЛКО фурўхта нахоњад шуд. Ин маънии онро дорад, ки Русал ва љонибдорони ватании фур?ши коргоњи арзизи тољик метавонанд умедашонро батамом кананд. Дар баробари худдорї аз озод кардани њазорон нафар коргарони ТАЛКО ин хабарест, ки дар ин р?зњои камбарќї ва сарди зимистони одамро шод накарда наметавонад. Абдуазими АБДУВАЊЊОБ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

АФСОНА КАПУТ!

Нома ба ВВП Номаи иќтисодшиноси рус, собиќ мушовири президенти Русия Андрей Илларионов ба журналисти маъруф В. В. Познер, ки ба њукумати феълии Тољикистон ва љонибдоронаш низ рабт дорад...

Муњтарам Владимир Владимирович! Ман бо тааљљуб ин Фармудаи шуморо хондам: "Шаклгирии он (демократия - А.И.) ин раванди нисбатан дурударозест, ки шеваи дигари андешаронї ва рафторро таќозо дорад. Ягон љомеа, ягон кишвар зарфи 20 солу 30 сол демократї намешавад, олам ин гуна мисолро намедонад". Владимир Владимирович, албатта, чунин нест. Олам мисолњои зиёдеро медонад, ки режимњои сиёсї хеле худтар ва дар муддати хеле кутоњтар аз он демократї шуданд, ки Шумо менависед. Танњо чанд мисол аз кишварњое меорам, ки зарфи чор дањсолаи охир низоми сиёсиашон аз пурра сиёсии ноозод (ки онро дар аксар маврид худкома, тоталитарї ва ё басо

оддї диктаторї меноманд) ба низоми пурра сиёсии озод иваз шуданд. Ва ин кишварњо њоло њам чун мамлакатњои демократї боќї мондаанд. Дар ќавс даврае, ки тўли он пурра давлати демократї шуданд ва баъди дефис муддати давраи гузариши онњо нишон дода шудааст. Тайван (1980-1996) 16 сол. Суринам (1986-2000) 14 сол. Индонезия (1997-2005) 8 сол. Уругвай (1979-1985) 6 сол. Кореяи Љанубї (1983-1988) 5 сол.

Испания (1973-1977) 4 сол. Лањистон (1986-1990) 4 сол. Словения (1987-1991) 4 сол. Эстония (1987-1991) 4 сол. Латвия (1987-1991) 4 сол. Литва (1987-1991 ) 4 сол. Чилї (1987-1990) - 3 сол. Сан-Томе ва Принсипи (1988-1991) 3 сол. Маљористон (1988-1990) 2 сол. Булѓористон (1989-1991) 2 сол. Олмони Шарќї (1989-1991) 2 сол. Муѓулистон (1989-1991) 2 сол. Перу (1999-2001) 2 сол. Юнон (1973-1974) 1 сол. Панама (1989-1990) 1 сол Чехословакия (1989-1990) 1 сол. Њамчуноне таърихи башар нишон медињад ва он чї дар мамлакати худамон дар пеши чашмамон гузашту дидем, гузариши љомеа ба демократия на 20 ва на 30 солро талаб мекунад. Инро метавон хеле ба зудї анљом дод, дар њоле ки чуноне мо мебинем, новобаста аз нажод, забон, эътиќоди одамон ва њатто новобаста аз сатњи рушди иќтисодї ва махсусиятњои фарњангї сурат мегирад. Шумо Владимир Владимирович ба он њаќед, ки рушди демократия мафкура ва рафтори дигарро талаб мекунад. Вале на барои шањрвандони оддиист (чун аксари онњо чунин андеша меронанд ва чунин амал њам ме-

Агар њукуматдорон демократия нахоњанд, ба гузариш ба он муќовимат мекунанд, зидди он мубориза мебаранд, љонибдоронашро ба зиндон меандозанд ва ё нобуд месозанд, вале билохира он аз ду сар меояд.

ИНЊОРО БОЯД ШИНОХТ

кунанд), ќабл аз њама барои роњбарияти сиёсии мамлакат ин гуна афкору андеша лозим аст. Аммалан чизе, ки барои гузариш ба демократия лозим аст (ва ин омили калидї ба шумор меравад) омодагї, хоњиш ва кўшиши њукуматдорон барои анљом додани он аст. Њангоми мављуд будани ин гуна ниятњо демократия ба кишвар метавонад бо роњандозии ислоњоти сиёсї басо зуд ояд. Агар њукуматдорон демократия нахоњанд, ба гузариш ба он муќовимат мекунанд, зидди он мубориза мебаранд, љонибдоронашро ба зиндон меандозанд ва ё нобуд месозанд, вале билохира он аз ду сар меояд. Дуруст аст, ки барои ин (ва ин шароити калидї дониста мешавад) лозим аст роњбарони режими пешин аз њукумат дур карда шаванд. Аз љумла бо истифода аз нерў. Ин гуна њолатњоро бисёр ваќт инќилоб меноманд. Мехоњам умед кунам, ки ба љои тасдиќи далоили тасдиќношудаи таърихи башар ва гумроњкунандаи шањрвандони Русия, њамаи мо ба ин зудї дар барномањои маъруфу љолиби Шумо мисолеро мебинем, ки шањрвандони кишварњои гуногуни олам басо ба зудї аз низомњои худкома ба демократї гузаштаанд ва бомуваффаќият љомеаи демократиро дар худ бунёд кардаанд. Ва чуноне ин ногузир аст, ба кишвари мо низ хоњад омад. Ва агар ин бо кўмаки Шумо ва њамкорони Шумо сурат гирад, пас каме пештар аз 20 солу 30 сол амалї хоњад шуд. Тањияи Бобољон ШАФЕЪ

ДОМУЛЛО АБДУРАШИДИ ФОЗИЛ

Домулло Абдурашидро таќрибан дар он маконе, ки зиндагонї мекунад, касе мулло намегўяд. Барои аксарият ў эшон аст ва эшон будан барои мардуми ин минтаќа хеле муњим аст, ки эњтиромаш аз мулло болост. Вале мегуфт, ки њамин мулло гуфтан ба асл наздиктар аст. Њарчанд бародараш Мирзоюсуфро њам дар Масчо эшони Мирзо меноманд. Аммо њоло ин муњим нест, муњим он аст, ки ин фарди рушанфикр, ин обид дар миёни мардум, ин донишманди олами Ислом ва ин шоири суфимашрабро бишносем. Ўро замоне дар рустои Ќалъачаи Арбоб, воќеъ дар ноњияи Ѓончї, ки мардумаш мутамаддину дар шуѓл пешаи дењќониву чорводорї доранд, дида будам. Ва медонистам, ки худ зодаи Оббурдани Масчост, чун аз пеш бо бародараш ошної доштам. 10 декабри соли 1954 дар Оббурдан ба дунё омад ва тањсилоти ибтидої ва диниро дар њамин дења ба даст овард. Мегуфт замони љанги шањрвандї ба Ќалъачаи Арбоб бо даъвати чанде аз муридонаш омадааст. Онњое, ки эътиќодмандонаш буданд, барояш хонаву макон доданд, порчаи заминеро бо иљозаи њукумати мањал гирифтаву обод кардааст ва муддати ин бештар аз 20 сол аст, ки муќими њамин дења аст. Замоне мењмонаш будем, њавлии бедарвоза дошт. Медидем, ки бо хурду бузург як тарзи салому як шеваи калом дорад. Муаддаб, аз виќор бўе набурда, басо мулоим-

гуфтор ва дар нишастухест чунон эњтиёткор, ки гўи немехоњад хаси зери пояш озор бубинад. Ва њамин Ќалъачаи Арбоб барояш Ватан шудааст. Мегуфт ман ин љо шуѓли хуб ёфтам, ки пеш надоштам. Мардуми ин мањалро дарси Ислому Ќуръон меомўзам, бахусус насли љавонро, ки бар асари бебандуборињои солњои охир тадриљан аз Ислом дур мешуданд. Ва ин мардум дар њаќиќат ўро ба пешвої пазируфтанд ва атрофаш муттањид шуданд. Вале домулло Абдурашид ќатори њама замин кор мекард, картошка кишт менамуд, то барои атфолаш ва пешбурди зиндагониаш нону ѓизо фароњам оварад. Ваќте инро медидам, њамон як фармуда ёдам омад, ки баъди аз бињишт берун шудани Одам (ъ) Љабраил муште гандум овард ва гуфт, ки бо дастони худаш ќут бихурад. Ва домулло Абдурашид ин нуктаро хуб медонад, ки бояд аз зањмати њалоли худ нон хўрад, на ки муридонаш барояш зањмат кашанд. Вагарна бо як ишораи ў аксари сокинони ин дења њозиранд коњњои сањрои ў ва ќопњои картошкаи њотаашро ба хонааш кашанд, шудгор кунанд, кишт намоянд, дарав кунанд. Аммо вай њамаро бо дастони худаш мекунад, магар, ки ба њашар касе ихтиёрї ояд. Замоне аз домони сиёсат њам кашида буд. Дар солњои истиќлолхоњї канори мардуме менишаст, ки Тољикистонро озод ва соњибистиќлол дидан мехостанд. Њатто дар хаймаи гуруснанишинон як тан аз эшон ќатори дигар ањли фазл буд. Вале баъдан бедории фарњангиро бар бедории сиёсї тарљењ дод ва рў ба ганљи боѓановати фарњанг нињод. Бар ин назар аст, ки миллати соњибфарњанг њатман мубориз аст ва баръакс бефарњангї теѓи муборизаро кунд мекунад. Аз ин рў њатто ба дарки истиќлолият низ аз даричаи бедории фарњангї бояд нигарист. Ин буд, ки дар як дењаи дур аз марокизи саноативу тамаддун мањфилњои фарњангиро бунёд нињод. Мањофиле, ки сирфан аз Ќуръону њадис, фалсафаи шеъру шоирї сухан мерафт. Ва гоњ-гоње бародараш Мирзоюсуф гули сари сабади њамин мањфилњои орифона мешуд. Домулло Абдурашид фардест, ки вањ-

њобиятро љиддан омўхта ва фалсафаи онро хуб медонад. Вай мегўяд вањњобият ин лоињаи яњудист, ки чун мусибат сари мусалмонњо рехтааст. Вањњобиятро мусибати олами Ислом медонад. Дар замоне, ки бори аввал бо ў шинос мешудам, мегуфтанд вай осори бузургони адабиёи рус, бахусус Толстой ва Достаевскийро њам хондааст. Дониши амиќ, љањонбинии фарох ва биниши муносиб ба асру замон аз омўзиши бидуни мањдудияти мазњабї дарак медињад. Домулло Абдурашид даъвои шоирї надорад, њарчанд мисли бародараш Мирзоюсуф шеър менависад. Аммо шеъри ў ба мисли илњоми лањзаинаест, ки сари мавзўъе андешидаву сатрњоро рўи коѓаз рехтааст, аммо на ба нияти чун шоир ном баровардан. Аслан аксари уламои аз шеъру шоирї огоњ ва бахусус касоне, ки Маснавї хонадаанд, ин гуна талош кардаанд. Баъзењо муваффаќ шудаанд, баъзеи дигар навиштаи худро аз дафтари хотирот берун наовардаанд. Домулло Абдурашид њам шеърашро девон накардааст, њарчанд дар чандин мањфилњо хондаву пора пора дар њар љо чоп кардааст. Гирифторам дар ин зиндону берун рањ намеёбам, Ба ѓайр аз ту зи дарди худ дигар огањ намеёбам. Шаби ѓамњои манро ту њамедонию медонам, Ба љуз шамъи вуљуди ту нигоро мањ намеёбам. Абдурашид марди суфинамост, аммо бо хирад дарёфтааст, ки аъмоли сифиёни пешин барои ин аср ќобили ќабул нест Аз ин рў сифигии мулло Абдурашид мансуб ба таќвои худи ўст, вай аз суфиёни пешин њамин таќводориро ба мерос гирифтаву боќї амалро дар асри худ нораво медонад. Ва мегўяд: Авлиё оинадори љони мо, Гавњари покизае дар кони мо. Аммо мардуми Оби Борик њам муддатест Домулло Абдурашидро гум кардаанд. Вазъи нобасомони зиндагї ва мушкилоти рўзгор ўро низ ќатори садњо њазор њаммиллатон муњтољи Русия кардааст ва њоло дар гўшае дар ин кишвари пањновар нони муњо-

љират мехўрад. Вале гумон намеравад ин марди имону Ислом танњо дар ѓами бурдаи нон бошад. Балки дањњо тољики дигар дар Русия аз ў дарси њикмату маърифат ва расму русуми динї меомўзанд, дањњои дигар роњи иќболи худро дар намозу дар тиловати Ќуръон меёбанд ва аз файзи сўњбати ў рў ба таќвову вараъ меоранд. Ин аст расолати имонии ў. Ва дар Фейсбук њоло сањифаи ў низ намудор аст, ки бо порањо аз ашъори суфиёнаву худопарастона зиннат ёфтааст. Ва ин чанд намуна аз нигоштањои домулло Абдурашиди Фозил ба хонандагони арљманди "Нигоњ" таќдим мешавад, ки баргирифта аз њамин сањифаи ў дар шабакаи Интернет аст. Гирифторам дар ин зиндону берун рањ намеёбам, Ба ѓайр аз ту зи дарди худ дигар огањ намеёбам. Шаби ѓамњои манро ту њамедонию медонам, Ба љуз шамъи вуљуди ту нигоро мањ намеёбам. Љањон сард асту чашми мо љамоли ёр мехоњад, Ба султонии тахти дил дигар кас шањ намеёбам. Туро пайдо намудам ман ба ногањ аз дили сањро, Дигар Лайлии вони худ дило ногањ намеёбам. Барои дидани рўят биёбонњо паси сар шуд, Нигоро Юсуфи љонро бигў дар чањ намеёбам. МАН АСТ Љони ту пайваста бо љони ман аст, Дар дили ту хуфта армони ман аст. Бе вуљуди поки ту эй ёри љон! Ин љањони тира зиндони ман аст. Он чи пинњон аст андар руњи мо, Нуктае асрори Ќуръони ман аст. Зарра зарроти љањон њамроњи ту, Нек бингар зери фармони ман аст. Бо ту масљуди малоик гаштаам, Дарди ту эй дўст дармони ман аст.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

ЌАЊРАМОНИ ШУМОРА

Њамешавазир Ќиссаи тољик, амниятї, дипломат... Њамрохон Зарифї 65 - сола шуд! Агар ќаблан дар баробари номи ў вазифааш - вазири корњои хориљиро менавиштем, њоло намедонем, ки чї нависем, зеро наметавонем исми ўро бо калимаи "собиќ" бипайвандем. Ў њељ гоњ "собиќ" нест. Зарифї њамешавазир аст. 7 соли рањбарии ў дар вазорати корњои хориљї чењраи сиёсати хориљии Тољикистонро таѓйир дод. Зебо - мустаќил кард. Дар давроне, ки ин корманди КГБ - и Шўравї сиёсатњои хориљиро пеш мебурд, як нукта бармало шуд: Тољикистон "унвон"-и сателлит ё думрави Русия буданашро аз даст дод. Бале, касе бештар аз ў дар њукумати Тољикистон такрор намекард, ки "Тољикистон шарики стратегии Русия аст", "Тољикистон сари фурудгоњи низомии Айнї ба љуз Русия бо каси дигаре музокира надорад". Аммо касе њам ваќте сухан дар бораи иљорапулии пойгоњи 201 мерафт, нагуфт, ки "замини Тољикистон замини падару бобои вазири корњои хориљї нест ва ройгон дода намешавад". Касе њам суханони ўро, ки дар аввалин мусоњибааш гуфт, "пойгоњи 201 ва муњољират - ду гови муќаддас душоиянд, ки набояд кушт", дигар ба хотир наовард. Онњое, ки фикр мекунанд, барои њамешагї курсиву кабинетњои барњавои њукумати Тољикистон барои онњо "кафшер - сварка" шудааст ва онњое њам, ки Зарифиро "дастнишондаи Амрико" мехонданд, масъалаи пойгоњу муњољиратро ба таври худ ва ба хости худ њал карданд. Пойгоњ бепул ба Русия дода шуд, њузураш 30 сол тамдид ёфт. Муњољиратро аз "гови муќаддаси душої" ба саги дайду табдил доданд, ки њар

касе хоњад сўяш лагад мезанад. Аз Зарифї њам халос шуданд. Бале, Зарифї натавонист сиёсатњои хориљии Тољикистонро аз манофеи гурўњњои молию иќтисодии алоњидаи њукмрон озод кунад. Њама гўё зидди ў буданд. Ва ў то љое барои расмї кардани "нозњои сиёсиву тиљорї" зарур буд, то рўзе њамаро ба сари ў бор кунанду аз ў рањо шаванд ва худро пеши хољагон "мусичаи бегуноњ" вонамуд намоянд. Дар ихтиёри Чин гузошта шудани 1 њазор километри мураббаъ замини Тољикистон дар Бадахшонро ба Зарифї "бор" карданд. Дар асл дар ин раванди музокироти ќариб 20 - сола ў танњо дар як мулоќот ва он њам замони муовини вазири корњои хориљї буданаш дар соли 1996 ширкат дошт. Дар як нишасти матбуотї хабарнигоре аз ў суол кард, ки "оё фардо Шумо худро барои дар ихтиёри Чин гузоштани замини Тољикистон гунањкор хоњед њисобид?", ў љавоб дод, ки на, зеро дар раванди музокирот танњо як маротиба ширкат кардааст ва ў танњо хулосаи кори комиссияро дар парлумон эълон доштааст. Расонањои рў ба Русия суханронии ў дар парлумонро тањриф карданд. Ва ин сухани маъруфро, ки дар ихтиёри Чин гузоштани замини Тољикистонро вазири корњои хориљї "дастоварди дип-

ломатияи тољик" номид, ба номи ў навиштанд. Дар асл ў "пешрафт дар муносибатњои ду кишвар" гуфта буд. Воќеан, ин расонањо ваќте дар раванди музокирот сари пойгоњи 201 ягон мушкил пеш меомад, дурусттараш, Зарифї намегузошт, ки ба русњо ба гўши тољикон "лапша" овезанд, ба зудї ўро "дастнишондаи Амрико", "сиёсатмадори рў ба Амрико" унвон мекарданд. Њатто бо истифода аз "Викиликз" "суњбатњои мањрамона"-и ўро бо маќомоти Амрико тањия ва нашр мекарданд. Онро "Викиликзи кремлї" тањия мекард, худи "Викиликз" хабар надошт. Зарифї ин њамаро тањаммул мекард ва худро аз даст намедод. "Ман сиёсатмадори проамрикої, прорусї, проаврупої нестам, ман сиёсатмадори протољикиам" - мегуфт ў. Ва дар асл њам чунин буд. Вазирони дигарро њанўз надидаем, ки рўйрост дар миёни мардум ва њатто пеши як рўзноманигор љасурона аз Русия ё ягон кишвари дигар интиќод кунанд ва бар манфиатњои Тољикистон пофишорї намоянд. Њатто ў боре ба маќомоти Арабистон, ки мехостанд аз Тољикистон 50 њазор (!) занро ба муњољират баранд, эњсоси дипломатии худро дошта натавонист. Вай гуфт, мо њам мусалмонем,

Воќеан, ин расонањо ваќте дар раванди музокирот сари пойгоњи 201 ягон мушкил пеш меомад, дурусттараш, Зарифї намегузошт, ки ба русњо ба гўши тољикон "лапша" овезанд, ба зудї ўро "дастнишондаи Амрико", "сиёсатмадори рў ба Амрико" унвон мекарданд. Њатто бо истифода аз "Викиликз" "суњбатњои мањрамона"-и ўро бо маќомоти Амрико тањия ва нашр мекарданд. Онро "Викиликзи кремлї" тањия мекард, худи "Викиликз" хабар надошт.

нангу номус дорем ва занонамонро танњо намефиристем, хоњед, бо шавњаронашон онњоро ќабул кунед, нахоњед, не. Њарфи муњољират ба Арабистони Саудї дигар аз миён рафт. Воќеан, ў ягона сиёсатмадори тољик буд, ки дар бањсњо худро дифоъ карда метавонист, метавонист аз "аспи хираду дипломатия", зуд ба "аспи эњсос" нишинад, ваќте њарифаш нољавонмардона ва бидуни далел бањс мекарду ољизиашро мехост бипўшад. Ў Владимир Норов, сафири Ўзбакистонро дар бањси оби минтаќаву нерўгоњи Роѓун дар љояш шинонд, ваќте гуфт, ки "њар чї Ўзбакистон хост, кардем, лутфан, боз ягон роњи дигар бошад, нишон дињед, то эътимоди Шумо њосил шавад". Дар Ўзбакистон дар љустуљўи ин роњанд. Ва ин "љанги охирин" - и "титан" - и дипломатияи тољик буд. Ин иттилоъ њам пас аз он нашр шуд, ки ўро аз вазифааш гирифта буданд. Дар бораи дигар нуктањои муњиме, ки аз рўзгори вазир Зарифї барои мо маълуманд, ба хотири наранљондани бархе ашхоси баландпоя худдорї мекунем. Шояд замоне онњоро низ нашр намоем. Аммо аз ироаи ин нукта худдорї намекунем, ки Зарифї ба сиёсати хориљии Тољикистон то ќадри имкон, аммо хеле мустаќилият дод. Ба ин њаќиќат хелењо пас аз хеле ваќт хоњанд расид. Зарифї интихоби таърихи Тољикистон буд. Аз нигоњи мо, ў рисолати худро анљом дод, аммо таљрибаи ў барои миллат њанўз зарур аст. Ин гуна шахсиятњо дар таърихи миллати тољик ками дар кам меоянд ва бояд миллат аз њузури онњо дар ѓафлат намонад. Агар ба мо мебуд, ўро ба "мўд" - и замона Ќањрамони миллиаш эълон мекардем, њарчанд ў њамин гуна њаст ва ба ин унвон ниёз надорад. Зарифї одаме нест, ки дар њошия афтад. Ў њамеша дар матн аст, матни давлатдории миллї. "Нигоњ", яке аз нашрияњое, ки дар замонаш Њамроњхон Зарифї, вазири корњои хориљии Тољикистонро њам интиќод мекард, Устоди дипломатияро бо 65 - солагиашон табрик мегўяд! 100 - сола шавед! "Нигоњ"

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

МАВЛУДИ

Абдуллоњи Рањнамо дар шеъри тољик номи нав нест, балки навиштањои ўро њанўз солњои 90-ум устодон Бозор Собир ва Гулрухсор бо ќаноатмандї муаррифї намуда буданд. Аммо ў шоирї касбї набуда, асосан ба илму тањлили сиёсї машѓул аст ва дар ин соња љойгоњи хоссаи худро дорад. Бо вуљуди ин, аз маводе, ки солњои охир устодони илму сухан Рањими Мусулмониён, Низом Ќосим, Рустами Вањњоб, Муњаммадалии Аљамї, Исфандиёри Назар ва дигарон атрофи ашъори Рањнамо нигоштаанд, метавон гуфт, ки сурудањои ў њамоно дар сатњи баланд ќарор дошта, таваљљўњи љиддии ањли тањлилу андешаро ба худ мекашад. Бо нашри чанд шеъри Абдуллоњи Рањнамо бовар дорем, ки сухани ў таваљљўњи хонандагони гиромиро низ љалб хоњад намуд. Чун шеърњо аз ашъори солњои гуногун интихоб шудаанд, рўњия ва лањзањои мухталифи зиндагии муаллифро баён мекунанд, аз љавонию донишљўї то ишќу сиёсату андеша...

Ту дар гуфтан намеої… Сањар чу дафтари маънии ноб во кардам, Туро зи сабзтарин ёдњо садо кардам. Чу тарњи рўи ту дар дидаам муљалло шуд, Ман имшаб аз пари мижгон задан њаё кардам. Зи оби гавњари имону аќли пуртадбир, Дар обгинаи тавњид кимиё кардам. Миёни дину сиёсат чї фитнањо мерафт, Ман ин ду тоифаро бо њам ошно кардам. Ба кори дањр дигар доварї намехоњам, Ки ман њаволаи ин кор бар Худо кардам. Ба нардбони малак по нињодаам имшаб, Чи зишт буд љањоне, ки ман рањо кардам… *** Туї он љуръаи масте, ки дар соѓар намегунљї, Туї он вусъати поке, ки дар бовар намегунљї. Пайи тафсири маънии ту фарњанге дигар бояд, Ту чун шањзодае дар зењни њар чокар намегунљї… Ба ин фазлу ба ин фарњангу нуру рўшноият, Ту дар андешаи торики ин кишвар намегунљї. Барои ошёни тангам аз ту узр мехоњам, Бузургии ту пар бикшодаву дигар намегунљї. Нишастам то нависам хубии бемунтањоятро, Ту дар гуфтан намеої, ту дар дафтар намегунљї. *** Эй рањнамову рањбари яктои Рањнамо, Эй сояи њумой ба болои Рањнамо. Ёдат умеди гармии ин рўзгори сард, Зикрат чароѓи хилвати шабњои Рањнамо. Гирди љањон бигаштаму њаргиз рањо нашуд, Занљири ёдњои ту аз пои Рањнамо. Аз чок-чокњои дарун медињад нишон, Ожангњои руста ба симои Рањнамо. Дорї хабар, ки хушку тарам пок сўхтї, Эй оташи фитода ба сањрои Рањнамо. Дорї хабар, ки хуни дилам пок рехтї, Хун мечакад зи мисраи зебои Рањнамо. Чун партаве зи рўи накўят насиб нест, Бўят магар расад ба мудовои Рањнамо. Валлањ, ба њафт бањр ќаноат намекунад, Имшаб нањанги ташнаи дарёи Рањнамо. Дар бекарони водии нафсам рањо накун, Эй рањнамову рањбари яктои Рањнамо.

НОМАЕ БА ЊАЗРАТИ ИЌБОЛ Шабе бигристам бо рўњи Иќбол, Ки аз он рўзгорон рафта сад сол: Њамон мулло, њамо сўфї, њамон шайх, Њамон ѓафлат, њамон хорї, њамон њол. Ба мулло бастам ањди ошної, Вале ночор гаштам аз људої. Муроди ман Худои аззу љалл буд, Муроди њазрати мулло худойї. Чу аз ёди висоли ёр мастам, Чї сон оини муллоро парастам? Аз он бесуннату бемазњабам хонд, Ки ман аз хони кас локї набастам. Њама мулло ба мулло дар хилоф аст, Ба даври каъбаи худ дар тавоф аст. Чу аз вањдат сухан гуфтам ба пешаш, Бигуфто мазњаби мо ихтилоф аст. Зињї Зињї Аљаб Зињї

муфтї, ки фатворо фурўшад, шайхе, ки таќворо фурўшад. гарм аст бозори хиёнат, мулло, ки муллоро фурўшад.

Маро бо ањли мазњаб арз бошад, Ки шояд гуфтани он ќарз бошад. Њамон рише, ки аз суннат нињодї, Ба дасти шона додан фарз бошад.

Худоё, дар даруни ќарни њушёриву худбинї, Љунун мерўяд аз њар гарди сањрое, ки ман дорам. Зи баъди ман маро бар синањои сард бояд рехт, Нањангу мављ мељўшад зи дарёе, ки ман дорам...

Ту мегўї мусулмон бешумор аст, Њазор андар њазор андар њазор аст. Намегўї, ки аз фаќру љањолат, Њама вобаставу мањруму хор аст.

*** Сарв аст ошиќи ќаду болои пири мо, Нури Худо нишаста ба симои пири мо. Њар субњидам ба дидани рўи намозиаш, Хуршед медамад ба тамошои пири мо. Райњони љаннат аст ва ё нофаи Хутан, Гесўи мушкбези сумансои пири мо. Оёт зиндаанд ба ваќти тиловаташ, Аз арш мерасад магар овои пири мо. Бо аќлу бо сухан натавон дар баён кашид, Њусни хисолу ѓояти таќвои пири мо. Гўянд дўстон, ки чї зебо сурудаї, Ин партавест аз рухи зебои пири мо. Дидам, ки Рањнамои ту чун шамъ об шуд, Бо ашки гарм шуста кафи пои пири мо.

Миёни эњтиёљу фаќру њирмон, Намерўяд гиёњи ишќу имон. Зи динї Мустафо бўе набурда, Агар бо љањл дарсозад мусалмон. Мусулмоне, ки ахлоќаш накў нест, Зи нури Мустафо чизе дар ў нест. Агар дарёи дониш гашта бошад, Варо дар мањфили мо обурў нест. 2009 *** Бомдодон, ки саропои ту нуронї буд, Олам аз файзи нафасњои ту рўњонї буд. Баракоти ту ба офоќ парешон мешуд, Ба насиме, ки њама накњати райњонї буд. Эй хуш он дам, ки зи хубии ту огањ гаштем, Оњ, то омаданат дањр чї зулмонї буд. Бе ту хуршед њам эњсоси ятимї мекард Ва њаво низ дар андўњи ту боронї буд. Шояд аз баъди њазорон шаби ашкафшонї, Шаби мелоди ту як њадяи рањмонї буд, Бе ту ин ќавм ба гумгаштани худ бовар кард, Сарнавишташ чї нависем, ки сарсонї буд… Ё Раб, ин байт чї розест, ки ифшо омад, Ё ки тафсири кадом ояи раббонї буд. Ишќ аз синаи хунгаштааш эњё мешуд, Рањнамо ташнаи як бўсаи ирфонї буд, Бомдодон, ки саропои ту нуронї буд... *** Агар дар бењтарин тасвир муште устухонам ман, Вале дар матлаъи парвози худ боре гаронам ман. Битарсам аз замоне, к-ў маро бар кўи худ хонад, Вале побанди банди тан, дар ин зиндон бимонам ман. Бувад рўзе, ки аз рози муњаббат парда бикшоям, Ки худ як парда аз рози њакими роздонам ман. Ва ё рўзе ба гесўи малоик панља андозам, Ки хокизодае аз наслњои осмонам ман. Халоиќ рўзу шаб тадбири бадномии њам дорад, Худоё, дар љавонї сужаи сад достонам ман. Чаро бояд шикаст ин орзуњои баландамро, Гуноње њам агар бигзашт, эй пирон, љавонам ман. Маро дарёб дар андўњњои сабзи боронњо, Ки бо њар ќатраи ашки равони худ равонам ман. Куљоед, эй парастуњои то зењни Худо рафта, Ки имшаб бо баландии шумо њамдостонам ман, Агар дар бењтарин тасвир муште устухонам ман…

*** Бигў бар нозанини ман таманное, ки ман дорам, Ба ёдаш шўру шавќу ишќу савдое, ки ман дорам. Ду чашмам ѓарќи дидораш, ду гўшам ѓарќи гуфтораш, Аз ў пур гаштааст имрўз њар љое, ки ман дорам. Барои рўи некўяш надорам њељ тимсоле, Магар ин синаи оинаосое, ки ман дорам. Барои ќадди болояш надорам њељ тасвире, Магар ин рўњи дардандуди волое, ки ман дорам. Зи баъди солњои тираи бењамзабонињо, Магар ёрї кунад бар шахси танњое, ки ман дорам. Зи баъди сўхтанњое, ки кас нашниду кас нашнохт, Магар парвонае рўяд зи шабњое, ки ман дорам.

Дар пайванди Парвиз ва Сайёрабону Борони тирамоњон њай ришта-ришта омад, Парвизи мо малак буд љуфти фаришта омад. Покон барои покон, некон барои некон, Дар ояти илоњї некў набишта омад. Дар сурату љамолаш, дар фитрати њалолаш, Зебоиву накўї дар њам сиришта омад. Даври ќамар фано шуд, вашшамсу ваззуњо шуд, Ваќте арўси нозаш лабханд кишта омад. Бо ќомате муборак чун сураи таборак, Ин њурии бињиштї ѓамро бињишта омад. Чашмони Рањнамо шуд лабрези шодмонї: Борони тирамоњон њай ришта-ришта омад… ***

ТАРОНАИ БОД Ман аз барои хеш навиштам таронае, Сар то ба пой замзамаи ишќи поки туст. Шояд хаёли хеш фиристї ба кўи ман Ёд оварї, ки ошиќи поке њалоки туст. Эй рух намо, ки чашм шавам, чашм, чашм, чашм. Эй лаб кушо, ки гўш шавам, гўш, гўш, гўш. Сад доду сад дареѓ, ки ёдам намекунї, Ман њўш, њўш, њўшу ту рўпушиву хамўш. Ман пой, пой, пояму сўи ту меравам, Гум карда роњ дар шаби мўят чу марди кур. Ман бол, бол, боламу сўи ту мепарам, Ту абрпораиву шавї дур, дур, дур. Баъд аз ту дар сукути валангорњои ман, Ку дидае, ки њасрати мурдан намекунад? Дар ман тамоми бодияњо хушк мешавад, Бар ман тамоми халќи Худо гиря мекунад. Ман шеър, шеър, шеъраму такрор мешавам, Такрори номи поки ту худ шеъри бебањост. Ман шеъраму зи шеър нафас мекашам, нафас, Шеъри сафеди номи ту њам боду њам њавост. Ман аз барои хеш навиштам таронае, Сар то ба по тараннуми номи накўи туст. Хонам ба гўши боди сабо ин таронаам, К-он њам ба ёди рўи ту дар орзуи туст. Чун бишнавї зи боди сабо ин таронаам, Аз дурдасти ишќ ба сўям кунї хуруш… Боз ову рух намо, ки шавам чашм, чашм, чашм, Боз ову лаб кушо, ки шавам гўш, гўш, гўш… 1991

ШОИР

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

КАДР

ШАЊРВАНД МЕПУРСАД... ЛАТИФА Ду дузд бонкро заданд. Ваќте то хонаашон мерасанд, шаб мешавад. Дузди якум ба њамроњаш мегўяд: - Биё, пулњоро дар хона њисоб мекунем. Дузди дуюм, ки сахт монда шудааст дар љавоб мегўяд: - Биё, хоб кун, сањар дар телевизиор худашон мегўянд, ки мо чанд сомон дуздидаем, чї њисоб мекунї?! *** - Барои ба омўзишгоњ дохил кардан, - гуфт шахсе ба писараш, - як гўсола кушта, чанд касро зиёфат додаму ту бошї, аз имтињон афтидї. - Хасисї накарда гов мекуштед, шояд дохил мешудам, - гуфт писар. *** Посе аз шаб гузашта. Дар тангкўчае роњзан сари роњи рањгузарро мегирад ва бо корд тањдид мекунад: - Зуд пули кисаатро ба ман дењ! - Ман корманди давлатиям. - Ин тавр бошад, аз кисаат пулњои худамро баргардон! *** Омўзгор аз талаба мепурсад: - Ту барои чї дер кардї? - Дар роњ ба ман роњзанњо њуљум карданд! - Ягон чизатро гирифтанд? - Ња, дафтари вазифаи хонагии иљро кардаамро! *** - Чанд сол аст, ки сигор мекашї? -Чил сол. - Ин хел бошад, чаро њамаи ин муддат худат сигор намехарию аз ину он металабї? - Метарсам, ки сигоркашї ба ман одат шуда намонад!

АЗ ПАНДИ БУЗУРГОН

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

АКСИ ГЎЁ

ЊАР ЛАЊЗАИ УМР ЃАНИМАТ АСТ! - Хуш ба њоли оне, ки дар ин дунёи дурўза аз хеш номи неку кори неку гуфтори нек боќї мегузорад. Хуш ба њоли оне, ки њар лањзаи умрро ѓанимат шуморида, аз худ барои наслњои оянда мероси гаронбањо мегузорад. Хуш ба њоли оне, ки њар лањзаи умрро аз амалњои номатлуб парњезкунон дар назди фарзандонаш намунаи ибрат мегардад. Умри инсон кўтоњ аст. Бинобар он, нависандаи маъруфи тољик Сотим Улуѓзода дар романи "Восеъ" њар лањзаи умри инсонро аз нуќтаи назари илмї бањогузорї карда, ба ќалам кашидааст. ў мефармояд: Нишоти умр бошад то ба Сї сол, Ба ЧИЛ ої таназзул боядат кор. Ба ШАСТ ої наёбї тандурустї, Ба ЊАФТОД аст марги марди зебо, Ба ЊАШТОД омадї, афтодї аз по. НАВАД навмедии умр аст эй ёр, Ба САД ої шавї аз умр безор. Бале, нависанда њаќ асту рост. Бинобар он моро лозим аст, ки њар лањзаи умрро ѓанимат шуморем. Њољї АБДУЛЛОЕВ, сокини шањри Душанбе

ЊИКМАТИ ДАРСОМЎЗ ЗАН ВА МАРД - Одатан ваќте зан бигиряд, дасташро дар дањонаш мегузорад. Мард њангоми гиря карданаш дасташро рўи чашмонаш мегузорад. Гўё њардуяшон медонанд, ки бештари гуноњояшон аз кадом узвашон сар мезанад. БО ПАЊЛАВОНИ КЎЛОБЇ

ВАСИЯТИ ДАВЛАТМАНД - Як марди давлатманд ваќти аз дунё гузаштан ба писараш ду мактуб менависад ва мегўяд, якум мактубро ваќти кафан кардан ва дуюмашро баъди дар хок дафн кардан, ба хона омада, хонад. Марди давлатманд вафот кард. Писар мактуби якумро кушод. Дар мактуб бо илтиљо падари марњумаш навишта буд: дар пойњои ман љуроб пўшон, вале писар њарчанд зораву нола кард, иљозат нашуд ба падараш љўроб пўшонанд. Падарро дафн кард ва ба хона омада, мактуби дуюмро кушод, онљо навишта шуда буд: писарам дидї, ки ман бо њамин ќадар дорої як љуроб аз ин дунё бурда натавонистам. Фиристанда Шамсиддин РАЊМАТУЛЛОЕВ, сокини дењаи Чилчаи ноњияи Темурмалик

ЧАРО? ЧАРО ДАР ХАТСАЙРИ 22 "СТАРЕКС" НЕСТ? - Ман мусофири њамешагии хатсайри раќами 22 њастам. Нафаре њастам, ки доимо ранљи ин хатсайрро мекашам. Ман њамчун шањрванд намефањмам, ки барои чї дар хатсайрњои дохили шањри Душанбе танњо дар хатсайри 22 ба ѓайр аз "Газел" дигар ягон намуди воситаи наќлиёт нест. Чаро инро ба роњ намемонанд? Ман, ки љавон њастам, доимо ба калонсолон љой дода, худам ќат шуда, бо як азоб рафта меоям. Агар дар ин хатсайр низ гардиши мусофиркашњои тамѓаи "Старекс"-ро иљозат дињанд, мо ин ќадар интизори наќлиёт намешавему њам бо ин ќадар азоб рафта намеоем. Хоњишмандам, њамчун шањрванд ин арзи маро ќабул карда, ба мутасаддиёни соњаи наќлиёти шањри Душанбе расонед, то билохира, мушкилоти мо роњи њали худро ёбаду рафтуои мо - донишљўён осон шавад! Камолиддин ЗИЁЕВ, сокини шањри Душанбе, донишљў

ЧАРО?

ЧАРО КОНДУКТОРОНИ ТРОЛЛЕЙБУС БАЌИЯРО БАРНАМЕГАРДОНАНД? - Боре дар сањифаи "Нигоњи мардумї"-и нашрияи "Нигоњ" кадом хонандаи њушманд навишта буд: "Танњо дар пойтахти мо сокинон шањрї њастанду тафаккур дењотї!", ки ман ба ин навиштаи хонандаи арљманд 100 дарсад мувофиќ њастам. Аммо агар ба он каме ислоњ бо ин тарз ворид намоем: "Танњо дар пойтахти мо сокинон шањрї њастанду тафаккуру рафторашон дењотї!" услуби баён возењу зеботар мешавад. Вале матлаби ман идомаи ин бањс нест, балки фарогири як љузъи фарњанги шањрнишинї аст, ки мутаассифона, он ваќтњои охир аз љониби ронандагону кондукторони троллейбусу автобус ва минимусофиркашњо ба зарари мусофирон тамом мешавад. Мусофирон дар ин њолат низ гунањгоранд, ки њаќќи њалоли худро талаб намекунанд. Хулласи гап, сухан сари баќияи пули мусофирон меравад. Мувофиќи ќарори ба тасвиб расидаи шањрдори Душанбе аз 31-уми май ва 1-уми июни соли 2011 нархи роњкиро дар ќаламрави шањри Душанбе вобаста ба арзу тўли роњ барои як мусофир дар автобус - 60 дирам ва 1 сомону 20 дирам, троллейбус - 70 дирам ва дар минибусњо (Старексу Газел) 1 сомон ва 1 сомону 60 дирам муќаррар гардидааст. Аммо ин муќаррарот 85 дарсад аз љониби ронандагону кондукторони њамаи категорияи воситањои наќлиёти мусофиркаш риоя намегардад. Њангоми гар-

донидани баќияи пули мусофирон ронандагону кондукторон дидаву дониста дирамњои мусофиронро барнамегардонанд. Дирам магар пул нест? Чаро ронандагону кондукторони автобусу троллейбус ва старексу газел баќияи пули мусофиронро барнамегардонанд? Балки ба љиѓилдони бетагашон зада, њаќќи мардумхўрї менамоянд. Оё Худованд аз онњо розист? Ин одат 95 дарсад дар мусофиркашњои газелу старекс рух медињад. Њаќќи мардумхўрї ба автобусу троллейбус низ кўчид. Барои исботи гуфтањои боло чанд раќами давлатии троллейбусњои хатсайри раќами 1-ро мисол меорам, ки дирамро пул њисоб накарда худсарона роњкироро 1 сомонї кардаанд. Мутаваљљењ бошед кондукторони ин троллейбусњои хатсайри №1: ТТ 02 80 01, ТТ 02 90 01, ТТ 02 85 01, ТТ 02 31 01 ва ТТ 10 80 01 њангоми талаб намудани баќия бардурўѓ ба мусофирон мегўянд, ки танга надорем ва бо њамин фиребу найранг њаќќимардумхўрї мекунанд. Магар њамин њам одамгарї шуд? Санљишу назорати автобусњо аз љониби ман идома дорад, рўзњои наздик манзуратон менамоям! Чаро мутасаддиёни соњаи наќлиёти шањри Душанбе пеши ин бесарусомонињоро намегиранд? НАВРЎЗ ШАРИФОВ, сокини шањри Душанбе

МАН ЌАБУЛ НАДОРАМ! БИЁЕД, КЎДАКОНРО АЗ ЯК РЎЗИ НИШОТУ ШОДЇ МАЊРУМ НАСОЗЕМ! - Имрўзњо оиди љашни Соли Нав њар гуна ихтилофу бањсњо ба вуќуъ омада истодааст. Ман чунин мешуморам: Агар давлат давлати демократї ва дунявист, њељ нафаре њаќ надорад, ки ин ихтилофу бањсњоро дар миёни мардуми Тољикистон пиёда созад. Чаро, ки мардум њуќуќи комил дорад: Соли Навро пазирад ё хайр. Љашн гирифтани Соли Нав кори шахсии њар як шањрванди Љумњурии Тољикистон мебошад. Бе ин њам мо руњу равони мардуми Тољикистонро баршикастаем. Дар хиёбону кўчањои шањр як ба чашми дуруст нигаред: њама руњафтодаву ѓамгин, гўё сол - соли 1924 асту доњии мењнаткашони љањон аз олам даргузаштааст ва мардум мотам дорад. Соли Нав, бавежа, барои хурдсолону наврасон иди бузург аст, иди шодиву фарањ! Солњое, ки ин хел хусумату миллатгарої набуд, њар як хонандаи мактаб аз дасти Бобои барфї туњфаи солинавї гирифта, чї ќадар шоду хурсандї, раќсу бозї мекард. Ин љашн ба кї ва чї хел зарар мерасонад, рости гап, ман њељ намефањмам. Дуруст аст, ки соли нави мо иди Наврўз аст. Аммо бубинед, ки дар ваќти иди Наврўз мо хурду калон "амри маъруф" -и муллоњои тахтаришро гўш карда, насли љавонро ба љои пешравию мењнатдўстї аз азоби ќабру дўзах мурданї метарсонем. Магар њамин аст зиндагии оптимизмонаю конструктивии мо?! Бо ин дурўягињо ояндаи тољикон чї мешавад? Монед, аќќаллан мардум як рўзи хушро одамвор истиќбол бигиранд. Бо сари баланд... Давлат исломї нашуда, чаро мо мардумро мурданї метарсонем? Чаро муллоњо фаъол шудаанд? Магар эшон дар њама асру замонњо ба ѓайри бо занон мубориза бурдан ягон ихтирокорї надоранд?! Чаро ба Соли Нав часпидаанд?! Барои чї иќтисодиёти Тољикистонро наметавонанд бењ созанд? Ман андешањои зидди Соли навро ќабул надорам! Биёед кўдакону наврасонро аќќалан аз як рўзи нишоту шодї мањрум насозем! Бе ин њам кўдакони мо эътибори хосаеро аз љониби давлату љомеа кам дидаанд! Рустам ЯЌУБОВ, сокини ноњияи Рўдакї

БА ЉОИ 09 - Кумитаи андози назди Њукумати Љумњурии Тољикистон барои осон намудани мурољиати андозсупорандагон телефони иттилорасонї ва хизматрасониро бо шумораи мухтасари 151 фаъол намуд. Мурољиаткунандагон метавонанд бо чидани раќами 151 аз телефонњои худ, ба бахши иттилоотии (Call-center) Кумитаи андоз пайваст шаванд. Дар бахши иттилоотї аз соати 8:00 то 17:00 ба саволњои андозсупорандагон оид ба андозбандї ва хизматрасонии маќомоти андоз мутахассисон посух медињанд.

КОМИЛАН ЉИДДЇ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №40 (371) 25. 12. 2013

ПУРБИНИ «НИГОЊ»

АРАЌИ "ПОЙТАХТ" ВА ЗИЁИИ ТОЉИК Мирзодиккак ѓарќи фикру хаёл дар кўчаи марказии шањри Душанбе, хастањолона ќадам мечинд. Ў дар фикри он буд, ки оё Соли нави мелодї ба мардуми кишвараш чї меоварда бошад? Чаро бо супориши "боло"аввал арчаву Дед Морозро аз телевизиону майдонњо руфтанду баъд бо хоњиши духтарњои "боло" "сусташ гирифтанд"? Ў ѓарќи андешаи он буд, ки оё љойивазкунии кадрњои як мањњали нообод метавонад мардуми дар азоби иљтимої мондаву њукумати дар деги фасод ѓутидаро рањої бахшад? Таќдири Зайд Саиду Маммадшо Илолов чї мешуда бошад? Наход мошинњои писарони вазирони авлодњо њама дуздї бошанду њукумат инро пинњон дорад? Ќалби нозуки зиёии тољик гувоњї медод, ки баъди њамаи ин љойивазкунињо таѓироти куллие дар љомеа намешавад, вале ба хотири љонибдори њукумати љонољон ва аъзои фаъоли ЊХДТ буданаш сирро бой додан намехост. Њарчандаз тутро беду бедро тут гуфтан худ монда шуда буд... Бале, ў мефањмид, ки ќаљгўфтанњояшаз њавою њаваси наздик ба њукумат будан њастанду ин њама оќибат надорад, аммо намехост, ки назди худу оила ва муњимтараш љомеа шарманда шавад. Сахт намехост ва ин буд, ки тасаллоро дар "Пойтахт", дар араќе медид, ки њукумати љонољонаш нархашро баробар ба се литр оби газнок карда буд. Бо њамин андешањо ў шумораи дўсташ Ѓалтакро рўи телефон чинду вохўрї таъин кард. Ў медонист, ки бо дўсти ростќавлу росткор будан чанд лањза њам бошад, роњати љон аст. Баъди ним соат Ѓалтак назди театри "Падида" њозир шуду дўстон ба њам оѓуш кушода ањволпурсї карданд. Лањзае баъд љўрањо бе ягон дудилагї рост вориди чойхонаи "Роњат" гаштаанду Мирзодиккак аз пешхизмат овардани газаку дар як чойнак "оби шаффофи 40 градусаи "Пойтахт"- ро фармоиш дод. Мирзодиккак: - Љўраљон, боду њавои Душанбе замони баргузории маъракаи сиёсї гарм буд, чун маъраки сиёсї анљом шуд, рў ба сардї овард. Ѓалтак: - Нагў, ки дилњо ях бастаанд. Мирзодиккак: - Ин хел бошад, нушбод гўеду ман бардорам.. Ѓалтак: - Ба фикрам чанд њафта боз бардошта истодаед... Мирзодиккак: -Аз давраи "Тибќи фармони № 69", дўстам. Вале табиат бо мост: дидї, ки барф њам намезанаду хонањои пойтахт 10 градус гарм... Ѓалтак: -Агар 100 гироми дигар бардоред, дар назаратон табиат он тараф истад, тамоми мардуми саёра аз ЊХДТ љонибдорїмекунад... Мирзодиккак: - Нањ назанед, љўра. Мегуянд, ки "шўхї накун бо Арбоб, ки мезанад ба њар боб". Дидед, зимони баргузории интихоботи президентї корњое кардем, ки чашмбандони сиркмоту њайрон монданд. Мо дар тўли беш аз 20 сол ин корњоро сахт ёд гирифтагї. Мардум дар тарбияи худамон.. Ѓалтак: - Тарбия не, бо ин тарзи корбариятон мардумро ончунон тарсонидаед, ки банди аълоро дида, мор гумон мекунанд. Мана, баъди дар телевизион ба намоиш гузоштани њодисањои солњои навадуму оби чашми Мулло Абдурањим ва фишори пайдарњам ба муллову эшону ЊНИТ ќисме дуруѓњои шуморо рост гумон кардавуќисми дигаре барои дур будан аз фитнаи сиёсї рў ба муњољират оварданд.. Мирзодиккак: - Рафтанд, рафтан гиранд ! Мо кори худамонро мекунем. Њоло корхонањои саноатиямон пурра фаъолият накунанд њам давлатамон аз њисоби афзоиши нархи молухизматрасонињо ваандозљону бољалї буљетамонро сол то сол ѓанї намудаву маошро дучанд бардошта истодааст. Ѓалтак: - Маошро зиёд мешаваду аз пасаш нархњо, вале теъдоди мардуми муњољир сол то сол меафзояду кам намешавад.Зиндагии мардум аз њисоби маблаѓњои ирсолнамудаи муњољирони мењнатї аст, вагарна бо ономорњои дуруѓини истењсолотимањсулоти ватанї њамаамон бекору бемаош мемонему шумо пеш-пеши шохиву каландњо ба Ќатар мегурезед. Мирзодиккак: - Хайр, мардум чї мегўянд? Наход, баъд аз таѓйироти кадрї ва интихоби президенти нав ... Ѓалтак: - навкўњна гўед, дўстам. Баъдан, ислоњоту таѓйроти љиддие њам нашудааст. Чанд хешу табору хешњои онњоро овардеду халос.. "Харро бурданд Маккаву Мадина, боз њамон хари ќадима".. Мирзодиккак: - Ман умед дорам, ки Ќобилљони нањзатї бо зани урусаш дар Соли нави мелодї

ба Ватан бармегардад. Раисаш њам аз Аврупо тавассути Туркия бармегардаду дигар аз кишвар гурехтанї намешавад. Агар раваду раиси Ќобилљонгурезаду ба тобеъонаш пул нафиристад, ањволи ману Пахтагул Панљсолаевнаи коммунист чї мешавад?! Ѓалтак: - Мирзољон ту фаќат ѓами худату занату нањзатињоро не, ѓами мардумро њам хўр. Агар њамаи ќобилљонњо муќими давлати Русия шаванду интиќоли маблаѓ ба Тољикистон кам шавад, медони оќибаташ чї мешавад?! Мирзодиккак: - Давлат пулдорњоро таъќиб мекунаду теъдоди мањбусон ба мисли Зайд Саид меафзояд. Мана, Ислом Каримов аз ноилољї даст ба кисаи духтараш Гулнораро задаст, то ки якчандсоли дигар мардум ба сафсатањои ўву оилааш бовар кунанд... Дар мо домодњову ќудоњои бойшуда чунон зиёданд, ки ... Ѓалтак: - Мирзољон, ба фикрам зиёдтар гирифтед. Ин араќ дар шиша ќарор аст. Бењтараш њисобї карда меравем, вагарна замони фирор намудани њамаи президентњои худкомаро пешгўи мекунекор љазир мешавад... Мирзодиккак: - Љазир шавад, мисли Мамадшо Илолов мешудагист, аз ин зиёд .. Ѓалтак: -Аз вай зиёд Зайд Саид мешавад.. Мирзодиккак: - Љавонмардиву обрўю масъулият назди миллату давлату таърих чї шуд?!! Зиндонњояшон њамаро намебарад.. Ѓалтак: -Обруйдорњо барои бачањояшон мошинњои дуздї намехаранд. Миллатдориву давлатдориву таърихсозиро њам аз шумо зиёиён гирифтаанд. Шумо "пойтахт" зада гаштан гиред... Мирзодиккак: - Аз њукумат меравам!!! Ѓалтак: -Рафтагињо ду роњ доранд: ё ба зиндон ё ба ќабристон... Мирзодиккак: - Рост мегўї, дар њарду њолат њам аз ќонуни танзим халосї нест.... Инро гуфта, Мирзодиккак бесадо гирён шуд. Чун ба чап нигарист, театри харобшударо дид. Мустаќим дида андўхт, маѓозаи туркї пеши назараш омад, ба рост нигарист тудаи мазлумони дари Ќасрро дид, ки имдодхоњї омада буданд. Лањзае чашмонаш гирдгирд шуданду чойникро пеш кашида, то лабонаш пур карду ба гулўяш рехт... Инро дида, Ѓалтак аз љой бархоста аз бозуи дўсташ гирифт, то ўро берун барад. Ѓалтак њаќќи чойхонаро пардохт карду њарду аз "Роњат"баромаданд. Шамоли сарди зимистон шохањои дарахтони санавбарро гоњ ба чапу гоњ ба рост алвонљ медод. Чунин ба назар мерасид, ки то тўфони шадид чанде боќї мондааст.

Раиси Шўрои муњаррирон: Саймиддин Дўстов

Њафтанома дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.

МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).

Котиби масъул: Эраљи Амон Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 600 80 38 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 600 80 39 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 93 400 77 41

МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...

Татяна ХОЛМУРОДОВА, муовини раиси Хадамоти алоќаи Тољикистон: Бег Зуњуров наметавонист ба Интернет-провайдерњо дастури ќатъи шартномаи њамкорї бо муассисањои давлатиро бидињад. Ман намедонам ин гуна маълумотњои бардурўѓ аз куљо пайдо шуданд. Аз оне ки ман маълумот дорам, Бег Сабурович чунин дастур надодааст ва чунин дастур додан аслан номумкин аст. Роњбарияти хадамот аз пањн шудани ин маълумоти бардурўѓ нороњатанд ва намедонанд ин маълумот аз куљо расонаї гаштааст. -Инту гўед! Набошад кадом арвоњ бланки давлатиро гирифта, мактуб иншо кардаасту имзои ЗБСро мондааст-де. Ин хел бошад, њарчи зудтар ба љўраи раис Саша Брин занг зада гўед, ки аз Амрико њамон "охотники за приведениями"-ро равон кунад.

Мањмадсаид САИДОВ, сардори Раёсати БДА: - Мошинњои БМВ-и ба писарони мансабдорони тољик тааллуќдоштаро ба рўйхати БВМ-њои дар Олмон дуздишуда ворид кардан беасос аст. Зеро даъвои немисњо дар ин хусус бепоя буда, мо Bild-ро барои чунин туњмат бе љавоб намемонем. - Саросема нашавед, љаноби Саидов! Њама медонанд, ки БМВ-и Рустами Эмомалї аз салон харида шудааст. БВМ-њои Bild-ро монеду "Ленд Ровер"њои назди "Шањрисабз"-ро ба њабс гиред. Баъдан немис не, олмонињо гуфтан дурусттар аст.

Љонибек МУРОДОВ, сароянда: - Ман њис кардам, ки дар соли 2013 корам бењуда набуд. Таронаи дигарам "Ман имшаб туро мехом" хеле танќид шуд, аммо ягон мањфил дар клубу тарабхонањо бе ин суруд намегузарад". -Ѓам нахўред, бачаљон! Танќиду аз телевизионњо рондани Муродовњо чандин сол боз анъана шудааст.

Михаил ГОРБАЧЁВ, аввалину охирин президенти СССР: - Бигўед, ки ман зиндаам! -Бобои Миша, шумо барои аксарият њанўз соли 1991 мурда будед. Аммо барои мо данѓарагињо зиндаю љовид хоњед монд. Њадди аќќал то соли 2020.

Равшан АЊМАДОВ, раиси ЊДТ дар вилояти Суѓд: -Ман ошкоро ба шумо мегўям. Њамчун раиси созмони суѓдии Њизби демократ ман аз моњи май супориш додаам, ки теъдоди аъзои созмонњои ибтидої ба ман дастрас карда шавад. Мутаасифона то имрўз дастрас нашудааст. Ва ман чанд нафар аъзо дорам, гуфта наметавонам. Чунки одати дуруѓгўї надорам. -Бародар, раиси ЊХДТ њам теъдоди аъзои њизбашро намедонаду дар анљуманаш иштирок накард, о, њич гап нашуд-ку! Ё "сиёсати хирадмандона" мегўед, ё шуморо аз ин вазифаи ночиз њам меронанд..

Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд.

Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 2 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 Ќимати обуна барои як сол - 71 сомонию 76 дирам. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09