Нигох №47 (429) Чоршанбе, 18-уми феврали соли 2015 by Webster Loran

Дориюши Раљабиён: "Ман тољикам, яъне эронї"

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

Дар посух ба матлаби Иброњим Усмонов - "Мо тољикем, на форс" САЊИФАЊОИ 8-9 №47 (429). Чоршанбе, 18-уми феврали соли 2015

e-mail: nigoh_tj@inbox.ru

www.facebook.com/nigohtj

СОЛИ ОИЛА

Бо кї бояд никоњ кард ва накард? САЊИФАИ 11

МО ВА ЉАЊОН

Ќатли се мусалмон дар ИМА САЊИФАИ 10

Корхонаи воњиди хусусии Халиков БО ЊАЌДОДИ САФАР

Тасбењи нишотам њама аз муњраи сол аст САЊИФАИ 12

ЌИССАЊОИ СУХАНБЕК

"Энсиклопедия" - и номњои тољикї дар "ОК" САЊИФАИ 16

ЊИЗБИ АЪРОФ Умри Њизби нањзати исломиро 40 ё 24 сол њисоб мекунанд, аммо масъалаи будану набуданаш дар Тољикистон њанўз њал нашудааст САЊИФАИ 5

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

ТАДЌИЌОТИ ЖУРНАЛИСТЇ

КОРХОНАИ ВОЊИДИ ХУСУСИИ ХАЛИКОВ* Шаш моњи мукотиба ва гуфтушунид бо масъулини "Тољик Эйр" ва "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" нишон дод, ки ин ду корхонаи азим, на ширкатњои давлатии ањамияти стратегї дошта, балки моли хусусии як нафареро мемонанд, ки на танњо "худашро шоњу табъашро вазир" медонад, балки дар интригањояш гум асту дур нест, ки таќдири Амонуллоњ Њукумовро такрор кунад Њамааш аз як тарњи "Самаранокии идораи давлатї. Нигоњи мустаќил. 2014" сар шуд, ки мебоист бо нашри силсиламатлабњои тањлилї аз фаъолияти панљ ширкати муњимтарини кишвар - ЉСШКХ "Барќи тољик", ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе", ЉС "Тољик Эйр", КВД "Талко", КВД "Роњи оњани Тољикистон" ќисса карда, то куљо самаранок будан ё набудани ин идораи ширкатњои давлатиро ба риштаи тањлил мекашид. Бояд иќрор кард, ки "Нигоњ" бо амалисозии ин тарњи мушкил се маќсад пиёда карданї буд: 1) Тањияи матолиби љиддї барои хонандаи доимии нашрия; 2) Љалби диќќати њукумат ва љомеа ба самаранокии фаъолияти муњимтарин корхонаву самтњои иќтисоди миллї бо тамаркуз ба меъёрњои идораи корпоративї ва шаффофияти пешбурди бизнес; 3) Ба намоиш гузоштани имконоти тањлилии як нашрияи тољикї дар бахши иќтисод, ки орзуи њайати эљодии нашрия ва самти афзалияноки кори мо дар як соли ахир аст. Бо њамин ањдоф, матлаби нахустини силсиларо аз фаъолияти "Барќи тољик" чоп кардем, ки хонандаи њушманд онро дар ёд дорад. "Нигоњ" схемаи радубадалкунии садњо миллион сомонии ин ширкати давлатї ( хонда шавад, халќиро) фош сохта, ба фаъолияти раиси феълии ин ширкати инњисорї бањои манфї дод. Матлаб то њадде ѓайримунтазир будааст, ки раёсати "Барќи тољик" Фармони № 622-и Президенти Тољикистонро нодида гирифта, ба он вокуниши расмї нишон надод. Чанд њафта баъдтар Президент Эмомалї Рањмон таќрибан њамин бањоро дар нисбати раиси ширкат дар љаласаи љамъбастии Њукумати кишвар такрор кард: "Ягон балоро мефањмї??!". Матлаби дуюм мебоист аз самаранокии фаъолияти ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉС "Тољик Эйр" њикоят карда, љорї будан ё набудани меъёрњои идораи корпоративї ва шаффофияти пешбурди бизнес дар ин ширкатњои стратегиро баррасї мекард. Бо њамин маќсад, тибќи талаботи ќонунгузорї ба унвонии ширкатњо нома равон кардем.

Номаи № 1 19-уми августи соли 2014 дархости журналистии "Нигоњ", тањти №84 ба номи директори генералии ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉС "Тољик Эйр" Рустам Холиќов бо пешнињоди 32 савол дар бораи фаъолияти ин корхона ирсол шуд. Бо гузашти 178 рўз ё чанд рўз кам шаш моњ, роњбарияти ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉС "Тољик Эйр" ба ин саволњо посухи даќиќ надодаанд. Барои чї? Барои он ки хонанда тавонад ба ин савол посух бигирад ва худ хулоса бардорад, нашри ин саволњоро дар ин матлаб салоњ медонем: 1. Баъд аз ислоњоти соли 2009, ки бо ќарори Њукумати ЉТ амалї гашт, дар низоми идораи ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" чї таѓйирот сурат гирифт? Оё ЉС Шўрои директорон дорад? Ба он кињо ва дар кадом асос шомил мешаванд? Шўрои нозирон дар ЉС амал мекунад? 2. Нишондињандањои асосии истењсолии ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе"

дар солњои 2009 - шашмоњаи аввали соли 2014 кадомњоянд? Хоњиш мекунем, тавозуни муњосиботии ЉС барои солњои 2009-2013 ба ихтиёри мо гузоред; 3. Кадоме аз њамлу наќлгарони хориљї аз хизматрасонии ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" истифода менамоянд? Метавонед фењристи пурраи онњоро дар шакли љадвал, бо назардошти моњу соли оѓоз ва ќатъи њамкорї пешнињод намоед? 4. Оё љамъиятњо барои фаъолияти худ ќарзњои хориљї љалб мекунанд? 5. Аудити мустаќили ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉСК "Тољик Эйр"-ро барои солњои 2009, 2010, 2011, 2012 ва 2013 кадом ширкат амалї мекунад? Њаќќи хизматрасонии ширкати аудитї чї ќадар буд? 6. Чаро натиљаи аудити ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе"ва ЉСК "Тољик Эйр" то њол дастрас нест? Оё онњо дар расонањо нашр гаштаанд? Нусхаи тасдиќкардаи онњоро ба ихтиёри "Нигоњ" гузоред; 7. Нархномаи меъёри маблаѓгирињо барои хизматрасонињои аэроновигатсионї ва фурудгоњии ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" дар Хадамоти зиддиинњисорї тасдиќ карда мешавад? Ин њуљљатњо охирин бор кай тасдиќ шуда буданд? Марњамат карда, нусхаи бо муњри љамъият тасдиќкардаи нархномаро ба ихтиёри "Нигоњ" вогузоред; 8. Миќдори мусофирони рафта ва омада, њамчунин миќдори умумими бор ва почтаи ќабулгардида аз љониби фурудгоњ барои солњои 2009, 2010, 2011, 2012, 2013 ва шашмоњаи аввали соли 2014 чї ќадар аст? 9. Дар солњои 2009-2012, 2013 ва шашмоњаи аввали соли 2014 љамъият барои харидани техникаву таљњизоти зирабт чї миќдор маблаѓ харљ кардааст? Лутфан номгўи техникаву таљњизот ва аз кадом ширкату корхонањо харидани онњоро пешнињод намоед; 10. Аз њисоботи ширкат бармеояд, ки дар соли 2013 љамъият ба маблаѓи беш аз 14 милион доллари ИМА техникаву таљњизот харидааст? Мушаххасан гўед, ки дар асоси кадом шартномањо ва аз кадом ширкатњо? 11. Оё тасдиќ мекунед, ки шартномаи ЉС бо ширкати њавопаймоии "Аэрофлот техник Ют - Эйр лизинг Россия" ва "Тољик Эйр" дар асоси тендер баста шудааст? 12. Миёни ширкати "Нахуст Лизинг" ва "Тољик Эйр" чї муносибот љой дошт? Ширкати номбурда чанд тайёраро ва бо кадом шарту шароит дар ихтиёри "Тољик Эйр" вогузошта буд? 13. Тасдиќ мекунед, ки бо мактуби зирабти "Нахуст Лизинг" ЉСШК "Тољик Эйр" њудуди 80 милион сомонї ќарзи "Нахуст лизинг", ки аз напардохтани бољи гумрукї ва љарима бармеояд, њамчун ќарзи дебитории "Тољик Эйр" шинохта шудаанд? Оё дар ин ќазия берун аз салоњияти корї рафтан аз љониби директори собиќи "Тољик Эйр" мушоњида намешавад? 14. Хулосаи хидматии њуќуќшиносони "Тољик Эйр" љињати пайдо шудани ин ќарзи дебиторї чї аст? Оё ширкат омодааст дар ин бора ба маќомот мурољиат кунад? 15. Роњбарияти ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе"ва ЉСК "Тољик Эйр" дар муќоиса ба панљ соли пеш барои мусоидат ба сайёњони хориљї дар фурудгоњ чї шароит фароњам овардаст?

16. Низоми фурўши билетњои "Тољик Эйр" чї тавр ба роњ монда шудааст? Агенти генералии љамъият кї асту бо кадом шарту шароит ба љамъият кор мекунад? 17. Ањдофи эълонкардаи ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе"ва ЉСК "Тољик Эйр" љињати ташкили роњњои њавоии мобайнї (коридорї) миёни мамлакатњои ду ќитъа Осиё ва Аврупо то куљо амалї гашт? Оё нишондињандањои иќтисодии ин самти фаъолият њастанд? 18. Низоми ќайди њодисањои сари ваќт наомадан, осеб дидан ва ё гум шудани баѓољ дар ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" чї тавр ба роњ монда шудааст? Кадом теъдоди њамчунин њаводис дар солњои 2009, 2010, 2011, 2012, 2013 - шашмоњаи аввали соли 2014 ба ќайд гирифта шуда, баррасии онњо чї натиља додааст? Оё љамъият аъзои системаи байналхалќии кофтукоби баѓољ њаст? 19. Оё метавонед хизматгузорињои CIP ва VIP -и фурудгоњро тасвир намоед? Нархномаи ин навъи хизматгузорињо дар сесолаи ахир чанд маротиба таѓйир хўрд? Оё ин нархномањо бо Хадамоти зиддиинњисорї мувофиќа шудаанд? Дар ин бора чї аснод мављуд аст? 20. Дастгирии њамлу наќлгарони њавоии миллї њамоно аз афзалиятњои ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" аст? Агар ња, мутаносибан дар солњои 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, шашмоњаи аввали соли 2014 ба "Тољик Эйр" ва "Сомон Эйр" чї тахфифњо пешнињод гашта, маблаѓи солонаи тахфифњо ба њар ширкат чї миќдор аст? Ин маблаѓ чанд фоизи пардохтњои њар кадом аз ин се ширкат ба ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" -ро ташкил медињад? 21. Ба кадоме аз ширкатњои хориљї ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе"тахфиф пешнињод кардааст? Маблаѓи солонаи тахфифњо чї ќадар аст? Роњбарияти љамъият ба ширкатњои хориљї додани тахфифро бо чї асоснок мекунад? 22. Низоми даромадњои ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" дар солњои 2009-2013 чї таркиб (бо нишондоди маблаѓ ва фоиз) дошт? Даромад аз фаъолиятњои ѓайриавиатсионї дар низоми дар ин низом њамасола чанд фоизро ташкил додааст? 23. Натиљаи санљиши охирини ИКАО чиро нишон дод? Тавсияњои ин созмон барои солњои 2012 инљониб то куљо иљро гаштанд? 24. Фонди музди мењнати моњона ва солонаи ЉС аз соли 2009 то шашмоњаи соли 2014 чї ќадар аст? Динамикаи рушди солонаи он бо фоиз чї миќдор аст? Фонди музди

мењнат чанд фоизи будљаи солонаи љамъиятро ташкил медињад? 25. Фурудгоњ дар солњои 2009-2013 чї ќадар даромад дошта, ба будљаи мамлакат чї миќдор маблаѓ гузраронидааст? 26. Барномаи рушди фурудгоњи Душанбе дар солњои 2010 -2020 аз чї иборат аст? 27. Барномаву тарњњои иљтимоии ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе"ва ЉСК "Тољик Эйр" дар солњои 2009-2013 кадомњоянд? Барои сохтани манзил ба осебдидагони обхезии Кўлоб љамъият чї ќадар маблаѓ харљ кард? 28. Чаро дар сомонаи љамъият ба суолњои мусофирон ва нигоштањои онњо љавоб навишта намешавад? 29. Оё роњбари аввали ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе"ва ЉСК "Тољик Эйр" ислоњоти авиатсияи граждани кишварро амри ногузир медонад? Агар ња, барои чї? Агар не, барои чї? 30. Аз нигоњи менељменти љамъият барномаи ислоњоти авиатсияи граждании Тољикистон чиро бояд ба инобат гирад? Он чї таркибе бояд дошта бошад? 31. ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе"ва ЉСК "Тољик Эйр" то куљо ба меъёрњои байналмилалии шаффофияти пешбурди бизнес содиќанд? Он дар чї ифода меёбад? 32. Шумо дар доираи талаботи њамроњшавии Тољикистон ба Созмони љањонии тиљорат чї корњоеро созмон додед ё дар наќша доред?" Ин љо бояд таъкид кард, ки суолњои дархости журналистї натиљаи омўзиши амиќу љамъоварии маълумоти соњавї аст, ки њудуди як моњ зањматро талаб мекунад. Тавре мебинед, посухи баъзе суолњо дар манобеъи боз мављуданду гуруње тасдиќи расмии маълумоти аллакай љамъовардашударо талаб мекунанд. Њар ширкат, вазорат ва ё муассисае, ки дар он фарњанги идорї ва эњтироми ќонун љорист, ба ин гуна суолњо сари ваќт посух мегўяд, аммо на ФБД ва Тољик Эйр, ки бо имзои Халиков бањонаи шармоваре пеш оварданд.

Ќонуни бесоњиб ё серкорї дар ФБД Љавоби ЉСШК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉС "Тољик Эйр" ба ин дархости журналистї, ки 10-уми сентябри соли 2014 вориди идораи нашрияи шуд, то њадде хандаовар буд, ки... Дарвоќеъ, чї љойи шарњ додан, метавонед худ онро бихонед ва хулоса бардоред: "...Бо назардошти он ки мактуби Шумо пањлуњои гуногуни фаъолияти ду корхонаи серсоња -ЉСК"Тољик Эйр" ва ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе"-ро дар бар гирифта, суолњои додаатон љавобњои муффасали мутахассисони сохторњои таркибии корхонањоро таќозо менамоянд, мо имкони дар муњлати муайянкардаи Ќонун (яъне, 3 рўз) посух гуфтани њама пурсишњои Шуморо надорем, Бояд гуфт, ки саволњои марбут ба ташкил ва фаъолияти молиявї-хољагии корхонањо дар ихтиёри муассис буда, ба фаълияти њамарўзаи корхона дахл доранд, метавонед аз вараќањои матбуотии мо дар сомонањои интернетии ЉСК"ФБД" ва сомонаи интернетии Ширкати њавопаймоии "ТољикЭйр" љавоб пайдо кунед. Мутаассифона, мо феълан имкони дар 3 рўз ба 32 саволи пешгузоштаи Шумо љавоб гуфтанро надорем, зеро тамоми ќувва ва имконоти кормандони сохторњои таркибии

МАВЌЕЪ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

Мо мутмаин месозем, ки натиљањои тадќиќоти "Нигоњ"-ро аз чоп ба ихтиёри Шумо вогузор намуда, ба ин васила дар таъмини манфиатњои давлат ва Њукумати Тољикистон дар ин соњањои муњими хољагии халќи мамлакат сањм хоњем гирифт".

Супориши овезони Њукумат

корхонањо дар ќатори фаъолияти њамарўза, боз њам бобати омодагї ба: - маъракаи супурдани терминали нави фурудгоњи Душанбе барои мусофирон 3.09.2014; - љашни 90- солагии авиатсияи граждании Тољикистон 3.09.2014; - баргузории љаласаи Созмони њамкорињои Шанхай 12-13.09.2014 равона гардидааст. Бо вуљуди ин, љониби ЉСК"Фурудгоњи байналмилалии Душанбе ва ЉСК "Тољик Эйр" омодаанд, ки дар сурати мурољиати идораи "Нигоњ" дар шароити мусоид дар доираи муќаррарнамудаи ќонунгузорї ба саволњои созандаи Шумо посух гўянд." ... Баъди баррасии посухи "Тољик Эйр" ва "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе", Шўрои муњаррирони "Нигоњ" тасмим гирифт, дубора ба ин корхонаи давлатї мурољиат кунад ва муњимияти иљроиши ќонунро хотиррасон созад, ки ягон љашну маросим, ё чорабинии сиёсї набояд ба амалишавии ќонун халал расонад. 24-уми сентябр мактуби "Нигоњ" бо њамин мазмун ба ширкатњои давлатї ворид шуд.

Бањонаи нав ё баъд аз 21 рўз Ин мактуб роњбарияти корхонањоро мебоист ба масъулияти бештар дар иљрои ќонунњо тањрик медод, аммо "Тољик Эйр" ва "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" дар тўли 3 њафта хомўш буданд. Ва нињоят 9-уми октябри соли 2014 посухи дигари ин корхонаи давлатї ба идораи нашрия ворид шуд. Дар ин мактуб, аллакай бањонаи гурез аз посух додан ба саволњо комилан дигар шуда буданд. Акнун гап дар бораи серкорињо дар маъракаи ШОС, 90-солагии пойтахт, ё ифтитоњи терминали нави фурудгоњ намерафт. Бањонањо комилан дигар шуда буданд. Мактуб бо лањни шадиди расмї ва бо овардани моддањои ќонун оѓоз мешуд: "...Мувофики моддаи 23 Конуни Љумњурии Тољикистон "Дар бораи матбуоти даврї ва дигар воситањои ахбори омма" ВАО њуќуќи аз маќомоти давлатї, ташкилотњо ва шахсони мансабдори онњо тибќи тартиби муќаррарнамудаи ќонунгузории Љумхурии Тољикистон гирифтани ахборро доранд. Ташкилотњо вазифадоранд, ки ба воситањои ахбори омма маълумоти расмии заруриро пешкаш намоянд ва ба маводњои танќидї ва тањлилии онњо љавоб дињанд. Аз љониби ташкилотњо иттилооте пешнињод карда мешавад, ки сирри тиљоратї набошад; Мувофиќи моддаи 6 Ќонуни ЉумњурииТољикистон "Дар бораи матбуоти даврї ва дигар воситањои ахбори омма" интишори маълумоти дорои сирри бо ќонун њифзшаванда, ки сирри тиљоратї аз љумлаи онњост, манъ аст. Дархост ба талаботи мазкури Ќонун мувофиќат накарда, тамоми фаъолияти фурудгоњ, аз љумла, сирри тиљоратии онро дарбар гирифтааст". Яъне, роњбарияти корхонаи давлатї, ки моње пеш дар саволњо дахлеро ба асрори он намедиданд, акнун барои гурехтан аз ќонун ва ифшои маълумоте, ки ба он њар як шањр-

ванди Тољикистон њаќќи дастрасї дорад, бањонаи нав доштанд: Дар мактуби мазкур, ки бо имзои Рустам Холиќов, директори генералии ду корхонаи муњими давлатї ба идораи нашрия ворид шудааст, аз љумла гуфта мешуд: - фаъолияти молиявї - хољагии ЉСК"Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" мунтазам аз љониби Агентии назорати давлатии молиявї ва мубориза бо коррупсияи Љумњурии Тољикистон, инчунин, тибќи талаботи ќонунгузории амалкунанда оид ба љамъиятњои сањњомї дар асоси озмун аз тарафи ширкатњои аудитї мавриди санљиш ва тањлил ќарор дода, камбудињои ошкоршуда бартараф карда, фаъолият дар маљмўъ мусбї эътироф карда шудааст; Њамин тавр, фаъолияти фурудгоњ ва ЉСК "ТољикЭйр" оид ба масъалањои бехатарии парвозњо, риояи ќоидањои авиатсионї, сифати молњои харидоришуда ва ѓайра, тавре дар дархости журналистї ќайд шудааст, аз љониби Ташкилоти байналмилалии авиатсияи гражданї (ИКАО) ва маќомоти дигари назоратии давлатї давра ба давра мавриди санљиш ќарор дода, дар ин самтњо ќонунвайронкунињои љиддї ошкор карда нашудаанд...". Ва мову хонандагонамон бояд бе њеч њуљљату санад, факту далел, ба суханњои Рустам Исупович бовар кунем!? Ва ќонунвайронкунињои љиддї чї маънї дорад? Бахусус, дар масъалаи бехатарии парвозњо, ин саволњо муњим аст. Яъне ќонунвайронкунињо ба њар сурат ошкор шуда буданд, аммо онњоро љиддї њисоб накардаанд? Кї? Аудиторњо, ё Рустам Исупович? Барои чї? ... Хуллас, бо пешнињоди њамин гуна бањонањо раёсати њарду ширкат ба дархости журналистї љавоб додан намехостанд. Балки дар љустуљуи роњњали, ба ќавли худашон, "балои ба сарашон"омада буданд. Аммо нињодњои дигари њукуматї, шуруъ аз КДАМ то Кумитаи сармоягузорї ва созмонњои байналхалќї ба дархостњои "Нигоњ" оид ба фаъолияти ин ширкатњо посухњои расмї медоданд. Маълумот оид ба амволи хусусикардашудаи ширкатњои давлатї, нархи хонањои зимни обхезии Кулоб сохтаи ширкат, харљу сарфи сохтмони посгоњи сарњадї, "подряди оилавї" ва ѓ.њ. тадриљан дар ихтиёри њайати тадќиќотї ќарор мегирифтанд, схемаи азхудкунии миллионњо сомонї пули давлат дар ин ширкатњои рушантар мешуд. Дањаи дуюми моњи октябр "Нигоњ" иттилоъ ёфт, ки Халиков ба кабинетњои даркорї сар халонида, ба тадќиќоти "Нигоњ" љомаи сиёсї пўшонидан дорад. Чун душмантарошї дар низоми мо оќибатњои бад дорад, мо дар њолати ногувор монда, илољи корро дар шикоят ва Сарвазир дидем.

Шикоят ба Расулзода Мактуби расмї (№ 130) ба унвонии сарвазири мамлакат 24-уми октябри соли 2014 иншо шуд. Дар он "Нигоњ"шикоят оварда, як хоњиши расмї њам карду ихтиёран уњдадории сатњи миллї гирифт. Худ ќазоват кунед: "Љаноби Сарвазир, Њайати эљодии нашрияи "Нигоњ" ба Њукумати Љумњурї эњтиром ќоил буда, бо ирсоли ин нома, њамзамон ба маълумоти Шумо мерасонад, ки роњбарияти ташкилоти тобеъи

Њукумати Тољикистон - ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉСК "Тољик Эйр" ќонуни ЉТ "Дар бораи матбуоти даврї ва дигар воситањои ахбори омма"-ро поймол намуда, аз пешнињоди маълумоти ањамияти љамъиятидошта ба идораи њафтаномаи "Нигоњ" саркашї мекунанд. Чунончї, директори генералии ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" Рустам Холиќов аз љавоби расмї додан ба суолњое, ки дар дархости журналистї (№84 аз 19-уми августи соли 2014, Замимаи №1) дода шудаанд, бинобар "серкорї" саркашї намуда, (Замимаи №2), муњтавои дархости дуюми "Нигоњ"-ро (№91 аз 1-уми сентябри 2014, Замимаи №3) сарфи назар кард. Моњиятан ин амали роњбари корхонаи мутааллиќ ба давлати Тољикистон пинњон кардани як ќатор љиноятњои иќтисодї ва коррупсионї дар ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉСК "Тољик Эйр" мебошад ва мо сирри посух надоданро ба "Нигоњ" низ дар њамин мебинем. Мавриди зикр аст, ки тадќиќоти журналистии "Нигоњ" беш аз панљ моњ боз идома дошта, дар ин муддат маълум сохт, ки дар ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉСК "Тољик Эйр" "подряди оилавї" љорї буда, роњбарият талаботи Ќонуни ЉТ "Дар бораи мубориза бо коррупсия"-ро нодида мегирад. Бо эљоди низоми махсуси пўшида, корхонаро ба манбаъи даромади худ ва фарзандону хешовандони наздикашон табдил додаанд, дар бегонакунии ѓайриќонунии амволи давлатї даст доранд. Инчунин, талаботи ќонунгузорї дар бораи хариди давлатї ва баргузории тендерњоро поймол карда, ба давлат зарари махсусан калон расонидаанд. Њамчунин, тибќи иттилои дарёфтї, роњбарияти ин корхона кўшиш доранд, ки ба тањќиќоти журналистии мо љомаи сиёсї пўшонад, ки амали ѓаразнок мебошад. Бо назардошти воќеиятњо, мо Шуморо мутмаин месозем, ки доираи тадќиќоти "Нигоњ" се самти кори фурудгоњ: таъмини ѓизои мусофирон, фаъолияти толори CIP ва низоми таъмини сўзишвориро дар бар намегирад. Мо, ки дар доираи тарњи журналистии "Самаранокии идораи ширкатњои давлатї. Нигоњи мустаќил. 2014" фаъолияти панљ корхонаи давлатї - КВД "Роњи оњани Тољикистон", КВД "Ширкати алюминийи тољик", ЉСКХ "Барќи тољик", ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉСК "Тољик Эйр"-ро бо тамаркуз ба самаранокї, идораи корпоративї, таъмини шаффофият ва ѓ.њ. ба риштаи тањлил кашидан дорем, аз Шумо эњтиромона хоњиш менамоем, ки: - нисбати роњбарияти ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉСК "Тољик Эйр" чораи ќатъї андешида, онњоро вазифадор намоед, ки маълумоти пешбининамудаи ќонунгузориро ба ихтиёри "Нигоњ" вогузор намоянд. - бо ирсоли ин нома роњбарияти КВД "Роњи оњани Тољикистон", КВД "Ширкати алюминийи тољик" ва ЉСКХ "Барќи тољик"-ро огоњ намоед, ки маълумоти зарурии соњавиро ба њайати эљодии "Нигоњ" пешнињод созанд.

Баъд аз ин мактуби шикоятї, бо супориши Њукумати Тољикистон (№26/10-7365, аз 10-уми ноябри соли 2014) ва мактуби расмии Вазорати наќлиёти Тољикистон (№1 (7,1)-668 аз 17-уми декабри соли 2014) роњбарияти ЉСК "Тољик Эйр" вазифадор карда шуд, ки ба дархости журналистии нашрияи "Нигоњ"№ 84 аз 19-уми августи соли 2014 посухи расмї дињад. Бо вуљуди ин, роњбарияти ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉСК "Тољик Эйр" дар иљрои ќонун ва супориши Вазорати наќлиёт ва Њукумати Тољикистон гўё масъулияте њис намекард. Гуруњи тадќиќотї, бинобар риояи принсипи инъикоси њамаљониба, касбї ва объективї, бо назардошти мавќеи расмии ин ду корхонаи мавриди зикр, аз нашри матлаб худдорї варзида, 13-уми январи соли љорї ба ин корхона бори дигар аз супориши Њукумат дар бораи посухи расмї додан ба нашрия ёдрас карда, расман пешнињод кард, ки "...омода аст саволњоеро, ки ба сирри тиљоратї ё маълумоти ќонунан њифзшаванда, рабт доранд, бо баргузории як гуфтушунид, аз саволнома лаѓв кунад...". Баъди чанд њафта маълум шуд, ки супориши Њукумати Тољикистонро њам Халиков љиддї намегирифтааст.

Баъд аз Паём ё беэътиної ба љомеи журналистї Дар посух ба ин мактуб роњбарияти ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉСК "Тољик Эйр" ба идораи нашрия маълум карданд, ки баъди як њафта, 19-уми январи соли 2015 нишасти матбуотї доранд ва дар он ба саволњо посух хоњанд гуфт. Дар нишасти матбуотї, ки беш аз 4 соат - ду соати аввал бо намоиши терминали нав ва шароити нави фурудгоњ идома кард, Рустам Холиќов, директори генералии ЉСК "Фурудгоњи байналмилалии Душанбе" ва ЉСК "Тољик Эйр" ба аъзои гуруњи тадќиќотии "Нигоњ" гуфт, ки омода аст дар як вохўрии гуруњњои корї ба саволњои "Нигоњ" посух дињад, аммо танњо баъд аз ироаи Паёми Президенти Тољикистон ба Парлумон, ки охири њафта, баъди панљ рўз 23-юми январ дар назар буд. Инак, аз ваъдаи навбатї се њафта зиёдтар гузашт, вале аз посух на "пай њасту на Њайдар". Баръакс, Халиков дари "Ориёнбонк"-ро, ки раёсаташ аз иштирокчиёни бозори сўхти реактивї буда, ба соња дањњо миллион доллар сармоягузорї намуда, мушкили норасоии сўзишвории реактивиро њал карданд, "охурча" сохтааст, то тадќиќоти "Нигоњ"ро сиёсї љилва дињад. Бехабар аз он, ки њамин шеваи муносибат бо матбуоти мустаќил, ки Амонуллоњ Њукумов амалї мекард, билохира "сари ўро хўрд". Шояд љаноби Халиков фикр кунанд, ки баъди ним сол мо аз ниятамон мегардем? На, мо наметавонем, зеро худамонро, касбамонро, ќонунгузории кишварро, хонандагонамонро эњтиром мекунем. Даст кашидан аз ин ќазияро мо баробар ба хиёнат ба манофеъи давлативу миллї, нодида гирифтани даъватњои Роњбари давлат аз љомеаи шањрвандии кишвар медонем, зеро сухан аз мошини навбатии халиковњо нест, аз дукони самбусафурўшї нест. Сухан аз ду коргоњи муњимтарини кишвар, аз соњањои муњимтарини иќтисоди миллї, аз љорї кардани меъёрњои байналхалќии идораи копоративї дар ширкатњои давлатї меравад, ки Халиков онњоро корхонаи хусусии худ тасаввур мекунад. Мо шаъну эътибори корї дорем, ки наметавонем онро ќурбони камњавсалагї, танбалї ё тарсуии худ кунем. Ин аст, ки "Нигоњ" ин амалу беамалињои Халиковро беэътиної ба ќонун ва љомеаи журналистї дониста, расман эълон медорад, ки ба њич вачњ аз ин тарњ даст нахоњад кашид. Мо њамоно интизори посухи расмї ба дархости журналистиамон њастем. "НИГОЊ"

* Номбурда худро мисли марњум Мањмадназар Салихов ба њамин шева - Халиков, на Холиќов муаррифї мекунад.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

Мулхам аз устод Дорои Дўст Ба вазири истењсолоти Љумњурии Мардумии Чин љаноби оќои Вэн Шуй Чан аз вазири истеъмолоти Љумњурии Токистон Амони Шер Муњтарам Вэн Шуй Чан! Бо арзи эњтироми фаровон ва сипоси бепоён, бо ин коѓази чун умедњои мо сафед ва мисли ниятњои мо пок њузури вазири муњтарами кишвари дўст ва бародари Чин навишта маълум менамоем, ки љониби Љумњурии Токистон аз сатњи њамкорињои судбахши дутарафа дар арсањои мухталифи сиёсї, иќтисодї, тиљорї, иљтимої, фарњангї, илмї ва варзишї ва ѓайра изњори ќаноатмандї намуда, љонибдори боз њам бештар ривољу равнаќ додани ин њамкорињо дар њамаи соњањо мебошад. Љаноби оќои вазир! Сабаби иншои ин нома масъалаи нозук ва њассосе њаст, ки агар њарчи зудтар ва бо дахолати шахси шумо њаллу фасл нашавад, метавонад боиси суитафоњуми мардум ва њатто дасисањои фалокатбори душманони равобити њасанаи ду кишвар ва миллати њамсоя, дўст ва њампаймон шавад. Ин масъалаи нозук марбут ба дандонковак аст, ки баъзе мардуми мо онро хилоли дандон њам мегўянд ва дар забони бузурги шумо, рости гап, намедонам номаш чист. Истифодаи дандонковак дар миёни мардуми бостонии тољик собиќаи чандњазорсола дорад, ки аз таваљљуњи амиќи ниёкони шарафманди мо ба гигиенаи шахсї гувоњї медињад. Аммо ин нукта њам нагуфта намонад, ки мардуми мо дар давоми њафтод соли мављудияти Њокимияти Шўравї имкон надоштанд озодона ва ошкоро аз дандонковак истифода кунанд; Давлати Шуравї, агарчи давлати коммунистї буд, бархилофи давлати Чин, ки то кунун вафодорона ва содиќона васиятњои классикони марксизм-ленинизмро ба таври эљодкорона аз худ намуда, онро ба њаёт татбиќ намуда, ба муваффаќиятњои чашмнадиду гўшнашунид ноил шудааст, баъд аз вафоти зудњангоми В. И. Ленин аз шоњроњи марксизм-ленинизм мунњариф шуда, истифодаи дандонковакро њам боќимондањои фарњанги пусидаи феодалї ва мухолиф бо хостањои зањматкашон эълон намуд ва ба назар мерасид, ки мардум њатто номи дандонковакро њам фаромўш кардаанд. Аммо, мардуми шарафманди тољик суннати неки аљдодиро фаромўш накард; ба хусус дар рустоњо аз пироѓдаи кољи кўњї, ки мардуми мо бурс њам мегўянду арча њам ва дар забони бузурги шумо номаш чист, намедонам ва њатто писарам њам, ки забони чинї меомўзад, надонист, дандонковак дуруст мекарданд ва пинњонї боќимондаи ѓизоро бо он берун мекашиданд. Бо фаро расидани истиќлолияти сиёсї ва роњбарии хирадмандонаи Аълоњазрат сарвари кишварамон ва ёрии беѓаразона ва бародаронаи Љумњурии мардумии Чин кишвари тозаистиќлоли мо ба марњалаи комилан љадиди истифода аз дандонковак ворид гардид. Њамзамон бо истиќлолияти кишвар характери оммавї пайдо кардани истифодаи дандонковак гувоњ бар он аст, ки а) халќи мо бо вуљуди талошњои коммунистон, шовинистон ва љањонватаниён (космополитњо) дар солњои султаи коммунистї њам ба суннатњои миллии худ содиќ монд; б) бо вуљуди изњороти баъзе нотавонбинон, ки мегўянд, халќи тољик ба истиќлол омода набуд ва њатто онро намехост, мардуми тољик ташнаи истиќлоли сиёсї ва озодињои демократї буд. Њоло ягон ресторан, ќањвахона, ошхона, чойхона, буфетро дар дурдасттарин гўшаи Токистон њам пайдо намекунед, ки рўи мизаш ќуттии дандонковак набошад. Хонае пайдо намешавад, ки аз дандонковак истифода накунад. Суннати бостонии миллї, аз як сў, афзоиши истеъмоли гўшт, ки худ гувоњи некуањволии мардум мебошад, аз сўйи дигар, ва ёрии беѓаразонаи миллату давлати Чин, ки камтарин ниёзњои мардуми моро низ бароварда месозанд, аз сўйи сеюм, боиси истифодаи рўзафзуни дандонковак дар кишвари мо шудааст; чунонки мардуми бузурги шумо моњирона аз чўбакњои ѓизохўрї (ки худи шумо бо камоли рафоќат зимни дидорњоямон дар Пекину Панљшанбе ба ман омўзонидед) истифода мекунанд, хурду бузурги мардуми мо низ дар истифодаи дандонковак малакаи хуб пайдо кардаанд. Барои он ки миќёси густариши истифодаи дандонковак ба таври аёнї маълум шавад, ба омор рўй меоварем.

ПАМФЛЕТ Соли 1993 аз Љумњурии Мардумии Чин ба Љумњурии Токистон њамагї 20 њазор ќуттии шартї дандонковак ворид шуда бошад, дар соли 2013 воридоти ин мањсулоти муњим ба 415 њазор ќуттии шартї расидааст. Агарчи мутобиќи методу усули њисоби роиљ дар гумруки Токистон мањсулоти воридотии Чин баъд аз вуруд ба хоки Токистон нисбат ба омори тарафи Чин ду то се баробар коњиш меёбад, њатто њамин омори тарафи мо низ аз афзоиши босуръати истифодаи дандонковак гувоњї медињад. Ва агар хоњем аз методњои њисоби чинї кор бигирем, дар он сурат ба гуфтаи пурмаънои шоири мо Рашидии Самарќандї, "њам фузун ояд, агар чунонки бояд бишмарї". Як ќисм мардуми мо њатто дар кисаашон дандонковак гирифта мегарданд ва њар бори истифодаи он шукрона аз истиќлолият ва ёрии беѓаразонаи тарафи Чин мекунанд. Рўзе дар чойхонаи "Ѓорат" (њамоне, ки соли гузашта њини ба Дараи Амн рафтана-

дињанд ва рўйи суханро ба самти сиёсат ва равобити ду кишвар тоб дода таъкид карда буд, ки ё азбаски, роњбарияти кишвари мо дар назди роњбарони Чин аз эътибору эњтироми чандоне бархурдорї надоранд, корхонањои чинї њама мањсулоти пастсифати худро људо карда, ба Токистони мо мефиристанд, вагарна чанд соле, ки ман дар муњољирати мењнатї дар Ќазоќистону Русия будам (ин кишварњо низ дандонковакро аз Чин ворид мекунанд), чунин дандонковакњои кайфияташон пастро надида будам. Албатта, дар ин маќола туњмат зиёд буд, гузашта аз ин, мо маълум кардем, ки ин хабарнигор њамсояи Ѓ. Боиров - раиси њизби сотсиал-демократии Токистон аст. Сардорони ин њизб бо сафоратњои кишварњои ѓарбї, махсусан сафорати ИМА, ки раќиби сарсахти Чин дар минтаќа аст, иртиботи наздик доранд. Мо, албатта, ба риояти одоби диплумотї ин гапро нанавиштем, вале љавобе муфассалу дандоншикан дар худи њамон њаф-

ДАНДОНКОВАК (Афсонаи мустанад)

мон аз даруни мошин нишон дода будам) бо њамкорону дўстон нањор мехўрдем. Баъд аз хўрдани кабоб нигоњ кардам, ки рўйи миз дандонковак нест. Пешхидматро даъват кардам. Гуфтам, чаро дандонковак надоред. Гуфт, мебахшед, муаллим, агар рўйи миз гузорем, мебаранд. Муовинам, ки њамроњамон буд, дод зад: курї, намебинї, вазирай, вазира аз муаллима фарќ наменї!? Ира, ки муаллим бигўйї, мара чи мегї… Духтараки бечора сурх шуд, сафед шуду зери лаб ѓурунгас зад, ки мебахшед, дидам галстук доранд, хиёл кардам муаллиманд… Муовинам бештар ба ѓазаб омад, гуфт, бесаводї, намедонї, њоло студенто њам галастук мебанданд... Ман љонишинамро коњиш кардам, духтарак аз кисаи пешдоманаш бастаи дандонковакро баровард, шаш дона шумурда берун кашид ва рўйи миз гузошту узрхоњї кард, рафт. Муњтарам Вэн Шуй Чан! Маъзарат мехоњам, ки ин тафсилоти хурду реза ва дар назари аввал камањаммиятро навишта, ваќти гаронбањои шуморо мегирам. Аммо, аз як сў, мулоќотњои мо дар Панљшанбе ва Пекин он ќадар дар фазои дўстиву самимият љараён дошт, ки гумон кардам дар суњбати дўсти баччагиям нишастаам ва ман воќеан шуморо дўсте мењисобам, ки њар гапро барояш мешавад гуфт. Аз сўйи дигар, он масъалаи њассосе, ки гуфтам, дар њамин љо, дар њамин чойхона таъйид ва тасдиќ шуд. Аз 6 дона дандонковаки рўйи миз, ки мо чањор нафар истифода кардем, чањортояш дар миёни дандонњо шикаст. Яктояш аз ќабл шикаста буд ва танњо якеш то охир солим монд. Албатта, дар мавриди солњои охир бад шудани кайфияти дандонковакњои чинї пеш њам шикоятњо шуда буд. Як хабарнигор маќолаи батафсиле дар мавриди дандонковак дар нашрияи ѓайдидавлатие чоп карда, интиќод карда буд, ки азбаски истифодаи дандонковакњо афзуда ва талабот ба он рўзафзун аст, корхонањои чинї дар як-ду соли охир ба кайфияти тавлидоташон ањаммият наме-

танома чоп кунонда, навиштањои хабарнигорро бо далелњои устувор рад кардем. Њамзамон бо ин маќола, як нафар ба додгоњ даъво бурд, ки дар натиљаи истифодаи дандонковаки чинї дандонаш шикастааст. Додгоњ даъвои ўро рад кард ва љавоб дод, ки ба њеч ваљњ дандони солим аз истифодаи дандонковак намешиканад. Мо дар вазорат ба нињодњои махсус нома навишта маълум кардем, ки он шахс а) риш дорад, б) пайваста ба масљид меравад, в) дар интихоботи охир ба љонибдории номзади њизби нањзати исломї овоз додааст, г) ду ( шояд се) зан дорад ва д) эњтимолан узви њизби нањзати исломї мебошад ва аз чорсолагї носкаш буда, сабаби аслии афтодани дандонаш њамин носкашии чилучорсолааш мебошад, ки бар асари он дандонаш пўсида будааст. Њоло дар бораи ин шахс филми мустанади телевизионї тањия мешавад, ки аз тариќи њамаи шабакањои телевизионии кишвар намоиш дода шуда, ба душманони равобити дўстонаи кишварњоямон зарбаи муњками дандоншикан зада хоњад шуд. . Хулоса, мо - ман шахсан, ки дўсти содиќи кишвар ва мардуми Чин њастам ва вазорати ман, ки муњимтарин ва пуркортарин вазорати Токистон аст, талош кардаем ва минбаъд низ талош ба харљ хоњем дод, то ќотеъона пеши роњи њар гуна овоза ва бадгўйињои душманона ва муѓризонаро дар бораи дандонковакњои чинї бигирем. Аммо ман миллати шарифи худам, киш-

вари хурд, вале азиму чун ќуллањои Помири Тољикистон сарбаланди худамро низ дўст медорам ва аз ин рў хоњиш мекунам, шумо ва вазорати шумо низ ин масъалаи њассос ва нозук - тавлид ва содироти дандонковак ба Токистонро зери назорат гиред. Барои мардуми як миллиарду сесадмиллионаи Чин таъмини њашт миллион шањрванди Токистон бо дандонковакњои босифат чандон кори мушкил нест. Рости гап, чунин дандонковакњои бесифат - гоње аз њади маъмул бориктар, гоње аз меъёр бештар ѓафсттар, гоње шикаста ба шаъни миллати шарифи чинї, ки моњворањояш дили осмонро мехарошанд, намезебад. Дўстии содиќона, њамсоягии пурманфиат, њампаймонии пурбаракати кишварњоямон таќозо мекунад, ки њарчи зудтар ин камбудї бартараф ва халќи мењнатќарини тољик бо дандонковакњои босифат: њамвору лайс ва муъаттар таъмин карда шавад. Мардуми мо мардуми ќадршинос њастанд ва мутмаин бошед, ки ин некиро то абад фаромўш намекунанд. Дар иртибот бо дандонковак ман пешнињодњои зиёд њам дорам. Он гуфтаи пешхидмати чойхонаи "Ѓорат", ки "дандонковак рўйи миз намегузорем, ки мебаранд", гувоњ бар он аст, ки а) мардуми мо дилбастагии зиёд ба истифодаи дандонковак доранд ва б) мизони мављуди дандонковак бар бозор эњтиёљи мардумро бароварда намекунад (Ва гап байни худамон баъзе касон маљбуранд аз як дандонковак чанд бор истифода намоянд). Њамчунин, муќоисаи оморе, ки дар боло зикр кардам, - њатто агар омори тарафи Чинро ба назар бигирем ва бигўем, ки воридоти дандонковак аз кишвари бузурги шумо тайи соли гузашта каме камтар ё бештар аз як миллион ќуттии шартї будааст, - бо нуфуси љамъияти Токистон нишон медињад, ки дар ин самт мо захоири истифоданашудаи зиёд дорем. Чунончи, агар аз њашт миллион љамъияти кишвари мо кўдакони то сесоларо, ки њанўз дандон набаровардаанд ва пирмардону пирзанони беш аз њаштодсоларо, ки дандонњояшон рехтааст, аз њисоб хориљ кунем, боз беш аз 6,5 млн. ањолї ба даст меоварем, ки барои ин ќадар одам 1 млн. ќуттї, албатта, хеле кам аст. Ба њисобњои содатарин, агар як нафар дар як сол 6 ќуттї дандонковак истифода њам кунад ( як ќуттї барои ду моњ), ниёзи солонаи Токистон ба ин мањсулот 39 (сию нуњ) миллион ќуттї хоњад буд! Бароварда кардани ин ниёз, аз сўйе василаи муњимме барои афзоиши њаљми муомилоти тиљории байни ду кишвар, аз сўйи дигар, боиси боз њам амиќтар шудани дўстии ду миллат мешавад. Барои тањаќќуќи ин барномаи густарда иљрои чандин амри дигарро зарурї медонам: масалан, тайёр кардани дандонковак аз чўби дарахтони муъаттар, масалан кољи кўњї ё зелол, ки бо суннатњои миллии мо мутобиќат дорад (бояд гуфт, дандонковак аз бурс ќобилияти инъитофпазирї њам дорад ва онро бидуни тарс аз шикастан ба самти росту чап метавон хамонд ва ѓизои бозмондаро ба осонї аз ковокии дандон берун овард), баррасии эњдоси корхонаи муштараки тавлиди дандонковак дар Токистон бо сармоя ва технология ва ќисман неруи кори чинї (масалан, 50 ба 50) ба ивази кони ангишт, ё тилло ва ѓайра. Вале ин масъалаест, ки бояд мавриди музокироти њайатњои ду кишвар ќарор бигирад. Аз ин рў, аз љаноби вазир хоњиш мешавад, њайати вазорати истеъмолоти Токистонро (дар маљмуъ 15 нафар) дар раъси банда ба Пекин даъват бикунед, то ин масоили муњимро муфассалан ва рў ба рў баррасї ва баъдан зимни мулоќоти дигар дар Панљшанбе ба таври нињої њаллу фасл кунем ва дар ду соли оянда ба марњалаи иљро бирасонем. Бо эњтироми мукаррар, Вазири истеъмолоти Љумњурии Токистон Амони ШЕР (имзо ва муњр)

P.S. То он замон чанд хоњиш аст: якум, супориш дињед, ба таври озмоиш ягон ду-се њазор ќуттї дандонковак аз чўби бурс ва зелол тайёр карда, фиристонанд, то мо ба маќомоти зирабт ва таъсиргузор њадия карда, ба ин васила имзои ќарордоди нави бузургамонро тезонем. Дуюм, чанд баста аз чўбакњои ѓизохурї барои худи ман фиристонед; ду љуфт чўбаки туњфакардаи шумо, фит шуда ранг бохтаанд ва онњоро дигар намешавад дар маърази ом истифода кард, њол он ки ман бо маќсади тарѓиби тамаддуни Чин, њамеша дар ресторану ќањвахонањо аз ин чўбакњо истифода мекунам ва мардуми зиёде аз паси мизњояшон бархоста барои тамошо ба атрофам љамъ мешаванд. Боз ман истифодаи ин чўбакњоро ба хонумам њам ёд додам ва ў акнун мехоњад (ва ман њам љонибдорам), ки дар мењмонињо аз ин чубакњо истифода карда, дугонањояшро аз фарњанги бостонии Чин бањравар созад. Ин амр, бидуни шак, ба иртиботи танготанги ду миллату кишвари дўст мусоидат мекунад.

ИНТИХОБОТ - 2015 ЊНИТ соли гузашта 40 - солагиашро љашн гирифт. Мухолифонаш инро эътироф намекунанд ва мегўянд, таърихи он аз 26-уми октябри соли 1991, замони расман сабти ном шуданаш дар вазорати адлияи Тољикистон шуруъ мешавад. Бино ба даъвои нањзатињо аввалин мањфили гуруњи пинњонкоре, ки тарѓиби андешаи исломи ноб ва тарбияи исломии мардуми Тољикистонро њадаф ќарор дода буд, тањти сарварии Саид Абдуллоњи Нурї дар ноњияи Вахш 20-уми апрели соли 1973 баргузор шуд. Ин созмонро нањзати љавонони исломї меномиданд. Ба љуз Нурї, Ќорї Муњаммадљон, Неъматуллоњ Эшонзода, Холиди Абдусалом ва Ќаландари Садруддин аввалин нањзатињо буданд ва мањфилњо дар хонаи ахирї мегузашт. Зуњури як гуруњи динї дуруст замоне иттифоќ афтод, ки дар минтаќа бозињои бузург сар шуданд. Соли 1973 дар Афѓонистон њукумат бо роњи кудато таѓйир кард ва кишвар вориди як марњалаи тўлонии муќовимати ќудратњо - Иттињоди Шўравї ва ИМА шуд. Аввалин гуруњњои исломии минтаќа - "ихвонињо" низ мањз дар ин кишвар вориди амал шуданд. Ѓояи аввалин созмонњои исломї дар Осиёи Марказї, аз љумла "нањзати исломї" ро донишљўёнии мисрии Тошканд, ки узви "Ихвон - ул - муслимин" буданд, додаанд. Муњиддин Кабирї, раиси ЊНИТ, низ эътироф мекунад, ки њамаи созмонњои исломии љањон аз "Ихвон-ул-муслимин" маншаъ мегиранд. Кумитаи амнияти давлатии СССР ё КГБ ба Кумитаи марказии Њизби коммунист бори аввал соли 1977 дар бораи гуруњи љавонони исломї иттилоъ дод. Дар ин гузориш омада буд, ки як гуруњи нав дар маъракањо аќидањои исломиро тарѓиб ва њукуматро танќид мекунад. Соли 1984 ин гуруњ вараќаи "Њаќиќати ислом" - ро нашр кард, ки сармуњаррираш Зубайдуллоњи Розиќ, њоло узви Раёсати Олии ЊНИТ буд ва тайи ду сол 17 шумора чоп шуд. 22-юми июни соли 1986 дар навоњии водии Вахш як амалиёти густардаи хадамоти махсуси Шўравї роњандозї шуда, 40 фаъоли исломиро боздошт намуданд. Саид Абдуллоњи Нуриро баъдтар дар Ёвон дастгир карданд. Ин хабар 14-уми августи соли 1986 тўдаи бузурги љонибдорони ўро назди бинои Њизби коммунисти вилояти Хатлон дар Ќўрѓонтеппа љамъ овард. Ин аввалин гирдињамої ба хотири дифоъ аз як шахсияти динї буд. Гирдињамомадагон ба бинои ЊК даромада, дар дафтарњои корї љой гирифтанд. Рањбарияти њизб маљбур шуд, онњоро ба назди Нурї барад. Ваќте онњо ўро сињату саломат дарёфтанд, хона ба хона рафтанд. Пас аз ин њодиса дањњо љонибдори "нањзати исломї" зиндонї шуданд. Нурї бо иттињоми танќиди њукумати Шўравї 1,5 ним сол аз озодї мањрум шуд, аммо њукмашро дар ин муддати кутоњ дар 11 зиндон - аз Душанбе то Хабаровск сипарї кард. Њоло аз тафсилоти он солњо, манобеъи наздик ба маќомоти ќудратї, ин нуктаро расонаї кардаанд, ки дар зиндонњо кормандони КГБ - и Шўравї бо Нурї кор карда, сипас, шароити рўи кор овардани ЊНИТ-ро фароњам оварданд. Ин ба он маъност, ки ЊНИТ мањсули дасти КГБ - и Шўравї ва њоло омили бозињои Русия аст. Моњи марти соли 1990 моддаи 6 - и Сарќонуни Шўравї, ки ањзоби сиёсиро танњо бо Њизби Коммунист мањдуд мекард, лаѓв шуд. Њамон сол дар Аштархони Русия анљумани якуми Њизби нањзати исломии СССР баргузор шуд. Дар кори он як њайат аз Тољикистон тањти рањбарии Давлат Усмон ва Сайид Иброњими Назар ширкат кард. Њарду муовини раиси њизб интихоб шуданд. Моњи августи соли 1990 Шўрои Олии Тољикистон иљозаи анљумани ЊНИТ-ро надод, аммо он 6-уми октябри њамон сол дар масљиди дењаи Чортути ноњияи Ленин (њоло Рўдакї) баргузор шуд. Шўрои Олї ташкили њизби диниро умуман манъ кард. Соли 1991, бахусус пас аз ГКЧП - и моњи августи Маскав ва эълони истиќлолияти Тољикистон, Душанбе шоњиди гирдињамоињои тўлоние шуд, ки нерўи тањрикдињандааш асосан нањзатињо буданд. Онњо нињоят муваффаќ шуданд, ки иљозаи расмии фаъолияти њизбро бигиранд. 26-уми октябри соли 1991 дар Кохи "Вањдат" -и шањри Душанбе бо ширкати њудуди 1000 вакил аввалин анљумани ЊНИТ баргузор ва Муњаммадшариф Њимматзода рањбари он интихоб шуд, аммо рањбари амалї њамоно Саид Абдуллоњи Нурї буд.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

ЊИЗБИ АЪРОФ Умри Њизби нањзати исломиро 40 ё 24 сол њисоб мекунанд, аммо масъалаи будану набуданаш дар Тољикистон њанўз њал нашудааст

Муњаќќиќон нањзатињоро парвардаи мактаби Мавлавї Њиндустонї мехонанд, ки шогирдонаш солњои 90 - ум ба ду гуруњ таќсим шуданд: муљаддадия, ё навгароњо ва муњофизакорон, ё анъанагароён. Саид Абдуллоњи Нурї гуруњи аввалро роњбарї мекард, ки љонибдори исломї сиёсї, ислоњот ва бозгашт ба исломи ноб буд. Ин боис шуд, ки онњоро пайравони вањњобия муаррифї кунанд. Аз сиёсї кардани ислом шахсан Мавлавии Њиндустонї норозї буд. Дар ин бора номаи ў мављуд аст. Зиёдаравии нањзатињо боис шуд, ки онњо аз Донишкадаи исломї ва идораи Ќозиёти љумњурї ронда шаванд. Танњо Саид Абдуллоњи Нурї, ки сармуњарририи "Наљот", нашрияи Ќозиёти Тољикистонро ба зимма дошт, дар вазифааш боќї монд. Соли 1997 нашрияи "Звезда" - и вазорати дифоъи Русия зимни як матлаб аъзои ЊНИТ - ро вањњобї ва дастнишондањои Арабистони Саудї хонд. Аммо дар гирдињамоињое, ки соли 1992 дар Душанбе баргузор шуданд, ЊНИТ шиорњоеро ба кор мебурд, ки замони Инќилоби исломї дар Эрон истифода мешуд, аз љумла "Амрико, Амрико, марг ба найранги ту..." Инчунин замони Њукумати муросои миллї тањти роњбарии коммунист Рањмон Набиев, ки зимоми ќудрат амалан ба дасти мухолифини исломї буд, фиристодагони Тењрон тариќи радио ва телевизиони Тољикистон аз роњњои эъмори як љумњурии исломї суњбат мекарданд. Муњаммадшариф Њимматзода, раиси ЊНИТ, зимни як суњбат бо нашрияи "Љумњурият" рўйрост изњор дошт, ки њадафи њизбаш ташкили Љумњурии исломии Тољикистон аст. Ин вазъ нигаронии шадиди Ўзбакистон,

Русия ва Ѓарбро ба вуљуд овард ва онњо дар муќобили Њукумати муросои миллї "Фронти халќї"-ро ба вуљуд оварданд. Чанд сол пеш полковники ГРУ Владимир Квачков иќрор шуд, ки таъсис ва мусаллањ гардонидани "Фронти халќї" бо супориши Кремлин сурат мегирифт. Бо оѓози муќовимати шањрвандии тањмилї "Фронти халќї" тавонист ЊНИТ ва баќия созмону ањзоби сиёсї - Њизби демократ, "Растохез" ва "Лаъли Бадахшон", аъзои ояндаи Иттињоди неруњои оппозитсони тољик (ИНОТ) - ро шикаст дода, маљбур ба фирор кунад. ЊНИТ нерўи асосии ИНОТ дар Љанги Дуюми шањрвандии Тољикистон (1992 - 1997) буд. Рањбарии ИНОТ - ро Саид Абдуллоњи Нурї ба зимма дошт, ки дар Афѓонистон муборизаи мусаллањонаро алайњи њукумати нави Тољикистон шуруъ кард. ЊНИТ дар ѓурбат "пухт". Бино ба ќавли шоњидон, ИНОТ аз Гулбуддин Њикматёр, рањбари Њизби исломии Афѓонистон пешнињоди њамкорї гирифт, аммо онро рад кард. Ваќте дар Афѓонистон Толибон ба ќудрат расиданд ва "Ал - ќоида" низ ба ин кишвар омад, ин нигаронї дар Маскаву Тењрону Душанбе ба миён омад, ки ИНОТ ба онњо хоњад пайваст. Боре тайёраи Саид Абдуллоњи Нурї дар роњ аз Тењрон ба Кобул тавассути Толибон боздошт шуда, ўро ба назди Мулло Умар, рањбари Толибон дар Ќандањор бурданд. Тафсилоти ин суњбат њанўз расонаї нашудааст. Аммо Нурї аз паси Толибон нарафт, ба Ањмадшоњи Масъуду Бурњонуддин Раббонї такя карда, бо њукумати Эмомалї Рањмон вориди музокирот шуд. 27-уми июни

соли 1997 Созишномаи истиќрори сулњ ба имзо расид, ки ба љанги дохилї нуќта гузошт. Саид Абдуллоњи Нурї раиси Комиссияи оштии миллї интихоб шуд, ки бояд созишномаро амалї мекард. Ин комиссия соли 2000 вазифаашро анљом дод. ЊНИТ соли 1999 Давлат Усмонро номзад ба маснади президентї пешнињод кард. Нурї то чанд рўзи интихобот ба номзади нањзатї Давлат Усмон, ки худро фиребхурда медонист, имкон надод, ки номзадияшро гирад. Соли 2000 дар интихоботи парлумонї иштирок намуд ва соњиби ду курсї шуд. Дар интихоботи солњои 2005 ва 2010 низ шумори курсињои ЊНИТ зиёд нашуд. Мухолифатњои ЊНИТ бо њукумат аз соли 2000 шуруъ шуданд. Соли 2003 раъйдињї барои ворид кардани таѓйиру иловањо ба Сарќонуни Тољикистонро, ки муњлати раёсати президенти феълиро аз ду панљсолаи ќаблї, ба ду њафтсола тамдид менамуд, хилофи Созишномаи сулњ унвон кард. Њамон сол њукумат муовини Нурї Шамсиддин Шамсиддиновро мањкум ба зиндон намуд. ЊНИТ райъдињиро эътироф карду нуфузи ќаблии худро аз даст дод. Онњое, ки аз 30% - и ИНОТ ба ќудрат расида буданд, як - як аз вазифа рафтанд. Соли 2003 суханони маъруфи собиќ узви ИНОТ ва раиси Њизби демократ Мањмадрўзї Искандаров садо доданд: "Нурї моро фурўхт!" 24-уми ноябри соли 2012 сомонаи русии "Звезда.ру" нусхањои протоколи махфии як љаласаи тањти роњбарии Эмомалї Pањмон бо роњбарони маќомоти дахлдорро нашр кард, ки дар он аз рўи даст гирифтани як барномаи зидди Њизби нањзати исломи Тољикистон суњбат шудааст. Гуфта мешавад, ки ЊНИТ дар интихоботи парлумонии соли 2010 аксарияти ороро ба даст овард ва ин њол нигаронии њукумати Тољикистонро ба миён овардааст. Ин барномаи, ба истилоњ, "антинањзат" то имрўз идома дорад ва њарфе, ки рўз ба рўз бештар садо медињад, ин аст: ЊНИТ аз ислом сўистифода, љомиаро ба мусалмони њуљљатдору бењуљљат таќсим мекунад, аз ин хотир бояд баста шавад. Дар баробари ин, ЊНИТ ташаккули мухолифони системавї шинохта шуда, ширкаташ дар интихоботњо ба њукумат мунтазам машруъият мебахшад. Интихоботи парлумонии соли љорї низ истично нест. Назари коршиносон дар бораи нуфузи њизб дар љомеа мухталиф аст. Дар њамин њол, њич як тадќиќоти сотсиологии илман асоснок дар ин бора вуљуд надорад. Ин њам ќиссаи њизбест, ки зоњиран њамеша дар аърофи сиёсат буду то њол масъалаи будану набуданаш њал нашудааст.

ШАРИКИ РУШД

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

USAID (United States Agency for International Development) Агентии рушди байнулмилалии Амрико стратегияи љадиди худро дар Осиёи Марказї эълон кард. Бино ба он, USAID њамасола 30 миллион доллар барои рушди иќтисоди минтаќа ихтисос хоњад дод. Дар расми муаррифии ин стратегия, ки дар мењмонхонаи "Шератон" гузашт, рањбари намояндагии USAID дар Осиёи Марказї Љонатан Эддлтон низ ширкат дошт. Ин нафарест, ки замони ба фаъолият шуруъ кардани USAID дар Тољикистон њамагї як мутахассиси оддї буд ва нахустин стратерияи Агентї барои Тољикистонро тањия кардааст. Нахуст мо аз ў суол кардем, оё чї тафовутеро миёни 23 соли гузашта мебинад: - Тавофут аз замин то осмон аст. Он як замони дигар буд, вазъи Тољикистон њам хуб набуд, аммо њоло мебинам, ки кишвар хеле рушд карда, батамом таѓйир хўрдааст. Ин маро хеле хуш мекунад. - Дар чанд љумла метавонед фаъолияти USAID дар Тољикистонро шарњ дињед? - Фаъолияти ќаблии USAID дар Тољикистонро ба ду дања таќсим мекунам. Дар дањаи аввал, ки вазъи Тољикистон хуб набуд, мо ба мардуми муњољир кўмакњои башардўстона мерасондем. Бо таъмини онњо бо дорувориву маводи ѓизої машѓул будем. Дањсолаи дуввум мо ба рушди иќтисодии Тољикистон тамаркуз кардем. Маљмўи мањсулоти дохилии кишвар дар ин муддат солона 7 то 8% рушд дошт, ки раќами ќобили таваљљўњ аст. Мо барномањоямонро бо њукумати Тољикистон ва њамдастии сарпарастони байнулмилалї пиёда мекардем. Тамаркузи мо дар ин давра ќабл аз њама сари тандурустї ва сипас, кишоварзї буд. Мо бар ин будем, ки чолишњо дар соњаи тандурустї, бахусус сил, ВИЧ/ СПИД ва дигар маризињои сироятї боќї мондаанд. Њоло Тољикистон ин тавонмандиро пайдо кардааст, ки бар зидди онњо мубориза кунад. Он чї ба кишоварзї рабт дорад, вазъ дигар аст. Кишоварзии Тољикистон хеле рушд кардааст. Мо бар ин мекўшем, ки ба љуз пахта, кишти дигар зироатњо низ дар оянда рушд кунад. - 93% њудуди Тољикистон куњ аст. То куљо рушди кишоварзї мантиќї аст? Чаро ба саноат таваљљўњ намешавад? - Бале, дуруст аст, аммо ин љанбаи масъала низ њаст, ки 75% - и ањолии Тољикистон дар дењот зиндагї мекунанд ва сањми кишоварзї дар ММД-и кишвар 25% аст. Кўњистон барои парвариши меваву сабзавоти аълосифат мусоид аст. Аксари кишварњои кўњистонї ин корро мекунанд. Љои бањс нест, ки саноат низ бояд рушд ёбад. Агар ба омор нигарем, дар ММД - и Тољикистон сањми пахтаву алюминий назаррас аст. Ин нукта зикр намешавад, ки ќариб нисфи даромадњои кишварро маболиѓи интиќолии муњољирини мењнатї ташкил мекунанд. Соњаи энергетика хеле љолиб аст ва рушдаш ба иќтисоди кишвар даромадњои хеле хуберо ворид мекунад. Дар кул рушди њамаи соњањо иќтисоди Тољикистон ва роњњои даромади онро гуногун ё диверсификатсия мекунад ва вобастагиаш аз як - ду мањсулотро аз байн мебарад. Бархўрди мо бо мушкилот ба манзури њалли онњо аст. Масалан, дар вилояти Хатлон мо машѓули њалли мушкили сардхонањо будем, ё дар бархе мањалњо мушкили об вуљуд дорад, ки барои њалли он тарњњо доштему дорем. Мо дар ин самтњо пешрафт кардем. Як мушкили дигар содироти маводи кишоварзї аст, ки барои дењќонон мушкил меофарад, аммо кори намояндагони соњаи дигар - тиљорат аст. Тиљорати кишоварзї, ё агробизнес њам вижагињои худро дорад. Истењсоли моли босифат як, ба мардум расонидани он дигар љанбаи масъала аст. Инчунин ин, ки дар њоли ба бозорњои хориљї бароварда натавониста-

Љонатан ЭДДЛТОН:

пешнињод кунед, ки барои кишварњои ин минтаќа чї ќадар маблаѓ харљ мекунад? - Метавонам соли 2014 - ро мисол орам. Ин сол мо барои барномањоямон дар Осиёи Марказї, ба истиснои Ќирѓизистон, њудуди 75 миллион доллар харљ кардем. Аз ин 30 миллион ба Тољикистон, 8 - 10 миллион ба Ќазоќистон, 6 - 8 миллион ба Ўзбакистон ва 3 - 4 миллион ба Туркманистон рост меояд. Барномањоямон дар Ќирѓизистон њам тарибан 30 миллион доллар харљ доштанд. Ба љуз ин тарњњои минтаќаї њастанд, ки барои онњо низ маблаѓ сарф мекунем. Њадафи ин барномањо рушди иќтисод ва тањкими истиќлолияти кишварњои минтаќа аст. - Ќаблан маќомоти Тољикистон изњор дошта буданд, ки созмонњои хориљї ќисмати умдаи маблаѓњояшонро барои худ сарф мекунанд ва як ќисмати хурдро барои тарњњояшон. Бино ба бархе манобеъ, танњо 30 дарсади созмонњои дохиливу хориљї ба Тољикистон дар шаш моњи соли 2013 њудуди 1 миллиард доллар маблаѓ ворид кардаанд. Њукумат ин суолро гузошт, ки ин маболиѓ куљо мераванд? Шумо дар ин бора чї назар доред? - USAID асосан бо созмонњои мањаллї кор мекунад, ки аксарияти кулли коргарона-

"МУЊИМ НЕСТ, ЧЇ МЕГЎЕМ, МУЊИМ АСТ, ЧЇ МЕКУНЕМ!"

Суњбати ихтисосї бо директори намояндагии USAID дар Осиёи Марказї ни моли кишоварзї, коркарди он бояд дар дохил ба роњ монда шавад, низ масъалаест, ки бояд њалли худро пайдо кунад. Ин њама дар якљоягї рушди кишоварзиро њамвор мекунанд. Мо њам бархўрди њамаљонибаро пеш гирифтаем. - Дар њукумати Тољикистон соњаи кишоварзиро тиме назорат мекунад, ки дар умум муваффаќ њисоб намешавад. Оё бо ин тим корњои USAID чї тавр пеш мераванд? - Мо аслан бо сектори хусусї ва созмонњои љамъиятиву идорањои давлатї дар мањалњо кор мекунем. Институтњои умумимиллї, аз љумла нињодњои давлатї низ њамкори мо њастанд. Аммо њар як масъулияти худро дорад. Њар як аз мо ин таваќќуро дорад, ки чї мекунем, на чї мегўем. Фалсафаи ман дар соњаи рушд ќадам ба ќадам ва тариќи муколама пеш рафтан дар њал кардани масъала аст. Дар посух ба суоли Шумо ин нуктаро зикр мекунам, ки озодии баён, интиќод аз фаъолияти маќомот ва матрањ кардани камбудињо ба рушди љомиањо кўмак мекунанд. Њељ љомиа бидуни мушкил нест ва матбуот инро мегўяд. Мутаассифона, дар бархе кишварњо ин имкониятњо нестанд, ки ин камбудињо дар матбуот матрањ шаванд. Хуб аст, ки Тољикистон дар ин самт хеле пеш рафтааст. - USAID тарњњоеро њам дар соњаи маориф роњандозї мекунад. Ин таваљљўњ ба кадом хотир аст?

- Соњаи маориф аз муњимтарин ва муваффаќтарин самтњои фаъолияти мо дар Тољикистон аст. Мо ифтихор мекунем, ки њазорњо нусха китоби босифату рангаро барои мактабиён ва кўдакони Тољикистон тањия кардаем ва дар оянда хоњем кард. Насли босаводу донишманд ояндаи кишвар аст ва њоло њуќуќ дорад, ки ба китобњои бењтарину босифаттарин дастрасї дошта бошад. - USAID дар иљрои тарњњои энержї низ сањм мегирад, аз љумла њоло яке аз сармоягузорони бузургтарин тарњи минтаќаї - CASA - 1000 аст. Далели ширкати USAID дар ин тарњ чист? - Аз нигоњи мо ин тарњи муњим на фаќат барои Тољикистон, балки кишварњои дигари минтаќа - Ќирѓизистон, Афѓонистон ва Покистон низ њаст. Тариќи ин хат барќи Тољикистону Ќирѓизистон ба Афѓонистону Покистон интиќол дода мешавад, ки барои некўањволї ва рушди иќтисодии ин чор кишвар ва ду минтаќа - Осиёи Марказї ва Осиёи Љанубї мусоидат хоњад кард. USAID танњо сармоягузории фаъолияти Котиботи CASA - 1000, як гуруњи фанниро, ки иљрои тарњро ба зимма дорад, дар њаљми 7,5 миллион доллар ба зимма дорад. Дигар зерсохторњоро нињодњои молиявии љањониву худи кишварњо сармоягузорї мекунанд. - Бархе бар ин назаранд, ки дар барномаи ИМА дар Осиёи Марказї Тољикистон ањамият надорад. Оё дар мисоли барномањои USAID метавонед раќамеро

шон аз мардуми тањљоианд. Андоз аз маоше, ки онњо мегиранд, ба буља меравад. Албатта, метавонанд ба ин шубња кунанд, аммо агар дуруст тањќиќ шавад, њатто њамон кўмаки фанние, ки маблаѓ мехоњад, ба нафъи кишвар тамом мешавад. 20 соли ќабл чунин набуд. Тарњњо ва раёсатњоро асосан шањрвандони хориљї рањбарї мекарданд. Баъди 20 сол мебинам, ки аксарияти кулли барномањо ва шўъбањоро шањрвандони Тољикистон роњбарї мекунанд. - Стратегияи USAID барои солњои 2015 - 2019 дар Осиёи Марказї чї вижагї дорад? - Мо бо шуруи ин стратегия ба тавсиаи тиљорат ва бозорњои мухталиф ва раќобатпазир, тањкими њамкории минтаќаї дар соњаи обу энержї ва дастгирии институтњои идораи муассир тамаркуз мекунем. USAID ба иќтисоди кишварњои минтаќа кўмак мекунад, то ќавитар ва устувортар бошанд, тиљорати наздимарзї, аз љумла бо Афѓонистон ва минтаќаи бузургтар - Осиёи Љанубиро афзоиш дињанд, то даромади ќишрњои фаќир ба ин восита зиёд шавад. Дуюм, USAID масоили муштараки захирањои обу энержиро ба майдони њамкорї, на мухолифат табдил дода, ба идораи муассир ва одилонаи ин ду захирањои фаромарзї даст ёбад. Дар баробари ин USAID тарњњояшро дар дигар соњањо - тандурустї, маориф, идораи мањаллї, хизматрасонї ва ѓайра идома медињад.

БО ЗАБОНИ АРЌОМ

- Он ассотсиатсияњои обе, ки аз USAID кўмак гирифтаанд, зиёда аз 50 дарсад замини обёришавандаи вилояти Хатлонро идора мекунанд. Соли 2013 USAID технологияи GeneXpert-ро дар водии Рашти Тољикистон пешнињод намуд. Ин технология мўњлати ташхиси бемории сили ба доруњои табобати устуворро аз ду моњ то кам аз ду соат кўтоњ намуд. Соли 2014 USAID мутахассисони беморхонањои сил ва намояндагони њукуматиро дар 9 ноњияњои пилотї дар водии Рашт ва вилояти Хатлон омўзиш дод. Ин ташхис ва муолиљаи касалии сили ба доруњои табобатї устуворро ба 750 000 нафар дастрас намуд, ки ин 10 барсади ањолии мамлакатро дар бар мегирад. "Бар-

номаи назорати бемории сил"-и USAID барои панљ соли оянда 13,2 миллион доллар харљ дорад. - Соли 2014 USAID дар њамкорї бо сектори хусусї 6 сардхона, 2 корхонаи муосири коркарди меваю сабзавот ва 2 сардхонаи сайёри сањроиро дар вилояти Хатлон ташкил намуд. Њоло дењќонон метавонанд то1900 тонна мањсулотро захира намоянд. - Соли 2014 USAID бо маќсади таъмини ѓизои лозимї барои занон ва кўдакони хурдсол барои 67 000 кўдаки синни аз 6 то 23 моња беш аз 8 миллион витамини иловагии "Спринклс" ва зиёда аз 8 миллион витамин барои 45 000 зани њомиладор таќдим намуд.

- USAID соли 1961 ташкил шуда, тарњњоеро барои рушди байнулмилалї дар кишварњои рў ба демократияи Африќо, Осиё, Аврупои Шарќї ва Ховари Миёна сармоягузорї мекунад. Дар Осиёи Марказї, аз љумла Тољикистон аз соли 1992 ба ин сў 2,2 миллиард доллар сармоягузорї кардааст. Кўмакњои грантии USAID ба Тољикистон ба њисоби миёна њар сол таќрибан 30 миллион долларро ташкил медињад ва аз он 30% ба соњаи тандурустї равона шудааст. - Солњои 2013 ва 2014 USAID бо Бунёди Оѓохон ба забони тољикї барои кўдакони синни томактабї 57 китоб ба теъдоди 100 њазор нусха тањия ва нашр намуд.

ГЕОПОЛИТИКА "Мо метавонем Эронро ташвиќ ба љанг бо Арабистони Саудї ё њимоят аз онњо дар ин набард кунем". Ин изњороти як узви њайати мушовараи вазорати дифоъи Русия аст, ки нашрияи инглисии тањти нуфузи Кремл Moscow News њафтаи ќабл нашр кард. Сухан дар бораи "посухњои ассиметрї" - и Маскав меравад, ки мегўяд, агар Амрико ба њукумати Украина кўмаки низомї кунад ва мураббиёнашро фиристад, эълони љанг алайњи Русия арзёбї хоњад шуд. Шўронидани Эрон алайњи Саудї яке аз "посухњои ассиметрї" - и Маскав аст. Изњороти генерали рус бепоя нест. Эрону Саудї њарчанд дар сатњи дипломатия "лофи ёриву бародархондагї" мезананд, амалан дар тамоми буњронњои олами Ислом дар њоли мубориза њастанд, зеро дар сар лидерии ин пањноро мепарваранд. Тењрон чор пойтахти арабиро тањти назорат, ё бар онњо нуфузи бењад дорад - Ироќ, Яман, Сурия ва Лубнон. Эрон мазњаби шиаро идеологияи давлатї ва василаи њимояти манофеъи худ дар олами Ислом кардааст. Њукуматњои шиаи Сурияву Ироќ, Њизбуллоњи Лубнон, шиањои Бањрайн ва шиањои зайдии Яман на ба Макка, балки Тењрон чашми умед дўхтаанд. "Њамос" - и Фаластин низ аз Эрон сармоягузорї мешавад. Эрон душмани №1 - и Амрико дар олами Ислом аст. Арабистони Саудї, баръакс, на фаќат њамкори №1, балки дастсохти Амрикову Англис аст. Дањњо созмони террористї, аз љумла "Толибон", "Ал - ќоида" ва њоло "Давлати исломї", ки мањсули Раёсати марказии иктишофї ё СРУ номида мешаванд, аз Риёз сармоя мегиранд. Амрико дар Арабистони Саудї пойгоњи низомї дорад. Нуфузаш то ба њаддест, ки пас аз теракти 11 сентябри соли 2001 сармоягузории созмонњои исломї дар хориљ аз сўи Саудиро манъ кард. Риёз бо истифода аз зўри Амрико манфиатњои худ дар Ховари Миёна ва баќияи олами ислом пиёда мекунад. Душмании Риёзу Тењрон на фаќат бар пояи мазњаб, балки муносибаташон бо Вашингтон њам њаст. Эрон тамоми шиањои оламро, ки 10 дарсади мусалмононро ташкил мекунанд, зери як ливо муттањид кардааст, аммо Саудї њељ гоњ натавонистааст суннињоро ба њам орад, баръакс, ба идеологияи салафия арљ мегузорад, ки дигар љараёнњои ањли суннату љамоат онро ќабул надоранд. Русия дуруст ташхис кардааст, ки Эрон дар њоли ба даст овардани техникаи ќавии русї барои њамла ба Арабистони Саудї омода аст.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

ЉАНГИ АРАБУ АЉАМ Амрикову Русия "миф" - њои исломиро ба нафъи худ истифода мекунанд

Либия ў пурсидааст, ки њоли бародари мо Ќаззофї чї тур аст?" - гуфтааст Мањдии Тайиб. Дар Эрон бар инанд, ки зимоми ќудрат дар Арабистони Саудї ба дасти як нафари хом расида, Риёз наметавонад њатто "Имоми Замон ва Макка" - ро аз шарики стратегиаш Амрико њимоят кунад. Ва ин ба он маъност, ки Саудї бозии дасти Амрико шуда, тањрики он алайњи Эрон кори содда аст.

"Миф"

Пешгўии Инљил На фаќат дар Маскав, балки дар Вашингтону Тел - Авив ва Тењрон низ аз як бархўрди Бузург дар Ховари Миёна суњбат мекунанд. Christian Post, як нашрияи амрикої, ки ба масоили динї ихтисос ёфтааст, 9 феврал матлаберо нашр кард, ки бино ба он, иттифоќи Эрону Русия алайњи Исроил дар Инљил пешгўї шудааст. Дон Стюарт, як руњонї аз Калифорния гуфтааст, ки бино ба езекилњои 38 ва 39 и ин китоби муќаддаси насрониён дар Охирзамон Персия (Эрон), Рош (ба гумони ѓолиб, Русия), дар умум "њашт миллат" муттањид шуда, Исроилро забт мекунанд. Jerusalim Post, нашрияи исроилї дар шарњи гуфтањои руњонии амрикої бар ин нукта таъкид мекунад, ки азбаски њоло ИМА ќудрати љањонист, пешгўии Инљил дар бораи иттињоди Эрону Русия на фаќат Исроил, балки Амрикоро низ дар назар дорад. "Аз ин пешгўї бармеояд, ки Амрико дигар ќудрат нахоњад буд" навиштааст нашрия. Дон Стюарт боз далел меорад, ки мардуми Эрон шиаанд ва онњо бовар доранд, ки "Имоми Охируззамон, имоми 12 - уми онњо омада,

насрониву яњудињоро ќатл ва хилофати исломиро барпо мекунад". Аслан тамоми мусалмонон ба хурўљи Мањдї - Имоми Охирзамон бовар доранд. Ба ривояти адабиёти исломї, ў дар оилаи Абдуллоњ ва Омина, њаммонанди хонаводаи Паёмбари ислом(с) таваллуд шуда, дар шањри Макка зуњур мекунад, дар љањон њукумати исломро барпо мекунаду инсоният мусулмон мешавад.

"Ќаззофї чї тур аст?" Рањбарони Љумњурии исломї, аз љумла президенти ќаблї Мањмуди Ањмадинажод, Эронро зодгоњи артиши Мањдї мењисобанд. Њоло суњбатњо дар ин мавзуъ ранги дигар мегиранд. Сомонаи "Субњи Тўс" суханронии Њуљљатулислом Мањдии Тайиб, сарвари Пойгоњи стратегии Аммор (созмоне, ки барои муќобала бо "љанги нарм" алайњи Эрон ташкил

шудааст) - ро нашр кардааст, ки мегўяд, президенти ИМА Барак Обама Имоми Замонро хоњад кушт. Вай, ки 10 феврал дар љамъи афсару сарбозони Сипоњи посдорони Эрон суњбат мекард, гуфт, "агар Имоми Замон дар Машњад зуњур мекард, мо њич мушкиле надоштем, аммо зуњур дар Макка амн нест". Ба ќавли ў, Обама њама силоњњои њастаиро дар даст дорад ва "чун он Њазрат зуњур кунад, баъд аз чанд даќиќа Макка нобуд хоњад шуд". Мањдии Тайиб, он нафарест, ки гуфта буд, агар Димишќ суќут кунад, ин суќути Тењрон хоњад буд ва Сурияро вилояти 35 - уми Эрон меномад. Њуљљатулислом аз марги Шоњ Абдуллоњ таасуф мехўрад, ки дар мавќеи њассос вафот кардааст. "Абдуллоњ подшоњи воќеан фањмида буд ва як калимаи парту пало намегуфт, аммо подшоњи љадид аз лињози њуш дуруст нуќтаи муќобили Абдуллоњ аст ва олзоймар дорад. Мегўянд, дар мулоќот бо нахуствазири

Ба њамин минвол, дар Маскаву Вашингтон бар сари ин меандешанд, ки чї тавр Эрону Саудиро ба њам љанг андозанд. Инро љуз "љанги Арабу Аљам" дигар гуна намешавад таъриф кард. Арабњо солњои 633 ба 652 - милодї империяи Сосонињоро, ки Аљам мехонданд, забт карда, ба хилофат ё давлати исломї пайвастанд. Аммо мухолифати Арабу Аљам анљом наёфт. Аљам аз султаи Араб берун шуд ва њоло дар ин пањно чандин давлати мустаќил вуљуд дорад, ки яке аз онњо Тољикистон аст. Он чї имрўз дар Ховари Миёна мегузарад, дуруст таърихи 1400 соли пешро ба хотир меорад: он ва ин замон њам дар сарзамини араб лашкаре аз аќвоми мухталиф муназзам шуда, як давлати исломиеро эълон ва ба њамроњ кардани њудудњои нав шуруъ карданд. Агар тањрикњои 1400 сол пеш дар љазираи Араб имрўз таърих бошанд, њоло намуна ё "миф" - е барои муддаиёни хилофати кунунї шудаанд. Он замон агар Хилофати Араб худ ќудрат буд, њоло ќудратњои љањонї ин хилофатро мехоњанд аз руё ё миф ба воќеият табдил дињанд ва ё тањти шиори он олами исломро ба њам дарандозанд. Љанги Арабу Аљам 1400 сол пеш набарди ду ќудрати љањонї буд, ин навбат ќудратњои дигар онњоро мељангонанд. Танњо пирўзи ин набард метавонад ончунон бошад ё набошад, ки 1400 сол пеш буд. Аммо Тољикистон? 95 дарсади мардуми кишвар суннї ва се дарсад шиаанд. Аз нигоњи мазњаб мо дар љабњаи арабњо бояд бошем. Аммо 80 - 90 дарсад тољик ва эронитаборанд ва ин њол моро дар љабњаи Эрон ќарор медињад. Дар њарду њолат ин љанги мо нахоњад буд, зеро суди онро на Арабу Аљам, балки Русияву Амрико мехоњанд бардоранд.

Далери ХАЙРУЛЛОЊ

ЭЪТИРОЗИ МУЊОЉИРОН ДАР ЗИНДОНИ МУВАЌЌАТИИ МАСКАВ Дар боздоштгоњи муваќќатии Маскав 8 муњољир бо нишони эътироз рагњои хунгард ва гарданашонро буридаанд. Раёсати Вазорати корњои дохилии Русия дар Маскав хабар додааст, ки муњољирон аз Тољикистон, Арманистон, Украина ва Гурљинстон бо эътироз аз вазъи боздоштгоњ ба худкўшї даст задаанд. Ин нафарон бо иттињоми риоя накардани ќонунњои муњољирати Русия, напардозтани љарима боздошт шудаанд. Онњо бо истифода аз алмос гардан ва рагњои хунгардашонро буридаанд. Ба муњољи-

роне, ки ба ин амал даст задаанд, дар боздоштгоњ ёрии аввали тиббї расонда, вазъи онњо хуб арзёбї мешавад. Ному насаби муњољирон ошкор нашудааст ва маълум нест, ки чанд нафарашон тољикњо мебошанд. Нисбат ба ин ќазия тафтишот оѓоз шудааст. Дар боздоштгоњи мазкур асосан муњољиронро барои вайрон кардани ќоидањои будубош ва иќомат дар Русия зиндонї мекунанд. Ва ин боздоштгоњ бо унвони "зиндони муњољирон" ном баровардааст.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

Гуфтугўи Иброњим Усмонов бо хабаргузории Тољнйуз ва дар пайи он маросими рўнамоии китоби "Сарнавишти "тољик"-и ин донишвари тољик дар Душанбе баёнгари як њаќиќати талх буд: бархе аз чењрањо дар мањофили илмии кишвар дучори тавањњумњое њастанд, ки бо нафси илм, ки бояд орї аз эњсосоту ѓаразварзї бошад, њамхонї надорад. Барои осонии пайгирии мавзўъ порањое аз суњбатњои Иброњим Усмоновро наќл мекунам ва ба дунболи он бардошти худам аз мавзўъро меоварам. Иброњим Усмонов: Ман донистан мехоњам, ки чаро халќи эрониасли тољикро на ќавмњои дигари Осиёи Миёна, масалан, пантуркистњо, соњиби ин ватан њисоб намекунанд ва на як гуруњ љавонони имрўзаи тољик, ки худро "форс" мењисобанд. Дориюши Раљабиён: Вожаи "порс" (ки тозишудаи он "форс" аст), дар даврони бостон ва садањои миёна ба маънои ќавме аз аќвоми эронї буд, бархоста аз сарзамини Порс. Форс имрўза яке аз 31 устони Эрон аст. Порс дар ќалби тањаввулоти сиёсии даврони бостон ќарор дошт ва ба њамин далел њам барои бегонагон саропои Эрон Persia (Порс) ба шумор меомад. Ба монанди устони Њуланд дар соњили ѓарбии кишваре, ки ба забони бумї онро Nederland номанд; феълан устони Њуланд кўчактар шуда ва сирфан як минтаќаи он кишвар аст. Аммо барои хориљињо саропои он сарзамин њамчунон Њуланд аст ва тамоми мардуми бумии он њуландї. Њамин намуна дар мавриди Инглистон њам сидќ мекунад, ки сирфан бахше аз Бритониёст, аммо барои бисёре аз бегонагон тамоми он сарзамин Инглистон (Англия) мањсуб мешавад. Аз ин рў набояд таъаљљуб кард, ваќте ки дар навиштањои куњан, чи дар Ѓарбу чи дар Шарќ, ба тамоми Эронзамин "Форс" (Persia) њам мегуфтанд ва "форс" (Persian) ба њамаи мардумони бумии Эронзамин итлоќ мешуд. Имрўза бо таѓйиру тањаввуле, ки дар таркиби ќавмию нажодии афрод сурат гирифта, суњбат аз ќавми сараву поки порс ё њар ќавми дигаре бемаъност. Бад-ин љињат, њар он касро, ки аз нажоди эронисту забони модариаш порсист, мешавад "порс" номид. Садриддин Айнї дар соли 1919 њеч ибое надошт, ки тољиконро "форсиён" биномад ва дар маќолае навишта буд: "Бадбахтона, мо, форсиён, њанўз дар кўчаи бехабарї тамошогарї мекунем" ("Танвири афкор", 1919). Ва "форсиён" барои устод Айнї ва бузургони дигари даврон мутародифи вожаи "тољик" буд. Ба монанди вожагоне чун "дењгон" ва "порсивон". Дар идомаи мабњас ба ин мавзўъ бармегардем. Аммо инљо бояд ба бардошти иштибоње, ки Иброњим Усмонов дорад, ангушт гузошт. Њеч тољикеро надидаам, ки бо порс донистани худ њаќќи тољикон бар сарзамини пањновари Осиёи Миёнаро зери суол бурда бошад. Порс будани бисёре аз тољикон ба ин маъно нест, ки онњо аз устони Форси Эрони кунунї омадаанд, балки бад-ин маъност, ки соњибони ин сарзамин эрониёне њастанд, ки имрўза умдатан забони порсї забони модаришон аст. Яъне "тољик" мутародифи "эронї" аст ва забони модарии њамаи эрониён порсї нест. Метавонад яке аз забонњои эронии шарќї, мисли забонњои помирї ё яѓнобї бошад. Аммо њамагї тољик, яъне эронї њастанд. И.У: Пас аз милод ба номи Эрон давлат набуд. Аврупоињо Эрони имрўзаро Форс мегуфтанд (Форсро ба хотири бузургдошти Эрони Бузург Пањлавињо соли 1934 Эрон ном карданд). Д.Р: Барои посух ба ин иддиъои оќои Усмонов њамин басанда аст, ки ўро ба рисолаи "Шањристонињои Эроншањр" ирљоъ дињем, ки дар садаи њаштуми мелодї ба забони порсии миёна навишта шудааст. Унвони ин китоб батанњої бовари оќои Усмоновро ба чолиш мекашад. "Эрон" ва "Эроншањр" дар замони Сосониён ба унвони номи расмии сарзаминашон (ки Тољикистони имрўзї њам бахше аз он буд) ба кор мерафт. Шопури Якум (писари Ардашери Якум) дар сангнабиштањояш ба порсии миёна худро ??h?n??h ?r?n ut an?r?n (Шањаншоњи Эрону Анерон) ва ба забони пањлавї ??h?n??h ary?n ut anary?n (Шањаншоњи Ориён ва Анориён) меномад. Ифтихори тамоми фармонравоё-

АНДЕШАИ ХОС

ни сарзаминамон ин будааст, ки ба тољу тахти Эрон даст ёфтаанд ва адабиёти порсї саршор аз намунањое дар ин боб аст. Навиштаеро, ки бар муњри салтанатии Сафавиён (1501-1722) мехонед, ин аст: "Шањриёри Эрон" (David Blow, Shah Abbas: The Ruthless King Who Became an Iranian Legend). Яъне Эрон барои мардуми бумии ин сарзамин њамвора "Эрон" будааст. Аммо бино ба далелњое, ки болотар арз шуд, бегонагон онро Persia (Персия) мехонданд. Соли 1935 мелодї иттифоќе, ки уфтод ин буд: Ризошоњи Пањлавї бо интишори як баёния аз тамоми кишварњои љањон хост, ки аз он рўз ба баъд номи бумии сарзаминаш (Эрон)-ро ба расмият бишиносанд ва онро дигар "Порс" наноманд. Чун мардуми бумї сарзаминашонро бо номи "Эрон" мешиносанд. Намунањое аз ин даст дар торих фаровон аст. Масалан, то соли 1989 танњо номи шинохташудаи Миёнмор барои бегонагон "Бирма" буд. Аммо давлати низомии он кишвар аз њамагон хост, ки номи кишварашонро ба забони мардуми бумї "Миёнмор" бигўянд. Ва ба њамин шева, давлати Њинд номњои давраи истеъморро таѓйир дод ва, масалан, аз њамагон хост, ки номи шањри Бамбаї (Bombay)ро на ба имлои инглисї, балки ба талаффузи моротї (забони расмии минтаќа) њиљљї кунанд ва "Мумбой" (Mumbai) бигўянд. Дар мавриди буъди торихии ќазия њам бояд инро афзуд, ки подшоњони Сомонї дар Бухоро таборномаи худро аз Бањроми Чўбинаи Сосонї оѓоз карда буданд. Бањроми Чўбин, сипањсолори баноми Сосонї, асолатан аз шањри Райи Эрон буд. Таборномаи Сомониён Сомонхудот (падари падарљадди Исмоъили Сомонї)-ро навосаи Нўшрад, яке аз фарзандони Бањроми Чўбин муъаррифї мекунад. Сомониён на танњо худро подшоњони Эрон медонистанд, балки бонию њомии забони порсии даврони худ шуданд ва марњилаи тозае аз рушди забони порсиро дар Бухоро оѓоз нињоданд ва забони порсиро дубора "дарї" (дарборї; расмї) карданд. Аз ин рў иддиъои оќои Усмонов дар бораи номављуд будани давлате бо номи "Эрон" пас аз мелоди Масењ бисёр шигифтангез ва ѓариб аст. И.У: Кадом мардумро ќирѓизу ўзбаку туркман ном буд? Ин номњо дар адабиёт нестанд, зеро њамаро турк мегуфтанд. Чаро ин ќабилањои турк аз ягона баданаи худ берун меоянду мо не? Онњо бо ифтихор мегўянд, ки фарњангу забони мо туркї, аммо мо ќазоќу ќирѓизу ўзбак њастем. Ё славянњоро

Пас ба њеч рўй суњбат аз "омада" будани тољикон (эрониён) дар Осиёи Миёна нест. Осиёи Миёна (Мовароуннањр, Фарорўд), аз замоне ки торих мактуб шуда, сарзамини эрониён (тољикон) буд ва боќї мондааст. Суњбат аз ин аст, ки вожаи "тољик" дар бофтор (контекст)-и торихию фарњангию адабї сирфан мутародифи "эронї" аст.

бигирем. Булѓор, словен, словак, рус, украин, белорус, чех ва ѓайраву њоказо, "ман рус, словак" ва ѓайраву њоказо мегўянд, на "ман - славян". Њатто бинед, чї талоше миёни ду бародар - русу украин меравад. Ман љонибдори ин нестам, аммо ин талош барои мустаќилият ва њуввият аст. Дар мо чї? Тамоман баръакс. Д.Р: Даъвати оќои Усмонов ба фаслу парешон кардани эрониён ва тафриќа андохтан миёни онон метавонад сирфан далоили сиёсї дошта бошад, аммо илмњои забоншиносию мардумшиносї бо ин фарохон муѓоират доранд. Нафси ин ки оќои Усмонов эрониёни порсигўро бо ќавмњои чандзабонаи турктабор (ќазоќу ќирѓизу узбак) ва ислов (булѓорию, ислувену ислувоку русу укроинию белорусию чеку ѓайра) муќоиса мекунад, гўёи ишкол дар дарки ў аз мавзўъ аст. Чаро? Зеро мардумони турктабору ислов, бо вуљуди ягонагии решаи нажодишон, ба забонњои мухталиф сухан мегўянд; ба гунае, ки дидорњои расмии сарони он кишварњо ба мутарљим ниёз дорад. Барои намуна, "pozor" дар забони чекї ба маънии "таваљљуњ" асту дар забони русї ба маънои шармсорию русвої. На танњо вожагони ин забонњо мутафовит аст, балки дар мавориде сарфу нањвашон њам бо њам яксон нест. Масалан, дар забони булѓорї њолати масдар вуљуд надорад ва феъли аввалшахсро ба таври машрут ба унвони масдар пазируфтаанд. Тафовут миёни забонњои туркибун њам ба њамин андоза зиёд аст. Кўтоњсухан, муќоисаи онњо бо эрониёни порсигў ќиёси номарбут ва бељост. Суњбати мо дар бораи мардумонест, ки аз як тираи нажодї (эронї) бархостаанд ва ба як забони воњид (порсї) суњбат мекунанд. Ин мардумонро тољик ё эронї номанд. Бахши аъзами тољикон ё эрониён ба забони порсї суњбат мекунанд ва онњо порс ё порсивон њастанд. Бархе аз тољикон њам њастанд, ки ба забонњои эронии ѓайр аз порсї суњбат мекунанд, аммо њамчунон эронианд. Яъне забони порсї унсури таъйинкунанда барои тољикон нест, балки як забони эронї њамроњ бо табори эронї аст, ки онњоро тољик (эронї) мекунад. Ваќте ки медонем табору нажоди як кас эронист ва забонаш њам эронист, чигуна метавонем њувияти миллии ўро ѓайриэронї бидонем? И.У: Суол мешавад: чї фарќ аст миёни пантуркисте, ки мегуфт, тољик дар Осиёи Миёна нест ва онњое, ки мегўянд, "мо форсем, на тољик"? Њарду њам будани тољикро дар хонаи азалии худаш инкор мекунанд. Д.Р: На њеч понтуркистеро мешиносам, ки мункири њузури тољикон дар Осиёи Миёна бошад ва на тољикеро дидаам, ки худро порс бидонаду тољик на. Ин иддиъо дар зиндагии воќеъї мисдоќе надорад. Понтуркистњо ин пиндорро мепарокананд, ки тољикњо аз Эрони имрўзї ба минтаќа муњољират кардаанд. Гуфтам "пиндор", чун як сухани газо-

фу бепоя аст. Эрониён аз дербоз, њатто пеш аз ин ки пояшон ба Эрони имрўзї бирасад, дар Фарорўд (Мовароуннањр, Осиёи Миёна) њузур доштаанд. Пањнаи Ориёно, ки баъдан номи он таѓйири шакл доду "Эрон" шуд, њамвора минтаќаи моро њам дарбар доштааст. Истробу (Страбон) дар садаи якуми пеш аз мелод дар китоби "Љуѓрофиё"-и худ менависад: "Номи "Ориёно" ба сарзаминњои дигар њам итлоќ мешавад; ба бахшњое аз Порсу Мод ва њамин тавр ба сарзаминњои бохтариёну суѓдиён дар шимол; зеро онњо таќрибан ба як забон такаллум мекунанд; гўишњои онњо тафовути андаке дорад". (Strabo, Geography, 15.8) Яъне ин љуѓрофидон, файласуф ва торихдони юнонии даврони бостон бохтариёну суѓдиён (пешиниёни мо)-ро дар канори порсњову модњои он замон дар як ќаламрав ќарор дода ва забони њамаи онњоро таќрибан яке дониста, бо тафовутњое андак. Пас ба њеч рўй суњбат аз "омада" будани тољикон (эрониён) дар Осиёи Миёна нест. Осиёи Миёна (Мовароуннањр, Фарорўд), аз замоне ки торих мактуб шуда, сарзамини эрониён (тољикон) буд ва боќї мондааст. Суњбат аз ин аст, ки вожаи "тољик" дар бофтор (контекст)-и торихию фарњангию адабї сирфан мутародифи "эронї" аст. Фирдавсии Тўсї њам дар дар тафсири мавзўъ бештар аз Истробу сињња гузошта ва шањрњои Эронро ингуна баршумурдааст: Њар он шањр, к-аз марзи Эрон нињї, Бигў, то кунам он зи туркон тињї. Аз Эрон ба кўњ андар ояд нахуст Дари Ѓарчагон аз бари буми Буст. Дигар Толиќоншањр то Форёб, Њамедун дари Балх то Андароб. Дигар Гўзгонони фархундаљой Нињодаст номаш љањон-кадхудой. Дигар Мўлиён то дари Бадхишон, Њамин аст аз ин подшоњї нишон. Фурўтар дигар дашти Омўйу Зам, Ки бо шањри Хатлон барояд барам. Чу Шигнону Тирмизу Висагирд, Бухорову шањре, ки њасташ ба гирд. Њамедун бирав, то дари Суѓд низ, Наљўяд касе подшоњї ба чиз. В-аз он сў, ки шуд Рустами гардсўз, Супорам ба ў кишвари Нимрўз... И.У: Асоси тољик дар Бухорову Самарќанд аст... Дар вилоятњои Бодканд, Љалолобод ва Ўши Ќирѓизистон ва Чимкенту Љамбули Ќазоќистон њам тољикони тањљої њастанд, на кўчидарафта ё мардикор. Д.Р: "Асоси тољик дар Бухорову Самарќанд аст", агар дидгоње мањалгароёна ва ѓайриъилмї нест, ки чист? Чигуна ва бар мабнои чи меъёру милокњое мешавад мањалли асосии "тољик"-ро мушаххас кард? Ва бар пояи чи далелњои илмие мешавад тољикони дигарро "ѓайриасосї" ва фаръї донист? Вожаи "тољик" аз садаи 11-уми мелодї ба баъд барои эрониён ба кор меравад. Нахустин мавриди корбурди он тавассути Юсуфи Баласоѓунї, торихнигори уйѓур, дар ки-

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

БАЊСИ МИЛЛАТСОЗЇ

Дориюши РАЉАБИЁН: "МАН ТОЉИКАМ, ЯЪНЕ ЭРОНЇ" Дар посух ба матлаби Иброњим Усмонов - "Мо тољикем, на форс" тоби "Кутадгу билиг" ба мушоњида расида, ки ў эрониёнро "тољик" меномад. Восилї Бортулд (Василий Бартольд), ховаршиноси олмонитабори Русия, дар соли 1910 рисолае ѓарро навишт бо номи "Таджики" ("Тољикон") ва барои нахустин бор бо истинтољ аз тамоми навиштањои муртабит дар тўли торих ба забони содаву расои илмї далели итлоќи ин ном ба эрониёнро тавзењ дод: "Вожаи "тойчик" дар забони пањлавї, "точик" дар забони арманї ва "дошї" дар забони чинї њам ба маънои "араб" аст. Зоњиран, дар Осиёи Миёна њам мардуми эронии бумї ишѓолгарони мусалмонро чунин меномиданд; чун бино ба бардошти мардумони он даврон, њар эроние, ки ба ислом гаравида, араб мешуд (руљ. Торихи Табарї, II, 1508, 13), ин вожа ба маънои "мусалмон, марди дастандаркори густариши фарњанги исломї" вориди забони туркњо њам шуд. Ва чун бештари мусалмононе, ки туркњо мешинохтанд, эронї буданд, вожаи "тељик" дар забони туркњо ба маънои "эронї" ба кор мерафт. Мањмуди Кошѓарї (I, 324) вожаи "тежик"-ро "порс" (ал-форисї) маъно мекунад. Китоби "Кутадгу билиг" њам ки дар њамон давра навишта шуда, "тељикњо"-ро ѓайриъараб ва порс медонад (Радлов, Словарь, III, 1096). Эрониён њам, дар њоли таќобул бо фармонравоёни туркашон дар он давра худро "тозик" меномиданд (Торихи Байњаќї, нашри Морлей, сафњаи 746). Пайваста бар таќобул ва ихтилофоти турку тољик таъкид мешуд ва иддиъо мешуд, ки равобити дўстонаву хешовандї миёни турку тољик њамеша поёни баде дошта ва ин ки тољик њаргиз наметавонад ба турк эътимод кунад (Зањириддини Маръашї, 248, 253)." Ин таъбири устод Бортулд, фориѓ аз балоёи аќидатию сиёсие, ки њафт сол баъд (1917) домангири илми сарзаминаш шуд, посухгўи њамаи пурсишњои мо дар бораи вожаи "тољик" аст. Шигифтиангез аст, ки дар маросими рўнамоии китоби Иброњим Усмонов њам љаноби Усмонов ва њам оќои Абдуннабї Сатторзода дам аз эътибори фармудањои муртабити устод Бортулд мезаданд, аммо зоњиран ба маѓзи каломи ў дар рисолаи "Тољикон" таваљљуњи кофї надоштаанд. Вагарна бо такя бар ин тафсири мантиќию торихї метавонистанд корбурди вожаи "тољик" дар ториху адабиёти порсиро маъно кунанд. Дар ториху адабиёти порсї ин вожа њама љо ба маънои "эронї" омадааст, бавежа дар таќобул бо "турк": Шояд ки ба подшањ бигўянд, Турки ту бирехт хуни тољик. (Саъдии Шерозї) Туркї њама туркї кунад, тољик тољикї кунад, Ман соъате туркї шавам, як лањза тољикї шавам. (Мавлавї) Резахори наволаи карамаш Турку тољику бандаву озод. (Њотифи Исфањонї) Аз ин намунањо фаровон аст. Ва њама љо мо он таќобули миёни турку тољикро мебинем. "Тољик" њама љо ба маънои эронї омада, аммо танњо дар мавориде ба кор рафтааст, ки дар баробари он "турк" ќарор мегирад. Чаро? Чун "тољик" ба маънои эронии мусалмоне, ки барои туркон исломро ба армуѓон оварда, мавриди корбурди туркон буд. Ба монанди "аљам", ки ба маънои "эронї" дар миёни арабњо мутадовил буд ва дар забони порсї њам таќобули "арабу аљам"-ро сохт. Дуруст ба монанди "турку тољик". Ва њамсоягии эрониёни Осиёи Миёна бо ќав-

мњои турктабор ин номро саранљом нињодина ва расмї кард. И.У: Ангелиус, муаррихи голландї њанўз асри 17 ба Хуросон омада, бо њайрат менависад, ки дар кишвари Форс мардум худро тољик мегўянд. Сафири аввалини Британия дар Афѓонистон навиштааст, ки мардуми Кобул пурра тољиканд ва аз он ба шимол њам њама тољиканд... Д.Р: Ин нуктае, ки оќои Усмонов зикр кардааст, хилофи бовари ўро собит мекунад. Дар садаи 17-уми мелодї, замоне ки сарзаминњои эронї тањти султаи дудмонњои турктабор буданд, мардуми "кишвари Форс" худро тољик мегуфтаанд. Оё ин ба маънои му-

Маданияти узбакия"-ро шояд оќои Усмонов ихтироъ карда бошад, зеро чунин иборате дар торихи башарї вуљуд надорад. Подшоњони Гўрконии Њиндустон, ки забони порсиро бо худ ба шибњиќора бурданд, бар хилофи бовари оќои Усмонов, узбак набуданд.

тародиф ё њаммаъно будани "тољик"-у "эронї" нест, ки чист? Ё тасаввур бар ин аст, ки он одамон њамагї аз Тољикистони имрўзї ба Форс муњољират карда буданд? На. "Тољик" њамвора мутародифи "эронї" будааст. Ин њаќиќати илмиро бояд бидуни айнакњои сиёсї дид. И.У: Тољикону њазорањо - тољикзабонњо 45 дарсади ањолии он кишварро ташкил медињанд. Дар Чин сарикўлињо ба сар мебаранд, ки беш аз 60 њазор гуфта мешаванд. Д.Р: Дар Афѓонистон њеч ањади порсигўе худро "тољикзабон" намедонад. Порсигў, порсивон, порсизабон истилоњоти ќобили ќабул барои њамзабонони мо дар Афѓонистон ва фаротар аз он аст. Чун "забони тољикї" як истилоњи сиёсии офаридаи Иттињоди Шўравї аст ва корбурди он сирфан дар њавзаи расмист ва фаротар аз ќаламрави Шўравии пешин ба кор намеравад. "Тољикзабон" номидани порсигўён ѓалати торихї ва забоншинохтї њам њаст. Чаро? Њамон гуна ки дар бахшњои пешини ин љустор арз шуд, "тољик" ба маънои "эронї" аст, на танњо "форсизабон". Яъне забони модарии як тољик (эронї) метавонад порсї набошад, аммо њатман яке аз забонњои эронист. "Тољикї" хондани забони порсї барои тамомияти миллат дар Тољикистон њам хатарбор аст. Мо тољиконе дорем, ки забонашон порсї нест. Тољикони Помиру Яѓноб порс ё порсизабон нестанд, аммо тољик ё эронианд. Пас бар пояи кадом далели илмие мешавад забони порсиро "тољикї" номид? Оё порсї танњо забони тољикон аст? На. ЗабонЊОи тољикї (эронї) дорем, аммо як забони воњиди тољикї (эронї) вуљуд надорад. Аз ин рў, "тољикї" хондани забони порсї - гузашта аз ин ки як амри сиёсист - ба маънои дувумдараља донистани тољикони нопорсизабон аст. Ин таъбир барои тамомияти миллии тољикон њам хатар дорад. Худи оќои Усмонов суњбат аз тољикони сарикулї дар Чин мекунад. Вале оё ў медонад, ки забони ин тољикон порсї нест, балки сарикулї (яке аз забонњои помирї ва эронии шарќї) аст? Пас ба чи далеле муваљљањ бояд забони порсиро "тољикї" номид? И.У: Бубинед, дар ќадим чор халќ буд: суѓдї, бохтарї, хоразмї ва форс. Ин њама аз як нажод ва решаи умумї њастанд. Ин нукта љои бањс надорад. Аммо савол ин аст, ки чаро сеи аввал бояд набошанд ва ахирї

монад? Ин чї раванд аст? Д.Р: Кї гуфтааст, ки дар ќадим сирфан чањор (4!) "халќ"-и эронї (тољик) будаанду дигар њеч?! Ин дидгоњ беандоза ѓайриъилмї ва пурсишбарангез аст. Агар манзури оќои Усмонов сирфан мардуми шарќи Эрон будаанд, манзураш аз "форс" чї будааст? Ва агар мехостааст тамоми мардумони эрониро баршумурад, чаро аз дигарон ном набурдааст? Ин гуна пурсишњо арзиши илмии суханони тарафро зери суол мебарад. Ба њар рўй, бояд посух гуфт. Бояд ба ин устод тавсия кард, то торихи сакоињо, модњо, портњо, согортињо, кордухњо, киртињо, коспиён, кодусиён, рухаљињо, доњонњо, зарангњо ва бисёре дигар аз мардумони њамтабори моро њам дар доираи мутолеъоти худ ќарор дињад, то дарёбад, ки "дар ќадим фаќат чањор халќ набуд". Бамаротиб бештар аз он буд. Онњо нопадид нашудаанд, балки ба забоне дигар ва ѓолибан ба забони порсї суњбат мекунанд. И.У: Аммо савол ин аст, ки чаро сеи аввал бояд набошанд ва ахирї монад? Ин чї раванд аст? Д.Р: Торих чизе дорад ба номи assimilation, яъне яксон шудан. Суѓдию бохтарї (бар мабнои љадвали И. Усмонов) яксон шудаанд. Яъне имрўза суѓдињо бо бохтарињо яке шудаанд ва бахши аъзами онњо дигар чанд забон надоранд, балки як забони воњид доранд, ки номаш порсї аст. Оё бояд нороњат шуд аз иттињоди ду гурўњи эронии мардум? Суѓдињову бохтарињо миллияти худро таѓйир надодаанду эронї мондаанд ва сирфан забонашонро яке кардаанд: порсї. Оё аз диди касе чун Иброњим Усмонов бояд гузаштагони суѓдию бохтарии худро "хоин" бидонем? Ба назари ман, на. "Хоин" касест, ки маслињати миллатро ба хотири маслињати шахсии худаш нодида бигирад. Ин ки акнун мо, эрониёни Фарорўд (тољикон), як забони воњид (порсї) дорем, барги барандаи мост. И.У: Маликушшуаро Бањор мегўяд, ки то истилои араб забони асосии мардуми Эрон суѓдї буд, пањлавї ба форсии имрўза камтар монандї дошт. Пас аз истилои араб, ба ќавли ў, то 300 соли дигар забони асосї дарї (дарборї) буд. Рўдакиву Робиаи Балхї, Даќиќиву Манучењрї забони худро дарї гуфтаанд, на форсї. Д.Р: Устод Бањор дар бораи шеъру забони шеър њар чи бигўяд, ба рўи чашм. Аммо

агар аз забоншиносї чизе гуфтааст, дар чашми забоншиносон нанамудааст. Чун устод забоншинос набуд. Шоъир буд. Ба монанди Иброњим Усмонов, ки забоншинос нест, балки як рўзноманигори даврони шўравї аст. Иддиъоњои оќои Усмонов сирфан ба далели матрањ шудани ин бањс дар мањофили маљозї љиддї гирифта шудааст. Вагарна чи касе, ки аз торихи Эронзамин огоњ бошад, чунин хибтеро муртакиб мешавад: "То истилои араб забони асосии мардуми Эрон суѓдї буд"?! Барои огоњони амр њувайдост, ки пеш аз истилои араб ин сарзамин тањти сайтараи Сосониён буд. Забони ањди Сосонї порсии миёна буд ва порсии навини мову шумо имрўза дунболаи торихии њамон забони эронии ѓарбист. Пас "забони асосии мардуми Эрон" донистани забони суѓдї оё њеч далели илмї дорад? Ё сирфан савор бар мављи эњсос аст? И.У: Осори Бедилу Зебуннисову Амир Хусравро онњо маданияти ўзбакия њам мегуфтанд, њарчанд забон форсиву тољикї буд ва онњо тољик буданд. Чаро? Зеро ин маданиятро ўзбакњо бурданд ва чун давлат - давлати ўзбакњо буд. Д.Р: "Маданияти узбакия"-ро шояд оќои Усмонов ихтироъ карда бошад, зеро чунин иборате дар торихи башарї вуљуд надорад. Подшоњони Гўрконии Њиндустон, ки забони порсиро бо худ ба шибњиќора бурданд, бар хилофи бовари оќои Усмонов, узбак набуданд. Бунёнгузори дудмони Гўрконї Зањириддин Муњаммад Бобур буд; як барлоси порсизабони Осиёи Миёна, ки асаре ба номи "Бобурнома" дорад. Бар мабнои "Бобурнома", ин фармонравои шибњиќораи Њинд узбак набуд, балки узбакњоро раќиби худ медонист ва каллањои барканда аз тани узбакњоро дар зумраи пирўзињои љангияш бармешумурд ва порсї бар љои забони модариаш нишаста буд. Бедилу Зебуннисову Амир Хусрав њам аз њамон табор буданд, аммо порсигўтар. Яъне тољик. И.У: Моро дар сад соли дигар касе дар љањон форс намегўяд. Њама моро тољик мешиносанд ва ќабул кардаанд. Дар сад соли дигар њам тољикони Афѓонистонро њам "форс" нахоњанд гуфт. Д.Р: Аслан чаро касе бояд Шуморо "форс" хитоб кунад, агар Шумо форс набошед? Њар инсоне аз худ њувияте дорад. Пазириши ин њувият аз сўи касе дигар набояд таъсире бар шинохти он инсон аз худ дошта бошад. Танњо дар њолатњое, ки инсон дучори худкењтарбинї ("комплекс неполноценности") шуда бошад, бовари дигарон дар бораи ў бар шинохти худи ў аз худаш таъсир мегузорад ва ўро ба боварњои ѓалат мерасонад.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

Аввали њафтаи гузашта дар Королинаи Шимолии ИМА марди мусаллање се узви як хонаводаи љавони мусалмонро бо зарби тир ба њалокат расонд. Мебоист ин њодисаи мудњиш дар сархати муњимтарин хабарњои олам ќарор мегирифт, вале чунин нашуд. Ин рўйдоди такондињанда бори дигар бесоњибии мусалмонро дар аќсои олам ба намоиш гузошт. Онро касе мањкум накард, садои эътироз на танњо дар Аврупову Амрико, балки дар худи љомеаи исломии олам шунида нашуд. Ва ягона касе, ки аз миёни кишварњои исломї эътироз кард ва њатто аз Обама интиќод намуд, Раљаб Тайип Эрдуѓон, президенти Туркия буд. "Обама то њол њич изњороте надод. Вай метавонист њадди аќал як ќатра эњтиром ба мардум дошта бошад. Њатто як сухани њамдардї њам не. Сукут дар чунин маврид ба содагї ќобили сарзаниш аст", - гуфт ў. Ин фољеа рўзи сешанбеи гузашта, соати 17 дар Мидоумонт, ки як квартали сокиту ороми Финли-Форест ба шумор меравад, рух додааст. Бино ба иттилои аввалия, ќотил Крейг Стивен Хикс аз љумлаи аъзои љумбиши "Бехудоён љонибдори баробарњуќуќї" будааст. Аз тири ў донишљўи 23 - солаи дандонпизишкї Зиё Шодї Баракоти суриёитабор, њамсари 21 - солаи ў Юср Муњаммад Абу Солењаи фаластининасаб ва хоњари 19 - солааш Разон Муњаммад Абу Солења кушта шуданд. Баракат донишљўи соли дуюми донишкадаи дандонпизишкї буд. Њамсарашро мебоист соли оянда ќабул мекарданд. Ин ду тан њамагї шаш моњ пештар издивољ карда буданд. Хоњари хурдии ў Разон Муњаммад Абу Солења бошад дар курси аввали донишкадаи архитектура тањсил мекард. Маљмаъае, ки ин се тан кушта шуданд, ба манзалаи як хобгоњи донишљўї буд. "Баъди куштор дар он хешовандон ва ёру дустонашон гирд омаданд, баъзењо гиря мекарданд ва иддае онњоро таскин медоданд. Њамагон интизоранд, ки пулис кай билохира хулосаи худро эълон мекунад. Вале ба назар мерасад маќомоти њифзи њуќуќ чандон саросема њам нестанд тањќиќ кунанд", - мегўянд хешовандон. То ба ин лањзањо љузъиёти ин њодиса норушан аст ва даќиќан маълум нест, ки асли мољаро чї бошад. Расонањои амрикої истинодан ба маќомоти пулис хабар дода буданд, ки аслан мољаро аз таваќќуфгоњи мошин сар задааст. Вале агар кас мўшико-

ЗАМОНА

ЌАТЛИ СЕ МУСАЛМОН ДАР ИМА

Чаро љомиаи љањонї шармандавор хомўширо ихтиёр кард?

ЌОТИЛ КРЕЙГ СТИВЕН ХИКС фона ба ин фарзия таваљљуњ кунад, он чандон боваркарданї нест. Руљуъи хеле кутоњ ба сањифаи Хикс дар Фейсбук аз исломситезии ў шањодати бараъло медињад. Аз љумла дар мавриде вай менависад: "Ваќте сухан аз тањќир меравад, онро на ман, балки дини шумо оѓоз мекунад". Падари ќурбониён дар суњбат бо CNN гуфтааст, ки ин ќатл ба пояи эътиќод сурат гирифтааст. То замоне, ки домодаш дар Чэпел-Хилле танњо зиндагонї мекард, мушкиле пеш наёмада буд. Ваќте духтари ў, ки дар сар рўсарї дошт, ба хонаи шавњараш кўчид, мушкил оѓоз гардид. "Духтарам борњо ба ман гуфта буд, ки ин њамсоя меояд ва шўру маѓал мебардораду меравад. Дар миёнаш њамеша туфангча дорад. Падар, ман гумон мекунам, ў моро бо ин сурате, ки дорем, чашми дидан надорад". Ва Хикс чун як бехудо нафрати фаровоне ба њамаи динњои муътабари олам дорад, ки пинњон њам намекунад. Дар навиштањо-

КУШТАШУДАГОН ЗИЁ ШОДЇ БАРАКОТИ 23-СОЛА, ЊАМСАРИ 21 - СОЛАИ Ў ЮСР МУЊАММАД АБУ СОЛЕЊАИ ВА ХОЊАРИ 19 - СОЛААШ РАЗОН МУЊАММАД АБУ СОЛЕЊА

яш аз суханони атеистони машњуре чун Билл Мар ва Ричард Докинз меорад ва суханњои тавњиномезе нисбати Ислом, месењият ва яњудият менависад. Ин гуруњи бехудоёне, ки дар шабакањо ба њам омадаанд, намояндагони бештар аз 50 љамъияти атеистии олам мебошанд, ки аз кишварњои Аврупо, Эрон, ИМА, Британияи Кабир, Ямайка, Австралия идора мешаванд. Дар яке аз навиштањои худ дар Фейсбук ќотил менависад: "Чу њар инсони соњиби аќли солим ман њаќе дорам ва дорои ин маъмурият низ мебошам, ки дини шуморо тањќир намоям". Вале коре, ки анљом дод, њатто аз назари Ричард Докинз, ки ќотил Хикс басо мўшикофона навиштањои ўро мехонад ва бањра мебардораду иќтибосоти фаровоне дар сањифањои худ аз ў љо медињад, нафратовар намуд. Вай баъди ин рўйдоди хунин дар Твиттер менависад: "Чи гуна як одами солимаќл метавонад ќатли мазлумонаи се љавони мусалмон дар Чапел-Хиллеро мањкум накунад"? "Аз пулис мо донистем, ки њамаи ин се тан бо як тир ба сарашон ба њалокат расонда шудаанд. Дар чунин як утоќи басо кўчак. Ва њамаи ин бо як сабки эъдом анљом шудааст, наметавон онро дигаргуна номид. Агар ин нафрат нест, пас чї бояд бошад?" - навиштааст як нафар дар Фейсбук.

Њуввияти ќурбониён ХОНАЕ, КИ СЕ ЉАОН КУШТА ШУДАНД

Теъдоди фаронсавињое ба дини Ислом гаравидаанд, нисбат ба моњи январи соли 2014 дар соли равон њудуди 50 дарсад афзоиш ёфтааст. Расонањои Фаронса навиштаанд, ки њамлањои зидди исломї ва тарѓиботу таблиѓоти исломситезонаи расонањои Ѓарбї дар Аврупо ва бахусус дар Фаронса пас аз њамлањои терористї ба идораи маљаллаи танзии "Шарли Эбдо" натиљаи баръакс додааст. Масъулини масљиди марказии Порис, пойтахти Фаронса ба хабарнигорон гуфтаанд, ки дар моњи январи соли љорї 40 њолати мусалмон шудани фаронсавињоро ба ќайд гирифтаанд, њол он, ки дар январи соли 2014 ба 22 нафар Шањодатномаи пазириши Исломро додаанд. Масъулини масљиди марказї дар шарњи ин хабар гуфтаанд, ки зиёд шудани теъдоди нафароне, ки дар соли љорї исломро ќабул кардаанд, сифатан бењтар мебошад. Зеро дар сафи онњое, ки ба дини ислом гаравида-

Нашрияи туркии "Yeni Safak" ин се танро ѓамхорони мустаъзафин меномад. Онњо пайваста ба атфоли муњољир ва паноњандаи Сурия ва кишварњои дигар кўмаки амалї

ФАРОНСА: АЗ ТАБЛИЃОТИ ЗИДДИ ИСЛОМЇ ТЕЪДОДИ МУСАЛМОНОН БЕШТАР МЕШАВАД анд, бар хилофи солњои ќабл аслан кормандони полис, мудирони муассисањои мухталифи илмї ва тиљоратї, пизишкон ва ѓайра мебошанд. Ин афзоиш бар иловаи теъдоди афроде, ки дар Пориси Фаронса исломро ќабул карданд, дар шањрњои Стресбург 33% ва дар шањри Леон 20% низ ба ќайд гирифта шудааст. Ба андешаи масъулини масљиди марказии Порис, таблиѓоти зиддиисломии расонањо ва њукумати ин кишвар аз омилњоест, ки боис ба афзоиши гаравиши мардум ба дини мубини Ислом мебошад. Ба гуфтаи онњо, таблиѓоти зиддиисломї њисси кунљковии мардумро дар бораи Ис-

лом зиёд карда, фурўши китоби Ќуръон ва дигар китобњои исломї бештар шудааст. Њамзамон хабар дода мешавад, ки аз љониби гурўње аз фаъолони исломгаро дар Фаронса Њизби демократии исломї ташкил шуд ва дар як муддати кўтоњ тавонист беш аз 800 узв ва 9 њазор љонибдор пайдо карда, дар интихоботи маљлисњои мањаллї ширкат кунад. Ин њама дар пайи ќазияи њамла ба "Шали Эбдо" мебошад. 7-уми январи соли љорї дар як њамла ба идораи маљаллаи танзии "Шарли Эбдо" ки бо чопи карикатурањои тавњиномезаш нисбат ба Муњаммад(с), паёмбари мусалмонон шуњрат дорад, 11 нафар аз кормандони он кушта шудаанд.

мерасонданд, барояшон хайрияњо љамъ меоварданд, ёрии ройгони тиббї мерасониданд. Ва на танњо ба мусалмонон, балки ба 75 бехонаи амрикої, ки аксаран пайрави динњои дигар мебошанд, хўрокворї таќсим мекарданд. Аз расмњое, ки дар Фейсбук пайдо шуда буд, дида мешуд, ки Юср шахсан ба калисо мерафт ва ба атфоли ќурбониёни љанг маводи хўрока таќсим мекард. Ќарор буд тобистони имсол онњо ба урдугоњи паноњандагони суриёї ба Туркия меомаданд ва дар бемористонњои ин кишвар ба кўмаки ройгони тиббї ба оворагон машѓул мешуданд. Дар доираи маъракаи љамъоварии онлайни кўмакњо ба атфоли муњољир 15 њазор доллар гирд омад ва баъди як рўзи ин фољеаи мудњиш ин раќам ба 50 њазор расид.

Ба љойи охирсухан Моње ќабл ќатли афроде, ки Пайѓамбари бештар аз миллиард нафар сокини Сайёраро тавњин мекарданд, боиси сару садои зиёде шуд ва аксари кишварњои олам бо мањкум кардани амали террористї садои эътироз баланд карданд. Он замон ниме аз олам Шарли шуд. Аммо аз ќатли як хонаводаи љавони мусалмон дар маркази демократияи олам таќрибан касе эътироз накард: на СММ, на Иттињодияи Аврупо ва на ягон созмони исломї. Танњо Барак Обама, ки он њам баъди интиќоди Эрдуѓон. Ва як тан њам Шодї Баракоту Юср Муњаммад нашуд...

Бобољони ШАФЕЪ

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

СОЛИ ОИЛА

Издивољ ва ташкили хонавода дар љомеањои инсонї, бахусус, дар тамоми тамуддунњои вобаста ба динњои осмонї вуљуд дошт, тамоми соњибони шариъатњои Илоњї пайравони худро барои ташкили хонаводаи солим ва шаръї њамеша таъкид кардаанд. Шариъати Муњаммадї њам, ки хулосаи тамоми шариъатњои осмониро дар симои Ислом ба љањониён таќдим мекунад, дар ин маврид њанўз аз садри Ислом бо сароњат эълом кардааст, њар касе, ки аз никоњ ва ё барпо кардани оила рў бигардонад, аз љумлаи пайравони Муњаммад(с) нест. Дини мубини Ислом ба хотири рушд ва инкишофи хонаводањои исломї институтњои алоњидаеро дар ин замина роњандозї кардааст. Аз љумла, дар илми фиќњи исломї ду иниституте бо номњои "никоњ" ва "талоќ" вуљуд доранд, ки онњо заминаи ташкили оила ва бунёди хонаводањоро аз оѓози интихоби њамсар то њассостарин марњилањои зиндагї, ки баъзан ба људої њам меанљоманд, мавриди омўзиш ќарор додаанд.

ИЗДИВОЉИ ИСЛОМЇ Бо кї бояд никоњ кард ва накард?

Никоњи мањорим

ѓамбараш њазрати Муњаммад(с) фармудааст: "Эй паёмбар, Мо занонеро, ки мањрашонро додаї ва ононро, ки ба унвони ѓаниматњои љангї, ки Худо ба ту арзонї додааст, молик шудаї ва духтарони амак ва духтарони аммањо ва духтарони таѓо ва духтарони холањои туро, ки бо ту муњољират кардаанд, бар ту њалол кардем ва низ зани мўъмине, ки агар худашро ба паёмбар бахшида бошад, њар гоњ паёмбар бихоњад, ўро ба занї гирад. Ин њукм махсуси туст, на барои дигар мўъминон. Мо медонем дар бораи занонашон ва канизонашон чї њукме кардаем, то барои ту мушкиле пеш наёяд. Ва Худо омурзандаву мењрубон аст!"( Ояти 50, сураи Ањзоб). Дар ривоятњои мустанад ва муътамади исломї њам омадааст, ки њазрати Паёмбар (с) Фотима бинти Муњаммад духтари худашро ба никоњ Алї бин Абўтолиб, амакбачааш даровард. Инчунин Муњаммад (с) духтараш Зайнабро ба никоњи писари холааш Абул-Ъос бин Рабиъ дод ва тибќи таъбири Ќуръонї Аллоњи пок Зайнаб бинти Љањш духтари аммаи њазрати Муњаммад(с)-ро ба никоњи Паёмабраш (с) даровард. Ин чиз боис шуд, ки Зайнаб бо ифтихор ба дигар њамсарони Паёмбар мегуфт, ки агар аќди никоњи шумо дар замин ва дар байни мардум сурат гирифта бошад, Аллоњ Таъоло аќди никоњи маро аз болои њафт осмон бо њазрати Муњаммад (с) бастааст. Ќуръони карим дар ояти 37 - и сураи алАњзоб ин издивољро чунин таъриф кардааст: "Ва ту ва он мард, ки Худо неъматаш дода буд ва ту низ неъматаш дода будї, гуфтї: "Занатро барои худ нигањ дор ва аз Худо битарс". Дар њоле ки дар дили худ, он чизро, ки Худо ошкор сохт, махфї дошта будї ва аз мардум метарсидї, њол он ки Худо аз њар каси дигар сазовортар буд, ки аз ў битарсї. Пас, чун Зайд аз ў њољати хеш бигузорад (Зайд писархонди Муњаммад (с) буд, Паёмбар(с) худаш духтари аммааш Зайнаб бинти Љањшро ба никоњи ў дароварда буд, ваќте Зайд аз Зайнаб људо шуд, ба њамсарии туаш даровардем, то мўъминонро дар заношўї бо

Шариъати исломї ташкили хонавода ва ё бунёди оиларо ба ду гурўње аз занон манъ кардааст. Издивољ бо ин ду гурўњи мамнўъ шуда, дар як њолат барои њамеша ва дар њолати дуввумї ба таври муваќќат њаром эълон карда шудааст: 1-Худои карим дар оятњои аз 22 то 25-и сураи "Нисо" дар бораи никоњи мањорим - заноне, ки издивољ кардан бо онњо барои њамеша њаром аст, њарф зада, эшонро чунин зикр кардааст: "Модаронатон ва духтаронатон ва хоњаронатон ва аммањоятон ва холањоятон ва духтарони бародаронатон ва духтарони хоњаронатон ва заноне, ки шуморо шир додаанд ва хоњарони ширхораатон ва модарони занонатон бар шумо њаром шудаанд. Ва духтарони занонатон, ки дар канори шумо њастанд, њар гоњ бо он занон њамбистар шудаед, бар шумо њаром шудаанд. Вале агар њамбистар нашудаед, гуноње муртакиб нашудаед. Ва низ занони писароне, ки аз пушти шумо њастанд, бар шумо њаром шудаанд". 2-Дар бораи гурўњи дуюм чунин фармудааст: "Ва набояд ду хоњарро дар як замон ба занї гиред, магар он ки пеш аз ин чунин карда бошед. Албатта, Худо омурзанда ва мењрубон аст". Ва низ "Занони шавњардор бар шумо њаром шудаанд, магар онњое, ки ба тасарруфи шумо даромада бошанд. Аз китоби Худо пайравї кунед. Бо заноне, ки падаронатон ба аќди хеш даровардаанд, заношўї макунед, магар он ки пеш аз ин чунон карда бошед. Зеро ин кори бад ва мавриди хашми Худост ва шеваест нописанд". Инчунин ба њеч марде иљозат дода нашудааст, ки бо хола ё аммаи занаш дар як ваќт никоњ кунад.

Никоњи аќориб (хешу таборї) Дини мубини ислом дар бораи никоњи хешутаборї, аз љумла духтари хола ё аммаву амак њам назари худро ошкоро баён кардааст. Худои карим дар ин маврид хитоб ба Пай-

занони фарзандхондагони худ, агар њољати хеш аз ў бигузорида бошад (аз онњо људо шуда бошанд), манъе набошад. Ва њукми Худованд шуданист." Худои карим бо ин издивољ ба мардум њукми беасоси дигареро низ дар бораи он њукми фарзандхонд гўиё њукми фарзанди воќеии инсон астро бекор кард.

Интихоби дуртар Шариати исломї никоњи ѓайри хешутаборї ё интихоби њамсари муносибро аз дигар ќавму миллатњо манъ накардааст, балки ба хотири бунёди оилаи солим, расонидани рисолати исломї, барќарории сулњу дўстї ва мустањкам кардани робитањои иљтимої ба пайравони худ бидуни ташвиќу тарѓиб онро љоиз донистааст. Барои мисол, таърихи Ислом ва сирати Расули Акрам(с) ва ёрони бовафояшон гувоњи он аст, ки худи њазрати Муњаммад (с) дар баробари ин, ки бо духтари аммааш оиладор шуд, аз дигар ќавму миллатњо њам барои худ њамсаре интихоб карда буданд.

Ёфтањои тиббї Тањќиќоти тибби муосир њам дар ин росто исбот кардаанд, ки њар инсоне дар вуљудаш аз 5 то 10 бемории ирсї дорад, вале дар баъзе мавридњо ин беморињои ирсї њангоми никоњи хешутаборї эњтимоли зиёд шуданро доранд. Ба хотири солимии насл ва сарфу харљи камтар ба издивољкунандагон тавсия додааст, ки пеш аз никоњ худро аз ташхиси тиббї гузаронанд. Аз ташхиси тиббї гузаштани њар ду љониб ба гуфтањои Худову Расул њеч мухолафате надоранд, чун, ки дар замони мо ба ѓайр аз беморњои ирсї номгўи зиёди беморињои гузаранда њам рушд кардаанд. Ба хотири пешгирї кардан аз сирояти чунин беморињо донишмандони исломї ташхиси пешазникоњии тиббиро љоиз ва дар баъзе кишварњое, ки беморињои ВИЧ/СПИД ва ѓайра хеле зиёд интишор ёфтаанд, зарурї медонанд, то наслњои баъдии онњо аз чунин никоњњо осебпазир ба дунё наоянд.

Инчунин нињодина кардани фарњанги ташхиси тиббї барои тамоми шањрвандоне, ки ќасди издивољ доранд, кори хуб ва сариваќтї аст, аммо мањдуд кардани он дар никоњи хешутаборї самараи хубе дар пай нахоњад дошт. Зеро њеч яке аз тарафњои издивољ хоњ мард бошад ё зан, чї муњољири мењнатї бошад ва ё муќими Тољикистон 100 дарсад замонат дода наметавонад, ки дар баданаш њеч бемории ирсї ва ё гузаранда вуљуд надорад.

Ба љои хулоса Дар љомеаи Тољикистон, ки 99,9 мардумаш ба таври расмї ва ё рамзї аз дини мубини Ислом пайравї мекунанд, расман манъ кардани никоњи хешу таборї ба маънои њаром эълон кардани он пазируфта мешавад ва тибќи таълимоти исломї, њар нафаре, ки њалоли Худовандро њаром ва ё њароми Ўро њалол эълон ва ё эътироф кунад, аз дини Ислом хориљ шуда, никоњи шариъатиаш фасх (бекор) дониста мешавад. Мо мусалмонон бовар дорем, ки њар њалолу њароме, аз љумла никоњи хешу таборие, ки Аллоњ барои бандагонаш њалол донистааст, ба пуррагї манъ кардан ё њаром эълон кардани он хилофи аќидањои имонї ва ањкоми шариъати Муњаммад (с) мебошанд. Ба њамин хотир, чун ин миллат дар муддати беш аз 1400 сол хубу бади никоњњои хешутабориро аз насл ба насл ба мерос гирифтаанд, агар маќсад аз љорї кардани манъи никоњу хешутаборї тоза кардани насл аз беморињои ирсї бошад, пас бояд бар асоси барномаи мукаммал ва махсус њамаи издивољкунандагон аз беморињои ирсї ва гузаранда огоњ карда шаванд. Чун ки адабиёти исломї никоњи хешутарбориро на манъ кардааст ва на ба бастани аќди никоњи хешу таборї мардумро ташвиќу тарѓиб кардааст.

Амруллои НИЗОМ

САДОИ МАРДУМ

25%

Натиљаи як пурсиши виртуалї маълум кард, ки беш аз 40 дарсади иштирокчиён љонибдори ташхиси њатмии пешазиникоњии љавонон нестанд.

17%

Барои ман фарќ надорад

Оё мансабдорон духтарони худашонро бурда ташхис мекунанд?

16%

Ќатъиян не, тањќири њамсари ояндаам мењисобам

Не, мухолифи арзишњои миллї ва динии мо аст

17% Не, ин дахолат ба озодии инсон аст

14%

Њатман љонибдорї мекунам, чунки фиреб ва вайроншавии никоњ зиёд шудааст

10%

Бале, ин њам як навъ ташхиси саломатї аст

15%

22%

Ња, ќонун - ќонун, "амри подшоњ вољиб аст"

20%

НАЗАРИ МАРДУМ БА ТАШХИСИ ЊАТМИИ ПЕШАЗНИКОЊЇ ГУНОГУН АСТ

0% 1

Назарпурсии ахир тањти суоли "Оё Шумо аз ташхиси њатмии пешазникоњии љавонон љонибдорї мекунед?" маълум кард, ки 22% ширкаткунандагон ба варианти "Њатман љонибдорї мекунам, чунки фиреб ва вайроншавии никоњ зиёд шудааст" раъй дода, 14 дарсади дигар њам гуфтаанд, "Бале, ин њам як навъ ташхиси саломатї аст". Ва 5% дигар њам ба гузинаи "Ња, ќонун - ќонун, "амри подшоњ вољиб аст" овоз додаанд. Ин њам дар њолест, ки 17 дарсади иштирочиёни ин назарпурсї дар ин маврид гуфтаанд, "Не, ин дахолат ба озодии инсон аст", 16 фоизи дигар њам таъкид кардаанд, ки "Не, ин мухолифи арзишњои миллї ва динии мо аст" ва 8 дарсади дигар њам ба варианти "Ќатъиян не, тањќири

њамсари ояндаам мењисобам", раъй додаанд. Њамзамон 17 дарсади респондентони ОИ "TojNews" ба варианти "Оё мансабдорон духтарони худашонро бурда ташхис мекунанд?", овоз дода ва њамагї 1%-и ахир дар бораи ташхиси тиббии пешазникоњї иброз доштаанд, ки "Барои ман фарќ надорад". Ин назарпурсї бо супориши њафтаномаи сиёсии "Нигоњ" аз 11 то 17-уми феврал дар сомонаи Ољонсии иттилоотии "TojNews"гузаронида шуда, дар он 580 нафар иштирок кардааст. Сомонаи ОИ "TojNews" аз рўи платформаи Друппал сохта шуда, дар кори назарпурсињои он њар як корбари интернетї аз як компютер як маротиба раъй дода метавонад.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

БО ШОИР

ТИФЛИ КОВААМ Ман чу тифли Коваам, устоди ман оњангар аст, Найзаам бошад ќалам, испар маро худ дафтар аст. Нест манро тарсу бим аз ин њасудони замон Бо ламс дар олами Ќудси Худоям довар аст. Чун чароѓи лола месўзад дилам дар синаам, Гарчи сад ёру бародар бар мане чун ёвар аст. Дур бисуфтам дар сухан, маънои кул пайдо нашуд, 3-он ки маънои сухан ширин чу шири модар аст. Бок нест, рўзе аљал манро барад аз ин љањон, Ќалби ман холї наю саршори дурру гавњар аст. Эй чї пиндори ту, Њаќдод, олами дун бебаќост, Гар яке болову дигар аз касе пойинтар аст.

ЉОНУ ТАН

Бањорон мешукуфад дар гулистон лолаву наргис, Чу парвона ба гирди гуларус Њакдод мегардад.

ТАСБЕЊИ НИШОТ Тасбењи нишотам њама аз муњраи сол аст, Ин умри равон дар ѓами уммеди камол аст. То мижа задам сабза зи хокам ба њазон рафт, Њайфо, ки дами умр чу бењуда маќол аст. Як даст ба хайр аст, яке даст ба соѓар. Ниме ба њавои нафасам бе ќилу ќол аст. Сад љомаи нав дўхта дар ишќи гуландом, Афсўс зи он љома, ки аз молу манол аст. Љуз ганљи сухан, ганљ нахоњем аз ин дањр, Эй вой, аз он ганљ, ки бар даст муњол аст...

МАРДОНА

Аз булбули хушнаво чаман мемонад, Аз марди ѓазалсаро сухан мемонад. Дар машъали љовидон аён бишнидам, Баъд аз сари ќањрамон Ватан мемонад. Аз халќ "Юсуф, ки ба Миср подшоњї мекард" * Бар ёди ватан ватангадої мекард. Аз гардиши моњ то лаби сояи субњ, Хуршеднамо нур Худої мекард.

Душмане гар ту надорї, душмани худ мешавї, Ѓофил аз номус нанге дар тани худ мешавї. Ваќти мастї хешро бар соѓари мастї задам, Дар талоши зиндагї бадному дан-дан мешавї. Камбаѓал будан набошад айб дар чашми хирад, Дасту бозу дорї гар, машњури Мењан мешавї. Љони худ хурдан ба мењнат њимати мардонагист

ЊАЌДОДИ САФАР

Ёрони Худо, Мењани ман љону тан аст, Билло ба Худо, Мењанам, имони ман аст. Пайѓамбари Њаќ, ки њаќталошї мекард, Аз хеш љањони хеш розї мекард. Мегуфт: Ватан гўшаи имон бошад, Бо хоки Ватан танаш намозї мекард. Ёрони Худо, Мењани ман љону тан аст, Билло ба Худо, Мењанам имони ман аст.

ЗИНДАГЇ Зиндагї андар љавонї пиру ранљурам намуд, Аз маю маъшуќаю ёру диёр дурам намуд. Ман, ки дар дав оњуи сањро ба даст медоштам, Нешгире бар дари хоља замбурам намуд. Бар дари хайр, дар бикшодам њамчун Њотаме, Њотамии бемуруват низ дилгирам намуд. Чанд азизе аз азизони дилам гум кардаам, Он Худоям рўзи насъи аз назар дурам памуд. Борњо бо марг будам рў ба рў дар зиндагї, Марг бо чашми нигањ бар дори Мансурам намуд. Њељ тарсе аз касе бар дил надоштам њељ гоњ. Ман њамон Њаќдод њастам, Њаќ њаќгирам намуд.

ЃАЗАЛИ ФИРОЌ Ерон чї чора созам, ёр аз барам рамида, Бардошт даст аз дил доман зи ман кашида, Дарду зулмоти ѓамам ман бо дард њамдамам ман, Гў аз назар куљо шуд он нури њарду дида, Болу пари диламро миќроз зад фироќаш, Парвоз кай тавонад ин мурѓи парбурида. Ў буд дар малоњат яктову бешабоњат, Чун субњ љумла њуснаш дар пеши бар дамида, Эй Офаридагорам, ёри бидењ ба корам, К-ин офаридаи ту љуз ѓам наофарида. Њаќдод нола дорад аз ноњаќии дилбар, Эй Њаќ ба доди ман рас, ку ёри бардамида.

ХИРМАНИ ОБИ ЉАБИНАМ Бандаи ѓам нестам, побанди занљирам кунї, Нотавонбинї надорам, то ки тасхирам кунї. Дар равоќи синаам љуз ишќ набвад њосиле, Дар љавонї эй Бори Худо пирам кунї? Ман ишќбозам дар ду олам, ту њарифи ишќї, Ганљ бародарам зи олам, боз таъмирам кунї. Аз шуниди ѓайбати кас пунбабаргўшем мо, Эй мабодо, дар камони ин бало тирам кунї. Мехўрам аз хирмани оби љабинам нони хеш, Миннати Њотам нахоњам, то ки дилгирам кунї. Гирди хони давлати худ чарх мегардам чу моњ, Ин ки Њакдодам, чї созам, по ба занљирам кунї?

ДАР САРИ ЧАШМА Дар талоши умри худ пайваста ѓайрат мекунам, Аз бањои ѓайратам як рўз роњат мекунам. Ташнаам њардам ба оби нуќрасонат эй Ватан, Дар сари њар чашмаат сад шукри неъмат мекунам, Моли ту бар ман чаро? Худ номи ту бар ман бас аст, Дар китоби зиндагї ин сањфа њикмат мекунам. Чун надонам ман ба љон рушду нумўи миллатам, Хотири худро њама банди риёзат мекунам. Гарчи ман Њакдод њастам, доди ман доди Њаќ аст, Ё Њаќо, бар номи миллат, ман ибодат мекунам.

МИСРАИ ХУРШЕД Сухан гар нарм гуї, хотири кас шод мегардад, Хушо вайронае, к- аз дасти кас обод мегардад. Нафас андар гулў банд аст дар пеши сухансанљон, Вале бар гўши кар њар як сухан фарёд мегардад. Зи чашма моњ мељўям ба шабњо мисраи хуршед, Нигар, њар мисрае аз хуни дил эљод мегардад. Ту ошиќ нестї гар, нози Ширин аз куљо донї? Ва кўи ишќ зарби тешаи Фарњод мегардад. Бубин, гар сарв бошад зери лутфи боѓбон њар дам, Нињоле дар дами кўтоњ чун шамшод мегардад.

Аз тамаъ парњез кун, то неши сўзан мешавї. Санги њасратхўрдаам, Њаќдод, аз кини касон, Гўш бастан бењ, ки пур з-ин њарфи пурфан мешавї.

ЊИММАТИ ПАРВИН Дар талоши ном дорї, даст аз омин биёр, Дар саховат њимате чун моњу чун парвин биёр. Дини иффат њаст ислом, эй ба чашми нек бин, Перањан бар тан зи таќво, сурати муъмин биёр. Аз баландињо нахоњї гар фитодан сар ба зер? Бар дави аспи њаёт фармон аз ќамчин биёр. Дил агар хоњї накў бошад зи кини ин замон, Хешро аз суњбати ин сифлагои эмин биёр. "Нокасеро кас намудан ин нишони давлат аст" Душманат ояд агар, ўро зи тахти зин биёр. Ѓофил аз дунё туи Њакдод, масти љоми май, Дар бањорон бўсањо аз мањваши гулчин биёр.

ЊУСНАТ БА НОЗ Омад бањору љону дил созам фидои ту, Эй гул чї ќимат аст? Чї созам барои ту? Бар чашм нуру сабзаи офоќ хуш расад. Равдан ба чашми ман расад аз чашми вои ту. Гуфтам: Туро ба сайри шукуфа њамебарам. Гуфтї: Шукуфа ин манам, овањ, балои ту. Њуснат ба ноз-нози камолат шукуфтааст, Ман доначини касратам сар то ба пои ту. Гўшам, ки бар навозиши булбул расидааст. Эй андалеби бахт, манам њамнавои ту.

МАЊ Ба фармони ту мањ сар мефарорам. Агар љонам бихоњї, љон барорам. Ба сони атри домонат гули ноз. Куљо ман накњати гул љамъ орам? Чу майхорам ба даври љоми лаълат, Ба нўши лаъли лабњои ту зорам. Чу шабнам дар сафои косаи гул, Ту чашмак мезанї бањри хуморам. Чу токе соиди даврат бигирам, Ба озодї кашам сар дар бањорам. Надорам чуч ту бар кас майли ёрї. Биё, бо њам бимонем, эй нигорам.

БОДА РАВО... Ман накњати нек аз сабо мехоњам, Аз ёраки нозанин вафо мехоњам. Эй дўст чаро сиёњ кардї номам? Бегона бирав, ки ошно мехоњам. Бар захми дилам табиб њам чора накард, Эй Хоља зи њарфи ту даво мехоњам. Дар мазњаби мо раво наї, мастии мо, Мап нўши туро бода раво мехоњам. Гар ишќи Худо гуноњ мепиндоранд, Њар рўзи Худо ман ин гуно(њ) мехоњам. Бе гармии Хуршед дилам об шавад, Боз ой, ки хуршеди само мехоњам.

ХОМ НАГИРАМ То аз лаби ту, эй гули ман, ком нагирам, Дар њар ду љањон як нафас ором нагирам. Њар мева аён аст зи рангаш, ки расида, Ман мева зи њар шох дигар хом нагирам. То дар баѓалат барфи танам об нагардад, Болои сари куњу сари бом нагирам. Эй кафтараки содаву содаву озода амон бош, Сар менихаму дар рањи ту дом нагирам.

Њаќдоди Сафар 11-уми январи соли 1966 дар дењшўрои "Саѓирдашт"-и ноњияи Дарвоз ба дунё омадааст. Соли 1983 мактаби миёнаи №33-и дењаи номбурда ва соли 1992 Донишгоњи аграрии Тољикистонро бо ихтисоси муњандис бомуваффаќият хатм намудааст. Муаллифи чанд китоби назмї, аз љумла "Субњи Ватан" (1997), "Бо боли ёдњо" (2000), "Чашмаи нуќра" (2000), "Баёзи мењр" (2004), "Насими сабзи боронњо" (2006) ва "Ашки Хуршед" (2013) мебошад.

Гар бар дарам ин субњ расї, эй мањи хубон, Лаб бар лабакат монаму то шом нагирам.

ХУШ АСТ Эй, Худо, ё марг, ё ин љони бедорам хуш аст, Ё миёни халќи олам номусу орам хуш аст. Хилъати расвої бар ин тан нахоњам кард њеч, Дасти хайре аз бисотат њамчу Ањрорам хуш аст. Одами аз одамият сад нишоне мебарад, Аз бисоти одамият ќалби саршорам хуш аст. Дўстонро таъна кардан кори њар љоњил бувад, Бар забонам созу рози булбули зорам хуш аст. Хомањо дар номањоям ашк мерезанд беш, Номаи дил аз лиќои њусни он ёрам хуш аст. Ахтарон дар осмони давр чашмак мезананд, Ахтари толеъи ман бар раѓми аѓёрам хуш аст. Исми ман Њаќдод, табъи шоирї доди Њаќ аст, Ё Њаќ, аз ризќи њалоли хеш дар корам хуш аст.

ШЕЪРИ ЗИНДАГЇ Сол бар соли дигар зам мешавад, Оќибат умри касон кам мешавад , Рўзи пуршўри љавонї бигзарад Шодї њам дидем, мотам мешавад. Во дареѓо, умри одам бигзарад, Бо азобу дарду бо ѓам бигзарад. Аз барои зистан њоле накў Медињад сози нафас фоле накў Неку бад дорад набарди зиндагї Бахт мехоњам ба иќболи накў. Во дареѓо, умри одам бигзарад Бо азобу дарду бо ѓам бигзарад. Бањри рўзї њар нафас пар мезанам, Чун кабўтар дар фазои беѓубор. Зиндагї бо сози дилбар бигзарад, Мебарад умри маро дар ин шумор. Во дареѓо, умри одам бигзарад Бо азобу дарду бо ѓам бигзарад.

ЌАЛАМ Девори шикастаи дилам нам дорад, Аз ишќ дилам љањон-љањон ѓам дорад. Парво на зи беш, не њам аз кам дорад, Ин ѓам њама бо ќалам фароњам дорад. Имшаб зи ќалам њамин алам мегирам, Оњи дилам аз дами ќалам мегирам. Ин дил, ки зи ѓуссањо нашуд осуда, Нолад ба хаёли будаву нобуда. Ѓамњои љањон ба синаам афзуда, Хуни љигарам ба дидаам полуда. Имшаб зи ќалам њамин алам мегирам, Оњи дилам аз дами ќалам мегирам. Дастам, ки ба кори хайр дорам њама дам, Озодаи давру рўзгорам њама дам. Аз Њаќ талабам њамин, ки боши бо ман, Дар зиндагї хоњам аз барорам њама дам. Имшаб зи ќалам њамин алам мегирам, Оњи дилам аз дами ќалам мегирам.

ЧЕЊРА

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

МУРОД МУРОДЇ Аз муњаќќиќони муваффаќи журналистикаи муосири тољик мебошад. Бештари онњое, ки дар давоми 20 соли охир факултаи журналистикаи Донишгоњи миллии Тољикистонро хатм карда, ба журналистика ворид шудаанд, бидуни истињола Муродиро "Устод" меноманд. Устод Муродї 1-уми майи соли 1965 дар ноњияи Айнї таваллуд шудааст. Соли 1973 барои тањсил ба мактаби миёнаи тањсилоти умумии №18 ба синфи 1 меравад. Соли 1982 мактаби тањсилоти умумии №1-и ноњияро хатм кардааст. Худи њамон сол, сарфи назар аз он, ки маълумоти олї надошт, дар мактаби раќами 18-и зодгоњаш ба тадриси мактаббачањо мепардозад. Соли 1984 ба сафи Ќувваи Мусаллањи Иттињоди Шўравї рафта, соли 1986 бармегардад. Соли 1987 ба факултети филологияи Донишгоњи давлатии Тољикистон дохил мешавад. Њамвора бо тањсил дар фабрикаи Чарчинвории чармини шањри Душанбе кор мекард. Дар солњои охири донишљўияш (1989-1992) муаллими мактаби њамагонии раќами 31- шањри Душанбе буд. Соли 1992 факултети филологияи ДМТ-ро бо дипломи аъло хатм кардааст. Баъди хатми мактаби олї дар Донишгоњ корро оѓоз мекунад. Аввал, аспирант, муаллими калон ва дотсенти факултаи журналистикаи ДМТ будааст. Солњои 1996-1999 муовини декани факултети журналистика ва тарљумонї оид ба корњои илм, тарбия ва таълим ва аз соли 1999 то соли 2010 дар

вазифаи мудири кафедраи матбуот ДМТ фаъолият мекунад. Соли 2009 дар мавзуи "Публитсистикаи њаљвї (масъалањои назарї, таърих ва амалия) рисолаи докториро дифоъ карда, аз соли 2010 профессори кафедраи матбуоти факултаи журналистикаи ДМТ мебошад. Мурод Муродї барои донишкадањои олї чандин китобу воситаи таълимї таълиф кардааст. "Таќриз њамчун жанр" ( 1999), "Њаљви публисистї" ( 2003), "Асосњои фаъолияти эљодии журналист" ( 2004 бо њаммуаллиф), "Баъзе масъалањои журналистика ва њаљви публисистї" (2005), "Асосњои фаъолияти эљодии журналист", ќ. 1.- (2007), "Аз таърихи ташаккул ва инкишофи њаљви публитсистї дар матбуоти даврии тољик" (2007), Асосњои фаъолияти эљодии журналист", ќ. 2.- (2008), "Сотсиологияи журналистика", 2009, "Аз замон то замон" (2010) "Публицистическая сатира в таджикской периодической печати" (2011), "Луѓати мухтасари фарњанги рўзноманигорї" (2011) ва "Сотсиологияи журналистика" (2012) аз љумлаи навиштањои ў мебошад. Њамчунин муаллифи зиёда аз 80 маќолаи илмии тадќиќотї мебошад, ки дар маљаллањои гуногун нашр шудааст. Солњои 2000 - 2002 ба вазифаи муовини сардабир ва солњои 2002 - 2004 сардабири нашрияи "Ќалам" буд. Аз соли 2001 узви иттињодияи рўзноманигорони Тољикистон ва аз соли 2007 узви Конфедератсияи

байналмилалии иттифоќњои журналистї аст. Аз соли 2002 Аълочии Матбуот ва аз соли 2005 Аълочии Фарњанг мебошад. Соли 2010 барандаи љоизаи иттифоќи журналистони Тољикистон ба номи Абулќосим Лоњутї шуд. Соли 2013 дар Пажўњишгоњи илмї-татќиќотии фарњанг ва иттилооти назди Вазорати фарњанги ЉумњурииТољикистон кор мекунад. Устод Муродї њоло доктори илмњои филология, профессори Донишгоњи миллии Тољикистон ва ходими калони илмии шўъбаи Санъатшиносї ва эљодиёти мардумии Пажуњишгоњи илмї - тадќиќотии фарњанг ва иттилооти Вазорати фарњанги Тољикистон мебошад.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

ЧЕЊРА

НИГОЊИ МАРДУМЇ

МАН ЌАБУЛ НАДОРАМ Дар расонањои Тољикистон ваќтњои ахир хабарњои бисёр мудњиш мехонам, ки ба назарам, бояд умуман расонаї нашаванд. Барои мисол зинда гўр кардани тифл аз љониби як сокини Хистеварз, ки њафтае ќабл љомеаи кишварро ба њолат шок ќарор дод. Мо чунин њодисањоро дар адабиёт хонда, медонем, ки хоси даврони љоњилия дар миёни ќабилањои араб роиљ будааст. Њодисаи дигар њам боиси нигаронии љомеа шуд, ки марде аз муњољират баргашта, барои туњфа љанљол кардааст ва зану ду фарзандашро бо табар зада куштааст. Чунин хабарњо, тавре гуфтам, ба руњияи мардуме, ки бе ин њам аз сатњи пасти зиндагї, хароб шудааст, таъсири бад доранд. Мо одамони давраи шўравї њастем. Он ваќт чунин хабарњо расонаї карда намешуданд. Њоло бисёрињо шояд бањона пеш оранд, ки он замон аз даврони демократия фарќи калон дошту љомеа бояд аз кори њаррўза бохабар бошад. Албатта, бо ин ман њам ризо нашуда наметавонам, ки мо бояд хабарњои њаррўзаро донем. Хабарњое, ки ман номбар кардам, ба категорияи махсус дохил мешаванд, ки дар пешнињоди онњо, пеш аз њама бояд журналистон андеша кунанд. Барои мисол, хабар дар бораи боздошти љавоне бо миќдори зиёди маводи мухаддир, ки падараш барои њамин кирдор суд шуда будааст. Ман розиям, ки чунин хабарњо ба мардум дастрас карда шаванд, то мардум аз ин њодиса ибрат гирифта, хулосаи даркорї бароранд, ки набояд ба он даст зад. Мутаассифона, њарчанд хабарњои зиёд додан њам дар бораи боздошт барои ќочоќи маводи мухаддир, обрў ва нуфузи кишварро дар арсаи байналмилалї паст занад њам, бояд нишон дода шавад, чунки ин тамоюл зиёд аст. Дар бораи таќаллуб пеш ва дар љараёни интихобот, бояд гуфту навишт. Дар бораи нафаќаи њангуфти мансабдорон њатман бояд навишт. Аммо дар бораи њодисањои монанд ба ду хабари боло, ки гуфтам, хомўшї варзидан бењтар аст, чунки ин тамоюл дар мо нест. Инњо њодисањои нодиранд. Хабар дар бораи боздошти падар барои таљовузи ду тифли ноболиѓаш њам аз њамин ќабил хабарњо аст, ки набояд ба љомеа ба таври ошкоро пешнињод мешуд. Зеро ин њодисањо хеле каманду тамоюл нестанд ва ба руњияи мардуми мо таъсири бад мерасонад. Хулоса, ман пахши чунин хабарњоро дар расонањо ќабул надорам. Шумо чї? Умеда РАЊИМОВА, сокини ноњияи Рўдакї

?-И БОБ 09 Ба ёдгорињои таърихї ва меъмории шањри Душанбе кадомњо дохил мешаванд? Музаффари РУСТАМ, сокини пойтахт Ба ёдгорињои меъморї ва таърихї дар њудуди шањри Душанбе асосан пайкара ва нимпайкарањо ва маљмаъи ёдгории оштии миллї ва эњёи Тољикистон бо њайкали Исмоили Сомонї шомил мешаванд, ки дар зер меорем: 1. Муљтамаи ёдгории оштии миллї ва эњёи Тољикистон бо њайкали Исмоили Сомонї; 2. Њайкали Садриддин Айнї; 3. Њайкали Абуалї ибни Сино; 4. Њайкали Мирзо Турсунзода; 5. Њайкали Абдулќосим Фирдавсї; 6. Њайкали В. В. Куйбишев; 7. Њайкали Абуабдуллоњи Рўдакї; 8. Нимпайкараи академик Б. Ѓаффуров; 9. Нимпайкараи Умари Хайём; 10. Нимпайкараи Абдулќосим Лоњутї; 11. Муљтамаи ёдгории Иттифоќи нависандагони Љумњурии Тољикистон. Ба саволи шумо аз Њукумати шањри Душанбе посух гуфтанд.

Д И Ќ Ќ А Т! Барои ба саволњои доѓи худ посух гирифтан ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» мурољиат кунед. Суроѓа: шањри Душанбе, кўчаи Носирљон Маъсумї-3, назди Хона музейи Мирзо Турсунзода. Ё ба масъули сањифаи "Нигоњи мардумї" бо шумораи телефони 985 60 86 85 занг занед ё бо воситаи смс-паём саволи худро ирсол доред. Њамчунин ба почтаи электронии nigoh_tj@inbox.ru арзу пешнињод ва мушкилоти худро бинависед.

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

АКСИ ГЎЁ

СИЁЊ НАГУФТЕМ, САФЕД ФАЊМИДЕД?

ОДОБНОМАИ РОНАНДАИ НАЌЛИЁТИ ЉАМЪИЯТЇ 1. Ронандаи наќлиёти љамъиятї симои шањр аст. Ба либосатон ањамияти хоса дињед! 2. Шумо бояд аз мусофирон фарќ дошта бошед. Масалан, дар зимистон њам ба поятон шиппак пўшед, тобистон метавонед пойлуч мошин ронед. 3. Мошин, ки харидеду тамоми харољоти иљозатнома ва "њаќќ"-и ќаллобу љаллоби миёнаравро пардохтед, аввал курсињои мошинро ба тартиб оред. 4. "Старекс"-ро кореягињо (соддањо) мошини сабукрав гуфта, барои 8 мусофир сохтаанд (1 ронанда, 2 назди ронанда, 3 кас дар ќатори аввал ва 3 кас дар ќатори дуюм) 5. Фаромўш накунед! Дар "Старекс"-и тољикї бояд дасти кам 15 нафар "бањузур" љой гирад. 6. Бинобар ин салони мошинро аз њисоби баѓољ васеъ кунед. 7. Ќатори курсињоро аз ду то се ќатор зиёд кунед. 8. Дар се курсї чор мусофир гиред, агар касе даъво кунад, нархи бензину соляркаро бањона кунед! 9. Бисёр даъво кард, аз мошин фуроред (мошинатон шахсї - ку!). 10. Дар се ќатор чоркасї 12 нафар, худатону ду каси наздатон - 15 кас шуд. Касе даст бардорад, истед, шояд љо ёфта мешинад. 1-2 сомонї киро куштааст? 11. Мусиќиро баланд монед, њар ќадар садои мусиќї дар дохили наќлиёт баланд бошад, њамон ќадар гўшатон аз овози мусофирон дам мегирад. 12. Пули майда бо худ нагиред! 13. Роњкиро 80 дирам бошад, 1 сомонї гирифтан гиред. 14. 1 сомонию 60 дирам бошад, 2 сомонї гиред. Касе даъво кард, танга нест, гўед, бисёр даъво кард, аз мошин фуроред (мошин шахсї ку). 15. Агар пули калон, масалан, 50 сомонї дињанд, њар куљо рост омад, истеду пулро майда кунед. Дар мобайни шоњроњ, ба ронандагони дигари шиносатон аз тиреза пулро дароз кунед. 16. Пулмайдакунї - бањона, ностуфкуниро аз тиреза фаромўш накунед! 17. Агар дўст ё шиносатонро бинед, баланд сигнал дињед! "А бача, чо кадї-ї-ї-ї-ї-ї!!!" - гуфта дод задан аз ёдатон набарояд. 18. Агар нашунавад, телефон карда, пурсед: чо кадї, а бача?! 19. Агар шуморо надида бошад, телефон карда пурсед: "дар куљої, саѓера!" 20. Пурсидан айб нест! 21. Баъзан вонамуд кунед, ки баќия доданро аз 10 ё 20-сомонї фаромўш кардаед, гуфта намешавад, яке фаромўш мекунад. 10 сўм 20 сўм киро куштааст? 22. Роњ тамба шавад, ба хатти муќобили њаракат буроед. 23. Назди камераи назоратї, ки расидед, ба хатти худатон бармегардед. 24. Ронандагон норозиёна, садо баланд кунанд, вонамуд кунед, ки пул њисоб мекунед. 25. Мусофиронро дар истгоњ мунтазир нашавед. Он љо мусофирон нестанд.

ЛАТИФАЊО ШУКРОНА КАРДАН ДАРКОР! Ду мањбуси сиёсї ба ќатл мањкум мешаванд. Яке бисёр нигарон аст ва ба сиёсати худкомаи давр лаънат мехонад. Дигарї, баракс такрор ба такрор мегўяд: "шукрона кардан даркор! Худо аз ин бад накунад...". Ин мегўяд, бародар инњо агар имрўз не, фардо моро ба дор меовезанд, чаро "шукрона" кунем? Дигарї њамоно исрор меварзад, ки "бояд шукрона аз сиёсати хирадмандонаи шоњ кунем, Худо аз ин бад накунад...". Рўзи иљрои љазо фаро мерасад. Онњоро ба майдони ќатл меоранд. Ду дор сохта шудааст. Ин мегўяд: - Дидї? Чанд лањза пас издињом љасадњои бељону овезони моро дар дор тамошо хоњанд кард. Дигарї боз њам мегўяд: - Ист, ношукрї накун! Худо аз ин бад накунад. Шукрона кун, шукронаи сиёсати хирадмандона бояд кард... Ваќте ба гардани мањкумшудагон банд кашида мешавад, навкарони шоњ пайдо мешаванд: - Истед! Истед! Нашунидам нагўед, нафањмидам нагўед! Халоиќ, фармони нави шоњро овардем. Аълоњазрат њукмашонро нисбати ин ду муттањам бозбинї карданд, инњоро ќатл накунед! Халоиќ гўшу њуш шуданд. Яке аз навкарон амрномаи шоњро аз љайбаш бароварда мехонад: - Ин ду муттањам, ки ба сиёсати шоњи љањон, сояи Худо дар замин шак оварданду хиёнат карданд, бояд аввал таљовуз ва баъд ба дор овехта шаванд! - Нагуфтам, ки бояд шукрона кард? Худо аз ин бад накунад!

КОМИЛАН «ЉИДДЇ»

“НИГОЊ”, ЧОРШАНБЕ №47 (429), 18. 02. 2015

ЌИССАЊОИ СУХАНБЕК

"БИБЛИОТЕКА" Давраи донишљўї аљиб аст. Њар кас хотироте дорад, ман њам. Агар барои баъзењо аввалин нишонањои тиљорат дар ваќти санљишу имтињонњо падид ояд, барои ман шиносої бо духтари зебое... Духтарак он ќадар зебо буд, ки аз њар як чашму гўшаш тилову бриллиант мерехт. Дидан замон ошиќаш шудам. Њай суњбат кардем. Аз рўи анъана суроѓањо, раќамњои телефонро "мубодила" карда, аз њама асосї - љойи мулоќотро муайян кардем. Дар китобхона нишастаам, ки як ваќт занг мезанад: - Дар куљої? - Дар библиотека! Ба он хотир гуфтам, ки фикр кардам, барои нозанини ман "библиотека" калимаи ошнотар аз "китобхона" аст. Аммо хато кардам: - Чиии? - садо омад аз он тараф. - Ња, библиотека! "Библиотека" гўям, аз он тараф боз мепурсад: - Библиотека! Ин дар кадом кўча, ягон дискоклуби нав аст? ...Ман хато карда будам, ки фикр кардам, барои нозанини ман "библиотека" аз китобхона фањмотар аст. Ин бечора аз њардуяш њам бехабар будааст. Бори аввал мешунидааст ин калимањоро. Хайр, чї илољ, замона њамин донишљўву љавононаш њамин. Ваќти имтињони забони русї муаллим ба нозанини ман гуфтааст, ки калимаи "рись" бо "мягкий знак" навишта мешавад, аммо ин духтари зебо ва боз њам мањбубаи ман суол кард аз муаллим: - Оё "мягкий знак" пеш аз њарфи "р" навишта мешавад? ...Гумон кардед, ки ману нозанини ман дар курси аввал мехонему оњиста - оњиста дар рафти тањсил ёд мегирем. Не - да! Ин духтари ширинзабон ва камина дар курси 3-ум мехонем. Ин њам албатта, тасодуф аст ва ман њам сад дар сад бовар дорам, ки ў дипломро мегирад ва боз аз муаллим мепурсад: - Оё њарфи "Д"-и доллар њам ба "Д"-и диплом монанд аст?!

"ЭНСИКЛОПЕДИЯ" - И НОМЊОИ ТОЉИКЇ ДАР "ОК"

МАНГАР, КИ КЇ МЕГЎЯД...

Њама мегўянд, ки тољикон як мардуми мутафаккир ва навоваранд. Инро кам дидаам, аммо дар номгузорї на фаќат ман, балки њамаи шумо - хонандагони арљманд мебинед. Њоло "энсиклопедия" ё "донишнома" - и ному лаќабњои тољикї дар "Одноклассники". Бе коммент: "Я не богат нокайфую как депутат", "Оденочества лучше чем слЁзи", "пРи любом раскладе я в шоколаде" Сваи знают" , НЕ тво(Я) кукла", милашка с карими глазками", " я пошутила а ты влюбился", "просто незнакомка", "Lovе you allah La ilaha illallah" , "Эркачаи ту хастам" , "Азиатская принцесса"))" , "Забуду тебя как ты хочешь", Бетарбия Вернулся", "В сердце дожд в губах улыбка" , "Асалаки очам, нозгулаки дадам" , "Ты меня мышку, я тебя малышку", "Я вода ты земля так сдохни без меня", " я для тебя боль ты для меня ноль", "Неважно кого я", "Осторожно здесь можно влюбиться", "Самая счастливая" , Типа ты крутой нафиг мне такой" , "Я ниплохой жизн такой", "Может я хулиган зато мусалман...", "Детка танцует Пацан кайфует", " Я так люблю тебя даже дугонаат в Шоке", "Улыбку всем сердца никому", "Хулиганка 24 часа на сайте", Я патсан зато гапзан", "Абонент временно хочет влюбтся", "Имя Мужик фамиля ошик", "сори родная у меня есть другая", Душа кайфует когда он ревнует", "Сладкая бол твоего сердца", "Парен мигрант зато талант, " Сердце золотой корман пустой"...

Эшони СИРОЉИДДИН, пайрави собиќи Салафия: -Дар 1449 соли мављудияти дини ислом ягон донишманди ислом њизби исломї таъсис надодааст ва оид ба таъсиси њизби исломї дар ягон сарчашмаи исломї, яъне дар Ќуръон ва њадисњои Пайѓамбари ислом Њазрати Муњаммад (с.а.в.) ягон хабар наомадааст. -Шишта-шишта, нав ба ёдатон омад-мї? Ваќти ришгирї њар хел фикрњо ба сари одам омадан мегирад, бахусус ба сари клоунњо.

Ламберто ЗАНЙЕР, котиби генералии САЊА: -Агар шумо аз ман пурсед, ки оё ман неруњои Русияро дар шарќи Украина дидам ё не, ман мегўям, ки надидам. -Барои њамин аз Шумо касе чизе намепурсад.

Муњиддин КАБИРЇ, рањбари ЊНИТ: -Яке аз таппончањое, ки аз манзили Латиф Сардоров дарёфт шудааст, воќеан ба Љалолиддин Мањмудов, (узви Раёсат ва Шўрои сиёсии ЊНИТ) тааллуќ доштааст. -Шумо, гуфтаи мардак, тарафи кї? Нањзат, ё "хирс"? Њич нафањмидем, ки нафањмидем дипломатияи шумоя-де!

Ањтам АБДУЛЛОЗОДА, раиси Кумитаи љавонон, варзиш ва сайёњї: -Боварии роњбари давлат ба љавонон масъулияти моро дучанд намуда, аз мо талаб карда мешавад, ки бештар ба мутолиа машѓул гардида, босаводу соњибмаърифат бошем.

- Кї ба Шумо халал расонд, ки бетарбия монед, мулло Ањтам?

Асадулло ВАЛИЗОДА, номзади илмњои сиёсатшиносї: -Ин воќеияти радношаванда баёнгари он аст, ки маќомоти иљроия ва нињодњои танзимгари интихобот ба њарфњои ошкори рањбари давлат Эмомалї Рањмон дар хусуси алтернативї ва шаффоф бо риояти тамоми меъёрњои демократї гузаштани интихобот аљр ќоил нестанд ва онро нодида мегиранд.

АКСИ ГЎЁ

-Аз кайњон нав фуромадед - мї?

Ибодулло МАШРАБОВ, њунарпешаи Халќии Тољикистон: -Ба фикри мо, аксари кулли њунармандон бе шакку шубња, дар интихоботи вакилони Маљлиси Намояндагони Маљлиси Олї ва маљлисњои вакилони вилояту шањру навоњї ба љонибдории Њизби Халќии Демократии Тољикистон раъй медињанд.

ИЛТИМОС АНДАР ИЛТИМОС Раиси Шўрои муњаррирон: Саймиддин ДЎСТОВ dustov@mail.ru

Њафтанома дар Вазорати фарњанги Љумњурии Тољикистон ба ќайд гирифта шудааст.

МУАССИС: Созмони љамъиятии «ИНДЕМ» («Информатика барои демократия ва рушди миллї»).

Котиби масъул: Абўалї НЕКРЎЗОВ nigoh_tj@inbox.ru

Шўъбаи иттилоот ва сиёсат тел: 600 80 38 Шўъбаи тањќиќот ва тањлил тел: 600 80 38 Шўъбаи иљтимоъ ва иќтисод тел: 600 80 39 Шўъбаи реклом ва огоњиномањо тел: 918 74 75 79

-Дуппа - дуруст фикр мекунед. Онњо аллакай овоз додаанд. Муаллимон, донишљўён, коргарони корхонањои давлатї, боз аъзои ЊХДТ њам, дар баъзе љойњо, њатто марњумон њам 1-уми март дар интихобот ширкат мекунанд.

Дар њафтанома матолибе низ ба нашр мерасанд, ки бо мавќеи идораи он муѓойират доранд. Дар шумора аз аксњое њам аз Шабакаи љањонии Интернет истифода шудааст. Матолиби хусусияти таблиѓотидошта ® метавонанд танњо бо пардохти муайян дар њафтаномаи «Нигоњ» нашр шаванд. Барои дар дигар нашрияњо пурра ё ќисман чоп кардани матолиб ва иќтибосњо аз «Нигоњ» иљозаи хаттии идора ва нишон додани сарчашма дар шакли «аз њафтаномаи «Нигоњ» №_ аз санаи _» њатмист. Њуќуќи муаллифии кулли матлабњои шумора ба идораи њафтаномаи «Нигоњ» ва СЉ «ИНДЕМ» тааллуќ дошта, тибќи ќонунгузории љории Тољикистон ва байналмилалї њифз карда мешаванд. Дар њолати наќзи "Меъёрњои ахлоќии фаъолияти журналистї дар Тољикистон" аз љониби нашрияи мо, бо арзу шикоят метавонед ба Шўрои воситањои ахбори оммаи Љумњурии Тољикистон (Шўрои ВАО - и ЉТ) мурољиат намоед.

Ќимати рўзнома дар фурўши чакана на беш аз 2,5 сомонї Њафтанома дар нашриёти «Мега-принт» чоп мешавад. Теъдод 4 000 нусха Ќимати обуна барои як сол - 78 сомонї. Индекси обуна: 68990 НИШОНИИ ИДОРА: Љумњурии Тољикистон, шањри Душанбе, кўчаи Носирљон МАЪСУМЇ, хонаи 3. Телефон: (44) 600 80 38, 224 25 09 Теъдоде аз њар шумора дар асоси кўмаки техникии (дар шакли ќоѓаз) дафтари САЊА дар Душанбе ройгон таќсим карда мешавад.