ﻛﺮێﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧﯽ 720ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻری ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺮدووە
13
ﭘێﻨﺞ ﺳﺎڵە دادﮔﺎ داوای وﺷﯿﺎر ﻋەﺑﺪو 3 دەﻛﺎت و ﺋﺎﻣﺎدە ﻧﺎﺑێﺖ
ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﭼەﻧﺪ ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەﯾەك ﺑەﻧﺎوی وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭬﯿﺰاوە دەﺳﺘﯽ ﺧەڵﻚ دەﺑڕن
6
”ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﺗﺎﯾﺒەﺗــەﻛﺎن ﺑﻮوﻧەﺗــە دەڵﯽ ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە“
8
ﺣــﺰب ﻟە ﮔەرﻣﯿﺎن ﻋەﺷــﯿﺮەت زﯾﻨﺪوو دەﻛﺎﺗەوە
2
ﺑﺎوﻛﯽ دەﯾﻮﯾﺴﺖ ﻟەﺷﻔﺮۆﺷﯽ ﭘێ ﺑﻜﺎت
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە ﻧﺮخ 500 :دﯾﻨﺎر ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
ﻣﺎڵﭙەڕی وﺷە
www.wishe.net
7
ﺑﯚ ﺋﺎزادﯾﯽ دەرﺑڕﯾﻦ ﻟە وﺷەوە دەﺳﺖ ﭘێ ﺑﻜە
ﭘەﻛەﻛە :ﭘێﺸﻮەﺧﺖ ﺋﺎﮔﺎداری ﺑﯚردﻣﺎﻧەﻛەی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﻮوﯾﻦ
”وﺷە“ ﺋەو ﻻﯾەﻧە ﺋﺎﺷﻜﺮا دەﻛﺎت ﻛە زاﻧﯿﺎری ﺑە ﭘەﻛەﻛە دا
4
ﻣﯿﺴﺎل ﺋﺎﻟﻮوﺳﯽ:
ﺑڕﯾﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑەﻏﺪا دژی ﻛﻮرد ﻟە ﺗﺎراﻧەوە دێ ﺑەﭘێﯽ دەﺳــﺘﻮور ،دەﺑێﺖ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯿﯽ ﻋێﺮاق ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗــﯽ ﺳــەرﺟەم ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺗێﺪا ﺑێﺖ و ﺷــﺎرەزا و ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎراﻧــﯽ ﻛــﻮرد و ﻋەرەب دەڵێــﻦ ،ﭘﺸــﻜﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە وەزارەﺗــﯽ دەرەوەی ﻋێــﺮاق ﺑەﭘێــﯽ ھێــﺰ و ﭘێﮕەﻛەی ﻧﯿﯿە و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەرێﻢ ﺧﯚی ﻟــەوە دەرﺑﺎز ﺑﻜﺎت و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ دەرەوەی ﻟە ھەﻣﻮو رووﯾەﻛەوە ﭘەرە ﭘێ ﺑﺪات .دووﭘﺎﺗﯿﺸــﯽ دەﻛەﻧــەوە ،ﻛﻮرد ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗــﯽ رێــﮋەی راﺳــﺘەﻗﯿﻨەی ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﺑﻮاری دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯽ ﻋێﺮاﻗﺪا ﻧﺎﻛەن.
6
ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘﻠە ﺗﺎﯾﺒەت ھەﯾە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻧﯿﯿە ﭘﺎرﺗﯽ ﺑڵێﺖ ﺧﻮا ﺣەﻗە 3ﮔﯚڕان ﮔﻮﻣﺎﻧﯽ ھەﯾە ﺳەرۆﻛﯽ ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﻟە ﺑەﻏﺪا:
دەﺳــﺘەی دەﺳﺘﭙﺎﻛﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﻟە راﭘﯚرﺗێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﺪا زاﻧﯿﺎری ﻟەﺳەر وردﺑﯿﻨــﯽ و دۆﺳــﯿەی ﻓەرﻣﺎﻧﺒەراﻧــﯽ ﭘﻠەﺑــﺎ و ڕاوێﮋﻛﺎر و ﭘﻠــە ﺗﺎﯾﺒەت ڕەواﻧەی ﺳــێ ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯿەﻛەی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛﺎت .راﭘﯚرﺗەﻛە
ﻛێ ﺧﻮرﻣﺎﺗﻮوی ﺑەم واﻗﯿﻌەی ﺋێﺴﺘە ﺳﭙﺎرد ﻋﻮﻣەر ﺋﺎوارە
وردﺑﯿﻨﯽ ﻟە دۆﺳﯿەی 428ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ و راوێﮋﻛﺎر و ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەت ﻟــە وەزارەﺗەﻛﺎﻧﺪا ﻛﺮدووە و ﺗﯿﺎﯾــﺪا دەرﻛەوﺗﻮوە ژﻣﺎرەﯾەﻛﯿﺎن ﺑڕواﻧﺎﻣەی ﺧﻮێﻨﺪن و ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ داﻣەزراﻧﺪﻧﯿﺶ ﻟە دۆﺳﯿەﻛﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ﻧﯿﯿە.
ﺷەڕی ﺋﺎﺑﻮوری و ﮔەﻣﺎرۆ دژی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺟێﺒەﺟێ ﻧﺎﻛﺮێﺖ
16 17
ﺷەﻣﺎڵ ﻧﻮوری
د .ﻋەڕەﻓﺎت ﻛەرەم ﺳﺘﻮوﻧﯽ ﺳەرۆﻛﯽ ﻓڕاﻛﺴﯿﯚﻧﯽ ﭘﺎرﺗــﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻋێﺮاق ،ﻟە دﯾﺪارێﻜﯽ ”وﺷــە“دا ﺑﺎس ﻟە ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ و ﭘەرش و ﺑوی ﻧێﻮان ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﻧﻮێﻨەران دەﻛﺎت و ﺳــەرۆك وەزﯾﺮاﻧﯽ ﻋێﺮاق ﺑە ﻛەﺳــێﻜﯽ ”ﻻواز و ﺑێ دەﺳەت“ ﻧﺎو دەﺑﺎت.
5
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
2
”ﯾەﻛێﺘﯽ ﻟەژێﺮ ھﯿﭻ ﻓﺸــﺎرێﻜﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﯾﺎن ھەر ﺣﺰﺑێﻜﯽ ﺗﺮ ﺟێﺒەﺟێ ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەی ﻧێﻮان ﯾەﻛێﺘﯽ و ﮔﯚڕاﻧﯽ ﻓەراﻣﯚش ﻧەﻛﺮدووە ،ﺋەوە ﺑەﺷــێﻜﯽ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﻛێﺸــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ و ﺑەﺷێﻜﯿﺸﯽ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺋێﺴﺘەوە ھەﯾە“.
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
ﮔﯚڕان ﺑە ﯾەﻛێﺘﯽ ﮔﻮﺗﻮوە ﻟە ﭘﺎرﺗﯽ دوور ﺑﻜەوێﺘەوە
ﮔﯚڕان ﭘﺎرﺗﯽ ﺑە ھﯚی ﺟێﺒەﺟێ ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەﯾﺎن ﻟەﮔەڵ ﯾەﻛێﺘﯽ دەزاﻧێﺖ وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ -ﺷﺎد ﻛەﯾﻮان ﻟــە ﻛﯚﺑﻮوﻧــەوەی ﺷــەﻣﻮوی ڕاﺑﺮدووی ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﺑﺎی ﮔﯚڕان و ﯾەﻛێﺘﯽ ،ﮔــﯚڕان داوای ﻟە ﯾەﻛێﺘﯽ ﻛﺮدووە ﻟە ﭘﺎرﺗﯽ دوور ﺑﻜەوێﺘــەوە و ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛــەی ﻧێﻮاﻧﯿﺎن ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜەن .ھﺎوﻛﺎت ﻟــەو ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﯾەدا ،ﮔﯚڕان ﭘﺎرﺗﯽ ﺑە ﺟێﺒەﺟێ ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﻧێﻮاﻧﯿــﺎن ﺗﯚﻣەﺗﺒــﺎر ﻛــﺮدووە و ﯾەﻛێﺘﯿﺶ ھﯿﭻ ﺟﯚرە ﻧەرﻣﯿﯿەﻛﯽ ﺑــﯚ دوورﻛەوﺗﻨــەوە ﻟــە ﭘﺎرﺗﯽ ﻧەﻧﻮاﻧﺪووە. ﺷــەﻣﻮوی ڕاﺑﺮدوو 22ی ﻧﯿﺴﺎن، ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕان ﻟەﺳەر ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﻛﯚ ﺑﻮوﻧەوە ،ﺋەو ﻛﯚﺑﻮوەﻧەوەﯾە دوای ڕەﺗﻜﺮدﻧەوەی ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی ﺷﺎﻧﺪی ھﺎوﺑەﺷﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ و ﭘﺎرﺗﯽ
ﺑﻮو ﻟەﻻﯾەن ﮔﯚڕاﻧەوە. ﺑە ﭘێﯽ زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷــە“ ﻛە ﻟــە ﺳــەرﭼﺎوەی ﺑﺎوەڕﭘێﻜﺮاوەوە وەری ﮔﺮﺗﻮون ،ﻟەو ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﯾەدا ﮔﯚڕان ﮔﻠەﯾﯽ ﻟە ﯾەﻛێﺘﯽ ﻛﺮدووە ﻛە ﻟــە ﭘﺎرﺗﯽ ﻧﺰﯾــﻚ ﺑﻮوﻧەﺗەوە و ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەی ﻧێﻮاﻧﯿﺎن ﻓەراﻣﯚش ﻛــﺮدووە ،ھــﺎوﻛﺎت ﺟێﺒەﺟــێ ﻧەﻛﺮدﻧــﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەﯾﺎﻧــﯽ ﺧﺴﺘﻮوەﺗە ﺋەﺳــﺘﯚی ﭘﺎرﺗﯽ و ﺑە ﯾەﻛێﺘﯽ ﮔﻮﺗﻮوە ﻟــە ﭘﺎرﺗﯽ دوور ﺑﻜەوێﺘــەوە و ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەﯾﺎن وەك ﺧﯚی ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜەن ،ﺑەم ﯾەﻛێﺘــﯽ ھﯿــﭻ ﻧەرﻣﯿﯿەﻛﯽ ﺑﯚ دوورﻛەوﺗﻨەوە ﻟە ﭘﺎرﺗﯽ ﺑەراﻣﺒەر ﮔﯚڕان ﻧەﻧﻮاﻧﺪووە. ﺋﺎوات ﺷێﺦ ﺟەﻧﺎب ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﺟﭭﺎﺗﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ﮔﯚڕان ،ﺑە“وﺷە“ـــﯽ ڕاﮔەﯾﺎﻧــﺪ ﻛە ڕەﺧﻨــەی ﺗﻮﻧﺪﯾﺎن ﻟە ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﯾەﻛێﺘــﯽ ھەﯾە و
ﺷﻮێﻨەوارە ﻧەرێﻨﯿﯿﺎﻧەی ﻟەڕووی ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿەوە ﺟێﯿﺎن دێڵێﺖ.
ﺋﺎوات ﺷێﺦ ﺟەﻧﺎب:
ﭘﺎرﺗﯽ ھەﻣــﻮو ھەوڵێﻚ دەدات ﯾەﻛێﺘــﯽ و ﮔﯚڕان ﻟــە ﯾەك دوور ﺑﺨﺎﺗەوە
ﺋەوەﺷــﯿﺎن ﻟە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﻛەدا ﭘێ ﮔﻮﺗﻮون. ﺋەو ﺑە“وﺷە“ـــﯽ ﮔﻮت” ،ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﯾەﻛێﺘﯽ رادەﺳﺘﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﺑﻮون و ڕێﮕــﺮی ﻟــە ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧــﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەﻣــﺎن دەﻛــەن، ﺑــەم زۆرﯾﻨــەی ﯾەﻛێﺘــﯽ ﺑە ﺟەﻣﺎوەرەﻛەﯾﯿەوە ﻓﺸــﺎر دەﻛەن ﺗﺎ ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەی ﺋێﻤە ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺮێﺖ“. ﺋﺎﻣــﺎژەی ﺑەوەش ﻛــﺮد” ،ﭘﺎرﺗﯽ ھەﻣﻮو ھەوڵێــﻚ دەدات ﯾەﻛێﺘﯽ و ﮔﯚڕان ﻟە ﯾــەك دوور ﺑﺨﺎﺗەوە و ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﯾەﻛێﺘﯿﺶ ﺋەو ﻣەراﻣەی ﭘﺎرﺗﯽ ﺟێﺒەﺟێ دەﻛەن“. 17ی ﺋﺎﯾــﺎری ،2016ﯾەﻛێﺘــﯽ و ﮔــﯚڕان ڕێﻜﻜەوﺗﻨێﻜــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿﺎن واژوو ﻛﺮد و ﺑڕﯾﺎری ﻛﺎری ﭘێﻜەوەﯾﯿﯿــﺎن دا ،ﺑــەم دوای ﻧﺰﯾﻜەی ﺳــﺎڵێﻚ ﺑەﺳــەر ﺋــەو ڕێﻜﻜەوﺗﻨەدا ،ھﯿــﭻ ﻛﺎم ﻟە ﺧﺎڵەﻛﺎﻧــﯽ ﺟێﺒەﺟــێ ﻧەﻛﺮاون و ﮔﯚڕاﻧﯿــﺶ ﺑــەردەوام داوای ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧــﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛە دەﻛﺎت. ﺑێﮕــەرد دڵﺸــﺎد ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ ،ﺋﺎﻣﺎژەی
ﺑــەوە دا ﻛە ﯾەﻛێﺘــﯽ ﻧﻜﯚڵﯽ ﻟە ڕێﻜﻜەوﺗﻨــﯽ ﻟەﮔــەڵ ﮔــﯚڕان ﻧﺎﻛﺎت” ،ﺋەﮔەرﭼﯽ ھەﻧﮕﺎوەﻛﺎﻧﯽ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﺳﺴــﺘﻦ ،ﺑەم ھەﻧﺪێ ھەﻧﮕﺎوﯾﺶ ﻧﺮاون“. دڵﺸــﺎد ﺑە“وﺷە“ـــﯽ ﮔــﻮت، ”ﺋەوﻛﺎﺗەی ﯾەﻛێﺘﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﻟەﮔەڵ ﮔﯚڕان ﻛﺮد ،ڕێﻜﻜەوﺗﻨێﻜﯽ ﺗﺮی ﻟەﮔەڵ ﭘﺎرﺗﯿــﺪا ھەﺑﻮو ،واﺗﺎ ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑە ﺟﯚرێﻜﯽ ھﺎوﺳــەﻧﮓ
ﻣﺎﻣەڵە ﻟەﮔەڵ ھێﺰە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮ دەﻛﺎت و ﻧﺎﻛﺮێــﺖ ﮔــﯚڕان ﺑە ﯾەﻛێﺘــﯽ ﺑڵێ ﻟەﮔــەڵ ﭘﺎرﺗﯽ داﻣەﻧﯿﺸە و ﭘﺎرﺗﯿﺶ ﺑڵێﺖ ﻧﺎﺑێﺖ ﻟەﮔەڵ ﮔﯚڕان داﺑﻨﯿﺸﯿﺖ“. ﺑەﭘێﯽ زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑەردەﺳــﺖ ”وﺷە“ ،ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑە ﮔﯚڕاﻧﯽ ﮔﻮﺗﻮوە ﺋەوان ﻟەژێﺮ ﻓﺸــﺎری ﭘﺎرﺗﯿﺪا ﻧﯿﻦ و ﺳﺴــﺘﺒﻮون ﻟە ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەﯾــﺎن ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺑە
ﯾەك ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎڵﯿﺎن ﺳــﺎز ﻛﺮد، ﺋــەوە ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪاﯾە ﻛە ﺋێﻤە ﺑﺎس ﻟــە ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧــەوەی راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ دەوڵەت دەﻛەﯾــﻦ ،ﻛەﭼﯽ ھەر ﻋەﺷــﯿﺮەﺗێﻚ ﺑە ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ ھێﺰ و ﺑﺎزووی ﻋەﺷﺎﯾەری ،ﺧﯚی ﻟەواﻧﯽ ﺗﺮ ﺟﯿﺎ دەﻛﺎﺗەوە“. ﺋەو دەڵێ” ،ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەراورد ﺑە ﻋێﺮاق وا دادەﻧﺮا دەﺳــەﺗﯽ ﻋەﺷــﯿﺮەت و ﺑﯿﺮی ﻋەﺷﺎﯾەری ﭘﺎﺷەﻛﺸــەی ﻛــﺮدووە ،ﺑەم ﺋەو ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎﻧە ﭘێﭽەواﻧەﻛەی دەﺳەﻟﻤێﻨﻦ“. ﻟە دەﭬەری ﮔەرﻣﯿﺎن ﻟە ﺳەرەﺗﺎدا ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎڵﯽ ﻛەﻻری ﻛﯚن ﺳﺎز ﻛﺮا ،وەك ﻛﯚﺳــﺮەت ﺑﻮرھﺎن ﻟە
رێﻜﺨەراﻧﯽ ﻓێﺴﺘﯿﭭﺎڵەﻛە دەڵێ، ”ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺋێﻤــە ﮔەڕاﻧەوە ﺑﻮو ﺑﯚ ﺋەو راﺳــﺘﯿﯿەی ﻛەﻻری ﺋێﺴﺘە، ﻟە ﻛــەﻻری ﻛﯚﻧەوە ﺳــەرﭼﺎوە دەﮔﺮێﺖ ،ﺑەم دواﺗﺮ ﻓێﺴﺘﯿﭭﺎڵﯽ ﻋەﺷــﯿﺮەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺑەدوادا ھﺎت، ﻓێﺴﺘﯿﭭﺎڵەﻛەی ﺋێﻤە ﺷﺘێﻜﯽ ﺗﺮ ﺑﻮو“. ھــەر ﻟــەو ﻣﺎوەﯾــەدا ﭼەﻧﺪان ﻓێﺴﺘﯿﭭﺎڵ ﺑەﻧﺎوی ﻋەﺷﯿﺮەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺋﯚﻣەرﺑﻞ ،ﺑﺎﺟەن ،ﻛەڵﮫﻮوڕ ،ﻟەك و داودە ﻟە ﮔەرﻣﯿﺎن ﺳﺎز ﻛﺮان ﻛە ﺗﯿﺎﯾﺪا ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ ﺋەو ﻋەﺷﯿﺮەﺗﺎﻧە ﺑەﻧﺎﺳــﻨﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﻋەﺷﺎﯾەرﯾﯿەوە ﺑەﺷــﺪارﯾﯿﺎن ﻛﺮد ،زۆرێﻚ ﻟەوان ﭼــەك و ﺗﺎﻗﻤﯿــﺎن ﺑەﺳــﺘﺒﻮو،
ﺋەوەش زﯾﻨﺪووﻛﺮدﻧەوەی ﺳﯿﻤﺎ ﻋەﺷﺎﯾەرﯾﯿەﻛە ﺑﻮو. ﺋﺎرام ﻣﺤەﻣەد ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﻟە ﻛەﻻر، ﺑــﯚ ”وﺷــە“ دەڵێ” ،ﺣــﺰب ﻟە ﻧەوەﺗەﻛﺎﻧﺪا و ﻟە ﮔەرﻣەی ﺷەڕی ﻧﺎوﺧــﯚدا ﺑﯿﺮی ﻋەﺷــﺎﯾەرﯾﯿﺎن زﯾﻨﺪوو ﻛﺮدەوە ﻟەﭘێﻨﺎو راﻛێﺸﺎﻧﯽ ﺧەڵﻚ ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن ،ﺋێﺴﺘە ﺧەرﯾﻜە ھەﻣﺎن ﺷﺖ دووﺑﺎرە دەﺑێﺘەوە“. زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،رەﻧﮕە ﺋەوە ﺑەھﯚی ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧەوە ﻟــە ھەڵﺒﮋاردن و ﺑﯚ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﭘێﮕەی ﺟەﻣﺎوەری ﺑێﺖ ،ﺑەم ﻟەﺳــەر ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻛﯽ ﻋەﺷﺎﯾەری .ﻟەﺑەرﺋەوە ﺑەرﭘﺮﺳﺎﻧﯽ ﺑﺎی ﺣﺰﺑﯽ ﺣﺎﻛﻢ ﻟە دەﭬەرەﻛە ﻟەو ﻓێﺴﺘﯿﭭﺎﻧەدا دەﺑﯿﻨﺮان“.
ﭘﺎرﺗﯽ و ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧەوەی ﯾەﻛێﺘﯽ ﻟە ﭘﺎرﺗﯽ ﻧﯿﯿە. ﺋەو ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯿەی ﯾەﻛێﺘﯽ، دووﭘﺎﺗــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە” ،ﯾەﻛێﺘﯽ ﻟەژێــﺮ ھﯿــﭻ ﻓﺸــﺎرێﻜﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﯾﺎن ھەر ﺣﺰﺑێﻜــﯽ ﺗﺮ ﺟێﺒەﺟێ ﻧەﻛﺮدﻧــﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەی ﻧێﻮان ﯾەﻛێﺘــﯽ و ﮔﯚڕاﻧــﯽ ﻓەراﻣــﯚش ﻧەﻛﺮدووە ،ﺋەوە ﺑەﺷێﻜﯽ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﻛێﺸە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ
و ﺑەﺷێﻜﯿﺸــﯽ ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺑــە ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺋێﺴﺘەوە ھەﯾە“. ﺋەﮔەرﭼــﯽ ﺋێﺴــﺘە ﯾەﻛێﺘــﯽ و ﭘﺎرﺗﯽ ﺳەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﯿﺴــﯿﯚﻧێﻚ دەﻛــەن ﺑــﯚ ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ڕﯾﻔﺮاﻧــﺪۆم ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﮔﯚڕان ﺋﺎﻣﺎدە ﻧﯿﯿە ﺑﭽێﺘە ﺋــەو ﻛﯚﻣﯿﺴــﯿﯚﻧەوە و دەڵێــﺖ ﻛﺎراﻛﺮدﻧەوەی ﭘەرﻟەﻣﺎن ھەﻧﮕﺎوی ﯾەﻛەﻣﯽ دەﺳﺘﻜﺮدﻧە ﺑە ڕﯾﻔﺮاﻧﺪۆم.
ﺣﺰب ﻟە ﮔەرﻣﯿﺎن ﻋەﺷﯿﺮەت زﯾﻨﺪوو دەﻛﺎﺗەوە وﺷە /ﮔەرﻣﯿﺎن- ﺳەﺑﺮی ھﯚرﯾﻨﯽ ﺗەﻧﯿﺎ ﻟــە دوو ھەﻓﺘــەدا ،ﭘێﻨﺞ ﻋەﺷــﯿﺮەﺗە ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎڵﯽ ﺟﯿﺎﺟﯿــﺎﻛﺎن ﻟــە ﺳــﻨﻮوری ﮔەرﻣﯿﺎن ﺑەڕێﻮە ﭼﻮون ،ﺋەوەش ﻧﯿﮕەراﻧــﯽ ﻟە ﺋﺎﺳــﺖ ﭼﺎﻻﻛﺎﻧﯽ ﻣەدەﻧﯽ ،ﻧﻮوﺳەران و ﺷﺎرەزاﯾﺎن دروﺳــﺖ ﻛﺮدووە ،ﺋەوان ﭘێﯿﺎن واﯾــە ،ﻟە ﭘﺸــﺖ ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎڵﯽ ﻋەﺷــﯿﺮەﺗەﻛﺎﻧەوە ﺑەرژەوەﻧﺪی ﺣﺰﺑــﯽ ھەﯾــە ،ﺑــەم دواﺟﺎر ﺑــە زﯾﺎﻧــﯽ دۆزی ﻧەﺗەوەﯾــﯽ ﻛــﻮرد و ﮔەڕاﻧــەوە ﺑــﯚ دواوە ﻛﯚﺗﺎﯾــﯽ دێﺖ .ﺋــەوە ﺟﮕە ﻟەو
ﻟــە ﻛﯚﺗﺎی ﺋــﺎدار و ﺳــەرەﺗﺎی ﻧﯿﺴﺎﻧﯽ ﺋەﻣﺴﺎڵ ،ﻻﻧﯽ ﻛەم ﭘێﻨﺞ ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎڵﯽ ﻋەﺷــﯿﺮەﺗەﻛﺎن ﻟە دەﭬەری ﮔەرﻣﯿﺎن ﺑەڕێﻮە ﭼﻮون، ﺑەﺷــﺪاراﻧﯽ ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎڵەﻛﺎن ﻟە ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ ﻋەﺷﯿﺮەت ﺑﻮون ،ﺧﺎڵﯽ ھﺎوﺑەش ﻟــەو ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎﻧەدا، دەرﻛەوﺗﻨــﯽ ﭼەك و ﺑەرﭘﺮﺳــە ﺣﺰﺑﯿﯿەﻛﺎن ﺑﻮون. رزﮔﺎر ﺣەﻣﯿﺪ ﻧﻮوﺳەری ﻛﺘێﺒﯽ ﻣێﮋووی ﻛــەﻻر ،ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧــﺪ” ،وەك ﭼﺎوﻟێﻜەرﯾﯿەك ﭼەﻧﺪ ﻋەﺷﯿﺮەﺗێﻚ ﯾەك ﻟە دوای
رێﻜﺨەراﻧﯽ ﻓێﺴﺘﯿﭭﺎڵەﻛە:
”ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺋێﻤە ﮔەڕاﻧەوە ﺑﻮو ﺑﯚ ﺋەو راﺳﺘﯿﯿەی ﻛە ﻛەﻻری ﺋێﺴﺘە، ﻟە ﻛــەﻻری ﻛﯚﻧەوە ﺳــەرﭼﺎوە دەﮔﺮێﺖ ﻋﻮﻣەر ﻋەﺑﺪوﻟﻜەرﯾــﻢ ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﮔەرﻣﯿﺎﻧــﯽ ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەی ﺳــەﻧﺪﯾﻜﺎی رۆژﻧﺎﻣەﻧﻮوﺳــﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﺑﯚ ”وﺷە“ ﺑﺎس ﻟەوە دەﻛﺎت” ،ﻟە ﺟەﻧﮕﯽ داﻋﺶ ﺗەواو ﻧەﺑﻮوﯾــﻦ ،ﻟەوﻻوە ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎڵﯽ ﻋەﺷﯿﺮەت ﺳﺎز دەﻛﺮێﺖ ،ﭘﺎرەﯾەك ﻟەو ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎﻧە ﺧــەرج ﻛﺮا، ﺋەﮔەر ﺑە ﺧەڵﻜﯽ ھــەژار ﺑﺪراﯾە زۆر ﺑﺎﺷﺘﺮ دەﺑﻮو“. رێﻜﺨەراﻧــﯽ ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎڵەﻛﺎﻧﯽ ﻋەﺷــﯿﺮەت ،ﭘﺎﺳــﺎو ﺑــﯚ ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛەﯾﺎن دێﻨﻨەوە ،ﺋەوان ﺑەﮔﺸــﺘﯽ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠــﯽ ﻛﺎرەﻛەﯾﺎن ﻟــە ”ﺑەھێﺰﻛﺮدﻧــﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾــﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ“ دەﺑﯿﻨﻨەوە. ﺳــﺎﻻر ﻋەزﯾــﺰ ﻟــە رێﻜﺨەراﻧﯽ ﻓێﺴﺘﯿﭭﺎڵﯽ ﺑﺎﺟەن ،ﺑﯚ ”وﺷە“ی روون ﻛــﺮدەوە” ،ﺋﺎﻣﺎﻧــﺞ ﻟــە ﻓێﺴﺘﯿﭭﺎڵەﻛەﻣﺎن ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﺧﺰﻣﺎﻧﯽ ﻋەﺷــﯿﺮەﺗە ﻟــە ﻧﺎوﭼە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟەﻻﯾەك و زﯾﻨﺪووﻛﺮدﻧــەوەی ﻛﻮﻟﺘﻮور و
داوﻧەرﯾﺘﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾە ،ﻟەﻻﯾەﻛﯽ ﺗــﺮ ” .ژﻧﺎﻧﯽ ﭼﺎﻻﻛــﯽ ﻣەدەﻧﯽ، ﺗﺮﺳــﯿﺎن ﻟــە زﯾﻨﺪووﻛﺮدﻧەوەی داوﻧەرﯾﺘە ﺧێڵەﻛﯿﯿەﻛﺎن ھەﯾە، ﻟــەو رواﻧﮕەﯾــەوە ﻛــە ﻧەرﯾﺘە ﺧێڵەﻛﯿﯿەﻛﺎن ﺑەردەوام ﺑە زﯾﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺗەواو دەﺑﻦ. ﺷــﺎﻧﯚ ﺟەﻣــﺎل ﭼﺎﻻﻛــﯽ ژﻧﺎن، ﺑــﯚ ”وﺷــە“ دەڵێ” ،ھەﻣﯿﺸــە رەﺧﻨــەی ﺋــەوە دەﮔﯿﺮێــﺖ ﻛــە دادﮔﺎﻛﺎن ﺋەوەﻧــﺪەی دﯾﻮەﺧﺎﻧــﯽ ﻋەﺷــﺎﯾەرەﻛﺎن ﻛێﺸــە ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﭘێ ﭼﺎرەﺳــەر ﻧﺎﻛﺮێﺖ ،ﺋێﺴــﺘەش ﻟەو رێﮕەﯾەوە دﯾﻮەﺧﺎن ﻟە دادﮔﺎ ﺑەھێﺰﺗﺮ دەﻛﺮێ“. زﯾﺎﺗــﺮ دەڵێ” ،دەﯾﺎن ﻛێﺸــەی ﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ژﻧﺎن ﺧﺮاوەﺗە دەﺳﺖ ﻋەﺷﯿﺮەت و ﺳەرۆك ھﯚزەﻛﺎﻧەوە ﻛــە دواﺟﺎر ﺑە زﯾﺎﻧﯽ دۆﺳــﯿەی ژﻧﺎن ﻛﯚﺗﺎﯾﺎن ھﺎﺗﻮوە ،ﻟەﺑەرﺋەوە ﻓێﺴﺘﯿﭭﺎڵﯽ ﻋەﺷﯿﺮەت ﻻوازﺑﻮوﻧﯽ ﺣﻮﻛﻤﯽ ﯾﺎﺳﺎ دەﮔەﯾەﻧێﺖ“.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﭘێﻨﺞ ﺳﺎڵە دادﮔﺎ داوای وﺷﯿﺎر ﻋەﺑﺪو دەﻛﺎت و ﺋﺎﻣﺎدە ﻧﺎﺑێﺖ
وﺷە /ﻣەﺣﻤﻮود -ﺑﺎز ﺑەﮔﻮێﺮەی دوو ﻧﻮوﺳﺮاوی دادﮔﺎ، ﻟــە ﺳــﺎڵﯽ 2012ەوە دادﮔﺎی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ داوای ﺋﺎﻣﺎدەﺑﻮوﻧــﯽ وﺷــﯿﺎر ﻋەﺑــﺪو ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎری ﮔﯚڕان دەﻛﺎت ﻟە دادﮔﺎی ﻛەﺗﻨﯽ ﭼﻮار .ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن دەڵێ” ،ﻧﻮوﺳــﺮاوەﻛﺎن رەواﻧــەی ﺑەﻏــﺪا ﻛــﺮاون“. ﺑڕﯾــﺎردەری ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯿﺶ دەڵێ، ”ﺋەو ﻛەﯾﺴــە ﭘێﻮەﺳﺖ ﻛﺮاوە ﺑە ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن“ .ﺑەم زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷــە“ دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛەﻧەوە ﻛە ﺋﺎرام ﺷێﺦ ﻣﺤەﻣەد ﺟێﮕــﺮی ﺳــەرۆﻛﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن و ﻛﺎدری ﮔــﯚڕان ،رێﮕــﺮی ﻟــە ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎ دەﻛﺎت. وﺷﯿﺎر ﻋەﺑﺪو ﻧﺎﭼێﺘە ﺑەردەم دادﮔﺎ ﺑەﮔﻮێﺮەی ﭼەﻧــﺪ ﺑەڵﮕەﻧﺎﻣەﯾەك ﻛە دەﺳــﺖ ”وﺷــە“ ﻛەوﺗﻮون، ﻟە ﻧﻮوﺳــﺮاوێﻜﯽ دادﮔﺎی ﻛەﺗﻨﯽ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ/ﭼﻮار ﻛە ﺋﺎراﺳــﺘەی ﻧﻮێﻨەراﻧــﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﻋێــﺮاق ﻛــﺮاوە ﺑە ﻧﺎوﻧﯿﺸــﺎﻧﯽ ”ﺋﺎﮔەدارﻛﺮدﻧەوە“ ،ﺗێﯿﺪا ھﺎﺗﻮوە، ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑــە ﻧﻮوﺳــﺮاوﻣﺎن ژﻣﺎرە /1922ج 2012/ﻟە 29ﺋﺎدار/ﻣﺎرﺳﯽ 2015دووﭘﺎت ﻟەﺳەر ﻧﺎوەڕۆﻛﯽ
ﻧﻮوﺳــﺮاوﻣﺎن و ڕاﮔەﯾەﻧﺪﻧــﯽ ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛــە دەﻛەﯾﻨــەوە ﺑەر ﻟە ڕێﻜەوﺗــﯽ ھەﺷــﺘﯽ ﻛﺎﻧﻮوﻧــﯽ دووەم/ﯾەﻧﺎﯾەری 2017و واژووی ﺟەﻣــﺎل ﺳــەدرەدﯾﻦ دادوەر ﻟە دادﮔﺎی ﻛەﺗﻨﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ/ﭼﻮاری ﻟەﺳەرە. ﻟە ﻧﻮوﺳﺮاوێﻜﯽ ﺗﺮ ﻛە ﺑە ھەﻣﺎن ﺷــێﻮە ”ﺋﺎﮔەدارﻛﺮدﻧەوەﯾە“ و ﺑﯚ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻋێﺮاق ﻟە ڕێﮕەی ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯿﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﻧﻮێﻨەراﻧەوە ڕەواﻧە ﻛﺮاوە ﺑە ژﻣــﺎرە /1922ج2012/ و ڕێﻜﻜەوﺗﯽ ﺣەوﺗــﯽ ﻛﺎﻧﻮوﻧﯽ ﯾەﻛەم/دﯾﺴــێﻤﺒەری 2014ی ﻟەﺳەرە ،ﺗێﯿﺪا ھﺎﺗﻮوە ،داواﻛﺎری و ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻜﺎی ژﻣﺎرە )/1922ج (2012/ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑــە ﺋﺎﮔەدارﻛﺮدﻧەوەی ”وﺷــﯿﺎر ﻋەﺑﺪو ﻓەﺗﺎح“ـە ﺑە ﻧﺎوﻧﯿﺸﺎﻧﯽ ﺗﯚﻣەﺗﺒﺎر ﻟەم ﺳﻜﺎﯾەی ﺳەرەوە. ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﺣﻮﻛﻤــﯽ ﻣــﺎدەی ﻧﯚی ﯾﺎﺳــﺎی ڕۆژﻧﺎﻣەواﻧﯽ ژﻣﺎرە 35ی ﺳــﺎڵﯽ 2007ی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻋێــﺮاق ،ﻟەﺳــەر ﺑﻨەﻣﺎی ﺳــﻜﺎی )ﻋەﺑﺪوﻟەﺗﯿﻒ ﻣﺤەﻣــەد ﺟەﻣﺎل( ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﻟە ڕێﻜەوﺗــﯽ دووی ﺋﺎدار/ﻣﺎرﺳــﯽ 2015ﻟە ﺑەردەم دادﮔﺎﻣﺎن ﺋﺎﻣﺎدە ﺑێ .ﻟە ﻧﻮوﺳﺮاوەﻛەدا ھﺎﺗﻮوە. ھەروەھﺎ ﺋﺎﻣﺎژەی داوە ،ﺳﻜﺎﻛە
ﭘێﻮەﺳــﺘە ﺑە ڕووداوێــﻚ ﻛە ﻟە 19ی ﺗەﻣﻮوز/ﯾﯚﻟﯿــﯚی 2011 رووی داوە ،ﺑەر ﻟەوەی ﺗﯚﻣەﺗﺒﺎر ﺑﺒێﺖ ﺑە ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﻧﻮێﻨەراﻧــﯽ ﻋێــﺮاق ،ﺑﯚﯾــە ﻟــە ”ﭘﺎرێﺰﺑەﻧﺪی ﺳــﻮودﻣەﻧﺪ ﻧﺎﺑێ“، ﺑەﮔﻮێﺮەی ﻣﺎدەی 62دەﺳﺘﻮوری ﻛﯚﻣﺎری ﻋێﺮاق .ﺋەم ﻧﻮوﺳﺮاوەﯾﺶ واژووی ﺟەﻣــﺎل ﺳــەدرەدﯾﻦ ﻋەﻟــﯽ دادوەری دادﮔﺎی ﻛەﺗﻨﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ/ﭼﻮاری ﻟەﺳەرە. ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﭼﯽ دەڵێ؟ ﺋــەو دوو ﻧﻮوﺳــﺮاوەی دادﮔﺎی ﻛەﺗﻨــﯽ ﭼــﻮاری ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ، ﺋﺎراﺳﺘەی ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﻧﻮێﻨــەران ﻛﺮاوە و ﻟە ڕێﮕەی ﺋەواﻧەوە ﺑﯚ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ﺑەرز ﻛﺮاوەﺗەوە. ﻟەوﺑــﺎرەوە ﺋﺎری ﺳــەﺣەدﯾﻦ ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻋێــﺮاق ،ﺑە“وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﺋەو ﻧﻮوﺳﺮاواﻧە دەﻣێﻜە ﻟەﻻﯾەن دادﮔﺎوە ﺑــﯚ ﺋێﻤــە ھﺎﺗــﻮون و رەواﻧەی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻋێﺮاﻗﻤﺎن ﻛﺮدوون ﺑﯚ ﺑەﻏﺪا ،ﺋەوەی ﻟەﺳەر ﺋێﻤەﯾە ﻧﺎردﻧﯽ ﻧﻮوﺳــﺮاوەﻛەی دادﮔﺎﯾــە ،وەﻣەﻛــەی ﺑﯚ ﺋێﻤە ﻧﺎﯾەﺗەوە. ”ﺑەڵﻜﻮ ﻧﻮوﺳﺮاوەﻛە رەواﻧەی ﻟﯿﮋﻧە
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
ﮔﯚڕان ڕێﮕﺮی ﻟە ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎ دەﻛﺎت
ﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎﻧــﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن دەﻛﺮێ وەك ﻟﯿﮋﻧەی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ،ﺋەواﻧﯿﺶ ﺋﺎراﺳــﺘەی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎرەﻛــەی دەﻛەن و ﻟە ڕووی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿەوە ﭼﯽ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑــﯚی دەﻛﺮێ ﺑﯚ ﺋەوەی ﺑﭽێﺘە ﺑەردەم دادﮔﺎ و ﻟە ﺑەردەم ﯾﺎﺳﺎ ﺋﺎﻣﺎدە ﺑێﺖ“. ﺑڕﯾﺎردەری ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ڕووﻧﻜﺮدﻧەوە دەدات ﺑﯚ ﺑەدواداﭼﻮوﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﻟەﺳــەر ﺋــەم ﺑﺎﺑەﺗە” ،وﺷــە“ ﭘێﻮەﻧﺪی ﻛﺮد ﺑە ﻋﯿﻤﺎد ﯾﯚﺧەﻧﺎ ﺑڕﯾﺎردەری ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق .ﯾﯚﺧەﻧﺎ رووﻧﯽ ﻛﺮدەوە ،ﺑەﭘێﯽ ﭘێڕەوی ﻧﺎوﺧﯚی ﭘەرﻟەﻣﺎن ،ﺋەو ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎرەی ﺑە ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺗﺎواﻧﯽ ﺳــەﻟﻤێﻨﺮاو ﺗﯚﻣەﺗﺒــﺎر ﻛــﺮاوە ،ﭘﺎرێﺰﺑەﻧﺪی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻟــێ وەردەﮔﯿﺮێﺘەوە و ﺋەﮔــەر ﻟە وەرزی ﯾﺎﺳــﺎداﻧﺎن ﺑێﺖ ،ﺋەوە دادوەر ﻧﻮوﺳــﺮاوێﻚ ﺋﺎراﺳــﺘەی ﭘەرﻟەﻣﺎن دەﻛﺎت ﺑﯚ ﻻﺑﺮدﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﺑەﻧﺪی و رادەﺳﺘﯽ دادﮔﺎ دەﻛﺮێﺖ ،ﯾﺎن راﺳــﺘەوﺧﯚ ﺑەﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧــﯽ ﺗﺎواﻧەﻛــەوە ﺑﮕﯿﺮێﺖ ،ﺋەوە ﭘﺎرێﺰﺑەﻧﺪﯾﯿەﻛەی ﺑە وەرﮔﯿﺮاو ﺣﺴێﺒە ،ﻟە دەرەوەی وەرزی ﯾﺎﺳــﺎداﻧﺎﻧﯿﺶ داوای ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟەﺳــەر ﺗﯚﻣﺎر دەﻛﺮێﺖ و دەﺳــﺘەی ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ رەزاﻣەﻧــﺪی ﻟەﺳــەر ﻻﺑﺮدﻧــﯽ
ﭘﺎرێﺰﺑەﻧﺪﯾﯿەﻛە دەدات و دەﭼێﺘە ﺑەردەم دادﮔﺎ. زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗﯽ” ،ھەر ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎرێﻚ ﺑەر ﻟە ﺑڕﯾــﺎری دادﮔﺎی ﻓﯿﺪراڵ ﭘﺎرێﺰﺑەﻧــﺪی ﻧﯿﯿــە و وەك ھەر ھﺎووﺗﯿﯿەﻛــﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑەﺑێ ﭘﺎرێﺰﺑەﻧﺪی ﻣﺎﻣەڵــەی ﻟەﮔەڵﺪا دەﻛﺮێﺖ ،ﺑەم دوای ﺳــﻮێﻨﺪی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﻟە ﭘەرﻟەﻣــﺎن دەﺑێﺘە ﺧــﺎوەن ﭘﺎرێﺰﺑەﻧــﺪی و ھــەر داواﯾەﻛﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟە دژی ھەﺑێﺖ ﺑەﺑــێ رەزاﻣەﻧــﺪی ﭘەرﻟەﻣــﺎن ﻧﺎﮔﯿﺮێﺖ“. ﻟەﺑﺎرەی ﻛەﯾﺴــەﻛەی وﺷــﯿﺎر ﻋەﺑﺪو ،ﺑڕﯾــﺎردەری ﭘەرﻟەﻣﺎن ﺋﺎﺷــﻜﺮای ﻛــﺮد” ،دەﺳــﺘەی ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﭘێﻮەﺳــﺘە ﺑەو ﺑﺎﺑەﺗەوە و رەﻧﮕە
ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺑە ﺑڕﯾﺎری ﺳﯿﺎﺳــﯽ ھەﺑێﺖ ،ﺑــەم ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﻟەو ﺣﺎڵەﺗە دەﺳﺘەی ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺑڕﯾﺎر ﺑﺪات“. ﺋﺎرام ﻣﺤەﻣەد ﯾﺎﺳﺎ ﭘێﺸێﻞ دەﻛﺎت و رێﮕﺮی دەﻛﺎت وەك ﺑڕﯾــﺎردەری ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻋێــﺮاق ڕووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە ،ھەر ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎرێــﻚ ﺑــەر ﻟــەوەی ﺳــﻮێﻨﺪی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑﺨــﻮات، ﭘﺎرێﺰﺑەﻧﺪی ﻧﯿﯿە و ﻟەﺳــەر ﺋەو دۆﺳﯿﺎﻧەی ﻟەﺳەرﯾەﺗﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺑﭽێﺘە ﺑەردەم دادﮔﺎ ،ﺑەم وﺷﯿﺎر ﻋەﺑــﺪو ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎری ﮔﯚڕان ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﻧەﭼﻮوەﺗە ﺑەردەم دادﮔﺎ. ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﺋــەو زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧەی دەﺳــﺖ ”وﺷــە“ ﻛەوﺗــﻮون،
ﻧﻮوﺳــﺮاوەﻛەی ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯿﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﻧﻮێﻨەران دوو ﺟﺎر ﮔەﯾﺸﺘﻮوەﺗە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ،ﺑەم ﺋﺎرام ﺷێﺦ ﻣﺤەﻣەد ﮔﯚڕاﻧﺨﻮاری دﯾﺎری ﺑﺰووﺗﻨەوەﻛە و ﺟێﮕﺮی ﺳــەرۆﻛﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ،ڕێﮕﺮە ﻟە ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎ و ڕەزاﻣەﻧﺪی ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن ﺑﯚ ﻧﺎردﻧﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎری ﺑﺰووﺗﻨەوەﻛەی ﺑﯚ ﺑەردەم دادﮔﺎ. ﻧەﭼﻮوﻧــە ﺑــەردەم دادﮔﺎ و ﭘﺎﺑەﻧﺪﻧەﺑﻮون ﺑە ﯾﺎﺳــﺎ ﻟەﻻﯾەن ﺋــەو ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎرەی ﮔــﯚڕان ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪاﯾــە ﻛــە ﺑﺰووﺗﻨــەوەی ﮔــﯚڕان ﺑــەردەوام ﻻﯾەﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮ ﺑــە ڕێﺰﻧەﮔﺮﺗﻦ ﻟــە دادﮔﺎ و ﭘﺎﺑەﻧﺪﻧەﺑﻮون ﺑە ﯾﺎﺳــﺎ ﺗﯚﻣەﺗﺒﺎر دەﻛﺎت.
ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘﻠە ﺗﺎﯾﺒەت ھەﯾە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻧﯿﯿە
وردﺑﯿﻨﯽ دۆﺳﯿەی راوێﮋﻛﺎر و ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ و ﭘﻠەﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎﺷﻜﺮا دەﻛﺮێﺖ وﺷە /ﺗﺎﯾﺒەت دەﺳﺘەی دەﺳﺘﭙﺎﻛﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن، زاﻧﯿــﺎری ﻟەﺳــەر وردﺑﯿﻨــﯽ و دۆﺳــﯿەی ﻓەرﻣﺎﻧﺒەراﻧﯽ ﭘﻠەﺑﺎ و ڕاوێﮋﻛﺎر و ﭘﻠــە ﺗﺎﯾﺒەت ڕەواﻧەی ﺳێ ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯿەﻛەی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛﺎت و راﭘﯚرﺗەﻛە ﺑە وردەﻛﺎری و ﻧــﺎوی ﺋەو دەزﮔە ﺣﻜﻮوﻣﯿﯿﺎﻧــەی وردﺑﯿﻨــﯽ ﺗێﺪا ﻛﺮاوە” ،وﺷە“ ﺑوی دەﻛﺎﺗەوە. ﻟــە راﭘﯚرﺗەﻛــەی دەﺳــﺘەی دەﺳﺘﭙﺎﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ھﺎﺗــﻮوە ،ﺑەﭘێــﯽ ﻣــﺎدەی ﭘێﻨﺞ ﺑڕﮔەی 15ﻟە ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ دەﺳﺘەی دەﺳــﺘﭙﺎﻛﯽ ژﻣﺎرە ﺳــێﯽ ﺳﺎڵﯽ 2011ی ھەﻣﻮارﻛﺮاو ،ﻟە دەﺳەﺗﯽ دەﺳــﺘەﻛەداﯾە ﺑەدواداﭼﻮون ﺑﯚ ﺋەو ﺑڕﯾــﺎر و ﻓەرﻣﺎﻧﺎﻧە ﺑﻜﺎت ﻛە ﻟە ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﺪا ﻛﺮاون ﺑە دۆﺳﯿەی ”وردﺑﯿﻨﯽ ﺗێــﺪا ﺑﻜﺮێﺖ“ و دواﺗﺮ ﺗەواوی دۆﺳﯿەﻛﺎن ﻟەﮔەڵ ﯾﺎﺳﺎی داﻣەزراوەﻛە ﺑەراورد ﻛﺮاوە. دەﺳﺘەی دەﺳﺘﭙﺎﻛﯽ ﺋﺎﻣﺎژەی داوە، ﻟە وەزارەﺗــﯽ ﺋەوﻗﺎف و ﻛﺎروﺑﺎری ﺋﺎﯾﻨــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺷــەش راوێﮋﻛﺎر، ﺷــەش ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و 12ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەت ھــەن ،دوو ﻟە دۆﺳــﯿەﻛﺎن ھﯿﭻ ﺑەراﯾﯿﯿەﻛﯿﺎن
ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە و 11دۆﺳــﯿەی ﺗﺮﯾﺶ ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە و ﻟە وەزارەﺗﯽ ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوە و ﮔەﯾﺎﻧﺪن ﯾــەك راوێﮋﻛﺎر و ﺣەوت ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و ھەﺷــﺖ ﭘﻠــەی ﺗﺎﯾﺒــەت ھەن و ﺷــەش دۆﺳﯿەی ﻛەﻣﻮﻛﻮڕی ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﺗێﺪاﯾە. ﻟە ﺑەﺷێﻜﯽ ﺗﺮی راﭘﯚرﺗﯽ وردﺑﯿﻨﯽ دەﺳﺘەی دەﺳﺘﭙﺎﻛﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ھﺎﺗﻮوە ”ﻟە وەزارەﺗﯽ ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵ و ﺳــەرﭼﺎوەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎوی ﻛﻮردﺳﺘﺎن، ﺳــێ راوێﮋﻛﺎر و 13ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و 18ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەت ھەن، ﭘێﻨﺞ دۆﺳﯿە ﺑڕواﻧﺎﻣەی ﺗﯿﺎدا ﻧﯿﯿە و 11دۆﺳﯿە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯿــﺎن ﻧﯿﯿــە ،ھــﺎوﻛﺎت ﻟە وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎ ﭼﻮار ڕاوێﮋﻛﺎر و
ﺷــەش ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ و 10 ﭘﻠە ﺗﺎﯾﺒەت ھەن و ھەﺷﺖ دۆﺳﯿە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﭼەﺳــﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯿﺎن ﻧﯿﯿە“. ”ﻟــە وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎروﺑــﺎری ﻛﯚﻣەﯾەﺗــﯽ ﭼﻮار ڕاوێــﮋﻛﺎر و ھەﺷــﺖ ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﮔﺸــﺘﯽ و 16ﭘﻠــە ﺗﺎﯾﺒــەت ھــەن ،ﯾەك دۆﺳــﯿە ﺑڕواﻧﺎﻣەی ﺗێــﺪا ﻧﯿﯿە و ﭘێﻨﺞ دۆﺳــﯿەی ﺗﺮ ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﻧﯿﯿە .ھﺎوﻛﺎت ﻟە وەزارەﺗﯽ ﻛﺎروﺑﺎری ﺷەھﯿﺪان و ﺋەﻧﻔﺎﻟﻜﺮاوان دوو ڕاوێﮋﻛﺎر و ﺷەش ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ و ھەﺷﺖ ﭘﻠە ﺗﺎﯾﺒەت ھەن ﻛە ﭼﻮار دۆﺳــﯿە ﭼەﺳــﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﻧﯿﯿە و ﯾەك دۆﺳﯿەش ﻟە دادﮔﺎ ﺑﻮوە“ ﻟە راﭘﯚرﺗەﻛەدا ھﺎﺗﻮوە. ھەر ﺑەﭘێﯽ راﭘﯚرﺗەﻛە ،ﻟە وەزارەﺗﯽ
ﺷــﺎرەواﻧﯽ و ﮔەﺷــﺘﻮﮔﻮزاری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﭼﻮار ڕاوێﮋﻛﺎر و ﻧﯚ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و 14ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەت ھەن ،ﻟەواﻧە دوو دۆﺳﯿە ﺑڕواﻧﺎﻣەﯾﺎن ﻧﯿﯿە و ﺳێ دۆﺳﯿەی ﺗﺮ ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯿﺎن ﻧﯿﯿــە .ھــﺎوﻛﺎت ﻟــە وەزارەﺗﯽ رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و ﻻوان ﭼﻮار راوێﮋﻛﺎر و 11ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﮔﺸــﺘﯽ و 21 ﭘﻠە ﺗﺎﯾﺒەت ھەن و ﺷەش دۆﺳﯿە ﻟەواﻧــە ﺑڕواﻧﺎﻣەﯾﺎن ﻧﯿﯿــە و 21 دۆﺳﯿەش ﭼەﺳــﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە. ﻟە وەزارەﺗﯽ داراﯾﯽ ﺳێ راوێﮋﻛﺎر و دوو ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ و ﭘێﻨﺞ ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەت ھەن و ﯾەك دۆﺳﯿە ﺑڕواﻧﺎﻣەی ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە و دوو دۆﺳﯿە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە .ﻟە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
3
وەزارەﺗــﯽ داد دوو راوێﮋﻛﺎر ھەن و ﯾەك ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و ﺳێ ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەت ،ﺑەم ﺳــێ ﻟەواﻧە ﭼەﺳــﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە. ﻟــە وەزارەﺗﯽ ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ ﭼﻮار ڕاوێﮋﻛﺎر و ﺣــەوت ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و 13ﭘﻠــە ﺗﺎﯾﺒەت ھەن و ﭘێﻨــﺞ دۆﺳــﯿە ﺑڕواﻧﺎﻣەی ﻧﯿﯿە و ﺷــەش دۆﺳﯿە ﭼەﺳــﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﻧﯿﯿە. ﻟــە راﭘﯚرﺗﯽ وردﺑﯿﻨﯽ دۆﺳــﯿەی ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﺋﺎﻣﺎژە ﺑەوە دراوە ﻛە ﻟە وەزارەﺗﯽ ﭘەروەردەدا ﺷەش راوێﮋﻛﺎر و 14ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و 20ﭘﻠــە ﺗﺎﯾﺒەت ھەن، 19ﮔﺸﺘێﻨﺮاو و ﯾەك دﯾﭙﻠﯚم ھەﯾە و ﯾەك دۆﺳــﯿە ﺑڕواﻧﺎﻣــەی ﻧﯿﯿە و ﺣەوت دۆﺳــﯿە ﭼەﺳــﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧــﯽ ﻧﯿﯿــە .ﻟــە وەزارەﺗــﯽ ﭘﻼﻧﺪاﻧﺎن ﺳــێ راوێــﮋﻛﺎر و ﭘێﻨﺞ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و ھەﺷــﺖ ﭘﻠە ﺗﺎﯾﺒەت و ھەﺷــﺖ ﮔﺸﺘێﻨﺮاو ھەن ،ﺳێ دۆﺳــﯿە ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﻧﯿﯿە و ﺳــێ دۆﺳﯿە ھﯿﭻ ﺑەراﯾﯿﯿەﻛــﯽ ﻧﯿﯿە .ﻟــە وەزارەﺗﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و ﭘﯿﺸەﺳــﺎزی ﺷــەش راوێﮋﻛﺎر و ﺣــەوت ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و 14ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەت و 12 ﮔﺸــﺘێﻨﺮاو )ﻣﻌﻮم( ھــەن و دوو دۆﺳﯿە ﺑڕواﻧﺎﻣەی ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە و ﭼﻮار
دۆﺳﯿە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪن و ﯾەك دۆﺳــﯿە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮون ﺑە ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﻧﯿﯿە. ﻟە دەﺳﺘەی وەﺑەرھێﻨﺎن ،ﺷەش ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﮔﺸــﺘﯽ و ﺣەوت ﭘﻠــەی ﺗﺎﯾﺒــەت ھەن ﻛــە ﯾەك دۆﺳــﯿە ﺑڕواﻧﺎﻣــەی ﻧﯿﯿە و ﭘێﻨﺞ دۆﺳــﯿە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﭼەﺳــﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﻧﯿﯿە .ﻟە دەﺳــﺘەی ﻧﺎوﭼە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ دەرەوەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺸﺪا ،ﺳــێ راوێﮋﻛﺎر و ﺳــێ ﭘﻠە ﺗﺎﯾﺒــەت وردﺑﯿﻨﯽ ﺗێﺪا ﻛﺮاوە ﻛە دوو دۆﺳــﯿە ﺑڕواﻧﺎﻣەی ﻧﯿﯿــە و دوو دۆﺳــﯿە ﻓەرﻣﺎﻧــﯽ ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەن ،ﻟە دەﺳﺘەی ﮔەﺷــﺘﻮﮔﻮزار ﭘێﻨﺞ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و ﺣەوت ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەت ھــەن و ﭘێﻨــﺞ ﻛــەس ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﭼەﺳــﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﻧﯿﯿە و ﯾەك ﻛەس ﻓەرﻣﺎﻧﯽ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻧﯿﯿە و ﯾەك ﻛەﺳﯽ ﺗﺮ ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮون ﺑە ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەﺗــﯽ ﻧﯿﯿە .ﻟە دەزﮔەی ﻣﯿﻦ ﺷــەش ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ و ﺷــەش راوێﮋﻛﺎر وردﺑﯿﻨﯽ ﺗێﺪا ﻛﺮاوە و ﯾەك دۆﺳــﯿە ﺑڕواﻧﺎﻣەی ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە و ﭼﻮار دۆﺳﯿە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﻧﯿﯿە. راﭘﯚرﺗەﻛەی دەﺳﺘەی دەﺳﺘﭙﺎﻛﯽ وردﺑﯿﻨﯽ ﻟــە ﭼەﻧﺪ ﭘﯚﺳــﺘێﻜﯽ دﯾﻮاﻧــﯽ ﭼﺎودێــﺮی داراﯾــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ھەوﻟێﺮ ﻛﺮدووە و
ﺷﻮێﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎن ﻧەداوە ﻛە ﯾەك راوێــﮋﻛﺎر و دوو ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ و ﺳــێ ﭘﻠــەی ﺗﺎﯾﺒەت دەﮔﺮێﺘــەوە ،دوو ﻟەواﻧە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەﻣەﻧﯽ ﻧﯿﯿە و ﻛﯚی ﮔﺸﺘﯽ ﺋەو ﭘﯚﺳﺘﺎﻧەی ﻟە ﺳەرﺟەم داﻣەزراوەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ورﺑﯿﻨﯽ ﻟە دۆﺳــﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻛﺮاوە، 64راوێــﮋﻛﺎر و 130ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ و 214ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەت و 20 )ﻣﻌﻮم(ن. ﺑەﭘێــﯽ راﭘﯚرﺗەﻛــە ،ﺋێﺴــﺘە وردﺑﯿﻨــﯽ ﻟــە ﭘەرﻟەﻣــﺎن و ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ وەزﯾﺮان و ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ دادوەری و ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻛﺮێﺖ. ھــﺎوﻛﺎت ﻟــە ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗــﺮی راﭘﯚرﺗەﻛــەدا ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑەﻛەﻣﻮﻛﻮڕﯾﯿــەﻛﺎن ﻛــﺮاوە و راﮔەﯾەﻧــﺮاوە ،ﻓەرﻣﺎﻧــﯽ ﯾەﻛەم داﻣەزراﻧــﺪن ﻟــە دۆﺳــﯿەﻛﺎﻧﺪا ﻧﯿﯿــە و زۆرﺑــەی ﺑڕواﻧﺎﻣەﻛﺎن ﻟە دۆﺳــﯿەﻛﺎﻧﺪا ﻛﯚﭘﯿﯿە و ﭘەﺳــﻨﺪ ﻧەﻛﺮاون و ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی دەرﭼﻮوﻧﯿﺶ ﻛﯚﭘﯽ ﻛﺮاوە. ھــﺎوﻛﺎت ﺑەﭘێــﯽ راﭘﯚرﺗەﻛــە، ھەﻧﺪێﻚ ﻟەواﻧەی ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﺎن وەرﮔﺮﺗﻮوە ،ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮون ﺑە ﭘﻠەی ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﺎن ﻧﯿﯿــە و ھەﻧﺪێﻚ ﻟە ﭘﻠە ﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎن دەرﭼﻮوی ﻛﯚﻟێﮋ ﻧﯿﻦ.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
4 وﺷە ﺋەو ﻻﯾەﻧە ﺋﺎﺷﻜﺮا دەﻛﺎت ﻛە زاﻧﯿﺎری ﺑە ﭘەﻛەﻛە داﺑﻮو ﭘەﻛەﻛە :ﭘێﺸﻮەﺧﺖ ﺋﺎﮔﺎداری ﺑﯚردﻣﺎﻧەﻛەی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﻮوﻳﻦ
وﺷە .ھەوﻟێﺮ دوێﻨــێ ﺳێﺸــەم ﻓڕۆﻛــە ﺟەﻧﮕﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﺑﯚردﻣﺎﻧﯽ ﺑﻨﻜەﻛﺎﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە ﻟەﺳــەر ﭼﯿﺎی ﺷــﻨﮕﺎل و ﺷــﺎرۆﻛەی دێﺮﻛــﯽ ڕۆژﺋﺎوای ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛﺮد .ﺑەم ﭘێﻨﺞ ﭘێﺸــﻤەرﮔەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺷــەھﯿﺪ ﻛﺮد و ﻧﯚﯾــﺶ ﺑﺮﯾﻨﺪار ﺑــﻮون .ﺑەرﭘﺮﺳــێﻜﯽ ﭘەﻛەﻛــە دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛﺎﺗەوە ﻛە ﭘێﺸﻮەﺧﺖ ﺋﺎﮔەدارﺑﻮون ﺑﯚردﻣــﺎن دەﻛﺮێﻦ، ﺑﯚﯾە ﺑﺎرەﮔەﻛﺎﻧﯿﺎن ﭼﯚڵ ﻛﺮدووە. ﺋــەم زاﻧﯿﺎرﯾﯿــە ﮔﻮﻣﺎﻧﺎوﯾﯿە ﻛە ﻟە ﻧێــﻮن ﺗﻮرﻛﯿــﺎ و ﭘەﻛەﻛە ﭼﯚن ﺋﺎڵﻮﮔــﯚڕ ﻛــﺮاوە .ﻓەرﻣﺎﻧﺪەﯾەﻛﯽ ﭘێﺸــﻤەرﮔە دەڵــێ ”ﺋەﮔــەری زۆرە ﺑەﻏــﺪا ﭘەﻛەﻛــەی ﺋﺎﮔەدار ﻛﺮدﺑێﺘەوە“. ﭘەﻛەﻛە :ﭘێﺸﻮەﺧﺖ ﺋﺎﮔەدار ﺑﻮوﯾﻦ ھﺎوﺳــەرۆﻛﯽ ﭘﺎرﺗــﯽ ﺋــﺎزادی ﺋێﺰﯾﺪی ﻟە ﺷــﻨﮕﺎل ﻛە ﺣﺰﺑێﻜﯽ ﺳــەرﺑە ﭘەﻛەﻛەﯾــە ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ﻛــە ﺋــەوان ﭘێﺶ ﺋەوەی ﻓڕۆﻛــە ﺟەﻧﮕﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﯚردﻣﺎﻧﯽ ﭼﯿﺎی ﺷــﻨﮕﺎل ﺑﻜەن، ﺋﺎﮔەدار ﺑــﻮون .ﻋﻮﻣەر ﺳــﺎڵﺢ ﺑﯚ ”وﺷــە“ ڕای ﮔەﯾﺎﻧﺪ ”ﭘێﺸﻮەﺧﺖ ﺋﺎﮔەدار ﺑﻮوﯾﻦ ﺑﯚردﻣﺎن دەﻛﺮێﯿﻦ ﺑﯚﯾە ﺑﺎرەﮔەﻛﺎﻧﻤﺎن ﻟەﺳــەر ﭼﯿﺎی ﺷــﻨﮕﺎل ﭼﯚڵ ﻛــﺮد و ﺑەوەﯾﺶ ﻛەﻣﺘﺮﯾﻦ زﯾﺎﻧﻤــﺎن ھەﺑﻮو ،ﺗەﻧﯿﺎ
ﯾەك ﻛەﺳﻤﺎن ﻛﻮژرا“. ﺳــﺎڵﺢ ﺟەﺧﺘﯽ ﻛﺮدەوە ،ﺑەھﯚی ﺋﺎﮔەدارﺑﻮوﻧﻤــﺎن ﺗەﻧﯿــﺎ زﯾﺎﻧــﯽ ﻣﺎدﯾﻤــﺎن ﺑەرﻛــەوت و ﭼــﻮار ﺑﺎرەﮔەﻛەﻣﺎن ﺑــە ﺗەواوی ﺧﺎﭘﻮور ﻛــﺮاون ،ﺑــەم ﺋﺎﻣــﺎدە ﻧﯿﯿــە ﻟەﺑﺎرەی ﺋەو ﺷــﻮێﻨەی ﺋﺎﮔەداری ﻛﺮدووﻧەﺗــەوە ﻟــە ﺑﯚردﻣﺎﻧەﻛــە زاﻧﯿﺎری ﻧــﺎدات و ﮔﻮﺗﯽ ”ﺑەھﯿﭻ ﺷێﻮەﯾەك ﺋەوە ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻧﺎﻛەﯾﻦ“. ﺑەھــﯚی ﺋــەو ﺑﯚردﻣﺎﻧــەوە ﻛە ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ﻟێﯽ ﭘەﻛەﻛــە ﺑﻮو ،ھێﺰی ﭘێﺸﻤەرﮔەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن زﯾﺎﻧﯽ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺑەرﻛەوت و 14ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ دا. ﺗﻮرﻛﯿﺎ :ﺑەردەوام دەﺑﯿﻦ ﻟە ﺑﯚردﻣﺎن دوای ﺑﯚردﻣﺎﻧەﻛە ،ﺳﻮﭘﺎی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە ڕاﮔەﯾەﻧﺮاوێﻜﺪا ﺋﺎﺷﻜﺮای ﻛﺮد، ﺑەھﯚی ﭼﻮوﻧﯽ ﭼەك و ﺗەﻗەﻣەﻧﯽ ﻟە ﺑﺎﻛﻮری ﻋێﺮاق و ﺳــﻮورﯾﺎوە ﺑﯚ ﻧﺎو ﺧﺎﻛﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ و ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﻛــﺮدەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿــﮋی ﻟەﻻﯾــەن ﭘەﻛەﻛــەوە ﻟەﻧﺎو ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ،وەك ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ وت ﺑﯚردﻣﺎﻧــﯽ ”ﺑﻨﻜەﻛﺎﻧــﯽ ﭘەﻛەﻛە ﻟە ﺷــﻨﮕﺎل و ﯾەﭘەﮔە ﻟە ﺑﺎﻛﻮری ڕۆژھەﺗﯽ ﺳــﻮورﯾﺎﻣﺎن ﻛﺮد“ .دووﭘﺎﺗﯿﺸﯽ دەﻛﺎﺗەوە ”ﻟەو ھەڵﻤەﺗﺎﻧە ﺑەردەوام دەﺑﯿﻦ“. ھــﺎوﻛﺎت ﻛەﻧﺎڵــﯽ ﺟەزﯾــﺮە و ﻣﯿﺪﯾﺎﻛﺎﻧﯽ دﻧﯿــﺎ ﺑوﯾﺎن ﻛﺮدەوە،
ﻛە ﭼەﻧــﺪ ڕۆژێﻚ ﺑەر ﻟە ﺋێﺴــﺘە وەزﯾــﺮی دەرەوەی ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﻣەوﻟﻮد ﭼﺎوﺷــﺌﯚﻏﻠﯚ ﺑە ﭼڕی ﻟە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﺪا ﺑﻮوە ﻟەﮔەڵ ڕووﺳــﯿﺎ و ﻋێﺮاق ،ﻟەﮔەڵ وەزﯾﺮی دەرەوەی ھــەردووﻻ ﮔﻔﺘﻮﮔﯚی ﻛــﺮدووە و ڕەزاﻣەﻧــﺪی ﺋــەو دوو وﺗەی وەرﮔﺮﺗــﻮوە ﻟــە ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧــﯽ ﺋــەو ﺑﯚردﻣﺎﻧﺎﻧە ﻟەﻻﯾــەن ﻓڕۆﻛە ﺟەﻧﮕﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎوە. ﭘەﻛەﻛە ﭼﯚن ﭘێﺸﻮەﺧﺖ ﺋﺎﮔەداری ﺑﯚردﻣﺎﻧﯽ ﻓڕۆﻛەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﻮو؟ ﻣﯿﺪﯾﺎﻛﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ ﺑە ڕووﻧﯽ ڕووﻣﺎڵﯽ ﺑﯚردﻣﺎﻧەﻛەﯾﺎن ﻛﺮد و ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﺑەرﻓﺮەوان ﮔﻮاﺳــﺘﯿﺎﻧەوە ،ﺋەوەی ﻟەو ﻧێﻮەﻧﺪەدا ﺑﻮوەﺗە ﭘﺮﺳﯿﺎرێﻚ و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﺑێ وەﻣە ،ﭼﯚن ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە ﻟە ﭼﯿﺎی ﺷــﻨﮕﺎل ﭘێﺶ ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧــﯽ ﺑﯚردﻣﺎﻧــﯽ ﻓڕۆﻛە ﺟەﻧﮕﯿﯿەﻛﺎن ﻟــەو ﺑﺎﺑەﺗە ﺋﺎﮔەدار ﺑــﻮون و زاﻧﯿﺎرﯾﯿــﺎن ھەﺑــﻮو و ﺑﺎرەﮔەﻛەﯾﺎن ﭼﯚڵ ﻛﺮدووە؟. ﻟە ڕووی زاﻧﺴــﺘﯽ ﺳــەرﺑﺎزﯾﯿەوە ﻛﺎﺗێﻚ دوژﻣﻨێﻚ ﺑﯿەوێ ﺑﯚردﻣﺎﻧﺖ ﺑــﻜﺎت ،ھەرﮔﯿﺰ ﺑــە ﻧەﯾﺎرەﻛەی ﻟەﺳــەر زەوی ﻧﺎڵێﺖ ﻛــە ﻓڕۆﻛە دێﺖ ﺑﯚ ﺑﯚردﻣﺎﻧﻜﺮدﻧــﯽ ،ﻛەواﺗە ﺳەرﭼﺎوەی ﭘەﻛەﻛە ﻟە زاﻧﯿﻨﯽ ﺋەو زاﻧﯿﺎرﯾﯿە ﭼﯿﯿە و ﭼﯚﻧە؟ ﺳــەرﭼﺎوەﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ﻟــە ﺑەﻏﺪاوە ،ﺑە“وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ،
ﭘﺎش ﺋــەوەی وەزارەﺗﯽ دەرەوەی ﺗﻮرﻛﯿﺎ و وەزارەﺗﯽ دەرەوەی ﻋێﺮاق ھﺎوﺋﺎھەﻧﮕــﯽ ﺗەواوﯾــﺎن ﻛﺮدووە و ھــەردووﻻ ھﺎوڕا ﺑﻮون ﻟەﺳــەر ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺑﯚردﻣﺎﻧەﻛە ،ﻛەﺳﺎﻧﯽ ﺳــەرﺑە ﻧﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜــﯽ و ﺋێﺮان ﻟەﻧﺎو وەزارەﺗــﯽ دەرەوەی ﻋێﺮاق زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯿــﺎن دزە ﭘێ ﻛﺮدووە و ﺑە ﭘەﻟە ﭘێﻮەﻧﺪﯾــﺎن ﺑە ﭘەﻛەﻛە ﻛــﺮدووە و ﭘێﯿــﺎن ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪوون ﻛە ﻓڕۆﻛــە ﺟەﻧﮕﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﯚردﻣﺎﻧﯿﺎن دەﻛــەن ،ﺑەو ھﯚﯾەوە ﭘەﻛەﻛــە ﺑــە ﭘەﻟە دەﺳــﺘﯽ ﺑە ﭼﯚڵﻜﺮدﻧﯽ ﺑﺎرەﮔەﻛﺎﻧﯽ ﻟە ﭼﯿﺎی ﺷــﻨﮕﺎل ﻛــﺮدووە .ﺑــێ ﺋەوەی ﭘێﺸﻤەرﮔە ﺋﺎﮔﺎدار ﺑﻜﺎﺗەوە ﺗﺎ زﯾﺎﻧﯽ
ﭘێ ﻧەﮔﺎت. ﭘێﺸــﺘﺮ ﻧﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜــﯽ ﭘﺎرەی زۆری ﺑە ﭘەﻛەﻛە داوە و ﻟﯿﻮاﯾەﻛﯽ ﺣەﺷﺪی ﺷەﻋﺒﯽ ﻟەو ﺳﻨﻮورە ﺑﯚ ﭘەﻛەﻛە دروﺳــﺖ ﻛﺮاوە و ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﭘﺎرە و ﭼەﻛﯿﺎن ﺑﯚ ڕەواﻧە دەﻛﺮێ، ﺑﯚﯾە ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﻟێﻜﺪاﻧەوەﻛﺎن، ھﯚی ﻣﺎﻧەوەی ﭘەﻛەﻛە ﻟە ﺷﻨﮕﺎل ﺑە ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻣﺎﻟﯿﻜــﯽ و ﻟە ڕێﯽ ﺋێﺮاﻧەوەﯾە ،ﺑﯚ ﺋــەوەی ﺋﺎڵﯚزی ﺑﯚ ﺑﺎﺷــﻮوری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دروﺳﺖ ﺑﻜﺎت. ﻋەﻗﯿﺪ ھــەﻛﺎر ﻧﮫێﻠﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﺪە ﻟە ھێﺰی ﭘێﺸﻤەرﮔەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﺷــﻨﮕﺎل ،ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ھێﺰی ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﻟە ﻧﺰﯾﻚ ﺋەوان ﺑﻮون
دەﻛﺎت ،ھﯿــﭻ واﺗﺎﯾەﻛــﯽ ﻧﯿﯿە و ﻛەس ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ﻟە ﭘﯚﺳــﺘﯽ ﺳەرۆك ﻛﯚﻣﺎری و ﭘەرﻟەﻣﺎن و ﺷﻮوراﻛﺎﻧﺪا ﺧﺰﻣــەت ﺑــە ﮔەﻻﻧﯽ ﺋێــﺮان و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﻜﺎت. ھەڵﻮێﺴﺘﯽ ﻛﯚﻣەڵەی ﺷﯚڕﺷﮕێڕی زەﺣﻤەﺗﻜێﺸــﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺋێﺮاﻧﯿــﺶ ھﺎوﺷــێﻮەی ﺣﺪﻛە و وەك ﺋەﻧــﻮەر ﻣﺤەﻣەدی ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺋــەو ﺣﺰﺑە، ﺑــﯚ ”وﺷــە“ ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت، ھەڵﻮێﺴﺘﯽ ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺷﯚڕﺷﮕێڕان ﻟەﺑﺎرەی ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺳەرۆك ﻛﯚﻣﺎری و ﺷﻮوراﻛﺎن ،ﺑەو ﺷێﻮەﯾە ﻛە ﻛﯚﻣەﻧﯽ ﺧەڵﻜﯽ رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺷــﺪاری ﺋــەو
ھەڵﺒﮋاردﻧە ﻧەﻛەن. زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗﯽ ”ﺋەﮔەر ﺳەرﻧﺞ ﺑﺪەﯾﻨە ﺳەر دواﯾﯿﻦ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳەرۆك ﻛﯚﻣﺎری ﺋێﺮان ،ﺣەﺳەن رووﺣﺎﻧﯽ ھﯿﭻ ﻟــە ﺑەڵێﻨەﻛﺎﻧــﯽ ﺑەراﻣﺒەر ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧــەك ﺟێﺒەﺟێــﯽ ﻧەﻛﺮد ،ﺑەڵﻜﻮ ﻟە دوای ھﺎﺗﻨەﺳەر دەﺳەﺗﯽ ،رۆژاﻧە ﻟەﺳێﺪارەدان و ﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ﻛﯚڵﺒــەران و ﺑەرزﺑﻮوﻧــەوەی ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺑێﻜﺎری رووی ﻟە زﯾﺎدﺑﻮون ﻛﺮد“ ﻻی ﺧﯚﯾەوە ﺣﺰﺑــﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ”ﺣﺪك“ ھﺎوڕای ﺣﺪﻛﺎ و ﻛﯚﻣەڵەﯾە .ﻗــﺎدر ورﯾﺎ ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺋــەو ﺣﺰﺑە، ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﻟەﺳــەر
ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳەرۆك ﻛﯚﻣﺎر ،ﭘێﻤﺎن واﯾــە ﺑەﺷــﺪارﯾﻜﺮدﻧﯽ ﺧەڵﻜﯽ رۆژھەت ھﯿﭻ ﺳــﻮودێﻜﯿﺎن ﭘێ ﻧﺎﮔەﯾەﻧێﺖ و ﺗەﻧﯿﺎ ﺳﻮود ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧە ﺑە رژێﻢ ،ﻟەﺑەر ﺋەوەی ﺑەرﺑﮋێﺮەﻛﺎن ھﯿﭽﯿﺎن ﭘــێ ﻧﯿﯿە ﺑــﯚ ﺧەڵﻜﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻣﺎﻓە ﻧەﺗەوەﯾﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ و ھﺎووﺗﯿﺒﻮون. ”ﺗەﻧﺎﻧــەت رووﺣﺎﻧﯽ ﻟــە ﺧﻮﻟﯽ ﭘێﺸــﻮودا ھەﻧﺪێــﻚ ﺑەڵێﻨــﯽ ﺑە ﺧەڵﻜﯽ ﻛﻮرد داﺑﻮو ﻟە ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﭘﯚﺳــﺘە ﺑــﺎﻛﺎن و ﺑەڕێﻮەﺑەری ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛﺎن ﺳﻮود ﻟە ﻛﻮرد ﺑﺒﯿﻨێﺖ، ﺑەم ھﯿﭽﯿــەك ﻟەواﻧەی ﻧەﻛﺮد و ﺗەﻧﺎﻧەت ﻣﺎﻓــﯽ ﻓەرھەﻧﮕﯽ ﻛە ﺗﺎ ﺋﺎﺳــﺘێﻚ ﺑەﭘێﯽ دەﺳﺘﻮور رێﮕەی ﭘێ دراوە ،ﺋەواﻧﯿﺸــﯽ ﻧەﺧﺴــﺘە ﺑﻮاری ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧەوە“ ورﯾﺎ وای ﮔﻮت. ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﺮان ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿﻮە ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﯽ رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە دەوری ﯾەك ﻛﯚ ﺑﻜﺎﺗەوە و ﺑەﯾەﻛــەوە ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣەی ھﺎوﺑــەش راﺑﮕەﯾەﻧﻦ ،ﺑــەم ﻟە ﻧەورۆزی ﺋەﻣﺴــﺎڵەوە ﻛﯚدەﻧﮕﯽ و ﻟەﯾــەك ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧەوەﯾــەك ﻟــە ﻧێﻮان ﺋەو ھێﺰاﻧەدا دروﺳــﺖ ﺑﻮوە و ﺑڕﯾﺎرە ﺳــﺒەی ﻟە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی ﺷــەش ﻻﯾەﻧﯽ رۆژھــەت ﻛە ﭘێــﻚ ھﺎﺗــﻮون ﻟــە ﻛﯚﻣەڵــەی ﺷﯚڕﺷــﮕێڕاﻧﯽ زەﺣﻤەﺗﻜێﺸﺎن، ﺣــﺪﻛﺎ ،ﺣــﺪك ،ﻛﯚﻣەڵــەی
و ﺑﯚردﻣﺎن ﻛﺮان ،ﺳــەﯾﺮ و ﻧﺎﻣﯚﯾە ﭘەﻛەﻛە ﭘێﺸﻮەﺧﺖ ﺋﺎﮔەدار ﺑﻮون ﻛە ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﺑﯚردﻣﺎﻧــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە دەﻛﺎت. ﻧﮫێﻠﯽ دووﭘﺎﺗﯽ ﻛــﺮدەوە ”ﺋەﮔەر ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێــﺮاق ﺑــەر ﻟــە ﺑﯚردﻣﺎﻧەﻛــە ﻟەﻻﯾــەن ﺗﻮرﻛﯿﺎوە ﺋﺎﮔەدار ﻛﺮاﺑێﺘــەوە ،ﺋەوا ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﭘەﻛەﻛە ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯽ ﺳــﺘﺮاﺗﯿﺠﯽ ﻣﯿﻠﯿﺸــﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺣەﺷﺪی ﺷەﻋﺒﯽ و ﻣﺎﻟﯿﻜﯿﻦ ،ﺋەﮔــەری زۆرە ﺋەوان ﺋﺎﮔەدارﯾﺎن ﻛﺮدﺑﻨەوە“. ﻋەزﯾﺰ ﺷــڕﻛﺎﻧﯽ ﺑەﭘﺮﺳﯽ ﯾﻨﻜەی ﻻﻟﺶ /ﻟﻘﯽ ھەوﻟێﺮ /ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧــﺪ ”ﻣﺎﻧــەوەی ﭘەﻛەﻛە ﻟە ﺷــﻨﮕﺎل ﺑﯚ ﺑەرژەوەﻧﺪی ﻋێﺮاق و
ﺋێﺮاﻧە و ھەر ﺋــەو دوو وﺗەﯾﺶ زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎن ﭘێــﺪاون ﻛە ﺑﺎرەﮔﺎﻛﺎن ﭼﯚڵ ﺑﻜەن ﺑەر ﻟە ﺑﯚردوﻣﺎﻧەﻛە“. ﺋﺎﻣــﺎژەی دا ”ﺑﯚردوﻣﺎﻧەﻛــە ﭼﺎوەڕواﻧﻜــﺮاوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﭘێﺸــﺘﺮ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ رای ﮔەﯾﺎﻧﺪﺑــﻮو ﺋەﮔەر ﭘەﻛەﻛە ﺷــﻨﮕﺎل ﭼﯚڵ ﻧەﻛﺎت ﻟە ﺑەھــﺎردا ﻟێﯽ دەدا ،ھــﺎوﻛﺎت ﻟە رۆژاﻧﯽ راﺑﺮدوو ﺋﯿﺪارە و ﺑەرﭘﺮﺳﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛــە ﻟــە ﻧﺰﯾﻜــەوە داواﯾﺎن ﻟە ﭘەﻛەﻛــە ﻛﺮد ﻟەﭘێﻨــﺎو ژﯾﺎﻧﯽ ﺋێﺰدﯾﯿەﻛﺎن و ﺧەڵﻜﯽ ﺳﭭﯿﻞ ﻛە زۆر ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮون ﻟە ﺳــێ ﺳﺎڵﯽ راﺑــﺮدوودا ﻧﺎوﭼەﻛە ﭼﯚڵ ﺑﻜەن، ﺑــەم ﭘەﻛەﻛە ﮔﯿﺎﻧــﯽ ﺧەڵﻜﯽ ﺑەﻻوە ﮔﺮﻧﮓ ﻧﯿﯿە“.
ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﯽ رۆژھەت ﺑەراﻣﺒەر ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳەرۆك ﻛﯚﻣﺎری ﯾەﻛﺪەﻧﮕﻦ ﺋەﻧﻮەر ﻣﺤەﻣەدی:
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ھﯿﺪاﯾەت ﺟﺎن ﺷــەش ﻻﯾەﻧــﯽ رۆژھــەت ﺑﯚ ﺗﺎوﺗﻮێﻜﺮدﻧــﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧــﯽ دوازدەﯾەﻣﯿــﻦ ﺧﻮﻟﯽ ﺳــەرۆك ﻛﯚﻣــﺎری و ﺧﻮﻟــﯽ ﭘێﻨﺠەﻣــﯽ ﺷــﻮورای ﺷــﺎر و ﮔﻮﻧﺪەﻛﺎﻧــﯽ ﺋێــﺮان ،ﻛﯚﺑﻮوﻧەوە و ﮔەﯾﺸــﺘﻨە رێﻜﻜەوﺗــﻦ و ﺑڕﯾــﺎرە ﺳــﺒەی ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﻛــﯚ ﺑﺒﻨەوە ﺑﯚ ﺋەوەی ﺑــە ”ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣەﯾەﻛــﯽ ھﺎوﺑەش“ ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎن ﺑﻜەن. رۆژی ھەﯾﻨــﯽ 19ی ﺋﺎﯾﺎر/ﻣﺎﯾــﯚ، دوازدەﯾەﻣﯿﻦ ﺧﻮﻟﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳــەرۆك ﻛﯚﻣﺎری ﺋێــﺮان ﺋەﻧﺠﺎم دەدرێــﺖ ،ھــەر ﻟــەو رۆژەدا ھەڵﺒﮋاردﻧــﯽ ﺷــﻮورای ﺷــﺎر و ﮔﻮﻧﺪەﻛﺎﻧﯿﺶ ﻟە ﺳــەرﺟەم ﺷﺎر و ﺷﺎرۆﻛەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﺮان و رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑەڕێﻮە دەﭼێﺖ .ﺣﺪك ھەرﭼەﻧﺪ ﭘێــﯽ واﯾە ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺷﻮوراﻛﺎن دەرﻓەﺗێﻜﯽ ﺗﯿﺎداﯾە ﺑﯚ ﺋەوەی ﺧەڵﻚ ﭘﺎڵێﻮراوی ﺟێﮕەی ﭘەﺳــﻨﺪی ﺧﯚﯾــﺎن ھەڵﺒﮋﯾﺮن، ﺑەم ﺋەﻧﺪاﻣێﻜﯽ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ ﺋــەو ﺣﺰﺑــە دەڵــێ ،ﺋﺎﻣﺎدەﯾــﻦ ﺑــﯚ ﺋــەوەی ھﺎوھەڵﻮێﺴــﺘﯽ ﻟە ﻧێﻮان ﺋﯚﭘﯚزﺳــﯿﯚﻧﺪا ھەﺑێﺖ ،ﺋەو ھەڵﺒﮋاردﻧەش ﺑﺎﯾﻜﯚت ﺑﻜەﯾﻦ. ﻣﺤەﻣەدﻧەزﯾﻒ ﻗــﺎدری ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻣەﻛﺘەﺑــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺣﺰﺑــﯽ
دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺋێﺮان ﺑــﯚ ”وﺷــە“ رای دەﮔەﯾەﻧێــﺖ، وەك ﺷــەش ﻻﯾەﻧﯽ رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟەﺳــەر ﺑﺎﯾﻜﯚﺗــﯽ ھەڵﺒــﮋاردن ﻟــە ﺋێــﺮان ،رێــﻚ ﻛەوﺗﻮوﯾــﻦ و ﺑڕﯾﺎرە ﺳــﺒەی ﻛﯚ ﺑﺒﯿﻨەوە و ﺳەرﻟەﻧﻮێ ﺗﺎوﺗﻮێﯽ ﺋەو ﭘﺮﺳە ﺑﻜەﯾﻨەوە. ﻗﺎدری رووﻧﯽ دەﻛﺎﺗەوە ،رواﻧﯿﻨﯽ ﺋێﻤــە و زۆرﺑــەی ﻻﯾەﻧەﻛﺎﻧــﯽ رۆژھــەت ﺑــەرەو ﺋﺎراﺳــﺘەی ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﻜﺮدﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳەرۆك ﻛﯚﻣﺎری و ﺷﻮوراﻛﺎﻧە ،ﻟە رواﻧﮕەی ﺋێﻤەوە ھەڵﺒﮋاردن ﻟە ﺳــێﺒەری ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﺑەو ﯾﺎﺳــﺎ و رێﺴــﺎﯾﺎﻧەی ﺋەو رژێﻤە رەﭼﺎوی
رووﺣﺎﻧــﯽ ھﯿﭻ ﻟــە ﺑەڵێﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺑەراﻣﺒــەر ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺟێﺒەﺟێﯽ ﻧەﻛﺮد و رۆژاﻧە ﻟەﺳــێﺪارەدان و ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻛﯚڵﺒەران و ﺑەرزﺑﻮوﻧەوەی ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑێﻜﺎری رووی ﻟە زﯾﺎدﺑﻮون ﻛﺮد
زەﺣﻤەﺗﻜێﺸﺎن ،ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧەﺑﺎت و ﻛﯚﻣەڵەی ﻛﯚﻣﯚﻧﯿﺴــﺘﯽ ﺋێﺮان، ﻟــە ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣەﯾەﻛــﯽ ھﺎوﺑەﺷــﺪا ھەڵﻮێﺴــﺘﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑەراﻣﺒەر ﺋەو ھەڵﺒﮋاردﻧە ﺋﺎﺷﻜﺮا ﺑﻜەن. ﻗــﺎدری ﺋﺎﻣﺎژە ﺑــەوە دەﻛﺎت ،ﺑە زارەﻛﯽ ﻟە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی ﯾەﻛەﻣﺪا ﮔەﯾﺸــﺘﻮوﯾﻨەﺗە رێﻜﻜەوﺗــﻦ، ﺑەوەی ﺑﺎﯾﻜﯚﺗــﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎن ﺑﻜەﯾﻦ و ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﯽ ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣەﻛە و ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿــﯽ داڕﺷــﺘﻦ و ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣــە ﺑوﻛﺮدﻧــەوەی ھﺎوﺑەﺷەﻛە ﻟە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی ﺳﺒەی ﭘێﻨﺠﺸــەم دەردەﻛەوێﺖ ،ﺑەم ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣە و ﮔﻮﺗﺎری ھﺎوﺑەﺷــﻤﺎن ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﻜﺮدﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧە. ﺋەﻧــﻮەر ﻣﺤەﻣــەدی دەرﻛﺮدﻧﯽ ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣەﯾەﻛــﯽ ھﺎوﺑــەش ﺑــە ﻛﺎرﯾﮕەرﺗــﺮ وەﺳــﻒ دەﻛﺎت و دەڵێ ،ﻟە ﻛﯚﺑﻮوﻧــەوەی ﯾەﻛەﻣﺪا ﺋێﻤە ﮔەﯾﺸــﺘﯿﻨە ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺧﺎڵﯽ ھﺎوﺑــەش و ﭘێﺪاﮔــﺮی ﻟەﺳــەر ﺋەوە ﻛﺮا ﻟــە ﺋەﻧﺠﺎﻣــﺪا ﺑﺘﻮاﻧﯿﻦ راﮔەﯾەﻧﺪراوێﻜــﯽ ھﺎوﺑــەش
ﺑو ﺑﻜەﯾﻨــەوە ،ھﯿــﻮام واﯾە ﻟە ﻛﯚﺑﻮوﻧــەوەی ﺳــﺒەﯾﻨێ رێــﻚ ﺑﻜەوﯾﻦ و ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣەﯾەﻛﯽ ھﺎوﺑەش ﺑــو ﺑﻜەﯾﻨــەوە ،ﻟەﺑەرﺋــەوەی ھەر ﺷــەش ﻻﯾەﻧەﻛەﻣﺎن ﺳــﺎغ ﺑﻮوﯾﻨەﺗەوە ﻟەﺳەر ﺋەوەی ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎن ﺑﻜەﯾﻦ. دووﭘﺎﺗــﯽ دەﻛﺎﺗەوە ،ﺳــەرﺟەم ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧــﯽ رۆژھــەت ﺋەﻣﺠﺎر ﻟەﺳەر ﺋەوە ﻛﯚﻛﻦ ،داوا ﻟە ﺧەڵﻜﯽ رۆژھەﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻜەن ﺑەﺷــﺪاری ﻟــە ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧﺪا ﻧەﻛــەن و ھەﻣﻮوﻣــﺎن ﻟەﮔــەڵ ﺋەوەداﯾﻦ دەﻧﮕﺪان ھﯿﭻ ﺳﻮودێﻚ ﺑە ﺧەڵﻜﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺎﮔەﯾەﻧێﺖ. ﻟە ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدووی ﻧﻮێﻨەراﻧــﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﺋێــﺮان ،ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧــﯽ رۆژھەت ﻧەﮔەﯾﺸﺘﻨە رێﻜﻜەوﺗﻦ ﺑﯚ ﺋەوەی ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣەﯾەﻛﯽ ھﺎوﺑەش دەرﺑﻜەن، ﻟەﮔــەڵ ﺋەوەﯾﺸــﺪا ﻟــە ڕووی ﺗێڕواﻧﯿﻦ ﺑﯚ ﺋەو ھەڵﺒﮋاردﻧە ،ﺣﺪك ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەی ﺟﯿــﺎوازی ھەﺑﻮو و ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛەی ﻧەﻛﺮد.
دﯾﻤﺎﻧە
ﺋەﮔەر ﭘﺎرﺗﯽ ﺑڵێﺖ ﺧﻮا ﺣەﻗە ﮔﯚڕان دەڵێﺖ ﮔﻮﻣﺎﻧﻤﺎن ھەﯾە وﺷە /ﺳﯚران- ﻣﻮڕﺷﯿﺪ ﺑﺮادۆﺳﺘﯽ د .ﻋەڕەﻓــﺎت ﻛەرەم ﺳــﺘﻮوﻧﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﻓڕاﻛﺴــﯿﯚﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻋێﺮاق، ﻟــە دﯾﺪارێﻜﯽ ”وﺷــە“دا ﺑﺎس ﻟــە ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ و ﭘــەرش و ﺑوی
ﻟەو ﻣــەزەوە ﺗەﺧﺘــﯽ دەﻛەن، ﺑــە ﭼــﺎوی ﺧﯚﻣــﺎن ﺑﯿﻨﯿﻤﺎن ﻟە دﯾﺎﻟــە و ﻓەﻟﻮﺟە و ﺋێﺴــﺘە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻧەﺑێﺖ ھەﻣﺎن ﺷــﺖ دەﻛەن ،دوای ﺷــەڕی داﻋﺶ ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەﻛﯽ ﮔەورە ھەﯾە ﺷەڕ ﻟە ﻧێﻮان ﭘێﺸﻤەرﮔە و ﺣەﺷﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ دروﺳــﺖ ﺑﺒێﺖ ،ﺑە
ﺷﺎﻧﺪەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ھﺎﺗﻦ و ﭼﻮوﻧﯿﺸــﯿﺎن ﺑﯚ ﺑەﻏﺪا ﺋﺎﮔەدارﻣﺎن ﻧﺎﻛەﻧەوە ﻧێﻮان ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﻧﻮێﻨەران دەﻛﺎت و ﺳــەرۆك وەزﯾﺮاﻧﯽ ﻋێﺮاق ﺑە ﻛەﺳێﻜﯽ ”ﻻواز و ﺑێ دەﺳەت“ ﻧﺎو دەﺑﺎت. ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﺑــﺎس ﻟە رﯾﻔﺮاﻧــﺪۆم دەﻛﺮێــﺖ ،ﺋﺎﯾــﺎ دەﺗﻮاﻧﺮێ رﯾﻔﺮاﻧــﺪۆم ﻟە ﻧﺎوﭼە داﺑڕاوەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺑﻜﺮێ؟ رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﻣﺎﻓێﻜﯽ دەﺳــﺘﻮوری و ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە ،ﻣﺎﻓﯽ ﺳەرەﻛﯿﯽ ھەﻣﻮو ﻧەﺗەوەﯾەﻛە، ﺋێﻤــەش ﻣﺎﻓێﻜــﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺧﯚﻣﺎﻧــە رﯾﻔﺮاﻧــﺪۆم ﺑﻜەﯾﻦ و دەﺑێــﺖ رێﺰ ﻟە دەﻧﮕﯽ ﺧەڵــﻚ ﺑﮕﯿﺮێــﺖ ،ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﻟە ﻧﺎوﭼــە داﺑڕاوەﻛﺎﻧﯿــﺶ ﺧەڵﻚ ﺑەﺷﺪار دەﺑﻦ ،ﻧەك ﺣەز دەﻛەن، ﺑەڵﻜﻮ ﺋەوەﻧﺪە ﻛەﯾﻔﺨﯚﺷــﻦ ﺑﯚ رﯾﻔڕاﻧﺪۆم ﭼەﻧﺪان ﺟﺎر داواﯾﺎن ﻟە ﺋێﻤە ﻛــﺮدووە ھەوڵ ﺑﺪەﯾﻦ زوو رﯾﻔڕاﻧــﺪۆم ﺑﻜﺮێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەوە ﺳەﻟﻤێﻨﺮاوە ﻛﻮرد دەﺗﻮاﻧێ ﺑەﺑــێ ﺟﯿــﺎﻛﺎری وت ﺑەڕێﻮە ﺑﺒﺎت. ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ﭼﯚن دەﺑﯿﻨﻦ ،ﺋﺎﯾﺎ ھﯿﭻ ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿﺎن ھەﯾە ﺑــﯚ ﻛﻮرد؟ ﺋەﮔــەر ھەﯾە ﺑﯚﭼــﯽ ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎن ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆری ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻛﻮرد دەﻧﮕﯿﺎن ﭘێ دا ﺑﺒﻦ ﺑە ھێﺰی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ؟ ﺋەواﻧەی دەﻧﮕﯿﺎن ﭘێ دا ﺋێﺴــﺘە زۆر ﭘەﺷــﯿﻤﺎﻧﻦ .ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻋێــﺮاق زۆرﺟــﺎر ﻟــە ﻧێــﻮان ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧەﻛﺎن ﺑﯚ ﺑﻮدﺟە و زۆر ﺷــﺘﯽ ﺗﺮ رێﻜﻜەوﺗــﻦ دەﻛﺮێ ﻛــە ﺋــەوان ﺑــﯚ ﺑەرژەوەﻧﺪی ﺋێﻤــە دەﻧﮓ ﺑــﺪەن و ﺋێﻤەش ﺑــﯚ ﺋەوان ،ﺑەم ﺑــە ﺑڕوای ﻣﻦ ھەر ھەڵەﯾە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﺑﯚ ﺳــەر ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەﯾــە و ﺋێﺴــﺘە ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەﻛە دروﺳﺖ ﺑﻮوە .دوو ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﮔەورە ﻟە ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ھەﯾە ،ﯾەﻛــەم ﺋەوان ھێﺰێﻜــﯽ ﻣەزەوﯾــﯽ ﺳــەرﺑە ﺋێﺮاﻧﻦ ،ھەر ﻛەﺳێﻚ رێﮕﺮ ﺑێﺖ
ﺗﺎﯾﺒەت ﻟە ﻧﺎوﭼە ﺟێﻨﺎﻛﯚﻛەﻛﺎن. دووەم ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﺋەوەﯾــە، ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ﺋێﺴــﺘە دەﯾەوێــﺖ ﭼەﻛەﻛەی داﺑﻨێﺖ، ھەﻣــﻮوی ﺋﺎﻣــﺎدە ﻛــﺮاوە ﺑﯚ ھەڵﺒﮋاردﻧــﯽ داھﺎﺗــﻮو ﺑە ھێﺰ ﺑەﺷﺪار ﺑﻦ ،ﺋەوەش ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿە ﻟەﺳــەر ﺋــەو ھێــﺰەی ﻛﺎر ﺑﯚ دەوڵەﺗــﯽ ﻣەدەﻧــﯽ دەﻛﺎت، ھەﻣﻮو ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ﺣەز ﺑە ﻧەﻣﺎﻧﯽ ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ دەﻛــەن ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺋەواﻧە ﻧەﺑێﺖ ﻛە ﺳەرﺑە ﺋێﺮان. ھەڵﻮێﺴــﺘﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ وەزﯾﺮاﻧﯽ ﻋێﺮاق ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﻛﻮرد ﭼﯚﻧە؟ ﻋەﺑﺎدی ﻛەﺳــێﻜﯽ زﯾــﺮەك و ﺷــﺎرەزا و دڵﺴــﯚزە ﺑــﯚ ﻛﻮرد، زۆرﯾﺶ ﮔەﺷــﺒﯿﻨﻢ ﺑە ﻋەﺑﺎدی، ﺋــەو ﻧﺎﯾەوێ ﭘێﻮەﻧــﺪی ﻟەﮔەڵ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﭙﭽڕێﻨــێ ،ﺑەم ﻛەﺳــێﻜﯽ ﺑێ دەﺳــەﺗە ،ﻟە ﻋێﺮاق ﺋەﮔەر دەﺳــەﺗﺖ ﻧەﺑﻮو ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣڕاﻧﯽ ﺑﻜەﯾﺖ ،ھﯚی ﺳــەرەﻛﯽ ﻻوازﺑﻮوﻧﯽ ﻋەﺑﺎدی، ﻧــﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜﯿﯿــە ﺑــﯚ ﺋەوەی ﺑﯚ ﺧەڵﻚ و ﺷــەﻗﺎﻣﯽ ﺷــﯿﻌەی ﺑﺴەﻟﻤێﻨێﺖ ﻛە وت ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑە ﻣﺎﻟﯿﻜﯿﯿە ،ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ﻟە رێﮕەی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎرەﻛﺎﻧﯿﯿــەوە ھــﯚی ﺳەﻧﺪﻧەوەی ﻣﺘﻤﺎﻧە ﻟە وەزﯾﺮی داراﯾــﯽ و وەزﯾــﺮی ﺑەرﮔﺮﯾﯽ ﺑــﻮو ،وﯾﺴــﺘﯽ ﻟــەو رێﮕەﯾەوە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋەﺑﺎدی ﺑڕووﺧێﺖ. ﺋــەو ﻟﯿﮋﻧــە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯿﯿەی ﺑەدواداﭼﻮوﻧــﯽ ﺑــﯚ ﻛەوﺗﻨــﯽ ﻣﻮوﺳڵ ﻛﺮد ﺑە ﻛﻮێ ﮔەﯾﺸﺖ؟
ﻟﯿﮋﻧەﻛە ﮔەﯾﺸﺘە ﺋەو ﺋەﻧﺠﺎﻣەی ھﯚی ﻛەوﺗﻨﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ﻧﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜﯿﯿە ،ﺑەم ﻛەس ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯽ ھﯿﭽــﯽ ﭘێ ﺑڵێــﺖ .ﺋەﮔەر ھەر ﻛەﺳــێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ھﯚی ﻛەوﺗﻨﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ﺑﻮواﯾە، ﺋێﺴﺘە ﻟە ﺳێﺪارە دراﺑﻮو. وەك ﻧﻮێﻨەراﻧــﯽ ﻛــﻮرد ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻋێــﺮاق ﭼﯿﺘــﺎن ﻛﺮدووە؟ ﺋەرﻛﻤﺎن داﻛﯚﻛﯿﻜﺮدﻧە ﻟە ﻣﺎﻓە رەواﻛﺎﻧــﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن، ﺳــەرەﺗﺎ ﭼﻮوﯾﻨــە ﺑەﻏــﺪا زۆر ﺑــە ھەﺳــﺘێﻜﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﭼﻮوﯾــﻦ ،وﯾﺴــﺘﻤﺎن ﻟەﮔــەڵ ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮ داﻛﯚﻛﯽ ﻟــە ﻣﺎﻓەﻛﺎﻧــﯽ ﻛــﻮرد ﺑﻜەﯾﻦ، ﺑﯚﯾە ﭘﯚﺳــﺘﯽ ﺟێﮕﺮی دووەﻣﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ﻛە ﻣﺎﻓﯽ ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﺑﻮو ،ﺑە ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕاﻧﻤﺎن ﺑەﺧﺸﯽ ﺗــﺎ زﯾﺎﺗﺮ ﺑێﻨــە ﻧﺎو ﭘﺮۆﺳــەی ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﯾەﻛﮫەڵﻮێﺴﺖ ﺑﯿﻦ ﻟــە ﺑەﻏــﺪا ،ﺑــەم ﺑەداﺧەوە ﺋەو ﻛێﺸــە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿﺎﻧەی ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن روو دەدەن ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﮔﯚڕان راﺳﺘەوﺧﯚ دەﯾﮕﻮازێﺘەوە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻋێــﺮاق ،ﺋەﻣــە ﻛﺎرێﻜﯽ ھەڵەﯾــە .وای ﻟێﮫﺎﺗﻮوە ﺋەﮔەر ﭘﺎرﺗــﯽ ﺑڵێﺖ ﺧﻮا ﺣەﻗە، ﮔﯚڕان دەڵێــﺖ ﮔﻮﻣﺎﻧﻤﺎن ھەﯾە. ﺑەداﺧــەوە ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕان ﭘێﭽەواﻧەی ﭘﺎرﺗﯽ ﺑﯿﺮ دەﻛﺎﺗەوە. ھەﻧﺪێﻚ دەڵێــﻦ ﻣﺎﻧەوەی ﻧﻮێﻨەراﻧــﯽ ﻛــﻮرد ﻟــە ﻋێﺮاق ﺗەﻧﯿﺎ رووﻛﺎرێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە و ھﯿﭽﯿﺘﺮ؟ ﺋێﻮە چ دەڵێﻦ؟ ﺑﻮوﻧــﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎراﻧــﯽ ﻛﻮرد ﻟە ﺑەﻏﺪا واﺗە ﺑەﺷــﺪارﺑﻮون ﻟە ﭘﺮۆﺳــەی ﺳﯿﺎﺳــﯽ ،وەزﯾﺮ و ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﺑﺎی ﺣﻜﻮوﻣەت و ﭘﯚﺳــﺘە ﺑەرزەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣﯿﺶ ﺋەﮔەر ﺑﻜﺸــێﻨەوە ﺗﺎ ﺋﺎﺳــﺘێﻚ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە ،ﺑــەم ﺋەﮔــەر ﻟە ﭘەرﻟەﻣــﺎن ﻛﺸــﺎﯾﻨەوە واﺗــە ﭘﺮۆﺳــەی ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﺗێﻚ ﭼﻮو، ﺋێﺴــﺘە ﺑەردەواﻣﯿﻦ و ھێﺸــﺘﺎ ﻋێــﺮاق ﭘﺎرﭼە ﭘﺎرﭼــە ﻧەﺑﻮوە. ﺋێﻤە ﺳەرﺑەﺧﯚ ﻧەﭼﻮوﯾﻨە ﺑەﻏﺪا، ﺑــە ﺑڕﯾــﺎری ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭼﻮوﯾﻦ ،ﺑﯚ ﻛﺸﺎﻧەوەﺷﻤﺎن ﻟە ﺑەﻏﺪا دەﺑێﺖ ﺳەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﻛﻮرد ﺋەو ﺑڕﯾﺎرە
ﺑەﻏﺪا ھﯚی ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﻛێﺸــەﻛﺎﻧە ،ﺋــــەﮔەر ﺑﻤﺎﻧەوێﺖ ﻟـــــە ﺑەﻏﺪا ﺑﻜﺸێﯿﻨەوە و ﻟە ﭘﺮۆﺳەی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺑﮕەڕێﯿﻨەوە، دەﺑێﺖ ﺑەدﯾﻠێﻜﻤﺎن ھەﺑێﺖ
ﻋەﺑﺎدی ﻛەﺳێﻜﯽ ﻻواز و ﺑێ دەﺳەﺗە ﺑﺪەن. ﺑــەردەوام رەﺧﻨــەی ﺋەوە دەﮔﯿﺮێــﺖ ﻛە ﺋەو ﺷــﺎﻧﺪاﻧەی ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ﺳــەرداﻧﯽ ﺑەﻏﺪا دەﻛەن ،ھﯿــﭻ ﺑﺎﯾەﺧێﻚ ﺑــﯚ ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻛــﻮرد ﻟە ﻋێﺮاق داﻧﺎﻧێﻦ و ﺗەﻧﺎﻧەت ﺋﺎﮔەدارﯾﺸﯿﺎن ﻧﺎﻛەﻧەوە ﻟە ﺳــەرداﻧەﻛﺎﻧﯿﺎﻧﺪا، ﺋەوە ﺑﯚ واﯾە؟ زۆر راﺳــﺘە و ﺋێﻤەش ھەﻣﯿﺸە ﺗێﺒﯿﻨﯿــﯽ ﺋەوەﻣــﺎن ھەﯾــە، ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺋــەو ﺷــﺎﻧﺪاﻧەی ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە دێﻦ ﺑــﯚ ﺑەﻏﺪا ﻟەﮔەڵ ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻛﻮرد ﻟە ﺑەﻏﺪا داﺑﻨﯿﺸــﻦ و ﺑﺎرودۆخ و ﻛێﺸە و ﭘﺮﺳەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ﻟە ﺑەﻏﺪا ﺗﺎوﺗﻮێ ﺑﻜەن ،ﭼەﻧﺪان ﺟــﺎر ﻧﯿﮕەراﻧﯽ ﺧﯚﻣﺎن ﺑە ﺷــﺎﻧﺪە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎن راﮔەﯾﺎﻧﺪووە ﻛــە ھﯿﭻ ﭘﺮس و راوێﮋێﻚ ﺑــە ﻧﻮێﻨەراﻧــﯽ ﻛﻮرد ﺗﺎﯾﺒــەت ﻟەﺑﺎرەی ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯽ ﺑەﻏــﺪا ﻧﺎﻛــەن و ﻟــە ھﺎﺗﻦ و ﭼﻮوﻧەوەﯾــﺎن ﺋﺎﮔەدارﯾﺸــﻤﺎن ﻧﺎﻛﺎﻧەوە ،ﺋەﻣــە ﺟێﯽ ﻧﯿﮕەراﻧﯽ ھەﻣﻮو ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎراﻧﯽ ﻛﻮردە ﻟە ﺑەﻏﺪا. ﻛەواﺗــە ﺑــﺎ ﺑﭙﺮﺳــﯿﻦ ھــﯚی ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﻛێﺸــە و ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻧێﻮان ھەوﻟێﺮ و ﺑەﻏﺪا ﭼﯿﯿە و ﭼﯚن ﭼﺎرەﺳــەر دەﻛﺮێﻦ؟ ﻛێﺸــەﻛە ﺗەﻧﯿﺎ ﻛێﺸــەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە و ھﯿﭽﯿﺘﺮ ،ﻛێﺸــە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛەش ﺑە رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﻧێﻮان ﺑەﻏــﺪا و ھەرێــﻢ ﭼﺎرە دەﺑێﺖ ،ﺋێﺴــﺘە ﺑەﻏــﺪا داوای ﺗــەواوی ﻧەوﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛﺎت ،ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑــێ ﻣﺘﻤﺎﻧە ﺑﻮوە ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﺑەﻏﺪا، ﭼﻮﻧﻜــە ﺳــەرۆك وەزﯾﺮاﻧــﯽ ﭘێﺸﻮوی ﻋێﺮاق ﺑەﯾەك ﺗەﻟەﻓﯚن ﺑﯚ وەزﯾــﺮی داراﯾﯽ ﺑە وەﻛﺎﻟەت ﺑەﺷــە ﺑﻮدﺟەی ھەرێﻤﯽ ﺑڕی، ﺋەﻣە ﻛﺎرەﺳــﺎﺗێﻚ ﺑــﻮو ﺑەﻏﺪا
ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛﺮدی، ﺑﯚﯾە ﺋەﮔەر ﻛێﺸە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن ﭼﺎرەﺳــەر ﺑﻜﺮێــﻦ ،ﺗــەواوی ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺋﯚﺗﯚﻣﺎﺗﯿﻜﯽ ﭼﺎرە دەﺑﻦ. ﺋێــﻮە ﺑەﻏﺪا ﺑە ﭘەرﭘﺮﺳــﯽ ﺟێﺒەﺟێ ﻧەﻛﺮدﻧﯽ دەﺳﺘﻮور و ﻛێﺸەﻛﺎن دەزاﻧﻦ ﯾﺎن ھەوﻟێﺮ؟ ھەﻣــﻮو ﻛﺎت ﺑەﻏﺪا ﭘێﺸــێﻠﯽ دەﺳﺘﻮوری ﻛﺮدووە و ﺑەرﭘﺮﺳە
ﺋەﻧﺠﺎﻣێــﻚ رﯾﻔڕاﻧﺪۆم دەﻛەﯾﻦ، ﺋەﮔەر ﺧەڵﻚ ﺑــە ﺑەڵێ دەﻧﮕﯿﺎن دا ،وەك ھەﻣــﻮو ﻧەﺗەوەﻛﺎﻧــﯽ دﻧﯿــﺎ ﺋێﻤــەش ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ رادەﮔەﯾەﻧﯿﻦ ،ﺑەم ﭼﺎوەڕواﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯿﻦ ﻛە ﺳــﺎڵﯽ داھﺎﺗﻮو ﺋەﻧﺠﺎم دەدرێﺖ ،ھەڵﺒﮋاردﻧێﻜﯽ زۆر ﮔﺮﻧﮕە و زۆر دەﻣﻮﭼﺎو و زۆر ﺣﺰب ﺑﻮوﻧﯿﺎن ﻧﺎﻣێﻨێﺖ ،ﺋێﺴﺘە رەوﺗێﻜﯽ ﻣەدەﻧﯽ دروﺳﺖ ﺑﻮوە.
ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ھەﻣﻮو ھەوڵێﻚ ﺑﯚ رووﺧﺎﻧﺪﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋەﺑﺎدی دەدات ﻟە ﺟێﺒەﺟێ ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﺳــﺎڵﯽ 2005ﻣــﺎدەی 140ﯾﺎن ﺧﺴﺘە ﻧﺎو دەﺳﺘﻮور و ﻟﯿﮋﻧەﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﺎن ﺑﯚ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﭘێﻚ ھێﻨﺎ ،ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ ﺷﯿﻌە ﻟە ﻟﯿﮋﻧەﻛە ﺧﯚﺷــﺤﺎڵﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەردەﺑڕی ﻛە ھــﯚﻛﺎر ﺑﻮون ﺑــﯚ ﺟێﺒەﺟێ ﻧەﻛﺮدﻧــﯽ ﻣﺎدەﻛــە ،ﻟەوﻛﺎﺗەوە ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺟێﺒەﺟێ ﻧەﻛﺮاوە ،ﺑە ﺑڕوای ﻣﻦ ﻣﺤﺎڵــە ﻣﺎدەی 140 ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺮێﺖ. ﻛەواﺗە ﺋەﮔەر ﺑەﻏﺪا ﺑە ﺗەﻧﯿﺎ ﺑەرﭘﺮﺳە ،ﺑﻮدﺟەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑڕﯾﻮە ،ھــﺎوﻛﺎری ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﻧﺎﻛﺎت ﺑﺎﺑەﺗﯽ ﺗﺮﯾــﺶ ،ﻛﻮرد چ ﻛﺎرەﯾە ﻟە ﺑەﻏﺪا؟ ﻛﻮا ھەڵﻮێﺴﺘﯽ ﻛﯚﻧﻜﺮێﺘﯽ ھەوﻟێــﺮ ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﺑەﻏﺪا؟ ﺑەﻏــﺪا ھــﯚی ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﻛێﺸــەﻛﺎﻧە ،ﺋەﮔەر ﺑﻤﺎﻧەوێﺖ ﻟە ﺑەﻏﺪا ﺑﻜﺸێﯿﻨەوە و ﻟە ﭘﺮۆﺳەی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺑﮕەڕێﯿﻨەوە ،دەﺑێﺖ ﺑەدﯾﻠێﻜﻤﺎن ھەﺑێﺖ ،ﺋێﻤە ﺑﯚﭼﯽ ﺑﺎﺳﯽ رﯾﻔڕاﻧﺪۆم دەﻛەﯾﻦ ،ﺋەﮔەر ﻟەﮔەڵ ﺑەﻏــﺪا ﻧەﮔەﯾﻦ ﺑە ھﯿﭻ
ﺑﯚ ﺑﺎﺑەﺗﯽ ھەڵﻮێﺴﺘﯽ ﻛﯚﻧﻜﺮێﺘﯽ، ﻧﺎﻣﺎﻧەوێ ﻛﺎرﺗﯽ ﻓﺸــﺎر ﺑەراﻣﺒەر ﺑــە ﺑەﻏﺪا ﺑــەﻛﺎر ﺑێﻨﯿﻦ ،ﺋەﮔەر ﻧﺎ زۆر ﻛﺎرﺗﯽ ﻓﺸــﺎرﻣﺎن ھەﯾە و دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑەﻏــﺪا ﻧﺎﭼﺎر و ﻣﻠﻜەچ ﺑﻜەﯾﻦ. ﺑەﻏــﺪا و ﺑەدﯾﺎرﯾﻜــﺮاوی ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ وەزارەﺗــﯽ دەرﻣﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺑڕی و ﻧﻮوﺳﺮاوەﻛەﯾﺶ ﻟە ”وﺷە“ ﺑو ﻛﺮاﯾەوە .ﺑەم ﺋێﺴﺘە ﺋەم ﺑﺎﺑەﺗە ﻛﭗ ﻛﺮاوەﺗەوە و ﻛﻮرد ﻗﺴــەی ﻟەﺳەر ﻧﺎﻛﺎت .ﺑەﻛﻮێ ﮔەﯾﺸﺘﻮوە ﭘﺮﺳﯽ ﺑڕﯾﻨﯽ دەرﻣﺎن؟ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧــﯽ دەرﻣــﺎن ﻟەﻻﯾەن ﺑەﻏﺪاوە وەك ﺧﯚﯾەﺗﯽ ،وەزﯾﺮی ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯿﯽ ﻋێﺮاق ﻛە ﺳەرﺑە ﺣﺰﺑەﻛەی ﻣﺎﻟﯿﻜﯿﯿــە /دەﻋﻮە،/ ﻧﻮوﺳــﺮاوێﻜﯽ ﻛــﺮدووە و ﺑــﯚ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ وەزﯾﺮاﻧــﯽ ﺑەرز ﻛﺮدووەﺗــەوە و ﺗﯿﺎﯾــﺪا داوای ﺑڕﯾﻨﯽ ﺑەﺷــە دەرﻣﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛــﺮدووە ،ﻟەﺳــەر ﺋــەو ﺑﺎﺑەﺗە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﻣــﺎن ﻟەﮔەڵ ﻋەﺑﺎدی ﻛﺮد و ﭘێﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪﯾﻦ ﺋەو ﺑﺎﺑەﺗە
ﭼﺎرەﺳەر ﻛﺮاوە و ﺑەﺷە دەرﻣﺎﻧﯽ ھەرێــﻢ وەك ﺧﯚﯾەﺗــﯽ و ﻛەم ﻧﺎﻛﺮێﺘەوە ،ﺑەھﯚی ﺋەو ﻧﻮوﺳﺮاوە ﻟە ھەوڵﺪاﯾﻦ ﻣﺘﻤﺎﻧە ﻟە وەزﯾﺮی ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯿﯽ ﻋێﺮاق ﺑﺴێﻨﯿﻨەوە، ﺑەم ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوە و ﺋﯿﺸــﻜﺮدﻧﯽ ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺷــﯿﻌە ﺋــﺎوا ﺑەردەوام ﺑێﺖ ،ﺧﯚراك و ﻛﺎرەﺑﺎ و دەرﻣﺎن و ھەﻣﻮو ﺷﺘێﻚ دەﺑڕن، ھەرﭼــﯽ ﺑﻮدﺟــەی ﺣﺎﻛﯿﻤــە ﺑێﺖ دەﺑڕێــﺖ ،ﺋﻮﻣێﺪ دەﻛەﯾﻦ ﺋەو ﺷــﺎﻧﺪەی ﻛــﻮردی ﻟەﮔەڵ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێــﺮاق ،ﺗﻮاﻧﯿﺒێﺘﯽ ﺑﮕەن ﺑە رێﻜﻜەوﺗﻦ ﻟەﺳــەر ﺋەو ﺑﺎﺑەﺗﺎﻧە. ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺑەﻏﺪا ﻟە ﭼﯿﺪا ھﺎوھەڵﻮێﺴــﺖ و ﻟە ﭼﯿﺪا دژ و ﺟﯿﺎوازن؟ ﻟــە ﺑﺎﺑەﺗــﯽ ﺑﻮدﺟــەدا وەك ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧﯽ ﭘﺎرﺗــﯽ ﺑــە ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﯾﻤﺎن راﮔەﯾﺎﻧــﺪ ﻛە ﭘەﺳــەﻧﺪﻛﺮدﻧﯽ ﺑﻮدﺟــە ﻟــە ﺑەرژەوەﻧﺪی ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻧﯿﯿە ،ﺑەم ﺑەھﯚی رەﭼﺎوﻛﺮدﻧــﯽ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾــﯽ ﺣﺰﺑﯿﯿــﺎن دەﻧﮕﯿــﺎن ﭘــێ دا و دواﺗﺮﯾﺶ ﭘەﺷﯿﻤﺎن ﺑﻮوﻧەوە ،زۆر ﺑﺎﺑەﺗﯽ ﺗﺮ ﻟە ﺑەﻏﺪا ،ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎن ھﯿﭻ ھەﻣﺎھەﻧﮕﯿﯿﺎن ﻟەﮔەڵ ﯾەﻛﺪا ﻧﯿﯿە ،ﻛێﺸەﻛﺎﻧﻤﺎن زۆرن ،زۆرﺟﺎر ﻟــە ﺑەﻏﺪا ﭘێﻤﺎن دەڵێــﻦ ﺋێﻤــەش ﻛێﺸــەﻣﺎن ﺋەوەﻧــﺪە زۆرە ﻣەﯾﮫێﻨﻨــە ﻻی ﺋێﻤە ،ﺋێﺴﺘە ھەر ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧێﻜﯽ ﻛﻮردی ﺑﯚ ﺧﯚی ﺋﯿﺶ دەﻛﺎت و زۆر ﭘەرت و ﺑوﯾﻦ ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻟە ﻧێﻮ ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎن ﭘﺎرﺗﯽ رێﮋەی ﻛﻮرﺳــﯿﯽ زﯾﺎﺗﺮە و ﺧﺎوەﻧــﯽ 28ﻛﻮرﺳــﯿﯿە ،ھەر ﻛﺎﺗێﻚ ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردی ﻟە ﺑەﻏــﺪا ﻻواز ﺑﻮون ،ھﺎﻧﺎﻣﺎن ﺑﯚ دێﻨﻦ و داوای ھﺎوﻛﺎری دەﻛەن ﻛە ﺑە ھێﺰ ﺑــﻮون ﻣەرﺣەﺑﺎﻣﺎن ﻧﺎﻛەن.
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
ﺳەرۆﻛﯽ ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﻟە ﺑەﻏﺪا:
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﻟە ﺑﺎﺑەﺗﯽ ﺑﻮدﺟەدا وەك ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﺑە ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﯾﻤﺎن راﮔەﯾﺎﻧﺪ ﻛە ﭘەﺳەﻧﺪﻛﺮدﻧﯽ ﺑﻮدﺟە ﻟە ﺑەرژەوەﻧﺪی ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻧﯿﯿــە ،ﺑەم ﺑەھﯚی رەﭼﺎوﻛﺮدﻧﯽ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺣﺰﺑﯿﯿﺎن دەﻧﮕﯿﺎن ﭘێ دا و دواﺗﺮﯾﺶ ﭘەﺷــﯿﻤﺎن ﺑﻮوﻧەوە ،زۆر ﺑﺎﺑەﺗﯽ ﺗﺮ ﻟە ﺑەﻏﺪا ،ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎن ھﯿﭻ ھەﻣﺎھەﻧﮕﯿﯿﺎن ﻟەﮔەڵ ﯾەﻛﺪا ﻧﯿﯿە..
5
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
6
”زۆرﯾﻨەی ﺑڕﯾﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑەﻏﺪا ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﻛﻮرد ﻟە ﺗﺎراﻧەوە دێﺖ ﻛە ﻧەﯾﺎری ﺋﺎزادﯾﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧە ،ﺑﯚﯾە ﭘێﻢ واﯾە ھەرێﻢ ﺧﯚی ﻟەوە دەرﺑﺎز ﺑﻜﺎت و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻟە ھەﻣﻮو رووﯾەﻛەوە ﻟە دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯽ و ﻛﻮﻟﺘﻮورﯾﯿەوە ﭘەرە ﭘێ ﺑﺪات ،ﭼﻮﻧﻜە ﻛﻮرد ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ رێﮋەی راﺳﺘەﻗﯿﻨەی ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﺑﻮاری دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯽ ﻋێﺮاﻗﺪا ﻧﺎﻛەن“
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﭼەﻧﺪ ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەﯾەك ﺑەﻧﺎوی وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭬﯿﺰاوە دەﺳﺘﯽ ﺧەڵﻚ دەﺑڕن وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ -ﺷﺎد ﻛەﯾﻮان ﻛﺎرزان ﺳﺎڵﺤﯽ ﺗەﻣەن 35ﺳﺎڵ، ﺧەوﻧﯽ ﭼــﻮون ﺑــﯚ ﺋەوروﭘﺎی ﺗــﺎ ﺋەو ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەﯾە ﺑڕی ﻛﺮد ﻛە ﻣﺎﻣەڵــەی ﭬﯿﺰاﻛــەی ﺗێﺪا ﻛﺮد ،ﭼﻮﻧﻜــە دوای ﭼﻮار ﻣﺎﻧﮓ ﭼﺎوەڕواﻧــﯽ ،ﻧەك ھــەر ﭬﯿﺰای ﮔەﺷــﺘﯽ ﺑﯚ وەرﻧەﮔﯿــﺮا ،ﺑەڵﻜﻮ ﺋەو ﭘﺎرەﯾەی ﻟە ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەﻛە ﻟێﯿﺎن ﺳەﻧﺪﺑﻮو ،ﺧﻮرا و ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯽ ﺑەدەﺳﺘﯽ ﺑێﻨێﺘەوە. ﻛﺎرزان وەك زۆر ﻛەﺳــﯽ ﺗــﺮ ﺑڕﯾﺎری داﺑﻮو ﺧﯚی و ھﺎوﺳــەر و دوو ﻣﻨﺪاڵەﻛەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺟێ ﺑێڵﻦ ،ﺑﯚ ﺋەو ﻣەﺑەﺳﺘە روو ﻟــە ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەﻛﺎﻧﯽ ﮔەﺷــﺘﻜﺮدن دەﻛــەن و ﻟەوێ ﭘێﯿﺎن دەڵێﻦ ﺑە 30ھەزار دۆﻻر
ﭬﯿﺰای ﺋەوروﭘﺎﯾﺎن ﺑﯚ وەردەﮔﺮن و ﺳــەرەﺗﺎ 10ھەزار دۆﻻرﯾﺎن ﻟــێ وەردەﮔﺮن ،ﺑــەم دوای ﭼﻮار ﻣﺎﻧﮓ ،ﺋەو ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەﯾە
دەرﮔەﻛــەی دادەﺧــﺎت و ﺗــﺎ ﺋێﺴــﺘەش ﻛﺎرزان ﺑــەدوای دۆزﯾﻨــەوەی ﺋــەو ﻛەﺳــﺎﻧە و وەرﮔﺮﺗﻨەوەی ﭘﺎرەﻛەﯾەﺗﯽ.
ﻟەﮔــەڵ زۆرﺑﻮوﻧــﯽ ﺧﻮاﺳــﺖ ﻟەﺳەر ﭬﯿﺰای ﺋەوروﭘﺎ ”ﺷﻨﮕﻦ“، ﭼەﻧــﺪ ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەﯾەك ﻟــە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە ﺑەڵێﻨﺪان ﺑە ﺧەڵﻚ،
ﭘﺎرە ﻟە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن وەردەﮔﺮن و دواﺗــﺮ ﺑــە زۆر ﺑڕوﺑﯿﺎﻧــﻮو ﯾــﺎن ﺑــە دﯾﺎرﻧەﻣﺎﻧــﯽ ﺧﺎوەن ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەﻛﺎن ،ﭘــﺎرەی ﺋــەو ﻛەﺳﺎﻧە دەﺧﻮرێﺖ ،ھﯚﺷﺪارﯾﺶ دەدرێــﺖ ﺑــە ﺧەڵــﻚ ﻛــە ﺑە ورﯾﺎﯾﯿﯿەوە ﺋــەو ﻣﺎﻣەﻧە ﺑﻜەن ﺑﯚ ﺋەوەی دووﭼﺎری زﯾﺎن ﻧەﺑﻦ. ﻛﺎرزان ،ﺑە“وﺷە“ـــﯽ ﮔــﻮت، ”ﺑەﯾﺎﻧﯿﯿەك ﭼﻮوﻣە ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەﻛە ﻧەﻛﺮاﺑــﻮوەوە ،ﺑــﯚ دوای ﻧﯿﻮەڕۆﻛەی ﭼﻮوﻣەوە ﺳــەﯾﺮم ﻛﺮد دەرﮔەﻛــەی ﻛﺮاوەﺗەوە و ھﯿــﭻ ﻛەﻟﻮﭘەﻟێﻜﯽ ﻟێ ﻧەﻣﺎوە و دراوﺳێ دووﻛﺎﻧەﻛﺎﻧﯿﺸﯽ دەڵێﻦ دووﻛﺎﻧەﻛەی ﭼــﯚڵ ﻛﺮدووە“. ﺋﺎﺷــﻜﺮای ﻛﺮد ﻛە ﯾەك دەﻓﺘەر دۆﻻری ﻻی ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەﻛەﯾە و ﻧﺎزاﻧێﺖ ﻛﻮێﯿﺎن ﺑﯚ ﺑﮕەڕێﺖ.
ﺋەوە ھــەر ﺗەﻧﯿــﺎ ﻛﺎرزان ﻧﯿﯿە، ﺑەو ﺟﯚرە ﻗﯚڵــﯽ ﺑڕاﺑێﺖ ،ﺑەڵﻜﻮ ﻟە ﻣﺎوەﻛﺎﻧﯽ ڕاﺑﺮدوودا ﭼەﻧﺪان ﺣﺎڵەﺗــﯽ ﻟــەو ﺟــﯚرە ﻟەﻧــﺎو ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ دووﺑﺎرە ﺑﻮوﻧەوە .ﺑﯚﯾە ﮔەﺷﺘﻮﮔﻮزاری ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ڕای دەﮔەﯾەﻧێﺖ ،ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺧەڵﻚ ﺑە ورﯾﺎﯾﯿﯿەوە ﺋەو ﻣﺎﻣەﻧە ﺑﻜەن. ﺋــﺎرام ﺷــﻮاﻧﯽ ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﮔەﺷــﺘﻮﮔﻮزاری ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ، ﺑە“وﺷە“ـــﯽ ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ﻛە ﺋەو ﺣﺎڵەﺗﺎﻧەﯾــﺎن ﺑﯿﺴــﺘﻮوە و ھەر ﻛەﺳێﻜﯿﺶ ﺑﭽێﺖ ﺑﯚ ﻻی ﺋەوان ﺑەدواداﭼﻮوﻧﯽ ﺑﯚ دەﻛەن. ھەروەھــﺎ ﮔﻮﺗــﯽ ”ھــەر ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەﯾەك ﻣﯚڵەﺗﯽ ھەﺑێﺖ، ﺋێﻤــە ﻛﺎری ﺗەواوەﺗــﯽ ﺑﯚ ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧە دەﻛەﯾﻦ ﻛە ﺳﺘەﻣﯿﺎن ﺑەراﻣﺒەر ﻛــﺮاوە و ﺋەوە ﻛﺎرێﻜﯽ
ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە .ﺑﯚﯾــە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن وﺷــﯿﺎراﻧەﺗﺮ ﺋەو ﺟﯚرە ﻣﺎﻣەﻧە ﺑﻜەن“. ﻟەﮔــەڵ ﺗێﻜﭽــﻮون و ﺋﺎڵﯚزﯾﯽ دۆﺧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ھەرێﻢ و ھﺎﺗﻨﯽ ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾــﯽ و ﺷــەڕی داﻋــﺶ ،ﺧەڵﻜﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ڕووﯾــﺎن ﻟە وﺗﺎﻧﯽ ﺋەوروﭘﺎ ﻛﺮد و ﻟەو ڕێﮕەﯾەﺷــﺪا ﻛﺎرەﺳﺎﺗﯽ دڵﺘەزێﻦ ﭼەﻧﺪان ﺟﺎر دووﺑﺎرە ﺑﻮوﻧەوە. ﺋــﺎوات ﻣﺤەﻣــەد ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣــﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ﺑە“وﺷە“ـــﯽ ﮔﻮت، ”ﺋﺎﮔــەداری ﭘﺮﺳــێﻜﯽ ﻟــەو ﺟــﯚرە ﻧﯿﻢ و ﭘــﺮس دەﻛەﯾﻦ و ﺑەدواداﭼﻮوﻧﯽ ﺑﯚ دەﻛەﯾﻦ ،ﺑەم ﭼﺎودێﺮﯾــﯽ ﺑەردەوام ﻟەﺳــەر ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەﻛﺎن ھەﯾە و ﺑەردەوام ﺋﺎﮔﺎداری ﺋﯿﺶ و ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎﻧﯿﻦ“.
ﻛﻮرد ﻟە ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯽ ﻋێﺮاق ﭘەراوێﺰ ﺧﺮاوە ﻣﯿﺴﺎل ﺋﺎﻟﻮوﺳﯽ:
ﺑڕﯾﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑەﻏﺪا دژ ﺑە ﻛﻮرد ﻟە ﺗﺎراﻧەوە دێ وﺷە /ﺳەرﺧێڵ -ﻣەﺣﻤﻮود ﺑەﭘێــﯽ دەﺳــﺘﻮور ،دەﺑێــﺖ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯽ ﻋێﺮاق ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ ﺳــەرﺟەم ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧــﯽ ﺗێﺪا ﺑێﺖ و ﺷــﺎرەزا و ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎراﻧﯽ ﻛﻮرد و ﻋەرەب دەڵێﻦ ،ﭘﺸــﻜﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە وەزارەﺗــﯽ دەرەوەی ﻋێــﺮاق ﺑەﭘێــﯽ ھێﺰ و ﭘێﮕەﻛــەی ﻧﯿﯿە و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەرێﻢ ﺧﯚی ﻟــەوە دەرﺑﺎز ﺑﻜﺎت و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ دەرەوەی ﻟە ھەﻣــﻮو رووﯾەﻛەوە ﭘــەرە ﭘێ ﺑﺪات .دووﭘﺎﺗﯿﺸــﯽ دەﻛەﻧەوە، ﻛــﻮرد ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗــﯽ رێــﮋەی راﺳــﺘەﻗﯿﻨەی ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﺑﻮاری دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯽ ﻋێﺮاﻗﺪا ﻧﺎﻛەن. رێﻨــﺎس ﺟﺎﻧــﯚ ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻋێﺮاق، ﺑە“وﺷــە“ی ﮔﻮت ،ﺋەو ﻛﺎﺗەی وەزﯾــﺮی دەرەوەی ﻋێﺮاق ﮔﯚڕا، زۆر ﺗﺮﺳــﻤﺎن ھەﺑﻮو ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری ﺑــﻜﺎت و ﭘﺸــﻜﯽ ﻛــﻮرد ﻛەم ﺑﻜﺎﺗــەوە ،ﺑەم ﺋــەوەی ﻧەﻛﺮد و ﺑەﺋﺎﺷــﻜﺮا دژاﯾەﺗــﯽ ﻛﻮردی ﻧەﻛــﺮد ،ھەرﭼەﻧــﺪە ﭼەﻧــﺪ ﺣﺎڵەﺗێــﻚ ھەﺑﻮوە ﻟــە ھەﻧﺪێﻚ وﺗﯽ دﯾﺎر ﺑﺎڵﻮێﺰەﻛە ﻛﻮرد ﺑﻮوە و ﮔﻮاﺳــﺘﺮاوەﺗەوە ،ﺋــەوەش ﺗﺎ ﺋﺎﺳﺘێﻚ ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﯿە. زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗــﯽ ،ﻟەﮔەڵ دەﺳــﺖ ﺑەﻛﺎرﺑﻮوﻧــﯽ وەزﯾــﺮی ﻧﻮێــﯽ دەرەوە ،ﺳــەرﺟەم ﺑﺎڵﻮێﺰاﻧــﯽ ﻋێﺮاق ﺑەﺑێ ﺟﯿــﺎوازی ﮔﯚڕان و ﺑەﭘێﯽ دەﺳــﺘﻮور ﻟەھەر وﺗێﻚ ﺑﺎڵﻮێﺰﺧﺎﻧــەی ﻋێــﺮاق ھەﺑێﺖ، دەﺑێﺖ ﻧﻮێﻨەراﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ
ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻜﺮێﺘەوە و زۆر وﺗﯿﺶ ھەﯾە ﺑﺎڵﻮێﺰﺧﺎﻧەی ﻟێ ﻧﯿﯿــە ،ﺑــەم ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەﯾە و زۆر وﺗﯿﺶ ﺑەﭘێﭽەواﻧەوەﯾە. ﺟﺎﻧــﯚ رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە ،زۆر ﻧﺎھﺎوﺋﺎھەﻧﮕﯽ ﻟە ﻧێﻮان وەزارەﺗﯽ دەرەوەی ﻋێــﺮاق و ﻓەرﻣﺎﻧﮕەی دەرەوەی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەﯾە و ﺋەوە ﻛﺎرێﻜﯽ ﻧەرێﻨﯿﯿە. ”ﻛــﻮرد ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗــﯽ ﺧﯚی ﻟە دەرەوە ھەﯾــە و ﻣﻨەﺗﯽ ﺑە ﺑەﻏﺪا ﻧەﻣﺎوە ،ﻟەﮔەڵ ﺋەوەی ﺋەو ڕێﮋەی ﭘێﺸــﺘﺮ ﻟە وەزارەﺗــﯽ دەرەوەی ﻋێــﺮاق ھەﺑــﻮوە دەﺳــﺘﻜﺎری ﻧەﻛﺮاوە ،ﺑــەم ﻛەﻣﯿﯽ ڕێﮋەی ﻛﻮرد ﻟــە وەزارەﺗــﯽ دەرەوەی ﻋێﺮاق ،ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺑە ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﭘێﺸﻮوی وەزارەﺗەﻛەی ھﯚﺷﯿﺎر زێﺒﺎرﯾﯿــەوە ھەﯾــە و دەﺑــﻮو ﻟەوﻛﺎﺗــەدا ڕێﮋەی ﻛــﻮرد زﯾﺎد ﺑﻜﺮێ و ﺋێﺴــﺘە ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ﮔﻠەﯾﯽ ﻟەو وەزارەﺗــە ﺑﻜەﯾﻦ“ ﺟﺎﻧﯚ وای ﮔﻮت. ﺋــەو ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘــﺎرەی ﭘﺎرﺗﯽ ﻟە ﻋێﺮاق ،دەڵﯽ ،ﻟە ھەﻧﺪێﻚ وﺗﺎن ﺑــە ﻗەﺑــﺎرەی ﺷــﺎرۆﻛەﯾەﻛﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛــﻮرد ھەﯾــە و ﺑﯚ ﭘﺮﺳﯽ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﺳﻮودﯾﺎن ﻟێ ﻧﺎﺑﯿﻨﺮێــﺖ ،ﺑێﺠﮕە ﻟەوە زۆرﺑەی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺗﺎﯾﺒەت و ﻟە رێﮕەی ﻣەﺳــﻌﻮود ﺑﺎرزاﻧــﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺟــەﻻل ﺗﺎڵەﺑﺎﻧﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﭘێﺸــﻮوی ﻛﯚﻣﺎری ﻋێﺮاق ﺑﻮوە.
ﺳەرﺳــﺎم ﺧەﻟﯿﻞ ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎی زاﻧﻜﯚ و ﻣﺎﺳــﺘەر ﻟــە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎن ،ﺑﯚ ”وﺷە“ ﺋەوە دەﺧﺎﺗە ڕوو ﻛە ﻛﻮرد ﻟە ﻋێﺮاﻗﺪا رۆڵﯽ ﻧەﻣﺎوە و ﺋەوەی ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﻛﻮرد دەﻛﺮێــﺖ ﻟــە وەزارەﺗﯽ دەرەوەی ﻋێﺮاق ،ﻧە ھﺎوﺑەﺷﯿﯿە و ﻧە ﻓﯿﺪراڵﯿــﯽ .ﺑﯚﯾە ﺑە ﮔﻮﺗەی ﺳەرﺳﺎم ”دەﺑێﺖ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ دەرەوەی ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ ﺳەرﺟەم ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺗێــﺪا ﺑێﺖ ،ﺑەم ﺋەوەی ﻋێﺮاق ﭘێــڕەوی دەﻛﺎت ﺟﯿﺎوازە“. ﺋەو ﭘﺴــﭙﯚڕە دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛﺎﺗەوە ﻛە ﻛﻮرد ﭘﺸــﻜﯽ ﻟــە وەزارەﺗﯽ دەرەوەی ﻋێــﺮاق ﻛەﻣە و ﺑەﭘێﯽ ھێﺰ و ﭘێﮕەﻛەی ﻧﯿﯿە و ﺋێﺴﺘە ﻟە ﻗﯚﻧﺎﻏێﻜﯽ ﺧﺮاﭘﺪاﯾە .ھﺎوﻛﺎت ﭘێﯽ واﯾە ”ﻛﻮرد ﭘێــﺶ ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ رﯾﻔﺮاﻧــﺪۆم ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑﯿــﺮ ﻟە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ ﺑﻜﺎﺗەوە ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋەوﻛﺎﺗەی ﺟﯿﺎ دەﺑێﺘەوە ،ﭘێﻮﯾﺴﺘە ھەوڵ ﺑﺪات دەﺳــﺘﻮوری ﻋێﺮاق وەك ﺧﯚی ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺎت“. ﻻی ﺧﯚﯾەوە ﻣﯿﺴــﺎل ﺋﺎﻟﻮوﺳﯽ ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ دەرەوەی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻋێــﺮاق، ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﻛێﺸەﻛە ﺗەﻧﯿﺎ رێــﮋەی ﺑەﺷــﺪارﯾﻜﺮدﻧﯽ ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﮔەﻟﯽ ﻋێﺮاق ﻧﯿﯿە، ﺑەڵﻜﻮ ﻛێﺸــەﻛە زۆر ﮔەورەﺗﺮە ﻛە ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻟەﺳەر ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻛﯽ زاﻧﺴﺘﯽ ﺋﺎﻣﺎرﯾﺎن ﻧﯿﯿە، ﺟﯿﺎ ﻟەوەش ﭘﺎرﺗﯽ ﻓەرﻣﺎﻧڕەوا ﻟە ﻋێﺮاق )ﺣﺰﺑﯽ دەﻋﻮە( ﺑەﻣەﺑەﺳﺖ ﻟەو ﺑﺎﺑەﺗەدا ﭘﺸــﺖ ﺑــە ژﻣﺎرەی
ﻧﺎدروﺳــﺖ دەﺑەﺳﺘێﺖ ،ﻟەوەش ﻣەﺗﺮﺳــﯿﺪارﺗﺮ ﻟــە ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ دەرەوەی ﻋێﺮاﻗــﺪا ،ﺋەوەﯾــە ﻛە ﺳﯿﺎﺳەﺗەﻛە ﺑە ھەﻣﻮو ﺋەرێﻨﯽ و ﻧەرێﻨﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﯿەوە ﻟەﻻﯾەن ﺣﺰﺑﯽ دەﻋﻮەی ﻓەرﻣﺎﻧــڕەواوە ﺑڕﯾﺎری ﻟەﺑﺎرەوە دەدرێﺖ. ﺋﺎﻟﻮوﺳــﯽ ﺋﺎﻣﺎژە ﺑەوە دەدات ﻛە ﻟە ﺳــەردەﻣﯽ ﻧــﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ھەﻣﻮو ﺷﺖ ﺑەدەﺳــﺘﯽ ﺋەوەوە ﺑﻮو ،ﺋێﺴﺘەش ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ دەرەوە و ﺳﻠﻜﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯽ ﺑەدەﺳﺘﯽ ﺳــەرۆك وەزﯾﺮاﻧەوەﯾە و ﻧﮫێﻨﯿﯽ زۆر ﻟــەو ﺳﯿﺎﺳــەﺗﺎﻧەدا ھەﯾــە ﻛــە زۆر ﻛــەس ﻧﺎﯾﺰاﻧــﻦ ،ﺑﯚﯾە
وەك ﻟﯿﮋﻧــەی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ دەرەوە ،ھﯿــﭻ زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﻤــﺎن ﻟەﺑﺎرەی ﭼﺎﻻﻛﯽ و رێﻜﻜەوﺗﻦ و وﺗﻮێﮋەﻛﺎﻧﯽ دەرەوە ﻧﯿﯿە. ﺋەوەﯾﺶ ﻧﺎﺷﺎرێﺘەوە ﻛە ”ﻛﺎﺗێﻚ ﺷــﺎﻧﺪی ﻋێﺮاق ﻟەﮔــەڵ ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﺳــﻌﻮودﯾە و رووﺳــﯿﺎ وﺗﻮێﮋ دەﻛﺎت ،ﺋەﺟﯿﻨــﺪای ﻧﮫێﻨﯿــﯽ ﺧﯚی ھەﯾە ،ﺑﯚﯾە دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯿﯽ و ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ دەرەوەی ﻋێــﺮاق ﻟەﻧﺎو ﺋﺎڵﯚزﯾﯿەﻛــﯽ ﮔەورەداﯾە و ﻟەژێﺮ ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵــﯽ ﺗﺎﻛە ﺣﺰﺑﺪاﯾە، ﺑەھەﻣﺎﻧﺸــێﻮەی ﺑڕﯾﺎرەﻛﺎﻧــﯽ ﺗــﺮی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێــﺮاق ﻛە ﺋەواﻧە ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ دەﺳــﺘﻮور و
دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳﯿﯽ و ﻓﺮەﯾﯽ ﻧﺎﻛەن“. ”وەك ﻟﯿﮋﻧــەی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ دەرەوە ،ھﯿــﭻ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﻛﻤﺎن ﺑەﺳەر ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯽ ﻋێﺮاق ﻧەﻣــﺎوە ﻛە دەﺑﻮو ھەﺑێﺖ و ﺋەو ﺑﺎﺑەﺗە ﺑەدەﺳــﺘﯽ ﺳەرۆك ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧــە ،ﺑﯚﯾــە دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ ﺑﺎڵﻮێــﺰەﻛﺎن و دەﺳــﺘﻮەردان ﻟە ﻛﺎروﺑــﺎری دەرەوەی ﻋێﺮاق ،ﻟە رێﮕــەی ﺳــەرۆك ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧەوە دەﺑێﺖ ﻧــەك ﭘەرﻟەﻣــﺎن ،ﺑەم ﭘەﻛﯽ ﻛەوﺗﻮوە و ﻛەوﺗﻮوەﺗە ژێﺮ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﺗﺎران و ﻣﯿﻠﯿﺸﯿﺎﻛﺎن و ھەڵﭽﻮوﻧەوەﻛﺎﻧــەوە“ ﺋەﻣــە ﮔﻮﺗەی ﻣﯿﺴﺎل ﺋﺎﻟﻮﺳﯿﯿە.
دووﭘﺎﺗﯽ ﻛﺮدەوە ﻛە ﻛێﺸــەﻛە ﮔەورەﯾە ﻟــە وەزارەﺗﯽ دەرەوە و ﻟﯿﮋﻧەﻛەی ﭘەرﻟەﻣﺎن ﻧﯿﯿە ،ﺑەڵﻜﻮ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﺶ ﭘەﻛﯽ ﻛەوﺗﻮوە و ﺳەرۆك وەزﯾﺮان و ﺣﺰﺑﯽ دەﻋﻮە ﺗﺎﻛە ﻓەرﻣﺎﻧــڕەوان ،ﺋەوە ﻛﺎری ﻛﺮدووەﺗە ﺳەر ھەﻣﻮو ﻛﺎﯾەﻛﺎﻧﯽ دەوڵەﺗﯽ ﻋێﺮاق. ﻟەﺑــﺎرەی ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗــﯽ ﻛــﻮرد ﻟــە دﺑﻠﯚﻣﺎﺳــﯿەﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﺪا ،ﺋەو ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘــﺎرەی ﻋێــﺮاق ﺋﺎﻣﺎژە ﺑــەوە دەدات ﻛە ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘەش ﺳﯿﺎﺳەﺗﻮاﻧﺎﻧﯽ ﻋەرەب ﺑەﮔﺸﺘﯽ ﺑە ھەﻣﺎن ﻛﺎرداﻧــەوە ﻧەرێﻨﯽ و ﻓﺎﺷﯿﺴــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺳەدام ﺣﻮﺳێﻦ ﻛﺎرﯾﮕــەرن ،راﺳــﺘﯿﯿەﻛەی ﺋەوەﯾــە ﻛە ﺗــﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺑەﻏﺪا ﺋﺎﻣــﺎدە ﻧﯿﯿە ﻗﺒﻮوڵــﯽ ﺋﺎزادی ﺑﯚ ﮔەﻟﯽ ﻛــﻮرد ﺑــﻜﺎت وەك ﺗﺎك و ﮔەل و ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻟە ﻧــﺎوەوە و دەرەوەی ﻋێﺮاق ،ﺑﯚﯾە ﺋــەوان ﺑﺎوەڕﯾــﺎن ﺑەﯾەك ﺷــﺖ ھەﯾە ،ﺋەوﯾﺶ ﻓەرﻣﺎﻧڕەواﯾﯿەﻛﯽ ﻧﺎوەﻧﺪﯾﯿە. ”زۆرﯾﻨــەی ﺑڕﯾﺎرەﻛﺎﻧــﯽ ﺑەﻏﺪا ﻟــە ﺑەراﻣﺒەر ﻛﻮرد ﻟــە ﺗﺎراﻧەوە دێﺖ ﻛە ﻧەﯾــﺎری ﺋﺎزادﯾﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧە ،ﺑﯚﯾــە ﭘێــﻢ واﯾە ھەرێﻢ ﺧﯚی ﻟــەوە دەرﺑﺎز ﺑﻜﺎت و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻟە ھەﻣﻮو رووﯾەﻛــەوە ﻟە دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯿﯽ و ﻛﻮﻟﺘﻮورﯾﯿەوە ﭘــەرە ﭘێ ﺑﺪات، ﭼﻮﻧﻜە ﻛﻮرد ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ رێﮋەی راﺳــﺘەﻗﯿﻨەی ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﺑﻮاری دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯿﯽ ﻋێﺮاﻗــﺪا ﻧﺎﻛەن“ ﺋﺎﻟﻮﺳﯽ وای ﮔﻮت.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
رێﻮاس ﺋەﺣﻤەد
ﭘێﺶ ﭼەﻧﺪ ﺳﺎڵێﻚ و ﭘﺎش ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻓﺎﺗﯿﻤە ،زۆر ﻟە ﻛﻮردەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻮێﺪ ﺣەزﯾﺎن ﻧەدەﻛﺮد ﻟە ھەﻧﺪێ ﻛﯚڕ و ﻛﯚﻣەڵﺪا ﺑﺎﺳﯽ ﺋەوە ﺑﻜەن ﻛە ﻛﻮردن ،ﻣﯿﺪﯾﺎی ﺳــﻮێﺪ ﺋەوﻛﺎت ڕۆڵێﻜﯽ ﮔەﻟێﻚ ﻧەرێﻨﯽ ھەﺑﻮو ﻟﻪ ﺑﺎﺳﻜﺮدﻧﯽ ﺋەو ﻛﺎرەﺳﺎﺗە .ﺧەڵﻚ واﯾﺪەزاﻧﯽ ژﻧﻜﻮﺷﺘﻦ ﺑەﺷێﻜە ﻟە ﻛﻮﻟﺘﻮوری ﻛﻮرد ،زۆر ﻟەو ﻛﻮرداﻧەی ﻟﻪ ﺑﻮاری ﻣﯿﺪﯾﺎی ﺳﻮێﺪﯾﺪا ﻛﺎرﯾﺎن دەﻛﺮد ﺑە ﺗﻮﻧﺪی ﺑەرﭘەرﭼﯽ ﺋەو ﺑﯚﭼﻮوﻧﺎﻧەﯾﺎن دەداﯾەوە. ﭼەﻧﺪ ڕووداوێﻜﯽ ﺗﺮی ﻟــەو ﺑﺎﺑەﺗە ڕووی دا و ﺋﯿﺘﺮ ﺑﺎﺑەﺗەﻛە دووﺑﺎرە زﯾﻨﺪوو دەﺑﻮوەوە .ﻛﻮرد ژﻧﻜﻮژ ﻧﯿﯿە ،ﻛﻮرد ﻣﯿﻠەﺗێﻜە ھەﻣﻮو ﻣێﮋووی ﺷﺎﯾەﺗﯽ ﺧەﺑﺎﺗێﻜﯽ ﺧﻮێﻨﺎوﯾﯿە ﻟەﭘێﻨﺎو ﺋﺎزادی و دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳــﯿﯿﺪا .ﺋەی ﺋەﮔەر ﺋەوان ﺗﯿﻨﻮوی ﺋﺎزادی ﺑﻦ ﺑﯚ دەﺑێﺖ ﻟە وﺗێﻜﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳــﯿﺪا ﻧەﺗﻮاﻧﻦ دﯾﻤﻮﻛﺮات ﺑﻦ و ڕێﮕە ﺑە ﻛﭻ و ژﻧەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﺪەن ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳﯿﯿﺎﻧە ﺑﮋﯾﻦ؟ .ﺧﯚ ﻣەرج ﻧﯿﯿە ﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﺑﺒێﺘە ھﯚی ﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﺷێﻮەی ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوە و ﻣﯿﻨﺘﺎﻟﯿﺘێﺖ .ﺋەو ﮔﯚڕاﻧﻪ ﻣەﮔەر وەك ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﺷﯚڕﺷــێﻚ ﻟە ھﯚﺷﻤەﻧﺪی ﺧەڵﻚ و ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ژﯾﺎﻧﺪا ڕوو ﺑﺪات. ﻟە وﺗﯽ ﺳــﻮێﺪدا ﻟە ﺳــﺎڵێﻜﺪا ﻧﺰﯾﻜەی 16ژن ﺑە دەﺳﺖ ﻣێــﺮد ﯾﺎن ﻛﯚﻧەﻣێــﺮد ﯾﺎن ھــەر ﭘﯿﺎوێﻚ ﻛــە ﻧﺰﯾﻜﯽ ﺑێﺖ دەﻛﻮژرێــﻦ ،ھەﻣﻮو ﺑەﺷــەﻛﺎﻧﯽ ﻣﯿﺪﯾﺎ ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ورد ﺑەدواداﭼﻮون دەﻛەن ﻟەﺑﺎرەی ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ ﻛﻮﺷﺘﻦ و ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوەﻛﺎﻧــﯽ ﭘﯚﻟﯿــﺲ .ﺋەو ھەواڵە دەﺑێــﺖ ﺑە ھەواڵﯽ ﯾەﻛەﻣــﯽ ﻛەﻧﺎڵەﻛﺎﻧﯽ ﺗەﻟەﭬﺰﯾﯚن و ﻣﺎﻧﺸــێﺘﯽ ڕۆژﻧﺎﻣەﻛﺎن. ﻛەﭼﯽ ﻟــە ڕۆژﻧﺎﻣەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﻤــەدا ﻟە ﺑەﺷــﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﺑە ﻣﺎﻧﺸــێﺘێﻜﯽ ﺑﭽــﻮوك و ﺑەﭼەﻧﺪ دێڕێﻚ و ﺑە ﺷــەرﻣەوە دەﻧﻮوﺳــﺮێﺖ ”ﻻﺷــەی دوو ژﻧﯽ ﻧەﻧﺎﺳــﺮاو دۆزراوەﺗەوە. دەﻣﻮوﭼﺎوەﻛﺎﻧﯿــﺎن وا ﺷــﻮێﻨﺮاون ﻧﺎﻧﺎﺳــﺮێﻨەوە“” ،ﻟە ﯾەك ھەﻓﺘەدا ﺷەش ﺋﺎﻓﺮەت ﻟە ﺷﺎری ھەوﻟێﺮ ﺑەھﯚی ﺳﻮوﺗﺎﻧەوە ﮔﯿﺎﻧﯿﺎن ﻟە دەﺳﺖ داوە“ . ﻟەوە زﯾﺎﺗﺮ ﻛەس ھﯿﭽﯽ ﺗﺮﯾﺎن ﻟەﺳەر ﻧﺎزاﻧێ و ﺳەری ﻛﻮﭘەﻛە دەﻧﺮێﺘەوە .وەك ﺋەوەی ﭼەﻧﺪ ﻣێﺸێ ﺑە ﻣێﺸﻜﻮژ ﻛﻮژراﺑێﺘﻦ ﯾﺎن ﭼەﻧﺪ ﭼﯚﻟەﻛەﯾەك ﺑە دارﻻﺳــﺘﯿﻚ ﺷەھﯿﺪ ﻛﺮاﺑێ .وەك ﺋەوەی ﺋەم ژن و ﻛﭽﺎﻧە ﻧەوەی ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺪەر و ﺧەﺑﺎﺗﮕێڕی ﺋەم ﻣﯿﻠەﺗە ﻧەﺑﻦ .ﺋەﮔەر ژﻧﺎن و ﻛﯿﮋاﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟﻪ ھﺎوﺷﺎﻧﯽ ﻣێﺮد و ﺑﺮا و ﻛﻮڕەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺧەﺑﺎﺗﯿﺎن ﻧەﻛﺮداﯾە و ھەزاران ڕۆڵەی ھەﺗﯿﻮﯾﺎن ﺑەﺧێﻮ ﻧەﻛﺮداﯾە و وەك ﭘڵﻨﮓ ﺋەرﻛﯽ ﺑەڕێﻮەﺑﺮدن و ﺑەﺧێﻮﻛﺮدﻧﯽ ﻣﺎڵ و ﻣﻨﺪاڵﯿﺎن ﻟەﺳەر ﺷﺎن ﻧەﺑﻮواﯾﻪ ،ﺋەوا ﺋەم ﺧەوەی ﻛەﺳﻤﺎن ﻧەدەھﺎﺗﻪ دی و ﺋەم ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەی ﺋێﻤە ﻛە ﺋێﺴــﺘە ھەﻣﻮو ﺗێﯿﺪا ﺋﺎزادﯾﻦ و ﺑﻪ ڕاﺳﺖ و ﭼەﭘﺪا ﻟە ﯾەﻛﺘﺮ دەﺧﻮێﻨﯿﻦ و ھەﻧﺪێﻜﯿﺶ ھەر ﻟە ﺳــﺎﯾەی ﺋــەم ﺋﺎزادﯾﯿەدا ﺑﻮوەﺗە ﻣﯚﻟﺘﯽ ﻣﻠﻮێﻨێﺮ ،ﺑﻮوﻧﯽ ﻧەدەﺑﻮو. ڕۆژاﻧە ھەواڵﯽ ﻛﻮﺷــﺘﻦ و ﺳﻮوﺗﺎﻧﯽ ژن ﺑە ﺷێﻮە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎن دەﺧﻮێﻨﯿﻨەوە ،ھەﯾەﻛﯽ ﺑﯚ دەﻛﺮێﺖ و ﭘﺎﺷــﺎن ھەﻣﻮو ﺑێ دەﻧﮓ دەﺑﯿﻦ ،ﻟەوە ﺗێﻨﺎﮔەم ﺋەم ھەواڵە وﯾﮋداﻧﯽ ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬﭙــەروەری ﻧەھەژاﻧﺪ ،ﺳــەرﻧﺠﯽ ڕۆژﻧﺎﻣەﻧﻮوﺳــێﻜﯽ ڕاﻧەﻛێﺸــﺎ ،ﺋەﻧﺪاﻣێﻜــﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻧەھێﻨﺎﯾــە ﮔــﯚ، ﺳﯿﺎﺳەﺗﻮاﻧێﻜﯽ ﻧەﺧﺴﺘە ﮔﺮﯾﺎن. ھەﻧﺪێ ﺟﺎر ﻟەﮔەڵ ﺧﯚﻣﺪا ﻧﺎوێﺮم ﺑﯿﺮ ﻟە ﭘﺮﺳــﯽ ﻛﻮﺷﺘﻦ و ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ژﻧﺎن ﺑﻜەﻣەوە ،ﻟەﺑەرﺋەوەی وا ھەﺳﺖ دەﻛەم ﺋەم دەرووﻧە ﻧﺎﺳــﻚ و ﺑﺮﯾﻨﺪارەی ﻣــﻦ ﺑەرﮔەی ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوە ﻟﻪ ﺑﺎﺑەﺗێﻜﯽ ھێﻨﺪە ﺳەﺧﺖ ﻧﺎﮔﺮێ .ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻣﻦ ﭼەﻧﺪان ھەزار ﻣﯿــﻞ ﻟەو ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧە دوورم ،دەﺷﺘﺮﺳــﻢ ﺑڵێﻦ ﻟە دوورەوە ﻗﺴــەی زل ﺋﺎﺳﺎﻧە .ﺑێ دەﻧﮓ دەﺑﻤەوە و ﺋﺎزارەﻛﺎن ﻟە دەرووﻧﻤﺪا زﯾﻨﺪە ﺑەﭼﺎڵ دەﻛەﻣەوه ،ھەﻣﻮو ﺷــەوێﻜﯿﺶ ﻟــﻪ ﮔەرﻣﺎﯾﯽ ﺋەو ﮔڕەی ڕۆﺣﯽ ژﻧﺎن ڕاو دەﻧێ ،ڕادەﭼڵێﻜﻢ و ﻓﺮﻣێﺴﻜەﻛﺎﻧﻢ دەﺳڕﻣەوە .ﻟە دڵﯽ ﺧﯚﻣﺪا دەڵێﻢ ﺑڵێﯽ ﺳﺒەی ﻛەﺳێﻚ ﻟەﺳەر ژﻧﻜﻮﺷﺘﻦ ﺑەدەﻧﮓ ﻧەﯾەت .ﻛﻮرد ﻣﯿﻠەﺗێﻜﯽ ﺧﺎوەن ﻏﯿﺮەت و ﺷەھﺎﻣەﺗە ،ﺋەی ﺑﯚﭼﯽ ﺋێﺴﺘە ﻟە ﺋﺎﺳﺖ ﺋەم دﯾﺎردە ﺗﺮﺳﻨﺎﻛەدا ﺑێ دەﻧﮕﻦ؟. ﺋێﻤە ھەﻣﻮو ﭘەﻧﺠــەی ﺗﺎواﻧﻤﺎن ڕووﺑــەڕووی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛەﯾﻨەوە ،ڕووﺑــەڕووی ڕێﻜﺨــﺮاوی ژﻧﺎن دەﻛەﯾﻨەوە .ﻣﻦ ﻟێﺮەدا ﻣەﺑەﺳــﺘﻢ ﻟە ﺑەرﮔﺮﯾﯽ ﻧﯿﯿە ﻟەوان، ﺑەڵﻜﻮ ﻣەﺑەﺳــﺘﻢ ﺋەوەﯾــە ھەرﯾەك ﻟە ﺋێﻤــە ﭘێﺶ ھەﻣﻮو ﺷﺘێﻚ دەﺑێﺖ ﭘەﻧﺠەی ﺗﺎوان ڕووﺑەڕووی ﺧﯚﻣﺎن ﺑﻜەﯾﻨەوە ﺋﯿﻨﺠﺎ ﺑــەرەو ﻻﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ وەری ﺑﮕێڕﯾــﻦ .ﺋێﻤە وەك ﻛﯚﻣەڵ ﺑێ دەﻧﮕﯿــﻦ و داوا ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەت و ﻻﯾەﻧە ﻟێﭙﺮﺳــﺮاوەﻛﺎن ﻧﺎﻛەﯾﻦ ﺑەدواﭼﻮوﻧﯽ ﺋەو ﺗﺎواﻧﺎﻧە ﺑﻜەن ،دادﮔﺎ ﭼﯚن ﯾﺎﺳﺎﻛﺎن ﺑەﺟــێ دەﮔەﯾەﻧێ؟ ﭘﯚﻟﯿﺲ ﻟە ﻟێﻜﯚڵێﻨەوەدا ﮔەﯾﺸــﺘﻮوە ﺑە ﻛﻮێ؟ ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﻛﺎرەﻛﺎن ﭼﯽ ﺑﻮون؟ ،ڕێﻜﺨﺮاو و ﻣﯿﺪﯾﺎﻛﺎن ڕۆڵﯿﺎن ﭼﯿﯿە ﻟە ھﯚﺷــﯿﺎرﻛﺮدﻧەوەی ژن و ﭘﯿﺎوی ﻛﯚﻣەڵﮕە و ﻟە ﺑەدواﭼﻮوﻧﯽ ڕاﺳــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا؟ ڕێﻜﺨﺮاوەی ژﻧﺎن و ﻣەدەﻧﯽ دەﺗﻮاﻧــﻦ ژن و ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵ ﺑﮫێﻨﻨە ﺳــەر ﺷــەﻗﺎﻣەﻛﺎن و ﺑەردەم ﭘەرﻟەﻣﺎن؟ ﺋەﻣﺎﻧە ھەﻣﻮو ﭘﺮﺳــﯿﺎرن و ھەﻣﻮوﻣﺎن ﺑەرﭘﺮﺳﯿﻦ ﻟە وەﻣﺪاﻧەوەی.
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
ﻣەھێڵﻦ ژﻧﻜﻮﺷﺘﻦ ﺑﺒێﺖ ﺑە ﻛﻮﻟﺘﻮوری ﻛﻮرد
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
7
”ﺑﺎوﻛﯽ دەﯾﻮﯾﺴﺖ ﻟەﺷﻔﺮۆﺷﯽ ﭘێ ﺑﻜﺎت“
داﯾﻜێﻚ ﻟە ﭘێﻨﺎو ﻛﭽەﻛەی ﺋﺎﮔﺮ ﻟە ﺧﯚی ﺑەردەدات وﺷە /ﺋﯿﭭﺎن ﻋەﺑﺪوﻟڕەﺣﻤﺎن ﻣﯿﺪﯾــﺎ ژﻧێﻜــﯽ ﻟەﺳــەرﺧﯚ و ﻣﯿﮫﺮﺑﺎﻧە ،ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﻗﺴــەﻛﺮدﻧﺪا دەﯾەوێﺖ ﺑەردەوام رووﺧﺴﺎری ﺑﺸﺎرێﺘەوە .ﺟﺎﻧﺘﺎ ﺑﭽﻮوﻛەﻛەی ژوور ﺳەرﯾﺸﯽ ،ﭼەﻧﺪ وێﻨەﯾەﻛﯽ دوو ﺳــﺎڵ ﭘێﺸــﺘﺮی ﺧﯚی و ﻗﻮرﺋﺎﻧێﻜﯽ ﺑﭽﻮوﻛﯽ ﺗێﺪاﯾە ،زوو زوو ﺳەﯾﺮﯾﺎن دەﻛﺎت و دەڵێﺖ، ”ﻣﻦ ﺋﺎوا ﺑﻮوم“ .ﺑەم ﺋەو ﺋێﺴﺘە ﺟەﺳﺘەی ﺳﻮوﺗﺎوە. ﻣﯿﺪﯾــﺎ ﺗەﻣەﻧــﯽ 39ﺳــﺎڵە و ﻛﭽێــﻚ و دوو ﻛــﻮڕی ھەﯾە، ﭘێــﺶ دوو ﺳــﺎڵ ژﯾﺎﻧێﻜــﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟەﮔەڵ ھﺎوﺳەرەﻛەی و ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿﺪا دەژﯾﺎ ،ﺑەم ﻛﺎﺗێﻚ ﺑەھﯚی ﻧﺎﭘﺎﻛﯿﯿــە ﯾەك ﻟە دوای ﯾەﻛەﻛﺎﻧﯽ ھﺎوﺳــەرەﻛەی ،ﺋەو رووداوە ﺑەﺳــەر ﺧﯚی دێﻨێﺖ، ﺋﯿﺘــﺮ ھەﻣﻮو ﺷــﺘێﻚ ﭘێﭽەواﻧە دەﺑێﺘەوە. ﻣﯿﺪﯾــﺎ ﻟە ﺗەﻣەﻧﯽ 25ﺳــﺎڵﯿﺪا ھﺎوﺳەرﮔﯿﺮی ﻟەﮔەڵ ﺋەﺣﻤەد دەﻛﺎت ،ﻟەﮔــەڵ ﻣﺎڵــﯽ ﺑﺎوﻛﯽ ﺋەﺣﻤــەددا دەژﯾــﻦ ،ﻧﺎﭘﺎﻛﯽ و ﻟێﺪان و ﺳــﻮوﻛﺎﯾەﺗﯽ ﺑەﺷــێﻚ ﺑــﻮون ﻟــە ھەڵﺴــﻮﻛەوﺗە ﺑەردەواﻣەﻛﺎﻧﯽ ھﺎوﺳەرەﻛەی. ﻣﯿﺪﯾﺎ ھــەر زوو ﻣﺎڵﯽ ﺑﺎوﻛﯽ ﻟە ھەڵﺴــﻮﻛەوت و ﺧﺮاﭘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ھﺎوﺳــەری ﺋﺎﮔﺎدار دەﻛﺎﺗەوە، ﺑــەم ﻣﺎڵــﯽ ﺑﺎوﻛــﯽ ﭘێﯿﺎن ﮔﻮﺗــﻮوە” ،ﻧەﺧەڵەﺗﺎﺑﯽ ﺑێﯿﺘەوە
ﻣﺎڵ و ﺑﺘﯚرێــﯽ ،ﺗﺎزە ژﻧﯽ ﺋەوی و دەﺑێ ﺑە ھەﻣﻮو ﺷﺘﯽ ﺋەوﯾﺶ رازی ﺑﯿﺖ“. ﻣﯿﺪﯾﺎ ﺑەﻧﺎﭼﺎری ﻗﺒﻮوڵﯽ ھەﻣﻮو ﺷــﺘێﻚ دەﻛﺎت ،ﺑــﯚ ﺋــەوەی ﺋەﺣﻤەد ﭘێﻮەﺳﺘﯽ ﺧێﺰاﻧەﻛەی ﺑﻜﺎت ،ﺑڕﯾــﺎر دەدات ﻣﻨﺪاڵﯿﺎن ﺑﺒێﺖ ،ﺑەم دوای ﻟەداﯾﻜﺒﻮوﻧﯽ ﻛﭽەﻛەﯾﺸــﯿﺎن ﺋەﺣﻤــەد ﺧﺮاﭘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮ دەﺑێﺖ. ﺋەﺣﻤــەد ﺧﺎﻧﻮوﯾــەك ﺑە ﻛﺮێ دەﮔﺮێﺖ و ﻟــە ﻣﺎڵﯽ ﺑﺎوﻛﯽ ﺟﯿﺎ دەﺑێﺘەوە ،ﻣﯿﺪﯾــﺎ زۆر دڵﮕﺮان دەﺑێﺖ ،ﺋەو ﺧﻮﺷــﻚ و داﯾﻜﯽ ﺋەﺣﻤەدی ﺑەﺧەﻣڕەوێﻦ و ﭘﺸﺖ و ﭘەﻧﺎی داﻧــﺎوە ،ﺑەم ﺋەﺣﻤەد ﺑێ ﺋەوەی ﺣﯿﺴــﺎب ﺑﯚ وﯾﺴﺘﯽ ﺋەو ﺑﻜﺎت ﻣﺎڵ ﺟﯿــﺎ دەﻛﺎﺗەوە، ﻣﯿﺪﯾــﺎ دەزاﻧێﺖ ﺑێ ھــﯚ ﻧﯿﯿە، ھەرزوو ھﯚﻛﺎرەﻛەﯾﺸﯽ ﺋﺎﺷﻜﺮا دەﻛﺎت ،ﻛﺎﺗێﻚ ﺋەﺣﻤەد رۆژاﻧە ﻣﯿﺪﯾــﺎ دەﺑﺎﺗە ﻣﺎڵــﯽ ﺑﺎوﻛﯽ و دەڵێ ﺗﺎ ﻟە ﺋﯿﺶ دێﻤەوە ﻟێﺮەﺑە، ھەرﺟﺎرە ﺑە ﺑﯿﺎﻧﻮوﯾەﻛﯿﺶ دەڵێ ﺋەم ﺷەو ﻧﺎﮔەڕێﻤەوە ﺗﯚ ﻟە ﻣﺎڵﯽ ﺑﺎوﻛﻢ ﺑﻤێﻨەوە. ﺋەم ﯾﺎرﯾﯿــەی ﺋەﺣﻤەد زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﭼەﻧﺪ ﺟﺎر دووﺑــﺎرە دەﺑێﺘەوە، ﺗﺎ رۆژێﻚ دراوﺳێﯿەﻛﯿﺎن ﻣﯿﺪﯾﺎ ﺋﺎﮔﺎدار دەﻛﺎﺗەوە ﻛە ﻣێﺮدەﻛەی ھەر ﺟﺎرێﻚ ﺋــەو ﻟەوێ ﻧەﺑێﺖ، ﻛﭻ و ژﻧﯽ ﺗﺮ دێﻨێﺘە ﻣﺎڵەﻛەی، ﻣﯿﺪﯾﺎ ﺑﺎوەڕ ﺑە دراوﺳــێﯿەﻛەی دەﻛﺎت ،ﺑــەم ﻻی ﺋــەو،
”ھەر ﭼﯿﻢ ﺑﮕﻮﺗﺎﯾــە ﺧﯚم زﯾﺎﻧﻢ دەﻛﺮد ،ﺑﯚﯾە ﻟەﺑەر ﻛﭽەﻛەم و ھەروەھﺎ ﺳﻜەﻛەم ﻛە دﻛﺘﯚر ﮔﻮﺗﺒﻮوی دوواﻧەﯾە ھﯿﭽﻢ ﻧەﮔﻮت“
ﻧﻜﯚڵﯽ ﻟــێ دەﻛﺎت و ﺑێ ﺋەوەی ﺑــە ﺋەﺣﻤــەد ﺑڵێ ﺋــەو ﺑﺎﺑەﺗە دادەﺧــﺎت .ﺋەو دەڵــێ” ،ھەر ﭼﯿﻢ ﺑﮕﻮﺗﺎﯾە ﺧﯚم زﯾﺎﻧﻢ دەﻛﺮد، ﺑﯚﯾە ﻟەﺑەر ﻛﭽەﻛەم و ھەروەھﺎ ﺳــﻜەﻛەم ﻛە دﻛﺘﯚر ﮔﻮﺗﺒﻮوی دوواﻧەﯾە ھﯿﭽﻢ ﻧەﮔﻮت“. دوای ﻟەداﯾﻜﺒﻮوﻧــﯽ دوو ﻛﭽەﻛەﯾــﺎن ،ﺑــە دوو ﻣﺎﻧــﮓ ﺋەﺣﻤەد دﯾــﺎر ﻧﺎﻣێﻨێﺖ ،ﭘﺎش
دەﺑێﺖ. ﺑﺎﻧــﻮو ﺧﺎوەﻧــﯽ دوو ﻣﻨﺪاڵە ﻟە ﭘﯿﺎوێﻜﯽ ﺗﺮ و ﺳﻜﯽ ﻟە ﺋەﺣﻤەد ھەﯾە ،ﻟەﮔــەڵ ﺋەﺣﻤەد ﺑەﺟﯿﺎ دەژﯾــﻦ ،ﻣﯿﺪﯾﺎ ﻟەﮔــەڵ ﻣﺎڵﯽ ﺧەﺳــﻮوی دەﻣێﻨێﺘەوە ،وەك ﺧﯚی ﺑﺎﺳــﯽ دەﻛﺎت ”ﻟەدوای ھﺎﺗﻨﯽ ﺑﺎﻧﻮو ،ﺗەﻧﯿــﺎ ﺋەو ﻛﺎﺗﺎﻧە ﺋەﺣﻤەدم ﺑﯿﻨﯿﻮە ﻛە ﭘﺎرەی ﭘێ ﻧەﻣﺎوە و ﺑــﯚ وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﺎرە ﻟە
ﻣﯿﺪﯾﺎ:
”ﻣﻦ و ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯽ ﺷەﻛەﺗﯽ ﻟێﺪان ﻛﺮدﺑــﻮو ،ﭘﺮﭼﯽ ﻛﭽەﻛەﻣــﯽ ﮔﺮﺗﺒﻮو دەﯾﮕﻮت ﺑــﯚم ﻧەھێﻨﯽ ﺋەو ﺳــەﮔە دەﻛﻮژم و دواﺗﺮ ﺋﺎﺑڕووت دەﺑەم“ ﭼەﻧــﺪ ھەﻓﺘەﯾــەك ﭘێﻮەﻧﺪی دەﻛﺎت و دەڵێــﺖ ﺑﯚ ﻛﺎرﻛﺮدن ﭼﻮوم ﺑﯚ ﺋێﺮان ،ﻣﺎوەی دوو ﺳﺎڵ ﻧﺎﮔەڕێﺘــەوە ،ﻣﯿﺪﯾﺎ دەﭼێﺘەوە ﻣﺎڵﯽ ﺧەﺳﻮوی. ﺋــەو دەڵــێ” ،ﺗەﻧﯿــﺎ ﺋەوﻛﺎﺗە ھەﺳﺘﻢ ﺑە ﺋﺎﺳﻮودەﯾﯽ ﻛﺮد ﻛە دڵﻨﯿﺎ ﺑﻮوم ﺷــەو ﺑەﺳەرﺧﯚﺷﯽ ﻧﺎﯾەﺗەوە ﻟە ﻣــﻦ و ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯽ ﺑــﺪات و ﭼﯿﺘــﺮ ﺧەڵــﻚ ﺑــە ﺳــﻮوﻛﺎﯾەﺗﯿﯿەوە ﺑﺎﺳﯽ ﻣێﺮدم ﻧﺎﻛەن“. دوای ﭼەﻧــﺪ ﺳــﺎڵێﻚ ﻟــە ﮔەڕاﻧــەوەی ﺋەﺣﻤــەد ﺑــە ھﺎوﺳــەرەﻛەی رادەﮔەﯾەﻧێﺖ، ﺗﻮوﺷﯽ ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ ﮔەورە ﺑﻮوە، ﻟەﮔــەڵ ژﻧێﻜــﯽ رۆژھەﺗﯿﺪا ﻟــە رووداوێﻜــﺪا ﺑەﺳــەرﯾﺪا ﺳــﺎغ ﺑﻮوەﺗەوە ،ﻣﯿﺪﯾﺎ ﻗﺒﻮوڵﯽ دەﻛﺎت ،ﺑــەم ﺑــەو ﻣەرﺟەی ﺑەﺟﯿﺎ ﺑﮋﯾﻦ ،ﺑەم ژﯾﺎﻧﯽ ﻣﯿﺪﯾﺎ ﻟەدوای ھﺎﺗﻨــﯽ ”ﺑﺎﻧﻮو“ وێﺮاﻧﺘﺮ
ﻣﻦ و داﯾﻜﯽ ھﺎﺗﻮوەﺗەوە ﻻﻣﺎن“. وەك ﻣﯿﺪﯾــﺎ دەڵــێ ”ﻛﺎر ﮔەﯾﺸــﺘﺒﻮوە ﺋــەوەی ﺋەﺣﻤەد دزی ﻟە ﻣﻦ دەﻛﺮد ﺑﯚ ﺋەوان“. ﻣﯿﺪﯾﺎ ﻛــە ﻟە 50ﻣﺴــﻘﺎڵ زێڕ ﺗەﻧﯿﺎ 25ﻣﺴﻘﺎڵﯽ ﻣﺎوە ،ﺷەوێﻚ ﺋەﺣﻤەد ﻛە دەزاﻧێ ﻣﺎڵﯽ ﺑﺎوﻛﯽ ﻟــە ﮔەﺷــﺘﻦ و ﺗەﻧﯿــﺎ ﻣﯿﺪﯾﺎ و ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎن ﻟەوێﻦ ،ﺑەدەﻣﺎﻧﭽەوە دەﭼێﺘە ﺳــەرﯾﺎن ،ﻟە ﻣﯿﺪﯾﺎ و ﻣﻨﺪاڵــەﻛﺎن دەدات و دەڵــێ، ”ﺋەﮔەر ﺋێﺴﺘە ھەﻣﻮو زێڕەﻛﺎﻧﻢ ﻧەدەﯾﺘــێ ،ﺋﺎﺑــڕووت دەﺑەم و دەڵێــﻢ ﻛەﺳــێﻜﻢ ﻟــە ﻣﺎڵەوە ﮔﺮﺗــﻮوە“ .ﻣﯿﺪﯾــﺎ ﺑە ﺗﺎﺳــەوە ﺑەردەواﻣــە ﻟە ﻗﺴــەﻛﺎﻧﯽ ”ﻣﻦ و ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯽ ﺷــەﻛەﺗﯽ ﻟێﺪان ﻛﺮدﺑــﻮو ،ﭘﺮﭼــﯽ ﻛﭽەﻛەﻣﯽ ﮔﺮﺗﺒﻮو دەﯾﮕﻮت ﺑــﯚم ﻧەھێﻨﯽ ﺋەو ﺳــەﮔە دەﻛــﻮژم و دواﺗﺮ ﺋﺎﺑڕووت دەﺑەم“. ﻣﯿﺪﯾــﺎ زێڕەﻛﺎﻧﯽ ﺑــە ﺋەﺣﻤەد
دەدات ﻟە ﺗﺮﺳﯽ ھەڕەﺷەﻛﺎﻧﯽ و ﻻی ﻛەﺳــﯿﺶ ﺑﺎﺳﯽ ﻧﺎﻛﺎت، دوای ﭼەﻧــﺪ رۆژێــﻚ ﺋەﺣﻤەد دەﭼێﺘــەوە ﻣﺎڵــﯽ ﺑﺎوﻛــﯽ و ﻟەﺑەر ﭼــﺎوی ھەﻣﻮوان دەڵێﺖ، ”ﺑڕﯾــﺎرم داوە زێــڕی ﻣﯿﺪﯾﺎ و ﺑﺎﻧﻮو و ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠەﻛەم ﺑﻔﺮۆﺷﻢ و ﺑەﺧﺎﻧﻮوﯾەﻛﯽ دووﻗﺎﺗﯽ ﺑﺪەم ﺑﯚ ﺋەوەی ﭘێﻜەوە ﺑﮋﯾﻦ“. ﻣﯿﺪﯾﺎ ﻟە ﺑﯿﺮی ﭼﺎرەﺳەرﻛﺮدﻧﯽ ﺋــەو ﻛێﺸــەﯾەداﯾە ،ﺋەﺣﻤەد ﭘێﻮەﻧــﺪی دەﻛﺎت و دەڵێــﺖ ”ﻟەﮔــەڵ ﻛﭽەﻛــەت وەرە ﻣﺎڵﯽ ﺑﺎﻧــﻮو“ ،ﻛﺎﺗێــﻚ دەﭼﻦ، ﺋەﺣﻤــەدی دووژﻧــە دەڵێ ”ﺑﯚ ﺋەوەی ﻟــە ﺑــەی زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻦ ﺑەدوور ﺑــﯽ ،دەﺑێﺖ ﻛﭽەﻛەت ﻻی ﻣﻦ ﺑەﺟێ ﺑێڵﯿﺖ و ﻧەڵێﯿﺖ ﺑﯚﭼﯽ“ .ﻣﯿﺪﯾﺎ دەزاﻧێ دەﯾەوێ ﻟەﺷﻔﺮۆﺷﯽ ﺑە ﻛﭽەﻛەی ﺑﻜﺎت و ﭘﺎرەی ﭘێ ﭘەﯾﺪا ﺑﻜﺎت. زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗــﯽ ”ﺑﯚﯾە رێﮕەم ﻧەدا، ﺑــەم ﮔﻮێﯿــﺎن ﺑە ﻣــﻦ ﻧەدا، ﺋەﺣﻤەد و ﺑﺎﻧــﻮو ﻛﭽەﻛەﻣﯿﺎن ﺑﺮد“ ،ﺋەوە ﺋــەو رۆژ و ﻛﺎﺗە ﺑﻮو ﻛە ﻣﯿﺪﯾﺎ ﻧەوﺗﯽ ﺑەﺧﯚﯾﺪا ﻛﺮد و ﺋﺎﮔﺮی ﻟە ﺟەﺳﺘەی ﺧﯚی ﺑەردا. ﻣﯿﺪﯾــﺎ % 80ی ﺟەﺳــﺘەی ﺳــﻮوﺗﺎوە ،ﭘــﺎش ﺋــەوەی ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە دەﮔەڕێﺘەوە ﻣﺎڵﯽ ﺑﺎوﻛﯽ ،ﭘێﯽ دەڵێﻦ ،ﺋەﺣﻤەد و ﺑﺎﻧﻮو راﯾﺎن ﻛﺮدووە .ﺋێﺴﺘە ﻣﯿﺪﯾﺎ ﺑە رووﺧﺴــﺎر و ﺟەﺳﺘەﯾەﻛﯽ ﺷێﻮاوەوە ﺑەدﯾﺎر ھﯿﻮا ﺧﻮاﺳﺘﻦ ﺑە ﺳــﺰا ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧــﯽ ﺋەﺣﻤەد و ﭘێﮕەﯾﺎﻧﺪﻧــﯽ ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿﯿــەوە درێﮋە ﺑــە ژﯾﺎﻧﯽ دەدات ،ژﯾﺎﻧێﻚ ﻛە ﺑە رەﻧﮕﯽ ﺋﺎﮔﺮ وێﻨﺎ ﻛﺮاوە .ﻟە ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن. ﺗێﺒﯿﻨﯽ :ﻧﺎوەﻛﺎن راﺳﺘەﻗﯿﻨەن و ﺷﻮێﻨﯽ ژﯾﺎن و ﻧﯿﺸﺘەﺟێﺒﻮوﻧﯽ ﻣﯿﺪﯾــﺎ ،ﻟەﺳــەر داوای ﺧﯚی ﺋﺎﻣﺎژەی ﺑﯚ ﻧەﻛﺮاوە.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
8 ”ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧە ﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎن ﺑﻮوﻧەﺗە دەڵﯽ ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە“ ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﭘەرە دەﺳێﻨێ
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ھێﻤﻦ رەﻓﯿﻖ ﺋەﮔەرﭼﯽ ﻟەڕووی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿەوە ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷــﺘﻦ ﺑــە ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﻗەدەﻏە ﻛﺮاوە ،ﺑەم ﺑەﺷــێﻮەی ﻧﮫێﻨﯽ ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ھەﯾە .ﺳەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯿﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎﺷﻜﺮای دەﻛﺎت ،زۆر ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎن وەك ﺑﻨﻜەی دەڵﯿﯿــﺎن ﻟێ ھﺎﺗﻮوە ﺑﯚ ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە. )ك .ع( ھﺎووﺗﯿﯿەﻛﯽ داﻧﯿﺸﺘﻮوی ھەوﻟێــﺮە و ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﺑﺎس ﻟە
ﻛڕﯾﻨــﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﺑــﯚ ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺑﺮاﻛﺎﻧﯽ دەﻛﺎت .ﺋەو دەڵێ” ،ھﯿﭻ ﻛەﺳــێﻚ ﻟە ﺧــﺰم و ﻧﺎﺳــﯿﺎوان ﺋﺎﻣﺎدە ﻧەﺑــﻮون ﮔﻮرﭼﯿﻠەﯾەك ﺑە ﺑﺮاﻛەم ﺑﺪەن ،ﺋێﻤــە ﺑە ﻧﺎﭼﺎری ﮔﻮرﭼﯿﻠەﯾەﻛﻤﺎن ﻛڕی“. )ك .ع( ﺑﺎس ﻟــە ﭘەﯾﺪاﻛﺮدﻧﯽ ﺋەو ﮔﻮرﭼﯿﻠەﯾــە دەﻛﺎت ﻛــە ﭼﯚن ﺋــەو ﭘﺰﯾﺸــﻜە ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧــﺪەی ﻟــە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﺪا ﺳــەرداﻧﯿﺎن ﻛــﺮدووە ،ژﻣﺎرەی ﻛەﺳێﻜﯽ ﭘێ داون ﻛە ”دەﺗﻮاﻧێﺖ ﺑە ﭘﺎرە ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﭘەﯾﺪا ﺑﻜﺎت“. ”ﺋەو ﻋەرەﺑێﻜﯽ ﺧﻮارووی ﻋێﺮاق
ﺑﻮو و ﺋﺎوارەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮوﺑﻮو، داوای 10ھــەزار دۆﻻری دەﻛﺮد ﺑﯚ ﮔﻮرﭼﯿﻠەﯾەك ،دواﺗﺮ ﺑە ﺣەوت ھەزار دۆﻻر رێــﻚ ﻛەوﺗﯿﻦ ،ﺋەوە ﭘﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﺑــﻮو ،ﺑەم ﺋێﻤە ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮوﯾــﻦ“ ﻛڕﯾﺎرەﻛەی وای ﮔﻮت. ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺑەدواداﭼﻮوﻧﯽ ”وﺷە“ و ﻻﯾەﻧــە ﭘێﻮەﻧﺪﯾــﺪارەﻛﺎن، ﻛڕﯾــﻦ و ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ،ﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﻧﯿﻤﭽەﺷــﺎراوەﯾﯽ ھەﯾە ،ﺑەم ﺑە ﺋﺎﺳﺎﻧﯿﺶ ھەﺳﺘﯽ ﭘێ دەﻛﺮێﺖ ،ﻟە ﺑﻨەڕەﺗﺪا ھەﻣﻮو ﺋەواﻧەی ﮔﻮرﭼﯿﻠە
دەﺑەﺧﺸﻦ ،ﻟەﯾەك ﺣﺎڵەﺗﺪا رێﮕە ﭘێــﺪراون ﻛــە وەك ﺣﺎڵەﺗێﻜﯽ ”ﺑەﺧﺸﯿﻦ و ﺧﯚﺑەﺧﺸﺎﻧە“ ﺑێﺖ، ﻧەك ”ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷــﺘﻦ“ ،ﺑەم ﺋەواﻧەی ﮔﻮرﭼﯿﻠەﯾﺎن دەﻓﺮۆﺷﻦ، ﻟەژێﺮ ﭘــەردەی ”ﺑەﺧﺸــﯿﻦ“دا ﻛﺎرەﻛە دەﻛەن. ﻟە ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧە ﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎﻧﺪا ﻛﺎﺗێﻚ ﻧەﺷــﺘەرﮔەری داﻧﺎﻧﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﺑﯚ ﻧەﺧﯚﺷــێﻚ دەﻛﺮێﺖ ،ﺋەوەی ﮔﻮرﭼﯿﻠەﻛــەی ﭘــێ دەدات، ﻧﻮوﺳﺮاوێﻜﯽ ﭘێ ﭘڕ دەﻛﺮێﺘەوە ﻛە ﺗﯿﺎﯾﺪا دووﭘﺎت ﻟەﺳەر رەزاﻣەﻧﺪی ﺧــﯚی دەﻛﺎﺗــەوە ﺑــﯚ ﭘێﺪاﻧﯽ
ﮔﻮرﭼﯿﻠەﻛە ﻟەﺳــەر ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻛﯽ ﺧﯚﺑەﺧﺸــﺎﻧە ،ﺑەم ﻟە دەرەوەی ﺋەو ﻧﻮوﺳﺮاوەدا ،ﻣﺎﻣەڵەی ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻦ ﺑە ﮔﻮرﭼﯿﻠەﻛەوە ﻛﺮاوە، ﺋەوەش رێﮕەﯾەﻛﯽ ﺳــﺎﺧﺘەﯾە ﺑﯚ ﺷﺎردﻧەوەی ﻣﺎﻣەڵە ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿەﻛە. زوڵﻔــﺎ ﻣەﺣﻤــﻮود ﺳــەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﻛﺎروﺑﺎری ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ ﻟــە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺑﯚ ”وﺷــە“ی دووﭘــﺎت ﻛــﺮدەوە، ”ﺑەھــﯚی ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﯾﺎﺳــﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑەو ﻻﯾەﻧە ،ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﻜﺮدن ﺑە ﮔﻮرﭼﯿﻠــە زﯾﺎﺗﺮ ﺗەﺷــەﻧەی ﻛﺮدووە“. رووﻧﯽ دەﻛﺎﺗەوە” ،ﺑەﭘێﯽ ﯾﺎﺳــﺎ ﺑــەرﻛﺎرەﻛﺎن ﺗەﻧﯿــﺎ رێﮕــە ﺑە ﺑەﺧﺸــﯿﻨﯽ ﺋﺎرەزووﻣەﻧﺪاﻧــەی ﮔﻮرﭼﯿﻠــە ﻛــﺮاوە ،ﻣەرﺟــﯽ ﺋەوەﯾە ﺋەو ﻛەﺳەی ﮔﻮرﭼﯿﻠەی دەﺑەﺧﺸــێﺖ ،ﻛەﺳــﯽ ﻧﺰﯾﻜﯽ ﻧەﺧﯚﺷــەﻛە ﺑێــﺖ و ﻟەﭘێﻨــﺎو ﺋﺎﻣﺎﻧﺠێﻜــﯽ ﻣﺮۆﯾﯽ ﯾــﺎن ﺋﺎﯾﻨﯽ ﻛﺎرەﻛە ﺑﻜﺎت ،ﻧەك دەﺳﺘﻜەوﺗﻨﯽ ﭘــﺎرە و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑەڵﮕــەی ﺳەﻟﻤێﻨﺮاو ﺑﯚ ﺋەوە ھەﺑێﺖ“. زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،ﺑەﺷــێﻚ ﻟــە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﺗﺎﯾﺒەﺗــەﻛﺎن ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا وەك ﺑﻨﻜــەی دەڵﯿﯿــﺎن ﻟێ ھﺎﺗــﻮوە ﺑﯚ ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠــە .ﺧــﯚم زاﻧﯿﻮﻣە ﻧەﺧﯚش ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎن ژﻣﺎرەی ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺋەو ﻛەﺳﺎﻧەی دراوەﺗێ ﻛە ﮔﻮرﭼﯿﻠە
دەﻓﺮۆﺷﻦ“. دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛﺎﺗــەوە” ،ﻛﺎرﮔێڕی ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﻛﺎرﺋﺎﺳﺎﻧﯽ دەﻛﺎت و دەﺳــﺘﯿﺎن ھەﯾە ﻟەﮔــەڵ ﺋەو ﺑﺎﻧﺪاﻧەی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑە ﮔﻮرﭼﯿﻠەی ﻣﺮۆﭬەوە دەﻛەن ﻛــە زۆرﺑەﯾﺎن ﻋەرەﺑــﻦ و ﺧەڵﻜــﯽ ﺋــﺎوارە و داﻧﯿﺸــﺘﻮاﻧﯽ ﺧﻮارووی ﻋێﺮاﻗﻦ، ﺑــەم ﻛﺎرەﻛە زۆر ﺑــە ژﯾﺮاﻧە و ﻧﮫێﻨﯽ ﺋەﻧﺠﺎم دەدرێﺖ“. ”ﭘێﺸــﺘﺮ وەزارەﺗﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯽ ھﯿﭻ ﺳﺎﻧﺴــﯚرێﻜﯽ ﻟەﺳــەر ﺋەو ﺑﺎﺑەﺗــە ﻧەﺑــﻮو ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺑەھﯚی زۆری ﻓﺸﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﻤە و ڕێﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ و ﺑﯿﺎﻧﯽ، ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوەی ﺗﻮﻧــﺪ ﻟەﮔەڵ ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧە دەﻛﺮێﺖ ﻛە ﮔﻮرﭼﯿﻠە دەﺑەﺧﺸــﻦ و داوای ﺑەڵێﻨﻨﺎﻣەی دادﻧﻮوﺳﯿﺸﯽ ﻟێ دەﻛەن“. ﺑەﭘێﯽ ﯾﺎﺳــﺎی ﺳــﺰادان ،ﺋەﮔەر ﺋﺎﺷــﻜﺮاﺑێﺖ ﯾەﻛێﻚ ﺑەﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠەی ﺑەﺧﺸﯿﻮە، ﺳــﺰای 50ﺳــﺎڵ ﯾﺎن ﺗﺎ ھەﺗﺎﯾﯽ ﺑەﺳــەر ﺧــﯚی و ﭘﺰﯾﺸــﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧــﺪ و ھەﻣــﻮو ﺋەواﻧەدا دەﺳــەﭘێﻨﺮێﺖ ﻛــە ﻟەﻧــﺎو ﭘﺮۆﺳــەﻛەدان و ﺋﺎﮔــەدارن .ﻟە ھەﻣﺎﻧﻜﺎﺗﺪا ﺋەﮔەر ﯾەﻛێﻚ ﻛێﺸەی ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ ھەﺑێــﺖ ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﺑەﺧﺸــﯿﻨﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠــەدا ،ﺋەوە ﺑە ﺑڕی 15ﻣﻠﯿﯚن دﯾﻨﺎر ﺳــﺰای ﭘﺰﯾﺸﻜەﻛە دەدرێﺖ. دﻛﺘﯚر ﻣەﻏﺪﯾﺪ ﻛەرﯾﻢ ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ
ﻟــە ﺑەﺷــﯽ ﯾﺎﺳــﺎ ﻟــە زاﻧﻜﯚی ﺳــەﺣەدﯾﻦ و ﭘێﺸــﻨﻮێﮋ و ﮔﻮﺗﺎرﺧﻮێﻦ ﻟە ﻣﺰﮔەوﺗﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺑەﻛﺮ زێڕﯾﻨﮕﺮ ﻟە ھەوﻟێﺮ ،ﺑﯚ ”وﺷە“ ﺋﺎﻣﺎژەی دا” ،ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﺋەﻧﺪاﻣەﻛﺎﻧﯽ ﺟەﺳــﺘە ﺑە ﮔﺸﺘﯽ و ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ،ﺑە ھەﻣﻮو ﺷێﻮەﯾەك ﻗەدەﻏەﯾە ﻟە ﺋﯿﺴﻼﻣﺪا، ﻛﺎرێﻜﯽ ﺣەراﻣە و ﺗەﻧﯿﺎ ﺑەﻧﯿﺎزی ﺑەﺧﺸﯿﻨﯽ ﺋﺎرەزووﻣەﻧﺪاﻧە و ﻟەﺑەر ﺧﺎﺗﺮی ﺧﻮدا ڕێﮕەی ﭘێ دراوە ﻛە ﺑﺒێﺘە ھﯚی ڕزﮔﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﻛەﺳێﻚ ﻟە ﻣﺮدن“. زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،ﺋەو ﻛەﺳــەی ﮔﻮرﭼﯿﻠــە دەﺑەﺧﺸــێﺖ ،ﺋەﮔەر ﻟەﭘێﻨــﺎو ﺧــﻮداش ﺑێــﺖ و ﺑەو ھﯚﯾەوە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﻟەﺳەر ژﯾﺎﻧﯽ دروﺳــﺖ ﺑﺒێــﺖ ،ﺋــەوەش ﻟە ﺋﯿﺴﻼﻣﺪا رێﮕەی ﭘێ ﻧەدراوە“. ﺋــەو دەڵــێ” ،دەﻛﺮێــﺖ ﺋەﮔەر ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﭘێﻨﺎو ﺧﻮادا ﮔﻮرﭼﯿﻠەی ﺑەﺧﺸــﯽ و ﺑﺎرودۆﺧــﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﺧﺮاپ ﺑﻮو ،ﻟەﻻﯾەن ﻛەﺳــﻮﻛﺎری ﻧەﺧﯚﺷــەﻛەوە ھﺎوﻛﺎری داراﯾﯽ ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺑەم ﻧﺎﺑێﺖ ﻧﺎوی ﻛڕﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻦ ﻟەو ﺑﺎﺑەﺗەدا ھەﺑێﺖ“. ﺳەﻋﯿﺪ ﻣﺤەﻣەدﺋەﻣﯿﻦ ﺗﻮێﮋەری ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ،ﺑﯚ ”وﺷە“ی روون ﻛﺮدەوە” ،ھﯚی ﺳەرەﻛﯿﯽ ﭘﺸﺖ ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە ،ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ و ﻛەﻣﺪەراﻣەﺗﯿﯿە ،ﺋەواﻧەی ﮔﻮرﭼﯿﻠــە دەﻓﺮۆﺷــﻦ ﻟەوﭘەڕی ﻧﺎﭼﺎرﯾﺪا دەﯾﻜەن“.
ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەﯾەك :ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛﺎن ﺧﯚﯾﺎن ھﯚی ﺑوﺑﻮوﻧەوەی ﺑەﻛﺘﺮﯾﺎن
ھﯚڵەﻧﺪا ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ ﺑﯚ ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿە ﮔﻮازراوەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻛﺎت وﺷە /ھﯚڵەﻧﺪا -ﺗﯚڵە ﻓەرەج ﺋﺎرﯾﺎن رزﮔﺎر ھەڵﮕــﺮی ﺑڕواﻧﺎﻣەی دﻛﺘﯚرا ﻟە ﭘﺴﭙﯚڕی وردی زﯾﻨﺪەوەرە وردﺑﯿﻨەﭘﺰﯾﺸﻜﯿﯿەﻛﺎن،ﺑەھﺎوﺑەﺷﯽ زاﻧﻜﯚی ”ﺋﯿﺮاﺳﻤﯚس“ی ھﯚڵەﻧﺪی و زاﻧﻜﯚی ”ھەوﻟێﺮی ﭘﺰﯾﺸﻜﯽ“ ،ﻟە ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەﯾەﻛﯽ زاﻧﺴﺘﯿﺪا وەك ﻛە ﺑەﺷــێﻜە ﻟە ﻧﺎﻣەی دﻛﺘﯚراﻛەی ﺑﯚ ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ و ﭼﺎرەﺳەری ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿە ﮔﻮازراوەﻛﺎن ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،دەﮔەن ﺑە ﭼەﻧــﺪ ﺋەﻧﺠﺎﻣێﻜﯽ زاﻧﺴــﺘﯿﯽ دڵﺨﯚﺷﻜەر. ﺗﻮێﮋﻧەوەﻛﺎﻧــﯽ دﻛﺘــﯚر ﺋﺎرﯾــﺎن رزﮔﺎر ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ ﻟــە زاﻧﻜــﯚی ھەوﻟێــﺮی ﭘﺰﯾﺸــﻜﯽ ﻟەﺑــﺎرەی داھﺎﺗﻮوی ﭼﺎرەﺳەری ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿە ﮔﻮازراوەﻛﺎن ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﮔەن ﺑــە ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﮔﺮﻧﮓ ،ﻟــە رێﮕەی وەرﮔﺮﺗﻨــﯽ ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ ﺑەرﭼﺎو ﻟە ﻧﻤﻮوﻧــەی ﺗﺎﻗﯿﮕەﯾــﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ﻟــە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﺑﯚﻣﺎوەﯾﯽ ﻟە زاﻧﻜﯚی ﺋﯿﺮاﺳــﻤﯚس ﻟە ھﯚڵەﻧﺪا ،ﻟەژێﺮ ﭼﺎودێﺮی ﭼڕی ھەرﯾــەك ﻟە د .ﻋﯿﺴــﺎم ﯾﻮﺳــﻒ ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ ﻟە زاﻧﻜــﯚی ھەوﻟێﺮی ﭘﺰﯾﺸــﻜﯽ و د .ووڵ ﮔﻮﺳــﻨﺲ ﻟە
زاﻧﻜﯚی ﺋﯿﺮاﺳﻤﯚس. ﻟەﺑﺎرەی ھــﯚ و ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯿە ﮔــﻮازراوەﻛﺎن ﻟــە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،دﻛﺘﯚر ﺋﺎرﯾﺎن رزﮔﺎر ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﺋــەوە دەﺧﺎﺗــە ڕوو، ”ﺑەرﺑوی ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿە ﮔﻮازراوەﻛﺎن ﻟــە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎن ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ،ﺑە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﯾەﻛﺠﺎر ﮔەورە ھەژﻣﺎر دەﻛﺮێــﻦ ﻟەﺳــەر ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ ﻣﺮۆڤ ﻟە دﻧﯿﺎدا .ھﯚی ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﺳــەرھەڵﺪان و ﺑوﺑﻮوﻧــەوەی ﺋەو ﺟــﯚرە ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯿﺎﻧە ﺑﯚ ﺋەوە دەﮔەڕێﺘــەوە ﻛــە زﯾﻨــﺪەوەرە وردﺑﯿﻨەﻛﺎن ﺑەرﮔﺮی ﺑەﺷــێﻮازی ﺟﯚراوﺟــﯚر ﺑەدەﺳــﺖ دێﻨــﻦ ﺑﯚ ﺋــەو دژە زﯾﻨﺪەﮔﯿﯿــە ﺑﺎواﻧەی ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﺪا ﺑــە ﺑەردەواﻣﯽ ﺑــەﻛﺎر دەھێﻨﺮێﻦ ،ﺑــەو واﺗﺎﯾەی دژە زﯾﻨﺪەﮔﯿﯿــەﻛﺎن ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﺋەوﺗﯚ ﯾﺎﺧﯚ ھﯿﭻ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﻛﯿﺎن ﻟەﺳــەر ﻟەﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺋــەو ﺑەﻛﺘﺮﯾﺎ زﯾﺎﻧﺒەﺧﺸــﺎﻧە ﻧﺎﺑێــﺖ ،ﺋەﻣــەش ڕێﮕەﺧﯚﺷــﻜەرە ﺑﯚ ﺳەرھەڵﺪان و ﺑوﺑﻮوﻧەوەی ﻧەﺧﯚﺷﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ﻟــە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎن ،ﯾــﺎ زﯾﺎﺗﺮ ﺋﺎڵﯚزﻛﺮدﻧﯽ رەوﺷــﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯽ ﺋەو ﻧەﺧﯚﺷــﺎﻧەی ﺑــﯚ ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ
درێﮋﺧﺎﯾــەن ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎن دەﻣێﻨﻨەوە“. ﻟەﺑــﺎرەی ﻛﺎری ﭘﺮاﻛﺘﯿﻜــﯽ ﻟــە ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﻧﻤﻮوﻧەی ﺗﺎﻗﯿﮕەﯾﯽ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻛﺎرﻛﺮدن ﻟەﺳــەرﯾﺎن ﻟــە زاﻧﻜﯚی ﺋﯿﺮاﺳﻤﯚﺳﯽ ھﯚڵەﻧﺪی ،ﺋﺎرﯾﺎن رزﮔﺎر دەڵێ ،وەك ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺳــەرەﻛﯽ ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدﻧەوەﻛﺎن ﻛﺎرم ﻟەﺳەر 741 ﻧﻤﻮوﻧەی ﻛﻠﯿﻨﯿﻜﯽ وەك ﺳــﻮوﺗﺎن و ﻣﯿﺰ و زاﻣﯽ ﭘێﺴــﺖ و ﻧﻤﻮوﻧەی ﺗﺮ ﻛــﺮدووە ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺑە ھﺎوﺑەﺷﯽ ﻟەﮔــەڵ زاﻧﻜﯚی ﺋﯿﺮاﺳــﻤﯚس ،ﻟە ھەوڵﯽ ﻧﺎﺳــﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋەو زﯾﻨﺪەوەرە وردﺑﯿﻨﺎﻧــە ﺑﻮوﯾــﻦ ﻛــە ﺑﻮوﻧﯿﺎن ھەﯾە ﻟــەو ﻧﻤﻮوﻧــە ﺗﺎﻗﯿﮕەﯾﯿﺎﻧە و دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧــﯽ رﯾﺰﺑەﻧﺪﯾــﺎن ﺑەﭘێﯽ ﺟﯚرﯾــﺎن ﻟــە ﺑەرزﺗﺮﯾﻦ رێــﮋە ﺑﯚ ﻧﺰﻣﺘﺮﯾﻨﯿﺎن ﻟە ھﯚڵەﻧﺪا. زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗﯽ” ،ﺑەﭘێﯽ ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛﺎن ﺑە ﻧﺰﯾﻜەی 160ﺟﯚر ﺑەﻛﺘﺮﯾﺎ ﻧﺎﺳێﻨﺮان ﻛــە زۆرﺗﺮﯾﻨﯿﺎن ﺑﺮﯾﺘــﯽ ﺑﻮون ﻟە ﺟﯚرەﻛﺎﻧﯽ )Acinetobacter bau- manniiو Pseudomonas aer- (uginosaﻟە ﻧﻤﻮوﻧە ﺗﺎﻗﯿﮕەﯾﯿەﻛﺎﻧﺪا ﻛە ﺋەﻣەش وەك ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﺳەرەﺗﺎﯾﯽ ﮔﺮﻧﮓ ھەژﻣﺎر ﻛﺮان ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ
وردﺑﻮوﻧەوەی زﯾﺎﺗﺮ ﻟەﺳەر ﺋەو ﺟﯚرە زﯾﻨﺪەوەرە وردﺑﯿﻨﺎﻧە ،ﻟە ھەﻧﮕﺎوی دواﺗﺮ ﺋەو ﺟﯚرە زﯾﻨﺪەوەرە وردﺑﯿﻨﺎﻧە ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨﯽ ﺑﯚﻣﺎوەﯾــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﺎن ﻟەﺳــەر ﺋەﻧﺠــﺎم درا ﻟــە رێﮕەی ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﺋﺎﻣێﺮی ﭘێﺸــﻜەوﺗﻮو ﻟە زاﻧﻜﯚی ﺋﯿﺮاﺳــﻤﯚس ﺗﺎ ﺑﺰاﻧﯿﻦ ﺋﺎﺧﯚ ﻓﺎﻛﺘەری ﺑﯚﻣﺎوەﯾﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە وەدەﺳﺘﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺎی ﺑەرﮔﺮﯾﻜﺮدن ﻛە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ دژە زﯾﻨﺪەﮔﯿﯿەﻛﺎن ﺑﯚ ﻛەﻣﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﺳﺖ دەﺑەن و ﺗﻮاﻧﺎی ﺑەرﮔﺮﯾﻜﺮدﻧــﯽ ﺋەو زﯾﻨــﺪەوەرە وردﺑﯿﻨﺎﻧە دەﮔەﯾەﻧﻦ ﺑە ﻟﻮوﺗﻜە“. ”ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛﺎن ﺋەوەﯾﺎن ﺳەﻟﻤﺎﻧﺪ ﻛە ﺳــەرﺟەم زﯾﻨﺪەوەرە وردﺑﯿﻨەﻛﺎن ھەڵﮕﺮی ﻓﺎﻛﺘەری ﺑﯚﻣﺎوەﯾﯽ ﺟﯚری ) (blaOXA-51-likeﻛــە ﯾەﻛﺠﺎر ﮔﺮﻧﮓ ﺑــﻮو ﻟە ﻧﺎﺳــﺎﻧﺪﻧﯽ ﺟﯚری ﻓﺎﻛﺘەری ﺑﯚﻣﺎوەﯾﯽ و ھﺎوﺑەﺷــﯽ ﺳەرﺟەم ﺋەو زﯾﻨﺪەوەرە وردﺑﯿﻨﺎﻧە ﻟــە ھەﻣــﺎن ﻓﺎﻛﺘــەر ،ﺋەﻣــەش ﺋﺎﺳــﺎﻧﻜﺎری دەﻛﺎت ﻟــە ﺋەﮔەری ﻛەﻣﻜﺮدﻧــەوە و ﻟەﻧﺎوﺑﺮدﻧــﯽ ﺋەو زﯾﻨﺪەوەرە وردﺑﯿﻨە زﯾﺎﻧﺒەﺧﺸﺎﻧە ﺑﯚ ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ ھﺎووﺗﯽ ﻟە رێﮕەی ﻛﺮدﻧە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﻓﺎﻛﺘەری ھﺎوﺑەش ﺑــە ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧــﯽ دژە زﯾﻨﺪەﮔﯽ ﻛﺎرﯾﮕەر“ .دﻛﺘﯚر ﺋﺎرﯾﺎن وای ﮔﻮت.
ﻟەﺑﺎرەی ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوە و ﭼﺎرەﺳەرﻛﺮدﻧﯽ ﺋەو ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿﺎﻧە، ﺋــەو ﭘﺴــﭙﯚڕە رووﻧﯽ ﻛــﺮدەوە، ”وەك ھــەر ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ زاﻧﺴــﺘﯽ دوورﻣەودا ﻟە ﮔەڕان ﺑە دوای ھﯚی ﺳــەرھەڵﺪاﻧﯽ ھەر ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەك، ﻛﯚﺗــﺎ رێﭽﻜــە ﺑﺮﯾﺘــﯽ دەﺑێﺖ ﻟە دۆزﯾﻨەوەی ﭼﺎرەﺳــەری ﮔﻮﻧﺠﺎو و ﭘێﺪاﻧﯽ ڕێﻨﻮێﻨﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯽ ﺑە ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﭘەﯾﺘﺎ ﭘەﯾﺘﺎ ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوە و ﺑﻨﺒڕﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯿەﻛﺎن ﻛــە زﯾﺎﻧﻤەﻧــﺪی ھەرە ﮔــەورە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻟە ﺋەﮔەری ﺗﻮوﺷﺒﻮون ﺑە ﻧەﺧﯚﺷﯽ“. ﺋەو ﭘﺴــﭙﯚڕە ﺧﯚﺷﺤﺎڵە ﺑەوەی ﻛە دوا ھەﻧــﮕﺎوی ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەﻛە ﺑﺮﯾﺘﯽ ﺑﻮو ﻟــە ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ دژە زﯾﻨﺪەﮔﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ﺑەﻣەﺑەﺳﺘﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ ﻛﺎرﯾﮕەرﺗﺮﯾﻨﯿﺎن ﻟە ﭼﺎرەﺳەرﻛﺮدﻧﯽ
ﺋــەو ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯿە ﺑەرﺑواﻧــەی ﻟە رێﮕــەی ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎﻧەوە دەﮔﻮازرێﻨــەوە .ﺋﺎﻣــﺎژەی دا ”وەك دۆزﯾﻨەوەﯾەﻛــﯽ ﯾەﻛﺠــﺎر ﮔﺮﻧﮓ ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﭼﺎرەﺳــەرﻛﺮدن، ﺗﻮاﻧــﺮا ھەرﯾەك ﻟــە دژە زﯾﻨﺪەﮔﯽ ﻛﯚﻟﺴﺘﯿﻦ و ﺳﯿﭙﺮۆﻓﻠﯚﻛﺴﺎﺳﯿﻦ وەك ﻛﺎرﯾﮕەرﺗﺮﯾﻦ دەرﻣﺎن ﺑﯚ ﺋەو ﺟﯚرە ﺑەﻛﺘﺮﯾﺎﯾﺎﻧە دەﺳﺘﻨﯿﺸــﺎن ﺑﻜﺮێﻦ ﺑەﭘێﯽ دۆزﯾﻨەوەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەﻛە، ﺋێﺴــﺘە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋەم دوو دژە زﯾﻨﺪەﮔﯿﯿــە دەﺳــﺖ دەﻛەون و دەﺗﻮاﻧﺮێﺖ ﺑە ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﭼﺎرەﺳەر ﺑەﻛﺎرﺑﮫێﻨﺮێﺖ“. ﺑە ﮔﻮﺗەی دﻛﺘﯚر ﺋﺎرﯾﺎن ،ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿە ﮔﻮازراوەﻛﺎن ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎن ﺧﯚﯾﺎﻧــﺪا ،دەﻛﺮێ ﺑــە ﮔﺮﻓﺘێﻜﯽ ﮔەورەی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ھەژﻣﺎر ﺑﻜﺮێﺖ، ﺑــەم وەك ﺋەو دەڵــێ” ،ﻧﺎﻛﺮێﺖ
دەﺳﺘەوەﺳــﺘﺎن ﺑڵێﯿــﻦ ﺗﻮاﻧــﺎی ﺗﻮێﮋﯾﻨــەوە و ﺑەرەوﭘێﺸــﺒﺮدﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘەﻣﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯽ ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﻣەﺑەﺳــﺘﺪاﯾە ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺑە ﺷێﻮازێﻜﯽ ﺑەردەوام و ﭼڕ ﭼﺎودێﺮ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن و ھﯚڵەﻧــﺪا ﺑە ﺗﺎﯾﺒــەت ﻟە ھەوڵﯽ ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﻜﺮدن و ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەی ﺋەو ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿﺎﻧەن ﻛە ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛﺎن ﺧﯚﯾﺎن ﺑەرﭘﺮﺳــﻦ ﻟە ﺳەرھەڵﺪان و ﺑوﺑﻮوﻧــەوە و ﺗێﻜﺪاﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮی رەوﺷﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن“. ﺋەو ﭘﺴــﭙﯚڕە ھﯿﻮاﺧﻮازە ﺑە ھەﻣﺎن ﺋﺎﺳﺘﯽ وﺗﺎن ﻟە ھەوڵﯽ ﭼﺎرەﺳەر و ﺑﻨﺒﺮﻛﺮدﻧــﯽ ﺋەو ﺟﯚرە ﻛێﺸــە ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯿﯿﺎﻧە ﺑﻦ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﺧﺰﻣەﺗﻜﺮدن ﺑە ﺳــەﻻﻣەﺗﯽ ﺧەڵــﻚ و ﻛەرﺗﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯽ ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﮔﺸﺘﯽ.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺑەرﺑەﺳﺘەﻛﺎﻧﯽ ھەوﻟێﺮ زﯾﺎﺗﺮ دەﺑﻦ
راﺋﯿﺪ ﻓــﺎزڵ ﺣﺎﺟــﯽ ﮔﻮﺗەﺑێﮋی ﭘﯚﻟﯿﺴــﯽ ھﺎﺗﻮﭼــﯚی ھەوﻟێــﺮ، ﺑە“وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧــﺪ” ،ﺋێﻤە ﺑەرﭘــﺮس ﻧﯿــﻦ ﻟە زۆرﯾــﯽ ﺋەو ھەﻣﻮو ﺑەرﺑەﺳــﺘﺎﻧەی ﻟە ﺷەﻗﺎﻣە ﻻوەﻛﯿﯿــەﻛﺎن و ﻛﯚﻧــەﻛﺎن دروﺳــﺖ دەﻛﺮێﻦ .ﺋێﻤە ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﺑەردەم ﻓەرﻣﺎﻧﮕە ﺣﻜﻮوﻣﯿﯿەﻛﺎن و ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎن ،ﻟــە ﺑەردەم ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧــەﻛﺎن و ﺟﻮوت ﺳــﺎﯾﺪە ﻻوەﻛﯿﯿەﻛﺎن ﺑەرﺑەﺳﺖ دروﺳﺖ دەﻛەﯾــﻦ ،ﺑــە ﭘێﭽەواﻧــەوە
ﺑوﺑﻮوﻧەوەی ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆری ﺳەگ ھﺎوﺳەﻧﮕﯿﯽ ﺑﺎﯾﯚﻟﯚﺟﯽ ﺗێﻚ دەدات
ﺳەﮔە ﺑەڕەﻛﺎن ﻣەﺗﺮﺳﯿﻦ ﺑﯚ ﭘەﻻﻣﺎرداﻧﯽ ﺧەڵﻚ و ﺑوﻛﺮدﻧەوەی ﻧەﺧﯚﺷﯽ وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﺋەھﻤەد ﻛەﯾﻔﯽ ﻟە ﻛﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺑەرﺑەﯾﺎن و درەﻧﮕﺎﻧﯽ ﺷــەودا ،ﭘﯿﺎﺳــە ﺑــە ﺷــەﻗﺎم و ﮔەڕەﻛەﻛﺎﻧﯽ ھەوﻟێــﺮدا ﺑﻜەﯾﺖ، ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﺳــەگ دەﻛەوﻧە ﺑەرﭼــﺎوت ،ھەﻧﺪێﻜﯿــﺎن ﺑە ﺗﺎك، ھەﻧﺪێﻜــﯽ ﺗﺮﯾﺎن ﺑــە ﻛﯚﻣەڵ و ﺑە ﯾەﻛەوە دەﺑﯿﻨﺮێﻦ ،ﺑەﺷــێﻜﯽ ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن دﯾﺎردەﻛــە ﺑــە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ دەزاﻧــﻦ .ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷــﺎرەواﻧﯿﯽ ﭼﻮار دەڵێﺖ ھەوڵﯽ دەدەن. ﻗەﭼﯚﻛﺮدﻧﯿــﺎن ﭘﺴــﭙﯚڕێﻜﯽ ﺋــﺎژەڵ ﭘێــﯽ واﯾە ﻟەﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﯾەﻛﺠﺎرﯾﯽ ﺋەو ﺳەﮔﺎﻧە، ﺑە ھەﻣﺎﻧﺸــێﻮەی زۆرﺑﻮوﻧﯿﺎن ﺑە رێــﮋەی زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺧﯚی، ﺑــﯚ ھﺎوﺳــەﻧﮕﯿﯽ ﺑﺎﯾﯚﻟﯚﺟــﯽ ﻣەﺗﺮﺳﯿﺪارە. ﺋــەو ﮔەڕەﻛﺎﻧــەی ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆری ﺳــەﮔﯿﺎن ﺗێﺪا ﺑوە ،زﯾﺎﺗﺮ ﺋەواﻧــەن ﻛــە ﺷــﻮێﻨﯽ ﻓڕێﺪاﻧﯽ زﺑــڵ ﯾــﺎن ﭼێﺸــﺘﺨﺎﻧەﯾﺎن ﻟێﻮە ﻧﺰﯾﻜــە ،ﭼﻮﻧﻜــە ﺳــەﮔەﻛﺎن ﻟەﺳــەر ﭘﺎﺷــﻤﺎوەی ﮔﯚﺷــﺖ و ﺋێﺴﻜﯽ ﭼێﺸــﺘﺨﺎﻧە دەژﯾﻦ ،ﺋەو ﮔەڕەﻛﺎﻧەی ﺳــەﮔﯽ زۆرﯾﺎن ﻟێﯿە ﭼەﻧﺪ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛﯽ ﺗﺮﯾﺸﯿﺎن ھەﯾــە ،ﻟەواﻧە ﻛەﻣﯿــﯽ ژﻣﺎرەی ﭘﺸــﯿﻠە و زۆرﯾﯽ ژﻣﺎرەی ﻣﺸــﻚ ﻛە ﺋەﻣەﯾﺎن ﭘێﻮەﺳــﺘە ﺑە ﺑﺎﺑەﺗﯽ ھﺎوﺳــەﻧﮕﯿﯽ ﺳﺮوﺷﺘەوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﭘﺸــﯿﻠە ﻧﺎوێﺮن ﺗﻮﺧﻨــﯽ ﻧﺎوﭼە و ﮔەڕەﻛــە ﭘڕ ﺳــەﮔەﻛﺎن ﺑﻜەون، دوورﻛەوﺗﻨــەوەی ﭘﺸــﯿﻠەﯾﺶ ﭘەﯾﺪاﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺸــﻚ و ﺟﻮرﺟﯽ ﻟێ
دەﻛەوێﺘەوە. ﻣﺤەﻣــەد ﺳــﺘﺎر ﻟــە ﯾەﻛێــﻚ ﻟــە ﮔەڕەﻛەﻛﺎﻧــﯽ ھەوﻟێــﺮ ﺑــە ﭘﺎﯾﺴــﻜﯿﻠەﻛەﯾەوە ﺑەﯾﺎﻧﯿــﺎن ﺳەﻣﻮون دەﻓﺮۆﺷــێﺖ ،ﺑﯚ ”وﺷە“ دەڵێ ”ﺑەﯾﺎﻧﯿﺎن ھێﺸــﺘﺎ دﻧﯿﺎ ﭼﯚڵە و ﺧﯚر ﺑە ﺗــەواوی ھەڵﻨەھﺎﺗﻮوە، ﺑە ﺗﺎﯾﺒــەت ﻟە رۆژە ﺳــﺎردەﻛﺎﻧﯽ زﺳــﺘﺎن ،ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆری ﺳەگ ﻟە ﺷــەﻗﺎم و ﻛﯚﻧەﻛﺎﻧﻦ ،ھەﻧﺪێﻚ ﺟﺎر ﻣﺎﯾەی ﻣەﺗﺮﺳﯿﻦ ،ﺑﯚﯾە زۆرﺟﺎر ﺑﯚ دوورﺧﺴﺘﻨەوەﯾﺎن ﻧﺎﭼﺎرم ﻟەﺗە ﺳــەﻣﻮوﻧﯿﺎن ﺑﯚ ھەڵــﺪەم ﺗﺎ دوام ﻧەﻛەون“. ﭼﯿﺮۆﻛــﯽ ﭘﯿﺎوێﻚ ﻛە ﻟە ﺳــﺎﻧﯽ ﺳــەرەﺗﺎی دەﯾەی 90ی ﺳەدەی راﺑﺮدوو ،ﻟــە ﺑەﯾﺎﻧﯿﯿەﻛﯽ زوودا ﻟە ھەوﻟێﺮ ،ﻟەﻻﯾەن رەوەﺳەﮔێﻜەوە ھێﺮﺷﯽ ﻛﺮاوەﺗە ﺳەر و ﺧﻨﻜێﻨﺮاوە، دواﺗﺮﯾﺶ ﭘەﻻﻣﺎرداﻧﯽ ﺳێ ﻣﻨﺪاڵ ﻟەﻻﯾەن ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺳەگ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 2012و ﻟە ﮔەڕەﻛﯽ 94ی ھەوﻟێﺮ و ﮔﯿﺎن ﻟە دەﺳــﺘﺪاﻧﯽ ھەرﺳــێ ﻣﻨﺪاڵەﻛــە ،ھەﻣــﻮو ﺑەﯾﺎﻧﯿﯿەك ﻟە ﺑﯿــﺮی ﻣﺤەﻣەددان ،ﺑــە ﺗﺎﯾﺒەت ﺑەھﯚی ﺋەوەی ﭘﯿــﺎوە ﺧﻨﻜﺎوەﻛە، ھەﻣﺎن ﭘﯿﺸەی ﺋەوی ھەﺑﻮو. ﻛﺎروان ﺟەﺑــﺎر ﺑەڕێﻮەﺑــەری
ﺷــﺎرەواﻧﯿﯽ ﭼــﻮار ﻟــە ھەوﻟێﺮ، ﺑە“وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ﻛە ﺑەردەوام ﻟەﻻﯾەن ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧەوە ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑــە ﺷــﺎرەواﻧﯿﯿەوە دەﻛﺮێــﺖ و داوای ﻗەﭼﯚﻛﺮدﻧﯽ ﺋەو ﺳــەﮔﺎﻧە دەﻛﺮێــﺖ ،ﭼﻮﻧﻜــە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﭘەﻻﻣﺎرداﻧﯽ ﺧەڵﻚ و ﺑوﻛﺮدﻧەوەی ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿﺎن ﻟێ دەﻛﺮێﺖ. ﺋەو دەڵێ ”ﺗەﻧﯿــﺎ ﻟە ﮔەڕەﻛەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮوری ﺷﺎرەواﻧﯽ ﭼﻮار ،ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﻧﺰﯾﻜەی 10ﺗﺎ 20ﺳــەگ ﻟەﻻﯾەن ﺗﯿﻤە ﺗﺎﯾﺒەﺗــەﻛﺎن ﺑە ھﺎوﺋﺎھەﻧﮕﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯽ دەﻛﻮژرێﻦ و دواﺗﺮ ﻻﺷەﻛﺎﻧﯿﺎن ھەڵﺪەﮔﯿﺮێﻨەوە و ﻟە ﻧﺎوﭼەی ﻛﺎﻧﯽ ﻗڕژاڵە ژێﺮﺧﺎك دەﺧﺮێﻦ ،ﺑەم ﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ﺳەگ ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﺑەردەوام ﻧﯿﯿە ،ﺑەڵﻜﻮ ﻣﺎوە ﻣﺎوە ﻟەﺳەر داوای ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ھەڵﻤەﺗێﻚ ﺋەﻧﺠــﺎم دەدرێﺖ ،ﺋەو ھەڵﻤەﺗﺎﻧەش ﻟــە وەرزی ﺑەھﺎردا زﯾﺎﺗﺮ ﺑەڕێﻮە دەﺑﺮێﻦ“. ﺑــەم ﻣﺤەﻣــەد ﺟەﺑــﺎر ﺋــەوە ﻧﺎﺷــﺎرێﺘەوە ﻛە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەش ھﯿﭻ ﯾﺎﺳــﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑﯚ ﺋەو ﺑﺎﺑەﺗە و ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿــﯽ ﻗەﭼﯚﻛﺮدﻧــﯽ ﺳەﮔﯽ ﺑەڕە ﻧﯿﯿە .ﺑﯚﯾە ﺑەﮔﻮﺗەی ﺧﯚی ”ﺷــﺎرەواﻧﯽ ﺑــە ﻧﺎﭼﺎری و ﺑەھﯚی داوای ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧەوە ﺋەو
ﻛﺎروان ﺟەﺑﺎر:
ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﮔەڕەﻛەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮوری ﺷﺎرەواﻧﯽ ﭼﻮار ،ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﻧﺰﯾﻜەی 10ﺗﺎ 20ﺳەگ دەﻛﻮژرێﻦ
ھەڵﻤەﺗﺎﻧە ﺑەڕێﻮە دەﺑﺎت“. ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﺷــﺎرەواﻧﯿﯽ ﭼﻮار ﺋﺎﻣﺎژەی ﺑــەوە دا ،ﺷــﺎرەواﻧﯽ ﺑە ﺗەﻧﯿــﺎ ﺑﺎﺑەﺗەﻛەی ﭘێ ﭼﺎرەﺳــەر ﻧﺎﻛﺮێــﺖ و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﻟەﻻﯾــەن ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭬێﺘێﺮﻧەری و وەزارەﺗﯽ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵەوە ،ھەوڵﯽ ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﺳەﮔەﻛﺎن ﺑﺪرێﺖ ﻟە ﺷﻮێﻨێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﺪا ،ﺑە ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﭼﺎرەﺳەرﻛﺮدﻧﯿﺎن و دڵﻨﯿﺎﺑﻮوﻧەوە ﻟــەوەی ھەڵﮕــﺮی ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯽ ﮔﻮازراوە ﻧﯿﻦ ،دوای ﺋەوەش ﭘەﻧﺎﮔە و ﺧﺎﻧەﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿــﺎن ﻟە ﻧﺰﯾﻚ زﺑڵﺨﺎﻧەﻛﺎن ﺑﯚ دروﺳــﺖ ﺑﻜﺮێﺖ و ﻟە رێﮕەی ﺳــﺘﺎﻓێﻜەوە ﭼﺎودێﺮی ﺑﻜﺮێــﻦ ،ﭼﻮﻧﻜــە ھەڵﻤەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮﺷــﺘﻦ ﺑە ﺗەواوی ﻛﯚﺗﺎﯾﺎن ﭘێ ﻧﺎھێﻨێﺖ ،ﺋەﮔەر ﻟە ﺷﻮێﻨێﻜﯿﺸەوە ﺑﮕﻮازرێﻨــەوە ﺑــﯚ ﺷــﻮێﻨێﻜﯽ ﺗﺮ ھەر ﻧﺎﺑێﺘــە ﭼﺎرەﺳــەر ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟەو ﺷﻮێﻨەﺷــﺪا دووﺑﺎرە دەﺑﻨەوە ﻣەﺗﺮﺳﯽ. ھەوﻟێــﺮ ﺟﯿﺎ ﻟە ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯽ ،ﺑەھﯚی داﺑەﺷﺒﻮوﻧﯽ ﺟﯿﯚﮔﺮاﻓــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺑەﺳــەر ﺷەش ﺷﺎرەواﻧﯿﺪا داﺑەش ﻛﺮاوە. دﻛﺘﯚر ﯾﻮﺳــﻒ ﻣﺤەﻣەد ﺳــﺎڵﺢ ﭘﺴــﭙﯚڕی ﺑــﻮاری ﺑەﺧێﻮﻛﺮدن و ﭼﺎﻛﻜﺮدﻧــﯽ ﺋــﺎژەڵ ،ﺑﯚ ”وﺷــە“ رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە ﻛە ﻟــە ﻧﺎوﭼە ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑەھﯚی ﺟەﻧﮓ و ﻛﺎوﻟﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳﺎﻧﯽ راﺑﺮدوو ،ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆری ﺋﺎژەڵ ھﺎوﺷــێﻮەی رووەﻛە ﺳﺮوﺷﺘﯽ و ﺧﯚڕﺳﻜەﻛﺎن ﻟەﻧﺎو ﭼﻮون ،ﺋەﻣەش وای ﻛﺮدووە ھەﺳﺖ ﺑە ﺟﯚرێﻚ ﻟە
ﻻﺳــەﻧﮕﯽ ﺑﻜﺮێﺖ ﻟە ھﺎوﺳەﻧﮕﯿﯽ ﺑﺎﯾﯚﻟﯚﺟﯿﺪا. ”ﺑﯚﯾــە ﺋەﮔــەر ﺑەھــﯚی ﻧﺎﭼﺎری و ﺑەرەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧــەوەی زﯾــﺎن و ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەﻛﺎن ،ھەوڵﯽ ﻟەﻧﺎوﺑﺮدن و ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەی ﺳەﮔﯽ ﺑەڕەی ﮔەڕەﻛــەﻛﺎن ﺑﺪرێﺖ ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺋەوەش ﺑێﺘــە رەﭼﺎوﻛــﺮدن ﻛە ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەﻛــە ﻧەﺑێﺘــە ھــﯚی ﻟەﻧﺎوﭼﻮوﻧﯽ ﯾەﻛﺠﺎرﯾﯽ ﺳەﮔەﻛﺎن“ ﭘﺴﭙﯚڕەﻛە وای ﮔﻮت. ﺋەو دووﭘﺎﺗﯿﺸــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ﻛە ھەﻧﺪێﻚ ﺟﯚری ﺳــەگ ﻧەك ھەر ﻧﺎﺑێ ﻟەﻧﺎو ﺑﺒﺮێــﻦ ،ﺑەڵﻜﻮ دەﺑێﺖ ھەوڵﯽ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯿﺎن ﺑﺪرێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺟﯚری دەﮔﻤەﻧﻦ و ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ژﯾﻨﮕە و ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەن. دﻛﺘﯚر ﯾﻮﺳــﻒ ﻧﻤﻮوﻧە ﺑە ”ﺳەﮔﯽ ﭘﺸــﺪەر“ی دێﻨێﺘــەوە ﻛــە ﻟە ﺑــﻮاری ﭘﺎﺳــەواﻧﯿﯽ ﻣەڕوﻣﺎت ﺑــەﻛﺎر دەھێﻨﺮێــﻦ و ﻛﯚﻣەڵێــﻚ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾــﯽ ﺟﯿــﺎوازی ھەﯾە و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەی ﻟەﺳەر ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪرێﺖ ،ﺑەم ﮔەڕاﻧﺪﻧەوەی ھﺎوﺳــەﻧﮕﯽ ﻛﺎرێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە،
ﭼﻮﻧﻜــە ﺑوﺑﻮوﻧــەوەی ﺳــەگ ﺑــە رێﮋەﯾەﻛــﯽ زﯾﺎد ﻟە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺧــﯚی ،ﺟﮕە ﻟە ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑوﺑﻮوﻧــەوەی ﻧەﺧﯚﺷــﯽ و ﭘەﻻﻣﺎرداﻧﯽ ﺑﯚ ﺳەر ﺧەڵﻚ ،ﻛێﺸە ﺑﯚ ھﺎوﺳەﻧﮕﯿﯽ ﺑﺎﯾﯚﻟﯚﺟﯿﯿﺶ دروﺳﺖ ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەﺷــﯿﺎن دەﻛﺎت، ﭘڕۆﺳەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﯿە و ﻟە ھەﻣﻮو دﻧﯿﺎدا ھەﯾە ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﻟە ﺋﻮﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ھەوڵــﯽ ﺑەرەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧــەوەی زﯾﺎدﺑﻮوﻧــﯽ ژﻣﺎرەی ﻛەروێﺸــﻚ دەدرێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺑە رێﮋەﯾەﻛﯽ زﯾﺎد ﻟە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺧﯚی زﯾﺎدی ﻛﺮدووە و ﺑﻮوەﺗە ھــﯚی ﺗێﻜﺪاﻧــﯽ دار و درەﺧﺖ. ﺋەو ﭘﺴــﭙﯚڕەی ﺑﻮاری ﺋــﺎژەڵ ﺑە ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ دەزاﻧێﺖ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﺎﻧﻜێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑــە ھەڵﮕﺮﺗﻦ و ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﺟﯿﻨﯽ رووەك و ﺋﺎژەڵ داﺑﻤــەزرێ ،ﭼﻮﻧﻜــە ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ” “Gene bankﺑــە ﮔﻮﺗــەی ﺋەو ”دەﺑێﺘە ھــﯚی ﻟەﻧﺎوﭼﻮوﻧﯽ ﻣﯚرك و ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿە ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛــە ،ﺑــﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﺋێﺴــﺘە ﺑەھﯚی ھێﻨﺎﻧﯽ ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆری
ﮔەرای ﻣﺎﺳﯿﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ،ﻣﺎﺳﯿﯿە رەﺳــەﻧەﻛﺎﻧﯽ دەرﯾﺎﭼەﻛﺎﻧــﯽ دووﻛﺎن و دەرﺑەﻧﺪﯾﺨــﺎن ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺑەرﭼــﺎو ﻛــەم ﺑﻮوﻧەﺗەوە ،ھێﻨﺎﻧﯽ ﺗﯚوی ھەﻧﺪێﻚ رووەﻛﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ و ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯿﺎن ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺑﻮوەﺗــە ھﯚی ﻛەﻣﺒﻮوﻧەوەی رووەﻛﯽ ﺧﯚﻣﺎڵﯽ، دواﺟﺎر ﻟەﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺳەﮔﯿﺶ رەﻧﮕە ھەﻣﺎن ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﻟێ ﺑﻜەوێﺘەوە و ﻟەﻧﺎوﭼﻮوﻧﯽ ﺳەﮔەﻛﺎن ھﺎوﺷێﻮەی زۆرﺑﻮوﻧﯿﺎن ﺑــە رێﮋەﯾەﻛﯽ زﯾﺎد ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺧﯚی ،زﯾﺎﻧﯽ ھەﯾە“. ”ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا داﻣــەزراوەی ” “Gene bank ﻧﯿﯿە ،ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﺋــﺎژەڵ و رووەك ﻟــە ﻟەﻧﺎوﭼﻮون، ﺗەﻧﯿﺎ ﺋــەوە ﻧەﺑێــﺖ ژﻣﺎرەﯾەك ﻟە ﺗﯿﻤــە ﺑﯿﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەی زاﻧﺴﺘﯽ ،ھﺎﺗﻮون و ﺟﯿﻨﯽ ﺋﺎژەڵ و رووەﻛەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑــﯚ وﺗﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﺮدووەﺗەوە ،ﺑە ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﭘﺎراﺳﺘﻦ و ﻟێﺘﻮێﮋﯾﻨەوەﯾﺎن ،ﺑە ﺗﺎﯾﺒەت ﺗﯿﻤە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾﯿەﻛﺎن“ .دﻛﺘﯚر ﯾﻮﺳــﻒ ﻣﺤەﻣەد ﺳﺎڵﺢ وای ﮔﻮت.
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -زرﯾﺎن ﺗەھﺎ دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺑەرﺑەﺳــﺖ ﺑــە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەی ﺗﯿﮋڕۆﯾﯽ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻞ ﻟەﺳــەر ﺷــەﻗﺎم و ﻧﺎو ﻛﯚﻧەﻛﺎﻧــﯽ ﺷــﺎری ھەوﻟێــﺮ، وەك ﻣﯚدێﻠــﯽ ﻟــێ ھﺎﺗــﻮوە، ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴــﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚ و ﺷﺎرەواﻧﯿﯿەﻛﺎن ﺧﯚﯾﺎن ﺑەرﺑەﺳــﺖ ﻟــە ﺑــەردەم ﻣﺎڵ و دووﻛﺎﻧەﻛﺎﻧﯿﺎن دروﺳﺖ دەﻛەن، ﭘﯚﻟﯿﺴــﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚی ﺷﺎرەﻛە رای دەﮔەﯾەﻧێﺖ ،ﺋەوان ﺗەﻧﯿﺎ رێﮕﺮی ﻟە دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺑەرﺑەﺳﺘﯽ ﻧﺎﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟــە ﺷــەﻗﺎﻣە ﺳــەرەﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا دەﻛــەن و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿــﺎن ﺑە رێﮕە
ﻻوەﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎو ﮔەڕەﻛەﻛﺎﻧەوە ﻧﯿﯿە.
ﺷــﻮێﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑە ﺷﺎرەواﻧﯿﯿەوە ھەﯾە“. ﺣﺎﺟــﯽ دەڵــێ ”رێﮕە ﺑــە ھﯿﭻ ﺟﯚرە ﺑەرﺑەرﺳــﺘێﻜﯽ ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﻧﺎدەﯾﻦ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻟە ﺷــەﻗﺎﻣﯽ ﺳەرەﻛﯽ دروﺳــﺘﯽ ﺑﻜەن ،ﺑەم ﺋەو ﺑەرﺑەﺳﺘە ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿﺎﻧەی ﻟە ﺷــەﻗﺎﻣﯽ ﻻوەﻛﯽ و ﻧــﺎو ﮔەڕەك و ﻛﯚﻧــەﻛﺎن دروﺳــﺖ ﻛﺮاون، ﺷﺎرەواﻧﯿﯿەﻛﺎن ﻟێﯽ ﺑەرﭘﺮﺳﻦ“. ﭘێﺸــﺘﺮ ﻟــە ﺷــﺎری ھەوﻟێــﺮ ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن ﺑــە ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚ ﺑەرﺑەﺳﺘﯽ ﻛﯚﻧﻜﺮێﺘﯿﺎن دروﺳــﺖ دەﻛﺮد ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺑەرﺑەﺳــﺘﯽ ﭘﻼﺳــﺘﯿﻜﯽ ﻟــە
ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧﺪا وەك ھەر ﻛەﻟﻮﭘەﻟێﻜﯽ ﺗﺮ دەﻓﺮۆﺷﺮێﺖ. ﭘﺸــﺪەر ﺋﯿﺴــﻤﺎﻋﯿﻞ ﯾەﻛێــﻚ ﻟــە ﻓﺮۆﺷــﯿﺎراﻧﯽ ﺑەرﺑەﺳــﺘﯽ ﭘﻼﺳﺘﯿﻜﯽ ،ﺑە“وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ، دوو ﺟﯚر ﺑەرﺑەﺳــﺘﯽ ﭘﻼﺳﺘﯿﻜﯽ ھەﯾــە ،ﯾەﻛێﻜﯿــﺎن ﻧەرﻣــە و ﺋەوﯾﺘﺮ رەﻗــە ،ھﺎووﺗﯿﯿﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﺧﻮاﺳــﺘﯿﺎن ﻟەﺳــەر رەﻗەﻛەﯾە. زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﺧەڵﻜێﻚ داوای ﺋەو ﺑەرﺑەﺳــﺘﺎﻧە دەﻛــەن و ﺋێﻤەش ﭘێﯿﺎن دەﻓﺮۆﺷﯿﻦ“. ﻣــﺎزن ﺋەﺣﻤــەد ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﺷــﺎرەواﻧﯽ دووی ھەوﻟێــﺮ ،ﺑــﯚ ”وﺷــە“ی روون ﻛﺮدەوە” ،رێﮕە
ﺑە ﻛەس ﻧﺎدەﯾﻦ ﺑەرﺑەﺳــﺘﯽ رەق و ﺧﺮاپ داﺑﻨێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻞ ﺗﻮوﺷﯽ ﺷﻜﺴﺖ دەﻛﺎت ،داواﻣﺎن ﻟە ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن ﺋەوەﯾە ﭘﺎﺑەﻧﺪی ﯾﺎﺳﺎﻛﺎﻧﯽ ﺷﺎرەواﻧﯽ ﺑﻦ“. ﺋــەو ﻟێﺪواﻧــەی ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﺷــﺎرەواﻧﯽ ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا دێﺖ ﻛە ﻟە ﺳــەﺗﺎن ﺷــەﻗﺎﻣﯽ ﻻوەﻛﯽ و ﻛﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺷــﺎرەﻛەدا ﻟەﻻﯾەن ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧەوە ﺑەﺷێﻮەی ﻧﺎﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑەرﺑەﺳﺖ دروﺳﺖ ﻛﺮاوە. ھــﺎوﻛﺎت ﻋەﺑﺪوﻟﺨﺎﻟﻖ ﺋەﺳــﻌەد ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺑەﺷﯽ ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزارﯾﯽ ﻟــە ﺷــﺎرەواﻧﯽ ﺷەﺷــﯽ ھەوﻟێﺮ ﺑﯚ ”وﺷــە“ی دووﭘﺎت ﻛــﺮدەوە، ”ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن ﻧﺎڕەزاﯾەﺗﯿﯿــﺎن ﻟە دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺑەرﺑەﺳــﺘەﻛﺎن راﮔەﯾﺎﻧﺪووە ،ﺑﯚﯾە ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯽ ﺑڕﯾــﺎری ھەڵﮕﺮﺗﻦ و ﻗەدەﻏەﻛﺮدﻧﯽ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺋەو ﺑەرﺑەﺳﺘﺎﻧەی داوە“. ﺋــەو دەڵــێ” ،ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆر ﺑەرﺑەﺳــﺘﯽ ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﻤﺎن ھەڵﮕﺮﺗﻮوە“. ﻟەﮔــەڵ ﺋەوەﺷــﺪا ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷــﺎرەواﻧﯽ دوو دەڵــێ، ”ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯽ ﺑە ﻧﻮوﺳــﺮاوێﻜﯽ ﻓەرﻣــﯽ داوای ﻟێ ﻛﺮدووﯾﻦ ﺑەرﺑەﺳﺘە ﻧﺎﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿەﻛﺎن ﻻ ﺑﺪەﯾﻦ“. ﺋەو ﻛەﺳﺎﻧەی ﺳەرﺑەﺧﯚ ﺑەرﺑەﺳﺘﯽ ﻧﺎﯾﺎﺳــﯿﯿﯿﺎن ﻟــە ﺑــەردەم ﻣﺎڵ و
ﻓﺮۆﺷﮕەﻛﺎﻧﯿﺎن دروﺳﺖ ﻛﺮدووە، ھﯚﻛﺎرەﻛە ﺑﯚ ﺗﯿﮋڕۆﯾﯽ ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﺷﻮﻓێﺮان دەﮔێڕﻧەوە ﻛە ﻣەﺗﺮﺳﯽ ﻟەﺳــەر ﺧﯚﯾﺎن و ﺳەرداﻧﻜەران و ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿﺎن دروﺳﺖ ﻛﺮدووە. ﻛەﻣﺎل رەﻗﯿــﺐ ﻛە ﻟــە ﺑەردەم ﻣﺎڵەﻛەی ﺧﯚی ﻟە ﮔەڕەﻛﯽ زاﻧﺎﯾﺎن ﺑەرﺑەﺳﺘێﻜﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚی دروﺳﺖ ﻛﺮدووە ،ﺑە“وﺷــە“ دەڵێ” ،ﺳێ ﻣﻨﺪاڵ ﻟــە ﻛﯚﻧەﻛەﻣﺎﻧﺪا ﻛەوﺗﻨە ژێــﺮ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠەوە ،ﺑەرﺑەﺳــﺘﻤﺎن دروﺳــﺖ ﻛﺮدووە ﺗﺎ ﺳــەﻻﻣەﺗﯽ ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﻤــﺎن ﻟــە ﺗﯿﮋڕۆﯾــﯽ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻞ ﺑﭙﺎرێﺰﯾــﻦ ،ﺑﮕﺮە ﺋێﻤە ﻓﺮۆﺷــﮕەﻣﺎن ھەﯾە و ﻟە ﺑەردەم ﻓﺮۆﺷﮕەﺷﺪا ﺑەرﺑەﺳﺘﻤﺎن دروﺳﺖ ﻛــﺮدووە ،ﺋەﮔەر ﺑەرﺑەﺳــﺘەﻛە ھەڵﺒﮕﺮﯾﻦ رەﻧﮕــە ھﯿﭻ ﻛڕﯾﺎرێﻚ ﻧەوێﺮێ ﻟە ﺷەﻗﺎم ﺑﭙەڕێﺘەوە“. ﺋەو زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﺑەرﺑەﺳــﺘەﻛﺎن ﻛێﺸە ﻧﯿﻦ و ﺑە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺳــەﻻﻣەﺗﯽ ﺧەڵﻚ داﻧﺮاون ،ﺑەم ﺑەرﭘﺮﺳﯽ ﺣﺰﺑﯽ ھەﯾە ،ﻛﯚﻧێﻜﯽ ﺑەﺗەواوی داﺧﺴﺘﻮوە ﺷﺎرەواﻧﯽ ﺑﺎ ﺑﭽێﺖ ﺋەو ﻛﯚﻧﺎﻧە ﺑﻜﺎﺗەوە“. دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺑەرﺑەﺳﺖ ﻟەﻻﯾەن ﭘﯚﻟﯿﺴــﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚوە ﺑەﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﻜﺮدﻧﯽ ﺗﯿﮋڕۆﯾﯽ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻞ ﺑــﻮو ﻟــە ﺷــەﻗﺎﻣەﻛﺎﻧﺪا ،وەك ﮔﻮﺗەﺑێﮋەﻛەی ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚی ھەوﻟێﺮ دەڵێ” ،ﺋەﮔەر ﺑەرﺑەﺳﺘﯽ ﺳەر ﺷــەﻗﺎﻣە ﺳــەرەﻛﯿﯿەﻛﺎن
ﻧەﺑﻮواﯾە ،ژﻣــﺎرەی رووداوەﻛﺎﻧﯽ ھﺎﺗﻮﭼــﯚ زﯾﺎﺗﺮ دەﺑــﻮون“ ،ﺑەم ﺋێﺴﺘە ﺑەﺷێﻚ ﻟە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻟەﻧﺎو ﻛﯚن و ﮔەڕەﻛەﻛﺎﻧﺪا دەﯾﺎﻧەوێﺖ ﺗﯿﮋڕۆﯾﯽ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻞ ﻛەم ﺑﻜەﻧەوە و ﺑەرﺑەﺳﺖ دروﺳﺖ دەﻛەن. ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯿﯿەﻛﺎن و ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚ ،ھﯿﭻ داﺗﺎﯾەﻛﯿﺎن ﻟەﺑــﺎرەی ژﻣــﺎرەی ھەﻣــﻮو ﺋەو ﺑەرﺑەﺳﺘە ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﻧﺎﯾﺎﺳﯿﯿﯿﺎﻧە ﻧﯿﯿە ﻛە ﻟە ﺷﺎرێﻜﯽ وەك ھەوﻟێﺮدا دروﺳــﺖ ﻛﺮاون ،ﺋەوەش ﺑەھﯚی زۆری ژﻣﺎرەﻛــە و ﻧەﺑﻮوﻧــﯽ ﭼﺎودێﺮﯾﯿەوە. وەك ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷــﺎرەواﻧﯽ دوو ﮔﻮﺗﯽ” ،ﭘێﺶ ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯽ، ﭼﺎودێﺮی ﮔﺸــﺖ ﺷــﻮێﻨێﻜﻤﺎن دەﻛﺮد و ﻟە رێﮕەی ﭼﺎودێﺮەﻛﺎﻧەوە رێﮕــﺮی ﻟە ھــەر ﺳــەرﭘێﭽﯽ و زﯾﺎدەڕۆﯾﯿﯿەك دەﻛﺮا ،ﺑەم ﺋێﺴﺘە ﻟەﺑەر ﺑێ ﻣﻮوﭼەﯾﯽ ﭼﺎودێﺮەﻛﺎن، ﭼﺎودێﺮی ﻧﺎﻛەن“. ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ھﯿﭻ ﺳﺰاﯾەك ﺑەراﻣﺒەر ﺋەو ﻛەﺳﺎﻧەی ﺑە ﻧﺎﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑەرﺑەﺳﺘﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚ دروﺳــﺖ دەﻛەن ،ﺑﻮوەﺗە ھﯚی زﯾﺎﺗﺮ ﺗەﺷــەﻧەﻛﺮدن ،وەك ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯽ و ﭘﯚﻟﯿﺴــﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚ دەڵێﻦ” ،ﺋێﻤە ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ھﯿﭻ رێﻜﺎرێﻜﯽ ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑەراﻣﺒەر ﺋەو ﻛەﺳﺎﻧە ﻟەﺑەر ﺑﮕﺮﯾﻦ ﺑەرﺑەﺳــﺘﯽ ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ دروﺳﺖ دەﻛەن“.
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﺷﺎرەواﻧﯽ ﺑەرﺑەﺳﺖ دروﺳﺖ دەﻛەن
9
دۆﺳﯿە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
10
2017// 44// 19 2017 ) ، (183ﭼﻮارﺷەم26 ، (183 (183 ژﻣﺎرە ))183
وﺷە /ﺑﺎز ﺋەﺣﻤەد ﭘﺎرﺗــﯽ ﻛﺮێﻜﺎراﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ”ﭘەﻛەﻛــە“ ﻛە ﻟەﻻﯾــەن ﺋەوروﭘﺎ و ﺋەﻣەرﯾﻜﺎوە ﻟە ”ﻟﯿﺴــﺘﯽ ﺗﯿﺮۆر“ داﻧﺮاون ،ﺑەم ﻟە ﻧﺎوﭼەﯾەﻛﯽ ﺋﺎڵﯚز و ﭘڕ ﻛﯚﺳــﭗ و ﺗەﻧﮕەﺑــەری وەك ﻗەﻧﺪﯾﻞ ﭼﺎﻻﻛﯽ ﺳەرﺑﺎزی دەﻛەن، ﺑﯚﯾە ﭘﺮﺳﯿﺎری ﺳــەرەﻛﯽ ﺋەوەﯾە ﭼەﻛەﻛﺎﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە ﻟە ﻛﻮێﻮە دێﻦ؟ ﺣــﺰب و ﮔﺮووﭘێﻜــﯽ ﭼەﻛﺪاری ﻣﺎوەی 30ﺳﺎڵ ﺷەڕی ﭼەﻛﺪاری ﻟەﮔەڵ وﺗێﻚ ﺑﻜﺎت ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑە ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺑەھێــﺰی ﻣﺎدی و ﺳەرﺑﺎزﯾﯽ ھەﯾە ،ﭘەﻛەﻛە ﺋەﻣﺎﻧەی ﻟــە ﻛﻮێﻮە دەﺳــﺖ دەﻛەوێﺖ؟ ﺑﯚ دەﺳﻜەوﺗﻨﯽ وەﻣﯽ ﺋەو ﭘﺮﺳﺎﻧە و زاﻧﯿﻨﯽ ﻧﮫێﻨﯽ و وردەﻛﺎرﯾﯿەﻛﺎن ،ﺑە ﻧێﻮ ﺋەرﺷــﯿﭫ و ﻣێﮋووی ﻧﺎوﭼەﻛە ﻟە ﭘێﮕە و ﭘەرﺗﻮوﻛەﻛﺎن ﮔﻮزەرﻣﺎن ﻛﺮد ،ﺗﺎ ڕاﺳﺘﯿﯿەﻛﺎن وەك ﺧﯚی ﺑە ﺧﻮێﻨەر ﺑﮕەﯾەﻧﯿﻦ. دەﯾﺎن و ﺳەدان ﺳــەرﭼﺎوە ھەن ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑــەوە دەﻛــەن ،ﭘەﻛەﻛە ﺳــەرەﺗﺎ و ﺑﻨﺎﻏــەی ﻟەﻻﯾــەن ﺳﯚﭬﯿەﺗەوە داﻣەزراوە و ﻟە ھەﻧﺎوی ﻣﯚﺳــﻜﯚ ﺑەرﺑﻮوەﺗەوە .ﭘﺎﺷــﺎن ﺑە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﻣﯚﺳــﻜﯚ ﭼﻮوەﺗە ﺳﻮورﯾﺎ و ﻣەﺷﻖ و ڕاھێﻨﺎن ﺑە ﭼەﻛﺪاراﻧﯽ ﻛــﺮاوە و ﭘڕﭼەك ﻛﺮاون و رەواﻧەی ﻗەﻧﺪﯾﻞ ﻛﺮاون ﺗﺎ ﺷەڕ دژی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑەرﭘﺎ ﺑﻜەن ،ﺋەﻣە ﻟەﻻﯾەن ﻣﯚﺳﻜﯚ و دﯾﻤەﺷــﻘەوە ﺑــﯚ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺳــﻮودی ﻟێ وەرﮔﯿﺮاوە و ﻓﺸﺎر ﺧﺮاوەﺗە ﺳەر ﺗﻮرﻛﯿﺎ. ﺳــەدام ﻛﯚﻣەﻛــﯽ ﺑــە ﭘەﻛەﻛە ﺑەﺧﺸــﯽ ﻟــە ﺑەراﻣﺒــەر ﭘێﺪاﻧﯽ زاﻧﯿــﺎری ﻟەﺑــﺎرەی ﺷــﻮێﻦ و ﺳــەﻧﮕەرەﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺋێﺮان ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑە ڕێﮕــﺮی ﻟە ﺟﻤﻮﺟــﯚڵ و ﭼﺎﻻﻛﯽ ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮو ،ﭘەﻛەﻛە ڕێﮕﺮﯾﯿﺎن ﻟێ دەﻛﺎت .ھەﻣﻮو ﺋەواﻧــە ﺑە ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻟە
ﻧﺎوەﻧﺪە
ﺳﯚﭬﯿەت ڕێﺒەر و ﻓەرﻣﺎﻧﺪاری ڕاﺳﺘەوﺧﯚی ﭘەﻛەﻛە ﺑﻮو و ﻟە دۆڵﯽ ﺑەﻗﺎع ﻣەﺷﻘﯿﺎن ﺑە ﮔەرﯾﻼ ﻛﺮدووە
ﭘەﻛەﻛە ﺑﯚ ﻛێ ﺷەڕ دەﻛﺎت
ﺳﺘﺮاﺗﯿﺠﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ ﺋﺎﻣﺎژەﯾﺎن ﺑﯚ ﻛﺮاوە و ﺑە وردی ﺧﺮاوﻧەﺗە ڕوو. ڕووﺳﯿﺎ داﯾﻜﯽ ﯾەﻛەﻣﯽ ﭘەﻛەﻛە ﭘﺎرﺗــﯽ ﻛﺮێﻜﺎراﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ”ﭘەﻛەﻛــە“ ﻟەﻻﯾــەن ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯽ ﭼەﭘڕەو ﻟە 27ﺗﺸــﺮﯾﻨﯽ دووەم/ﻧﯚﭬێﻤﺒەری 1978دەﺳــﺖ ﺑــە داﻣەزراﻧﺪﻧــﯽ ﻛــﺮا ،ﺑــەم ﺋەو ڕێﻜﺨــﺮاوە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە ھﯿﭻ ﻛﯚﻧﮕﺮەﯾەﻛﯽ ﻧەﺑەﺳﺖ و ﺑەرﭘﺮﺳﺎﻧﯽ ڕاﺳﺘەوﺧﯚ ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺋﺎﯾﺪﻟﯚژﯾﺎی ”ﻣﺎرﻛﺴﯽ-ﻟﯿﻨﯿﻦ“ﯾﺎن ﺑﯚ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣەی ﺣﺰﺑەﻛــە ھەڵﺒــﮋارد ،ﺑــﻮون ﺑە ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﮔﺮووﭘە ﭼەﭘەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ھﺎوﭘەﯾﻤﺎن و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﯽ زۆر ﺗﯚﻛﻤە و ﮔﺸﺘﮕﯿﺮﯾﺎن ﻟەﮔەڵ ”دێﭫ ﭼﻨﻚ“ واﺗە ﻓﯿﺪراﺳﯿﯚﻧﯽ ﮔەﻧﺠﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﮕێڕ ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑەﺳﺖ. ”دێــﭫ ﭼﻨــﻚ“ ڕێﻜﺨﺮاوێﻜــﯽ ﻣﺎرﻛﺴﯽ-ﻟﯿﻨﯿﻨﯽ ﺳەرﺑە ﺳﯚﭬﯿەت ﺑﻮو .ڕاﺳــﺘەوﺧﯚ ﺑەﺷــێﻚ ﺑﻮوە ﻟە ھەڵﻤەت و ﺷﯚڕﺷﯽ ﺷﯿﻮﻋﯿﯿەﻛﺎن ﻛە ﻟە ﺳەرﺗﺎﺳــەری دﻧﯿــﺎدا ﺋەو ڕەوﺗﺎﻧــە دروﺳــﺖ ﻛــﺮان و ﺑــە ﻣﯚﺳــﻜﯚوە ﺑەﺳــﺘﺮاﻧەوە ،ﺑﯚﯾــە ﺷﺎرەزاﯾﺎن و ﻣێﮋووﻧﻮوﺳﺎن رووﺳﯿﺎ ﺑە داﯾﻜﯽ ﯾەﻛەﻣﯽ ﭘەﻛەﻛە ھەژﻣﺎر دەﻛەن. دەﮔﻮﺗــﺮێ دوای ﻛﻮدەﺗﺎﻛەی 12 ﺋەﯾﻠﻮول/ﺳــێﭙﺘێﻤﺒەری 1980 ﻟەﻻﯾــەن ”ﺟەﻧــەراڵ ﻛەﻧﻌــﺎن ﺋەﻓﺮﯾﻦ“ ﺳﻮﭘﺎﺳــﺎﻻری ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻛە ﺳــێﯿەم ﻛﻮدەﺗﺎ ﺑﻮو ﻟە ﻣێﮋووی ﺗﻮرﻛﯿــﺎی ﻧﻮێ ،ﮔﺮﺗﻦ و ڕاوەدووﻧﺎﻧﯽ ﺣــﺰب و ڕێﻜﺨﺮاو و ڕێﻜﺨﺴﺘﻨەﻛﺎن ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﻛــﺮدووە/ ،ﻛﻮدەﺗﺎی ﯾەﻛەم ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1960و دووەم ﻟــە 1971 و ﺳــێﯿەم ﻟە 1980ڕووﯾــﺎن دا،/ ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوە ﻣێﮋووﯾﯿﯿەﻛﺎن دەڵێﻦ، ﺋەو ﻛﻮدەﺗﺎﯾﺎﻧــەی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ،ﺑەرھەم و ﻟێﻜەوﺗەﻛﺎﻧــﯽ ﻟــە ﺳﯿﺎﺳەت و ﺣﺰب و ڕێﻜﺨﺮاوەﻛﺎن، ﺑە ھــﯚ ی ﻛﺎرﯾﮕەرﯾــﯽ ڕاﺳــﺘڕۆﻛﺎن و ﺑــﻮوە ﺑەﺷێﻚ ﺑﻮوە ﻟە ﺷــەڕی ﺳﺎردی
ﻧێﻮان ھــەردوو ﺟەﻣﺴــەرەﻛەی ھێﺰی دﻧﯿــﺎ /ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﺳﯚﭬﯿەت./ ﺑەھﯚی ﻛﻮدەﺗﺎﻛــەی ،1980زﯾﺎﺗﺮ ﻟــە 50ﻛەس ﻟە ﺳــێﺪارە دران و 50ھەزار ﻛەﺳــﯿﺶ ﮔﯿــﺮان و ﻟە ﮔﺮﺗﻮوﺧﺎﻧــەﻛﺎن زۆرﺑەﯾﺎن ﻣﺮدن. ﭘەﻛەﻛــە ﻟەوﻛﺎﺗــەدا داﻣەزراﺑﻮو، ﺑەم ﭘﺎش ﻛﻮدەﺗﺎﻛــە ،ﺋﯚﺟەﻻن و زۆرﺑــەی ﺳــەرﻛﺮدەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺗﻮرﻛﯿﺎﯾﺎن ﺟێ ھێﺸــﺖ و ڕووﯾﺎن
دۆڵﯽ ﺑەﻗﺎﻋﯽ ﻟﺒﻨﺎن ﻻﻧﻜەی ﯾەﻛەﻣﯽ ﭘەﻛەﻛەﯾە و ﻟەﮔەڵ ﺣﺰﺑﻮ ﺗێﻜەو ﻛﺮان
ﻟە ﺳــﻮورﯾﺎ ﻛــﺮد ،ﻓﯿﺪراﺳــﯿﯚﻧﯽ ﮔەﻧﺠﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷــﮕێڕی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻛە ﻟە ﻣﯚﺳﻜﯚوە ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ دەﻛﺮان، ﻟەﻧﺎو ﺑﺮان .ﺗﺎﻛە ڕێﻜﺨﺮاوی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯚ ﻣﯚﺳﻜﯚ ﺷﻮێﻨﯽ ﺋەوان ﺑﮕﺮێﺘەوە ﻟەوﻛﺎﺗەدا ”ﭘەﻛەﻛە“ ﺑﻮو. ﺳــەرﭼﺎوەﻛﺎن، ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﻛﻮدەﺗﺎﻛەی 1980ﺑە ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ وﺗﺎﻧــﯽ ڕۆژﺋــﺎوا ﺋەﻧﺠــﺎم درا، ﺑﯚﯾە ﮔﺮووپ و ڕێﻜﺨــﺮاو و ﺣﺰﺑە ﭼەﭘڕۆﻛﺎﻧﯽ ﺳــەرﺑە ڕووﺳــﯿﺎ ﺑە
ﺗەواوی ﻟــە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ڕﯾﺸــەﻛێﺶ ﻛﺮان ،ﻟە ﻧﺎوﯾﺎﻧﺪا ﭘەﻛەﻛــە ﻟەژێــﺮ ﻓەرﻣﺎن و رێﻨﻮێﻨﯿﯽ ڕاﺳﺘەوﺧﯚی ﻣﯚﺳﻜﯚ ﺑــەرەو وﺗــﯽ دووەم ڕۆﯾﺸــﺖ ﻛە ﺳــﻮورﯾﺎی دۆﺳــﺖ و ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧــﯽ ﺳﺘﺮاﺗﯿﺠﯽ ڕووﺳەﻛﺎن ﺑﻮو.
ﺳﻮورﯾﺎ ﻻﻧﻜەی ﻣەﺷﻖ و ﭘڕﭼەﻛﻜﺮدﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە ﭘﺎش ﺋەوەی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺳﯚﭬﯿەت رێﻨﻮێﻨﯽ ﺋﺎراﺳــﺘەی ﺳﻮورﯾﺎ ﻛﺮد ﺗﺎ ﭘێﺸــﻮازی ﻟە ﭘەﻛەﻛــە ﺑﻜﺎت و ﭘڕﭼەﻛﯿــﺎن ﺑﻜﺎت و ﻣەﺷــﻖ و ڕاھێﻨﺎﻧﯿــﺎن ﭘێ ﺑﻜﺎت ،ﺳــﻮورﯾﺎ ﺑەﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺣﺎﻓﺰ ﺋەﺳــەد، ﭘەﻛەﻛە و ﭼەﻛﺪاراﻧﯽ ﻟەﻧﺎو ﻛەﻣﭙﯽ ﺳــەرﺑﺎزﯾﯽ ﻣەﺷــﻘﯽ ”ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﻓەﻟەﺳــﺘﯿﻦ و ﺣﺰﺑﻮ “ﺷﻮێﻨﯽ ﺑﯚ ﻛﺮدﻧــەوە .ﻓﯿﺪراﺳــﯿﯚﻧﯽ زاﻧﺎﯾﺎﻧﯽ
ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻟەوﺑﺎرەﯾەوە ڕاﭘﯚرﺗێﻜﯿﺎن ﺑــو ﻛﺮدووەﺗەوە و ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑەوە دەﻛــەن ،ڕاھێﻨەر و ﺷــﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺳەرﺑﺎزﯾﯽ ﺳــﯚﭬﯿەت ﻟەو ﻛەﻣﭙﺎﻧە ﻟە دۆڵﯽ ﺑەﻗﺎﻋﯽ ﻟﺒﻨﺎن ،ﻣەﺷﻘﯿﺎن ﺑە ﭼەﻛﺪاراﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە و ﺣﺰﺑﻮ و ﺑەرەی ڕزﮔﺎری ﻓەﻟەﺳﺘﯿﻦ دەﻛﺮد و ڕێﮕــە ﺑە ﺋﯚﺟــەﻻن درا ﻟەﮔەڵ ﻛﻮرداﻧﯽ ﺳﻮورﯾﺎ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑﺒەﺳﺘێ و ﻟە دەوری ﺧﯚی ﻛﯚﯾﺎن ﺑﻜﺎﺗەوە. ﻟــە ﺳــﺎڵﯽ 1982ﺋﯿﺴــﺮاﺋﯿﻞ
ﺑەھــﯚی ھێﺮﺷــە ﺑەردەواﻣەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨــەوەی ڕزﮔﺎرﯾﺨــﻮازی ﻓەﻟەﺳــﺘﯿﻦ ،ﻟە ﺑﺎﺷﻮوری ﻟﺒﻨﺎﻧەوە ﺑﯚ ﺳــەری ،ھێﺮﺷــﯽ ﻛﺮدە ﺳەر ﺋەو وﺗە ،ﺋەو ﺷــەڕە ﺑە ”ﺟەﻧﮕﯽ ﻟﺒﻨــﺎن“ ﻧﺎﺳــﺮاوە .ھەرﯾــەك ﻟە ﺋﯿﺴــﺮاﺋﯿﻞ و ھێﺰە ﻓەرﻣﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻟﺒﻨﺎن ﻟەﻻﯾەﻛــەوە ،ﺑﺰووﺗﻨەوەی ڕزﮔﺎرﯾﺨــﻮازی ﻓەﻟەﺳــﺘﯿﻦ ﺑــە ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﯾﺎﺳــﺮ ﻋەرەﻓﺎت ﺑە ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺳــﻮورﯾﺎ و ﺣﺰﺑﻮ و ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﺋەﻣەل و ﺋەﻟﺘەوﺣﯿﺪ و ﭘەﻛەﻛە ﺷەڕﯾﺎن دژی ﺋﯿﺴﺮاﺋﯿﻞ ﻟە ﺟەﻧﮕﯽ ﻟﺒﻨﺎن دەﻛﺮد .ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە ﺑە ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﻣﻮراد ﻗەرەﯾﻼن و ﻣەﻋﺴــﻮوم ﻛﯚرﻗﻤﺎز، ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ ﺷــەڕەﻛەﯾﺎن ﻛــﺮد، ﺟەﻧﮕەﻛــە ﺗﺎ ﻣﺎﻧﮕــﯽ ﺣﻮزەﯾﺮان/ ﯾﯚﻧﯿــﯚی 1985ﺑەردەواﻣﯽ ھەﺑﻮو، دواﺗﺮ ﭘﺮۆﺳەی ﺋﺎﺷﺘﯽ ﺑەرﭘﺎ ﺑﻮو و ﻛﯚﺗﺎ ﺑە ﺟەﻧﮕەﻛە ھێﻨﺮا. ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1984ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە ﺑە رێﻨﻮێﻨﯽ ڕاﺳﺘەوﺧﯚی ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﺳﯚﭬﯿەت و ﺣﺎﻓﺰ ﺋەﺳەد ﺳەرۆﻛﯽ ﺋەوﻛﺎﺗــﯽ ﺳــﻮورﯾﺎ ،ﺑﯚ ھێﺮﺷــﯽ ﭼەﻛــﺪاری دژﺑە ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ھﺎﺗﻨە ڕاﺳــﭙﺎردن ،دﯾﻤەﺷــﻖ ﻟەﮔــەڵ ﺋەﻧﻜــەرە ﻟەﺳــەر دوو ﭘﺮﺳــﯽ ﮔﺮﻧﮓ ﺑەردەوام ﻛێﺸــەی ھەﺑﻮو، ﯾەﻛەﻣﯿﺎن ﭘﺮﺳﯽ ﺑەرداﻧەوەی ﺋﺎوی ﻓﻮرات ﺑﻮو ﻛــە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ڕێﮋەﯾەﻛﯽ ﻛەﻣﯽ ﺑەردەداﯾەوە و ھەڕەﺷــە و ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﺑﻮو ﺑﯚ ﺳــەر ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵ
و ژێﺮﺧﺎﻧﯽ ﺳــﻮورﯾﺎ ﻛە ﭘﺸﺘﯽ ﺑە ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵ ﺑەﺳــﺘﺒﻮو .ﻟەﻻﯾەﻛﯽ ﺗﺮﯾﺸــەوە ،ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1939 ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ”ھﺎﺗﺎ“ی داﮔﯿﺮ ﻛﺮد ﻛە ﺑەﺷــێﻚ ﺑﻮو ﻟە وﯾﻼﯾەﺗﯽ ﺷــﺎﻣﯽ ﺳــەردەﻣﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن، دواﺗﺮﯾــﺶ وﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿــﺎ دداﻧﯿﺎن ﺑە رەﻓﺘﺎرەﻛــەی ﺗﻮرﻛﯿﺎدا ﻧﺎ و ﺋەو ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾە ﻟە دﯾﻤەﺷﻖ ھﺎﺗە داﺑڕﯾﻦ، ﺋەﻣەش دوژﻣﻨﻜﺎرﯾﯽ دﯾﻤەﺷــﻘﯽ ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﺋەﻧﻜەرە زﯾﺎﺗﺮ ﻛﺮد.
ﺣﺎﻓﺰ ﺋەﺳــەد ﭼەك و ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﺳــەرﺑﺎزی و ﻣەﺷﻖ و ڕاھێﻨﺎﻧﯽ ﺑە ﮔەرﯾﻼﻛﺎﻧﯽ ﭘەﻛەﻛــە دا و ﻛﺮد و ﻟە ﺳﻨﻮورەﻛﺎﻧەوە ڕەواﻧەی ﻋێﺮاﻗﯽ ﻛﺮدن و ﻟەوێﻮە ھێﺮش و ﺷــەڕی ﭼەﻛﺪاری دژی ﺗﻮرﻛﯿﺎ دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮد. دﯾﻤەﺷﻖ ﺋەﻣەی ﺗەﻧﯿﺎ وەك ﻛﺎرﺗﯽ ﻓﺸــﺎر ﺑەﻛﺎر دەھێﻨﺎ ﻧــەك ﻟەﮔەڵ ﻣﺎﻓەﻛﺎﻧــﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛــﻮرد ﺑﻮوﺑێ، ﭼﻮﻧﻜە ﺑەﺷێﻜﯽ ﻛﻮرد ﻛەوﺗﻮوﻧەﺗە ﻧﺎو وﺗــﯽ ﺳــﻮورﯾﺎﯾﺶ ،ﺑﯚﯾە ﺑە ﺗﻮﻧــﺪی داوای ﭘەﻛەﻛــەی ڕەت ﻛﺮدەوە ﺑــﯚ ﭘێﺪاﻧﯽ ﻣﻮوﺷــەك و ﭼﯚﻧﯿەﺗــﯽ ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎن و ھەڵﺪاﻧﯽ ﺋەو ﺟﯚرە ﻣﻮوﺷەﻛﺎﻧەﯾﺸــﯽ ﻓێﺮی ﭼەﻛﺪاراﻧــﯽ ﭘەﻛەﻛــە ﻧەﻛــﺮد، ﺑەڵﻜﻮ ﺑەﭘێــﯽ ﺑەرژەوەﻧﺪی ﺧﯚی ﯾﺎرﻣەﺗــﯽ دەدان ﻧەك ﺑێﺴــﻨﻮور. ﭼەﻛﺪاراﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە وردە وردە ﺑە ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﭘﺎرە و ﭼەﻛﯽ ﺋەﺳەد، ﮔﺮژﯾﯿﺎن ﺑــﯚ ھێﺰەﻛﺎﻧــﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ دروﺳﺖ دەﻛﺮد ،ﺑەم ﺋەو ڕێﮕەی ﻧــەدا ھﯿﭻ ﺗەﻗەﯾەك ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﺳــﻮورﯾﺎوە ﺑــﯚ ﺳــەر ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﺑﻜﺮێ ،ﺑەڵﻜــﻮ ﻟە ﻗەﻧﺪﯾﻞ و ﺳــﻨﻮوری ﻋێﺮاﻗەوە ﺋەو ﻛﺎرەی ﻛﺮد ،ﺗﻮرﻛﯿﺎش ﺑﻮێﺮی ﺋەوەی ﻧەﺑﻮو ﻟەﺳــەر ﺋەﻣە ڕووﺑەڕووی ﺳەدام ﺣﻮﺳێﻦ ﺑﺒێﺘەوە ،ﺗﺎ دوای ﺟەﻧﮕﯽ ﻋێﺮاق-ﺋێــﺮان ﻛــە زۆرﺑەی ھەرە زۆری ﭼەﻛــﺪاران و ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە ﺑەرەو ﭼﯿــﺎی ﻗەﻧﺪﯾﻞ ﻟە
ﺳــﻨﻮوری ﻧێﻮان ﻋێﺮاق -ﺗﻮرﻛﯿﺎ- ﺋێﺮان ﮔﻮێﺰراﻧەوە. ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻮورﯾﺎ و ﭘەﻛەﻛە ﺑە ﭘﺘەوی ﻣﺎﻧەوە و ﻋەﺑﺪو ﺋﯚﺟەﻻن ڕێﺒــەری ﺑەﻧﺪﻛــﺮاوی ﭘەﻛەﻛــە ﺗﺎ 1998ﻟــە دﯾﻤەﺷــﻖ ﻣﺎﯾەوە، زۆرﺑــەی ﭼەﻛــﺪار و ﺳــەرﻛﺮدە ﺳەرﺑﺎزﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭘەﻛەﻛەش ﺑەرەو ﭼﯿــﺎی ﻗەﻧﺪﯾــﻞ ﻟە ﺳــﻮورﯾﺎوە ﮔﻮزەرﯾﺎن ﻛﺮد ،ﮔــەڕی ﯾەﻛەﻣﯽ ﺷەڕ ﻟە 1984ﺗﺎ 1999دەﺳﺘﯽ ﭘێ
ﻛﺮد و ﻟە 2004دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮدەوە ﺗﺎ .2013 ﺑەﮔﻮێﺮەی ﻟێﻜﺪاﻧەوە و ﺋﺎﻣﺎرەﻛﺎن، ژﻣﺎرەی ﭼەﻛﺪاراﻧــﯽ ﭘەﻛەﻛە ﻟە ﻧێﻮان 10ﺗﺎ 15ھەزار دەﺑﻮو ،ﺋێﺴﺘە ﺋەو ژﻣﺎرەﯾە ﺑــﯚ 32ھەزار ﭼەﻛﺪار ﺑەرز ﺑﻮوەﺗەوە و زۆرﺑەﯾﺎن ﻟە ﭼﯿﺎی ﻗەﻧﺪﯾﻠﻦ .ﺷــەڕی ﯾــەك ﻟە دوای ﯾەﻛﯽ ﭘەﻛەﻛە و ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە 30 ھەزار ﻛﻮژراوی ﻟێ ﻛەوﺗﻮوەﺗەوە، ھــﺎوﻛﺎت ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ ﯾەﻛﺠــﺎر زۆری ﻛﻮرداﻧﯽ ﻧﺎوﭼە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﻛﻮری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﺋﺎﮔﺮی ﺋەو ﺷــەڕەوە ﺑﻮون ﺑە ﺧﯚڵەﻣێﺶ ،ﺑﯚ
ﺳەدام ﭼەك و ﭘ دەدا و ﻟــە ﺑەراﻣ ﺷﻮێﻨﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔ ﺑﯚ ﺑەﻏﺪا دەﻧﺎرد ﯾەﻛەم ﺟــﺎر ڕووﺑەڕووﺑﻮوﻧەوەﻛﺎن ﻟە ﻧﺎوﭼەی ”ﺋــەروە“ی ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ”ﺳێﺮت“ و ﻧﺎوﭼەی ”ﺷەﻣﺪﯾﻨﻠﯽ“ ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ھەﻛﺎری دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮد و ﻣەﻋﺴﻮوم ﻛﯚرﻗﻤﺎز ﺳەرﭘەرﺷﺘﯿﯽ ﺷەڕەﻛﺎﻧﯽ ﺳەرەﺗﺎی دەﻛﺮد. ﻟــە 1987دا ﭘەﻛەﻛــە ﻧﺎوﭼــە ﮔەﺷــﺘﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎی ﻛﺮدە
دۆﺳﯿە
ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ و زﯾﺎﻧــﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ زۆری ﺑە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﮔەﯾﺎﻧﺪ ،دواﺗﺮ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﺎری ﻧﺎﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﻟە ﻧﺎوﭼە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎن ڕاﮔەﯾﺎﻧــﺪ و ﺗﺎ 2002ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﻛــﻮری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ دەﺳەﺗﯽ ﺗەواوﯾﺎن ھەﺑﻮو و ڕووﺑەڕووی ھەﻣﻮوان دەﺑﻮوﻧەوە. ﻟــە 1998دا ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﺳــﻮورﯾﺎ ﻛﯚ ﻛﺮدەوە و ﻣﺎوەﯾەﻛــﯽ ﻛەﻣﯽ دﯾــﺎری ﻛﺮد، ﺋەﮔەر ﺣﺎﻓﺰ ﺋەﺳــەد دەﺳــﺖ ﻟە
”“G-3، G-1، M-16، 45،2 ﻛە ﭘەﻛەﻛــە ﺑە ڕێــﮋەی ﺟﯿﺎﺟﯿﺎ ﺧﺎوەﻧﯿﺎﻧە و زۆرﺑــەی ھەرە زۆری ﻟە ڕووﺳﯿﺎ ﮔەﯾﺸﺘﻮوﻧەﺗە دەﺳﺘﯽ و % 13.2ی ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯿــﻦ و % 9.4 ﻟە ﺑﻨەڕەﺗﺪا ھــﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎن و ﻟە ﻋێﺮاﻗەوە ﮔەﯾﺸــﺘﻮوﻧەﺗە دەﺳﺖ ﭘەﻛەﻛە. ﺑەﮔﺸــﺘﯽ ﭘەﻛەﻛە ﺧﺎوەﻧﯽ ھەزار و 610ﻣﻮوﺷەﻛﯽ ﺑﭽﻮوﻛە و 85.3 %ﻟە ڕووﺳﯿﺎوە ﺑﯚی رەواﻧە ﻛﺮاوە
ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە ھەڵﻨەﮔﺮێ و ﺋﯚﺟەﻻن ﻟە ﺧﺎﻛﯽ ﺳﻮورﯾﺎ ﻧەﻛﺎﺗە دەرەوە ،ھێﺮش دەﻛﺎﺗە ﺳەر ﺧﺎﻛﯽ ﺳــﻮورﯾﺎ ،ﺑەو ھﯚﯾــەوە ﺋﯚﺟەﻻن ﺳــﻮورﯾﺎی ﺑەﺟێ ھێﺸﺖ و ڕووی ﻛﺮدە ڕووﺳﯿﺎ و دواﺗﺮ ﯾﯚﻧﺎن و ﺋﯿﺘﺎڵﯿﺎ ﭘﺎﺷﺎن ﺑەرەو ﻛﯿﻨﯿﺎ ڕۆﯾﺸﺖ ،ﻟەوێ ﺑەھــﺎوﻛﺎری ھەواڵﮕﺮﯾﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻟەﻻﯾەن ﺗﻮرﻛﯿﺎوە ﮔﯿﺮا و ھێﻨﺮاﯾەوە ﺗﻮرﻛﯿﺎ.
و % 5.4ﻟە ﻋێﺮاﻗەوە و % 2.5ﻟە ﭼﯿﻦ ،ھەروەھــﺎ دوو ھەزار و 885 ﭼەﻛﯽ ڕەﺷﺎﺷﯽ ھەﯾە و % 21.9 ﻟە ﭼﯿﻚ و % 20.2ﻟە ﺋﯿﺴــﭙﺎﻧﯿﺎ و % 19.8ﺋﯿﺘﺎڵﯿﯿە. ﻟە 16ھەزار و 311ﺑﯚﻣﺒﯽ زەوﯾﻨﯽ، % 60.6ﺋﯿﺘﺎڵــﯽ و % 28.3 ڕووﺳــﯽ و % 6.2ﺋەڵﻤﺎﻧﯿــﻦ، ﭼــﻮار ھــەزار و 990ﺑﯚﻣﺒــﯽ دەﺳــﺘﯿﯽ ھەﯾە و % 82ڕووﺳﯽ و % 19.8ی ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾﯿــﻦ و ﻟە ﻋێﺮاﻗەوە ﮔەﯾﺸﺘﻮوﻧەﺗە دەﺳﺘﯿﺎن، % 8ﯾﺸــﯽ ﺋەڵﻤﺎﻧﯿﻦ و ﻟە وﺗﯽ ﺳێﯿەﻣەوە ﭘێﯿﺎن ﮔەﯾﺸﺘﻮوە.
ﭼەﻛﯽ ﭘەﻛەﻛە ﻟە ﻛﻮێﻮە دێﺖ؟ ﻟەوﻛﺎﺗەوەی ﺷەڕی ﻧێﻮان ﭘەﻛەﻛە و ﺗﻮرﻛﯿﺎ دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻛــﺮدووە،
ﭘﺎرەی ﺑە ﭘەﻛەﻛە ﻣﺒــەردا ﭘەﻛەﻛــە ﮔەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮوری ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 11ھەزار و 297ﭼەﻛﯽ ﺟﯚری ﻛﻼﺷﯿﻨﻜﯚﻓﯽ ﭘەﻛەﻛەﯾﺎن ﮔﺮﺗﻮوە، ﻟەو ڕێﮋەﯾە % 71دروﺳــﺘﻜﺮاوی ڕووﺳﯿﺎ و % 14.7ی ﭼﯿﻨﯽ و 3.6 %ھەﻧﮕﺎری و % 3ﺑﻮﻟﮕﺎرﯾﻦ. ھــﺎوﻛﺎت ﺟﯚرەﻛﺎﻧﯽ ﺋــﺎڕ ﺑﯽ ﺟﯽ و ﻣﻮوﺷــەﻛﯽ ﺑﭽﻮوﻛــﯽ ﺟﯚری
ﻣﺎﻓﯿﺎ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﭼەك ﻟە ﺑﺎزاڕی ڕەش ﺑﯚ ﭘەﻛەﻛە دەﻛڕن ﺑەﮔﻮێﺮەی ڕاﭘﯚرﺗێﻜﯽ ڕێﻜﺨﺮاوی ”ھﯿﻮﻣــﺎن راﯾﺘــﺲ وۆچ“ ﻟەژێــﺮ ﻧﺎوﻧﯿﺸــﺎﻧﯽ ”ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﭼەك و ﭘێﺸــێﻠﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺟەﻧﮓ ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ“ ،ھﺎﺗﻮوە ”ﺳەرەﺗﺎ ﺳﻮورﯾﺎ ﺑە رێﻨﻮێﻨﯽ ﺳــﯚﭬﯿەت ،ﭘەﻛەﻛەی ﭘڕﭼەك ﻛﺮدووە ،ﺑــەم ﺟﮕەﻟەو دوو وﺗە ﻛە ﺑە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﭼەﻛﯿﺎن ﺑە ﭘەﻛەﻛە داوە ،ھەرﯾەك ﻟــە ﻋێــﺮاق و ﺋێــﺮان و ﺋەرﻣﯿﻨﯿﺎ، ﭼەﻛﯿــﺎن ﺑە ﭘەﻛەﻛە ﺑەﺧﺸــﯿﻮە و ﺑەردەواﻣﯿﺸــﻦ ﻟەو ھﺎوﻛﺎرﯾﯿە، ﺋەﮔــەر ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﻓەرﻣﯿﺶ ﻧەﺑــێ ،ﭘەﻛەﻛە ﻟەﮔــەڵ ﮔەورە ﺑﺎزرﮔﺎﻧــە ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭼەك ﻟە ﺑــﺎزاڕی ڕەش ،ﭼﯽ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ
ﭘەﻛەﻛە ﺑــﯚ دۆزی ﻛﻮرد دروﺳــﺖ ﺑــﻮو ،ﻛەﭼــﯽ ﺷــەڕی دژی ﺋﯿﺴــﺮاﺋﯿﻞ ﻛﺮد! ﺑێــﺖ ،ﺑــﯚی دەڕوات و وەرﯾــﺎن دەﮔﺮێ ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﺋەرﻣﯿﻨﯿﺎ ﺑﻮوەﺗە دەروازەی ھەرە ﮔەورەی ﮔەﯾﺸﺘﻨﯽ ﭼەﻛﯽ ڕووﺳﯿﺎ ﺑﯚ ﭘەﻛەﻛە“. ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎﻧﯽ ﺑﺎزاڕی ڕەش ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎﻧﯽ ﺑﺎزاڕی ڕەش ﯾەﻛێﻜﻦ ﻟە ﻛێﺸە ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﻣەﺗﺮﺳﯿﺪارەﻛﺎن ﻛە وﺗﺎن ﺑــەردەوام ڕووﺑەڕووﯾﺎن دەﺑﻨەوە ،ﭘەﻛەﻛە ﻟە ڕێﯽ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﭼەﻛﺪاری ﺑﯚ ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﻣﺎدەی ھﯚﺷﺒەر ،وای ﻛﺮدووە ﺋەو ﺑﺎزرﮔﺎن و ﺑﺎﻧﺪە ﻣﺎﻓﯿﺎﯾﯿﯿﺎﻧە ﻟە ﺋەﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن، ﺋێﺮان ،ﺋەرﻣﯿﻨﯿﺎ ،ﺟﯚرﺟﯿﺎ ،ڕووﺳﯿﺎ، ﻋێﺮاق ،ﺳــﻮورﯾﺎ ،ﺋﯿﺘﺎڵﯿﺎ و وﺗﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﺋەوروﭘﺎ ،ﭼەﻛﯽ ﻛﯚﻧﯽ ﺳــﯚﭬﯿەﺗﯽ ﺑﻜڕﻧەوە و ﺑــە ﻧﮫێﻨﯽ ﺑﯿﮕﻮازﻧەوە ﺑﯚ ﺳــﻮورﯾﺎ و ﻟەوێﻮە ﺑﯚ ﻗەﻧﺪﯾﻞ .ﯾﺎن ﻟە ڕێﮕــەی دەرﯾﺎی ڕەﺷەوە ﺑﯚ ﺟﯚرﺟﯿﺎ و ﻟەوێﺸەوە ﺑﯚ ﺋەرﻣﯿﻨﯿﺎ و ﭘﺎﺷﺎن ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﺑە ﻗەﻧﺪﯾﻞ. ﺋەﻣﺎﻧــە ،ﺗــﯚڕی ﺑەرﻓﺮەواﻧــﻦ و ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﻧﮫێﻨﯽ ﻛﺎر دەﻛــەن ،ﭼــەك و ﻣــﺎدەی ھﯚﺷــﺒەر ﻟــە ﺋەﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎن و ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧەوە دەﮔەﯾەﻧﻦ ﺑە ﺋەوروﭘﺎ و ﻟەوێــﻮە ﮔﺮووﭘەﻛﺎﻧــﯽ ﻣﺎﻓﯿــﺎ، ﭼەك و ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯽ ﺳەرﺑﺎزﯾﯿﺎن ﻛــﯚ دەﻛەﻧــەوە و دەﯾﮕەﯾەﻧــﻦ ﺑــﯚ دەﺳــﺘﯽ ﭘەﻛەﻛــە .ﺋــەوان ﺟﮕەﻟەوەی زۆرﺗﺮﯾﻦ ﺋەو ﭼەﻛﺎﻧەی
دەﺳــﺘەﺑەری دەﻛــەن ،ﻛﯚﻧﻦ و ھﯽ ﺳەردەﻣﯽ ﺳــﯚﭬﯿەﺗﻦ ،ﺑەم ھەرﻛﺎت ﭼەﻛﯽ وﺗﺎﻧﯽ ﺋەوروﭘﺎ و ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و وﺗﺎﻧــﯽ ﺗﺮی دﻧﯿﺎﯾﺎن دەﺳﺖ ﺑﻜەوێ و ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﺑە ڕێﮕەی ﻗﺎﭼــﺎخ و ﺑەﺷــێﻮەی ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑﯿﮕﻮازﻧەوە ،ﺑێ دوودڵﯽ دەﯾﮕەﯾەﻧﻦ ﺑە ﭘەﻛەﻛە ﺗﺎ ﺷەڕی دژ ﺑە ﺗﻮرﻛﯿﺎی ﭘێ ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪات.
ﻋێﺮاق ﻓﯿﺪراﺳــﯿﯚﻧﯽ زاﻧﺎﯾﺎﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻟە ڕاﭘﯚرﺗەﻛەﯾﺎﻧﺪا ﺋﺎﻣﺎژە ﺑەوە دەﻛەن ”ﺟﮕەﻟــە ﺳــﯚﭬﯿەت و ﺳــﻮورﯾﺎ، ھەرﯾەك ﻟــە ﺋێﺮان و ﻋێﺮاق و ﻟﯿﺒﯿﺎ ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﭘەﻛەﻛەﯾﺎن ﻛﺮدووە“. ﺋەو ﻓﯿﺪراﺳــﯿﯚﻧە ﺑەڕووﻧﯽ ﺋەوەی ﺧﺴــﺘﻮوەﺗە ڕوو ﻛــە ﭘەﻛەﻛــە ﭼەك و ﭘــﺎرەی ﻟەﻻﯾــەن ڕژێﻤﯽ ﺳەدام ﺣﻮﺳــێﻨەوە ﭘێ دەدرا ،ﻟە ﺑەراﻣﺒەردا ﺑە وردی ﺷﻮێﻦ و ﭘێﮕە و ﺑﻨﻜەﻛﺎﻧﯽ ھێﺰی ﭘێﺸــﻤەرﮔەی
ﭘﺎرﺗﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻟە ﻧﺎوﭼە ﺷﺎﺧﺎوﯾﯿەﻛﺎن ﺑﯚ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑەﻋﺲ ﺋﺎﺷــﻜﺮا دەﻛﺮد و ﺑە ﺑێﺘەل ﺑﯚی دەﺳﺘﻨﯿﺸــﺎن دەﻛــﺮدن ﺗﺎ ﺑﯚردﻣﺎن ﺑﻜﺮێﻦ و ھێﺮﺷﯿﺎن ﺑﻜﺮێﺘە ﺳەر. ﻟــە ﭘەراوێــﺰی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﭘەﻛەﻛە ﻟەﮔەڵ ڕژێﻤﯽ ﺑەﻋﺴــﯽ ڕووﺧﺎو ﻛە ﺑە ﭼەﻛــﯽ ﻛﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺧەڵﻜﯽ ھەڵەﺑﺠەی ﻟە 16ی ﺋﺎدار/ ﻣﺎرﺳــﯽ 1988ﻛﯿﻤﯿﺎﺑــﺎران ﻛﺮد و ﻟە ﭘﺮۆﺳــەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻧﻔﺎل ﺳﺎﻧﯽ 1980ﺗــﺎ 182 ،1988ھــەزار ھﺎووﺗﯿــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺋەﻧﻔﺎل ﻛﺮد .ﻧﺰار ﺧەزرەﺟﯽ ﺳﻮﭘﺎﺳﺎﻻری ھێــﺰە ﭼەﻛﺪارەﻛﺎﻧــﯽ ڕژێﻤــﯽ ﺳــەدام ﻟە ﭼﺎوﭘێﻜەوﺗﻨێﻜﺪا ﻛە ﻟە ﭘەرﺗﻮوﻛێﻜﯽ ﻧﻮوﺳــەر ”ﻏەﺳــﺎن ﺷــەرﺑﻞ“دا ﺑو ﻛﺮاوەﺗەوە .دەڵێ، ”ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﺑەﻏﺪا ﺑــڕی 250 ﻣﻠﯿــﯚن دۆﻻری وەك ﻛﯚﻣــەك و ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺑەﺧﺸــﯿﻮوەﺗە ﻋەﺑﺪو ﺋﯚﺟــەﻻن ڕێﺒــەری ﭘەﻛەﻛە و ﻟە ﻛﯿﻨﯿــﺎ ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﮔﺮﺗﻨﯿــﺪا ﺋەو ﺑڕە ﭘﺎرەﯾەی ﭘێ ﮔﯿﺮاوە“. ﺑەﮔﻮێﺮەی زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژﻧﺎﻣەی ”ﻗــﻮدس“ی ﻋەرەﺑــﯽ ،ﺳــەدام ﺣﻮﺳێﻦ ﻟە ڕێﯽ ﭘەﻛەﻛەوە ﯾﺎرﯾﯽ ﺑە ﭘﺎرﺗﯽ و ﯾەﻛێﺘﯽ دەﻛﺮد ﻛە دوو
ﺣﺰﺑﯽ ﺋﯚﭘﯚزﺳــﯿﯚﻧﯽ ﺳەرﺳەﺧﺘﯽ ڕژێﻤﯽ ﺳەدام ﺑﻮون ،ﺑﯚﯾە ﺑە ﻧﮫێﻨﯽ ﻓەرﻣــﺎن ﺑە ﭘەﻛەﻛە ﻛــﺮا ﻟەﮔەڵ ﯾەﻛێﺘﯽ دەﺳــﺖ ﺗێﻜەڵ ﺑﻜﺎت و دژی ﭘﺎرﺗﯽ ﻟە 1994ﺑﺠەﻧﮕﻦ. ڕۆژﻧﺎﻣەﻛە ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾەﺗﯽ ”ھەرﯾەك ﻟــە ﭘﺎرﺗﯽ و ﯾەﻛێﺘــﯽ ﻧەﻣێﻨﻦ ،ﻟە ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺳــەدام ﺣﻮﺳــێﻨە، ﺑەﮔﺸــﺘﯽ ﺳــەدام ﯾﺎرﯾــﯽ ﭘــێ دەﻛــﺮدن ،ﺗــﺎ ھﯿــﭻ ﻛﺎت ڕێﮕە ﻧەدات ﺋەوان ﺑﯿﺮ ﻟە ﭘێﺸــﭭەﭼﻮون و ﺳەرﻛەوﺗﻦ ﺑﻜەﻧەوە ،دواﺗﺮ ﺋێﺮان دەﺳــﺘﯽ ﺑە ھەﻣــﺎن ﯾﺎرﯾﯽ ﻛﺮد ﻟــە دوای ﻧەﻣﺎﻧﯽ ڕژێﻤﯽ ﺳــەدام ﺣﻮﺳــێﻦ ،ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﭘەﻛەﻛەی ﻛﺮد و وەك ﭼﯚن ﺣﺰﺑﻮی ﻟە ﻟﺒﻨﺎن ﭼﺎﻧﺪ ،ﺑە ھەﻣﺎﻧﺸێﻮە ﭘەﻛەﻛەﯾﺸﯽ ﻟەﻧــﺎو ﻗﻮوﯾﯽ ﺧﺎﻛــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﭼﺎﻧﺪ ﺗــﺎ ھەرﻛﺎت ﺑﯿەوێ ﺑەﻛﺎرﯾﺎن ﺑێﻨێ و ﺑەردەوام ﺷەڕ و ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛە ﺑﻮوﻧﯽ ھەﺑێﺖ“. ھەرﭼەﻧﺪە ﺳــەدام ﻟەﻻﯾەﻛەوە ﻟە 1995ڕێﻜﻜەوﺗﻨــﯽ ﻟەﮔەڵ ﺗﻮرﻛﯿﺎ واژوو ﻛﺮد و ﻣﺎﻓﯽ ﺑە ﺋەﻧﻜەرە دا ﺗﺎ ﻗﻮوﯾﯽ 15ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ ﺑێﻨە ﻗﻮوﯾﯽ ﺧﺎﻛﯽ ﻋێﺮاق ﺑﯚ ﻟێﺪاﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە ،ﻟە ھەﻣﺎﻧﻜﺎﺗﯿﺸﺪا ﺳەدام ﭼەك و ﭘﺎرەی ﭘێﺸﻜەﺷﯽ
ﭘەﻛەﻛە دەﻛــﺮد .دوای ڕووﺧﺎﻧﯽ ﺑەﻋــﺲ ،2003ﺑەﻏﺪا ﺑــەردەوام ﺑــﻮو ﻟە ﻛﯚﻣەﻛﻜﺮدﻧــﯽ ﭘەﻛەﻛە و ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻧﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ﭼەﻛﯽ ﺑە ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯿﯽ ڕووﺳﯿﺎ ﭘێﺸﻜەﺷﯽ ﭘەﻛەﻛە ﻛﺮد ،ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋﺎﯾﺎر/ﻣﺎﯾﯚی 2016ھەﻟﯿﻜﯚﭘﺘەرێﻜﯽ ﺳــﻮﭘﺎی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑە ﻣﻮوﺷەﻛﯽ دژە ﻓڕۆﻛەی ڕووﺳﯽ ﻟەﻻﯾەن ﭘەﻛەﻛەوە ﺧﺮاﯾە ﺧــﻮارەوە ،ﺋــەم رووداوە ھەﻣﻮو ﻧﮫێﻨﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻛﺮد و ﻣﯚﺳﻜﯚ وەك ﭼــﯚن ﻟە ﺳــەرەﺗﺎدا ﻟە ڕێﯽ ﺳــﻮورﯾﺎوە ﭘەﻛەﻛەی داﻣەزراﻧﺪ و ﻣەﺷﻘﯽ ﭘێ ﻛﺮدن و ﭼەﻛﯽ ﭘێﺪان، ﺑە ھەﻣﺎﻧﺸێﻮە ﺑەﻏﺪاﯾﺸﯽ ﻟە 2016 ﺑــەﻛﺎر ھێﻨﺎﯾەوە و ﻟــە رێﮕەﯾەوە ﭼەﻛﯽ ﺑﯚ ﭘەﻛەﻛە داﺑﯿﻦ ﻛﺮدووە. ﺋەم ﯾﺎرﯾﯿە ڕووﺳــﯿﺎ ﺑــە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺗێﻜﺪاﻧــﯽ ﺑەردەواﻣــﯽ دۆﺧــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە و ﻓﺸﺎرﺧﺴــﺘﻨە ﺳــەر ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ دەدات. ﺳﻪرﭼﺎوهﻛﺎن * ﺋﯚرﺷﻪﻟﯿﻢ ﺋﯚﻧﻼﯾﻦ * ﻛﺘێﺒــﯽ America’s Failure to Perceive the PKK * ﭘێﮕﻪی ﺣﻮرﯾﯿﻪت دهﯾﻠﯽ ﻧﯿﻮز. * ﻛﺘێﺒــﯽ Weapons Transfers and Violations of the Laws of War in Turkey
ﺋێﺮان ﻟــە دوای 2003ﭘــﺎش ڕووﺧﺎﻧــﯽ ڕژێﻤﯽ ﺑەﻋــﺲ ،ﺋﯿﺘﺮ ﺋێﺮان ﻋێﺮاﻗﯽ ﺑﯚ دەﺳــﺘەﺑەر ﺑﻮو ،ﺋەم ﺟﺎرە ھەﻧﮕﺎوی ﻧﺎ ﺑﯚ ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧەوە ﻟــە ﭘەﻛەﻛە و ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻧەھێﺸــﺘﻨﯽ ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺷــەڕی ﭼەﻛﺪاری ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دژ ﺑە ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺋێﺮان. ﭘێﮕەی ”ﺋﯚرﺷەﻟﯿﻢ ﺋﯚﻧﻼﯾﻦ“ ﻟە ڕاﭘﯚرﺗێﻜﯽ ﺷﯿﻜﺎرﯾﺪا ﺗﯿﺸﻚ دەﺧﺎﺗە ﺳەر ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە و ﺗﺎران و ﻧﻮوﺳﯿﻮﯾەﺗﯽ، ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﺋێــﺮان وەك ﭼﯚن ﻟە ڕێــﯽ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑەﺳــﺘﻦ و ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ڕێﻜﺨﺮاوی ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﯽ ﻗﺎﻋﯿﺪە ﺟﻤﻮﺟﯚڵ و ڕەوﺗە ﺷﯚڕﺷﺨﻮازەﻛﺎﻧﯽ ﺑەﻟﻮوﺟﯽ داﻣﺮﻛﺎﻧﺪەوە، ﺑە ھەﻣﺎﻧﺸێﻮە دەﯾەوێ ﻟە ڕێﮕەی ﭘەﻛەﻛەوە ﺑەر ﺑە ﭼﺎﻻﻛﯽ و ﺟﻤﻮﺟﯚڵ و ھەڵﻤەﺗﯽ ﺷﯚڕﺷــﺨﻮازﯾﯽ ھێﺰ و ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑﮕﺮێﺖ. ﭘەﻛەﻛــە ﺳــەرەﺗﺎ ﺟﻤﻮﺟﯚڵــﯽ ﭼەﻛﺪاری ﻟە ھــەر ﭼﻮار ﺑەﺷەﻛەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛﺮد و ﮔﺮووپ و ﺣﺰب و ھێﺰی ﺟﯿﺎﺟﯿﺎی ﻟــە ﭘﺎرﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن داﻣەزراﻧﺪ، ﻟــەو ڕواﻧﮕەﯾــەوە ﭘﺎرﺗﯽ ژﯾﺎﻧــەوەی ﺋﺎزادی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ”ﭘــەژاك“ و ﻛﯚﻣەڵﮕەی دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ و ﺋــﺎزادی ڕۆژھەت ”ﻛــﯚدار“ی داﻣەزراﻧﺪ ،ﺑەم ﺋەوەی ﺟێــﯽ ﺗێڕاﻣﺎﻧە ،ھﯿﭻ ڕووﺑەڕووﺑﻮوﻧەوەﯾەك ﻟە ﻧێﻮان ﭘەﻛەﻛە و ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ﺳەرﺑە ﭘەﻛەﻛــە دژ ﺑە ﺋێﺮان ڕوو ﻧــﺎدات و ﺑەﭘێﭽەواﻧەوە ﺑﺎرەﮔﺎی ﻧﺎﺳﺮاو و ﭼﺎﻻﻛﯽ ﺟﯚرﺑەﺟﯚر ﻟە ﺋێﺮان دەﻛەن .ﺋەﻣە ﺑﻮوەﺗە ﺟێﯽ ﭘﺮﺳــﯿﺎری ﺗﻮێﮋەران و ﺳەﻧﺘەرە ﺳــﺘﺮاﺗﯿﺠﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوەی ﺳﯿﺎﺳەت ﻟە دﻧﯿﺎ. ﻟەو ﻧێﻮەﻧﺪەدا ،ڕۆژﻧﺎﻣــەی ”ﻧﯿﻮﯾﯚرك ﺗﺎﯾﻤﺰ“ی ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾﯽ ﻟــە 2015دوای ﺋەوەی ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەت دەﺳــﺘﯿﺎن ﺑــە ﺟﻤﻮﺟﯚڵ ﻛﺮد ﺑﯚ ﮔەڕاﻧەوە ،ﺑــوی ﻛﺮدەوە” ،ﺑﻨﺎﻏەی
ﺷﯚڕﺷــێﻜﯽ ﺳەرﺗﺎﺳــەری ﻟە ﺋێــﺮان ﭼەﻛەرەی ﻛــﺮدووە، ﺑەم ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﺑە ﺳــﻮودوەرﮔﺮﺗﻦ ﻟــە ﭘﺎرﺗﯽ ﻛﺮێﻜﺎری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺋەو ﺟﻤﻮﺟﯚﻧە دەوەﺳــﺘێﻨێ، ﺋەوەش ﺑــە ڕووﻧﯽ دەرﻛەوت و ﭼەﻛﺪاراﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە ڕێﮕەﯾﺎن ﻧەدا ﭘێﺸــﻤەرﮔەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەت ﺑﮕەڕێﻨــەوە ﻧﺎوﺧــﯚی ڕۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن“. ﻧێﺮدراوێﻜﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑﯚ ﻧﺎوﭼەﻛە ،ﺑە“ﺋﯚرﺷــەﻟﯿﻢ ﺋﯚﻧﻼﯾﻦ“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧــﺪووە ،ﭘﺎرﺗﯽ ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟەژێﺮ ﭘەردەی ھﯿﻼﻟﯽ ﺷﯿﻌﯿﯿەوە ﺧﯚی ڕێﻚ ﺧﺴﺘﻮوەﺗەوە، ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﭘﺎش ﺋەوەی ﺟەﻣﯿﻞ ﺑﺎﯾﻚ و ﺑەﺳــێ ھﯚزات ﺑﻮون ﺑە ھﺎوﺳەرۆﻛﺎﻧﯽ /ھەردووﻛﯿﺎن ﺷﯿﻌەی ﻋەﻟەوﯾﻦ و ڕﯾﺸە و ﺑﻨەﭼەﯾەﻛﯽ ﺷــﯿﻌﺎﯾەﺗﯿﯿﺎن ھەﯾە /و ﺳــﯚزﯾﺎن ﺑﯚ ﺋێﺮاﻧﯽ ﻣەزەوی ﺷــﯿﻌە ﺟﻮوڵێﻨﺮا و ﺋﯿﺘﺮ ﭼەﻛﯿﺎن ﺑە ڕووی ﺗﺎراﻧﺪا ﺑەرز ﻧەﻛﺮدەوە. ﻻوازﺑﻮوﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﺷــەڕﻛﺮدﻧﯽ ﭘەﻛەﻛــە دژ ﺑە ﺋەﻧﻘەرە، ﺧﻮاﺳــﺘێﻜﯽ ﮔەورەی ﺗﺎران دێﻨێﺘە دی ،ﭼﻮﻧﻜە ھەرﯾەك ﻟە ﻓﺎرس و ﺗﻮرﻛەﻛﺎن ﻟە ﻣێﮋووی ﺳــەردەﻣﯽ ﺳەﻓەوی و ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧەوە ،ﺑەردەوام ﺷــەڕ و ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿﺎن ھەﺑﻮوە و ھەوڵﯽ ﻻوازﻛﺮدﻧﯽ ﯾەﻛﺘﺮﯾﺎن داوە .ﺑە ڕواﻧﯿﻦ ﻟەم ﭘێﺸــﯿﻨە ﻣێﮋووﯾﯿﯿەوە ،ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﻜﺮدﻧﯽ ﺗﺎران ﺑﯚ ﭘەﻛەﻛە ﻛە ﺷەڕی ﻻوازﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ دەﻛﺎت ،ﻛﺎرێﻜــﯽ زۆر ﮔﺮﻧﮕە ﻟەﺑﺎرەی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺗﺎراﻧەوە.
ﺟﮕە ﻟەوەش ،ﺑەرﮔﺮﺗﻦ ﻟە ﮔﺮژی و ﺷەڕی ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەت و ﺧﯚﺑەﻛﻮﺷــﺘﺪاﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە دژ ﺑە ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ڕێﮕﺮﻛﺮدﻧﯿﺎن ﻟــە ﮔەڕاﻧــەوە ﺑــﯚ ﻧﺎوﭼە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ،ﭘﯿﺮۆزی و ﮔﺮﻧﮕﯿﯿەﻛــﯽ ﺋﺎﺑــﻮوری و ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔەورەی ﺑﯚ ﺗﺎران ھەﯾە، ﺋێﺮان ﻟەﺟﯿﺎﺗــﯽ ﭼەﻛﺪاراﻧﯽ ﺧﯚی و ﭼەك و ﭘﺎرە ﺧەرج ﺑﻜﺎت ،ﺑﯚ ﻛێﻮﻣﺎڵﻜﺮدﻧﯽ ﭼﯿﺎﻛﺎن و ڕێﮕﺮی ﻟە ﺟﻤﻮﺟﯚڵﯽ ﭘێﺸــﻤەرﮔەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھــەت ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺑــە ﻧﺎردﻧﯽ ﺑڕی ﻛەﻣﯽ ﭼــەك ﻧﺎوە ﻧﺎوە ﺑــﯚ ﭘەﻛەﻛە ،ﮔەرﯾــﻼ دەﻛﺎت ﺑە ﭘﺎرێﺰەری ﺳــﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ و ﺋﺎڵﯚزﯾﯿەﻛﺎﻧﯿــﺶ ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ زۆرﺗــﺮ دەﻛﺎت ،ﺑەم ھﯚﯾەوە ﺗــﺎران ﺑە ﺑەردێﻚ دوو ﭼﯚﻟەﻛە دەﻛﻮژێ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەﮔەر ﺋەم ﻛﺎراﻧەی ﺧﯚی ﺑﯿﻜﺎت ،ﺑﻮدﺟەی زۆر و ﺳەرﭼﺎوەی ﻣﺮۆﯾﯽ و ﺳەرﺑﺎزی زۆری ﭘێﻮﯾﺴﺖ دەﺑێﺖ. ﺋەو ﭘێﮕە ﺋﯿﺴــﺮاﺋﯿﻠﯿﯿە زﯾﺎﺗــﺮی ﻧﻮوﺳــﯿﻮە و ﺋﺎﻣﺎژە ﺑەوە دەدات ”ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭘەﻛەﻛە و ﺋێﺮان ﺑﯚ ﺳــﺎڵﯽ 1990 دەﮔەڕێﺘەوە ،ﻟە 1999ش ﭼەﻧﺪ ﺳــەرﻛﺮدەﯾەﻛﯽ ﭘەﻛەﻛە ڕۆﯾﺸﺘﻮوﻧەﺗە ڕۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻟەﮔەڵ ﺑەرﭘﺮﺳﺎﻧﯽ ﭘﺎﺳــﺪاران و ھەواڵﮕﺮﯾﯽ ﺋێﺮان ﻛﯚ ﺑﻮوﻧەﺗــەوە و دواﺗﺮ ﻧﺎو ﺑەﻧﺎوە داﻧﯿﺸﺘﻦ ﻟە ﻧێﻮان ھەردووﻻ ھەﺑﻮوە .دوای ﺟەﻧﮓ و ﺋﺎڵﯚزﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻮورﯾﺎ ،ﺗﺎران و دﯾﻤەﺷﻖ ﭘێﻜەوە ﭘەﻛەﻛە ﺑﯚ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﭼﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻗەﻧﺪﯾﻞ و ﺑﺎﻛﻮری ﺳﻮورﯾﺎ ﺋﺎراﺳﺘە دەﻛەن ﺑەو ﺟﯚرەی ﺧﯚﯾﺎن دەﯾﺎﻧەوێ“.
2017/ 4/ 19 ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم26 ،
ت و ﭼەﻛەﻛﺎﻧﯽ ﻟە ﻛﻮێﻮە دێﻦ؟
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
دوای ھﺎﺗﻨــﯽ داﻋــﺶ ،ﺑەﻏﺪا ﺑــە ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯿﯽ ﻣﯚﺳﻜﯚ ﻣﻮوﺷەﻛﯽ دژە ﻓڕۆﻛەی ﺑە ﭘەﻛەﻛە دا
11
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
12 ﺋەو رووﺑەرە ﺑﺮﯾﺘﯿﯿە ﻟە ﻣەودای ﻧێﻮان ھەوﻟێﺮ و ﻛﯚﯾە ﺑە ﺑەرﯾﻨﯽ دوو ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا 131ﻣﻠﯿﯚن ﻣەﺗﺮی ﭼﻮارﮔﯚﺷە زەوی ﺑە وەﺑەرھێﻨەران دراوە
وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎن ﺗﺎﺷﺎن ﺋەﮔــەر ھەﻣــﻮو ﺋــەو زەوﯾﯿﺎﻧە ﻟە ﺷﻮێﻨێﻚ ﻛﯚ ﺑﻜەﯾﻨەوە ﻛە دەﺳﺘەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە 10ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ﺑە وەﺑەرھێﻨەراﻧــﯽ داوە ﺑﯚ ﺋەوەی ﭘڕۆژەی ﺟﯚراوﺟﯚری ﻟێ ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺋــەوا دەﻛﺎﺗــە رووﺑەرێﻚ ﺑە ﻣەودای ﻧێــﻮان ھەوﻟێﺮ و ﻛﯚﯾە و ﺑەرﯾﻨــﯽ دوو ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ .ﺳــەﯾﺮ ﻟەوەداﯾە ﻧﺰﯾﻜەی ﻧﯿﻮەی ﺋەو رووﺑەرە ﺑﯚ ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ ﻧﯿﺸﺘەﺟێﺒﻮوﻧە. ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋﺎﺑﯽ ﺳــﺎڵﯽ 2006ەوە ﺗﺎ ﺳەرەﺗﺎی ﺷــﻮﺑﺎﺗﯽ ﺋەﻣﺴــﺎڵ ،ﺑە ﻗەﺑﺎرەی ﻧﺰﯾﻜەی 47ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻر ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن وەﺑەرھێﻨﺎن ﻛــﺮاوە و ﺑە ﮔﺸــﺘﯽ 765ﭘڕۆژە ﻟە ﺳــێﻜﺘەرە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎن ﺟێﺒەﺟێ ﻛــﺮاون ﯾﺎن ﻟــە ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﺪان و ھێﺸــﺘﺎ ﺗــەواو ﻧەﺑــﻮون .ﺑــە
ﻧﺰﯾﻜەی ﻧﯿﻮەی ﺋەو رووﺑەرەی ﺑﯚ ﭘڕۆژەﻛﺎن ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮاون ،ﺑﯚ ﻛەرﺗﯽ ﻧﯿﺸﺘەﺟێﺒﻮون ﺑﻮوە.
ﻟەﻻﯾەن دەﺳــﺘەﻛەوە داﺑﯿﻦ ﻛﺮاوە ﻛە دەﻛﺎﺗە ﺳــەرووی 131ﻣﻠﯿﯚن ﻣەﺗﺮی ﭼﻮارﮔﯚﺷە. ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەر ﻟە دوای 2006ﻛە دەﺳــﺘﯽ ﺑە
دﻛﺘﯚر ﻋەﺑﺪو ﭘﺸﺪەری ﭘﺴﭙﯚڕی ﺋﺎﺑﻮوری:
ﺗەرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧــﯽ زەوی ﺑــﯚ ﭘــڕۆژەﻛﺎن ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ،ﺑە ﺷێﻮەی ﭘﯚﻟێﻨﺒەﻧﺪی و ﻟە رێڕەوێﻜﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎو و ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﺪا ﻧەﺑﻮوە ﮔﻮێﺮەی دواﯾﯿﻦ ﺋﺎﻣﺎری دەﺳــﺘەی وەﺑەرھێﻨﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــﯚ ﺋــەو ﭘڕۆژاﻧە52 ، ھەزار و 491دۆﻧﻢ زەوی ﻟە ﺷــﺎر و ﺷــﺎرۆﻛەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن
ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻛﺮد ﺑــﯚ ھﺎﻧﺪاﻧــﯽ وەﺑەرھێﻨەران، ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺋﯿﻤﺘﯿﺎزی دا ،ﯾەﻛێﻚ ﻟەواﻧە ﺑﺮﯾﺘﯽ ﺑﻮو ﻟە ﺗەرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﯽ زەوی ﺑﯚ ﭘڕۆژەﻛﺎن.
ﻟەو 52ھــەزار و 491دۆﻧﻢ زەوﯾﯿە، 31ھــەزار و 414دۆﻧﻢ ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ھەوﻟێــﺮ ﺑــە ﭘــڕۆژەﻛﺎن دراوە ،ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛﺎﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ و ھەڵەﺑﺠەدا 14ھەزار و 730دۆﻧﻢ و ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔﺎی دھﯚﻛﯿﺶ ﺷەش ھەزار و 345دۆﻧﻢ زەوی ﺑە ﭘڕۆژەﻛﺎن دراوە. ﻟە ﺗەرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﯽ زەوی ﺑﯚ ﭘڕۆژەﻛﺎن، ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ھەوﻟێﺮ ﭘﺸــﻜﯽ ﺷــێﺮی ﺑەرﻛەوﺗــﻮوە و ﻧﺰﯾﻜــەی % 60ی زەوی ھەﻣﻮو ﭘڕۆژەﻛﺎن ﻟەو ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾە ﺑﯚ ﭘڕۆژەﻛﺎن ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮاوە. ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑﮕﻮﺗﺮێــﺖ ﯾەﻛێﻚ ﻟەو ھﯚﻛﺎراﻧەی وای ﻛﺮدووە ﻟە ھەوﻟێﺮ زۆرﺗﺮﯾــﻦ رووﺑــەری زەوی ﺑــﯚ ﭘــڕۆژەﻛﺎن ﺗەرﺧﺎن ﺑﻜﺮێﺖ ،ﯾەﻛەم ﺋەوەﯾــە ﻟــە ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛە ﻟــەرووی ﻗەﺑﺎرەی وەﺑەرھێﻨﺎﻧەوە ﻧﺰﯾﻜـــەی % 56ی ﭘﺸﻜﯽ ھەﻣﻮو وەﺑەرھێﻨﺎﻧﯽ
ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺑەرﻛەوﺗــﻮوە و دووەﻣﯿــﺶ ﺋەوەﯾــە زۆرێــﻚ ﻟە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧــﯽ ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﻮوﻧﯿﺶ ﻟە ھەوﻟێﺮ ﺋەﻧﺠﺎم دراون. ﻟە ﺳــێﻜﺘەرە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎن زۆرﺗﺮﯾﻦ رووﺑــەری زەوی ﺑــﯚ ﺳــێﻜﺘەری ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﺒﻮون ﺗەرﺧــﺎن ﻛﺮاوە ﻛە ﺑﺮﯾﺘﯿﯿــە ﻟە 24ھــەزار و 550 دۆﻧــﻢ زەوی ﻛە ﻧﺰﯾﻜــە ﻟە ﻧﯿﻮەی رووﺑەری ھەﻣﻮو ﺋەو زەوﯾﯿﺎﻧەی ﺑە وەﺑەرھێﻨەران دراون. زۆرﺗﺮﯾﻦ رووﺑــەری زەوی ﻟە ﭘﻠەی دووەم ﺑە ﺳــێﻜﺘەری ﭘﯿﺸەﺳﺎزی دراوە ﻛــە ﺑﺮﯾﺘﯿﯿــە ﻟە ﺳــەرووی 10ھەزار دۆﻧﻢ ،ﻟــە دوای ﺋەوﯾﺶ ﺳێﻜﺘەری ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑە ﺷەش ھەزار و 329دۆﻧﻢ و ﺳێﻜﺘەری ﮔەﺷﺘﯿﺎری ﺑە ﭘێﻨﺞ ھەزار و 679دۆﻧﻢ ﻟە ﭘﻠەی ﺳــێﯿەم دێﺖ .ﻛەﻣﺘﺮﯾﻦ رووﺑەری
زەوی ﺑــﯚ ﺳــێﻜﺘەری ﺑﺎﻧﻜــﺪاری ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮاوە ﻛــە ﻛەﻣﺘﺮە ﻟە دوو دۆﻧﻢ. ﻛەرﺗﯽ ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵ ﺳێ ھەزار و 626 دۆﻧﻤﯽ ﺑﯚ ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮاوە ﻛە دەری دەﺧﺎت ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭼﺎرەﮔێﻜﯽ ﺋەو زەوﯾﯿﺎﻧە ﺑﯚ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵ ﺗەرﺧﺎن ﻧەﻛــﺮاوە ﻛــە ﺑﯚ ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﺒﻮون ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮاون. ﺑە واﺗﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ،ﺋــەو زەوﯾﯿﺎﻧەی ﻟە 10ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ﺑە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨــﺎن دراون ،ﺑﺮﯾﺘﯿﯿــە ﻟە زەوﯾﯿەك ﺑــە درێﮋﯾﯽ 65ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ و ﺑــە ﺑەرﯾﻨــﯽ دوو ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ .واﺗە ﺋەﮔەر ھەﻣﻮو ﺋەو زەوﯾﯿﺎﻧەی دراوەﺗە وەﺑەرھێﻨــەران ﻟە ﻧێــﻮان ھەوﻟێﺮ و ﻛﯚﯾەدا ﻛــﯚ ﺑﻜﺮێﻨــەوە ،دەﺑێﺘە رووﺑەرێﻚ ﺑە ﺑەرﯾﻨﯽ دوو ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ و درێﮋﯾﯽ ﻣــەودای ﻧێﻮان ھەوﻟێﺮ و
ﻛﯚﯾە. ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑﮕﻮﺗﺮێﺖ دەﯾﺎن ﭘڕۆژە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ھەن ﻛە ﭘێﺸﺘﺮ زەوﯾﯿﺎن ﭘێ دراوە ،ﺑەم ﻧەﮔەﯾﺸــﺘﻮوﻧەﺗە ﻗﯚﻧﺎﻏــﯽ ﭘێﺪاﻧــﯽ ﻣﯚڵــەت ،ﺑﯚﯾە زەوﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟێ ﺳــﺘێﻨﺪراوەﺗەوە. وەك ﺳەرﺑەﺳــﺖ ﺧﺪر ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺋﺎﻣــﺎری دەﺳــﺘەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﺑﯚ ”وﺷە“ ﺧﺴﺘﯿە ڕوو ،ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو 65ﭘڕۆژەﯾــﺎن ھەڵﻮەﺷــﺎﻧﺪەوە ﻛە ھێﺸﺘﺎ ﻧەﮔەﯾﺸﺘﺒﻮوﻧە ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﭘێﺪاﻧﯽ ﻣﯚڵەت و ﺑە ﺳەرﺟەﻣﯿﺎن ﺳێ ھەزار و 286دۆﻧﻢ زەوﯾﯿﺎن ﺑﯚ ﺣﻜﻮوﻣەت ﮔەڕاﻧﺪووەﺗــەوە .ﭘێﺸــﺘﺮﯾﺶ وەﺑەرھێﻨــەران ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﭘڕۆژەﯾﺎن ﺑــﯚ ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺗﺮ ﻗﯚﺳــﺘﻮوەﺗەوە ﻛــە دواﺟــﺎر زەوﯾﯿەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﻟێ وەرﮔﯿﺮاﯾەوە. دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺑﯿﻨﺎﺳﺎزی ﻟە ﺷێﻮەی ﺋﺎﺳــﯚﯾﯽ ﻟــە ﺟێﮕەی ﺳــﺘﻮوﻧﯽ، ﯾەﻛێﻜە ﻟەو ھﯚﻛﺎراﻧەی زەوﯾﯿەﻛﯽ زۆر ﺑﯚ ﭘــڕۆژەﻛﺎن ﺗەرﺧﺎن ﺑﻜﺮێﺖ و ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯿﺶ زۆر ﻓﺮاواﻧﺘــﺮ ﺑﺒﻦ ﻛــە دواﺟــﺎر ﻟــە ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزارﯾﺪا ﺑﻮدﺟەﯾەﻛﯽ زۆر دەﺧەﻧە ﺳەرﺷﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت. دﻛﺘﯚر ﻋەﺑﺪو ﭘﺸﺪەری ﭘﺴﭙﯚڕی ﺋﺎﺑــﻮوری ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﭘێــﯽ واﯾە، ﺗەرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﯽ زەوی ﺑﯚ ﭘڕۆژەﻛﺎن ﻟە
ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﻟە رێڕەوێﻜﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎو و ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﺪا ﻧەﺑﻮوە و ﻟە داﺑەﺷﻜﺮدن و ﺗەرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧــﯽ زەوی ﺑﯚ ﭘڕۆژەﻛﺎن ﭘﯚﻟێﻨﺒەﻧــﺪی ﻧەﻛﺮاوە .ﺑــﯚ ﻧﻤﻮوﻧە زەوﯾﯿەك ﻛە ﺑﯚ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵ ﺑﺸێﺖ، ﺑە ھﯿﭻ ﺷێﻮەﯾەك ﻧﺎﺑێﺖ ﺋەو زەوﯾﯿە ﺑﯚ ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﺒﻮون ﯾﺎن ﮔەﺷــﺘﻮﮔﻮزار ﺗەرﺧﺎن ﺑﻜﺮێﺖ .ﺋەو دەڵێﺖ ”زەوی ﺑێ ﻛەڵﻚ ﺑﯚ ﺋەو ﺟﯚرە ﭘڕۆژاﻧــە ﺑﺎﺷــە و دەﺑێﺖ ﻛەﻣﺘﺮﯾﻦ رووﺑەرﯾﺶ ﺑەﻛﺎر ﺑﮫێﻨﺮێﺖ“. ﺑەﺑﯚﭼﻮوﻧــﯽ ﺋەو ﭘﺴــﭙﯚڕە ،ﯾەﻛێﻚ ﻟــەو ﻛێﺸــﺎﻧەی وای ﻛــﺮدووە زەوﯾﯿەﻛــﯽ زۆر ﺑــﯚ ﭘــڕۆژەﻛﺎن ﺗەرﺧﺎن ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺷــێﻮەی ﺧﺮاﭘﯿﯽ ﺳﯿﺴﺘەﻣﯽ ﺑﯿﻨﺎﺳﺎزی ﺑﻮوە و ﺋەﮔەر زۆرێﻚ ﻟــە ﭘڕۆژەﻛﺎن ﺑە ﺷــێﻮەی ﺳــﺘﻮوﻧﯽ دروﺳــﺖ ﺑﻜﺮاﻧﺎﯾە ،ﺋەوا ﺋەوەﻧــﺪە زەوﯾﯿەﯾــﺎن ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻧەدەﺑــﻮو ،ﺟﮕەﻟەﻣــە ﺗێﭽــﻮوی ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزارﯾﯿەﻛﺎﻧﯿــﺶ ﭼەﻧــﺪان ھێﻨﺪە ﻛەﻣﺘﺮ دەﺑﻮوەوە. ﺋەﮔــەر ﺑــەم ﺳﯿﺎﺳــەﺗە زەوی ﺑﯚ ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨــﺎن ﺗەرﺧﺎن ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺋــەوا ﻧەوەﻛﺎﻧــﯽ داھﺎﺗﻮو دەﺑێــﺖ ﻟە ﺑﺴــﺘێﻚ زەوی ﺑﮕەڕێﻦ ﺑﯚ ﺋــەوەی ﺑﯿﻜەن ﺑە ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵ و ﺑەرھەﻣەﻛــەی دەرﺧــﻮاردی ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﺪەن.
ﮔﺮێﺒەﺳﺘﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ ھەڵﻮەﺷێﻨﺮاﯾەوە ﺳەرﭘەﺷﺘﯿﺎری ﻣەرزی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯽ ﺑﺎﺷﻤﺎخ:
ﺟﻮوڵەی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ زﯾﺎدی ﻛﺮدووە وﺷە /رێﺒﯿﻦ ﭘێﻨﺠﻮێﻨﯽ ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ دڵﻨﯿﺎﯾــﯽ ﻧﺎﺳــﺮاو ) (cocﻟــە ﺧﺎڵە ﺳــﻨﻮورﯾﯿە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن راﮔﯿــﺮا و ﺳەرﭘەرﺷــﺘﯿﺎری ﻣــەرزی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿــﯽ ﺑﺎﺷــﻤﺎخ رای دەﮔەﯾەﻧێــﺖ ،ﭘێﺸــﺘﺮ ﺑەھــﯚی ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨەوە داھﺎت ﻛەﻣﯿﯽ ﻛﺮدﺑــﻮو ،ﻟە دوای راﮔﺮﺗﻨﯽ ﻛﺎری ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧــەوە ،ﺟﻮوڵــەی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﮔەﺷەی ﻛﺮدووە. ﺋەزوەر ﻣەﺣﻤﻮود ،ﺳەرﭘەرﺷﺘﯿﺎری ﻣــەرزی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯽ ﺑﺎﺷــﻤﺎخ، ﺑە“وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ” ،ﺋێﻤە ﻻرﯾﻤﺎن ﻧﯿﯿە ﻟە ھەﺑﻮوﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻛﺎراﻣە و ﭘﺴﭙﯚڕ ﻟە ﻣەرزەﻛەﻣﺎﻧﺪا ،ﺑەم ﺋەوەی ﺋــەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾﺎﻧە ﻟە ﻣــﺎوەی ﭘێﻨﺞ ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ﻛﺮدووﯾﺎﻧە ،ﺑێﺠﮕە ﻟەوەی ﺑﻮوﻧەﺗە ھﯚی ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەی رێﮋەی ﺋﺎڵﻮﮔﯚڕی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻟە ﻧێﻮان ھەرێﻢ و ﺋێﺮاﻧﺪا ،ھەروەھﺎ % ٧٥ی ﺋەو داھﺎﺗﺎﻧەی دەﺳﺘﯿﺎن دەﻛەوت ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن ھەڵﺪەﮔﺮت و ﺗەﻧﯿﺎ % 25ی ﺑﯚ ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑﻮو“. ﻟە ﻛﯚﺗﺎی ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺷــﻮﺑﺎﺗﯽ راﺑﺮدوو ﺑەﺑڕﯾﺎرێﻜﯽ ﻧﻮێــﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﮔﺸﺘﯿﯽ ﮔﻮﻣﺮگ ﻟە وەزارەﺗﯽ داراﯾﯽ و ﺋﺎﺑﻮورﯾــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻢ،
ﻛﺎرﻛﺮدﻧــﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ ﻟە ﺧﺎڵە ﺳﻨﻮورﯾﯿەﻛﺎن راﮔﯿﺮا و ﮔﺮێﺒەﺳﺘﯽ ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯿﺎن ﺑﯚ ﺗﺎزە ﻧەﻛﺮاﯾەوە .ﺋێﺴﺘە ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﺋەو ﻛﺎﯾﺎﻧەی ﻟــە ﻣەرزەﻛﺎﻧەوە ھﺎوردە دەﻛﺮێﻦ ،ﺑە ﻻﯾەﻧﯽ ﺗﺮ ﺳﭙێﺮدراوە. ﻣەﺣﻤــﻮود دەڵــێ” ،وەك ﺷــﻮێﻨﮕﺮەوەﯾەك ﺑﯚ ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻧــە ﺑﯚ ﺋــەوەی ﻛﺎروﺑﺎری رۆژاﻧەی ﺑﺎزرﮔﺎﻧــﺎن و ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﭘەﻛــﯽ ﻧەﻛەوێــﺖ ،ﺑەﭘێــﯽ ﮔﺸــﺘﺎﻧﺪﻧێﻜﯽ ﻧﻮێــﯽ ﺑڕﯾﺎرێﻜــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن، ﻟەﻣــەوﻻ ﺑەﭘێﯽ ﭼەﻧــﺪ ﺧﺎڵێﻚ ﻟە ﻣەرزە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا ،ﻟەﺑﺎرەی ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨﯽ ﭘێﺸــﻮەﺧﺘە )(COC ﻛﺎروﺑﺎری ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن راﯾﯽ دەﻛﺮێﺖ“. رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە” ،وەﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻛﺎری ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎﻛﺎن ﺑەﺑڕﯾﺎرێﻜــﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ وەزﯾﺮان ﺑﻮو ،ﻟە ﺋێﺴﺘەﺷﺪا ﻛﻮاﻟێﺘﯽ ﻛﯚﻧﺘڕۆڵــﯽ ﺟــﯚری و ﺗﺎﻗﯿﮕــەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻧە دەﻛــەن ،واﺗە ﺣﻜﻮوﻣــەت ﺧﯚی ﻛﺎری ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎن دەﻛﺎت“. ﻣــەرزی ﺳەرﭘەرﺷــﺘﯿﺎری ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿــﯽ ﺑﺎﺷــﻤﺎخ دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛﺎﺗەوە” ،ﭘــﺎش راﮔﺮﺗﻨﯽ ﻛﺎری ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎن ،ھەﺳﺖ ﺑەزﯾﺎدﺑﻮوﻧﯽ ﺟﻤﻮﺟﯚڵــﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧــﯽ دەﻛەﯾﻦ،
ﭼﻮﻧﻜــە ﭘێﺸــﺘﺮ ﺑــﺎری ﻛﺎ و ﻛەﻟﻮﭘەﻟەﻛﺎن ﻟە ﺋێﺮاﻧــەوە دەﺑﺮاﯾە ﺑەﺳــڕە و ﻟەوێﻮە دەھێﻨﺮاﯾە ﺧﺎﻛﯽ ﻋێــﺮاق ،ﻟەﺑەرﺋەوەی ﻟــەوێ ﺋەو ﺑڕواﻧﺎﻣەﯾــە ﻧەﺑــﻮو ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ھەﻣﻮوﯾــﺎن ھﺎﺗﻮوﻧەﺗــەوە ﻣەرزی ﺑﺎﺷﻤﺎخ“. ﻟە ﻣﺎوەی راﺑــﺮدوودا ،ﭼەﻧﺪان ﺟﺎر ﺷــﯚﻓێﺮاﻧﯽ ﺑﺎرھەڵﮕــەری ﻣەرزی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯽ ﺑﺎﺷﻤﺎخ دژی ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺋــەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻧە ﺧﯚﭘﯿﺸــﺎﻧﺪاﻧﯿﺎن ﻛﺮدووە ،ﭼﻮﻧﻜــە ﭘﺎرەﯾەﻛﯽ زۆرﯾﺎن وەرﮔﺮﺗﻮوە ،واﺗە ﺋــەوان ﺑەﺟﯚرێﻚ ﻟە ﺟﯚرەﻛﺎن ھــﯚی ﻛەﻣﺒﻮوﻧەوەی داھﺎت و ﺟﻮوڵەی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑﻮون. ﺷــﺎﺧەوان ﺑەﻛــﺮ ،ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ﮔﻮﻣﺮﮔﯽ ﻣەرزی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯽ ﺑﺎﺷﻤﺎخ ،ﺑﯚ ”وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧــﺪ ،ﻟــەدوای وەﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ، ﻟەﮔــەڵ ﺷــﺎﻧﺪێﻜﯽ ﺗەﻛﻨﯿﻜــﯽ ﻟــە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ﺗﺎﻗﯿﮕــەی ﺑﯿﻨﺎﺳــﺎزی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ و ھﯚﺑــەی ﺗﺎﻗﯿﮕــە ﻛێڵﮕەﯾﯿﯿــەﻛﺎن ،ﺑڕﯾــﺎر درا ﺑەﻛﺮدﻧــەوەی ﺗﺎﻗﯿﮕەﯾــەك ﺑﯚ ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﻛەرەﺳﺘە و ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﺑﯿﻨﺎﺳﺎزی ھﺎوردەﻛﺮاو ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎن. دووﭘﺎﺗــﯽ ﻛــﺮدەوە” ،ﻟەﺑەرﺋەوەی ﻟە ﻣﺎوەی راﺑــﺮدوودا ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨﯽ ﭘێﺸــﻮەﺧﺘە )(COC
ﻛــە ﻛﺎری ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨﯿﺎن ﻟــە ﺧﺎڵە ﺳﻨﻮورﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻢ دەﻛﺮد ،ﺑەم دواﺗﺮ ﻛﯚﺗﺎ ﺑەﮔﺮێﺒەﺳﺘﯽ ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯿﺎن ﻟەﮔــەڵ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھــﺎت و ﻛﺎر ﻧﺎﻛــەن، ﻟەﺑﺮی ﺋەوە ھــەوڵ دەدرێﺖ ﭼەﻧﺪ ﺗﺎﻗﯿﮕەﯾەﻛﯽ ﺟێﮕﺮەوە ﻟە ﻣەرزەﻛﺎن ﺑﻜﺮێﺘەوە“. زﯾﺎﺗﺮ دەڵــێ” ،ﺑەﻛﺮدﻧــەوەی ﺋەو ﺗﺎﻗﯿﮕەﯾــە ﺋﺎﺳــﺎﻧﻜﺎرﯾﯽ زﯾﺎﺗــﺮ ﺑﯚ ﻛﺎروﺑــﺎری ھﺎووﺗﯿﯿﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن دەﻛﺮێﺖ و ﭘﺸــﻜﻨﯿﻦ ﺑﯚ ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚ و ﻛﺎﺷــﯽ و ﮔەچ دەﻛﺮێﺖ ،ﺋێﺴﺘە ھﯚﺑەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرەﻧﺘﯿﻨەی ﭬێﺘﯿﻨەری و ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵ و ﻛﻮاﻟێﺘﯽ ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵ و ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯿﻤﺎن ھەﯾــە و ﺗﺎﻛە
ﺷﺖ ﻛە ﻧﯿﻤﺎﻧە ﺗﺎﻗﯿﮕە ﺑﯿﻨﺎﺳﺎزﯾﯿە، ﺑەﻛﺮاﻧــەوەی ﺋەوﯾــﺶ ھﯿــﭻ ﻛێﺸەﯾەﻛﻤﺎن ﻧﺎﻣێﻨێﺖ و ﻟەﻣەوﻻش ﭘﺸﺖ ﺑە ھﯚﺑە و ﻛﺎرﻣەﻧﺪاﻧﯽ ﺧﯚﻣﺎن دەﺑەﺳﺘﯿﻦ“. رووﻧﯽ ﻛﺮدەوە” ،ﺋێﻤە ﭘێﻤﺎن ﺑﺎﺷﺒﻮو ﺋەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾﺎﻧە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن راﺑﮕﺮن، ﻟەﺟﯿﺎﺗﯽ ﺋەوە ﭘﺸــﺖ ﺑﺒەﺳــﺘﯿﻦ ﺑــە ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯽ ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵــﯽ ﺟــﯚری ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﻣﺎن ﻛــە ھەﻣﻮوﯾــﺎن ﺗﺎﻗﯿﮕەی زۆر ﭘێﺸﻜەوﺗﻮوﯾﺎن ھەﯾە و دەﺑێﺘە داھﺎﺗێﻚ ﺑﯚ ﺧﯚﻣﺎن و ﭘﺸﺘﺒەﺳــﺘﻨە ﺑەﺧﯚﻣﺎن .ﺋەوان ﺑڕواﻧﺎﻣەﯾﺎن داوە ﺑە ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻞ ،ﺑەم ﭘﺎش ﻛەﺷﻒ ﺑﯚﻣﺎن دەرﻛەوﺗــﻮوە ﺋێﺮﺑــﺎگ و ﺋەی ﺑﯽ
ﺋێﺴﯽ ﻧﯿﯿە ،ﺋەﻣەش ﺑەﭘێﯽ ﻛﻮاﻟێﺘﯽ ﻛﯚﻧﺘڕۆڵــﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﻧﺎﺑێﺖ ﺑﮫێﻨﺮێﺘە ﻧﺎوەوە“. ﺑەﭘێﯽ ﺋﺎﻣﺎرێﻜــﯽ ﺑەرێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕــەی دەروازەی ﺧﺎڵــﯽ ﺳﻨﻮوری ﺑﺎﺷــﻤﺎخ ،ﻛە وێﻨەﯾەﻛﯽ دراوەﺗە ”وﺷــە“ ،داھﺎﺗﯽ ﺳــﺎڵﯽ 2016ی ﺳــﻨﻮوری ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿــﯽ ﺑﺎﺷﻤﺎخ ،ﺑﺮﯾﺘﯽ ﺑﻮوە ﻟە ) (168ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨﺎر ،ﺑەم داھﺎﺗەﻛەی ﻟەﺳــﺎڵﯽ 2015ﮔەﺷﺘﺒﻮوە ﻧﺰﯾﻜەی 275ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨﺎر ،ﺑەو ﭘێﯿەش ﺑێﺖ ،داھﺎﺗﯽ ﺋەو ﺳﻨﻮورە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن، زﯾﺎﺗــﺮ ﻟە ﻧﯿــﻮە داﺑەزﯾﻮە .ﺳــﺎﻣﺎڵ ﻋەﺑﺪوﻟڕەﺣﻤﺎن ﻋەزﯾﺰ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯿﯽ ﮔﻮﻣﺮﮔﯽ ھەرێﻢ ،ﺑﯚ ”وﺷە“،
ﺑﺎﺳــﯽ ﻟەوە ﻛــﺮد ،دوای ﻧﯿﮕەراﻧﯽ ﺷــﯚﻓێﺮان و ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﯾﺎن ﻟەﮔەڵ ﺳەرﭘەرﺷــﺘﯿﺎراﻧﯽ ﺧﺎڵە ﺳﻨﻮوری و ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ھەرێــﻢ، ﺑەﻧﻮوﺳﺮاوێﻚ ﻛە ﺋﺎراﺳﺘەی ﺳەرﺟەم ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ﮔﺸــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﮔﻮﻣــﺮگ ﻟــە ﺧﺎڵــە ﺳــﻨﻮورﯾﯿە ﻛــﺮدووە، ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﺳــەرﺟەم ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ )(COCﯾﺎن راﮔﺮﺗﻮوە. ﺋــەو دەڵــێ” ،ﭘێﺸــﺘﺮ ﺋــەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻧە ﮔﺮێﺒەﺳــﺘﯿﺎن ھەﺑﻮوە ﻟەﮔــەڵ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێــﻢ، ﺑــەم ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯿــﺎن راﮔﯿــﺮاوە و ﮔﺮێﺒەﺳﺘەﻛﺎﻧﯿﺸــﯿﺎن ﺗــﺎزە ﻧەﻛﺮاوەﺗەوە“.
ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺳەﺗﺎن ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﺑەن
زەﯾﺘــﻮون ﻋەﺑــﺪو ﺑــەدەم ﻛەﻧﮕﺮﻛﺮدﻧەوە ﺑە ”وﺷــە“ دەڵێ، ”ھەر ﻟە ﺳــەرەﺗﺎی دەرﻛەوﺗﻨﯽ ﮔﮋوﮔﯿﺎی ﺑەھﺎرﯾﯿەوە روو ﻟە ﭼﯿﺎ دەﻛەﯾﻦ و ﺑەﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﺧﻮاردﻧﯽ ﺧﯚﻣــﺎن ﮔﮋوﮔﯿــﺎی ﺑەھﺎرﯾﯽ ﻛﯚ دەﻛەﯾﻨەوە“. ھەر ﻟــە دەوروﺑــەری زەﯾﺘﻮون، ﭼەﻧــﺪان ژن و ﭘﯿــﺎوی ﺗــﺮ ﻟــە ﺷــﺎﺧەﻛﺎﻧﯽ ھەوراﻣﺎﻧــﺪا، ﺳــەرﻗﺎڵﯽ ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﮔﮋوﮔﯿﺎ ﺑەھﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧــﻦ ،ھەﻧﺪێــﻚ ﻟەوان ﺗەﻧﯿﺎ ﺟﯚرێﻚ و ﺋەواﻧﯽ ﺗﺮ ﻟە ھەﻣﻮو ﺋەو ﺟﯚرە ﮔﮋوﮔﯿﺎﯾﺎﻧە ﻛﯚ دەﻛەﻧەوە ﻛە ﺑەﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺧﻮاردن ﺑەﻛﺎر دەھێﻨﺮێﻦ. زەﯾﺘﻮون دەڵێ” ،ﻟەم ﺷــﺎﺧﺎﻧەی ﺋێﻤە ﭼەﻧــﺪان ﮔﮋەﮔﯿــﺎی وەك ﺳــﻮورە ﺑﻨەﻛە ﺳﻮور دەﻛﺮێﺘەوە،
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
وﺷە /ھەوراﻣﺎن- ﺷەﻓﯿﻖ ﺑﺎﻧﯽ ﺷﺎری ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆر ﻟە ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ھەوراﻣﺎن ،ﺑەﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﮔﮋوﮔﯿﺎی ﺑەھﺎرﯾﯽ روو ﻟە ﺷــﺎخ و ﭼﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە دەﻛەن .ﻟــەو وەرزەدا ﮔﮋوﮔﯿﺎی ﺑەھﺎری ،ﺑﻮوەﺗە ﺳــەرﭼﺎوەﯾەﻛﯽ داھﺎت ﺑﯚ ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻟە ﺧەڵﻚ.
ﺑەﮔﻮێﺮەی داﺗﺎﻛﺎﻧﯽ وەزارەﺗﯽ ﻛﺎر و ﻛﺎروﺑﺎری ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2007ﺑــەدواوە ھێﻨﺎﻧﯽ ﻛﺮێﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧــﯽ ﻟــە رێﮕــەی ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﺗﺎﯾﺒەﺗەوە ﺑﯚ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮدووە. ﭘێﺸــﺘﺮ 151ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎی ھێﻨﺎﻧﯽ ﻛﺮێــﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧــﯽ ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻣﯚڵەﺗﯿﺎن وەرﮔﺮﺗﺒﻮو، ﺑــەم 39ﻟــە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎﻛﺎن ﺑەھــﯚی ﭘێﺸــێﻠﻜﺮدﻧﯽ ﻣەرﺟــە ﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿەﻛﺎﻧەوە ،ﻣﯚڵەﺗەﻛﺎﻧﯿــﺎن ھەڵﻮەﺷــێﻨﺮاوﻧەﺗەوە و 112 ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﺗﺮ ﻣﺎوﻧەﺗەوە. داﺗﺎﻛﺎﻧــﯽ وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎر رووﻧﯽ دەﻛەﻧــەوە ،ﺗــﺎ ﺣﻮزەﯾﺮاﻧﯽ 2016 زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 34ھەزار و 500ﻛﺮێﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﺑــە ﻓەرﻣــﯽ ﻣﯚڵەﺗــﯽ ﻣﺎﻧــەوە و ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯿﺎن وەرﮔﺮﺗﻮوە ،ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﺳــﺎﻧﯽ 2015 - 2014دا
13
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -رێﺒﯿﻦ ﺑەھــﯚی ﻛﺎرﻛﺮدﻧــﯽ ھــەزاران ﻛﺮێــﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧــﯽ ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ،ﺳــﺎﻧە ﭘﺎرەﯾەﻛﯽ زەﺑــەﻻح دەﭼێﺘــە دەرەوەی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ،ﺷﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری رای دەﮔەﯾەﻧﻦ ،ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﻛﺮێﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺑەو ﻗەﺑﺎرەﯾە ،ﺟﮕە ﻟــە ﻛەﻣﻜﺮدﻧــەوەی دەرﻓەﺗﯽ ﻛﺎر ﻟە ﺑــەردەم ﻛﺮێﻜﺎراﻧــﯽ ﺧﯚﻣﺎڵﯽ، زﯾﺎن ﺑە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ دەﮔەﯾەﻧێﺖ.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺳەرووی 18ھەزار ﻛﺮێﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧﯽ ﮔەﯾﺸﺘﻮوﻧەﺗە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن. دەﺳــﺘەی ﻣﺎﻓــﯽ ﻣــﺮۆڤ ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە رێﮕەی راﭘﺮﺳــﯿﯿەﻛەوە ﻛە ﻟــە رﯾﺰەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺮێﻜﺎراﻧــﯽ ﺑﯿﺎﻧــﯽ ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ داوە ،ﺋەوەی دەرﺧﺴــﺘﻮوە ﻛە رێﮋەی % 23ی ﻛﺮێــﻜﺎران ﻣﻮوﭼەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﻧێﻮان 200-300دۆﻻرە ،رێﮋەی % 32ی ﻛﺮێﻜﺎراﻧــﯽ ﺑﯿﺎﻧــﯽ ﻣﻮوﭼەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﻧێــﻮان 300-400دۆﻻر ،رێﮋەی % 8ی ﻛﺮێــﻜﺎران ﻣﻮوﭼەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟــە ﻧێــﻮان 400-500دۆﻻر و رێـــﮋەی % 18ی ﻛﺮێﻜﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻣﻮوﭼەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟــە ﻧێﻮان 500-600 دۆﻻر و ﺋەواﻧﯽ ﺗﺮ ﻣﻮوﭼەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە 600ﺗﺎ ھەزار دۆﻻری ﻣﺎﻧﮕﺎﻧەﯾە. ﭘێﺸﺘﺮ ﻣﺤەﻣەد ھﺎودﯾﺎﻧﯽ وەزﯾﺮی ﻛﺎر و ﻛﺎروﺑــﺎری ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ”وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪﺑﻮو ،ﻟە ﺳﺎڵﯽ راﺑــﺮدوودا ﺗەﻧﯿﺎ ﭘێﻨﺞ ھەزار و 154 ﻛﺮێﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧﯽ ھﺎﺗﻮوﻧەﺗە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ،ﺋەوەش ﺑەراورد ﺑە ژﻣﺎرەی ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻟە ﺳﺎﻧﯽ ﭘێﺸﺘﺮدا داﺑەزﯾﻨﯽ ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮدووە. ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺳەرﭼﺎوەﻛﺎﻧﯽ وەزارەﺗﯽ ﻛﺎر ،ﺑەھــﯚی ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯽ و راﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘڕۆژەﻛﺎﻧەوە ،ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﻟە ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە دەﺳﺖ داوە و ﺑــﯚ وﺗەﻛﺎﻧــﯽ ﺧﯚﯾــﺎن ﮔەڕاوﻧەﺗەوە ،ﺑەم ﻟە ﺋێﺴﺘەﺷــﺪا ﻟە ﻧێﻮان 10-15ھــەزار ﻛﺮێﻜﺎری
ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻛﺎر دەﻛەن .ﻟەﺳەر ﺋەو ﺑﻨەﻣﺎﯾە ﺋەﮔەر ﻛﺮێﯽ ﻣﺎﻧﮕﺎﻧەی 15ھەزار ﻛﺮێﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺑــە 400دۆﻻری ﺋەﻣەرﯾﻜﯽ ﺑﯚ ھەر ﻛﺮێﻜﺎرێﻚ داﺑﻨﺮێﺖ ،ﻛەواﺗە ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﺷەش ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر و ﺳﺎﻧە 72ﻣﻠﯿــﯚن دۆﻻری ﺋەﻣەرﯾﻜــﯽ ﻟە رێﮕــەی ﻛﺮێﻜﺎراﻧــﯽ ﺑﯿﺎﻧﯿﯿەوە دەﭼێﺘــە دەرەوەی ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ،ﺋەﮔەر ﺋەو ﺑڕەﭘﺎرەﯾە ﺑەﺳەر 10ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدوو داﺑەش ﺑﻜﺮێﺖ ،دەﮔﺎﺗە 720ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻری ﺋەﻣەرﯾﻜﯽ و ﺋەوەش ﺑڕێﻜﯽ زەﺑەﻻح ﭘێﻚ دێﻨێﺖ. ﭘێﺸﺘﺮ دەﺳــﺘەی ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن داوای داﻧﺎﻧﯽ ﺳــﻨﻮورێﻜﯽ ﺑﯚ ھێﻨﺎﻧﯽ ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻛﺮد ﺑﻮو ،ﻟەو رواﻧﮕەﯾەوە ﻛە ﺷﻮێﻨەواری ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری ﺧﺮاپ ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا دروﺳﺖ دەﻛەن.
ﻣﺤەﻣەد ﮔﯚﻣەﺷــﯿﻨﯽ ﮔﻮﺗەﺑێﮋی دەﺳﺘەی ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ ﺑﯚ ”وﺷە“ی دووﭘــﺎت ﻛــﺮدەوە” ،ھﺎﺗﻨــﯽ ﺑە ﻟێﺸــﺎوی ﻛﺮێﻜﺎراﻧــﯽ ﺑﯿﺎﻧــﯽ ﺑﯚ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ھــەم دەرﻓەﺗﯽ ﻛﺎر ﻟە ﺑەردەم ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺧﯚﻣﺎڵــﯽ ﺑەرﺗەﺳــﻚ دەﻛﺎﺗەوە و ھەﻣﯿــﺶ ﻛﯚﻣەڵێــﻚ دەرﻛەوﺗﯽ ﺧﺮاﭘﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﺑەدوای ﺧﯚﯾﺪا دێﻨێﺖ“. زۆرﯾﻨــەی ﻛﺮێﻜﺎراﻧــﯽ ﺑﯿﺎﻧــﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا وەك ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزاری ﻣﺎن و ﻛﺮێﻜﺎری ﭘــڕۆژەﻛﺎن ﻛﺎر دەﻛەن ،زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻧﯿﻮەی ﻛﺮێﻜﺎرەﻛﺎن ﻟە رەﮔەزی ﻣێﯿﯿﻨەن. ﮔﯚﻣەﺷﯿﻨﯽ دەڵێ” ،ﻟەو رواﻧﮕەﯾەوە دەﺳــﺘەی ﻣﺎﻓــﯽ ﻣــﺮۆڤ داوای ﺳﻨﻮورداﻧﺎﻧﯽ ﺑﯚ ھێﻨﺎﻧﯽ ھەڕەﻣەﻛﯽ ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻛﺮدووە“. ﺳەرەڕای ﺋەوەی ﺑەھﯚی ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾــﯽ و وەﺳــﺘﺎﻧﯽ ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ
وەﺑەرھێﻨــﺎن و ﺧﺰﻣەﺗﮕــﻮزاری، ژﻣــﺎرەی ﻛﺮێﻜﺎراﻧــﯽ ﺑﯿﺎﻧــﯽ ﻟە ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﻟە ﻛﻮرﺗﯽ داوە ،ﺑەم ﺷﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﺋەو ژﻣﺎرەﯾە ھێﺸﺘﺎ ﺑە ”ﮔەورە“ دەﺑﯿﻨﻦ. ﻣﺤەﻣــەد ﻋەﻟﯽ ﺷــﺎرەزای ﺑﻮاری ﺋﺎﺑﻮوری ﺑﯚ ”وﺷە“ی روون ﻛﺮدەوە، ”دەﺑێﺖ ﺣﻜﻮوﻣەت دەرﻓەﺗﯽ ﻛﺎر ﺑﯚ ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺧﯚﻣﺎڵﯽ ﻣﺴﯚﮔەر ﺑﻜﺎت، ﻟــەو رواﻧﮕەﯾەوە ﻧﺎﺑێــﺖ رێﮕە ﺑەو ﻟێﺸﺎوەی ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺑﺪرێﺖ، ﭼﻮﻧﻜە ﺋــەو ﺣﺎڵەﺗە ھــەم ھەﻟﯽ ﻛﺎری ﻛەم ﻛﺮدووەﺗەوە و ھەﻣﯿﺶ ﺑەھﯚﯾــەوە ﭘﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر دەﭼێﺘە دەرەوە ،ﺑــە ﭘێﭽەواﻧــەوە ﺋەﮔەر ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺧﯚﻣﺎڵﯽ ﺑەﮔەڕ ﺑﺨﺮێﻦ، ﭘﺎرەﻛــە ﻟە ﻧﺎوﺧﯚی ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا دەﺧﻮﻟێﺘەوە“. ﻛﺮێــﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻟــە ﻧﺰﯾﻜەی 50 وﺗــﯽ ﺟﯿﺎﺟﯿــﺎوە ﺑــﯚ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھﺎﺗﻮون ،ﻧﯿﭙﺎڵﯿﯿەﻛﺎن
ﻟە ﭘﻠــەی ﯾەﻛەﻣــﺪان و ﺑەدوای ﺋەواﻧﯿﺸﺪا ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺋەﻧﺪەﻧﻮوﺳﯿﺎ، ھﯿﻨﺪ ،ﻓﻠﯿﭙﯿــﻦ ،ﺟﯚرﺟﯿﺎ و ﭼﯿﻦ و وﺗﺎﻧﯽ ﺗﺮ دێﻦ. زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﺋێﺴــﺘە ﻛە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن رووﺑەڕووی ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾــﯽ ﺑﻮوەﺗــەوە ،ﻟەﻻﯾــەك داﻣەزراﻧﺪن ﻟــە ﻛەرﺗﯽ ﺣﻜﻮوﻣﯽ راﮔﯿــﺮاوە و ﻟەﻻﯾەﻛــﯽ ﺗﺮ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت رووەو ﭘﻮوﻛﺎﻧەوە ﭼﻮوە و ھەﻟﯽ ﻛﺎری ﺗێﺪا ﻛــەم ﺑﻮوەﺗەوە، ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﻣﯚڵەﺗﯽ ھﯿﭻ ﻛﺮێﻜﺎرێﻜﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻧﻮێ ﻧەﻛﺮێﺘەوە“. ﻟەﭘﺎڵ ﻛﺮێﻜﺎراﻧــﯽ ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزاری ﻣــﺎن و ﭘــڕۆژەﻛﺎن ﻟــە رێﮕــەی وەزارەﺗــﯽ ﺳــﺎﻣﺎﻧە ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺸــەوە ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﻟە ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺑەﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﻛﺎرﻛــﺮدن ﻟە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧــﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە. ھێﻨﺮاوﻧەﺗــە وەزارەﺗەﻛە ﻟە 2014دا ژﻣﺎرەی ﺋەو
ﻛﺮێﻜﺎرە ﺑﯿﺎﻧﯿﯿﺎﻧەی ﺑە ﺳــەرووی ﭼﻮار ھــەزار و 600ﻛﺮێﻜﺎر دﯾﺎری ﻛﺮدووە .ﺋەوان ﺑەھﯚی ﺳﺮوﺷــﺘﯽ ﻛﺎرەﻛەﯾﺎﻧەوە ،ﻣﻮوﭼەﯾەﻛﯽ ﺑەرزﺗﺮ وەردەﮔﺮن ﻛــە ﻟە ﺧﺎﻧەی ھەزاران دۆﻻر دەوەﺳﺘێﺖ. ﺑەھﯚی ﺳﺴﺘﺒﻮوﻧﯽ ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗەوە ،ژﻣﺎرەﯾــەك ﻟە ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻟە ﻛەرﺗﯽ ﻧەوت ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە دەﺳــﺖ داوە ،ﺑەم ﺋەﮔەر ﺋەو ژﻣﺎرەﯾە ﻧﯿﻮەی ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺑﯿﺎﻧﯿﺶ ﺑێﺖ ،ھێﺸــﺘﺎ دوو ھەزار ﻛﺮێﻜﺎری ﺑﯿﺎﻧﯽ ﻟــە ﻛەرﺗﯽ ﻧــەوت و ﮔﺎزی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻛﺎر دەﻛەن. ﺋەﮔەر ﺑﯚ ھــەر ﻛﺮێﻜﺎرێﻜﯽ ﻛەرﺗﯽ ﻧــەوت ﻣﻮوﭼەﻛەی ﺗەﻧﯿــﺎ ھەزار دۆﻻری ﺋەﻣەرﯾﻜــﯽ داﺑﻨﺮێﺖ وەك ﻛەﻣﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻣﻮوﭼــە ،ﺋەوە ﺳﺎﻧە ﻣﻠﯿﯚﻧﺎن دۆﻻری ﺗﺮ ﻟە رێﮕەی ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﺑﯿﺎﻧــﯽ ﻛەرﺗﯽ ﻧەوﺗەوە دەﭼێﺘە دەرەوەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە.
ڕووﺳﻘە ،ھﺎز ﻛە ﻟێ دەﻧﺮێﺖ وەك ﺷــﻠە ،ﭘﺴــڵ دەﻛﺮێﺘە دۆﺧەوا، ﺧﻮژە ﻛە دەﻛﺮێﺘە ﺷﻠە ،ﺳێﺮاﻧە ﻛە ﺳﻮور دەﻛﺮێﺘەوە ،ﭘﯿﭽﻚ ﻛە وەك ﺳەوزە ﻟەﮔەڵ ﭼێﺸﺖ دەﺧﻮرێﺖ و دەﻛﺮێﺖ ﺑە ﻛەﻻﻧەﯾﺶ ﻟەﺟﯿﺎﺗﯽ ﭘﯿﺎز ،ﺟﮕە ﻟەوە ﻗﺎرﭼﻜﻤﺎن ھەﯾە ﻛە ﻟە ﺑــﺎزاڕدا ﻧﺮﺧەﻛەی زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻧﺮﺧﯽ ﻛﯿﻠﯚﯾەك ﮔﯚﺷــﺘە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟەﻻی زۆرﺑــەی ﺧەڵﻚ ﺑە ﻟەزەﺗە،
ﻗﺎرﭼﻜــﯽ ھەوراﻣﺎن ﻟــە ھەﻣﻮو ﺷﻮێﻨێﻚ ﺑەﻧﺎوﺑﺎﻧﮕە“. ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﻣﺤەﻣەد ﻛﺎری ھێﻨﺎن و ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﺋەو ﮔﯿﺎ ﺑەھﺎراﻧەﯾە، ﺑە ”وﺷــە“ دەڵێ” ،ﻟە ﺳەرەﺗﺎی ھەﻣﻮو ﺑەھﺎرێﻜــﺪا ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﮔﮋوﮔﯿﺎی ﺑەھﺎری دەﻛەﻣە ﭘﯿﺸە، ﭘــﺎش ھێﻨﺎﻧــەوەی ﮔﮋوﮔﯿﺎﯾەﻛە ﻟــە ﺑــﺎزاڕدا دەﯾﻔﺮۆﺷــﯿﻨەوە و دووﻛﺎﻧﺪارەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺑە ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯽ
دەدەن“. ﺋەو دەڵــێ” ،ﺑەھــﯚی ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯿﯿــەوە ،ﺋێﺴــﺘە زۆر ﻛەس رووﯾﺎن ﻟە ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﮔﮋوﮔﯿﺎی ﺑەھﺎرﯾــﯽ ﻛﺮدووە ﺑەﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﭘەﯾﺪاﻛﺮدﻧﯽ ﭘﺎرەﯾەك“. زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،زۆرﺗﺮﯾﻨــﯽ ﺋەو ﮔﮋوﮔﯿﺎﯾﺎﻧەی ﻛﯚﯾــﺎن دەﻛەﻣەوە ﻟە ﺑەڕەزا ،ﭘﯿﭽﻚ ،ڕێﻮاس ،ﻗﺎرﭼﻚ، ﮔەﺑڵە ،ﺳﻮورەﺑﻨە ،ڕووﺳﻘە ﺧﻮژە
و ﭼەﻧﺪ ﮔﯿﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ﭘێﻚ دێﻦ ،ﺋەو ﮔﯿﺎﯾﺎﻧەش ﻟە ﺷﻮێﻨە ﺳەﺧﺘەﻛﺎن زﯾﺎﺗــﺮ ھــەن ھەﻣﻮو ﻛەﺳــێﻚ ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﭘێﯿــﺎن ﺑﮕﺎت ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﺑەڕەزا ﻛە ﺋەوەﻧﺪەی ﺗﺎﺷەﺑەردە و ﺷﻮێﻨﯽ ﺳەﺧﺘﯽ ﺷﺎﺧەﻛﺎﻧەﻛﺎﻧەوە ﺳەوز دەﺑێﺖ“. ﺟەﻣــﺎل ﻣەوﻟــﻮود ﻟە ﺑــﺎزاڕی ﺷــﺎرەدێﯽ ﺧﻮرﻣــﺎڵ دووﻛﺎﻧﺪارە و ﻛڕﯾــﺎری ھەﻣﻮو ﮔﯿﺎ ﺑەھﺎرﯾﯽ و
ﺳﺮوﺷــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧە ،ﺋەو ﺑە ”وﺷە“ دەڵــێ” ،رۆژاﻧە ﻣﺎﻣەڵــە ﺑەم ﮔﯿﺎ ﺑەھﺎرﯾﯿﺎﻧــەوە دەﻛــەم ﻛە ﭼەﻧﺪ ﻛڕﯾﺎرێﻜﻢ ھەﯾە و ﻟە ﺷــﺎﺧەﻛﺎﻧﯽ ھەوراﻣﺎن و ﺳﻮرێﻦ ﺑﯚم دێﻨﻦ“. ﻣەوﻟــﻮود دەڵێ” ،ﺑەﭘێــﯽ زۆر و ﻛەﻣــﯽ ﮔﯿﺎﻛﺎن ﻧــﺮخ دەﮔﻮڕێﺖ، ھەروەك ﻛﺎﺗەﻛەﺷــﯽ ﻛﺎرﯾﮕەری ھەﯾە ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺷﻮﺑﺎت ﻛەﻧﮕﺮ ﻛﯿﻠﯚی ﺑە دوو ھەزار و 500
دﯾﻨﺎر ﺑﻮو ،ﺑــەم ﻟە ﻣﺎﻧﮓ ﺋﺎدار و ﻧﯿﺴﺎن دادەﺑەزێﺖ ﺑﯚ ھەزار دﯾﻨﺎر و ﻛەﻣﺘﺮﯾﺶ“. ﺋــەو ﻓﺮۆﺷــﯿﺎرەی ﮔﮋوﮔﯿــﺎ ﺑەھﺎرﯾﯿەﻛﺎن رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗەوە، ﻛﯿﻠﯚی ﮔەﺑڵە ﺑە ﺳێ ھەزار دﯾﻨﺎر دەﻛڕێﺖ و ﺑە ﺳــێ ھەزار و 500 دﯾﻨﺎر دەﯾﻔﺮۆﺷــێﺘەوە ،ﻛەﻧﮕﺮ ﺑە ھەزار و 500دﯾﻨﺎر و ﺑە دوو ھەزار دﯾﻨﺎر دەﯾﺪاﺗەوە ،دەﺳــﻜﯽ ﺑەڕەزا ﺑە 400دﯾﻨــﺎر دەﻛڕێﺖ و ﺑە 500 دﯾﻨﺎر دەﯾﻔﺮۆﺷــێﺘەوە ،رێﻮاس ﺑە ھەزار و 500دﯾﻨﺎر و ﺑە دوو ھەزار دﯾﻨــﺎر دەﯾﻔﺮۆﺷــێﺘەوە ،ﭘﯿﭽﻚ ﻛە ﻟــە ﮔﮋوﮔﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮ ﮔﺮاﻧﺘﺮە و ﻛﯿﻠــﯚی ﺑە ﭘێﻨﺞ ھــەزار دﯾﻨﺎر دەﻛڕێﺖ و ﺑە ﺷەش ھەزار دﯾﻨﺎر دەﯾﻔﺮۆﺷێﺘەوە. ﺋــەو دووﻛﺎﻧﺪارەش ﺑــﺎس ﻟەوە دەﻛﺎت ﻛــە ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾــﯽ ﻛﺎرﯾﮕــەری ﻟەﺳــەر ﺑــﺎزاڕی ﮔﮋوﮔﯿﺎی ﺑەھﺎرﯾﯽ داﻧﺎوە و دەڵێ، ”ﻟەﻻﯾەك ﭘﺎرە ﻧﯿﯿە و ﻟەﻻﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ﺑەھﯚی ﺑێ ﭘﺎرەﯾﯿﯿەوە زۆر ﺧەڵﻚ ھەر ﺧﯚﯾــﺎن دەﭼــﻦ ﮔﮋوﮔﯿﺎی ﺑەھﺎرﯾــﯽ ﻛــﯚ دەﻛەﻧــەوە و ﻟە ﺑﺎزاڕدا ﻧﺎﯾﻜڕن ،ھەﻣﻮو ﺋەواﻧە وای ﻛﺮدووە ﺑﺎزاڕی ﮔﮋوﮔﯿﺎی ﺑەھﺎرﯾﯽ ﻛﺰ ﺑﺒێﺖ“.
ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑﯚ ﮔﮋوﮔﯿﺎی ﺑەھﺎرﯾﯽ روو ﻟە ﭼﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ھەوراﻣﺎن دەﻛەن
ﺗﺎﯾﺒەت
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
14
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﯽ ﻛﻮرد ﻧﺰﯾﻚ ﺑﻮوەﺗەوە ﺗﻮێﮋەرێﻜﯽ ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯽ:
ﭼﻮار ﻗــەوارەی ﺳــەرﺑەﺧﯚ ﻟە ﺑــەردەم داھﺎﺗﻮوی ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧە و دەﺗﻮاﻧﻦ ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯽ ﻟەﮔەڵ وﺗە ھەرێﻤﯿﯿەﻛﺎن ،ﺧﯚﯾﺎن ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯽ ﯾەك ﺑﻦ ﺷﯿﻜﺎرﯾﯽ /ﻛﻮردۆ ﺷﺎﺑﺎن وﺗﺎﻧــﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﻋەرەﺑﯽ ﻟە ﺑﺎﺷــﻮوری ڕۆژﺋﺎوای ﺋﺎﺳﯿﺎ، ﻣﯿﺴــڕ ﻟە ﺑﺎﻛﻮری ڕۆژھەﺗﯽ ﺋەﻓەرﯾﻘــﺎ ،ﻟەﮔــەڵ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ و ﺋێﺮان ،ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ﭘێﻚ دێﻨﻦ ،ھەﻧﺪێــﻚ ﺟﺎرﯾﺶ دەﺳــﺘەواژەﯾەﻛﯽ ﺗــﺮ ﺑــﺎس دەﻛﺮێ ﻛــە ﭘێــﯽ دەﮔﻮﺗﺮێ، ”ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﯽ ﮔەورە“ ﻛە ﺗــەواوی وﺗﺎﻧــﯽ ﻛەﻧﺪاو، دەرﯾﺎی ﻋەرەب ،دەرﯾﺎی ﺳﻮور و ﺧﻮارەوەی دەرﯾﺎی ﻧﺎوەڕاﺳﺖ ﭘێﻚ دێﻨﻦ. ﺳــەﻗﺎﻣﮕﯿﺮﯾﯽ ﮔــﯚی زەوی ﭘێﻮەﺳﺘە ﺑە ﺳــەﻗﺎﻣﮕﯿﺮﯾﯽ ﺋەم ﻧﺎوﭼەﯾەوە ﻛە ﻧﺰﯾﻜﯽ ﻧﯿﻮ ﻣﻠﯿﺎر ﺧەڵﻜﯽ ﻟــێ دەژی و ﺑەﺳــەر زﯾﺎﺗــﺮ ﻟــە 25وت داﺑــەش ﻛﺮاون ،ھەﻣﯿﺸــە ﺳەرﭼﺎوەی ﻛێﺸــەﻛﺎن ﺑﻮوە و ﻣێﺰی ﺗﺎوڵە ﯾﺎن ﻣێﺰی ﺷەﺗڕەﻧﺠﯽ ﯾﺎرﯾﻜەرە ﮔەورەﻛﺎﻧــﯽ وەك ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ، ڕووﺳﯿﺎ ،ﺋەوروﭘﺎ ﺑﻮوە ،ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ وت ﻟەم ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘە، ﺋەوەﯾﺎﻧــە ﻛــە ﺗﻮاﻧﯿﺒێﺘــﯽ ﻟﯚژﯾﻜﯽ ھێــﺰی ﺋەو زﻟﮫێﺰاﻧە ﻟە ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚی ﻛﯚ ﺑﻜﺎﺗەوە، ﺳــﻨﻮورەﻛەی ﭘﺎرێﺰراو ﺑﻜﺎت ﻟە ھەر ھەڕەﺷــەﯾەﻛﯽ دەرەﻛﯽ و ﻟە ﻧــﺎوەوەش ھەم ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەﻛﯽ ﺑەھێﺰی ھەﺑێ ،ھــەم ﻧەﯾەڵێ ﺑﺒێﺘە ﺳەرﭼﺎوەی ﮔەﺷەﻛﺮدﻧﯽ ﺗﯿﺮۆر. ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ھەر ﭘﺎرﭼەﯾەﻛﯽ ﺗەﻣﺎﺷــﺎی ﺑﻜــەی ،ﻛەوﺗﻮوەﺗە ﭼەﻗــﯽ ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯽ ﺋــەم ﻧﺎوﭼەﯾە ،وەك ﭼﯚن زﻟﮫێﺰەﻛﺎن ﯾەﻛﻼﻛﺮدﻧەوەی ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯿﺎن دێﻨﻨە ﺋێﺮە ،وﺗﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺘﯿﺶ دەﯾﺎﻧــەوێ ﻟە ﺧﯚﯾــﺎن دووری ﺑﺨەﻧەوە و ﺑە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻻوازﺗﺮﯾﻦ وﺗﺎﻧﯽ ﺑﺴﭙێﺮن ﻛە ﻋێﺮاق و ﺳﻮورﯾﺎﯾە. ﭼــﯽ دەﺑــێ ﺋەﮔــەر ﭼــﻮار ﭘﺎرﭼەﻛەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﯾەﻛﯿﺎن ﮔــﺮت ،ﻛەواﺗە ﺋەو ﻛێﺸــﺎﻧە ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دوور دەﻛەوﻧەوە و ﺋەو ﭼﺎڵەی ھەڵﯿــﺎن ﻛەﻧﺪووە، ﺧﯚﯾﺎﻧﯽ ﺗــێ دەﻛــەون ،ﺋەی ﭼﯽ دەﺑێ ﺋەم ﭼﻮار ﭘﺎرﭼەﯾەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﯾەك ﻧەﮔﺮن ،ﺑەم ﭼﻮار ﻗەوارەی ﺳــەرﺑەﺧﯚ ﯾﺎن ﻧﯿﻮﭼە ﺳــەرﺑەﺧﯚ داﻣەزرێﻨﻦ
ﻛــە ﻛێﺸــە ﻟەﮔــەڵ ﯾەﻛﺘــﺮ دروﺳــﺖ ﻧەﻛەن؟ ﭘﺴــﭙﯚڕاﻧﯽ ﺟﯿﯚﺳﺘﺮاﺗﯿﮋی ﺑە دووری ﻧﺎزاﻧﻦ و دەﺳــﺘەواژەﯾەﻛﯽ ﻧﻮێﯿﺎن ﺑﯚ ﭘێﻚ ھێﻨــﺎوە و ﻧﺎوﯾﺎن ﻟێ ﻧﺎوە، ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﯽ ﺑﭽﻮوك، ﯾــﺎن ”ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺘﯽ ﻛﻮرد“. ﺧەوﻧێﻜﯽ ﻧﺰﯾﻚ ﻟە ڕاﺳﺘﯽ ﺳــﯿﮫﺮۆن ﺋﺎل ﻛە ﭘﺴــﭙﯚڕێﻜﯽ زاﻧﺴــﺘە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧە ،ﻟــە ﺑﺎﺑەﺗێﻜﯽ ﺷــﯿﻜﺎرﯾﺪا ﺑﯚ ”ﺋﯚﭘﻦ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳــﯽ“ ،ﭘێﺸــﺒﯿﻨﯿﯽ دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ڕۆژھەﺗــﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﯽ ﻛﻮرد ﻟە داھﺎﺗﻮودا ﺑە ﻧﺰﯾﻚ دەزاﻧێ و دەڵێ ”ڕووداوی ﺳــﻮوﺗﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛە ﺋــﺎی ﻓەرﻣﯿــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻋێﺮاﻗە ﻟە ﺷﺎری ﻋﺎﻣــﻮودا ﻟە ﻛﺎﻧﻮوﻧــﯽ ﯾەﻛەم/ دﯾﺴــێﻤﺒەری 2016ﻟەﻻﯾەن ﯾەﭘەﮔــەوە ،ﻛێﺸــەی ﻗﻮوڵﯽ ﻧێــﻮان ھێــﺰە ﻛﻮردﯾﯿــەﻛﺎن ﺋﺎﺷﻜﺮا دەﻛﺎت ،ﺑەم ڕووداوی ھەڵﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە داﻣــەزراوە ﻓەرﻣﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻛــە ھەﻣــﻮو ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯿﺎن ﻛﺮد ،ﻧﯿﺸــﺎﻧﯽ دا ھەﻣﯿﺸــە دەرﻓەﺗێﻚ و ھێڵێﻚ
ھەﯾە ﻛــﻮرد ﯾەﻛﺪەﻧﮓ ﺑێ ،ﺋەم ﯾەﻛﺪەﻧﮕﯿﯿــەش دەﯾﺎﻧﻜﺎت ﺑە ﯾﺎرﯾﻜەر ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛەدا ﻧەك ﯾﺎری ﭘێﻜﺮاو“. دﻛﺘﯚر ﺳــﯿﺮھﯚن ﺋﺎل دﻛﺘﯚرای ﻟــە زاﻧﺴــﺘە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن ھەﯾــە و ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎی ﺑەﺷــﯽ ﭘێﻮەﻧــﺪی ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ و زاﻧﺴــﺘە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧە ﻟــە زاﻧﻜــﯚی ”ﺋەزﻣﯿﺮ“ ﻟــە ﺗﻮرﻛﯿﺎ، ھەﻣﯿﺸــە وﺗﺎرەﻛﺎﻧــﯽ ﻟەﻻﯾەن ڕۆژﻧﺎﻣە ﺑەﻧﺎوﺑﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎوە، وەك ”ﻟﯚﻣﯚﻧــﺪ“ی ﻓڕەﻧﺴــﯽ و داﻣــەزراوەی ”ﻛﺎرﻧﯿــﮓ“ی ﺑﯚ ﺋﺎﺷــﺘﯽ و ”ﺗﺎﯾﻢ“ی ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯽ و ﭼەﻧﺪان ﺷﻮێﻨﯽ ﺗﺮ ﺑﺎﯾەﺧﯽ ﭘێ دەدرێ. ”وﺷــە“ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﭘێﻮە ﻛﺮد ﺑﯚ ﺋــەوەی ﭼﺎوﭘێﻜەوﺗﻨﯽ ﻟەﮔەڵﺪا ﺑــﻜﺎت ،ﺋەو ﻧەﯾﺨﻮاﺳــﺖ زﯾﺎﺗﺮ ﻟەوە ﺑڵێ ﻛە ﻟە داوﯾﯿﻦ ﺑﺎﺑەﺗﯿﺪا ﺑــوی ﻛﺮدووەﺗــەوە و ﮔﻮﺗﯽ ”ﺋەواﻧــە ﺑﯚﭼﻮوﻧــﯽ ﻣﻨﻦ ،ﭘێﻢ واﯾــە داھﺎﺗــﻮوی ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ﺑﯚ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧە ﻛە ﺧﺎوەﻧﯽ دوو ھێــﺰی ڕﻛﺎﺑەری ﺳەرەﻛﯿﯿە ﻛە ھێﺰی ﺑﺎرزاﻧﯽ و ھێﺰی ﺋﯚﺟەﻻﻧە ،ﺋەم دوو ھێﺰە ﺋەﻣڕۆ ﺑێﺖ ﯾﺎن ﺳﺒەی ،دەﮔەن ﺑە ڕێﻜﻜەوﺗﻨێﻚ ﻛە ھەرﯾەﻛەﯾﺎن ﻟە ﺳﻨﻮوری ﺧﯚی ﻗەوارەﯾەﻛﯽ
ھەﺑــێ ،ﺋەﮔــەر ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ھﺎوﺑەﺷــﯿﺶ ﻛﯚﯾﺎن ﻧەﻛﺎﺗەوە، ھﯿﭽﯿــﺎن دژی ﺑەرژەوەﻧﺪﯾــﯽ ﺋەوی ﺗﺮ ﻛﺎر ﻧەﻛەن“. ﻟە ﻧێﻮان ﯾەﻛﮕﺮﺗﻦ و ﺷەڕدا ”ﺳــﺘێﭭﻦ ﺋــەی .ﻛــﻮوك“ ﻟە ﺷــﯿﻜﺎرﯾﯿەﻛﺪا ﺑــﯚ ڕۆژﻧﺎﻣەی ”ﺋەﺗﻼﻧﺘﯿــﻚ“ ﻧﻮوﺳــﯿﻮﯾەﺗﯽ، رێﻜﻜەوﺗﻨێــﻚ ﻟە ﻧێــﻮان ﭘﺎرﺗﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﭘﺎرﺗﯽ ﻛﺮێﻜﺎراﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن
داﻣەزراﻧﺪﻧــﯽ دەوڵەﺗێﻜــﯽ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾە ﻟە ﺑﺎﻛﻮری ﻋێﺮاق، ھــەر ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧەوەﯾەك ﻟەﮔەڵ ﭘەﻛەﻛە ﻟەم ﻛﺎﺗــەدا ،دەرﻓەت دەدات ﺑە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻛە ھەڵﻮێﺴﺘﯽ دژﺑە ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ دەرﺑﺒڕێ. ﻛﻮوك ،ﺗﻮێﮋەری ﭘﺴﭙﯚڕە ﻟەﺳەر ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺖ و ﺋەﻓەرﯾﻘﺎ و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی زاﻧﻜﯚی ﺋﯚﻛﺴﻔﯚردە ﻟە ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ،ھەرﭼەﻧﺪ ﺳﺎڵێﻚ ﺑﯚ دۆﺳــﯿەﯾەﻛەوە ﺧﯚی ﺗەرﺧﺎن دەﻛﺎت و دواﺗــﺮ ﻟــە ﭼەﻧــﺪ ﻛﺘێﺒێﻜﺪا ﺑەﭼﺎﭘﯿﺎن دەﮔەﯾەﻧێ. دوای ﺗەواوﺑﻮوﻧــﯽ دۆﺳــﯿەی ﻣﯿﺴڕ ،ﻣﺎوەی ﺳﺎڵێﻜە ﺧﯚی ﺑﯚ ﻛﻮرد ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮدووە. ﻟــەو ﺷــﯿﻜﺎرﯾﯿەﯾﺪا ھەروەھﺎ ﻧﻮوﺳــﯿﻮﯾەﺗﯽ :ﺗــﻮرك زۆر ﻟــە ﻻﯾەﻧەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﺗﺮﺳــﻦ ،ﺑﯚﯾــە دەﯾﺎﻧــەوێ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑە ھەﻣﺎن ﺋەو ﭼﺎوەی ﺳــەﯾﺮی ﭘەﻛەﻛــەی ﻗەﻧﺪﯾﻞ
ﺑﺨﺎت ،ﭼﻮﻧﻜە ھەﻣﯿﺸــە ھێﺰی ﻧەﺗەوەﯾــﯽ ﭘێــﺶ ﺟﯿﺎوازﯾﯿە ﺋﺎﯾﺪۆﻟﯚژﯾﯿــەﻛﺎن دەﻛــەوێ، ﺑەم ڕﯾﺸــەی ﺟﯿﺎوازﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺣﺰﺑەﻛەی ﺑﺎرزاﻧﯽ و ﺣﺰﺑەﻛەی ﺋﯚﺟــەﻻن ﻣێﮋووﯾەﻛﯽ درێﮋی ھەﯾــە ،ﺗەﻧﺎﻧــەت ﻟەﮔــەڵ ﺑﻮوﻧــﯽ داﻋﺸﯿﺸــﺪا ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﻓەراﻣﯚﺷﯽ ﺑﻜەن ،ﺑﯚﯾە ھەﻣﯿﺸە ﺋەﮔەری ﭘێﻜﺪادان ﻟە ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا ھەﯾە .ﺑەم ﭼــﯽ دەﺑێ ﺋەﮔەر ڕێﮕــەی دووەم ﺑــەﻛﺎر ﺑێﻨﻦ و ھەﻣﻮو ﮔﺮووپ و ﺣﺰﺑە ﻛﻮردﯾﯿە ڕﻛﺎﺑــەرەﻛﺎن ،ڕێــﻚ ﺑﻜــەون، ﺋەوﻛﺎﺗە دەﺑﯿﻨﻦ دﻧﯿﺎ ﻟە ﺑەردەم ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەت دەﺑێﺖ ﺑﯚ ﻛﻮردەﻛﺎن. ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﯽ ﻛﻮرد ﺋــەو دوو ﭘﺴــﭙﯚڕە و ﭼەﻧﺪان ﺗﻮێــﮋەری ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯽ ﺗﺮ ﻛە ﺷﺎرەزان ﻟەﺳــەر دۆﺧﯽ ﻛﻮرد
ﺳێﺮھﯚن ﺋﺎل:
ﺑﺎرزاﻧﯽ دەﺑــێ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺗﻮوڕە ﻧــەﻛﺎت ،ﭼﻮﻧﻜە ﺧەرﯾﻜﯽ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ دەوڵەﺗێﻜﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾە ﻟە ﺑﺎﻛﻮری ﻋێﺮاق، ھەر ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧەوەﯾەك ﻟەﮔەڵ ﭘەﻛەﻛە ﻟەم ﻛﺎﺗەدا ،دەرﻓەت دەدات ﺑە ﺋەﻧﻜەرە ،ھەڵﻮێﺴﺘﯽ دژاﯾەﺗﯽ دەرﺑﺒڕێ. ﺑﯚ دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ھﺎوﺳەﻧﮕﯽ ﻟەﮔــەڵ ھێــﺰە ھﺎﭘەﯾﻤﺎﻧەﻛﺎﻧﺪا ھەﯾە ﻛە ﻟە ڕۆژﺋﺎوا ھﺎوﺋﺎھەﻧﮕﯿﯽ ﭘەﯾــەدە دەﻛەن ﺑﯚ ﻟێــﺪان ﻟە داﻋﺶ ،ﺑەم ﺑﺎرزاﻧﯽ ﭼﺎوﯾﺸﯽ ﻟەوەﯾە ﻛە دەﺑــێ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺗﻮوڕە ﻧــەﻛﺎت ،ﭼﻮﻧﻜــە ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺧەرﯾﻜﯽ
دەﻛﺎت ،ﺳــەﯾﺮی ﭘەﯾەدە ﺑﻜﺎت ﻟــە ڕۆژﺋــﺎوای ﻛﻮردﺳــﺘﺎن، ﺑەم ﺑە ﭘێﭽەواﻧەوە ،واﺷــﻨﺘﻦ ھﺎوﻛﺎرﯾﯿــﺎن دەﻛﺎت و ﺟﯿﺎﯾﺎن دەﻛﺎﺗەوە. ﻻی ﺧﯚﯾەوە ،دﻛﺘﯚر ﺳــﯿﺮھﯚن ﺋﺎل ﭘێﯽ واﯾە ،داﻋﺶ ھﯚﻛﺎرێﻚ ﺑــﻮو ﺑــﯚ ﺋــەوەی ﻛــﻮرد ﯾەك
و ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗــﯽ ﭘێﺸــﺒﯿﻨﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ، ڕێﮕەﭼﺎرەﯾەﻛﯽ ﻧﻮێ دەﻛەن ﻛە ﭘێﯿﺎن واﯾە ”ﺋەﮔەرﭼﯽ ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻛﻮرد ھەﻧﮕﺎوی ﺑﯚ ﻧەﻧﺎوە ،ﺑەم ﻟە داھﺎﺗﻮودا ﻛﺎﺗﯽ ﺋەو ھەﻧﮕﺎوە دێــﺖ“ .ھەﻧﺪێﻜﯿﺎن ﭘێﯿﺎن واﯾە ﻟە دواﯾﺪا ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯿﯿەﻛەی ﺑﺎرزاﻧﯽ دێﺘە ﺋﺎراوە ،ﭼﻮﻧﻜە ھەر ھەﻧﮕﺎوێﻚ ﺑــە ڕووی ﻛﻮرداﻧﯽ ﭘﺎرﭼەﻛﺎﻧــﯽ ﺗــﺮ ،ﭘﻼﻧەﻛــەی ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺗێﻚ دەدات و ﺗەﻧﺎﻧەت ﻟە ﻧﺎوﺧﯚی ھەرێﻤەﻛەی ﺧﯚﺷﯿﺪا ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻗﻮوڵ دەﻛەﻧەوە. ﺋەو ڕێﮕەﯾە ھﺎوﺷێﻮەی وﺗﺎﻧﯽ ﻋەرەﺑﯿﯿــە ،ھەرﯾەﻛەﯾــﺎن ﺳــﻨﻮوری ﺟﯿﯚﮔﺮاﻓﯿﺎی ﺧﯚی ھەﯾــە و ﺧﺎوەﻧﯽ ﺳــەروەرﯾﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﺧﯚﯾەﺗﯽ ،ﺑەم ھﯿﭻ ﯾەﻛێﻜﯿــﺎن ھەڕەﺷــە ﻧﯿﻦ ﺑﯚ ﺳەر ﺷﻜﯚی ﺋەوی ﺗﺮ ،ﺋەﻣەش ﺑە ﺑﺎﺷــﺘﺮﯾﻦ ﭼــﺎرە دەزاﻧﻦ ﺑﯚ ﭘﺎرﭼەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن. دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ڕۆژھەﺗــﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﯽ ﻛﻮرد ،دەﺑێ ﻟە ﻧێﻮان ﯾەﻛﭙﺎرﭼەﯾﯽ ﻛە ﺧەوﻧﯽ ﻛﻮردە ﺑەھــﯚی ﺋــەوەی ھەﻣﻮوﯾــﺎن ﺧﺎوەﻧﯽ ﯾەك ﻛﻮﻟﺘﻮور و زﻣﺎﻧﻦ، ﯾــﺎن ﭼﻮار ﻗەوارەی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺟﯿــﺎواز ،دووەم ﻧﺰﯾﻜﺘــﺮە،
ﭼﻮﻧﻜــە ھەﻣــﻮو ھەوڵێــﻚ ﺑﯚ ﯾەﻛەم ،ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮﻛﺮدﻧﯽ دۆﺧەﻛە ،زﯾﺎﺗﺮ ﺑەرەو ﺷــەڕی ﻧﺎوﺧﯚﯾﺎن دەﺑــﺎت ،ﺋەﻣەﯾە ﻛە ﭘێﯽ دەﮔﻮﺗــﺮێ ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎﯾەك ﺑﯚ ﻛﻮرد .ﺳﯿﺮھﯚن ﺋﺎل وای ﻧﻮوﺳﯿﻮە. ﺳەردەﻣﯽ ﺳەروەرﯾﯽ ﻛﻮرد ﺗﻮێــﮋەران ﭘێﯿــﺎن واﯾــە، ھەﻧﮕﺎوەﻛﺎﻧــﯽ ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻟە ﺑﺎﻛﻮر و ﭘەﯾــەدە ﻟە رۆژﺋﺎوا ،داھﺎﺗﻮوی ﻧﻮێــﯽ ﻛﻮرد ﻧﺰﯾــﻚ دەﻛﺎﺗەوە و ﺳەردەﻣﯽ ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ”ﻛﺎرﺗﯽ ﻓﺸــﺎری ﻛﻮرد“ ﻟەﻻﯾەن ھێﺰە ھەرێﻤﯿﯿەﻛﺎﻧــەوە ﺋﯿﺘــﺮ ﺑەرەو ﻧەﻣــﺎن دەﭼــێ ،ﺋەﮔەرﭼــﯽ ﺑﯚﭼﻮون و ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﺟﯿﺎواز ﺑەردەواﻣــﯽ دەﺑێــﺖ ،ﺑەھﯚی ﺋەوەی ڕای ﮔﺸﺘﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋﯿﺘــﺮ ﻗﺒﻮوڵﯽ ﻧــﺎﻛﺎت ﺑﺮﯾﻜﺎری ﺧەڵﻜﯽ ﺑﻦ ،ﺑەڵﻜــﻮ ﻛﺎﺗﯽ ﺋەوە دێﺖ ﺗەﻧﯿــﺎ ﺑﺮﯾــﻜﺎری ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻦ .ﺋــەم ﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻨە ھﺰرﯾﯿە ﻛﯿﺸــﻮەرێﻚ ﺑﯚ ﻛﻮرد دروﺳﺖ دەﻛﺎت ،ﭘﺎرﭼەﯾەﻛﯿــﺎن ﻟــە ڕۆژھــەت و ﺋــەوی ﺗــﺮ ﻟە ڕۆژﺋﺎوا و ﻟە ﺑﺎﻛﻮر و ﺑﺎﺷﻮورﯾﺶ ھەرﯾەﻛەﯾــﺎن ﭘﺎرﭼەی ﺧﺎوەن ﺳەروەرﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەﺑێﺖ. ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﻟــە ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ھێﺰێﻜﯽ ﺳﻨﻮورﯾﯽ ﺗﯚﻛﻤــە و ھﺎوﺋﺎھەﻧﮕــە ﻟەﮔەڵ ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯿــﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ، ﯾەﭘەﮔــە ﻟە ﺳــﻮورﯾﺎ ھێﺰێﻜﯽ ﺗﯚﻛﻤەی دژ ﺑە داﻋﺸــﻦ ،ﺑەم ﻛﻮردی ﻋێــﺮاق ھەﻧﮕﺎوەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷــﺘﺮ ﺑڕﯾﻮە ﺑﯚ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ و ﻟە ھەﻣﻮوﯾــﺎن ﻧﺰﯾﻜﺘﺮە ،ﺑﯚﯾە ھەر ﺧێﺮاﯾﯿەك ﻟە ھەﻧﮕﺎوەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ڕێﮕەی ڕﯾﻔﺮاﻧــﺪۆم ﻟــە ڕۆژﺋــﺎوا زﯾﺎد دەﻛﺎت. ﺗﻮێــﮋەران ﭘێــﺶ ڕووداوەﻛﺎن ﻛەوﺗﻮون و ﺋــەوە دەﺧەﻧە ڕوو ﻛە ﺳــەروەرﯾﯽ ﭼﻮار وت ﯾﺎن ﭼﻮار ﻗەوارە ﺑﯚ ﻛﻮرد ﻛە ﺧﯚﯾﺎن ﺑڕﯾﺎر ﻟەﺳــەر ﺧﯚﯾــﺎن ﺑﺪەن، ھەﻧﮕﺎوی دووەﻣﯽ دوای ﺑﺎﺷﻮور و رۆژﺋﺎواﯾــە و ﺋەم ﻗﯚﻧﺎﻏەش ﻟە ڕووی ﻛﺎﺗــەوە وەك ﻗﯚﻧﺎﻏەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸــﺘﺮی ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﻛﻮرد ﻧﺎﺑێ، ﺑەڵﻜﻮ ﺧێﺮاﺗﺮ دەڕوا. ﺋەوەی ﻻی ﺋەوان ﺟێﯽ ﮔﻮﻣﺎﻧە، ﺋﺎﯾﺎ ﻛﻮردەﻛﺎن دەﺗﻮاﻧﻦ ﺋەو ﭼﻮار ﻗەوارەﯾە ﻟــە ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ داھﺎﺗﻮودا، ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛــﯽ وەك وﺗﺎﻧــﯽ ﻛەﻧــﺪاوی ﻋەرەﺑﯽ دروﺳــﺖ ﺑﻜەن؟ ﺋەﮔەرﭼﯽ ﺑە ﻻوازﯾﺸﯽ دادەﻧێــﻦ ،ﺑەم وای ﺑﯚ دەﭼﻦ، ﺋەﮔەر ﻛﻮرد ﺑﯿــەوێ ،دەﺗﻮاﻧێ ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﯽ ﺑەھێﺰی وەك ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﺋەوروﭘﺎ داﻣەزرێﻨێ.
ﺋﺎﻣﯚﻛﺎن ﮔﯚڕﺳﺘﺎﻧێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا
ﺷﻮێﻨﺎﻧەﯾﺎن ﻛﯚڵﯿﻮەﺗەوە ،ﻛەﭼﯽ ﺟﮕە ﻟە ﻣﺎﻧﺪووﺑﻮون ھﯿﭽﯽ ﺗﺮﯾﺎن ﺑﯚ ﻧەﻣﺎوەﺗــەوە ،ﻟێﺮەوە ﺧەڵﻜﯽ دڵﻨﯿــﺎ دەﻛەﻣــەوە ،ﺋــەو ﺟﯚرە دروﺷﻤﺎﻧە ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﭼەﻧﺪ
ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯽ و ﺧەڵﻚ و ﻧﺎوﭼەﯾەك ﻧەﺑێ ھﯿﭽﯽ ﺗﺮ ﻧﯿﯿە و ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻧﺎﻛﺎت دووﭼــﺎری وێﺮاﻧﻜﺎرﯾﯿﺎن ﺑﻜەﻧەوە“ ،ﻋەﺑﺪوﻟﻮەھﺎب ﺳﻠێﻤﺎن ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷﻮێﻨەواری ﺳﯚران .
”ﺷێﺘﺎن ﺷێﺖ دەﺑﻦ دەﭼﻨە ﻣﯿﺮی ﺳﻮور“
ﻣﺴﻮڵﻤﺎن و ﻛﺎﻛەﯾﯽ ﺑﺎوەڕﯾﺎن واﯾە ﻣﯿﺮی ﺳﻮور ﭼﺎﻛﯿﺎن دەﻛﺎﺗەوە ھەردی ﺷێﺦ ﻧﺎﺟﯽ:
ﺧەڵﻚ ھەﺑﻮوە ھﯿﭻ ھەﺳﺘێﻜﯽ ﺗﯿﺎ ﻧەﺑﻮوە و ھێﻨﺎوﯾﺎﻧەﺗە ﻧﺎو ﺋەو ﻣەزارەوە ،ﭘﺎش ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ ﻛەم ھﯿﭻ ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ ﻧەﻣﺎوە
وﺷە/ﺧﻮرﻣﺎڵ- ﺷەﻓﯿﻖ ﺑﺎﻧﯽ ﺷﺎری ”ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور“ ﻧﺎوی ﮔﻮﻧﺪێﻚ ﻟە داﻣێﻨــﯽ ﭼﯿﺎی ﺳــﻮرێﻦ و ﺑەدوورﯾﯽ ﺣــەوت ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ ﻟە ﺷﺎرەدێﯽ ﺧﻮرﻣﺎڵ ھەڵﻜەوﺗﻮوە. ﮔﻮﻧﺪەﻛــە ﻧــﺎوی ﭘﯿﺎوﭼﺎﻛێﻜﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ وەرﮔﺮﺗــﻮوە ،ھەرﯾەك ﻟە ﻣﺴﻮڵﻤﺎﻧﺎن و ﻛﺎﻛەﯾﯿﯿەﻛﺎن وەك ﭘﯿﺎوﭼﺎﻛێﻜــﯽ ﺳــەرﺑە ﺧﯚﯾﺎن رێــﺰی دەﮔــﺮن و ﺳــەرداﻧﯽ ﮔﯚڕەﻛەی دەﻛــەن ،ﻟە ﻛﯚﻧەوە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەش ،ﺑەﺷــێﻚ ﻟەواﻧەی ﺷێﺖ ﯾﺎن ﻧەﺧﯚﺷﯿﯽ دەرووﻧﯿﯿﺎن ھەﯾە ،ﭼەﻧﺪ رۆژێﻚ ﻟەو ﭼﺎﻛەدا دەﻣێﻨﻨــەوە و ﺑﺎوەڕﯾــﺎن واﯾــە ﻧەﺧﯚﺷەﻛﺎﻧﯿﺎن ﭼﺎك دەﺑﻨەوە. ﻛەﻣــﺎل ﻧﺎﺟــﯽ ھﺎووﺗﯿﯿەﻛﯽ ﮔﻮﻧــﺪی ﻣﯿــﺮی ﺳــﻮورە ،ﺋەو
رەﭼەڵەﻛــﯽ ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾــﯽ ﺧﯚی ﺑە 11ﭘﺸــﺖ ﺑﯚ ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور دەﮔێڕێﺘــەوە و ﯾەﻛێﻚ ﻟەواﻧەﯾە ﺳــﺎﻏﻜﺮدﻧەوەی ھەوڵــﯽ ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯿﯽ ﻣﯿﺮی ﺳﻮور دەدات. ﺋەو ﺑە ”وﺷــە“ دەڵــێ” ،ﺑەﭘێﯽ ﺑەدواداﭼﻮوﻧەﻛﺎﻧــﯽ ﻣﻦ ،ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور ﻧــﺎوی ﺗەواوی ﺳــەﯾﺪ ﻣﺤەﻣەدە و ھەﻧﺪێﻚ ﺳەرﭼﺎوەش ﺑە ﺳــەﯾﺪ ﺋەﺣﻤەد ﻛﻮڕی ﺳەﯾﺪ ﻋﯿﺴــﺎی ﺋەﺣﺪەب ﻛﻮڕی ﺳەﯾﺪ ﺣﻮﺳێﻦ ﻛﻮڕی ﺳــەﯾﺪ ﺑﺎﯾەزﯾﺪ ﻛــﻮڕی ﻋەﺑﺪوﻟﻜەرﯾــﻢ ﻛﻮڕی ﺳەﯾﺪ ﻋﯿﺴﺎی ﺑەرزﻧﺠﯿﯿە و ﻟە ﺑە ﻣﯿﺮی ﺳﻮور ﻧﺎﺳﺮاوە“. ﺋەو ﻛە ﭘﺮﺳﯿﺎر و ﺑەدواداﮔەڕاﻧﯽ زۆری ﺑــﯚ ﻛەﺳــﺎﯾەﺗﯿﯽ ﻣﯿﺮی ﺳﻮور ﻛﺮدووە دەڵێ” ،ﭘﯿﺎوێﻜﯽ ﺑــﺎ ﺑــەرز ،رەﻧﮓ ﺋەﺳــﻤەر و دﯾﻨﺪار ﺑﻮوە ،ﺟﻠﻮﺑەرﮔﯽ ﺳﻮوری
ﭘﯚﺷﯿﻮە ،ھەر ﻟەو ﮔﻮﻧﺪەدا ژﯾﺎوە ﻛە ﺋێﺴﺘە ﺑەﻧﺎوﯾﯿەوە ﻧﺎﺳﺮاوە“. ﻛەﻣــﺎل ﻧﺎﺟــﯽ زﯾﺎﺗــﺮ دەڵێ، ”ﺑەﭘێﯽ دەﺳﺘﻨﻮوﺳەﻛﺎﻧﯽ ﺷێﺦ ﺑﺎﺑﺎ رەﺳــﻮوڵﯽ ﺑــﺎوە ﮔەورەﻣﺎن ﻛــە زادەی ﺋــەو ﭘﯿﺎوﭼﺎﻛەﯾە، ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور ﻟە ﻧێﻮان ﺳەدەی ﻧﯚﯾەم و دەﯾەﻣﯽ ﻛﯚﭼﯽ ژﯾﺎوە و ﺷﯿﻌﺮﯾﺸﯽ ھﯚﻧﯿﻮەﺗەوە ،ﺑەم ﻟە ﻛﺎﺗﯽ وێﺮاﻧﻜﺮدﻧﯽ ﮔﻮﻧﺪەﻛەﻣﺎن
ﻟەﻻﯾەن ﺑەﻋﺴــەوە ،ﺷــﯿﻌﺮ و ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧﯽ ﻓەوﺗﺎون“. ﮔﻮﻧــﺪی ﻣﯿــﺮی ﺳــﻮور ﻟــە ﺳــﺎڵﯽ 1979ﻟەﻻﯾــەن رژێﻤﯽ ﺑەﻋﺲ وێــﺮان ﻛــﺮا و ﻣەزاری ﻣﯿــﺮی ﺳــﻮورﯾﺶ ﺗەﺧﺖ ﻛﺮا، ﺑەم ﭘــﺎش راﭘەڕﯾﻨــﯽ 1991 ﻟەﻻﯾــەن ﺧێﺮﺧﻮازێﻜەوە ﻣەزار و ﻣﺰﮔەوﺗێــﻚ ﺑﯚ ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور دروﺳﺖ ﻛﺮاﯾەوە.
ﻛەﻣﺎل ﻧﺎﺟﯽ:
ﭘﯿﺎوێﻜﯽ ﺑﺎ ﺑەرز ،رەﻧﮓ ﺋەﺳﻤەر و دﯾﻨﺪار ﺑﻮوە ،ﺟﻠﻮﺑەرﮔﯽ ﺳﻮوری ﭘﯚﺷﯿﻮە ،ھەر ﻟەو ﮔﻮﻧﺪەدا ژﯾﺎوە ﻛە ﺋێﺴﺘە ﺑەﻧﺎوﯾﯿەوە ﻧﺎﺳﺮاوە
ﻛﺎﻛەﯾﯿﯿەﻛﺎن ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور ﺑە ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﭘﯿﺎوﭼﺎﻛــﯽ ﻛﺎﻛەﯾﯽ دادەﻧێــﻦ ،ﺋەواﻧﯿــﺶ ﺑەھەﻣﺎن ﺷــێﻮە ﺳــەرداﻧﯽ ﻣەزارەﻛەی دەﻛــەن .وەك ﺋەﻛﺒــەر ﻛەرﯾﻢ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ و رۆﺷﻨﺒﯿﺮی ﻛﺎﻛەﯾﯽ ﺑﯚ ”وﺷە“ی ﺑﺎس دەﻛﺎت” ،ﺑەﭘێﯽ ﺑەڵﮕەی ﻧﺎو ﻛﺘێﺒەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﻣﺎن، ﺑــە دڵﻨﯿﺎﯾﯿﯿەوە ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور ﻛﺎﻛەﯾﯽ ﺑﻮوە“. ھەرﭼەﻧــﺪ ﻣەزارەﻛــەی ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور ﻟەﻧــﺎو ﮔﯚڕﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻣﺴﻮڵﻤﺎﻧﺎﻧە و ﻟەﺳــەر ﺷێﻮازی ﻧﺎﺷﺘﻨﯽ ﻣﺮدووی ﻣﺴــﻮڵﻤﺎﻧﺎن ﻧێــﮋراوە ،ﺑــەم وەك ﺋــەو ﻛەﺳــﺎﯾەﺗﯿﯿە ﻛﺎﻛەﯾﯿﯿە دەڵێ، ”ﻧﺎﺷــﺘﻨﯽ ﻣﺮدوو ﻻی ﺋێﻤە زۆر ﺟﯿﺎوازی ﻧﯿﯿە ﻟەﮔەڵ ﺋﯿﺴــﻼم، ﺑەم ﺋەوەی ﮔﺮﻧﮕە ﺋەو ﻛەﺳــە ﭘﯿﺎوﭼﺎﻛێﻜــە و ﺋێﻤــە رێــﺰی
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﮔﯚڕﺳــﺘﺎﻧەﻛە ﻛﯚﻣەڵێــﻚ ﮔﯚڕی ﺗێﺪاﯾە و دەﻛەوێﺘە ﺳــەﻧﺘەری ﮔﻮﻧــﺪی ﺋﺎﻣﯚﻛﺎن ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﺷــﺎرۆﻛەی ﺷەﻗوە ﺳــەر ﺑە ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ھەوﻟێــﺮ ،ﺳــەﺗﺎن ﻛێﻠﯽ ﮔﯚڕﺳــﺘﺎﻧەﻛە ﺑە ھێﻤﺎی ﺷﻤﺸێﺮ ،ﺗﻔەﻧﮓ ،ﺧﯚر ،ﺳﯿﻨﮕﯽ ﺋﺎﻓﺮەت ﻧەﺧﺸــێﻨﺮاون و ﺑﻮوەﺗە ﺟێﮕەی ﺳەرﻧﺠﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن و ﮔەﺷﺘﯿﺎران.
ﻣﺤەﻣــەد ﺋﺎﻣﯚﻛەﯾــﯽ ﭼﺎﻻﻛﯽ ﻣەدەﻧﯽ و داﻧﯿﺸــﺘﻮوی ﮔﻮﻧﺪی ﺋﺎﻣﯚﻛﺎن ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﺷﺎرۆﻛەی ﺷــەﻗوە ،ﺑە ”وﺷــە“ی ﮔﻮت، ”ﻟە ﺳﻨﻮوری ﺷﺎرەدێﯽ ھەرﯾﺮدا ﭼەﻧﺪان ﮔﯚڕﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻛﯚن ھەن، ﺋەوەش ﻣﺎﻧﺎی واﯾە ھەزاران ﺳﺎڵ ﭘێﺶ ﺋێﺴﺘە ﻣﺮۆڤ ﻟەم ﻧﺎوﭼەﯾەدا ژﯾﺎوە ،ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﮔﯚڕﺳﺘﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﮔﻮﻧﺪەﻛەﺷــﻤﺎن ﺑﻮوەﺗــە ﺟێﯽ ﺳەرﻧﺠﯽ ﺋەو ﻛەﺳﺎﻧەی ﺳەرداﻧﯽ ﮔﻮﻧﺪەﻛەﻣﺎن دەﻛەن“. ﺋەو زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﺋەو ﻛێﻠە ﮔﯚڕاﻧە ﺑە ﺷێﻮازێﻜﯽ زۆر ﺳەرﻧﺠڕاﻛێﺶ ﻧەﺧﺸــێﻨﺪراون ،ﺑﯚﯾــە ﺑــەم
دروﺷﻤﺎﻧە ،ﮔﯚڕی ﺋﺎﻓﺮەت و ﭘﯿﺎو ﻟێﻚ ﺟﯿﺎ ﻛﺮاوﻧەﺗەوە ،ﺧەڵﻜﺎﻧێﻜﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ و ھەﻧﺪێﻚ ﺷــﻮێﻨەوارﻧﺎس ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوەﯾﺎن ﻟەﺳــەر ھﯚﻛﺎری ﻧەﺧﺸــەﻛﺎﻧﯽ ﺋەم ﻛێﻠە ﮔﯚڕاﻧە ﻛــﺮدووە ،ﭼﻮﻧﻜــە ﺷــێﻮازی ﻧەﺧﺸﺎﻧﺪن و دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺋەم ﺟﯚرە ھەڵﻜﯚڵﯿﻨﺎﻧە ﺷﺘێﻜﯽ ﺋﺎﺳﺎن ﻧﯿﯿە و ﻟەﺳەر ﮔﯚڕﺳﺘﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺋەو ﺷﺘﺎﻧە ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﯿﯿە ،ﻟە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗﯿﺸﺪا ﺟێﮕەی ﺳەر ﺳﻮڕﻣﺎﻧە ﭼــﯚن ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺑەو ﺷــێﻮەﯾە ﻣﺎوﻧەﺗەوە ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﺑەﻓﺮ و ﺑﺎران و ﺳﺮوﺷﺖ ﻛﺎری ﻟێ ﻧەﻛﺮدوون“. ﺑەﭘێــﯽ زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷــە“
15
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
وﺷە /ھەرﯾﺮ- ﻣﻮرﺷﯿﺪ ﺑﺮادۆﺳﺘﯽ ﮔﯚڕﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻛﯚﻧــﯽ ﮔﻮﻧــﺪی ﺋﺎﻣﯚﻛﺎﻧــﯽ ﺳــەر ﺑە ﺷــﺎرەدێﯽ ھەرﯾﺮ ،ﺑەھﯚی ھێﻤﺎ و ﻧﯿﺸﺎﻧەی ﺟﯚراوﺟــﯚری ﺳــەر ﻛێﻠەﻛﺎﻧﯽ، ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛــﯽ وەرﮔﺮﺗﻮوە و ﺧەڵﻜێــﻚ ﺳــەرداﻧﯽ دەﻛەن، ﮔــﯚڕەﻛﺎن ﭼەﻧــﺪان ﺟــﺎر ﻟەﻻﯾەن ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﻧەﻧﺎﺳﺮاوەوە ھەڵﺪراوﻧەﺗەوە ،ﮔﻮﻣﺎن دەﻛﺮێﺖ ﺋــەوان ﺑــەدوای زێڕ و ﭘــﺎرەدا ﮔەڕاﺑﻦ.
ﻟە ﺳﻨﻮوری ھەرﯾﺮدا ﭼەﻧﺪان ﮔﯚڕﺳﺘﺎﻧﯽ ﻛﯚن ھەﯾە ،ﺋەوەش ﻣﺎﻧﺎی واﯾە ھەزاران ﺳﺎڵ ﭘێﺶ ﺋێﺴﺘە ﻣﺮۆڤ ﻟەم ﻧﺎوﭼەﯾەدا ژﯾﺎوە
ﻟە ﺳــﺎﻧﯽ راﺑــﺮدوودا ﭼەﻧﺪان ﺟﺎر ﮔﯚڕەﻛﺎن ﻟەﻻﯾەن ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﻧەﻧﺎﺳــﺮاوەوە ھەڵﺪراوﻧەﺗــەوە، ﺑەﮔﻮﺗەی ﺋﺎﻣﯚﻛەﯾﯽ” ،ﻛەﺳﺎﻧێﻚ وا ﺑﯿﺮ دەﻛەﻧەوە ﻟەو ﮔﯚڕﺳﺘﺎﻧﺎﻧە ﺷــﺘﯽ ﮔﺮاﻧﺒەھــﺎ ھەﺑێــﺖ و ﺷــﺎراﺑێﺘەوە ،ﺑــەوەش زۆرﺟﺎر دەﺳــﺘﻜﺎری ﺋەو ﮔﯚڕاﻧە ﻛﺮاوە و ھەڵﯿﺎن داوﻧەﺗەوە ،ﺋەﻣەش ﺟﮕە ﻟەوەی دﯾﺎردەﯾەﻛﯽ ﻧﺎﺷــﯿﺮﯾﻨە، ﻟە ھەﻣــﺎن ﻛﺎﺗــﺪا دەﺑێﺘە ھﯚی ﺗێﻜﺪاﻧﯽ ﺋەم ﺷﻮێﻨەوارە“. ﺳــﻠێﻤﺎن ﻋەﺑﺪوﻟﻮەھــﺎب ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷﻮێﻨەواری ﺳﯚران ﺑە ”وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ” ،ﮔﯚڕﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﻮﻧــﺪی ﺋﺎﻣــﯚﻛﺎن ﺳــەر ﺑــە ﺷﺎرەدێﯽ ھەرﯾﺮ ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﮔﯚڕی ﺗێﺪاﯾە ﻛە ﺑەﭘێــﯽ ھەڵﻜﯚڵﯿﻦ و ﺑەدواداﭼﻮوﻧﯽ ﺋێﻤە ،ﻣێﮋووەﻛەی ﺑﯚ ﺳەردەﻣﯽ ﻣﯿﺮﻧﯿﺸﯿﻨﯽ ﺳﯚران ﻟە ﺳەدەی 10ﺗﺎ ﺳەدەی ھەژدە دەﮔەڕێﺘــەوە و ﮔﯚڕﺳــﺘﺎﻧێﻜﯽ ﻣێﮋووی و ﺷﻮێﻨەواری ﮔﺮﻧﮕە“. ﺋەو دەڵــێ” ،ھەﺑﻮوﻧﯽ ﺋەو ﻛێﻠە
ﮔﯚڕاﻧە ﺑەڵﮕەی ﻟە ﺷــﻮێﻨەواری و ﻣێﮋووﯾﯽ ﺑﻮوﻧــﯽ ﮔﯚڕەﻛﺎﻧﻦ، ھەرﯾــەك ﻟــە ﻛێﻠــەﻛﺎن ﺟﯚرە ﻧەﺧﺸــێﻜﯽ ﺟﯿﺎوازی ﻟەﺳــەرە و زۆر ﺑە ﺟﻮاﻧﯽ ﻧەﺧﺸــێﻨﺮاون و ھەرﯾەك ﻟــەو ھێﻤﺎﯾﺎﻧە ﻣﺎﻧﺎ و واﺗﺎی ﺧــﯚی ھەﯾە وەك :ﮔﯚﭘﺎڵ، ﺷﻤﺸــێﺮ ،ﺧەﻧﺠەر ،ﺳــﯿﻨﮕﯽ ﺋﺎﻓﺮەت ،ﺗﻔەﻧــﮓ ،ﺋەﻣەش ﺋەوە دەردەﺧﺎت ﻛە ﮔﯚڕی ﻣﺮدووەﻛە ﺑە ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ ﺑﻨﺎﺳﺮێﺘەوە ،ھﺎوﻛﺎت ﮔﯚڕﺳــﺘﺎﻧەﻛە ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑﻮوە ﺑە ﺑﻨەﻣﺎڵەی ﻣﯿﺮ و دەﺳەﺗﺪاراﻧﯽ ﺋەوﻛﺎت و زۆرﺑەی ﻧﯿﺸــﺎﻧەﻛﺎن واﺗــﺎی ﻓەرﻣﺎﻧڕەواﯾﯽ و ﺑەھێﺰی دەﺳــەﺗﯽ ﺋەو ﻛەﺳﺎﻧە ﭘێﺸﺎن دەدات ﻛــە ﻟــە ﮔﯚڕﺳــﺘﺎﻧەﻛە ﻧێﮋراون“. ”ﺑەھﯚی ﺑﻮوﻧﯽ ﺋەو دروﺷﻤﺎﻧەی ﺳــەر ﮔــﯚڕی ﻣــﺮدووەﻛﺎن، زۆر ﻛــەس ﭘێﯿﺎن واﺑــﻮوە ﻟەو ﺟــﯚرە ﺷــﻮێﻨﺎﻧە ﮔەﻧﺠﯿﻨــە ﯾﺎ ﺷﺘێﻜﯽ ﮔﺮاﻧﺒەھﺎ ﺷــﺎراوەﺗەوە، ﺑﯚﯾــە ﭼەﻧﺪﯾﻦ ﺟﺎر ﻟــەو ﺟﯚرە
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
دەﮔﺮﯾــﻦ ،ﻛﺎﻛەﯾﯿﯿــەﻛﺎن ﻟــە ھەﻣﻮو ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺋێﺮاﻧﯿﺸەوە ﺳەرداﻧﯽ دەﻛەن“. ﻛەﻣﺎل ﻧﺎﺟﯽ ﻛە ﺧﯚی ﺑە ﻧەوەی ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور دەزاﻧێﺖ ،دژی ﺑە ﻛﺎﻛەﯾﯽ داﻧﺎﻧﯽ ﺋەو ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯿﯿەﯾە و ﭘێﯽ واﯾــە” ،ﺋەواﻧەی ھەوڵﯽ ﺑە ﻛﺎﻛەﯾﯿﻜﺮدﻧﯽ ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور دەدەن ،دەﺳﺘﯽ ﺋێﺮاﻧﯿﺎن ﻟە ﭘﺸﺘە و دەﯾﺎﻧەوێــﺖ ﻛێﺸــە ﻟە ﻧێﻮان ﻣﺴــﻮڵﻤﺎﻧﺎن و ﺑﺮاﯾﺎﻧﯽ ﻛﺎﻛەﯾﯽ دروﺳﺖ ﺑﻜەن“ ،ﺋەوە ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻛە ﻟە زۆر ﻧﺎوﭼەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا، ﭼەﻧــﺪان ﻣــەزاری ﭘﯿﺎوﭼﺎﻛﺎن ھەﯾە ﻛــە ﻟەﯾەك ﻛﺎﺗﺪا ﭘێڕەواﻧﯽ دوو ﺋﺎﯾﻨﯽ ﺟﯿﺎواز رێﺰی دەﮔﺮن و ھەرﯾەك ﻟەوان ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯿﯿەﻛە ﺑە ھﯽ ﺧﯚی دادەﻧێﺖ. ﺑﯚ ﺋەواﻧەی ﺳەرداﻧﯽ ﻣﯿﺮی ﺳﻮور دەﻛەن ،ﻟەوە ﻧﺎﭘﺮﺳﻨەوە ﻛﺎﻛەﯾﯽ ﺑﻮوە ﯾﺎن ﻣﺴــﻮڵﻤﺎن ،ﺋەوان ﻟەو ﺑﺎوەڕەدان ﺑە ﺳــەردان و ﭼەﻧﺪ رۆژێﻚ ﻣﺎﻧــەوە ﻟەو ﻣــەزارەدا، ﻧەﺧﯚﺷەﻛﺎﻧﯿﺎن ﭼﺎك دەﺑﻨەوە. ھەردی ﺷــێﺦ ﻧﺎﺟﯽ ﮔەﻧﺠێﻜﯽ ﮔﻮﻧﺪەﻛەﯾــە و ﺑــەدەم ﭘﺎﻛﻜﺮدﻧــەوەی ﻣەزارەﻛــە ﺑﯚ ”وﺷــە“ دەڵــێ” ،ﺋەم ﻣــەزارە زۆرﺑەی ﻧەﺧﯚﺷە دەرووﻧﯿﯿەﻛﺎن ﻛە ﻟەﻧﺎو ﻛﻮردەواری ﺑە ﺷــێﺖ ﻧﺎﺳــﺮاون ﭼــﺎك دەﻛﺎﺗــەوە، ﭼــﯚن ﭼﺎﻛﯽ دەﻛﺎﺗــەوە؟ ﺋەوە وەﻣەﻛەی ﻻی ﺧﻮداﯾە“. ﺋەو ﻧەﺧﯚﺷﺎﻧەی ﺑﯚ ﻣەزاری ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور دەھێﻨﺮێﻦ ،ﻟە ﺷــەوێﻚ
ﺗﺎ ﭼﻮار ﺷــەو ﺗێﯿﺪا دەﻣێﻨﻨەوە، وەك ھەردی دەڵێ” ،زۆرێﻚ ﻟەو ﻧەﺧﯚﺷــﺎﻧەی دەﯾﺎﻧﮫێﻨﻦ ،ﻛە ﻟە ﻣــەودای 10ﻣەﺗﺮ ﻟــە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻣەزارەﻛە ﻧﺰﯾــﻚ دەﺑﻨەوە ،ﻟە ﭘڕ را دەﻛــەن و دوور دەﻛەوﻧــەوە ﯾﺎن ھﺎوار ھﺎوار دەﻛەن ،ھەﺑﻮوە ﺑە ﭼەﻧــﺪ ﻛــەس ﮔﺮﺗﻮوﯾﺎﻧە ﺗﺎ ﮔەﯾﺎﻧﺪووﯾﺎﻧەﺗە ﻣەزارەﻛە“. ”ﺑەﭼﺎوی ﺧــﯚم ﺑﯿﻨﯿﻮﻣە ﺧەڵﻚ ھەﺑــﻮوە ھﯿﭻ ھەﺳــﺘێﻜﯽ ﺗﯿﺎ ﻧەﺑــﻮوە و ھێﻨﺎوﯾﺎﻧەﺗــە ﻧﺎو ﺋەو ﻣــەزارەوە ،ﭘﺎش ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ ﻛەم ھﯿﭻ ﻛێﺸــەﯾەﻛﯽ ﻧەﻣــﺎوە و ﺑە ﺳــﺎغ و ﺳــەﻻﻣەﺗﯽ ھﺎﺗﻮوەﺗە دەرەوە“ ،ھەردی وای ﮔﻮت. ﻟــە ﭼەﻧﺪان ﺑەﯾﺘــﯽ ﻓﯚﻟﻜﻠﯚری ﻛﻮردﯾﺪا ﺋﺎﻣﺎژە ﺑە ﻣﯿﺮی ﺳــﻮور ﻛﺮاوە ،ﻟە ﯾەﻛێــﻚ ﻟەو ﺑەﯾﺘﺎﻧەدا دەڵــێ) ،ﺷــێﺘﺎن ﺷــێﺖ دەﺑﻦ دەﭼﻨــە ﻣﯿــﺮی ﺳــﻮور /ﺧــﯚ ﻣﻦ ﺷــێﺘﯽ ﺗﯚم ﺑە ﺧــﻮدا و ﺑە رەﺳﻮوڵ(. دەروێــﺶ ﻣﺤەﻣەد ﻛە ﺧﯚی ﺑە ﭘێڕەوی ﺗەرﯾﻘەت و ﺗەﺳــەوف دەزاﻧێــﺖ ،ﻟەﺑــﺎرەی ﻣﯿــﺮی ﺳــﻮورەوە ﺑــە ”وﺷــە“ دەڵێ، ”ﺋــەو ﭘﯿﺎوﭼﺎﻛێﻜــﯽ ﺧﻮداﯾە و ﺧﻮای ﮔەورە ﭘﻠــە و ﭘﺎﯾەی ﭘێ ﺑەﺧﺸــﯿﻮە ،ﻣﻦ ﺋﺎﮔەداری ﭼەﻧﺪ ﻧەﺧﯚﺷــﻢ ﻛە ﻟە ﺳﺎﯾەی ﺳﯚزی ﺧﻮاوە دوای ﺋــەوەی ﺑﺮدووﯾﺎﻧە ﺋــەو ﻣەرﻗەدەوە ،ﺑــە رێﺰی ﺋەو ﭘﯿﺎوﭼﺎﻛە و ﻣﯿﮫﺮەﺑﺎﻧﯽ ﺧﻮدا ﭼﺎك ﺑﻮوەﺗەوە“.
وﺗﺎر
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
16
ﺳەرﺧێڵ ھﺎﺷﻢ
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
دەوڵەﺗﯽ داﻣەزراوەﯾﯽ ﻟەﺳەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟەﺑﺎرەی دەوڵەﺗــﯽ داﻣەزراوەﯾــﯽ زۆر ﻗﺴــە دەﻛﺮێــﺖ ،ھەﻧﺪێــﻚ ﺟــﺎر ﺋەواﻧەی ﺑﺎس ﻟەو ﭼەﻣﻜە دەﻛــەن ،ﭼەﻣﻜەﻛە ﻛﻮرت دەﻛەﻧەوە ﻟەﺳــەر ﺣﺎڵەﺗێﻚ ﯾﺎن دﯾﺎردەﯾەك ،ﺑﯚﯾە ﭘﺮﺳﯿﺎر ﻟێﺮەدا ﺋەوەﯾە: ﺋﺎﯾﺎ ﻣەﺑەﺳﺖ ﻟە دەوڵەﺗﯽ داﻣەزراوەﯾﯽ ﭼﯿﯿە؟ ﭘێــﺶ ﺋــەوەی ﭼەﻣﻜــﯽ دەوڵەﺗــﯽ داﻣەزراوەﯾــﯽ ڕوون ﺑﻜەﯾﻨــەوە، ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑەوە ﺑﻜەﯾــﻦ ﻛە ﻟە وﺗﺎﻧﯽ ﭘێﺸــﻜەوﺗﻮو ﻛە داﻣەزراوەی دەﺳــﺘﻮورﯾﯿﺎن ھەﯾە ،ﻗﺴــەﻛﺮدﻧێﻜﯽ ﺋەوﺗﯚ ﻟەﺑــﺎرەی دەوڵەﺗﯽ داﻣەزراوەﯾﯽ ﻧﯿﯿــە ،ﭼﻮﻧﻜــە داﻣەزراوەﻛﺎﻧــﯽ ﺋەو دەوڵەﺗﺎﻧە ﺑەﭘێﯽ ﭘﺮەﻧﺴﯿﭙﯽ دەﺳﺘﻮوری و ﺑﻨەﻣــﺎ ﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿەﻛﺎن ،ﭘﺮاﻛﺘﯿــﺰەی ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺧﯚﯾــﺎن دەﻛەن، ﺑەم ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻗﺴــەﯾەﻛﯽ زۆر ﻟەﺑﺎرەی ﭼەﻣﻜﯽ دەوڵەﺗﯽ داﻣەزراوەﯾﯽ ﯾﺎن ﺑە ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯿﻜﺮدﻧﯽ داﻣەزراوەﻛﺎن دەﻛﺮێـﺖ ،واﺗﺎ ھەﻣﻮوان ﻛﯚﻛﻦ ﻛە ﺋێﻤە ﺑەداﻣەزراوەﯾﯽ ﻧﯿﻦ ﺑێ ﺋەوەی ﻟە ڕووی ﻛﺮدارﯾﯿەوە ﭼﺎرەﺳــەرێﻚ ﻟەوﺑﺎرەﯾەوە ﺑﺨەﻧە ڕوو. ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ھەﻣــﻮو ﻛﺎﺗێﻚ زﯾﺎﺗﺮ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﻤﺎن ﺑە ھەﻧﮕﺎوﻧﺎﻧﯽ رژد ھەﯾە ﺑــﯚ ﺑﻨﯿﺎﺗﻨﺎﻧﯽ دەوڵەﺗــﯽ داﻣەزراوەﯾﯽ، ﺑەﺷــێﻮەﯾەك ﺋەو ﺑﯚﺷــﺎﯾﯿﯿە زۆرەی ﻟە ﻧێــﻮان ﺑەرﭘــﺮس و ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ھەﯾە ﻛەم ﺑﻜﺮێﺘەوە ،ﮔەڕاﻧﺪﻧەوەی ﻣﺘﻤﺎﻧەی ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑە داﻣەزراوەﻛﺎن ﭘێﻮەﺳﺘە ﺑە ﮔەڕاﻧﺪﻧەوەی ھێﺰ ﺑﯚ داﻣەزراوەﻛﺎن. داﻣەزراوەﻛﺎﻧﯽ دەوڵــەت ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ ﺧەڵﻚ دەﻛەن ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﮔﺸﺘﯽ، ﭼﻮﻧﻜــە ﺳــەروەری ﺗەﻧﯿﺎ ﺑــﯚ ﺧەڵﻜە و دەﺳــەت ﻣﻮڵﻜــﯽ ﻛەﺳــێﻚ ﯾﺎن ﻻﯾەﻧێﻚ ﻧﯿﯿە ﺗﺎ ﻗﯚرﺧــﯽ ﺑﻜﺎت ،ﺑەڵﻜﻮ ﻛەﺳــﺎﻧێﻚ ﭘﺮاﻛﺘﯿﺰەی دەﺳەت ﻟەﻧﺎو داﻣەزراوەﻛﺎن دەﻛەن ﺑەﭘێﯽ ﭘﺮەﻧﺴﯿﭙە دەﺳــﺘﻮورﯾﯿەﻛﺎن ﻛــە ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﺣﻮﻛﻤڕاﻧــﯽ ڕێــﻚ دەﺧﺎت و ﺳــﻨﻮور ﺑــﯚ ﭘﺮاﻛﺘﯿﺰەﻛﺮدﻧــﯽ دەﺳــەﺗەﻛﺎن دادەڕێﮋێﺖ .ﻟە دەوڵەﺗﯽ داﻣەزراوەﯾﯿﺪا ﮔﺸــﺖ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﯾەﻛﺴﺎﻧﻦ ﻟە ﻣﺎف و ﺋەرﻛەﻛﺎﻧﯿــﺎن و دەﺳــەﺗﺪاراﻧﯿﺶ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە وەك ھــەر ھﺎووﺗﯿﯿــەك ﻣﻠﻜەﭼﯽ ﺣﻮﻛﻤەﻛﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎ ﺑﻦ ،ﭼﻮﻧﻜە دەوڵەﺗــﯽ داﻣەزراوەﯾــﯽ ،ﭘێﭽەواﻧەی دەوڵەﺗﯽ ﻛەﺳــەﻛﺎن ،ﺳەروەری و ھێﺰ ﺑﯚ داﻣەزراوەﻛەﯾە ﺑەﺑــێ ڕەﭼﺎوﻛﺮدﻧﯽ ﺋەو ﻛەﺳﺎﻧەی ﺑەڕێﻮەی دەﺑەن. ﻟە دەوڵەﺗﯽ داﻣەزراوەﯾﯿﺪا ،ھﺎووﺗﯿﯿﺎن داﻣەزراوەﻛﺎن ﺑە ﻣﻮڵﻜﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەزاﻧﻦ و ﻛﺎری داﻣەزراوەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺑﯚ ﺑەرژەوەﻧﺪی ﮔﺸــﺘﯿﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧــە ،ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﺋــەم داﻣەزراواﻧــە ھەﻣﯿﺸــە ﻟەژێــﺮ ﭼﺎودێﺮﯾﯿەﻛﯽ ﺗﻮﻧــﺪی ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﺪان و ھەرﻛﺎﺗێــﻚ ﺑەرژەوەﻧﺪی ﮔﺸــﺘﯿﯿﺎن ﻛﺮد ﺑە ﻗﻮرﺑﺎﻧــﯽ ﺑەرژەوەﻧﺪی ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ، دووﭼــﺎری ﻟێﭙﺮﺳــﯿﻨەوە و ﺳــﺰادان دەﺑﻨەوە. ﺑﯚ ﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻨﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﻟەﺳەر دەوڵەﺗﯽ داﻣەزراوەﯾﯽ ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻦ ﺑﯚ ﻗﺴــەﯾەﻛﯽ ﺑﯿﺮﻣەﻧﺪی ڕۆﻣﺎی ﻛﯚن )ﺷﯿﺸﺮۆن( دروﺳﺖ ﺑﻜەﯾﻦ ﻛە دەڵێﺖ، ﻛﯚﻣەڵﮕە ھەﺑﻮو واﺗﺎ ﯾﺎﺳﺎ ھەﯾە ،ﯾﺎﺳﺎﻛﺎن ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﯽ ﺳەرەﻛﯿﯽ ﻣﺮۆﭬەﻛﺎﻧﻦ، ﻛە ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﯿﺎن ﺑە ﭘێﻮەر و ﺑﻨەﻣﺎ ھەﯾە ﺑﯚ ڕێﻜﺨﺴﺘﻨﯽ ھەڵﺴﻮﻛەوت و ڕەﻓﺘﺎرﯾﺎن. ﺋێﺴــﺘە ﻛە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﮔﻔﺘﻮﮔﯚی ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ رﯾﻔﺮاﻧﺪۆﻣە ﺑﯚ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ، ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑەر ﻟە ھەﻣﻮو ﺷﺘێﻚ ﺑﯿﺮ ﻟەوە ﺑﻜﺮێﺘــەوە ﭼــﯚن ﺑﺘﻮاﻧﯿــﻦ دەوڵەﺗﯽ داﻣەزراوەﯾﯽ دروﺳﺖ ﺑﻜەﯾﻦ.
ﺷەﻣﺎڵ ﻧﻮوری
ﻛﻮرد ھەﻣﯿﺸە ﺑەﭼﺎوی ﺗﺮس و ﮔﻮﻣﺎﻧەوە دەڕواﻧێﺘە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳــﯽ ھەرێﻤەﻛــەی و ﺋﺎﯾﻨﺪەی ﭘﺮۆﺳــەی ﺋﺎﺑﻮوری ،ﭼﻮﻧﻜە ﺑەدرێﮋاﯾﯽ ﻣێﮋوو ﺳەرﺟەم ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ )ﺗﻮرك و ﻓــﺎرس و ﻋــەرەب( ھەڵﮕــﺮی ﻋەﻗڵﯿەﺗﯽ دوژﻣﻨﻜﺎراﻧە و ﺋەﺟێﻨﺪای ﻣﻮﺧﺎﺑەراﺗﯽ دژ ﺑە ﻛﻮرد ﺑﻮون، ﻟە ﭼﺎرەﻛە ﺳەدەی راﺑﺮدووﯾﺸﺪا ﭘﺎرﺗە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺋەو ﻣﻠﻤﻼﻧێ ﺳەﺧﺘەی ﻧێﻮاﻧﯿﺎن رێﮕﺮ ﺑﻮوە ﻟە ﺑەردەم دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەﻛﯽ ﺳەرﺑەﺧﯚ ﻛە ﺑەﺑێ ﺋەو ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿە ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾە ،ﻣﻮﻣﻜﯿﻦ ﻧﯿﯿە ﺑﺒﯿﻦ ﺑە ﺧﺎوەﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳەﺗێﻜﯽ ﺋﺎﺑﻮوری و دﻧﯿﺎﺑﯿﻨﯿﯿەﻛﯽ رووﻧﯽ ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﺴﺎز ﺑﯚ ﺋﺎﯾﻨﺪە. ﺋەو ﺳﯿﺎﺳــەﺗە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەی ﺑﺘﻮاﻧێــﺖ دەراﻣەﺗﯽ ﺋﺎو و ﺳــﺎﻣﺎﻧﯽ ﻧەوت و ﻏﺎزی ﺳﺮوﺷــﺘﯽ و ﻛﺎﻧﺰاﻛﺎن ﺑﯚ ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑەﻛﺎر ﺑێﻨێﺖ ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﺑەراﻣﺒەر ﻧەﯾﺎرەﻛﺎﻧﯿﺸــﯽ وەك ﻛﺎرﺗێﻜﯽ ﭘﺎڵەﭘەﺳــﺘﯚ ﺋﺎراﺳﺘەﯾﺎن ﺑﻜﺎت ،ﺑﯚﯾە ﻟە ﻗﯚﻧﺎﻏە ﻣێﮋووﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا ﻛﺎﺗێﻚ رووﺑەڕووی ﮔەﻣــﺎرۆ و ﻗەﺗڵﻮﻋﺎم ﺑﻮوﯾﻨەﺗەوە ،ھەرزوو ﻣﻠﻜەﭼــﯽ دوژﻣﻨﺎن ﺑﻮوﯾﻨەﺗــەوە و ﮔەڕاوﯾﻨەﺗەوە ﺑﯚ ﻧﺎوەﻧﺪ ،وەك ﺋەوەی ﻧﺎوەﻧﺪەﻛﺎﻧﯽ ﺑەﻏﺪا ،ﺗﺎران ،ﺋەﻧﻜەرە و دﯾﻤەﺷﻖ ﺑەﺷــێﻚ ﺑﻦ ﻟە ﭼﺎرەﺳەر ﻧەك ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﺗەﻧﮕﮋە. ﺋەوەﺗﺎ ﻣێﮋوو دووﺑﺎرە دەﺑێﺘەوە و ﻟەﮔەڵ ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧەوەی ﺋەﮔەری ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧــﯽ رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﺑﯚ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ھەرزوو ﺋﺎﻏﺎ و ﺳﻮڵﺘﺎن و ﻣەزەوﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺷــﯿﻌەﮔەرﯾﯽ و ﺳﻮﻧﻨەﮔەری ھەڕەﺷــەی ﻧﺎﻧەوەی ﺷــەڕی ﺋﺎﺑﻮوری و ﮔەﻣﺎرۆﻣﺎن ﻟێ دەﻛەن ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﺑﯚ ﺑەرزڕاﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەڕەﺷەی ﺑڕﯾﻨﯽ ﻣﻮوﭼەﻣﺎن ﻟێ ﻛﺮاﯾەوە ،وەك ﭼﯚن ﭘێﺸﺘﺮ ﻛە ﺑڕﯾﺎری دەرھێﻨﺎن و ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﻧەوت درا ،دەﯾﺎن ھەڕەﺷــە ﻟە ﺑەﻏﺪاوە ﺑەراﻣﺒەر ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھﺎت ﺗﺎ دەرﺋەﻧﺠﺎم ﺑﻮدﺟەی ھەرێﻤەﻛەﯾﺎن ﺑــڕی و دووﭼﺎری ﺗەﻧﮕﮋەی
ﺳەﺧﺘﯽ داراﯾﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری ﺑﻮوﯾﻨەوە. ﺋەواﻧــەی ھەڵﮕــﺮی ﺋەﮔەری ﺳــەﭘﺎﻧﺪﻧﯽ ﮔەﻣﺎرۆ و ﺷــەڕی ﺋﺎﺑﻮورﯾﻦ ،ﻟەﺑﯿﺮﯾــﺎن ﻛﺮدووە ﺳــەردەم و واﻗﯿﻌەﻛــە زۆر ﮔﯚڕاوە .ﺑﺎ ﻟەوە ﺑﮕەڕێﯿﻦ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺑﺎرزاﻧﯽ ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯿﯿەﻛﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯽ ﺑﺎﺷﯿﺎن ھەﯾە، ﯾﺎ ﻟە ھەرﺳێ ﺑەﺷــەﻛەی ﺗﺮی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەﺳﺘﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﭙەروەری ﺟﻮووە و ﻛﻮردەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﺑەﺷﺎﻧەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەرﮔﯿﺰ ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﺧﻨﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑێ دەﻧﮓ ﻧﺎﺑﻦ ،ﯾﺎ ﻟە دﻧﯿــﺎی ﺋەوروﭘﺎ و ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و وﺗﺎﻧﯽ ﭘێﺸﻜەوﺗﻮودا ﺧﺎوەﻧﯽ ﻟﯚﺑﯿﯿەﻛﯽ ﻛﻮردی ﮔەورەﯾﻦ .ﻟەﻣەش ﮔﺮﻧﮕﺘﺮ ،ﺋێﺴــﺘە ﺧﺎوەﻧﯽ ھێﺰێﻜﯽ ﮔەورەی ﭘێﺸــﻤەرﮔەﯾﻦ ﻛە ﺧﯚﺷﺒەﺧﺘﺎﻧە ﻟە ﻓﯿﺘﻨەی ﺷەڕی ﺣﺰﺑەﻛﺎن و ﻣﻠﻤﻼﻧێﯽ ﭘﯚﺳﺘﭽێﺘﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑەدوور ﮔﺮت و ﺑﻮون ﺑە ﺧﺎوەﻧﯽ ﭘﺎڵﭙﺸﺘﯿﯿەﻛﯽ ﺟەﻣﺎوەری و ھێﺰێﻜﯽ ﮔــەورەی وەك ﻧﺎﺗﯚ .ﻟەﻻﯾەﻛﯽ ﺗﺮەوە ھﺎﺗﻨﯽ ﺗﺮەﻣﭗ و ﻟێﺪاﻧﯽ ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧەی ﺳەرﺑﺎزی ﺷﻮﻋەﯾﺮات دوای ﺷەش ﺳﺎڵ ﻟە ﺑێ دەﻧﮕﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ وەرﭼەرﺧﺎﻧێﻜﯽ ﺗﺮە و ﭘەﯾﺎﻣێﻜﯽ روون و ﺋﺎﺷــﻜﺮاﯾە ﺑﯚ ﻻﯾەﻧﮕﺮان و ﻧەﯾﺎراﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻛە ﭼﯿﺘﺮ واﺷﻨﺘﯚن ﺳﻮﯾﺴــﺮا ﻧﯿﯿە ﺑەراﻣﺒــەر رووداو و ﻛﺎرەﺳــﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ رۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺖ ﺑێ دەﻧﮓ ﺑێﺖ. ﻛﺎﺗێﻚ ﺑە زﻣﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﺑﺎﺳــﯽ ﺷــەڕی ﺋﺎﺑﻮوری / ﮔەﻣﺎرۆی ﺋﺎﺑﻮوری /ﻧەﺧﺸــە و ﭘڕۆژەی ﻣﻮﺧﺎﺑەراﺗﯽ دژ ﺑە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛﺮێﺖ ،دەﺑێ ددان ﺑەو راﺳــﺘﯿﯿەدا ﺑﻨێﯿﻦ ،ﺋەوە ﻻوازی ﭘﺎرﺗە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن و ﭘەرﻟەﻣــﺎن و ﺣﻜﻮوﻣەﺗــە وای ﻛــﺮدووە ﻧەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺋﺎﺑﻮوری وەك ﺋﺎﻣﺮازێﻚ ﺑﯚ ﺧﺰﻣەﺗﯽ ﺟﯿﯚﭘﯚڵەﺗﯿﻚ ﺑەﻛﺎر ﺑێﻨﯿﻦ ،ﺑﯚﯾە ﭘﺎﯾﺘەﺧﺘەﻛﺎﻧﯽ دەوروﺑەرﻣﺎن ﺑﯿﺮ ﻟە ﭘﯿﻼن و ﻣەراﻣﯽ ﻗێﺰەوﻧــﯽ ﮔەﻣﺎرۆی ﺋﺎﺑــﻮوری دەﻛەﻧەوە ﻛە ﭘێﺸــﺘﺮ رێﮋﯾﻤﯽ ﺳــەدام و ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ دەرھەق ﺑە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘێڕەوﯾﺎن ﻛﺮدووە ،ﺋەﮔەر ﻧﺎ ھەرێﻤێﻚ ﺗﺎﻛە
ﻧﻮوری ﺑێﺨﺎڵﯽ
”ﺷەڕ ،واﺗە زەوی ،ﮔﯚﺷﺘﯽ ﻣﺮۆڤ ھەڵﻠﻮوﺷێﺖ“ ﻣﺎﻧﺸﯿﯚس ﺑەر ﻟەوەی وﺗﺎرەﻛە ﺑﺨﻮێﻨﻨەوە ،ھەﻣﯿﺸە ﺋەوە ﺑێﻨﻨە ﺑەرﭼﺎوی ﺧﯚﺗﺎن ﻛە ﻟــە ﻛﯚﺗﺎی ﺟەﻧﮕەﻛﺎﻧﺪا ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺧﻮاﺣﺎﻓﯿﺰﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑەر ﻟە ﭼﻮوﻧە ﺳەﻧﮕەر .ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﺎوەش و ﻣﺎﭼەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺶ ﻣﺎڵﺌﺎواﯾﯽ .ﺗەﻧﯿﺎ ﻣەراﻗﯽ ﻗﻮوڵ ﻟە ﭼﺎوەڕواﻧﯽ ﮔەڕاﻧەوە و ﺗەﻧﯿﺎ ﻧﺎﻣەﻛﺎن دەﻣێﻨﻨەوە. ﺳــەرﻧﺠﯽ ﻣێﮋووی دوور و ﻧﺰﯾﻜﯽ ﺷەڕەﻛﺎن ﺑﺪەن، ﻟە دﯾﻤەﻧﯽ دوای ﺷﻜﺴﺖ و ﺳەرﻛەوﺗﻨەﻛﺎن ،دۆڕان و ﺑﺮدﻧەوەﻛﺎن )ﻛە دواﺟﺎر ﺗەﻧﯿﺎ ﻣﺮۆڤ و ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯽ ﺗێﯿﺪا ﺷﻜﺴﺘﺨﻮاردوو و دۆڕاو ﺑﻮون( ڕاﺑﻤێﻨﻦ .ﭼەﻧﺪ ﻟەو دﯾﻤەﻧﺎﻧەﺗﺎن دێﻨە ﭘێﺶ ﭼﺎو ﻛە ﺗﯿﺎﯾﺎﻧﺪا ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎﻧﯽ ﺷــەڕ ،ﭼەرﭼﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺳﯿﺎﺳــەت و ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎ، دەڵەﻛﺎﻧــﯽ ﺋﺎﯾﻦ و ﻣەزەو ،ﺑــە ھەڵﮕﺮﺗﻨﯽ وێﻨەی ﻛەﻣﺌەﻧﺪاﻣێﻜﯽ ﺟەﻧﮓ ھﺎﺗﻮوﻧەﺗە ﺑەردەم ﺣەﺷﺎﻣﺎت و ﺑەم ھﻮﺗﺎف و ھەراو ھﯚرﯾﺎﯾەوە ،ﺟەﻧﮕﺎوەری زﯾﺎﺗﺮﯾﺎن ﺑﯚ ﺟەﻧﮓ و ﭼﻮون ﺑﯚ ﺳەﻧﮕەرەﻛﺎن ھﺎن داوە: ﺗﺮﺳﯽ ﻟە دەﺳﺘﺪاﻧﯽ ﻗﺎﭼەﻛﺎﻧﺖ ﻧەﺑێ ،ﻣﺎدام دەﺗﻮاﻧﯽ ﺑﺎوەش ﺑە ھﺎوﺳەﻧﮕەرەﻛﺎﻧﺘﺪا ﺑﻜەﯾﺖ. ﺧەﻣﯽ ﭘەڕﯾﻨﯽ دەﺳــﺘەﻛﺎﻧﺖ ﻧەﺑێ ،ﺋﺎھەﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺳەرﻛەوﺗﻦ دەرﻓەﺗێﻜﻦ ﺑﯚ ﺳەﻣﺎﻛﺮدن ﺑە ﭘێﻮە. ﻛﻮێﺮﺑﻮوﻧﯽ ﭼﺎوەﻛﺎﻧﺖ ﻟە ﺟﻮاﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﺖ ﻧﺎﻛەن .ﻧﯿﮕﺎﻛﺎﻧﯿﺸــﺖ ﺗﺎرﯾﻚ داﺑێﻦ ،ﺋﺎواز و ﻣﻮزﯾﻜﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎن دەﭼێ ﺑە ڕۆﺣﺘﺪا. ﺟەﻧﮕﺎوەر ،ھەﻣﻮو ﺋەﻣﺎﻧەﺷﺖ ﻟە دەﺳﺖ ﺑﺪەﯾﺖ ،ﺑﯿﺮت ﻧەﭼێ ،ﺋەرﺧەﯾﺎن و ﺳەرﻓﺮاز ﻟەﺳەر زەوﯾﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎن ڕاﻛﺸێ .ﻟە ﻛﯚﺷﯽ ﻣﯿﮫﺮەﺑﺎﻧﯿﯽ ﺧﺎﻛەﻛەﯾﺪا وەﻧەوز ﺑﺪە و ﺋﺎزاری ﺑﺮﯾﻨەﻛﺎﻧﺖ ﺑﯿﺮ ﺑەرەوە .ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎن ﺗﯚﯾﺖ و ﺗﯚﯾﺶ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎن ،ﺋەی ﺟەﻧﮕﺎوەری ﺳەرﻛەش. ﺑەڕاﺳﺖ ،ﺑە درێﮋاﯾﯽ ﻣێﮋووی ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯽ ،ﺑە ﭘﺎﻧﯽ و درێﮋﯾﯽ زەوی ،ﺑە ﺑێ ﭘﺎﯾﺎن ﻟﯿﺴﺘﯽ ﺷەڕ و ﺟەﻧﮕەﻛﺎن )ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ،ھەرێﻤﺎﯾەﺗﯽ و ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑە ﺑەرﮔﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ و دەﻣﺎﻣﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژی( ڕۆژێﻚ ﻟە ﺧﯚﻣﺎن ﭘﺮﺳﯿﻮە: ﭼەﻧﺪ ﻗﺎچ و دەﺳﺖ ﻟە ﭘﺎی ﺋەم دروﺷﻤﺎﻧەوە ﭘەڕﯾﻦ؟ ﭼەﻧﺪ ﮔﯿﺎن ﺑەم دروﺷــﻤﺎﻧەوە ﺑە )ﺑﺎ(دا دران و ﭼەﻧﺪ ڕووﺑﺎر ﺧﻮێﻨﯽ ﻣﺮۆڤ ﺑەﻓﯿڕۆ ﭼﻮون؟ ﭼەﻧﺪ ﻧﯿﮕﺎ ﺑەم درۆﯾﺎﻧە ﻛﻮێﺮ داھﺎﺗﻦ و ﭼەﻧﺪ ﮔﻮێﭽﻜە ﻟە ﺑﯿﺴﺘﻨﯽ ﻧەﻏﻤەی ﺳﺮوﺷﺖ ﺑێ ﺑەش ﺑﻮون؟ ﭼەﻧــﺪ دڵ ﻟە ﭘﺎی ﺋەو ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿە ﭘﯿﺴــەی ﺟەﻧﮓ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧەﻛﺎﻧﯿﺪا ﻟە ﻟێــﺪان ﻛەوﺗﻦ .ﭼەﻧﺪ ڕووﺑﺎری ﺧﻮێﻨﯽ ﺟەﻧــﮕﺎوەران ڕژاﻧە زەرﯾــﺎی ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﭼەرﭼﯿﯿەﻛﺎﻧﯽﺳﯿﺎﺳەتودەﻋەﺟﺎﻧەﻛﺎﻧﯽﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎ و دەڵەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﯾﻦ؟ ﺋﺎﻛﺎﻣﯽ ھەﻣﻮو ﺷــەڕەﻛﺎن )ﺑەوەی ﭘێﺸﯽ دەﮔﻮﺗﺮێ
ﺷەڕی ﺋﺎﺑﻮوری و ﮔەﻣﺎرۆ دژی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺟێﺒەﺟێ ﻧﺎﻛﺮێﺖ دەروازی وﺷﻜﺎﻧﯽ راﺳﺘەوﺧﯚی ﻋێﺮاق ﺑێﺖ ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﺋەوروﭘﺎ و ﺧﺎوەﻧﯽ ﻧەوت و ﻏﺎزی ﺳﺮوﺷــﺘﯽ ﺑێﺖ ﺑﯚ وﺗێﻜﯽ وەك ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻛــە دەروازەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﭘڕۆژەی ﻟﻮوﻟەﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﻏﺎزی ﺑەھﯚی ﻣﻠﻤﻼﻧێ ھەرێﻤﯿﯿەوە ﺷﻜﺴــﺘﯽ ھێﻨﺎﺑێﺖ ،ﭼﯚن ﺑﻮێﺮﯾﯽ ھەڕەﺷە دەﻛﺎت، ﯾﺎ ﻋێﺮاﻗێﻚ ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﻟە ﺋێﻤە ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑێﺖ ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا زۆرﺑەی ﻧەوﺗەﻛەی ﻟەژێﺮ ﺧﺎﻛﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑێﺖ ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ دوای ﮔەڕاﻧەوەی ﻛەرﻛﻮوك و ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك. ﺑﺎ ﺋﺎوڕێﻚ ﻟە دەراﻣەﺗﯽ ﺋﺎوی ﺳــﺎزﮔﺎری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﺪەﯾﻨــەوە ﻛە ﻟــە ھەرﺳــێ ﺑەﻧــﺪاوی دووﻛﺎن و دەرﺑەﻧﺪﯾﺨﺎن و دھﯚك زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 12ﻣﻠﯿﺎر ﻣەﺗﺮ ﺳێﺠﺎ ﺋﺎو ﻟەﺧﯚ دەﮔﺮن و ھەﻣــﻮوی دەڕژێﺘە ﻧﺎو ﺧﺎﻛﯽ ﻋەرەﺑﯽ ﻋێﺮاﻗەوە ،ﻛەﭼﯽ ﻧەﻣﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮە ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﯽ ﺋەم دەراﻣەﺗە ﮔﺮﻧﮕە ﺑﻜەﯾﻦ ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜــﺪا ﺋێﺮان و ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە ڕێﮕەی ﺑەﻧــﺪاوی )دارﯾﻦ و ﭘڕۆژەی ﮔﺎپ(ەوە ﭘﺎڵەﭘەﺳــﺘﯚی رادەﺑەدەرﯾﺎن ﺑﯚ ﺳەر ﻋێﺮاق ھێﻨﺎوە. ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺋەﮔەر ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﺑﺎﺷــﯽ ھەرﺳێ )دەراﻣەﺗﯽ ﺋﺎو -ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﻧەوت -ﻏﺎزی ﺳﺮوﺷﺘﯽ( ﺑﻜﺮێﺖ و ﻟە ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﻛەڵﻜــﯽ ﻟێ وەرﺑﮕﯿﺮێﺖ، ھەرﮔﯿﺰ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺎﭼﺎر ﻧەدەﺑﻮو ﻟە وەﻣﯽ ﮔەﻣﺎرۆی ﺳەر ﺑەﻏﺪا و ﺑڕﯾﻨﯽ ﺑەﺷە ﺑﻮدﺟەی ھەرێﻢ دەﺳﺖ ﺑﯚ ﻣﻮوﭼەی ﻣﻮوﭼەﺧﯚراﻧﯽ ﺑەرێﺖ ،ﺑﺎ ﺣﻜﻮوﻣەت ﺋﺎوڕێﻚ ﻟەو 17ﺑەﻧﺪاوە ﺑﺪاﺗەوە ﻛە دﯾﺰاﯾﻦ ﻛﺮاون و ﺑەھــﯚی ﺗەﻧﮕﮋەی ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿــەوە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ راوەﺳﺘﺎوە ،ﺋەوﻛﺎت ﺑﺰاﻧە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاق ﻟە ﺗﻮاﻧﺎﯾﺪا دەﺑێﺖ ھەڕەﺷەی ﺑڕﯾﻨﯽ ﻣﻮوﭼە ﺑﻜﺎت ،ﺑﺎ ﺑﯿﺮ و ﻛێڵﮕە ﻧەوﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك )ﺑﺎﺑﺎﮔﻮڕﮔﻮڕ ،ﺟەﻣﺒﻮور ،ﺧەﺑﺎزە، ﺋﺎﭬﺎﻧﺎ و ﺑﺎی ﺣەﺳــەن( ﻛە ﺗﻮاﻧﺎﯾﺎن 450ھەزار ﺑەرﻣﯿﻞ ﻧەوﺗە ﻟە رۆژێﻜﺪا وەﺑەرھێﻨﺎﻧێﻜﯽ ﺑﺎش و ﺷەﻓﺎﻓﯽ ﺗێﺪا ﺑﻜﺮێﺖ و ﺗێﻜەڵ ﺑە ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ وزە و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ
ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺟﺎ ﺑﺎ ﺣﻜﻮوﻣەﺗە ﺷﯿﻌﯿﯿەﻛەی ﺑەﻏﺪا ﺑەﺷە ﻧەوت و ﺑەﻧﺰﯾﻦ و ﺳﻮوﺗەﻣەﻧﯽ ﻧەﻧێﺮێﺖ. ﺑــﺎ ﺋﺎوڕێﻚ ﻟە ﻏﺎزی ﺳﺮوﺷــﺘﯽ ﺑﺪرێﺘەوە ﻛە ﯾەدەﮔﯽ ﺋەﻣﺒﺎرﻛﺮاوی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛە ﺑە ﭘێﻨﺞ ﺗﺮﯾﻠﯚن ﻣەﺗﺮﺳێﺠﺎ دێﺘە ﺧەﻣﻧﺪن و ﻟە رﯾﺰﺑەﻧﺪی ﺷەﺷەﻣﯿﻦ وﺗﯽ دﻧﯿﺎ دێﺖ ﻟە دوای )رووﺳﯿﺎ ،ﺋێﺮان ،ﻗەﺗەر ،ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﺴﺘﺎن، ﺳــﻌﻮودﯾە و ﺋﯿﻤﺎرات( ﺋەوﻛﺎت وﺗﺎﻧﯽ زﻟﮫێﺰی دﻧﯿﺎ و ﺋەوروﭘــﺎ ﭼﯚن رازی دەﺑﻦ ﺋەو ﺳــﺎﻣﺎﻧە دەوڵەﻣەﻧﺪە رێﮕەی ﻟێ ﺑﮕﯿﺮێﺖ و ﻧەڕژێﺘە ﻧﺎو ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ. ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و ﻧﺎﺗﯚ ﻟە رۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﺪا ﭘێﺸﻮازی ﻟە ھەرێﻤێﻜﯽ ﻋەﻟﻤﺎﻧﯽ دەﻛەن ﻛە ڕێﺰ ﻟە ھەﻣﻮو ﭘێﻜﮫﺎﺗە و ﺋﺎﯾﻦ و ﺋﺎﯾﻨﺰا و ﻧەﺗەوە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎن ﺑﮕﺮێﺖ و ﺷــەڕی ﺗﯿﺮۆرﺳﺘﺎن ﺑﻜﺎت ،ﺋﯿﺘﺮ ﭼﯚن رێﮕە ﺑە ﮔەﻣﺎرۆی ﺋﺎﺑﻮوری ﺑﯚ ﺳــەر ﺋەو ھەﻣﻮو ﭘێﻜﮫﺎﺗە ﻣەﺳــﯿﺤﯽ و ﺋێﺰﯾﺪی و ﻛﺎﻛەﯾﯽ و ﻣﺴــﻮڵﻤﺎن و ﺳﻮﻧﻨە و ﺷــﯿﻌە و ﺗﻮرﻛﻤﺎن و ﻛﻮرداﻧــﯽ ﭘﺎرﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ و ﻟێﻘەوﻣﺎواﻧﯽ دەﺳــﺘﯽ دﻛﺘﺎﺗﯚرەﻛﺎن ﻛە ھەﻣﻮو ﻟە ھەرێﻤﺪا ﺑە ﺋﺎﺷﺘﯽ دەژﯾﻦ. دوای ﮔەڕاﻧەوەی ﻧﺎوﭼە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن و ﺳەﭘﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋەﻣﺮی واﻗﯿﻊ ،ژﻣﺎرەی داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻮوە و ﭘﺎرﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ﺳﺎﻏﻜﺮدﻧەوەی ﻛﺎ و ﺑەروﺑﻮوﻣەﻛﺎﻧﯿﺎن ،ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﺎن ﺑەم ﺑﺎزاڕاﻧەﯾە ﻛﻮرداﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ رۆژھەت و ﺑﺎﻛﻮر و ﺗەﻧﺎﻧەت ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ھەردوو وﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﺋێﺮان ﻟە ﺋەﮔەری ﺳــەﭘﺎﻧﺪﻧﯽ ﮔەﻣﺎرۆی ﺋﺎﺑﻮورﯾﺪا زﯾﺎﻧﻤەﻧﺪﺗﺮ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﺑﻦ، ﺗەﻧﺎﻧەت ﺋێﺴﺘە ﻛە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەروازەی ﺳﯿﻤێﻠﻜﺎﯾﺸﯽ ﻟەﺳەر ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ رۆژﺋﺎوا ﺑﯚ وا ﺑﻮوە و ﺑﺎزاڕێﻜﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﯚ ﻛﺮاوەﺗەوە. ﺑﯚﯾــە دوای داﻋﺶ و دەرﻛەوﺗﻨــﯽ ﺟﯿﯚﮔﺮاﻓﯿﺎﯾەﻛﯽ ﻧﻮێﯽ دوای ﺷــەڕ و ھﺎﺗﻨﯽ ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎﺗﯚ و ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑﯚ ﻧﺎوﭼەﻛە ﻓﯚﺑﯿﺎی دژاﯾەﺗﯿﻜﺮدن و ﮔەﻣﺎرۆ و ﺷــەڕی ﺋﺎﺑﻮوری ﻟەﺳەر ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛﯚﺗﺎی ھﺎﺗﻮوە.
ﺷەڕ و ژﯾﺎن ﭘﺎڵەوان و ﻛﺎرﯾﺰﻣﺎ
ﺟەﻧﮕﯽ ڕەوا ،ﯾﺎن ﺟەﻧﮕﯽ ﭘﯿﺮۆز( ﺋەوە ﺑﻮو ،ﺑە درێﮋاﯾﯽ ﻣێﮋوو و ﺗﺎ ﺑە ﺋەﻣڕۆ دەﮔﺎت .ﻣﻠﯿﯚﻧﺎن ﺟەﻧﮕﺎوەر ﺑﻮوﻧە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ،ﺑﯚ ﺋــەوەی دەﯾﺎن )ﻟەو ژﻣﺎرەﯾەش ﻛەﻣﺘﺮ(، ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺟەﻧﮓ و ﭼەرﭼﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و دەڵﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ، ﻟەﻻﯾەك دروﺷﻤەﻛﺎﻧﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﭙەروەری و ﺋﯿﻤﺎن ﺑە ﻣﻨﺪاڵ و ﻧەوەی ﺟەﻧــﮕﺎوەرە ﻓﺮﯾﻮﺧﻮاردووەﻛﺎن ﺑﻔﺮۆﺷــﻨەوە .ﻟە ﻻﯾەﻛەی ﺗﺮەوە ،ﺧﯚﯾﺎن و ﻣﻨﺪاڵ و ﻧەوە ﻧﺎزاﻧﺪەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﻏەﻧﯿﻤەﻛﺎﻧﯽ ﺟەﻧﮓ ﺑﻠەوەڕێﻦ و ﻧﯿﺸﺘﻤﺎن و ﻣﺮۆڤ ،وەك ﻣﺎﻧﮕﺎ ﺑﺪۆﺷﻦ. دەﺷــێ و زۆر ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە ﺟﯿﺎواز ﺑﯿــﻦ ،ﺋﺎﺧﺮ ﺋەو ﺟﯿﺎوازﯾﯿﺎﻧەﻣﺎن ﻧەﻣێﻨــﻦ ،ﻣﺮۆﭬﺒﻮوﻧﻤﺎن ﺟێﮕەی ﮔﻮﻣﺎن و ﭘﺮﺳﯿﺎرە! دﯾﻮﺗﺎﻧە دوو ﻛەس ﻛە ﺑەری ﺋﺎوی ﭘﺸﺘێﻜﻦ و ﻟە ﯾەك ڕەﺣﻢ ﻛەوﺗﻮوﻧەﺗە ﺧﻮار ،ﻟە ھەﻣﻮو ﺷﺖ ﻟەﯾەك ﺑﭽﻦ؟ ﺑﯚﯾە ﺑﻮوﻧﯽ ﺋەو ﺟﯿﺎوازﯾﯿە وەك ﺋەوەی ﺳﺮوﺷــﺘﯽ و ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﯿە ،ھﺎوﻛﺎت ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﻧﯿﯿە ﻛە ھەﻣﻮو ڕاﺳﺘﯿﯿەﻛﺎن ،ﺟﻮاﻧﯿﯿەﻛﺎن ،ڕۆﺷﻨﺎﯾﯿﯿەﻛﺎن ﺗەﻧﯿﺎ ﻻی ﯾەﻛێﻜﯿﺎن ﺑﻦ .ﻟەوەش ﺗﺮﺳــﻨﺎﻛﺘﺮ ،ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻦ ﻟە ﺣﯿﻜﻤەﺗﯽﺟﯿﺎوازیوھەوڵﺪانﺑﯚﺧﯚﺑەﺳەﻧﺘەرﮔﺮﺗﻦ و ﺑەﺧــﺎوەن دەرﻛەوﺗﻦ ﻟە ﺣەﻗﯿﻘەﺗــﯽ ڕەھﺎ ،ﺑەو ﺋﺎﻗﺎرەﻣﺎﻧﺪا ﺑﺒەن ،ﻛە ﺋەو ﺟﯿﺎوازﯾﯿﺎﻧە ﺑﺴڕﯾﻨەوە و ﺋەو ژﯾﺎن و دﻧﯿﺎ ڕەﻧﮕﺎڵەﯾﯿﯿەﻣﺎن ،ﯾەﻛڕەﻧﮓ داﺑڕێﮋﯾﻨەوە و ﺗەﻧﺎﻧەت ﻟە ﻧێﻮان ﺑﯚﺷﺎﯾﯽ ھەردوو ڕەﻧﮕﯽ )ڕەش و ﺳﭙﯽ(دا ،ھێڵێﻚ ﻧەﺑﯿﻨﯿﻦ ﻛە ﺧﯚڵەﻣێﺸﯿﯿە. ﺑەھەرﺣﺎڵ ،ھەﻣﯿﺸــە ﻟە ﺧەﯾﺎڵﺪاﻧﯽ ھەر ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺋێﻤەدا ،ﭘﺎڵەواﻧێــﻚ ﺋﺎﻣﺎدەﯾە .ﺋﯿﺘﺮ ﯾﺎن ﺧەوﻧﯽ ﺑەﺧﯚ ﺑﻮون ﺑە ﭘﺎڵەوان ،ﯾﺎن ﺳەرﺳــﺎﻣﯽ ﺑــە ﭘﺎڵەواﻧێﻜﯽ دڵﺨﻮاز ،ﺋەﻣە ﺷﺘێﻜﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﯿە .وەﻟێ ﺋەوەی ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﯿﯿە ﺋەوەﯾە ،ﻟەو ﺧەﯾﺎڵﺪاﻧە ژەﻧﮕﺮﺗﻮوەی ڕۆژھەﺗﺪا و ﻟە ﻧﺎوﯾﺸﯿﺎﻧﺪا ﺋێﻤەی ﻛﻮرد ،ﭘێﺸﯿﻨەﯾﯽ ﺑﯚ ﭘﺎڵەواﻧﯽ ﺟەﻧﮕە .ﺋەﻣە ﻟە ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨﯽ ﺋێﻤە و ﻟە ﺧەﯾﺎڵﺪاﻧﻤﺎﻧﺪا ﺑﯚ ﭼەﻣﻜﯽ ﻛﺎرﯾﺰﻣــﺎش ،ھەﻣﺎن ﺧەﯾﺎڵﺪاﻧﯽ ﺧﯚرﻛە ﻟێﺪراوە ﻛە ﭘێﺸــﯿﻨەﯾﯽ ﺑﯚ ﻛﺎرﯾﺰﻣﺎی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە. ﻟە ﻛﺎﺗێﻜــﺪا ھەﻣــﻮو ﺑﻮارەﻛﺎﻧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ )ﺳﯿﺎﺳــﯽ، ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ،ﻛﻮﻟﺘــﻮوری ،ﻓەرھەﻧﮕﯽ( ،ﻟە ﺑەردەم ﺑﻮون ﺑە ﭘﺎڵــەوان )ﺑە ﻣﺎﻧﺎ ﺋەرێﻨﯿﯿەﻛــەی( ﺋﺎوە و ﻛﺮاوەن. ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻦ و ﭘێﻮەری ھەر ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺋێﻤە ﺑﯚ ھەردوو ﭼەﻣﻜﯽ )ﭘﺎڵەوان و ﻛﺎرﯾﺰﻣﺎ( و ﮔﺮێﺪان و ﺗﺎﭘﯚﻛﺮدﻧﯿﺎن ﻟەﺳەر )ﺟەﻧﮓ و ﺳﯿﺎﺳەت( ،ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨێﻜﯽ ﺗﺎ ﺋەوﭘەڕ ﮔەﻣﮋەﯾﯽ و دۆزەﺧﯽ و ﺷەﯾﺘﺎﻧﯿﯿە .ﺑەو ﭘێﯿەی ﺑﻮاری ﺳﯿﺎﺳــەت و ﺟەﻧﮓ )ﺑە ھەردوو ڕەھەﻧﺪی ﺋەرێﻨﯽ و ﻧەرێﻨﯿﯿﺎن( ،دوو ﺑﻮاری ﺗەﻧﮓ و ﺑەرﺗەﺳــﻜﻦ ،ﻟە ﺑەردەم ھەﻣﻮو ﻛەﺳﺪا ﺋﺎوە ﻧﯿﻦ و ﻧﺎﺑﻦ ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺑﻮارەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮی ژﯾﺎن ،ﺑە ﭘﺎﻧﺎﯾــﯽ زەوی و ﻓﺮاواﻧﯽ
ﺋﺎﺳــﻤﺎن ،ﻟە ﺑەردەم ھەر ﯾەﻛێﻜﻤﺎﻧــﺪا ﺋﺎوەن ،ﺑﯚ ﺋــەوەی ڕۆڵﯽ ﭘﺎڵەواﻧــﯽ و ﻛﺎرﯾﺰﻣﺎﯾﯽ ﺧﯚﻣﺎﻧﯽ ﺗێﺪا ﺑﺪۆزﯾﻨەوەﺑﮕێڕﯾﻦ. ﺟــﯚزێ ﻧﺎرۆﺳــﻜﯽ دەﺑێﮋێﺖ” :ﻟــە ﺟەﻧﮕﺪا ھﯿﭻ ﺳــەرﺑﺎزێﻚ ﻧﯿﯿە ،ﻧەﭘێﻜﺮاﺑێﺖ“ .ﺑەم ﭘێﻮداﻧﮕە و ﺑە ﭼﺎوﭘﯚﺷﯿﻦ ﻟە ﺗێﮕەﮔەﻟﯽ )ﺟەﻧﮕﯽ ﭘﯿﺮۆز و ﻧﺎﭘﯿﺮۆز، ﺷــەڕی ڕەوا و ﻧﺎڕەوا( ،دواﺟــﺎر ﺑەرھەﻣﯽ ﺟەﻧﮓ، ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻣﺮۆڤ و ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻨﻜﺮدﻧﯽ ژﯾﺎﻧە. ﻟەو ﺟەﻧﮕﺎﻧەدا ﻣﺮۆڤ ﻟە ﺑەردەم ﺗەﻧﯿﺎ دوو ﺑﮋاردەداﯾە، ﺑﻜﻮژ ،ﯾﺎن ﻛﻮژراو .واﺗە ھﯿﭻ ﺑﮋاردەﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ﻟە ﺑەردەم ﺟەﻧﮕﺎوەردا ﻧﯿﯿە ،ﯾــﺎن ﺋەوەﺗﺎ دەﺑێ ﺑەراﻣﺒەرەﻛەت ﺑﻜﻮژﯾﺖ ،ﯾﺎﺧﯚ ﺑﻜﻮژرێﯿﺖ ،ﺑەداﺧەوە ﺋێﺴﺘە ﺟەﻧﮕﯽ زﻣﺎن ﻟە دﻧﯿﺎی ﺋێﻤەدا ،ﻣەﺣﻜﻮوﻣە ﺑە ھەﻣﺎن ﺋەﻧﺠﺎم. ﺋەوە ﺑﯚﯾە ﮔﻼدﺳﺘﯚن ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﯚ ﭼﻮوە ،ﻛﺎﺗێ ﻟەﺑﺎرەی ﺟەﻧﮓ دەدوێ و دەڵێ ”ﺟەﻧﮓ ﻛﺎرەﺳﺎﺗێﻜە ،ﻣﺮۆڤ ﺗﯿﺎﯾﺪا ﺑﺎﺷــﺘﺮﯾﻦ ﺷﺘﯽ ﺧﯚی ﺑەﻛﺎر دێﻨێ ،ﺑﯚ ﺋەوەی ﺧﺮاﭘﺘﺮﯾﻦ زﯾﺎن ﺑەﺧﯚی ﺑﮕەﯾەﻧێﺖ“. ﭘەﻧﺪێﻚ ھەﯾە دەڵێ” :ﺷەڕ ﻟە ﭘﺸﺘﯽ ﭼﺎوﯾﻠﻜەﻛﺎﻧەوە ﭼەﻧﺪ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﺳــﺎدەﯾە“ .ﻟەم ڕواﻧﮕەﯾــەوە ،ﻟە ﺟەﻧﮕەﻛﺎﻧﺪا ﺋەوە ﺟەﻧﮕﺎوەرﻛﺎن ﻧﯿﻦ دەﺑﻨە ﭘﺎڵەوان، ﺑەڵﻜﻮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎﻧﯽ ﺟەﻧﮕﻦ ﻛە دواﺟﺎر ﺑەﺳــەر ﭘﺸﺘﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن و ﺟەﺳﺘەی ﺟەﻧﮕﺎوەراﻧﺪا ،ﺋەﺳﺘێﺮە و داڵ و ﻣﯿﺪاﻟﯿﺎی ﺋﺎزاﯾەﺗﯿﯿﺎن دەﭼێﺘە ﺳەر ﺷﺎن و ﺑە ﺑەر ﺳﻨﮕﯿﺎﻧەوە ھەڵﺪەواﺳﺮێ. وەك ﭼﯚن ﻟە ﭘﺮۆﺳەی ﺳﯿﺎﺳﯿﺸــﺪا ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﻟە ڕۆژھەﺗﯽ ﺑە ﻟێﺪراوی ﺋێﻤەدا ﻛە ھەﻣﻮو ژﯾﺎن ﺑە ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎ ﺑﺎرﮔﺎوی ﻛﺮاوە ،ﺋەوە ﺣەﺷﺎﻣﺎت و ﻋەوام ﻧﯿﯿە ﺑﺮاوە و ﭘﺎڵەواﻧﯽ ﺷــەڕەﻛﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳەﺗﻦ ،ﺑەڵﻜﻮ ﺋەوە دەﺳﺘەﺑﮋێﺮێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﻦ ﻛە ﺑەری ﻣﻠﻤﻼﻧێﯽ رق و ﻛﯿﻨە و دڵڕەﺷــﯽ ڕەﻋﯿــەت و ﻣێﮕەﻟەﻛەﯾﺎن دەﭼﻨﻨەوە و ﻛﯚﺷﻜﯽ ﺳەروەری و ﺷﺎﻧﺎزﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﻟەﺳــەر ﺑەرزﺗﺮ دەﻛەﻧەوە و ﻣێﮋووﯾــﺎن ﭘڕ دەﺑێ ﻟە ﭘەﯾﻜەر و وﺗﺎری ﻛﺎرﯾﺰﻣﺎﯾﯽ. ﺑەھەﻣﻮوﭘێﻮەرەﻛﺎن،ﺑەﮔﻮێﺮەیھەﻣﻮوﺋەزﻣﻮوﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻣێﮋوو ،ﺑەرﻣەﺑﻨﺎی ھەﻣﻮو ﻓﺎﻛﺖ و ﺋەرﮔﯚﻣێﻨﺘەﻛﺎن، دەﮔﻤەﻧﻦ ﺋەواﻧەی دەﺗﻮاﻧﻦ ﺑﺒﻨە ﭘﺎڵەواﻧﯽ ﺋﺎﺷﺘﯽ ،ﯾﺎن ﺑە دﯾﻮەﻛەی ﺗﺮدا و ڕاﺳﺘﺘﺮ ﺑڵێﯿﻦ ،ﻟە ﺋﺎﺷﺘﯿﺪا ﺑﺒﻦ ﺑە ﭘﺎڵەوان .ﺑﯚﯾە ﺟەﻧﮓ ﻧﺰﯾﻜﺘﺮﯾﻦ ڕێﮕە و ھەرزاﻧﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿە ،ﺑــﯚ ﺋەواﻧەی دەﯾﺎﻧــەوێ وەك ﻣێﮋوو و ﻟەﺳەر ﺣﯿﺴــﺎﺑﯽ ﺧﻮێﻦ و ﻧەھﺎﻣەﺗﯽ ﺋەواﻧﯽ ﺗﺮ ،ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎﻧﯽ ﺑﻨﻮوﺳﻨەوە .ﺋەوەﺗﺎ ﺑﺮﮔﺴﯚن دەڵێ” :ﺟەﻧﮓ ﺗﺎﻛە ﯾﺎرﯾﯽ و وازی ﺳــەرﻛﺮدەﻛﺎﻧە ﻛە ڕێﮕە دەدەن ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ ﮔەل ﻟەﮔەڵﯿﺎﻧﺪا ﺑەﺷﺪاری ﺗێﺪا ﺑﻜەن“. ھەﻣﻮو ﺋەو ﻗﺴــﺎﻧە ﺑەو ﻣﺎﻧﺎﯾە ﻧﯿــﻦ ،ڕەواﯾﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﺑەرﮔﺮﯾﻜﺮدن ﻟە ﺋﺎزادی و ﺷﻜﯚی ﻣﺮۆﯾﯿﯿﺎﻧە و ﻣﺎﻓﯽ
زەوﺗﻜﺮاو و ﺧﺎﻛﯽ داﮔﯿﺮﻛﺮاو ،ﻟە ﻛەس ﺑﺴﺘێﻨﯿﻨەوە، ﺑەم ﻛﺎﺗێﻚ ﺋەو ﺑەرﮔﺮﯾﻜﺮدﻧە دێﺘەوە ﻧﺎو ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻣﻠﻤﻼﻧێﯽ ﻧﺎوﺧﯚی ﯾــەك ﭘێﻜﮫﺎﺗەی ﺧﺎوەن ھەﻣﺎن ﻛﻮﻟﺘﻮور و ﺷــﻮﻧﺎس ،ﺋــەوە ﻛﻮﻓﺮێﻜــە و ﺑەرﮔﺮی ﻟێﻜﺮدﻧﯿﺸــﯽ ﻛﻮﻓﺮﺗﺮ .ﭼﻮﻧﻜە ﺋەو دەﻣە ﻟە دۆزەﺧﯽ ﺟەﻧﮓ دەﮔەﯾﻦ ،ﻛﺎﺗێ ”ﺧەون ﺑە ڕۆژێﻜەوە دەﺑﯿﻨﯿﻦ، ﻛە ﺗﯿﺎﯾﺪا ﻣﻨﺪاڵێﻚ دێﺖ و ﻟە داﯾﻜﯽ دەﭘﺮﺳێﺖ :داﯾﻜە، ﺟەﻧﮓ ﭼﯽ ﺑﻮو؟ -ﺋﯿﭭﯽ ﻣﺮﯾﻢ“. ڕاﺳﺘﯿﯿەﻛەی ،ھەر ﯾەﻛێﻜﻤﺎن و ﺑە ﺗەﻧﯿﺎ ،دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻟە ﻻﭼەﭘێﻜﺪا ﻓﻮو ﺑە ﭘﺸــﻜﯚﯾەﻛﯽ ژێﺮ ﺧﯚڵەﻣێﺸﺪا ﺑﻜەﯾﻦ و ﺋەو ﻧﺎوە ﭘڕ ﺑﻜەﯾﻦ ﻟە ﺑڵێﺴە و ﮔڕ ،وەﻟێ ﺑە ھەر ھەﻣﻮوﻣﺎن دەرەﻗەﺗﯽ ﻛﻮژاﻧﺪﻧەوەی ﺋﺎﮔﺮی ﭘﺎوان و دارﺳــﺘﺎﻧە ڕەﻧﮕﺎوڕەﻧﮕەﻛﺎﻧﻤﺎن ﻧﺎﯾەﯾﻦ ﻛە ﺑەھﯚی ﺋەو ﻓﻮوە ﻓﯿﺘﻨەﺑﺎزەوە ،زۆرﺗﺮﯾﻨﯽ درەﺧﺘﯽ ﺑە ژﻧﺒڵﻨﺪ و دەوەﻧﯽ ﺗﺎزە ﮔﯚ ﻛــﺮدوو و ﮔﻮڵ و ﮔﻮڵﺰاری ﺟﻮان ڕەﻧﮓ و ﻣەﻟﯽ ﺧﯚﺷﺨﻮان ،دەﺑﻨە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ و ﻓﻮوﻟێﻜەر و ﻓﻮوﺗێﻜەر و ﻓﻮوﺗێﻜﺮاوﯾﺶ وەك ﺑەرزەﻛﯽ ﺑﺎﻧﺎن ﺑﯚی دەردەﭼﻦ! ﺑەداﺧەوە ،ھەﻣﯿﺸــە وا ﺑﻮوە ،ﻓﻮﺗێﻜەر و ﻓﻮوﺗێﻜﺮاو و ﻓﻮوﻟێﻜەر ﻟەﺳــەر ﭘﺎﺷــﻤﺎوەی ﺧﯚڵەﻣێﺸــﯽ و ﺳﻮوﺗﻤﺎﻛﯽ ﺋەو ﺷﺘە ﺟﻮاﻧﺎﻧەدا ﻛﺎوێﮋﯾﺎن ﻛﺮدووە .ﺑﯚﯾە ڕەﺧﻨەﮔﺮﺗﻦ ﻟە ﺑەراﻣﺒەرەﻛەت ﺷﺘێﻜە و ﻓﻮوﻛﺮدن ﺑە ﺋﺎﮔﺮ ﺷﺘێﻜﯽ ﺗﺮ! ﻟەم ڕواﻧﮕەﯾەوە و ﺑە ﻟەﺑەرﭼﺎوﮔﺮﺗﻨﯽ دۆﺧﯽ ﺋێﺴﺘەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺋەو ﻣﻠﻤﻼﻧێ و ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەی ﻛە ژﯾﺎﻧﯽ ﻟە ﺷەﻗﺎم ﺗﺎڵ ﻛﺮدووە و وەك ژەھﺮ ڕژاوەﺗە ﻧﺎو ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﻤﺎن و ﺧەرﯾﻜە ﭼەﻟەﺣﺎﻧێﯽ ﺷــﺎرﭼێﺘﯽ و ﺗﯚﻣەﺗﺒﺎر و ﺗەﺧﻮﯾﻦ و ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻨﻜﺮدﻧﯽ ﯾەﻛﺘــﺮ ،وەك ﺑەرھەﻣﯽ ﭘــەروەردەی ﺳــەﻗەﺗﯽ ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژی دەﺑێﺘە ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﻛﻮﻟﺘﻮوری ﺳﯿﺎﺳﯽ. ﭘێﻮﯾﺴــﺖ دەﻛﺎت ھەﻣﻮوﻣﺎن ﺑەﺷــﯽ ﺋــەوە ﺑێﺪار ﺑﺒﯿﻨەوە و وﯾﮋداﻧﯽ ﻣﺮۆﯾﯿﻤﺎن )ﺑەر ﻟە ﻛﻮردﺑﻮوﻧﻤﺎن( ﺧﺘﻮوﻛەﻣــﺎن ﺑــﺪات و ﺗەﻣﯽ ﮔەﻣﮋەﯾــﯽ و ﻛەس ﻧەﺑﯿﻨﯿﻨﯽ ﺑەرﭼﺎوﻣﺎن ﻻ ﺑﺪەﯾﻦ و ﺳەرەڕای ﺋەزﻣﻮوﻧە ﺗﺎڵەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎو ﻣێﮋووی ﯾەﻛﺘﺮﺳڕﯾﻨەوە و ﺧﯚﺧﯚری و ﺧﯚﻛﻮژﯾﻤﺎن ،ﺑڕێﻚ ھﯚش و ژﯾﺮی و ﻟﯚژﯾﻚ ﺑﺨەﯾﻨەوە ﻧــﺎو ﭼﺎوی ﺑﯿﻨﯿﻦ و ﻣێﺸــﻜﯽ ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوە و زﻣﺎﻧﯽ دەرﺑڕﯾﻨﻤــﺎن و ﻟەﺑﯿﺮ ﻧەﻛەﯾﻦ ﻛــەوا” :ﺟەﻧﮓ ،ﺋﺎخ ﻛە دەزاﻧﻦ ﺋﺎﮔﺮی ﺟەﻧﮓ ﻟە ﻟﻮوﻟەی وﺷــﻜﯽ ﺗﯚپ و ﺗﻔەﻧﮕەﻛﺎن ھەڵﻨﺎﺳــﺘێ ،ﺑەڵﻜﻮ ﻟــە زﻣﺎن و دڵ و ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوەی ﺧەڵﻚ ﺧﯚی ،دادەﮔﯿﺮﺳێﺖ -ﻣﯿﺨﺎﺋﯿﻞ ﻧەﻋﯿﻤە“. دەﻣێﻨێﺘەوە ﺑڵێﯿﻦ :ﮔەﻟﯚ ﺑێــﺪار ﺑﺒﻨەوە و ﻟە ﺑﯿﺮﺗﺎن ﻧەﭼێ و ﺑﺰاﻧﻦ ﻛە ”ﻣﺮۆڤ ﺑەﺑێ ﺋەوەی زەوی وێﺮان ﺑﻜﺎت ،دەﺗﻮاﻧێ ﺑﺒێﺘە ﭘﺎڵەوان -ﭘﻮاﻟﯚ“.
ﺷەﻣﺎڵ ﺑﯚﻛﺎﻧﯽ
رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم زﯾﺎﺗﺮ راوێﮋ ﯾﺎ ﭘﺮﺳــێﻜە ﻛێﺸەﯾەك ﯾﺎﺧﯚ ﭘﺮﺳﯿﺎرێﻚ دەﻛﺮێ ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﯾەﻛﻼﻛﺮدﻧەوە ،واﺗە ﺷﺘێﻚ ھەﯾە ﻧﺎﻛﯚﻛە و رای ﺟﯿﺎوازی ﻟەﺳــەرە ﻟە ﻧێــﻮان ﻻﯾەﻧەﻛﺎﻧﺪا و ﻧﺎزاﻧﺮێ ﻛﺎﻣە ﺑڕﯾﺎر دروﺳــﺘە .ھەر ﺑڕﯾﺎرێﻜﯿﺶ ﻟــەو رووەوە ﺑﺪرێﺖ، ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﺑەﺷــەﻛەی ﺗﺮی ﻧﺎڕازی دەﺑێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜــە ﻟە ﺑﻨەڕەﺗﺪا ﺧەڵﻚ ﻛﯚك ﻧﯿﻦ و ﺑﻮون ﺑە دوو ﺑەﺷەوە ،ﺑﯚ ﺋــەوەی رازی رازی ﺑێﺖ و ﻧﺎڕازﯾﺶ رازی ﺑێﺖ ،ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺷەرﻋﯽ رﯾﻔﺮاﻧﺪۆمدەﻛﺮێﺖ. ﺑــﯚ ﯾەﻛﻼﻛﺮدﻧــەوەی ﻛێﺸــەی ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻧﯿﯿە ،ﭼﻮﻧﻜە وەك رۆژی روون دﯾــﺎرە ﻣﯿﻠەﺗێﻚ 100ﺳــﺎڵ ﺧەﺑــﺎت دەﻛﺎت و ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ دەدات ﺑــﯚ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ،ﭘێــﯽ ﺑڵێﯿﺖ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯿﺖ دەوێﺖ؟ ،ﺑێﮕﻮﻣﺎن وەﻣەﻛە ﺑە ”ﺋەرێ“ ﻻی ھەﻣﻮواﻧە و ﭘێﺸــﻮەﺧﺘە دەزاﻧﯿﻦ ”ﺑەڵێ“ﯾە. ﺑەم ﮔﺮﻧﮓ ﺋەوەﯾــە ﻛەرﻛﻮوك و
ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺟــێ ﻧﺎﻛﯚك ﺑەھەر ﺑﺎج و ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯿەك ﺑﻮوە ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﺑەﺷــﺪار ﺑﻦ ﻟە دەﻧﮕﺪاﻧﯽ ﺋەو رﯾﻔﺮاﻧﺪۆﻣەدا و ﻧەﻛﺮێﻦ ﺑە ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ ھەڵﮕﯿﺮاو ﺑﯚ دواﺗﺮ. ڕێﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەی ﺋﺎداری 1970ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻟەﮔەڵ ﺑەﻏﺪا واژووی ﻛﺮد ،ﯾەﻛەﻣﯿﻦ ﮔﺮێﺒەﺳﺘﯽ ﻧﻮوﺳﺮاوی ﻓەرﻣﯿﯽ ﺑﻮوە ﻟە ﻣێﮋووی ﻛــﻮرددا ﻛە ﻧێﻮان دوو ﻻﯾەن دەوڵەﺗﯽ ﻋێــﺮاق و ﺑﺎرزاﻧﯽ وەك راﺑەری ﺧەﺑﺎﺗﯽ رزﮔﺎرﯾﺨﻮازی ﻛــﻮرد واژوو ﻛﺮاﺑــێ ،ﺑﯚﯾــە ﺋەوە ﺑــە رێﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەﯾەﻛــﯽ ﮔﺮﯾﻨﮓ دادەﻧﺮێــﺖ ،ھەرﭼەﻧــﺪە ﺑﺎرزاﻧﯽ ھﯿﭻ ﻛﺎﺗێﻚ ﺋﺎﻣﺎدە ﻧەﺑﻮوە ﺳــﺎزش ﻟەﺳەر ﺑﺴﺘێﻜﯽ ﺧﺎﻛﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑــﻜﺎت .ﺑﯚﯾە دەﯾﮕــﻮت ﺋﺎﻣﺎدە ﻧﯿﻢ دەﺳــﺘﺒەرداری ﻛەرﻛــﻮوك ﺑﻢ و ﻧﺎﻣەوێ ﺳﺒەﯾﻨێ ﻻوێﻜﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑەﻻی ﮔﯚڕەﻛەﻣﺪا ﺗێﭙەڕێ و ﺑڵێ ﺑﯚ دەﺳﺘﺒەرداری ﻛەرﻛﻮوك ﺑﻮوﯾﺖ. ﺋەوەی ﺋێﺴــﺘﺎە دەﮔﻮزەرێ ﺋﺎڵﯚزە و ﺧﯚﺋﺎﻣﺎدەﻛــﺮدن ﺑــﯚ رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم
ﻋﻮﻣەر ﺋﺎوارە
واﻗﯿﻌﯽ ﺋێﺴــﺘەی ﺧﻮرﻣﺎﺗﻮو وەك ﺷﺎرۆﯾەﻛە ﻧﺎزاﻧﻢ ﻧﺎوی ﭼﯽ ﻟێ ﺑﻨێﻢ ﺑە دەﺳﺖ ﻧﺎﺣەزان و ﻧەﯾﺎراﻧەوە ،ﺑە ﺗﺎﯾﺒەت ﺋەواﻧەی ڕۆژ ﺑە ڕۆژ ھەڵﭙەﯾﺎن دێــﺖ ﻣﯚرﻛــﯽ ﻛﻮرداﯾەﺗﯿﯽ ﻟەم ﺷﺎرۆﻛە ﺧێﺮ ﻟەﺧﯚ ﻧەدﯾﻮە ﺑﺴڕﻧەوە، واﻗﯿﻌێﻜە ﺑە داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧەﻛەی ﻧەﺑێﺖ ﻛەس ﭘێــﯽ ڕازی ﻧﺎﺑێﺖ ،ﺋەواﻧﯿﺶ ﭼﯚن ﭘێﯽ ڕازﯾــﻦ ،ﺑەھﯚی ﺋەوەی ڕێﮕەﭼــﺎرەی ﺗﺮﯾﺎن ﺑە دەﺳــﺘەوە ﻧەﻣﺎوە. زۆر ﻗﺴە ﻟەﺳەر ﺧﻮرﻣﺎﺗﻮو دەﻛﺮێﺖ و ﻟە ﻣﯿﺪﯾﺎﻛﺎﻧﯿﺶ زۆر ﺑﺎس دەﻛﺮێﺖ، ﺑەم ﭼﯚن ﻗﺴــە و ﺑﺎﺳﻜﺮﻧێﻚ ،ﺧﯚ ﻛەﺳــێﻚ ﻧﯿﯿە داﻧﯽ ﺧێــﺮی ﭘﯿﺎدا ﺑﻨێﺖ ،ﻛەﺳێﻚ ﻧﯿﯿە ﺧەﻣﯽ ﺑﺨﻮات، دەﻣــﯽ ھەر ﻛەﺳــێﻚ دەﻛەﯾﺘەوە
دەڵێﺖ ﺷﺎرێﻜﯽ ﻛێﺸە ﻟەﺳەر و ﺟێ ﻧﺎﻛﯚﻛە و دەﺑێﺖ ﻟە ڕێﮕەی ﯾﺎﺳﺎوە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﯽ ﯾەﻛﻼ ﺑﻜﺮێﺘەوە ،ﺑەم ﻛﺎم ﯾﺎﺳﺎ؟ ﻋێﺮاق ﯾﺎﺳﺎی ﺗێﺪا ﻧەﻣﺎوە، ﻛەﭼﯽ ﺗﺎزە ﺑە ﺗﺎزە ﻛﻮرد دەﯾەوێﺖ دۆزی ﻧﺎوﭼە ﺟــێ ﻧﺎﻛﯚﻛەﻛﺎن ﻟە ڕێﮕەی ﻣﺎدەی 140و دەﺳﺘﻮورەوە، ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺋەم ﺑﺎﺳــﺎﻧە ﻟە ﺣەﻣﺮﯾﻦ ﺑــەوﻻوە ﻛەس دداﻧﯽ ﭘﯿــﺎدا ﻧﺎﻧێ ﺗــﺎ ﭼﺎرەﻧﻮوﺳــﯽ ﺧﻮرﻣﺎﺗﻮو ﯾەﻛﻼ ﺑﻜﺎﺗەوە. ﮔەورەﺗﺮﯾﻦ ھەڵە ﻛە ﻛﻮرد ﺋێﺴــﺘە دەﯾﻜﺎت ،ﻧەرﻣــﯽ ﻧﻮاﻧﺪﻧە ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﻧەﯾﺎراﻧﯽ ،ﺧﯚ ﺋەﮔەر ﺋەو ﻧەرﻣﯿﯿە ﻟە ﻧێﻮان ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ﺑﻨﻮێﻨﻦ ،ﺋێﺴــﺘە ﻧەك ﻧەﯾﺎران ﭼﯚﻛﯿﺎن ﺑــﯚ داداﺑﻮو، ﺑﮕﺮە ﺧﯚﯾﺎن ﭘێﯿــﺎن دەﮔﻮﺗﻦ وەرن
رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم و ﺟێ ﻧﺎﻛﯚﻛەﻛﺎن ﻟەﮔەڵ ﻛﻮرد ﺑﻜﺮێ و ﻟێﯽ ﺑﭙﺮﺳــﯽ ﺋﺎﯾﺎ دەوڵەﺗــﺖ دەوێ ،وەك ﺋەوەﯾە ﻟە ﻛﻮێﺮێﻚ ﺑﭙﺮﺳــﯽ ﺋﺎﯾﺎ دوو ﭼﺎوی ﺳــﺎﻏﺖ دەوێ ،وەﻣەﻛەی واﯾە و ﭘێﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎﻛﺎت ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﯾەك رووەوە ﭘێﻮﯾﺴــﺖ دەﻛﺎت ،ﺋــەوەش وەك رێﻜﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەی ﺋﺎداری ﺳﺎڵ 1970 دەﺑێﺘە ﻧﻮوﺳﺮاوێﻜﯽ ﺗﺮی ﻓەرﻣﯽ و ﺑﺎوەڕ ﭘێﻜﺮاو و ﺣﺎﺷــﺎھەڵﻨەﮔﺮ ،ﻟێ رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﻟەﮔەڵ ﻛێ؟ دەوڵەﺗێﻚ ﻛە ﺧﯚی دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳﯽ ﻧەﺑێﺖ و ﺗﺎﯾﻔﯽ و ﮔەﻧﺪەڵ و داردەﺳــﺖ ﺑێ .ﯾﺎ ﺋەﮔەر واش ﺑﻮو ﺋەی ﭼﯚن ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺟێ ﻧﺎﻛﯚك ﺳــﺎغ دەﻛەﯾﺘەوە ﻟەﮔەﻟﯿﺪا؟ ﺋەو ﺑڵێ ھﯽ ﻣﻨە و ﺋێﻤە ﺑڵێﯿﻦ ھﯽ ﺋێﻤەﯾە و ﻟەو ﻧێﻮەﻧﺪەدا دادی ﯾەﺋﺴﯽ ﺧﯚﻣﺎن ﺑﯚ ﻻی ﻛﺎم ﻋﺎرف ﺑەرﯾﻦ ﺗﺎ ﺑە رەواﻧﯽ ﺑﯚﻣﺎﻧﯽ ﺳﺎغ ﺑﻜﺎﺗەوە ،وەك ﺗﺎڵێ ﻣﻮوی رەش ﻟەﻧﺎو ﻣﺎﺳﺘﯽ ﺳﭙﯿﺪا ﺑﯚﻣﺎن ﺟﯿﺎ ﺑﻜﺎﺗەوە ،ﺋەوەش دەزاﻧﯿﻦ ﻟە ﭘﺎش ﭘﺮۆﺳەی ﺋﺎزادﯾﯽ ﻋێﺮاﻗەوە دەﺑﻮو رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﻟــە ﻛەرﻛﻮوك ﺑﯚ ﺳﺎﻏﺒﻮوﻧەوەی ﺑﻜﺮاﯾە ﻛە ﺋەو ﺷﺎرە
دێﺘە ﺳــەر ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﯾﺎ ﻟەﺳــەر دەوڵەﺗﯽ ﻧﺎوەﻧﺪ دەﻣێﻨێﺘەوە ،ﺋەوەش ﻧەﻛﺮاو و ﻧەﯾﺎﻧﮫێﺸﺖ ،ﺑە ﻗەرز دەدراﯾە ﺋﺎﯾﻨﺪە و ﭼﺎرەی دەﺳــﭙێﺮدرا ﺑــە ﺑڕﯾﺎر و ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ ﻧﻮێ. ﺋێﺴــﺘە ﻛەرﻛــﻮوك ﺑە دەﺳــﺘﯽ ﻛﻮردەوەﯾە و ﺧﯚی ھەڵﺴــﻮﻛەوت ﺑــەو ﺷــﺎرەوە دەﻛﺎت ﺑــە ﻧەوﺗەﻛەﯾﺸﯿەوە ،ﻟەﮔەڵ ﺋەوەﺷﺪا ﺑەردەوام ﮔﻮێﻤﺎن ﻟە ھەڕەﺷــەی ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ دەﺑێــﺖ ﺑﯚ ﭼﯚڵﻜــﺮدن و ﺗەﻋﺮﯾﺒﻜﺮدﻧــەوەی ﻛەرﻛــﻮوك .ﺑﯿﺮﯾﺸــﻤﺎن ﻧەﭼێﺖ وەزﯾﺮی ﻧەوﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﮔﺮێﺒەﺳﺘﯽ ﻟەﮔەڵ ﺋێــﺮان واژوو ﻛــﺮدووە ﺑﯚ رۆﯾﺸــﺘﻨﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛــﻮوك .ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻟە ﺳەرەﺗﺎی دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ دەوڵەﺗــﯽ ﻋێﺮاﻗــەوە ،ﻧەوﺗەﻛەی ﺑە ﺑەﻧﺪەری ﺟەﯾﮫــﺎن و ﺑە ﺧﺎﻛﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎدا ﮔــﻮزەر دەﻛﺎت ،ﺋەی ﺋەم ﺋﺎراﺳﺘە ﮔﯚڕﯾﻨە ھەژﻣﻮوﻧﯽ دەوڵەﺗﯽ ﺋێﺮان ﻧﯿﯿە ﺑەﺳــەر ﻛﺎرﺑەدەﺳﺘﺎﻧﯽ
ﻋێﺮاﻗەوە؟ ﻛەواﺗە ﻟەم ﺋﺎڵﯚزی و ﻟە ﻧێﻮاﻧﯽ ﺋەم ﺟەﻣﺴــەرە ﻧﺎﻛﯚﻛﺎﻧەدا ﻛە ھﯿﭽﯿﺎن ﻧەك دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳﯽ ﻧﯿﻦ، ﺑﮕﺮەﺑڕواﯾﺸﯿﺎنﭘێﯽﻧﯿﯿە،رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﺟێﯽ ﺧﯚی دەﮔﺮێﺖ؟ ﺟﮕــە ﻟــەو ﺧﺎﻧەی ﻟە ﭘێﺸــﺪا ﺑﺎﺳــﻤﺎن ﻛﺮد .ﺋﺎﯾﺎ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺟێ ﻧﺎﻛﯚك ﺑە ﭼﯽ ﺳــﺎغ دەﺑﻨەوە ،وەك ﺑﯿﺮ ھەڵﻜەﻧــﺪن دەﺑێ ھەر رۆژەی ﭼﯿﻨێﻜﯽ ﻟێ ھەڵﻜەﻧﯽ ،ﺧﻮا ﺑﻜﺎت وا ﺑێﺖ ،ﺑەم ﻛــە ﻧەﻛﺮا ﭼﯽ؟ ﻟە رۆژی 10/4ی ﺋەم ﻣﺎﻧﮕە ھﯚﺷــﯿﺎر زێﺒﺎری ﻟە ﭼﺎوﭘێﻜەوﺗﻨێﻜﯽ ﻟەﮔەڵ ﺗەﻟەﭬﺰﯾﯚﻧێﻚ ﮔﻮﺗــﯽ ،ﻣەرج ﻧﯿﯿە دوای رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﯾەﻛﺴەر دەوڵەت راﺑﮕەﯾەﻧﺮێ .واﺗــە دێﯿﻨەوە ﺧﺎڵﯽ ﯾەﻛەم و رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم وەﺳﯿﻘەﯾەﻛﯽ ﻓەرﻣــﯽ و ﮔﺮﯾﻨﮕە ھﺎوﺷــێﻮەی رێﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەی 11ی ﺋﺎداری ،1970 راﺳــﺘە ﺋــەو رێﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەﯾەش ﺟێﺒەﺟێ ﻧەﻛﺮا ،ﺑــەم ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ ﺧﯚی ﻟە دەﺳﺖ ﻧەدا و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەش ھەر ﺑە ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ ﻣﺎوەﺗەوە.
ﻛێ ﺧﻮرﻣﺎﺗﻮوی ﺑەم واﻗﯿﻌەی ﺋێﺴﺘە ﺳﭙﺎرد ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە ﻧﺎوﭼە ﺟێ ﻧﺎﻛﯚﻛەﻛﺎﻧﯿﺸــەوە ﺑﯚ ﺧﯚﺗﺎن ﺑەرن، ﺑەم ﻧەﯾﺎران ﺗەﻣﺎﺷﺎ دەﻛەن ﻛﻮرد ﻧــەرم و ﻧﯿﺎﻧﻦ ﻟــە ﺑەراﻣﺒەرﯾﺎن و ﺗەﺑــﺎ ﻧﯿﻦ ﻟەﻧﺎو ﺧﯚﯾﺎﻧــﺪا ،ﺑﯚﯾە ﺋەو ھەﻟەﯾــﺎن ﻗﯚﺳــﺘﻮوەﺗەوە و ڕۆژ ﻟە ﺧﯚﯾﺎن ﺑەھێﺰﺗــﺮ دەﻛەن ﺑﯚ ﺋەوەی ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﻛــﻮرد ﺑە ﯾەﻛﺪەﻧﮓ و ﺑە ﯾەﻛڕەﻧﮓ ﺑڵێﻦ ﻧەﺧێﺮ ﺑﯚ ﺋەوەی ﻧەھێڵﻦ ﻛﻮرد ﺑﮕﺎﺗە ﺋﺎواﺗﯽ ﺧﯚی ،ﺑە ﺗﺎﯾﺒەت ﻛە ﻟە ﭼەﻧﺪ ڕۆژی راﺑﺮدوودا ﺑﯿﻨﯿﻤﺎن ﺑەراﻣﺒەر ھەڵﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﻛەرﻛﻮوك ﭼﯿﯿﺎن ﻛﺮد ،ﺋەوە ﺋەﮔەر ﻟە ﺧﻮرﻣﺎﺗﻮو ﺑﻮواﯾە، ﺋێﺴﺘە ﮔێﻤﯽ ﺳــێﯿەﻣﯽ ﺷەڕ ﻟەو ﺷﺎرۆﻛەﯾە دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮدﺑﻮو. ﺑە ﻓێڕۆداﻧﯽ ﻛﺎت ﻟە ﺑەراﻣﺒەر دۆزی
ﺧﻮرﻣﺎﺗﻮو ،ﺋەﻣڕۆش ﻧەﺑێﺖ ،ﺳﺒەی ﺗﻮوﺷﯽﻛێﺸﻤەﻛێﺸێﻜﯽﮔەورەﻣﺎن دەﻛﺎﺗەوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋێﺴﺘە % 30ی ﺳــەﻧﺘەری ﺧﻮرﻣﺎﺗﻮو ﺑە دەﺳــﺖ ﻛﻮردەوەﯾە و ﺋەوەی ﺗﺮی ﺑە دەﺳﺖ ﻧەﯾﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردە ﻛــە ﺑە داﺧەوە ﺋەوان ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەش وەك دوژﻣﻨێﻜﯽ ﺳەرﺳەﺧﺖ ﺗەﻣﺎﺷﺎی ﻛﻮرد دەﻛەن و ﻛﻮردﯾﺶ ﺑــێ دەﻧﮕە ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﺋەو ﻧﯿــﮕﺎ ﭘﯿﺴــەﯾﺎن و ﺑەرﻧﺎﻣەی ﻧﯿﯿــە ﻧەك ﺑــﯚ ﭼﺎرەﺳــەرﻛﺮدن، ﺑەڵﻜﻮ ﯾەﻛﻼﻛﺮدﻧــەوەی داھﺎﺗﻮوی ﻧﺎوﭼەﻛــە ،ﺑــە ﺗﺎﯾﺒەت ﻟــە ﻛﺎﺗﯽ ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ داھﺎﺗﻮوی ھــەردوو ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛﺎن و ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻋێــﺮاق ﻛە زۆرﯾﻨەی دەﻧﮕﺪەرە ﻛــﻮردەﻛﺎن ﻧﺎوﯾﺎن ﻟەو
وێﺴﺘﮕﺎﻧەداﯾە ﻛە ﻟەژێﺮ دەﺳەﺗﯽ ﻧەﯾﺎرەﻛﺎﻧﻤﺎﻧــﻦ و دەﻧﮕــﺪەری ﻛﻮردﯾﺶ ﻟە ﺗﺮﺳﯽ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺧﯚی ڕوو ﻟەو ﻧﺎوﭼﺎﻧە ﻧﺎﻛﺎت. ﻛەواﺗە ﻟە ﺋێﺴﺘەوە ﻧﯿﻮەی دەﻧﮕﯽ ﻛﻮرد ڕۆﯾﺸــﺘﻮوە ﻛــە ﻛﻮردﯾﺶ ﻛەﻣﺘﺮﯾــﻦ دەﻧــﮓ ﺑێﻨێــﺖ ﻟــە ﺧﻮرﻣﺎﺗﻮو ،واﺗﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ داوای ھﯿﭻ ﺑﻜﺎت ﺑەھﯚی ﺋەوەی ڕەﻧﮕە ﺑﺒێﺖ ﺑە ﻛەﻣﯿﻨە ،ﻛەﻣﯿﻨەﯾﺶ ﻣﺎﻓﯽ ﻧﺎﺑێﺖ ﻟە ﺑەراﻣﺒەر زۆرﯾﻨە داوای ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚی ﺑﻜﺎت ،ﺧﯚ ھەﻣﻮو ﺧەﻣەﻛە ﺑﯚ ﺋەوەﯾە ﻧەﮔەﯾﻦ ﺑــەو رۆژە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻛە ﺋەو ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻣﺎن ﺑﯿﻨــﯽ ،ﯾﺎﻧﯽ ھەرﭼﯽ رەﻧــﺞ درا ﺑە ﻓﯿڕۆ ﭼــﻮو ،ھەرﭼﯽ ﺧەﺑﺎت ﻛﺮا ﻟە ﺳﻨﺪووﻗﯽ دەﻧﮕﺪان ﭘﻮوﻛﺎﯾەوە.
ﮔﺸﺘﭙﺮﺳﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە ﻧێﻮان ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎ و ﻧەﺗەوەدا دەروازە ﺋەزﻣﻮوﻧــﯽ ﺣﻮﻛﻤڕاﻧــﯽ ﺗﻮرﻛﯽ ﻟە ﻧێــﻮان 1921-1950ھەردوو ﭘﺮﺳــﯽ ”ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﺒﻮون“ و ”ﻛﻮردﺑﻮون“ ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎی ﻛەﻣﺎﻟﯿﺪا ﺗﺎﺑﯚ ﺑﻮون .ھەرﭼەﻧﺪە ﺣﺰﺑــﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮات ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە ﻧێــﻮان 1950-1960ﻛﺎڵ ﻛﺮاﻧەوە و ﻧﯿﻤﭽە دەرﮔەﯾەك ﻟە ھەردوو ﭘﺮﺳــەﻛە وەك ﭘﺮﺳــﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﻛﺮاﻧەوە ،ﺑەم ﺑە ﻛﻮدەﺗﺎی ﮔﯚرﺳــﯿﻞ /ﻛﻮدەﺗﺎی /1960ﺋەو دوو ﭘﺮﺳە دووﺑﺎرە ﭘەردەﭘﯚش ﻛﺮاﻧەوە . ﻛﻮردی ﺑﺎﻛﻮر ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯽ ﺧﯚی ﻟە ﭘﺎﺷﻜﯚﺑﻮون ڕزﮔﺎر ﺑﻜﺎت ،ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﺣﺰﺑەﻛەی ﯾەڵﻤﺎز ،ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﭼﯿﻠەر ﺑەﺷێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟە ﺋەﺟەوﯾﺪ .ﺋەو ﭘﺎﺷﻜﯚﺑﻮوﻧە ،ﻧﺎﺳﻨﺎﻣەی ﺑﯚ ﻛﻮرد دروﺳﺖ ﻧەﻛﺮد .ھەرﭼﯽ ڕەوﺗﯽ ﻣﻮﺣﺎﻓﯿﺰﻛﺎری ”ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ“ ﺑﻮو ،ﻛﯚڵﯽ ﻧەدا ﺑﯚ دۆزﯾﻨەوەی ﻧﺎﺳــﻨﺎﻣە ﺑە ﺟﯚرێﻚ دوای ﻛﻮدەﺗﺎی ﺷەﺳﺖ ،ﺳەرەڕای ھەﺑﻮوﻧﯽ دوو ﻛﻮدەﺗﺎی ﺗﺮ ﻟە ﺣﺰﺑــﯽ رزﮔﺎری ،رەﻓﺎ .ﺋﺎﻛﭙﺎرﺗﯽ ﺑﻮوە ﺧﺎوەﻧﯽ ﻧﺎﺳﻨﺎﻣەیﺧﯚی! ﭘێﺶ ﮔﺸﺘﭙﺮﺳﯽ 2017 دوای ﺋەوەی ﺋﺎﻛﭙﺎرﺗﯽ ﻟــە ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ 2001ﺑە ﯾەﻛــەم دەرﭼﻮو ،ڕەوﺗﯽ ”ﺋﯿﺴــﻼﻣﺨﻮازی ﻣﻮﺣﺎﻓﯿﺰ“ ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟــە ﭼەوﺳــﺎﻧﺪﻧەوە دەرﭼﻮو ﺑەرەو ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ .ﺋەو ڕەوﺗە ﻣﻮﺣﺎﻓﯿﺰﻛﺎرە ﺗەواو ﺟﻮدا ﺑﻮو ﻟە ﺣﻮﻛﻤڕاﻧﯽ ﺳــﯿﻜﯚﻻری ﻛەﻣﺎﻟﯽ ،ھەرزوو دەرﮔەی ﻟە ﭘﺮﺳﯽ ﭘەردەﭘﯚﺷﻜﺮاوی ﻛﻮردی ﻛﺮدەوە ،ﺑە ﺟﯚرێﻚ ﺋﺎﻣﺎدە ﺑﻮو ﭘﺮۆﺳەی ﺋﺎﺷﺘﯽ ﻟەﮔەڵ )ﺋﯚﺟەﻻن(ی ﮔﯿﺮاوی ﺳﯿﻜﯚﻻری ﻛەﻣﺎﻟﯽ ﺑﻜﺎت .ﺋەم ھەﻧﮕﺎوەی ﺋەردۆﮔﺎن ،ﺟﮕە ﻟە ﻧەﺗەوەﭘەرﺳﺘﺎن و ﭼەﭘەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ،ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و ڕووﺳﯿﺎﯾﺸﯿﺎن ھێﻨﺎﯾە ﺳەر ﺧەت .ﻟە ﺋﺎﻛﺎﻣﯽ ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﭘێﺶ ﻛﯚﺗﺎی ﺳەرەداوی ﺋەو ﻣﻠﻤﻼﻧێﯿە دەرﻛەوت، ﺑەوەی ﭼەﭘﯽ ﻛﻮردﯾﺶ ﭼﻮوە ڕێﺰی ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﺷەڕی ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﭘەﻛەﻛەی ﮔﻮاﺳﺘەوە ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﻛﻮر ﺑە ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺋﺎﻣەد و ﺟﺰﯾﺮە و ﻧﺴێﺒﯿﻦ و ﺷەرﻧﺎخ. ﮔﺸﺘﭙﺮﺳﯽ 2017 ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯽ ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎ ﻟە ﭘﺮﺳە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎن ﺷﺘێﻜﯽ ﻧﻮێ ﻧﯿﯿە .دﯾﺴﻜﯚرس ﺧﯚی ﻟەواﻧە ﻛﯚﻧﺘێﻜﺴﺘﯽ ﮔﺸﺘﭙﺮﺳﯽ ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﭘﺮەﻧﺴﯿﭙە ﮔﺸﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺮﯾﺘﯿﯿە ﻟە ﻛﺎری ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژی-ﻓﺎﯾﺮەﻛﻠﯚ و ۆداك ،1997ل .272ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎ ﺧﯚی ﺷﺘێﻜە وا ﻟە ﻣﺮۆڤ دەﻛﺎت ﻛەﺳەﻛە ﺑﯿﺮ ﺑﻜﺎﺗەوە ،دەرك ﺑە ﺷﺘەﻛﺎن ﺑﻜﺎت ،ﺋﺎرەزووی دەرﺑڕێﺖ ،ھەروەھﺎ ﺧﯚزﮔەﯾەك ﺑﺨﻮازێﺖ .ڕەﺧﻨەی ﺋﺎﺧﺎوﺗﻨﯽ ﺷﯿﻜﺎرﯾﯽ ﻛﺎر ﻟەﺳەر ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەی ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎی ﺷﺎراوە ﻟە دەﻗﺪا دەﻛﺎت-ﺋەﺳﻤﺎ ﺧﯚﺷﻤﯿﺮ ،2017ل24ی ﻣﺎﺳﺘەرﻧﺎﻣەﻛەی. ﻟە ﮔﺸﺘﭙﺮﺳــﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ دوور ﻟە ﻛﯚﻧﺘێﻜﺴــﺘﯽ ﺟﯿﯚﮔﺮاﻓﯿﺎ ﺗﻮرﻛﯿﺎ+ﺑﺎﻛﻮری ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﻛﯚﻧﺘێﻜﺴﺘﯽ ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژی ﻟەو دوو ﻛﯚﻧﺘێﻜﺴﺘەی ﺳەرەوە دروﺳﺖ ﺑﻮو .ھەژﻣﻮوﻧﯽ ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎ ﻟەﺳــەر ﻣﻠﻤﻼﻧێﻜﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ،ھەم ﺷﻮوﻧﺎﺳــﯽ ﻧەﺗەوەﺑﻮوﻧﯽ ﻛﺎڵ ﻛﺮدووەﺗەوە ،ھەم ﺋﺎﻣﺎﻧﺠەﻛﺎﻧﯽ ﻧەﺗەوەی ﺑەرﭘێ ﻛﺮدووە. ﺑە ﺟﯚرێﻚ دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑێﮋﯾﻦ ﻟە ﺑﺎﻛﻮری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘﺎرﺗێﻜﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﻧﯿﯿە! ﺋەو ﭘﺎرﺗﺎﻧەی ھەن ﯾﺎ ﻣﺎرﻛﺴــﯿﻦ ،ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﻦ ،ﯾﺎ ﻣﯚدﯾﻠﯽ ﺑەﺷەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﻦ. ھەدەﭘە ﺧﯚی ﻟە ﭘێڕەو و ﭘﺮۆﮔﺮاﻣﯽ ﻧﻜﯚڵﯽ ﻟەوە ﻧﺎﻛﺎت ﻛە ﭘﺎرﺗێﻜﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎﯾﯿﯿە ﻧەك ﻛﻮردی ،ھەروەھﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ﻧﻜﯚڵﯽ ﺑﻜﺎت ﺗەواو ﻟەژێﺮ ھەژﻣﻮوﻧﯽ ﭘەﻛەﻛەﯾە. ﻟەوﻻﯾﺸــەوە ،ﺋﺎﻛﭙﺎرﺗﯽ ﻟــە ﺗﻮرﻛﯿــﺎ و ﺋەوروﭘﺎ و رۆژھــەت ﺑە ﭘﺎرﺗێﻜﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﺨﻮازی ﻣﻮﺣﺎﻓﯿﺰﻛﺎر ﻧﺎﺳــﺮاوە ،ﺧﯚﯾﺸــﯽ ھەرﭼەﻧﺪە ﺑﺎﻧﮕەﺷەی ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﺒﻮون )وەك ﺣﺰﺑە رۆژھەﺗﯿﯿەﻛﺎن ،ﻟەواﻧە ﻋەرەﺑﯽ و ﻛﻮردی( ﻧﺎﻛﺎت، ﺑەم ﻧﻜﯚڵﯽ ﻟەوەش ﻧﺎﻛﺎت ﻛە ﺣﺰﺑێﻜﯽ ﻣﻮﺣﺎﻓﯿﺰﻛﺎری ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿە. ﻟێﺮەدا ھەدەﭘە +ﺟەھەﭘە ﺑەرەی ﺳﯿﻜﯚﻻری ﭼەﭘﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎن ﺋﺎﻛﭙﺎرﺗﯽ +ﻣەھەﭘە ﻣﻮﺣﺎﻓﯿﺰﻛﺎر و ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎن وەك دوو ﺑەرەی ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎ دەرﻛەوﺗﻦ ،ﻧەك وەك دوو ﺑەرەی ﻛﻮردی +ﺗﻮرﻛﯽ! ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ڕاﭘﺮﺳﯿﯿەﻛە ﭘێﺸﺒﯿﻨﯿﯿەﻛەی ﺋێﻤە دەﺳەﻟﻤێﻨێﺖ ،ﭼﯚن؟! ھەﻧﺪێ ﺷﺎری ﺑﺎﻛﻮری ﻛﻮردﺳﺘﺎن دوور ﻟە ﭘﺮﺳﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ دەﻧﮕﯿﺎن ﺑە )ﺑەڵێ(دا ﺑە ھەﻣﺎﻧﺸێﻮە ھەﻧﺪێ ﺷﺎری ﺗﻮرﻛﯽ دەﻧﮕﯽ ﺑە )ﻧەﺧێﺮ(دا ! ﺋەو ﺑــەرەی ﻛﻮﻟﺘﻮوری و ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﯿە ﻟە ﺑﺎﺷــﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺸــﺪا ،ﻟە ﺷەﺳــﺘەﻛﺎن ﻟە ھەﺑﻮو ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧــە زۆرﺑەی ﭼەﭘەﻛﺎن ﻟە ﻛﯚﯾــە ،ڕواﻧﺪز، ﺷەﻗوە ،ﺳەرﺳەﻧﮓ ،ﺋﺎﻣێﺪی ،ﺋﺎﻛﺮێ ھەﺑﻮون .ﻟەواﻧەﯾە ھەﺑﻮوﻧﯽ ﺋەو ھەﻣﻮو ﭼەﭘە ﻟەو ﺷــﺎرۆﻛﺎﻧە ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑەوەﯾﺸەوە ھەﺑێﺖ ﺋەو ﺷﺎرۆﻛﺎﻧە ﺷﺎرۆﻛەی ﮔەﺷﺘﻮﮔﻮزاری دڵڕﻓێﻨﻦ ،ﻓﺎﻛﺘەری ﻣﻮﺣﺎﻓﯿﺰﻛﺎری و ﻛﻮﻟﺘﻮورﯾﯽ ﺗێﯿﺎدا ﻻوازە! ﺟﮕە ﻟە ﭘﺮﺳــﯽ ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎ وەك ﻣﯿﺴــﺮ ،دەرﻛەوﺗﻨﯽ ﺋﺎﻛﭙﺎرﺗﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﺗﻮرﻛﯽ ﻛﺮدە دوو ﺑەرە :ﺑەرەی ھﻮﻧەری )ﻓﯿﻠﻤﺴــﺎزﯾﯽ ،ﻛﯚﻧﺴــێﺮت ،ﻧﺎﯾﺖ ﻛﻠەپ (...و ﺑەرەی ﻧﺎ-ھﻮﻧەری! ﻟێﺮەدا ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎ ،ﭘﺮﺳــﯽ ﻛﻮرد ﻻواز ﻧﺎﻛﺎت؟! ﻟە ﭼﻠەﻛﺎﻧەوە ﺋەو ﻣﻠﻤﻼﻧێ ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﯿە ﻟە ﻧێﻮان )ﺣﺰﺑﯽ ﻛﻮردی +دەﺳەﺗﯽ داﮔﯿﺮﻛﺎر( و )ﺣﺰﺑﯽ ﻛﻮردی ﻟەﮔەڵ ﯾەﻛﺘﺮ( ﻧەك ھەر ھەﯾە ،ﺑەڵﻜﻮ ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯿﺸﯽ ھەﯾە ،ﺑەم ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛﺎن ﻟە ھەﻣﻮو ﺑەﺷەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دڵﺨﯚﺷﻜەر ﻧﯿﻦ! دوای ﮔﺸﺘﭙﺮﺳﯽ 2017 دوای ﮔﺸﺘﭙﺮﺳﯽ ،2017ھەر ﺳﯿﺴﺘەﻣﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻧﺎﮔﯚڕێﺖ ،ﺑەڵﻜﻮ ﭘێﺸﺒﯿﻨﯽ ﺋــەوەش دەﻛﺮێﺖ ،دەرﮔەﯾەﻛﯽ ﺧﺮاﭘﺘﺮ ﻟە ھەدەﭘــە ﺑﻜﺮێﺘەوە .1 :دەرﮔەی ﻛﻮردی .2دەرﮔەی ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژی. ﺋەو دوو دەرﮔەﯾەش ﻧﺎﺳﯿﯚﻧﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺗﻮرك رەﺣﻢ ﺑە دۆزی ﻛﻮرد ﻧﺎﻛﺎت ،ﺑەڵﻜﻮ )ﺑﺎﺧﭽەﻟﯽ( داوای ﻟە ﺳێﺪارەداﻧﯽ )ﺋﯚﺟەﻻن( و داﺧﺴﺘﻨﯽ )ھەدەﭘە( دەﻛﺎت، ﺋەو دوو ﭘﺮۆﺳــەﯾەش ﻟە ﻣێــﮋووی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻧﺎﻣﯚ ﻧﯿﻦ .ﭼەﻧــﺪان ﺟﺎر ﺣﺰﺑﯽ ھﺎوﺷــێﻮەی ﺋﺎﻛﭙﺎرﺗﯽ و ھەدەﭘە ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ داﺧﺮاون ،ھەروەھﺎ ﻛەﺳﺎﻧﯽ وەك )ﻋەدﻧﺎن ﻣەﻧﺪەرﯾﺲ( و )ﺋﯚزال( ﺑە ﺋﺎﺷﻜﺮا و ﻧﮫێﻨﯽ ﻛﻮژراون. ﺋەﻧﺠﺎﻣﮕﯿﺮﯾﯽ ﺧﯚم ﺑــﺎوەڕم واﯾە ﺗﺎ )ھەدەﭘە( دەﺳــﺘﺒەرداری ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎی ﭼەپ ﻧەﺑێﺖ، ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ھەم ﺑﺒێﺘە ﺣﺰﺑێﻜﯽ ﻛﻮردی ﺧﺎوەن دۆز ،ھەروەھﺎ ﺑەرەﯾەك ﻟە ﺋﺎﻛﭙﺎرﺗﯽ دەﻛﺎﺗەوە ﺑە دەردی ﮔﺮووﭘﯽ ﮔﻮﻟەﻧﯽ ﺑﺒﺎت .ﻛەواﺗە ﺑﺎ ﻣﻠﻤﻼﻧێﻜﺎﻧﻤﺎن ﻟەﮔەڵ داﮔﯿﺮﻛەران ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﺑﻦ ،ﻧەك ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژی!
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﯾﻮﺳﻒ ﻟەﺗﯿﻒ
ڕۆژھەﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن 90 دەﻧﮕﯽ )ﻧﺎ(ی ﺑە ﯾﺎﺳــﺎی ﺑﻨەڕەﺗﯽ ﺋێﺮان دا ،ھەر ﺋەﻣــەش ھﯚﻛﺎرێﻚ ﺑــﻮو وای ﻛﺮد ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﺗــﺮس داﯾﺒﮕﺮێ و ھێــﺮش ﺑﻜﺎﺗە ﺳەر ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺳەرۆك ﻛﯚﻣﺎری ﺋەوﻛﺎﺗﯿﺶ )ﺑەﻧﯽ ﺳەدر( ﺑە ﻓەرﻣﺎﻧێﻚ ﺑﯚ ھێﺰە ﭼەﻛﺪارەﻛﺎن ڕای ﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﻧﺎﺑێﺖ ﻗەﯾﺘﺎﻧﯽ ﭘﻮوﺗەﻛﺎﻧﺘﺎن ﺑﻜەﻧەوە ﺗﺎ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﯾەﻛﺠﺎری ڕزﮔﺎر ﻧەﻛەن .ﺑەداﺧەوە ھەر ﺑەوەﯾﺸەوە ﻧەوەﺳــﺘﺎن و دواﺗﺮ ﻛﯚﻣەڵﻜﻮژی ﻟە زۆرﺑــەی ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھﺎﺗە ﺋــﺎراوە و ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧــﯽ ”ﻗﺎڕﻧﺎو ﻗەﺗﺎن و ﺋﯿﻨﺪرﻗــﺎش و ﻗﻮﻧﻘە“ و ﻟــە ﺳــێﺪارەداﻧﯽ ﺑــە ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺳــﺎڵەﻛﺎﻧﯽ 1988/1989ﺑەﺷێﻜﻦ ﻟەو ﺗﺎواﻧە ﻗێﺰەوﻧﺎﻧە .ﺋێﺴﺘەش ﺑەو ﺗێﺒﯿﻨﯿﯿﺎﻧەوە،دەﺑێﺑڵێﯿﻦﭘﺎرﺗەﻛﺎﻧﯽ رۆژھــەت ﻟە دوای ﺳــﺎﻧێﻜﯽ زۆر ﻟە ﭘەﻧــﮓ ﺧﻮاردﻧەوە ﺑەﭼەﻧﺪ ھﯚﻛﺎری ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﻟە ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺑەﺷــێﻜﯿﺶ ﺧﯚدزﯾﻨــەوە ﻟــە ڕاﺳــﺘﯿﯿەﻛﺎن .ھــﺎوﻛﺎت ﺑﺎوەڕی ﭼەﭘﯽ داڕﻣﺎوی دژە ﺋﯿﻤﭙﺮﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ %
و ژاﻧە ﭼەﻗﺒەﺳﺘﻮوەﻛﺎﻧﯽ ﭼەﭘﯿﺰﻣﯽ ﺗﻮودەﯾﯽ ،ﺑە ﺧﯚﺷﺤﺎڵﯿﯿەوە ﺷەش ﺣﺰﺑﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﭘێﺶ دەﺳﺘﭙێﻜﯽ ﻧــەورۆزی 2717ﻛﻮردی ،ﺗﻮاﻧﯿﯿﺎن ﺋــەم ﺑەﺳــﺘەڵەﻛە ﺑﺸــﻜێﻨﻦ و ﻟەژێﺮ دروﺷــﻤﯽ ”ﻧەورۆزی ﺋﺎ و ﺟﺎﻣﺎﻧــە“دا ،ﺟەﻣــﺎوەری ﺗﯿﻨﻮوی ﺋــﺎزادی ڕۆژھــەت ،ﯾەﻛــﺪڵ و ﯾەﻛﮕﻮﺗــﺎر ﺑێﻨﻨەوە ﻧــﺎو ﻣەﯾﺪاﻧﯽ ﺑﺎوەڕی ﺋــﺎزادی ﻧەﺗەوەﯾﯽ و ﺋﺎی ﭘﯿﺮۆزی ﻛﻮردﺳﺘﺎن وەك ﺧەوﻧێﻜﯽ ﺑﺎوەڕ ﭘێﻨەﻛﺮاو ﻟــە زۆرﺑەی ﻻدێ و ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛــﻮرد ﺑەدەﺳــﺘﯽ ﻻواﻧــەوە ﺑێﺘــە ﺑﯿﻨﯿــﻦ و ﻧەورۆز ﺑﺒێﺘەوە ﯾەﻛﺪەﻧﮕــﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﺑﯚ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽﻛﻮردﺳﺘﺎن. ﻛەواﺗە ھﯿﻮا ﻧەﻣﺮدووە و ﺋێﺴﺘەش ﭘﺎرﺗە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ رۆژھەت ﭘﺎرﺳەﻧﮕﯽ ﺧﯚﯾﺎن ھەﯾە و ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋی ﺑێ ھﯿﻮاﻛﺮدﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕە ﻟە ﺋﺎزادی و ﺑﺎوەڕ ،ﺑە ﺟﻮوﻧەوە ﻣەدەﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ھﺎوﺗەرﯾﺒــﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ، ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿــﻮە ﺧﻮێــﻦ و ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺪاﻧﯽ رۆڵەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮرد ﻟە ﺑﯿــﺮ ﻛﻮرداﻧﯽ رۆژھەﺗﯽ ﺑەرێﺘەوە . ﺋەﮔــەر واﯾە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ
ڕۆژھەﺗﯽ ﻧەك ﺗەﻧﯿﺎ ﺋەم ﺷــەش ﺣﺰﺑــە ،ﺑەڵﻜﻮ ھەﻣﻮو دڵﺴــﯚزان و ﺧەﺑﺎﺗــﻜﺎران ھﺎودەﻧﮓ و ﯾەﻛﺒڕﯾﺎر ﺑــە ﺗﯚﻣﺎرێﻜﯽ ھﺎوﺑــەش ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧــە ڕواڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﺮان ﺑﻜــەن .دڵﻨﯿﺎم وەك ﻧــەورۆزی ﺋﺎ و ﺟﺎﻣﺎﻧە ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘێﺸﻮازی ﻟە ﺑڕﯾﺎرەﻛەﯾﺎن دەﻛﺎت و وەرﭼەرﺧﺎﻧێﻜﯽ ﮔەورەی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﻮێ ﺑﯚ ﺧەﺑﺎت دێﻨێﺘە ﺋﺎراوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺑە ﻟەﺑەرﭼﺎوﮔﺮﺗﻨــﯽ ﺋﺎڵﻮﮔﯚڕەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺖ و ﺑە ﺗﺎﯾﺒەت ڕۆڵﯽ ھﺎوﺳەﻧﮕﯽ ﻛﻮرد ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛەدا ﺑﯚ ﻟە ﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺑﯿــﺮی ﺗﯿﺮۆرﯾﺰﻣﯽ داﻋﺸﯽ و ﭘﻮوﭼەڵﻜﺮﻧەوەی ھﯿﻼﻟﯽ ﺷــﯿﻌﯽ ،رۆڵﯽ ﻛﺎرﯾﺰﻣﺎﯾﯽ ﺳەرۆك ﺑﺎرزاﻧــﯽ ﻟە ﭘێﮕەی دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯿﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ﻛە ڕۆژھەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺳەﻧﮕﯽ ﺧﯚﯾﺎن ھەﺑﻮوە ،ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗــﯽ دەﺑێﺖ و ﻧــﺎو و دەﻧﮕﯽ ڕاﺳــﺎﻧﯿﺶ ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾەﺗﯽ و دەﺗﻮاﻧێ ﻣێﮋووﯾەﻛﯽ ﻧــﻮێ ﺑﺨﻮڵﻘێﻨێﺖ ﺑﯚ دەﻧﮕﯽ )ﻧﺎ( ﺑە ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﺋێﺮان.
ﺳەﻻم ﻧﺎوﺧﯚش
17
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
ﻛﯚﻣــﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﺋێــﺮان ﻟە داڕﺷﺘﻨﯽ ﺳﯿﻨﺎرﯾﯚﻛﺎﻧﺪا ﺑﯚ ڕاﻛێﺸﺎﻧﯽ ﺟەﻣﺎوەر ﺑﯚ ﺳەر ﺳــﻨﺪووﻗەﻛﺎﻧﯽ دەﻧﮕﺪان ،ﺷﺎرەزاﯾﯿﯿەﻛﯽ ﺑﺎﺷﯽ ﻟە ﺑﻮاری دەرووﻧﻨﺎﺳــﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﺪا ھەﯾە و ﺋــەم ھﯚﻛﺎرە ﻟە ڕۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺑەرﭼﺎوی دەﮔەڕێﺘەوەﺑﯚﺋەوﻛەسو ﻻﯾەﻧﺎﻧەی ﺑەﻧﺎوی ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﺳــەردەﻣﯿﯿﺎﻧەوە، ﻟــە ﺑەرژەوەﻧــﺪی ﺋﺎﻣﺎﻧﺠەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻧﺎوەﻧﺪﯾﺪا ﻛﺎر دەﻛەن و ﻟە ﭼەواﺷەﻛﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﺪا ﺑەﺷﺪارن ﻟەﭘێﻨــﺎو ھەﻧﺪێــﻚ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺗﺎﻛەﻛەﺳﯽ. واﺗە ﺑەﺷێﻮەﯾەك ﻟﯚژﯾﻜﯽ ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ درێﮋﺧﺎﯾەﻧﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺑەڕێﻮە دەﺑەن ﻛە ﺋەوﯾﺶ ﺋــەم ﺳﯿﺎﺳــەﺗەی وەك ﻣﯿﺮات ﻟە زەﻣﺎﻧﯽ دەﺳەﺗﺪاری ڕەزاﺧﺎﻧەوە ﺑﯚ ﻣﺎوەﺗەوە .ﯾەك ﻟەو ﭼەواﺷەﻛﺎرﯾﯿﺎﻧە، ﺷﺎردﻧەوەی دەﻗﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻨەڕەﺗﯽ ﺋێﺮاﻧە ﻛە ﻟە ﺧﺎڵﯽ 19ﻣﺎدە ﺑە ﺳــێ ھێڵﯽ ﺷﯿﻜﺎری ﺟﯿﺎوازەوە ﺋﺎراﺳﺘە ﻛﺮاوە ،ﺑەم ﺋەﻣﺴــﺎڵ دوو ھێڵﯽ ﺷــﯿﻜﺎری ﺑە ﺷــێﻮەی ﻛﺎﺗﯽ ﻟێ ﺳــڕاوەﺗەوە ﺗــﺎ دوای ﺗەواوﺑﻮوﻧﯽ
ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎن. ﻟە ھەردووك ﺧﺎڵﺪا ،ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻨەڕەﺗﯽ ﺋێﺮان ڕێﮕــە ﺑە ﻛەﻣﯿﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ و ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﻧﺎو ﺋێــﺮان ﻧﺎدا ﺧﯚﯾﺎن ﻛﺎﻧﺪﯾﺪ ﺑﻜەن ﺑﯚ ﺳــەرۆك ﻛﯚﻣﺎری، ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻛــﻮرد .ﺋەﻣەش ﻟەﺧﯚﯾﺪا ﺋەوە دەﮔەﯾەﻧێ ﻟە دوای ﺳەﺗﺎن ﺳﺎڵ ﺋﺎﺳەﻣﯿﻠەﻛﺮدﻧﯽ ڕەﮔەزی ﻛﻮردی ﺑﯚ ﺑە ﺋێﺮاﻧﯿﻜﺮدن ،ﺑﯚﯾﺎن دەرﻛەوﺗﻮوە ﺑەﺗەواوی ﺗێﯿﺪا ﺳەرﻛەوﺗﻮو ﻧەﺑﻮون، ﺑــەم ﺋەوەی ﮔﺮﯾﻨﮕە ﺳــەرەڕای ﺳەﻟﻤﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋەم ﺑەڵﮕﺎﻧە ،ﭼﯚﻧە ھەر ﺟﺎرێﻚ و ﺑەﺷــێﻮەﯾەك ﺟەﻣﺎوەری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛەوێﺘــە داوی ﺳﻨﺎرﯾﯚﻛﺎﻧﯿﺎﻧەوە؟ دﯾﺎرە ﺋەم ﺑەﺷەی ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﺎن ﺗێﯿﺪا ھەﯾە و ڕووﻧە ﻛە ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺗﺎﻛەﻛەس و ﻻوازی ھەﺳﺘﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿە . ﺋــەوەی ﻟێﺮەدا ﺑــەردەوام دووﭘﺎﺗە دەﺑێﺘەوە ،ﻧەﺑﻮوﻧــﯽ ﯾەﻛﺪەﻧﮕﯽ و ھﺎوھەڵﻮێﺴﺘﯽﭘﺎرﺗەﻛﺎﻧﯽڕۆژھەﺗﯽ دژﺑەری ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯽ ﺋێﺮاﻧە. ﺋەﮔــەر ڕاﺑﺮدووﯾەﻛــﯽ 40ﺳــﺎڵە وەﺑﯿﺮ ﺧﯚﻣﺎن ﺑێﻨﯿﻨەوە ،ھﺎودەﻧﮕﯽ ﭘﺎرﺗەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﻟە ﺳــﺎﻧﯽ 1978و 1979وای ﻛﺮد ﺟەﻣﺎوەری
ڕۆژھەﺗﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﺑەردەم ﺗﺎﻗﯿﻜﺮﻧەوەﻛﺎﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳەرۆك ﻛﯚﻣﺎری ﺋێﺮاﻧﺪا
وﺗﺎر
ﻛﻮﻟﺘﻮور
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
18
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
وﺷە /ﻛەرﻛﻮوك- ﻧەﺑەز رۆﺳﺘەم ﺧەﯾﺮوی ﻣەﻻ ﻋەﻟﯽ ﺷــێﻮەﻛﺎر و ﺑەرﭘﺮﺳــﯽ ﺑەﺷﯽ ﺷــێﻮەﻛﺎرﯾﯽ ﻟﻘــﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛــﯽ ﺳــەﻧﺪﯾﻜﺎی ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪاﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن، ﻟــە دﯾﺪارێﻜــﯽ ”وﺷــە“دا ڕای دەﮔەﯾەﻧێــﺖ ،ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەی ھﻮﻧەرە ﺟﻮاﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿﻮە ﭘــەرە ﺑــە ﺗﻮاﻧــﺎی ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧــﯽ ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەﻛە ﺑــﺪات و ﺑﯿﺎﻧﻜﺎت ﺑە ﺷێﻮەﻛﺎری ڕاﺳــﺘەﻗﯿﻨە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎﯾﺎﻧﯿﺎن ﻟەو ﺋﺎﺳﺘەدا ﻧﯿﻦ دڵﺴﯚزاﻧە ﺷێﻮەﻛﺎر ﺑێﻨﻨە ﺑەرھەم. ﺋﺎﻣﺎژە ﺑەوەﯾــﺶ دەدات ﻛە واﻧەی ھﻮﻧــەر ﻟــە ﺧﺸــﺘەی واﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺧﻮێﻨﺪن دەرھێﻨﺮاوە ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯽ ﺑەھــﺮەدار ﻟە ﻗﯚﻧﺎﻏەﻛﺎﻧﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﺪا ھــەن و ﻛــەس ﻧﯿﯿە دەﺳﺘﯿﺎن ﺑﮕﺮێﺖ. ڕەوﺷﯽ ھﻮﻧەر و ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪاﻧﯽ ﺷێﻮەﻛﺎری ﻛەرﻛﻮوك ﭼﯚﻧە؟ ﺣەز دەﻛەم ھەڵﺴــەﻧﮕﺎﻧﺪﻧەﻛەم ﺑــﯚ ﻗﯚﻧﺎﻏــﯽ دوای ﭘﺮۆﺳــەی ﺋﺎزادﯾــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑێــﺖ و زۆر ﻧەﮔەڕێﯿﻨــە دواوە .ﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟە ﯾەﻛەﻣﯿﻦ ڕۆژەﻛﺎﻧﯽ ﺳــەرﻛەوﺗﻨﯽ ﭘﺮۆﺳــەی ﺋﺎزادﯾﯽ ﺷــﺎرەﻛە ،ﺑە ﺗﺎﻣەزرۆﯾﯿﯿەوە ھﺎﺗﻨە ﻧــﺎو ﺳــەﻧﺪﯾﻜﺎی ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪان و ﻛەرەﺳــﺘە و ﺑﺎﺑەﺗێﻜﯽ زۆرﯾﺎن ﻟە ﻣێﺸــﻜﺪا ﻗەﺗﯿﺲ ﻣﺎﺑﻮو ،ڕێﮋﯾﻤﯽ ﭘێﺸﻮو ﺑەھﯿﭻ ﺷــێﻮەﯾەك ڕێﮕەی ﺑەﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﻛﻮردی ﺷﺎرەﻛە ﻧەدەدا ﭼﺎﻻﻛــﯽ ﺑﻨﻮێﻨﻦ ،ﺋەوەی دەﺷــﻜﺮا دەﺑﻮو ﻟەژێﺮ ﺳﺎﻧﺴﯚری ﭘﯿﺎواﻧــﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ﺑێﺖ و ﺑەﻣەرج و ڕێﻨﻮێﻨﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋەوان ﺑﻮواﯾە ،ﺑﯚﯾە ﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﻤﺎن ﻟە ھەﻣﻮو ﺷﺘێﻚ ﺳــﺎرد دەﺑﻮوﻧەوە و ﺑەﺷــﺪارﯾﯿﺎن ﻟە ھﯿــﭻ ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛــﯽ ﺋەوﻛﺎﺗﺪا
ﺷێﻮەﻛﺎر ﺧەﯾﺮوی ﻣەﻻ ﻋەﻟﯽ:
ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەی ھﻮﻧەرە ﺟﻮاﻧەﻛﺎن ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ ﺑەرھەم ﻧﺎھێﻨێﺖ ﻧەدەﻛﺮد .ﺑەم ﻟە ﺳﺎﻧﯽ 2003ﺗﺎ 20012ﯾﺶ ﭼﺎﻻﻛﺎﻧە ﭘێﺸﺎﻧﮕەﻣﺎن دەﻛــﺮدەوە و ﺧەڵﻜﺎﻧێﻜــﯽ زۆری ھﻮﻧەردۆﺳــﺖ ﺋﺎﻣــﺎدەی ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﻤــﺎن دەﺑﻮون .ﺗﺎ وای ﻟێ ھﺎت ﺳﻨﻮوری ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﻤﺎن ﻓﺮەواﻧﺘﺮ ﻛﺮد و ﭼﻮوﯾﻨە ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺋەوروﭘﺎ و ﭼەﻧﺪ وﺗێﻜﯽ ﻋەرەﺑﯿﺶ ،ﺑەم ﻟەﮔەڵ دەﺳــﺖ ﭘێﻜﺮدﻧــﯽ ﺋــەو ﺗەﻧﮕﮋە داراﯾﯿﯿەی ﭼەﻧﺪ ﺳﺎڵێﻜە ﺑەرۆﻛﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﮔﺮﺗﻮوە ،ﺑــەرە ﺑەرە ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﻤــﺎن رووی ﻟە ﻛﺰی ﻛﺮد و ﺗﺎ ﮔەﯾﺸــﺘﯿﻨە ﺋــەوەی ﺑە ﺗەواوی ﺧﯚﻣﺎن ﺳڕ ﺑﻜەﯾﻦ. ﻛەواﺗــە ﭘێﺶ ﺋــەم ﺗەﻧﮕﮋەﯾە ﭼﺎﻻﻛﯿﯽ دەرەوەی وﺗﯿﺸــﺘﺎن ھەﺑﻮو ،ﻟە ﻛﻮێﯽ ﺗﺮ ﭘێﺸــﺎﻧﮕەﺗﺎن ﻛﺮدووەﺗەوە؟ ﺑەڵێ ﻟە ھﯚڵەﻧﺪا ،ﻣﯿﺴﺮ ،ﺗﻮوﻧﺲ و ﺋێﺮان ،ﺷێﻮەﻛﺎراﻧﻤﺎن ﭘێﺸﺎﻧﮕەﯾﺎن ﻛﺮدووەﺗــەوە و ﻟــە ﻗﺎھﯿــﺮە ﺗﺎﺑﻠﯚﻛﺎﻧﻤﺎن ﻟــە ﮔەﻟەرﯾﯿەﻛﯽ ﻧﺎو ﺋﯚﭘێﺮای ﻗﺎھﯿﺮەدا ﻛﺮدەوە و ﭼەﻧﺪان ﺗﺎﺑﻠﯚﺷــﻤﺎن ﺑە دﯾﺎری ﭘێﺸﻜەش ﺑە ﮔەﻟەرﯾﯿەﻛە ﻛــﺮد و ﺋەواﻧﯿﺶ ﻟە ﭘێﺸــﺎﻧﮕەﯾەﻛﯽ ھەﻣﯿﺸەﯾﯿﺪا ﺧﺴــﺘﻮوﯾﺎﻧەﺗە روو ،ﻟە ھەﻣﻮو ﺋەو وﺗﺎﻧەﺷــﺪا ﺑﯿﻨەر و ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪان ﺑە ﺟﻮاﻧــﯽ دەﯾﺎﻧڕواﻧﯿﯿە ﺑەرھەﻣﯽ ﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﻤﺎن و ﻟە ﻗﺎھﯿﺮە ﭼەﻧﺪ ﺷــێﻮەﻛﺎرێﻚ ھەر ﺑــە ﻧﺎوەڕۆﻛﯽ ﺗﺎﺑﻠﯚﻛﺎن زاﻧﯿﯿــﺎن ﺋێﻤە ﻛﻮردﯾﻦ، ﭼﻮﻧﻜــە زۆرﺑــەی ﺗﺎﺑﻠﯚﻛﺎﻧﻤــﺎن ﮔﻮزارﺷــﺖ ﺑﻮون ﻟە ﻛﺎرەﺳــﺎﺗﯽ ﻛﯿﻤﯿﺎﺑﺎراﻧﯽ ھەڵەﺑﺠە و ﺟﯿﻨﯚﺳﺎﯾﺪ و ﭼەوﺳــﺎﻧەوەی ﮔەﻟێﻚ ،ﺑﯚﯾە زۆر ﺑــە ﺳەرﺳــﺎﻣﯿﯿەوە دەﯾﺎﻧڕواﻧﯿﯿە ﺗﺎﺑﻠــﯚﻛﺎن و دەﯾﺎﻧﮕــﻮت ﺋێــﻮە ﻟە ﺋێﻤــە ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪﺗــﺮن .ﻟــە ھەر ﭘێﺸﺎﻧﮕەﯾەﻛﯽ دەرەوەی وﺗﯿﺸﺪا ﻧﺰﯾﻜەی 10ﺷــێﻮەﻛﺎر ﺑەﺷــﺪار
دەﺑــﻮون و زﯾﺎﺗــﺮ ﻟــە 30ﺗﺎﺑﻠﯚی ﺟﯚراوﺟﯚر ﻧﻤﺎﯾﺶ دەﻛﺮان. ﺋەﮔــەر ﺑەراوردێﻚ ﻟــە ﻧێﻮان ﺷێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك و ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻜەﯾﺖ ،ﭼﯽ دەڵێﯽ؟ ھﻮﻧــەری ﺷــێﻮەﻛﺎری ،ﺗﻮاﻧــﺎ و ﺷــﺎرەزاﯾﯽ و ﻟێﮫﺎﺗﻮوﯾﯽ و زادەی ھﺰری ﺗﺎﻛــە ﻛەﺳــێﻜە ،واﺗە ﻟە ﺷــێﻮەﻛﺎرێﻜەوە ﺑﯚ ﺷێﻮەﻛﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ دەﮔﯚڕێﺖ و ﺑە ﺋﺎﺳــﺎﻧﯽ ﻧﺎﻛﺮێﺖ ﺑەراوردﻛﺎرﯾﯿەﻛە ﮔﺸﺘﮕﯿﺮ ﺑﻜەﯾﻦ، ﺑەم ﺋەوەﻧﺪە ھەﯾە ﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﺧﯚﻣﺎن ﺑە ﻛەﻣﺘﺮ ﻟە ﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺗەﻧﺎﻧەت ﻋێﺮاق و ﺋەوروﭘﺎش ﻧﺎزاﻧﯿﻦ. ﺑەرھەﻣﯽ ﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯽ ﻟە زۆرﺑــەی ﮔەﻟەری و ﻣﯚزەﺧﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ھەﯾە و ﺷﺎﻧﺒەﺷﺎﻧﯽ ﺗﺎﺑﻠﯚی ﺷێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﻤﺎﯾﺶ دەﻛﺮێﻦ. ﺋــەی ڕۆڵــﯽ ﺳــەﻧﺪﯾﻜﺎی ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪاﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭼﯽ ﺑﻮوە ﻟــە ﭘەرەﭘێﺪاﻧــﯽ ﺗﻮاﻧﺎﻛﺎﻧﯽ ﺷێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك؟ ﻟە ﺳــەرەﺗﺎی ﭘﺮۆﺳــەی ﺋﺎزادﯾﺪا ھﺎوﻛﺎرﯾﯿەﻛﯽ ﺑﺎﺷــﯽ ﻟﻘەﻛەﻣﺎن ﻛــﺮا ،ﺑــەم ﻟﻘەﻛــەی ﺋێﻤەش وێــڕای ﻟﻘەﻛﺎﻧﯽ ﺳــەﻧﺪﯾﻜﺎﻛە ﻟە ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛەوﺗە ژێﺮ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﺗەﻧﮕﮋە داراﯾﯿﯿەﻛە و ﺗــﺎ واﻣﺎن ﻟێ ھﺎت ﻟەﮔەڵ ھﺎﺗﻨﯽ داﻋﺸﺪا ﻧەﻣﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﻛﺮێﯽ ﻣﺎﻧﮕﺎﻧەی ﺑﺎرەﮔﺎﻛەﺷﻤﺎن ﺑﺪەﯾﻦ و ﺑە ﻧﺎﭼﺎری ﮔﻮاﺳــﺘﻤﺎﻧەوە ﺷــﻮێﻨێﻜﯽ ﺗﺮی ھــەرزان و ﻻﭼەپ ،ﺑــە ﺟﯚرێﻚ ھەﻧﺪێﻚ ﻟە ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧﻤﺎن ﺟێﮕەﻣﺎن ﻧەدۆزﻧەوە .ﻟە ﺑەﺷــەﻛەی ﺋێﻤەدا 160ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﻛﺎرا و 75ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ھﺎوﻛﺎر ھەﯾە ﻛە ﺳﻨﻮوری ﻛەرﻛﻮوك و ﭼەﻣﭽەﻣﺎڵ و ﯾەﻛەی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﮔەرﻣﯿــﺎن و دووزﺧﻮرﻣﺎﺗــﻮوش
دەﮔﺮێﺘەوە ،ﻟەوﺳــﺎوە ﺳــەرﺟەم ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺸــﻤﺎن ﺳڕ ﻛﺮدووە و ﺗەﻧﺎﻧــەت دوو ﺳــﺎڵە دەرﮔﺎی ﺑﻮوﻧە ﺋەﻧﺪاﻣﯿﺸــﻤﺎن ﺑــە ڕووی ﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﺳــﻨﻮورەﻛەﻣﺎن داﺧﺴﺘﻮوە .دەﺳــﺘەی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﻟﻘﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛﯿﺶ واﻣﺎن ﻟێ ھﺎﺗﻮوە ﺑە ڕێﻜەوت ﯾەﻛﺘﺮی دەﺑﯿﻨﯿﻦ و زۆر دەﻣێﻜە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﻣﺎن ﻧەﻛﺮدووە. ھەوڵﺘﺎن ﻧەداوە ﺳەرﭼﺎوەﯾەﻛﯽ داھﺎت ﺑﯚ ﺧﯚﺗﺎن ﻟە ﺷﺎرەﻛە ﭘەﯾﺪا ﺑﻜەن ،ﯾــﺎن داوای ھﺎوﻛﺎرﯾﺘﺎن ﻟە ھﯿﭻ ﻛەس و ﻻﯾەﻧێﻚ ﻧەﻛﺮدووە؟ ﻟە دەرﮔەی ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﻛەرﻛﻮوك و ﭘﺎرێﺰﮔﺎرﯾﺸــﻤﺎن داوە و داوای ھﺎوﻛﺎری و ﭘﺸــﺘﮕﯿﺮﯾﯽ داراﯾﯿﻤﺎن ﻟێ ﻛﺮدوون ،ﺑەم ھﯿﭻ ھەڵﻮێﺴــﺘێﻜﯿﺎن ﻧەﺑﻮو ،ﺗەﻧﺎﻧەت ڕووﻣــﺎن ﻟــە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿــﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯿﺶ ﻛﺮدووە ﺗﺎ ھﯚڵێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤــﺎن ﺑﯚ ﺗەرﺧــﺎن ﺑﻜەن ﺑﯚ ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﻛﺎر و ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﻤﺎن، ﭼﻮﻧﻜە ﻟە ھەﻣﻮو دﻧﯿﺎدا ﺷﺎرەواﻧﯽ ﻻﯾەﻧﯽ ﺑەرﭘﺮﺳﻦ ﻟەم ﺟﯚرە ﻛﺎراﻧە، ﺑەم ﻻی ﺋێﻤە ﺋەوە ڕەﭼﺎو ﻧەﻛﺮاوە و ﺷﺎرەواﻧﯽ ھﯿﭻ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﯽ ﺑە ھﻮﻧــەر و ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪاﻧــەوە ﻧﯿﯿە و ﺋەﮔــەر ڕێﮕــﺮی ﻟێ ﻧــەﻛﺎت، ھﺎوﻛﺎرﯾﺸﯽ ﻧﺎﻛﺎت. ﺳــەرﻣﺎﯾەداران و ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﺘﺎن ﺗﺎﻗﯽ ﻧەﻛﺮدەوە؟ ﻧەﺧێــﺮ ،ﺑــەم ﺧﯚﻣــﺎن ﻟــە ڕێﮕــەی ﻛﺮدﻧــەوەی ژﻣﺎرەﯾەك ﻗﺎوەﺧﺎﻧــەی ﻛﻮﻟﺘﻮورﯾﯿــەوە ﻛە ﻟەﺳــەر ﺋەرﻛــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺧﯚﻣﺎن ﻛﺮدووﻣﺎﻧەﺗــەوە ،ﺗﻮاﻧﯿﻮﻣﺎﻧــە ژﻣﺎرەﯾــەك ﻟــە ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪان و ڕۆﺷﻨﺒﯿﺮان ﻟە ﺧﯚﻣﺎن ﻛﯚ ﺑﻜەﯾﻨەوە و ﺟێﮕە و ڕێﮕەی ﺳﺎزداﻧﯽ ﻛﯚڕ و ﺳﯿﻤﯿﻨﺎرﯾﺎن ﺑﯚ ﺗەرﺧﺎن ﺑﻜەﯾﻦ و ﻟە ﭘﺎڵ ﻛﺘێﺒﺨﺎﻧەﯾەﻛﯽ ﺑﭽﻮوﻛﯿﺸەوە ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ ﺑﺎﺷــﯽ ﺧﻮێﻨــەران
ڕووﻣﺎن ﺗێ دەﻛەن .ھەر ﺋەو ﻗﺎوەﺧﺎﻧﺎﻧەﺷﻤﺎن ﻛﺮدووەﺗە ﺟێﮕــەی ﻧﻤﺎﯾﺸــﻜﺮدﻧﯽ ﭼەﻧــﺪان ﺷــﺎﻧﯚﮔەری و ﻓﯿﻠﻤــﯽ ﺳــﯿﻨەﻣﺎﯾﯽ، ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ ﺑﺎﺷــﯿﺶ ﻟە ﺗﺎﺑﻠﯚﻛﺎﻧﯽ ﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﺷﺎرەﻛەﻣﺎﻧﯽ ﺗێﺪا ﻧﻤﺎﯾﺶ دەﻛەﯾﻦ. ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەی ھﻮﻧەرە ﺟﻮاﻧەﻛﺎﻧــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾەﺗﯽ ﺷێﻮەﻛﺎران ﭘێ ﺑﮕەﯾەﻧێ؟ ﺑە داﺧەوە ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەی ھﻮﻧــەرە ﺟﻮاﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛــﻮوك دەزﮔەﯾەﻛــە ﺗەﻧﯿــﺎ ﺑﯚ ﺑەﺧﺸــﯿﻨﯽ ﺑڕواﻧﺎﻣەﯾــە ،ﻧەك ﺑــﯚ ﭘێﮕەﯾﺎﻧﺪﻧــﯽ ﺷــێﻮەﻛﺎران و ﭘەرەﭘێﺪاﻧــﯽ ﺗﻮاﻧﺎﻛﺎﻧﯿﺎن ،ﺋەوﯾﺶ ﻟەﺑەر ﭼەﻧﺪ ھﯚﯾەك ،ﻟەواﻧە ﻧﺰﻣﯿﯽ ﺋﺎﺳــﺘﯽ ھﻮﻧەرﯾﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎن ﻛە ﻛەﺳﺎﻧﯽ ﭘﺴﭙﯚڕ ﻧﯿﻦ ﻟە ﺑﻮارەﻛەدا، ﺋەﻣە ﻟەﻻﯾەك و ﻟە ﻻﯾەﻛﯽ ﺗﺮەوە ﺋەو ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎﻧەی ﺋﺎﺳﺘﯽ ھﻮﻧەرﯾﯿﺎن ﺑــەرزە و ﭘﺴــﭙﯚڕن ،دڵﺴــﯚزی ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿــﺎن ﻧﯿــﻦ و ﺣــەز ﻧﺎﻛەن ﺋەزﻣﻮوﻧــﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﯿﺎن ﭘێ ﺑﮕەﯾەﻧﻦ ﻧەك دوای دەرﭼﻮون ﻟە ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕە ﺑﺒﻨە ڕﻛﺎﺑەری ﺧﯚﯾﺎن .ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎن و ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەﻛە ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ھﻮﻧەرﯾﯽ ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎڵﯽ ﺳــﺎﻧەی ﺧﯚﺷﯿﺎن ﻗﺎﯾﻞ ﻧﯿﻦ و ﺑڕواﯾﺎن ﭘێﯽ ﻧﯿﯿە ،ﺋەﮔەرﻧﺎ دەﺑــێ ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەی ھﻮﻧــەرە ﺟﻮاﻧــەﻛﺎن ﺑﺒێﺘــە ﺳــەرﭼﺎوەﯾەك ﺑﯚ ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪان ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەو ﺑﺎﺑەت و ﭘﺮۆﮔﺮاﻣﺎﻧەی ﻟــە ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەﻛەدا دەﺧﻮێﻨﺮێــﻦ ،ھەﻣــﺎن ﺋەواﻧەی ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧە ،ﺑەم ﮔەﯾﺎﻧﺪن ﻧﯿﯿــە ،ھەﻧﺪێ ﺟﺎرﯾﺶ ﺑێﺒﺎﻛﯿﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەﻛــە ﺧﯚﯾەﺗﯽ و ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚ وەرﮔﺮﺗﻨــﯽ ﺑڕواﻧﺎﻣەﻛەی
ھﺎﺗﻮوەﺗە ﺋەوێ. ﺋەی ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯽ ﭼﺎﻻﻛﯿﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧــەﻛﺎن ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪان ﭘێ دەﮔەﯾەﻧﻦ؟ دوو ﺳﺎڵە واﻧەی ھﻮﻧەر ﻟە ﺧﺸﺘەی واﻧەﻛﺎﻧــﺪا دەرھێﻨﺮاوە و ﻟە ھەﻣﻮو ﻗﯚﻧﺎﻏەﻛﺎﻧــﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﺪا ﻓەراﻣﯚش ﻛﺮاوە ،ﭘێﺸﺘﺮﯾﺶ ﻛە واﻧەی ھﻮﻧەر دەﺧﻮێﻨﺮا ،ﻟەﺑەر ﻛەﻣﯿﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی ﭘﺴــﭙﯚڕ ﻟە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧــﺪا ،ﺋەو ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﯾــﺎن ﻧەﺑﻮو ،ﺑەم ﺗﻮاﻧﺎ و ﺑەھﺮە ﻟــە ﻗﯚﻧﺎﻏەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی و ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯿــﺪا ﺑەرﭼــﺎو دەﻛەوت، ﻛەﭼﯽ ﻧــە ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎﯾﺎﻧﯽ ھﻮﻧەر و ﻧە ﺳەرﭘەرﺷــﺘﯿﺎراﻧﯽ ھﻮﻧەرﯾﯽ ﺳەرﺑە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯽ ﭼﺎﻻﻛﯿﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﭘەروەردە ﺑﺎﯾەﺧﯿﺎن ﭘێ ﻧەدەدان و ﭘﺸﺘﮕﻮێ دەﺧﺮان، ﺟﺎ ﺋەﮔــەر ﺑێﺖ و ﺋــەو ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿە ﺑەھﺮەداراﻧە ﺟﯿﺎ ﺑﻜﺮاﯾەﻧەوە و ﭘﺘﺮ ﺑﺎﯾەﺧﯿﺎن ﭘێ ﺑﺪراﯾە و ﻛەرەﺳــﺘە و ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺷێﻮەﻛﺎرﯾﯿﺎن ﺑﯚ داﺑﯿــﻦ ﺑﻜﺮاﯾە ،ﺳــﺎﻧە دەﯾﺎن ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪ ﺑەرھــەم دەھﺎﺗﻦ و ﺳــﺎز و ﺋﺎﻣﺎدە دەﻛﺮان ﺑﯚ ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕە و ﺋەﻛﺎدﯾﻤﯿﺎﻛﺎﻧــﯽ ھﻮﻧەرﯾــﯽ
ﻛﻮردﺳﺘﺎن. ﺳــەﻧﺪﯾﻜﺎی ھﻮ ﻧە ر ﻣە ﻧﺪ ا ﻧــﯽ ﻋێــﺮاق ﺗــﺎ ﭼەﻧﺪ ھﺎوﻛﺎرن ،ﭘێﻮەﻧﺪﯾﺘﺎن ﭼﯚﻧە ﻟەﮔەڵﯿﺎﻧﺪا؟ ﻟە ﺳەرەﺗﺎی ﭘﺮۆﺳەوە ﻛﺎﺗێــﻚ ﺋێﻤە ھەﺑﻮون ﺑﻮوﯾــﻦ ،ﺋــەوان ﺋەو ﺑﺎﯾەﺧەﯾــﺎن ﭘــێ ﻧــەدەدرا ،ﺋێﻤەش ﻟە ﺑەﺷەﻛەﻣﺎن ﺑﺎوەﺷﻤﺎن ﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﺑــﯚ ﺳــەرﺟەم ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻛــﺮدەوە و ﻟە ﭼﻮارﭼێﻮەی ﻟﻘەﻛەﻣﺎﻧﺪا ھﺎوﺷــﺎن ﻟەﮔــەڵ ﺷــێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﻛﻮرد ﻣﺎﻣەڵەﻣﺎن ﻟەﺗەﻛﺪا دەﻛﺮدن و ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ ﭘێﺸــﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﻤﺎن دەﺑﻮون و ﺳەرﺟەم ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯽ و ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎرﯾﯿەﻛﯿﺸﻤﺎن ﺑﯚ دەﻛﺮدن، ﺑــەم دوای ﺋــەوەی ﺋێﻤــە ﺑەو ڕۆژﮔﺎرە ﮔەﯾﺸــﺘﯿﻦ ،ﺑەداﺧــەوە ﺋەوان ﭘﺸﺘﯿﺎن ﻟێ ﻛﺮدﯾﻦ و ﺋێﺴﺘە ﻧە داوای ﺑەﺷﺪارﯾﯽ ﺷێﻮەﻛﺎراﻧﻤﺎن ﻟــێ دەﻛــەن و ﻧە ﺑﺎﻧﮕﮫێﺸــﺘﯽ ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﻤﺎن دەﻛەن. ﺷێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑێﺠﮕە ﻟە ﭘﺸــﺘﮕﯿﺮﯾە داراﯾﯽ ،ﭼﯿﺘﺮﯾﺎن ﭘێﻮﯾﺴﺘە؟ ﺗەﻧﯿﺎ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯿە داراﯾﯿﯿەﻛە ﺑﻮوەﺗە ڕێﮕﺮێﻜﯽ ﮔەورەی ﺑەردەم داھێﻨﺎن و ﺋەﻓﺮاﻧﺪﻧﯽ ﺷێﻮەﻛﺎراﻧﻤﺎن ،ﭼﻮﻧﻜە ﺷﺎرەزاﯾﯽ و ﺑەھﺮە و ﻟێﮫﺎﺗﻮوﯾﯿﯿەﻛە ھەﯾە ،ﺑەم ﻛەرەﺳــﺘەﻛﺎن داﺑﯿﻦ ﻧﺎﻛﺮێﻦ و ﺑــە ھەﻣﻮو ﻛەس ﻧﺎﯾەﻧە ﻛڕﯾﻦ ،ھەﻣﻮو ﺋەو ﻛەرەﺳــﺘﺎﻧەی ﺷێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ و ﺋەڵﻤﺎﻧﯿﺎ و ھﯚڵەﻧﺪا ﺑەﻛﺎرﯾﺎن دێﻨﻦ ،ﺋێﺴﺘە ﻟە ﻛەرﻛﻮوك دەﺳــﺖ دەﻛەون و ﻟە ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧﺪا ھەن ،ﺑەم ﻛە ﻧەﺗﻮاﻧﯽ ﺑﯿﻜڕی ،ﭼﯽ دەﻛەﯾﺖ؟
ﻟە ﺋﺎﻣێﺪی ﭘﯿﺘێﻜﯽ ﻛﻮردی ﻗەدەﻏەﯾە وﺷە /ﺋﺎﻣێﺪی -ﻧەوزاد ھﻠﯚرﯾﯽ زۆرﯾﻨەی داﻧﯿﺸﺘﻮواﻧﯽ ﺷﺎرۆﻛەی ﺋﺎﻣێﺪی ﻟــە ﺋﺎﺧﺎوﺗﻨــﺪا ﺑە ھﯿﭻ ﺷــێﻮەﯾەك ﭘﯿﺘــﯽ )ڕ( دەرﻧﺎﺑڕن، ﺋــەوە ﺑﻮوەﺗە ﺟێﮕــەی ﺗێﺒﯿﻨﯽ و ﺳــەرﻧﺠﯽ ﺋــەو ھﺎووﺗــﯽ و ﮔەﺷﺘﯿﺎرە ﻛﻮرداﻧەی ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ﺳەرداﻧﯽ ﺋەو دەﭬەرە دەﻛەن.
ﺋﻮﺳــﺎﻣە ﻋەﺑﺪو ھاووﺗﯿﯿەﻛﯽ ﺷــﺎرەدﯾێ ﺷــێﻼدزێ ،وەك زۆرﯾﻨــەی ﺧەڵﻜﯽ ﺳــەﻧﺘەری ﺋﺎﻣێﺪی و ﺳــەﻧﺘەری ﺷــﺎرەدێﯽ ﺷﯿﻼدزێ ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﺋﺎﺧﺎوﺗﻨﺪا ﭘﯿﺘﯽ )ڕ( دەرﻧﺎﺑڕێﺖ و ﺋەو ﭘﯿﺘە ﻟەﻧﺎو ھەر وﺷەﯾەﻛﺪا دەﻗﺮﺗێﻨێﺖ. ﺋەو ﺑــە ”وﺷــە“ دەڵــێ” ،ھﯿﭻ ھﯚﻛﺎرێﻚ ﻧﯿﯿە ﺑﯚ دەرﻧەﺑڕﯾﻨﯽ ﺋەو
ﭘﯿﺘە ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﻗﺴەﻛﺮدﻧﺪا ،ﺋەوەی ھەﯾە ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺑە ﺷــێﻮەزار و ﺷــێﻮەی دەرﺑﺮﯾــﻦ و ﺋﺎﺧﺎوﺗﻨﯽ ﺧەڵﻜﯽ ﺋــەو دەﭬــەرەوە ھەﯾە و ھﯿﭽﯽ ﺗﺮ“. روژھات ﻟﻮﻗﻤﺎن وەك ﻧﻮوﺳەرێﻜﯽ دەﭬــەری ﺋﺎﻣێﺪی ﺑﯚ ”وﺷــە“ی روون ﻛــﺮدەوە” ،رێﺴــﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑــﯚ دەرﻧەﺑڕﯾﻨﯽ ﭘﯿﺘﯽ )ڕ(
ﻟە زﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﯾﺪا ﻟــە ﺋﺎرادا ﻧﯿﯿە، داﻧﯿﺸﺘﻮواﻧﯽ ﺳەﻧﺘەری ﺋﺎﻣێﺪی و رێﻜﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺷﺎرەدێﯽ ﺷێﻼدزێ و داﻧﯿﺸﺘﻮواﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﺳﯿﺮﯾێ ﻛە ﻧﺰﯾﻜەی 30ھەزار ﻛەس دەﺑﻦ، ﻟە ﺋﺎﺧﺎوﺗﻨﺪا ﺑەﺳەر ﺋەو ﭘﯿﺘەدا ﺑﺎز دەدەن“. زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﻟە ﺋﺎﺧﺎوﺗﻨﯽ ﺋەواﻧﺪا، ﭘﯿﺘﯽ )ڕ( ﺋەﮔەر ﻟە ﻧﺎوەڕاﺳﺘﯽ وﺷە
و ﻛﯚﺗﺎی وﺷەدا ﺑێﺖ دەرﻧﺎﺑڕدرێﺖ، ﺑەم ﺋەﮔەر ﻟە ﺳــەرەﺗﺎی وﺷەدا ﺑێﺖ ،دەردەﺑڕدرێﺖ“. رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە” ،ﭘﯿﺘﯽ )ڕ( ﻟە وﺷــەﻛﺎﻧﯽ وەك رووﺑــﺎر ،رێﺒﻮار، ھەوﻟێــﺮدا ﻧﺎﺧﻮێﻨﺮێﺘەوە و ﺋەوان دەڵێــﻦ ،رووﺑﺎ ،رێﺒــﻮا و ھەوﻟێ، ھەروەھﺎ ﭘﯿﺘﯽ )ڕ( ﻟە ﻧﺎوەڕاﺳــﺘﯽ وﺷەدا وەك ﺳــﯿﺮﯾێ ،ھەﻧﺪرێﻦ،
ﻧﺎﺧﻮێﻨﺮێﺘەوە و دەﺑﻦ ﺑە ﺳﯿﯿێ ﯾﺎن ھەﻧﺪێﻦ ،ﺑەم ﺋەو ﭘﯿﺘە ﺋەﮔەر ﻟە ﺳەرەﺗﺎی وﺷەدا ﺑێﺖ وەك رەواﻧﺪز ﯾﺎن رێﻜﺎن ﺑە ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ دەﮔﻮﺗﺮێﺖ“. زﻣﺎﻧــﯽ ﻛــﻮردی ﺑــە ھەﺑﻮوﻧﯽ ﭼەﻧــﺪان ﺷــێﻮەزار و ﺑــﻦ زاری ﺟﯿﺎﺟﯿــﺎوە دەوڵەﻣەﻧــﺪە ،ﺋەوە ﺟﮕــە ﻟــە ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺷــێﻮە ﺋﺎﺧﺎوﺗﻨﯽ ﻧﺎوﭼە و دەﭬەرە
ﺟﯿﺎﺟﯿــﺎﻛﺎن ﻛــە ھﺎوﺷــێﻮەی وردە ﻛﻮﻟﺘــﻮوری داﻧﯿﺸــﺘﻮواﻧﯽ دەﭬەرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻮوﻧەﺗە ﺑەﺷــێﻚ ﻟــە ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋەوان. دەﭬەری ﺋﺎﻣێﺪی و رێﻜﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 100ﮔﻮﻧﺪ ﻟەﺧﯚ دەﮔﺮن ،ﺋێﺴــﺘە ﻧﺰﯾﻜــەی 30ھەزار ﻛــەس ﻟەو ﻧﺎوﭼﺎﻧەدا دەژﯾﻦ.
ﻛﻮﻟﺘﻮور
ﺧﯚﺷﯽ ﺷەوﻗﯽ:
ﻟە ﺑــﻮاری ﺋەﻛﺎدﯾﻤﯿﯿەﻛەی ھێﺸﺘﺎ زۆرﻣﺎن ﻣﺎوە ﺑﮕەﯾﻦ ﺑە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ وﺷە /ﺷﺎﺧەوان ﺷێﺨﺎﻧﯽ ﺧﯚﺷﯽ ﺷەوﻗﯽ ﺷێﻮەﻛﺎری ﻛﻮرد، ﻟە ﺳــﺎﻧﯽ ھەﺷــﺘﺎی ﺳەدەی راﺑﺮدووەوە ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺑەردەواﻣە ﻟــە ﻛﺎری ﺷــێﻮەﻛﺎری و ﺧﺎوەن ﭼەﻧــﺪان ﭘێﺸــﺎﻧﮕەی ﺗﺎﯾﺒەت و ھﺎوﺑەﺷــە ﻟە ﻧﺎوﺧــﯚ و دەرەوەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن .ﺑە ﮔﻮﺗــەی ﺧﯚی، ﺋێــﺶ و ﺋــﺎزاری ﻣﯿﻠەﺗەﻛەی و ﺳﺘەﻣﯽ داﮔﯿﺮﻛەران و دوژﻣﻨﺎﻧﯽ ﻛــﻮرد ڕەﻧﮕﺪاﻧــەوەی ھەﯾــە ﻟە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺪا .ﺧﯚﺷﯽ ﻟە دﯾﻤﺎﻧەﯾەﻛﯽ ”وﺷــە“دا وردەﻛﺎرﯾﯽ ﺗﺮ ﻟەﺑﺎرەی ھﻮﻧەری ﺷــێﻮەﻛﺎری دەﺧﺎﺗە ڕوو و رای دەﮔەﯾەﻧێــﺖ” ،ھێﺸــﺘﺎ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھﻮﻧەر ﻧەﮔەﯾﺸﺘﻮوە ﺑە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑﮋێﻮی ﺑﯚ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ“. ﺳەرەﺗﺎ ﺑە چ ﻛﺎرێﻚ ھﺎﺗﯿﺘە ﻧﺎو ﺑﻮاری ھﻮﻧەری؟ ھەر ﻟــە ﺳــەردەﻣﯽ ﻣﻨﺪاڵﯿﯿەوە ﺑەﺷﺪاری ﭼﺎﻻﻛﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﻢ ﻛــﺮدووە و ﺗــﺎ ﺋێﺴــﺘە ﭼەﻧﺪان ﺧەﺗــﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿــﻢ ﺑەدەﺳــﺖ ھێﻨــﺎوە ،ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻨﯿــﺎن ﺧەﺗﯽ ”ﺷﺎﻧﻜەر“ی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿە. ﯾەﻛەم ﭘێﺸــﺎﻧﮕەی ھﻮﻧەرﯾﺖ ﺳــﺎڵﯽ ﭼەﻧﺪ ﻛﺮدەوە و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﺑەرھەﻣﯽ ﺳەرەﺗﺎت ﻣﺎون؟ ﯾەﻛــەم ﭘێﺸــﺎﻧﮕەی ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﻢ ﻟە ﺑﻮاری ﺷــێﻮەﻛﺎری ﺳــﺎڵﯽ 1986 ﻛــﺮدەوە ﻟــە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻟەﮔەڵ
ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ ﺳەرﭼڵ ﺷەوﻗﯽ ،دواﺗﺮ ﺑەھﯚی ﺋﺎوارەﺑﻮوﻧﻢ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1996 ﻣﺎڵەﻛــەم ﺗﺎن ﻛــﺮا و ﻛﺎرەﻛﺎﻧﻢ ﻟەﻧﺎو ﭼﻮون .ﺑﯚﯾە ﺋەو ﺑەرھەﻣﺎﻧەم ﻧەﻣﺎون . وەك ﺧﺎﻧﻤە ﺷێﻮەﻛﺎراﻧﯽ ﻛﻮرد، ﺗﺎ ﭼەﻧﺪ ﺗﻮاﻧﯿﻮﺗﺎﻧە ﻧەھﺎﻣەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﮔەﻟــﯽ ﻛــﻮرد وەك ﺟﯿﻨﯚﺳــﺎﯾﺪ و ﺋەﻧﻔــﺎل و ﻛﯿﻤﯿﺎﺑــﺎران ﺑەدﻧﯿﺎ ﺑﻨﺎﺳﯿﻨﻦ؟ وەك ﺧــﯚم ھــەردەم ﻛﺎرەﻛﺎﻧــﻢ ﮔﻮزارﺷﺘﯽ ﻟە ﺧﯚﺷﯽ و ﻧﺎﺧﯚﺷﯿﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎن ﻛﺮدووە ،ﺑەﺷــﺪاری زۆرﺑــەی ﺑﯚﻧــە ﻧەﺗەوەﯾــﯽ و ﻛﺎرەﺳــﺎﺗە ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﻢ ﻛﺮدووە ،ھەوڵﻢ داوە ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪی ﺑــﺪەم ﺑە ﺋﺎزارەﻛﺎﻧــﯽ ﻣﯿﻠەﺗەﻛەم ﻟــە ﺗﺎﺑﻠﯚﻛﺎﻧﻤــﺪا ،ﭼﻮﻧﻜــە واﺑەﺳﺘەﯾﯿﯿەﻛﯽ ﮔەورەم ﺑەراﻣﺒەر ﻧﯿﺸﺘﻤﺎن ھەﯾە. ﺟﮕــە ﻟە ﻛﺎری ﺷــێﻮەﻛﺎری، ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی ﻟە ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەی ھﻮﻧەرە ﺟﻮاﻧەﻛﺎﻧــﯽ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ﺗﺎ ﭼەﻧﺪ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەﻛﺎﻧــﺖ ﺑەﺷــﺪاری ﭘــێ دەﻛەﯾــﺖ ﻟــە ﭘێﺸــﺎﻧﮕە و ﻛﺎرە ھﻮﻧەرﯾﯿەﻛﺎﻧﺪا؟ ھەﻣــﻮو ﺳــﺎڵێﻚ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەﻛﺎﻧــﻢ ﺟــﯚش داوە و ھﺎﻧﯿــﺎن دەدەم ﺟﯿــﺎواز ﻟە ﺑەﺷــەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ،ﻛﺎری ﺗﺎزەی ﺋەﻛﺎدﯾﻤــﯽ ﺑەرھەم ﺑێﻨﻦ و ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ زۆرﺑەی ﺑﯚﻧەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻛــﺮدووە .ھەﻧﺪێــﻚ ﺟﺎر ﺑﺎﺷــﯽ
ﻛﺎرەﻛﺎن وای ﻟێ ﻛﺮدووم ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﺑﯚﻧەی ﺑﯚ دروﺳــﺖ ﺑﻜەم ﻟەﭘێﻨﺎو ھﺎﻧﺪان و ﭘەرەﭘێﺪاﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺎﻛﺎﻧﯿﺎن. دەﻣەوێﺖ ﻗﻮﺗﺎﺑﯽ ﺑەرھەﻣﯽ ﺑﺎﺷﯽ ﺧﯚی ﻟەﭼﺎوی ﺑﯿﻨەراﻧﺪا ﺑﺒﯿﻨێ ﺑﯚ ﺋەوەی ﺑەرەو ﭘێﺸەوە ﺑڕوات . ﻣﺎوەﯾــەك ﻟەﻣەوﺑەر دوا ﻛﺎرت ﺑەﻧﺎوی ”ﺷەﭘﯚﻟﯽ ﻣەرگ“ ﺑەرھەم ھێﻨﺎ ﺑﯚ ﻛﯚﭼﺒەران ،ﻣەﺑەﺳﺘﺖ ﭼﯽ ﺑﻮو ﻟێﯽ؟ ﺷــەﭘﯚﻟﯽ ﻣــەرگ ﺑەھــﯚی ﺋەو ﻣەرﮔەﺳــﺎﺗە ﺑــﻮو ﻛە ﺗﻮوﺷــﯽ
ﺳــﺎڵﯽ 1988ﺑڕواﻧﺎﻣــەی ﺑەﻛﺎﻟﯚرﯾﯚﺳــﺖ ﻟە ﺑﻮاری ﮔﺮاﻓﯿﻚ و دﯾﺰاﯾﻦ ﺑەدەﺳــﺖ ھێﻨﺎوە ،ﺋﺎﯾﺎ ﺋەﻛﺎدﯾﻤﯿــﺎ ﺗــﺎ ﭼەﻧﺪ ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯽ ﺳــەرەﻛﯿﯿە ﺑــﯚ ﺳــەرﻛەوﺗﻨﯽ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ؟ ھــەردەم ﺧﻮێﻨــﺪن ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻛﯽ ﺳەرەﻛﯿﯿە ﻟە ﭘێﺸﺨﺴﺘﻨﯽ ھﺰری ﻣﺮۆڤ ﺑە ﺷێﻮازە ﺋەﻛﺎدﯾﻤﯿﯿەﻛەی و ﺗەواوﻛﺮدﻧﯽ ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ﺗﯿﯚری و ﭘﺮاﻛﺘﯿﻜﯽ ﭘێﺸﺘﺮ ﻟە ﺧﯚﻣﺎﻧە . ﺳــﺎڵﯽ 1993ﺑەﺷﯽ ﮔﺮاﻓﯿﻜﺖ
ڕۆڵەﻛﺎﻧــﯽ ﻣﯿﻠەﺗەﻛەم ﺑــﻮو ،ﺑﯚ ﭘﯿﺸﺎﻧﺪاﻧﯽ دڵﮕﺮاﻧﯽ و ھﺎوﺧەﻣﯿﻢ ﺑﯚﯾــﺎن ﺋــەو ﻛﺎرەم ﺋەﻧﺠــﺎم دا، ﻣەﺑەﺳــﺘﻢ ﺑەﺳــەرﻛﺮدﻧەوە ﺋﺎﮔﺎدارﻛﺮدﻧــەوەی و ھﺎوﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯿﺎﻧﯽ ﺗﺮی وﺗەﻛەم ﺑﻮو ﻛــە ھەوڵ ﺑﺪەن ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎن ﺑەﺟــێ ﻧەھێڵﻦ ،ﺑەڵﻜــﻮ ھەوڵﯽ ﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﺳﯿﺴــﺘەم ﺑﺪەن و ﻛﺎر ﻟە ﭼﺎﻛﺴﺎزﯾﯽ ڕاﺳﺘەﻗﯿﻨەدا ﺑﻜەن .
ﻟە ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەی ھﻮﻧەرە ﺟﻮاﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ داﻣەزراﻧﺪووە ،ﭼﯽ ھﺎﻧﯽ داﯾﺖ ﺋەو ﺑەﺷە داﺑﻤەزرێﻨﯽ؟ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﺋەو ﺑەﺷە ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻮو ،ﻟەﺑــەر ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺑەﺷــﯽ ﻟەو ﺷــێﻮەﯾە ﻟە ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەﻛەﻣﺎﻧﺪا .ﻟە ھەﻣﻮو ﻛﺎرێﻜﯽ ﺗﺎزە و ﻧﻮێ ﭘﺎڵﭙﺸﺖ و دژت ڕووﺑەڕوو دەﺑﻨەوە ،چ ﺟﺎی ﻛﺮدﻧەوەی ﺑەﺷێﻚ . ﺟﯿﺎ ﻟە ﺧﻮێﻨﺪن ،ھﯿﭻ ﺧﻮﻟێﻜﺖ
وﺷە /ﻧەوزاد ھﻠﻮری ﮔەﻧﺠێﻜﯽ دەﭬەری ﺑﺎرزان ﺑەﻧﺎوی ﻣﺤەﻣەد ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻛە ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾە14 ، ﺳــﺎڵە ﻛﺎری ھﻮﻧــەری دەﻛﺎت و ﺋێﺴــﺘە ﺧەرﯾﻜﯽ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺳــﺘﯚدﯾﯚی ﮔەورەﺗﺮﯾــﻦ ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮدﻧﯽ دەﻧﮕە ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛەدا.
ﻛﺮد ﺑە ﺗﺎﯾﺒەﺗــﯽ ﻟە ﺑﻮاری دەﻧﮓ و ﻣﺎوەی 14ﺳﺎڵە ﺧەرﯾﻜﯽ ﻛﺎری ھﻮﻧەرﯾﻢ ﻟە ﺑﻮاری دەﻧﮓ“. ﺋەو ﺧەڵﻜــﯽ ﮔﻮﻧــﺪی ﺑﺎرزاﻧە و ﺧێﺰاﻧــﺪارە و ﺋێﺴــﺘە ﺧەرﯾﻜﯽ دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﮔەورەﺗﺮﯾــﻦ ﺳــﺘﯚدﯾﯚی دەﻧﮕە ﻟــە دەﭬەری ﺑﺎرزان و ﻛﺎر ﺑــﯚ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪان و دەﻧﮕﺒێﮋاﻧﯽ ﺗﺮ دەﻛﺎت. ﺑەﮔﻮﺗــەی ﺋەو ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾــە ،ھﻮﻧەر ﺷﺘێﻜﯽ ﮔەورەﯾە و ﺋەو ﻛەﺳەی دەﺑێﺘــە ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪ ،ﺳــەرەﺗﺎ دەﺑێﺖ زﻣﺎﻧــﯽ ﻣﻮزﯾﻚ ﺑﺰاﻧێﺖ ،ﺑە ﭘێﭽەواﻧــەوە ﻧﺎﺑێﺘــە ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ ﺑەڵﻜﻮ دەﺑێﺘە ﺑەھﺮەﻣەﻧﺪ و ﺧﺎوەن ﺋــﺎرەزوو ،ﻟەﺑەر ﺋــەوە ﮔﺮﻧﮕە ﻟە ﭘﺮۆﺳەی ﺧﻮێﻨﺪﻧﺪا ﻣﻮزﯾﻚ ﺑﺒێﺘە ﺑەﺷــێﻚ ﻟــە ﭘەروەردەﻛﺮدﻧــﯽ
ﺑﯿﻨﯿﻮە ﺑــﯚ زﯾﺎدﻛﺮدﻧــﯽ زاﻧﯿﺎرﯾﯽ ھﻮﻧەرﯾﺖ؟ ﻟە ﺋەڵﻤﺎﻧﯿــﺎ ﺧﻮﻟﯽ ﻓەﻟﺴــەﻓە و داھێﻨﺎﻧﯽ ھﻮﻧەرﯾﻢ ﺗەواو ﻛﺮدووە، ھەڵﺒەﺗە ﮔﺮاﻓﯿﻚ ﻟــە ﺑەﻏﺪا ﺧﻮﻟﻢ ﺑﯚ ﺧﻮێﻨﺪووە .ﺋەو دوو ﺧﻮﻟە دوور ﻧﯿﻦ ﻟەو ﺑەﺷــەی ﺗەواوم ﻛﺮدووە و ﺗەواوﻛەری ﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻨﻢ ﺑﻮون ﺑﯚ ھﻮﻧەر ،ﺋەو دوو ﺧﻮﻟە واﯾﺎن ﻟێ ﻛﺮدم ﻛﺎرە ﮔﺮاﻓﯿﻜﯿﯿەﻛﺎﻧﻢ ﻗﻮوڵﺘﺮ و ﭘڕ ﻣﺎﻧﺎﺗﺮ ﺑەرھەم ﺑێﻦ و ﭘڕ ﺑﻦ ﻟە ﺟﻮوڵەی ﻓﯿﻜﺮی .
ﺗــﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺧــﺎوەن ﭼەﻧﺪ ﭘێﺸﺎﻧﮕەی ﺗﺎﯾﺒەت و ھﺎوﺑەﺷﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و دەرەوە؟ ﺧﺎوەﻧﯽ 15ﭘێﺸﺎﻧﮕەی ﺗﺎﯾﺒەت و زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 200ﺑەﺷﺪاری ﭘێﺸﺎﻧﮕەی ھﺎوﺑەﺷﻢ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و دەرەوە. ﺑﯚ ڕۆژی ﭬﺎﻻﻧﺘﺎﯾﻨﯽ ﺋەﻣﺴــﺎڵ ﭼەﻧــﺪ ﻛﭻ و ﻛــﻮڕە ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەﻛﺖ ﻛﯚ ﻛــﺮدەوە و ﻛﺎرێﻜﯽ ﺟﯿﺎوازﺗﺎن ﺋەﻧﺠــﺎم دا ،ﺋــەو ڕۆژە چ ﻣﺎﻧﺎﯾەك
دەﮔەﯾەﻧێﺖ ﻟەﻻی ﺗﯚ؟ ﺑﯚ ڕۆژی ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯽ ھەﻣﻮو ﺳــﺎڵێﻚ ﭼﺎﻻﻛﯿﻢ ھەﺑﻮوە ،ﭼﻮﻧﻜە دڵــﻢ ﭘڕە ﻟــە ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯽ ﺑﯚ ﻛﺎرەﻛەم و ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەﻛﺎﻧﻢ و ﺧێﺰان و ھﺎوڕێﻜﺎن و ﻧﯿﺸﺘﻤﺎن و ﺷﺎرەﻛەم، ﻧــەك ھــەر ﺑــﯚ ﺋــەو ڕۆژە ﻛﺎرم ﻛــﺮدووە ،ﺑەڵﻜﻮ ﺑــﯚ زۆرﺑەی ﺑﯚﻧە ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ﻛﺎرم ﻛﺮدووە. ﻟەو ڕۆژەدا ﭼﯿﺖ ﻛﺮد ﺑەراﻣﺒەر ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘەﻛەت؟ وەك دﯾــﺎری ﺗﺎﯾﺒەﺗــﻢ ﺑــﯚ ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘەﻛەم ،ھەﻣﻮو ﺳﺎڵێﻚ ﺑەﺷــێﻮازێﻜﯽ ﺟﯿﺎواز ﭘﯿﺸــﺎﻧﯽ دەدەم ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯿﻢ ﺑەردەواﻣە ﺑﯚی. ﺑﯚﭼﯽ ﺑــەردەوام دەﮔﻮﺗﺮێ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ھﻮﻧەر ﻧەﺑﻮوەﺗە ﭘﯿﺸە؟ ﻧــەك ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺑەڵﻜﻮ ﻟە ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑە ھﻮﻧەر وەك ﭘێﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎدرێﺖ ،ﻟەﺑەر ﺋﺎﯾﻦ و ﻛﻮﻟﺘﻮور ،ﻟەﺑەر ڕێﮕﺮەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎو وەرﮔێڕە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﯾﻦ ﻛە ﻛﺮدووﯾەﺗﯽ ﺑە ﺣــەرام و ﻋەﯾﺒە، ﺋەﮔەر ﻧﺎ ﻣﺮۆﭬەﻛﺎن ھەﻣﺎن ﻛەﺳﻦ ﺗەﻧﯿﺎ ﭘەروەردەﯾﺎن ﺟﯿﺎوازە. ﻛەواﺗــە ﭘێﺖ واﯾــە ﻻﯾەﻧﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾــﺪار ﺑەرﭘﺮﺳــە ﻟــە ﻛەﻣﺘەرﺧەﻣﯽ ﺑەراﻣﺒەر ھﻮﻧەر ﯾﺎ ﺟەﻣﺎوەر؟ ﺑﺎﺑەﺗەﻛە ﭘێﻮەﺳــﺘە ﺑــەو ﻧﺎوﭼە ﺟﯿﯚﮔﺮاﻓﯿﯿە ﻛە ھەﻣﯿﺸە ﺟەﻧﮓ ﺑەرۆﻛﯽ ﮔﺮﺗــﻮوە و ﺑەری ﻧەداوە، ﺟەﻧــﮓ ﻧﺎھێڵێﺖ ھﻮﻧــەر ﭘێﺶ ﺑﻜەوێﺖ ،ھەروەھﺎ ﭘــەروەردەی ﺗﺎﻛﯿﺶ ﻛە ﺑەﺷێﻜﻦ ﻟە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﺋﺎﯾﻦ و ﻛﻮﻟﺘﻮوری ﺳــﺎڵەھﺎی ﺳﺎڵ ﻛە دوژﻣﻨﺎن ﻛﺎرﯾﺎن ﺑﯚ ﺷێﻮاﻧﺪﻧﯽ ﻛﺮدووە . ھﻮﻧەری ﺷــێﻮەﻛﺎری ﻛﻮردی
ﭼﯚن دەﻧﺎﺳێﻨﯽ؟ ﻟەﮔەڵ ﺋــەو ھەﻣﻮو ﻓﺸــﺎراﻧەی ﻟەﺳــەر ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪ و دەرووﻧﯽ ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪان ھەﯾــە ،ﻛﺎری ﺷێﻮەﻛﺎری زۆر ﭘێﺸﻜەوﺗﻮوە ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻛێﺸەی ﺋەوەﯾە ﻟە ﭼﻮارﭼێﻮەﯾەﻛﯽ داﺧــﺮاودا ﺑەرھەﻣەﻛﺎن دەﺧﺮێﻨە روو .ﺋەﮔەر ﻧﺎ ھﯿﭽﻤﺎن ﻟە ﻣﯿﻠەﺗﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﻛەﻣﺘــﺮ ﻧﯿﯿە و ﺑــﺎزاڕی ھﻮﻧەر ھێﺸــﺘﺎ ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﯿﯿــە وەك ﺑﺎزاڕە ﮔﺮﻧﮕەﻛﺎﻧــﯽ ﺗــﺮی ﺑﻮارەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﻟە دﻧﯿــﺎدا .ﺑەداﺧەوە ﻟــە ﺑﻮاری ﺋەﻛﺎدﯾﻤﯿﯿەﻛەی ھێﺸــﺘﺎ زۆرﻣﺎن ﻣﺎوە ﺑﮕەﯾﻦ ﺑە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ و ﻛێﺸەﻣﺎن ﺑەدۆﻛﯿﯚﻣێﻨﺘﻜﺮدﻧە. ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ھﻮﻧەری ﺷێﻮەﻛﺎری ﭼﯚن داﺑﯿﻦ دەﻛەﯾﺖ ﺑــﯚ ﻛﺎرەﻛﺎﻧــﺖ ،ﻟەﮔــەڵ ﺋەوەی زۆر ﻟــە ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪاﻧــﯽ ﻛــﻮرد ﻟەﺳــەر ﮔﯿﺮﻓﺎﻧــﯽ ﺧﯚﯾــﺎن ﻛﺎرە ھﻮﻧەرﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن دەﻛەن؟ ھەوڵــﻢ داوە ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯿﯿە ھﻮﻧەرﯾﯿەﻛﺎﻧــﻢ ﺑــە ﺳــﺎدەﺗﺮﯾﻦ ﻛەرەﺳــﺘە داﺑﯿﻦ ﺑﻜەم ،ﻟەﺳــەر ﺑﻮدﺟەی ﺧــﯚم ،ﭼﻮﻧﻜــە ھﻮﻧەر ﺑەﺷــێﻜە ﻟە ﺑەردەواﻣﯿﻢ ﺑﯚ ژﯾﺎن، وەك ﺧﻮاردن واﯾە و دەﺑێﺖ داﺑﯿﻨﯽ ﺑﻜەم . ﺋﺎﯾﺎ ھﻮﻧــەر ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﮔەﯾﺸﺘﻮوەﺗە ﺋەو ﺋﺎﺳﺘەی ﺑﺘﻮاﻧێ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ ﺑﮋێﻨێ؟ ﻧەﺧێﺮ ھێﺸــﺘﺎ ﺋەو ﺑﺎزاڕە دروﺳﺖ ﻧەﺑﻮوە ﺑﮋێــﻮی ژﯾﺎن داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺎت، ﺑەڵﻜﻮ ھێﺸﺘﺎ دەﺳﻜەوﺗﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﻟە ﺗﺎﻛەﻛەس و ﺗﺎﻛە ﻛڕﯾﺎرداﯾە. ﻛﺎری ﻧﻮێﯽ ھﻮﻧەرﯾﺖ ﭼﯿﯿە؟ ﺑــﯚ ﻛﺎری ﻧﻮێــﻢ ﭬﯿﺪﯾــﯚ ﺋﺎرﺗێﻚ ﺑەڕێﻮەﯾە ﺑﺎس ﻟە ﺋێﺴﺘە دەﻛﺎت .
ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾەﻛﯽ دەﭬەری ﺑﺎرزان ﺳﺘﯚدﯾﯚﯾەﻛﯽ دەﻧﮓ دادەﻣەزرێﻨێﺖ ﺋــەو ﭘێــﯽ واﯾــە ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﺑــﻮون ﻛﺎرﯾﮕەری ﻟەﺳــەر ﭘێﺸﻜەوﺗﻨﯽ وﯾﺴــﺘﯽ ﻣﺮۆڤ ﻧﯿﯿە و ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ” ،ھەر ﻟە ﻣﻨﺪاڵﯿﯿەوە ﻧﺎﺑﯿﻨﺎم و دوای ﺋەوەی ﮔەﯾﺸﺘﻤە ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﮔەﻧﺠێﺘﯽ ،ھەﺳﺘﻢ ﻛﺮد ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﻟەﺳــەرم ﻛﺎر ﺑﻜــەم ﺑــﯚ ﮔەل و ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎن ﺑە ھەر رێﮕەﯾەك ﺑێﺖ و ﺑــەدوای ﺋﺎرەزووەﻛﺎﻧﻢ ﺑﻜەوم، ﺑﯚﯾە دەﺳﺘﻢ ﺑە ﻛﺎرە ھﻮﻧەرﯾﯿەﻛﺎن
ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻧﻮوﺳﯿﻦ رۆژﻧﺎﻣە: رێﺒﯿﻦ ﻓەﺗﺎح دەﺳﺘەی ﻧﻮوﺳەران :ﺳﻠێﻤﺎن ﺗﺎﺷﺎن ھەڵەﭼﻦ :وﺷﻴﺎر ﺋەﺳﻮەد ﭼﺎپ :ﭼﺎﭘﺨﺎﻧەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن 07701573407
ھﻮﻧەر ﺷــﺘێﻜﯽ ﮔەورەﯾە و ﺋــەو ﻛەﺳــەی دەﺑێﺘە ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ ،ﺳەرەﺗﺎ دەﺑێﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮزﯾﻚ ﺑﺰاﻧێﺖ ﻗﻮﺗﺎﺑــﯽ ،ﭼﻮﻧﻜە ﻣﻮزﯾــﻚ ﺑﻮوەﺗە زﻣﺎﻧێﻜﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧــﯽ و ھەر دەﺑێﺖ ﺧەڵﻚ ﺷــﺘێﻚ ﻟە ﻣﻮزﯾــﻚ ﺑﺰاﻧﻦ ﺗەﻧﺎﻧــەت ﺋەﮔــەر ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ و ھﻮﻧەردۆﺳــﺘﯿﺶ ﻧەﺑــﻦ ،ﻟەﺑەر ﺋەوە وێڕای ﺋەوەی ﻣــﻦ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎم و ھﯿــﭻ ﺷــﺘێﻚ ﻧﺎﺑﯿﻨــﻢ ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺳــﺘﯚدﯾﯚﯾەﻛﯽ دەﻧﮕﻢ داﻧﺎوە و ﺑەﭘێﯽ ﻧﯚﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻮزﯾﻚ،
ﺑە ﺑﺎﺷــﺘﺮﯾﻦ ﻛﻮاﻟێﺘــﯽ و ﻣﻮﻧﺘﺎج ﻛﺎرە ھﻮﻧەرﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ دەﻧــﮓ ﺑﯚ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪان و دەﻧﮕﺒێﮋان ﺗﯚﻣﺎر دەﻛەم ﻛە ﺑەڕاﺳــﺘﯽ ﺋەم ﻛﺎرە ﺑﯚ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾەك ﺋﺎﺳﺎن ﻧﯿﯿە“. ھەروەھــﺎ دەڵێــﺖ” ،ﻣــﻦ ﻟەو ﺑڕواﯾــەدا ﻧﯿﻢ ھﻮﻧــەری ﻛﻮردی ﺗــﺎم و ﭼێﮋی ﺟﺎراﻧــﯽ ھەﺑێﺖ، ﭼﻮﻧﻜە ھﻮﻧەری رەﺳەﻧﯽ ﻛﻮردی
ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻧﻮوﺳﯿﻦ ﺳﺎﯾﺖ: ﺑﺎز ﺋەﺣﻤەد ﻣەﺣﻤﻮود ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ
ھﯿﺪاﯾەت ﺟﺎن
ﻛﻮردۆ ﺷﺎﺑﺎن
داﺑەﺷﻜﺮدن :ﺑﻼڤ ﭘەﯾﻚ ،ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ /ﺑﺮاﯾەﺗﯽ ،ھەوﻟێﺮ
ﺑەﺗــەواوی ﻟەﻧــﺎو ﭼــﻮوە و ﭼﻮوەﺗە ﻗﯚﻧﺎﻏــﯽ ﻧﻮێﮕەری و ﺋەﮔەر ﺑﮕەڕێﺘەوەش ،ﺋەوا ھەر دەﺑێﺖ ﺗێﻜەڵﯽ ﺳﺘﺎﯾﻠێ ﻧﻮێ و ﺳەردەم ﺑﻜﺮێﺖ“. ﻣﺤەﻣــەد ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1989ﻟە ﺋێﺮان ﻟــە داﯾﻚ ﺑﻮوە و ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2002دەﺳــﺘﯽ ﺑــەﻛﺎری ھﻮﻧەری ﻛــﺮدووە، ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﭼەﻧﺪ ﮔﯚراﻧﯿﯿەﻛﯽ ﺗﯚﻣــﺎر ﻛــﺮدووە .ﺋێﺴــﺘە ﺧەرﯾﻜﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەی ﻛﺘێﺒە دەﻧﮕﯿﯿەﻛﺎﻧە ﻟەﺳــەر ھەﻣﻮو ﺑﻮارێﻜــﯽ ژﯾﺎن ﺑــە ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺑﻮاری ﻣﻮزﯾﻚ و ھﻮﻧەر .ﮔﻠەﯾﯽ ﺋەوەﺷﯽ ھەﯾە ﻛە ﻛﺘێﺒﺨﺎﻧەی ﻛــﻮردی ﻟــە ﺑــﻮاری ﻛﺘێﺒﯽ دەﻧﮕﯽ زۆر ﻻوازە.
ﺑﯚ ﭘەﯾﻮەﻧﺪی:
0964(0)7502376262 0964(0)7502386262
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ھﻮﻧەر ﻧەﮔەﯾﺸﺘﻮوە ﺑە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑﮋێﻮی ﺑﯚ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
19
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
20 www.wishe.net
ﻟە ﻣﺎڵﭙەڕی وﺷە ﺋﺎﮔﺎداری ﻧﻮێﺘﺮﯾﻦ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎن ﺑە
Wishe Heftenameyekî sîyasî giştîye
ﺧﺎوەن ﺋﯿﻤﺘﯿﺎز و ﺳەرﻧﻮوﺳەر :ﺳەرﺑﺎز ﺳﺎڵﺢ sarbaz25@yahoo.com 07502376262
ﻛﻮردﺳﺘﺎن ــ ھەوﻟێﺮ
ژﻣﺎرە ) ، (183ﭼﻮارﺷەم2017/ 4/ 26 ،
wishe@wishe.net
ﺷێﻮەﻛﺎر ﺧەﯾﺮوی ﻣەﻻ ﻋەﻟﯽ: ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەی ھﻮﻧەرە ﺟﻮاﻧەﻛﺎن ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ ﺑەرھەم ﻧﺎھێﻨێﺖ
18
19
ﺧﯚﺷﯽ ﺷەوﻗﯽ :ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ھﻮﻧەر ﻧەﮔەﯾﺸﺘﻮوە ﺑە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑﮋێﻮی ﺑﯚ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ
ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾەﻛﯽ دەﭬەری ﺑﺎرزان ﺳﺘﯚدﯾﯚﯾەﻛﯽ دەﻧﮓ دادەﻣەزرێﻨێﺖ
ﺳەردان ﻣﺎرێ ﻛﻮرده ھﻪرﻛﯽ
19 ﺑەدران ﺋەﺣﻤەد ﺣەﺑﯿﺐ
ﺗەﻧﮕﮋەی ﻧﺎوەﺧﯚ ،ﻓﺮﯾﺎی ﻧەﻛەوﯾﻦ ﻟــە ﭘﻠــەی ھەڕەﺷــە ﻧێﺰﯾﻜﺘﺮ دەﺑێﺘەوە .ﺟێﯽ داخ و ﻛەﺳــەرە ﺋەﮔەر ﺋەوەﺷــﺖ ﺑــﯚ دەرﻛەوێ زۆرﺑەی ﻻﯾەﻧەﯾﻠﯽ ﺋەو ﺗەﻧﮕﮋەﯾە، ﻟــە ﭼﺎوەڕواﻧﯽ )ﭼﯽ دەﺑێ ﺑﺎ ﺑﺒێ( دا رۆﻧﯿﺸﺘﻮون و ﺑﯿﺮ ﻟە داﭼﯚڕاﻧﯽ ﮔەورە ﮔــەورە ﻧﺎﻛەﻧەوە ،ﻛە وەك ﺑەرﻛەوﺗــﯽ ﺋــەم رۆﻧﯿﺸــﺘﻨەی ﺋــەوان ﺑە دﯾﺎر داھﺎﺗــﻮوی ﻧەدﯾﻮ و ﮔﻮﻣــﺎرەوە ،رەﻧﮕــە ﻛﺎﺗﯿــﺎن ھﺎﺗﺒێ .ﺋەﮔەر ﺋێﻤــە ﺑﮕەڕێﯿﻨەوە ﺑــﯚ ﺳــەرەﺗﺎی ﺗەﻧﮕﮋەﻛــە ،واﺗە ﻛﯚﺑﻮوﻧــەوە ﺑەدﯾﯚﻣەﻛەی 23ی ﺣﻮزەﯾﺮاﻧــﯽ ﺳــﺎڵﯽ 2015ی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺋــەو رووداوەﯾﻠــەی ﺑە دواﯾــﺪا ھﺎﺗﻦ، ﺋەوەﻣــﺎن ﺑــﯚ دەردەﻛــەوێ، ﻛــە ھەﻣﻮو ﻛێﺸــەی ﻛــﻮرد ﻟە )ﯾەﻛﺘﺮﻧەﻧﺎﺳــﯿﻦ(ەوە دەﺳﺖ ﭘێ دەﻛﺎت .ﻟــە دﯾﺮۆﻛﯽ ﻛﯚﻧﯿﺸــﺪا ھەر ﭘﺮﺳــﯽ ﯾەﻛﺘﺮﻧەﺧﻮێﻨﺪﻧەوە و ﻣﻨﻤﻨﯚﻛﯽ و ﺑێﺒﺎﻛــﯽ ،ﻣﺎﻛەی ﻛﺎرەﺳﺎﺗﯽ ﮔەورە ﺑﻮون .ﺑەردەوام ﺧﯚﯾﺸﯽ دووﺑﺎرە دەﻛﺎﺗەوە و ﻟێﯽ دەرﻧﺎﭼێ. ﺑﺎ ﻟێﺮەدا ﭘﺮﺳــﯿﺎرێﻚ ﻟــەو ﭼﻮار ﻻﯾەﻧە ﺑﻜەﯾﻦ :ﺋﺎﺧﯚ ﺋێﻮە ﻛﯿﮫەﺗﺎن
ھێﻨﺪە دێﻤﻮﻛﺮاﺳﯿﻦ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﺑە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﯾەﻛﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن ﭘﺎرﺗﯽ دەرﭘەڕێﻨﻦ؟ ﺑەم ﺑﺎ ﻟەوە ﮔەڕێﯿﻦ و ﺧﯚﻣﺎن ﺑە دﯾﺎر دەورﻛﺮدﻧەوەی راﺑﺮدووەوە ﮔﯿﺮ ﻧەﻛەﯾﻦ و ﻗﺴــە ﻟە داھﺎﺗــﻮو ﺑﻜەﯾﻦ .ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﻟێﮫﺎﺗﻮو و ﻟێﺰان ﺋەوەﯾە ﺑە ﺑەﯾﺎﻧﯿﺪا دەڕواﻧێ ﻧەك ﻟــە دوێﻨێﺪا ﮔﯿﻨﮕڵ ﺑﺪات .ﻟێﺮە ،ﭘێﺶ ﺋەوەی راﺑﺮدوو ﺑە ﺟێ ﺑﮫێڵﯿﻦ ﺋەوەش دەڵێﻢ ﺋەو ﭼﻮار ﻻﯾەﻧە ﻛﻮردﯾﯿەی ﺋەوﺑەر ،ﻛە ھێﻨﺪەش ﺧﯚﯾﺎن ﺑــە راﺑﺮدووەوە ﺧەرﯾﻜﺎﻧــﺪووە ،ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻛەﻣێﻚ ﻟــێ دەرﭼێ ،ﺋەو ﺳــێﯿەﻛەی ﺗﺮ ﺑﺎﯾﯽ ﺳەری دەرزﯾﯿەك ﭘﺎرﺗﯿﯿﺎن ﻟە راﺑﺮدوودا ﻧەﻧﺎﺳﯿﻮە. ﺋەوەی دەﯾﻨﻮوﺳﻢ وەك ﭘﺎرﺗﯿﯿەك ﻧﺎﯾﻨﻮوﺳﻢ ،ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﭘﺎرﺗﯿﺸﻢ رەﭼــﺎو ﻧەﻛــﺮدووە ،داھﺎﺗــﻮوی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﮔەورﺗﺮ و ﮔﺮﯾﻨﮕﺘﺮە ﻟە داھﺎﺗــﻮوی ﭘﺎرﺗﯽ .ﺑەم دەﺑێ ﺋــەوەش ﺑﺰاﻧﯿﻦ ،ﺑــێ ﭘﺎرﺗﯽ ﺋەم ﺑﺎرەی ﺋێﺴــﺘﺎ ﺑــە رێــﻮە ﻧﺎﭼێ و ﺑــێ ﺋەوﯾــﺶ ﻻری راﺳــﺖ ﻧﺎﺑێﺘەوە .ﭘﺎرﺗﯽ زۆرﯾﻨەی دەﻧﮕﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ھێﻨﺎوە ﻟــە ھەﻣﻮو ھەڵﺒﮋارﻧﺪێﻜﺪا ،ﭘﺎرﺗﯽ ﮔەورەﺗﺮﯾﻦ ھێﺰی ﭼەﻛﺪاری ھەﯾــە ،ﭘﺎرﺗﯽ
ﭼﯿﺎ ﺑڵﻨﺪﺗﺮ ھەڵﮑﺸﺎن و ﺧﯚر ﻟە ﺷەرﻣﺎﻧﺪا ﺳــﻮور ھەڵﮕەڕا و ڕووﺑﺎری زێڕﯾﻦ ﭘێﭽﯽ داﯾــەوە .ﻗە ﮐەڵەﮔــەت و دەﻧﮕﯽ ﮐﺎﺑﺮا ھێﻨﺪ ﺷــﯿﺮﯾﻦ ﺑﻮو وﺷــە ﺑــە ﻟێﻮﯾەوە دەﻟﮑﺎن .ﺑﺎران ﻧەﯾﻮﯾﺴﺖ داداﺗەوە ﺋـﺎوﯾﺶ ﺳەﺑﺎرەت ﺑە ﺗﯿﺮێﮋی ﺗﯿﮋی دەﺳﺖ و ﭘێ ڕﭼێﻨﯽ ﺧﯚرەوە زەردێﮑﯽ زێڕﯾﻦ داﮔەڕا. دەﻣﻮﭼﺎوی ﻣــﻦ دەﮐﺰاﯾــەوە ڕەﻧﮕە ﻟە
ﺳــﯚﻧﮕەی ﺋـــەو ﺗﯿﺸــﮑەﺗﺎوە و ﺋـــەو ﭘﺸــﻮواﻧەی ﻻوی ﺗﺎﯾﻦ ﺑەرەو ﻟێﻮی ﻣﻨﯽ دەداﻧەوە. ﺗﯿﺸــﮑێﮑﯽ دۆﺳــﺘﺎﻧە ﺑﺎڵــﯽ ﺧــﯚی ﺑوﮐﺮدەوە و ﺗﯚﯾﺸﯽ ﻟەو ﻧﺎوەڕاﺳﺘە ﮔﺮێ دا .وﯾﺴﺘﺖ ﻟە ژێﺮ ﺋـەو ﮔڕەدا ﻧەﺟﻮوڵێﯽ ﺗﺎ ﮔڕت ﺗێ ﺑەرﺑﻮو .ﺗﯚ ﻟە ﺧﯚر دەﭘﺎڕاﯾﺘەوە ﺋـﺎوا ﻧەﺑێﺖ ﻧەﺑﺎدا ڕووﺑﺎر ﺑﻮوەﺳﺘێ و ﺋـﺎو
ڕەﻧﮕە زێڕﯾﻨەﮐەی ون ﺑﮑﺎت و ﺷــﯿﻨﺎﯾﯽ ﺗﺎرﯾﮏ داﮔەڕێ و ﺧــﯚر ﻟێﻮاﻧﯽ ﺗﯚ ﺑە ﺟێ ﺑێڵێ و ﺗﯚ ﺧﯚﯾﺸــﺖ ﻟە ﭘﻠەی ﻧﯚدا وﺷﮏ ﺑﺒﯿەوە ،ﺑێ ﻟە ﺑﺎوەش وەرھێﻨﺎﻧێﮑﯽ ﮔەرم. ﺋـەوە ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﺎی ﺳەھﯚڵێﻨە ﻟە دەﻣﻮﭼﺎوی ﺧﻮێﻨﯿﻦ دەدات و ﺋـــەو ڕۆژە ﺗﯿﺸﮑﻨەی داھﺎﺗﺒــﻮو ﺟﺎرێﮑــﯽ ﺗــﺮ وەک ﺧــﯚی داﻧﺎﯾەﺗەوە ،ھﯿﭻ ﺟﺎرێﮑﯽ ﺗﺮ ﻧﺎﯾەﺗەوە. ﻣﻨﯿــﭻ ﻟە ﮐﺘێﺒــﯽ ﭘﺎڵەواﻧﺎﻧﺪا ﻧﻮوﺳــﯿﻢ ﮔەورەﺗﺮﯾــﻦ ﺟﯿﻨﯚﺳــﺎﯾﺪ ﻟە ﻣەڕ ﺋـــەو ﮐەﺳەﯾە ،ﮐە )وﻧە( .ﺋـــەو ﮐەﺳەی ھﯿﭻ ﺟﺎری ﺗﺮ ﺷــﻮێﻨﯽ ﺋـــەوەی ﭘێﺶ ﺧﯚی ﻧﺎﺑﯿﻨێﺘەوە .ﺋـــەو ﮐەﺳــەی ﻟە ﮐﯚﺗەڵﯽ ﺑﯿﺮەوەرﯾﯽ ﭘﺎڵەواﻧﺎﻧﺪا ﻧﺎژﺗﻮوﯾﺎﻧە و ﭼﺮای ﺋـﺎﺷﺘﯿﯽ داﮔﯿﺮﺳﺎﻧﺪووە ﺋـێﺴﺘﺎ ﺋـەواﻧﯽ
ﺗﺮ دەﭘﺎرێﺰێ .ﺋـــەواﻧەی ﻓﺮﻣێﺴﮑﯿﺎن ﺑە ﺑەردی ﺋـەو ﮐﯚﺗەڵەدا ﺑﺎراﻧﺪ. ﺋـەو ﻟە ژوورەوە ﺑە ﺷﺎﻧﺎزﯾﯿەوە دەڕواﻧێﺘە ﺋـــەو ﺷــﺘﺎﻧەی وا دێــﻦ ،دەﺷــﺰاﻧێ ﻧﻮوﺳــﯿﻨەوەی دﯾﺮۆک ﮐﺎرێﮑﯽ ﺳــﺎﻧﺎﯾە، ﺑەم ﺑــﯚ ﺋـــەوەی ﺑە ﻓﺮﻣێﺴــﮑێﮏ ﻟە ﺧﻮێﻨﯽ ﺧﯚﺗەوە ﺑﯿﻨەﺧﺸێﻨﯽ ،ﺋـــەوەﯾە دﯾﺮۆک .ﺋـەﻣﺎﻧەش )ﻣەﺑەﺳﺖ ﻟێﺮە ﻧەوەی داھﺎﺗــﻮوە( ﻟــە ﺑﯿﺮﯾﺎن ﻧﺎﭼێﺘــەوە ﺑﮕﺮە ﻟە ﺑﯿﺮەوەرﯾــﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ھەڵــﯽ دەﮔﺮن و دەﯾﮑــەن ﺑە ﻣﯚزەﺧﺎﻧــە و دەﯾﮑەن ﺑە ﻣێﮋوو .دوای ﻣﺮدﻧﯽ ﻟە ﺑﯿﺮﭼﻮوﻧەوە ،ﻣﻦ ﻟە دەرﮔەی ﺋـەواﻧﻢ دا، ﺋـێﻮارەت ﺑﺎش ﮔﻮﻧﺪی ﺳەرﮐەوﺗﻦ.
ﺧﻨﻜﺎﯾﻦ ﻟە ﺑێﺪەﻧﮕﯿﺪا درێﮋﺗﺮﯾــﻦ ﻣێــﮋووی ھەﯾە )70 ﺳﺎڵە( ،ﺑﺎرزاﻧﯿﯽ ﺑﺎوك ﺗﺎﺟﯽ ﺳەری ﺑــﺰاوی ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﭼەﻛﺪارﯾﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻮو ﻟە ﻣــﺎوەی ﭼﻞ ﺳﺎڵﺪا ،دوای ﻛﯚﭼﯿﺸﯽ ،ﭼەﻧﺪاﻧﯽ ﺗﺮ ﻟە ﻛﻮڕ و ﻧەوە ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﺋــەو ﺑﺰاوەﯾــﺎن ﻛــﺮدووە ﻟــە ﭘێﺸەوەﯾﺎﻧﺪا ﺳــەرۆك ﻣەﺳﻌﻮود ﺑﺎرزاﻧﯽ ،ﻛە ﺳەرﻛﺮدەﯾەﻛﯽ ﻧەوەك و ﺗﺎﻛﺎﻧەﯾــە ﻟە ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﺑﺰاوەﻛەدا و ﻛەس ﺟێﯽ ﻧﺎﮔﺮێﺘەوە. ﺋەو راﺳﺘﯿﯿﺎﻧەی ﭘێﺸەوە ﻛێ ھەﯾە ﻧەﯾﺎﻧﺰاﻧــێ ﻟە ﭼــﻮار ﺣﺰﺑەﻛەی ﺋەوﺑــەر ﺑﺘــﺮازێ؟ وەك وﺗﻢ ﺗەﻧﯿﺎ ﯾەﻛێﺘﯿﯿــە ﻛەﻣێــﻚ ددان ﺑــەو راﺳــﺘﯿﯿﺎﻧە و ﺑە ﻧەوەﻛﯿﯽ ﭘﺎرﺗﯿﺪا دەﻧێ ،ﻛە ﺋەوﯾﺶ ﺳەرﭼﺎوەﻛەی دەﮔەڕێﺘــەوە ﺑﯚ ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدﻧەوە و ﺑﯚ ﻟێﮫﺎﺗﻮوﯾﯿﯽ ﺳەرۆك ﻣﺎم ﺟەﻻل .ﺑە ﻧەﺧﯚﺷﯿﯽ ﺋەواﻧﯿﺶ ،ﭼﯚﯾﯿﯿەك ﻛەوﺗە ﮔﯚڕەﭘﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە، ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ دەﺑﻮو ﺋەو رێﭽﻜەﯾە ﺑەرﻧەدەن و ﺋەوەﻧﺪە ﻟە ﻧێﻮان ﭘﺎرﺗﯽ و ﺳێ ﻻﯾەﻧەﻛەی ﺗﺮدا ﻻرەﻻر ﻧەﻛەن. ﺑێﯿﻨەوە ﺳەر ﻧەوەﻛﯽ )ﺑێﻨەزﯾﺮی( ی زﯾﺎﺗﺮی ﭘﺎرﺗﯽ ﻟە ﮔﯚڕەﭘﺎﻧەﻛەدا. ﺑەرەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧــەوەی دەوڵەﺗــﯽ
ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ،ﭘﺎرﺗﯽ ﺑــﻮو ﻛﺮدی ﺑە ﭘﻠەی ﯾەﻛەم .دﯾﭙﻠﯚﻣﯿﺎﺳــﯿﯿەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﭘﺎرﺗﯽ ﺑــە رێﻮەی دەﺑﺎت ،ﻛــە ھەوﻟێــﺮ ﻧﺎوەﻧﺪە و ھەوﻟێﺮﯾﺶ ﺟﮕە ﻟە ﭘﺎرﺗﯽ ﻛەس ﻧﯿﯿــە ﺗێﯿــﺪا ﺑﻜﯚﻛــێ .ﺋەواﻧەی دەﯾڵێــﻢ ﭘێﻮەﻧــﺎن ﻧﯿــﻦ ،ﺋــەو راﺳﺘﯿﯿﺎﻧەن ﺳێ ﺣﺰﺑەﻛە ﻧﺎﯾﺎﻧﺰاﻧﻦ ﺑە ﯾەﻛێﺘﯿﺸــەوە ،ھەرﭼەﻧﺪە ﻟەو ﺟﯚرە راﺳﺘﯿﯿﺎﻧەﺷﻦ ،ﻛە دەﭼەﻗﻨە ﭼــﺎوەوە .ﺋەﮔــەر ﺗــﺎ ﻛﯚﺑﻮوﻧەوە ﺑەدﯾﯚﻣەﻛــەی ﺣﻮزەﯾﺮان 23ش ﺋــەو راﺳــﺘﯿﯿەﻟەﯾﺎن ﻧەدەزاﻧﯽ، دەﺑﻮو دوای ﺋەوە ﺑﯿﺰاﻧﻦ ﻧەﺧﺎﺳﻤە ﻟە ﭘێﻮەداﻧــﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن و رێﮕەی ھﺎﺗﻮﭼﻮوی ھەوﻟێﺮەوە .ﻟە ﻣﺎوەی دوو ﺳــﺎڵﯽ راﺑــﺮدوودا ﺋەو ﭼﻮار ﻻﯾەﻧە ﻧەك ھەر ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﻣﻮوێﻚ ﻟــە ﭘﺎرﺗﯽ ﺑﻜەﻧەوە ﺑﮕــﺮە ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﻣــﻮو رووﺗﺎﻧەوە .ﺋێﺴــﺘﺎ ﻛﺎﺗﯽ ﺋەوە ھﺎﺗﻮوە ھەر ﭼــﻮار ﻻ رژداﻧە و ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧە ﺑە ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ﺑﭽﻨەوە و ھەوڵێــﻚ ﺑــﺪەن ﻟــەو ﭼﺎڵەی ﺗێﯽ ﻛەوﺗﻮون ﺑێﻨــە دەرەوە ،ﻛە ﺑێﮕﻮﻣــﺎن ﭘﺎرﺗﯿــﺶ ﻟەﮔەڵﯿﺎﻧﺪا ﻟــە ﭼﺎڵﺪاﯾــە .ﻛﻮرﺗەی ﻗﺴــە ﺑە ﮔﻮێــﺮەی ﺋــەوەی رووی داوە و ﺋەوەی ھەﯾە ،ﺋەو ﭼﻮارە ،ﭼﺎرﯾﺎن
ﻧﺎﭼﺎرە ﭼەﻛﯽ ﺳﭙﯽ ﺑﯚ ﯾﺎرﺗﯽ ﺋﯿﻤﺰا ﺑﻜــەن .ﺑەﻣەش ﺳــەرﻛەوﺗﻦ ﺑە ﭘﻠەی ﯾەﻛــەم ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن دەﺑەﻧەوە ﺋەوﺟــﺎ ﺑﯚ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن .دەﺑﻮو ﻟە ﭘﺮﺳــﯽ رﯾﻔﺮاﻧﺪۆﻣــﺪا ﺑﯿﺮەﺑﯿﺮ و دڵەڕاوﻛێ ﻧەﻛەن ،ﺋەو ﭘﺮﺳە زﯾﺎﺗﺮ دەﯾﺎﻧڕووﺗێﻨێﺘــەوە ﻛﺎﺗێﻚ ﺗﺎﻧەی ﻟێ دەدەن .رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﭘﺮﺳــێﻜﯽ ژﯾﺮاﻧەﯾــە ﻟەﻻﯾەﻧــﯽ ﭘﺎرﺗﯿﯿەوە. ﻣەﺑەﺳــﺖ ﻟێﯽ ھەرﭼﯿﯿەك ﺑێﺖ ھێﺰی ﺑﯚ ﻛﯚ دەﻛﺎﺗەوە .ﺧﺎڵێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟەو ﻧەﻧﺎﺳﯿﻨە ،ﻛێﺸەی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧە، ﻛــە ﭼــﻮار ﻻﯾەﻧەﻛــە ﻧەﺧﻮازە ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕان ﭘﺮﺳﯽ دﻛﺘﯚر ﯾﻮﺳﻔﯿﺎن ﻛﺮد ﺑەو ﻛەڵەﭘﻮوﺷەی ﭘﺸﺘﯽ وﺷﺘﺮ دەﺷﻜێﻨێ ،ﻋەرەب واﺗەﻧﯽ .ﺋــەو ﭼﻮار ﻻﯾەﻧە دەﺑێ ﻟە ﭘﺮﺳــﯽ درێﮋﻛﺮدﻧــەوەی ﻣﺎوەی ﺳەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯿﺸــﺪا ﻻرەﻣﻠﯽ ﺑﻨﻮێﻨــﻦ ﻧەك ﻻﻣﻠﯽ ﺑﻜــەن .ﺑێﺘﻮ ﺋﺎوەزێﻜــﯽ ﻛﺎرا ﻻی ﺋــەو ﭼﻮارە ھەﺑێــﺖ ،دەﻣﻮدەﺳــﺖ و ﺑــێ دواﻛەوﺗــﻦ دەﺳــﺖ ﻟــە ھەﻣﻮو ﻣەرﺟێــﻚ ﺑــەردەدەن و ﮔــﻮێ ﻟە ﻣەرﺟــﯽ ﭘﺎرﺗــﯽ دەﮔﺮن ،ﻛە ﺑەﻣەﺷەوە ھەر ﺗﺮازووی ﺑﺮدﻧەوە ﺑــە ﻻی ﺋەواﻧــﺪا ﻻر و ﻟەﻧــﮓ دەﺑێﺘەوە ﻧەك ﺑەﻻی ﭘﺎرﺗﯿﺪا.
ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﯾــﺎن ﺗەﻧﮕــﮋەی ﮔەورەی ھەﯾــە ،ﻓﺮﯾﺎ ﻧەﻛەوﯾﻦ رەﻧﮕە زۆر دەﺳــﻜەوت ﺑﺪۆڕێﻦ .ھﯿــﭻ ﻻﯾەﻧێﻜﯽ ﻛﻮردی ﺑﺎﯾﯽ ﺋەوە ﺋﺎﮔەدار ﻧﯿﯿە ﺑﺰاﻧێ ﺋﺎﺧﯚ ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و رووﺳﯿﺎ، ﺋەم ﻧﺎوﭼەی رۆھەت ﻧﺎوەڕاﺳﺘە ﺑەرەو ﻛﻮێ رادەﻣﺎڵــﻦ .ﺗەﻧﺎﻧەت ھﯿــﭻ ﻻﯾەﻧێﻜــﯽ ھەرێﻤﯿــﺶ ﻟــەو ﺑﻠەرزەﯾە ﻧەﮔەﯾﯿــﻮە ،ﻛە ﺑە ﮔەﯾﯿﻨﯽ دۆﻧﺎڵﺪ ﺗﺮاﻣﭗ ﺑە ﻛﻮرﺳﯿﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﻛﯚﭼﻜﯽ ﺳﭙﯽ و ﮔەڕاﻧەوەی رووﺳــﯿﺎ ﺑﯚ ﻧﺎوﭼەﻛە، ﺑە رێﻮەﯾە روو ﺑﺪات. ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەی ﭼﻮار ﺣﺰﺑەﻛە رەﻧﮕە ﺋــەوە ﺑێ ﺑــە ﺑڕاﻧەوەی ﺷــەڕی داﻋﺶ ،ﺑﺎری ﭘﺎرﺗﯽ ﻟە ﻣﻠﻤﻼﻧەی ﻧﺎوەﺧﯚدا ﻟەڕ ﺑﺒــێ و ﺑەرەوڕووی ﭘﺮﺳــﯿﺎری ﺑــێ وەم ﺑﺒێﺘــەوە ﻧەﺧﺎﺳــﻤە ﻟە ﺋﺎﺑﻮورﯾــﺪا ،ﺑەم دەﺑێ ﺑﺰاﻧﻦ ﺧﯚﯾﺸــﯿﺎن ﻟە ﺷڕەوە ﺷــڕﺗﺮ دەﺑﻦ .ﺑﮕﺮە ﺑە ﭘێﭽەواﻧەوە ﭘﺎرﺗــﯽ ﻟە ﺳــﺎﯾەی ﺋەو ﮔﺸــﺖ ﺧﺎڵە ھێﺰﯾﻨەﯾەی ھەﯾەﺗﯽ رەﻧﮕە ﺑەرزەﻛﯽ ﺑﺎﻧــﺎن ﺑﭽێﺘە دەرەوە و ﺋەوان ﻧەﺑﺎن و ﻧﺎﻣﯚﺗﺮ ﺑﻜەوﻧەوە. ﺑﺎ ﻛەﻣێﻚ وﯾﮋداﻧﯿﺶ ﻛﺎرا ﺑﻜەﯾﻦ، ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺋــەم ﮔەﻟــە ﺋەوە
دەھێﻨــﻦ ﭼﻮارەﻛــە و ﭘﺎرﺗــﯽ، ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﺑە دڵﯽ ﭘﺎك و ﺳــﺎﯾﯽ داﻧﯿﺸــﻨەوە و ﻣەرﺟﯿــﺎن ﻧەﺑێ. ﻣەرﺟﯿﺶ ھەﺑێ ﺑــﺎ ﻟە ﭘﺎرﺗﯿﯿەوە ﺑێــﺖ و ﺋــەوان ﮔﻮێ ﺷــﻠﻜەر و ﺟێﺒەﺟێﻜــەر ﺑــﻦ .ﺑەﻣەﺷــەوە ﺳــﻮود ھەر ﺑەﻻی ﺋەواﻧﺪا دەﺑێ ﺑێﺘﻮ ﺋــﺎوەزی ﻛﺎراﯾــﺎن ﻟە ﮔەڕدا ﺑــێ .ﺳــەرۆﻛﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯿــﺎن ﺑــﺎ ﻧــەوێ ،وەزارەت و ﭘﯚﺳــﺘﯽ ﺗﺮﯾﺎن ﺑﺎ ﻧەوێ .ﺑﺎ ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﯾەﺗﯿﯽ داھﺎﺗﻮو ﺑــە ﺟﻮوﺗەﺑــﺮا )ﭘﺎرﺗﯽ و ﯾەﻛێﺘﯽ( ﺑﺴــﭙێﺮﻧەوە و ﺧﯚﺷﯿﺎن ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺪا دەﺳــﺖ ﺑە ﻗﺴــە ﺑﻜەﻧــەوە .ﻛــﻮرد ﺧﻨــﻜﺎ ﻟــەم ﺑێﺪەﻧﮕﯿﯿەدا .ھــەر ﺧﻮا دەزاﻧێﺖ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟەم ﺑﺎرە ﻟێڵ و وێڵەی ﺋێﺴﺘﺎی ﺧﯚﯾﺪا ﭼەﻧﺪی ﭘێﻮﯾﺴﺖ ﺑــە دەزﮔﺎی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ )ﭘەرﻟەﻣﺎن و ﺣﻜﻮوﻣــەت و ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ( ی ﭘﺘەو و ﺑﻨــەوادار ھەﯾە .ﺑێﺘﻮ وا ﻧەﻛەن ،ﻟەم ﺋﺎﺧەﻟێﻮەی ﺷــەڕی داﻋﺸــەدا ﺋێﻤە دەﺑێ ﺑﺎج ﺑﺪەﯾﻦ ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﺋــەوەی وەری ﺑﮕﺮﯾﻦ. داﻧﯿﺸﺘﻨﯽ ھەﻣﻮو ﻻ وەك ﺋێﺴﺘﺎ ﺑە دﯾﺎر )ﭼﯽ دەﺑێ ﺑــﺎ ﺑﺒێ(وە ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻧﺎھەﺳﺘﯽ و ﺑێﺒﺎﻛﯿﯿە.