Нигох №46 (479). Чоршанбе, 17-уми феврали соли 2016

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

1

БА "ЌОНУНДОН"-ЊОИ ДАСТГОЊИ РАИСИ ШАЊРИ ВАЊДАТ РАСОНИДАНИАМ, КИ... САЊИФАИ 13 №46 (479). Чоршанбе, 17-уми феврали соли 2016

e-mail: nigoh_tj@inbox.ru

-УМ СОЛ БО ШУМО!

www.facebook.com/nigohtj

МУЊИТЕ, КИ ПИР НАДОРАД... Тољикон чаро китоб намехонанд?

АВВАЛИН ПАРАДИ ЊАРБИИ АРТИШИ ТОЉИКИСТОН ДАРХОСТИ МУХЛИС

ИЌТИСОДИ ВОЌЕЇ

"ХОБИ ЗИМИСТОНА" -И ИЌТИСОДИ ТОЉИКИСТОН САЊИФАИ 7

ДИКТАТОР

АЛЕКСАНДР ЛУКАШЕНКО Худкомае, ки на падарашро медонад ва на рўзи таваллудашро

"ИЛТИЉО ДОРАМ, ЉЎРАБЕК МУРОДРО БАРГАРДОНЕД!"

САЊИФАИ 8

САЊИФАИ 9

БИДУНИ ШАРЊ

ГЕОПОЛИТИКА

"ДЎСТОН" - И ЭЊТИМОЛЇ САЊИФАИ 5

19 ИСЛОЊОТИ АСЛЇ БА КОНСТИТУТСИЯ

Иброњим УСМОНОВ, профессор, раиси Фонди "Гуфтугўи тамаддунњо"

Он чанд шахс, ё чансад кас, ё чанд њазор нафар, ки китобхонњои њакиќианд, ба дил нагиранд, наранљанд. Ин маќола дар бораи онњо нест. Халќи тољик аввалин китоб аз Худои ягона дошт ва он Авасто буд. Њар касе, ки ба ѓорати халќи тољик омад бо китоби офаридгори худ омад. Искандар њам, ки аз пайравони Њазрати Мўсо буд ва сарбозони Хилофати араб њам, ки китоби муќаддаси Ислом њамроњашон буд. Китоб аз ќадим љузъи хонадони мо буд, аммо гумон кардан, ки дар кадом як замоне њамаи тољикон босаводу китобхон буданд, дуруст бањо надодан ба гузаштаи дуру наздик мебошад. То асри 18, на танњо дар кишвари мо, балки дар тамоми дунё, на танњо китоб, балки хату савод њам моли хосагон буд. На њар пулдору сарватманд савод ва китоб дошт, вале дар айни ваќт на њар бечора мањрум аз китоб буд. Китоб чун гавњари ноёб чун зари ќимматбањо фаќат дастраси онњое буд, ки чизе омўхтан ва донистан мехостанд. Аз гап- гапи холї гўшаи танњоиро бо китоб авлотар медонистанд. Ба таври одї, наќши китобро дар гузашта ва имрўз ќиёс кардану дар ин замина "китобхон кам шуд" гуфтан ва баръакс, шояд дуруст набошад. Зеро дар асри миёна китоб танњо китоб набуд, китоб, театр, кино, интернет, рўзномаву маљалла њам буд ва ё бо ибораи дигар њар он воситаи расонае, ки мављуд њастанд, дар он замон танњо дар сурати китоб буданд. Китоб манбаи њамаи чизи хуб буд. Китоб манбаи боэътимод њам ба њисоб мерафт. Ибораи "ин шахси китобхон" далели обрў, далели мартабаи инсон буд. Ифодаи "ман дар китоб хондам, ки…" гувоњи њаќиќат буд, яъне ин фикр набояд шаку шубњае оварад. Дар мулки мо - Бухоро (Мовароуннањр, Трансаксания) китоб фаќат дар ду њолат китоб буд, яке китоби муќаддаси Ќуръон, дигаре китоби шеър. Ќабл аз њама ашъоре, ки муњтавои Ќуръонро шарњ медод. Худованди бузург, Расули акрам (с), чор ёрон, муќаддасоти Ќуръонро ситоиш мекаранд. Гање њам, агар дар назм буд ситоиши шоњони номовар, ќањрамонњои номвар, ба сифати китоб амалї мешуд ва бузургтарин намунаи он "Шоњнома" буд. Асарњои илмї, агар дар ѓайри назм буданд, бештар бо номи рисола ёд мешуданд ва рисола њам навиштае ё чизе наздик ба китоб буд, вале онро китоб намегуфтанд. Осори илмиро бештар рисола ва маќола мегуфтанд. Мо адабиёти мансур њам доштем, китоби "Ќиссаи љавонмардї", "Саргузашти бозаргонон", "Ќиссаи ишќи Шоњзодагон" ва амсоли онњо, ки аслан китоб буданд, вале онњоро бештар бо истиллоњи "ќиссањо" номбар мекарданд. Ќиссахонї дигар буд, Шоњномахонї дигар, Њофизхонї дигар буду китобхонї дигар. Китобро мустаќилона мехонданд. "Ќуръон" ва шеърро њам. Ќиссањоро, маснавињоро, гурўѓлињоро ва номањои гуногунро дастаљамъї мехонданд. Аслан ќисса мекарданд, яъне азёд мегуфтанд ё вариантњои гуногунро азёд мехонданд. Њатто то охири солњои 60-уми замони шўравї дар Тољикистон гурўѓлихонњои зиёду машњур буданд, ки зимистонро барои сомеъони худ кўтоњшаб мекарданд. Дар њама сурат, хоњ китобхонї, ќиссахонї, ривояти Анбарой ва хоњ ќиссаи Њотами Той бошад, ин бештар ба он њалќањое пойбанд буд, ки бештар мадраса хондааанду аќидаеро таблиѓ мекарданд. Њамин аст нуќта, таърихи мухтасари китобдўстии мо.

14

САЊИФАИ 3

2

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

ТАРЊИ ТАЃЙИРОТ Лоињаи таѓйиру иловањо ба Конситутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон аз љониби парлумон тањия гашта, Суди конститутсионї онро ќобили ќабул донист. Санаи райъпурсї њам таъин шуд: 22 -юми май. Лоиња аз 40 банд иборат аст. Маќсади асосї аз таѓйироту иловањо фароњам овардани шароит барои иштироки президент Эмомалї Рањмон дар интихоботи нав аст. Тибќи Конситутсияи амалкунанда ў ин њуќуќро надошт. Воќеъан, кўшишу талоши хеле њам сода ва барои хосу ом фањмо. Зеро њифзи ќудрат аз љониби шахсият ва гуруњњои њукмрон дар кишварњои аз нигоњи иќтисодї аќибмонда дар њар кунљи олам, хоса дар пањнои собиќ Иттињоди Шуравї як кори табиї менамояд. Бо чанд истисно, албатта. Се кишвари соњили Болтик, ки ислоњоти љиддии сиёсиву иќтисодї амалї карда, узви Иттињоди Аврупо шуданду зиндагии лоиќ бар инсонњо доранд. Гурљистон, ки гуруње аз нухбагонаш ба хулоса расиданд дар љомеаи дигар зиндагї кунанд. Укроин, ки талошњои нухбагонаш ба муќовимати минтаќаї печид. Истисноњое, ки тавре гуфта мешавад, ќоидаро исбот мекунанд. Бархўрди мо тољикон ба ин талошњо ва умуман таърихи навтарини ин кишварњо мухталиф ба назар мерасад. Аммо яќин аст, ки то чанд соли пеш њар кўшиши њифзи ќудрат дар кишварњои ИДМ бо пуштибонии идеологї аз Кремлин амалї мешуд. Ин кўшишњо маъмулан барои гуруњи њукмрон натиљаи мусбат медињанд, зеро миллатњои собиќ СССР сиёсї нестанд. Њатто худи русњоро муњаќќиќони русу љањонї миллати сиёсї намедонанд. Идеологњои ин гуна таѓйирот и кўшишњояшонро "талош барои њифзи сулњу субот", "ќадр кардани фарзанди фарзона", "арљгузорї ба пешво" ва ѓ.њ. эълон мекунанд, аммо амалан кўшишњои аксари онњо ба њифзи ќудрати як шахс, як ё якчанд оила ё гуруњи њукмрон равона шудаанд. Тољикистон низ истисно набуду нест. Аммо оё танњо ба њамин роњ мешавад суботро дар љомеаву ягонагии давлатро њифз кард? Оё танњо ба њамин роњ мешавад давлатдорї кард? Оё ин роњ воќеъан њифзи ќудрат аст ё оѓози поёни он? Оё танњо ба њамин шева њукуматњову халќњо љомеаву миллатсозї карда метавонанд? Ин роњ миллатро ба куљо мебараду чї кафолате барои рушди давлат ва зиндагии шоиста медињад? Бале, хонандаи гиромї, инњо суолњоеанд, ки дар зењни хеле аз давлатмардону рўшанфикрон тољик низ имрўзњо чарх мезананд. Суолњоеанд, ки сари дастархону пушти мизњо, сари кўчаву даруни утомобилњо огоњон ба худу ба њам медињанд. Мавзўъотеанд, ки одамони ба њам эътимоддошта дар Хуљанду Хоруѓ, Масчоњу Ѓарм, Ванљу Балљувон, Данѓараву Вахш, Њисору Душанбе, Регару Панљакент ва таќрибан дар њар гўшаи дигари Тољикистон ошкору нињон баррасї мекунанд. Чун робита миёни мардуму њукумат ба таври кифоя мављуд нест, чун филтри ниёзу интизорињои мардум аз њукумат ва баръакс, ки наќши умдаи љомеаи шањрвандї дар њар кишвар мебошад, кор намекунад, њукумати феълї ба ин суолњо љавоб намедињад. Таљриба нишон медињад, ки гоње зарур њам намедонад. Аммо ин суолњо интизори посуханд. "Нигоњ" ба њайси як институти миллї ва нашрияи давлатсолор наметавонад ба ин суолњо посух наљўяд. Њадаф аз иншои ин матлаб њамин аст. Аммо барои посух гуфтан ба ин панљ суол, мебояд ба асоситарин суоли оѓози асри 21 љавоб ёфт. СУОЛИ № 1 АСРИ 21 Раванди љањонишавї, суръати баланди пањншавии иттилооту дониш, огоњии ќавму миллатњо ва давлату ќорањо аз њолу зиндагии њамдигар, аз як љониб ва рушди бесобиќаи илм аз љониби дигар, сабаб шуданд, ки суоли асосии аввали асри 21 шакл бигирад: ЧАРО БАЪЗЕ МИЛЛАТЊО РУШД МЕКУНАНДУ ДИГАРОН АЌИБМОНДААНД? Њар илмеву мактабе бо шумули пурнуфузтарин марказњои илмии љањонї ба ин суолњо љавобе доданд, ки бар як хуло-

МАВЗУИ АСОСЇ

ЊИКМАТИ РЕФЕРЕНДУМ

"Њич масъалае то охир танзимшуда мањсуб намешавад, агар боадолатона танзим нагашта бошад" Авраам ЛИНКОЛН

Тањлили тарњи таѓйирот ба Ќонуни асосї аз нигоњи давлатдорї ва миллатсозї са асос ёфтаанд. Ба як хулосаи нињоят муњим, ки хеле аз ќолабњои фикрии мо тољиконро мешиканад: Омилњои табиию љуѓрофию..... њарбие, назири ѓасби бегонагон, аз сар гузаронидани љангњои шањрвандиву њатто љањонї, дину мазњаб, характер (маниши миллї) ва фулону бисмадон барои миллату давлати муваффаќ шудан њалкунанда нестанд! Кўтањи гап, рушди беназири Љопун бе замину маъдан, бозсозї ва инак "инќилоби чоруми саноатї"-и Олмон алораѓми оќибатњои ду љанги љањонии бохта, иќтисоди № 1 -и дунё шудани ИМА баъди љангњои шањрвандиву љањонї, рушди саноативу молиявии Малайзияву Амороти муттањидаи Араб бо дини ислом дар 20 соли ахир, иќтисоди нав сохтани Сингапуру Тайван дар 10-15 сол ва ќиёси сатњи зиндагї дар Куриёи Љанубиву Куриёи Шимолї бо намояндагии 99, 99 фоиза аз як миллату як дин ва ѓ.њ. исботи ин гуфта мебошанд. Садњову њазорњо мисолњои дигар аз таърихи чизе кам дањњазорсолаи катбии инсоният собит сохтаанду дар садњо асарњои илмї дарљ ёфта, ки барои ДАВЛАТУ МИЛЛАТИ МУВАФФАЌ ШУДАН иљрои се шарт њатмист: 1. Эљоди ќонунњо барои нухбагон, на омм. Яъне, дар миллату давлатњои муваффаќ ќонунгузорї аз љониби нухбагон ба хотири танзими муносиботи байни худи нухбагон эљод шуда, аз мардум риояи њатмии онњо талаб карда мешаваду бас. Вале дар давлатњои номуваффаќ баръакс: нухбагон ќонунњоро ба хотири контроли мардум эљод ва татбиќ мекунанд. Дар давлатњои муваффаќ, ки метавонанд капиталистї (Олмон, Сингапур, Эстония), сотсиалистї (Фаронса) ва њатто коммунистї (Хитой) бошад, давлат пуштибонї АЊД аст, механизмњои пуштибонии АЊД ва ЌОНУНИЯТ пайваста комил мешаванд, озодии ташаббус таъмин мегардад, аммо

дар давлатњои ноком, баръакс, вежагии давлат беањдї мебошад. Имову ишора, мактуб ё занги телефонии як мансабдор ё хеши роњбарони давлат аз ќонун боло меистад. Низоми њукмрон барои ташаббус љой намегузорад; 2. Авлавият ба институтњо, на ба шахсият. Таърихи миллатњои муваффаќ собит сохта, ки институтсозї бењтар аз такя ба шахсиятњо мебошад. Фарзи мисол, институти Њизби коммунисти СССР, ки ба шахсият такя мекард, ноком гашт, вале институти комсомол, ки фардикунониро намепазируфт, хеле босамар ба шумор меравад. Институти интихоботи шаффоф дар Инглистони подшоњї болотар аз хоњишу иродаи Малика Елизавета аст; 3. Истифодаи дастаљамъии зурї. Дар давлатњои муваффаќ зўроварї фаъолияти инњисории давлат буда, њич кас, њатто Роњбари давлат њуќуќ надорад, аз нерў бе иљозаи мардум ё њокимияти намояндагии он истифода барад. Мисли ИМА, Олмон, Чин, Њиндустон, Литва, Эстония, Финландия ва ѓ.њ. Дар давлатњои ноком, баръакс, фарзанди Њофиз Асад разведкаи Сурияро контрол мекарду писари Саддом Њусейн вазирњои оилавї дошт. Домоди Нурсултон Назарбоев бо марги мармуз мурду душманони самарќандии Ислом Каримов дар як шаб мањв шуданд. Албатта, бањсњо сари намунаву мисолњо, дурустии ин ё он мисол ва њатто шумори шартњои муваффаќ гаштани миллатњо, бинобар сабабњои мухталиф, пеш аз њама дараљаи саводнокї ва тарзи тафаккур метавонанд зиёд бошанд, аммо ин се шарти асосї, ки гуфтем, ба эътирофи умум рушди њадди аќќал 30 %-и ањолии дунёро, ки дар беш аз 20 мамолик зиндагї мекунанд, таъмин кардаанд. Пас онњо кирои гап ва тањлиланд. Акнун, биёед, бо њам ба тарњи таѓйироти конститутсионии ахири кишвар аз зовияи њамин се шарти рушди миллату дав-

латњо ба риштаи тањлил мекашем. Барои осонии кор моро бубояд, се, панљ ё њафт таѓйроти муњим аз лоињаи тасдиќкардаи Њукумати кишвар ва аз љониби Маљлиси намояндагон барои райъпурсии умум пешнињод шударо интихоб намоем. Инак, панљ таѓйироти муњимтарин: 1. Дар моддаи 1: - ќисми дуюм бо мазмуни зерин илова карда шавад:"Шакли идораи Љумњурии Тољикистон президентї мебошад". Эљоди њамчунин меъёри ќонунї аз сўи нухбагон кори хуб аст, агар воќеъан муносиботи миёни худи онњоро барои муњлати бардавом танзим намояд. Мардумро бо ин меъёр коре нест. Бидуни шубња, халќи мо онро эътироф ва њар президентро эњтиром хоњанд кард. Њамчун институт шакли идораи президентї самаранок мањсуб меёбад, агар дигар шохањои њокимият: ќонунгузор ва судї мустаќил бошанд. Из нигоњи истифодаи зўрї ин гуна шакли идора эњтимолияти сўистифода аз онро зиёд мегардонад. Аммо дар баъзе маврид барои кишварњое мисли Тољикистон њангоми њимояи манофеи миллї шакли идораи парлумонї муфидтар аст. Масалан, Ќирѓизистон созишномаи пойгоњи низомии Русияро мањз замоне ба имзо расонд, ки Душанбеи расмї низ. Аммо бо сабаби он ки низоми ин кишвар парлумонист ва президент наметавонист ба парлумон фишор биёрад, ќирѓизњо хеле аз манфиатњои худро њимоя карданд; 2. Дар моддаи 8: - ќисми шашум бо мазмуни зерин илова карда шавад: "Дар Тољикистон фаъолияти њизбњои сиёсии дигар давлатњо, таъсиси њизбњои хусусияти миллї ва динидошта, инчунин маблаѓгузории њизбњои сиёсї аз љониби давлатњо ва созмонњои хориљї, шахсони њуќуќї ва шањрвандони хориљї манъ аст".

12

БИДУНИ ШАРЊ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

3

19 ИСЛОЊОТИ АСЛЇ БА КОНСТИТУТСИЯ

Њанўз пас аз натиљањои пешакии интихоботи парлумонии 1 -уми марти соли гузашта тањлилгарон хулоса карда буданд, ки Тољикистон дар арафаи як раъйпурсии дигар дар мавриди таѓйиру иловањо ба Ќонуни асосї ќарор дорад. Ин гуна баррасї пас аз он оѓоз шуд, ки намояндагони ду њизби мухолифи њукумат - ЊНИТ ВА ЊКТ ба Маљлиси намояндагон рањ наёфтанд. Гуфта мешуд ин гуна натиљагирї ба маъноест, ки банди 8-уми Ќонуни асосї, ки мављудияти ањзоби хислати диниву аттеистидоштаро иљозат медињад, акнун бознигарї хоњад шуд. Њамин тавр, "маъракаи антинањзат", ки чанд соли охир дар Тољикистон идома дошт, пас аз њодисањои моњи сентябри соли гузашта, боис ба ќарори Суди Олии Тољикистон дар мавриди ќатъи фаъолияти ягона њизби динии минтаќа ва террористї эълом шудани он гардид. Њизби коммунист њам дар ин миён чандин бор дар расонањои давлатї мавриди накўњиш ќарор гирифт ва њатто дар онњо матолибе чоп шуданд, ки боќї мондани ин нерўи сиёсиро дар сањнаи сиёсии Тољикистон нозарур хонданд. Тањлилгарон њадс мезаданд, ки дар референдуми навбатї њамчунин њазфи Маљлиси Миллї аз сохти идории мамлакат ба назар гирифта мешаваду маќоми Сарвазирро болотар бурда, аз ин пас ин маќом "нафари дуввум"-и Тољикистон хоњад буд. Пешопеши эълони ќарори расмї дар бораи баргузории раъйпурсї, дар шабакањои иљтимої зодагони Бадахшони Тољикистон њангомаеро барпо карданд, ки дар ин референдум њамчунин масъалаи лаѓви маќоми мухторияти ин вилоят ба муњокима гузошта мешавад. Аммо ин њама танњо дар заминаи фарзияву тахминњо буд. Дар асл, референдуме, ки њоло рўзи баргузориаш 22 -юми май эълом шудааст, кадом бандњои Ќонуни асосиро фаро мегирад?

Кадом бандњои Ќонуни асосии Тољикистон мавриди ислоњ ќарор мегиранд?

њилаи имрўзаи рушд ворид шудани давлат ва љомеа мувофиќ буда ва онњо ба тањкими асосњои сохтори конститутсионї мусоидат менамоянд." Дар натиља, ба андешаи Шукурљон Зуњуров, раиси Маљлиси намояндагон, "дањуми феврали соли 2016 дар таърихи парлумони тољик чун санаи муњими таърихї сабт хоњад шуд". Зеро, ба гуфтаи спикер, мањз дар ин рўз палатаи поёнии парлумон матни комили таѓйиру иловањоро омода карду ба раъйдињандагон пешнињод намуд. Њамин тавр, акнун дар рўзи раъйпурсї ба интихобкунандагон танњо як суол: "Оё Шумо таѓйиру иловањоро ба Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон ќабул мекунед?", мурољиат хоњад шуд. Ин дар њоле, ки ба гуфтаи вакилони Маљлиси намояндагон ба онњо 232 таклифу пешнињодњо расида буду 146 - тои онњоро ќобили ќабул донистанд. Ёдовар мешавем, ки дар ислоњоти конститутсионии соли 2003 низ, гуфта мешуд, ба ихтиёри њайати комиссия зиёда аз 246 таклифу пешнињодњои вакилони Маљлиси Миллї ва Маљлиси намояндагон пешнињод шуда, аз он 129 таклифу пешнињодњо ќабул, 32 таклиф ќисман ќабул ва 85 таклифу пешнињод ќабул нагардид. Умдатарин бахши ислоњоти Ќонуни Асосї дар соли 2003, ки аз љониби Њизби демократи Тољикистон тањрим эълон гардид ва љумлаи машњури Муњаммадрўзї Искандаров "Нурї моро фурўхт" -ро ба бор овард, ба мўњлати президентї марбут дониста мешуд. Дар ќонуни акнун собиќ зикр мешуд, ки як нафар метавонад барои њафт сол ва як маротиба ба маќоми президент интихоб шавад. Аммо ислоњоти 11 сол пеш ба як нафар иљоза медод, ки ду маротиба ва њафтсолї Президенти Тољикистон бошад. Ин масъала мавриди вокуниши шадиди ањзоби мухолифи њукумат ќарор гирифт. Раиси Њизби сосиал -демократи Тољикистон Рањматилло Зойиров, њатто пас аз ќабули он ва баъди пешнињоди Эмомалї Рањмон ба президентї дар соли 2006, ба Суди конститутсионї ва Маљлиси намояндагон мурољиат карда гуфт, ки тибќи

"САНАИ МУЊИМИ ТАЪРИХЇ" Мувофиќи талаби моддаи 99-уми Ќонуни асосии амалкунанда ва ќонуни консититсионї дар бораи раъйпурсї аз се як њиссаи аъзои Маљлиси Миллї ва вакилони Маљлиси намояндагон њуќуќ доранд, ба Ќонуни асосї таѓйирот пешнињод кунанд. Пас аз баррасии он дар Суди конститутсионї лоиња ба Маљлиси намояндагон фиристода мешавад. Хотиррасон мешавем, ки тибќи њамин тартиб Ќонуни асосии Тољикистон дар солњои 1999 ва 2003 аз тариќи раъйпурсињо бозбинї шуда буд. Зарурати ислоњоти конститутсионї дар соли 1999 натиљаи фаъолияти Коммисияи оштии миллї буд. Он замон ба Ќонуни асосї 86 таѓйиру иловањо ворид шуд. Ба гуфтаи тањлилгарон баъзе меъёрњои воридшуда боиси мукамалтар гардидани Ќонуни асосї гардид, аммо њамзамон моњияти баъзе таѓйиротњо, дастовардњои Ќонуни асосии соли 1994-ро халалдор намуд. Масалан, ваколат ва салоњиятњои перезидент ва тартиби интихоби он, таъсиси парламенти думаљлиса, ба Маљлиси Олї додани њаќќи тафсири ќонунњо, мушаххас нашудани вазъи њуќуќии сарвазир, мухолифатњо оид ба амалї намудани усули таљзияи њокимияти давлатї ва ѓайра, на барои такмили Ќонуни асосї, баръакс, боиси ба вуљуд овардани заминањо дар тањкими низоми худкомагї дар Тољикистон шудаанд 22 январи соли равон бошад, дар иљлосияи Маљлиси намояндагон тарњи таѓйиру иловањо ба Ќонуни асосии Тољикистон, ки дар раъйпурсии умумихалќї гузошта шавад, баррасї гардид. Суди конститутсионии кишвар бошад, 4 феврал пешнињоди парлумонро дар бораи "мувофиќати тарњи таѓйиру иловањо ба Ќонуни асосї" баррасї карда, онњоро ба ќонунњои кишвар созгор донист. Суди конститутсионї дар љаласаи худ таъкид карда буд, ки "ислоњоти ба Сарќонуни Тољикистон воридшаванда ба мар-

ин ќонун Президент Рањмон њаќќи пешбарї ба номзадиро надорад. Аммо масъулин он замон гуфтанд, ки дар ин маврид ягон банди ќонун халал наёфтааст. Њамчунин тибќи пешнињодоти соли 2003 бархе аз салоњиятњои Маљлиси Миллї ба ихтиёри Маљлиси намояндагон вогузор гардид. Аз љумла, таъйини маоши президент, эълони афви умумї ва ќабули ќонуни афв, шунидани суханронии раисони давлатњои хориљї ва ѓайра. Пешнињоди бархе дигар аз вакилон дар мавриди даст кашидан аз таъмини ройгони хидмати тиббї ва омўзиши олї он замон пазируфта нашуд ва банди 38 ва 41 Ќонуни Асосї баръакс рушантар тањрир гардид, ки давлат кафолати дар муассисоти давлатї ройгон омўзиши олї дидан ва табобат ёфтани шањрвандонро медињад. Њамчунин тибќи тањрири акнун амалкунандаи Ќонуни асосї, маќомоти судї њуќуќи ташаббуси ќонунгузориро, ки то соли 2003 доштанд, аз даст доданд. Тарњи ислоњоти ќонун њељ гуна афзудани салоњиятњои маќомоти судї ва сарвазири Тољикистонро дар назар нагирифт, њарчанд сўњбатњои љиддї дар доирањои сиёсї мањз сари онњо мерафт. Ислоњоти Ќонуни асосї дар он замон мањз ба гунае пазируфта шуд, ки њукумат мехост. Ин њам дар њоле, ки нерўњои мухолифи њукумат он ваќт "шикаста бошанд њам, нарехта буданд". Аммо имрўз ба эњтимоли ќавї дар дохили кишвар ањзоби сиёсии таъсиррасон ва фазосоз аслан вуљуд надоранд, ё агар њастанд хомўширо ихтиёр кардаанд. Мардум бошад мушаххасан намедонад, ки ба кадом бандњои Ќонуни асосї ислоњот ворид мегардад ва онњо чї маъно доранд... Пас кадом бандњои ќонунро мехоњанд таѓйир дињанд ва барои ин чї зарурат буд? "ЗАРУРАТ" -Е, КИ ДАВЛАТОВ ТАФСИР КАРД... Аз 17 вакиле, ки таи 2 соат дар баррасии таѓйиру иловањо рўзи иљлосия иштирок карданд, танњо раиси Комиссияи МН оид ба одоби вакилон Муродулло Давлатов мањз сари заруратњо

исти зиёд кард. Ў гуфт: "Манзури ман мафњуми "зарурат" аст, ки зери он ман чиро ба инобат гирифтаниам? Дар ин љо, калимаи "зарурат" бояд аз лињози њуќуќї дида баромада шавад. "Зарурат" ин дахолати юридикие мебошад, ки ба манфиат ва эњтиёљоти њаётан муњими љамъиятї асос ёфта, ба маќсади пайгиришавандаи њуќуќї мутобиќат менамояд. Умуман, дар љомеа зарурат асли њаёт аст ва онро наметавон сарфи назар намуд. Дар санадњои њуќуќии байналмилалї, аз љумла дар "Ањдномаи байналмилалї дар бораи њуќуќњои шањравандї ва сиёсї" (16 декабри соли 1966) ва Конвенсия оид ба њимояи њуќуќи инсон ва озодињои асосї (4 ноябри соли 1950) мафњуми "зарурат дар љомеаи демократї" дарљ гаштааст ва ба он тарњу баррасии масъала оид ба "Таѓйиру иловањо ба Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон" вобастагии зич дорад". Вакили дигар Мавлуда ЌАЛАНДАРЗОДА бошад, зарурати ислоњоти конститутсиониро ин гуна шарњ дод: - Таѓйирёбии босуръати вазъи љањони муосир, муноќишањои тезутунди сиёсї, буњрони молиявию иќтисодї ва афзун гардидани хатару тањдидњо аз љониби унсурњои террористиву экстремистї дар бисёре аз кишварњои олам таќозо менамоянд, ки њар як давлат бо маќсади њифз ва таъмини сулњу суботи сиёсї, манфиатњои милливу давлатї, мустањкамиву ободии ояндаи Ватан, рушди устувору бомароми иќтисодиву иљтимої ва муњайё намудани шароити муносиб барои некуањволии шањрвандон тадбирњо андешанд. Ба гуфтаи ў, мањз ба ин хотир аъзои Маљлиси Миллї ва вакилони МН ислоњоти конститутсиониро пешнињод кардаанд. "Нигоњ" тасмим гирифт нуктањои аслии таѓйиру иловањоро ба хонандагон пешнињод намуда, онњоро ба варианти амалкунандаи Ќонуни асосї муќоиса намояд.

19 пешнињодоти аслї: 1. Пас аз ќабули таѓйиротњо аз ном ва матни Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон калимаи "(Сарќонуни)" хориљ карда мешавад.

2. Дар моддаи 1, ќисми дуюм бо мазмуни зерин илова карда мешавад: "Шакли идораи Љумњурии Тољикистон президентї мебошад".

3. Дар моддаи 8, ќисми шашум бо мазмуни зерин илова карда мешавад: "Дар Тољикистон фаъолияти њизбњои сиёсии дигар давлатњо таъсиси њизбњои хусусияти миллї ва динидошта, инчунин маблаѓгузории њизбњои сиёсї аз љониби давлатњо ва созмонњои хориљї, шахсони њуќуќї ва шањрвандони хориљї манъ аст". (талаботи ин модда дар банди 28 -уми матни фаъол ин ифода чунин буд: "Шањрванд њаќ дорад дар ташкили њизбњои сиёсї, аз љумла њизбњои характери демократї, динї ва атеистї дошта, иттифоќњои касаба ва дигар иттињодияњои љамъиятї иштирок намояд, ихтиёран ба онњо дохил ва аз онњо хориљ гардад").

9

САДОИ МАРДУМ

63%: БА РЕФЕРЕНДУМ БАРОВАРДАНИ МАЌОМИ ХУДМУХТОРИИ ВИЛОЯТИ БАДАХШОН ЗАРУР БУД

63%

70% 60% 50% 40% 30%

13%

20%

9%

11% 4%

10% 0% 1

2

3

4

5

Аксарияти пурсидашудагони як назарпурсї бовар доранд, ки ба референдум баровардани маќоми худмухтории вилояти Бадахшон зарур буд, зеро мо як миллат ва як халќ њастем. Дар ин назарпурсї, ки тањти унвони Оё ба референдум баровардани маќоми худмухтории вилояти Бадахшонро зарур медонед? 63 фоиз гуфтаанд, оре зарур буд зеро мо як миллат ва як халќем.

13 дарсади иштирокчиён бо тарафдорї аз гурўњи аввал гуфтаанд, ба референдум баровардани маќоми худмухтории вилояти Бадахшон зарур буд, чунки Тољикистон давлати воњид аст.

Аммо бар хилофи назари респондендони мазкур, 9 дарсад гузинаи ќатъиян не, беэњтиётї мебуд-ро интихоб кардаанд.

11 дарсад бовар доранд, ки ба референдум баровардани маќоми худмухтории вилояти Бадахшон зарурат надорад.

4 фоизи пурсидашудагон изњор доштаанд, ки барояшон онњо фарќ надорад. Ин назарпурсї аз 11-уми феврал январ то 16-уми феврали соли 2016 бо супориши њафтаномаи "Нигоњ" дар сомонаи Ољонсии иттилоотии "TojNews" гузаронида шуда, дар он 917 нафар ширкат кардааст.

Суоли навбатї: Оё буњрони иќтисодї ба шумо таъсир расонд? Фаромарзи ФОЗИЛ

4

23 - СОЛ ПЕШ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

Артиши Тољикистон 23-сола мешавад. Соли 1993 дар ин рўзњо давлати тозаистиќлоли Тољикистон њам ба љанги дохилї даступанља нарм мекард, њам дар садади таъсиси артиш буд. Тољикистон барои бунёди артиш мисли дигар кишварњои пасошўравї меросе нагирифт, њатто кадри мањаллї низ надошт. Дар як сў љанг буд, аз сўи дигар силоњбадастон аз Фронти халќї низ мардумро ѓорат мекарданд. Вазъ дарњам барњам буд...

ТАЊИЯИ САВГАНД Азбаски он замон артиши миллї, ки набуд, савганди њарбї низ вуљуд надошт. 16-уми феврали соли 1993 Вазорати мудофиаи Тољикистон матни савганди њарбиро омода кард. Онњое, ки ба сафи артиш мепайванданд бояд дар назди мардум ва рањбари давлат савганди вафодорї ёд кунанд. Матни савганд, ки бо забонњои тољикї ва русї тањия шуда буд, барои тасвиб ба Шўрои Олии кишвар пешнињод мешавад. Баъди як рўз, 17-уми феврал Шўрои Олї дар бораи тасвиби матни савганди њарбї фармон содир мекунад. Унсурњои Артиши миллии Тољикистон шакл мегирифт. Худи њамон рўз Раёсати Шўрои Олии Тољикистон дар бораи таљлили Рўзи нерўњои мусаллањи кишвар ќарор ќабул мекунад. Дар ќарор таъкид мешавад, ки 23-юми феврал Рўзи артиш эълон шуда, њамасола таљлил шавад. Ќарор ќабул мешавад, ки бори нахуст дар майдони "Озодї" дар маркази шањри Душанбе ба муносибати ин рўз чорабинї баргузор шавад. Ёќуб Салимов, вазири ваќти корњои дохилї ва Саидамир Зуњуров, раиси ваќти Кумитаи амният барои назорати љиддии тартиботи љамъиятї масъул мешаванд.

4000 САРБОЗИ ЊНИТ ВА АРТИШИ ЊУКУМАТ Тољикистон дар миёни љанги шањрвандї ќарор дошт. Расонањои Русия аз тавоноињои нерўњои мухолиф хабар медоданд. Аз љумла дар њамон рўзњое, ки Тољикистон нахустинбор дар замони соњибистиќлолї ба таљлили Рўзи артиш омодаї медид, нашрияи "Известия" аз он хабар медињад, ки ба сафи нерўњои мухолиф 4 њазор љангљўи обутобдида аз Афѓонистон хоњанд пайваст. Аз навиштањои он замон чунин хулоса кардан аз мантиќ дур нест, ки нерўњо тавони баробар надоштанд.

20-уми феврал Эмомалї Рањмонов, раиси Шўрои Олї дар мурољиаташ ба сокинони водии Рашт аз ризояташ барои вуруди нерўњои давлатї ба минтаќа хабар медињад. Дар бораи барќарории ќонун ва тартибот њарф мезанад. Мегўяд, ки ин тасмим барои фишор алайњи фаъолиятњои антиконститутсионї, ѓорату роњзанї ва барои њимояи сокинон гирифта шудааст. Худи њамон рўз, наздикии шом баъди бархўрди шадид нерўњои давлатї шањраки Ѓармро зери назорат мегиранд. Дар рўзњои баъдї нерўњои мухолифинро аз дењањои атроф берун мекунанд. Баъдан ноњияи Тавилдараро зери назорат мегиранд, ки роњ ба Бадахшон боз мешавад.

РАИСИ ШЎРОИ ОЛИИ ТОЉИКИСТОН ЭМОМАЛЇ РАЊМОНОВ ВА МУОВИНИ АВВАЛИ ШЎРОИ ВАЗИРОНИ ТОЉИКИСТОН МАЊМАДСАИД УБАЙДУЛЛОЕВ ДАР АВВАЛИН ПАРАДИ НИЗОМЇ

даанд. Ва њама аъмоли хашинашонро зери номи Ислом пинњон кардаанд. Њатто Ѓармро љумњурии исломї эълон кардаанд. Дар сафи гуруњњои мухолифи њукумат хориљињо низ њузур доранд. Яке аз онњо сиёњпўст будааст, ки бонувони ѓармї ўро овехтаанд, - иброз доштааст дар суханрониаш Эмомалї Рањмон. Њамчунин дар ин љаласа Эмомалї Рањмон хабар медињад, ки душманони њукумат овоза пањн кардаанд, ки дар дараи Ромит нерўњои мухолифин љамъ шуда, 5-уми март ба Душанбе њамла мекунанд. Дар њоле, ки сокинони Ромит рањоияшон аз дасти нерўњои мусаллањи табањкорро таљлил мекунанд. Дар Душанбе 80 гуруњи мусаллањи хурду бузург боздошт шуданд, ки ба роњзанї ва ѓорати мардум машѓул буда, худро намояндањои Фронти халќї меноманд. Шумораи онњо ба 300 нафар мерасад. Дар Кофарнињон низ 32 нафарро боздошт кардаанд, ки бо истифода аз парчами давлатии Тољикистон бо БТР ба роњзаниву ѓорат машѓул буда, худро аъзои Фронти халќї номидаанд. Раиси Шўрои Олї ваъда медињад, ки бо чунин гуруњњо муборизаи беамон хоњанд бурд. Ў маълумот медињад, ки гуруњњои мусаллањ дар Бадахшон ба душманон силоњ мефурўшанд. Дар ин љаласа Эмомалї Рањмон ба рањбарони вазоратњои савдо, наќлиёт, идорањои "То-

АВВАЛИН ПАРАДИ ЊАРБИИ АРТИШИ ТОЉИКИСТОН АРТИШЕ БИДУНИ ГЕНЕРАЛ Дар раъси нињодњои њарбии кишвар кадри мањалливу миллие бо рутбаи генерал мављуд набуд. Полковник Александр Шишлянников, афсари рус аз Ўзбакистон вазири мудофиа, полковник Саидамир Зуњуров, раиси Кумитаи амнияти миллї, полковник Ёќуб Салимов вазири корњои дохилии Тољикистон буданд. 22юми феврал бо ќарори Раёсати Шўрои Олї ба рањбарони ин се нињоди ќудратї рутбаи навбатии генерал-майор дода шуд. Онњо аввалин генералњои њукумати нав буданд. Он замон двизияи 201-уми Русия дар Тољикистон маќар дошт, ки ба он генерал-майор Муњриддин Ашўров фармондењї мекард. Генерал-лейтенант Ашўров зодаи Тољикистон буда, Ќањрамони Русия мебошад. Њамон рўз дар гарнизони Душанбе дар Хонаи афсарон њамоиши хидматчиёни двизияи 201-ум ба муносибати 23-юми феврал - Рўзи њомиёни ватан дар Русия баргузор мешавад. Дар ин њамоиш Мањмадсаид Убайдуллоев, муовини раиси Шўрои Вазирон аз номи Њукумати Тољикистон ширкат мекунад. Тавоноии двизияи мазкур ба маротиб аз артиши Тољикистон болотар буд.

ГЕНЕРАЛ ШИШЛЯННИКОВ ДАСТНИШОНДАИ УЗБАКИСТОН

ПАРЧАМИ ИСЛОМИИ БОЛОИ ЊУКУМАТЊО ДАР ЌАРОТЕГИН Нахустин бор дар Тољикистон соли 1993 дар майдони он ваќт "Озодї" дар маркази шањри Душанбе таъсиси Рўзи артиши милли кишвар таљлил мешавад. Дар баробари Эмомалї Рањмонов ва њайати расмии давлатї, рањбари Фронти халќї Сангак Сафаров низ дар минбар њузур дошт. Дар ин рўз маросими ќабули курсантњо ба нахустин муассисаи таълимї-њарбї баргузор шуд. Курсантњо бо ёд кардани савганд ба майдон њозир шуданд. Њамин тавр Эмомалї Рањмонов ва Сангак Сафаров ба ин муносибат сухани табрикотї доштанд. Дар назди минбан афсарони оянда ва техникаи њарбї мегузаранд. Дар ин рўз чањор тайёраи тирандози СУ-25 низ аз фазои майдон гузаштанд.

МАШЌИ НАХУСТИН САРБОЗОНИ АРТИШИ МИЛЛЇ

КЎДАКОНИ ЃАРМ ЗИДДИ ЉАНГ Њамон рўз љаласаи якљояи раёсати Шўрои Олї ва Шўрои Вазирони Тољикистон бо ширкати рањбарони вазорату идорањо баргузор мешавад. Эмомалї Рањмон дар бораи вазъи сиёсии кишвар, аз љумла дар бораи вазъи ноњияњои водии Ќаротегин ва Вилояти мухтори кўњистони Бадахшон њарф мезанад.

-Ноњияњои Комсомолњобод, Ѓарм, Тољикобод, Тавилдара ва дараи Ромитро пурра зери назорати нерўњои давлатї ќарор доранд, - хабар додааст Эмомалї Рањмон. "Баъди озод кардани ин ноњияњо аз нерўњои мухолифин, ки сокинонро ором намегузоштанд, далелњои љиноёти содиркардаашон ошкор шуд. Дар дараи Ромит беш аз 100 тонна маводи тарканда ва техникаи њарбї мусодира шуд. Наход дар ин бора кормандони маќомоти корњои дохилї ва амнияти миллї дар ноњияи Кофарнињон хабар надоштанд? Раисони ноњияњои Комсомолобод, Ѓарм, Тољикобод ба ман телеграмма ирсол ва аз њукумати ќонунї љонибдорї кардаанд. Аммо дар бинои ин њукуматњо парчами исломї овехтаанд. Дар Ѓарм 118 муборизи вазорати корњои дохилиро бо нону намак дар чойхона пешвоз гирифта, аммо пас аз он бархўрди хашин кар-

љикматлубот", "Барќи тољик" ва консерни "Роњ" супориш медињад, ки ба зудї роњу пулњоро ба танзим дароваранд. Аллакай дар рўзи баъди љаласа садњо тонн мањсулоти ѓизої ба ноњияи Комсомолобод равон мекунанд. Баъдан, раиси Шўрои Олї аз ворид шудани баталёни нерўњои њомии сулњи кишварњои ИДМ ба Тољикистон хабар медињад, ки бояд 25-26уми феврал вориди кишвар мешуданд. Эмомалї Рањмон расонањоро аз љумла радио, телевизион ва матбуотро ба бозтоби обективї ва фаврии њодисањо даъват менамояд ва мегўяд, ки ба макони њодисањо рафта, онро дар шакли воќеї тасвир намоянд. Худи њамон рўз муовини Раиси Шўрои Вазирон Мунавваршо Назриев, вазири муњити зист Сайдулло Хайруллоев, муовини Раиси Иттифоќи касаба Роза Ањмадова, узви Кумитаи назорати конститутсионї Сайдамир Љонов, муовини вазири наќлиёт Шамсиддин Сайфиддинов њамроњ бо гурўњи журналистони ТВ ва хабаргузории "Ховар" ба ноњияи Ѓарм парвоз карданд. Аммо баробари поин шудани вертолёти низомї сўи онњо аз кўњ њамлаи низомї сурат мегирад. Ин вазъ то расиданашон ба ситоди њукуматї идома ёфт. Баъдан сардори ШКД Рањматулло Сайдуллоев ба њозирин хабар медињад, ки таи 4 рўзе, ки онњо кор мекунанд, ањвол њамин аст. Ба гуфтаи ў муљоњидон мардумро бо зўрї бо худ ба кўњ бурдаанд. Дар шањраки Ѓарм танњо ду оила боќї мондаасту бас. Орду нон нест. Кормандони милиса ва ситоди њукуматї низ гурўснаву сармозадаанд. Њайати њукуматї ва журналистон бо азобе то пеши вертолёт мерасанд, чун њамлаи навбатї ба ситод иттифоќ меафтад. Онњо дар вертолёт аскарони маљруњ ва фавтидаро бо худ ба Душанбе меоранд... Абдуазими АБДУВАЊЊОБ, Бо истифода аз китоби "Республика Таджикистан: История независимости. Год 1993)

ГЕОПОЛИТИКА Аз оѓози моњи равон дар ќаламрави се вилояти шимолии Афѓонистон пояњои хатњои интиќоли барќ аз Осиёи Марказї инфиљор дода шуданд.

2 феврал дар минтаќаи Данди Шањобуддини вилояти Баѓлон пояи хатти интиќоли барќ аз Ўзбакистон ба Кобул инфиљор дода шуд. 70 дарсади шањри Кобул бебарќ монд. 9 феврал дар минтаќаи Бобо Назари маркази Баѓлон - шањри Пули Хумрї ва њам ноњияи кўњистоние дар вилояти Ќундуз ду пояи хати барќи Сангтўда Пули Хумрї, ки барќи Тољикистонро ба пойтахти Афѓонистон интиќол медињад, низ дар пайи инфиљор тахриб шуданд. Кобул пурра бебарќ монд. 15 пояи хати барќе, ки аз Туркманистон ба дар вилояти Форёб кашида шудааст, низ дар пайи инфиљори мина аз кор баромад. Дар пайи ин 5 вулусволии Форёб аз барќ мањрум шуданд. Ин њол гуфтугузорњоеро дар бораи ноамн будани масири Афѓонистон барои интиќоли захоири энержии Осиёи Марказї ба Осиёи Љанубиро ба миён овард. CASA - 1000 умдатарин тарњи интиќоли барќи Тољикистону Ќирѓизистон ба Афѓонистону Покистон ба аввалин чолишњо рў ба рў шуд. Аз ин тарњ кишварњо интизори бењбуди иќтисоду амнияти худро доранд, аммо чї дастњое мехоњанд ин умедњоро барбод дињанд?

ТОЛИБОН БО КИЯНД? Расонањои хориљї инфиљорњоро то ба њол кори дасти Толибон арзёбї мекунанд. Аммо ин њаракат пас аз инфиљори пояњои барќи Данди Шањобуддини Баѓлон зимни як изњорот гуфт, ин инфиљор кори дасти неруњои њукуматї аст, ки дар мубориза бо Толибон муваффаќ нашуданд ва ба хотири таблиѓот мехоњанд онњоро сиёњ кунанд. Дар ин изњорот омадааст, ки хатњои интиќоли барќ дар ќаламрави нуфузи њаракат зиёданд, аммо инфиљори онњоро хилофи "усули љињод ва мардуми Афѓонистон" мењисобанд. Вањидуллоњ Тавњидї, сухангўи "Брешно", ягона ширкати интиќол, истењсол ва фурўши барќи Афѓонистон низ даст доштани Толибон дар ин инфиљорњоро рад карда, гуфт, пояњои барќ дар Баѓлону Ќундузро гуруњњои марбут ба фармондењони мањаллї инфиљор додаанд. Дар шабакањои иљтимої корбарони афѓонистонї инфиљори пояњои хатти барќро супориши мафияи фурўши бензин ва генератор (барќзо) - њо арзёбї карданд, ки ба дасти гуруњњои ѓайримасъул анљом шудааст.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

5

"ДЎСТОН" - И ЭЊТИМОЛЇ Масири CASA - 1000 низ ноамн мешавад

Манобеъи "Нигоњ" дар Афѓонистон њамчунин атбои Тољикистону Ўзбакистонро, ки дар сафњои Толибон мељанганд, муљрими ин инфиљорњо медонанд. Ба ќавли онњо, љангиёни тољику ўзбак њам дар Баѓлон ва њам Ќундуз њузур доранд, аз ин хотир, бо ин васила хостанд ба њукуматњои худ зарари молиявї расонанд. Пас аз инфиљори пояи барќ дар Форёб эњтимоли њузури дастњои ќавитар ва фаротар аз Толибону шарикони ўзбаку тољик ва мафияњои тиљоратї низ ба миён меояд.

ЊАМА ОМОДААНД... Инфиљори пояњои барќ дар Афѓонистон замоне иттифоќ меафтад, ки бино ба иттилои вазорати энержии Тољикистон, моњи майи соли равон бояд сохтмони CASA - 1000 шурўъ шавад. Бино ба ин манбаъ, сармоягузорони ин тарњ маълум шуда, њуљљатгузорињо миёни Ќирѓизистон, Тољикистон, Афѓонистон ва Покистон нињої, њатто тарифњо маълум шудаанд. Даври аввал, эњдоси хатти барќи 500 кВ - и Датка - Хуљанд аст, ки сохтори энержии Ќирѓизистону Тољикистонро васл мекунад. Дар гоми дуввум хатти баладшиддати барќ аз Тољикистон ба Афѓонистон ва Покистон, њамзамон зеристгоњњои кон-

вертерї сохта мешаванд. Аз соли 2017 Покистон аз ин хат солона 1000 ва Афѓонистон 300 МВт барќ мегиранд. Агар Афѓонистон натавонист, ин 1300 МВт пурра ба Покистон меравад. Сухан дар бораи интиќоли барќи зиёдатие меравад, ки Ќирѓизистону Тољикистон дар мавсими гармо хоњанд дошт. Тарњ соли 2020 нињої мешавад. Њазинаи умумиаш њудуди 1 миллиарду 100 миллион доллар аст (Тољикистон 314, Ќирѓизистон - 209, Афѓонистон - 354 ва Покистон - 209 миллион доллар). Харљи Тољикистонро Бонки љањонї (45 млн.), Бонки исломии рушд (70 млн.), Бонки таљдид ва рушди Аврупо (110 млн.) ва Бонки сармоягузории Аврупо (70 млн.) ба зимма гирифтаанд. Њукумати Тољикистон 15 миллион доллар сањм дорад.

ДАВОМИ БОЗЇ CASA - 1000 дувумин тарњи бузург миёни Осиёи Марказї ва Осиёи Љанубї аст. Сохтмони тарњи аввал - лўлаи гази Туркманистон - Афѓонистон - Покистон Њинд (ТАПИ), ки 13 декабри соли гузашта дар Туркманистон шурўъ шуд, идома дорад. Аммо ноамнињое, ки пас аз оѓози сохтмон дар масири сохтмони ин лўлаи

газ ба вуљуд омаданд, нишон медињанд, ки инфиљорњои масири CASA - 1000 низ тасодуфї буда наметавонанд. Ин ду тарњ ба табъи як ќатор ќудратњо ва кишварњои минтаќа метавонанд набошад. Ќабл аз њама, кўшишњои Русия барои ворид шудан ба ин тарњњо натиља надоданд. ТАПИ - ро ба љуз Русия, Эрон низ намепазирад, зеро ин кишвар аз солњо ба ин сў мехоњад ќаламрави восили интиќоли энержии Осиёи Марказиву Русияву Ќазоќистон ба Осиёи Љанубї бошад. Дар Осиёи Љанубї ду иќтисоди хеле ќавї - Покистон ва Њинд дар њоли ќомат рост кардан њастанд, ки ба энержии зиёд зарурат доранд.

CASA - 1000 - ро ба љуз Русия, Ўзбакистон низ хуш надорад. Он њама мухолифатњое, ки Тошканд бо Душанбе ва Бишкек сари тарњњои эренжии обашон дорад, реша дар ин тарњ доранд. Тошканд худ мехоњад яккатози бозори энержї дар Афѓонистону Покистон бошад. Эњдоси нерўгоњњои Роѓуну Ќамбар - Ота ва дигар тарњњои кишварњои болооб - Тољикистону Ќирѓизистон њаќќи бањрабардорї аз ин бозореро, ки миллиардњо даромадро дар батн мепарваранд, аз Ўзбакистон мегирад. Хисороти Русия бештар аз њама хоњад буд. Маскав то вуруди Чин яккатози бозори энержии Осиёи Марказї буд. Њоло ба ин бозор Амрикову Аврупо тариќи созмонњои молиявии тањти назораташон, назири Бонки љањонї, Бонки исломии рушд, Бонки таљдид ва рушди Аврупо ва Бонки сармоягузории Аврупо, ки на фаќат маблаѓи њиссаи Тољикистон, балки Ќирѓизистону Афѓонистонро низ пардохт мекунанд, ворид мешаванд. Ин ба он маъност, ки ба њамин ќарибї Русия батамом аз ин бозорњо мањрум ва танњо нозири вазъ хоњад буд. Толибон то ин замон боре њам пояи барќеро дар кишвари худ инфиљор надодаанд. Аммо бо назардошти он, ки рўёрўии ќудратњо дар Афѓонистон шиддат мегирад ва тамосњои эълоншуда миёни Толибону Русия барќарор шудаанд, њарчи метавонад иттифоќ афтад. Њамзамон фазосозињои иттилоотие, ки дар расонањои русї идома доранд, хашми пинњони Маскавро ошкор мекунанд. 4 феврал чанд расонаи русї якбора изњори назари Сергей Масаулов, рањбари Маркази тањќиќоти ояндадори Ќирѓизистонро иќтибос карданд, ки гуфт, "CASA - 1000 тарњи иљронашаванда аст". Имкон дорад. Ваќте чунин "дўстон" и эњтимолї дорад, чаро иљро шавад? Фаромарзи ФОЗИЛ

МУБОРИЗА БО ФАСОД Аудитор, корманди ЉДММ "СомонАудит" зимни гирифтани пора ба маблаѓи 3 њазор доллар аз корманди шабакањои барќи ноњияи Ашт боздошт шудааст. Бино ба иттилои дафтари матбуотии Вазорати корњои дохилии Тољикистон, 14-уми феврал кормандони милиса корманди ЉДММ "Сомон-Аудит", марди 57-солаи сокини шањри Хуљандро "бо гумони гирифтани мукофот бо роњи тамаъљўї" дастгир кардаанд. Корманди "СомонАудит" корхонаи шабакањои барќии ноњияи Аштро дар давраи аз 1-уми

Тамаъљўї барои ошкор накардани камбудињои "Барќи тољик" дар Ашт январ то 31-уми декабри соли 2015 мавриди санљиш ќарор додааст. "Аз корманди шабакаи барќии ноњияи Ашт, марди 50-солаи сокини њамин ноњия, њангоми дар корњояш ошкор намудани камбудињо, бо роњи тамаъљўї аз охирон 12000 доллари амрикої талаб намудааст", - мегўянд дар

ВКД. Корманди "Сомон-Аудит", ки аз ў ном бурда намешавад, 6-уми феврали соли 2016, 2 њазор сомониро аз корманди шабакањои барќ мегирад. Аммо санаи 12-уми феврал зимни гирифтани 3 њазор доллари амрикої дастгир мешавад. Нисбати далели мазкур парвандаи

љиноятї оѓоз гардида, тафтишот идома дорад.

TojNews

6

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

142 њазору ... км2

БО ТАЉЊИЗОТИ КУЊНА

БИДУНИ МУХОЛИФАТ

200 ТРАНСФОРМАТОР ДАР ЯК СОЛ

Љамъияти сањњомии кушодаи "Трансформатор"-и шањри Ќурѓонтеппа дар соли 2015 ба маблаѓи 4851000 сомонї мањсулот истењсол намудааст. Корхона дар ин давра 200 трансформатори гуногунтамѓа истењсол намуд, ки нисбат ба њамин давраи соли гузашта 78 адад зиёд мебошад.

-Албатта, ин нишондод ба талабот љавобгў нест, зеро дар корхона имкониятњои истифоданашуда хеле зиёданд ва

барои васеътар истифода бурдани онњо, афзоиши истењсоли мањсулот, баланд бардоштани сифат, зиёд намудани љойњои нави корї ва технологияњои нави истењсолотро љорї намудан лозим меояд, зеро мо таљњизоти кўњнаву фарсудаи истењсоли солњои 70-80-уми асри гузаштаро истифода мебарем, ки дар замони густариш ёфтани илму техника, технологияњои навтарин барои истењсоли мањсулоти ба меъёрњои байналмилалї мутобиќ ва арзону ба раќобат тобовар мушкилиро ба миён меоранд, гуфтааст директори корхона Давлатшоев Н.Б. ва афзуда, ки солњои охир дар кишвар аз нарасидани гази табиї дар тамоми хонањои баландошёна, корхонањо, мањаллањои зисти мардум барќро истифода мебаранд ва барои ин истифодаи трансформаторњои иловагї зарур меояд. Барои пурра таъмин намудани љумњурї бо трансформаторњо эњтиёљоти "Барќи Тољик" аз 300 то 400 трансформаторро дар як сол ташкил медињад. АМИТ "Ховар"

НИМПАЙКАРАИ ГЕНЕРАЛ РУСТАМ АМАКИЕВРО МЕГУЗОРАНД

БЕ ГАЛСТУК

РАИСИ НАВ БО ЗОДАГОНИ ИСФАРА ВОХЎРИИ ФОСИЛАВЇ ДОШТ вегия, М. Исоев аз Гвинеяи Нав, М. Назаров аз Швейтсия андешањояшонро изњор намудаанд. Раиси шањр пешнињоди Насриддин Неъматов дар бораи таъсиси бизнес - инкубатор ва телефони бовариро бо номи рамзии "Гўш мекунам, муњољир!" пазируфтааст. Дар натиља се Баёнияи њамкорї ба имзо расид, ки тибќи онњо соњибкорон дар муддати 2 сол корхонањои гуногуни истењсолї бунёд хоњанд кард. Њатто бархе аз соњибкорон ваъда супурдаанд, ки то 25 солагии Истиќлолияти кишвар, ки имсол дар назар аст, коргоњњои худро ба истифода медињанд. "Азия плюс"

ОЊУИ ХОЛДОР ДАР ДАРАИ ЌАРАТОЃ

Президент пас аз маргаш ба Рустам Амакиев рутбаи генерал-майор дода шуд.

TojNews

ЊАЛОКАТИ ДУХТАРЧАЊОИ 11 ВА 7-СОЛА АЗ ДУДИ АНГИШТ ДАР ИСФАРА дуди ангишт бори нахуст аст. Солњои пеш бахусус соли 2014 њодисањои њалокати шањрвандон аз дуди ангишт зиёд ба ќайд гирифта шуда буд. Азљумла шаби 7-ум ба 8-уми декабри соли 2014 дар дењаи Бакарони Љамаоти дењоти "Симинганљ"-и шањри Вањдат як модар бо 4 фарзандаш аз дуди ѓализи ангишт ба њалокат расида буданд.

TojNews

БАЊС ВА СОЗИШИ ЊАМСОЯЊО

ПАРЧАМИ ЌИРЃИЗИСТОН АЗ БОМИ ХОНАЊОИ ТОЉИКОН БАРКАНДА ШУД Намояндагони Ќирѓизистон субњи љумъаи гузашта парчами кишварашонро аз боми хонаи ду шањрванди Тољикистон дар њудуди љамоати Овчї-Ќалъачаи ноњияи Бобољон Ѓафуров баркандаанд. Сокинони мањаллї гуфтаанд, ки ин кор субњи 12 феврал бо рањбарии Сафаралї Одинаев, раиси мањаллаи Маќсати Ќирѓизистон, сурат гирифтааст. Масъулони Сарраёсати нерўњои марзбонии Тољикистон низ хабари барканда шудани парчами Ќирѓизистон аз боми хонањои ду шањрванди кишварро тасдиќ карданд. Онњо гуфтанд, ки баъд

ки њарчанд дар ин ноњия аъзои Њизби коммунисти Тољикистон кам нестанд, аммо ба кандани њайкали Ленин мухолифате нишон надодаанд.

АЉОБАТИ ТАБИАТИ КИШВАР

МУШКИЛОТИ ЗИМИСТОНИ ТОЉИКИСТОН

Њафтаи гузашта ду духтарчаи ноболиѓ дар шањри Исфара аз дуди ангишт зањролуд гардида, љон додаанд. Бино ба иттилои Раёсати корњои дохилї дар вилояти Суѓд, њодиса 9уми феврал соати 16:10 даќиќа дар љамоати Навгилеми шањри Исфара рух додааст. Аз ин зањролудшудавї ноболиѓон духтарчањои 11 ва 7-сола дар љои њодиса ба њалокат расида, бибии онњо ба беморхона интиќол ёфтааст. Дар зимистони имсола њодисаи зањролудшавї аз

Охирин муљассамаи пешвои коммунистон њафтаи гузашта дар ноњияи Шањритус барчида шуд. Ин баландтарин њайкали Ленин дар минтаќаи Хатлон буд. Маќомоти њукумати ноњияи Шањритус мегўянд, ки то ин дам њайкали Ленин дар маркази ин ноњия њамчун осори замони Шўравї нигоњ дошта мешуд ва њоло онро барчида ва ба љамоати дењоти "Обшорон" бурдаанд. Мањмадсаид Баротов, муовини раиси ноњияи Шањритус дар сўњбат ба хабарнигорон гуфтааст, ки бо иљозатномаи вазорати фарњанг ва як комиссияи муштарак, ин њайкалро, ки дар маркази ноњия буд, канданд ва ба љамоати Обшорон бурдаанду пас аз тармим, дар он љо дубора бардошта хоњад шуд. Аз њукумати ноњияи Шањритус гуфтанд,

Раиси нави шањри Исфара Дилшод Расулзода бо маќсади шиносої бо вазъи иљтимоиву иќтисодии шањр вохўрињои худро бо сокинон идома медињад. Чанд рўз пеш ў вохўрии њамчунин бо 80 соњибкори муваффаќи шањр анљом додаст. Гуфта мешавад, ки ин мулоќот озоду ѓайрирасмї сурат гирифтааст, ки ин формати сўњбатро "мулоќоти бидуни галстук" њам меноманд. Ба љараёни мулоќот дар рељаи онлайн дањњо тољирони дар хориљи кишвар фаъоли зодагони Исфара љалб гардида, фазои сармоягузориву фаъолиятњоро баррасї кардаанд. Аз љумла, тољирон - зодагони ин шањр Н. Неъматов аз шањри Маскав, И. Сайфиддинов аз Казоќисттон, Д. Гафуров аз Нор-

ПАС АЗ МАРГ

Дар ноњияи Восеъ парда аз рўи нимпайкараи генерал Рустам Амакиев, собиќ фармондењи дастаи "Алфа"-и КДАМ бардошта хоњад шуд. Ба гуфтаи Мўсо Ѓафурзода, раиси ноњияи Восеъ, нимпайкараи собиќ фармондењи "Алфа" дар назди бинои литсейи касбї- техникии ноњияи Восеъ бо харљи 100 њазор бунёд мекунанд. Нимпайкара 3,5 метр баландї дошта, онро ЉДММ "Њасан-Бегї" бунёд мекунад. То њол њудуди 70%-и бунёди ин тандис ба анљом расида, 23-юми феврал маросими ифтитоњи он баргузор мешавад. Рустам Амакиеви 41 -сола 15-уми сентябри соли гузашта дар амалиёти безараргардонии гурўњи Абдуњалим Назарзода, собиќ муовини вазири мудофеа ба њалокат расида буд. Баъд аз маргаш Президент Эмомалї Рањмон ба оилаи ў як хонаи истиќоматї ва 2 ќитъаи замини наздињавлигї дод. Инчунин бо фармони

ОХИРИН ЊАЙКАЛИ ЛЕНИНРО ДАР ШАЊРИТУС КАНДАНД

аз музокироти њайатњои марзбонии Тољикистону Ќирѓизистон тасмим гирифта шудааст, то анљоми пурраи ташхиси хатти сарњад дар љамоати Овчї-Ќалъача њеч парчам ё нишону аломат гузошта нашавад. Таќрибан 30-40 марзбони ќирѓиз рўзи 6 феврал вориди хоки Тољикистон шуда, дар болои манзили зисти Муњаммадалї Абдулвалиев ва Абдуѓаффор Љалолов - сокинони љамоати Овчи Ќалъачаи ноњияи Бобољон Ѓафуров - парчами кишварашонро насб карда буданд.

Табиати зебои дараи Ќаратоѓ љойи дўстдоштаи сайёњони дохиливу хориљї ќарор дорад. Хољагии љангалу шикори Ќаратоѓ дар кори барќароркунї ва бунёди љангалзори нав сањми муносиб дорад. Хољагиро марди чашмикордону табиатдўст Мањмадназар Тўраев сарвар аст. Алњол кормандони хољагї ба шинонидани 2,5 њазор тухми бодоми бухорої ва беш аз 2 њазор дарахтони гуногуни мевадињандаи ороишї машѓуланд. Мавриди зикр аст, ки дар ин љо 220 сар оњуи холдор парвариш меёбад. Имсол кормандони хољагї дар масоњати 50 гектар будубоши оњувонро васеътар намуда, маќсад доранд теъдоди онњоро боз њам афзун намоянд.

ПАС АЗ ИНТИЌОДИ ПРЕЗИДЕНТ

"МАСЉИДЊОИ ЗИЁДАТИРО КЎДАКИСТОН Ё ЧОЙХОНА КУНЕД!" Раљаббой Ањмадзода - раиси шањри Хуљанд дастур додааст, ки бинои масљидњои, ба ќавли ў, "зиёдатї" дар мањаллањои ин шањр ба сехи дўзандагї ё чойхонаву боѓчањои бачагона табдил дода шаванд. Оќои Ањмадзода ин нуктаро рўзи 8 феврал дар љаласаи фаъолони Хуљанд баён дошта, барои мушаххас кардани теъдоди масљидњои "зиёдатї" ва роњњои кам кардани онњо як гурўњи махсус ташкил додааст. Ба ин гурўњ дар баробари масъулони бахши дин кормандони њифзи њуќуќ низ шомиланд. Раиси Хуљанд гуфтааст, ки агар дар як мањалла 2 ё 3 масљид воќеъ бошад ва фосилаи миёни ин масљидњо 50 ё 100 метрро ташкил дињад, бењтар аст, ба љойњои дигари љамъиятї табдил дода шаванд. "Ягон сехи дўзандагї ё чойхона кунед. Агар масљиди калонтар бошад, кўдакистон кунед, то ба мардум љойњои корї шавад," - афзудааст ў. Раљаббой Ањмадзода дар идома аз камсаводии баъзе имом-хатибон низ интиќод карда ва аз ифтитоњи 11 парвандаи сокинони маркази Суѓд барои ифротгарої хабар додааст. Маќомоти расмии Тољикистон мегўянд,

ки дар кишвар њудуди 4 њазор масљид, аз љумла дар вилояти Суѓд 951 масљиди панљваќта, 13 масљиди љомеи марказї ва 91 масљиди љомеъ сабтином шудааст. Дар Хуљанд низ њоло 40 масљиди панљваќта ва 5 масљиди љомеъ расман фаъолият доранд. Эмомалї Рањмон, раисиљумњури Тољикистон, дар љаласаи васеи њукумати кишвар дар рўзи 22 январи соли љорї масљидњоро дар баробари интернет яке аз маконњои ифротишавии љавонон номида ва гуфт, ки њоло теъдоди умумии масољид аз мактабњои миёна зиёдтар шудааст. "Озодї"

ИЌТИСОДИ ВОЌЕЇ маќсади нигоњдории ќурби миллї", ки маќомот ироа кардаанд, аслан ѓайримантиќист, чун ин тасмимашон камтарин таъсирро ба ќурби пули миллї дорад. Азбаски ин супориши Бонки миллї ба долару евро дахл надорад, метавон тахмин зад, ки он воќеан барои љалби бештари доллару евро ба кишвар роњандозї шудааст. Дар назари аввал ин барои муњољирон зараре намеорад, чун онњо метавонанд пеш аз интиќол рублњояшонро ба доллар ё евро баргардонанду ин-

Абдуманнон ШЕРАЛИЕВ, тањлилгари масоили иќтисодї Маъмулан, моњи феврал иќтисоди Тољикистон, ки гардишаш асосан аз тиљорат ва хидматгузорист, њанўз дар хоби зимистона аст. Чун гардонандаи асосии ин иќтисод пулњои муњољирини корї (чї воридшавї ва чї захираи он) дар ин моњ ба камтарин њадди худ мерасад ва мардум кўшиш мекунад аз њар тараф сарфа кунад. Ин сарфакунї ба он оварда мерасонад, ки савдо дар маѓозаву бозорњо ва даромади тамоми соњањои хидматрасонї, умуман гардиши пул дар дохили кишвар, ки муайянкунандаи асосии маљмўъаи мањсулоти дохилии кишвар аст, ба камтарин њади худ расад. Мушкили иќтисоди кишварро, ки дар ин моњ тамоми нишондињандањояш ба поёнтарин њад мерасанд ва буњрони иќтисодии беш аз як сол давомёфтаистода ин нишондињандањоро ба маротиб поёнтар бурдааст, тасмими бо сомонї пардохт намудани рублњои воридшавандаи муњољирон метавонад бештар кунад. Њадаф аз чунин тасмим метавонад бо нияти даромади иловагї гирифтани чанд бонкдор вобаста бошад, ё ба љалби бештари доллару евро ба кишвар. Бањонаи "бо

рад, чун ваќте ду бозор вуљуд дорад, мардум њатман ба оне хоњад рафт, ки гаронтар фурўшад ё арзонтар бихарад. Ин ки он бозор ќонунист, ё бозори сиёњ, таъсири камтаре дорад ва њарчї фарќ бештар шуд, он таъсир њам камтар хоњад шуд. Ин ба он оварда мерасонад, ки на танњо бозори сиёњи фурўши асъор, балки бозори сиёњи интиќоли пул, ки то ин замон њам вуљуд дошт, таќвият ёбад. Дар натиља, гардиши пул ба бозори сиёњ хоњад кўчид, ки зар-

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

7

карда мешавад. Яъне, агар шумо хостед таваррум дар моњи февралро муайян кунед, нархи бояд мањсулотро бо моњи январ муќоиса кунед. Солонааш њам њамин тавр бо соли гузашта муќоиса карда мешавад. Иддаои Бонки миллї, ки мегўяд дар соли 2015 таваррум 5,1% ва дар моњи январ 0,4% будааст, асос надорад. Чун ќурби пули миллї дар соли 2015 бештар аз 40% коњиш ёфт, ки чунин коњишёбї њатман ба њамин ќадар болоравии нархи мањсулоти воридотї мерасонад.

"ХОБИ ЗИМИСТОНА" -И ИЌТИСОДИ ТОЉИКИСТОН Мушкили аслии иќтисодї дар моњи феврал чї хоњад буд? тиќол дињанд ва дар Тољикистон бо њамон асъори фиристодаашон гиранду дар љой ва ваќти дилхоњашон иваз кунанд. Аммо ин љо чанд мушкил метавонад пеш ояд ва меояд њам: - Худи Русия ва бонкњои он ба доллару евро ниёзи шадиде пайдо кардаанд, ки метавонад хариди онро мушкил гардонад; - Бонки марказии Русия барои љилавгирї аз берунравии асъор метавонад интиќоли онро манъ ё мањдуд кунад; - Бонкњои Тољикистон њам ба камбуди шадиди асъор рў ба рўянд ва имкони пардохти њамаи пулњои интиќолдодаи муњољирон бо асъорро надоранд. Ин мањдудиятњо хоњ нохоњ интиќоли пул тавассути бонкњоро ба маротиб кам мегардонад. Муњољирон танњо дар сурати хеле зарурї маблаѓњояшонро тавассути бонк интиќол дода, дар дигар њолатњо дар љустуљўи роњњои дигари интиќоли пул хоњанд шуд. Ин ки маќомоти бонкї мегўянд мардум кам - кам ба ќоидаи нав одат хоњад кард, асосе надо-

баи онро њам иќтисоди кишвар ва њам бонкњо эњсос хоњанд кард. Низоми шаклгирифтаи бонкии Тољикистон, ки солњо лозим шуд ба њолати имрўзааш расад, зарбаи љонкоње хоњад хўрд. Барои аз бозори сиёњ ба бозори ќонунї кашидани пул солњо ваќт ва кўшиш лозим аст, аммо барои баръакс шудани ин кор њамагї як тасмим ва чанд моњ кофист. Камшавии њаљми асъор дар бонкњо ногузир беќурбшавии пули миллиро хоњад тезонд. Пас, ин иќдом, ки Бонки миллї иддао мекунад онро барои нигоњдории ќурби пули миллї гирифтааст, натиљаи баръакс хоњад дод. Беќурбшавии пул дар кишваре чун Тољикистон, ки мањсулоти истеъмолиаш асосан воридотист, ба таварруми бештаре њам хоњад расонд. Чун бо поёнравии ќурби пули миллї нархи мањсулоти воридотї боло меравад ва нишондињандањои сатњи таваррумро њам аз паяш хоњад кашид. Таваррум дар њамаи дунё аз рўи нархи мањсулоту ашёву хидматрасонї муайян

Аз он чї дар муайянкунии сатњи тавваррум истифода мешавад, танњо меваву сабзавоту гўшт ва хидматрасонї воридотї нестанд ва нархњояшон камтар боло рафтааст, ё њатто баъзе аз онњо назар ба соли гузашта поёнтар рафтаанд. Аммо аз њаљми њамаи муайянкунандањои сатњи таваррум ин мањсулот шояд 30%-ро ташкил дињанд ва метавон хулоса кард, ки сатњи таваррум дар соли 2015 на камтар аз 20% будааст. Чун ќурби пул зери назорати давлат аст ва њатто нархи бозорро кўшиш мекунанд зери назорат дошта бошанд, зўроварї ба бозор сабаби номуназзамии ќурб мешавад ва ин ки Тољикистон кишвари воридотисту нархи мањсулот аз ќурби пули миллї сахт вобастааст, тахмин задан, ки таваррум дар моњи феврал чанд дарсад хоњад буд, мушкил аст. Танњо бо дарназаргирии бўњрони афзоишёбанда ва дар хоби зимистона будани иќтисоди кишвар, метавон тахмин зад, ки сатњи таваррум дар ин моњ на камтар аз 2% хоњад буд.

10 сол пеш дар миёни муњољирон ду усули фиристонидаи маблаѓ буд, ки њарду хатари нобудшавии маблаѓњоро дар пай дошт: Муњољирон пулњои худро њамроњ ва ё ба дасти ягон дўсташон ба Тољикистон интиќол медоданд, ки хатари дар роњњо ба яѓмо рафтани маблаѓи муњољирон вуљуд дошт. Усули дигар - "њавола" ном дошт, ки муњољир дар Русия маблаѓро ба дасти ягон шиносаш медоду пайвандони он шиносаш дар Тољикистон ба дўсти худ он маблаѓро мерасондаднд. Албатта ин усул низ бо пардохти маблаѓи муайяне сурат мегирифт ва хатари зиёде низ дошт. Аз љумла интиќолдињандандагони хусусї метавонистанд ќаллобї карда, маблаѓро азхуд кунанд. Њукумати Тољикистон барои аз байн бурдан ва кам кардани хатари нобудшавии пули муњољирон солњои пеш бо љониби Русия созишномањо баста, интиќоли маблаѓ тариќи бонкњоро ба роњ монда буд. Ба гуфтаи иќтисодшиносон дастури Бонки миллї ба зинда кардани ду усули хатарноки "бобої" мусоидат мекунад ва муњољиронро аз бонкњо дур хоњад кард. Масъулини баъзе бонкњои кишвар низ инкор намекунанд, ки дастури Бонки миллї эњтимол боиси дур шудани мардум аз бонкњо мешавад.

4. Инњисор шудани рубл аз љониби Бонки миллї ва ё баъзе доирањои алоњида

Ба гуфтаи тањлилгарони масоили иќтисодї ба манъ шудани пардохти рубл баъзе бонкњо ё доирањои алоњида шояд манфиатдор бошанд. Зеро рубл асъоре мебошад, ки ќариб 90 дарсади воридоти асъори хориљї ба Тољикистон тариќи он сурат мегирад.

5. Зарба ба љайби муњољирон Пайомадњои онро дар боло зикр кардем.

6. Ѓайриимкон шудани њисоби даќиќи маблаѓњои воридшуда ба Тољикистон Дар ваќти тањияи омори воридоти маблаѓ ба Тољикистон асосан аз раќамњои бонкњо истифода бурда мешавад. Бо ин тарз, мегўянд иќтисодшиносон, метавон даќиќ њисоб кард, ки аз хориљ ба Тољикистон чї ќадар маблаѓ ворид шудааст. Аммо, агар муњољирон аз фиристонидани маблаѓ тариќи бонкњо худдорї кунанд, пас муайян кардани омори даќиќи воридоти маблаѓ ба кишвар ѓайриимкон мегардад. Дар њамин њол, бархе аз коршиносон, аз љумла профессор Њољимуњаммад Умаров, ба ин назаранд, ки тасмими Бонки миллї дуруст аст, агар таносуби иваз кардани асъор як меъёр бошад ва муњољирон зарар набинанд.

"БА КАСЕ РУБЛ НАДИЊЕД!"

15 рўз мешавад, ки пайвандони муњољирони кории тољик маблаѓњои интиќолии наздикони худ бо рубли русиро аз ватан бо сомонї мегиранд, ки дар дохили кишвар ва миёни муњољирон норозигињоеро ба бор овардааст Сар аз 2-юми феврали соли равон бо як дастури Бонки миллї, маблаѓњои бо рубли русї воридшуда ба Тољикистон дар бонкњо ба соњибонаш бо асъори миллї-сомонї пардохт мешавад. Бино ба иттилои масъулини БМТ, ин тасмим ба корхонаву ширкатњо дахл надошта, танњо ба шахсоне тааллуќ дорад, ки дар бонкњо њисоб надоранд. Инчунин таѓйироти мазкур нисбат ба дигар асъорњои хориљие мисли доллар ва евро кор гирифта намешавад. Чунин тасмим дар кишварњои пасошўравї танњо як замон дар Ўзбекистон амал доштаасту бас... Масъулини Бонки миллї дар шарњи ин дастур мегўянд, тасмими мазкур ба хотири боло бурдани ќурби пули миллї ва иљрои моддаи 340-и Кодекси граждании Тољикистон дар мавриди истифодаи пули миллї барои њисоббаробаркунї дар дохили кишвар гирифта шудааст. Аммо муњољирони мењнатї мегўянд, ин тасмим ба љайби бе ин њам тињии онњо зарба мезананд, зеро онњо аз 1000 рубли русї то 56 сомониро аз даст медињанд. Дилшод Раљабов, як сокини вилояти Суѓд зимни сўњбат бо мо гуфт:

- Барои ман имрўз 20 њазор рубл интиќол доданд, аммо онро дар бонкњо бо сомонї гардонда пардохт карданд. Њисоб кардам ќариб то 100 сомонї зарар дидаам.

5 мушкили як дастур Ба аќидаи коршиносон тасмими Бонки миллї дар бораи табдил додани рублњои русї ба сомонї дар пайи худ чанд мушкилотеро ба бор хоњад овард: 1.Мушкили захира кардани маблаѓњо бо рубли русї Бино ба омори расмї њамасола ќариб 90 дарсади маблаѓ аз хориљи кишвар ба Тољикистонро муњољирон бо рубл интиќол медињанд. Баъзе аз оилањои муњољирон маблаѓњоро бо рубли русї гирифта захира мекарданд, аммо инак чунин имкон надоранд. Тањлилгарон низ мегўянд, манъи пардохти пулњои муњољирон бо рубли русї имкони захира кардани ин навъи асъорро аз дасти байн мебарад.

2. Пайдо шудани бозори сиёњи рубли русї дар Тољикистон Ба гуфтаи баъзе аз огоњони соњаи иќтисод дастури Бонки миллї метавонад бозори сиёњи харидуфурўши рублро дар мавсими бањор зиёд кунад. Зеро шояд пас аз як ё ду моњ маблаѓњои захиравии сокинон бо рубли ба итмом зиёд мешавад ва дар фасли бањор барои дубора сафар кардан ба Русия барои муњољирон рубл лозим аст. Агар рубл мисли доллар дар бонкњои Тољикистон камёфт шавад, сокинон дубора сар мезананд ба бозори сиёњ ва бо њар ќурбе ки бошад розианд рубл харида, то дубора ба Русия раванд.

3. Кам шудани интиќоли маблаѓ тариќи бонкњо ва афзоиши усули "бобої"

Муллораљаб ЮСУФЇ

8

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

ДИКТАТОР Д.Завадской барин интиќодгарони сиёсатњои президент буд.

Иттињодияи Аврупо тасмим гирифт њама тањримњои худро алайњи Белорус лаѓв кунад. Белорус ва президент Лукашенко шарти оддї кардани равобит бо кишварњои Аврупо ва Амрикоро иљро кард. Чанде пештар вай њамаи зиндониёни сиёсиро аз мањбасњо озод намуд ва ба љањониён эълон кард, ки дар ин кишвар дигар зиндонии сиёсї боќї намонд. Ба истилоњ "охирин диктатори Аврупо" рў ба мусолиња овард, мухолифонашро бахшид.

ОИЛА ВА ФАРЗАНДОН Соли 1975 Лукашенко бо Галина Родионовна њамхона шуд. Онњо имрўз расман људо нашудаанд, вале људо зиндагонї мекунанд. Соњиби се писар бо номњои Виктор, Дмитрий ва Николай ва 7 набера мебошанд. Вале баъзе расонањо навишта буданд, ки модари Николай Ирина Абелская, собиќ сардухтури бемористони президент ва духтури шахсии Лукашенко мебошад.

Чанд нуктае, ки таъкидаш зарур аст: Лукашенко чї дар оѓоз ва чї њоло мулоќот бо мардумро яке аз масъулиятњои худ медонад. Вай гоње дар майдони картошказор худро мезанад ва решаи нињолњоро мековад, то бинад, ки њосил то кадом њад фаровон аст ва гоњи дигар ба корхонаи тавлиди трактор меравад ва љиддан талаб мекунад, ки ба сифати корашон таваљљуњ кунанд. Вале инњо таъкидњое нестанд, ки барои худнамої гуфта шаванд, балки бо гузашти муддате вай ба мавзуъ бармегардад ва боз њам љиддан талаб мекунад. Тањлилгароне, ки дар бораи Лукашенко менависанд, мегўянд вай мисли соњибмансабони Русия ба хонаву чизу чора њарис нест, ки дар њар гўшаи олам ќасреро харидорї кунад. Вай њокимиятро дўст медорад ва њамин муњаббат

"БАЧАГИИ МАН МИЁНИ ЊАЙВОНОТ ВА РУСТАНИЊО ГУЗАШТ" Зодаи шањраки Кописи ноњияи Оршани вилояти Витебск, бобояш Трофим Иванович аслан аз вилояти Сумски Украина будааст. Модараш то Љанги Бузурги Ватанї дар рустои Александрияи вилояти Могилёв мезистааст, баъди љанг муддате дар Оршан зиндагонї ихтиёр кардааст ва писари ягонааш њам он љо ба дунё омадааст. Баъдан ба дења баргашта, дар фермаи мол говдўшї кардааст. Ду-се сол пеш зимни ёдоварї аз айёмї кўдакии худ Александр Лукашенко гуфта буд: "Бачагии ман миёни њайвонот ва рустанињо гузашт". Дар масъалаи рўзи таваллуди Лукашенко низ таърихи гуногун оварда мешавад. Тибќи асноди расмї вай 30-уми август ба дунё омадааст. Аммо соли 2009 вай дар суњбат бо нашрияи русии "Звезда" гуфт: "Шумо медонед, ки ман њам одамам, фарзандон дорам, бахусус хурдтарини онњо Николай. Ману ў дар як рўз - 31-уми август таваллуд шудаем". Баъди ин сомонаи Президент дар тарљумаи њоли вай таѓйирот ворид намуд ва санаи таваллудашро тибќи ин мусоњиба дигар кард. Соли 2010 равобит миёни Белорус ва Русия бад шуд ва дар пасманзараи ин президенти ваќти Русия Дмидрий Медведев Лукашенкоро ба зодрўзаш табрик накард, чун намедонистанд вай 31-уми август ба дунё омадаааст ё 30-ум. Худи њамон сол дар пешнињоди аснодаш барои сабти номи номзадї ба раёсати љумњурї Лукашенко боз њамон санаи ќаблї: 30уми августи соли 1954-ро навишт. Александр бепадар ба камол расидааст, вале мегуфт: "Падари ман њам дар ваќти љанги дуюми љањон кушта шуд", дар њоле, ки худи ў соли 1954 ба дунё омадааст. Аввал факултаи таърихи донишкадаи педагогї ва баъд ѓоибона бахши иќтисоди Академияи кишоварии Белорусро хатм кард. Солњои 19751977 дар њайати неруњои марзбонии Кумитаи бехатарии СССР хизмати аскарї анљом додааст. Баъди бозгашт аз хизмати њарбї фаъолияти кории худро аз кумитаи комсомол оѓоз кард, узви њизби коммунист шуд, се сол љонишини фармондењи ротаи тонкї дар умури сиёсї буд, баъд ба колхозњо баргашту љонишини раиси колхозу боз дар чандин вазифаи дигар кор кард.

ДИКТАТОРЕ, КИ ДАР БОРАИ ДИКТАТОРЊО МАЌОЛА НАВИШТ Фаъолиятњои сиёсии худро солњои бозсозии горбачёвї оѓоз кардааст. Соли 1990 вакили мардум дар Шўрои олии Белорус интихоб шуд, бо аввалин суханронињои интиќодиаш аз кори Раиси Шўрои олии Белорус Станислав Шушкевив миёни мардум шуњрат пайдо кард. Аввалин маќолаи бањсбарангезаш, ки онро баъзењо як хати сиёсї њам унвон карданд, моњи октябри соли 1991 дар нашрияи "Народная газета" бо номи "Диктатура: гузинаи белорусї?" чоп шуд. Фурсате баъд коммунистони демократмаоб дар парламон фраксияи "Коммунистон барои демократия"-ро созмон доданд, ки Лукашенко аз љумлаи фаъолони он буд. Аммо дар овоздињии Созишномаи Беловеж дар мавриди пош додани СССР, Лукашенко зид овоз додааст, ё бетараф будааст ва ё аслан њузур надоштааст, номаълум аст. Хеле баъдњо суќути Шўравиро "бузургтарин фољеаи геополитикии ќарни ХХ" номид. Лукашенко аз оѓоз бо ѓояи њамоиш бо Русия сари кор омад, вале ин пешнињоду ин талошњо ўро тадриљан аз командаи худаш дур кард. Аксари касоне, ки бо ў дар оѓоз канор омада буданд, тадриљан ба мухолифонаш табдил ёфтанд. Аз миёни њамгинони аввалааш танњо Виктор Шейман то охир ба президент содиќ монд. Дар аввалин маъракаи ќаблазинтихоботї дар соли 1994 ба љони Лукашенко сўиќасд сурат гирифт. Дар Лиознои вилояти Витетбск мошини "Мерседес"-е, ки ў бо ду вакили парламон Иван Титенков ва Виктор Шейман савори он буд, аз

АЛЕКСАНДР ЛУКАШЕНКО Худкомае, ки на падарашро медонад ва на рўзи таваллудашро љониби саворагони мошини "Форд" њадафи тир ќарор гирифт, вале касе аз он осебе надид. 12 рўз баъди ин њодиса Лукашенко дар дохили бинои њукумат аз љониби се милитсионер латукўб шуд ва љароњати начандон вазнини љисмонї бардошт. Интихоботи аввалини раёсати љумњурии Белорус дар давра баргузор шуд ва дар даври дуввум Александр Лукашенко бо дарёфти 80,1 дарсади овозњо аввалин президенти интихобии Белорус интихоб шуд. Аз он ваќт то ба имрўз вай роњбари бебадали ин љумњурии славянист. Соли 1995 Александр Лукашенко бо роњандозии як њамапурсї аз њамватанонаш хост ба чор таѓйирот овоз дињанд: ба забони русї додани маќоми забони давлатї; парчам ва рамзи давлатї; тасдиќи барномаи њамоиши иќтисодї бо Русия ва ба президент додани њаќи лаѓви фаъолияти парламон. 75 дарсади сокинони посухи мусбат доданд. Ин буд, ки забони русї дар ин кишвар дуввумин забони давлатї эълон гардид.Ин аввалину охирин иќдоми сарвари Белорус барои њамоиш бо Русия набуд. Дар ин миён метавон аз чандин созишномањо ёд кард, ки ду кишвар барои одї кардани равобит ва наздик шудан имзо кардаанд. Муњимтарини онњо муоњадаи гумрукї ва таъсиси Иттињодияи Авруосиёст, ки яке аз муаллифони он Лукашенко буд ва њоло Русия, Белорус, Ќазоќистон ва Ќирѓизистон узви онанд.

"ДИКТАТОР БОШАМ ХУБ АСТ, Ё ЊАМЉИНСГАРО?" Дар ќисмати аврупоии ќаламрави собиќ Шўравї Белорус ягона кишварест, ки роњи њокимони Осиёи Марказиро тай мекунад. Соли 1996 бо роњандозии њамапурсии дигар барои таѓйири Конститутсия њузураш дар курсии президентиро боз панљ сол тамдид кард, аммо натиљаи ин њамапурсиро на Иттињодияи Аврупо ва на Амрико пазируфтаанд.

9-уми сентябри соли 2001 интихоботи нави президентї доир шуд ва Лукашенко боз њам бо дарёфти 75,65 дарсади орои мардум райиси љумњур интихоб шуд. Се сол баъд Лукашенко боз як њамапурсї роњандозї кард ва дар он мањдудиятњои ширкати як номзад дар интихоботро лаѓв намуд. Бо ин васила вай њаќи онро ба даст овард, ки чанд боре дилаш мехоњад дар интихобот ширкат мекунад. Дар ин давраи президентї иќтисоди Белорус рў ба рушд овард, аз рўйи бештари нишондоњои иќтисодиву саноатї пешрафт ба мушоњида расид, њарчанд бахше аз ин комёбињо ба интиќоли нафти Русия аз тариќи Белорус ба Аврупо вобаста буданд. Интихоботи соли 2006 бо мухолифатњои шадиди љонибдорони номзадњои дигар Милинкевич ва Козулин гузашт. Онро низ чун интихо-

ботњои пешина Иттињодияи Аврупо ќабул накард. Аввали соли 2008 Шўрои амнияти Белорус тарњи пешнињодии Лукашенкоро дар мавриди бунёди неругоњи њастаї пазируфт. Њадафи ин таъмини мамлакат бо энержии арзон ва боло бурдани бехатарии энергетикии милии кишвар унвон шуд. Коршиносон гуфтаанд, ки баъди ба кор даромадани ин неругоњ Белорус метавонад наздик ба 1 миллиард долларро аз воридоти гази табиї сарфа кунад. Чорумин интихоботи президентї бо ширкати Александр Лукашенко 19-уми декабри соли 2010 ва панљумин интихобот 11-уми октябри соли 2015 баргузор шуд. Дар њарду Лукашенко бо касби 79,65 ва 83,49 дарсади овози мардум курсии президентии худро њифз кард. Ягон интихоботи парлумонї ва президентии Белорус аз љониби Иттињодияи Аврупо ва ИМА пазируфта нашуд ва њамеша аз шеваи баргузории ин маъракаи сиёсї интиќод мешунид. Александр Лукашенко ягона сарвари давлат дар кишварњои пасошўравист, ки вурудаш ба мамолики Иттињодияи Аврупо ва Амрико мамнуъ шудааст. Соли 2006 аввал ИА ва баъд ИМА ўро мамнуъвуруд эълон краданд. Соли 2008 ин мамнуъият лаѓв шуд, вале моњи январи соли 2011 Лањистон Лукашенкоро мамнуъвуруд ба ќаламраваш эълон кард. Моњи апрели соли 2011 Иттињодияи Аврупо то 31-уми октябри њамон сол вуруди Лукашенко ва 35 нафар шахсони расмии Белорусро мамнуъ эълон намуд ва њамзамон низоми мањдудиятњои дарёфти раводидро низ ба њукми пешин боќї гузошт. Давлатњои ѓарбї аз низоми њокимият дар Белорус шадидан интиќод мекунанд ва њатто ўро охирин диктатори Аврупо меноманд. Вале худи Лукашенко њамеша ин гуна интиќодњоро нодида мегирад ва њатто боре ба танз њам гуфт: "Хуб диктатор, пас бигзор диктатор. Дар ин низ баъзе бурдњо њаст. Охирин диктатор, мефањмед? Охирин! Шумо наомадед ин љо, њоло ки зинда аст, ўро бубинед. Боз дар куљо тўли умратон ўро вомехўрдед ва суњбат мекардед?" Дар посух ба суханони вазири умури хориљии Олмон, ки ўро њамљинсгарои ошкор медонанд - Гидо Вестервелл, ки Лукашенкоро диктатор номид, гуфт: " Инро шунида фикр кардам: хуб аст, ки диктатор бошам, то ки њамљинсгаро". Дар як њисоботе, ки сарвари идораи љосусии Амрико ба Конгресси ин кишвар ироа кард, гуфта мешуд, ки Лукашенко Белорусро аз рўз ба рўзи дигар аз Ѓарб дур мекунад ва пойбанду вобастаи иќтисодии Русия месозад. Узви ПАСЕ Христос Пургуридес њукуматдорони Белорусро ба он муттањам мекард, ки мухолифонро мерабояд ва аз сањнаи зиндагї нопадид мекунанд. Як сабаби манъи вуруди Лукашенко ва атрофиёнаш ба Иттињодияи Аврупо ѓайбзании асроромези Ю.Захаренко, В Гончар, А. Красовский ва

ба вай имкон намедињад, ки даст ба торољи мамлакат занад. Аз сўйи дигар вай ба дарозмуддат чашми умед дўхтааст, аз њоло писарбузургашро омода мекунад ва ният дорад фарзаннди кўчакаш дар ояндаи наздик ёвари бародараш бошад. Вале мушкили Лукашенко дар тобеъият ва вобастагиаш аз Маскав аст. Имрўз њадс мезананд, ки агар иртибот миёни Минск ва Маскав таѓйир кунад, модели иќтисодие, ки Лукашенко бо пули Маскав сохтааст, аз реша нобуд мешавад, он замон вай дигар наметавонад инону ихтиёри Белорусро дар даст дошта бошад. Ягона хатаре, ки ба ин режим тањдид мекунад, њамин вобастагист. Лукашенко роњбаре дар ќаламрави Шўравии собиќ аст, ки тавонист Белорусро аз њар хатар нигоњ дорад, иќтисоди онро нагузорад, ки фалаљ шавад ва њамзамон боварии мардумро ба даст орад. Вай тавонист њамаи тањримњои хориљиро тањаммул кунад, вале њаргиз бо бањонаи ин тањримњо њоли мардумро табоњ накард. Тавонист бо издињоми 40 њазорнафараи эътирозгарони майдон низ бисозад, њарчанд сарваронашонро зиндонї карда бошад њам. Аз сўйи дигар Александр Лукашенро сарварест, ки њамеша бо зери по кардани ќонуни асосии кишвараш амалан муњлати будубошаш дар ќудратро бо роњандозии интихоботњои ѓайриќонунї тамдид кардааст. Њамзамон бо ин вай наметавонад интиќодоти байналмилалї ва мухолифони сиёсиашро тањаммул кунад. Вай акнун шахсест, ки имкон дорад то поёни умр сарвари ин кишвар бошад, чун ќонун ба вай ин њаќро медињад ва медонад, ки њизби мухолифе, ки аз пуштибонии љомеа бархўрдор бошад, дар Белорус нест ва гумон аст зарфи ин ду ё се дањсола пайдо шавад. Чанд иќтибоси љолиб аз суханони Лукашенко - Ман президенти давлатам ва ин давлат хоњад буд, то даме, ки ман президенти онам.

- Њар касе менўшад, ба ман овоз надињад, ман бо ин гуна афрод дўстї намекунам.

- Гап сари он нест, ки шумо маро интихоб мекунед ё не, куљо њам хоњед рафт, албатта интихоб мекунед ва агар шуморо писанд аст ё на, ман њокимият хоњам кард.

- Мардуми Белорус љуръат кард ва маро президенти худ интихоб намуд. Ин њодисаи басо нодири таърих аст ва шояд дигар ин гуна њодиса рўй надињад.

- Вижагии вазъи Белорус он аст, ки ман ба касе чизе уњдадор нестам.

- Ман атеист, вале атеисти православї.

- Ман китоб намехонам, ман онњоро њамин хел вараќ мезанам. Ваќти китобхонї надорам.

- Ман бо шеърњои Васил Биков калон шудаам (Биков аслан шеър наменавишт).

Бобољони ШАФЕЪ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

ДАРХОСТИ МУХЛИС

"ИЛТИЉО ДОРАМ, ЉЎРАБЕК МУРОДРО БАРГАРДОНЕД!" Аз зинањои толори бошукўњи театри Камоли Хуљандии шањри Хуљанд оњиста-оњиста ќадам нињода поён фаромадам, маљоли дигар роњ гаштанам набуд, дарди ноњамворе диламро фишор медод ва ба хараки сањни њавлии театр нишастам. Сањни њавлии театр мављи одамонро мемонд, ки бо чењраи шод аз консерт баромада, таассуротњои худро байни њам наќл мекарданд ва гумонам онњо аз ташвишњои худ, ки имрўзњо моро фаро гирифтааст, гурезон барои шунидани сурудњои рўњнавози устод омада буданд. Бо умеди шунидани сурудњои љаззоб ва дидани љамоли устоди њунар Љўрабек Муродов ба вазъи носолимии худ нигоњ накарда, аз шањри Истаравшан омадам, ки њам ѓизои маънавию њам ба дидори ин чењраи тобон, ки хело пазмонаш гашта будам, мушарраф бигардам. Ба тасвири ин мањфили зебо, сурудњои љонбахшу форам, чењраи муниру њарфњои љозибаноки устод Љўрабек Муродов ва ќарсакњои бардавоми ањли толор, ки санаи 14 ноябри соли 2015 бо як шукўњу шањомат баргузор гардид, ќалам ољизї мекашад. Ба ростї он лањзањои нотакрори ширини умри худро, ки сараввал ба тани бемори ман љон бахшиду, маро як лањза аз ташвишњои беохири зиндагиам дур андохт шод будам, зеро мавзўи сурудањо, овози форам, симои нуронї, њарфњои устод чун дурдона аз забони шаккарин мерехтанд, ањли толорро низ ба ваљд

3 4. Моддаи 15, ќисми якум дар тањрири зерин ифода карда мешавад: "Шањрванди Љумњурии Тољикистон шахсе њисоб меёбад, ки дар рўзи ќабули Конститутсия шањрванди Љумњурии Тољикистон буд ё мутобиќи ќонунгузории Љумњурии Тољикистон ё шартномањои байналмилалии Тољикистон шањрвандии Љумњурии Тољикистонро соњиб шуда бошад" (дар матни Конститутсияи амалкунанда: "Шањрванди Тољикистон шахсе њисоб меёбад, ки дар рўзи ќабули Конститутсия шањрванди Љумњурии Тољикистон бошад").

5. Љумлаи дуюми ќисми якуми моддаи 28 дар тањрири зерин ифода карда шавад: "Шањрванд њуќуќ дорад дар ташкили њизбњои сиёсї, иттифоќњои касаба ва дигар иттињодияњои љамъиятї иштирок намояд, ихтиёран ба онњо дохил ва аз онњо хориљ гардад". (дар матни фаъол: "Шањрванд њаќ дорад дар ташкили њизбњои сиёсї, аз љумла њизбњои характери демократї, динї ва атеистї дошта, иттифоќњои касаба ва дигар иттињодияњои љамъиятї иштирок намояд, ихтиёран ба онњо дохил ва аз онњо хориљ гардад").

6. Ќисми дуюми моддаи 34 дар тањрири зерин ифода карда мешавад: "Падару модар барои таълиму тарбияи фарзандон ва фарзандони болиѓу ќобили мењнат барои нигоњубин ва таъминоти иљтимоии падару модар масъул мебошанд". (дар матни Ќонуни асосии амалкунанда: "Падару модар барои тарбияи фарзандон ва фарзандони болиѓу ќобили мењнат барои нигоњубин ва таъмини падару модар масъуланд").

7. Дар моддаи 49, љумлаи сеюми ќисми якум дар тањрири зерин ифода карда мешавад:"Вакили Маљлиси намояндагон шахсе интихоб шуда метавонад, ки танњо шањрвандии Љумњурии Тољикистонро дошта бошад ва синни ў аз 30 кам набуда, дорои тањсилоти олї бошад" (матни њозира: Њар як шањрванди Љумњурии Тољикистон, ки синни ў аз 25 кам набошад ва дорои тањсилоти олї бошад, метавонад вакили Маљлиси намояндагон интихоб шавад).

оварда буд. Анљоми мањфил, ки хоњу нохоњ поён мерасад, бо суруди нињоят таъсирноки "Мухлисони ќадрдонам хайр хайр" садо дод, ки гумон кардам дилам њамин њозир аз ќафаси танги худ мебарояд, ашки чашмонам беихтиёр шашќатор мерехтанд. Хаёл кардам танњо ман мегирям, ба толор нигаристам, ки ќариб њама тамошобинон низ ашк мерехтанд . Ба андеша афтодам, кист мисоли ў дар ин синни 73 солагї бо чунин овози марѓуладор суруда бошад ва чунин мањфилњои хотирмонро тўли 50 сол 500 маротиба бањри мухлисон дар сањнаи њунари зебо бо зиёда аз 1000 сурудњои дилнишин ороста бошад ва ба мо мухлисони алњаќ ќадрдон он ќадар шодињои бепоён бахшида бошад? Пас бигўед кист он? Диламро дарди нофарљоме фишор медод, баргашта аз худ пурсидам: "Чаро устод ин сурудро бихонданд, чаро хайр-хайр гуён даст сўи мухлисон афшониданд?"

- Не, устоди азиз, дигар хайр магўед, ин љањону ин зиндагї бе Шумо холист ва он як зарра маъно њам надорад. Шумо барои мо мухлисони ќадрдону ќадршинос ганљи ноёб њастед. Мабод он рўз, ки Шумо бо мухлисони бешумори худ ва ин сањна, ки ба худ мењроби љойнамози худ хондаед, хайрбод бигўед. Зинда бош эй марди њунар, саро сад соли дигар, эй офтоби сањар!

Бо чунин андешањои печида ба хаёл афтодам: Ку модаре боз ба чунин тарона фарзанди њунар офарад, ку модаре бо чунин симои сањназеб ва бо чунин одоби њамида кўдаке боз ба дунё оварад, ку модаре бо чунин аќлу хирад ва бо чунин хоксориву порсої тифлаке боз њадя бисозад, ку модаре чунин насле офарад, ки мисоли устоди нотакрори мо бо чунин садои форам боз суруд бихонад ва бо мухлисонаш чунин орифонаву обидона боз њарф бизанад? Мисоли ў инсони комил ва бо чунин овози форами нотакрор дигар нахоњад омад. Ў яктост мисоли офтобу моњтоб ва сурудањои ў ба сони ситорањои дурахшони осмонї роњи моро дар торикињои шаб ва зулмоти зиндагии пурпечутоб мунаввар месозад. Дили дардошнои маро саволи дигаре боз азобам медод, ки чаро зиёда аз 20 сол ин њунарманди худоназаркардаро аз чашми мухлисони њамешаташна роњбарони садову симо дур андохтаанд? Ў бо ин хислату бо ин назари худодод њаргиз озоре ба як мўрчаяке њам нахоњад расонд. Пас чаро чунин ќадрношиносї бо чунин њофизи нотакрор мекунанд? Куљоянд роњбарони мо, ки фардо таъ-

19 ИСЛОЊОТИ АСЛЇ БА КОНСТИТУТСИЯ Кадом бандњои Ќонуни асосии Тољикистон мавриди ислоњ ќарор мегиранд?

8. ќисми панљуми моддаи 49 дар тањрири зерин ифода карда мешавад: "Узви Маљлиси миллї шахсе интихоб ё таъин шуда метавонад, ки танњо шањрвандии Љумњурии Тољикистонро дошта бошад ва синни ў аз 30 кам набуда, дорои тањсилоти олї бошад" (матни њозира: "Њар як шањрванди Љумњурии Тољикистон, ки синни ў аз 35 кам набошад ва дорои тањсилоти олї бошад, метавонад узви Маљлиси миллї интихоб ё таъин шавад").

9. Ба ќисми њафтуми моддаи 49 бо мазмуни зерин илова карда мешавад: "Узви Маљлиси миллї ва вакили Маљлиси намояндагон баъди интихоб ё таъин шудан дар иљлосияи Маљлиси миллї ва Маљлиси намояндагон ба халќи Тољикистон савганд ёд мекунанд" (дар матни амалкунанда нест).

10. Ќисми дуюми моддаи 65 дар тањрири зерин ифода карда мешавад: "Шахсе ба номзадии Президенти Љумњурии Тољикистон пешнињод шуда метавонад, ки танњо шањрвандии Љумњурии Тољикистонро дошта бошад, синни ў аз 30 кам набуда, дорои тањсилоти олї бошад, забони давлатиро донад ва дар њудуди љумњурї на камтар аз 10 соли охир истиќомат дошта бошад" (матни Конститутсияи фаъол: "Њар як шањрванди Љумњурии Тољикистон, ки синни ў аз 35 кам набошад, забони давлатиро донад ва

ТАКОНБАХШИ РЎЗ АЗ ... Мењмоншоњ ШАРИФЗОДА, муњаќќиќи тољик: Тамаллуќ нишонаи шахсияти нопурра аст. Аз ин гуна мардум њамчун паразит ва худпараст њам ном мебаранд, ки аз мањдудаи манфиатњои худ ва авлоди худ дуртарро намебинанд ва барои ин манфиат ба њама кор тайёранд. Тамаллуќкор касест, ки роњи худшиносї ва худсозиро нарафтааст ва дар фарњанги воќеии тољикї дар ин роњ инсон бо такя ба дониш ва таљриба а) худро месохт ва тарбия меёфт, б) љањонбинии солими инсон шакл мегирифт ва муносибати солим ба дигарон ва ба љањон дошт, ва в) ин пояи озодї ва хушбахтии ў буд, ва саодати њар ду љањон барои Тољик дар ин роњ њосил мешуд!

дар ќаламрави љумњурї на камтар аз 10 соли охир истиќомат дошта бошад, метавонад ба номзадии Президент пешнињод гардад").

11. Дар ќисми панљуми моддаи 65 бо мазмуни зерин илова карда мешавад: "Мањдудияти дар ќисми чоруми њамин модда пешбинигардида нисбат ба Асосгузори сулњу вањдати миллї - Пешвои миллат татбиќ намегардад. Вазъи њуќуќї ва ваколатњои Асосгузори сулњу вањдати миллї - Пешвои миллатро ќонуни конститутсионї муайян мекунад".

12. аз банди 13-и моддаи 69 калимањои "бо пешнињоди Шўрои адлия" хориљ карда шаванд" (мазмун, аз ин пас Шўрои адлия барњам мехўрад); 13. Ба моддаи 71 ќисми панљум бо мазмуни зерин илова карда шавад:"Таъминоти иљтимої, хизматрасонї ва муњофизати Президенти Љумњурии Тољикистонро ќонуни конститутсионї танзим менамояд". (дар Конститутсияи амалкунанда нест) 14. Дар ќисми сеюми моддаи 73 бо мазмуни зерин илова карда мешавад: "Аъзои Њукумат баъди аз љониби Президенти Љумњурии Тољикистон таъин шудан ва тасдиќ гардидани фармон дар љаласаи якљояи Маљлиси миллї ва Маљлиси намояндагон ба Президенти Љумњурии Тољикистон савганд ёд мекунанд" (дар Ќонуни асосии амалкунанда нест); Њамчунинќисми сеюми моддаи 73 ќисми чорум њисобида шуда, баъд аз калимањои "Аъзои Њукумат" калимањои "бояд танњо шањрвандии Љумњурии Тољикистонро дошта бошанд ва онњо" илова карда шаванд.

15. Номи боби шашум дар тањрири зерин ифода карда мешавад: "МАЌОМОТИ МАЊАЛЛИИ ЊОКИМИЯТИ ДАВЛАТЇ ВА ХУДИДОРАКУНЇ" (њоло Боби шашум "ЊОКИМИЯТИ МАЊАЛЛЇ").

16. Ќисми якуми моддаи 78 дар тањрири зерин ифода карда мешавад:"Маќомоти иљроияи мањаллии њокимияти давлатиро раиси вилоят, шањр ва ноњия роњбарї менамояд" (њоло: "Њокимияти иљроияро дар мањал намояндаи Президент - раиси вилоят, шањр ва ноњия амалї мегардонад").

9

рих санг ба сўи онњо наандозад? Таърих зинда хоњад монд ва бањогузори даври замон њам худ њамон таърих аст. Шояд мо мухлисони бешумори устоди дилошнои Љўрабек Муродов имрўз хомўш бошем, вале фардо насли дигар хомўш нахоњанд буд. Чаро мухлисони сершумори устодро аз шунидани сурудањои ў мањрум месозанд ва чї ќадар мухлисони ў дилкашол аз дунё рафтаанд? Чаро мо ба ќадри њунару њунарвар намерасем, пас додамонро ба кї бигўем? Куљоянд шогирдони номбардору шуњратёри устод, ки замоне даст пеши бар гирифта, бо ифтихор худро шогирди ин њунарманд мехонданду мехонанд? Чаро имрўз онњо устоди худро канора аз садову симо ва аз чорабинињои давлатї дида, худ љойнишини оинаи нилгуну чунин мањфилњо гаштаанд ? Куљо шуданд Афзалшоњи Шодї, Хосияти Зарафшонї, Муродбеки Насриддин, Хурсандмуроду Ќобилљон ва дањњо дигар шогирдони дигар, ки имрўз аз чунин муносибати сард нисбати устоди худ хомўширо авло медонанд? Наход онњо надонанд, ки "њаќќи устод аз падар беш аст"? Ман ањсант мехонам ба дўстони Бозор Собир, мисоли Ортиќи Ќодир, Ибодуллоњи Машраб, Саидќули Билол ва дањњо дигарон, ки ба унвони Сарвари давлат - Пешвои миллат Эмомалї Рањмон мурољиатнома ирсол намуда, бозгашти шоирро дархост намуда, ўро аз ѓарибиву њиљрат баргардонидаанд. Дар интињои дардномаи худ аз номи як фарди оддї - мухлиси њамешагии устод Љўрабек Муродов аз роњбарони имрўза ба зону истода илтиљо дорам, бозгашти дубораи ўро барои мо шунавандагони сершумори ў, ки хело ёдаш кардаем, пазирої намоянд. Ањмадхоља НАБИЕВ, сокини шањри Истаравшан

17. Моддаи 85 дар тањрири зерин ифода карда шавад: "Моддаи 85. Ба вазифаи судяњои Суди Олї, Суди Олии иќтисодї, судњои Вилояти Мухтори Кўњистони Бадахшон, вилоят ва шањри Душан-бе шахсе интихоб ё таъин мешавад, ки танњо шањрвандии Љумњурии Тољикистонро дошта бошад, до-рои тањсилоти олии њуќуќшиносї буда, синни ў аз 30 кам набошад ва њадди аќал 5 сол собиќаи кории судягї дошта бошад. Ба вазифаи судяњои судњои шањр ва ноњия, суди њарбї, судњои иќтисодии Вилояти Мухтори Кўњистони Бадахшон, вилоят ва шањри Душанбе шахсе таъин мешавад, ки танњо шањрвандии Љумњурии Тољикистонро дошта бошад, дорои тањсилоти олии њуќуќшиносї буда, синни ў аз 25 кам набошад ва њадди аќал 3 сол собиќаи кории касбї дошта бошад. Синни нињоии дар вазифаи судя фаъолият намуданро ќонуни конститутсионї муайян менамояд.Шахсе, ки бори аввал ба вазифаи судя таъин шудааст, дар вазъияти тантанавї савганд ёд мекунад" (њоло: Ба вазифаи судяњои Суди Олї, Суди Олии иќтисодї, Суди Вилояти Мухтори Кўњистони Бадахшон, суди вилоят ва шањри Душанбе њуќуќшиносе интихоб ва таъин мешавад, ки синни ў аз 30-сола кам ва аз 65 зиёд набошад, њадди аќал 5 сол собиќаи кории судягї дошта бошад.Ба вазифаи судяњои шањр ва ноњия, Суди њарбї, Суди иќтисодии Вилояти Мухтори Кўњистони Бадахшон, вилоят ва шањри Душанбе шахсе таъин мешавад, ки синни ў аз 25 кам ва аз 65 зиёд набошад, њадди аќал 3 сол собиќаи кории касбї дошта бошад").

18. Ќисми дуюми моддаи 89 дар тањрири зерин ифода карда мешавад: "Ба вазифаи судяи Суди конститутсионї шахсе интихоб мешавад, ки танњо шањрвандии Љумњурии Тољикистонро дошта бошад, дорои тањсилоти олии њуќуќшиносї буда, синни ў аз 30 кам набошад ва њадди аќал 7 сол собиќаи кории касбї дошта бошад. Синни нињоии дар вазифаи судяи Суди конститутсионї фаъолият намуданро ќонуни конститутсионї муайян менамояд" (њоло: "Ба вазифаи судяи Суди конститутсионї њуќуќшиносе интихоб мешавад, ки синни ў аз 30 кам ва аз 65 зиёд набошад ва беш аз 10 сол собиќаи кории касбї дошта бошад").

19. Ќисми 4, "МУЌАРРАРОТИ ИНТИЌОЛЇ" дар тањрири зерин ифода карда мешавад: "Аъзои Маљлиси миллї, вакилони Маљлиси намояндагон ва аъзои Њукумат баъд аз эътибори њуќуќї пайдо кардани "Таѓйиру иловањо ба Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон" бо тартиби муќаррарнамудаи Конститутсия ва ќонунњои конститутсионї савганд ёд мекунанд" (дар матни амалкунандаи Конститутсия ин талабот нест). Ќисматњои боќимондаи таѓйирот танњо љанбаи забонї ва тањрирї дошта, бештар истилоњоти мављудро ба муродифњояшон иваз намудаанд. "Нигоњ"

10

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

Ба шарофати сиёсати иљтимоии созандаи Президенти муњтарами кишвар Љаноби Олї Эмомалї Рањмон, соњаи тибби кишвар дар даврони истиќлол имконоти бесобиќаи рушд пайдо кард. Сол аз сол маблаѓгузории соња меафзояд ва дармонгоњњову бемористонњои нав ба истифода дода мешаванд. Њамкории давлат ва бахши хусусї равнаќ пайдо карда, бахши хусусї низ дар соња маблаѓгузорињои бесобиќа анљом медињад ва дар рушди он сањм мегузорад. Њамкорї бо шарикони рушд имконоти соњаро васеътар мекунад. Сарфи назар аз ин, дар соњаи тандурустии кишвар мушкилот ва масъалањое мављуданд, ки њалли сариваќтии онњо таќозои раванди рушди имрўзаи љомеа ва ба суди њамагон аст. Аз љумла: - ба танзим даровардани муомилоти молии соња; - пардохти музди мењнати муносиб ба кормандони соња; - воридоти таљхизоти пизишкии замонавї; - таъминоти доруву василахои масрафї; - татбиќи стандартњои дармон; - ташкили дурусти хидмати ёрии таъљилї ва ѓайра аз масъалањои халталаби соња мебошанд. Аксари ин мушкилот љанбаи молї дошта, ба сабаби маблаѓгузории нокифоя дар соњаи тиб ба миён омадаанд. Аз сабаби мањдуд будани имконоти буљаи кишвар ин масъалањо солњост, ки њалли мусбати худро пайдо накардаанд ва бо гузашти солњо печидатар мешаванд. Ин њолат боиси он шудааст, ки мутахассисони хуб ва таљрибадори соњаи тибби тољик барои маоши бењтар ва шароити мусоидтари кор ба кишварњои хориља мераванд, таљњизоти бемористону дармонгоњњо низ куњнаву фарсуда шуда ба талаботи рўз љавобгуй нестанд. Кам будани маош инчунин боиси густариши фасод дар соња гаштааст ва сатњи хидматрасонии тиббиро паст кардааст. Таљрибаи бобарори кишвархои хориљї ва назари коршиносон ва мутахассисони маъруфи хориљии соња нишон медихад, ки роњи ягона ва муассири њалли мушкилоти мављудаи соња дар ташкил ва рохандозии суѓуртаи тиббї мебошад. Бояд гуфт, ки суѓурта муомилаи бозорї буда, фаќат дар асоси раќобат хуб амал мекунад. Ташкилотњои суѓуртаи тиббї бо истифодаи омор рискњоро ба назар гирифта, барномањои танзимкунандаи рискро тањия ва пешнињод мекунанд. Афзоиши ѓайримантиќии нархи хидматњои тиббиро пешгирї менамоянд ва дар айни замон мизон ва сифати хидматро низ назорат менамоянд. Дар кишвари мо ќонуни СЊТ (Суѓуртаи њатмии тиббї) ќабул шудааст, ки бояд аз 01.01.

2017 ба амал оѓоз кунад. Тибќи ин ќонун сандуќи марказї ва сандуќњои минтаќавии суѓурта ташкил дода мешаванд. Корхонањо ќисме аз андози иљтимоиро ба ин сандуќ гузаронда, кормандони худро суѓурта мекунанд. Барои суѓуртаи бекорон ва нафакахўрону бачагон аз буља ба ин сандуќњо пул гузаронда мешавад. Аз ин маблаѓњо муассисањои тибби маблаѓгузорї карда мешаванд. Ин система ба ном суѓуртаи хатмии тибби бошад хам, дар амал њамон маблаѓгузории бучавии соњаи тиб ба шеваи дигар аст. Аммо ин навъи роњандозии суѓуртаи тиббї аз назари мо чанд нуксон дорад: - бори буљаро гарон мекунад; - барои назорати сифат ва мизони хидмат нињоди нав таъсис дода мешавад, ки барои нигахдорї ва фаъолияти он миллионхо сомонї сарф хоњад шуд; - дар рушди соњаи тандурустї ва суѓурта таъсири лозима намегузорад; - зењнияти он ки харљро сандуќ мепардозад, сабаби мурољиатњои беасоси шањрвандон ба муассисањои тиббї мегардад; - ба хидматрасонии арзон манфиат дошта, ба болоравии сифати хидматњо мусоидат намекунад; - музди маоши кормандони соњаро боло намебарад; - пеши роњи фасодро дар соња намегирад; - шахси суѓурташуда дар интихоби ташкилоти суѓурта ва муассисаи тиббї иштирок намекунад; - аз сабаби он, ки Сандуки Суѓуртаи Њатмии Тиббї Ташкилоти суѓурта ва муассисахои тиббиро таъин мекунад, раќобат, ки шарти асосии рушд ва таъмини сифат аст, ба вуљуд намеояд; Татбики ин навъи рохандозии суѓурта дар ФР аз соли 1993 то ин дам исбот намуд, ки чунин навъи суѓурта бо њамин далелњо муваффак нашуд. Чунонки ишора шуд, Суѓуртаи Хатмии Тиб-

МАВЗУИ МУЊИМ

СУЃУРТАИ ТИББЇ КАЙ РОЊАНДОЗЇ МЕШАВАД? бии мазкур аз суѓурта дида, ба маблаѓгузории буљавии соњаи тандурустї монанд буда, хеле гарон мебошад ва дархури вазъи иќтисодии кишвари мо ва бучаи он нест. Љамъоварии хаќи суѓуртавї аз сўи маќомоти андоз ва таќсими мутамаркази он ба муассисањои тиббї дар асл кўшиши њамон системаи "тандурустии бепул"-ро таъмин кардан аст. Гузашта аз ин, бояд ќайд кард, ки вазъи иќтисодї ва тавони молии Тољикистон ќобили ќиёс бо имконоти молии Русия нест. Масалан, соли 2011 Русия барои маблаѓгузории соњаи тандурустияш ба сари њар шахрвандаш 1316 доллар(!) људо кард, ки боз њам аз суи коршиносон нокофї бахогузорї мешавад. Ва бо вуљуди ин, ба эътирофи коршиносон ва мутахассисони соња, суѓуртаи рохандозишуда дар Русия натиљаи матлуб надод; на мардум ва на кормандони муассисањои табобатї аз он хушнуд нестанд. Ќарордоди суѓурта, њаќќи суѓурта, пўшиши суѓуртавї , њолати суѓуртавї, клейм, суѓуртаи иттикої, фондњои суѓурта, фондхои резерв, суд, зиён (талафот) ва ѓайра, ки асли кори суѓуртаро танзим мекунанд, дар ин систем муассир амал намекунанд. Пас мо набояд дидаву дониста бо роње биравем, ки матлуб нест ва мушкилоти мављударо њал намекунад. Тарњи суѓуртаи саломатие, ки мо пешнињод мекунем, аз таљрибаи сесолаи кори дар соњаи сугуртаи тибби, омўзиши таљрибаи кишварњо ва мутолиаи тањлили коршиносон сарчашма гирифтааст. Бино бар таљрибаи чањонї пайдоиши суѓурта мањсули манфиатњои гурўњии касбї мебошад. Гурўњњои косибон ё кормандони соњае ё минтаќае љамъ омада, сандуќе тахсис медоданд, њама ба он маблаѓи муайяне ворид мекарданд ва дар њолатхои зарурї харољоти табобати аъзоён аз он пардохта мешуд. Корро дар рохандозии суѓуртаи тиббии миллї, мо низ метавонем аз њамин оѓоз бикунем. Дар протоколи N1С/22-4 љаласаи 15-уми Шўрои машваратии назди Президенти Тољикистон аз 7 августи соли 2015 вазорати молия якљо бо дигар вазорату идорањо вазифадор карда шуданд, ки лоињаи ќонуни Суѓуртаи Њатмии Тиббии Кормандонро тањия ва пешнињод намоянд. Бояд гуфт, ки суѓуртаи њатмии тиббии кормандон ќадами аввал буда, баъдан суѓурта кардани гурўњњои дигари ањолї низ бояд роњандозї шавад. Ин ќонун (СЊТК) чанд чизро бояд муќаррар кунад: - корфармо бояд муваззаф шавад, ки корманди худро суѓуртаи тиббї кунад; - фоизи њачми пардохти суѓуртавиро

нисбат ба маош таъин кунад; - таносуби пардохти суѓуртавиро дар байни корманд ва корфармо муайян кунад; - ин пардохтњоро аз андозии иљтимої ва фоида озод кунад; Давлат дар баробари муваззаф кардани корфармо барои суѓурта кардани кормандон, бояд њатман имтиёзњои аз андози ичтимої ва фоида озод кардани ин маблаѓњоро ба ў бидињад, вагарна дар ширкатњои хусусї васвасаи пинњон кардани њаљми фонди маош ба миён омада, ба ѓайрирасмї шудани муомилот боис шуда метавонад. Ин тарњ нисбат ба суѓуртаи њатмии тиббии Русия ва тарње, ки дар назар аст дар кишвари мо роњандозї бишавад, чунин афзалиятњо дорад: - бори буљаро зиёд намекунад, балки гардиши ѓайриќонунии муомилоти соњаро шаффоф гардонда, ба буља даромади иловагї меорад; - мизон, сифат ва нархи хадамоти тиббї байни ширкатњои суѓурта ва бемористонњо мувофика ва назорат карда шуда, таъсиси нињоди алоњида лозим намешавад; - маблаѓњое, ки ба ширкатхои суѓурта ворез мешаванд, њам бозори молиро фаъол мекунанд, њам ба маблаѓгузории соњаи тандурустї мусоидат мекунанд; - раќобати байни муассисањои табобатї сифати хидматро боло бибарад, раќобати байни ширкатњои суѓурта сабаби паст шудани нархи он мегардад; Албатта, барои дуруст фаъолият кардани система бояд дастрасии яксони ташкилотњои суѓуртавии давлатї ва хусусї, шароити баробари фаъолияти муассисањои тиббии хусусї ва давлатї таъмин карда шавад, то ракобати солим ба вучуд ояд, ки шарти асосии муваффаќият аст. Ин тачриба дар кишвархои Швейтсария, Њолланд ва Сингапур, ки муваффаќтарин суѓуртаи тиббї ва дар натиља муассиртарин соњаи тандурустиро доранд, озмуда ва натиљаи мусбат гирифта шудааст. Бояд гуфт, ки дар њар яке аз ин кишвархо суѓуртаи тиббї бо роњи хос роњандозї шудааст. Мо низ бояд ин тачрибањоро омўхта, барои худамон модели мувофиќро муносиб ба шароити кишвар ва мардумамон бисозем. Як пањлуи дигари ин масъала эътимоднокии ташкилотњои суѓуртавї ва пешгирї аз муфлисшавии онњо мебошад, ки дар конунгузорї бояд роњњои њалаш мунъакис шавад. Пардохтњо дар тарњи мавриди назари мо мустаќим ба шакли суѓурташаванда - ширкати суѓурта - бемористон сурат мегиранд. Ташкилоти суѓуртаи тиббї аз њисоби маблаѓњои

Абдухалил ХОЛИЌОВ, муассиси Бемористони Ибни Сино Суѓуртаи Њатмии тиббї фондњои суѓуртавї ва захиравї ташкил карда, ин маблаѓњоро дар бозори коѓазњои ќиматнок ба гардиш мегузоранд ва аз як сў муштариёнашонро бо хидмати тиббї таъмин намоянд, аз сўи дигар ба рушди бозори молї сањми муассир мегузоранд ва дар зимн иќтидори молии бештаре касб мекунанд. Суѓуртаи кормандон ањамияти бузурги иљтимої дошта, барои њам корфармо ва њам корманд судманд аст ва дар айни замон ќадами аввал ва бузурге дар ислоњоти соњаи тандурустї ва молия хоњад буд. Манфиати корманд: - хидмати босифати тиббї; - сарфаи буљаи оилавї; - назорати сифат ва мизони хидмат аз тарафи мутахассисони ширкатњои суѓурта; Манфиати корфармо: - корманди солим; - назм дар варакањои корношоями; - чазби бештар ва вафодории корманд; Ислохоти соњаи тандурустї: - ба назм ва расмият даромадани пардохти маоши кормандони соњаи тиб; - боло рафтани маоши кормандон ва кам шудани фасод дар соња; - маблаѓгузории ѓайрибуљавии бесобиќа ба соња; - ба вуљуд омадани раќобати солим ва дар натиља бењ шудани сифати хидмат; Ањаммияти ислохот барои иќтисодиёт Дар баробари дастгирї ёфтани суѓуртаи саломатї аз тарафи давлат, маблаѓњои зиёде, ки њоло ба таври ѓайрирасмї гардиш мекунанд, ба гардиши расмї хоњанд даромад. Бояд гуфт, тибќи тањлили коршиносон суѓуртаи саломатї барои ширкатхои суѓурта хеле судовар набуда, 90-95% маблаѓхои бадастомада сарфи пўшишњои суѓуртавї мегардад. Вале ширкатњои суѓурта метавонанд барои фоида ба даст овардан, маблаѓњои аз фурўши полисњо бадастомадаро ба гардиш гузоранд, ки ин дар навбати худ бозори коѓазњои ќиматнокро фаъол мекунад. Айнан њамин тавр, њамасола маблаѓњои зиёде ба сандуќи саломатии миллї ворез шуда, дар бозори молї гардиш мекунанд ва дар умум тавони бозори молиро боло мебаранд. Раќобатро дар ироаи хадамоти тиббї афзоиш дода, сабаби бењтар гардидани сифати хидмат мешаванд, ки он дар навбати худ ба сињатии мардум афзуда, мањсулнокии кории онњоро боло мебарад. Гардиши колои тиббї (ки алњол ќисман ба таври ѓайрирасмї гардиш мекунад) бамаротиб боло рафта, пардохтњои гумрукї ва андозњо афзоиш меёбанд. Ќолаби маќола иљозат намедињад, ки дар мавриди нукоти фавќ ба таври муфассалтар бинависем, гарчанд мавзуъ хеле васеъ буда, пањлуњои зиёд дорад. Умедворем, бо таваљљуњ ба он, ки дастури Раиси муњтарами Љумњурї дар ин бора содир шудааст, иљрои ин амри хайр њарчи зудтар ва ба шеваи дуруст анљом хоњад пазируфт.

САЊФАИ ВОЛИДОН КОРАФТОДАИ ДОНО Ин дўсти ман Толибљон хеле љавон аст. Агар Худованд хоста бошад, имсол донишкадаро хатм мекунад. Бо ў аз наздик чор сол пеш як шоми моњи мубораки Рамазон ошно шудам. Вай хона омад ва дар даст номае ба Вазири маориф дошт. Мегуфт њуљљатњоямро ба донишкадаи забонњои ба номи Сотим Улуѓзода супурдам, вале гумон намекунам дохил шавам. Чун довталабон зиёданд ва аз сўйи дигар ман маблаѓе надорам, ки донишљўи шартномавї шавам. Омадам, ки ин номаи маро бинед, тањрир кунед ва ман онро ба вазир равон кунам. Номаро хондам, самимонаву боэњтиромона ва имдодгарона буд. Гуфтам номаи хуб, вале то замоне, ки љаноби вазир онро мехонад, фасли ќабул њам анљом мешавад. Мо кори дигар мекунем: меравем мустаќим назди раиси ин донишкада ва арзи матлаб мекунем. Шояд роње пайдо шавад. Рўзи дигар рафтем, раисро пайдо кардем, гуфтам ин љавон падару модари гунгу кар дорад, вале мехоњад оянда як шахси донишманд бошад, чун мактабро њам хубу аъло хондааст. Давлати мо чї имтиёзе барои ин гуна афрод дорад. Љаноби раис посух дод, ки њеч имтиёзе дар назар нест, магар ин ки ќатори дигарон имтињон супорад. Аммо пурсид, ки ба кадом факулта њуљљат супурдааст. Гуфтам забони инглисї мехоњад омўзад, завќ дорад. Гуфт, ба ин факулта аслан намешавад кўмак кард, чун довталабонаш зиёдан, вале агар ба бахши забоншиносї ва технологияи иттилоотї супорад, имкон њаст

ИНРО БОЯД ДОНИСТ!

ТАВАЉЉУЊ ВА ХОТИРАИ ТИФЛИ ЧОРСОЛА Дар ин синну сол кўдак ба њадде камол ёфтааст, ки метавонад роњ аз хона ба боѓча ё аз хона то маѓозаро дар хотир дошта бошад. Метавон ин гуна ўро имтињон кард: модар ё падар, яъне роњбалад рањгум задааст ва аз кўдак хоста шавад, ки роњи хона ё маѓозаро ба ў нишон дињад. Равоншиносон инро бењтарин тамрине медонанд, то хотираи кўдак сайќал ёбад. Онњо тавсия медињанд, ки ин гуна машќњоро њар рўз анљом дињанд. Дар њоле ки равандњои психологї мањз дар њамин синну сол шакл мегиранд. ДАР ИН СИННУ СОЛ: - кўдак ќодир аст таваљљуњашро то 7 даќиќа ба як нуќта мутамарказ кунад ва то 5 ашёро дар маркази диќќаташ нигоњ дорад; - рўйдодњои як њафтаи охирро дар хотираш мегирад ва њолатњои рушантари онњоро метавонад такрор кунад ва наќл намояд; - матни тарона ва шеърњои сода, афсона ва њикояњои кўдаконаро дар ёдаш нигоњ медорад; - порањо аз асари як бор хондашуда ё суратњои онро дар хотираш нигоњ дошта метавонад; - баъзе њолатњои мураккаби бозињо, раќс ва ё машќњои гимнастикиро метавонад такрор намояд; - чанд монандї ва шабоњатњоеро аз суратњо нишон медињад ва љузъиёти ин фарќиятњоро њам мегўяд; - ашёњоро бо нишонањояшон метавонад мустаќилона гуруњбандї кунад; - ашёњои дидаашро метавонад ба тартибашон муайян кунад, метавонад гўяд, ки кадоме аз онњо аз назар ѓоиб шуд; - силсилакалимањое, ки калонсолон ба забон меоранд, такрор мекунад; - баъди дидани расмњои сужадор вай њам метавонад фикрашро дар бораи онњо баён кунад, њаддиаќал аз расми дидааш мазмунеро, ки тасаввур мекунад, наќл кунад. ДАР ЁД ДОШТА БОШЕД: њамаи ин дар сурате имконпазир аст, ки волидон њамроњаш тамрин кунанд ва агар машќњо њамешагиву давомдор бошанд, тифлони ин синну сол зудтар рушд хоњанд кард.

ТОЛИБЉОНИ ДОНИШЉЎ БО АЊЛИ ОИЛААШОН

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

11

бошад. Ва хоњари кўчакашон Анора мисли бародараш завќи забономўзї дорад ва аз њоло инглисї меомўзад. Аммо дар ќиёс ба сокнинони дигар рустои Арбобхотуни ноњияи Рўдакї ин хонадон ба мушкилоти бештар мувољењ шуд. Солњост, ки дар як њавлї бо љамъе аз бародарон ва фазандони онњо зиндагонї мекунанд, вале њама талошњояшон барои соњиби як порча замин шудану хона пўшидан бенатиља монд. Дањњо нафар аз дуру наздик бо њар роњ аз њисоби заминњои ин дења соњиби љову макон шуданд, хонањои пурдабдабаву ќасрњо сохтанду зиндагонии шоњона доранд. Дањњо тани дигар аз сокинони худи Арбонхотун низ тавонистанд барои худ ва фарзандону наберагонашон замин гиранд, њам хона созанд ва њам кишту кор кунанд. Вале му-

ЯККАПИСАРИ МУВАФФАЌ донишљў шавад. Он љо низ забони инглисї тадрис мешавад, метавонад муваффаќ бошад, агар талош кунад. Ба Толиб нигаристам ва пурсидам: чї тур? Дидам, ки чењрааш аз шодї шукуфт. Њуљљатњояшро аз бахш ба бахши дигар гузаронидем. Ёд дорад бо бањои њам хуб ва њам аъло соњиби унвони донишљў шуд. Ин рўйдоди чор соли пеш буд. Толибљон Сандалов, дўсти хеле љавони ман имсол донишкадаро хатм мекунад. Тўли ин чор сол бо бањои аъло тањсил кард, албатта баъзан бањои хуб њам мегирифт. Вале муњим он буд, ки аз соли аввал шоистаи стипендия шуд, аќалан рањкирои худро аз ин њисоб мебаровард, баъзан дар ошхона таоми серї њам мехўрд ва гоњи дигар барои модари рањинтизору хоњараконаш ширинї њам аз ин њисоб мебурд. Ва на танњо аз ин њисоб. Вай, ки инглисї хуб медонист, зуд касонеро пайдо кард, ки барояшон дарс гўяд, роњашонро ба омўзиши ин забони байналмилалї рушан кунад ва ин њам манбаъи кўчаки даромад барои хонаводаи фаќир шуд. Ў дар оила писари ягона аст, ки чор хоњар чун чор ситораи шаб зиндагии хонадо-

нашонро нуру зиё мебахшанд. Хонаводае, ки њам падар ва њам модараш маълуланд. Яке (модараш Рафоат) дар дањсолагї аз бом уфтодаву кару гунг шудааст ва дуюмї (падараш Њасан) аз модар бо њамин иллат ба дунё омадааст. Вале умед њамеша рањнамои ин ду тан будааст. Онњо мисли дигарон хонадор шуданд, то аз шањду лаззати фарзанддорї бебањра набошанд. Худованд барояшон 5 фарзанди солењ ато карда, солиманд ва на танњо сухан гуфтаву шунида метавонанд, балки дар мактабу дар дења бо одоби хушу рафтори оќилона намунаанд. Хоњарбузургаш Шарофатро ду сол пеш ба њаёти мустаќилона гусел карданд. Шањодат, ки њоло дар синфи дањум мехонад, аллакай барои худ касби дўзандагиро интихоб кардааст ва айёми тобистон давраи омўзишии дўзандагиро хатм кард ва њоло соатњои фориѓ аз дарс дўзандагї мекунад. Фарзона 15-сола аст, аз имрўз омодагї дорад, ки ба донишгоњи тиббї њуљљат супорад ва духтур шавад. Чун модараш зиёд ранљњо кашидаву дар як сол се маротиба амали љарроњї шудааст, Фарзона мехоњад оянда худ саробони модар ва табиби ў

рољиатњояшон ба њамаи идорањо, њатто ба Президент натиља намедод: раиси љамоати дењоти Чортеппа Давлатбек Шодиев мегуфт, њоло навбати шумо нарасидааст. Ва ин навбат омаданї њам набуд. Њамин орзу моми Азимпоччо, модари Њасанро ба гўр бурд. Аммо як номаи пурсўзи Толиб ба номи раиси ваќти кумитаи радио ва телевизион Асадулло Рањмонов таъсир дошт. Кормандони бахши тањќиќоти журналистии телевизион бо дастури раисашон барномае омода карданд ва Шодибек ночор шуд 4 сотих заминрро дар шоњидии њамагон ба онњо дињад. Аз миён боз ду сол мегузарад, вале Шодибек...то њол сертификати ин заминро барояшон надодааст. Дар назари ин хонадони мањрум аз забон ва гўши шунаво райиси љамоат њокими худкомае дар мањдудаи як љамоат аст, ки ба њар кї дилаш хост замини давлатро таќсим мекунад ва ба касе нахост дархосташро пушти по мезанад. Вале Толибљон боз њам нороњат нест, мегўяд имсол ишооаллоњ тарњи як хонаро дар он замин хоњад андохт, то бо падару модари маљруњаш ва хоњаракони дустрўяш ба зиндагии мустаќил шурўъ кунанд.

МАСЛИЊАТ

ДАР ТАЪТИЛ КИТОБЊОИ СУПОРИШИРО ХОНАНД? Тобистони гузашта муаллим барои писари ман, ки синфи 9-ро хатм кард ва ба синфи 10 гузашт, мутолиаи 8 китобро дар се моњ супориш дод ва таъкид кард, ки аввали сентябр аз хонандагон доир ба ин китобњо суол хоњад кард. Ман зидди он нестам, ки бачањо китоб нахонанд. Вале чаро бояд онњо маљбур бошанд, ки мањз 8 ё 10 ва боз мањз китоберо хонанд, ки супориш шудааст? Оё хуб нест, ки бача худ интихоб кунад, ки чї бояд бихонад.? Аз сўйи дигар таътил замони истироњат аст ва чаро мањз бояд дар таътил њам бихонанд? Мансур Обидов, шањри Хуљанд. Номаи хонандаро ба омўзгори собиќадори мактаби миёнаи раќами 53 шањри Душанбе Марњабо Бойбобоева нишон додем, ки инак, посухи суолњо: Далели он ки мо дар њаќиќат аз китобхонї дур шудаем, њамин нома аст. Падари муњтарам аз он ки муаллим мутолиаи дањ китобро ба фарзандашон супориш додааст, то љойе нороњатанд. Мањз ин китоб аст, ки нутќи шифоњиву хатии кўдакро сайќал медињад, ба рўяш дунёи нав мекушояд, хазинаи маънавии ўро бой мегардонад. Китоб аст, ки бачаро водор мекунад

ба ќањрамонони мусбати вай таќлид кунад, персонажњои манфиро сарзаниш ва бо ин васила хубро аз бад фарќ намояд. Гузашта аз ин хондани китоб эътибори дигар дорад. Бача тарзи дурусти навишторро меомўзад ва медонад, ки кадом калима чї тарз навишта мешавад. Аммо он ки муаллим чанд адад китоб фармоиш додааст, ки хонанда хонад, заминањои илмї дорад. Тибќи дастури Вазорати маорифи кишвар муаллим вазифадор аст дар таътили зимистона ва тобистона теъдод ва номи мушаххаси китобњоеро, ки хонанда бояд мутолиа намояд, супориш дињад. Ва ин адад аз 5 то 7 ва барои синфњои болої аз ин њам бештар аст. Тавсияњои муаллим њодиёнаанд. Муаллим медонад, ки дар кадом синну сол хондани кадом китоб муфид аст. Аз ин рў набояд нороњат шуд, ки хондани чанд китобро њатмї медонанд. Зеро аслан дар айёми таътил ба хонандагон китобњое тавсия мешаванд, ки ањамияти болои тарбиявию ахлоќї доранд. Аз љумла, "Бўстон" ва "Гулистон"-и Саъдї, "Бањористон"-и Љомї, повесту романњои устод Айнї, достонњои устод Турсунзода, баъзе ќиссаву њикоя ва достонњои адибони имрўз ва ѓайра. Яъне,

ин супоришњо њидояткунандаанд, ки мутолиаи ин гуна китобњоро ба рушди ахлоќи хонанда мадад мекунанд ва муаллим мехоњад шогирдонаш хушахлоќ бошад. Хоса дар ин шабу рўз, ки ахлоќи наврасон коста шудааст ва мо ниёз ба кўмак дорем, то љомеа аз ифротгароиву бадрафторї пок бошад. Барои огоњї аз адабиёти олам низ китобњо тавсия дода мешаванд ва ин гуна ошної хеле барои хонанда зарур аст. Албатта, таътил ба он хотир аст, ки хонанда истироњат кунад, вале хондани китоби бадеї ба истироњати вай њеч халал ворид намекунад. Бо ќањрамонони ќиссаву ривоятњо зистан, бењтарин тафрењ аст. Вазифаи падару модар танњо њамоњангї ва кўмак ба фарзанд барои тарњрезии барномаи таътили ўст. 24 соатро дар як рўз бењуда талаф кардан њам ба бањонаи таътил кори чандон оќилона нест.

12

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

БО ШОИР

ШУЊРАТИ ЊАЗРАТШОЊ Нависед. Ишќ ѓамгин мешавад. Нуќта. Љањон бе расму ойин мешавад. Нуќта Нафас чун меравад, то боз мегардад, Диле дар сина хунин мешавад. Нуќта. Кашад Фарњод ранљи Бесутун якумр, Ва Хусрав ёри Ширин мешавад. Нуќта. Шабе гардун ба даври Ѓарб мечархид, Сабоњ аз Чину Мочин мешавад. Нуќта. Мусулмонї агар танњо ба гуфтор аст, Хилофи мазњабу дин мешавад. Нуќта. Танаффус гар кунад шогирд аз устод, Сабаќ бар њарду вазнин мешавад. Нуќта. Нависед аз сари хат номи ман, Шуњрат, Тамом. Ин дарс пойин мешавад, нуќта! *** Гоњ аз худ на каме аз дигарон метарсам. Оњ, тарсу шудаам, сахт, чунон метарсам. Тарсам ин аст, ки дар њодиса бошам бењтар, Лаънатї, ман, ки аз ин шакку гумон метарсам. Шаби ин шањр надорад њаросе дар пай, Аз сукуте, ки биёмад ба миён метарсам. Тарсам аз ѓайбати њамсоя ба охир нарасид, Оњ, инак, зи хабарњои љањон метарсам. Бим дорам, ки њамин шеър сарамро бихўрад, Аз њамин њарф, ки омад ба забон метарсам. Њей, Шуњрат, накунад мурдиву ман бехабарам, Чашм бикшо, ки ман аз руст шавакон метарсам.

ИЛЊОМ АЗ МАРСЕЛ ПРУСТ 1) Ба кадоме аз айбњо (нуќсон) Шумо бархўрди нарм ё ботањаммул доред?

-Нодонї, зеро ман худамро доно намењисобам.

2) Мањорате, ки мехоњед дошта бошед?

-Сойиб мегўяд: Њунари дигарон надидан айб, Дидани айби хештан њунар аст.

3) Ќањрамонњои дўстдоштаи њаёти воќеиятон кист?

-Њоло зистан ќањрамонї шудааст, пас њамаи мардуми Тољикистон барои ман ќањрамонанд.

2 Тањия ва ќабули меъёри конститутсионии манъи таъсиси њизбњои хусусияти миллї ва динидошта, ки таљрибаи хеле аз љомеаву миллатњо, минљумла мусулмон њам њаст, мањсули консенсуси кулли нухбагони љомеаи мо нест. Њарчанд, ба гумони ѓолиб, арзиши аксарияти љомеаи имрўзи мо шудааст. Ин таѓйирот амалан интихоб ва мавзеъгирии њукумати феълї аст. Агар он воќеъан интихоби кулли нухбањо мешуд, меъёри басо хуб мебуд, ки хеле аз тањдиду хатарњои давлатдории миллии моро аз байн мебурд, ё њади аќќал идораашонро осонтар мекард.

3. Ќисми дуюми моддаи 34 дар тањрири зерин ифода карда шавад: "Падару модар барои таълиму тарбияи фарзандон ва фарзандони болиѓу ќобили мењнат барои нигоњубин ва таъминоти иљтимоии падару модар масъул мебошанд". Ин таѓйирот, воќеъан вокуниши нухбагон ба воќеъияти рўз аст. Таълиму тарбияи фарзандони нухбагони њукмрон бояд танзим шуда, масъулияти фарзандони болиѓу ќобили мењнати онњо барои нигоњубини волидайнашон мушаххас бошад. Ин меъёр, ки аз тани фалсафаи зиндагии миллати мо берун омадаасту арзиши ахлоќї њам њаст, њатман мардумї мешавад. Институ-

*** Моњ аз чодари абр дида намоён мекард, Хирмани зулфи туро бод парешон мекард, Шаб буду моњ буду панљара буду ту будї, Хоњарат манзараро наќли дабистон мекард. Бесабаб дар паси ин панљара механдидї, Модарат аз падарат њоли ту пинњон мекард. Чї ќадар бехабарї буд, намедонистї Ин њамон њисси аљибест, ки туѓён мекард. Њей нафас пушти нафас мешуду меларзидї, Ва лабат дарди хуше дар тањи дандон мекард. Шавќи дидори ту гургона диламро мехўрд, Саги њамсоя назар самти хиёбон мекард. Аз Худованд талаб буд маро дар ин шаб, Шањсутуни ќаламии таги айвон мекард. *** Боз камтар сабр кун, эй дил, давоят мерасад. Меравї як рўз ин фурсат бароят мерасад. Андаке дигар барои зиндагонї кун талош, Он табиби бемурувват бар садоят мерасад. Дар тани ман метапидї солњо бо сад умед, Ин, ки як рўзи Худо он дилрабоят мерасад. Шўрапуштињои ман азбас фишоратро физуд, Дорад акнун ибтидои интињоят мерасад. Љамъ кун худрову њарфи охиринатро бигў, Њамдиле шояд ба ќадри гуфтањоят мерасад. Оњ, эй дил, дар љињоди ишќ мегардї шањид, Шуњрате дигар барои хунбањоят мерасад. *** Танбўр менавозад овози пои борон, Ман ошиќи садои симфониёи борон. Авзои чашми ёрам боронї буд имрўз, Ў мерасид, эй кош, имшаб ба љои борон.

Меомаду ба гўшам аз ишќ ќисса мекард, Бо лањни хушсадои њарфу њиљои борон. Алќисса, чун биёяд фардо ба дидани ман, Тирукамон барояд дар интињои борон. Афкан ѓубори дилро, ранљидахотири ман, Дар ин бањори зебо бо ќатрањои борон. Аз кўча мерасад боз савту навои борон, Хезу ба диданам о, дар ин њавои борон. *** Маро имшаб ту гирён мекунї чї? Ѓами дилро њазорон мекунї чї? Дамои ишќи ту аз сифр пойин, Бањореро зимистон мекунї чї? Ба ангушт бастаи чоки гиребон, Даруни сина пинњон мекунї, чї? Таваќќуф мекунї дар кўча як дам, Касеро хонавайрон мекунї чї? Хиёбон кўчаи аттор имшаб, Ту шаб кокул парешон мекунї чї? Ба лаб хандї, ба дил аз мо гурезї, Дубора ањд вайрон мекунї чї? На мењре монда дар ту, не муњаббат, Худатро Тољикистон мекунї чї?

ЊИКМАТИ РЕФЕРЕНДУМ Тањлили тарњи таѓйирот ба Ќонуни асосї аз нигоњи давлатдорї ва миллатсозї

ти оиларо тањким бахшида, таъминоти иљтимоии пиросолонро то љое хубтар мегардонад. Аммо ин ки оё нухбагони њукмрон онро миёни худ ва барои худ татбиќ мекунанд, њанўз маълум нест.

4. Дар моддаи 49: - љумлаи сеюми ќисми якум дар тањрири зерин ифода карда шавад: "Вакили Маљлиси намояндагон шахсе интихоб шуда метавонад, ки танњо шањрвандии Љумњурии Тољикистонро дошта бошад ва синни ў аз 30 кам набуда, дорои тањсилоти олї бошад"; - ќисми панљум дар тањрири зерин ифода карда шавад: "Узви Маљлиси миллї шахсе интихоб ё таъин шуда метавонад, ки танњо шањрвандии Љумњурии Тољикистонро дошта бошад ва синни ў аз 30 кам набуда, дорои тањсилоти олї бошад"; Љорї кардани ин меъёр новобаста аз ангезаи тањрикдињандаи муаллифонаш муносибати нухбагони њукмронро нисбат ба љавононро рушантар мекунад. Мањдудиятњои љориро барои роњ ёфтани нухбагон ва контрнухбагон ба маќоми интихобї

- вакили парлумон то љое барњам мезанад.

5. Дар моддаи 65:- ќисми дуюм дар тањрири зерин ифода карда шавад: "Шахсе ба номзадии Президенти Љумњурии Тољикистон пешнињод шуда метавонад, ки танњо шањрвандии Љумњурии Тољикистонро дошта бошад, синни ў аз 30 кам набуда, дорои тањсилоти олї бошад, забони давлатиро донад ва дар њудуди љумњурї на камтар аз 10 соли охир истиќомат дошта бошад"; - ќисми панљум бо мазмуни зерин илова карда шавад: "Мањдудияти дар ќисми чоруми њамин модда пешбинигардида нисбат ба Асосгузори сулњу вањдати миллї - Пешвои миллат татбиќ намегардад. Вазъи њуќуќї ва ваколатњои Асосгузори сулњу вањдати миллї Пешвои миллатро ќонуни конститутсионї муайян мекунад". Меъёри якуми таѓйирот - поён бурдани синни номзадї ба президентї, боз њам новобаста аз маќсади муаллифон, ба танзими муносиботи миёни худи нухбагон равона шудааст. Аз ин љињат хуб асту наслњои

МУХТАСАРИ ШАРЊИ ЊОЛ Зодаи дењаи Панљрўди Тољикистон. 44-сола. Муќими шањри Душанбе. Хатмкардаи факултети забону адабиёти тољики Донишгоњи миллии Тољикистон. Пешаи рўзноманигорї дорад. Дар маљаллаи кўдаконаи "Чашма" ба сифати муњаррири рўзномаи "Зангўла", ки замимаи ин нашрия аст, кор мекунад.

*** Шабе бо илтиљо гуфтам Худоро, Намояд мењрубоние бароям: Гар охир истгоњи бевафоист, Нигањ дорад Заминро. Мефуроям! Гоњ аз худ на каме аз дигарон метарсам. Оњ, тарсу шудаам, сахт, чунон метарсам. Тарсам ин аст, ки дар њодиса бошам бењтар, Лаънатї, ман, ки аз ин шакку гумон метарсам. Шаби ин шањр надорад њаросе дар пай, Аз сукуте, ки биёмад ба миён метарсам. Тарсам аз ѓайбати њамсоя ба охир нарасид, Оњ, инак, зи хабарњои љањон метарсам. Бим дорам, ки њамин шеър сарамро бихурад, Аз њамин њарф, ки омад ба забон метарсам. Њей, Шуњрат, накунад мурдиву ман бехабарам, Чашм бикшо, ки ман аз рустшавакон метарсам.

баъдии нухбагон низ онро ќабул хоњанд кард. Аммо меъёри дуюм - сензи истиќоматии 10 сола дар ќонунгузории мо, ки миёни мафњумњои ќайди љои зисту "прописка" фарќ намегузорад, меъёри мањдудкунанда буда, барои миллате, ки 20 сол боз бењтарин фарзандонаш њам маљбуранд, муњољири корї шаванд, ё дар хориљ тањсилу кор кунанд, мањсули консенсуси миллї буда наметавонад. Меъёри охирон ва муњимтарини ин бахши таѓйирот барои як кас - Асосгузори сулњу вањдати миллї Пешвои миллат, яъне президенти кунунї Эмомалї Рањмон навишта шудаанд. Ба танзими муносиботи нухбагон равона нашудааст. Хусусияти институтсионалї надорад, меъёри фардикунонида шуда аст. Акнун, хонандаи гиромї, шумо метавонед ќаламу коѓаз ба даст гиреду дигар таѓйиротњоро аз зовияи се шарти таъминкунандаи рушди миллат ва давлатњо баррасї созед, то худ хулоса ба хулоса оед, ки ин таѓйироту ин референдум чї њикмату чї пайомаде барои љомеаву давлатдории миллии мо дошта метавонад. Он чї дар салоњияти як нашрия буд, мо баён намудем. Боќї ќазоват аз шумост. Умедворем, њади аќќал аз ин ба баъд, мансабдорони воломаќоми њукумати ба њар тасмиме, ки ин ё он нињоди њукумат мегирад, аз њамин зовия бањо дода, сипас онро амалї мекунанд. "Нигоњ"

300 РЎЗИ ИНТИЗОРЇ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

13

Ба таваљљуњи Роњбари Дастгоњи иљроияи Президенти Љумњурии Тољикистон ва Раиси шањри Вањдат Шањрвандон мувофиќи Конститутсияи (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон њуќуќ доранд, ки шахсан (ё якљоя бо дигарон ва ё ба воситаи намояндагони ваколатдори худ) бо тартиби муќарраркардаи Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи мурољиатњои шањрвандон" ба маќомоти њокимияти давлатї, маќомоти мањаллии њокимияти давлатї, маќомоти худидоракунии шањрак ва дењот ва шахсони мансабдор, иттињодияњои љамъиятї, корхонањо, муассисањо ва ташкилотњо мурољиат намоянд. Инљонибиб дар таърихи 06.02.2015 ба номи Раиси шањри Вањдат ариза навишта, онро дар санаи 19.02.2015 ба шўъбаи умумии дастгоњи раиси шањри Вањдат супоридам. Бо њамин ариза мушкилоти зиёд ба сарам омад, ки ў маљбур шуда ба идораи њафтаномаи "Нигоњ" мурољиат намоям, то ба воситаи њафтанома арзи худро ба Роњбари Дастгоњи иљроияи Президенти Љумњурии Тољикистон ва дар айни замон ба Раиси шањри Вањдат расонам. Ман дар аризаи худ ба раиси шањри Вањдат барои људо кардани ќитъаи замин дар њаљми 0,8-0,10 га мурољиат карда будам, то ки дар он љо маркази савдои мањсулоти кишоварзиро ташкил намоям. Дар ариза пешнињод карда будам, ки чунин марказ (агар дар байни бозори марказии шањри Вањдат ва маркази савдои "Табассум" ташкил карда шавад) дар натиљаи раќобати солим ба поён бурдани арзиши мањсулоти кишоварзї мусоидат менамояд, ки чунин њолат бар манфиати халќ мебошад. Њамчунин, дар маркази мазкур љойњои нави корї ташкил карда мешаванд, ки ин њам ба манфиати халќ мебошад. Фикри ман дар ободии диёр аст. Дар баробари ин, намехоњам, ки аз доираи ќонун берун по гузорам ва агар кадом амалеро анљом доданї њастам, мехоњам, ки ќонунї бошад. Масалан, соли 2014 бо иљозатномаи муовини раиси шањри Вањдат (№ 8366-4 аз 26.06.2014) дар њамин мавзеъ ман ярмаркаи мавсимии мањсулоти кишоварзї ташкил карда будам, ки аз фаъолияти он тамоми муштариён розї ва ќаноатманд буданд. Аммо мактуби расмї наметавонад, ки љойгузини Ќарори раиси шањр бошад, чунки мактуб (новобаста аз он, ки аз љониби кадом мансабдор ба имзо расидааст) санади меъёрии њуќуќї нест. Бинобар ин, бо ариза ба раиси шањри Вањдат мурољиат кардам, ки Ќарори дахлдор ќабул карда шавад. Норозигии ман аз ин аст, ки аризаам то дасти раиси шањр рафта нарасидааст, бинобар ин он кас аризаи маро баррасї накардаанд. Аз моњи феврали соли 2015 то моњи ноябри соли 2015 (дар муддати 9 моњ) ман

НОМА БА ПРЕЗИДЕНТ Муњтарам, Љаноби Олї, Президенти Тољикистон Эмомалї Рањмон, кафили њуќуќњои мо шањрвандони одї бо як љањон умед ба Шумо барои мусоидатон мурољиат мекунам. То мурољиат ба Шумо ба тамоми маќомоти марбута дар давоми солњо шикоят бурдаам, аммо ба додам дар њеч нињоде расидагї накарданд. Ќазияам дар њадде нест, ки дар сатњи Рањбари аввали давлат бардорем, аммо аз он, ки ба додам касе нарасид, инак ба Шумо мурољиат мекунам. Аз соли 1960 дар ноњияи Њисор ба сар мебарам. Тахминан соли 1962 марњум модарам Доѓистон Саидова манзили истиќоматии њозираамонро аз шахсе харида, барои истиќомат кардан ба он љо кўчидааст. Бо њамроњии ин манзил ќитъаи замин иборат аз 0,20 га ва ќитъаи заини дигар иборат аз 0,07 га, ки дар он тутзор мављуд буд, ба истифодаи модарам гузашта буд. Аз њамон сол инљониб ин тутзор дар истифодаи оилаи мо ќарор дорад. Мо ин тутзорро барои парвариши пила истифода мебурдем. Дар ин бора тамоми сокинони дењаи Дањбед огоњ мебошанд. Дар соли 2013 ба ман маълум гардид, ки яке аз сокинони ин дењаамон Абдуљалол Саидов мехоњад, ки ин ќитъаи замини тутзори чандинсоларо ба даст дароварда дар он љо маѓоза созад. Бо ин маќсад ман ба унвонии Раиси ноњия ариза навишта, хоњиш намудам,

РАИСИ ШАЊРИ ВАЊДАТ, КИ АЗ Ў ЊАМЧУН ОДАМИ «ИНТИЗОМИ УБАЙДУЛЛОЕВЇ ДОШТА» СИФАТ МЕШАВАД, ДАР МАРОСИМИ ПОЯГУЗОРЇ БО ПРЕЗИДЕНТ ЭМОМАЛЇ РАЊМОН

БА "ЌОНУНДОН"-ЊОИ ДАСТГОЊИ РАИСИ ШАЊРИ ВАЊДАТ РАСОНИДАНИАМ, КИ... мунтазири љавоби раиси шањри Вањдат будам, аммо ба аризаи худ љавоб нагирифтам, бинобар ин маљбур шудам, ки дар таърихи 20.11.2015 аризаи шикоятї навишта боз њам ба шўъбаи умумии дастгоњи раиси шањри Вањдат супорам. Охири моњи декабри соли 2015 аз номи муовини якуми раиси шањр Б.Азизов мактуби љавобї гирифтам. Аз ин мактуб маълум гардид, ки он ќитъаи замин бо Ќарори раиси шањри Вањдат (№ 1617 аз 17.08.2015) ба шањрванд Саъдуллоев Нурулло вобаста карда шудааст. Дар њамин љо савол ба миён меояд, ки чаро кормандони дастгоњи раиси шањр аризаи дар таърихи 19.02.2015 супоридаи маро ба раиси шањри Вањдат нарасонидаанд? Агар ин аризаи ман дар ваќташ ба дасти раис мерасид, Ќарори раис (№ 1617 аз 17.08.2015) бовар дорам, ки ба номи мўйсафеди 70-75 солаи касалманд ќабул намегардид. Мегўянд, ки гумон аз имон људо мекунад, бинобар ин ман бадгумонї намекунам, аммо дар њайратам, ки чаро ба мўйсафеде, ки коршоям буданаш дар гумон аст, бартарї додаанд ва чаро кормандони масъули дастгоњи раиси шањри Вањдат аризаи маро аз раис пинњон доштаанд?

Дар дастгоњи раиси шањри Вањдат ба ман "фањмониданд", ки аризаи ман гўё ба талаботи моддаи 5 Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи мурољиатњои шањрвандон" мувофиќат намекардааст. Ин "фањмиш" ва "фањмонидан"-и онњо нодуруст аст. Аз нуќтаи назари онњо аризадињанда вазифадор будааст, ки ба аризаи худ нусхаи шиносномаашро замима намояд. Омилњо ва сабабњои ин гуна талаботи бофтаро "ќонунї" гуфтан ва бо њамин бањонаи беасос аризаи маро ба раиси шањр насупоридан ва зиёда аз ин ба баррасии он монеаи сунъї эљод кардани кормандони масъули дастгоњи раиси шањри Вањдат бояд муайян карда шавад. Њол он ки моддаи 5 ќонуни мазкур ва њатто моддањои дигари он чунин меъёр муќаррар накардааст, яъне аризадињанда уњдадор нест, ки бо аризаи худ нусхаи шиносномаашро супорад. Ба "ќонундон"-њои дастгоњи раиси шањри Вањдат расониданиам, ки кирдори худи онњоро бо моддаи 163 ќисми 1 ва моддаи 322 ќисми 1 Кодекси љиноятии Љумњурии Тољикистон бандубаст кардан мумкин аст, чунки онњо дар натиљаи вайрон кардани Ќонуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи муро-

"БАРОИ БАРГАРДОНДАНИ ЗАМИНАМ МУСОИДАТ КУНЕД!" ки ќитъаи заминро ба ман барои ташкил намудани хољагии дењќонї дињад, вале бо сабабњои номаълум аризаи маро рад намуданд, вале ба ман то њол дар ин бора љавоби хаттї надодаанд. Тахминан моњи декабри соли 2014 Неъмон Мусамиров ба љамоати дењот мурољиат намуда, аз ќитъаи тутзори ман дар њаљми пањнои 2 метр ва дарозиаш 14 метр дарахтњоро бурида, барои манзилаш роњ кушод, дар њоле ки ў ба ин роњ умуман эњтиёљ надошт. Ба ман маълум гардид, ки дар асоси Ќарори Раиси ноњияи Њисор аз 11 июни соли 201 №1335 ба Саидов Савриддин Абдуљалолович, яъне писари Саидов А.барои сохтмони маѓоза дар њаљми 0.03 га ќитъаи замин дода шудааст. Рўзи 9 ноябри соли 2015 ба ин ќитъаи тутзор 2 писари Савриддин Саидов бо њамроњии нозири минтаќавии милитсия, 2 љавони дар дасташон аррањои электрикї дошта ва боз 2 нафари ношинос омаданд. Нозирони минтаќавї ба ман њуљљатеро нишон дода гуфтанд, ки ин ќитъаи замин ба яке аз писарони Савриддин Саидов дода шудааст ва онњо

бояд дар он љо бинои маѓозаро созанд. Сипас онњо симтури ќитъаи заминро канда, 5-6 дарахти ар-арро бурида, ба буридани дарахтони тут оѓоз карда буданд, ки ман тоќат накарда, ба онњо гуфтам, ки ин корро накунанд, зеро дарахтони бисёрсолаанд ва аз онњо сокинон дења барои пиллапарварї истифода мебаранд. Баъди ин суханњо онњо аз буридани тутњо худдорї намуда, дар атрофи тутзор траншея канданд. Ман фикр мекунам, ки дар зери истифода ва риояи ќонун шахсони алоњидаи мансабдор ќитъаи замини давлатро њамчун моликияти шахсии худ мавриди хариду фурўш ќарор дода, даромади калон ба даст меоранд. Манфиати халќи оддиро касе ба инобат намегирад. Барои чї маќомоти иљроияи ноњияи Њисор ќитъаи замини тутзорро, ки дар он зиёда аз 40 сол мењнат карда, дарахтони тутро парвариш намуда, онњоро ба њолати имрўза оварда расонидам, ба ман надода, онро ба шахси тамоман тасодуфї ба ном барои сохтмони маѓоза људо кардааст? Аз он дар ташвишам, ки барои чї пеш аз додани ќитъаи замин ба

љиатњои шањрвандон" ва хунукназарї ба иљрои вазифањои худ ба њуќуќ ва манфиатњои ќонунан њифзшудаи ман ва љамъият зарари љиддї расонидаанд. Ман намедонам, ки кормандони дастгоњи раиси шањри Вањдат ба аризаву мурољиатњои боз чанд нафар шањрванд чунин муносибати бепарвоёна ва хунукназарона карда бошанд. Аммо њаминро мегўям, ки чунин кормандон дар вазифањои масъул кор карда, бо ќонунвайронкунї ва хунукназарии худ њам обрўи раиси шањрро мерезанд ва њам мардумро аз ќонунњо дилхунук карда, ба шаъну шарафи Президенти Љумњурии Тољикистон латма ворид месозанд. Пешвои миллат ѓамхору дилсўзи халќ аст ва њатто бо халќ вохўрињо баргузор менамояд, аммо кормандони "ќонундон"-и дар њаќиќат ќонуннописанд... Додамро ба кї гўям, ки ин кормандони масъул ба назди раиси шањри Вањдат маро њатто даромадан намемонанд?! Умед мебандам, ки раис пас аз хондани ин матлаби "Нигоњ" аз кирдори ѓайриќонунии кормандони масъули дастгоњи худ бохабар гардида, барои ислоњи вазъ кўшиш ба харљ медињад. Бахтовар СОЊИБОВ, сокини шањри Вањдат Саидов Љ. ягон корманди љамоати дењот ё корманди маќомоти иљроияи њокимияти давлатии ноњияи Њисор омада, пурсидани манро лозим нашумориданд ва ин корро пинњонї ба анљом расониданд? Дар ин љо ба ѓайр аз ѓарази шахсї дигар чизе нест. Ќонун бояд манфиати умумро њимоя намояд. Дар айни замон Саидов С. дар ќитъаи замини људошуда њамаи дарахтонро бурида в ё решакан намуда, дар он љо тањкурсии маѓозаро сохтааст. Мўњтарам Љаноби Олї! Њамчун шахси оддие, ки дар кишвар бо шукргузорї аз сиёсати Шумо, бо шарофати ин суботу оромї ба сар мебарам, мисли дигар сокинони дења аз сиёсати Шуморо доимо дастгирї менамоем. Маќомотњои њифзи њуќуќ бар зидди кормандони љамоатњои дењот ва кумитаи заминсозї, ки ба фурўхтани заминњои давлат машѓуланд, муборизаи беамон бурда истодаанд, вале ин падидаи номатлуб аз байн рафтан намехоњад. Аз Шумо хоњиш дорам, ки барои баргардондан ва ќонунї кардани замини марбут ба модарам мусоидат кунед. Бовар дорам, ки ин масъала аз мадди назари Шумо дур нахоњад монд. Бо эњтироми самимї ва умед! Саидов ФАТЊУЛЛО, сокини н.Њисор, љамоати дењоти ба номи М.Турсунзода, дењаи Дањбед

14

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

1

"ЗЎРИ ТОЉИКОН ДАР САВОДУ КИТОБДОНЇ ВА ЗЎРИ ДИГАРОН ДАР ШАМШЕРЗАНЇ БУД" Хушбахтона адибоне доштем, ки онњо тазкиранависї мекарданд ва ба туфайли тазкираи онњо ва њамчунин ба туфайли китобњои шеър номи бузургтарин шоирони мо, ки ашъори иљттимої эљод мекарданд, низ то ба мо расид ва аврупоињо, махсусан олимони аврупої ба туфайли ин тазкирањо, ба туфайли он китобњо адабиёти моро шинохтанд ва мардуми моро њамчун мардуми китобхон маъруф гардониданд. Донишмандоне чун Эдвард Браун, М. Хаников, Г. Вамбери, Е. Мейендорф, В. В. Бартолд, Форта, сайёњони ангилису голандї ва испаниву юнонї, дар Осиёи Миёна танњо тољиконро ба сифати китобхон ва китобнавис дидаанду шинохтаанд. Ба аќидаи онњо зўри тољикон дар саводу китобдонї ва зўри дигарон дар шамшерзанї буд. Онњо навиштанд, ки ба мардуми эронинажод фахр кардан лозим аст, ки китобхонанд, китобдўстдоранд, соњибкитобанд ва китобшиносанд. Онњо моро на танњо бо њамсояњои бодиянишинамон, на танњо ба бегонагони соњиби мулки мо гашта, чї аз љанубу ѓарбу шимол, балки бо ќавму халќи худ њам, муќоиса мекарданд. То нимањои асри миёна, то ба вуљуд омадани дастгоњи чопї-китобнавис, китобхон, китобдор ва китобфурўши асосї дар хушкии Авруосиё танњо мо будем ва ин ифтихор аст. Он замон тољики китобхон ва китобдон аз араб, турк ва фаранги китобхон зиёдтар будааст. Ин албатта боиси ифтихор аст, аммо танњо бо ифтихори он замон зистан худношиносї нест. Асри 20 асри глобалии китобхонии мо тољикон буд, њанўз дар 20 соли аввал љавонони бедори тољик, ки тањсилоти худро дар ватану дар хориљ анљом додаанд, китобро њамчун василаи худшиносии миллї, њамчун василаи бедории миллї, њамчун василаи ободии мамлакат, њамчун василаи наљот аз љањолат таблиѓ кардаанд. "Мактабу маорифи њар миллат, ки обод бошад, он миллат соњиби сарвати хуб мешавад" ин маъно дар Ањмади Дониш, Абдурауфи Фитрат, Мирзо Сирољ, Садриддини Айнї, Мањмудхољаи Бердї хеле возењ садо дод ва ин орзў ва талоши зиёиён дар замони шўравї аз љониби давлат њам дастгирї ёфт. Роњи халќи моро ба сўйи китоб устод Айнї бо мафњуми "аз зулмот ба нур" ифода кардаанд. Ѓояи китоб, муњтавои китоб дар ин замон таѓйир ёфт, мазмуну мундариљаи китоби асримиёнагї ба ин замон мувофиќат намекард, вале агар возењан нигоњ кунем, бузургтарин асарњои шоиру нависандагони миллии мо, ки маънои зиндагии инсонро ифода мекарданд, мањз дар њамин замон хусусияти оммавї пайдо кард. "Шоњнама"ву Маснавї, ашъори бузурги Рўдакиву Њилолї, Сайидову Камол, пандњои оламгири Саъдиву Зоконї, андешањои инсонпарваронаи Низомиву Љомиву Бедил ва бисёр дигарон дар њамин замон, ба рўйи мизи корї пайдо шуданд. Акнун наср танњо ќисса набуд, балки нависандагони бузурге чун Садриддин Айнї, Сотим Улуѓзода, Фазлиддин Муњаммадиев ба миён омаданд, ки эљоди онњо њам аз нигоњи бадеияту мавзўъ ва таърихиву ифтихори миллї хампояи бузургтарин адибони замон буданд. Назми мо њамон, ки аз килки устодон Лоњутї ва Турсунзода чакидааст, њамон ки ба њунари Мўъмин Ќаноат ё Лоиќу Бозор ё Гулрухсор тааллуќ гирифтааст, ба сифати назми ифтихорсоз, ба сифати назми муаррификунандаи тољик, ба сифати адабиёти созанда, дар сафи пеши адабиёти љањон будааст. Китоб хондан ва китоб донистан на танњо дар мактабу донишкадањои олї, балки дар суњбатњои одї, дар сўњбатњои худиву мењмонњо ифтихор гардидааст. Нависандагони машњури дунё Юлий Фучик, Эгон Эрвин Киш, Павел Лукнитский дар сайёњатномањояшон ба Тољикистон, нависандаи литвонї Зиедонис, нависандаи украинї Каротич дар китоби "Чумчаи урфї", нависандаи африќої Лагума дар китоби "Саёњати Иттињоди Шўравї" аз китоби тољик, китобхонии тољикон, китобдории тољикон ва аз адабиёти тољик бо ифтихор сухан гуфтаанд.

БАЊСИ МИЛЛЇ "БАРОИ ТАРЃИБИ АДАБИЁТИ ШЎРАВЇ АДИБОНИ КЛАССИКИРО САНГ НАМЕЗАДАНД..." Воќеан, робитаи байни адабиёт ва хонанда дар замони шўравї нињоят ќавї шуд ва њамин чиз љавонони тољикро бештар ба китобхонї машѓул дошт. Онњо дар асарњои адибони тољик маќсаду мароми худро ёфта метавонистан, одоби покро мешинохтанд, ватандўстиро мешинохтанд ва њар он чи дар адабиёт буд, дар сиёсати давлат эњсос мекарданд ва аз њамин сабаб ба китоб боварї доштанд ва китобро дўст медоштанд. Дар он замон пайдо шудани адабиё-

лизмро ба вуљуд овард. Онњо гумон карданд, барои он ки бузургии онњоро насли наврас шиносад, осонтарин роњ сангзадани бузургони пешинро ба миён андохтанд. Адибони бузурге мисли Садриддин Айнї, Мирзо Турсунзода, Сотим Улуѓзода ба туфайли онњо "сангсор" шуданд. Њаќиќати мавзўи асарњои онњо, њаќиќати ѓояи асарњои онњо, њаќиќати тољикияти суханњои онњо зери шубња гузошта шуда буд. Он "эљодкорон" худашон чизи сазоворе наофарида буданд, аммо, пешвоёни суханро пешпо мезаданд. Дар њамон шабу рўз ман ба гуруње аз донишљўёни шўъбаи журналистика супориш дода будам, ки аз муњаррирони рўзно-

МУЊИТЕ, КИ ПИР НАДОРАД...

Иброњим УСМОНОВ, профессор, раиси Фонди "Гуфтугўи тамаддунњо"

Тољикон чаро китоб намехонанд? носї мусоидат мекунанд. Сулњ ва ватандўстиро, хусусияти инсониро таблиѓ мекунанд. Масалан, романи "Талош"-и Шоњмузаффар Ёдгорї, ќиссаи "Бозгашт ба Панљрўд"-и Волос аз љумлаи он асарњое мебошанд, ки ифтихори миллиро, худшиносии миллиро таблиѓ мекунанд ва каломи зебо доранду роњи ростро њидоят мекунанд. Охири соли гузашта адиби љавони шинохтанашудае аз миён рафт. Вай Аброри Зоњир буд, ки дар жанрњои роман ва повест бештар аз 15 асар навишт. Мавзўъ ва љањоншиносии ин асарњо ва ифтихори миллии ин адиб моро њидоят мекунад, то эљодашро дуруст омўзем. Албатта адабиёт пеш аз њама сухан аст, аммо сухане, ки мавзўи сазовор надорад, танњо сухан мемонад. Китобњои Аброр мавзўњое наве барои адабиёти тољик доранд.

"МУЊИТЕ, КИ ФИКРИ СОЛИМАШ АКСАРИЯТ НЕСТ..."

ти сершуморе ба забони тољикї, ки њам мањсули сершумори адибони тољик ва њам мањсули эљоди адибони бузурги дунё буданд, алоќа ва ихлосро ба китоб зиёд мекард. На фаќат мактабу донишкада, балки муњит њам ва имкониятњои ваќт њам, доираи китобхононро меафзуд. Талош ба дастрасии китоби таблиѓшаванда омили муњиме барои китобхонї буд. На фаќат ба китобхонї маљбур намекарданд, балки баъзе китобњоро талабањо пинњонї пайдо карда мехонданд. Дар байни онњо китобњои "Тењрони махуф", "Безуриёт", "Завол", "Чаманоро", "Тењрон" "Савораи бесар" низ буданд. Ифтихори миллии китобхонон дар образњои Ёдгору Гулнор, ва Пўлоду Гулрў, Дилоромканизу Наниманчад, дар роману достонњои чун "Палатаи кунљакї", "Тобистон", "Вафо", "Ќишлоќи тилої", "Ќиссаи Њиндустон" ифода меёфтанд. Адабиёти бадеї дар он замон њам, ки театру кино ба вуљуд омад, вале љойи худро надод. Адабиёти бадеї фаќат барои филолгу мактабхонњо набуд, барои њамаи љавонон, барои њамаи синну сол чун ѓизо зарур менамуд. Дар он замон барои он ки бузургии адибони замони шўравиро таъкид кунанд, зарурате ба сангзадани адибони классикии мо набуд. Бўрону бўњрони сиёсии замони Горбачёв дар иддае аз љавонони мо ниги-

мањои ватанї пурсанд, ки дар як соли охир кадом китобњоро хондаанд. Љавоби онњо ба ин шакл: "- Ман муњаррирам ва ваќти китобхонї надорам"; "-Мо китоб менависем, китобро дигарон хонанд" пайдо шуданд. Мутаассифона дар он замон пешбарандагони афкори љомеа њамин ќишри худхоњи зиёиён буданд. Ва баъд љангњо сар шуду ваќти китобхонї набуд. Ва баъд замони барќарорї оѓоз ёфту зарурати рўзгор љавонњоро аз китоб дур намуд. "Ќути лоямут" бояд пайдо мекарданд ва баъдан мардикорї имконият ба хондани китоб намедод. Ва баъд њатто барои хондани китоби дарсї зарурат намонд. На фаќат сухани одамони босавод, балки сухани Њукумат њам, ки "китоб хонед!" мегуфт, ба гўш намедаромад. Љомеаи фаъол ва китобхони фаъол аз њам људо шуданд. Гање шикоят мекунанд, ки китоби хонданї нест. Ман албатта аз ќотеият дар ин бора худдорї мекунам. Гарчи адабиёти имрўзаи мо адабиёти сї соли пеш нест, вале барои љўянда дар он чизи арзандае бисёр њаст. Њам аз адабиёти муосири тољикї ва њам аз адабиёти муосири дунё, ки љавонони имрўзаи тољик имконияти хондан бо забони тољикї ва бо забонњои русиву англисиро доранд, чизњоеро пайдо кардан мумкин аст, ки њам ба завќ ва њам ба љањонбиниву худшои-

Чанде аз сабабњое, ки имрўз ба китоб камтар таваљљўњ доранд, яке худношиносии мо дар солњои 80-90-уми асри гузашта бошад, дигаре ба вуљуд омадани воситањои гуногуни иттилоот аз љумла интернет бошад ва сеюмї ба гумонам аз њама асосї, таѓйир ёфтани арзишњои зиндагї аст. "Пул асоси зиндагї. Пул пайдо кун", ки ба ин ё он шакл шиори аксари љавонњост, дар њаќиќат "одамро ба одам гург мекунад". Дарёфти он муносиботи инсонї, ки адибони мо аз Саъдиву Њофиз то Абдулњамид Самадову Фарзона таблиѓ кардаанд, душвор мегардад. Байни ростї ва дурўѓ фосила намемонад, зењн кунд мешавад. Онњое, ки зиндагияшонро ба мардикорї ба хариду фурўши майдачуда, бозоршинї, давидан аз паси пул ва боигарї вобаста кардаанд, мисли онњое, ки зиндагии кўчиёна доштанд, эњтиёљашон ба китоб намемонад. Аз китоб моњияти зиндагонияшонро пайдо карда наметавонанд. Агар ќисме ба сабаби мењнат ба китобхонї ваќт надошта бошанд, ќисми дигар бе китоб њам худро хуш њис карданї мешаванд. Ислоњи њамин чиз бояд вазифаи љомеаи равшанфикрон бошад. Зеро, ба гумонам, муњите, ки фикри солимаш аксарият нест, китоб надорад. Муњите, ки китоб надорад, аз маънавиёт мањрум аст. Муњите, ки маънавиёт надорад, пир надорад. Муњите, ки пир надорад, ифтихор њам надорад. Ифтихормандии тољиконро бисёрињо дар гузашта таъкид кардаанд ва мо имкон дорем, ки ин фазилати зебои инсонии худро эњё кунем.

ПЕШ АЗ ЧОПИ ШУМОРА

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

15

Надежда АТАЕВА:

МУРОФИАИ 13 УЗВИ РАЁСАТИ ЊНИТ ОЗОД СУРАТ ГИРАД! Суди олии Тољикистон субњи дирўз, 9 феврал, ба баррасии парвандаи 13 узви раёсати олї ва шўрои сиёсии њизби њоло мамнўи нањзати исломї шурўъ кардааст. Ин мурофиа паси дарњои баста љараён дорад. Аммо дар Суди олї ба далели махфї будани парвандаи ин 13 нафар шурўи муњокимаро тасдиќ ё такзиб накарданд. Ин мурофиа дар њоле оѓоз ёфтааст, ки ба навиштаи расонањо, рўзи 8 феврал Анљумани "Њуќуќи инсон дар Осиёи Марказї" (AHRCA), марказаш дар Фаронса, аз Иттињодияи Аврупо, Иёлоти Муттањидаи Амрико, Созмони Амният ва Њамкории Аврупо ва созмонњои дигари байналмилалї даъват кардааст, то аз маќомоти Тољикистон анљоми муњокимаи мунсифона ва бози парвандањои аъзои баландпояи њизби мамнўъи нањзати исломї (ЊНИТ)-ро таќозо кунанд. Надежда Атаева, рањбари Анљумани "Њуќуќи инсон дар Осиёи Марказї" рўзи 8 феврал дар сўњбат бо хабарнигорон гуфт, ончї ки дар робита ба парвандањои зидди аъзои баландпояи ЊНИТ дар Тољикистон мегузарад, хеле нигаронкунанда аст ва љалби таваљљўњи љомиаи байналмилалї, аз љумла аъзои Шўрои њуќуќи башари СММро таќозо мекунад: "Мо аз љомиаи байналмилалї даъват мекунем, ки аз њукумати Тољикистон баргузории муњокимаи мунсифона ва озоди ин парвандањоро таќозо кунад. Ба назари мо, пушти дарњои баста бар-

по кардани ин додгоњ ба ин маъност, ки маќомот мехоњанд камбуди далелњои кофї алайњи афроди муттањамро аз љомиа рўпўш кунанд. Њукумати Тољикистон бояд бар ўњдадорињои байналмилалиаш амал кунад. Яке аз чунин ўњдадорињо риояи меърњои демократї, аз љумла таъмини муњокимаи одилонаи парвандањо дар додгоњњои ин кишвар аст."

13 узви раёсати ЊНИТ - муовинони раиси њизб Саидумар Њусайнї ва Муњаммадалї Њайит, њамчунин Абдуќањњори Давлат, Рањматуллоњи Раљаб, Зубайдуллоњи Розиќ, Муњаммадалии Файзмуњаммад, Њикматуллоњ Сайфуллозода, Ќиёмиддин Авазов, Зарафо Рањмонї, Мањмадшариф Набиев, Абдусамад Fайратов, Саттор Каримов ва Воњидхон Ќосидинов - рўзњои 16-17 сентябри соли 2015, билофосила баъди анљоми амалиёти зидди гурўњи мусаллањи генерал Абдуњалим Назарзода дастгир шуданд. Маќомоти Тољикистон Њизби нањзати исломї ва рањбаронаш, бо шумули раиси њизб Муњиддин Кабириро, ки дар хориљ ба сар мебарад, ба даст доштан дар ин ошўб айбдор карданд. Додгоњи олии Тољикистон рўзи 29 сентябр њизби нањзати исломиро ба рўйхати созмонњои террористї шомил карда, фаъолияташро дар кишвар расман манъ кард. Аммо намояндагони ЊНИТ, аз љумла Кабирї ва аъзои боздоштшудаи раёсаташ даст доштани худ дар ошўби генерал Назарзодаро рад мекунанд ва мегўянд,

ин исён танњо бањонае барои бастани фаъолияти ин њизби мухолиф шуд. Сафаралї Мирзозода, додситони њарбии Тољикистон ва рањбари гурўњи тафтиши парвандаи ошўби Абдуњамли Назарзода рўзи 8 феврал дар суњбат бо хабарнигорон гуфт, дар маљмўъ 199 парванда алакай ба додгоњ фиристода шудааст: "Аз ин њисоб 172 парванда ба гурўњи Њољї Њалим ва боќимонда ба аъзои њизби мамнўи нањзати исломї марбут аст. 40 тани дигар дар љустуљўи байналмилалї ќарор доранд." Аммо дар баёнияи Анљумани "Њуќуќи инсон дар Осиёи Марказї" омадааст: "Иттињомот алайњи аъзои ЊНИТ танњо бар пояи шањодатњоест, ки дар натиљаи шиканља ба даст омадааст. Бо ин вуљуд додситонї айбномаро имзо карда ва парванда ба додгоњ ирсол шудааст. Љаласаи додгоњ пушти дарњои баста баргузор шуда ва ба ин тартиб, наќзи муќаррароти ќазої аз чашми ањли љомеа пинњон мемонад." Надежда Атаева дар сўњбат бо Озодї бо ишора ба љараёни тафтишот, аз љумла гузоришњо дар бораи шиканљаву бадрафторї нисбат ба аъзои боздоштшудаи ЊНИТ, фишору таъќиби наздикони онњо боздошти дастикам ду вакили мудофеъ, ки ба њимоят

аз онњо љуръат карданд, ва таъини адвокатњои ба ном "давлатї" барои ин боздоштшудањо, мегўяд, дар ѓайри сурати баргузории додгоњи боз ва одилона созмонњои њомии њуќуќ аъзои боздоштшудаи ЊНИТро мањбусони сиёсї эътироф кунанд. Рўзи 8 феврал дар остонаи шурўъи муњокимаи аъзои ЊНИТ хабар расид, ки маќомот вакили мудофеъ Љамшед Ёровро аз њаќќи вакилии Муњаммадалї Њаит, муовини раиси ЊНИТ барканор ва ба љои ў як адвокати "давлатї"-ро таъин кардаанд. Бино ба иттилои Анљумани "Њуќуќи инсон дар Осиёи Марказї", то имрўз дастикам 8 узви ЊНИТ - раиси бахши ЊНИТ дар ноњияи Фархор Њасан Рањимов (9 соли зиндон), Зайниддин Юсупов (10 сол), Асомиддин Абдурањмонов (10сол), Таваккал Бобоев (18 сол), Рустам Эмомов (17 сол), Умаршо Давлатов (15 сол), Мањмадалї Исломов (5 сол) ва Завќибек Рањмонов (4сол) мањкум ба зиндон шудаанд. Дастикам 6 узви дигари ин њизби дар Тољикистон мамнўъ мамнўъулсафар шуда, дањњо узви дигари ЊНИТ, аз љумла Муњиддин Кабирї, Саидиброњими Назар, Шоњнаими Карим, Ќамариддин Афзалї, Хайрисо Саидова, Неъматулло Амонбеков, дар љустуљў ќарор доранд.

ХЕЛЕ ГАРОН

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №46 (479), 17. 02. 2016

ОНЊОРО БОЯД ШИНОХТ

САТТОР ТУРСУН

"Нависанда, агар касбашро азиз донад, дар зиндагї бояд ба њама кор тайёр бошад. На аз гулахї шудан шарм дорад ва на аз, фарз кардем дар идораи рўзномае мусањњењ будан ба танг ояд. Ба хотири адабиёт...Чор тангае, ки ў барои осоиши ањли байт ва ќути лоямути худ меёбад, агар аз обилаи даст бошад, боз њам хубтар аст, зеро ки ин обила ба обилаи дили дардошнои ў бахия хўрда, дар аснои таълиф њушдор медињад..." Ин суханњо аз нависандаи маъруфамон Саттор Турсун аст, ки 15 -уми феврал ба синни мубораки 70 расиданд. Саттор Турсун 15-уми феврали соли 1946 дар дењаи Пасурхи ноњияи Бойсуни вилояти Сурхондарёи Љумњурии Ўзбекистон дар оилаи дењќон дида ба олам кушодааст. Соли 1970 бахши арабии факултаи шарќшиносии Донишгоњи давлатии Тољикистонро (њоло ДМТ) хатм кардааст. Дар тарљумаи њолаш омада, ки замони донишљўї наттоќи радио низ буда. Дар як сўњбаташ зикр карда буд, ки он замон мардикорї њам мекард, то аз љињати молї танќисї надошта бошад. Дўстонаш мегўянд ўро воќеан њам њич гоњ бе пул надидаанд ва њамеша њамќаламону дўстонашро мањз ў зиёфат медињад. Фаъолияти кории худро аз маљаллаи маъруфи "Садои Шарќ" оѓоз намуда, муддати бист сол дар вазифањои мудири шўъбаи очерк ва публистистика, мудири шўъбаи наср, муовини сардабир, иљрокунундаи вазифаи сардабири њамин маљалла кор кардааст. Солњои 1990-1991 мудири шўъбаи идеологии Кумитаи марказии Њизби коммунисти Тољикистон буд. Аввалин сухангўи Эмомалї Рањмон буд, њарчанд дар ин вазифа зиёд кор накард, вале наќшашро дар таъсиси нињоди мазкур дар Дастгоњи иљроия муњим медонанд. Солњои 1994-1997 сардабири маљаллаи адабии русии "Помир" буд. Баъдан чанд соли

дигар вазифаи сардабирии нашрияи Вазорати фарњанги Тољикистон "Бањори Аљам"-ро ба уњда дошт. Саттор Турсунро нависандае медонанд, ки набзи замонро накў эњсос мекунад, ба воќеаву рўйдодњои муњими зиндагї воќеъбинона ва устокорона бањо медињад. Аввалин њикояњои худро даврони донишљўї навиштааст, вале замони кор дар "Садои Шарќ"-ро оѓози фаъолияти густурдаи эљодии худ медонад. Аввалин китобаш њам бо номи "Дили гарм" дар дуввумин соли кораш дар "Садои Шарќ" рўйи чопро дид. Дар як муддати кўтоњ аз њикоя ба повесту роман гузашт ва ин навиштањо яке паси дигар рўйи чоп медиданд. Саттор Турсун миёни хонандагонаш бо повесту роман ва ќиссањои "Камони Рустам", "Пайванд", "Ситораи корвонкуш", "Обдорї", "Зиндагї дар домани талњои сурх", "Барф њам мегузарад", "Падар", "Се рўзи як бањор", "Думбура", "Пайѓамбарзот" маъруф аст. Аввалин маљмуъаи њикояњои ў бо номи "Дили гарм" соли 1971 рўйи чопро дидааст ва ба дунболи он маљмўаи дигари повесту њикояњояш бо номи "Сукути ќуллањо" интишор ёфт. Асарњо ва китобњои дигари нависанда: "Камони Рустам" (1976), "Аз субњ то шом" (1979), "Барф њам мегузарад" (1983), "Дувоздањ њикоя" (барои бачањои синни калони мактабї, 1986), "Се рўзи як бањор" (1988), "Дарахти њазорсола" (1991), "Санг дар баѓал ба тўфон" (2002), "Чорбанди домангир" (2011) ва ѓайра. Повесту роман ва њикояњои ў ба беш аз 20 забони халќњои дунё тарљумаву нашр шудааст. Худи ў низ дар тарљумаи асарњои адибони шинохтае чун Лев Толстой, Љек Лондон, Андрей Упит, Грант Матевосян дасти расо дорад. Саттор Турсун дорандаи љоизаи Комсомоли Ленини Тољикистон (1985) буда, бо Ифтихорномањои раёсати Шўрои Олии Тољикистон ва Кумитаи Сулњ, инчунин бо медали биринљии Намоишгоњи дастовардњои хољагии халќи Иттињоди Шўравї мукофонида шудааст. Аз соли 1972 узви Иттифоќи нависандагони СССР мебошад. Соли 1994 нависанда бо унвони "Корманди шоистаи фарњанги Љумњурии Тољикистон" ва соли 1998 бо унвони "Нависандаи Халќии Тољикистон" мушарраф гардидааст. Барандаи Љоизаи давлатии ба номи Рўдакї. Узви Иттифоќи нависандагони Тољикистон, узви њайати тањририяи маљаллањои "Фарњанг" ва "Садои Шарќ" аст. Оиладор, соњиби чор фарзанд.

52 СИФАТИ "НИГОЊ" Абдулло ЊАБИБОВ, роњбари Њаракати "Дўстони Русия", генерали мустаъфї:

ЊАР САФЊАИ ОНРО НОХОНДА НАМЕШАВАД! "Нигоњ"-ро хеле хеле дўст медорам. Чунки он дар њаќиќат ба номи худ мувофиќат аст. Нигоњи тоза ба зиндагиву рухдодњои он дорад. Дар баробари љасорат, баёни њаќиќат, инљониб "Нигоњ"-ро барои худ як маркази тањлилии њирфавии масъалањои доѓи рўз дарёфтаам. Агарчанде мегўянд пешгўї кори сипосманд нест, лекин хушбахтона бисёр аз пешгўињои нашрия рост мебарояд. Ин аз масъулияти баланд ва мањорати кормандони рўзнома шањодат медињад. Баъзе аз нашрияњоро мебояд барои муаллифони алоњида ё матлабњои људогонааш хонд, аммо "Нигоњ"-ро бояд аз сафњаи аввал то охир хонд. Дар асри ахбору технологияи нав ба ин гуна мавќеъ расидан кори осон нест... Муњаррир: Абдуазим Љўраев

Њафтанома дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.

МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).

Котиби масъул: Абўалї НЕКРЎЗОВ nigoh_tj@inbox.ru

Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 600 80 38 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 600 80 39 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 98 560 86 85

МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...

16

Фаридун ЊОДИЗОДА, коршиноси масоили мазњабї: - Мубориза зидди њизби нањзат њам як барномаи салафињо буд. Салафињо Эронро пуштибони ЊНИТ медонистанд ва чун худашонро Арабистону Ќатару дигар кишварњои арабї маблаѓгузорї мекард, бо њама нерўњои бо Эрон њамкорї дошта мубориза мебурданд. Эњсос мешуд, ки салафињо зидди нањзатињо кор мебурданд ва аз ин њукуматро хуш меомад. Аммо муборизаи онњо њамоно муборизаи идеологии Эрону Арабистон буд, на чизи дигар.

- И-и-и! Шумо худатон фањмидосед, ки кия салафї гуфтосед?! Ё росташа мегўед мї? Рафиќа МЎСОЕВА, нафаќахўр; - Дар Шўрои љамъиятї Паёми Президентро танќид кардан мумкин нест.

- Муаллима, давраи коммунистњову президентии Рањмон Набиев кайњо гузашта бурафт. Президенти кунунї ба њаде ќавист, ки танќиду тањлили Паёмашро ќабул кунад. Гап байни худамон, он кас ба тамаллуќ ниёз надоранд, хоса аз бознишастагон. Игорь ЛЯКИН-ФРОЛОВ, сафири Русия дар Тољикистон: -Баррасии масъалаи ихрољи воњидњои низомии Пойгоњи њарбии Русия аз њудуди шањрњои Тољикистон дар созишнома баррасї шудааст. Њич кори ѓайримунтазира сурат нагирифтааст. Ин масъала бо љониби Тољикистон муњокима ва мувофиќа шудааст.

- Љаноби сафир, бовар кунед, агар бе муњокимаву мувофиќа тамоми воњидњои низомиятонро аз Тољикистон ихрољ мекардед, нуран алонур мешуд. Рањматилло ЗОЙИРОВ, раиси Њизби сосиал -демократи Тољикистон: - Ман 10 сентябри 2013 дар љаласаи ЊНИТ номзадии худро пас гирифтам ва ба онњо гуфтам, ки номзади шумо Ойнињол Бобоназарова аз њар нигоњ заиф аст. Ва бо њамин муносибати дигар гусаста шуд.

- Шумо авлоди Хоља Ањрори Валї бало-де! Сари ваќт кандед-ња? Љамшед КАРИМЗОДА, муовини аввали вазири молия: -Наќшаи зиддибурњонї, аз љумла сарфаи маблаѓњои буљетиро тавассути кам кардани харољоти дуюм - ба мисли харидории мебелу мошинњои хизматї, сохтмони иншооти на он ќадар муњим ва ѓайраро ба назар гирифтааст. Соли 2015 аз њисоби кам кардани харољоти дуюм 270 млн. сомонї сарфа карда шуда буд.

-Балотона гирем, молиётчии замон, ун 270 миллион сомонї, ки 45 миллион доллар мешуд, њоло 32 миллион доллар мешавад-ку! Росташа гўед, ин маблаѓњоро њам дар ихтиёри "Тољиксодиротбонк" дода будед ё не? Дилмурод ДАВЛАТЗОДА, раиси Палатаи њисоби Тољикистон: - Њудуди 160 миллион сомонї зиёни молї дар паи санљиши аудитории 438 вазорату идора ва бонку муаасисањои буљахўр муайян шудаанд. Зиёни ошкоркардаи Палатаи њисоб рекорди ќаблиашро убур кард, чунки аз соли 2014 њудуди 90 миллион сомонї бештар аст.

- Бо аудиторњоятон садќаи њамон бинои Китобхонаи Фирдавсї шавед, шумо-е! О, "Нигоњ" дар як ширкати давлатї 150 миллион сомонї ёфту! Ба Сарвазир нома навишта, чор утоќи кории китобхонаи собиќро ба ихтиёри мо вогузоред, худи њамин сол аз "Барќи тољик", "Талко" ва вазорати молия на камтар аз 180 миллион сомонї зарар ошкор мекунем.

Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд. Дар њолати наќзи "Меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистї дар Тољикистон" аз љониби нашрияи мо, бо арзу шикоят метавонед ба Шўрои воситањои ахбори оммаи Љумњурии Тољикистон (Шўрои ВАО - и ЉТ) мурољиат намоед.

Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 2,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Ќимати обуна барои як сол - 96 сомонї. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Лоиќ Шералї, хонаи 77. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09