Нигох №42 (424). Чоршанбе, 14-уми январи соли 2015

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

"Гуфта будам, Занљонї саратон кулоњ мегузорад"

1

Ризо Зароб:

САЊИФАИ 7 №42 (424). Чоршанбе, 14-уми январи соли 2015

e-mail: nigoh_tj@inbox.ru

www.facebook.com/nigohtj

МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД

Њаёти ман аз зиндагии милионњои дигар тафовуте надорад САЊИФАИ 16

ИМКОНИЯТ

Сабади "холї" Оё метавон бо 435 сомонї зиндагї кард? САЊИФАИ 11

ЖУРНАЛИСТИКА

Соярўшанњои "Шарли Эбдо" САЊИФАИ 10

ПУРБИНИ «НИГОЊ»

Боздошти Мирзодиккак дар фурудгоњи Душанбе САЊИФАИ 16

Дифоъи глобалии миллати тољик Оё давлат ва љомеаи Тољикистон ба мављи сеюми муќовимати глобалии Ѓарб ва Русия омода аст?

2

АМНИЯТИ МИЛЛЇ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

ДИФОЪИ ГЛОБАЛИИ ТОЉИК Оё давлат ва љомеаи Тољикистон ба мављи сеюми муќовимати глобалии Ѓарб ва Русия омода аст? Сарфи назар кардан аз даъвоњои сиёсї ва љуѓрофии аъзои "оилаи давлатњо" надонистани ќонунияти ташаккули низоми байналмилалии навин ояндаи давлатњои "ѓофил"-ро зери хатар ќарор медињад. Саймумин ЯТИМОВ, доктори илмњои сиёсатшиносї Муќовимати Русияву Ѓарб, даќиќтараш англосаксонњо ва русњо дар Осиёи Марказї ба марњилаи нави таърихї ворид шудан дорад. Ин як муќовимати барои тољикон ноошно нест, вале ошно њам пиндоштан иштибоњ мебуд. Ин марњиларо, ки аз моњи ноябри соли 2013 аз Майдони Киев - модари шањрњои русї оѓоз ёфт, бубояд Мављи Сеюми муќовимати глобалии англосаксонњо ва русњо номид, ки акнун манфиатњояшонро субъектњои сиёсии муќтадиртарини љањон - ИМА-ву Иттињоди Аврупо ва Русияи путинї амалї месозанд. Бо сабабњои табиї, аниќтараш геостратегї ин дафъа њам хати муќовимати глобалии ду тамаддуни ќавї, мисли ду мављи гузашта дар се ќарни ахир, аз њудудњои тољикнишин хоњад гузашт. Дар ду мављи аввали муќовимат, ки барои тољикон таќдирсўз буданд, давлату љомеањои ваќт таќрибан њич наќше надоштанд, на танњо субъекти муносибатњои байналмилалї набуданд, балки объекти бозињои ошкорову пинњони ин ду бозигари геополитикї шуданд. Воќеияти рўз ин аст, ки зимни Мављи Сеюми муќовимати глобалии ин ду љабња, мо - тољикон деюре ва де-факто давлатдории миллї дорем, узви СММ њастем, хуб ё бад артиш дорему љомеаи маданї низ ва муњимтар аз њама дар љомеаи иттилоотї ва ё истихборотї ба сар бурда, иродаву ихтиёр дорем. Аммо бо ин њама дороињо, оё мо шинохти дурусти вазъро дорем ва оё метавонем аз ин фурсат истифода кунем? Барои посух ёфтан ба ин суолњо, ки бешубња, моли ояндабинии сиёсї - самти илмии дар Тољикистони беш аз 20 сол боз соњибистиќлол рушднаёфта ва номуваффаќ мебошад, ба таърихи масъала руљуъ кардан аз ањамият холї нахоњад буд. Таъкид кардан бамаврид аст, ки бо назардошти формати матлаб дар рўзнома мо танњо ба љойгоњу сифати ду фактор ё иштирокчии ин раванд - давлатдории ваќт ва љомеањои зењнии он замон - тамаркуз хоњем кард. Мављи якум (1839-1945): эффекти манѓит ва љомеаи "бањси кулўх" Мављи аввали муќовимати Русияву Ѓарб ба асри 19 рост меояд, ки Осиёи Марказї майдони тохтутози ду абарќудрати давр - Русияи подшоњї ва Бритониё табдил ёфт. Ин мављ бо љанги Бритониё алайњи Афѓонистон дар соли 1838 оѓоз ёфт. Инглисњо бо лашкари 30 - њазорнафара ба Афѓонистон њуљум карда, дастнишондаи худро шоњи кишвар эълон карданд. Ин замон русњо њам дар Оренбург лашкар љамъ мекарданд. Моњи марти соли 1839 губернатори Оренбург - генерал Василий Перовский ба Осиёи Марказї њуљум кард. Русияи подшоњї маќсадњояш аз ин њуљум ба хонигарии Хеваро њифзи сарњадњои љанубї, ќатъ кардани тохтутози кўчманчињо ба навоњии

сарњадї, дастрасї ба захирањои Осиёи Марказї, минљумла пахта, эълон карда буд, аммо њадафи дигар бо роњи табаддулоти давлатї аз њукумат рондани хон Ќулихон ва ба љои ў ба тахт шинондани нафари ба Русия мувофиќ буд. Хони Хива дар чанд набард русњоро шикаст дод, вале дар лашкартозињои баъдї, ки аз соли 1854 оѓоз ёфтанд, то соли 1886 забти њудудњои Осиёи Марказї, ки русњо Осиёи Миёнаи Русї (Русская ЦА) мегуфтанд, пурра ба охир расид. Се кишвари он - хонигарињои Ќуќанду Хева ва Аморати Бухоро аз истиќлолият даст кашида, Аморати Бухоро протекторати Русия шуд. Соли 1841 Бритониё низ дар Љанги якуми Афѓону Инглис шикаст хўрд. Вале ин ду шикаст боиси лашкаркашињои нави инглис ва рус ба Осиёи Марказї гашт. Бритониё, ки вусъат ёфтани русњоро дар Осиёи Марказї хатар ба сердаромадтарин мустамликааш - Њиндустон медид, Афѓонистонро забт карда, њукуматњои дастнишондашро ба тахт шинонду мубориза миёни абарќудратњо барои контроли Помир оѓоз ёфт.

22-юми июли соли 1887 ду абарќудрати љањонї бо бастани як созишнома дар Петербург хеле аз њудуди Помирро миёни худ таќсим карданд, њарчанд мавзеъњои бањсие боќї монданд. Њамин тариќ, русњо тавонистанд бо роњандозии чанд экспедитсияи илмиву омўзишї ва нерўи 21 афсар, 411 аскар ва 119 казак њудуди Помирро аз худ кунанд.

«

Солњои 1924 - 1929 ќаламрави анъанавии сукунати тољикон миёни ду давлати минтаќа Афѓонистон ва Ўзбакистон таќсим шуд. Болшевикњо зери роњбарии Иосиф Сталин дидаву дониста, њудудњои васеъи тољикнишин - Марву Чорљўву Бухорову Самарќанд,Тошканду Намангону Фарѓонаву Андиљонро ба ихтиёри туркманњову ўзбакњо доданд. Њарчанд тарњи сталинии ЉСС Тољикистон рў зад, аммо то соли 1937 дар њудуди њозираи Тољикистон бо амалишавии "террори сурх" ва "муборизаи синфї" таќрибан њич касе аз босаводон намонданд.

«

Натиљаи ин муборизањо, ки дар таърих бо номи "Набарди сояњо", "Грейт гейм" ва ё "Бозии бузург " сабт шудааст, њамин гашт, ки 11уми марти соли 1895 дар Лондон, њамон рўзњо, ки меросхўрони Амир Абдулањад барои тахт мубориза мебурданд, њудудњои тољикнишини Помир бе њузуру иродаи мардуми тољик миёни Русияи подшоњї, Аморати Бухоро ва Афѓонистон таќсим шуд. Дар ин марњилаи муќовимати бозингарони глобалї ду омил ё фактор њалкунанда ба назар мерасанд: нахустинро мешавад "эффекти манѓит" ном бурду дуюмиро "љомеи бањси кулўх". Аморати Бухоро дар ихтиёри манѓитињое ќарор дошт, ки ба муќобила бо тўпи русї бо карнай ба љанг даромаданд ва бадоњатан, пас аз шунидани садои тўп эзор тар карданд. Ин њукумат наметавонист аз худ њимоят кунад, чї расад ба равандњои бузурги он замон таъсир расонидан. Зеро як њукумати аќибмондаи аз равандњои љањонї бехабар, њукумати оилавии зўргаро буд, ба илму маориф ва мардум такя надошт. Сарватњои миллии ин њудуди бузургро дар ихтиёри як авлоду хизматгоронаш ќарор дода буд. Зиёфаторої, раќсу бозї ва интригањои дохилидарборї аз вижагињои фарњангиву сиёсияш буданд... Ин аст, сифоти њукумати Амир Музаффархон, Амир Абдулањаду Амир Олимхон. Табиист, ки он њукумат манфиати тољиконро њимоят карда наметавонист, чун тољикї набуд, балки авлодиву то љое мазњабї буд. Аммо оё љомеаи ваќт рефлексия дошт? Омўзиши таърихї ва њисоби мероси зењнии он замон нишон медињад, ки дошт, аммо хеле заиф. То њадде заиф, ки њатто дар дањ (!) мањсули зењнии миллат њам инъикос наёфтааст (Ин нукта бояд боиси шармандагї ва хулосабардорињои тамоми насли тољик то абад бошад!). Дар сархати номгўи вокунишњои сињати љомеаи он давр мешавад асарњои Ањмади Донишро ном бурд, ки њатто ба масоили рудхонањои ОМ таваљљуњи давлатро љалб мекард, аммо ба натиља нарасид. Рефлексияи Фитратро њам, ки дар "Баёноти сайёњи Њинд" омадааст, нодида намешавад. Ба вуљуд омадани рўзномаи "Бухорои шариф" њам аз падидањои неки он замон мањсуб мешавад, њарчанд хонандаи андаке дошт. Ва бо њамин бас. Бањси иљтимоъ, сиёсат ва иќтисод дар он љомеаи тољикон матрањ набуд, бењтарин маѓзњои миллї аз Хуљанду Конибодом, Рашту Кўлоб, Андиљону Намангон дар мадрасањои Бухорову макотиби Самарќанд банди бањси "кулўх барои таяммум" буданд. Номгўи пурраи мањсули зењнии мазњабии он замон низ акнун дастрас нест, њадди аќќал дар фењристи 10-њазораи бењтарин асарњои илмиву мазњабии асрњои 19 ва 20-и дунё, минљумла љањони ислом, ќарор надоранд. Эффекти давлатдории манѓит ва њоли "љомеаи кулўх", ки боз њам мањсули ањди Амир Абдулањаду Амир Олимхон то њаде барои тољикон њалкунанда буд, ки ба болшевикону коммунистњои рус низ бетаъсир намонд. Баъди њуљуми Артиши сурх Бухоро ба зудї таслим шуду Амир Олимхон фирор карда, аз аќл бегона дар Афѓонистон фавтид. Суроѓи пулњояшро

њоло њам дар бонкњои Чину Русия мељўянд. Солњои 1924 - 1929 ќаламрави анъанавии сукунати тољикон миёни ду давлати минтаќа Афѓонистон ва Ўзбакистон таќсим шуд. Болшевикњо зери роњбарии Иосиф Сталин дидаву дониста, њудудњои васеъи тољикнишин - Марву Чорљўву Бухорову Самарќанд,Тошканду Намангону Фарѓонаву Андиљонро ба ихтиёри туркманњову ўзбакњо доданд. Њарчанд тарњи сталинии ЉСС Тољикистон рў зад, аммо то соли 1937 дар њудуди њозираи Тољикистон бо амалишавии "террори сурх" ва "муборизаи синфї" таќрибан њич касе аз босаводон намонданд. Дањњо нухбаи аќлї дониставу надониста, ба зудї абзоре дар дасти идеологияи сталинї шуданд ва аксаран дар хизмати режими болшевикї ќарор гирифтанд. Ба ќудрат расидани Њабибуллои Калаконї дар Афѓонистон њарчанд Шўравиро такон дод ва ба ташкил кардани давлати мустаќили тољикон ба номи Тољикистон водор кард, наќши таъсиргузории онњо дар сиёсатњои минтаќаро ба вуљуд наовард. Мавзеъгирии СССР ва Сталин дар саркуб кардани Њабилуллои Калаконї омили њалкунанда шуд. Дар РСС Ўзбакистон тољикон амалан ќудратро ба даст гирифтанд, аммо тавре таърихи ќариб 100 сол собит мекунад, сиёсатњои манѓитиро на фаќат таѓйир надоданд, балки моњиятан дар замони Шўравї онро дар хидмати манофеъи ѓайритољикњо гузоштанд. Њоли табоњи тољикони Самарќанду Бухоро ва баќияи Ўзбакистон далели бидуни бањси сиёсатњои шуруъкардаи тољик Файзулло Хољаев, аввалин рањбари Ўзбакистон дар солњои 20 - уми асри 20 аст. Ислом Каримов низ тайи 24 соли ахир аз ин хат берун наомад, њол он ки гўё дунё дигар шудаву чизе болотар аз њуќуќу озодињои инсон нест. Дар Афѓонистон пас аз суќути њукумати Њабибуллоњи Калаконї тољикон ба ќудрат нарасиданд ва мантиќан дигар наметавонистанд дар сиёсатњои минтаќа таъсиргузор бошанд. Дар ќиёс бо Ўзбакистон дар Афѓонистон фарњанги ќавии тољикї - форсї то љое "ќудрати нарм" - и тољиконро нигоњ медошт ва баръакси тољикони СССР гўё амнияти ќавмии онњо таъмин буд. Ин њам то шуруъи Мављи Дуюми муќовимати глобалии англосаксонњо ва русњо. Аммо даврони аввали муќовимати Русияву Ѓарб ду домеро барои минтаќа нињода буд: аввал, ташкили Тољикистони Шўравї, ки аз як љониб, иддаои Иттињоди Шўравиро ба Афѓонистони форсзабон асоснок мекарду аз љониби дигар тољикони ориёиро аз Эрон дар чањорчуби ташаккули нави сиёсї ва миллї дур нигоњ медошт ва дуввум, аз доираи нуфузи њарду ќудрат озод кардан ва њамчун майдони муборизањои ошкору пинњон ё ба истилоњ "минтаќаи буферї" нигоњ доштани Афѓонистон буд, то њар замоне њамчу "бомба" битаркад ё њамчун платсдарм барои амалиёти гуногун истифода шавад. Мављи Дуюм (1972-1989): Аз котибњои генералї то лашкаркашу президент Баъд аз Љанги Дуюми Љањонї дар сайёра тартиботи нав љорї шуд, ки манфиатњои аъзои он тавассути Шўрои амнияти СММ амалї гашта, тавозуни ќудратњои нави љањонї - СССР

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

ва ИМА-ро то љое таъмин мекард. Акнун "Худои тарс" - и халќњои Осиёи Марказї - Британияи замоне Кабир дањњо мустамликаи худро аз даст дода, вале империяи нави љањонї Иёлоти Муттањидаи Амрико бо низоми арзишњои нави ба демократия ва њуќуќњои инсон асосёфта хостањои љањони англо-саксониро пиёда мекарду хостањои русњоро империяи нави коммунистї - СССР бо идеоложики коммунистї ва роњ сўи сотсиализми мутараќќї. Аз нигоњи як тољик, бо њама каму костагї ва барљастагињо ИМА - империяи бар асоси њуќуќи римї бунёдшударо мемонд, ки дар он давлат посбони њама гуна ањд ва моликияти хусусї буда, њифзи њуќуќ ва озодињои инсонро тариќи људо кардани се шохаи њукумат ва интихоботи озод кафолат медоду СССР- шакли нави давлатдории муѓулии беш аз сесад сол њукмрон дар Русияро, ки дар он идеологияи коммунистї ягона роњи рушд таъин гашта, ањд ва инсон барои давлат њич ањамияте надошт, њарљанд њар шиори ин давлат ба манфиати инсон равона шуда буд. Се дањсолаи муносибатњои сард миёни ин ду низом пушти сар шуда буд, ки соли 1972 Мављи Дуюми муќовимати Русияву Ѓарб оѓоз ёфт ва дере нагузашта хати муќовимат боз аз њудудњои тољикнишин гузашт. Шартан оѓози муќовиматњои љањони амалгароён - англосаксонњо ва ормонгароён - русњоро мешавад, 15уми августи соли 1971 - рўзе, ки президент Никсон эълон дошт, ки дигар дар низоми љањонии иќтисод стандарти тиллої ањамият надорад, ном бурд. Баъди фурўпошии низоми иќтисодии тилломењвар, ки асоси рушди иќтисоди љањониро ташкил мекард, марказњои зењнии русњо вокуниши солиме ба љањонсозии нави амрикої, ки бар технологияњои нав, пеш аз њама компютерї асос ёфта буд, нишон дода натавонистанд. "Љанги сард" ба ќуллаи нињоии худ расиду бо ќарори муштараки 9 абардмарди пири СК КПСС соли 1979 Иттињоди Шўравї вориди хоки Афѓонистон шуд. Пеш аз ворид шудани ќушунњо ба хоки кишвари дигар ба ном "Баталёни мусулмонї"-и Артиши СССР амалиёти "Шторм-333"-ро амалї карда, роњбари давлати Афѓонистон - шарики стратегии Иттињоди Шуравї Њафизуллоњ Амин ва писари 12-солаашро ба ќатл расониданд. Роњбарияти СССР асос барои лашкаркаширо "хатари ИМА аз ин самт" ном мебурданд ва аксари мардуми он кишвар, минљумла тољикон аз ин сиёсат љонибдорї мекарданд. Он солњо рањбарии Тољикистонро Љаббор Расулов, Рањмон Набиев ва Ќањњор Мањкамов паињам ба зимма доштанд ва ба ин раванд наметавонистанд таъсир гузоранд, зеро дастнишондањои Маскав ва коммунист буданд. Онњо љузъе аз номенклатураи Шўравї буданд, ки ба сарватњои миллї дастрасии хос доштанд. РСС Тољикистон њам як артиш ва сиёсати вижа дар ќиболи Афѓонистону тољиконаш надошт. Тољикон дар ин раванд тавассути

«

Акнун Ўзбакистон ба болои 3 миллиард доллар сармояи амрикої метавонад барои $2 миллиарди дигар таљњизоти низомї гирад. Ин Ўзбакистонро ба ќавитарин кишвари минтаќа табдил дода, онро ба њалли мушкилоти тариќи зўр савќ медињад. Бењуда коршиносон дар бораи эњтимоли оѓози љанги шашум дар минтаќа намегўянд. Ин хатари љиддї ба амнияти Афѓонистон аст.

«

афсарњои амниятиву њарбї ва тарљумону мушовир њамчун иљрогари тарњњои СССР ширкат карданд ва табиист, ки наметавонистанд дар таќвияти наќши тољикони Афѓонистон ва умуман тољикон дар минтаќа сањм бигиранд. Агар гўем, ки дар тафаккури ому хоси тољикони он давр њама афѓонистонињо "афѓон"-у "пойлуч" буданд, иштибоњ нахоњем кард. Дар њоле, ки дар пањнои Шуравї садњо ва њазорон зиёї ворид шудани артиши давлаташон ба хоки бегонаро мањкум мекарданд, дар 5-6 соли аввали Љанги дуюми СССР бо Афѓонистон (љанги аввал зидди Њабибуллои Калаконї буд) њич яке аз тољикони он давр њамчунин аксуламал нишон надодааст. Дар мањсули зењнии нухбагони давлативу фарњангии он замон низ ин сиёсат мањкум нашудааст, албатта, ба љуз чанд шеъри шоирони давр. Фарзи мисол, Муњаммад Осимї, раиси Академияи улуми Тољикистон, наметавонист дар ин масъала ба Кремл таъсир расонад. Зиёиёне, назири Муъмин Ќаноату Лоиќ Шералї низ ин даркро њатто агар доштанд, матрањ карда наметавонистанд, ки Шўравї дар Афѓонистон бояд ба тољикон такя кунад. Љањони аглосаксонї, ки амаликунандаи сиёсатњояш дар минтаќа ИМА гашта буд, аз ин иштибоњи роњбарияти СССР истифода бурда, дар хоки Афѓонистон муќовимати бемислу монандеро алайњи шуравї тањия кард. Маъмурияти Кохи Сафед дар ин сиёсатњо аз ОПЕК ва Арабистони Саудї истифода бурда, ќимати нафт - муњимтарин мањсулоти экспорти Шўравиро то 4 - 5 маротиба поён бурда, 7 - 8 доллар барои як бушка нафти хом кард. Давлатмардони пирсоли СССР, ки ба ин гуна ранг гирифтани њол тайёр набуданд, ќонуниятњои низоми нави молии сохтаи Вашингтон ва оќибатњои онро дарк намекарданд, сари роњи ќањтї

дар кишварро гирифта натавонистанд. Ѓизову матоъ дар Тољикистони аграрї њам "аз зери ѓурфа" фурўхта мешуд. Патернализм асосњои идеологии давлатро барњам зада, дар артиш "бобогарї" (дедовшина), дар мактабу коргоњу кўчаву паскўчањои Тољикистон њам "буќќањо" рўй заданд. Нухбагони њукмрони тољик - номенклатураи коммунистї њам бо вуљуди донишмандї ва зиракии фарќкунанда аз Амир Абдулањадхону дарбориёни ў ин раванду тамоюлњоро дуруст дарк намекарданд, ба онњо бањои аз шўравиёни дигар фарќкунанда дода наметавонистанд. Њадди аќал дар њич мањсули зењнии онњо ин гуна рефлексия дида намешавад. Соли 1989 љанги СССР бо Афѓонистон ба охир расид. Амалан Мављи Дуввуми муќовимати глобалии Русия ва Ѓарб бо ѓалабаи ахирї ва шикасти Империяи шуравї ба итмом расид. Ќувваи нави љањони англосаксонї, ки аз нигоњи технология аз СССР 2 - 3 дањсола пеш гузашта буд, њосили онро на дар Афѓонистон, балки минтаќањои наздиктарини Русия љамъ кард. Аврупои Шарќї шояд барои асрњо аз зери нуфузи русњо берун рафт. Кишварњои Ќафќоз, пеш аз њама Арманистону Озарбойљон, ки Русияи подшоњї солњо барои онњо бо шарики табиияш - Эрон мељангид, љумњурињои Осиёи Марказї, бо шумули њалќњое, ки душманони табиии русњо мањсуб меёбанд, истиќлолият ба даст оварда, бо ташаккулњои сиёсиву њарбии љањони Ѓарб - НАТО, САЊА ва ѓ.њ. муносибати мустаќим пайдо карданд. Мављи Дуюми Муќовимати Глобалї боз њам манфиатњои миллии тољикони ду соњили рўди Омўро фурў рехт. Њарчанд солњои баъдї чунин менамуд, ки гўё тољикон дар њифзи манфиатњои миллияшон муваффаќанд. Муќовимат ва љанги чирикї алайњи Шўравї дар Афѓонистон њукумати Бурњонуддин Раббонии тољикро сари кор овард ва бори аввал тољиконро дар Афѓонистон њамчун нерўи таъсиргузор ба сиёсатњои минтаќа табдил дод. Ин њукумат нерўи нисбатан ќавии низомї дошт, ки аз сўи сипањсолор Ањмадшоњи Масъуд рањбарї мешуд. Азбаски ѓояи миллї ва пуштибонии ќавии байнулмилалї надошт ва Русияи Елсини рў ба ИМА њанўз дар интихоби њамкори стратегї дар Афѓонистон нерўеро интихоб накарда буд, дер напоид. Маскав, хоса њарбиёни рус аз Ситоди генералии Артиш дар таќвияти њукумати Раббонї манфиатдор набуданд. Он замон ва ѓолибан имрўз њам дар Ситоди генералии Артиши Русия ва Кремл бар онанд, ки "контроли Тошканд барои контроли ОМ муњимтар аст". Ин буд, ки муќовимати сиёсї дар Тољикистон ба љанги шањрвандии тањмилї табдил ёфт ва боиси кушта шудани дањњо њазор сокин гашта, ба иќтисоди миллї миллиардњо доллар зарари мустаќим расонида шуд. Њукумати Раббонї дар рўёрўї бо Толибон, парвардаи Покистон, муттањиди ИМА шикаст хўрд. Дахолати Раббонї ва Масъуд дар сулњи тољикон далели барљастаи гирењ хўрдани манофеъи тољикони ду соњили Ому буд. Ин ду нафар тавонистанд, ки Иттињоди неруњои оппозитсиони тољик (ИНОТ) - ро аз њамроњ шудан бо Толибон ва Ал - Ќоида нигањ доранд. Ба хоставу наќшаи Русия ИНОТ-ро маљбур карданд, ки бо шарту шароити муайян бо њукумати Эмомалї Рањмон сулњ кунанд. Созишномаи истиќрори сулњ марњалаи нави таќвияти давлатдории миллии тољикро оѓоз гузошт. Аммо њарду давлатсолори номбурдаи тољик њам дар масъалаи таљзияи Афѓонистон ихтилофи назар доштанд: Раббонї љонибдор буду Ањмадшоњи Масъуд мухолиф. Ахирї бо ин интихоб барои љисман несту нобуд кардани худ замина гузошт, зеро ба гуфтору навиштору амалия ба љањони англосаксонњои амалгаро мессиљ доданд, ки онњо ба љуз аз ду ќавми, ба истилоњи Лев Гумилев, пассионар, яъне ѓосибтинат - паштун ва ўзбак дигар интихобе дар Осиёи Марказї надоранд. Баъд аз њаводиси 11-уми сентябри соли 2001, ки њама олам дар афсуни шояд содатарин президенти ИМА Љорљ Буши хурдї афтида буданд, Русияи путинї гўё бехуд шуда буд, ки ризо гашт, то њарими њавоии кишварњои ОМ, минљумла Тољикистон, ки узви тамоми ташаккулњои сиёсї ва њатто њарбии Русия аст, барои саркуб кардани "Ал-Ќоида"-и афсонавї ва "Толибон"-и абзори сиёсатњои Ѓарб истифода шавад. ИМА бо дастгирии техникии Русия ва муттањидонаш тањти фармондењии Муњаммадќосими Фањими тољик вориди Афѓонистон шуд. Дар 5-6 сол њудуди 130-140 њазор њарбиёни НАТО ва аскари артишњои хусусии ширкатњои

3

Саймиддин ДУСТОВ ѓарбї дар њудуди Афѓонистон ќарор гирифтанд. Аммо 13 соли њузури НАТО ва њимояти онњо аз њукумати Њомид Карзайи паштун бармало кард, ки амрикоињо: а) њич вазифаи њарбиро дар минтаќа њал карда натавонистанд; б) агарчи бо њамкории тољикон вориди Афѓонистон шуданд, онњоро њамкори стратегї намењисобидаанд. Ин дар интихоботи президентии соли 2009и Афѓонистон маълум шуд ва баъди имзои ќарордоди будубоши Пойгоњи 201-и Русия дар Тољикистон дар соли 2013 шакли нињої гирифт. Русияи путинї, ки акнун 10-12 сол дар ќуллаи тилоии нархи нафт ќарор дошта, барои мардумаш сифати хубтари зиндагиро таъмин мекарду беш аз 700 миллиард доллар захираи асъору тилло дошт, бо баргузории маъракањои бузурги тањољуми иттилоотї дар расонањои худиву бегона нисбат ба роњбарияти Тољикистон ва мардуми тољик њукумати Эмомалї Рањмонро маљбур сохт, ки бе пардохти дираме ба њузури 49 - солаи њарбиёни рус дар хоки Тољикистон иљозат дињад. Дере нагузашта, маълум шуд, ки Русия дар баробари Тољикистон ва дигар кишварњои минтаќа дигар њич сиёсате ба љуз зери контроли њарбиву сиёсї гирифтан надоштааст ва омода нест, њатто бо сармоягузории 1 миллиард доллар тарњњои муњими инфрасохтории Тољикистонро соњибї кунад. Давлатдорон ва нухбагони зењнии тољик ба ин сиёсат таќрибан њич рефлексия нишон надоданд, парлумон ин масоилро баррасї накард, Фарњангистони улум вокуниш нишон надод. Чанд матлаби тањлилї ва интиќодї дар ВАО њам бе вокуниш монд. Њол он ки сухан шояд аз муњимтарин ќарори миллї дар ду дањсолаи ахир буд. Муаллифи ин сатрњо бо иншои чанд матлаб ва шарњу тавзењот дар расонањо изњори нигаронї кард, ки бубояд ба Русияи путинї фањмонд, ки њузури 5300 - 5500 зархарид дар сафњои Артиши Русияи бузург њам бошад, барои таъмини манфиатњои миллии русњо ва тољикон - ду халќ, ки шарикони табиї мебошанд, њич зарурате надорад, чун вазифањои функсионалї дар ин минтаќа барои онњо мављуд нест. Балки натиљаи имзои ин созишнома тела кардани раќиби ќавии њукуматњои Елтсину Путин - Ўзбакистон ба оѓўши ИМА мебошад, ки бо назардошти вазъи Афѓонистон дар ояндаи наздик хатарофар аст. Дар як матлаб дар расонаи русии "Регнум" таъкид њам сохтем, ки "паёмадњои манфии ин созишномаро мо дар се - чор соли наздик мебинем... Акнун Ўзбакистон ба болои 3 миллиард доллар сармояи амрикої метавонад барои $2 миллиарди дигар таљњизоти низомї гирад. Ин Ўзбакистонро ба ќавитарин кишвари минтаќа табдил медињад ва онро ба њалли мушкилоти тариќи зўр савќ медињад. Бењуда коршиносон дар бораи эњтимоли оѓози љанги шашум дар минтаќа намегўянд. Ин хатари љиддї ба амнияти Афѓонистон аст. Ба љуз ин, имзои созишнома роњ барои террори фармондењон ва сиёсатмадорони тољики Афѓонистонро боз мекунад" Ду-се маркази зењнии мављудаи миллї Академияи илмњо, Маркази тадќиќоти стратегї ва КДАМ тезисњои ваќтро нодида гирифтанд. Акнун бар онем, ки шояд дуруст њам карданд... Хуллас, иљрои талаби русњо аз љониби мо, ки сабабњои объективї ва субъективии зиёд дорад, замина шуд, то соли 2014 "ренесанси тољикон" дар Афѓонистон шикаст хўрад. Ѓарб тавонист эътилофи паштуну ўзбакро дар Афѓонистон ба вуљуд орад ва ин маънои онро дошт, ки акнун империяи нави љањонї-ИМА дар ОМ ба ин ду миллат такя мекунад. Элитаи тољикии Афѓонистон бо пуштибонї аз Доктор Абдуллоњ ба намояндаи Покистону Ўзбакистон ва ИМА - Ашраф Ѓанї Ањмадзай раќобати љиддї нишон дода, тавонист ќудратро таќсим кунад. Аммо ин њам дар вазъияте, ки баъди як соли Майдони Укроин муќовимати глобалии Русияву Ѓарб чун оина рўшан шудаасту зарари иќтисодии тањримњои Ѓарбро аллакай њудуди 800 - 900 њазор оилаи тољикистонї эњсос мекунад, ки аќќалан як муњољири корї доранд. Акнун њушдордењони сиёсї ё алармистњои Русияи путинї, ки пешвояшон чанд сол пеш дар Уляновски Русия барои НАТО пойгоњи шину хести њавомаймоњои низомиро дода буд, менависанд, ки "Ѓарб барои роњандозии фишор бар Русия ба эљоди як Укроини дигар дар Осиёи Марказї камар бастааст". Ин иттилоъ то куљо сињат дорад, номаълум аст, аммо он даќиќан аз муќовимати нав дарак медињад. (Давом дорад)

4

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

ДАРДИ РЎЗ

6-уми январ баъди се рўзи талош дар кати эњёгарони Шуъбаи беморони синну соли ширмаки Маркази миллии тиббї дар Душанбе тифли 6-моња љон бохт. Дар ин се рўз боз шоњиди берун овардани њадди аќал ду љасади тифлони маъсум шудем. Албатта, мо мусалмонон муътаќидем, ки њама аз Худоем ва сўйи Ў меравем ва љойи ин тифлакони маъсум љаннати барин аст. Аммо дар бораи он ки чї тавр мо насли худро аз марг наљот медињем, хомўш истодан намешавад.

-Саидов! - фарёд кард њамшираи шафќат, зуд даричаи шуъбаи эњёгариро боз карда. Њама ба дарича дида дўхтанд, гўшу њуш шуданд. Наздикони тифли шашмоња, ки њамин рўз дар њолати бењушї ба беморхона оварданд, ба сўи дарича медаванд.

- Лаббай!...

Мубориза бо њаёт Бахши эњёгарии Шуъбаи беморињои синну соли ширмаки "Ќаряи боло" дар шањри Душанбе. Поси шаб. 2-юми январи соли 2015. Ин љо назди дар 10-12 нафар, асосан волидайни љавон, дар роњраве, ки тахмин 1012 метри мураббаъ масоњат дорад, бо чашми чор рост истодаанд. Боз чанд каси дигар дар фарш нишастанд. Баъзеи онњо то ду шабонарўз хоб накардаанд. Ин фикр ба сари онњо намеояд, ки чаро ин љо аќаллан як харак намегузоранд. Онњо шояд дарди миёнро њам, ки аз рост истодан кайњо бояд шах мешуд, дигар эњсос накунанд. Њушу ёдашон ба тифли ољизашон аст, ки њоло барои њаёт мубориза мебарад... Пушти ин дар 9 тифл дар њолати нињоят вазнин хобанд, ки калонтаринашон 8,5 - моња аст. Њар сония метавонад таќдири онњову фарзандашонро њал кунад. Њар лањза имкон аст, ки дарича боз шавад ва њамшираи шафќат ба онњо хабар аз фарзандашон расонад. "Худо кунад, ки зинда монад, бачам!" Инњо, ба ќавле, Худоро ба касе надода, шабурўз дуо мекунанд, ки умри фарзандашонро дароз кунад. Дирўз ду оила тифлони беморашонро бо дидањои тар оварда, ноумед љасади онњоро бо гиряву нола бурданд. "Худо ба њељ кас ин рўзро нишон надињад", дуо мекунанд модарон, ваќте ин сањнаи њузнангезро ба ёд меоранд. Духтури навбатдор њам ба саволи: "саломатии фарзандам чї хел аст, духтурљон?", чизе намегўяд. Шояд метарсад, ки агар њоло ба волидайн бигўянд, ки саломатии фарзандат хуб аст, мабодо ягон њодиса рух дињад, онњо њатман аз гиребони духтур хоњанд гирифт: "чаро чунин шуд?" Духтур имшаб хоб намекунад. Бо аљал дастугиребон аст ў имшаб. Дар њамин њолат ман љияни 6 - моњаамро ба бахши эњёгарии Шуъбаи беморињои синну соли ширмаки "Ќаряи боло" овардам...

"Срочно!" Њамшира вараќчаи дорухатро дароз карда, гуфт: "Срочно!". Дорухатро гирифта, ба дорухонаи ошёнаи якуми њамин бино давидам...

- Шпритси 20-грамма дорем, аммо "зонди №8" надорем, - гуфт зани доруфурўш ва илова кард, - ба дорухонаи корпуси 9 равед, бояд дошта бошанд. Соат 23-и шаб. Ин "дору" дар ягон дорухонаи њудуди беморхона, ки ин ваќт кор мекарданд, набуд. Доруфурўшон мегуфтанд, бояд ба "Дорухонаи №1" равед, њатман доранд. Баъди 10 даќиќаи љустуљўи "дору" дар дорухонаи №1, воќеъ дар гардиши хиёбонњои Сомонї ва Рўдакии пойтахт њам гуфтанд, "зонди №8 надорем...". Дар дорухонаи рў ба рў њам гуфтанд, надорем. Соати 24-и шаб шуд.

- Худоё ин чї шањр аст, чї мамлакат аст? Чаро шуъбаи эњёгарї заруртарин доруворуро надорад? Тифлаки беморам чї шуд? Оё чунин дору умуман вуљуд дорад, ё маро фиреб кардаанд?

- Ака, ин дору нест, ин "шланг"-и борик аст, барои ба кўдак хўрок додан. Ман дорам №20-ашро. Аммо №8 камчин аст.

- Чї бояд кард? Аз куљо ин чизро ёфтан мумкин аст? Чанд пуле, ки гўед, медињам...

- Ака, ба "Скори болнитса" равед, онњо бояд дошта бошанд.

"ЗОНДИ №8" ШУЪБАИ БЕМОРИЊОИ СИННУ СОЛИ ШИРМАК - Такси! - хайрият таксињо шабурўз кор мекунанд, - ба беморхонаи ёрии таъљилї њай кунед... Дари дорухонаи рў ба рўи даромадгоњи беморхона боз аст. Аммо љавони доруфурўш мегўяд, "зонди №8" надорад... Бояд давам, набояд истам, аз куљое набошад, бояд ёбам, њамшира гуфт -ку, "срочно!". Бояд "зонди №8" дар ягон љо бошад...

- Дар дохили беморхона дорухона њаст, аммо кайњо дарашро баста рафт, - гуфт мўсафед, ќаравули беморхонаи "Ёрии таъљилї".

- Ба дорухонаи сари рањ дароед, шояд дошта бошад, - илова кард пир бо овози баландтар аз паси љавон, ки бадав аз беморхона дур мешуд... Аз гардиши беморхона ба роњи чароѓони мошингарди кўчаи Айнї расида, дорухонаро надида намешавад. Дараш боз аст. Мутаассифона, доруфурўши љавон баъди кофтукоб "зонди №8"-ро намеёбад. - Илољ надорам, ака. Надорам, чї кунам? Дар посух ба илтиљоњои корафтода, гўё худро гунањгор њис мекунад доруфурўш. Ба беморхона боз гардам? Боз як бори дигар назди духтур равам, шояд худаш дошта бошад, ё шояд донад, ки аз куљо ёфтан мумкин аст... Ногањон, доруфурўши яке аз беморхонањои њудуди беморхонаи "Ќаряи боло", ки дари дўконашро баста, аз афташ ба хона мерафт, маро диду шинохт ва пурсид: - Зонди №8 ёфтед? Ин овоз тамоми ќонунњои азалии эњтимолият ва тасодуфро рад кард.

- Ба дорухонаи пушти корпуси 11-ум равед. Онњо хобанд, дарро занед, мекушоянд... дар онњо зонди №8 њаст. Дарро мекўбам, сахттар мекўбам. Ва воќеан љавони хоболуд дари дорухонаро мекушояд...

- Бале, зонди №8 дорам, 10 сомонї аст, мегўяд вай чашмонашро молида-молида. Чї эњсосе маро фаро гирифта буд, фаќат худам медонаму Худо. Ё Аллоњ, ё Аллоњи бузург!

МАРКАЗИ ИЛМИИ ХУН Боз медавам, балки парвоз мекунам. Дар њоле ки медавам, ба наздикон занг мезанам. Овозам аз гулўи гирифта, ба зўр мебарояд: - Ёфтам...

Мољарои хун Субњи рўзи дигар, рўзи шанбе њамшираи шафќат боз аз дарича маро садо кард, боз аз духтур вараќча овард. Ин дафъа хун лозим аст. Хеле "срочно!!!". Сањарии барваќт ба Маркази љумњуриявии илмии хун шитофтам. Тахмин 15 - 20

нафар дар роњрави танге, ки бараш њамагї 1 метр аст, навбат мепоянд. Хунро фаќат аз як дарича пиразани фартути рус мефурўшад, ки зоњиран бояд кайњо ба нафаќа гусел шуда бошад. Вай бо мушкил, хеле суст менависад, ќаламро њам дар дасташ дуруст нигоњ дошта наметавонад. Баъди 20 даќиќа як кас хун гирифта, аз издињом базўр берун мешавад. Пиразан аз уњдаи кор намебарояд. Ба њар кас зиёда аз 15 - 20 даќиќа ваќт сарф мекунад. Вай аввал бањузур ному насаб, гуруњи хун, шуъбаи беморхона ва ѓайраро дар вараќа пур карда, баъдан барои овардани хун ба сардхона меравад. Навбат гирифта, интизор шудан маънї надорад. Бояд њарчї зудтар хун барам. Аммо чї тавр? Бояд интизор шуд. Аммо аз беморхона њар дам телефон мекунанд: - Духтур гуфт, ки эњтимол хуни кўдак вайрон шавад... Пиразан зоњиран ба фарёди мардум, ки њар замон мегўянд: "можно побыстрее, ребенок умирает!!!" гўё эътибор намедињад ва гўё ин як гапи маъмулист барои ў. "Болои сўхта, намакоб", бланк тамом шуд ва кампир бо њамон њол ба сохтани бланк дар коѓази сафед шуруъ кард... Њолати ногувортар аз инро намешавад тасаввур кард. Илтимосу зора ба издињом кора намекунад. Онњоро метавон фањмид.

- Ба њама бачаи худаш азиз аст, ба мо њам ољилан хун зарур аст, бачам шаби соли нав дар балони мошин 75 фоиз сўхтааст, эътироз кард марди љавоне, ки пештар аз ман навбат гирифта буд (дар Душанбе бачањо дар шаби соли нав болони мошинро оташ зада, ба он маводи тарканда - "хлопушка"-њои хитої мепартоянд - Ф.Р.). Њамин ваќт як љуфти зану шавњар саросема омада, навбат нагирифта, њамаро телакунон ба дарича наздик шуданд.

- Илтимос, ваќтамон танг аст, - фиѓон кард зан, - фарзандам мемурад њозир, бояд зуд хун барам. Иљозат напурсидани зану шавњар ба издињом нафорид. Ѓавѓо сар шуду ќариб монда буд, ки занозанї шавад. Овози пиразан њам билоохира баромад, ки гуфт: "не на рынке находитесь"... Муттањамї - бахти дуюм (аз русї) - гуфтагї барин, онњо бенавбат хунро гирифтанду рафтанд. Баъди чанд каси дигар як нафар ба ман навбат дод, хунро гирифта, ба беморхона шитофтам...

Фаридун РАЊНАВАРД

P.S. Ба тамоми њайати табибону кормандони Маркази миллии табобатї, бахусус ба Эњёгарии Шуъбаи беморињои синну соли ширмаки "Ќаряи боло", ки новобаста ба шароити сангини соњаи тандурустї дар Тољикистон шабурўз зањмат мекашанд, изњори сипос мекунам.

ИНТИХОБОТ - 2015

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

5

ОЯНДАИ ТОРИК Чаро воридот содиротро мехўрад? Иќтисоди Тољикистон озодона "меафтад". Дар тиљорати хориљии кишвар сол ба сол содирот ба воридот љой холї мекунад. Инро коршиносони иќтисодї наздик шудани фољиае номаълум, аммо номаълум барои иќтисоди Тољикистон унвон мекунанд. Бино ба иттилои Хадамоти гумруки Тољикистон, соли 2014 воридот ба Тољикистон 4 миллиарду 340 миллион доллар, аммо содирот њамагї 979 миллион долларро ташкил додааст (содирот бояд се маротибаи дигар афзояд, ки ба воридот расад). Соли 2013 воридот - 4 миллиарду 53 ва содирот - 1 миллиарду 163,4 миллион доллар буд. Ин раќам њам далеле аз касодии иќтисоди Тољикистон метавонад бошад, ки гардиши тиљорати хориљии он 5 миллиарду 284, 7 миллион доллар буд ва соли 2014 - 5 миллиарду 319 миллион. Афзоиш њамагї - 35 миллион доллар зиёд. 1 дарсад њам не. Аммо манобеъи расмї инро 314 миллион доллар ё 6,3% зиёд мегўянд. Гардиши тиљорати хориљї дар соли 2013 аз соли 2012 2,9 % ё 146,7 миллион доллар зиёд буд. Коршиносони иќтисодї мегўянд, яке аз сабабњои асосии зиёд шудани воридот дар тиљорати хориљии Тољикистон дар он аст, ки то њанўз кишвар берун аз иќтисоди миллї пой нанињодааст. ТАБАРАЛЇ ЃАНИЕВ, доктори илмњои иќтисод: "- Дар 5 системаи мустањками иќтисодии љањонї, Тољикистон дар 2 зина ва баъзан ба зинаи сеюм мебарояду халос. Ин чї маъно дорад? Яъне ки мо њанўз рушди иќтисодии худро аз зинаи иќтисоди миллї берун бароварда натавонистаем. Барои њамин воридоти мо нисбат ба содиротамон зиёд аст. Холигии бозори моро моли дигар давлатњо хоњу нохоњ пур мекунад. Имрўз зарурате пеш омадааст, ки корхонањои Тољикистон ќудрати мавќеъ пайдо кардан дар зинањои 3, 4 ва 5-умро дошта бошанд. Ин, албатта, ваќт талаб мекунад. Роњи дигаре, ки Тољикистон метавонад бо амалї кардани он содироти худро зиёд кунад, ин гузаштан ба иќтисоди техномиллї аст. Мо бояд донем, ки кишварњои њамсарњади мо чї хусусиятњои иќтисодї доранд. Имрўз ќисми зиёди мањсулот ба Тољикистон аз Чин ворид мешавад. Барои чї ба

ин бозор мо ворид шуда наметавонем? Пеш аз он ки моли мо ба он љо равад бояд ширкатњои мо ба ин бозор ворид шаванд. Дар он ваќт мо метавонем моли худро ба он бозор пешнињод кунем. Яъне дар њаракатњои мо шинохти иќтисоди техномиллї љой дошта бошад, на ин ки фаќат иќтисоди миллї". ДИЛОВАР ЊАСАНОВ, коршиноси дигари соњаи иќтисод: "- Бояд Тољикистон аз кишварњои њамсоя фаротар рафта, ба давлатњои ИМА, Њиндустон, Русия ва дигар додугирифт дошта бошад. Ин чї маънї дорад? Яъне барои он ки мо ба он давлатњо њамкорї дошта бошем, бояд хусусияти хоси талаботњои функисоналии он мардумро шинохта, дар Тољикистон корхона бисозем ё ин ки филиали ширкатњои худро дар он давлатњо барпо кунем. Бисёре кишварњое њастанд, ки аз љињати иќтисодї дигар барои худ мањдудияте намебинанд ва дар бораи иќтисоди љањон фикр мекунанд. Яъне онњо аз њамаи мањдудиятњои милливу халќият баромада, иќтисоди заминиро андеша мекунанд. Дар кадом гўшаи замин истеъмолкунанда аст ва ў чї мехоњад? Ширкатњо мувофиќ ба талаботи ў мол мебароранд ва ба он давлат бе ягон монеа моли ширкатеро, ки геоиќтисодро андеша мекунад, ќабул мекунад. Њељ кас монеа њам шуда наметавонад". Аксари коршиносон ба он таъкид меварзанд, ки дар Тољикистон бояд мањсулоте истењсол шавад, ки мувофиќ ба меъёрњои байналмилалї бошад, яъне мањсулоте, ки тамоми љањонро фаро гирифта тавонад. Аз нигоњи онњо, агар мо дар страгеияи рушди иќтисодиёт ва корхонањо умуман сиёсати иќтисодї ва нишонагирии системаи неоиќтисодї дошта бошем, дар он њолат омори воридотї содироти имрўза баръакс мегардад. Яъне воридот кам ва содирот зиёд мешавад. Имконоти содиротии мо 70 дарсад зиёд мешавад ва воридоти бошад њудуди 30 дарсадро ташкил медињад. Ва агар њамин тавозун бошад, иќтисод солим ва ояндаи кишвар рўшан аст. Њоло ки ин тавр нест, пас иќтисод сињат надорад ва ояндаи мо торик аст? Муллораљаб ЮСУФЇ

ХОКСОРЕ АЗ МИЁНИ ХОКСОРОН Надонистам хабари маргашро чї сон пазирам. Гумон мекардам ин гуна инсонњо намирандаанд, њарчанд наметавон ба ин бовар буд, ки инсон бошиву намирї. Аммо дар зиндагї њастанд касоне, ки бар маргашон њам намешавад бовар кард. Вале чї гўям, ки љонишини аввали Директори Агентии назорати маводи нашъаовари назди Президенти Тољикистон, генерал-майор Вайсиддин Азаматов баъди як бемории кутоњмуддат дар яке аз бемористонњои шањри Ќурѓонтеппа дар синни 63-солагї аз олам даргузашт. Марњум аз љумлаи пуртаљрибатарин афрод дар миёни кормандони маќомоти њифзи њуќуќ буд, ки муддати бештар аз сї сол дар вазифањои гуногун ифои вазифа намуд ва бо хизматњои софдилонаву самимонааш аз рутбаи лейтинантї то генерал-майор расид. Вайсиддин Азаматов 25-уми декабри соли 1952 дар ноњияи Данѓараи вилояти Хатлон дида ба олам кушодааст. Баъди хатми мактаби миёна ва анљоми хизмати аскарї вориди Мактаби олии њизбї дар шањри Тошканд шудааст ва онро соли 1983 бо ихтисоси сиёсатшинос бо муваффаќият хатм кардааст. Шояд дар ибтидо њадаф надошт, ки корманди маќомоти њифзи њуќуќ бошад. Ин буд, ки баъди анљоми тањсил муддате дар кумитаи њизби коммунисти ноњияи Данѓара мудири шуъбаи таблиѓоту ташвиќот шуда кор кард. Аммо аз соли 1984 бо тавсияи њизб ба Шуъбаи корњои дохилии ноњия ба кор гузашт ва вазифаи аввалинаш њам муовини сардори ШКД дар умури њайати шахсї буд, ки ба ихтисосаш мувофиќат мекард. Аммо њамин таъинот таќдири баъдии ўро ба маќомоти њифзи њуќуќ пайваст. Соли 2001 ўро сардори ШКД ноњияи Темурмалик ва моњи октябри худи њамон сол Сардори Раёсати Агентии назорати маводи нашъаовар дар вилояти Хатлон таъин карданд. Вайсиддин Азаматов шахсе буд, ки Раёсати Агентиро дар вилоят поягузорї кард, як бинои ноободро дар маркази шањри Ќурѓонтеппа обод намуд, њайати коршоями фавриву љустуљўиро аз њисоби афроди пуртаљриба ва донишандўхтаи маќомоти ќудратии вилоят гирд овард. Соли 2006 муовини аввали Директори Агентии назорати маводи нашъаовар таъин гардид. Вайсиддин Азаматов бахши басо муњими нињод - Раёсатњои фаврї-љустуљўї ва сайёри оперативиро назорат мекард, якљо бо кормандону масъулони бахш амалиётњои фавриро

дар боздошти нашъаљаллобону мусодираи мухаддирот тарњрезї менамуд. Соли 2006 хизматњояш дар сохторњои њифзи њуќуќ ва Агентии назорати маводи нашъаовар бо медали "Хизмати шоиста" ќадр гардид. Моњи сентябри соли 2007 соњиби унвони њарбии генерал-майори хизмати назорати маводи нашъаовар шуд. Зарфи якуним - ду соли охир Вайсиддин Азаматов аз бемории фишори хун ва дил ранљ мекашид ва бештари рўзњоро дар табобат пушти сар мекард. Моњи декабри соли гузашта 63-солагии худро љашн гирифт ва мегуфт, ба соли мубораки умри Пайѓамбар (с) њам расид. Орзу дошт боз соле кор кунад ва баъд бознишаста шавад. Марди шўхтабиат ва дилсафеде буд, њич њарферо, ки дурушт гуфта бошанд, ба дил намегирифт. Дар кор љиддияти бештар дошт, чун бо як садоќати омехта бо самимияти як инсони хокї бархўрд мекард. Вале чун суњбат ѓайрикориву ѓайриидорї сурат мегирифт, гумон мекардї аз ў мулоимтару хушсухантар кас набошад. Бо њамагон берун аз њолати корї мисли як њамнишину як дўсти ќадимї рафтор мекард, аз њарфи њамкорон ва наќли сарнавиштњои аљоибу ѓароиб бо завќ механдид, њамзамон худ ривоятгари хеле ќиссањои шавќангезу дилнишин буд. Хеле хоксор буд. Муддати 13 соле, ки њамкор будем, боре дари утоќи кориашро баста надидам, боре дами дараш мунтазир намондам, ки кай ќабул мекунад. Аксар маврид котиба њам надошт. Гумон мекардам ба инсонияти ў њич соати ќабулу дафтардории бюрократї ба ќолаб намедаромад. Барои њама дараш мисли дилаш боз буд. Чизе надошт, ба љуз њамон як табассуми хеле малењу хоксорона ва самимона. Ва њар касе њам, ки наздаш ба коре меомад, дилсарду дилшикаста берун намерафт. Агар корашро њам буд намекард, бо маслињатеву машварате ѓубор аз дили корафтода бурун меандохт. Ин соат, ки ин сатрњоро менависам, тобути њамкору сарвари собиќ аз Ќурѓонтеппа ба зодгоњаш Данѓара равон аст. Ва боронаки нарм меборад, њавои зимистон ёди бањор дорад. Ба гумонам ин њамнавои дили нармаш аст, ки дар нармии борон ба замини нарм наќли макон мекунад. Руњаш шоду хонаи охираташ обод бод. Бобољони ШАФЕЪ, собиќ корманди Ситоди Агентї

СИФАТИ ЗИНДАГЇ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

6

Сабади истеъмолї дар Тољикистонро 435 сомонї гуфтаанд. Вале то ба ин рўз ин суол бидуни посух монда, ки бо ин 85 доллар (435 сомонї) чї гуна бояд зист, агар як халта орд 30 доллар (150 сомонї) арзиш дорад? Сабади масрафкунандагон ё чуноне дар Тољикистон пазируфта шудааст "сабади истеъмолї", як бароварди њаддиаќали маводи ѓизої ва ѓайриѓизої, хизматрасонињо ба њадафи њифзи саломатї ва вуљуди инсони комили мебошад. Маъмулан њукуматњо сабади истеъмолиро ба муддати панљ соли оянда эълон мекунанд ва табиист, ки баъди анљоми ин муњлат он дубора мавриди омўзиш ќарор мегирад ва барномаи нав роњандозї мешавад. Тибќи тавсияи Кумитаи СММ оид ба њуќуќњои иќтисодї, иљтимої ва фарњангї сатњи њаддиаќали маоши дилхоњ кишвар олам бояд хонаводаи њар фардро бо сатњи муносиби зиндагї таъмин намояд. Дар кишварњои Аврупои Ѓарбї илова ба мањсулоти истеъмолї боз масрафоти тарабхонањо, интернет ва њатто пардохти телефонњои мобилї низ ба эътибор гирифта мешавад. Аммо дар кишварњои пасошўравї албатта чунин нест ва рўйхати масрафот хеле кутоњтар аз давлатњои аврупоист. Дар кишварњои фаќире чун Ќирѓизистон ва Тољикистон ин рўйхат боз њам кутоњтар аст. Аммо муддати 18 соли аввали истиќлолият дар Тољикистон ин тавсияи Кумитаи СММ иљро нашуд ва бањона њамоно љанги шањрвандї, вазъи нобасомони иќтисодї, варшикастагии саноативу кишваворзї буд. Баъди исрорњои пайвастаи Кумитаи ёдшудаи СММ 19-уми майи соли 2009 Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи њадди аќали зиндагї" ќабул гардид.

Чї гуна бояд зист? Сохтори Сабади истеъмолї аз се бахш: маводи ѓизої, молњои ѓўайриѓизої ва хизматрасонињо иборат аст. Инак, маводи ѓизої. Бонки миллии Тољикистон инњоро чун мањсулоти ѓизої ба рўйхат шомил кардааст: нон, мањсулоти ордї, лубиё, картошка, мањсулоти полезї, меваљоти тоза, шакар, ширинињо, мањсулоти гўштї, моњї, шир ва мањсулоти ширї, тухм, равѓани рустанї ва ѓайра. Нархњои воќеъї дар бозорњои шањр: Гўшти мурѓ - 15-20 сомонї бо назардошти истењсолкунандаи он Картошка - аз 2 сомониву 80 дирам то 3 сомониву 50 дирам Биринљ - њар кило 10-12 сомонї Орд - 3 сомониву 50 дирам (навъи якуми тавлиди Ќазоќистон) Шир - 4-5 сомонї ба њар литр Шакар - 5 сомонї

Масъала: «Маоши муаллим 50 $ аст. Вай бояд ба 40 бесавод ва гўлу гумроњи бекалла аќлу дониш ва одобу ахлоќ омўзад, њосил чанд мешавад?»

САБАДИ "ХОЛЇ" Оё метавон бо 435 сомонї зиндагї кард? Тибќи њисоби хеле соддаи оморї њар инсон бояд дар як шабонарўз ба ин миќдор бояд мањсулот истеъмол намояд: Мањсулоти ширї. Дар як шабонарўз 100 грамм ва дар як моњ 3 кило панири дулмашуда (творог) (48 сомонї), 500 грамм кефир (барои як моњ 90 сомонї) ва ё рўзе 250 грамм шир (моње 30 сомонї) масраф мешавад. Тухми мурѓ - ба њисоби 5 маротиба дар як њафта 20 дона дар як моњ (16сомонї). Гўшт/моњї - 100 гр. дар шабонарўз ва ё 3 кило дар як моњ (120-150 сомнї). Ярма - 2-3 кило њар моњ, аз љумла марљумак (гречка) ярмаи љав (перловка), лубиё, нахўт ва ѓ. (ба њисоби 7 сомонї ба њар кило, мешавад 20 сомонї дар њар моњ. Нон - 1 нон дар як рўз (30 сомонї њар моњ) Меваву сабзавот - 400 грамм дар як шабонарўз ва ё 12 кило њар моњ (аз

«

њисоби миёнаи арзиши 5 сомонї ба њар кило, ки 60 сомонї мешавад). Ѓайр аз ин сухан дар бораи мањсулоти ѓайриѓизої низ меравад ва дар Тољикистон ба номгўи ин мањсулот либосворї аз ќабили палто, костюм, шим, курта, каллапўш, зерпўш, пойафзол, рупўши хоб, молњои талаботи аввалия, дорувору ва ашёњои гуногуни бењдоштї дохил карда шудаанд. Њатто аз баррасии он касро дањшат фаро мегирад. Арзиши палтову шиму костюм дар бозорњои шањр аз 100 доллар шуруъ мешавад, пойафзол аз 20 доллар, дорувору баъди таѓйирёбии ќурби доллар то 10 дарсад гарон шудааст. Ин љо дар мавриди хизматрасонињо, аз љумла таъминоти гармї, масрафоти барќ, газ, оби гарму сард ва њатто харољот барои наќлиёт низ дохил мешавад. Пўшида нест, ки барои наќлиёт њар кас то 50 сомонї дар як моњ масраф мекунад, барои истифода

Ѓайр аз ин сухан дар бораи мањсулоти ѓайриѓизої низ меравад ва дар Тољикистон ба номгўи ин мањсулот либосворї аз ќабили палто, костюм, шим, курта, каллапўш, зерпўш, пойафзол, рупўши хоб, молњои талаботи аввалия, дорувору ва ашёњои гуногуни бењдоштї дохил карда шудаанд.

«

нерўи барќ дар фасли зимистон мо беш аз 150 сомонї пардохт мекунем. Барои хизматрасонињои алоќа низ њудудан 100 сомонї ё худ 20 доллари амрикої масраф мешавад. Аз масрафоти ѓайриинтизор, аз ќабили мушкилот дар таъмини обу барќ, таъмири хонаву ќабулу гусели мењмон њољати њарф задан њам нест. Масалан дар кишварњои Аврупои Ѓарбї илова ба мањсулоти истеъмолї боз масрафоти тарабхонањо, интернет ва њатто пардохти телефонњои мобилї низ ба эътибор гирифта мешавад, ки мо инро њатто наметавонем орзу кунем. Ин дар њолест, ки тибќи маълумоти Кумитаи байналмилалии омори ИДМ пасттарин сатњи маош дар ќаламрави кишварњои узв дар Тољикистон аст. Бино ба ин омор моњи феврали соли гузашта маоши миёна дар кишвар 175 доллари амрикої буд. Аммо тибќи омори расмии њукумати кишвар, ки ахиран Президент Эмомалї Рањмон эълон кард, 35,6 дарсади сокинони мамлакат аз љумлаи фаќиронанд ва табиист, ки њатто зистан дар доираи сабади истеъмолии тайиншуда барояшон даст намедињад. Ин сабад боз њам "холї" мемонад. Бобољони ШАФЕЪ

САДОИ МАРДУМ

64%

70% 60%

БАЊОИ ЃАЙРИЌАНОАТБАХШИ 86% БА ЊОКИМИЯТИ ЌОНУНГУЗОР Натиљаи як пурсиш маълум кард, ки 78% дарсади пурсидашудагон ба њокимияти ќонунгузор бањои ѓайриќаноатбахш доданд.

50% 40%

22%

30% 20% 10%

9% 4 1%

5

2%

3

2

1

0% 1

2

3

4

5

Назарпурсии ахир тањти унвони "Бањои шумо ба њокимияти ќонунгузор дар кишвар?" маълум кард, ки 64 дарсади респондентон ба варианти "бањои 1" ва 22%-и дигарашон ба гузинаи "бањои 2" овоз доданд. 2 дарсад ба њокимияти ќонунгузори кишвар бањои "3"ро муносиб дониста, њамагї 1 дарсад ба ин нињод бањои "4" додааст. Аз љамъи ширкат-

кунандагони ин назарпурсї 9 дарсад варианти бањои "5"-ро барои њокимияти ќонунгузор интихоб карданд. Ин назарпурсї бо супориши њафтаномаи "Нигоњ" аз 7-ум то 13-уми январи соли 2015 дар сомонаи ОИ Тољнюс гузаронида шуда, дар он 801 нафар ширкат кардааст. Шарафи ЌИЁМПУР

ИДОМА

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

"Бобаки Њисорї" Тобистони соли 2014 расонањои эронї ба наќл аз маќомоти кишварашон иттилоъ доданд, ки Бобаки Занљонї дорои се шиноснома аст. Яъне шањрвандии 3 кишварро соњиб шуда, яке аз онњо шиносномаи тољикї мебошад, ки дар он сокини ноњияи Њисор муаррифї шудааст. Ин хабар дар фазои иттилоотии Тољикистон ба вокунишњое рў ба рў шуда, дар шабакањои иљтимої дар мавриди он, ки кї ба ў шиносномаи тољикї додааст, фарзияњои гуногу-

7

- Бале, ду сол ќабл њушдор дода будам, на њоло, ки ўро дастгир карданд. Мадорикашро њам дорам. Алъон мегўям, ман гуфта будам, ин оќо саратон кўлоњ мегузорад, метавонам бо санад ва мадрак ба шумо нишон дињам, ки дар чї рўзе ва ба чї касоне гуфта будаам. Ман њушдор додам, аммо намехостанд бипазиранд.

- Хуб, ба чї касоне њушдор дода будед? Мешавад ном бибаред ва исме бигўед?

- Афроди зиёде буданд. Ба тамоми масъ-

Ризо ЗАРОБ: "ГУФТА БУДАМ, ЗАНЉОНЇ САРАТОН КУЛОЊ МЕГУЗОРАД" Кумитаи махсуси парвандаи Бобаки Занљонї дар парлумони Эрон тањќиќоти худро ба анљом расонда, гузориши нињоиро ба додгоњ ирсол кард. Довуд Муњаммадї, узви Кумитаи тафтишоти парвандаи Бобаки Занљонї дар парлумони Эрон рўзи 11-уми январи соли равон ба расонањо аз анљоми парванда хабар дода, ба расонањои эронї гуфт, дар њоли њозир ин парванда аз дасти кумита хориљ шудааст. Сомонаи иттилоотии "Тобнок", ки бо фошкорињояш дар Эрон маъруф аст, дар ахирин матлаби худ дар бораи Бобаки Занљонї бо истинод ба Вазорати нафти ин кишвар навиштааст, ки айни замон дороињои Бобаки Занљонї шиносої шуданд, лекин тамоми онњо агар ба пули наќд баргардонида шаванд, њудуди 25%-и ќарзњояшро дарбар мегиранд. Ба иттилои "Тобнок", "бар асоси ќиматњои рўзи доллар ва евро ќарзњои Бобаки Занљонї ба Вазорати нафт њудуди 10 њазор миллиард тумон (њудуди 4 миллиард евро) аст." Бобаки Занљонї бо иттињоми аз худ кардан ва ё барнагардонидани беш аз 3,5 миллиард евро ба Вазорати нафти Эрон ва ќаллобї боздошт шудааст.

Занљонї ва Бонки миллии Тољикистон Дар њамин њол, Бонки миллии Тољикистон бо нашри як изњорот эълон кард, ки аз Бобаки Занљонї, миллиардери зиндонии эронї пора нагирифтаанд. Дафтари матбуоти Бонки миллї мегўяд, "гўё даст доштани љониби Тољикистон дар ин кор, ки тайи ду соли охир дар нашрияњои дохилию хориљї бо тобишњои нав ба нав инъикос мегардад" асос надорад. Чанд рўз ќабл Амир Аббос Султонї, узви Кумитаи тафтишоти парвандаи Бобак Занљонї ба хабаргузории "НомаНюз"-и Эрон гуфта буд, ки ин тољири боздоштшуда барои гирифтани санади ќалбакии Бонки миллии Тољикистон ба ноиби раиси он 3 миллион доллар пора додааст:

- Занљонї санадеро пешнињод кард, ки гўё ќоиммаќоми Бонки миллии Тољикистон таъйид кардааст, ў пули нафтро ба Бонки марказии кишвар интиќол додааст. Аммо Бонки марказї дар ин бора вокуниши расмї нишон надод, то ин ки бо баррасї мо намояндагони Маљлис мутаваљљењ шудем, Занљонї се миллион доллар ба ќоимаќоми Бонки миллии Тољикистон ришва додааст, то ин санадро ќалбакї кунад ва ў њам бо ин санади сохта ба Маљлис омада даъво кунад, ки пули нафтро додааст. Аммо Бонки миллии Тољикистон суханони Султониро ќотеъона рад карда, онро "даъвои беасос" меномад. Ќаблан Бонки миллии Тољикистон дар мавриди ташрифи гуруњи махсуси Бонки марказии Эрон ба Тољикистон хабар дода, гуфта буд, ки ин гуруњ оид ба иртибот надоштани Бонки миллї дар ин ќазия итминон њосил карда аст.

"Хўрдану бурданњо" Бежан Номдор Зангина, вазири нафти Эрон агусти соли 2014 эълом карда буд, ки дар замони њукумати Ањмадинажод бо имзои чанд вазир ва раиси кулли Бонки марказї беш аз 2,7 млрд. доллари Эрон ба суратњисоби ќалбакии Бонки Занљонї дар Тољикистон (КонтБонк) гузаронида шуда, ин маблаѓ њоло пурра аз байн рафтааст. Вай гуфт: "Бобаки Занљонї бонке дар Тољикистон ва сипас Малайзия таъсис дода буд, ки маълум нашуд чаро чунин риски бузурге кард. Маълум аст, ки вай дар ин кор танњо набуд, чї тавр ба танњої як нафар битавонад ин њама пулро бихўрад њар чанд одами заранге бошад?!" Зангина гуфта буд, иддаи дар атрофи давлат љамъ шуда, пули нафт ва кишварро бурданд ва њозир нестанд, ки онро пас бидињанд, вале мутамаин бошед, ки "дигар он замон хўрдану бурданњо тамом шудааст." Пас аз дастгир шудани Бобаки Занљонї дар Тењрон рањбарияти "Контбонк" иттилоъ дар бораи мансубияти бонк ба Занљониро рад карда шуд.

не ба вуљуд омад. Шарњнависон ангушти ишораи худро дар аксар маврид ба сўи рањбарияти Вазорати корњои дохилї равона карданд, вале касе онро дар Вазорат таъйид накард. Њамрохон Зарифї, вазири хориљии собиќ њам гуфт, ки Бобаки Занљонї дўсти ў набуда, ба ў шиносномаи тољикї надодааст.

Ризо Зароб: "Њушдор дода будам" Сомонаи "Интихоб" - и Тењрон бо Ризо Зароб, тољири эронї, ки њамкори Бобаки Занљонї мањсуб мешуд, суњбате анљом додааст, ки фишурдаи онро ин љо меорем: - Аз замоне, ки Бобаки Занљонї дастгир шуд, исми шумо бештар матрањ шуд ва ба унвони яке аз афроди матрањи шадид барои ў кор кардаед?

- Намедонам чї тавр ин достон дуруст шуда, ки Бобаки Занљонї раис ё њамкор ё шарики ман аст. Инро ибтидо яке аз рўзномањои Туркия бо њадафи хоси сиёсї матрањ кард ва баъд њам дар Эрон мунъакис шуд. Занљонї њељ ваќт раиси ман набудааст. Оќоён худашон як иштибоњ муртакиб шуда ва њоло њам намедонанд бояд чї кор бикунанд. Дунболи муќассир ва шарикљурм мегарданд, ки бори худашонро сабуктар кунанд. Бибинед, ман як тољирам, корам мушаххас аст, дафтар ва дастак дорам, пешина ва хонаводаам маълум аст ва корамро њам шаффоф анљом медињам. Агар њам хилоф ё хатое бикунам, бисёр зуд мушаххас мешавад ва товонашро бояд пас бидињам. Аммо оќоён ба фарде, ки на мушаххас буд, худаш чикора аст ва чї тахассусе дорад, на маълум буд, ки хонаводааш кї њастанд ва касе намедонист аслан аз куљо пайдо шуда, миллиардњо евро пул доданд ва њам наметавонанд бигиранд. Дар њоле, ки ман аз ду сол ќабл ба онњо њушдор дода будам, ки одами дурусте нест ва сари шумо кўлоњ мегузорад.

- Шумо дар мавриди Бобаки Занљонї њушдор дода будед?

улин ва касоне, ки дар ин робита дастандаркор буданд, њушдор дода будам. Њоло намехоњам исм бибарам. Аммо агар замоне лозим бошад исмњояшонро бо санаду мадрак мегўям, то мардум бидонанд, ки Ризо Зароб бо санад њарф мезанад. Санад меоварам, ки чї замоне ва ба чї афроде дар мавриди Бобаки Занљонї њушдор дода будам.

- Њоло Шумо мегўед, ки санад доред. Ном бибаред, ки масалан, ба чї касоне дар мавриди Бобаки Занљонї њушдор додаед?

- Ба њамон касоне, ки ўро гирифтанд, њушдор додам. Ду сол пеш њушдор додам. Ба њамон касоне, ки акнун Бобаки Занљониро дастгир карданд.

- Ба њар њол алъон њам исми шумо њам зиёд шунида мешавад?

- Бубинед, ман воќеан намедонам афроде, ки ин њарфњоро мезананд, чї чизе дар зењн доранд. Гоње фикр мекунам чун мехоњанд худнишондињї кунанд ва дида шаванд, ки мегўянд, дар мавриди ин парвандаи муњим њарф бизанем. Баъд њам бидуни ин, ки иттилооте дошта бошанд ё санаде дошта бошанд, њарф мезананд ва исми афродро меоваранд. Љолиб аст, њатто касе, ки намояндаи маљлис њам њаст њарфе аз Ризо Зароб ва сарнахи инњо зада буд. Хуб, Ризо Зароб, ки љое нарафтааст. Њамин љост. Ташриф биёваред, асноду мадорикатонро рў кунед. Ман худам ба шумо мегўям ва эълом њам мекунам. Њозирам ин афрод, ки намояндаи Маљлис ва Вакили мардум њастанд, ташриф биоваранд, ин љо ва њар мавриде, ки њаст баррасї кунанд. Ќадамашон рўи чашм. Ман худам мизбонашон њастам, вале лутфан санад ва мадраке дошта бошанд ва њарфашон мустанад бошад, баъд бибинем, Ризо Зароб чї карда ва куљо ронт дошта ва њаќќи мардумро хўрдааст.

Амруллоњи НИЗОМ

8

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

Њукумати "Вањдати миллї" - и Афѓонистон эълон шуд. Бино ба тавофуќоти ќаблї, 13 нафарро бояд президент Ашраф Ѓанї Ањмадзай ва 12 нафари дигарро раиси иљроия - Абдуллоњ Абдуллоњ муаррифї мекарданд, ки карданд. Њоло бинем, ки дар ин њукумат кї кист (нафарони Ашраф Ѓанї бо "АЃ" ва Абдуллоњ Абдуллоњ бо "АА" муайян шудаанд) 1. ВАЗИРИ ДИФОЪ (АЃ): Шермуњаммад Каримї. Паштун. Зодаи Хуст, 1945. Сарпарасти њозираи вазорати дифоъи Афѓонистон. Афсари њирфаии то замони Инќилоби коммунистии Савр, аммо дар Иттињоди Шўравї тањсил накардааст. Дар Бритониё ва Њиндустону Амрико такмили ихтисос додааст. Узви Горди президентии Довудхон. Ўро Њукумати коммунистии Таракї њабс ва Њафизуллоњ Амин озод кардааст. Аз соли 2001 дар Урдуи миллии Афѓонистон кор мекунад.

2. ВАЗИРИ КОРЊОИ ДОХИЛЇ (АА): Нурулњаќ Улумї. Паштун. Зодаи Ќандањор, 1941. Коммунист. Фраксияи Парчами Њизби демукротики халќ. То Инќилоби Савр дар Амрико ва пас аз он дар Иттињоди Шўравї тањсил кардааст. Аз сўи Таракї зиндонї шуд. Дар замони Наљибуллоњ генерал - губернатори Ќандањор буд. Дар њамкорї бо Ањмадшоњи Масъуд Кобулро соли 1992 ба њукумати Бурњонуддин Раббонї таслим намуд. Ба Нидерландия фирор кард. Пас аз суќути Толибон дар соли 2001 ба Афѓонистон омада, Њизби муттањиди Миллиро дар њайати собиќ аъзои Њизби демукротики халќ созмон дод. Соли 2005 (2010) аз Ќандањор аз миёни 8 нафар љои дуввумро гирифта, вакили Вулуси Љирга интихоб шуд. Узви Эътилофи миллии Доктор Абдуллоњ.

3. ВАЗИРИ КОРЊОИ ХОРИЉЇ (АА): Салоњуддин Раббонї. Тољик. Зодаи Кобул, 1971. Хатмкардаи Донишгоњи Арабистони Саудї, донишгоњњои Колумбияи ИМА ва Кингстони Британия. Солњои 2010 - 2011 сафири Афѓонистон дар Туркия. Пас аз марги падараш Бурњонуд-

Афѓонистон мањалли фармондењии љанги стротегии навин аст ва таби тањаввулоти навъи дигари љанг бар минтаќа печидааст Бар бунёди гузориши расмї, давлати Тољикистон пас аз 14 сол боз њам дар Кўлоб сангарбандиро шурўъ кардааст. Гўё бархе воњидњои дифои марзї дар ин љо мустаќар шуда, то ба мурури замон, ин минтаќа бо силоњњои љадид ва сангини сохти Русия тањти пўшиш гирифта шавад. Русия дар љанги иќтисодї алайњи Ѓарб њаммонанди оњан дар гудоз аст ва як пойгоњи низомиаш низ дар хоки Тољикистон фаъол мебошад. Дар дувумин дањаи њазораи савум, абарќудратњо љуѓрофиёи энержии њаётиро хатандозї мекунанд. Русия худро ба як љанги гарму сард алайњи Амрико ва НАТО дар њавзаи Фароафѓонистон омода мекунад. Яке аз майдонњои набарди бебозгашт љанги Осиёи Миёна ба сари таъйини њавзаи "њаётї" ва энержї байни Шарќу Ѓарб аст.

ЊУКУМАТИ ЊАМСОЯ дини Раббонї рањбари Шўрои сулњ ва Љамъияти исломии Афѓонистон.

4. ВАЗИРИ МОЛИЯ: Ѓулом Гелонї Пупал (AЃ). Паштун. Зодаи Кобул, 1955. Хатмкардаи факултаи њуќуќи Донишгоњи Кобул. Дар Аврупо ва Амрико такмили ихтисос кардааст. Муовини вазири молияи Афѓонистон (2003 ба 2005 ). Мушовири президент Њомид Карзай (2012). Собиќ муовини Њизби сотсиал демократи Афѓонистон (Афѓонмиллат).

5. ВАЗИРИ АДЛИЯ: Ањмад Сияр Мањљур (AA): Тољик. Зодаи Баѓлон, 1965. Хатмкардаи улуми динии Покистон. Хат-

Дењлии Нави Њиндустон. Рањбари дастгоњи муовини президенти Афѓонистон Карим Халилї (2011 - 2014).

9. ВАЗИРИ СИЊАТИ ОММА (тандурустї): Фирўзиддин Фирўз (AA). Тољик. Зодаи Панљшер, 1971. Хатмкардаи факултаи тибби Донишгоњи Љайпури Њиндустон, Академияи тиббии Урдуи миллии Афѓонистон ва Донишгоњи Кобул. Дипломи мудириятро дар Лондон гирифта, муовини вазири сињати омма ва мушовири Бонки Љањонї дар вазорати тандурустии Ироќ буд.

10. ВАЗИРИ КИШОВАРЗЇ: Яъќуб

стон (2005). Сафири Афѓонистон дар Канада (2012).

13. ВАЗИРИ ИНКИШОФИ ДЕЊОТ: Носир Дурронї (AA). Паштун. Зодаи Луѓар, 1953. Узви Љамъияти исломї. Хатмкардаи факултаи муњандисии Донишгоњи политехникии Кобул ва Донишгоњи Небраскаи Амрико. Муовини вазорати маодин.

14. ВАЗИРИ ТАЊСИЛОТИ ОЛЇ: Хотира Афѓон (AЃ). Паштун. Зодаи Ќандањор. Хатмкардаи донишгоњњои Кобул ва Амрико (иттилои даќиќ нест). Корманди намояндагии СММ дар Кобул.

КЇ КИСТ? Сайид Њусайн Олими Балхї

Наљиба Аюбї

мкардаи донишгоњњои Нантерре, Руин, устоди Донишгоњи Дурбани Фаронса. Узви фаъоли тими Доктор Абдуллоњ.

6. Вазири маориф: Муњаммад Гул Залмай Юнусї (AA). Тољик. Зодаи Балх, 1958. Хатмкардаи факултаи њуќуќу сиёсати Донишгоњи Кобул. Узви фаъоли Љамъияти исломии Афѓонистон дар вилоятњои шимол. Аз наздикони Атомуњаммади Нур. Рањбари тими таблиѓотии Доктор Абдуллоњ дар шимол.

7. ВАЗИРИ ЗАНОН: Наљиба Аюбї (AA). Тољик. Зодаи Парвон, 1968. Хатмкардаи факултаи адабиёти Донишгоњи Парвон аст. Рўзноманигор. Мудири Гуруњи расонањои Калид.

8. ВАЗИРИ ФАВОИДИ ОММА: Ѓулом Аббос Басир (AЃ). Њазора. Зодаи Ѓазнї, 1968. Хатмкардаи факултаи шариати Маркази љањонии исломї дар Ќуми Эрон ва факултаи њуќуќи Донишгоњи Неруи

Нурулњаќ Улумї

Ѓулом Гелонї Пупал

Њайдарї (AЃ). Тољик. Зодаи Кобул, 1962. Низомї ва устоди педагогика. Мушовири муовини президенти Афѓонистон дар умури иќтисод. Аз афроди Ањмадзиё Масъуд.

11. ВАЗИРИ МАОДИН: Довуд Сабоњ (AЃ): Паштун. Зодаи Њирот, 1964. Хатмкардаи факултаи геологияи Донишгоњи политехникии Кобул ва Донишгоњи Мумбайи Њиндустон. Мушовири президент Карзай. Волии Њирот (2009 - 2013). Пас аз мухолифат бо Исмоилхон, рањбари ќудратманди Њирот аз вазифа истеъфо дод.

12. ВАЗИРИ МУХОБИРОТ: Барно Каримї (AЃ). Њазора. Зодаи Кобул, 1974. Хатмкардаи факултаи мудирияти тиљории Донишгоњи Феникси Амрико (2003). То бозгашт ба Афѓонистон дар чанд ширкати амрикої кор кардааст. Муовини раиси дастгоњи президенти Афѓони-

Сардор Муњаммад Рањимї

Рањматуллоњ Набил

15. ЭНЕРЖЇ ВА ОБ: Мањмуд Сайќал (AA). Тољик (модараш паштун). Хатмкардаи факултаи меъмории донишгоњњои Канберра ва Сиднейи Австралия. Корманди вазорати корњои хориљии њукумати Бурњонуддини Раббонї (солњои 90). Котиби аввал ва сипас вазир - намояндаи Афѓонистон дар Љопон (1993-94). Консули Афѓонистон дар Австралия (1994-2002). Сафир дар Австралияву Зеландияи нав (2002-2005). Муовини вазири корњои хориљии Афѓонистон (2005 - 2006). Бо Доктор Абдуллоњ Эътилофи миллии Афѓонистонро ташкил додааст.

16. ВАЗИРИ КОР ВА УМУРИ ИЉТИМОЇ: Сайид Содот Мансурї (AЃ). Содот. Зодаи Баѓлон, 1977. Писари Сайид Мансур Нодирї, рањбари исмоилињои Афѓонистон. Хатмкардаи факултаи иќтисоди байналмилалии Донишгоњи Лон-

"ЉИЊОД"-И ДУВВУМИ АМРИКО ВА ИНГЛИСТОН

Интиќоли љанг ба сўи Бухорову Самарќанд чї тавр идома дорад? Мошини тамаддуни ѓарбї, беш аз ин њавсалаи интизори аќибдарњои майдонњои бузурги энержиро надорад. Меъдаи одамњо, тарроњи љангњои бузург ѓайри ќобили пешбинї аст. Мушкилоти хонагї дар Кобул ва идомаи љанги "лужистик" байни хонњои мањаллї, њеч чизеро иваз намекунад. Ороиши дифоъи марзї дар Тољикистон самари кори изтирорї ва муштараки артиши Русия ва Тољикистон аст ва тавре ки таљрубаи љанги Афѓонистон нишон дода, тавони зиндонї нигоњ доштани љанги чандљониба дар Афѓонистонро дигар нахоњад дошт. Тољикистон заъифтарин њалќа дар пора кардани баданаи амниятии Осиёи Миёна аст.

Садбандї дар Кўлоб монеаи шикаста шудани дарвозаи вурудии Тољикистон нахоњад шуд. Як замоне, ба таври муваќќат, тавозуне эљод шуда буд. Дар он замон, љабњаи истодагї ба рањбарии Ањмадшоњи Масъуд, долони убур ба њавзаи Осиёи Миёнаро масдуд нигањ дошта буд, аммо дар њоли њозир њама дарњо ва роњњои рахна ба сўи Тољикистон боз аст. Тахриби таъсисоти марзии Ўзбакистон аз роњи Њайратон кори душвор аст ва пањнои дарёи Ому харљ ва майдони амалиётро густурда месозад. Кўтоњтарин роњи расидан ба Андиљон ва Фарѓона гузаштан аз силсилакўњњои марзии Тољикистон ва Афѓонистон аст, ки њамин силсилакўњњо дар печутобе ба њам пайваста,

се кишвар - Тољикистон, Ўзбакистон ва Ќирѓизистонро ба њам васл карда, аз њамин маъбар (гузаргоњ) њавзаи нафтї ва стротегии Ќафќоз намудор мешавад. Осмоне, ки аз солњо пеш бар гўри "Бухоро"-и кўњан ва гањвораи тиљорату фарњанг хамидааст, чашминтизор аст, то камар рост кунад ва нафаси чанд садсолаи кин ва ќудрати фурўхуфтаро бо нидои "љињод" ва асабияти ДИИШ-ї аз сина бурун дињад. Зуњури Бухорои ќарни бист як зуњури Бухорои асри дурахшон маданият ва фарњанг нахоњад буд, ин њаюлои нимакарахт, бо шаллоќи ифротиёни хунинчашм, дарозришони љунунзада ва фарзандони тани вањњобият аз љо канда хоњад шуд.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

ИЛМ ВА АМАЛ

Довуд Сабоњ

Салоњуддин Раббонї

дон (1999). Узви Шўрои мудирони Бонки марказии Афѓонистон буд. Раиси ширкатњои "Afghan Gold" and SMN Investments.

17. ВАЗИРИ МУЊОЉИРИН: Сайид Њусайн Олими Балхї (AA). Содот. Зодаи Балх, 1965. Хатмкардаи факултаи улум ва фиќњи исломии Эрон. Асосгузори Љабњаи Муттањиди Инќилоби Исломї, яке аз 8 њизби љињодии шиањои Афѓонистон, ки соли 1989 аз Њизби вањдати исломї људо шуданд. Вазири тиљорати њукумати Раббонї (1994 - 1996). Муовини номзадњо ба президентї - Юнус Ќонунї (2004) ва Гулоќо Шерзай (2014). Узви Вулуси Љирга (2005, 2010). Узви Шўрои уламои шиаи Афѓонистон. Муассиси нашрияи Роњи наљот.

18. ВАЗИРИ ЊАЉЉУ АВЌОФ: Файз Муњаммад Усмонї (AЃ). Туркман. Зодаи Ќундуз, 1973. Устоди улуми динї дар До-

Интиќоли љанги Афѓонистон ба сарзаминњои тољикнишини Ўзбакистон љанги вайронгар ва дањшатнокеро миёни ўзбакњо ва тољикњо шуълавар хоњад кард. Њарчанд давлати Раљаб Тайиб Эрдуѓон саршор аз рўъёи хилофати порина саъй дар мудирияти ин њавза хоњад дошт, вале њеч касе љуѓрофиё ва муњтавои љанги оян-

Сайид Содот Мансурї

Барно Каримї

Файзуллоњ Кокар

Мањмуд Сайќал

нишгоњи Кобул. Муаллифи барномањои динї дар ТВ "Тулуъ".

19. ВАЗИРИ МУБОРИЗА БО МАВОДИ МУХАДДИР: Файзуллоњ Кокар (AЃ). Паштун. Зодаи Форёб, 1950. Хатмкардаи донишгоњњои Кобул, Ерсхам, Индиана ва Вашингтони Амрико. Мушовири вазири сињати омма ва маориф, муовини вазири сињати омма ва мушовири Созмони љањонии тандурустї. Мушовири президент Карзай. Собиќ узви Њизби исломии Њикматёр.

20. ВАЗИРИ ИТТИЛООТ ВА ФАРЊАНГ: Ойсултон Хайрї (AЃ). Ўзбак. Зодаи Форёб. Устоди адабиёти Донишгоњи Кобул. Дар Туркия такмили ихтисос (2004 - 2007), кори илмиашро шуруъ кардааст. Сарвари шўъбаи шуѓл ва иљтимоии Балх. Бародараш Њумоюн Хайрї аз афроди калидии Рашид Дўстум аст.

21. ВАЗИРИ САРЊАДОТ ВА ЌАБОИЛ:

Ќамариддин Шинворї (AЃ). Паштун. Зодаи Нангарњор. Фориѓуттањсили Дор-улулуми арабии Кобул (1979), факултаи шариати Донишгоњи Кобул ва мадрасањои Покистон. Худро "Шайх" (њам "Шайхи Ќуръон" ва њам "Шайхи Њадис") медонад. Бародараш Мавлавї Љалолуддин Шинворї генерал ва вазири адлияи Толибон аст. Рањбари Шўрои аќвом дар вилоятњои Шарќї. Бо бародараш Нуъмин Шинворї узви фаъоли тими Ашраф Ѓанї Ањмадзай буд.

22. ВАЗИРИ ИЌТИСОД: Сардор Муњаммад Рањмон Ўѓлї (AA). Ўзбак. Зодаи Форёб, 1961. Хатмкардаи ва устоди Донишгоњи Балх. Дар Туркия созмони муњољиринро роњбарї мекард. Роњбари бахши туркии Радиои "Озодї". Љонибдори Доктор Абдуллоњ дар интихоботњои президентии 2009 ва 2014. Узви парлумон аз Форёб (2005 - 2010).

даро њадс зада наметавонад. Пантуркизм як бори дигар озмоиш пас медињад. Њеч замонате нест, ки пантуркизм дар баробари ќироатњои каљу кўри оташин аз ислом дар њаракатњои ўзбак ва тољик монанди сад соли пеш иќболаш бидурахшад, турктабории фарогир дар шароити кунунї аз дарёи хун шино кунад, то ба

соњили иддаъоњои барномарезї шуда бирасад. Пружаи интиќоли љанг аз Афѓонистон ба овардгоњњои љадид наќши Афѓонистонро калидитар сохтааст. Бидуни шак, тољикњои Афѓонистон бо дарёе, ки аз Вазиристон шурўъ ва аз Форёбу Кўндуз ба сўи майдонњои љанг дар њоли љорї шудан аст, мумкин аст аз рўи иљбор якљо шаванд. Њатто эњтимоли он, ки Панљшер ба маркази савќ ва идораи љанги роњбурдии байналмилалї табдил шавад, ќавитар ба назар мерасад. Вазъият тавре аст, ки ихтилофоти дохилии ќавмї дар Афѓонистон њаммонанди зањре дар рагу пуди халќњои Осиёи Миёна зирќ (гузаронида) хоњад шуд. Ин зањр позањрї њам надорад ва раг - раги бухороињо ва самарќандињои саркўбшуда (аммо намурда)-ро ба љўш меоварад. Аз ин ќарор аст, дигар Покистон мењвари таваљљўњи Ѓарб нест. Покистон акнун љабњаи муќаддам ба шумор намеравад. Аќиби љабња ё њаётхилвати лужистики инсонї ба шумор меравад. Шимоли Афѓонистон бояд ба таъсисоти њифозатшудаи лужистикии марзї табдил шавад. Њеч кас дар Шимол њарфи аввалро бар забон

9

23. ВАЗИРИ ТИЉОРАТ: Сардор Муњаммад Рањимї (AA). Њазора. Зодаи Дойкундї, 1977. Хатмкардаи улуми геополитика ва сиёсати Донишгоњи Тењрон. Рањбари Анљумани геополитикњои Афѓонистон ва муаллифи китоби "Геполитикаи афѓон дар асри 20". Аз афроди Муњаммади Муњаќќиќ. Сухангўи тими доктор Абдуллоњ дар интихоботи 2014.

24. НАЌЛИЁТ ВА ЊАВОНАВАРДЇ: Файзуллоњ Закї (АЃ). Ўзбак. Зодаи Кобул, 1958. Факултаи геологияи Донишгоњи Кобулро хатм, аммо асосан дар журналистика кор кардааст. Узви созмони љавонони Њизби демукротики Халќ, њоло муовини раиси Љунбиши Миллии Дўстум аст. Соли 1990 ба Ўзбакистон фирор кард. Намояндаи Вулуси Љирга (2005). Сухангўи тими Ашраф Ѓанї Ањмадзай (2014).

25. ВАЗИРИ ШАЊРСОЗЇ ВА МАСКАН: Шоњ Замон Майвандї (AЃ). Паштун. Зодаи Ќандањор, 1976. Кўдакиро дар Кобул сипарї карда, дар Олмон тањсил намудааст. Мутахассиси саноат. Дипломи мудирияти амалии Донишгоњи Пенсилванияро дорад. Солњои ахир дар ширкати хусусие кор мекард, ки барои Урдуи миллї ва пулиси миллии Афѓонистон зарфиятсозї мекард. Мутахассиси PR ва маркетинг дар тими Ашраф Ѓанї Ањмадзай буд (2014).

26. РАИСИ ХАДАМОТИ АМНИЯТИ МИЛЛЇ: Рањматуллоњ Набил (ба њељ љониб таалуќ надорад). Паштун. Зодаи Майдон Вардак, 1970. Мактаби ибтидоиро дар Кобулу Пешовар хатм кардааст. Хатмкардаи Донишгоњи муњандисии Пешовар. Мушовири созмонњои ѓайрињукуматї дар Љалолобод ва Пешовар (солњои 80). Корманди Комиссиариати муњољирини СММ. Соли 2010 раиси Хадамоти амнияти миллии Афѓонистон таъин ва соли 2012 сабукдўш шуд. Соли 2013 боз ба ин вазифа баргашт. Ўро "кадри Амрико" мешиносанд.

27. РАИСИ БОНКИ МИЛЛЇ: Халил Сиддиќ (АЃ). Паштун. Шањрванди ИМА. Зодаи Лугар, 1949. Аз соли 2006 раиси муваффаќтарин бонки Афѓонистон AIB (Afghanistan International Bank). Корашро соли 1971 дар Бонки миллии Афѓонистон сар кардааст. Дар бонкњои Амрико, аз љумла Sun Trust Bank (2003 2006) кор кардааст. ОМОР: Паштун: 11 - 8 нафар аз АЃ, 2 - АА, 1 - бетараф. Тољик: 7 - 1 нафар аз АЃ, 6 - АА; Њазора: 4 - 2 - АЃ, 2 - АА; Ўзбак: 3 - 2 - АЃ, 1 - АА; Туркман: 1 - АЃ; Содот: 2 - 1 - АЃ, 1 - АА.

оварда нахоњад тавонист. Њар ќавм ва гурўње агар майл дорад фазои њаётї барои худ дуруст кунад, лозим аст манобеи даромади пойдори дастрасї дошта бошад. Дар Афѓонистон њеч ќавму гурўње ба имкониёти пойдори хориљї ва дохилї дастрасї надорад ва як гурўњ ба танњої ќодир ба ќабза бар захоири њаётї намебошад. Лужистики "љињод"-и дувум ба рањбарии Амрико ва Инглистон мисли давраи љињоди "аввал"(солњои 1979-1989-замони љанги Шўравї бо Афѓонистон) дар ихтиёри худашон аст. Манобеи таъминкунандаи байналмилалї, созу кори ќудратманд бозии амалиётиро бояд тарроњї кунад, то љанги Афѓонистон бо суръат ба сўи бистари љадиди худаш пањн шавад. Ин масъала барои Афѓонистон амри сарнавиштсоз аст. Муњим нест, ки ќумандони шимол ва шибњирањбарон ва хонњои танзимї (созмондињишуда) ин масъаларо дарк мекунанд ё намекунанд, сарнавишти онњо аз ќабл дар наќша тарсим шудааст. МАНБАЪ: "Гузоришномаи Афѓонистон" - и Раззоќи Моъмун

10

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

МО ВА ОНЊО

Њамла ба идораи маљаллаи њаљвии "Сharlie Hebdo" рўзи 7 -уми январ дар рўзи равшан соати 11 бо ваќти Порис сурат гирифт. Ду марди мусаллањ, ки баъдан исмашон Сайид ва Шариф Куашї эълон гардид, вориди дафтари марказии маљалла дар Порис шуда, бино ба гузориши воситањои ахбор, аввалин коре, ки анљом доданд, сардабири он Стефан Шарбонеро љустанд ва тири аввалро ба синаи ў заданд. Сипас, вориди њамаи утоќњои корї шудаву якояк кормандони онро њадаф ќарор доданд. Бо шумули ду корманди пулис, љамъ 12 нафар ба ќатл расиданд ва 11 тани дигар захмї шуданд. Амалиёти террористї њамагї 15 то 20 даќиќа идома кард ва ин ду тан ба самти он замон барои тафтишот номаълум фирор карданд.

Суолњои нахустин Дар бузургтарин шањри олам-Порис, ки шояд на дањњову садњо, балки њазорњо камерањои назоратї насб карда шудаанд, ду марди мусаллањ, ки муљиби ќатли 10 журналисти машњуру ду корманди умури тартибот шуданд, бидуни муќовимат аз љойи њодиса фирор карданд. Ин рўйдод, чуноне ишора рафт, соати 11 сурат гирифт, вале дар матбуот хабари он баъди соати 14 пахш гардид. Њамла ва фирори беосеб муаммоњои зиёдеро ба миён овард, ки баъди таќрибан 3 ё 4 рўзи он баъзе расонањои мустаќил бо тањлили сабтњои видеоии расонашуда ва амалкарди неруњои ќудративу вокуниши соњибмансабон ва љомеаи шањрвандї ба хулосае расиданд, ки амалиёт тарњрезишуда ва муаммобарангез буд ва он шабоњатњое ба фољеаи 11-уми сентябр дошт. Ва боз агар ба ин њама баъди муњосираи шабонарўзї кушта шудани террористон ва худкушии муфаттиши ин парвандаро њамроњ кунем, муаммо болои муаммо мешавад. Ва нуктаи дигар: дар њич нуктаи олам протоколи бехатарї иљоза намедињад, ки шахси аввали давлат ба љойе њозир шавад, ки њанўз пурра аз нигоњи амниятї тафтиш нашудааст. Вале Олланд на танњо аз мањалли њодиса дидан мекунад, балки нишасти матбуотї доир месозад. Хадамоти амниятии ин кишвар чї гуна иљозат дод, ки президент ба мањалле њозир шавад, ки њатто маълум нест њамлаварон кистанд ва дар куљо пинњон шудаанд? Ва боз: дар яке аз шуморањои декабрии нашрия суоле ба ин шакл матрањ мешавад: Дар Фаронса то њол террористон набуданд? Ва сардабир Шарб посух медињад: мунтазир бошед, мо то охири январ ваќт дорем.

1,2 миллион дар листи СРУ Дар аввалин рўзе, ки неруњои амниятии Фаронса аз муњосираи бародарон Сайид ва Шариф Куашї гузориш доданд, CNN аз иртиботи онњо ба созмонњои террористї ва љустуљў шуданашон аз љониби хадамоти махсуси амрикої хабар дод. Тибќи иттилоъи ин манбаъ, Сайид соли 2011 муддати чанд моњ дар яке аз пойгоњњои "Ал-ќоида" омўзиши низомї дида буд ва њатто гуфта мешавад, ки тирпарронї аз силоњи оташфишон, исобати бехато ба њадаф ва истифодаи дастгоњњои

Дасти кї?

СОЯРЎШАНЊОИ "ШАРЛИ ЭБДО"

Маъмулан дар њамлањои террористе чун рўйдоди охири Фаронса тањлилагарон дар љустуљўи дастњое мешаванд, ки метавонанд дахл дошта бошанд. Дар ин ќазия коршиносону сиёсатмадорон аз исломситезии нашрияву кормандонаш то дасти Амрикову давлати яњудї ва Маскавро ба риштаи тањлил кашиданд. Тањлилгари рус Ирина Сорокина "Шарли Эбдо"-ро як нашрияи мољаробарангез меномад ва менависад, ки аслан он дар пояи њамин мољароњо ќомати худро рост нигоњ медорад. Аз он ки зидди мусалмонон зиёд матлаб чоп мекунад ва дар бораи Пайѓамбар (с) бештар расмњои карикатурї интишор медињад, метавон онро як њафтаномаи зидди мусалмонон номид, њарчанд он яњудињо, насронињо ва дигар динњоро низ масхара мекунад. Дар муќоваи худ гоњ расмњои фањши Сегонаи муќаддасро љо медињад ва гоњи дигар зидди Ќуръон њарфи тавњиномез менависад. Нависанда, шоир, публистист ва сиёсатмадори шинохтаи рус Эдуард Лимонов низ ба њамин ишора мекунад ва гузаштаро ба ёд меорад: "19 уми сентябри соли 2011, ваќте ин нашрия охирин карикатураи худ ба Муњаммад (с)ро интишор дод, ман дар сањифаи худ навишта будам: "Инак, боз ба оташ равѓан рехтанд. Њам он замон ва њам њоло бар ин назарам, ки набояд ба динњои љањонї ва пайѓамбарон ва худоњои онњо њамла кард. Ин пастиву разолати ѓайриахлоќист. Дар олам бештар аз миллиард

таркандаро омўхт. СРУ њамчунин мегўяд, муаллими Сайид Анвар ал - Авлокї буд, ки соли 2011 дар њамлаи тайёраи бесарнишини амрикої ба њалокат расид. Бино ба иттилои Reuters, ин ду бародар аз љумлаи он 1,2 миллион афродеанд, ки руйхаташонро СРУ тартиб додааст ва сафарашон ба Амрико манъ шуда буд. Маълумоти љиної дар бораи ин ду бародар бо њамин ба анљом намерасад. Тибќи иттилои дигар Шариф соли 2008 барои эъзоми афрод ба пойгоњи ироќии "Ал-Ќоида" се сол аз озодї мањрум шуда будааст ва њатто се рўз пештар њам ўро аз сафари тарњрезишудааш ба Сурия боздошта буданд. Шариф њамчунин ба њамкорї бо Алї Белќасам, ки соли 1995 дар Фаронса як ришта амалиётњои террористиро роњандозї карда, сабабгори марги 8 нафар ва захмї гардидани 117 тани дигар дар инфиљори ќатор шуда буд, гумонбар дониста мешуд. Вале билохира, пулис иртиботи ин ду танро натавонист исбот кунад.

Исломситез - Шарбоне "Шарли Эбдо" аз соли 1970 интишор меёбад. Аз ин пештар исми он "Hara Kiri Hebdo" будааст, вале маќомоти фаронсавї баъди як шўхии он ба Шарл де Гол нашрияро бастанд. Баъди 11 соли таѓйири ном кардан аз он, ки миёни мардум маъруфият надошт, бори дигар баста мешавад, вале соли 1992 дубора эњё мегардад. Соли 2006 рўзномаи данягии "Jyllands-Posten" як силсила расмњои карикатурї ба њазарти Муњаммад (с) нашр кард, ки дар сар то сари олам вокунишњои љиддї ба бор

овард. Ба њадде, ки давлатњо равобити дипломатии худро бо Дания канданд, сафирони худро бозхонданд. Дар њамин айём Charlie Hebdo бидуни истињола њамаи он карикатурањоро бо иловањои дигар бозчоп мекунад ва ба оташи ѓазаби мардуми мусалмон дубора равѓан мерезад. Њамла ба нашрия баъди чанд соати дар Твиттери нашрия пайдо шудани карикатура ба Абубакри Баѓдодї, сарвари гуруњи "Давлати исломї" сурат гирифт. Ќарор буд дар наздиктарин шумораи худ ин маљалла тасовир ва карикатурии муќоваи романи ояндаи Мишел Уэлбекро чоп мекард, ки амали ќањрамонони он дар соли 2022 мегузарад. Дар тафаккури муаллиф исломиён мебоист ќасри Елисейро мањз њамин сол ишѓол мекарданд. Аз сўи дигар, бино ба навиштаи нашрияи фаронсавии Le Point, Стефан Шарбоне, яке аз машњуртарин рассомони Charlie Hebdo на як бору ду бор њамкоронашро дар бораи њамлаи эњтимолї ба онњо дар њамин сол њушдор дода буд, вале барќасдона равиши тасовир дар њафтаномаро тавре буд, нигоњ медошт. Гўё вай мегуфтааст, ки "дўст дорад рост бимирад, назар ба он ки зону зада зиндагонї кунад". Вай њамеша ќотеъона ба гузашт розї намешуд ва ба тањдидњо эътибор намедод. "Ман аз интиќом наметарсам, чун на зану фарзанд дорам, на мошин ва на ќарз. Он чї дорам, касби дўстдошта ва муњаббат ба њамин касб аст",мегуфтааст вай. Стефан Шарбонеро як марди амалан исломситез муаррифї мекунанд. Њатто соли 2012 дар як мусоњиба гуфта будааст: "Муњаммад барои ман муќаддас нест. Ман мусалмононро мањкум намекунам, ки ба карикатурањои ман намеханданд. Ман тибќи ќонунњои Фаронса зиндагонї мекунам. Ман бо ќонунњои Ќуръон намезиям".

пайрави Масењанд ва якуним миллард ба Аллоњ имон овардаанд. Боистї эътиќоди ин одамонро эњтиром кард. Александр Проханов, сардабири рўзномаи "Завтра" дар ин рўйдод дасти давлати яњудиро дидааст. Вай мегўяд: "Фаронсаи имрўза яке аз фаъолони шинохти расмии Фаластин ва берун кардани ЊАМОС аз рўйхати созмонњои террористист. Ин гуна мавзеъгирї хилофи манфиатњои давлати яњудист. Пас ин метавонад кори дасти хадамоти исроилї њам бошад, то бо ин васила ба раванди фаластиншиносии давлатњои Аврупо халал расонанд. Ваколатдори президенти Укроин дар умури тоторњои Ќрим ва вакили мардумии Укроин Мустафо Љемилев, ки њамакнун дар Истамбул ба сар мебарад, мегўяд, дар ин амали террористї эњтимолан Русия даст дорад. "Алњол боварии ќавї ва далели раднашаванда дар даст нест. Эњтимол дорад "Давлати исломї" дар ин амал ширкат кардааст, аммо дасти њидоятгари он шояд аз Маскав дароз шудааст",- иќтибос овардааст аз суханони ў depo.ua Сиёсатшинос Алексей Мартинов дар ин рўйдод изи хадамоти махсуси Амрикоро мебинад ва далелаш он аст, ки ба истилоњ, ситезаљўёни исломї бо дастони ИМА сохта ва аз љониби он идора карда мешаванд. "Ба назари ман куратори террор дар Порис њам Вашингтон буд",- мегўяд ў. Аз назари ин сиёсатшинос аксари давлатњои Аврупо истиќлолияти худро дар масоили амниятї аз даст додаанд ва онро комилан наќши Амрико медонанд. Њоло ИМА љонибдорї беназмї дар Аврупост, то ин ки садои солими њамкорињо бо Русия шунида нашавад. Бобољони ШАФЕЪ

ЧЕЊРА Ин ќиссаи чанд дењаи тољикнишин дар ноњияи Ѓончии имрўз аст. Дењањои Обиборик, Ќалъачаи Арбоб, Ќалъаи Њољї, Сурхоб, Каљровут ва Пушти Отхона дар ќисмати кўњистонии ноњияи Ѓончї, сарњади Мастчоњи Кўњї љойгиранд. Ин дењањо пеш аз таъсисёбии ноњияи Ѓончї (5 декабри соли 1929) дар њайати ноњияњои Ўротеппа ва Шањристон буданд. Ањолии Пушти Отхонаро соли 1972 ба ноњияи Зафаробод кўчониданд. Калонсолон наќл мекунанд, ки пеш ва баъд аз барпошавии њокимияти Шўравї мардуми ин дењот рўзњои сахтро пушти сар кардаанд. Ба ин дењањои саросар тољикнишин то омадани њукумати Шўроњо дастањои роњзанон ва пас аз омадани болшевикон дар Осиёи Миёна - босмачиён њамла мекарданд. Зулми њукуматњо низ будааст. Дењањо аз њамдигар дар масофањои то 5 - 10 километр аз њам дур љойгиранд, аммо сокинон ќаробатњои хешутаборї ва рафтуо доштанд, дар тўю мотами якдигар шарик буданд. Њоло њам чунин аст, аммо то 100 - 150 соли пеш дар мушорикатњои онњо ин масъала њам меистод, ки чї тавр худро аз роњзанон, ба истилоњи онњо, "ёв омад!" њифз кунанд. "Ёв омад" асосан то инќилоби Октябр сурат мегирифт ва аз рўи наќли куњансолон, мардумони аз хушксолињои гуруснамондаи водињо ба кўњистон њамла оварда, њарчї ба дасташон меафтонд, ё мехўрданд, ё бо худ мебурданд. На танњо роњзанон, балки намояндагони хони Ќуќанд бо иттифоќи чанд фарди мусаллањ ба ин дењањо омада, бо зўрї љавононро бо худ мебурданд ва онњоро

"БУРЉЊОИ АМИРЇ" Тољикон чї тавр худро њимоят мекарданд?

дар таъмири љўйборњои водињо, ки њељ подоше надошт, кор мефармуданд. Мардум ноилољ буданд. Намедонистанд чї кор кунанд. Баъзе кўч баста, роњи наљотро дар шањр медиданд ва бо оилаашон ба шањр мерафтанд. Баъзе аз зиндагиву андози гарони шањр хонахароб шуда, баръакс ба дења меомаданд. Нињоят аз њар дења чанд намоянда љамъ омада, ба машварат нишастанд. Танњо як масъала буд: аз "ёв омад" чї тавр худро њимоят кунанд, дар њоле, ки масофа миёни дењот хеле зиёд аст? Хулоса ин шуд, ки дар љойи намоёни

дењањо, то дигар дењањо намоянд, дидбонгоњњо созанд. Баъзе дењот теппањои табиии баланд доранд, ки метавонанд дидбонгоњ бошанд. Дар дењоти дигар, ки ин гуна теппањои баланд надоштанд, мардум ба таври њашар дидбонгоњ бунёд карданд. Њоло теппањои дастсохт дар дењаи Сурхоб дар якчанд љой дида мешавад. Ба њамин минвол, мардум бо навбат дар дидбонгоњњо навбатбатдорї мекарданд ва баробари пайдо шудани душман оташ дармедоданд. Њамсояњо инро дида, то омадани дуздону рањзанон чизњои муњим, фарзандон ва чорворо ба

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

11

љойи дуртар аз дења бурда, пинњон мекарданд. Даврони "ёв омад" бо омадани њукумати Шўроњо анљом наёфт. Љои рањзанонро босмачиён гирифтанд. Босмачиён бо вуљуди ѓанимати зиёд ба даст оварданашон одамонро латукўб карда, ба љўйњои оби нўшокї ахлот мепартофтанд, майдонњои киштро бо аспони хеш поймол карда, баъд баромада мерафтанд. Агар дидбонгоњњо намебуданд, мардум зиёни бештар медид. Дидбонгоњњо баъд аз барќарор шудани њокимияти Шўравї ва ба њаёти осоишта гузаштани мардуми дењањо низ ањамияти худро гум накарданд. Дар даврони сталинї хонањои мардумро барои пайдо кардани китобњое, ки бо њуруфоти арабї, ё форсї навишта шуда буданд, мавриди љустуљў ќарор медоданд. Китобњоро новобаста аз ин, ки динї, бадеї ё илмї буданд, месўхтанд ва осори чандинасраи мардум ба хокистар табдил меёфт. Китобњои афсона, тиб, шеър, баъзе њадис ва тафсири Ќуръон сўхта шуданд. Китобњоро дар кўчањо ё њавлињо месўзонданд. Борњо мардум тавассути ин дидбонгоњњо аз омадани "саллотњои сурх" огоњ гардида, китобњоро пинњон кардаанд. Баъзе аз ин теппањо њануз вайрон нашудаанд. То њол одамон ба теппањо ишора карда, "инњо пеш вазифаи "вишка"-ро иљро кардаанд" мегўянд. Дар асл онњоро "бурљњои амирї" меномиданд. Нозими ЃОЙИБНАЗАР, омўзгори фанни таърихи мактаби миёнаи №35 - и ноњияи Ѓончї

12

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

БО ШОИР Муњаммадї Њодизода Навид соли 1955 дар дењаи Нушори Болои ноњияи Тољикобод дар хонаводаи яке аз шахсиятњои шинохтаи илм ва ирфони минтаќа Њољї Мулло Мирзоњодї Лоиќзода ба дунё омадааст. Дониши ибтидої ва фиќњиро назди падар ба итмом расонида, аз мањзари донишмандони машњуре чун Махдуми Бурњониддини Утолї ва дигар бузургон аќида, ахлоќ, сарфу нањв, њадис ва тафсир, мантиќ ва фалсафа, балоѓату баён, сияр ва таърихро фаро гирифт. Њамзамон хатмкардаи Донишгоњи миллии Тољикистон дар риштаи забонњост. Солњои 1998-2001 муовини вазири фарњанги Тољикистон буд. Аълочии маорифи Љумњурии Тољикистон ва узви Иттињоди рўзноманигорони кишвар аст. Муаллифи панљ китоб дар назму наср бо номњои: "Њадиси ишќ", "Милоди нур", "Андешањо", "Иборот ва ишорот" ва "Шарњи саду як њадиси набавї бо таълиќот" мебошад. Баъзе аз ин китобњо дар хориљи кишвар низ мунташир шудаанд. Корњои илмии нотамоме дар фалсафа ва ирфон дорад.

Чаманпардозие дорам ба раѓми аќли пурсавдо, Дар ин шањри пур аз њайрат, дар ин базми пур аз ѓавѓо. На оњанге зи сози улфатам бар гўши љон ояд, На нуре аз љамоли мутлаќам бар чашми нобино. Зи бас сар баркашидам аз гиребони фаромўшї, Шумори рўзгорамро на имрўз асту не фардо. Ба хоб андар бидида мурѓи љонам ошёни худ, Њикоят мекунад гањ-гањ зи Љобулќову Љобулсо. Ба шоми тираам гоње паёми нур меояд, Ки бўи пирањан бишнидаам аз Юсуфи зебо. Садои норасои дар гулўбишкастаро монам, Забони безабонї ку, ки рози дил кунам ифшо. Ќадам дар водии дил менињодам аќли саркаш гуфт: "Надонам то куљоњо мерасї з-ин зин роњи нопайдо" Ба ин ѓукони мурдобї њадиси бањр афсонаст, Чї љои ќулзуми вањдат ба он жарфову он пањно. Ман аз шањри гаронљонон Худоё сахт дилгирам! Магар рўзе дар ин водї ќиёмат мешавад барпо?! Самандармашрабе кў, то кунад сайри љањони ман, Ба оташхорї хў кардам дар ин гулхан Навидосо. Мазмуни ин њикоят андар сухан нагунљад, Зафтаст луќмаи ишќ, андар дањан нагунљад. Иљоди пирањан кард, шавќи њузур варна, Он Юсуфе, ки дорам дар пирањан нагунљад. Мурдобу зикри туфон, ноогањист, эй љон, Бањри муњит њаргиз, дар як-ду дан нагунљад. Мўсо зи Хизр бишнид: "Лан тастаиъа", яъне, Дар дафтари ду олам илми "ладан" нагунљад. Номањрамон гурезанд аз базми ишќ зеро, Љибрил пардадораст, то Ањриман нагунљад. Арбоби фазл умре дар мулки худ ѓарибанд, Њар к-у бузург гардад, андар ватан нагунљад. Васфи дури ямонї бишнидаем аммо, Ин љо дурест дигар, к-андар Яман нагунљад. Шери Худо шунидї, дар чоњ оњ мегуфт, Яъне, ки сирри вањдат дар анљуман нагунљад. Дил соњати худоист, майдони кибриёист, Бас њарфи жарф гуфтам, дар илму фан нагунљад. Як дашт растахез аст, љоно Навиди моро, К-ин љилваи бањорї дар сад чаман нагунљад. Гар дасти мо ба домани васлат расо набуд, Боре хаёли рўи ту аз мо људо набуд. Аз дарди дил шикояти бењуда чун кунам? Дар мањфиле, ки як дили дардошно набуд. Дар боѓњо латофати пешин намондааст, Ё дар бањор шеваи поринањо набуд. Гар маънии зиё њама нур аст пас чаро? Нури Худо ба мањфили ањли зиё набуд. Моро бањои зиндагї ишќи ту буду бас, Дидам, ки умри рафтаро љуз ин бањо набуд. Бе ту даме гар ойинапардози худ будам, Ранги сафо ба чењраи ойинањо набуд. Дар хушдилї агар нафасе гум шудам зи ту, Зери ќабои хуррамї ѓайр аз бало набуд. Аз нашъаи шукуфтану болиданам мапурс, Дар боѓи мо њикояти боди сабо набуд. Дорушшифои аќл бигаштам ба дарди ишќ, Роњи наљот баставу номи даво набуд. Бар раѓми аќли муддаъї аз пургуноњиям, Фатвои ишќро назаре бар хато набуд. Дар шањри мо, ки њусн намак гум намудааст, Дилбар њазор буду яке дилрабо набуд. Бо файзи оби рањматам парварда эй Навид, Дар киштзори фитратам тухми риё набуд. Ин чї шањрест пур аз њурвашон, хубу ороста субњоналлоњ, Гулбунонанд зи боѓи малакут, вањ чї пироста субњоналлоњ. Аз паси парда рањи дил бизананд бо дусад нозу карашмай азалї, Ин њама рањзаниву луливашї аз куљо хоста субњоналлоњ. Њама аз олами нуранд магар, ки ба љуз рўшанї пайдо набувад, Рўзу шаб роњи фалак гум карда, мењру мањ коста субњоналлоњ. Нозанине зи паси чодари ноз чењра бинмуду љањон дигар шуд, Хам шуда ќомати хубони љањон хоста нохоста субњоналлоњ. Баъд аз ин роњи ќаландар бизанам мани шуридаи шайдову Навид, Гўшаи чодари ў боз кунем оста-оста субњоналлоњ. Чи суд аз навбањорон, чун латофат аз чаман рафта, Назокат рахт барбаста, зи сунбул в-аз суман рафта. Ва боѓ аз њуњуи чуѓзон азохонаст пиндорї, Зи бас сурма ба хурди тутии шакаршикан рафта. Дар ин сањро чї мегардї, ки хотир шод гардонї, Фарањ домони худ барчида, аз дашту даман рафта. Камоли офият хоњї, бирав бар кўи танњої, Ки ойини вафодорї зи ёрони куњан рафта. Дар ин мањфил дили моро, кудурат ранља медорад, Намак аз хон бигрехта, сафо аз анљуман рафта. На обе бар рухон монда, на нуре бар љабин эдун, Гунањ бепарда гардида, њаё аз марду зан рафта. Ман аз рўи зарурат шеър гуфтам, эй Навид, варна, Ту медонї тароват ќањр карда, аз сухан рафта. Зи худ гум гаштаам, чун маънии мавњумтаъбирам, Ки дар ойинањо як љилва пайдо нест тасвирам. Садое дар гулў чун мурѓи бисмил мезанам пар-пар, Њавои пар кашидан доштам, бастанд бо тирам. Хати райњониям к-андар сафоли кўзањо руста, Ба илњоми бањорї метавони кард тафсирам. Чу субњи наврасида рафтане дар омадан дорам,

МУЊАММАДЇ НАВИД Ки чун хуршед меойиву ман он лањза мемирам. Дар ин ѓурбатсаро не аз хушињо кардаам манзил, Зи пои норавони худ ба нокомї замингирам. Куљои эй далили рањ, ки ин деви биёбонї, Њаме рањ мезанад њар лањза бо найрангу тазвирам. Ба гирдоби њаводис чун њубоби рўи дарёям, Миёни мављи тўфонї, чї меояд зи тадбирам. Чу шабнам як нигањ болиданам фурсат ѓанимат буд, Чї гўям, бо чунин камзарфињо ман узри таќсирам. Бинои умр аз побаст дорад майли вайронї, Навид аз рўи ѓафлатогањї дар фикри таъмирам. Эй бањори рангу бу ваќтаст то љавлон кунї, Љони сармохўрдаи моро, зи нав љунбон кунї. Ѓунчасон хуни љигар хурдем, дар зиндони тан, Ваќти он аст нарм-нармак, рахна дар зиндон кунї. Дар замини љони худ, тухми таманно коштем, Дар бањорон абри найсон, ончи бикнад, он кунї. Мулки тан обод кардем, хонаи дилро хароб, Ин яке обод созї в-он дигар вайрон кунї. Ту чї дарёї? На мавље, не талотум дар баѓал, Кай бувад? Чин бар љабин орї дусад тўфон кунї. Тутии ту дар ќафас парру фари худ рехта, Кай ќафасро бишканї? В-ин мурѓро паррон кунї. Тан задї дар куи тан мењри ватан аз ёд рафт, Месазад эй фил, ки гоње ёди Њиндустон кунї. Достони ишќро оѓоз не анљом не, Ваќти он аст, эй Навид ин ќиссаро поён кунї. Чењра намуд субњдам, ќиссаи шаб тамом шуд, Чашм кушод боядо, хоб дигар њаром шуд. Боди самум боѓро ранг зи рўй бурдааст, Дамдамаи хазониро кор бад-ин маром шуд. Гуфта будем бар хурем, мо зи дарахти орзў, Пўхтагиву расидагї, вањ чи хаёли хом шуд. Басту кушоди дидаро ибрату эътибор кў? Умр бад-ин намат гузашт, субњ дамиду шом шуд. Бози фалакшикорро сўи замин кашидаем, Аз малакут пар кашид, бастаи банду дом шуд. Зарфияти баќои мо љилваи шабнам асту бас, Иллати ѓої рафтану омаданаш паём шуд. Зиндагї рафт барњадар, дар пайи даъвию љадал, Умри азизи бебадал дар сари нангу ном шуд. Ин њама саъйи норасо њарза нарафт оќибат, Ишќи балоситезро, аќли рамида ром шуд. Номаи њасратиНавид то ки бад-ин раќам расид, Гиря рањи гулў гирифт, хотимаи калом шуд.

СОЛИ БАРФ Порина буд бар сарам ёду хайёли барф, Имсол дидарушанам ман аз висоли барф. Гўйи замин гашта аруси сапедпуш, Бар сар кашида чодари испед шоли барф. Имсол пумбадонаро мањсул кам будї, Љуброни ў зи осмон омад љуволи барф. Мо чуљагону барф чу испедмокиён, Гармї магар рамидааст аз зери боли барф. Аз сўи дашт њу-њуву афѓон њамерасад, Ё тундбод нола кашад, ё шаѓоли барф. Сармозада ба гўшаи манзил нишастаам, Аз бас малули барфаму аз бас малоли барф. Як шањри пур зи валвала ях бастааст кунун, Ањсант бар мањорату сењри њалоли барф. Бо бўсањои гарм илоље намо буто, Лабњои ях намудаи ман аз шамоли барф.

Ранги сапед чира шуда боѓу роѓро, Дунё пур аз нињолу саросар нињоли барф. Номи сияњзуѓол магар гум шуд аз љањон? Мардум ѓарам намудаанд њар љо зуѓоли барф. Деви сапед бошї ва ё Рустами замон, Зурат куљо њамерасад бо зури Золи барф. Як шоми барфрез ду чашмам бар осмон, Аз резањои барф кушодам чу фоли барф, Ин буд,ки барф равнаќи кишту зироатаст, Соли накуст з-он,ки бувад сол соли барф. Омад бањору абр чу моми ба суг дар, Борони ашк резадо дар иртињоли барф. Ё ќозиест абри бањорон ба тахт бар, Иншои амр мекунад дар пуртуколи барф. Дорам умеди офият бар мардум эй Навид, То соли дигар ояду бинам љамоли барф.

ТИРАМОЊ Сард аст њаво чун нафаси ошиќи бемор, Зард аст њама дашту даман,боѓу чаманзор. Пургард рухони суману суриву гулнор, Дар суги бањорон њама биншаста ба тимор. Ин бод,ки аз љониби маѓриб чи вазон аст, Ин боди самумасту њамон пайки хазон аст. Мо барзгарон киштаи гандум даравидем, Бар хирман-ш оварда шапидему шакидем. Дар зери суми гову харон-ш сипаридем, Курчак бигирифтему басе бод-ш кашидем. Ин гуна људо аз хасу хошок-ш намудем, Ѓалбер задему сараву пок-ш намудем. В-он гањ ба љуволаш бигирифтем зи анбор, Кардем љуволон њама бар аспу харон бор. Бар љониби осиёб бибурдем-ш ба ночор, Бар дул-ш бирехтем, лаболаб шуду саршор. З-он пас сари љуйро бикушодем ба нова, Њам чарх њамечархиду њам об калова. То ин ки забарсанг бичархид њако-њак, В-он чуби харак бар сари ин санг чако-чак. З-ин чак-чаку з-ин њак-њаку оњанги самоъї, Гандум,ки ба раќс омаду афтод яко-як, Дар байни ду санг омаду шуд суда ба як бор, Шуд хамба пур аз орд аз ин гандуми пур бор. Дар хона бибурдем-ш њама хураму хандон, Бар кулї бирехтем пасандози зимистон. Кадбону хамир карду алав кард ба дегдон, То пухт чапотиву фатир, гирдаи тафсон. Њамроњи Навид шукр бигуфтем Худоро, Бар неъмати алвону чунин нони гуворо.

ВОДИИ САРОБ Як идда, ки файласуфнамої карданд, Бо мардуми сода худситої карданд. Рањ бар дари тањќиќ набурда њаргиз, Дар сурати илм жожхої карданд. Саргашта ба сањрои китобанд њануз. Дар бодия думболи саробанд њануз, Яъне зи китоб рање ба њаќ нобурда, Аз шубњаи худ дар изтиробанд њануз. Як туда музахрафанду печидасухан, Дуздида иборате зи њар кому дањан. Рањгумзадаи бодияи вањму гумон. Гањ ањли таљаддуданду гањ пири куњан. Аз доираи њавос норафта бурун, Гўё, ки муњаќќиќанд дар илму фунун. Шолудаи дарку фањми ин булаљабон, Вањм асту гумон асту хаёл асту љунун. Гар љазбаи Њаќ ба илм њамрањ набувад, В-ар дил зи маќоми ишќ огањ набувад. Устод-ш агар Арасту ё Пури Синост, Гумрањтар аз ў валлању биллањ набувад. Њайфаст, ки ойни вафо нашнос?, Бегона шавию ошно нашнос?. Гумроњтар аз ту ба љањон кас набувад, Аз илм агар рањ ба Худо нашнос?.

ЧЕЊРА Як чењраи шинохта дар фазои журналистикаи тољик аст. Дар се самти фаъолият - њуќуќи журналист, одоби журналист ва таърихи журналистика хадамоти арзишмандеро ба анљом расонидааст. Аз зумраи аввалин афродест, ки таърихи нахустнашрияи тољикии "Бухорои Шариф"-ро мавриди пажўњиш ќарор додаанд. Ќироншоњ Шарифзода, 10-уми январи соли 1958 дар дењаи Порашти ноњияи Фориши вилояти Љиззахи Ўзбакистон таваллуд шудааст. Соли 1974 мактаби миёнаи тољикии № 13, ба номи Рўдакии зодгоњашро хатм карда, соли 1975 ба Душанбе меояд ва ба факултаи филологияи тољики Донишгоњи давлатии Тољикистон дохил мешавад ва онро соли 1980 бо ихтисоси филолог-журналист хатм мекунад. Њамчунин соли 2008 Донишкадаи иќтисодии Тољикистонро бо ихтисоси њуќуќшинос ѓоибона хатм намудааст. Баъд аз хатми донишгоњ корро дар рўзномаи "Комсомоли Тољикистон" (њоло "Љавонони Тољикистон") шуруъ кардааст ва то соли 1990 ба њайси хабарнигор ва мудири шуъба кор кардааст. Соли 1982

«

13

ЌИРОНШОЊ ШАРИФЗОДА чун тарљумони њайати мушовирони КМ ВЛКСМ ба Афѓонистон рафтааст. Соли 1990 шорењи нашрияи парлумонии "Садои мардум" будааст ва каме баъдтар ба њайси мудири шуъба фаъолияташро дар ин рўзнома идома додааст ва то соли 2009 дар њамин вазифа кор кардааст. Аз соли 1990 дар Донишгоњи миллии Тољикистон низ барои журналистон дарс мегўяд. Соли 2012 Ќироншоњ Шарифзода раиси Шўрои ВАО-и Тољикистон интихоб шуд. Бо интихоб шудани Шарифзода ба ин симмат таъсири ин Шўро дар фазои ВАО-и Тољикистон назаррас гардид. Бори нахуст дар Тољикистон ў нашрияњоро аз нигоњи садоќат ба меъёрњои ахлоќї ба гурўњњои солим,

Соли 1990 шорењи нашрияи парлумонии "Садои мардум" будааст ва каме баъдтар ба њайси мудири шуъба фаъолияташро дар ин рўзнома идома додааст ва то соли 2009 дар њамин вазифа кор кардааст. Аз соли 1990 дар Донишгоњи миллии Тољикистон низ барои журналистон дарс мегўяд.

Муаллиф дар асоси манбаъњои расонањои Русия навиштааст, ки гўё шумораи муњољирони корї - шањрвандони Љумњурии Тољикистон дар ќаламрави Федератсияи Русия (ФР) 1 милиону 500 њазор нафарро ташкил медињад. Бояд ќайд намуд, ки мувофиќи тањлилњои омории Хадамоти муњољират ва шуѓли ањолии Љумњурии Тољикистон ба њолати 20-уми ноябри соли 2014 ба ќаламрави ФР 629 њазору 658 нафар шањрвандони Тољикистон ба муњољирати мењнатї сафар кардаанд. Њамзамон супоридани тест (имтињон) аз забони русї, таърих ва асосњои ќонунгузории ФР натанњо ба шањрвандони ЉТ, балки ба тамоми шањрвандони хориљие, ки барои кор, гирифтани шањрвандї ё истиќомат кардан ба ќаламрави ФР ворид мешаванд, њатмї мебошад. Умуман, тибќи муќаррароти нави ќонунгузории ФР аз 1-уми январи соли 2015, муњољирони мењнатї ќабл аз гирифтани иљозатномаи кор ё патент бояд сертификат оид ба донистани забони русї, таърих ва асосњои ќонунгузории ФР дошта бошанд. Ин сертификати донистани забони русї дар сатњи базавї, на камтар аз њаштсад калимаро дар бар гирифта, маблаѓи он аз 3 000 (се њазор) то 5500 (панљ њазору панљсад) рубли русиро ташкил медињад. Њамчунин аз 1 уми январи соли 2015 нисбати шањрвандони хориљї барои фаъолияти мењнатї дар ќаламрави Русия якчанд ќоидаи нав мавриди амал ќарор мегиранд. Аз љумла, шањрвандони хориљие, ки бо тартиби бераводид ба ќаламрави ФР ворид мешаванд, фаъолияти мењнатиро дар асоси патент дар шахсони њуќуќї амалї менамоянд. Инчунин шахсони њуќуќї метавонанд муњољири кориро, ки синнашон ба 18-солагї расидааст, барои корњои хусусї ва монанди ин љалб намоянд. Ќонунгузории нави ФР ба њар як субъекти федеролї салоњият додааст, ки мустаќилона маблаѓи андози моњона аз фаъолияти мењнатиро барои шањрвандони хориљї муайян намояд. Тибќи маълумоти пешакї, Њукумати шањри Маскав маблаѓи андози моњонаи патентро 4000 (чор њазор) рубл

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

носолим ва калаванда људо кард. Ба 3 гурўњ људо шудани нашрияњоро на њама расонањо хуш пазируфта буданд. Дар охири соли 2014 муњлати рањбариаш дар Шўрои ВАО ба итмом расид. Нуриддин Ќаршибоев роњбари НАНСМИТ дар бораи Ќироншоњ Шарифзода мегўяд, мавсуф њам дар зиндагї ва њам дар журналистика шахсияти муваффаќ аст.

- Ба њар коре даст мезанад, кўшиш мекунад онро сарењан ба анљом расонад. Њам олими хуб ва њам одами хуб аст. Дастоварњои илмиаш барои пешрафти журналистика мусоидат мекунанд. Дар тањќиќи нахустин нашрияи "Бухорои Шариф" зиёд зањмат кашидааст. Дар чанд соли ахир дар тањкими меъёрњои ахлоќии журналистика корњои зиёд анљом додааст. Ќироншоњ Шарифзода соњиби 5 китоб, дастурњои илмиву методї, бештар аз 500 очерк, маќола, гузориш, мусоњибањои матбуотї мебошад.

« ЌОИДАЊОИ НАВИ МУЊОЉИРАТ

(Вокуниши Вазорати мењнат, муњољират ва шуѓли ањолии Тољикистон ба маќолаи "Бесоњиб", "Нигоњ", аз 3-юми декабри соли 2014, №36 (418)

муайян кардааст, ки дар дигар субъектњои федеролї низ аллакай њаљми ин навъи андоз муайян шуда истодааст. Ба њар маќомоти њокимияти иљроияи субъекти федеролї иљозат дода шудааст, ки додани патентро ба баъзе намудњои фаъолияти соњибкорї дар ќаламрави субъекти федералї мањдуд намояд. Патент ба шањрванди хориљї ба муњлати аз 1 то 12 моњ дода мешавад. Дар ин њолат муњлати патент ба муддати як моњ якчанд маротиба дароз карда шуда, тамдиди муњлати патент на зиёда аз 12 моњи аз санаи додани он

«

муќаррар шудааст. Муњлати патент аз рўзи пардохти андоз тамдидшуда њисоб меёбад. Агар шањрванди хориљї дар давоми фаъолияти яксолааш ба ќонунвайронкунии маъмурї роњ надињад, муњлати патент боз барои як соли дигар тамдид карда мешавад. Муњољирони мењнатие, ки то 1-уми январи соли 2015 патент гирифтаанд, то анљоми муњлати дар патент муќарраргардида ба фаъолияти мењнатї машѓул шуда метавонанд. Њамзамон муњољирони мењнатие, ки иљозатномаи кории муњлаташ дусола ва сесола доранд, то ба охир расидани муњлати

Бояд ќайд намуд, ки бо љорї намудани низомии патентии фаъолияти мењнатї барои шањрвандони хориљї дар ин давлат мањдудияти квотаи љалби ќувваи кории хориљї аз байн бардошта мешавад.

«

Китобњои ў: "Асосњои њамкории иљтимої" (Душанбе: "Шарќи озод", 2001), "Аввалин рўзномаи тољикї" (Душанбе: "Ирфон", 2006), "Мушкилоти озодии сухан" (Душанбе: "Деваштич", 2009), "Экспертизаи лингвистї" (бо њаммуаллифии Бринев К, Душанбе, "Интишор", 2011) ва "Озодї ва масъулияти сухан" мебошанд. Донандаи хуби забонњои тољикї, русї, узбекї ва олмонї мебошад. Оиладор соњиби 5 фарзанд аст.

иљозатномаи корї метавонанд дар асоси он фаъолияти мењнатї дошта бошанд. Дар асоси муќаррароти ин ќонун субъектњои хољагидор (корфармо) ва ё фармоишгари кору хизматрасонї ё соњибкори инфиродї, ки ќаблан муњољирони мењнатиро ѓайриќонунї ба кор љалб карда бошад, наметавонад минбаъд шањрвандони хориљиро тибќи ќонунгузории нав ба кор ќабул намояд. Бояд ќайд намуд, ки бо љорї намудани низомии патентии фаъолияти мењнатї барои шањрвандони хориљї дар ин давлат мањдудияти квотаи љалби ќувваи кории хориљї аз байн бардошта мешавад. Тибќи талаботи нав, барои гирифтани патент шањрванди хориљї дар муњлати 30 рўзи таќвимї аз рўзи воридшавї ба ќаламрави ФР шахсан ва ё тавассути субъекти ваколатдори ФР ба маќомоти минтаќавии њокимияти мањаллии соњаи муњољират бояд њуљљатњои зеринро пешнињод кунад: - Ариза оид ба гирифтани патент; - Шиносномаи хориљие, ки дар ФР эътироф шудааст; - Корти муњољиратї, ки дар он маќсади воридшавии шањрванди хориљи ба ќаламрави ФР "кор" ќайд шудааст; - Ќайди муњољиратї бо суроѓаи љойи истиќомат; - Суѓуртаи њатмии тиббї, ки аз љониби ширкати суѓуртавии ФР эътирофшуда, тамоми давраи фаъолияти мењнатии муњољири кориро дар бар гирифта бошад; - Њуљљати тасдиќкунандаи истиснои беморињои нашъамандї, сироятї, ки номгўи онњо аз љониби маќомоти салоњиятдори Њукумати ФР тасдиќ карда шудааст. Сертификати надоштани беморињои масъунияти одам, ки аз љониби маќомоти салоњиятдори ФР дода шудааст; - Супоридани андоз аз даромад; - Сертификати донистани забони русї, таърих ва асосњои ќонунгузории ФР; - Шартномаи корї бо корфармо, ки аз љониби нотариус тасдиќ шуда бошад. Нурулло МАЊМАДУЛЛОЕВ, муовини вазири мењнат, муњољират ва шуѓли ањолии ЉТ

14

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

ЧЕЊРА

НИГОЊИ МАРДУМЇ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

15

АКСИ ГЎЁ

? - И БОБ Мехостам аз Раёсати БДА ВКД ЉТ ба ин саволњо расман посух дињанд, ки; -Нархи мошини ба садама дучоршударо бо љаримагоњ бурдан бо эвакуатор чанд сомонї аст ва онро кї аз рўйи чї (дурии роњ, вазъи наќлиёт...) муќаррар мекунад?

- Ваќти садамаи наќлиётї, агар дарахте дар шањри Душанбе зарар дида бошад, барои дарахт БДА њаќќи пул гирифтанро дорад? Агар не,

кадом маќом киро ва барои як дарахт чанд сомонї љарима мекунад?

- Барои осеб дидани ронанда ва мошинаш, дар њолати рух додани садама бо сабаби вайрон будани роњ, кї љавобгар хоњад буд? Оё дар Тољикистон ягон навъи љуброн ба ронандагон, махсус барои вайрону хатарофар будани шароити роњњо вуљуд дорад, ё не?

- Оё дар БДА кормандони тиббї, барои расонидани ёрии аввал ба ронандагони ба садамаафтида фаъолият мекунанд?

- Чаро ваќти рух додани садамањои наќлиётї танњо нозирони БДА, бе кумаки тиббї њозир мешаванд? Дар њолати рух додани садамаи наќлиётї ва њозир шудани нозирони БДА, оё нозир вазифадор аст, ки аввал ёрии таъчилї даъват кунад, ё не? Бахтиёр ЊАМРОЕВ, сокини шањри Душанбе

? - И НОБОБ

ЛАТИФА

Хабарњо дар бораи созишномањои дутарафа дар бораи содироти сабзавот ва меваљоти Тољикистон ба Русия буданд, аммо ваќтњои ахир дар ин бора гап намезананд. Оё содироти меваю сабзавот ба ќиматшавии ин мањсулот дар бозорњо боис намешавад? Ва саволи дигар оё ин иќдом ба дењќони ватанї уњдадории кишти навъи муайяни зироатро барои содирот бор нахоњад кард? Ёќуб ОДИНАЕВ, сокини ноњияи Рўдакї - Њамкорињои мо бо Федератсияи Русия њанўз дар даврањои пеш аз инќилорби Октябр арзи вуљуд дошта, дар он замон ва даврони њукумати Шўравї низ асосан ба Федератсияи Русия меваю сабзавот ва пахта содир карда мешуд. Ба љумњурии мо аз Русия матоъ, масолењи сохтмонї, хўрокворї ва дигар ашёи рўзгор ворид мешуд. Муттассифона, баъди истиќлолият ба даст овардани мардуми мо, ки асосан ба кишоварзї машѓул буданду бозорњои Русия ва њатто бозорњои бузурги Ќазоќистону Ўзбекистонро бо меваю сабзавот таъмин менамуданд, ба душворињои зиёд дучор шуданд. Њатто солњое буданд, ки картошкаро, ки - "нони дуюм" номида шудааст, бо нархи ночиз барои истењсоли спирт ба корхонаи спиртбарорї мебурданд ва ќисми зиёдашон ба партовгоњњо бароварда мешуданд, ки ин албатта ба зарари дењќон буд.

- Соњибкорони Русия њанўз пеш аз тањримњои давлатњои Иттињоди Аврупо ба Тољикистон сафари расмї доштанд ва масъалаи содир кардани меваю сабзавоти Тољикистон њамон ваќт мавриди баррасї ќарор гирифта буд. Нархи мањсулоте, ки њоло аз дењќон харидорї мешавад, на

ПУЛИ ШАМЪ Афандї, ки дар хонааш барќ надошт, аз роѓи дар нозири барќро дида, худаш дарро кушодааст: Нозир: - Ассалом... Афандї: - Биёед, биёед, барои пули шамъ омадед?!

МАРДЊО Аз муаллим пурсиданд: Охирин тањќиќотњо чї чизи навро даќиќ намудаанд? Гуфт: - Даќиќ намудаанд, ки танњо 10% мардњо аќлу њуш доранд, дигар њамаашон зан доранд.

ЯК, ДУ, СЕ...

дар бозор (баъзан бамаротиб фарќ мекунад) дар заминаи чанд омил сурат мегирад. Чаро дењќон фоидаи калон ба даст намеорад? Айни њол дењќонони мо имконияти нигоњ доштани њосили бадастовардаи худро надоранд. Имрўз давлати Русия тасмим гирифтааст, ки ба дењќонони мо дасти ёрї дароз намуда, технологияи муосир барои нигоњдории мањсулоти кишоварзї ворид намояд, сардхонањо бунёд созад, ки ин њама ба фоидаи дењќон ва мардуми Тољикистон мебошад. Њукумати Љумњурии Тољики-

ИНТИХОБОТ - 2015: ИНТИХОБ ЊАМЕША ЊАСТ!

Дар як дења њама латифагў буданд ва латифањоро ба якдигар мегуфтанду механдиданд. Ин њол њар рўз такрор меёфт. Оќибат њамаи онњо - латифањоро аз ёд карданду ба ќароре омаданд, ки дигар латифањоро бо пуррагї наќл накунанд. Латифа раќамгузорї карданд ва минбаъд онњо чунин латифагўї мекарданд: - Як.

- Ха-ха-ха...

- Ду.

- Ва-ња-ња-ња...

- Се.

- Я-ња-ња-ња...

стон ба дењќон озодии интихоби киштро додааст, ки агар талабот дар бозор афзун гардад ва нархи бозорњои дохилии дењќононро ќонеъ карда тавонад, дар ин њолат онњо мањсулоти худро содир намекунанд. Дењќон дар њолати ќонеъ нагардидан ва агар имконияти содир кардани мањсулоташро дошта бошад, пас чаро мањсулоташро бо нархи дилхоњ ба берун нафурўшад? Ин ќонун аст, ќонуни бозор ва бозоргонї. Он чї ки Федератсияи Русия дар Љумњурии Тољикистон бунёд мекунад, моли Тољикистон мешавад ва ба манфиати Тољикистон истифода хоњад гардид. Ба саволи Шумо Љамила САИДОВА, муовини вазири кишоварзии Тољикистон посух гуфт.

МАН ЌАБУЛ НАДОРАМ! Маршруткањои пойтахтро наќлиёти љамъиятї гуфта намешавад. Масалан, ваќте ду нафар ба маршруткаи хатсайри №2 аз хиёбони Неъмат Ќаробоев, назди Театри "Љавонон", ба номи Мањмудљон Воњидов савор шудем, ба ронанда 2 сомонї дода, гуфтем, ки то "Текстил" меравем. Даъво кард, ки бояд барои ду кас 4 сомонї бидињем. Ронанда иддао кард, ки агар то Сирки давлатї равем, моро бо ду сомонї роњкиро мебарад, дар њолати аз бинои Сирк дуртар рафтан, бояд 4 сомонї бидињем. Дар њоле, ки дар тирезаи њамин маршрутка навишта шудааст, ки нархи роњкирои мошинњои бензинї 80 дирам аст ва "экспресс", яъне то охир 1,60 сомонї муќаррар шудааст. Ронанда гапи моро шунидан нахост, ваќте гуфтем, ки: "ту ќарори раиси шањрро вайрон мекунї...", гуфт: раиси шањрро гўед, аввал бензина арзон кунад, баъд ќарор бурорад...". Аввал ин ки дар ягон љойи дунё дар наќлиёти љамъиятї аз ягон мусофир намепурсанд, ки куљо меравї. Инро ман танњо дар Душанбе, пойтахти тољикон дидам, ки ба назарам ба фарњанги миллї намезебад ва моро як ќавми пасмонда нишон медињад. Дигар ин ки дар кишварњои дигар ман надидам, ки мусиќї дар наќлиёти љамъиятї ба њадде баланд бошад, ки ронанда мусофирро нашунавад. Ин нишонаи бефарњангии ронандагон ва масъулини хадамоти назорат дар соњаи наќлиёт аст. Мумкин дар тамоми минтаќањои Тољикистон чунин бошад, аммо ман фаќат дар Душанбе дидам, ки ронанда ба мусофир "5-сўма", "1-сўма" гуфта мурољиат мекунад: "5-сўма кияй?!", "яксўма, то куљоя мерї?!". Ин нишони камоли беэњтиромї нисбати мусофирон аст. Мусофирони ин навъи наќлиёт низ ба ронандагонашон унс гирифтаанд ва ба ман чунин намуд, ки онњо њам аллакай чї будани одоби муоширатро дар љойи љамъиятї фаромўш кардаанд, ё дигар онро амри зарурї намењисобанд. Масалан, мо дар нишастљойњои ќатори пеш шишта будем. Ваќте аз нишастљойњои аќиб пул - роњкиро мефиристанд, ягон кас ба шумо мурољиат намекунад, ки: "Мебахшед, роњкирои маро дароз кунед...". Дар китфатон мекўбанду пулро ба таги биниатон дароз мекунанд, гўё шумо аз онњо ќарздор, ё муттањамед. Ва баъзењо илова мекунанд: "Як кас то фалон љо!". Чунин муносибат дар пойтахти миллати тољик, ки худро соњиби таъриху тамаддуни ѓании адабї мењисобад, дунёро фаќат бо одоб гирифтааст, ман шахсан ќабул надорам. Шумо худатон медонед! Абдулло САИДОВ, муваќќатан сокини шањри Душанбе

Д И Ќ Ќ А Т! Барои ба саволњои доѓи худ посух гирифтан ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» мурољиат кунед. Суроѓа: шањри Душанбе, кўчаи Носирљон Маъсумї-3, назди Хона музейи Мирзо Турсунзода. Ё ба масъули сањифаи "Нигоњи мардумї" бо шумораи телефони 985 60 86 85 занг занед ё бо воситаи смс-паём саволи худро ирсол доред. Њамчунин ба почтаи электронии nigoh_tj@inbox.ru арзу пешнињод ва мушкилоти худро бинависед.

КОМИЛАН «ЉИДДЇ»

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №42 (424), 14. 01. 2015

ПУРБИНИ «НИГОЊ»

БОЗДОШТИ МИРЗОДИККАК ДАР ФУРУДГОЊИ ДУШАНБЕ Мирзодиккак либоси генералиашро пўшида ба роњ баромад. Ў баъди шунидани он, ки бархе аз њамватанонаш дар давлатњои Сурия, Афѓонистон, Покистону Украина мељанганд, сахт дар ташвиш шуд. Ба ќавли Мирзодиккак, дар интихобот додани њар як овоз барои номзадњои ЊХДТ ба мисли обу њаво зарур аст. Ў ба фурудгоњ омада хост, ки тариќи тайёра аввал ба Москва, сипас ба Туркия парвоз намуда, бо кадом роње набошад вориди давлати Сурия шаваду бачањои роњгумзадаи тољикро бовар кунонад, ки ба Ватан бозпас гашта, дар интихоботи ќарибулвуќўъ ба номзадњои аз ЊХДТ пешбаришуда овоз бидињанд. Мирзодиккак ќабл аз сафар аз касе маслињат напурсид ва гумон кард, ки шањодатномаи њизбї ва ваколати доштани таблиѓи ЊХДТ ќабл аз интихобот ба ў њамаи имконотро додааст. Хоњад барои даъват ба љонибдорї аз ЊХДТ ба Амркою Исроил парвоз мекунад... Дар њоле, ки ў хост вориди фурудгоњ шавад милисањои фурудгоњ ўро барои надоштани чиптаи њавопаймо ва њуљљатњои зарурї кашолакунон ба милисахонаи минтаќавї оварданд. Миллисањо ба сари Мирзодиккак чунон садо баланд карданд, ки ў аз омаданаш ба фурудгоњу азбар кардани либосњои генералии фарсудашудааш сахт пушаймон шуда буду дигар чораи халосї надошт, ки надошт. Ба хотираш як филми туркї заду аз милиса хоњиши ба ташноб рафтанро намуд. Њангоми баромадан аз њуљраи навбатдории милисањо дўсташ Ѓалтакро дид, ки дар як ароба либосу пойафзолњои андозањои гуногунро мекашонид. Ў мисли тир аз камон ба дўсташ расида гирифту дар як лањза таѓйири сару либос намуд. Баъди чанде милисањо бонг бардоштанд. Њама аз паи љустуљўи Мирзодиккаки фирорї буданд. Мирзодиккакро дар либосњои бачањои бепарастори ноњияи ба номи Љалолиддини Рўмї, ки дар он љо Ѓалтак ба њайси омўзгору мудири хољагї ба кор даромада буд, њатто очаи Ќобилљони нањзатї намешинохт. Якумин шуда дар њафтаномаи "Пайк" маќолае дар бораи ѓайб задани Бен Лодани тољик дар фурудгоњи шањри Душанбе ба чоп расиду теъдоди чопи њафтанома ба њафтод њазор нусха расид... Љўрањо машруткаеро киро карда, сарулибос ва пойафзолњои њамчун кўмаки башардўстона аз ЉИЭ барои бачањои Тољикистон фиристодашударо то ба бозори "Саховат" оварданду дар ошхонаи "Наврўз" озодшавии Мирзодиккакро аз љазо бо ѓизою газаку шароби талху туруш ќайд карданд. Мирзодиккаку Ѓалтак шаробро мезаданд, то ки дигарбора онњоро касе дар куљое набошад назанад. Мирзодиккак: - Офарин ба њукумати љонољони мо! Хитоињо шабу рўз барои бењбудии зиндагии мардуми мо зањмат мекашанд. Дар Љумњурии Исломии Эрон, Олмону Шветсарияю ѓайраву њоказо дигар сарулибоси обшуста намондааст. Њамаашро бебаркаш барои бачањои мо мефиристанд. Љўраљон, дар бештари либосњои њамчун хайрия ирсолшуда навиштаљотњои гуногун бо забонњои мухталиф њастанд. Нафањмидам онњо дар ин либосњо дар бораи кору бори мо навиштаанд ё ин ки худашонро "реклама" кардаанд. Ѓалтак: -Хитоињо ва кадом давлате, ки набошад, дар мулки бегона бе манфиат зањмат намекашанд. Аз бењунарии шумо њукуматињо бегонањо месозанду бар ивазаш канданињои фоиданокро бебаркаш мебаранд. Ба ростї, дар бештари сару либоси љавонони имрўза акси уќоби дусараи Русияро мебинеду доллари амркоиву салиби Шветсарияро... Хитой бошад ба њайси худї ќабул шудааст. Њама чиз истењсоли Хитой, њатто чаканро њам намуди хитоияшро ба фурўш бароварданд... Мирзодиккак: - Ба њамааш мардум гуноњкор. Њукумати љонољонамон њамаро ба мардум додагї заминро бо ќарзу фарзи дањсолааш. Љўю зањкашњоро бо лою гилаш. Марњамат карда кор кунанд. Андози заминро супоранд, њаќи барќу обро сари ваќт пардохт намоянд, маблаѓи суѓуртаи иљтимоию суѓуртаи амвол ва њаќќи аъзогии ЊХДТ - ро супоранд, боќимонда њамаш аз худашону ањлу байташон. Ѓалтак: - Як чизро нагуфтед. Ба нашрияњои њукуматї хоњанд - нахоњанд обуна шаванд. Харидани гулу бо ханда пешвоз гирифтани маќомоти болоиро њангоми сафари кориашон фаромўш накунанд. Арзу шикояташонро дар ќалбашон пинњон кунанду масъалањои иќтисодияшонро бо рафтан ба муњољирати мењнатї ва бо араќи љабину обилаи даста-

шон њалу фасл намоянд. Мо њукуматињо вазифаамонро танњо дар андозбандї медонем. Мана, дар њама љой кор бе додани ришва њал намешавад. Мо низ ба онњое, ки њаќамонро медињанд, ягон монеъа эљод намекунем. Њаќнадодагињою сар намефаровардагињо куљое, ки хоњанд, рафтан гиранд... Мирзодиккак: - Хайрият, ки маро милисањои фурудгоњ доштанду барои таблиѓи ЊХДТ ба Сурия, Покистон, Афѓонистону Украина рафтан нагузоштанд, вагарна љабрдидањои мулки аљдодї маро љониби худашон мекашиданду мани њукуматї антињукуматї мешудам. Шукр мекунам, ки замин њам надошта бошам, билети ЊХДТ - ро дораму дар назди раисњо аз дастовардњои њукумати љонољонамон њарф мезанаму онњо таърифњои маро ќадрдонї мекунанд. Мана ќабл аз интихобот њамаро аз террористњо метарсонам ба чунон метарсонам, ки мардум одамони ришдорро дида, паси деворњо пинњон шаванд. Ѓалтак: - Тариќи телевизион мулло - табибњоро "реклама" кардед, рейтинги ЊНИТ афзуд. Мардумро аз террористњо тарсонед, боз бинем чї мешавад! Љўрањо дар ин љо сўњбаташонро ба итмом расонида, тамоми дороияшонро ба пешхизмат дода, масту аласт аз ошхонаи "Наврўз" баромаданд. Абрњои сиёњ ва шамоли сард гувоњи онро медоданд, ки барф меборад. Љўрањо ба мисли дигарон боридани барфро бесаброна интизорї мекашиданд. Барф сафедї аст. Бо боридани барф бештари касалињо нест мешаванд. Шояд ќалбњо низ пок шаванду њар яки мо ќабл аз интихобот дар симои њамдигар бародар, дўст ва дилсўзи ин марзу буми аљдодиро эњсос намоем. Љўрањо бо њамин ниятњои нек аз њам људо шуданд...

Раиси Шўрои муњаррирон: Саймиддин ДЎСТОВ dustov@mail.ru

Њафтанома дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.

МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).

Котиби масъул: Абўалї НЕКРЎЗОВ nigoh_tj@inbox.ru

Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 600 80 38 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 600 80 39 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 918 74 75 79

МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...

16

Ашраф ГУЛОВ, сардори Хадамоти консулии сафорати ЉТ дар Маскав - Ба назари ман, ин тавтеа буд. (гирдињамої дар хадамоти консулї дар Маскав) Тавтеа ба муќобили шахсан ман. Барои шумо аљиб нест, ки чаро онњо мањз ба хадамоти консулї омаданд? Чаро 5-6 нафар бояд доду вой бардоранд, то манзараи бесарусомонї ба вуљуд оранд?

- Барои мо чизи дигар аљиб аст, ки чаро 1 милиони дигар бо плакатњо ба дари коргоњи шумо намераванд, язнамулло.

Фотима ЃУЛОМОВА, њунарманди шинохта: - Шояд љуѓрофиёи ман сабаб шудааст, ки аризањои дар 30 сол навиштаи ман барои гирифтани унвон дар бойгонињо чанг зада, мехобанд. Падари ман иронї аст...

- Муаллимаљон, пул бошад мушовирони кадрї як бало мекунанд: Њиљ ки нашуд, мегўянд , ин Эрон њам ба Шар-шару Пистамазор ва онсутар наздик будааст-ку...

Нозияи КАРОМАТУЛЛО, овозхон: - Њаёти шахсии ман аз зиндагии милионњои дигар тафовуте надорад. Он њам пур аз хандаву гиря, ѓаму шодї ва муњаббату эътиќод ва изтиробњост. Барои ман аз чизе шикоят кардан гуноњ аст, зиёда аз ин, соли гузашта барои ман яке аз муваффаќтарин солњо буд.

- Нозияи љон, дар бораи зиндагии милионњо хулоса кардан осон аст, бахусус ваќте дар минбар дар даст микрофон дорї.

Рустам РАЊМАТЗОДА, раиси ширкати "Барќи тољик": - Роњбари давлат, ки ба мо бовар карданд, мо њам талош мекунем, ки сазовор бошем. Њама медонад вазъи ширкатро. Кор бенињоят вазнин аст. Вале чї кор кунем?

- Ќанд занетон! Њамин бовару талошњои шумо, љанобон аст, ки мо, мардуми соњибтамаддуни тољик дар асри 21 барќ надорем. Ё кор кунед, ё банд кобед.

Нусратулло САЛИМЗОДА, вазири тандурустии ЉТ: - Духтурон маљбуранд, ки воситањо ва маводњои зарурї барои таваллудро дастрас кунанд. Духтур чї кор кунад, дар њоле ки маводи зарурї барои таваллудро надорад? Маљбуранд, ки дар якљоягї бо наздикони бемор маводњоро дастрас кунад.

-Духтуру наздикони бемор маљбур-маљбуру якљоя мавод мекобанд, лекин шумо чї, вазир шуда шумо чї кор мекунед!? Абдулќањњори ДАВЛАТ, раиси Шуъбаи равобити хориљии ЊНИТ: - ЊНИТ аллакай таљрибаи идора карданро дорад. Замони њиљрат дар Афѓонистон бо љалб кардан ва фаро гирифтани тамоми ќишрњои љомеа давлати хурдеро созмон дода буд...

- Мо, ки шубњае надорем. ДОИШ њам нишон дод, ки метавонад.

Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд. Дар њолати наќзи "Меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистї дар Тољикистон" аз љониби нашрияи мо, бо арзу шикоят метавонед ба Шўрои воситањои ахбори оммаи Љумњурии Тољикистон (Шўрои ВАО - и ЉТ) мурољиат намоед.

Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 2,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 нусха Ќимати обуна барои як сол - 78 сомонї. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09 Теъдоде аз њар шумора дар асоси кўмаки техникии (дар шакли ќоѓаз) дафтари САЊА дар Душанбе ройгон таќсим карда мешавад.