دۆﺳﯿەی ﻛﺎرەﺑﺎ..
ﺣﻜﻮوﻣەت ﺳەرﻣﺎﯾەری 80ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻری ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ و ﯾەﻛێﺘﯽ دەدات ﺳــەرﻣﺎﯾەی وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ 80ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻر دەﺑێ و ﺣﻜﻮوﻣەت دەﯾﺨﺎﺗە ﺧﺰﻣەﺗﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺣﺰب و ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎش دەدرێ ﺑە دوو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ ،ﯾەﻛێﻜﯿﺎن ھﯽ ﭘﺎرﺗﯽ و ﺋەوەﯾﺘﺮ ھﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿە .دەﺳــﺘەی دەﺳــﺘﭙﺎﻛﯽ ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ،ﺋەﮔەری زۆرە ﻟەو ﺑێﻨە و ﺑەردەی ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت، دۆﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﮔەﻧﺪەڵﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻛە ﻟە دەﺳﺘەی دەﺳﺘﭙﺎﻛﯿﺪان ،دﯾﺰەﺑەدەرﺧﯚﻧە ﺑﻜﺮێﻦ.
11-10
ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺷــﯽ ھەﻣــﻮو ﻋێــﺮاق ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚی ھەﯾە و ﺋێﺮان دەﯾﺨەﺳێﻨێ
13
”وﺷە“ ﮔەﻧﺪەڵﯿﯿەﻛﯽ ﮔەورەی ھێڵەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺋﺎﺷﻜﺮا دەﻛﺎت
12
”ﻟە ﺋێﺴﺘەی رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻧە ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﭼەﻛﺪاری ھەﯾە و ﻧە ﻣەدەﻧﯽ“
7
ﭼﺎﭘﻮوك ﻋﻮﻣەر:
% 95ی ﺋەواﻧەی زەوی داﮔﯿﺮ دەﻛەن ﺳەر ﺑە وەزارەﺗﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە و ﻧﺎوﺧﯚن
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە ﻧﺮخ 500 :دﯾﻨﺎر ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
ﻣﺎڵﭙەڕی وﺷە
www.wishe.net
5
ﺑﯚ ﺋﺎزادﯾﯽ دەرﺑڕﯾﻦ ﻟە وﺷەوە دەﺳﺖ ﭘێ ﺑﻜە
ﯾەﻛێﺘﯽ و ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ رێﻜﻜەوﺗﻨێﻜﯽ ﻧﮫێﻨﯿﯿﺎن ﻛﺮدووە
ﻟﯿﻮاﯾەﻛﯽ ﺣەﺷﺪی ﺷﯿﻌﯿﯽ ﺑﯚ ﺟﺎﺷە ﻛﻮردەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳڵ دروﺳﺖ دەﻛﺮێ ﻣەﺗﺮان رەﺑﺎن ﺋەﻟﻘﻮش:
ﺑەﺷێﻜﯽ ﻣﺴﻮڵﻤﺎﻧﺎن ﺑەن ﺑﯚ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎﻧەوە
2
ﻟە ﭼەﻧﺪ ﮔەڕەﻛێﻜﯽ ھەوﻟێﺮ ﺋﺎو ﻧﯿﯿە دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﺑﺸﯚی ”ﺋﺎو ﺑێﻨە و دەﺳــﺘﺖ ﺑﺸــﯚ“ ،ﺋەﻣە ﺟﮕە ﻟەوەی ﭘەﻧﺪێﻜــﯽ ﻛﻮردەوارﯾﯿە، وەﻣﯽ ﺋەو ﭘﺮﺳﯿﺎرەﯾﺸــە ﻛﺎﺗێﻚ ﭘﯿﺎوێﻚ ﻟە ﮔەڕەﻛەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺎرێﺰ ،ﻗەی ﻧــﻮێ و زاﻧﯿــﺎری و ﭼەﻧــﺪ ﮔەڕەﻛێﻜــﯽ ﺗــﺮی ھەوﻟێﺮ ،دەﯾەوێ دەﺳــﺘﯽ
ﺋەو دوو ﺧەﻧﺠەرەی ﻋﻮﻣەر ﺧەﯾﯿﺎم ﻟە ﮐﻮردی دا ﻓەرھﺎد ﭘﯿﺮﺑﺎڵ
ﺑﺸــﻮات ،ھﺎوار ﺑەﺳەر ژﻧەﻛەﯾﺪا دەﻛﺎت ،ﺋەوﯾﺶ ﺋﺎوا وەﻣﯽ دەداﺗەوە. داﻧﯿﺸــﺘﻮواﻧﯽ ﺋەو ﮔەڕەﻛﺎﻧە ،دەﺑێ ﺳێ ﺟﺎر ﭘﺎرەی ﺋﺎوﯾﺶ ﺑﺪەن ،ﺋﺎوی ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ،ﺋﺎوی ﺗەﻧﻜەر و ﻛﺮێﯽ ﻣﺎﻧﮕﺎﻧەی ﻣﯿﺮاوی ﺋﺎوە ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯿەﻛە.
12
دەﺑێﺖ ﭼﯽ ﺑﻜەﯾﻦ؟
17
15
ﺑێﺮﯾﭭﺎن ﻣەﺣﻤﻮود
ﻣەﺗﺮاﻧــﯽ زاﺧﯚ و ﺋﺎﻣێﺪی ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔەی دھﯚك، رەﺧﻨــەی ﺗﻮﻧﺪ ﻟــە ھەڵﺴــﻮﻛەوﺗﯽ ھەﻧﺪێﻚ ﻟە ﻣﺴﻮڵﻤﺎﻧﺎن ﻟەﮔەڵ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن دەﮔﺮێﺖ و رای دەﮔەﯾەﻧێ ،دۆﺧﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﻋێﺮاق زۆر ﺧﺮاﭘە و ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆرﯾﺎن ﺋﺎوارەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــﻮون و ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗﺮﯾــﺶ ﭼﻮوﻧەﺗــە دەرەوە. ﻣەﺗﺮان رەﺑﺎن ﺋەﻟﻘﻮش ﻟە دﯾﻤﺎﻧەﯾەﻛﯽ ”وﺷە“دا رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗەوە ،ﺳــەرﺟەم ﻣــﺎف و ﺋﺎزادﯾﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﻋێﺮاﻗﺪا ﺳﻨﻮوردار ﻛﺮاون.
3
ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ﻟە ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﺪا ﭘەرە دەﺳێﻨێﺖ ﻟــە ﭼەﻧﺪ ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدووەوە ،ﺗﻮوﺷــﺎرﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﺑە ﺷــێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ،ﺑەﺗەواوەﺗﯽ ﺗﺮﺳــﯽ ﻟەﺳــەر ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دروﺳﺖ ﻛــﺮدووە ،ﺑەﺗﺎﯾﺒــەت ﻛــە ﻟــە ﻣــﺎوەی ﭼەﻧــﺪ ﺳــﺎڵێﻜﺪا ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆر ﻟــە ﺗﻮوﺷــﺎر ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮاون .ﭘﺰﯾﺸــﻜﺎن رێﻨﻮێﻨﯿﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن دەﻛەن ﺑﯚ ﺧﯚﭘﺎراﺳﺘﻦ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەﻛە.
8
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
2
ﯾەﻛێﺘﯽ و ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ رێﻜﻜەوﺗﻨێﻜﯽ ﻧﮫێﻨﯿﯿﺎن ﻛﺮدووە
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
ﻟﯿﻮاﯾەﻛﯽ ﺣەﺷﺪی ﺷﯿﻌﯿﯽ ﺑﯚ ﺟﺎﺷە ﻛﻮردەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳڵ دەﻛﺮێﺘەوە
وﺷە /ﺑﺎز -ﻣەﺣﻤﻮود- ﭘێﺸەوا -ﻓﺮﯾﺎد ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﯚ راﮔﺮﺗﻨﯽ ﺑﺎﻧﺴﯽ ھێﺰ ﻟە داھﺎﺗﻮوی ﻣﻮوﺳڵﺪا ،رێﻜﻜەوﺗﻨێﻜﯽ ﻟەﮔەڵ ﻧــﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ﺳە ر ﭘە ر ﺷــﺘﯿﺎ ر ی ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ﻛﺮدووە ﺑﯚ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ”ﻟﯿﻮاﯾەﻛﯽ ﺳــەرﺑﺎزی“ ﺑــﯚ ﺟﺎﺷــە ﻛﻮردەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ،ﺑەﮔﻮێــﺮەی رێﻜﻜەوﺗﻨەﻛــە” ،ﺋەواﻧە دەﺑــﻦ ﺑــە ﺣەﺷــﺪی ﺷﯿﻌﯽ“.
ﺟﺎﺷــە ﻛﻮردەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ﺑەو ﻛەﺳــﺎﻧە دەﮔﻮﺗــﺮێ ﻛە ﭘێﺸــﺘﺮ ﻟەﮔــەڵ ﺣﺰﺑــﯽ ﺑەﻋــﺲ ﻛﺎرﯾﺎن ﻛــﺮدووە و دەﯾــﺎن ﺗﺎواﻧﯿﺎن دژی ﺧەڵﻜﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋەﻧﺠﺎم داوە ﺗﺎ ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ ﻟە ﺗﺎواﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻧﻔﺎل. ﺋەواﻧە ﻟە ﻣێﮋووی ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ھەرﭼﯽ دژی ﻛﻮردﺳﺘﺎن داواﯾﺎن ﻟێ ﻛﺮاﺑێ، ﻛﺮدووﯾﺎﻧــە .دوای ﺋەوەی ﻟە ﻧﯚی ﺣﻮزەﯾﺮاﻧﯽ 2014داﻋﺶ ﻣﻮوﺳڵﯽ ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵ ﻛﺮد ،ﺋەو ﺑﻨەﻣﺎڵە ﺟﺎﺷﺎﻧە ﺧﯚﯾﺎن ﮔەﯾﺎﻧﺪە ﺳﻨﻮوری ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ و ﺋێﺴﺘە ﻟە ﺑەﺷــێﻜﯿﺎن ﻟە راﻧﯿە و ﺋەواﻧــﯽ ﺗﺮ ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻟەﻻﯾەن ﯾەﻛێﺘﯿﯿەوە ﺧﺎﻧﻮوﯾﺎن ﺑﯚ ﮔﯿﺮاوە و ﻣﺎﻧﮕﺎﻧەﯾﺶ دﯾﻮەﺧﺎﻧﺎﻧە وەردەﮔﺮن ﻟە ﺑﻮدﺟەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن. ﺑﯿﺮۆﻛەی رێﻜﻜەوﺗﻨەﻛە ،ﻟەﻻﯾەن
ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ﭘێﺸﻜەﺷﯽ ﻧﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ﻛﺮاوە و ﺋەوﯾــﺶ وەك ﻛﺎرﺗێﻜﯽ ﺗﺮ دژی ﻛﻮرد ﺑــە ﮔەرﻣﯽ ﭘێﺸــﻮازی ﻟێ ﻛﺮدووە و رێﻜﻜەوﺗﻮون ﻟەﺳەری. ﺑەﭘێﯽ رێﻜﻜەوﺗﻨەﻛە ،ﺟﺎﺷەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎو ﻣﻮوﺳــڵ ،ﻟﯿﻮاﯾەﻛﯽ ﺳەرﺑﺎزی دروﺳــﺖ دەﻛەن و ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ وەك ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﭘێﻜﮫﺎﺗەی ﺣەﺷﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ،ﺑﻮدﺟــە و ﻣﻮوﭼــەی ﻣﺎﻧﮕﺎﻧەﯾــﺎن ﺑﯚ داﺑﯿــﻦ دەﻛﺎت و دواﺗــﺮ دەﺧﺮێﻨە ﻧــﺎو داودەزﮔە ﺗەﻧﺎھﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳڵەوە. ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﭼــﺎوڕەش ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﯾەﻛێﺘــﯽ و ﻓەرﻣﺎﻧﺪە ﻟە ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە، ﺋﺎﻣﺎژەی ﺑەوە دا ،وەك ﻓەرﻣﺎﻧﺪەی ھێﺰی ﭘێﺸــﻤەرﮔە ،ﺋــﺎﮔﺎداری دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻟﯿﻮاﯾــەك ﻧﯿﯿــە ﻟە ﻣﻮوﺳــڵ و دواﺗــﺮ ﺑﺨﺮێﺘە ﻧﺎو ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ .ﻟەﺑــﺎرەی ﺋەوەی ﺋﺎﺧﯚ ﯾەﻛێﺘﯽ ﻛﺎرێﻜﯽ ﺑﺎش دەﻛﺎت ﻛە رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ وا دروﺳﺖ دەﻛﺎت ،ﭼــﺎوڕەش ﺗەﻧﯿﺎ ﮔﻮﺗﯽ، ”ﻣــﻦ ﺋﺎﮔﺎداری ﺋەو ﭘﺮﺳــە ﻧﯿﻢ و ھﯿﭻ زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﻢ ﻟەﺳەری ﻧﯿﯿە“. ﻟــە ﺑەراﻣﺒــەردا ﻋەﻣﯿﺪ ﺳــﻤێ ﺑﻮﺳــەڵﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﺪەی ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە ﻟە ﺷﻨﮕﺎل ﺑە“وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ” ،ﻛﻮرد ﺑە ھﯿﭻ ﺷێﻮەﯾەك
ﻗﺒﻮوڵ ﻧﺎﻛﺎت ﺟﺎﺷەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳڵ ﻟــە ﭼﻮارﭼێــﻮەی ھﯿــﭻ ھێﺰێﻚ ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ ﻛﻮرد ﺑﻜەن ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋــەوەی ﺑڕﯾــﺎر ﻟە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳــﯽ ﻛــﻮرد دەدات ﺑﯚ ھەر ﭘﺮﺳــێﻚ، ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە و ﻟە رووی ﺳەرﺑﺎزﯾﺸــەوە ،ھێــﺰی ﭘێﺸﻤەرﮔەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧە“. ﺳــﻤێ دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ﻛە ”ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺋــەو ﻟﯿﻮاﯾە ﻟەﻻﯾەن ﯾەﻛێﺘﯽ و ﻣﺎﻟﯿﻜﯿﯿەوە ،ﺑﯚ ﻧﺎﻧەوەی ﻓﯿﺘﻨە و ﺋﺎژاوەﮔێڕﯾﯿە ،ﺑﯚﯾە ﺑەھﯿﭻ ﺷــێﻮەﯾەك ﻧە ﺋێﻤــە وەك ﻛﻮرد و ﻧە ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﺋێﺴــﺘەی ﻣﻮوﺳڵ و دوای داﻋﺸــﯿﺶ دان ﺑەو ھێﺰەدا ﻧﺎﻧێﻦ و ﺋەواﻧە ﺑەﻛﺮێ ﮔﯿﺮاون“. ”ﺑە دڵﻨﯿﺎﯾﯿﯿــەوە ﺑەھﯚی ﺋەوەی ﺋەواﻧە دەﺳــﺘﻜﺮدی ﺧەڵﻜﯽ ﺗﺮن، ﻧە ﯾەﻛێﺘﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻧە ﻣﺎﻟﯿﻜﯿﺶ ﻟە ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ وادا ﺳــەرﻛەوﺗﻮو ﻧﺎﺑﻦ“ ،ﺑﻮﺳەڵﯽ وای ﮔﻮت .ﻻی ﺧﯚﯾەوە دڵﺪار زێﺒﺎری ﺳەرۆﻛﯽ ﭘێﺸــﻮوی ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻣﻮوﺳــڵ ﻛە ﺋێﺴــﺘە ﻟــە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ دادەﻧﯿﺸــێﺖ ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺋــەو دۆﺧەی ﻟە ﻣﻮوﺳــڵ ھەﯾە ،زۆر ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﻟەﺳــەر ﺋێﻤــە ﻛﺮد ،ﺋێﺴــﺘەش ھەﻣﻮوان ﻧەﮔەﯾﺸﺘﻮوﻧەﺗە ﺧﺎڵێﻚ ﺑﯚ رزﮔﺎرﻛﺮدﻧەوەی ﻣﻮوﺳــڵ .ﺋەو
رەﺗﯽ ﻛــﺮدەوە ﺑﺒﻨە ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﺣەﺷﺪی ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ و ﮔﻮﺗﯽ ،ﺋێﻤە ﺑەﺷﺪارﯾﻤﺎن ﻟەو ھێﺰە ﻧﯿﯿە. ﻟەﺑﺎرەی ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ ﺣەﺷــﺪی ﺷەﻋﺒﯽ ﻟە ﺷەڕی ﻣﻮوﺳڵ ،دڵﺪار زێﺒﺎری ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗــﯽ” ،ﻟە ﻻﯾەﻧﯽ ﻛﻮرد ،ﭘﺎرﺗــﯽ ﺑە ﺗەواوی دژی ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ ﺣەﺷــﺪی ﺷەﻋﺒﯿﯿە ،ﺑەم ﯾەﻛێﺘﯽ ﻻرﯾﯿﺎن ﻧﯿﯿە“. ﺋەو ھەڵﻮێﺴﺘﯽ ﺧﯚی ﻟەوﺑﺎرەﯾەوە راﮔەﯾﺎﻧــﺪ و ﮔﻮﺗــﯽ ،ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﯿەك ﺑــﻮو و
ﺣەﺷﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛــە ،زێﺒــﺎری ﮔﻮﺗﯽ ،ھەر ﺋەوەﻧﺪەی ﮔﻮﺗــﻢ وەﻣﯽ ﻣﻨە و ھﯿﭻ وەﻣێﻜﯽ ﺗــﺮم ﻧﯿﯿە ،ﺑەم رەﺗﯽ ﻧەﻛﺮدەوە. ﻻی ﺧﯚﯾەوە داود ﺟﻮﻧﺪی ﺳﻠێﻤﺎن ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻧەﯾﻨــەوا /ﯾەﻛێﺘﯽ ،/ﺑــێ ﺋﺎﮔﺎﯾﯽ ﻟەﺑــﺎرەی ھەوڵەﻛﺎﻧــﯽ ﻧــﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ﺳەرۆك وەزﯾﺮاﻧﯽ ﭘێﺸﻮوی ﻋێﺮاق ﺑﯚ ﺗێﺨﺴــﺘﻨﯽ ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردی ﻣﻮوﺳڵ ﻟە رﯾﺰەﻛﺎﻧﯽ ﺣەﺷﺪی ﺷەﻋﺒﯽ ﺑﯚ ﺋەوەی رۆڵﯿﺎن ﻟە ﻣﻮوﺳــڵ دوای
دڵﺪار زێﺒﺎری:
”ﻟە ﻻﯾەﻧﯽ ﻛﻮرد ،ﭘﺎرﺗﯽ ﺑە ﺗەواوی دژی ﺑەﺷﺪارﯾﯽ ﺣەﺷﺪی ﺷەﻋﺒﯿﯿە، ﺑەم ﯾەﻛێﺘﯽ ﻻرﯾﯿﺎن ﻧﯿﯿە“. دروﺳﺖ ﺑﻮو ،ﺋێﺴﺘەش ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾەﺗﯽ ﺧﯚی ﺑﻜﺎﺗە ﺋەﻣﺮی واﻗﯿﻊ ،ﺳــﻮﭘﺎ و ﭘﯚﻟﯿﺲ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺑەﺗەﻧﯿﺎ ﻣﻮوﺳــڵ رزﮔﺎر ﺑﻜەن ،ﺑﯚﯾە ﺋەﮔەر ﻧەﺗﻮاﻧﻦ، ﮔﺮﻧﮕــە ﻣﻮوﺳــڵ رزﮔﺎر ﺑﻜﺮێ و ﺋەواﻧﯿﺶ ﺑەﺷﺪار ﺑﻦ. ﻟەﺑــﺎرەی داﻣەزراﻧﺪﻧــﯽ ھێــﺰی
داﻋﺶ ھەﺑێ ﺑەﻧــﺎوی ﻛﻮردەوە، رای ﮔەﯾﺎﻧــﺪ ”رەﻧﮕــە ھەوڵﯽ وا ھەﺑێﺖ ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗــﯽ ﻛﺎﺗێﻚ ﻋێﺮاق ﺑەﮔﺸﺘﯽ ﺑەﺳــەر ھەردوو ﺑەرەی ﺷــﯿﻌە-ﺋێﺮان و ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﺳﻮﻧە- ﺗﻮرﻛﯿﺎ داﺑــەش ﺑﻮوﻧە ،ﺑﯚﯾە ﺋەوان ھەوڵ دەدەن ﻛــە ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ
ﻣﻮوﺳڵ ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن راﺑﻜێﺸﻦ“. ﺑەﭘێــﯽ زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷــە“، رێﻜﻜەوﺗﻨەﻛە ﻟە ﺋﺎﺳﺘێﻜﯽ ﺑﺎی ﯾەﻛێﺘــﯽ ﻟەﮔەڵ ﻣﺎﻟﯿﻜــﯽ ﻛﺮاوە و ﺟﺎرێــﻚ ﺷــﯚڕ ﻧەﺑﻮوەﺗــەوە ﺑﯚ ﺋﺎﺳــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﯾەﻛێﺘﯽ .ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺟﺎﺷــە ﻛﻮردەﻛﺎن دژە ﻛــﻮرد ،ھﺎﺗﻮوﻧەﺗە راﺳــﭙﺎردن ﺑﯚ ﻧﺎوﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ﭘﯿﺎوەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﯚ ﺋەو ﻟﯿﻮاﯾە. ﺟﻮﻧــﺪی رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە وەك ﭘێﻜﮫﺎﺗەی ﻛــﻮرد ﻟە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻧەﯾﻨــەوا ،رای ﺟﯿﺎواز ھەﯾە ﻟەﺑﺎرەی ﺑەﺷﺪارﯾﯽ ﺣەﺷﺪی ﺷەﻋﺒﯽ ﻟە ﻧێﻮان ﭘﺎرﺗﯽ و ﯾەﻛێﺘﯽ، دووﭘﺎﺗﯽ ﻛــﺮدەوە ”وەك ﯾەﻛێﺘﯽ ﻟەﮔەڵ ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ ھەر ھێﺰێﻜﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﻦ ﺑەﻣەرﺟﯽ رووﻧەداﻧﯽ ﭘێﺸــێﻠﻜﺎری ،ﺋێﻤــە دەﻣﺎﻧەوێﺖ ﻣﻮوﺳــڵ ﻟــە داﻋــﺶ رزﮔﺎر ﺑﻜەﯾــﻦ ،ﺑﯚﯾە ﻛﺎری ﻟە ﭘێﺸــﯿﻨە ﺋﺎزادﻛﺮدﻧــەوەی ﺷــﺎرەﻛەﯾە، ﺋێﻤــە ﻟەﮔەڵ ﺋــەوەش ﻧەﺑﻮوﯾﻦ ﺣەﺷﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ﺑەﺷﺪاری ﻟە ﺋﺎزادﻛﺮدﻧەوەی ﻣﻮوﺳــڵ ﻧەﻛﺎت، ﺋــەوە ﺑڕﯾﺎرێﻜــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﻟە ﺑەرژەوەﻧــﺪی ﺧەڵﻜﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ﻧەﺑﻮو ،ﺑﺮادەراﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ و ﺋەواﻧەی ﺳــەر ﺑەﺑﺎرﺳــﺘەی ﻧﻮﺟێﻔﯿــﻦ، ﺑڕﯾﺎرەﻛەﯾﺎن دەرﻛﺮد“.
داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ ﻋێﺮاق ﻟە ﻣﻮوﺳڵەوە دەﺳﺖ ﭘێ دەﻛﺎت وﺷە/ھەوﻟێﺮ -ﻣەﺣﻤﻮود ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﻟەﮔەڵ ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧەوەی وادەی ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﻜﺮدﻧەوەی ﻣﻮوﺳــڵ ،ﺑﺎﺳﯽ ﺑەھەرێﻤﻜﺮدﻧــﯽ ﮔەرﻣﺘﺮ ﺑﻮوە و ﺳــﻮﻧەﻛﺎن دەڵێــﻦ ھەرێﻤەﻛە ﺟﯿﯚﮔﺮاﻓﯿە ﻧەك ﺗﺎﯾﻔﯽ .ﺋەﺳــﯿﻞ ﻧﻮﺟێﻔﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﺣەﺷــﺪی ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳــڵ رای دەﮔەﯾەﻧێﺖ ﻛە ﺑە ڕێﻜﻜەوﺗﻦ و وﺗﻮێﮋ ﻟەﮔەڵ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ھەرێﻤﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ﻟە دوای داﻋﺶ دادەﻣەزرێﻨﻦ .ﺑەم ﺋەﻣە ﭘﺮﺳــێﻜە ﻛە زۆر رەھەﻧﺪ ھەڵﺪەﮔﺮێﺖ و ﭼﺎوی زۆر وﺗﯽ ﻟەﺳەرە.
ﻣﻮوﺳــڵ دووەم ﮔەورەﺗﺮﯾــﻦ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻋێﺮاﻗە و ﺳــێ ﻣﻠﯿﯚن داﻧﯿﺸــﺘﻮاﻧﯽ ھەﯾە ،ﺟﯿــﺎ ﻟەوە، ﻧﺎوەﻧﺪی ﺑڕﯾﺎری ﺳﻮﻧەی ﻋێﺮاق و ﺑەرﻧﺎﻣە ﻋەرەﺑﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻮﻧە ﺑﻮوە ﻟە ﻣێﮋووی ﻋێﺮاﻗﺪا .دوو ﺳــﺎڵﯽ ﺗەواوە ﻟەژێﺮ دەﺳــﺘﯽ داﻋﺸﺪاﯾە و ﻣﻠﯿﯚن و ﻧﯿﻮێﻚ ﺋﺎوارەی ھەﯾە. ﺑەﺷــﺎر ﻛﯿﻜــﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻧەﯾﻨەوا ﺑە ”وﺷــە“دەڵێﺖ ،ﭘێﺶ ﺋەوەی وەك ﻛــﻮرد ﺑﯚﭼﻮوﻧــﯽ ﺧﯚﻣﺎن ﺋﺎﺷــﻜﺮا ﺑﻜەﯾــﻦ ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە رێﻜﻜەوﺗــﻦ ﻟەﮔــەڵ ﺧــﺎوەن ﺑﯿﺮۆﻛەﻛە ﺑﻜﺮێــﺖ ،واﺗە ﻟەﮔەڵ ﻋەرەﺑﯽ ﺳﻮﻧە ،ﺧەڵﻜﯽ ﻣﻮوﺳڵ ﻛە ﺋﺎﺧﯚ ﭼﯚن و ﺑەچ ﺷــێﻮەﯾەك ﻧﺎوﭼە ﻛێﺸە ﻟەﺳەرەﻛﺎن ﻟەﮔەڵ ھەرێﻢ ﭼﺎرەﺳەر دەﻛﺮێﺖ. ﻛﯿﻜــﯽ زﯾﺎﺗــﺮ ﮔﻮﺗــﯽ ،ﺋەوەی ﻧﻮێﯿە ﻟــەو ﺑﺎﺑەﺗــەدا وەك ﻛﻮرد ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﻟەﺑﺎرەی ﻣﺎدەی 140 ﻛێﺸەﻣﺎن ﻟەﮔەڵ ﺑەﻏﺪا ھەﺑﻮوە، ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺋەﮔەر ﻣﻮوﺳــڵ ﺑﻜﺮێﺘە ھەرێــﻢ ،دەﺑێﺖ ﻟەﮔەڵ ﺋەو ھەرێﻤەش ﻗﺴــە ﺑﻜەﯾﻦ و ﻛێﺸەﻛﺎن ﭼﺎرەﺳەر ﺑﻜەﯾﻦ ،واﺗە دەﺑێﺘــە دوو ﭘــﺮس ،ﯾەﻛەﻣﯿﺎن
ﭘێﻮەﺳﺖ ﺑەدەﺳــﺘﻮور و ﻣﺎدەی 140و دووەﻣﯿــﺎن ﺋەو ھەرێﻤە، ﺑەم ﺋەﮔەر ﻟەﮔەڵ ﺳﻮﻧە ﺧﯚﯾﺎن ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ﺑﻜەﯾﻦ ﺑﺎﺷــﺘﺮە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻛێﺸەﻛﺎﻧﻤﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﻟەﮔەڵ ﺋەواﻧە. ﺳەرۆﻛﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻧەﯾﻨەوا دووﭘﺎﺗــﯽ دەﻛﺎﺗەوە ﻛە دۆﺧﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ﻟە دوای داﻋﺶ وەك ﺟﺎران ﻧﺎﺑێﺖ و ﺧەڵﻜەﻛەی ﺑە دۆﺧــﯽ ﻛــﯚن رازی ﻧﺎﺑﻦ و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە دۆﺧێﻜﯽ ﻧــﻮێ ﺑێﺘە ﺋــﺎراوە ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺑــﯚ ﻋەرەﺑﯽ ﺳﻮﻧە ﭘﺮﺳــەﻛە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﺴﺎزە، ﭼﻮﻧﻜە ﺋەﮔەر دوای داﻋﺶ ﺑەرەو ﺑەھەرێﻤﻜﺮدن ﻧەﭼﻦ ،ﺋەوە زۆر زﯾﺎن دەﻛەن. ”ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔە ﺑە ﺗەﻧﯿﺎ ﻟەو ﺑﺎﺑەﺗە ﺑەرﭘﺮس ﻧﯿﯿە و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺧەڵﻜﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەﻛــە ﭘێﯽ رازی ﺑێﺖ و ﺋﯿﻨﺠــﺎ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەن داوا دەﻛﺎت و ﺑەﭘێﯽ دەﺳﺘﻮور راﭘﺮﺳﯽ ﺟەﻣﺎوەری دەﻛﺮێﺖ ،ﺑەم ﭘێﺶ ﺋەواﻧە ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەرێﻢ ﻟەﮔەڵ ھێﺰە ﺳــﻮﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳــڵ رێﻚ ﺑﻜەوێﺖ ،ﺑﯚﯾە وەك ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻧەﯾﻨەوا ﺋەو ﺑﯿﺮۆﻛەﻣﺎن ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﻧﺎﻓەرﻣﯽ ﻟەﮔەڵ ھەﻣــﻮو ﺑﺎرﺳــﺘەﻛﺎن ﺗﺎوﺗــﻮێ
ﻛــﺮدووە ،ﺋەﮔەرﭼﯽ ﭘێﻤﺎن واﯾە ﻛە ﻛﺎری ﻟەﭘێﺸﯿﻨە ،ﺋﺎزادﻛﺮدﻧﯽ ﻧەﯾﻨەواﯾە“ ﻛﯿﻜﯽ وای ﮔﻮت. ﺗــﺎ ﺋێﺴــﺘەﯾﺶ ﻟــە زۆرﺑــەی ھێــﺰی ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﻛﺎﻧــﯽ ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧــﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻋێﺮاق ﻛە ﻟەﺳەر ﭘﺮﺳﯽ ﻣﻮوﺳڵ دەﻛﺮێ ،ﺗەوەری ﺳەرەﻛﯽ ﭘﺮﺳــﯽ ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﻣﻮوﺳڵﯽ دوای داﻋﺸە .ﻣﺤەﻣەد ﺋﯿﺒﺮاھﯿــﻢ ﺑەﯾﺎﺗــﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﻟێﮋﻧەی ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ ﻟە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻧەﯾﻨــەوا )ﺗﻮرﻛﻤﺎن( ﺑە“وﺷــە“ی دەڵــێ ”وەك ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾــﯽ ﻧەﯾﻨەوا ﺋێﻤە ﻟەﮔەڵ ﺑەھەرێﻤﻜﺮدن ﻧﯿﻦ، ﺑەڵﻜﻮ ﻟەﮔەڵ ﭘێﺪاﻧﯽ دەﺳەﺗﯽ ﻓﺮەواﻧﺘﺮﯾــﻦ ﺑــەو ﭘﺎرێﺰﮔەﯾــە، واﺗە ﻻﻣەرﻛەزﯾﯽ ﺑەﺋﺎراﺳــﺘەی دەﺳەﺗﯽ ﻓﺮەواﻧﺘﺮ ﺑﯚ ﭘﺎرێﺰﮔەﻛە. زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗــﯽ ،ھەرﭼﯽ ﺑﯿﺮۆﻛەی ھەرێﻤﺒﻮوﻧــە ﻟە دەﺳــﺘﻮوری ﻋێﺮاق ﺳــەرﭼﺎوەی ﮔﺮﺗﻮوە ﻛە رێﮕە ﺑە دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ دەدات، ﺑەم ﭼەﻧﺪان رێــﻜﺎر و ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ھەﯾە ﻛە ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﭘێڕەو ﺑﻜﺮێﺖ ،واﺗە ﭘﺮۆﺳەﻛە دووﻻﯾەﻧﯽ ﯾﺎﺳــﺎداﻧﺎن و ﺟێﺒەﺟێﻜــﺮدن دەﮔﺮێﺘەوە. ﺑە ﮔﻮﺗــەی ﺑەﯾﺎﻧــﯽ ”ﺑﯿﺮۆﻛەی ﺑەھەرێﻤﺒﻮون ﻟەﻧﺎو ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔــەی ﻧەﯾﻨەوا ﺑــە ﻓەرﻣﯽ ﺑﺎس ﻧەﻛــﺮاوە و ﺋــەوەی ھەﯾە ﺑەﺷــێﻚ ﻟــە ﺳﯿﺎﺳــەﺗﻮاﻧﺎن ﻟە دەرەوەی ﺣﻜﻮوﻣــەت ﻧﺎوە ﻧﺎوە داوای ﺑەھەرێﻤﻜﺮدﻧــﯽ ﻧەﯾﻨەوا دەﻛەن ،ﺑﯚﯾــە وەك ﺋەﻧﺠﻮوﻣەن ﭘﺎرێﺰﮔەﯾەﻛــﯽ ﺳــەرﺑە ﺑەﻏﺪا و
ﭘێﺶ ﺋﺎزادﻛﺮدﻧﯽ ﻣﻮوﺳڵ ﺷەڕی ﮔەورە ﺑﯚ ﻣﻮوﺳڵﯽ دوای داﻋﺶ دەﻛﺮێﺖ
ﺧﺎوەن دەﺳــەﺗﯽ ﻓﺮەواﻧﺘﺮﻣﺎن ﭘێ ﺑﺎﺷﺘﺮە ﺑﯚ ھەﻣﻮو ﭘێﮫﺎﺗەﻛﺎن“. ﻟەﺑﺎرەی ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻧەﯾﻨەوا ﻟــە ﺑەراﻣﺒەر ﺑﯿﺮۆﻛەﻛە، ﺋەو ﺑەرﭘﺮﺳەی ﺗﻮرﻛﻤﺎن رووﻧﯽ ﻛــﺮدەوە ،ﺋێﺴــﺘە ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮێــﺖ ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ راﺳــﺘەﻗﯿﻨەی ﺋەوان ﺑﺰاﻧﺮێﺖ ،ﻣﻮوﺳــڵ داﮔﯿﺮ ﻛﺮاوە و ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆری ﺧەڵﻜــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەﻛە ﻟە ﻧﺎوﭼە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ﺋــﺎوارەن ،ﺑﯚﯾە ﺋێﺴــﺘە ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮێﺖ ﺋەو ﺑﯿﺮۆﻛە ﺑەﺗەواوەﺗﯽ ﺑﺨﺮێﺘە ﺑەر ﺑﺎس. ﻟەﺑــﺎرەی ھەڵﻮێﺴــﺘﯽ ﺑەﻏﺪا و ھەرێــﻢ ﮔﻮﺗــﯽ ،دوای ﻧەﻣﺎﻧﯽ داﻋﺶ ﺑﺎوەڕ ﻧﺎﻛــەم ﻛە ﺑەﻏﺪا و ھەرێﻢ ﻻرﯾﯿﺎن ﻟە دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺋــەو ھەرێﻤــە ھەﺑێــﺖ ﺋەﮔەر وﯾﺴــﺘﯽ ﺧەڵﻜﯽ ﻧەﯾﻨەوا ﺑێﺖ،
ﺑــەم ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەرێﻤەﻛــە ﺟﯿﯚﮔﺮاﻓﯽ ﺑێﺖ ﻧــەوەك ﺗﺎﯾﻔﯽ و ﻧەﺗەوەﯾــﯽ .ﺑەﯾﺎﺗــﯽ دووﭘﺎﺗﯽ ﻛــﺮدەوە ﻛــە ﺑەﺑــڕوای ﺋــەو ﺑﯿﺮۆﻛەﻛــە ھــﯽ دەرەوەﯾــە و ﭘێﻮەﺳــﺘە ﺑە ﺋەﺟﯿﻨﺪای وﺗﺎﻧﯽ دراوﺳێ ﺑەﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﻻوازﻛﺮدﻧﯽ دەوڵەﺗﯽ ﻋێﺮاق ﺑەﮔﺸﺘﯽ و داﻧﺎﻧﯽ ﺑەرﺑەﺳــﺖ ﻟە ﻧێــﻮان ﭘێﻜﮫﺎﺗە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎن. ﺑــەم ﻋەﺑﺪوڕەﺣﻤــﺎن وەﮔﺎع ﺳــەرۆﻛﯽ ﺑﺎرﺳــﺘەی ﻣەدەﻧﯽ ﻟــە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔــەی ﻧەﯾﻨەوا ) 8ﻛﻮرﺳــﯽ( ﺑە“وﺷــە“ دەڵێــﺖ ،ﺑەھەرێﻤﺒــﻮون ﻣﺎﻓﯽ ھەر ﭘﺎرێﺰﮔەﯾەﻛە و دەﺳــﺘﻮور ﻓەراھەﻣــﯽ ﻛــﺮدووە“ ﺋەوەش ﻧﺎﺷــﺎرێﺘەوە ﻛە ”ﺋێﻤــە داوای ﻻﻣەرﻛەزﯾﯽ و ھەرێﻤﯽ ﻧەﯾﻨەوا
دەﻛەﯾﻦ ﻟــە رووی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯿەوە ﺑەﺷــێﻮەﯾەك ﻛە ﻣﺎﻓﯽ ھەﻣﻮوان ﺑﭙﺎرێﺰێﺖ ،ﺋەو ﺑﺎﺳــە ھﯽ ﺋێﺴﺘە ﻧﯿﯿە ،ﺋێﻤــە ﺑەر ﻟە ھﺎﺗﻨﯽ داﻋﺶ داواﻣــﺎن ﻛــﺮدووە و واژووی زۆرێﻚ ﻟە ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧﻤﺎن ﭘێﺸﻜەﺷﯽ ﺳەرۆك وەزﯾﺮاﻧﯽ ﻋێﺮاق ﻛﺮدﺑﻮو“. دووﭘﺎﺗــﯽ دەﻛﺎﺗەوە ﻛــە ﺋەوان ﭘێﺸــﻮازی ﻟــە داﻣەزراﻧﺪﻧــﯽ ھەرێﻤەﻛــە دەﻛــەن ﺑەﭘێــﯽ ﯾﺎﺳــﺎ و دەﺳــﺘﻮور ،ھەﻣــﻮو ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯿﺶ ﻟەﮔــەڵ ﺑەﻏﺪا و ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﭘێﯽ دەﺳــﺘﻮور ﭼﺎرەﺳەر دەﻛﺮێﻦ ،ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﺋەو ﭘﺮﺳە ﻟە ﻓەرﻣﯽ ﺑﺎس ﻧەﻛﺮاوە ﺗەﻧﺎﻧەت ﻟەﮔەڵ ﺑەﻏﺪا و ھەرێﻤﯿﺶ ،ﺑەم ﻟێﻜﮕەﯾﺸﺘﻨێﻚ ھەﯾە ﺑﯚ ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ دوای داﻋﺶ. ”ﺋەواﻧــەی دەڵێــﻦ ھەرێﻤــﯽ
ﻣﻮوﺳڵ ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ دەرەﻛﯿﯿە، ﭘێﯿﺎن دەڵێﯿﻦ ﺋەی ﭼﯚن ﺧﺮاوەﺗە ﻧــﺎو دەﺳــﺘﻮورەوە؟ ،ﺋێﺴــﺘە ﺑەھەرێﻤﺒﻮون ﺑﻮوەﺗە ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ و ﭘێﻮەﺳــﺖ ﻧﯿﯿە ﺑە ﺳــﻮﻧە ﯾﺎن ﻛــﻮرد ﯾــﺎن ﺷــﯿﻌە ،ﺑﺎﺑەﺗەﻛە ﺋەوەﯾە ﻛــە دەﻣەوێﺖ ﺧﯚم ﺑڕﯾﺎر ﻟەﺳەر ﭼﺎرەﻧﻮوﺳــﯽ ﺧﯚم ﺑﺪەم و ﻟە ﻧﺎوﺧــﯚی ﭘﺎرێﺰﮔەﻛﺎن ﺧﯚم ﺑەڕێــﻮە دەﺑەم ،رەﻧﮕــە ﺋەوە ﺑﯚ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿــﺶ ﺑﺎﺷــﺘﺮ ﺑێﺖ ﻛە ﺋەرﻛﯽ ﻗﻮرﺳﯽ ﻟەﺳەر ﻻدەﭼێﺖ“ وەﮔﺎع وای ﮔﻮت. ﺋەو ﻧەﯾﺸﺎردەوە ﻛە دەﺗﻮاﻧﻦ زﯾﺎﺗﺮ ﭘﺸــﺖ ﺑەھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﺒەﺳــﺘﻦ ﻟەڕووی ﺋﺎﺑــﻮوری و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿــەوە ﻛــە ﺋەزﻣﻮوﻧــﯽ ﺑﺎﺷﯿﺎن ھەﯾە ،ﺑﯚﯾە ﭘێﺸﺒﯿﻨﯽ ﻛﺮد ﻛە ھەرێﻤەﻛە ﺳەرﻛەوﺗﻮو ﺑێﺖ.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺧﯚی دەﻛﻮژێﺖ
وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺗەﻣەن 49ﺳﺎڵ ،دوای ﭘێﻨــﺞ ﻛﻮڕ ،ﻛﭽێﻜــﯽ دەﺑێﺖ و وەك ﺧــﯚی دەڵێــﺖ ،ﻛﺎﺗێﻚ ﻛﭽەﻛەی ﻟەداﯾﻚ ﺑــﻮوە ،وای زاﻧﯿﻮە ھەﻣﻮو دﻧﯿــﺎ ھﯽ ﺋەوە. ﺷﯿﺮﯾﻦ ﻟە ﮔەڕەﻛﯽ ﻣەڵﻜەﻧﺪی ﻟــە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ دادەﻧﯿﺸــێﺖ و ﺗــﺎ ﺳــﺎڵێﻚ ﺑەر ﻟە ﺋێﺴــﺘە ﻓەرﻣﺎﻧﺒەر ﺑــﻮوە ،ﺑەم ﺑەھﯚی ﻧەﺧﯚﺷــﻜەوﺗﻨﯽ ﻣێﺮدەﻛەی و ﻛەوﺗﻨﯽ ﻟەﺳــەر ﺟێﮕە ،ﭼﯿﺘﺮ ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿﻮە دەوام ﺑﻜﺎت. ﻣﺎﻧﮓ و ﻧﯿﻮێﻚ ﺑەر ﻟە ﺋێﺴﺘە ،ﺋەو ڕۆژە ﺑﻮو ﺷــﯿﺮﯾﻦ ﻧﺎﺧﯚﺷﺘﺮﯾﻦ ھەواڵــﯽ ژﯾﺎﻧﯽ دەﺑﯿﺴــﺘێﺖ، ﺧﯚﺧﻨﻜﺎﻧﺪﻧــﯽ ﺋەوﯾــﺶ ﻛﭽەﻛەﯾەﺗﯽ ﺑە ژوور ﺳــەری ﺑﺎوﻛــە زەﻟﯿﻠەﻛەﯾــەوە ،ﻟــەو ڕۆژەوە ﺷــﯿﺮﯾﻦ ﻧە ﺧەﻧﺪەﯾەك
ﻟەﺳەر زارﯾەﺗﯽ ،ﻧە ھﯿﭻ ھﯿﻮاﯾەﻛﯽ ﺑﯚ ژﯾﺎن ﻣــﺎوە و ﺑەردەوام دەڵێﺖ، ”ﻣﻦ دوای ﺳﺎرا ھﯿﭻ ﺷﺘێﻜﯽ ﺗﺮی ﺋەم دﻧﯿﺎﯾەم ﻧﺎوێﺖ“. ﺷــﯿﺮﯾﻦ دەڵێﺖ ،ﺋەو ڕۆژەی ﺳﺎرا ﺧﯚی ﺧﻨﻜﺎﻧﺪووە ،ھەﻓﺘەﯾەك ﺑﻮو ﺗەﻣەﻧﯽ ﺑﻮوﺑﻮو ﺑە 16ﺳــﺎڵ” ،ﺑە زۆر ﻣﻨــﯽ ﻧﺎردە ﺑــﺎزاڕ ﺗﺎ ھەﻧﺪێ ﺷــﺘﯽ ﻛە دەﯾﻮﯾﺴﺖ ﺑﯚی ﺑﻜڕم“، ﺑەم ھێﺸﺘﺎ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﻧەﮔەڕاﺑﻮوەوە ﻛە ﭘێﯽ دەڵێــﻦ ﻛﭽەﻛەی ﺧﯚی ﺧﻨﻜﺎﻧﺪووە. داﯾﻜﯽ ﺳــﺎرا ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ، ”ﻛﭽەﻛــەم ﺗەﻧﯿﺎ ﺷــﺘێﻚ ﺧەﻣﯽ ﺑﺎوﻛﯽ ﺑــﻮو ،ﺑەھﯚی ﺧەﻣﺨﻮاردن ﻟە ﺑﺎوﻛﯿﯿەوە ﺗﻮوﺷــﯽ ﻧەﺧﯚﺷﯿﯽ دەرووﻧﯽ ﺑﻮوﺑﻮو ،ﺑﯚﯾە دواﺟﺎر ھەر ﻟە ژوورەﻛەی ﺑﺎوﻛــﯽ و ﻟە ژوور ﺳــەرﯾەوە ﺧﯚی ﻛﺮد ﺑە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎوﻛﯽ“.
ﺋەوەﺷــﯽ ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﺋــەوان ﺑﺎری داراﯾﯿﯿﺎن ﺧﺮاپ ﻧﯿﯿە و ﻛﭽەﻛەی ﺋــەو ﻟەﺑــەر ﻛەﻣﺪەراﻣەﺗﯽ ﺧﯚی ﻧەﻛﻮﺷــﺘﻮوە .ﺑەﭘێــﯽ ﮔﻮﺗــەی ﭘﯚﻟﯿﺴــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ، ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ﻟەﻣﺴﺎڵﺪا ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻟــە ﺑەرزﺑﻮوﻧەوەداﯾە، ھﯚﻛﺎرەﻛەﺷﯽ ﺑﯚ ژﯾﺎﻧﯽ ﻛەﺳەﻛﺎن دەﮔێڕﻧەوە. ﺳــەرﻛەوت ﺋەﺣﻤەد ﮔﻮﺗەﺑێﮋی ﭘﯚﻟﯿﺴــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە“وﺷە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﺋﺎﻣﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ﻟەﻣﺴــﺎڵﺪا ﺑەراورد ﺑە ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو ﻟە ﺑەرزﺑﻮوﻧەوەداﯾە. ﻟەﺑــﺎرەی ھــﯚﻛﺎرەﻛﺎن؟ ﮔﻮﺗﯽ، ”ﺣﺎڵەﺗﯽ ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە دۆﺧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﻛەﺳەﻛﺎن ﺧﯚﯾﺎﻧەوە ھەﯾە ،ﺑە ﻧﻤﻮوﻧە ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەك ﻛﺎﺗێﻚ ﺑێ ھﯿﻮا دەﺑێﺖ ﻟە ﺧﻮێﻨﺪﻧەﻛەی ﯾﺎن ﻧﻤﺮەﻛﺎﻧــﯽ ﺑە داﺧﻮازی ﺧﯚی
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
ﺑەراورد ﺑە ﺳﺎڵﯽ ڕاﺑﺮدوو ڕێﮋەی ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ھەڵﻜﺸﺎوە ﻧﯿﯿە ﯾﺎن ﻧەﺧﯚﺷێﻜﯽ درێﮋﺧﺎﯾەن ﺑێــﺖ ﻛە ﺑــەردەوام ﭼﺎرەﺳــەر وەرﺑﮕﺮێﺖ و ﭘﺎرەی ﭼﺎرەﺳــەری ﭘێ ﻧﯿﯿە ،ﺑﺎرﻗﻮرﺳــﯽ ژﯾﺎن زۆری ﺑﯚ دێﻨێــﺖ و ﺧــﯚی دەﻛﻮژێﺖ، ﯾــﺎن ﻛﭽێــﻚ ﻛﺎﺗێــﻚ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚﺷەﯾﺴﺘﯽ ھەﯾە ﻟەﮔەڵ ﻛﻮڕێﻜﺪا و ھەڕەﺷەی ﻟێ دەﻛﺮێﺖ ﺋەﮔەر ﺑە دڵﯽ ﺋەو ﻧەﻛﺎت وێﻨە و دەﻧﮕﯽ ﺑو دەﻛﺎﺗەوە ،ﯾــﺎن ﭼەﻧﺪان ﺑﺎزرﮔﺎن ﻟەم ﺳﺎڵﺪا ﺑەھﯚی ﻣﺎﯾەﭘﻮوﭼﯿﯿﺎن ﻟە ﻛﺎرەﻛەﯾﺎﻧﺪا ﭘەﻧﺎﯾﺎن ﺑﯚ ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ﺑﺮدووە و ﺧﯚﯾﺎن ﻛﻮﺷﺘﻮوە“. ﺑﺎﺳــﯽ ﻟــەوەش ﻛﺮد ﻛــە ﺋەوان
وەك ﭘﯚﻟﯿــﺲ دوای ڕووداوەﻛﺎن دەﻛەون” ،ﺋﯿﺸــﯽ ﭘﯚﻟﯿﺲ ﭼﻮوﻧە ﺳــەر ﺣﺎڵەﺗەﻛﺎﻧە ﻧەك ﭼﺎرەﺳەر و ﮔــەڕان ﺑــە دوای ھــﯚﻛﺎر، ﭼﺎرەﺳەرەﻛﺎن دەﺑێﺖ ﺣﻜﻮوﻣەت ﺧەﻣﯽ ﻟێ ﺑﺨﻮات“. ھــﺎوﻛﺎت ﻋﻮﻣــەر ﮔﻮڵﭙــﯽ، ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﭼﺎودێﺮی و ﮔەﺷــەﭘێﺪاﻧﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔــەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ﻟەﺑﺎرەی زﯾﺎدﺑﻮوﻧﯽ ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ﺋﺎﻣﺎژەی ﺑەوە دا ﻛە ﺋەوان ﭘڕۆژە و ﻛﺎری ﺟﯚراوﺟﯚرﯾﺎن ھەﯾە ﻛە ﻟە دەرﺋەﻧﺠﺎﻣﺪا ﺑﺎﺷــﺘﺮﻛﺮدﻧﯽ
ژﯾﺎﻧــﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿــﯽ ﺧەڵــﻚ و ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾە ،ﺑەم ﺋﺎﺷﻜﺮای دەﻛﺎت ”ھﯿــﭻ ﭘڕۆژەﯾەﻛﯿﺎن ﻧﯿﯿە ﺗﺎﯾﺒەت ﺑــە ﺣﺎڵەﺗﯽ ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ ﺑەھﯚی ﺑﺎرودۆﺧەﻛەوە“. ﮔﻮڵﭙﯽ ﺑﯚ ”وﺷــە“ زﯾﺎﺗــﺮ ﮔﻮﺗﯽ، ”ھﯿﭻ ﮔﻮﻣﺎﻧﻤﺎن ﻧﯿﯿە ﻛە ﺋﺎڵﯚزﺑﻮوﻧﯽ دۆﺧــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و زﯾﺎدﺑﻮوﻧــﯽ ﻛێﺸــەی داراﯾــﯽ و ﺗەﻧﮕــﮋە ﺟﯚراوﺟــﯚرەﻛﺎن و ﺑوﺑﻮوﻧەوەی ﺑێ ﺋﻮﻣێﺪی ڕاﺳﺘەوﺧﯚ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ھەﯾە ،ﺑﯚﯾە ﻟە ﻛﺎﺗــﯽ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری ﺑەرەو ﺑﺎﺷﺒﻮون ﻟە دۆﺧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺋﺎﺑﻮورﯾــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ،ﺋــەو
ژﻣﺎرەﯾەش ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ دەﺑێﺘەوە“. ﮔﻮڵﭙﯽ ڕووﻧﯽ ﻛــﺮدەوە ،ﻣﯿﺪﯾﺎ و ﺗەﻛﻨﯚﻟﯚﺟﯿﺎ ﻟەﻣڕۆدا ڕۆڵێﻜﯽ ﺧﺮاپ دەﮔێڕن ﻟە ﺑوﺑﻮوﻧەوەی ﻛــﺮدەی ﺧﯚﻛــﻮژی و ﻛﺎری ﺗﻮﻧﺪڕەوی. ﺋەوە ھەر ﺗەﻧﯿﺎ ﺳــﺎرای ﻛﭽﯽ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﻧﯿﯿە ﻛﯚﺗﺎ ﺑە ژﯾﺎﻧﯽ ﺧﯚی دەھێﻨێﺖ ،ﺑەڵﻜﻮ ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺋەو ھەواﻧە زوو زوو دەﺑﯿﺴﺘﺮێﻦ و ھــﯚﻛﺎری ھەﻧﺪێﻜﯿﺎن ﻧەزاﻧﺮاوە و ھﯽ ھەﻧﺪێﻜﯿﺸﯿﺎن ﻟە ﺑﻮاری ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ،ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ،ﺋﺎﺑﻮوری و ﭘەروەردەدا ﺧﯚی دەﺑﯿﻨێﺘەوە.
ﻣەﺗﺮان رەﺑﺎن ﺋەﻟﻘﻮش:
ﺑەﺷێﻜﯽ ﻣﺴﻮڵﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮوﻧەﺗە ﺑە ﺑەﺳەر ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎﻧەوە وﺷە /دھﯚك -ﻧەوزاد ھﻠﯚری ﻣەﺗﺮاﻧــﯽ زاﺧﯚ و ﺋﺎﻣێﺪی ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔەی دھــﯚك ،رەﺧﻨەی ﺗﻮﻧﺪ ﻟە ھەڵﺴــﻮﻛەوﺗﯽ ھەﻧﺪێﻚ ﻟە ﻣﺴــﻮڵﻤﺎﻧﺎن ﻟەﮔەڵ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن دەﮔﺮێﺖ و رای دەﮔەﯾەﻧێ ،دۆﺧﯽ ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﻋێﺮاق زۆر ﺧﺮاﭘە و ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆرﯾﺎن ﺋﺎوارەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻮون و ﺑەﺷێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﭼﻮوﻧەﺗە دەرەوە .ﻣەﺗــﺮان رەﺑﺎن ﺋەﻟﻘﻮش ﻟە دﯾﻤﺎﻧەﯾەﻛﯽ ”وﺷە“دا رووﻧﯽ دەﻛﺎﺗەوە ،ﺳەرﺟەم ﻣﺎف و ﺋﺎزادﯾﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﻋێﺮاﻗﺪا ﺳﻨﻮوردار ﻛﺮاون. ﺑە ﮔﺸﺘﯿﯽ دۆﺧﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯽ ﻟە ﻋێﺮاﻗﯽ دوای 2003ﭼﯚﻧە؟ ﻟــە دوای ﭘﺮۆﺳــەی ﺋﺎزادﯾــﯽ ﻋێﺮاق ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2003و ﺑەھﯚی ﮔەﺷەﻛﺮدﻧﯽ ﻣﻠﻤﻼﻧێ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣــەزەوی و ﺗﺎﯾﻔەﮔەرﯾﯿەﻛﺎﻧەوە، دۆﺧــﯽ ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﺑەرەو ﺧﺮاﭘﺒﻮون ڕۆﯾﺸــﺘﻮوە ،ﻟەو دوو ﺳــﺎڵەﯾﺶ ﻛە داﻋﺶ ﺑﯚ ھەﻧﺪێﻚ ﻧﺎوﭼەی ﻋێﺮاق ھﺎت ،ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆری ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﺑﯚ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎوارە ﺑﻮون و ﺑەﺷێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﺑﯚ دەرەوەی رۆﯾﺸــﺘﻮون، ﺑەم ﺑە ﮔﺸــﺘﯽ رۆژ دوای رۆژ ﻛﯚﭼﻜﺮدﻧﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﺑەرەو ھەڵﺸﻜﺎن دەﭼێﺖ. ﺋەی ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن وەك ﻣەﺳﯿﺤﯽ ﻟە چ دۆﺧێﻜﺪان؟ ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــە ﮔﺸــﺘﯽ چ ﺋەواﻧــەی ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﻦ ﯾﺎﺧــﯚ ﺋــﺎواری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻮوﻧە ،ﻟە رەوﺷــێﻜﯽ ﺧــﯚش و ﺟێﮕﯿﺮدا ژﯾﺎﻧﯿــﺎن دەﮔﻮزەرێﻨــﻦ و ھﯿﭻ ﻛێﺸــەﯾەﻛﯿﺎن ﻧﯿﯿــە ،ﺑــەم ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆری ﻣەﺳــﯿﺤﯽ ﻟە ﻧﺎوﭼە ﺋﺎزادﻛﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ﺳــﻨﻮوری
ﭘﺎرێﺰﮔــەی دھﯚك ﺑــە ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺋەواﻧــەی ﻟە ﺋەﻟﻘــﻮش و ﺗﻠﻜێﻒ و ﺗەﻟﺴــﻘﻮوف ﻧﯿﺸــﺘەﺟێ ﻛﺮاﺑﻮون ،رەوﺷــﯿﺎن زۆر ﻧﺎﻟەﺑﺎر ﺑﻮو ،ﭼﻮﻧﻜــە ﺟﺎر ﺟــﺎر داﻋﺶ ھێﺮﺷﯽ ﺑﯚ ﻧﺎوﭼەﻛە دەھێﻨﺎﯾەوە و ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﻧﺎوﭼەﯾە دەﺑﻮوﻧــە ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺋــەوان ﺑــﯚ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧــﯽ ﺗﺮی ھەرێﻢ ﺋﺎوارە ﺑﻮون و ﭘێﺸﻤەرﮔە ﻧﺎوﭼەﻛە دەﭘﺎرێﺰێﺖ. ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﺑﯚﭼﯽ و ﺑﯚ ﻛﻮێ ﻛﯚچ دەﻛەن؟ ﭘێﺘﺎن واﯾە ﻟە دەرەوە دۆﺧﯿﺎن ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑێﺖ؟ ﺋێﺴــﺘە ھﯿــﭻ وﺗێﻜــﯽ دﻧﯿﺎ ﺋﯿﻘﺎﻣە و ﻧﺎﺳــﻨﺎﻣە راﺳﺘەوﺧﯚ ﺑە ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻧﺎدات و ﺋەوان وەك ھەر ﺋــﺎوارە و ﻛﻮﭼﺒەرێﻜﯽ ﺗــﺮ ھەڵﺴــﻮﻛەوت ﻟەﮔــەڵ ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن دەﻛەن ،ﺑەﺷﯽ ھەرەزۆری ﺋﺎوارە ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﺑﯚ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و ﻛەﻧەدا و ﺑەﺷــێﻚ ﻟــە وﺗﺎﻧــﯽ ﺋەوروﭘــﺎ ﻛﯚﭼﯿﺎن ﻛــﺮدووە .ﺑــە ﮔﺸــﺘﯽ ھــﯚی ﻛﯚﭼەﻛــە ﻧﺎﺟێﮕﯿﺮﯾــﯽ دۆﺧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە و ﻧﺎڕووﻧــﯽ داھﺎﺗﻮوی ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎﻧە ﻟە ﻋێﺮاﻗﺪا .ﺟﯿﺎ
ﻟەوەی ﺋەواﻧەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑەھــﯚی ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯿﯿەوە ﺧەرﯾﻜــە ﮔﻮزەراﻧﯿﺎن ﺳــەﺧﺖ دەﺑێ. دەﺗﻮاﻧــﯽ ﺑــە ژﻣــﺎرە دۆﺧــﯽ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯽ ﺋﺎﺷــﻜﺮا ﺑﻜەی ﻛە ﺑەھﯚی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿــﮋی و ﻛﯚﭼەوە ﭼەﻧﺪ ﻣﺎون ﻟە ﻋێﺮاق و ﭘێﺸــﺘﺮ ﭼەﻧﺪ ﺑﻮون؟ ﻟــە ﺳــﺎڵﯽ 1970دا ﻣﻠﯿﯚﻧێــﻚ و 500ھەزار ﺧێﺰاﻧﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯽ ﻟە ﻋێﺮاﻗﺪا ھەﺑﻮون ،ﺋێﺴﺘە ﺗەﻧﯿﺎ 35 ھەزار ﺧێﺰان ﻣﺎون. ﺋــەو ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿە زۆرە ،ﺋێﻮە چ ﭘﻼﻧﺘﺎن ھەﯾە ﺑــﯚ ﻧەﺗﻮاﻧەوەی
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
3
ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەت ﻟە ﻋێﺮاﻗﺪا؟ ﻧﺎﻟەﺑﺎرﯾﯽ دۆﺧﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻟــە ﻋێــﺮاق ،ﭬﺎﺗﯿﻜﺎﻧــﯽ ﺗﻮوڕە ﻛﺮدووە و ﺑەردەوام ھﻮﺷــﺪاری ﺑە دەﺳەﺗﺪاران و ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯽ
ﻣەﺳــﯿﺤﯽ دەدەن ﺑــﯚ ﺋەوەی ﺧﯚﯾﺎن ﺑﭙﺎرێﺰن ،ﺑەم ﺋەو ژﻣﺎرە ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﯿﯿە و دۆﺧەﻛەﯾﺶ ﺑەھەﻣﺎن ﺷێﻮە ﻣەﺑەﺳﺖ ﻋێﺮاﻗە. ﻛەواﺗــە دەﻛــﺮێ ﺑﺰاﻧﯿــﻦ ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﭬﺎﺗﯿﻜﺎن ﯾﺎن ﭘﺎﭘﺎ ﺧﯚی ﻟەﺑﺎرەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﭘێﻜەوەژﯾﺎن ﺗﯿﺎﯾﺪا ﭼﯚﻧە ﻛە ھەﻣﯿﺸــە ﻛﻮرد ﺷﺎﻧﺎزی ﺑەو ﻛﻮﻟﺘﻮورەی ﺧﯚﯾەوە دەﻛﺎت؟ ھەڵﻮێﺴــﺘﯽ ﭘﺎﭘــﺎی ﭬﺎﺗﯿــﻜﺎن ﻟەﺑــﺎرەی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺟﯿﺎﯾە و ﺋــەو دڵﻨﯿﺎﯾــﯽ دەداﺗە ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧــﯽ ﻣەﺳــﯿﺤﯽ ﻛە دەﺗﻮاﻧــﻦ ﺑەﺑێ ﻛێﺸــە ژﯾﺎﻧێﻜﯽ ﺧﯚش ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﮕﻮزەرێﻨﻦ، ﺗەﻧﺎﻧەت ﭼەﻧﺪان ﺟﺎر ﭘﺎﭘﺎ ﺧﯚی ﻧﺰای ﺑە زﻣﺎﻧــﯽ ﻛﻮردی ﺑﯚ ﻛﻮرد ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛﺮدووە. دەﻣــەوێ ﺑڵێﻢ ﺋەﮔــەر ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧەﻣێﻨێ ،دۆﺧﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺗێﻚ دەﭼێﺖ و ﭘێﻢ واﯾــە ﻟەوﻛﺎﺗەدا ﺳــەرﺟەم ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺟــێ دێڵــﻦ و ﻛﯚچ دەﻛەن ،ﺧﯚﯾﺸــﻢ دەڕۆﻣە
ﺑڕۆﻓﺎﯾﻞ ﻣەﺗﺮان رەﺑﺎن ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1949ﻟە ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾەﻛﯽ ﻗەﺷە ﻟە ﺷﺎرۆﻛەی ﺋﺎﻣێﺪی ﻟە داﯾﻚﺑﻮوە. ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﻟە ﺋﺎﻣێﺪی ﺗەواو ﻛﺮدووە. زﻣﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردی و ﻋەرەﺑﯽ و ﺳــﺮﯾﺎﻧﯽ و ﻓڕەﻧﺴﺎﯾﯽ و ﺋﯿﺘﺎڵﯽ وﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰی و ﺋﯿﺴﭙﺎﻧﯽ دەزاﻧێﺖ. ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1973ﺑﻮوەﺗە ﻗەﺷە و ﺋێﺴــﺘە وەك ﻣەﺗﺮان ﻟە زاﺧﯚ وﺋﺎﻣێﺪی ﻛﺎر دەﻛﺎت.
ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻧەﺑێﺖ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺟێ دێڵﻦ و ﻣﻨﯿﺶ دەڕۆﻣە ﺋەﺷﻜەوت ﺋەﺷﻜەوﺗێﻜﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻟەوێ ژﯾﺎن ﺑەﺳەر دەﺑەم. ﻟــە ﻣــﺎوەی راﺑــﺮدوو ﺋێﻮە ﻟــە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﯾەﻛــﯽ ﮔﺮﻧﮕــﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻟەﮔەڵ ﻧﻮێﻨەری ﭘﺎﭘﺎی ﭬﺎﺗﯿﻜﺎن ﻟە رۆﻣﺎ و ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑەﺷﺪار ﺑﻮون ،ﭼﯽ ھەﺑﻮو ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟەو دﯾﺪاراﻧەدا؟ ﻣــﻦ ﺧــﯚم ﻟەﮔــەڵ ﭼەﻧﺪان ﻣەﺗﺮاﻧــﯽ ﻧﺎوﭼــە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﯽ دﻧﯿــﺎ و ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻣەﺳــﯿﺤﯽ، ﻟە رۆﻣــﺎ و ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ﻟەﺑﺎرەی دۆﺧــﯽ ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەت ﺑــە ﮔﺸــﺘﯽ و ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق و ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﺗﺎﯾﺒەت ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﻣــﺎن ﻛــﺮد و ﺗﺎوﺗﻮێــﯽ زۆر ﺗەوەرﻣــﺎن ﻛــﺮد ،ﻧﺎﻛــﺮێ وردەﻛﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺑﺨەﻣــە ڕوو، ﺑــەم ﻟــە ﻛﻮﺑﻮوﻧەوەﯾەﻛــﺪا
ﻟەﮔــەڵ ﻣەﺳــﻌﻮود ﺑﺎرزاﻧــﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن وردەﻛﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺧﺴــﺘە ڕوو ﻛــە دەﺑێــﺖ زﯾﺎﺗــﺮ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑە ﻣەﺳــﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﻟــەو ﻧﺎوﭼﺎﻧە ﺑﺪرێــﺖ و ﭼﯿﺘــﺮ ﻧﺎﺑێــﺖ ﺋێﻤە ﺑﺒﯿﻦ ﺑــە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــەت و ﻣەزەو و ﺗﺎﯾﻔەﮔەری ﻟە ﻋێﺮاق و ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا. ﺋەوە ﻟــە ﺋﺎﺳــﺘە ﺑﺎﻛﺎﻧﺪا، ﺋەی ﻟەﺳەر ﺋﺎﺳﺘﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﺘــﺎن ﭼﯚﻧــە ﻟەﮔــەڵ ﻣﺴﻮڵﻤﺎﻧﺎن و ﺗﺎ ﭼەﻧﺪ زۆرﯾﻨەﯾﯽ ﺋەوان ﻛێﺸــەی ﺑﯚ ﺋێﻮە دروﺳﺖ ﻛﺮدووە؟ ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆری ﻣﺴــﻮڵﻤﺎﻧﺎن ﺑەدوای ﭘﺎرە و ﭘــﻮول ﻛەوﺗﻮون و ﺑﻮوﻧەﺗــە ﺑــە ﺑەﺳــەر ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎﻧەوە ،دەﺳﺘﯿﺎن ﻟە ﺑﻨەﻣﺎ و ﺑﯿﺮوﺑﺎوەڕەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺸﯿﺎن ﺑــەر داوە ،ﺋەوان زۆر ﻛێﺸــە ﺑﯚ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن دروﺳﺖ دەﻛەن. دﯾﺪێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﺘﺎن ھەﯾە ﺑﯚ ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەی داﻋﺶ ﻛە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﻛﺮدەوەﻛﺎﻧﯽ ﺋەوان، ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﻛﺎن ﺑﻮوﻧە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە؟ ﺟﮕەﻟەوەی داﻋﺶ رێﻜﺨﺮاوێﻜﯽ ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﯿﯿە ،ھﺎوﻛﺎت رووی راﺳــﺘەﻗﯿﻨەی ﺋﯿﺴــﻼﻣە و ﺑــە ﺗەواوەﺗــﯽ ﺷــەرع و ﺑﻨەﻣﺎﻛﺎﻧﯽ ﻗﻮرﺋﺎن ﺟێﺒەﺟێ دەﻛﺎت و ﺋەﻣە ھﯿﭻ ﮔﻮﻣﺎﻧﯽ ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
4
ﭘێﻨﺞ ھەزار ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻨﯽ ﭘﻠەﺑﺎ ھەن
2016/ 8/ 10 ) ، (150ﭼﻮارﺷەم17 ، ژﻣﺎرە )(151
وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻧﺰﯾﻜەی ﭘێﻨﺞ ھەزار ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ ﻟە ﻛﯚی 220ھەزار ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻦ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ھەن و ﻟە ﺳﺎڵێﻜﺪا ﺳەرووی 105ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨﺎر ﺑﯚ ﻣﻮوﭼەی ﺧﺎﻧەﻧﺸــﯿﻨﯽ دەڕوات ،ﺷــﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری رەﺧﻨە ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەت دەﮔــﺮن ﺑەھﯚی ﺋەو ﭘــﺎرە زەﺑەﻻﺣــەی ﺑﯚ ﺋەو ژﻣــﺎرە ﮔەورەﯾەی ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻨﺎﻧﯽ ﭘﻠەﺑﺎ ﺧەرج دەﻛﺮێﺖ. ﺑەﭘێﯽ ﺋﺎﻣﺎرێﻚ ﻛە ”وﺷــە“ ﻟەﻧﺎو وەزارەﺗــﯽ داراﯾﯿﯿەوە دەﺳــﺘﯽ ﻛەوﺗــﻮوە ،ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن زﯾﺎﺗﺮ
ﻟە 220ھەزار ﺧﺎﻧەﻧﺸــﯿﻦ ﻟە ﭘﻠە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎﻧــﺪا ﺑﻮوﻧﯿــﺎن ھەﯾە و ﻧﺰﯾﻜەی ﭘێﻨﺞ ھەزارﯾﺎن ﺑە ﭘﻠەی
ﺑﺎ ﺧﺎﻧەﻧﺸــﯿﻨﻦ ،ﻛــە ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﺳﺎڵێﻜﺪا زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 105ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨﺎر ﺑﻮدﺟەﯾﺎن ﺑﺮدووە. ﭘﺴﭙﯚڕاﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎن ڕای دەﮔەﯾەﻧﻦ ،ﻟﯿﺴﺘﯽ ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻨﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﯾەﻛێﻜە ﻟەو ﻓﺎﯾﻼﻧەی ﮔەﻧﺪەڵــﯽ ﻛــە ﻧﺎڕووﻧــﯽ زۆری ﺗێﺪاﯾە. د .ﺷــێﺮﻛﯚ ﺟــەودەت ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻟﯿﮋﻧــەی داراﯾﯽ و ﺋﺎﺑــﻮوری ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﺑە“وﺷە“ی
ﻟە ﺳﺎڵێﻜﺪا زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 105ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨﺎر ﺑﯚ ﻣﻮوﭼەی ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻨﯽ دەڕوات ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ،دۆﺳــﯿەی ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻨﯽ ﮔەﻧﺪەڵــﯽ زۆری ﺗێﺪاﯾە و زﯾﺎد ﻟە ﺟﺎرێﻜﯿﺶ وەزارەﺗــﯽ داراﯾﯿﯿﺎن ﺋﺎﮔەدار ﻛﺮدووەﺗــەوە ﺑﯚ ﺋەوەی ﭘێﺪاﭼﻮوﻧەوەی ﭘێــﺪا ﺑﻜﺎت .ﺋەو ﮔﻮﺗﯽ” ،ﺧەڵﻜﺎﻧێﻜــﯽ زۆر ھەن ﻛە ﺑە ﭘﻠەی وەزﯾﺮ و ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻦ ﻛﺮاون ،ﺑەم ﺗەﻧﯿﺎ ڕۆژێﻜﯿﺶ ﻧە وەزﯾﺮ ﺑﻮون ﻧە ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ ﻧە ڕاوێﮋﻛﺎر“. ڕووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە ،ﭘﻠــەی ﺧﺎﻧەﻧﺸــﯿﻨﯿﯿەﻛﺎن ﮔــﯚڕاون ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧــە ﻛەﺳــێﻚ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ ﺑﻮوە ،ﺑەم ﺑە ﭘﻠەی وەزﯾﺮ ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻦ ﻛﺮاوە. زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑەردەﺳﺖ ”وﺷە“ ﺋﺎﺷﻜﺮای دەﻛەن ،ﺋەو ﻛەﺳﺎﻧەی ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﭘﻠەی وەزﯾﺮ و ﺑﺮﯾــﻜﺎری وەزﯾــﺮ و ﺑەڕێﻮەﺑەری
ﮔﺸــﺘﯽ و ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎر و ڕاوێﮋﻛﺎر ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻦ ﻛﺮاون ،دەﮔەﻧە ﭘێﻨﺞ ھەزار ﻛەس .ﻛﯚی ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﺋەو ﭘﺎرەﯾەی ﺑﯚ ﻣﻮوﭼەی ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑە ھەﻣﻮو ﭘﻠە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎﻧﯿﺸــەوە ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧﺰﯾﻚ دەﺑێﺘەوە ﻟە 220ھەزار ﻛەس و ﻟە ﺳﺎڵێﻜﯿﺸﺪا زﯾﺎﺗــﺮ ﻟــە 105ﻣﻠﯿــﺎر دﯾﻨﺎر ﺑﯚ ﻣﻮوﭼەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮاوە. ﻟــەو ﭘێﻨﺞ ھــەزار ﺧﺎﻧەﻧﺸــﯿﻨە ﭘﻠەﺑﺎﯾە ،زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 200ﻛەﺳــﯿﺎن ﺑە ﭘﻠەی وەزﯾﺮ ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻦ ﻛﺮاون ﻛە ﻣﻮوﭼەی ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻨﯿﯿەﻛەﯾﺎن ﺷــەش ﻣﻠﯿﯚن دﯾﻨــﺎرە و ﺋەواﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﺑەﭘێﯽ ﭘﯚﺳﺘﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎر و ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ و ﺑﺮﯾﻜﺎری وەزﯾــﺮ و ڕاوێــﮋﻛﺎر و ﭼەﻧــﺪ ﭘﯚﺳﺘێﻜﯽ ﺗﺮ داﺑەش ﺑﻮون. وەك ﺋﺎﺑﻮورﯾﻨﺎﺳــێﻚ ﺋﺎﻣﺎژەی ﭘێ
دەدات ،ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻨﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا و ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯿــﺶ ﭘﻠەﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎن، ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﯾﺎﺳــﺎ ﺗێﭙەڕاﻧﺪووە و ﺑــە ”ﻣﻮوﭼەﯾەﻛﯽ زەﺑەﻻح و ھەڵﺘﯚﻗﯿﻮ و ھەوﺳﺎو“ ﻧﺎوی دەﺑﺎت. د .ﺳــﺎﻣﺎن ﺋەﺣﻤــەد ،ﺧــﺎوەن ﺑڕواﻧﺎﻣــەی دﻛﺘﯚراﯾــە ﻟە ﺑﻮاری ﺋﺎﺑﻮورﯾﺪا و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾە ﻟە زاﻧﻜﯚی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ﺋﺎﻣﺎژە ﺑــەوە دەدات، ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﻣﻮوﭼە ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﭘێﺶ ﺋەم ﺗەﻧﮕــﮋە داراﯾﯿﯿە دووﭼﺎری ھەوﺳﺎن ﺑﺒﻮو. ﺋــەو دەڵێــﺖ” ،ﻣﻮوﭼــە ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﺑەﺗﺎﯾﺒــەت ﻟــە ﭘﻠــە ﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎﻧــﺪا دووﭼــﺎری ھەوﺳــﺎﻧێﻜﯽ ﺳــەﯾﺮ ﺑــﻮوە، وەك دەﺑﯿﻨﺮێــﺖ ﺑەﺷــێﻚ ﻟــە
ﻣﻮوﭼەﺧــﯚران ﺑڕێﻜــﯽ ﻛەم ﻟە ﺣﻜﻮوﻣــەت وەردەﮔــﺮن ،ﺑەم ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺸــﻤﺎن ھەن ﻛە ﻣﻮوﭼەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺧەﯾﺎڵﯿﻦ“. د .ﺳــﺎﻣﺎن ﭘێﯽ واﯾە ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺋــەو ﻛەﺳــﺎﻧەی ﻟــە ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ دﯾﺎرﯾﻜــﺮاودا ﭘﻠەﯾەﻛﯿــﺎن ﭘــێ دەدرێــﺖ ء دواﺗــﺮ واز دێﻨــﻦ، ﺑەم ﻟــە ﺗەﻣەﻧێﻜــﯽ ﻛەﻣﺪان ﺧﺎﻧەﻧﺸــﯿﻨﯿﯿﺎن ﺑــﯚ ﺧــەرج ﻧەﻛﺮێﺖ ،ﯾــﺎن ڕێﮋەﯾەﻛﯽ ﻛەم ﻟە ﺧﺎﻧەﻧﺸﯿﻨﯿﯿﺎن ﺑﺪرێﺘێ. وەك ﻟە ﻟﯿﺴــﺘﯽ ﺧﺎﻧەﻧﺸــﯿﻨﺎﻧﺪا دەﺑﯿﻨﺮێــﺖ ،دوو ھەزار ﻛەس ﺑە ﭘﻠەی ﺷﺎرەزا و ﺑە ﻣﻮوﭼەی 950 ھەزار دﯾﻨﺎر ﺧﺎﻧەﻧﺸــﯿﻦ ﻛﺮاون، ﺑەم ڕوون ﻧەﻛﺮاوەﺗەوە ﺋﺎﺧﯚ چ ﺷﺎرەزاﯾﯿﯿەك و ﻟە ﻛﻮێ ﺧﺰﻣەﺗﯿﺎن ﻛﺮدووە.
ﭘﺎرەی دڕاو ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿەﻛﯽ ﮔەورەی ﭘێ دەﻛﺮێ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯿﺪا ﺑێ دەﻧﮕە و ھﯿﭻ رێﻮﺷﻮێﻨێﻜﯽ ﻧەﮔﺮﺗﻮوەﺗە ﺑەر وﺷە /ﺑﺎز ﺋەﺣﻤەد. ھﯚﺷﯿﺎر ﻋەﻟﯽ دﯾﺎردەﯾەﻛﯽ ﻧﻮێ ﻟە ﺑﺎزاڕی ﺋﺎڵﻮﮔﯚڕی دراوی ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دروﺳﺖ ﺑﻮوە ﻛە ﺋﺎڵﻮێﺮی دﯾﻨﺎر و دۆﻻری دڕاوە ﺑە ﻛەﻣﺘــﺮ ﻟە ﺑەھﺎی ﺧﯚی .ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەﯾەﻛﯽ دراو دەڵێ ،رەﻧﮕە ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﺧەڵﻚ ھەﺑــﻦ ﺑــە دەﯾــﺎن ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر ﻟــەو ﻣﺎﻣەڵەﻛﺮدﻧــە ﻗﺎزاﻧﺞ ﺑﻜــەن .ﺋەﻧﺪاﻣێﻜﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﻧﻮێﻨەراﻧــﯽ ﻋێﺮاق دەڵــێ ،ھﯚﻛﺎرەﻛەی ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺑﺎﻧﻜــﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی و ﻟﻘەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﻧﻜــﯽ ﻧﺎوەﻧﺪﯾﯿە ﻟە ھەوﻟێــﺮ و ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ، ﺳــەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی داراﯾﯿﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑــەوە دەﻛﺎت ﻛــە ﻛﺎرێﻜﯽ ﺗەواو ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە و ﺳەرﭘێﭽﯿﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﺎﻧە. ﻣﺎﻣەڵەﯾەﻛﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻛﺎرﻣەﻧﺪێﻜﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴــﯽ ﮔﻮﻣﺮﮔﯽ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە“وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﻣﺎﻧﮕﺎﻧــە ﻟەﮔــەڵ وەرﮔﺮﺗﻨــﯽ ﻣﻮوﭼــە ،ﻧﺰﯾﻜــەی 275ھەزار دﯾﻨﺎری ﻣﻮوﭼەﻛەم ﭘﺎرەی دڕاوە ﻛــە ﻟە ﺑــﺎزاڕدا ﻣﺎﻣەڵــەی ﭘێﻮە ﻧﺎﻛﺮێــﺖ ،ﺑﯚ ﮔﯚڕﯾﻨەوەﺷــﯽ ﺑە ﭘﺎرەی ﻧەدڕاو ﻟە ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎڵﻮﮔــﯚڕی دراو ﻣﺎﻣەڵــەی ﭘێﻮە دەﻛــﺮێ و 275ھــەزار دﯾﻨﺎری دڕاوەﻛەم ﺑە ﭘﺎرەی ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑە 250ھەزار دﯾﻨﺎر ﺑﯚ دەﮔﯚڕن. ﺋەو ﻛﺎرﻣەﻧﺪە ﺋەوەﯾﺸــﯽ ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻛﺮد ﻛــە ﺋﺎڵﻮﮔﯚڕﻛﺮدﻧەﻛە ﺑەﭘێﯽ ﺟﯚری ﭘــﺎرە دڕاوەﻛە دەﮔﯚڕێﺖ، ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﺋەﮔەر ﭘــﺎرە دڕاوەﻛە 250ﯾــﯽ و ھەزار دﯾﻨــﺎری ﺑﻦ، زۆرﺗــﺮ وەردەﮔﯿﺮێــﻦ و 130 ھــەزاری دڕاو ﺑــە 100ھــەزار
وەردەﮔﯿﺮێــﺖ ،ﺑــەم ﺋەﮔــەر ﭘێﻨﺞ ھــەزاری و 10ھەزار و 25 ھەزاری ﺑﻦ ،ﺋەوا ﻛەﻣﺘﺮە و 120 ﺗــﺎ 115ھــەزاری دڕاو ﺑە 100 ھەزاری ﻧەدڕاو وەردەﮔﯿﺮێﺖ. ﺑەﮔﻮێﺮەی زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷە“ ﻟــە ﺑەدواداﭼﻮوﻧێﻜﺪا دەﺳــﺘﯽ ﻛەوﺗــﻮوە ”ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﺑە ﺳــەدان ﻣﻠﯿﯚن دﯾﻨﺎر ﻣﺎﻣەڵــە ﺑەو ﺟﯚرە ﭘﺎرەﯾە دەﻛــﺮێ و ﺧەڵﻜﺎﻧێﻚ ﻛە ﭘﺎرەﻛــە دەﺑەن ﺑــﯚ ﻛەرﻛﻮوك و ﺑەﻏــﺪا ،ﻗﺎزاﻧﺠێﻜــﯽ زۆری ﻟێ دەﻛەن“. دۆﻻری دڕاوﯾﺶ ﻣﺎﻣەڵەی ﭘێﻮە دەﻛﺮێ زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷــە“ ﺋەوەش دەﺧەﻧە ڕوو ﻛــە ”ﻣﺎﻣەڵەﻛﺮدن ﻟــە ﺑــﺎزاڕی ﺋﺎڵﻮﮔــﯚڕی دراو ﻟە ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەر ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚ دﯾﻨــﺎری دڕاوی ﻋێﺮاق ﻧﯿﯿە، ﺑەڵﻜﻮ ﺑــﯚ دۆﻻرﯾــﺶ ﺑەھەﻣﺎن ﺷــێﻮەﯾە .ﺣﺎﺟﯽ ﺗﺎھﯿﺮ ﺧﺎوەﻧﯽ ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەی ”دوﯾﻦ“ ﺑﯚ ﺋﺎڵﻮﮔﯚڕی دراو ﻟە ھەوﻟێﺮ ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ، ﻟە ﺑﺎزاڕی ﺋﺎڵﻮﮔﯚڕی دراو ،ﻣﺎﻣەڵە ﺑــە دۆﻻری دڕاو ﻧﺎﻛﺮێ ،ﺋەﮔەر ﻧﺮﺧﯽ 100دۆﻻری ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾﯽ
ﭘێﻨــﺞ دۆﻻری و 10دۆﻻری و ﺟﯚرەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮی دۆﻻر ﺑﻦ ،ﺋەوا ﺑەﺑڕی ﻛەﻣﺘﺮ ﻟە ﻧﺮﺧﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑﺎزاڕ ﻣﺎﻣەڵەی ﭘێﻮە دەﻛﺮێﺖ. ﻋﯿﺰەت ﺳﺎﺑﯿﺮ ﺳەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی داراﯾﯽ ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑــﯚ ”وﺷــە“ رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗەوە ”ﺋﺎﮔەدارﯾــﻦ ﺋەﮔــەر ﻛەﺳــێﻚ ﺑﯿەوێ 100دۆﻻری ﺋەﻣەرﯾﻜﯽ وردە ﺑﻜڕﯾﺖ ،ﺑە زﯾﺎﺗﺮ دەﺳــﺘﺖ دەﻛــەوێ ،ﭼﻮﻧﻜە دۆﻻری وردە ﻛەﻣﺘــﺮە ،ﺋەﮔــەر ﺑــە وردەش ﺑﯿﻔﺮۆﺷــﯿﺖ ،ﺋەوا ﺑــە ﻛەﻣﺘﺮ ﻟە 100دۆﻻری ﭘﺎرەی ﻋێﺮاﻗﯿﺖ ﭘێ دەدەﻧەوە. ﭘﺎرە دڕاوەﻛﺎن ﺑﯚ ﻛﻮێ دەﭼﻦ؟ ﺋــەو ﻛﺎرﻣەﻧــﺪەی ﭘﯚﻟﯿﺴــﯽ ﮔﻮﻣﺮﮔﯽ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﺋﺎﺷــﻜﺮای ﻛﺮد ،ﭘﺎرە دڕاوەﻛﺎن دەﺑﺮێﻨــە ﻛەرﻛــﻮوك و ﺑەﻏــﺪا ﻟەوێ دەدرێﻨــەوە ﺑﺎﻧﻚ و ﭘﺎرەی ﺗــﺎزە و ﻧەدڕاوی ﻟــە ﺑەراﻣﺒەردا وەردەﮔﺮن ﺑەھەﻣﺎن ﻧﺮخ. ﺋەﺣﻤــەد ﺣﺎﺟــﯽ رەﺷــﯿﺪ ﺑڕﯾــﺎردەری ﻟﯿﮋﻧــەی داراﯾﯿﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻋێﺮاق ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﺋﺎﻣــﺎژەی دا ”ﻟــە ﺑەﻏــﺪا
ﺑەھــﯚی وەزارەﺗــﯽ داراﯾﯽ ﻟﻘەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﻧﻜــﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﻟە ھەرێﻢ داﺧﺮاون و ﺋەو ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿە دروﺳﺖ ﺑﻮوە ﺑە 128ھەزار دﯾﻨﺎر ﺑێ ،ﺋەوا 100 دۆﻻری دڕاو ﺑە 120ھەزار دﯾﻨﺎر وەردەﮔﯿﺮێﺖ. ﺑەﮔﻮێﺮەی زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷە“ ﻟــە ﺋﺎڵﻮﮔــﯚڕی دۆﻻردا ،ﺋەﮔەر 100دۆﻻری ﺑــێ ،ﺋەوا ﺑە ﻧﺮﺧﯽ ﺧﯚی وەردەﮔﯿﺮێﺖ ،ﺑەم ﺋەﮔەر
ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﭘﺎرەی دڕاو ﻟە ﺑﺎﻧﻜەﻛﺎن وەردەﮔﯿﺮێﻨەوە و ﭘﺎرەی ﺗــﺎزە ﻟەﺳــەر ھەﻣﺎن ژﻣﺎرە ﭼــﺎپ دەﻛﺮێﻨــەوە و ﻟە ﺑەراﻣﺒەرﯾﺸــﺪا ﭘﺎرەﯾەﻛــﯽ ﻛەم ﺑــﯚ ﺗێﭽــﻮوی ﭼﺎﭘﻜﺮدﻧــەوەی ﭘﺎرەﻛە وەردەﮔﯿﺮێــﺖ ،دواﺗﺮ ﺑە
ﺧﺎوەﻧەﻛەی دەدرێﺘــەوە و ﺋەم ﻛﺎرەش ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ دەدات. ﺑەﮔﻮێﺮەی زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷە“، ﺋەو ﭘــﺎرە دڕاواﻧــەی ھەوﻟێﺮ و ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ و ﻛەرﻛﻮوك ﻟەﻻﯾەن ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎڵﻮﮔــﯚڕی دراوەوە ،ﺑە ﭘﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﻛەﻣﺘﺮ ﻟەو ﭘﺎرەﯾــەی ﻛە دەﯾــﺪەن ﺑە ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﺑﯚ ﭼﺎﭘﻜﺮدﻧەوەی ﭘــﺎرە دڕاوەﻛﺎن ،وەردەﮔﯿﺮێﻦ و دوای وەرﮔﺮﺗﻨﯿــﺎن دەﻧێﺮدرێﻨە ﻟﻘــﯽ ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧﺎوەﻧــﺪی ﻋێﺮاق ﻟە ﻛەرﻛﻮوك ﯾﺎن راﺳﺘەوﺧﯚ دەﺑﺮێﻨە ﺑەﻏﺪا و دەﻛﺮێﻨەوە ﭘﺎرەی ﺗﺎزە. ﺳــەردار ﺣەﺳــەن ﺧﺎوەﻧــﯽ ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕەی ”ڕەﺑﺎت“ ﻟە ﺑﺎزاڕی دۆﻻری ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ ”ﺋەﮔــەر ﺋەو ﭘــﺎرە دڕاو و ﭘــﻮوﻛﺎوەی ﺑــﯚ ﺋــەوان دێﺖ 250دﯾﻨــﺎر و ھــەزار دﯾﻨﺎری ﺑێﺖ ،ﺑﯚ ھــەر 300ھەزار دﯾﻨﺎر 33ھەزار دﯾﻨــﺎری ﻛەﻣﺘﺮ ﺑﯚی دەﮔﯚڕێﺘەوە ،ﺋەﮔەر ﭘﺎرەﻛەش 5 ھەزار و 10ھەزاری ﺑێﺖ ﻛەﻣﺘﺮ وەردەﮔﯿﺮێﺖ“. ﺋەو ﭘﺎرە دڕاوەی ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەی ڕەﺑﺎت وەری دەﮔﺮێﺖ ،ﺋەواﻧﯿﺶ ﻛڕﯾﺎری ﺗﺎﯾﺒەﺗــﯽ ﺧﯚﯾﺎن ھەﯾە ﺋــەو ﭘﺎرەﯾﺎن ﻟــێ وەردەﮔﺮێﺖ و ﻗﺎزاﻧﺠێــﻚ ﺑە ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەﻛە دەداﺗەوە ،دەﯾﺒﺎﺗــەوە ﺑﯚ ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻛەرﻛــﻮوك و ﻟــەوێ ﭘﺎرەﻛە ﺑە ﺑەراﻣﺒەر دەﯾﮕﯚڕێﺘەوە. ﻟﻘﯽ ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧەﻣﺎوە ﺋێﺴــﺘە ﻟە ھەﻣﻮو ﭘﺎرێﺰﮔەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ،ﻟﻘــﯽ ﺑﺎﻧﻜــﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﻋێﺮاق ﻛە ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ داراﯾﯿﯽ ﻋێــﺮاق ﺋﺎراﺳــﺘە دەﻛﺎت ﺑﻮوﻧﯽ ھەﯾە ،ﺑەم ﻟﻘــﯽ ﺋەو ﺑﺎﻧﻜە ﻛە ﭘێﺸــﺘﺮ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻟە ھەوﻟێﺮ و ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ھەﺑﻮون
ﻧەﻣﺎوە ،ﺑەو ھﯚﯾــەوە دەﺑێ ﭘﺎرە دڕاوەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﺒﺮێﻨە ﻛەرﻛﻮوك ﯾــﺎن ﺑەﻏﺪا و ﻟەوێﻮە ﺳﺎغ ﺑﻜﺮێﻨەوە. ﺋەﺣﻤەد ﺣﺎﺟﯽ رەﺷــﯿﺪ ﮔﻮﺗﯽ، ﺑەھﯚی ﺋەوەی وەزارەﺗﯽ داراﯾﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﯾەوێ ھەﻣﻮو ﺋەو ﺑﺎﻧﻜﺎﻧــەی ﻟەژێﺮ ﺳەرﭘەرﺷــﺘﯽ ﺧﯚﯾﺪا ﺑﻦ ،ﺑەم ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﺋﺎﻣﺎدە ﻧﯿﯿە ﻟەژێﺮ ﺳەرﭘەرﺷــﺘﯽ ھﯿــﭻ وەزارەﺗێﻜــﺪا ﺑــێ و ﺋەو دەزﮔەﯾەﻛــﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾە و رەﻧﮕڕێــﮋی ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ دراوی وت دەﻛﺎت ،ﺑﯚﯾــە ﺑﺎﻧﻜــﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﺋەﻣــەی ﻗﺒﻮوڵ ﻧەﻛﺮد و ﻟﻘەﻛﺎﻧــﯽ ﺧﯚی ﻟــە ھەوﻟێﺮ و ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻧەھێﺸــﺖ ﻛە ﺋێﺴﺘە ﻟﻘەﻛﺎن وەك دوو ﺑﺎﻧﻜﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻛﺎر دەﻛەن ﻧەك وەك ﻟﻘﯽ ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﻋێﺮاق ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن، ﺑﯚﯾە ﺧەڵﻜﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﭘﺎرە دڕاوەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑە ﭘﺎرەی ﺗﺎزە ﺑﮕﯚڕﻧەوە. ﭘەرﻟەﻣﺎن ﺑە ﻧﺎﯾﺎﺳﺎﯾﯽ دەزاﻧێﺖ ﻋﯿﺰەت ﺳﺎﺑﯿﺮ ﺳەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی
داراﯾﯽ ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺋێﻤە ﺋﺎﮔەداری ﺋــەو ﺋﺎڵﻮﮔﯚڕەﯾﻦ ﻛــە ﺑە ﭘﺎرەی دڕاو دەﻛــﺮێ ،ﺑــەم ﺋەﻣــە ﺋەرﻛﯽ ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﻋێﺮاق و ﺑﺎﻧﻜــە ﻧﺎوەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ھەوﻟێﺮ و ﺳﻠێﻤﺎﻧﯿﯿە ،دەﺑێ ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﺋەو ﭘﺎرە دڕاواﻧەی دەﭼﻨــە ﺑﺎﻧﻜەﻛﺎﻧەوە، ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗــﺮ داﺑەش ﻧەﻛﺮێﻨەوە، ﺑەڵﻜــﻮ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑە ﻧﻮوﺳــﺮاو رەواﻧــەی ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﻋێﺮاق ﺑﻜﺮێﻨەوە ﺗﺎ ھەڵﺒﻮەﺷێﻨﺮێﻨەوە و ﭘﺎرەی ﺗﺎزە دروﺳﺖ ﺑﻜەﻧەوە. ھەروەھﺎ ﮔﻮﺗﯽ ،ﻟە ھەﻣﻮو وﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ ﺋــەو ﺟــﯚرە ﻣﺎﻣەڵەﻛﺮدﻧە ﻗەدەﻏەﯾە و ﺑە ﯾﺎﺳــﺎ رێﮕﺮی ﻟێ دەﻛﺮێ و ﺳەرﭘێﭽﯽ ﻛﺮدﻧﯿﺸﯽ ﺳﺰای ﺗﻮﻧﺪی ﻟێ دەﻛەوێﺘەوە.
ﺑەھﺎ ﻟە دەﺳﺖ دەدا ﺑﯚ ﺑــە دواداﭼﻮون ﻟەﺳــەر ﺋەو ﭘﺮﺳە ﻟە رووی زاﻧﺴﺘﯽ ﺋﺎﺑﻮوری و ﻟێﻜــەوت و ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ، د .ﻣﺤەﻣەد ﺳــەﻟﻤﺎن ﭘﺴﭙﯚڕی ﺋﺎﺑﻮوری و ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ ﻟە زاﻧﻜﯚی ﺳەﺣەدﯾﻦ ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﻟە رووی زاﻧﺴﺘﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەوە ﺋەﻣە ﻟە دەﺳﺘﺪاﻧﯽ ﺑەھﺎی دراوەﻛەﯾە، ﺋەﻣەش زﯾﺎﻧﯽ زۆری ﺑﯚ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾــﯽ دەﺑێــﺖ ،ﺋەﮔەر ﯾەك ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨــﺎری دڕاوﻣﺎن ھەﺑێ و ﺑەو ﺟﯚرە ﻣﺎﻣەڵەی ﭘێﻮە ﺑﻜﺮێ، ﺋەوا ﺋەوﻛﺎت دەﺑێﺘە 800ﻣﻠﯿﯚن، ﺋەﻣە ﻟــە 200ﻣﻠﯿــﯚن دﯾﻨﺎر ﻟە داھﺎﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾــﯽ ﻛەم دەﻛﺎت و زﯾﺎن ﺑــەر ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ دەﮔەﯾەﻧێﺖ.
100دۆﻻری دڕاو ﺑــە 120 ھەزار دﯾﻨــﺎر ﻣﺎﻣەڵەی ﭘێﻮە دەﻛﺮێ
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﭼﺎﭘﻮوك ﻋﻮﻣەر :ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم ﺷﻜﯚ و ھەﯾﺒەﺗﯽ ﻧەﻣﺎوە
وﺷە /ﻛﯚﯾە-رێﺒﯿﻦ ﻓەﺗﺎح ﭼﺎﭘــﻮوك ﻋﻮﻣــەر ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣــﯽ دەﺳــﺖ ﻟەﻛﺎرﻛێﺸــﺎوەی ﻛﯚﯾە، رای دەﮔەﯾەﻧێــﺖ ،ﻗﺎﯾﻤﻘــﺎم و ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﺧﯚﺟێﯿــﯽ ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ھﯿﭻ دەﺳەﺗێﻜﯽ ﻧﯿﯿــە و ﻛێﺸــەی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﻛﺎرﮔێڕی ﻟــە ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﺪا ھەﯾە، ﺑەﺷــێﻮەﯾەك ﺋەﮔەر دەﺳەﺗﯿﺶ ﺑﯚ ﺣﻜﻮوﻣەﺗە ﺧﯚﺟێﯿﯿەﻛﺎن ﺷﯚڕ ﺑﻜﺮێﺘەوە ،ﺑەﺑێ ﭼﺎرەﺳەرﻛﺮدﻧﯽ ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﻛە ﺧﯚی ﻟە دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﭘەﯾﻜەری ﻛﺎرﮔێڕی ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿﯿەﺗــەﻛﺎن دەﺑﯿﻨێﺘەوە، ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ھﯿﭻ دەﺳەﺗێﻚ ﻛﺮدەﻧﯽ ﺑﻜﺎﺗەوە.
ﺋــەوە ﺷــﺘێﻜﯽ ﮔەورەﺗــﺮ ﻟــە زﯾﺎدەڕۆﯾﯿﯿە ،زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﻟە دﻧﯿﺎدا ﺑــەوە دەﮔﻮﺗﺮێﺖ ﻛە ﻛەﺳــێﻜﯽ ھەژار ھﯿﭽﯽ ﻧﯿﯿە ،ﭘﺎرﭼە زەوﯾﯿەك داﮔﯿﺮ دەﻛﺎت و ﻛﻮﺧێﻜﯽ ﻟەﺳــەر دروﺳﺖ دەﻛﺎت ،ﺑەم ﻛە دەﯾﺎن ﭘﺎرﭼە زەوی داﮔﯿﺮ ﻛﺮد ،ﻛﯚﺷﻜێﻚ و 10ﻛﯚﺷﻚ و 50ﻛﯚﺷﻜﯽ دروﺳﺖ ﻛﺮد ،ﺋــەوە ﺑﺎزرﮔﺎﻧــﯽ ﺑە ﻣﻮڵﻜﯽ دەوڵەﺗەوە دەﻛﺎت ﻧەك زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﻟەﺳەر ﻣﻮڵﻜﯽ دەوڵەت ﺑﻜﺎت. ﺑﯚﭼﯽ ﺋەو ﻛێﺸەﯾە ﭼﺎرەﺳەر ﻧەﻛﺮا؟ ﺑێ ھێﺰﯾﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻛە ﺑەھﯚی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺋﺎڵﯚزی ﻧێﻮان ﺣﺰﺑەﻛﺎن، ھﯿﭻ ﻛــەس ﺧﯚی ﺑــە ﺧﺎوەﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣــەت ﻧﺎزاﻧێﺖ و ھەر ﻛەس
ﻛــەی وەك ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣــﯽ ﻛﯚﯾە دەﺳﺘﺒەﻛﺎر ﺑﻮون؟ ﻟە 7ی ﻛﺎﻧﻮوﻧــﯽ دووەﻣﯽ 2010 ﺑﻮوم ﺑە ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯽ ﻛﯚﯾە. ﭘێﺶ ﺋەوەی ﺑﺒﯿﺘــە ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم ﭘێﺸﺒﯿﻨﯽ ﭼﯿﺖ دەﻛﺮد؟ ﭘێﻤﺎن واﺑﻮو ھەﻣﻮو ﺋەو ﺧەڵﻜەی رەﺧﻨەی ﺗﻮﻧﺪﯾــﺎن ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەت ھەﯾە ،ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳــﺎﯾﺎن دەوێ ،ﺑەداﺧەوە دواﺗﺮ ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻢ، ﯾﺎﺳﺎﯾﺎن ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﺧەڵﻜﯽ ﺗﺮ دەوێ و ﻗﺒﻮوڵــﯽ ﻧﺎﻛﺎت ﺑەﺳــەر ﺧﯚﯾﺪا ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺮێﺖ .ﺋەوە ﺗﻮوﺷــﯽ ﺷــﯚﻛﯽ ﻛــﺮدم و دووەﻣﯿــﺶ داواﻛﺎری زۆری ﺧەڵﻚ ﺑﯚ ﺷــﺘێﻚ ﻛە ﭘێﭽەواﻧەی ﯾﺎﺳــﺎﯾە و ﺋەوەش ﺗﻮوﺷﯽ زۆر ﻛێﺸەی ﻛﺮدﯾﻦ. ﮔەورەﺗﺮﯾــﻦ ﻛێﺸــە ﻛە ﻟە ﻣــﺎوەی ﺷــەش ﺳــﺎڵ و ﻧﯿﻮی ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿﯿەﺗﯿــﺪا رووﺑــەڕووت ﺑﻮوﺑێﺘەوە ،ﭼﯽ ﺑﻮو؟ دۆﺳﯿەی زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﺑﻮو. زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﻟە ﭼﯽ؟ زﯾﺎدەڕۆﯾــﯽ ﻟەﺳــەر زەوی ،ﺋﺎو و ﻛﺎرەﺑﺎ ،ﺑــەم زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﺳــەر زەوی ﺑە زەﻗﯽ دﯾﺎرە و دواﺗﺮ ﺋﺎو و ﺋﯿﻨﺠﺎ ﻛﺎرەﺑﺎ. زﯾﺎدەڕۆﯾﯿﯿــەﻛﺎن ﻛــەی دەﺳﺘﯿﺎن ﭘێ ﻛﺮد؟ ﻛە وەك ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯽ ﻛﯚﯾە دەﺳﺘﺒەﻛﺎر ﺑﻮوم 12 ،ﮔەڕەك ﺑــە زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﻟە ﻛﯚﯾــە دروﺳــﺖ ﻛﺮاﺑــﻮون، ﺑەڕێــﮋەی % 49ی ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎش ﺑەﺷــێﻮەی زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﺑــﻮو .زﯾﺎدەڕۆﯾﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺋﺎو وەك ھەڵﻜەﻧﺪﻧﯽ ﺑﯿﺮی ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ .ﻣﻦ رێﮕەم ﻧەدا ،ھﯿــﭻ ﮔەڕەﻛێﻜﯽ ﺗﺮ ﺑە زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ دروﺳــﺖ ﺑﻜﺮێﺖ و زﯾﺎدەڕۆﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳەر ﻛﺎرەﺑﺎﺷﻤﺎن ﺑﯚ ﺳﻔﺮ ھێﻨﺎﯾە ﺧﻮارەوە ﻟە رێﮕەی ﭘێڕەوﻛﺮدﻧــﯽ ﺑەرﻧﺎﻣەﯾــەك ﻛــە ﺑەﺳﺘﺎﻧﯽ ﺳــەﻋﺎﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﻮو ﺑﯚ ﺋەواﻧــەی ﻛﺎرەﺑﺎﯾﺎن ﺑە زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ راﻛێﺸﺎﺑﻮو. ﻟــە ﻧﺎﻣــەی دەﺳــﺖ ﻟەﻛﺎرﻛێﺸــﺎﻧەوەت ﺑەﺗﺎﯾﺒــەت ﺑﺎﺳﺖ ﻟە زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﻟەﺳەر زەوی ﻛﺮدووە ،ﺑﯚﭼﯽ؟ ﻟەﺑەر ﭼەﻧﺪ ھﯚﯾەك ،ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻨﯿﺎن ﺋەوەﯾە زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﻟەﺳەر زەوی ،ﺑە ھﯿﭻ ﺷﺘێﻜﯽ ﺗﺮ ﻗەرەﺑﻮو ﻧﺎﻛﺮێﺘەوە، دەﻛﺮێﺖ ﮔەﻧﺪەڵﯽ ﻟە ﭘﺎرە ،ﻟە ﻧەوت ﺑە ﺷــﺘێﻜﯽ ﺗﺮ ﻗەرەﺑﻮو ﺑﻜﺮێﺘەوە، ﺑەم زەوی ﻗەرەﺑــﻮو ﻧﺎﻛﺮێﺘەوە.
دێﺖ ﺑەﺳەرﯾﺪا دەدات .دەﺳەﺗﯽ ﺑەڕێﻮەﺑــﺮدن ﺑەﺗــەواوی ﻻواز ﺑﻮوە ،ﺣﻜﻮوﻣەت ھێــﺰی ﻧﯿﯿە و ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﯾﺎﺳﺎ ﺑﯚ رێﻜﺨﺴﺘﻨﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺎت. ﻻوازﯾﯽ دەﺳەﺗﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗە ﺧﯚﺟێﯿﯿەﻛﺎن ﺑەھﯚی ﺑەرﺗەﺳﻜﯽ ﭼﻮارﭼێﻮەی ﯾﺎﺳﺎوەﯾە؟ ﺑەڵێ ،ﺋەوە ﻟە دوای ﺋﺎزادﯾﯽ ﻋێﺮاق و ﺣﻮﻛﻤــﯽ ﺑﺮﯾﻤــەرەوە رووی دا ،ﻛﺎﺗێﻚ دەﺳــەﺗﯽ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم و ﺣﻜﻮوﻣەﺗــە ﺧﯚﺟێﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛەم ﻛﺮدەوە ،ﺑەو ﭘﺎﺳﺎوەی دەﺳەﺗﯽ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدن ﺣﻮﻛﻤﯽ دەﺳەﺗﯽ دادوەری دەﻛﺎت ،ﺑــەم ﺋەوە ﻟە ھەﻣــﻮو دﻧﯿﺎدا ھەﯾە ،ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧــﯽ دەﺳــەﺗەﻛﺎن ﺑە ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﺧﯚﺟێﯿﯽ دراون ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﻛەﺳــێﻚ ﺋﺎژەڵێﻜﯽ ﻟەﺳەر ﺷەﻗﺎم ﺳەرﺑڕﯾﻮە ،ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم ھﺎﺗﻮوە ﺑە ﺑڕێﻚ ﭘﺎرە ﺳــﺰای داوە ﯾﺎن دوو رۆژ ﺑڕﯾــﺎری ﮔﺮﺗﻨــﯽ داوە .ﺋــەو وردە ﻛێﺸــﺎﻧە ﻧەﭼﻮوﻧەﺗە ﺑەردەم دادﮔە ،ﺟﺎ ﺋەﮔەر ھەﻣﻮو ﺋەو وردە ﻛێﺸــﺎﻧەی ﻟە ھەﻣــﻮو ﺑﻮارەﻛﺎﻧﺪا ھەﯾــە ﺑﯚ ﺑــەردەم دادﮔــە ﺑەرز ﺑﻜەﯾﻨــەوە ،دەﺑێــﺖ رۆژاﻧە 100 ﺳــﻜﺎ ﺑﯚ دادوەر ﺑﺒەﯾﻦ ،ھﺎوﻛﺎت ﻻﺑﺮدﻧﯽ ﺋەو دەﺳەﺗەی ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم، وا دەﻛﺎت ﻧەﺗﻮاﻧﺮێــﺖ ﺑڕﯾــﺎری ﺧێﺮا ﺑەراﻣﺒەر ﺳــەرﭘێﭽﯿﯿەﻛﺎن ﺑﺪرێﺖ ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا دۆﺳــﯿەﻛﺎن ﻟە دادﮔــەدا درەﻧــﮓ دەﻛەون و ﺋەوەش ﺑەدﯾﻮێﻜﯽ ﺗﺮدا ﺑەردەواﻣﯽ ﺑە ﺳەرﭘێﭽﯿﯿەﻛﺎن دەدا .ﻟە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗــﺪا ھەﻧﺪێﻚ ﻛێﺸــەی ﺗﺮ ﻛە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑە ھێﺰی ﭘﯚﻟﯿﺴــەوە ھەﯾە. ﺋەو ﻛێﺸﺎﻧە ﭼﯿﻦ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑە ﭘﯚﻟﯿﺴەوە ھەﯾە؟
ﺋێﻤە ﺑــﯚ ھەڵﮕﺮﺗﻨــﯽ زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﭘﯚﻟﯿﺲ دەﻧێﺮﯾﻦ ،ﭘﯚﻟﯿﺴەﻛە ﭘﻠەی ﻣﻮﻻزﻣــﯽ ھەﯾە ،ﺑــەم ﺋەوەی زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﻛﺮدووە ،ﭘﻠەی ﻋەﻗﯿﺪ و ﻋەﻣﯿــﺪی ھەﯾە ،ھێﺰەﻛەی ﻣﻦ ﻟە ﭼەﻧﺪ ﭘﯚﻟﯿﺴــێﻚ ﭘێــﻚ دێﺖ، ﺑەم ﭘﻠەدارە ﺳــەرﺑﺎزﯾﯿەﻛەﯾﺶ ﭼەﻛــﺪاری ﻟەﮔەڵــە ،ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿــﺖ ﻛﯚﻧﺘڕۆڵﯽ ﺑﻜەﯾــﺖ و ﺑﯿﮕﺮﯾﺖ ،ﺗﺎ دۆﺳﯿەﻛەش ﺑﯚ وەزارەﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚ و ﭘێﺸﻤەرﮔە ﺑەرز دەﻛەﯾﺘەوە ،ﻛﺎﺗﯽ دەوێﺖ و ﭼﺎرەﺳەر ﻧﺎﻛﺮێﺖ .ﺋێﺴﺘە ھەر ﺷﺎرۆﻛەﯾەك وەرﺑﮕﺮﯾﺖ 200 و 300راﺋﯿــﺪ و ﻋەﻗﯿﺪی ﺗێﺪاﯾە، ﺋێﻤە رێﺰﻣــﺎن ﺑﯚ ھەﻣــﻮو ﺋەواﻧە ھەﯾە ،ﺑەم ﺋەوﻛﺎﺗــە دەﺗﻮاﻧﯿﺖ ﺑﺎرودۆﺧەﻛە ﻛﯚﻧﺘڕۆڵ ﺑﻜەﯾﺖ ﻛە
ﺟﮕــە ﻟە ﭘﯚﻟﯿﺲ ،ھﯿﭻ ﻛەﺳــێﻚ ﭼەﻛﯽ ﭘێ ﻧەﺑێﺖ. ﻛەواﺗە ﺋەواﻧــەی زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ دەﻛەن ﻟە ھێﺰە ﺳەرﺑﺎزﯾﯿەﻛﺎﻧﺪان؟ ﺑەڕێــﮋەی % 95ﯾــﺎن ﺳــەر ﺑە وەزارەﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚ و ﭘێﺸــﻤەرﮔەن، ﯾــﺎن ﺋﺎﺳــﺎﯾﺶ ،ﯾــﺎن ﭘﯚﻟﯿﺲ و ﭘێﺸﻤەرﮔەن. ھەﺳــﺖ ﻧﺎﻛەن ﻟە واﻗﯿﻌﺪا ﻟە ﺷﻜﯚ و ھەﯾﺒەﺗﯽ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم دراوە؟ ﻧەك ﻟە ﺷﻜﯚ و ھەﯾﺒەﺗﯽ دراوە ،ﺑﮕﺮە ھەر ﺑﻮوﻧﯽ ﻧەﻣﺎوە .ﺋەﻣڕۆ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم ﻟە ﺧەﻟﯿﻔەﻛﺎﻧﯽ ﻋەﺑﺎﺳﯽ دەﭼێﺖ، ﺧەﻟﯿﻔــەﻛﺎن ﺑەھﯚی ﺑەھێﺰﺑﻮوﻧﯽ دەﺳەﺗﯽ ﺳەرﺑﺎزﯾﯿەوە ،ﺋەوەﻧﺪە ﺑێ دەﺳەت ﺑﻮوﺑﻮون ﺑەﭘێﯽ ﭘەﺗﯽ ﻟەﺳەر زﯾﺨﯽ ﮔەرم داﯾﺎن دەﻧﺎن، ﻟە ﺗﺎوان ﻗﺎﭼێﻜﯿﺎن ﺑەرز دەﻛﺮدەوە و ﻗﺎﭼێﻜﯿﺎن دادەﻧﺎﯾەوە ،ﺑەداﺧەوە ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم رێﻚ ﺋﺎوای ﺑەﺳەر ھﺎﺗﻮوە. زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﺷەش ﺳﺎڵ ﻟە ﭘﯚﺳﺘﯽ ﻗﺎﯾﻤﻘــﺎم و ﻟەﻧــﺎو ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﺧﯚﺟێﯿــﺪا ﺑــﻮون ،ﻛێﺸــەی ﮔەورەی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺧﯚﺟێﯿﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﭼﯿﯿە؟ ﺋەو ﺳﯿﺴــﺘەﻣەی ﺋێﺴــﺘە ھەﯾە ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﯿﯿە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻧە ﺑە ﯾﺎﺳﺎی ﻛــﯚن دەڕۆﯾﻦ ﻧە ﯾﺎﺳــﺎی ﻧﻮێ، ﯾﺎﺳــﺎی ﻧﻮێ ھﯿﭻ ﮔﻮﻧﺠﺎوﯾﯿەﻛﯽ ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە و ھێﺸــﺘﺎ ﯾﺎﺳﺎ ﻛﯚﻧەﻛە زۆر ﺑﺎﺷﺘﺮە .ﺋەﮔەر ﺑە ﺳﯿﺴﺘەﻣﯽ ﻧــﻮێ ﺑڕۆﯾــﻦ ،دەﺑێــﺖ ﻻﺑﺮدﻧﯽ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم و ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷــﺎرەدێ، ﻟەﻻﯾــەن ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﺷــﺎرۆﻛە و ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﺷــﺎرەدێﯿەﻛﺎن ﻟەﮔــەڵ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔە ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺋێﺴﺘە ﺋێﻤە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﺷــﺎرۆﻛەﻣﺎن ﻧﯿﯿــە ،ﭼــﯚن دەﺗﻮاﻧﯿــﺖ ﻗﺎﯾﻤﻘــﺎم ﻻ ﺑﺪەﯾﺖ؟ ﺋەوە ﻟە دەﺳــەﺗﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ
ﭘﺎرێﺰﮔەﻛەدا ﻧﯿﯿە و ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە، ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﭘێﺸــﺘﺮ ﻣەرﺳــﻮوﻣﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺑﯚ ﻗﺎﯾﻤﻘــﺎم دەردەﭼﻮو، ﺋێﺴــﺘە ﺋەوە ﻧﯿﯿە و دەﺳــەﺗﯽ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم ﺳــڕ ﻛﺮاوە .ﺋەوە ﻣەﺣﺎڵە ﻛە ﺑﺘﻮاﻧﯿــﺖ ﻟە ھەﻣــﻮو ﻋێﺮاق ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﺷﺎرەدێ، ﺷــﺎرۆﻛە و ﭘﺎرێﺰﮔــە ﺑﻜەﯾــﺖ و دﯾﺴﺎن ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯽ و ﭘەرﻟەﻣــﺎن و .ھﺘﺪ ﺑﻜەﯾﺖ ،ﺋــەوە ﻟەﮔــەڵ واﻗﯿﻌﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻋێﺮاﻗﺪا ﻧﺎﮔﻮﻧﺠێﺖ، ﻛەواﺗــە ﺳﯿﺴــﺘەﻣە ﻧﻮێﯿەﻛە ﻟە ﺑﻨەڕەﺗﺪا ﺟێﺒەﺟێ ﻧﺎﺑێﺖ. ﻛەواﺗە ﭼﺎرەﺳەر ﭼﯿﯿە؟ دوو ﺷــێﻮە ﻟە دﻧﯿــﺎدا ھەﯾە ،ﯾﺎن ﻗﺎﯾﻤﻘــﺎم وەك ﺳــەرۆك ﻛﯚﻣــﺎر
دەﺳــەﺗﯽ ﺗەﺷــﺮﯾﻔﺎﺗﯽ ھەﯾە ﯾﺎن ھەﻣــﻮو دەﺳــەﺗێﻜﯽ ﭘێ دەدرێﺖ .ﺋەوەی ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ھەﯾــە ھﯿﭽﯿﺎن ﻧﯿﯿــە و ﻟە ﻧێﻮان ھەردووﻛﯿﺎﻧﺪاﯾــە و روون ﻧﯿﯿــە ﭼﯿﯿە .دەﺑێﺖ ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﺧەڵﻜﯽ ﺷﺎرەزا ﻟە ﺑەڕێﻮەﺑﺮدن و ﺑەھﺎوﻛﺎری ﻻﯾەﻧە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﺪارەﻛﺎن داﺑﻨﯿﺸﻦ و ﺳﯿﺴﺘەﻣێﻜﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎو ﺑﺪۆزﻧەوە. ﺑﺎﻧﮕەﺷەی ﺷــﯚڕﻛﺮدﻧەوەی دەﺳــەت ﺑــﯚ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــە ﺧﯚﺟێﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻻﯾەﻧە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا راﺳــﺘﮕﯚﯾﯿەﻛﯽ ﺗێﺪاﯾە؟ ﻧەﺧێــﺮ ،ﺑــەو ﺷــێﻮەﯾە ﻧﯿﯿە ﻛە ﻗﺴەی ﻟەﺳــەر دەﻛﺮێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﻛﺎرﯾﺎن ﺑﯚ ﻧەﻛــﺮدووە .ﮔﺮﯾﻤﺎﻧەی ﺋەوە ﺑﻜە ھەﻣﻮو دەﺳــەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔەدا ھەﯾە ﺑﯚ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿەت ﺷﯚڕ دەﻛﺮێﺘەوە ،ﺋﺎﯾﺎ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿەت دەﺗﻮاﻧێــﺖ ﺟێﺒەﺟێﯿــﺎن ﺑﻜﺎت؟ ﻧەﺧێــﺮ ،ﻟەﺑەرﺋــەوەی ﭘەﯾﻜەری ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧــﯽ ﻧﯿﯿــە ،ﭘەﯾﻜەری ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿەت ھﯽ 60ﺗﺎ 70ﺳــﺎڵ ﭘێﺶ ﺋێﺴــﺘەﯾە ،ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم ﺧﯚﯾﯽ و ﺧﯚﯾەﺗﯽ ،ﻟــە ھﯚﺑەی ﻛﺎرﮔێڕی ﺑﺘﺮازێﺖ ،ﻧە ھﯚﺑــەی ﺗەﻛﻨﯿﻜﯽ، ﻧە ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ،ﻧــە راﮔەﯾﺎﻧــﺪن ،ﻧە ﺋەﻧﺪازە ،ﻧە ﭘﻼﻧﺪاﻧﺎن و ھﯿﭽﯽ ﻧﯿﯿە. ﺋێﺴﺘە وای داﺑﻨێ ﻣﻦ ﻓەرﻣﺎﻧﺪەی ﺳــﺮﯾەﯾەﻛﻢ و 10ﺳەرﺑﺎزم ھەﯾە، ﺋﺎﯾﺎ دەﻛﺮێﺖ دەﺳەﺗﯽ ﻟﯿﻮاﯾەﻛﻢ ﺑﺪەﯾﺘــێ و ھــەر 10ﻛەﺳﯿﺸــﻢ ﻟەﮔــەڵ ﺑێــﺖ؟ ﺑەدڵﻨﯿﺎﯾﯿﯿــەوە ﻧﺎﻛﺮێﺖ .ﻛەواﺗە ﭘﺮۆﺳــەﻛە ھەر ﺑە ﺷــﯚڕﻛﺮدﻧەوەی دەﺳــەت ﻧﺎﺑێﺖ ،ﺋــەوە ﻛﻮرﺳــﯽ و ﻣێﺰێﻚ ﻧﯿﯿــە ﺷــﻮێﻨەﻛەی ﺑﮕﻮازﯾﺘەوە، ﺷﯚڕﻛﺮدﻧەوەی دەﺳەت دەﺑێﺖ ﻟە ﺑەراﻣﺒەرﯾﺪا ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻟە
ﭼﻮارﭼێﻮەی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﻛﺎرﮔێڕی و ﺋﺎﻣﺮازەﻛﺎﻧــﯽ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧــﯽ ﻟەﮔەڵ ﺑێﺘە ﺧﻮارەوە ،ﺋەوەش ﻛﺎت و ﺑەرﻧﺎﻣەی دەوێﺖ. ﺣﻜﻮوﻣەﺗــە ﺧﯚﺟێﯿﯿــەﻛﺎن ﻟــە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿﯿەﺗەﻛﺎﻧﺪا ﺑەﺷــﺪارﯾﯿﺎن ﻟــە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧــﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﺳــﻨﻮورەﻛەﯾﺎﻧﺪا ھەﯾە؟ ﻧەﺧێﺮ ھﯿــﭻ ﺑەﺷــﺪارﯾﯿەﻛﯿﺎن ﻧﯿﯿە و ﺋەوەش ﯾەﻛێﻜە ﻟە ﻛێﺸــە ﮔەورەﻛﺎن .ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣەﻛﺎن ﺋﺎﮔەداری رێﻜﻜەوﺗــﻦ و ﮔﺮێﺒەﺳــﺘﯽ ھﯿﭻ ﭘڕۆژەﯾەك ﻧﯿﻦ ﻛە ﻟە ﺳﻨﻮورەﻛەﯾﺎﻧﺪا ﺟێﺒەﺟێ دەﻛﺮێﺖ .ﻟــە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە دواﺟﺎر دەﺧﺮێﻨــەوە ﺑــەردەم ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم، ﺑەم ﺋەﮔەر ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم ﺋﺎﮔەدارﯾﯿەك و ﺑەﺷــﺪارﯾﯿەك و دەﺳــەﺗێﻜﯽ ﻟە ﮔﺮێﺒەﺳــﺘەﻛﺎﻧﺪا ﻧەﺑێﺖ ،ﭼﯚن دەﺗﻮاﻧێــﺖ رۆڵﯽ ﺗێــﺪا ﺑﺒﯿﻨێﺖ؟. ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ ﻟە ﺳﻨﻮورەﻛەدا ﻛﺎر دەﻛﺎت ﺋێﻤە ﻧــﺎوی ﺑەڕێﻮەﺑەرەﻛەﺷــﯽ ﻧﺎزاﻧﯿﻦ ،ﺑەڵﻜــﻮ ﺑەڕێﻮەﺑەرەﻛەی ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم ﺑە ﺷــﯿﺎوی ﺋەوە ﻧﺎزاﻧێﺖ ﻟەﮔەڵﯿﺸﯽ داﺑﻨﯿﺸــێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟەﮔەڵ وەزﯾــﺮ و وەزارەت ﻣﺎﻣەڵە دەﻛﺎت .ﺟﮕەﻟــەوەش ،ﺋێﻤە ھﯿﭻ ھﯚﺑە و ﺷﺎرەزاﯾﯿەﻛﻤﺎن ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿەﺗــﺪا ﻧەﺑێــﺖ ،ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ﭼﺎودێﺮی ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺷﺖ ﺑﻜەﯾﻦ، ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﺑەﺑێ ﺷﺎرەزاﯾﯽ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ ﺑﯚ ﺷﺘێﻚ ﺑﻜەﯾﻦ ،ﻛەواﺗە ﺋەﮔــەر دەﺳــەﺗﯽ ﭼﺎودێﺮی ﺑە ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم ﺑﺪەﯾــﺖ و ﺋﺎﻣﺮازەﻛﺎﻧﯽ ﺑﯚ داﺑﯿﻦ ﻧەﻛەﯾﺖ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﺖ. ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﻛﯚﯾــە ﻛێڵﮕە و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ھەﯾە ،ﻣﺎﻣەڵەﺗﺎن ﻟەﮔەڵ دۆﺳﯿەی ﻧەوت ﭼﯚن ﺑﻮو؟ ﺑﺎش ﻧەﺑﻮو 20 ،ﺳﺎڵە ﻧەوﺗێﻜﯽ زۆر ﻟە ﻛﯚﯾــە دەردەھێﻨﺮێﺖ ،ﯾەﻛﺠﺎر وەزارەﺗﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧە ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿەﻛﺎن ﭘــﺎرەی ﺑﯚ ﻛﯚﯾــە داﺑﯿــﻦ ﻛﺮد، ﺋەوﯾﺶ راﮔﯿﺮا .ھەرﭼﯽ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛــەوە ھەﯾە ،ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ ﻟەﮔــەڵ ﻣﻮﺧﺘــﺎر و ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﮔﻮﻧﺪ دادەﻧﯿﺸــێﺖ ،ﺑەم ﻟەﮔەڵ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم داﻧﺎﻧﯿﺸێﺖ ،ﺋەﮔەر ﻟەﮔەڵ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿﺶ داﺑﻨﺸێﺖ ،ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻧــﺎڕوات ،وەك ﺋــەوەی ﻟەﮔەڵ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﮔﻮﻧﺪ دادەﻧﯿﺸــێﺖ، ﺑﯚﭼﯽ ،ﺋەوە ﭘﺮﺳﯿﺎری ﺋێﻤەش ﺑﻮو، ﺋێﺴــﺘە 90ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻞ ﻟە ﻛێڵﮕەی ﻧەوﺗﯽ ﺗەﻗﺘــەق ﺑەﻛﺮێ ﮔﯿﺮاون، ﺋەﮔــەر ﻛﺮێــﯽ ھــەر ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻞ ھــەزار دۆﻻر ﺑێــﺖ 90 ،ھــەزار دۆﻻر دەﻛﺎت ،ﺋــەو داھﺎﺗە ﭼەﻧﺪ ﺷــﺎرۆﻛەی ﭘێ ﺑەڕێﻮە دەﭼێﺖ، ﺋﺎﯾﺎ ﺗﯽ ﺗﯽ ﺋﯚﭘﻜــﯚ 90ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺘە ،ﺋﺎﯾﺎ ﺋەو ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻼﻧە ھﯽ ﻛێﻦ؟ ھﯽ ﻛێﻦ؟ ﻣﻨﯿﺶ ھەروا دەﭘﺮﺳﻢ ھﯽ ﻛێﻦ؟. ﺋەی ﻟەﻣــەڕ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺧەڵﻚ، ﺋﯿﺪارەی ﺧﯚﺟێﯿــﯽ و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوت؟ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎ ﭘێﻮەﻧﺪﯾــﯽ ﻟەﮔــەڵ ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ ﺳــﻨﻮورداری ﺧەڵﻚ ھەﯾــە ،ﻧــەك ھەﻣــﻮو ﺧەڵﻚ و ﺋــەو ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿــەش ﻟــە رێﮕەی ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿــەت و ﺋﯿــﺪارەی ﺧﯚﺟێﯿﯿەوە ﻧﯿﯿە.
ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻧەﺧﻮێﻨﺪەوار ﯾﺎن ﻧەﺧﻮێﻨﺪەواری ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺟﺎرێﻚ ﻟە داﻧﯿﺸﺘﻨێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﻛﯚﻣەڵێﻚ ھﺎوڕێﺪا ﮔﻮﺗﻢ ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ ﮔەورەﯾە ﻣﺮۆڤ ﻟە ﺑەرﭘﺮﺳەﻛەی ﺧﻮێﻨﺪەوارﺗﺮ و زاﻧﺎﺗﺮ و ﺑﯿﺮﻛﺮاوەﺗﺮ ﺑێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺗﯚ ھەﻣﻮو ﺷــﺘەﻛﺎن ﺑە ﻓﺮاواﻧﺘﺮ دەﺑﯿﻨﯽ و دەﺳــەﺗﺖ ﻧﯿﯿە ،ﺑــەم ﺋەو ھەﻣﻮو ﺷﺘەﻛﺎن داﺧﺮاو و ﻛﻮرت ﻣەودا دەﺑﯿﻨێ و ﺑڕﯾﺎر ﺑەدەﺳﺘە. ھﺎوڕێﯿﺎن ﻛﯚڕی داﻧﯿﺸﺘﻨەﻛە ﮔﻮﺗﯿﺎن ﺑەڕاﺳﺘﯽ ﻗﺴەﯾەﻛﯽ ﺳــەﯾﺮ و دروﺳــﺘە .ﺗەﻧﺎﻧەت ﯾەﻛێﻜﯿﺎن ﮔﻮﺗﯽ ﻣﻦ ھەﻣﺎن ﻛێﺸــەم ھەﯾە ،ﺋەم ﻛێﺸــەﯾە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﺣﺰﺑﺎﯾەﺗﯿﺪا ڕەﻧﮕﯽ داوەﺗەوە و زۆرﺟﺎر ﻟێﭙﺮﺳﺮاوە ﺑڕﯾﺎر ﺑەدەﺳﺘەﻛﺎن ﺑﯿﺮﺗەﺳﻚ و ﺑێ ﺋەزﻣﻮون و ﻧەﺧﻮێﻨﺪەواری ﺳﯿﺎﺳﯿﻦ. ﻧەﺧﻮێﻨــﺪەوار ﻟێﺮەدا ﺋەو ﻣەﺑەﺳــﺘە ﻧﯿﯿە ﻛە ﺋەﻟﻒ و ﺑێﯽ ﺧﻮێﻨﺪەواری ﻧﺎزاﻧێﺖ ،ﺑەڵﻜﻮ ﻧەﺧﻮێﻨﺪەواری ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺋەو ﻛەﺳﺎﻧەن ﻛە ڕۆژاﻧە ھﯿﭻ ﻧﺎﺧﻮێﻨﻨەوە و ﭼﺎودێﺮی ڕووداو و ﻛﺎرەﺳﺎﺗە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿە ﮔەورەﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن ﻧﺎﻛەن و ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوەﯾــﺎن ﭼەﻗﺒەﺳــﺘﻮوە و ھﯿﭻ ﺷــﺎرەزاﯾﯿﯿەﻛﯽ ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ و ڕووﻧﺎﻛﺒﯿﺮﯾﯿﺎن ﻧﯿﯿە و زۆرﺟــﺎر ﺑڕﯾﺎر دەدەن، ﺑڕﯾﺎرداﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻧەﺧﻮێﻨﺪەوار ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە ،ﺑە ﻣەرﺟێﻚ ﭘێﺶ ﺑڕﯾﺎرداﻧەﻛە ﭘﺮس و ڕاوێــﮋی ﺑە دەوروﺑەری ﺧﯚی ﻛﺮدﺑێﺖ ﯾﺎن ﺑڕﯾﺎرەﻛەی ﺷەﻧﻮﻛەو ﻛﺮدﺑێﺖ و ﻻﯾەﻧە ﺑﺎش و ﺧﺮاﭘەﻛﺎﻧﯽ ﺗەﺗەڵە ﻛﺮدﺑێ ،ﺳەرﺋەﻧﺠﺎم ﮔەﯾﺸﺘﺒێﺖ ﺑەو ﺋەﻧﺠﺎﻣەی ﻟە ﺑــەراوردی ﺑﺎش و ﺧﺮاﭘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑڕﯾﺎرەﻛەدا دەﺳــﺘﯽ ﻛەوﺗﻮون ،ﺑﺎﺷــەﻛﺎن زﯾﺎﺗﺮن و ﺑﺎرەﻛە ﺑە دﯾﻮی ﺋﺎﺳﺘە ﺑﺎﺷەﻛﺎﻧﺪا ﻻر ﺑﺒێﺘەوە ،ﺑڕﯾﺎرەﻛە ﻣﯿﺰاﺟﯽ ﻛەﺳێﺘﯿﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿە ﻧەﺧﻮێﻨﺪەوارەﻛە ﻧەﺑێﺖ. ﺋەﻣڕۆ ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا زۆر ﻟە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن و ﻛﺎدرەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﺰب ،ﭘﯿﺎوی ﺷﯚڕﺷــﮕێڕ و ﺑــە ﺋەزﻣﻮون و ﺑﻮێﺮ و ﺑڕﯾﺎر ﺑەدەﺳــﺘﻦ ،ﺟﺎ چ ﺑڕﯾﺎرەﻛە ﻟە ﻣەوداﯾەﻛﯽ ﺑﭽﻮوﻛــﺪا ﻛﺎر ﺑﻜﺎت ﯾــﺎن ﻣەوداﯾەﻛﯽ ﮔــەورەی ﻓﺮاوان ﺳﻨﻮور ،ﻛێﺸە ﻧﯿﯿە ،ﺑەڵﻜﻮ ﻛێﺸەﻛە ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧەوە و ﺧﯚﭘێﮕەﯾﺎﻧﺪﻧــە ،ﺟﺎری وا ھەﯾە ﻛﺎدری ﺳــەرﺑﺎزﯾﯽ ﺑێ ﺑڕواﻧﺎﻣە ﻛە ﺑڕﯾــﺎر ﯾﺎن ﻟێﺪواﻧێــﻚ دەدا ،ﻟێﺪواﻧەﻛەی ﺑێ ھەڵە و ﻛەﻣﻮﻛﻮڕﯾﯿە و ﺳــەرﻧﺠﯽ وەرﮔﺮ ڕادەﻛێﺸــێ ،ﺑە ﺳﯿﻤﺎی ﻛەﺳە ﻟێﭙﺮﺳــﺮاوەﻛەدا دەردەﻛەوێﺖ ﻛە ﻛﺎدرە ﺳــەرﺑﺎزﯾﯿەﻛە ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧــەوە و ﺧﯚﭘێﮕەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ھەﯾــە ،ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﭘێﭽەواﻧەﻛەﯾﺸــﯽ ڕۆژاﻧە ﻟە ﺷﺎﺷــەی ﺗەﻟەﭬﺰﯾﯚﻧەﻛﺎﻧــەوە ڕەﻧــﮓ دەدەﻧــەوە ﻛــە ھەﻧﺪێﻜﯿﺎن دەرﭼﻮوی ﻛﯚﻟێﮋەﻛﺎﻧﻦ. ڕەﻧﮕە ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑێ ﻣﺮۆﭬێﻜﯽ دوور ﻟە ﺳﯿﺎﺳەت ﺧﻮێﻨﺪﻧەوە و ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ﻧەﺑێ و ﺧەرﯾﻜﯽ ﺑﮋێﻮی ژﯾﺎﻧﯽ ڕۆژاﻧەی ﺑێﺖ، ﺑەم ﺳﯿﺎﺳــەت و ھەڵﮕﺮﺗﻨﯽ دروﺷــﻤﯽ ﺣﺰﺑﯽ ﺋەرك و ﻣﺎﻓﯽ ﺑەراﻣﺒەرە ،ﻧﺎﻛﺮێ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﯽ ﺑڕﯾﺎر ﺑەدەﺳﺖ ﻟە ﺑﺎزﻧەﯾەﻛﯽ ﺗەﺳــﻜﯽ ﺧﻮێﻨﺪەواری و ﺑﯿــﺮدا ﺑﺨﻮﻟێﺘەوە، ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻓﺮاواﻧــﯽ ڕووﻧﺎﻛﺒﯿــﺮی ﭼەﻗﺒەﺳــﺘﻮو ﺑێــﺖ و ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری ﺑەﺳەردا ﻧەﯾەت ،ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەی ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﻟێﺪوان و ﺷــﺎردﻧەوەی ﻛەﻣﻮﻛــﻮڕی ﻟێﺪواﻧەﻛﺎن و ﻧەزاﻧﯿﻨــﯽ زاراوە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن ﻧﯿﻦ ،ﺑﮕــﺮە ﻛە ھﺎﻧﯽ ﺑڕﯾﺎرﺑەدەﺳــﺘﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﻛﺎرﮔێڕی ﭼەﻗﺒەﺳﺘﻮوی ﺑﯿﺮ و ڕووﻧﺎﻛﺒﯿﺮی ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ دﻧﯿﺎﺑﯿﻨﯿﻨﯿﺎن ﺗەﺳــﻜە و ﺑڕﯾــﺎر و ﻟێﺪواﻧەﻛﺎﻧﯿﺎن ھەڵە و ﻛەﻣﻮﻛــﻮڕی دێﻨﻨە ﺋﺎراوە، ﺑﯚﯾە دەﺑﻨــە ﻣﺎﯾەی ﺷــەرﻣەزارﯾﯽ ﺣﺰﺑەﻛەﯾﺎن و ﻧﺎوەﻧﺪە ﻛﺎرﮔێڕﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ. ﺑە ﮔﺸﺘﯽ ﺳەردەﻣﯽ ﺋێﺴــﺘە ،ﻛەﻧﺎڵەﻛﺎن زۆرﺑەی ﻛﺎدرە ﻛﺎرﮔێڕی و ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن دێﻨﻨە ﺳەر ﺷﺎﺷە ،ﺑەﺷێﻜﯿﺎن ﻛە ﻟێﺪوان دەدەن ،ﻗﺴەﻛﺎﻧﯿﺎن ڕاﺳﺘﯿﻦ و ھەﺳﺘﯽ ﻛەس ﺑﺮﯾﻨﺪار ﻧﺎﻛــەن و دۆﺧەﻛە ﻧﺎﺷــڵەﻗێﻨﻦ و ﻟــە ﻣەداری ڕاﺳﺘﯽ و ڕووداوەﻛﺎﻧﺪا دەﺧﻮﻟێﻨەوە ،ﺑەم ﺑە ﭘێﭽەواﻧەوە ﺑەﺷــێﻜﯿﺎن ﻟێﺪوان و ﻗﺴــەﻛﺮدﻧەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻛێﺸە و ھەرای زۆر دەﻧێﺘــەوە و دەﺑﻨــە ﻣﺎﯾەی ﺷــەرﻣەزارﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن و ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯿﺎن ،ﺧﯚ ﺋەﮔەر ﻛەﺳەﻛە ﺋﺎﺳﺘﻨﺰﻣﯽ ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوە و ﻧەﺧﻮێﻨﺪەواری ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑێﺖ ،ھێﻨﺪەی ﺗﺮ ﻗﻮڕەﻛە ﺧەﺳﺖ دەﺑێﺘەوە و ﺑﯿﻨەران ﻣﺎﻧﺪوو دەﻛەن و ﻛﺎﺗﯿﺶ دەﻛﻮژن. ھەرﭼەﻧــﺪە ﻓﻠﺘــەری دەرﭼــﻮون ﺑﯚ ﺳــەر ﻛەﻧﺎڵەﻛﺎﻧﯽ ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪن ﻧﯿﯿە و ﺑﮕﺮە ھەﻧﺪێﻜﯿﺎن ﺑە ﻣەﺑەﺳﺘﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮاو ﺳﯿﺎﺳﯿﯿە ﻛەﻣﺌەزﻣﻮون و ﺋﺎﺳــﺘﻨﺰﻣەﻛﺎن دێﻨﻨە دواﻧﺪن، ﺑەم ﻟەﺳەر ﺋﺎﺳﺘﯽ ﻗﺴەﻛەری ﺣﺰب ﯾﺎن ﻣێﮋووی ڕووداوە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﭼﺎوێﻚ ﺑە ڕاﺑﺮدووی ﺟﻮان و ﺗێﻜﯚﺷــﺎﻧﯽ ﺋەم ﻣﯿﻠەﺗەدا ﺑﺨﺸێﻨﺮێ و ﻓﻠﺘەری دەرﭼﻮون ﺑﯚ ﻗﺴــەﻛەری ﺣﺰب و ڕووداوە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن داﺑﻨﺮێﺖ. ﻛەﻧﺎڵەﻛﺎﻧﯿﺶ ھەر ﺋەو ﻛﯚﻣەڵە ﻛەﺳــەی ﻟە ﺷﺎﺷــەﻛﺎن ﻧﺎﺳﺮاون ﻧەھێﻨﻨەوە ﺑەرﭼﺎوﻣﺎن ،ﺑﮕﺮە ھەزارەھﺎ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺑە ﺋەزﻣﻮون و ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ ڕووﻧﺎﻛﺒﯿﺮی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺑە وﯾﮋدان ھەن ﻛەس ﺑە ﮔﻮزەرﯾﺎﻧﺪا ﻧەﭼﻮوە و ﻧﺎﭼێﺖ.
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
ﺑەرێﮋەی %95ی ﺋەواﻧەی زەوی داﮔﯿﺮ دەﻛەن ﺳەر ﺑە وەزارەﺗﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە و ﻧﺎوﺧﯚن
ﺑﺮاﯾﻢ ﻣﺤێﺪﯾﻦ ﻋﺎرف
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑە ﻣﻮڵﻜﯽ دەوڵەت دەﻛﺮێﺖ ﻧەك زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﻟەﺳەر ﻣﻮڵﻜﯽ دەوڵەت
5
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
6
ھێﺰە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن ھەر ﻟە ﺳــەرەﺗﺎوە ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮە ﺑە ڕۆﺣﯿﯿەﺗﯽ ﻟێﺒﻮردەﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑەڕێﻮە ﺑەرن ،ﯾﺎن ﻻﻧﯿﻜەم دوای ڕووﺧﺎﻧﯽ ﺳەدام ،ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺣﻮﻛﻤڕاﻧﯿﯿــﺎن ﺑﮕﯚڕﯾﺎﯾە ،ﺑەڵێ دەﻛﺮا ﺋــەم ﺑﺎرودۆﺧە ڕووی ﻧەداﯾە ،ﺑەم ﻛﺎﺗێﻚ ﻛە ھێﺰەﻛﺎن ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﺎن ﻟە ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ﺑﻜﺮداﯾە .ﺣﺰﺑﯽ ﺋێﻤە ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕە ﺑەرەو ﻣەودای ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻓﺮاواﻧﺘﺮ ﺑەرێﺖ ،ﺑە ﭘێﭽەواﻧەوە ﻛﯚﻣەڵﮕە دووﭼﺎری ﺋﯿﻔﻠﯿﺠﺒﻮون دەﻛﺎت.
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
د .دارا ﻣﺤەﻣەد :ھﯚی ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دوورﻛەوﺗﻨەوەی ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧە ﻟە ژﯾﺎﻧﯽ ﺧەڵﻚ
دەﺑێ رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﺑﺒێﺘە ﺑەرﻧﺎﻣەی ھەﻣﻮو ﺣﺰﺑەﻛﺎن وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ د.دارا ﻣﺤەﻣــەد ھەڵﮕــﺮی ﺑڕواﻧﺎﻣــەی دﻛﺘــﯚرا ﻟــە ﻓەﻟﺴــەﻓەی ﺳﯿﺎﺳــﯽ، ﻟــە دﯾﺪارێﻜــﯽ ”وﺷــە“دا ﻟەﺑــﺎرەی ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺋەﻣڕۆی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ھەڵﻮەﺳــﺘە دەﻛﺎت ،ﺋەو ھﺎوﻛﺎت ھەڵﮕﺮی دوو ﻣﺎﺳــﺘەرە ﻟە ﻓەﻟﺴەﻓە ﻟە زاﻧﻜﯚی ﻟەﻧﺪەن و ﺋێﺴــﺘەش ﻟە ھەﻣﺎن زاﻧﻜــﯚدا ﺗﻮێﮋەر و ﻟە ﺑﻮاری ﻓەﻟﺴــەﻓە و زاﻧﺴﺘە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن دەﻧﻮوﺳێﺖ .رای دەﮔەﯾەﻧێﺖ ،ھﯚی ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﺴــﺘە ،دوورﻛەوﺗﻨــەوەی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧە ﻟــە ژﯾــﺎن و ﮔﻮزەراﻧــﯽ ﺧەڵــﻚ .ھەروەك ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑــەوەش دەدات ،ﻟە ﭘﺮﺳﯽ ڕﯾﻔﺮاﻧﺪۆﻣﺪا دەﺑێﺖ ﺑەر ﻟە ھەر ھەﻧﮕﺎوێﻚ ،ﭘﺸــﺖ ﺑە ﺧﯚﻣﺎن ﺑﺒەﺳﺘﯿﻦ.
ﭼەﻗﺒەﺳﺘﻮوﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭼﯚن دەﺑﯿﻨﯽ؟ ﺋەو ﭼەﻗﺒەﺳــﺘﻮوﯾﯿﯿەی ﺋەﻣڕۆ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەﯾــە ،زادەی ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻓﺎﻛﺘەری ﺳﯿﺎﺳﯿﯿە ﻛە ﭘێﺸــﺘﺮ ﻛەڵەﻛە ﺑﻮون ،ﺋەوەش دەرﺧــەری ﺋەوەﯾــە ﺋێﻤــە ﻟە
ﺑــەردەم ﺗەﻧﮕــﮋەی ﮔەورەداﯾﻦ ﻛــە ﺗەﻧﮕــﮋەی ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺣﻜﻮﻣڕاﻧﯿﯿــە ،ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆری ﺋەو ﺗەﻧﮕﮋاﻧەش ﺳەرﭼﺎوەﻛەﯾﺎن دوورﻛەوﺗﻨەوەﯾــە ﻟــە ﺧەڵﻚ و ژﯾﺎﻧﯽ ﺧەڵــﻚ ،دوورﻛەوﺗﻨەوە ﻟە ﺧەڵﻚ و ﮔﻮزەراﻧﯿﺎن ،وا دەﻛﺎت ﺑە ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن ﭘێﺸێﻞ ﺑﻜﺮێﻦ و ﻻﯾەﻧەﻛﺎن دژ ﺑە ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﻮوەﺳﺘﻨەوە. ھــﯚی ھەڵﻮەﺷــﺎﻧﺪﻧەوەی ﺋەو ڕێﻜﻜەوﺗﻨﺎﻧــە ﭼﯿﻦ ،ﺑﯚﭼﯽ ﻟەﺳەری ﺑەردەوام ﻧﺎﺑﻦ؟ ھﯚﻛﺎرەﻛــە ﺗێﻜەڵەﯾەﻛــە ﻟــە ﺑــێ ﻣﺘﻤﺎﻧەﯾــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺳــﺘﺮاﺗﯿﮋێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ دوورﻣــەودا .ﺟﮕە ﻟــەوەش ﻟە ﻣﺎوەی ﯾەك ﺳــﺎڵﯽ ڕاﺑــﺮدوودا ﻛێﺸەی ﺳەرەﻛﯿﯽ ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ھەرێﻢ ،ھﯚﻛﺎر ﺑﻮو ﺑﯚ ﺗێﻜﭽﻮوﻧﯽ ﭘێﻮەﻧــﺪی و ڕێﻜﻜەوﺗﻨــە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن .ﺑەداﺧــەوە ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨێﻜﯽ واﻗﯿﻌﯽ ﻻی ﺣﺰﺑە ﻛﻮردﯾﯿــەﻛﺎن ﺑﯚ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳــﯽ دەﺳﺘﺎودەﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ و دەﺳەت ﻧﯿﯿە ،ﺋەﻣە ﺳەرەڕای ﺑەرﯾەﻛﻜەوﺗﻨﯽ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎن و وﯾﺴﺘﯽ ﮔەﯾﺸﺘﻦ ﺑە دەﺳەت. ﺑــە ﺑــڕوای ﺋێــﻮە دەﻛــﺮا ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧەﮔەﯾﺸــﺘﺎﯾە ﺋەم
ﺷەﻣﺎڵ ﻧﻮوری
ﺋﺎزادﻛﺮدﻧــﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ،ﺋﯿﺮادە و ﺗﻮاﻧﺎﯾەﻛــﯽ ﺳــەرﺑﺎزی و داراﯾﯽ رادەﺑەدەری دەوێﺖ ﻛە ھێﺸــﺘﺎ ﺋــەم دوو ﻓﺎﻛﺘەرە ﺋﺎﻣــﺎدە ﻧﯿﯿە، ﺑەم ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ وەك ﻛﺎرﺗێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻟەﻻﯾــەن ﻋەﺑــﺎدی دژی ﻧەﯾﺎرەﻛﺎﻧــﯽ ﻛــە ھﺎوﻛﺎﺗە ﻟەﮔەڵ ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧــەوەی وادەی ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ،وا دەﻛﺎت ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و ﻋێﺮاق ﭘەﻟەﯾﺎن ﺑێﺖ ﻟە وادەی ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺋەو ﺋﯚﭘەراﺳﯿﯚﻧە. ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــە ﺑــەردەوام ﻟە ﺧەﻣﯽ ﻣﻮوﺳڵﯽ دوای داﻋﺸﺪاﯾە ﺑەوەی ﭼﯿﺘﺮ ﻧﺎﻛﺮێﺖ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ دەﺷﺘﯽ ﻧەﯾﻨەوا و ﺷﺎری ﻣﻮوﺳڵ ﺑﮕەڕێﺘــەوە ﺑﯚ دۆﺧــﯽ ﺟﺎراﻧﯽ، ﭼﻮﻧﻜــە ﻣﯿﻠەﺗێــﻚ ﻛﯚﻣەڵﻜــﻮژ ﻛﺮاﺑێــﺖ ،ﭼــﯚن ﺟﺎرێﻜــﯽ ﺗﺮ دەﺗﻮاﻧێﺖ ﻟەو ﻧﺎوﭼﺎﻧەدا ﺑﮋی ﻛە ﻋەرەﺑﯽ ﺳــﻮﻧە ﺑﺎدەﺳﺖ ﺑێﺖ ﺗێﯿﺪا ﺑە رادەﯾەك ﻟە دوو ﺳــﺎڵﯽ راﺑــﺮدوودا ﻓﯿﻜــﺮی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﺳــڕﯾﻨەوەی ﻻﯾەﻧﯽ ﺑەراﻣﺒەر ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺑەرﭼــﺎو ﻟەﻧــﺎو ﺋــەم ﭘێﻜﮫﺎﺗەﯾــە وەك ﭘەﺗﺎﯾەك ﺗەﺷەﻧەی ﻛﺮدووە ،ﺋەوەﺗﺎ ھێﺸﺘﺎ ﺗەﭘﻮﺗﯚزی ﺷــەڕ ﻧەﻧﯿﺸﺘﻮوەﺗەوە و ﺋەو ﺷــﺎرە ﺋــﺎزاد ﻧەﻛــﺮاوە، ﺳــەرﻛﺮدەﻛﺎﻧﯽ ﻋەرەﺑﯽ ﺳــﻮﻧە
ﺑﺎﺳــﯽ ﺑەھەرێﻤﺒﻮوﻧــﯽ ﻧەﯾﻨەوا دەﻛەن ،ﺋەﻣەش ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﻟــە ﺧﺸــﺘەﺑﺮدﻧﯽ ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻣەﺳــﯿﺤﯽ و ﺗﻮرﻛﻤﺎن و ﻛﻮردی ﺋێﺰﯾﺪی و ﺷەﺑەك ﺑەوەی ھەﻧﺪێﻚ ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯿﺎن دەﻛەﻧە ﭘﺎرێﺰﮔە ﺗﺎ ﻟــە ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ داﺑﺒڕن. ھەﻣﻮوان ﻛﯚﻛﻦ ﻟەﺳــەر ﺋەوەی )ﻣﻮوﺳــڵ و ﻋێــﺮاق(ی دوای داﻋــﺶ زۆر ﺟﯿــﺎواز دەﺑێــﺖ، ﺑەم ﺑــە ﺑﯚﭼــﻮون و ﻣەراﻣﯽ ﺟﯿــﺎواز ،ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿەﻛەش ﻟێﺮەداﯾە ،ﺋەﮔەرﭼﯽ رزﮔﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ،ﺋﺎراﻣﯽ و دڵﻨەواﯾﯿﯿەك دەﺑەﺧﺸێﺘە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﻟە ھەرﺳێ ﭘﺎرێﺰﮔەی ھەوﻟێــﺮ و دھــﯚك و ﻛەرﻛﻮوك ﻛــە ھﺎوﺳــﻨﻮورن ﻟەﮔــەڵ دەوڵەﺗێﻜــﯽ ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﯽ، ﺑەﻣەش ﺟﻮوﻧەوەﯾەك ﺑە ﺑﺎزاڕ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ دەدات و ﺑەھﺎی دﯾﻨﺎری ﻋێﺮاﻗﯿــﺶ ﻛــە دراوی ﻣﺎﻣەڵە ﭘێﻜﺮاوە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ،ﻣﺘﻤﺎﻧەی ﺑﯚ دەﮔەڕێﺘــەوە ،ﺑەم ھﺎوﻛﺎت ھﺎﺗﻨــﯽ ﯾــەك ﻣﻠﯿﯚن ﺋــﺎوارەی ﻋەرەﺑﯽ ﺳﻮﻧەی ﻟێ دەﻛەوێﺘەوە ﻛــە وێﺮاﻧﺒﻮوﻧــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯿﺎن، وا دەﻛﺎت ﻟــە ﻛەﻣــﭗ و ﺷــﺎرە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ﻣﺎﻧەوەﯾــﺎن درێﮋە ﺑﻜێﺸێﺖ و ﻟە ﻣەوداﯾەﻛﯽ
ﻣەرﺟﯽ ﭘﯚﺳﺖ و ﺑەرﭘﺮﺳﯿﺎرێﺘﯽ ﺑﯚ ڕێﻜﻜەوﺗﻦ ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻣﻮوﭼە ﻧﯿﯿە ﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧە ﺑە ﺧەڵﻚ ﺗەﻧﮕﮋاﻧەی ﺋەﻣڕۆ ﺗێﯿﺪاﯾە؟ ﭘێــﻢ واﯾــە دەﻛــﺮا ﺑــەو ﺟﯚرە ﻧەﺑﻮواﯾــە ،ھێﺰە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن ھەر ﻟە ﺳەرەﺗﺎوە ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮە ﺑە ڕۆﺣﯿﯿەﺗﯽ ﻟێﺒﻮردەﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑەڕێﻮە ﺑەرن ،ﯾﺎن ﻻﻧﯿﻜەم دوای ڕووﺧﺎﻧﯽ ﺳــەدام ،ﺳﯿﺴــﺘﻤﯽ ﺣﻮﻛﻤڕاﻧﯿﯿــﺎن ﺑﮕﯚڕﯾﺎﯾە ،ﺑەڵێ دەﻛــﺮا ﺋــەم ﺑﺎرودۆﺧــە ڕووی ﻧەداﯾە ،ﺑەم ﻛﺎﺗێﻚ ﻛە ھێﺰەﻛﺎن ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﺎن ﻟە ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ﺑﻜﺮداﯾە. ﺣﺰﺑﯽ ﺋێﻤــە ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕە ﺑەرەو ﻣەودای ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻓﺮاواﻧﺘﺮ ﺑەرێﺖ ،ﺑە ﭘێﭽەواﻧەوە ﻛﯚﻣەڵﮕە دووﭼﺎری ﺋﯿﻔﻠﯿﺠﺒﻮون دەﻛﺎت. دوای دەﺳــﺖ ﭘێﻜﺮدﻧەوەی ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی ﻻﯾەﻧــەﻛﺎن ،ﭘێﺖ واﯾە ﺑﺎرودۆخ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﺒێﺘەوە؟ ھەرﭼەﻧــﺪە ﻣﻦ ڕەﺷــﺒﯿﻨﻢ ﺑە دﻧﯿﺎﺑﯿﻨﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺋەم ﺣﺰﺑﺎﻧە، ﺑــەم ﺋەﮔــەر ﺑــﯚ ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ ﻛﺎﺗﯿﺶ ﺑێﺖ ،ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺋێﺴﺘە
ﺗێﺪەﭘەڕێﻨــﻦ ،ﭼﻮﻧﻜــە ﭼﯿﺘــﺮ ﺧەڵــﻚ ﺑەرﮔــەی ﺋەو ﻓﺸــﺎرە ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿە ﺳــەﺧﺘە ﻧﺎﮔﺮێﺖ .ﻟەواﻧەﯾە ﺑﺘﻮاﻧﻦ دۆﺧەﻛە ﻛەﻣێﻚ ھێﻮر ﺑﻜەﻧەوە ،ﺑەم ﺋەو ﺗێﭙەڕاﻧﺪﻧە ﮔﺮﻓﺘەﻛە ﭼﺎرەﺳــەر ﻧــﺎﻛﺎت ،ﺑەڵﻜــﻮ ﮔەورەﺗــﺮە ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺋەﻣڕۆ ﺧەڵﻚ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑــە ھەﻧﺎﺳــەﯾەﻛﯽ ﺋﺎراﻣە .ﺋێﻤە ﭘێﻮﯾﺴــﺘﻤﺎن ﺑــە ﺟﯚرێﻜﯽ ﺗﺮی ﺣﻜﻮﻣڕاﻧﯿﯿــە ﺟﯿــﺎواز ﻟەوەی ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ھەﻣﺎﻧﺒﻮوە. ﭘێﺖ واﯾە ھەﻧﮕﺎوی ﻛﺮدەﯾﯽ ﺑﯚ ﺗێﭙەڕاﻧﺪﻧﯽ ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺋەﻣڕۆ ﭼﯿﯿە؟ ﺑەر ﻟە ھەر ﺷﺖ دەﺑێﺖ ﺣﺰﺑەﻛﺎن واز ﻟەو ﻛﯚﻣەڵە ﻛﺎرﺗە ﻓﺸﺎرە ﺑێﻨﻦ ﻛە ﺑەراﻣﺒەر ﯾەك ﺑەﻛﺎری دێﻨﻦ، ﻗﺴــەﻛﺮدن ﻟە ﻣەرﺟﯽ ﭘﯚﺳــﺖ و ﺑەرﭘﺮﺳــﯿﺎرێﺘﯽ ﺑﯚ ڕێﻜﻜەوﺗﻦ ﻟەﻛﺎﺗێﻜــﺪا ﺧەڵــﻚ ﻣﻮوﭼــەی ﻧﯿﯿە ،ﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧە ﭘێﯿﺎن ،ﭘێﻮﯾﺴﺘە
ﮔەﻣــەی ﺳﯿﺎﺳــﯽ وەﻻ ﺑﻨﺮێﺖ و ھــەوڵ ﺑﯚ ﺑﺎﺷــﻜﺮدﻧﯽ دۆﺧﯽ ﺧەڵﻜﯽ ﺑﺪەن. ﺋﺎﯾــﺎ دۆﺧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﯚ ڕﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﻟەﺑﺎرە؟ ﻟە ﺋێﺴــﺘەدا ﻛﯚﻣەڵێــﻚ ﮔﺮﻓﺘﯽ ڕﯾﻔﺮاﻧﺪۆﻣﻤﺎن ھەﯾە ،ﺑەر ﻟە ھەر ﺷﺘێﻚ ﺋەم ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەی ﻻﯾەﻧەﻛﺎن، ﺗﯚ ﭼﯚن ﺑﺎﺳﯽ ڕﯾﻔﺮاﻧﺪۆم دەﻛەی ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻻﯾەﻧەﻛﺎن ﻗﺴە ﻟەﮔەڵ ﯾــەك ﻧﺎﻛــەن ،دواﺟــﺎر دەﺑێﺖ ﺋێﻤە ڕﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە وﺷەﻛە ﺑەرﯾﻨــە دەرەوە ،ﺋﺎﯾــﺎ ﺋێﻤە ﻛە ڕﯾﻔﺮاﻧــﺪۆم دەﻛەﯾﻦ ﭼﯿﻤــﺎن دەوێــﺖ، ﭼــﯚن دەوڵــەت دروﺳــﺖ دەﻛەﯾﻦ و ﺑﻨەﻣﺎﻛﺎﻧﯽ ﭼﯿﻦ، ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺣﻜﻮﻣڕاﻧﯽ ﺗﯿﺎﯾــﺪا ﭼﯚﻧە و ﭼﯚن دەﻛﺮێــﺖ ،ﭼــﯚن ﺧﯚﻣﺎﻧــﯽ ﺑــﯚ ﺋﺎﻣﺎدە ﺑﻜەﯾــﻦ و ﻛﯚﻣەڵﮕــە ﺑﺨەﯾﻨە ﭘﺸﺘﯽ ﭘڕۆژەﻛەوە. ﺟﮕــە ﻟەواﻧەش ،ﺋﺎﯾﺎ ﯾﺎﺳــﺎ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎن ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﺋێﻤە دەﻛەن ﺑﯚ دەوڵەت ،دﯾﺎرە ﻛﯚﻣەڵﮕــەی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ﺷﺘێﻜﯽ وا ﺑە ﻓەرﻣﯽ ﻟەﺳەر زارﯾﺎن
دەرﻧﺎﻛەوێــﺖ ،ﺑــەم ﺋــەوەی ﮔﺮﻧﮕە ﺋێﻤە ﺑﯿﻜەﯾﻦ ،ﺋەوەﯾە وەك ﻛﯚﻣەڵﮕە و ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺧﯚﻣﺎن ﻟە ﭘﺸــﺘﯽ ﭘڕۆژەﻛەوە ﺑﯿﻦ ،دەﺑێﺖ ﭘﺮﺳــﯽ ڕﯾﻔﺮاﻧــﺪۆم ﺑﺒێــﺖ ﺑە ﺑەرﻧﺎﻣەی ﺗﺎك ﺑە ﺗﺎﻛﯽ ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕــە ،ﺑﺒێﺖ ﺑــە ﺑەرﻧﺎﻣەی ﺳەرەﻛﯿﯽ ھەﻣﻮو ﺣﺰﺑەﻛﺎن. زۆرﺟــﺎر دەﮔﻮﺗﺮێ ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﭼﺎرەﺳــەری ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﮔەڕاﻧەوەﯾە ﺑﯚ ﺑەﻏﺪا، ڕای ﺋێﻮە ﭼﯿﯿە؟ د ە ﺑــێ
ﺋەوەﻣﺎن ﻟەﺑەرﭼﺎو ﺑێﺖ ﻋێﺮاﻗﯿﺶ ﺋەﻣڕۆ ﻟە ﻛێﺸــەﯾەﻛﯽ ﮔەورەی ﺋﺎﺑﻮورﯾﺪاﯾە ،ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧێ % 17ی ﺑﻮدﺟەی ﻟە ﺑەﻏﺪا دەﺳــﺖ ﺑﻜەوێﺘەوە ،ﺑەم ﺋﺎﯾﺎ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن چ ﺷﺘێﻜﯿﺎن ﺷــﯽ ﻛﺮدووەﺗەوە ﻟە ﮔەڕاﻧەوە و ﻧەﮔەڕاﻧەوە ﺑﯚ ﺑەﻏﺪا .ﺋێﻤە دەڵێﯿﻦ ﺑەڵێ ﺑــﺎ ﺋﺎﺑﻮوری ﺳــەرﺑەﺧﯚ و دەوڵەﺗﯽ ﺳەرﺑەﺧﯚﻣﺎن ھەﺑێﺖ، ﺑەم دەرﻛەوت ﻟە دوو ﺳــﺎڵﯽ ڕاﺑــﺮدوودا ﺣﻜﻮﻣڕاﻧﺎﻧــﯽ ﺋــەم ھەرێﻤــە ،ﻟــە دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾــﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚدا ﺑــﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺳەرﻛەوﺗﻮو ﻧەﺑﻮون، ﺑەم ھێﺸــﺘﺎ ﺋەﻣە ﻣﺎﻧﺎی ﺋەوە ﻧﯿﯿــە ﺑﮕەڕێﯿﻨــەوە ﺑــﯚ ﺑەﻏﺪا، ﺑەڵﻜــﻮ ﺳﯿﺎﺳــەﺗێﻜﯽ ڕوون و ﺷەﻓﺎﻓﯽ داراﯾﯽ و ﺋﺎﺑﻮورﯾﻤﺎن ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﭘێﻮﯾﺴﺘە.
ﺷەﭘﯚﻟﯽ ﻧﻮێﯽ ﺋﺎوارەی ﻋەرەﺑﯽ ﺳﻮﻧە و دەرﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛﺎﻧﯽ دووردا ﺑﺒﻨە ﮔﺮﻓﺖ و ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ زۆر ﮔــەورە ،ﺑــە ﺗﺎﯾﺒەﺗــﯽ ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔــەی دھﯚك ﻛــە ژﻣﺎرەی ﺋــﺎوارە ﻋەرەﺑەﻛﺎن ﻟــە ھەﻧﺪێﻚ ﺷــﻮێﻨﺪا ﺑﺎرﺗەﻗــﺎی ژﻣــﺎرەی داﻧﯿﺸــﺘﻮاﻧەﻛەی ﻟــێ ھﺎﺗــﻮوە و ھەڕەﺷــەن ﻟەﺳــەر ﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﭘێﻜﮫﺎﺗە ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﻧﺎوﭼﺎﻧە. ﺋەﻣــە وێــڕای ﺑﺎرﮔﺮاﻧﯿــﯽ ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯽ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧــﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯽ و ﻓﺮﯾﺎﻛەوﺗﻨﯽ ﺧێﺮا و ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﺒﻮوﻧﯽ ﺋــەو ژﻣﺎرە زۆرەی ﺋﺎوارە ﻛە ﺑە دڵﻨﯿﺎﯾﯿﯿەوە ﺋەﮔــەر ﻟە ﺧﻮارووی ﻣﻮوﺳــڵﺪا، ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ﺑﻮوﻧﯿــﺎن ھەﺑێﺖ و ﭘێﺪاﮔﺮی ﺑﻜەن ﻟەﺳەر ھێﺮﺷــﻜﺮدن ،ﺋەوا ﺋەو ﺷەﭘﯚﻟە ﺋﺎوارەﯾــە روو ﻟە ﻋێــﺮاق ﻧﺎﻛﺎت و روو ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛﺎت ،ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﺶ وەك ﺟــﺎران ﺑێ ﺑﺎﻛﺎﻧــە ﺋﺎوڕ ﻟە ﻋەرەﺑﯽ ﺳــﻮﻧە ﻧﺎداﺗەوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺳﺰا و ﮔەﻣﺎرۆی ﺋﺎﺑﻮوری ﻟەﺳەر ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن داﻧﺎوە. ﻟەﻻﯾەﻛــﯽ ﺗــﺮەوە ﺳــﺰای ﺋەو ﻋەرەﺑە ﺳﻮﻧﺎﻧە دەدات ﻛە روو ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻛەن. ھەرﭼﯚﻧێــﻚ ﺑێــﺖ دۆﺧەﻛــە ﺟﻮوﻧەوەﯾەﻛــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺋﺎﺑﻮورﯾــﯽ ﺧێــﺮای دەوێــﺖ ﺗﺎ
ﻛﻮردﺳــﺘﺎن رووﺑــەڕووی ﺋەو ژﻣــﺎرە زۆرەی ﺋــﺎوارە ﺑﺒێﺘەوە، ﻟــە ﻣەوداﯾەﻛــﯽ دوورﯾﺸــﺪا ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﮔــەری ﭘێﻜﺪاداﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻧێﻮان ﺣەﺷــﺪی ﺷەﻋﺒﯽ و ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە زﯾﺎﺗــﺮ دەﺑێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ھێﺸــﺘﺎ داﻋــﺶ ﺗﻮاﻧــﺎ و ھێــﺰی ﻣﺎوە، ﻛەﭼﯽ ﺋەو ﻣﯿﻠﯿﺸــﯿﺎ ﺷﯿﻌﺎﻧە ﺑە ﭘﺎڵﭙﺸﺘﯽ ﺋێﺮان ھەڕەﺷە ﻟە ﻛﻮرد و ﭘێﺸــﻤەرﮔە دەﻛەن ،ﺋەﻣەش ﺷــﻮێﻨەواری ﺧﺮاﭘــﯽ ﻟەﺳــەر ﺟﻤﻮﺟﻮڵــﯽ ﺑــﺎزاڕ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧــﯽ و ﺋﺎﺑــﻮوری ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﺑێــﺖ ،ﺑﯚﯾــە وا ﭘێﻮﯾﺴــﺖ دەﻛﺎت ﺑــﯚ رووﺑەڕووﺑﻮوﻧەوەی ﺋــەم ﺗەﺣەدﯾﯿﺎﻧــە و ﺋەﮔــەری ﻛەوﺗﻨــەوەی ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿەﻛﺎن، ﭼەﻧﺪ رێﻮﺷــﻮێﻨێﻚ ﺑﮕﯿﺮێﺘە ﺑەر ﻟەواﻧە: ﻟــەرووی ﺗەﻧﺎھــﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری و ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزارﯾﯿــەوە ،رێﮕــە ﻧەدرێــﺖ ﻟە ھەﻣــﻮو ﺧﺎڵێﻜەوە ﺋەو ﺷــەﭘﯚﻟەی ﺋــﺎوارە ﺑێﺘە ﻧﺎو ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﺗەﻧﺎﻧەت رێﻜﺨﺮاوە ﻣﺮۆﯾﯿﯿەﻛﺎن ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﯾەﻛﮕﺮﺗــﻮوەﻛﺎن، ﻧەﺗــەوە ھﺎن ﺑﺪرێــﻦ ﻛەﻣﭙــﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ دەرەوەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﯾــﺎ ﺋــەو ﻧﺎوﭼﺎﻧەی ﺳــﻨﻮورﯾﺎن ﺑــە ﭘﺎرێﺰﮔــەی ﻣﻮوﺳــڵەوەﯾە،
ﻛەﻣﭙەﻛﺎن داﺑﻤەزرێﻨﻦ ،ھﺎوﻛﺎت ﺋﺎﺳﺘﯽ ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧﯽ ﻧەوت و ﻏﺎز زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻜﺮێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە زۆرﺑەی ﺋەو ﻛێڵﮕە ﻧەوﺗﯿﯿﺎﻧەی ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺧﺎو و ﮔﺎزی ﺳﺮوﺷــﺘﯿﯽ ﻟــێ ﺑەرھــەم دەھێﻨﺮێــﺖ ،ﻟە ﻧﺎوﭼە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧە و رەﻧﮕە ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﻛەوﺗﻨــەوەی ﻧﺎﺋﺎراﻣﯽ، ﺋەوﻛﺎت ﮔەرەﻧﺘﯽ ﺑەردەواﻣﺒﻮوﻧﯽ ﻧەﺑێــﺖ .رزﮔﺎرﻛﺮدﻧــﯽ ﻧﺎوﭼــە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ﻟەﻻﯾەن ھێﺰی
ﻟە ﻋێﺮاﻗﺪا ﺋێﺴﺘە دەﯾﺎن ﻣﯿﻠﯿﺸﯿﺎ و ﮔــﺮووپ و ھێﺰی ﺣەﺷــﺪی ﭼەﻛﺪار ھەﯾە ﻛە ﺑەھﺎوﺷــێﻮەی داﻋــﺶ ،ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿــﮋی و ﻓڕاﻧﺪن و ﻛﻮﺷــﺘﻦ و ﺳــﻮوﺗﺎﻧﺪﻧﯽ ﻣﺎڵﯽ ﺧەڵﻜــﯽ ﺋەﻧﺠــﺎم دەدەن ،ﺋەم ھێﺰ و ﮔﺮووﭘﺎﻧە ﺋەﺳــﺘەﻣە وا ﺑە ﺋﺎﺳــﺎﻧﯽ ﻟە دوای ﻧەﻣﺎﻧﯽ داﻋﺶ ﻟە ﺷــﺎری ﻣﻮوﺳــڵﺪا ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﻟەﻻﯾەن ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﺸەوە ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵ ﺑﻜﺮێﻦ ،ﺑﮕﺮە ﺋەﺟﯿﻨﺪا و
ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﻟــەرووی ﺗەﻧﺎھﯽ و ﺋﺎﺑــﻮوری و ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزارﯾﯿەوە، رێﮕە ﻧەدرێﺖ ﻟە ھەﻣﻮو ﺧﺎڵێﻜەوە ﺋەو ﺷــەﭘﯚﻟەی ﺋﺎوارە ﺑێﺘە ﻧﺎو ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘێﺸــﻤەرﮔە و ﺟێﮕﯿﺮﺑﻮوﻧﯿــﺎن ﻟە ﺧﺎك و ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﺧﯚﻣﺎﻧﺪا، دڵﻨەواﯾــﯽ ﺑــە داﻧﯿﺸــﺘﻮاﻧە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن دەﺑەﺧﺸێﺖ، ﺑەم ھێﺸﺘﺎ ﺋەﻣە ﺑەس ﻧﯿﯿە. دەﺑێﺖ ھەوڵ ﺑﺪرێﺖ رێﻜﺨﺮاو و ﺋﺎژاﻧﺴــﯽ ﻧەﺗەوە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎن و ﺗەﻧﺎﻧــەت ھێﺰی ﺋﺎﺷــﺘﯿﭙﺎرێﺰ ﻟــە ﻧێﻮان ﻧﺎوﭼە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ و ﻋێﺮاﻗﯿﯿــەﻛﺎن داﺑﻨﺮێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە
ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە وﺗﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﯾﯽ و ھێــﺰە ﺗﻮﻧــﺪڕۆ ﺗﺎﯾﻔﯿﯿەﻛﺎﻧەوە دەردەﭼێﺖ. ﺗەﻧﯿﺎ رێﮕەﯾەك ﺑﯚ دەرﺑﺎزﺑﻮون ﻟە ﺋەﮔەری ﻛەوﺗﻨەوەی ﺋەم ھەﻣﻮو ﺗەﻧﮕﮋەﯾــە ﺋەوەﯾە :ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺷــێﻚ ﻧﯿﯿــە ﻟــە ﺋﻮﻣــەی ﻋەرەﺑــﯽ و ھﯿــﭻ ﺋﻮﻣێﺪێﻜﯿﺶ ﻧﯿﯿە ﺑــە ﮔەڕاﻧــەوەی ﺑﻮدﺟە و ﻣﺎﻓەﻛﺎﻧــﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن
و ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧــﯽ ﻣــﺎدە دەﺳﺘﻮوری و ﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﭼﻮارﭼێﻮەی وﺗێﻜﺪا ﻛە ﺋێﺴﺘە ﺑﻮوﻧﯽ ﻧەﻣــﺎوە ،ﺑﯚﯾە ﺑەو ﭘێﯿەی ﺳﻨﻮورەﻛﺎن ﭘﯿﺮۆز ﻧﯿﻦ و ﺑﻮوﻧﯿﺎن ﻧەﻣﺎوە ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﭼﯿﺘﺮ ﺧﯚﻣﺎن ﺳەرﻗﺎڵﯽ ﭼﺎرەﺳــەرﻛﺮدﻧﯽ ﺋەو ﻛێﺸﺎﻧە ﻧەﻛەﯾﻦ ﻛە ﻟەم ﻗﯚﻧﺎﻏەدا ﭼﺎرەﺳــەرﯾﺎن دوورە ،ﭘﺎرﺗــﯽ و ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑەو ﭘێﯿەی دوو ھﺎوﺑەﺷﯽ ﻛﯚﻧﻦ و ھەردووﻛﯿــﺎن ﻧﺎوﭼە و ﭘێﮕــەی ﺧﯚﯾﺎن ﻟــە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ژێﺮ دەﺳــەﺗﯿﺎن ھەﯾە ،دەﺑێﺖ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋێﻜﯽ ھﺎوﺑەﺷﯿﺎن ھەﺑێﺖ ﺑــﯚ ﺑەدەﺳــﺘﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺧەوﻧــە ﮔەورەﻛەی ﻛﻮرد و دەرﺑﺎزﻛﺮدﻧﯽ ﻣﯿﻠەﺗەﻛــە ﻟەﻧــﺎو ﺋــەو ھەﻣﻮو ﺗەﻧﮕﮋە ﺳــەﺧﺖ و دژوارە ﻛە ﻟە رۆژاﻧﯽ ﺋﯚﭘەراﺳــﯿﯚﻧﯽ ﺳەرﺑﺎزی ﻣﻮوﺳڵ و دوای ﺋﺎزادﻛﺮدﻧﯽ ﺋەو ﺷــﺎرە ،ﮔەورەﺗﺮﯾــﻦ ﺗەﺣەدﯾﯽ رووﺑــەڕووی دۆﺧــﯽ داراﯾﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری دەﺑێﺘــەوە ﺑەو ﭘێﯿەی ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﻜﺮدﻧﯽ ﺋەو ھەﻣﻮو ﺋﺎوارە ﻋەرەﺑــەی ﺳــﻮﻧە ﺑﺎرودۆﺧــﯽ ﺗەﻧﺎھﯿــﯽ ﻧــﺎو ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﮔﯚڕێﺖ ،ﻟەﻣەﺷﺪا ﻟــە دوای ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﮔﯿﺎﻧــﯽ ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن ،ﺋﺎﺑﻮوری و ﺑﮋێﻮی ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن زﯾﺎﻧﻤەﻧﺪی ﺳەرەﻛﯽ دەﺑﻦ.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺋەوە ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺑﻮو ﻛە ﻻﯾەﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺋــەو ﭘــڕۆژە ﻧﻮێﯿــەی ”ﺣﺪﻛﺎ“ ﻟــە ﺗﯚڕەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗــﯽ ھێﺮﺷــﯽ ﺗﻮﻧﺪﯾــﺎن دەﻛــﺮدە ﺳــەر ﺋەو ﭼﺎﻻﻛﺎﻧــەی ﺑﺎوەڕﯾﺎن ﺑــە ﺷــێﻮازی ﻣەدەﻧﯿﯿﺎﻧــەی ﺧەﺑــﺎت ھەﺑﻮو و ﺑــە ﺋەﻧﺪاﻣێﺘﯽ ﻧﺎوەﻧــﺪە ﺗەﻧﺎھﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﺗﯚﻣەﺗﺒﺎرﯾﺎن دەﻛﺮدن، ﺋەﻧﺪاﻣێﻜﯽ ﺳەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﺣﺪﻛﺎ ﺋەو ھەڵﺴــﻮﻛەوﺗﺎﻧە ﺑــەدوور ﻟە ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﺣﺰﺑەﻛەی دەزاﻧێﺖ و ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ،ﻟــەو ﭘێﻨﺎوەدا ﭼەﻧــﺪ ﺋەﻧﺪاﻣێﻜﯿﺎن ﺳــﺰا داوە و ﻣﺎﻓــﯽ ﺋەﻧﺪاﻣێﺘﯿﯿﺎن ﻟە ھەﻧﺪێﻜﯽ ﺗﺮ ﺳەﻧﺪووەﺗەوە .ھﺎوﻛﺎت رووﻧﯽ دەﻛﺎﺗەوە ”ھەر ﻛەس و ﮔﺮووﭘێﻚ ﻟە رۆژھــەت ﺑەھەر ﺷــێﻮازێﻚ ھەوڵ ﺑﯚ ﺑەدەﺳﺘﮫێﻨﺎﻧﯽ ﻻﻧﯿﻜەﻣﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻛﻮرد ﺑﺪات ،ﻻی ﺋەوان ﺟێﯽ رێﺰﻟێﮕﺮﺗﻨە“. ﻣﺤەﻣەد ﺳــﺎڵﺢ ﻗﺎدری ،ﺑەرﭘﺮﺳﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺣــﺪﻛﺎ ﻟــە ھەوﻟێــﺮ ،ﻟەﺑــﺎرەی راﺳــﺎﻧەوەی ﻧﻮێﯽ ﺣﺰﺑەﻛەی ﻟــە رۆژھەت و ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ ﮔﺮێﺪاﻧــەوەی ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﺷﺎخ و ﺷــﺎر ،ﺑﯚ ”وﺷە“ ﺋﺎﺷﻜﺮای دەﻛﺎت ”دوای راﮔﺮﺗﻨﯽ 20ﺳــﺎڵ ﻟە ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە ﻟە ﻧﺎوﺧﯚی رۆژھــەت ،دەرﻛەوت ﺋەو رژێﻤە ﻧــەك ھــەر ﭘێﺪاﭼﻮوﻧــەوەی ﺑە رواﻧﮕەی ﺧﯚی ﻟەﺑــﺎرەی ﻛﻮردی رۆژھــەت ﻧەﻛــﺮدووە ،ﺑﮕــﺮە ﭘﯿﻼﻧەﻛﺎﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻮوە“. رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ”ﺑــﯚ ﺋەوەی ﺧەڵﻚ ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﺳەرﻛﻮﺗﻜەراﻧﯽ رژێــﻢ ﺧﯚﯾــﺎن ﺑە ﺗەﻧﯿــﺎ ﻧەﺑﯿﻨﻦ و ﺷﺎﻧﺒەﺷــﺎﻧﯽ ﺋــەو ﺧەڵﻜە روو ﻟە ﻛﯚﻣــﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﺑﻜەﯾﻦ و داﻛﯚﻛﯽ ﻟە ﻣﺎﻓە ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺑﻜەﯾﻦ ،ﺳــﺘﺮاﺗﯿﮋی ﺋــەو ﮔﻮﺗﺎرە، ﮔﺮێﺪاﻧﯽ ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﺷــﺎر و ﺷــﺎﺧە،
ﺑەو واﺗﺎﯾەی ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﮔﻮزارﺷﺖ ﻟە ﻣێﮋوو و ﺑەرﮔﺮﯾﯿەﻛﯽ ﭼەﻛﺪاراﻧە دەﻛﺎت ﻛە ﻟە ﺷﺎﺧەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە وەك ھێﺰێﻜــﯽ ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﻜەر و رێﻜﺨﺴــﺘﻨﻜﺎر رۆڵ دەﺑﯿﻨێــﺖ ﺑــﯚ ﻛﯚﻣەڵﮕــە، ﻛﯚﻣەڵﮕــەش ﺑە ھەﻣــﻮو ﭼﯿﻦ و ﺗﻮێﮋە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎﻧﯿﯿەوە ﺑە دڵﮕەرﻣﯽ ﺑﻮوﻧﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە ﻟە ﻧﺎوﺧﯚی وت ﺑــﯚ رێﻜﺨﺴــﺘﻨەﻛﺎن و ھﺎﻧﺪاﻧــﯽ ﻛﺎری ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ و داﻛﯚﻛﯿﻜﺮدن ﻟە ﻣﺎﻓەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟــە ھەر رەھەﻧﺪێﻜەوە دژی رژێﻢ ﺑێﺖ ،ﺑﻜەوﻧە ﺗەﭬﮕەری دەرﺑڕﯾﻨــﯽ ﻧﺎڕەزاﯾەﺗﯿﯿە ﻣەدەﻧﯽ و ﺟەﻣﺎوەرﯾﯿەﻛﺎن .واﺗﺎ ﺑە ﺷێﻮەﯾەك ﻧەﺑێ ﺗەﻧﯿﺎ ﭼﺎوﯾﺎن ﻟەوە ﺑێﺖ ھێﺰی ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﻟــە دەرەوەڕا ﺑێﺖ و رزﮔﺎرﯾﺎن ﺑــﻜﺎت ،ﺑەڵﻜﻮ ﺑەﯾەﻛەوە ﺑﺒــﻦ ﺑــە ھێﺰێﻜــﯽ رزﮔﺎرﯾﺨﻮاز و ﻗﻮرﺳــﺎﯾﯽ ﺧەﺑــﺎت داﺑــەش ﺑﺒێﺖ ﺑەﺳــەر ﭼﯿﻦ و ﺗﻮێﮋەﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕە“. ﻻی ﺧﯚﯾــەوە د .ﺳــەﺣەدﯾﻦ ﺧەدﯾــﻮ ،ﭼﺎﻻﻛــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﻧﺎوﺧــﯚی رۆژھەت ﭘێــﯽ واﯾە، ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ رۆژھەت ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮە ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەﯾەﻛﯽ ھەﻣەﻻﯾەﻧەﯾﺎن ھەﺑێ ﺑﯚ رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە رواﻧﮕەی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەوە ﻛﯚﻣەڵﮕە ھەڵﺪەﺳەﻧﮕێﻨﻦ .ﺧەدﯾﻮ ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ ”ﮔﺮﻓﺘێﻜﯽ ﺑەرﭼﺎو ﻟە ﺗێڕواﻧﯿﻨﯽ ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ رۆژھەت ﺋەوەﯾە ﻛە ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﺳﯿﺎﺳــەﺗﺪا دەﺑﯿﻨــﻦ ،ﻛﯚﻣەڵﮕــەی ﺋێﻤــە ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾەﻛﯽ ﻓﺮە ﭼەﺷﻨە و ﻟەﭼﺎو 30ﺳــﺎڵ ﻟەﻣەوﺑــەر ،ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری زۆری ﺑەﺳــەردا ھﺎﺗﻮوە و ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺧﻮێﻨﺪەواری و ﺷﺎرﻧﺸــﯿﻨﯽ ﺑەرز ﺑﻮوەﺗەوە و ﺷێﻮەی ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯿﺸﯽ ھەر ﺑەو ﺷێﻮەﯾە ﮔﯚڕاﻧﯽ ﺑەﺳەردا ھﺎﺗﻮوە و ﭘﺮﺳــﯽ ﻧــﻮێ ھﺎﺗﻮوەﺗە
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ھﯿﺪاﯾەت ﺟﺎن رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەﻧــﮕﺎو ﺑەرەو ﭼەﻧــﺪ رەھەﻧﺪی ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ دەﻧێﺖ و ﻣﺸــﺘﻮﻣڕێﻜﯽ زۆر ﻟەﺳــەر ﺋەو ﺑﺎﺑەﺗە ﻟە ﻧێﻮان ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ رۆژھەت و ﭼﺎﻻﻛە ﻣەدەﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﺧﯚ دروﺳﺖ ﺑﻮوە، ھەﻧﺪێﻚ ﺟﺎر ﺋەو ﻣﺸــﺘﻮﻣڕە دەﮔﺎﺗە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﻗﺴەی زﺑﺮ و ﺗەﻧﺎﻧەت ھەڕەﺷەﻛﺮدن ﻟە ﯾەﻛﺘﺮ ،ﺣﺰﺑﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋێﺮان ﻟە ﺳەرەﺗﺎی ﻧەورۆزەوە” ،ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔﺎﻧە“ی ﻟە ﻧﺎوﺧﯚی رۆژھەت راﮔەﯾﺎﻧﺪ و ﺑە ﭘﺮۆﺳــەی راﺳﺎﻧەوەی رۆژھەت ﻧﺎوی ﻧﺎ و ﺑﺎﻧﮕەﺷەی ﺑﯚ ﺗێﻜەڵﻜﺮدﻧەوەی ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﺷﺎر و ﺷﺎخ ﻛﺮد.
ﺋــﺎراوە ،زۆر ﮔﺮﻓﺖ ﺑــﯚ ﻧﻤﻮوﻧە 30 ﺳــﺎڵ ﻟەﻣەوﭘێﺶ ھەﺑﻮوە ،ﺋێﺴﺘە ﯾﺎن ﻧەﻣﺎوە ﯾﺎن ﮔﯚڕاﻧﯽ ﺑەﺳــەردا ھﺎﺗــﻮوە و ﮔﺮﻓﺘﯽ ﻧﻮێ دروﺳــﺖ ﺑﻮوە“. ”ﻟــە ﮔﻮﺗــﺎرە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋﯚﭘﯚزﺳــﯿﯚﻧﺪا ،ﺋەو ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﺎﻧە رەﻧﮕﯿــﺎن ﻧەداوەﺗــەوە ،ﺑــﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﺋﺎﺳــﺘﯽ داراﯾــﯽ ﺧەڵﻚ و ﺑەرزﺑﻮوﻧەوەی ھەژاری ﻟەو ﭼەﻧﺪ ﺳﺎڵەی دواﯾﯿﺪا ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻟە ھﺎﺗﻨە ﺳــەرﻛﺎری ﺋەﺣﻤەدی ﻧەژادەوە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ،ﯾﺎن ﺋﺎﺳﺘﯽ ﮔﯿﺮۆدەﺑﻮوﻧﯽ ﺧەڵــﻚ )ﻻو و ﭘﯿﺮەﻛﺎن(ﻣــﺎن ﺑە ﻣﺎدەی ھﯚﺷــﺒەر ،ﺑەرزﺑﻮوﻧەوەی ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧــەوەی ﺧێﺰان و ﺷــێﻮەی رواﻧﯿﻨﯽ ﻧــەوەی ﺗﺎزە ﺑﯚ ژﯾﺎن ،ﺳــەرﺟەﻣﯽ ﺋــەو ﺑﺎﺑەﺗﺎﻧە ﻛﺎﺗێﻚ ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧــﯽ رۆژھەت ﻟە ﻧﺎوﺧﯚدا ﺑﻮون دروﺳــﺖ ﻧەﺑﻮوﺑﻮو، ﺳەرﺟەﻣﯽ ﺋەو ﮔﺮﻓﺘﺎﻧە ﻛﺎرﯾﮕەری ھەﯾــە ﻟەﺳــەر رواﻧﯿﻨــﯽ ﺧەڵﻚ ﺑــﯚ ﺳﯿﺎﺳــەت وەك ﭼەﻣﻜێﻜﯽ ﺗﺎﻗﺎﻧــە ﻛە ﺣﺰﺑەﻛﺎن ﺑﺎﻧﮕەﺷــەی ﺑﯚ دەﻛەن .ﺋەو ﮔﻮﺗﺎرە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە رەھﺎﯾە ﻛە ﺧــﯚی وەك رزﮔﺎرﻛەر ھێﻤﺎ دەﻛﺎت ،دەﻣێﻜە ﺑﺎوی ﻧەﻣﺎوە و ﺋەﮔەر ﻣەودای ﭼﺎﻻﻛﯿﺸــﯽ ﺑﯚ ھەڵﺒﻜەوێﺖ ،ﻧﺎﺗﻮاﻧێ وەﻣﺪەری ﺋــەو ھەﻣــﻮو ﮔﺮﻓﺘــە ﺑێــﺖ ﻛە ﺋﺎﻣﺎژەﻣﺎن ﭘێ دا“ ﺧەدﯾﻮ وای ﮔﻮت. ﻟە ﻣــﺎوەی ﭘێﻨﺞ ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدوو، ﻣﺸــﺘﻮﻣڕێﻜﯽ زۆر ﻟــە ﻧێــﻮان ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ رۆژھــەت و ﺗەﻧﺎﻧەت ﭼﺎﻻﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﻟەﺳــەر ﺷێﻮازی ﺧەﺑﺎﺗــﯽ ﻣەدەﻧــﯽ و ﺧەﺑﺎﺗــﯽ ﭼەﻛﺪاری دروﺳﺖ ﺑﻮوە .ﻣﺤەﻣەد ﺳــﺎڵﺢ ﻗﺎدری ﭘێﯽ واﯾە ”ﭼﺎﻻﻛە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿــەﻛﺎن ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿــﻮە ﻻﻧﯿﻜەﻣﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻛــﻮرد ﻟە ڕێﮕەی ﻣﯿﺘﯚدەﻛەﯾﺎﻧەوە ﺑﯚ ﻛﻮرد دەﺳﺘەﺑەر ﺑﻜەن“ ھێﻤﺎ ﺑﯚ ﺋەوەﯾــﺶ دەﻛﺎت ”ﺋێﻤە ﻟە راﺳــﺎﻧەوەی ﻧﻮێﻤﺎﻧﺪا ،ھەرﮔﯿﺰ ﺑﺎﻧﮕەﺷــەﻣﺎن ﺑﯚ دەﺳﺖ ﭘێﻜﺮدﻧﯽ ﺧەﺑﺎﺗــﯽ ﭼەﻛــﺪاری و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ ﻧەﻛﺮدووە ،ﺑەڵﻜﻮ راﻣﺎن ﮔەﯾﺎﻧﺪووە ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﺑــﯚ ﺑەرﮔﺮﯾﻜﺮدن ﻟە ﺑەراﻣﺒــەر ﭘەﻻﻣﺎرەﻛﺎﻧــﯽ رژێﻤﺪا ﭼەﻛﯽ ﭘێﯿە ،ﺋەوە ﺑەھﯿﭻ ﺷێﻮەﯾەك ﻧﺎﻛەوێﺘــە ﺧﺎﻧەی ﺋەو ﭘﺎﺳــﺎوەی رﯾﻔﯚرﻣﯿﺴــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﺧــﯚ ﻟــە ﭼﻮارﭼێﻮەی دەﺳــﺘﻮوری ﺋێﺮاﻧﺪا
ﺳــﺎﻧێﻜﯽ زۆرە ﺗەوەھﻮﻣێﻜﯿﺎن دروﺳــﺖ ﻛﺮدووە ﮔﻮاﯾە ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔﺎﻧە ﻟە رۆژھەت ھەﺑێﺖ، دەرەﺗــﺎن ﺑــﯚ ﺧەﺑﺎﺗــﯽ ﻣەدەﻧﯽ ﻧﺎﻣێﻨێﺖ ،ﯾﺎن ﺋەﮔــەر ﺑە رێﮕەی ﻣەدەﻧﯽ ﻧەﺑێﺖ ،ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﻣﻞ ﺑﯚ وﯾﺴﺘەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ﻧﺎدات“. ”زﯾــﺎد ﻟە 20ﺳــﺎڵ ﺋــەو ﻗﯚﻧﺎﻏە ھــەر ﺑــەو ﺷــێﻮەﯾەی ﺋــەوان دەﯾﺎﻧﻮﯾﺴــﺖ ﺑەردەوام ﺑﻮو ،زۆرێﻚ ﻟە ﻣەﯾﺪاﻧەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺗﺎﻗﯽ ﻛﺮدەوە و ﺑەﺷــﺪارﯾﯿﺎن ﻟە ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﺪا ﻛــﺮد ،ﺑەم دەرﻛەوت ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ دەرەﺗﺎﻧﯽ ﺋەوەی ﻧەدا ﺑﺘﻮاﻧــﻦ ﻛەﻣﺘﺮﯾﻦ ﻣــﺎف ﺑﯚ ﻛﻮرد دەﺳﺘەﺑەر ﺑﻜەن ،ﺑﯚﯾە ﺋەو ﮔﻮﺗﺎرە ﮔەﯾﺸــﺘە ﺑﻨﺒەﺳــﺖ و دەرﻛەوت ﭼﺎوەڕواﻧﯿﯿەﻛــﯽ ھەڵەﯾــە ﻛــە ﭘێﺖ واﺑێﺖ ﺑەو ﺷــێﻮازە ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﻣﺎﻓﺖ ﭘێ ﺑــﺪا ،ﺑەم ﺋــەو ﺑﺎﺑەﺗــە ﯾــەﻛﻼ ﺑﻮوەﺗــەوە ﻛە ﻣــﺎف دەﺳــﺘێﻨﺮێﺖ و دەﺑێ ﺳەﻧﺪﻧەﻛەﯾﺸﯽ ﺧﯚت ﺋﺎﻣﺎدە ﺑﯿﺖ و ﻟە ﺑەراﻣﺒــەر ھێﺮﺷــەﻛﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ﺑەرﮔــﺮی ﺑﻜەﯾــﺖ ،ﺋــەوە ﺗەﻧﯿﺎ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣێﻜە دەﺗﻮاﻧێ ﺑە رەھەﻧﺪە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎﻧﯿﯿــەوە ﻛﺎرﯾﮕــەری داﺑﻨێﺖ“ .ﺑەرﭘﺮﺳﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺣﺪﻛﺎ ﻟە ھەوﻟێﺮ وای ﮔﻮت. ﺑەم د .ﺳەﺣەدﯾﻦ ﺧەدﯾﻮ ﭘێﯽ واﯾە ،ﺋــەو ﻣﺸــﺘﻮﻣڕەی ﻟە ﻧێﻮان ﻻﯾەﻧﮕﺮاﻧــﯽ ﺧەﺑﺎﺗــﯽ ﭼەﻛﺪاری و ﻧﺎﺗﻮﻧﺪوﺗﯿــﮋدا دروﺳــﺖ ﺑﻮوە، ﻣﺸــﺘﻮﻣڕێﻜﯽ ﺑێ ﺑﻨەﻣﺎﯾە و دەڵێ ”ﻟە ﻧێــﻮان ﻻﯾەﻧﮕﺮاﻧــﯽ ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﭼەﻛﺪاری و ﺧەﺑﺎﺗــﯽ ﻣەدەﻧﯽ و ﻧﺎﺗﻮﻧﺪوﺗﯿــﮋ ،ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﯾەﻛــﯽ رژد ﺑــەدی ﻧﺎﻛﺮێ ،ﺑــەو ﻣﺎﻧﺎﯾەی ﺋەو دوو ﻻﯾەﻧە ھەردووﻛﯿﺎن ﻟەﺳــەر زەوﯾﻨەﯾەﻛــﯽ روون وەﺳــﺘﺎﺑﻦ و ﺑەڵﮕەی ﺑەھێﺰ ﺋﺎراﺳــﺘەی ﯾەﻛﺘﺮ ﺑﻜــەن ،دوو ھﯚﻛﺎر ﻟە ﭘﺸــﺖ ﺋەو ﭘﺮﺳــەﯾە ،ﯾەﻛەﻣﯿــﺎن ﺋــەوەی ﺋێﺴــﺘەی رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧــە ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﭼەﻛﺪارﯾﻤــﺎن ھەﯾە و ﻧە ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﻣەدەﻧــﯽ ،ﻛﺎﺗێﻚ ﺑە ﻛﺮدەوە ﺋــەو دوو ﻻﯾەﻧــە ﻧەﺑﻮو، ﺑﺎس و ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﻛﺮدﻧﯿﺶ ﻟەﺳــەر ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻛــﯽ راﺳــﺘەﻗﯿﻨە ﻧﺎﺑــﻦ، واﺗــﺎ زﯾﺎﺗــﺮ وەك ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﯾەﻛــﯽ ﭘڕووﻛێﻨەری ﻟێ دێﺖ ﻛە ﻟە ﻣﺎوەی ﭼەﻧﺪ ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ﻧﻤﻮوﻧەی ﻟەو
ﭼەﺷﻨەﻣﺎن زۆر ﺑەرﭼﺎو ﻛەوﺗﻮوە“. وەك ھێﻤــﺎی ﺑــﯚ دەﻛﺎت ”ﻟــە ﻧﺎوﺧﯚی رۆژھەﺗــﺪا ﺟﻤﻮﺟﯚڵﯽ ﻣەدەﻧــﯽ و ﺑەرەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧــەوەی ﻣەدەﻧﯿﯿﺎﻧە ھەﯾە ،ﺑــەم ﺋەوەی ﺑﺘﻮاﻧﯿﻦ ﻧﺎوی ﺑﻨێﯿــﻦ ﺧەﺑﺎﺗێﻜﯽ ﺷێﻠﮕﯿﺮاﻧە و ﻧەﭘﺴــﺎوەی ﻣەدەﻧﯽ ﺑــە رێﺒەراﯾەﺗﯿﯿەﻛــﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮاو ﻛە دەرھﺎوﯾﺸــﺘەﯾەﻛﯽ ﺑەرﭼﺎو و ﻛﺎرﯾﮕــەری ھەﺑــێ ،ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﯿﯿە. ھەڵﺒــەت ﭼﺎﻻﻛﯿــﯽ ﻣەدەﻧﯿﯿﺎﻧە ﻟــە رۆژھــەت ،وەك ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ ﺑەﺷﺪارﯾﻜﺮدن ﻟە ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎن، ﭼﺎﻻﻛــﯽ ژﯾﻨﮕەﯾــﯽ و ﭼﺎﻻﻛــﯽ ھﯚﺷــﯿﺎرﻛﺮدﻧەوەی ﻛﯚﻣەڵﮕــە ﻟە ﻣــﺎدەی ھﯚﺷــﺒەر و ﭼﺎﻻﻛﯽ ﻛﻮﻟﺘــﻮوری و ﺋەدەﺑــﯽ ھەﯾــە، ﺋەواﻧەﯾﺶ ﻧﯿﺸــﺎﻧەی زﯾﻨﺪووﯾﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەی رۆژھەﺗﻦ“. ﻟــە دوای دەﺳــﺖ ﭘێﻜﺮدﻧەوەی ﭼﺎﻻﻛﯽ ﭘێﺸــﻤەرﮔﺎﻧەی ﺣﺪﻛﺎ ﻟە ﻧﺎوﺧﯚی رۆژھــەت ،ﻻﯾەﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺋەو ﺣﺰﺑە ﻟە ﺗﯚڕەﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ھێﺮﺷﯿﺎن ﺑﯚ ﺳەر ﭼﺎﻻﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﻛﺮد و ھەﻧﺪێﻚ ﻛەس رووﺑەڕووی ﺳــﻮوﻛﺎﯾەﺗﯽ و ھەڕەﺷە ﻟێﻜﺮدن ﺑﻮوﻧەوە ،ﺣﺪﻛﺎ ﻟە راﮔەﯾەﻧﺮاوێﻜﯽ ﻓەرﻣﯿﺪا رووی ﻟە ﻻﯾەﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻛﺮد و ﺋﺎﮔﺎداری ﻛﺮدﻧەوە ﻛە ”ھێﺮﺷﻜﺮدﻧە ﺳــەر ﺑﯿﺮﺟﯿــﺎوازەﻛﺎن دوورە ﻟە ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﻓەرﻣﯿﯽ ﺋێﻤــە“ ﻟەو
ﭘێﻨﺎوەدا ﭼەﻧﺪﯾــﻦ ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻟەﻧﺎو رێﻜﺨﺴــﺘﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﺳﺰا دا و ھەﻧﺪێﻜﯿﺎﻧﯽ ﻟە رﯾﺰی رﯾﻜﺨﺴــﺘﻦ دەرﻛﺮد. دوای ھێﺮﺷــﻜﺮدﻧە ﺳەر ﭼﺎﻻﻛە ﻣەدەﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ رۆژھەت ،ﺋەوەی ﺟێﯽ ﺳــەرﻧﺞ ﺑﻮو ﺑــﯚ ﭼﺎودێﺮاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن، ﺷــێﻮازی ﻣﺎﻣەڵەﻛﺮدﻧــﯽ ﺣﺪﻛﺎ ﺑﻮو ﻟە داھﺎﺗــﻮودا ﻟەﮔەڵ ﺑﯚﭼﻮوﻧە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎن و ﺋەو ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯿﯿﺎﻧەی ﺷــێﻮازی ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﻧﺎﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﺎن ﮔﺮﺗﻮوەﺗــە ﺑەر .ﻣﺤەﻣەد ﺳــﺎڵﺢ ﻗــﺎدری ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ رووﻧــﯽ ﺣﺰﺑەﻛەی دەﺧﺎﺗــە روو ”ﺋێﻤە ﻟە راﮔەﯾەﻧﺮاوێﻜــﺪا ﺑەرﭘﺮﺳــﯿﺎرێﺘﯽ ﺧﯚﻣــﺎن ﻟــە ﺑەراﻣﺒــەر ﺋــەو ﻛﻮرداﻧەﯾﺶ ﺳەﻟﻤﺎﻧﺪ ﻛە ﻟە ﺑﺮﺳﺎن ﯾﺎن ﻟە ﻧﺎﭼﺎری ﯾﺎن ھەر ﺑﯿﺎﻧﻮوﯾەك ﭼەﻛﯿــﺎن ﺑﯚ رژێــﻢ ھەڵﮕﺮﺗﻮوە و داواﻣﺎن ﻟێ ﻛــﺮدوون ﺑﮕەڕێﻨەوە ﺑەرەی ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎن و ﭼەﻛەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻓڕێ ﺑــﺪەن ،ﺋەﮔەر ﺋێﻤە ﺑەراﻣﺒەر ﺋەواﻧە ﺑەو ﺷــێﻮەﯾە ﺑەرﭘﺮﺳــﯿﺎر ﺑﻮوﺑﯿﻦ ،ﭼﯚن دەﻛﺮێ رواﻧﮕەﯾەﻛﯽ ﻧەرێﻨﯿﻤﺎن ھەﺑێ ﺑﯚ ﻛەﺳﺎﻧێﻚ ﻛە وەك ﺋێﻤە ﺑﯿــﺮ ﻧﺎﻛەﻧەوە؟ ﺑەم ﺑە ﺷێﻮازێﻜﯽ ﺗﺮ داﻛﯚﻛﯽ ﻟە ﻣﺎﻓەﻛﺎﻧﯽ ﮔەل و ﻧەﺗــەوەی ﺧﯚﯾﺎن دەﻛەن، ﺑﯚﯾــە ﺋێﻤە رێــﺰ ﻟە ھــەر ﺗﺎﻛێﻚ دەﮔﺮﯾﻦ ﻛــە دژی رژێﻤﯽ ﺋێﺮان
داﻛﯚﻛﯽ ﻟە ﻻﻧﯿﻜەﻣــﯽ ﻣﺎﻓەﻛﺎﻧﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮرد ﺑﻜﺎت“. ﻗﺎدری ﺑﯚ ﺋەﺳــﺘﯚﭘﺎﻛﯽ ﺣﺰﺑەﻛەی ﻟە ھێﺮﺷــﻜﺮدﻧە ﺳــەر ﺋەو ﻻﯾەن و ﻛەﺳــﺎﻧەی وەك ﺋــەوان ﻟــە ﺧەﺑﺎﺗــﯽ رۆژھــەت ﻧﺎڕواﻧــﻦ، ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت” :ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﻟە ﻛەﻧﺎڵﯽ رێﻜﺨﺴــﺘﻨﯽ ﺣﺰﺑەوە ﺟﯿﺎ ﻟە ﻻﯾەﻧــﯽ ﻧﮫێﻨﯽ ،ﺑە ﺷــێﻮەی ﺋﺎﺷﻜﺮاﯾﺶ رووﻧﻜﺮدﻧەوەﻣﺎن داوە و داواﻛﺎرﯾﻤــﺎن ﺑــﯚ ﺋەﻧﺪاﻣﺎن ﺑو ﻛﺮدووەﺗەوە .ﻟە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗﯿﺸــﺪا ﭼەﻧﺪﯾﻦ ﻛەﺳــﯽ ﻧﺎﺳــﺮاو ﻟەﻧﺎو رێﻜﺨﺴﺘﻨەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺑەو ھﯚﻛﺎرە ﺳﺰا داون و ﭼەﻧﺪ ﻛەﺳێﻜﯿﺶ ﻟە رﯾﺰی ﺋەﻧﺪاﻣێﺘﯽ دەرﻛﺮاون ،ﻟە ﺑﻨەڕەﺗﺪا ﺋەوە ﻓەرھەﻧﮕﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺋێﻤەﯾە“. ﺋەوەﯾــﺶ دەﺧﺎﺗــە روو ”ﺑﻮوﻧﯽ ھەﻣــﻮو ﻻﯾــەن و ﺟﯿﺎوازﯾﯿەﻛﺎن ﺑــە دەوڵەﻣەﻧﺪﯾــﯽ ﺟﻮوﻧەوەی ﻛــﻮرد دەزاﻧﯿــﻦ ،ﻧەك ﺋــەوەی ﻛــەس و ﻻﯾەﻧێــﻚ وەك ﺋێﻤــە ﺑﯿــﺮ ﻧەﻛﺎﺗــەوە و رەﺧﻨەﻣﺎن ﻟێ ﺑﮕﺮێــﺖ ،ﺑــە دژاﯾەﺗﯿﻜــﺮدن و ھێﺮﺷــﻜﺮدﻧە ﺳــەری ﻛﺎرداﻧەوە ﺑﻨﻮێﻨﯿــﻦ ،ﺋــەو ﻓەرھەﻧﮕەﻣــﺎن ﻟەﻧﺎو رێﻜﺨﺴــﺘﻨەﻛﺎﻧﻤﺎن ﻛﺮدووە ﺑــە واﻧەﯾەك و ﺋەواﻧــەی رەﭼﺎوی ﻧەﻛــەن ،ﺳــەرﻛﯚﻧە دەﻛﺮێــﻦ و ﺗەﻧﺎﻧــەت ﻟە رێﻜﺨﺴــﺘﻨەﻛﺎﻧﯿﺶ دەردەﻛﺮێﻦ“.
ﺗەﻟەﻓﯚﻧﯽ ﻣﺎن ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت دەدرێﺖ وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ -ھﯚﺷﯿﺎر ﻋەﻟﯽ وەزارەﺗﯽ ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوە و ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن، ھێڵﯽ ﺗەﻟەﻓﯚﻧﯽ ﻧﯚرﻣﺎڵ ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ رادەﺳﺘﯽ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت دەﻛﺎت ،ﭘڕۆژەﻛە ﺗەواوی ﺷــﺎرۆﻛە و ﺷﺎرەدێﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔەﻛە دەﮔﺮێﺘەوە.
ﻣﺤەﻣەد ڕەﺳــﻮوڵ ﺳــەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﮔﻮاﺳﺘﻨەوە و ﮔەﯾﺎﻧﺪن ﻟە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە“وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ” ،ﭘێﺪاﻧﯽ ھێڵﯽ ﻧﯚرﻣﺎڵ ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت، وا دەﻛﺎت ﺋــەو ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزارﯾﯿــە
زﯾﺎﺗﺮ ﭘێﺶ ﺑﻜەوێﺖ و ﻟە ﺧﺰﻣەﺗﯽ ھﺎزوﺗﯿﯿﺎﻧــﺪا ﺑێﺖ ،ﭘێ دەﭼێﺖ ﻟــە ﺑەراﻣﺒــەردا ﻧﺮﺧەﻛەی زﯾﺎﺗﺮ ﺑێﺖ ،ﺑــەم ﭘێﺸﻜەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﺧﺰﻣەﺗﮕــﻮزاری ﺑە ﺷــێﻮازێﻜﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮ دەﺑێﺖ“. زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،ﺋــەو ﻛﺎرﻣەﻧﺪ و ﻓەرﻣﺎﻧﺒەراﻧەی ﺋێﺴــﺘە ﺳــەرﺑە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﻦ ،ﺑــﯚ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت دەﮔﻮازرێﻨــەوە ،ﺑەﺷــێﻚ ﻟــە ﻛﺎرﻣەﻧﺪاﻧﯿﺶ دەﺗﻮاﻧﻦ راژەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﯚ داﻣەزراوەی ﺗﺮ ﺑﮕﻮازﻧەوە“. ﻟە ﺳﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 120ھەزار ﺑەﻛﺎرھێﻨەری ھێڵﯽ ﺗەﻟەﻓﯚﻧﯽ ﻧﯚرﻣﺎڵ ھەﯾە ﻛە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺟﮕــە ﻟە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺗەﻟەﻓﯚﻧــﯽ ،ﻟە رێﮕــەی ھەﻣﺎن ھێڵەوە ﺑەﺷــﺪاری ﻟە ﺗﯚڕەﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﺘەرﻧێﺘﺪا دەﻛەن.
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﻟە ﺋێﺴﺘەی رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻧە ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﭼەﻛﺪاری ھەﯾە و ﻧە ﻣەدەﻧﯽ
7
رەﺳﻮوڵ دەڵێ” ،ﺑەﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ھێڵﯽ ﺗەﻟەﻓــﯚن ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەﺗەوە ﺑــﯚ ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ،ﻧﺮﺧــﯽ ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزارﯾﯿەﻛە ھەﻧﺪێﻚ زﯾﺎﺗﺮ دەﺑێﺖ ،ﺑەم زﯾﺎدەﻛە زۆر ﻧﯿﯿە“. ﺋەﻧﺪازﯾــﺎر دﻟێــﺮ ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە ”وﺷە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﻛﺎرەﻛە ﺑە ڕێﻜﻜەوﺗﻦ ﻟە ﻧێﻮان وەزارەت و ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑﯚ ﺷــﺎرۆﻛە و ﺷــﺎرەدێﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳــﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ دەﺑێــﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﭘێﺸــﺘﺮ ھێڵﯽ ﻧﯚرﻣﺎڵــﯽ ﺳــەﻧﺘەری ﺷــﺎری ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت دراوە. ﺋێﺴــﺘە ﺧﺰﻣەﺗﮕــﻮزاری ھێڵﯽ ﺗەﻟەﻓــﯚن ﺑــﯚ ﭼەﻣﭽەﻣــﺎڵ، ﺳەﯾﺪﺳﺎدق ،ﭘێﻨﺠﻮێﻦ ،ھەڵەﺑﺠە، ﺷــﺎرەزوور ،ﭼﻮارﺗــﺎ و ﻣــﺎوەت راﻛێﺸــﺮاوە” ،ﺑــﯚ ھــەر ﯾەﻛێﻚ
ﻟــەو ﺷــﻮێﻨﺎﻧەی ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆر ﻣــﺎڵ ﺋــەو ھێڵە ﺑــەﻛﺎری دەھێﻨﻦ“ ،ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ وای ﮔﻮت .ﺑەﮔﻮێﺮەی زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷە“ ”ﭘڕۆژەﻛە، رێــﮋەی % 72ی ھێڵﯽ ﺗەﻟەﻓﯚﻧﯽ ﻧﯚرﻣــﺎڵ ﺑــﯚ ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت دەﮔﻮازرێﺘــەوە و ﺗەﻧﯿﺎ % 28ی ﻻی ﺣﻜﻮوﻣەت دەﻣێﻨێﺘەوە“. ﻛﺎروان ڕەزا ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯿﯽ ﭘﯚﺳــﺘە و ﮔەﯾﺎﻧﺪن ﺑە ”وﺷە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧــﺪ ،ﺗەﻧﺪەرەﻛــە ﺋﺎﻣــﺎدە ﻛــﺮاوە و ﻟە ﺗﺸــﺮﯾﻨﯽ ﯾەﻛەﻣﯽ ﺋەﻣﺴــﺎڵ دەﻛەوێﺘــە ﺑــﻮاری ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧەوە. ”ﻣەرﺟــﯽ ﺳــەرەﻛﯽ ﺋەوەﯾــە ﺋــەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەی ﺋــەو ﺗەﻧﺪەرە وەردەﮔﺮێﺖ ،دەﺑێــﺖ ﺑﯚ ھەﻣﻮو ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەﻛە ﺑە ﺷﺎرۆﻛە
و ﺷــﺎرەدێﯿەﻛﺎﻧەوە ھێڵــﯽ ﺗەﻟەﻓﯚﻧﯽ ﻧﯚرﻣﺎڵ راﺑﻜێﺸێﺖ، ﻧەك ﻟە ﺷــﻮێﻨێﻚ ﻛﺎر ﺑﻜﺎت و دواﺗﺮ ﺑەﺟێﯽ ﺑﮫێڵێﺖ و دوای دوو ﺳــﺎڵﯽ ﺗﺮ دەﺳﺖ ﺑﻜﺎﺗەوە ﺑە ﺋﯿﺸﻜﺮدن ﺗێﯿﺪا“ ،رەزا وای ﮔﻮت. ﭘﺎش دوو ﺳــﺎڵ ﻟــەو ﺗەﻧﮕﮋە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿــەی رووﺑــەڕووی ھەرێﻤــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻮوەﺗــەوە ،ﺑــﯚ ﺗێﭙەڕﻛﺮدﻧــﯽ ﺗەﻧﮕﮋەﻛــە، ﺣﻜﻮوﻣــەت ﺑڕﯾــﺎری داوە ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﺳــێﻜﺘەرەﻛﺎن ﻟە ﮔﺸــﺘﯿﯿەوە ﺑﯚ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑﮕﻮازێﺘــەوە ،ﺋــەوەش ﻟە ژێﺮ ﺑــﺎری داﺧﻮازﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ﺑﯚ ﭘێﺪاﻧﯽ ﻗەرز ﺑە ﺣﻜﻮوﻣەت.
ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ﻟە ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﺪا ﭘەرە دەﺳﺘێﻨێﺖ
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
8
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ، ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو 524ﺣﺎڵەﺗﯽ ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮاوە
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﺳەروﯾﻦ ﺷێﺨﺎﻧﯽ ﻟە ﭼەﻧﺪ ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدووەوە ،ﺗﻮوﺷــﺎرﻧﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﺑە ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ،ﺑەﺗەواوەﺗﯽ ﺗﺮﺳــﯽ ﻟەﺳــەر ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دروﺳﺖ ﻛــﺮدووە ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻛە ﻟە ﻣﺎوەی ﭼەﻧﺪ ﺳــﺎڵێﻜﺪا ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﻟە ﺗﻮوﺷــﺎر ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮاون .ﭘﺰﯾﺸــﻜﺎن رێﻨﻮێﻨﯿﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن دەﻛەن ﺑﯚ ﺧﯚﭘﺎراﺳﺘﻦ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەﻛە. )ش .م .ع( ﺋﺎﻓﺮەﺗێﻜــﯽ ﺗەﻣــەن 35ﺳــﺎڵﯿﯽ ﺷــﺎری ھەوﻟێﺮ ،ﺋەو ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺗﻮوﺷﺎراﻧﯽ ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ،ﻛەﺳﻮﻛﺎرەﻛەی ﺑﺎس ﻟەوە دەﻛەن ،ھەرﭼەﻧﺪ ﻟــە ھەوﻟێﺮ و ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﭼﺎرەﺳەرﯾﯽ ﺑە رێﮕەی دەرزﯾﯽ ﻛﯿﻤﯿﺎﯾــﯽ وەرﮔﺮﺗﻮوە و ﭘﺰﯾﺸﻜﺎن ﺋەوەﯾﺎن ﭘێ راﮔەﯾﺎﻧﺪﺑﻮو ﻛە ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯿەﻛە ﻟە ﺟەﺳﺘەﯾﺪا ﻧەﻣﺎوە ،ﺑەم دواﺟﺎر ﺑەو ھﯚﻛﺎرەوە ﮔﯿﺎﻧﯽ ﻟە دەﺳﺖ دا. ﺑەﭘێــﯽ ﺋﺎﻣــﺎری وەزارەﺗــﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯿﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2014دا ﻟە ﺳەرﺗﺎﺳــەری ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا 813 ﺋﺎﻓﺮەﺗﯽ ﺗﻮوﺷــﺎر ﺑە ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮاون ،ﻛە ﻟە ﺳــەد
ھەزار ﻛــەس ﺑەڕێﮋەی % 29،50
دەﮔﺮێﺘەوە ،ﻟە ﺳﺎڵﯽ 2015دا 524 ﺗﻮوﺷــﺎری ﺷــێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮاوە و رێـــــــــــﮋەی % 19،1دەﮔﺮێﺘــەوە ،ﺑــەم ﻟە ﻣــﺎوەی ﺋەﻣﺴــﺎڵﺪا 379ﺋﺎﻓﺮەﺗﯽ ﺗﻮوﺷــﺎر ﺑە ﺷــێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮاون ﻛە ھەر ﺳەت ھەزار ﻛەس % 13،75دەﮔﺮێﺘەوە. د .ﺳــﺎﻣﯿە ﺟــەﻻل ﭘﺴــﭙﯚڕی ﻧەﺷﺘەرﮔەرﯾﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﺑﯚ ”وﺷە“ی روون ﻛﺮدەوە ،ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ھﯚﺷﯿﺎر ﺑﻦ و زوو زوو ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪەن” ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻟە ھەﻣﻮو ﺳەرە ﻣﺎﻧﮕێﻜﺪا ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪەن، ﻣەرج ﻧﯿﯿە ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەﻛە ﺑەﺧێﺮاﯾﯽ
دەرﺑﻜەوێــﺖ ،ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿەﻛە ﺋەوەﯾە ﺋﺎﻓﺮەﺗەﻛە زوو ھەﺳــﺖ ﺑە ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەﻛە ﻧەﻛﺎت و ﭬﺎﯾﺮۆﺳەﻛە ﺑەﺗەواوەﺗــﯽ ﻛﺎرﯾﮕەری ﻟەﺳــەر داﺑﻨێﺖ“. ﭘﺰﯾﺸﻜﺎن دووﭘﺎت ﻟەوە دەﻛەﻧەوە ﻛە ﺗەﻣەن ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﻛﯽ ﺋەوﺗﯚی ﻟەﺳەر ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەﻛە ﻧﯿﯿە ،ﺑەم ﺑەڕێﮋەﯾەﻛــﯽ زﯾﺎﺗــﺮ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻟە ﺳــەرووی ﺗەﻣەﻧﯽ 40ﺳﺎڵﯿﯿەوە ﺗﻮوﺷﯽ ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ دەﺑﻦ. ﺋەو ﭘﺰﯾﺸــﻜە دەڵێ ،ھﯚﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ
ﺑﯚﻣﺎوەﯾــﯽ ،دواﻛەوﺗﻨﯽ ﺳــﻮڕی ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ،ﺷﯿﺮﻧەدان ﺑە ﻣﻨﺪاڵ ،زۆر ﺧﻮاردﻧﯽ ﺣەﺑﯽ ھﯚڕﻣﯚن ،ﻗەڵەوی، ﺟﮕەرەﻛێﺸــﺎن و ﺧﻮاردﻧــەوە
ﻛﮫﻮوﻟﯿﯿــەﻛﺎن دەﺑﻨــە ھﯚی زوو ﺗﻮوﺷﺒﻮون ﺑە ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ. د .ﻋەدﻧــﺎن ﺳــﺎڵﺢ ﭘﺴــﭙﯚڕی ﻧەﺷﺘەرﮔەری ﮔﺸــﺘﯽ ﺑﯚ ”وﺷە“ ﺑﺎس ﻟە ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨﯽ ﭘﺰﯾﺸــﻜﯽ ﻟەﺑﺎرەی ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ دەﻛﺎت و دەڵێ” ،ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻟــە ﺗەﻣەﻧــﯽ 20ﺗﺎ 40 ﺳــﺎڵﯿﺪا ،ھەرﺳێ ﺳــﺎڵ ﺟﺎرێﻚ ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨﯽ ﭘﺰﯾﺸــﻜﯽ ﺑﻜــەن، ھــەروەك ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨﯽ ﺟﯿﻨــﯽ ﺑــﯚ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﺗﻮوﺷــﺎر ﯾــﺎن ﺋەو ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧەی ﻛەﺳــﻮﻛﺎرﯾﺎن ﺗﻮوﺷﯽ ﺋەو ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿە ﺑﻮون ،ﭘێﻮﯾﺴﺘە“. ﺋــەو ﭘﺰﯾﺸــﻜە دووﭘــﺎت ﻟــەوە دەﻛﺎﺗــەوە ﻛــە ﺋــەو ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧەی دەرﻣﺎﻧﯽ دژە ھﯚڕﻣﯚﻧﯽ ﻣێﯿﻨە وەك )ﺗﺎﻣﯚﻛﺴــﯿﻔﯿﻦ و روﻟﯿﻜﺴﯿﻔﯿﻦ( ﺑــەﻛﺎر دێﻨﻦ ،ﻟە ژێــﺮ ﭼﺎودێﺮﯾﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﺪاﺑﻦ. ﭘﺰﯾﺸــﻜﺎن دووﭘﺎت ﻟــە ﮔﺮﻧﮕﯽ ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﻣەﻣﻚ ﻟەﻻﯾەن ﺧﻮدی ﺋﺎﻓﺮەﺗــﺎن ﺧﯚﯾﺎن دەﻛەﻧــەوە ،د. ﺳــﺎڵﺢ ﻋەدﻧﺎن ﺷێﻮەی ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﻣەﻣﻚ ﺑﯚ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن روون دەﻛﺎﺗەوە، ”ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻣﺎﻧﮕﺎﻧــە ﺟﺎرێﻚ ،دوای ﺣەﻣﺎﻣﻜﺮدن ،دەﺗﻮاﻧﻦ ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﺋﺎوێﻨــە ﺑﻮەﺳــﺘﻦ ،ﺑەدەﺳــﺖ ھەڵﺴــەﻧﮕﺎﻧﺪن ﺑــﯚ ﻣەﻣﻜەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾــﺎن ﺑﻜەن ،ﻛەﺳــەﻛە ﺟﻮان ﺳــەﯾﺮی ﺑــﻜﺎت و ﺑﺰاﻧێﺖ ھﯿﭻ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿەك ﻟــە ﻗەﺑﺎرە و رەﻧﮕﯽ ﭘێﺴــﺘﯽ رووی داوە ﯾﺎن ﻧﺎ ،ﺑﺎﺷﺘﺮ
واﯾە ﺑــە ﭘەﻧﺠەﻛﺎﻧﯽ ﺑەﺷــێﻮەی ﺑﺎزﻧەﯾــﯽ ﻣەﻣــﻚ و ﺑــﻦ ھەﻧﮕڵﯽ ﺑﭙﺸــﻜﻨێﺖ و ﺑﺰاﻧێﺖ ھەﺳــﺖ ﺑە ھﯿــﭻ ﮔﺮێﯿــەك دەﻛﺎت ،ﻟەﻛﺎﺗﯽ ھەﺳﺘﻜﺮدن ﺑە ھەر ﺷﺘێﻜﯽ ﻧﺎﻣﯚ، دەﺑێﺖ ﺑەﺧێﺮاﯾﯽ ﺳەرداﻧﯽ ﭘﺰﯾﺸﻚ ﺑﻜﺎت“. ﺋﺎﻓﺮەﺗﯽ ﺗﻮوﺷــﺎر ﺑە ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ،ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻧﯿﺸــﺎﻧەی ﺗێﺪا دەردەﻛەوێــﺖ ،ﻧﯿﺸــﺎﻧەﻛﺎن ﻟە ﺳەرەﺗﺎی ﺗﻮوﺷﺒﻮون دەرﻧﺎﻛەون و ﺋﺎﻓﺮەﺗەﻛەش ھەﺳــﺖ ﺑە ژاﻧﯽ
ﺷــﻮان ﺗەﺣﺴــﯿﻦ ﺑەرﭘﺮﺳــﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن و ﻟەداﯾﻜﺒﻮوﻧﯽ ﻓێﺮﻛﺎری ﻟە ھەوﻟێﺮ، ﺋﺎﻣﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛەﯾﺎﻧﯽ ﺑﯚ ”وﺷە“ ﺧﺴﺘە روو. ﻟــە ﺳــﺎڵﯽ 2015دا ،ﺣــەوت ھەزار و 752ﻧەﺧﯚش ﺳــەرداﻧﯽ
د .ﻋەدﻧﺎن ﺳﺎڵﺢ ﭘﺴﭙﯚڕی ﻧەﺷﺘەرﮔەری ﮔﺸﺘﯽ:
ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻟــە ﺗەﻣەﻧﯽ 20 ﺗﺎ 40ﺳــﺎڵﯿﺪا ،ھەرﺳێ ﺳﺎڵ ﺟﺎرێﻚ ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﭘﺰﯾﺸﻜﯽ ﺑﻜەن ﺋەو ﮔﺮێﯿە ﻧﺎﻛﺎت ﻛە ﻟە ﺳــﻨﮕﯿﺪا دروﺳــﺖ ﺑــﻮوە ،ﺑــەم وەك د. ﻋەدﻧﺎن ﺳــﺎڵﺢ دەڵــێ” ،ﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﺷــێﻮەی ﻣەﻣﻚ و دەرداﻧﯽ ﺷــﻠە ﻟە ﮔﯚی ﻣەﻣﻚ ﺑەرەﻧﮕﯽ ﺳــﻮور و ﺳﭙﯽ ،ھەﺑﻮوﻧﯽ ﮔﺮێﯿﯽ ﻟﯿﻤﻔﺎوی ﻟەژێــﺮ ھەﻧــﮕڵ ،دەرﻛەوﺗﻨــﯽ ﺧﻮێﻦ ﻟــە ﮔﯚی ﻣەﻣــﻚ ،ﭼﻮوﻧە ژوورەوەی ﮔﯚی ﻣەﻣﻚ ،ﻛﻮﻧﺒﻮون و ﮔﯚڕاﻧﯽ ﭘێﺴﺘﯽ ﻣەﻣﻚ ،ﺧﺮاﭘﯿﯽ ھەﻧﺎﺳــەدان ،ﺑﻮوراﻧــەوە و ﻟــە ﺟﻮوڵەﻛەوﺗﻨﯽ دەﺳﺖ و ﻗﺎچ“ ،ﻟە ﻧﯿﺸﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻜﻦ.
ﺋەو ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﯾﺎن ﻛــﺮدووە، 45ﺗﻮوﺷــﺎری ﺷــێﺮﭘەﻧﺠە ﻧەﺷﺘەرﮔەرﯾﯿﺎن ﺑﯚ ﺋەﻧﺠﺎم دراوە و 14ﺣﺎڵەﺗﯽ ﻧﻮێﯽ ﺷێﺮﭘەﻧﺠەش ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮاوە .ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻟە ﻣﺎوەی ھەﺷﺖ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋەﻣﺴﺎڵﺪا ،ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﭼــﻮار ھــەزار و 922ﻧەﺧــﯚش ﺳــەرداﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛەﯾﺎن ﻛــﺮدووە و 35ﻧەﺷــﺘەرﮔەری ﺋەﻧﺠﺎم دراوە و 19ﺣﺎڵەﺗﯽ ﻧﻮێﯽ ﺷێﺮﭘەﻧﺠەش ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮاوە. د .ﻋەدﻧﺎن ﺳــﺎڵﺢ ﺑﯚ ﺧﯚﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗــﺎن ﻟــە ﺗﻮوﺷــﺒﻮون ﺑــە
ﺷــێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣــﻚ ،ﭼەﻧــﺪ رێﮕەﭼﺎرەﯾــەك دەﺧﺎﺗــە روو، ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨﯽ ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە، ﺷــﯿﺮداﻧﯽ ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﺑە ﻣﻨﺪان، ﺷــﻮوﻛﺮدن ﻟەﻛﺎﺗــﯽ ﺧﯚﯾــﺪا، ﻛەﻣﺨﻮاردﻧــﯽ ﺷــﯿﺮﻧەﻣەﻧﯽ و ﭼەورﯾﯿەﻛﺎن ،داﺑەزاﻧﺪﻧﯽ ﻛێﺸﯽ ﻟەش و وەرزﺷــﻜﺮدﻧﯽ رۆژاﻧە ﻛە ﺑەرێــﮋەی % 10-30ی ﺋەﮔەری ﺗﻮوﺷﺒﻮون ﺑە ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ﻛەم دەﻛﺎﺗەوە. د .ﺧﺎڵــﺲ ﻗــﺎدر ﮔﻮﺗەﺑێــﮋی ﻓەرﻣﯽ وەزارەﺗﯽ ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯿﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن رووﻧﯽ ﻛﺮدەوە ،ﺗەﺷــەﻧەﻛﺮدﻧﯽ ﺷــێﺮﭘەﻧﺠە ﻟــە رۆژھەﺗــﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ﺑەراورد ﺑــە وﺗﺎﻧﯽ ﺋەوروﭘﺎ ،ﺑە راژەﯾەﻛﯽ ﻛەﻣﺘﺮ و ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑەﺗﺎﯾﺒەت، ﺳﺎﻧە ﺷێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ﺑﯚ ھەر 100ھــەزار ﻛەس ﻟــە ڕەﮔەزی ﻣێﯿﻨە 25ﺗﺎ 30ﻛەس رووﺑەڕووی ﺋەم ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿە ﺑﻮوﻧەﺗەوە. ﺋەو ﺑە ”وﺷە“ دەڵێ” ،زﯾﺎدﺑﻮوﻧﯽ ﺷــێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣەﻣﻚ ﺑــﯚ ﻻﯾەﻧﯽ ﺑﯚﻣﺎوەﯾــﯽ و ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧــﯽ دەرﻣــﺎن ﺑەﺑــێ راوێﮋﻛــﺮدن ﺑە ﭘﺰﯾﺸــﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ،ﺑەرﻛەوﺗﻨﯽ ﺋەﮔــەری ﺗﯿﺸــﻜەﻛﺎﻧﯿﺶ دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ﮔــﺮێ زﯾﺎﺗــﺮ دەﻛﺎت ،ﺑەم ﻗەڵەوی و ھﯚﻛﺎرە ﺑﯚﻣﺎوەﯾﯿﯿــەﻛﺎن ،ﻓﺎﻛﺘــەری ﺳەرەﻛﯿﻦ ﺑﯚ ﺗﻮوﺷﺒﻮوﻧﯽ ﮔەﻧﺠﺎن ﻟە ﺗەﻣەﻧێﻜﯽ ﺑﭽﻮوﻛﺘﺮدا“.
ﺋﺎوارەﻛﺎن ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﺗەﻧﻦ
ﺋﺎوارەﻛﺎن دوو ﺋەوەﻧﺪەی ﻧەﺧﯚﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎن ﭼﺎرەﺳەر وەردەﮔﺮن وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﭼﻮاس ﺧﺎﻟﯿﺪ ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛە ﺑڕە ﭘﺎرەی ﻣﺎﻧﮕﺎﻧەی ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻣﯿــﺮی ﻧەھێﺸــﺘﻮوە و % 40ی ﭘــﺎرەی ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑــە ﻛڕﯾﻨــﯽ دەرﻣﺎﻧﯽ ﻛەم ﻛﺮدووەﺗەوە ،زۆری ژﻣــﺎرەی ﺋﺎوارەﯾــﺶ ،ﺧەرﯾﻜە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎن دەﺗەﭘێﻨێــﺖ. ﺋەﮔەرﭼﯽ ﻋێﺮاق ﺳــﺎﻧە ﺑەﺷە دەرﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻧێﺮێﺖ، ﺑــەم ڕەﻧﮕــە زﯾﺎﺗﺮ ﻟــەو ﺑڕە ﻟە ﺋﺎوارەﻛﺎن ﺧەرج ﺑﻜﺮێﺘەوە. ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘڕن ﻟــە ﻧەﺧﯚش، ﺑەدەﮔﻤــەن ﻗەرەوێڵەﯾــەك دەﺑﯿﻨﯿﺘەوە ﻧەﺧﯚﺷــێﻜﯽ ﻟەﺳەر ﭘﺎڵ ﻧەﻛەوﺗﺒێــﺖ .دەڵێﯽ ﺧەڵﻚ ھەﻣــﻮوی ﺑەﯾەك ﺟــﺎر ﻧەﺧﯚش ﻛەوﺗﻮون و ﺷــﺎر ﻛەﺳﯽ ﺳﺎﻏﯽ ﺗێﺪا ﻧەﻣﺎوە .ﺗﺎ ﻧەﺧﯚﺷێﻚ دەڕوا، دووان ﺟێﯽ دەﮔﺮﻧەوە .ﻛﺎرﻣەﻧﺪان و ﭘﺰﯾﺸــﻜﯽ ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧە ،ھەر ﺑە وەﻣﺪاﻧەوەی ﻧەﺧﯚش ڕادەﮔەن. ﻟەﻧێﻮ ﺋەو ھەﻣﻮو ﻧەﺧﯚﺷــﺎﻧەدا، ژﻣﺎرەی ﺋﺎوارەﻛﺎن دوو ﺋەوەﻧﺪەی ﻧەﺧﯚﺷــەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﺧــﯚن ،ﺋەوان
ﻛە ﻟە ﺗﺮﺳــﯽ ﮔﯿﺎﻧﯿــﺎن ﭘەﻧﺎﯾﺎن ﺑــﯚ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھێﻨــﺎوە و ﻟە ﻧێﻮ ﺷــﺎرەﻛﺎن ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﻦ ،ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎن ﭼﺎرەﺳــەر وەردەﮔﺮن. ﺋێﺴــﺘە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﺟﺎران ،ﺧەڵﻜﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﻛە ﮔﯿﺮﻓﺎﻧﯿــﺎن ﺑەﺗﺎڵە ،ﺑﯚ ﭼﺎرەﺳــەر ڕوو ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﯿەﻛﺎن دەﻛەن .ﺋەوەش دەرﻣﺎﻧﯽ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎن ﺗﺎ ﺋﺎﺳﺘێﻚ ﻛەم ﻛﺮدووە ﻛە زۆرﯾﻨەی ﺋــەو دەرﻣﺎﻧﺎﻧــەی ﺑــﯚ ﻧەﺧﯚش دەﻧﻮوﺳﺮێﻦ ،دەﺑێﺖ ﻟە دەرەوەی ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛﺎن ﺑێﻨە ﻛڕﯾﻦ. ﻛﺎﺗێﻚ ﭼەﻧﺪ دەﻗەﯾەك ﻟە ﺑەردەم ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی ﻓﺮﯾﺎﻛەوﺗﻨــﯽ ﻧﺎوەﻧــﺪی ھەوﻟێــﺮ ﭼــﺎوەڕێ ﻣﺎﯾﻨەوە ،ﭼەﻧﺪ ﻛەﺳێﻚ ﺑەﭘەﻟە و ﺑە ﻛﺎﻏەزی ﭘﺰﯾﺸــﻜەوە دەھﺎﺗﻨە دەرەوە ،ﺗــﺎ زوو دەرﻣــﺎن ﺑــﯚ ﻧەﺧﯚﺷــەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻓﺮﯾﺎ ﺑﺨەن .ﻟە ﺑەراﻣﺒەرﯾﺸــﺪا ﭼەﻧﺪان ﻧەﺧﯚش ﺧﯚﯾــﺎن ﺑــە ژووردا دەﻛــﺮد، زۆرﺑەﯾــﺎن ﺑە ﻋەرەﺑــﯽ ﻟەﮔەڵ ﭘﺎﺳەواﻧەﻛﺎن دەدوان. ﺑەﭘێﯽ ﺋﺎﻣﺎری ﺋەو ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﯾە، ﺋێﺴــﺘە ڕۆژاﻧــە زﯾﺎﺗﺮ ﻟــە 700 ﻧەﺧــﯚش ﺳــەرداﻧﯽ دەﻛﺎت و
ﻟەﺳــەر ﺋەو ﺑﻨەﻣﺎﯾە ،ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە 21 ھەزار ﻧەﺧﯚش ﭼﺎرەﺳەری ﺗێﺪا وەردەﮔﺮن .ﺋەوە ﻟــە ﻛﺎﺗێﻜﺪاﯾە ﺋەو ژﻣﺎرەﯾە ﻟــە ﺑەرزﺗﺮﯾﻦ ﻛﺎﺗﯽ ﺑەر ﻟە ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ و ﺷەڕی داﻋﺸﺪا ،ڕۆژاﻧە 330ﻧەﺧﯚش زﯾﺎﺗﺮ ﻧەﺑﻮوە .ﺟﺎران ﻛە ﺑە ﻣﺎﻧﮕێﻚ دوو ھەزار ﻧەﺧﯚش ﻟەو ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﯾە ﻧەدەﺧەوێﻨــﺮا ،ﺋێﺴــﺘە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﭘێﻨﺞ ھەزار ﻧەﺧﯚش ﻧﻮوﺳــﺮاوی ﻣﺎﻧەوەﯾﺎن ﺑﯚ دەﻛﺮێﺖ. ﺋــﺎدەم ﺳــەﯾﺪ ﻣەﺣﻤــﻮود ﻛﺎرﮔێڕﯾــﯽ ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی ﻓﺮﯾﺎﻛەوﺗﻨــﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ھەوﻟێﺮ ،ﺋﺎﻣﺎژە ﺑە ﻛەﻣﯿﯽ دەرﻣــﺎن ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛەﯾﺎن دەﻛﺎت و ڕای دەﮔەﯾەﻧێ ،ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﺗەﻧﯿــﺎ % 20ی ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯽ دەرﻣــﺎن ﺑﯚ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛەﯾﺎن داﺑﯿــﻦ دەﻛﺮێــﺖ .ﻟــە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ژﻣﺎرەی ﺳەرداﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟەوﭘەڕﯾﺪاﯾــە .ﺋــەوەش ﺗەﻧﯿــﺎ ﻧەﺧﯚﺷــﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﻧﯿﻦ .ﺑﯚ ”وﺷە“ دەڵێ” ،ﺑەﭘێﯽ داﺗﺎﻛﺎن ،ژﻣﺎرەی ﺋﺎوارە دوو ﺋەوەﻧﺪەی ﻧەﺧﯚﺷــﯽ ﻧﺎوﺧﯚن“. ﺋــەوە ﻧﻤﻮوﻧەﯾەﻛــە ﻟــە دۆﺧﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن
ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاق ﺗەﻧﯿﺎ % 45ی ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ دەرﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻧێﺮێ
ﺑە ﮔﺸــﺘﯽ و دﻛﺘﯚر ﺧﺎڵﺲ ﻗﺎدر ﮔﻮﺗەﺑێﮋی وەزارەﺗﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯽ، ﻟەﮔــەڵ ﺋــەوەی ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑــە ﻛەﻣﯿﯽ دەرﻣﺎن ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﯿەﻛﺎن دەﻛﺎت ،ﺑەم ﺑﯚ ”وﺷــە“ ڕای دەﮔەﯾەﻧێ ”ﺋەو ﺟﯚرە دەرﻣﺎﻧﺎﻧەی زۆر ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻓﺮﯾﺎﻛەوﺗﻦ ھەﺑﻦ ،داﺑﯿﻨﻤﺎن ﻛﺮدوون“. ﺧﺎڵــﺲ ﻗــﺎدر ،ھــﯚی ﻛەﻣﯿﯽ دەرﻣﺎﻧــﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎن، ﻟەﻻﯾەك ﺑــﯚ ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯽ دەﮔەڕێﻨێﺘــەوە ﻛــە دەﺳــﺘﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑەﺳــﺘﻮوە و دەڵێ، ”ﺟﺎران ﻣﺎﻧﮕﺎﻧــە 10ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨﺎر ﺑــﯚ ﻛڕﯾﻨــﯽ دەرﻣــﺎن ﺗەرﺧﺎن دەﻛﺮا ،ﺑەم ﺋێﺴﺘە ﺗەﻧﯿﺎ ﺷەش ﻣﻠﯿــﺎر دﯾﻨــﺎر ﺑﯚ ھەﻣــﻮو ﺑﻨﻜە
ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧە، ﺋەوەﯾﺶ ﺑە ﺑﺎﺷــﯽ ﻧﺎدرێﺖ و دوا دەﻛەوێﺖ“. ﻟەﻻﯾەﻛﯽ ﺗﺮﯾﺸــەوە ﺑﯚ ﺋەو ژﻣﺎرە زۆرەی ﺋــﺎوارە دەﮔێڕێﺘــەوە و رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ”ﻧﺰﯾﻜــەی دوو ﻣﻠﯿــﯚن ﺋﺎوارە ﻟـــــــــــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﻦ% 80 ،ﯾــﺎن ﻟــە ﺷــﺎرەﻛﺎن ﺟێﮕﯿﺮ ﺑﻮون و ڕۆژاﻧە ﺳەرداﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛﺎن دەﻛەن و ﻋێﺮاﻗﯿﺶ ﭘﺸﺘﮕﻮێﯽ ﺧﺴﺘﻮون و ھﯿﭽﯿﺎن ﺑﯚ ﻧﺎﻧێﺮێﺖ“. ھەرﭼەﻧﺪە ﺋﺎﻣﺎری دروﺳﺖ ﻧﯿﯿە، ﺑــەم دﻛﺘﯚر ﺧﺎڵﺲ ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ،ﺑــە ﺑــەراوردی ﺟﺎران، ﺳەرداﻧﻜەراﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛﺎن، % 45زﯾﺎدی ﻛﺮدووە و ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ھﺎوﻛﺎرﯾــﯽ ڕێﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﯿــﺶ
دەڵــێ” ،ھﺎوﻛﺎرﯾــﯽ ڕێﻜﺨﺮاوە دﻧﯿﺎﯾﯿﯿەﻛﺎن ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﻛەﻣﭙەﻛﺎﻧە ﻛە ﺋەوﯾﺶ % 100ﻧﯿﯿە“. ﺋەﮔەرﭼــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێﺮاق ﺑەﺷــە دەرﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن وەك ﺧﯚی دەﻧێﺮێﺖ ،ﺑەم ﮔﻮﺗەﺑێﮋی وەزارەﺗﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯽ دەڵێ” ،ﺋەو ﺑــڕەی ﻋێﺮاق ﺑﯚﻣــﺎن دەﻧێﺮێﺖ، ﺗەﻧﯿﺎ % 45ی ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧە“ .ﺑﯚﯾە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﺑەﺷــەﻛەی ﻟە ﻋێــﺮاق و ﺑەو ﺑڕە ﭘﺎرەﯾەی ﺑــﯚ ﻛڕﯾﻨﯽ دەرﻣﺎﻧﯽ داﻧــﺎوە ،دەرەﻗەﺗــﯽ ﻟێﺸــﺎوی ﻧەﺧﯚﺷــەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎﯾەت .ﺑە ﺑڕوای دﻛﺘﯚر ﺧﺎڵﺲ ﺋەو ﺷەش ﻣﻠﯿﺎرەی ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﺑﯚ ﻛڕﯾﻨﯽ دەرﻣﺎن دەدرێﺘە وەزارەﺗــﯽ ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ ،ﺋەﮔەر ﺑﻜﺮێﺘــە ﺳــێ ﺋەوەﻧــﺪە ،ڕەﻧﮕە
ﺑﻜەوﻧەوە ﺳەر ﺳﻜە و دەڵێ” ،ﻟە داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ دەرﻣﺎﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿە درێﮋﺧﺎﯾەﻧەﻛﺎن ،ﮔﺮﻓﺘﻤﺎن زۆرە“. ﺋێﺴــﺘە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟەﻧﺎو ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯿﺪاﯾە ،ڕەﻧﮕە ﺋــەو داواﯾــەی ﮔﻮﺗەﺑێﮋەﻛــەی وەزارەﺗــﯽ ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ ﺧەون ﺑێــﺖ و ﻟــە ﻛﯚﻧﯿﺸــەوە ﻛﻮرد ﮔﻮﺗﻮوﯾەﺗﯽ“،ﺑــەڕە ﻟە ﺗەﻧﻜﯿﯿەوە دەدڕێﺖ“ .ﺑەر ﻟە ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ، ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﯿەﻛﺎن زۆرﺑەی ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﻧەﺧﯚﺷەﻛﺎﻧﯽ داﺑﯿﻦ دەﻛﺮد و ﻧەﺧﯚﺷێﻜﯽ ﻛەم ﺳــەرداﻧﯽ دەﻛﺮد ،ﻛەﭼﯽ ﺋێﺴﺘە ﻛــە ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻣﻮوﭼەی ﻓەرﻣﺎﻧﺒەراﻧﯽ ﺑﯚ ﻧﺎدرێﺖ، ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺧەرﯾﻜە ژﻣﺎرەی زۆری ﻧەﺧﯚش دەﯾﺘەﭘێﻨێﺖ.
ﻛﭽﺎﻧﯽ ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿەﻛﺎن ﻟەژێﺮ ﻓﺸﺎری ﺗﻮﻧﺪان ﻛﻮڕاﻧﯽ ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿەﻛﺎن ﻟە ﻛﭽﺎن ﺋﺎزادﺗﺮن
ﭼەﻧﺪﯾﻦ ﺷﺖ“. ﯾەﻛێﻚ ﻟــە ﻛﺎرە ﻗەدەﻏەﻛﺮاوەﻛﺎن ﻟــە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧــﺪا، ﺟﮕەرەﻛێﺸــﺎﻧە و ﺋﺎرەزوو دەڵێ، ”ﺑە ھﯿﭻ ﺷــێﻮەﯾەك ﺑﯚﻣﺎن ﻧﯿﯿە ﻟە ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ﺟﮕەرە ﺑﻜێﺸﯿﻦ، ﭼەﻧﺪﯾــﻦ ﻛﭽﻤــﺎن ﻟەﻻﯾــەن ﺑەڕێﻮەﺑەراﻧﯽ ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەوە ﻟێﭙﺮﺳــﯿﻨەوەﯾﺎن ﻟەﮔەڵ ﻛﺮاوە و ﺳەرزەﻧﺸﺖ ﻛﺮاون ﻟەﺳەر ﺋەوەی ﺟﮕەرەﯾﺎن ﻛێﺸﺎوە“. ﯾﺎرﯾــﺪەدەری ﺳــەرۆﻛﯽ زاﻧﻜﯚی ﺳــەﺣەدﯾﻦ ﻟەﺑــﺎرەی ﺋــەو ﺑڕﯾــﺎرەی ﻛە دەﺑێــﺖ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﻛﭻ ﭘێﺶ ﺗﺎرﯾﻜﯽ ﺋێﻮارە ﺑﯚ ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎن ﺑﮕەڕێﻨەوە ،دەڵێ، ”ﺋەو ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧــە ﺋەﻣﺎﻧەﺗﻦ و ﻟەژێﺮ ﺳــێﺒەری زاﻧﻜﯚ دەﻣێﻨﻨــەوە ،ﻟە ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﺋێﻤەﺷﺪا ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﯿﯿە ﻛﭽﺎن ﺑە ﺷەو ﻟە دەرەوە ﺑﻤێﻨﻨەوە،
ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺑــﺎوك و داﯾﻚ و ﺑﺮاﯾﺎن ﺋﺎﮔەدار ﻧﯿــﻦ زاﻧﻜﯚ ﺑە رۆڵﯽ ﺋەوان ھەڵﺪەﺳﺘێﺖ و رێﮕەﯾﺎن ﭘێ ﻧﺎدات ﺷــەوان ﺑﭽﻨە دەرەوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟە ﻛﻮردەوارﯾــﺪا ﺑــﺎب و ﺑﺎﭘﯿﺮاﻧﻤﺎن زۆرﺟﺎر ﭘێﯿﺎن واﺑﻮوە ﺑﯚ ﻛﻮڕاﻧﯿﺶ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﯿﯿە ﺷەوان ﻟە دەرەوە ﺑﻦ“. ﯾﺎردەدەرەﻛەی ﺳەرۆﻛﯽ زاﻧﻜﯚی ﺳــەﺣەدﯾﻦ زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ، ”ﺟﮕەرەﻛێﺸــﺎن ﺑــﯚ ﻛــﻮڕان و ﻛﭽﺎﻧﯿﺶ ﻟە ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎن ﻗەدەﻏەﯾە ،ھەر ﻛەﺳێﻜﯿﺶ ﺟﮕەرە ﺑﻜێﺸــێﺖ ،ﺟﺎری ﯾەﻛــەم ﺑﺎﻧﮓ دەﻛﺮێــﺖ و ﺳــەرﻛﯚﻧە دەﻛﺮێﺖ، ﺋەﮔــەر دووﺑﺎرەی ﻛــﺮدەوە ،ﺋەوا ﻟێﭙﺮﺳﯿﻨەوەی ﻟەﮔەڵﺪا دەﻛﺮێﺖ، ﺑەم ھەﻧﺪێﻚ ﻗﻮﺗﺎﺑــﯽ ﺑە ﻧﮫێﻨﯽ ﺟﮕەرە دەﻛێﺸــﻦ ،ﺋەوە زﯾﺎن ﺑە ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯿﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەﮔەﯾەﻧێﺖ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮێ ﻛﯚﻧﺘڕۆڵ ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺑەم
ﻣﺎدەی ﻛﮫﻮول ﺑە ھەﻣﻮو ﺷێﻮەﯾەك ﻗەدەﻏەﯾــە و ھــەر ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەك ﻟە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ﺑﯿﺨﻮاﺗــەوە ،ﺑە ﺗﻮﻧــﺪی ﻟێﭙﺮﺳــﯿﻨەوەی ﻟەﮔەڵﺪا دەﻛەﯾﻦ و ﻟە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﺶ دەری دەﻛەﯾﻦ“. ﻛەﭼﯽ ﻟــە ﺑەراﻣﺒــەردا ”ﻋﻮﻣەر“ دەڵێــﺖ” ،ﻛــﻮڕان ﺗــﺎ ﺋﺎﺳــﺘێﻚ ﺋﺎزادﺗــﺮن ،ﺟﮕــەرە ﺑــﯚ ﺋێﻤــە ﻗەدەﻏــە ﻧﯿﯿە ،ﺑــەم ﺧﻮاردﻧەوە ﻛﮫﻮوﻟﯿﯿــەﻛﺎن ﻗەدەﻏــەن ،ﻟــە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗﺪا ﺋەواﻧەی دەﺧﯚﯾﻨەوە ﻟەﻧﺎو ﺧﯚﻣﺎﻧﺪا رێﻚ ﻛەوﺗﻮوﯾﻦ و ﺑە ﻧﮫێﻨﯽ دەﺧﯚﯾﻨــەوە ﺑەﺑێ ﺋەوەی ﺗەﻧﺎﻧەت ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﻟە ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛەﻣﺎﻧﺪا ﺑﺰاﻧﻦ“. ﺗێﺒﯿﻨــﯽ /ﻧــﺎوی ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿــەﻛﺎن ﺧﻮازراوە
”ﺧﯚ ﺣەﻣەﻗەدۆی ﻣﻮوﺳڵ ﻧﯿﻢ“ ﻟە ﭼﯿﯿەوە ھﺎﺗﻮوە؟ ﻣﺎڵﺒﺎﺗﯽ ﺣەﻣەﻗەدۆ ﺧﺎﻧەوادەﯾەﻛﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯽ ﻧﺎﺳﺮاوی ﻣﻮوﺳڵ ﺑﻮون و ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ھەژاران ﺟﯿﺎ ﻧەﻛﺮدووەﺗەوە ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﺷﺎرەواﻧﯿﺶ ﺑﻮوە.
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﻣﺎﻣەﯾﺎرە ﺋەﺣﻤەد زۆر رﺳﺘە و ﺋﯿﺪﯾﯚم ﻟە ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﻛﻮردەوارﯾﺪا ﺑەﻛﺎر دەﺑﺮێﻦ ،ھەرﯾەك ﻟەواﻧە ﺑﯚ ﺷﻮێﻦ و ﻣەﺑەﺳﺘێﻜﯽ دﯾﺎری ﻛﺮاوە ،ﯾەﻛێﻚ ﻟەو رﺳﺘﺎﻧە )ﺧﯚ ﺣەﻣەﻗەدۆی ﻣﻮوﺳﻸ ﻧﯿﻢ ﯾﺎﺧﯚ ﻧﯿﺖ(ـــە ،ﻛەﺳێﻚ وا دەڵێﺖ ،ﺋەﮔەر داﺧﻮازی زۆر ﺷــﺘﯽ ﻟێ ﺑﻜﺮێﺖ و ﭘﺎرەی زۆری ﺑﻮێﺖ ،ﺋەو رﺳــﺘەﯾە دەڵێﺖ ،واﺗــە وەك ﺣەﻣە ﻗەدۆ دەوڵەﻣەﻧﺪ ﻧﯿﯿە ﺗــﺎ ﺑﺘﻮاﻧێﺖ ھەﻣﻮو ﺷــﺖ داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺎت .ﺑە ﺟﯚرێﻜﯽ ﺗﺮ ،ﺣەﻣە ﻗــەدۆ ﺋەوەﻧﺪە دەوڵەﻣەﻧﺪ ﺑﻮوە ،ھەرﭼﯿﯿەﻛﯽ وﯾﺴــﺘﺒێﺖ ،ﺑە ھەر ﻧﺮﺧێــﻚ ﺑﻮوﺑێﺖ ،ﻛڕﯾﻮﯾەﺗﯽ و ﻛﺮدووﯾەﺗﯽ .ﻟەو رووەوە ”وﺷــە“ ﺑەدوای رﺳــﺘەﻛە و ﺋەو ﻛەﺳە و ﻣﺎڵﺒﺎﺗەﻛەﯾﺪا ﭼﻮوە. ﻣێﮋووﻧﻮوس و ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎی زاﻧﻜﯚ ﺋەزھەر ﻋﻮﺑێﺪی ،ﻟە ﻧﻮوﺳــﯿﻨێﻜﺪا ﻟەﺑــﺎرەی ﻣێﮋوو و ﻛەﺳــﺎﯾەﺗﯽ و ﺑﻨەﻣﺎڵە ﺑەﻧﺎوﺑﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳــڵ، ﻟەﺑــﺎرەی ﻣﺎڵﺒﺎﺗــﯽ ﺣەﻣەﻗەدۆوە دەﻧﻮوﺳــێﺖ :ﻣﺎڵﺒﺎﺗﯽ ﺣەﻣەﻗەدۆ، ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾەﻛﯽ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻮون ،ﺑﺮﯾﺘﯽ ﺑﻮون ﻟە ﻣﺤەﻣــەد )ﺣەﻣە( ﻛﻮڕی ﻋەﺑﺪوﻟﻘﺎدر )ﻗەدۆ( ﻛﻮڕی ﻣﺴﺘەﻓﺎ ﻗەﺳﺎﺑﺒﺎﺷــﯽ ،ﻋەﺑﺪو ﻛﻮڕﯾەﺗﯽ و ﺧﺎوەﻧــﯽ ﺧﺎﻧﯽ ﺣەﻣەﻗەدۆﯾە ﻟە دەرﮔەی ﺳەرای ﻣﻮوﺳڵ .ھەروەھﺎ ﺗﯚﻓﯿﻖ ﺣەﻣەﻗەدۆﯾــﺶ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻮوە .ﻛﻮڕەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺑﺮﯾﺘﯽ ﺑﻮون ﻟــە ﻋەﺑﺪوﻟﺒﺎﻗــﯽ ،ﻋەﺑﺪوﻟﻌەزﯾﺰ ﻋەﺑﺪوﻟﻤەﺟﯿــﺪ ﺣەﻣەﻗــەدۆی ﻛــﻮڕەزای ﻛــە ﺑﺎزرﮔﺎﻧێﻜــﯽ ﭘﺎﻛﺪەﺳﺖ و ﻧﺎوازە ﺑﻮوە ،ﺋﯿﺪرﯾﺲ ﺗﯚﻓﯿﻖ ﺣەﻣەﻗەدۆی ﻛﻮڕەزاﯾﺸــﯽ ﭘﺎرێــﺰەر ﺑــﻮوە ،دواﺗــﺮ ﺑﻮوەﺗــە ﺳەرۆﻛﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯿﯽ ﻣﻮوﺳڵ و ﭼەﻧﺪ ﭘﯚﺳﺘێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺸﯽ ﻟەو ﺷﺎرە وەرﮔﺮﺗﻮوە .ھەروەھــﺎ ﻧەوەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾﺸــﯽ ﺑﺮﯾﺘﯽ ﺑﻮون ﻟە ﺋەﻧﺪازﯾﺎر
ﺋەﯾﺎد ﺳــﺪﯾﻖ ﺣەﻣەﻗەدۆ ،دﻛﺘﯚر زوھێﺮ ﺳﺪﯾﻖ ﺣەﻣەﻗەدۆ و دﻛﺘﯚر ﺑەﺷﺎر ﺳﺪﯾﻖ ﺣەﻣەﻗەدۆ. ﺑﯚ ﯾەﻛەم ﺟﺎر ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠﯿﺎن ﺑﺮدە ﻣﻮوﺳڵ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1919ـــﺪا ،ﺧﺎﻧەوادەی ﺣەﻣەﻗەدۆ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠﯿﺎن ﺑﺮدووەﺗە ﻣﻮوﺳڵ و ﺟێﯽ ﺳەرﻧﺞ و ﺗێڕاﻣﺎﻧﯽ ﺧەڵــﻚ ﺑــﻮوە ،ﺟﯚرەﻛەﯾﺸــﯽ ”ﻓــﯚرد“ی ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾــﯽ ﺑــﻮوە، دواﺗﺮ ﺋــەوە ﭘەرەی ﺳــەﻧﺪووە و ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1924ـــﺪا ﻓەرﻣﺎﻧﮕەی ھﺎﺗﻮﭼﯚ داﻣــەزراوە و ژﻣﺎرەﺑەﻧﺪی ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠەﻛﺎن ﻛﺮاوە. ﺧﺎوەﻧﯽ ﭼەﻧﺪان ﺷﻮێﻨﯽ ﻧﺎﺳﺮاو و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑﻮون دﻛﺘﯚر ﺋﯿﺒﺮاھﯿــﻢ ﺧەﻟﯿﻞ ﻋەﻻف ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎی زاﻧﻜــﯚی ﻣﻮوﺳــڵ، ﻟەﺑــﺎرەی ﻣﺎڵﺒﺎﺗــﯽ ﺣەﻣەﻗەدۆی ﻣﻮوﺳــڵەوە ،ﻟــە ﻧﻮوﺳــﯿﻨێﻜﯽ ﺑەڵﮕەﻧﺎﻣەﯾﯿــﺪا ﺋــەوە دەﺧﺎﺗــە روو :ﺣەﻣەﻗــەدۆ ،ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾەﻛــﯽ
رەﺳــەﻧﯽ ﻧﺎﺳــﺮاوی ﻣﻮوﺳڵﻦ ،ﻟە ﮔەڕەﻛــﯽ )ﺑﺎﺑﻮﻟﻨەﺑﯽ-ﺟەرﺟﯿﺲ( ﻧﯿﺸــﺘەﺟێ ﺑﻮوﻧە ،ﻟەﻻی دەﺳﺘە ڕاﺳــﺘﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ،ﺧێﺰاﻧەﻛە ﻟە رۆڵەﻛﺎﻧﯽ ”ﻣﺤەﻣەد )ﺣەﻣە( ﻛﻮڕی ﻋەﺑﺪوﻟﻘﺎدر )ﻗەدۆ(ـــﯽ ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﻗەﺳﺎب ﺑﺎﺷﯽ“ن ،ﺧﺎوەن ﺳەروەت و ﺳﺎﻣﺎﻧێﻜﯽ زۆر ﺑﻮون ،ﻟەواﻧە ﺧﺎﻧﯽ ﺣەﻣــﯚ ،ﻣﺰﮔەوﺗــﯽ ﺣەﻣەﻗەدۆ، ﻋەﻟــﻮەی ﺗــﺎزە ﻟــە ﺑﺎﺑﻮﻟﺘــﻮب، ﺑﺎزرﮔﺎﻧــﯽ ﮔەورە ﺑــﻮون ﻟە ﻧێﻮان
ﻣﻮوﺳــڵ و ﺳــﻮورﯾﺎدا .دﯾﺎرﺗﺮﯾﻦ ﻛەﺳــﯽ ﺧﺎﻧەوادەﻛەﯾﺎن ،ﻋەﺑﺪو ﻛﻮڕی ﺣەﻣەﻗەدۆ ﺑــﻮوە ،ﺧﺎوەن ھەژﻣﻮوﻧێﻜــﯽ زۆری ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮوە ﻟە ﺳەردەﻣﯽ ﺣﻮﻛﻤﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا ﻟە ﻣﻮوﺳڵ. ھەروەھــﺎ ﻋەﺑﺪوﻟﺒﺎﻗﯽ و ﺋﯿﺪرﯾﺲ ﻟە ﻧﺎﺳــﺮاواﻧﯽ ﺑﻨەﻣﺎڵەﻛــە ﺑﻮون، ﻋەﺑﺪوﻟﻌەزﯾــﺰ ﻋەﺑﺪوﻟﻤەﺟﯿــﺪ ﺣەﻣەﻗەدۆ ،ﺋەﻧﺪاﻣﯽ دەﺳــﺘەی ﮔەﻧﺠﺎﻧﯽ ﻣﺴــﻮڵﻤﺎﻧﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳڵ و
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﺷێﻨێ ﺷێﺮزاد ﻛﭽە ﺧﻮێﻨﺪﻛﺎرێﻜﯽ ﺧەڵﻜﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯿﯿە و ﺑﯚ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ زاﻧﻜﯚﯾﯽ ﺳێ ﺳﺎڵ ﻟە ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ﻟــە ھەوﻟێﺮ ﻣﺎوەﺗەوە ،ﺑە ”وﺷــە“ دەڵــێ” ،ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛەی ﺋێﻤە ،ھﺎوﺷــێﻮەی ﮔﺮﺗﻮوﺧﺎﻧەﯾە، ﺑﮕﺮە ﺋــەو ﻛــﯚت و ﺑەﻧﺪاﻧەی ﻟە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛەﻣﺎﻧــﺪا ھەن، ﻟە ﮔﺮﺗﻮوﺧﺎﻧەﯾﺸــﺪا ﻧﯿﯿە ،ﻟەﮔەڵ ﺗﺎرﯾﻜﯽ ﺋێﻮارە ،دەﺑێﺖ ﺧێﺮا ﺧﯚﻣﺎن ﺑﮕەﯾەﻧﯿﻨــەوە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ، ﺗەﻧﺎﻧــەت ﺟــﺎری وا ھەﯾــە ﻟــە وەرزی زﺳــﺘﺎﻧﺪا ،ﻧﺎﭼﺎر دەﻛﺮێﯿﻦ زووﺗﺮ ﻟە ﺳــەﻋﺎت ﭘێﻨﺠﯽ ﺋێﻮارە ﺑﮕەڕێﯿﻨەوە“. ﺷــێﻨێ زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﺋێﻮاراﻧﯿﺶ ﭼﺎودێــﺮی ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛە دێــﺖ و ھەﻣﻮوﻣــﺎن دەژﻣێﺮێﺖ، ﻛەﺳﻤﺎن ﺑﯚﻣﺎن ﻧﯿﯿە ﯾەك ﺷەو ﻟە ﺷﻮێﻨێﻜﯽ ﺗﺮ ﺑﻤێﻨﯿﻨەوە و ﻧﺎﭼﺎرﯾﻦ ﺑﮕەڕێﯿﻨــەوە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾــﯽ
ﻛــە ﺋەﻣە ﻟــە ﺟﯿﮫﺎﻧــﺪا ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﮔﺮﺗﻮوﺧﺎﻧەﻛﺎﻧﺪا ھەﯾە“. زاﻧﻜﯚی ﺳــەﺣەدﯾﻦ ﻟە ھەوﻟێﺮ 32ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ھەﯾە ،ﺟﮕە ﻟە دوو ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ﮔەورەﯾەی ﻛﭽﺎن و ﻛــﻮڕان ﻛــە ﯾەﻛەﻣﯿﺎن ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ 18ی ﺷــﻮﺑﺎت و دووەﻣﯿﺎن ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ﺷەھﯿﺪ ﺷــەﻛەوﺗە ،ﺑە ﺗێﻜڕای ﮔﺸــﺘﯽ ﻧﺰﯾﻜەی ھەﺷــﺖ ھــەزار ﻗﻮﺗﺎﺑﯽ ﻟە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ زاﻧﻜﯚی ﺳەﺣەدﯾﻦ دەﻣێﻨﻨەوە. ﺑەﮔﻮﺗــەی د .ﺳــەﻋﺪو ﻋەﺑﺎس ﯾــﺎردەدەری ﺳــەرۆﻛﯽ زاﻧﻜﯚی ﺳــەﺣەدﯾﻦ ﺑــﯚ ﻛﺎروﺑــﺎری ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن ،ﺑــﯚ ﻣﺎﻧەوەی ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن ﻟە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا ،ﭼەﻧﺪ ﻣەرﺟێﻚ ھەﯾــە ،دەﺑێﺖ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯽ زاﻧﻜﯚﻛەﯾﺎن ﺑێﺖ و ﻟە ھﺎوﯾﻨﯿﺸــﺪا ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎن دادەﺧﺮێﻦ، ﺟﮕــە ﻟــە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﯽ
9
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﺋەھﻤەد ﻛەﯾﻔﯽ ھەرﭼەﻧﺪ ﺑەرﭘﺮﺳﺎﻧﯽ زاﻧﻜﯚی ﺳەﺣەدﯾﻦ دووﭘﺎت ﻟەوە دەﻛەﻧەوە ﻛە رێﻨﻤﺎﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎن ﺑەﺳەر ﻛﭽﺎن و ﻛﻮڕاﻧﺪا وەك ﯾەك ﺟێﺒەﺟێ دەﻛﺮێﻦ ،ﺑەم ﻟە ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮڕاﻧﺪا، ﺋﺎزادﯾﯿەﻛﯽ زﯾﺎﺗﺮ و ﻟە ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﭽﺎﻧﺪا رێﻮﺷﻮێﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪی ﭼﺎودێﺮی و ﻟێﭙێﭽﯿﻨەوە ھەﯾە.
ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﻛﻮردی رۆژاﭬﺎ و ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﻛﯚﻟێﮋی ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵ ﻛە ﺧﻮﻟﯽ ھﺎوﯾﻨەﯾﺎن ھەﯾە. ﻋﻮﻣەر ﺋەﺳﻌەد ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەﻛﯽ ﺧەڵﻜﯽ ﺳﯚران و ﻟە ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ زاﻧﻜﯚی ﺳەﺣەدﯾﻦ دەﻣێﻨێﺘەوە، ﺑە ”وﺷــە“ دەڵــێ” ،ﻟە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛەی ﺋێﻤە ،ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە ﺋەﮔــەر ﺷــەوان ھــەر ﻛﺎﺗێــﻚ ﺑﮕەڕێﯿﻨەوە ،ﺋەﮔەر ﻧەﺷﮕەڕێﯿﻨەوە ﻛێﺸەﻣﺎن ﻧﺎﺑێﺖ ،ﺑەم ﻟە ھەﻣﻮو ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮڕاﻧﺪا ھەﻣﺎن ﺷــﺖ ﻧﯿﯿــە ،ﻟە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛــەی ﺋێﻤــەدا ﭼﻮﻧﻜە ﭘﺎﺳــەواﻧﻤﺎن ﻧﯿﯿە ،ﺑﯚﯾــە ﺋﺎوا ﺑە ﺋﺎرەزووی ﺧﯚﻣﺎﻧە ،ﺋەﮔﯿﻨﺎ ﻟە ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮی ﻛﻮڕان ﻛە ﭘﺎﺳەواﻧﯿﺎن ھەﯾە ،دەﺑێﺖ ﺷەوان ﭘێﺶ ﺳەﻋﺎت 10ﺑﮕەڕێﻨەوە“. د .ﺳــەﻋﺪو ﻋەﺑﺎس ﺑﯚ ”وﺷە“ی روون دەﻛﺎﺗــەوە” ،ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﻛﭻ ﻛﺎﺗــﯽ ھﺎﺗﻨەوەﯾﺎن ﺑــﯚ ﻛﯚﻟێﮋ ﺑە ﭘێــﯽ وەرزەﻛﺎن دەﮔﯚڕێﺖ ،ﺑەم ﻟە ھەر وەرزێﻜﺪا ﺑێﺖ ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺋێﻮاران ﭘێﺶ ﺋــەوەی دﻧﯿﺎ ﺗﺎرﯾﻚ ﺑێﺖ ،ﺑﮕەڕێﻨەوە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ، ﻛﻮڕاﻧﯿﺶ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺳەﻋﺎت 10 ﺑﮕەڕێﻨەوە“.
ﺋــەو ﺑەرﭘﺮﺳــەی زاﻧﻜــﯚی ﺳــەﺣەدﯾﻦ زﯾﺎﺗﺮ دەڵــێ” ،ﺋەو ﻛﻮڕاﻧــەی ﻛﺎر دەﻛــەن ،ﺋەﮔــەر ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﺑــﻜﺎت رێﮕەﯾــﺎن ﭘێ دەدەﯾﻦ ﺗﺎ ﺳــەﻋﺎت 11ی ﺷــەو ﻟــە دەرەوە ﺑــﻦ ،ﻟــە ﺳــﺎﻧﯽ راﺑــﺮدوو ﭼەﻧــﺪ ﻛﭽێﻜﯿــﺶ ﻛە ﻟــە ﻣﺎرﻛێﺘەﻛﺎن ﻛﺎرﯾــﺎن دەﻛﺮد، رێﮕەﻣــﺎن ﭘێ دەدان ﻛە ﺷــەوان درەﻧﮕﺘــﺮ ﺑﮕەڕێﻨەوە ،ﺑــەم ﺑﯚ ﺋەﻣﺴــﺎڵ ﺑڕﯾﺎرەﻛەی ﺋەواﻧﯿﺸﻤﺎن ھەڵﻮەﺷــﺎﻧﺪەوە و ھﯿــﭻ ﻛﭽێﻚ ﺑﯚی ﻧﯿﯿــە دوای دﻧﯿﺎ ﺗﺎرﯾﻜﺒﻮون، ﺑﮕەڕێﺘەوە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە دۆﺧێﻜﺪا ﺋەﮔەر ﺑە ﻧﻮوﺳــﺮاوی ﻓەرﻣﯽ ﺋﺎﮔەدار ﺑﻜﺮێﯿﻨەوە ،ﻟەوەی ﻛە ﻟە ﺑەرﻧﺎﻣەﯾەﻛــﯽ ﺗەﻟەﭬﺰﯾﯚﻧﯽ ﯾﺎن ﻟە ﺑﺎﺑەﺗێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن ﺑەﺷﺪاری دەﻛەن“. ﺋــﺎرەزوو ﺣەﻣﯿــﺪ ﯾەﻛێﻜــﯽ ﺗــﺮە ﻟــەو ﻛﭽــە ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧەی ﻟە ﺑەﺷــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ھەوﻟێﺮ دەﻣێﻨێﺘەوە ﺑﯚ ”وﺷــە“ دەڵێ” ،ﻟە ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛەﻣﺎﻧﺪا ﭼەﻧﺪﯾﻦ ﻛێﺸــەﻣﺎن ﻟە ﻛﯚت و ﺑەﻧﺪﻛﺮدﻧﯽ ﺋﺎزادﯾــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﻤــﺎن ھەﯾــە، ﺑەڕێﻮەﺑەراﻧﯽ ﺑەﺷە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎن، ﭼەﻧﺪﯾــﻦ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن ﺑــە ﻧﮫێﻨﯽ راﺳﭙﺎردووە ﭼﺎودێﺮﯾﻤﺎن ﺑﻜەن ﻟە
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿەﻛەﯾﺎن ﺗەﻧﯿﺎ ﻟەﮔەڵ ﺳﻮورﯾﺎ ﻧەﺑﻮوە ﺋەو ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾەی زاﻧﻜﯚ ،ﺋەوەﯾﺸﯽ ﺋﺎﺷــﻜﺮا ﻛﺮدووە ﻛــە ﺑﻨەﻣﺎڵەی ﺣەﻣەﻗــەدۆ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿەﻛەﯾــﺎن ﺗەﻧﯿﺎ ﻟەﮔەڵ ﺳــﻮورﯾﺎ ﻧەوەﺳــﺘﺎ، ﺑەڵﻜﻮ ﻟەﮔەڵ ﻓڕەﻧﺴــﺎ و ﺋﯿﻨﮕﻠﺘەرا و ھﯿﻨﺪﺳــﺘﺎن ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿﺎن دەﻛﺮد و ﺳﻮف و ﭘێﺴــﺖ و ﻛەرەﺳﺘەی ﺟﻮاﻧــﻜﺎری و ﻗﻮﻣــﺎش و ﻣﺎزوو و ﺋەﺳﭙﯿﺎن دەھێﻨﺎ. ﺋەو ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎﯾەی زاﻧﻜــﯚ ،رووﻧﯽ دەﻛﺎﺗــەوە :ﺋــەو ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾــە ،ﺑە راﺳﺘﮕﯚﯾﯽ ﻟە ﻣﺎﻣەڵە و دەﺳﺘﭙﺎﻛﯽ ﻟە ﻛﺎروﺑﺎری ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﺪا ﻧﺎﺳﺮا ﺑﻮون، ﺑەو ﺟﯚرە رێﺰ و ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯿﯽ ﻣﻮوﺳــڵﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑــە دەﺳــﺖ ھێﻨﺎﺑﻮو ،ﺳــەرەڕای دەوڵەﻣەﻧﺪی و ﭘــﺎرە زۆرﯾﯿــﺎن ،زۆر ﺳــﺎدە و ﺧﺎﻛەڕا ﺑــﻮون و ﻟە ﻧێــﻮ ﺧەڵﻜﯽ ﺳــﺎدەدا ﺑــﻮون و ﭘێــﺶ ﺋەوەی ھﺎوڕێﯿەﺗــﯽ دەوڵەﻣەﻧﺪان ﺑﻜەن، ھــﯽ ھەژاراﻧﯿﺎن دەﻛــﺮد .ھەر ﻟە ﺳــەروەﺧﺘﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا ﻧﺎﺳــﻨﺎوی ﭼەﻟەﺑﯿﯿﺎن ﭘێ درا ﻛە ھێﻤﺎ ﺑﻮو ﺑﯚ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﻜﺮدن. ھــﺎوﻛﺎت ﻋەﺑﺪوﻟﻤﻮﻧﻌﯿﻢ ﻏﻮﻻﻣﯽ ﻣێﮋووﻧﻮوﺳﯽ ﻧﺎﺳﺮاوی ﻣﻮوﺳوی، ﻟە رۆژﻧﺎﻣەی ”ﺳــەداﻟﺌەﺣﺮار“دا ﻟەﺳەر ﺋەو ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾەی ﻧﻮوﺳﯿﻮە و ﺑە ﺑﺎﺷە ﺑﺎﺳﯽ ﻛﺮدوون و ﺧﺎﻛەڕاﯾﯽ ﺋەواﻧﯿــﺎن دووﭘــﺎت ﻛﺮدووەﺗەوە. ھەرﯾەك ﻟە دﻛﺘــﯚر زوھێﺮ ﻋەﻟﯽ ﺋەﺣﻤەد ﻧەﺣﺎس و ﺋﻮﺳﺘﺎد ﻋﯿﻤﺎد
ﻏﺎﻧﻢ رەﺑﯿﻌﯽ ،ﺋــەو زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧەﯾﺎن ﻟەﺑــﺎرەی ﻣﺎڵﺒﺎﺗــﯽ ﺣەﻣەﻗــەدۆ ﭘﺸﺘڕاﺳﺖ ﻛﺮدووەﺗەوە. ﺑە ﻛﻮرﺗﻜﺮدﻧەوەی ﻧﺎوەﻛەﯾﺎﻧﺪا دﯾﺎرە ﻛە ﻛﻮردی ﻣﻮوﺳڵ ﺑﻮون ھــﺎوڕێ ﺟــەﻻل ،ﻟێﻜﯚڵــەری ﺑﻮاری زﻣــﺎن و ﻓﯚﻟﻜﻠﯚر و ﺋﯿﺪﯾﯚﻣە ﻛﻮردەوارﯾﯿەﻛﺎن ،ﺋەوەی ﺧﺴــﺘە ڕوو ﻛە ﻟەو رووەوە ﺑەدواداﭼﻮوﻧﯽ ﻛﺮدووە و ﺋەوەی ﺑﯚ روون ﺑﻮوەﺗەوە ﻛە ”ﺣەﻣــە ﻗــەدۆ ،ﺑﺎزرﮔﺎﻧێﻜﯽ ﮔەورەی ﺷــﺎری ﻣﻮوﺳــڵ ﺑﻮوە، ھەﻧﺪێــﻚ دەڵێﻦ ﻛﻮردی ﺷــﺎری ﻣﻮوﺳــڵ ﺑﻮوە ،ھەﻧﺪێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺶ دەڵێﻦ ﺧەڵﻜﯽ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮون و ﺑﺎﭘﯿﺮﯾﺎن ﭼﻮوﻧەﺗە ﻣﻮوﺳڵ و ﻟەوێ ﻧﯿﺸﺘەﺟێ ﺑﻮون“. ھﺎوڕێ ﺑﯚ ”وﺷە“ ﺋﺎﻣﺎژە ﺑەوە دەدا ﻛە ﺧﯚی ﺋەو ﺑﯚﭼﻮوﻧە ﺑە ”ﭘەﺳﻨﺪ“ دەزاﻧێ ﻛە ﺧﯚﯾﺎن ﻛﻮردی ﻣﻮوﺳڵ ﺑﻮوﺑــﻦ ،ﺋەوﯾﺶ ﺑەﭘێــﯽ ﮔﯚڕاﻧﯽ ﻧﺎوەﻛەﯾﺎن .رووﻧﯽ ﻛــﺮدەوە ”ﺋەم ﺣەﻣــە ﻗەدۆﯾە ﻟە ھەﻣﻮو ﺷــﺎر و ﺷﺎرۆﻛەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ڕاﯾەڵەی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯽ ھەﺑﻮوە ،ﺑە ھەﻣﺎن ﺷێﻮە ﻟە ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق و ﺳﻮورﯾﺎ و ﭼەﻧﺪ وﺗﯽ دوورﯾﺸﺪا ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯽ ھەﺑﻮوە“. ھــﺎوڕێ ﮔەﯾﺸــﺘﻮوەﺗە ﺋــەو راﺳــﺘﯿﯿەی) ،ﺣەﻣــە ﻗــەدۆ( ﻧــﺎوی )ﻣﺤەﻣــەد ﻋەﺑﺪوﻟﻘــﺎدر( ـــە) ،ﻣﺤەﻣەد( ﺑﻮوە ﺑــە )ﺣەﻣە( و )ﻋەﺑﺪوﻟﻘﺎدر(ـــﯿﺶ ﺑــﻮوە ﺑــە )ﻗﺎدر-ﻗﺎﻟە-ﻗەدۆ( ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەﯾﺶ ﻟە ھەﻧﺪێﻚ ﺷﻮێﻨﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن وﺷەی ﻗﺎدر ﻛﻮرت دەﻛەﻧــەوە ﺑﯚ )ﻗەدۆ(،
ﺑە ﻧﻤﻮوﻧە ﻟەﻻی ﺷەﺑەك .ﺧەڵﻜﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ )ﻗﺎدر( ﻧﺎﻛەن ﺑە )ﻗەدۆ(، ﺋەﻣــەش ﺑەڵﮕەﯾــە ﻛــە ﺧەڵﻜﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻧەﺑﻮوە. ”ﻋەرەﺑەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺑــﯚ ﺋەوەی ﻧەڵێﻦ ﻛــﻮردە ،دەڵێﻦ ﻧــﺎوی )ﻋەﺑﺪو ﭼەﻟەﺑﯽ ﻛــﻮڕی ﻣﺤەﻣەد ﻛﻮڕی ﻋەﺑﺪوﻟﻘــﺎدرە( راﺳــﺘﯿﯿەﻛەی )ﻋەﺑــﺪو (ﻛﻮڕی )ﺣەﻣــە ﻗەدۆ( ـــﯿە و ﺋەو ﻛﻮڕە و ﻛﻮڕی ﺗﺮﯾﺸﯽ ھەﺑﻮوە ،وﺷــەی )ﻗەدۆ( ﺑﯚ ھەﻣﻮو ﻧەوەﻛﺎﻧﯽ دواﺗﺮ ،ﺑﻮوە ﺑە ﻧﺎﺳﻨﺎوی ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾﯽ“ ﺟەﻻل وای ﮔﻮت. ﺋــەو ﻟێﻜﯚڵــەرە ،دەڵــێ ﻛــە ﺧﺎﻧــەوادەی )ﻣﺤەﻣەد ﻗەدۆ( ﺟێ دەﺳﺘﯿﺎن دﯾﺎرە ﻟە ﺑﺎڵەﺧﺎﻧەﺳﺎزی و ﺋﺎواﻛﺮدﻧــﺪا ،ﻣﺰﮔەوﺗێــﻚ ﻟــە ﺳــﺎڵﯽ 1880ـــﺪا )ﻟە ﺳەردەﻣﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن(ـــﺪا دروﺳــﺖ ﻛﺮاوە ،ﻟە ﮔەڕەﻛﯽ ﻣەﯾﺪاﻧﯽ ﺷﺎری ﻣﻮوﺳــڵ ﻟە ﺟﻮراﻓﺎت دروﺳــﺖ ﻛﺮدووە .داﻋﺶ ﻟە 6/3/2015ـــﺪا ﺗەﻗﺎﻧــﺪەوە ﻣﺰﮔەوﺗەﻛــەی و ﺧﺎﭘــﻮوری ﻛــﺮد .ھەروەھــﺎ ”ﺧﺎن“ێﻜﯿﺸﯽ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1941ـﺪا ﻟە ﻣﻮوﺳــڵ دروﺳــﺖ ﻛــﺮدووە ﻛە ھــەر ﺑە )ﺧﺎﻧــﯽ ﺣەﻣە ﻗەدۆ( ﻧﺎﺳﺮاوە و ﺋەوە ھەردووﻛﯽ ﻟەﻻﯾەن ﻋەﺑﺪوی ﻛــﻮڕی ﺣەﻣە ﻗەدۆوە دروﺳــﺖ ﻛــﺮاون .ﻣﺰﮔەوﺗەﻛــە ﺷــﻮێﻨﮕەی ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺑﻮوە و ﻟەﻧﺎوﯾﺸﯿﺪا ﻣەزاری ﺷێﺨێﻚ ﺑەﻧﺎوی ”ﺷێﺦ ﻋەﻻﺋەدﯾﻦ“ ھەﺑﻮوە. ﻗﺎدر )ﻗەدۆ(ـــﯽ ﺑﺎوﻛــﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﻣﺤەﻣــەد ،ﺳــﺎڵﯽ 1870ﻛﯚﭼﯽ دواﯾﯽ ﻛﺮدووە و ﺣەﻣەی ﻛﻮڕﯾﺸﯽ ﺳﺎڵﯽ 1920ﻛﯚﭼﯽ دواﯾﯽ ﻛﺮدووە.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
10
ھﯚﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺷﻜﺴﺘﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺩۆﺳﯿەی��ﺎﺭەﺑﺎ
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
ﺷــﯿﻜﺎرﯾﯽ :وﺷە/ ﻛﻮردۆ ﺷﺎﺑﺎن ﻣــﺎوەی ﻧﺎﻛــﺮێ ﺋەزﻣﻮوﻧــﯽ ﺋــەم وﺗــە ﻟەﮔەڵ ﻛﺎرەﺑﺎدا ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﻣێﮋووی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ﺗەﻣﺎﺷــﺎ ﺑﻜەﯾــﻦ ،ﭼﻮﻧﻜــە دەﺑێ ﺋەوەﻣــﺎن ﻟەﯾــﺎد ﺑــێ ،زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﺎن ﻟە دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ وێﺴــﺘﮕە ،ﺑەﻧﺪاوە ﮔــەورەﻛﺎن، ﭼەﻗﺎﻧﺪﻧــﯽ ﻋﺎﻣﻮود و ڕاﻛێﺸــﺎﻧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﯚ زۆرﺑەی ﺷﺎر ،ﺷﺎرەدێ و ﮔﻮﻧﺪەﻛﺎن ،ﻟەﻻﯾــەن ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ڕژێﻤﯽ ﭘێﺸــﻮو داﺑﯿﻦ ﻛﺮاون ﻛە ﺋەﻣە ﺋەرﻛێﻜﯽ ﮔــەورەی ﻟە ﻛﯚڵ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛﺮدووەﺗەوە. ﻟە ﺑەراﻣﺒەرﯾﺸــﺪا ﻧﺎﻛﺮێ ھەﻣﻮو
ﻣێــﮋووی ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــە ھەﻣــﺎن ﭘێﻮەر ﺗەﻣﺎﺷــﺎ ﺑﻜەﯾﻦ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺗﺎ ﺳﺎڵﯽ 2003و ڕووﺧﺎﻧــﯽ ڕژێﻤﯽ ﻋێﺮاق، ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھﯿــﭻ ﭘڕۆژەﯾەﻛــﯽ ﮔەورەی ﻟەﺳــەر ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺋەﻧﺠﺎم ﻧــەداوە ،ﻛەواﺗە دەﺑێ ﺑە ﭼﺎوی وردﺑﯿﻨﯿﯿەوە ﺗەﻣﺎﺷﺎی 13 ﺳــﺎڵﯽ ﻛﯚﺗﺎی ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑﻜﺮێﺖ ﻟەﺳــەر ﺋەو ﻛەرﺗە ﻛە ﺑە ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺷﻜﺴﺘﺨﻮاردووﺗﺮﯾﻦ ﻛەرﺗەﻛﺎن دادەﻧﺮێ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا. ﺑەﭘێﯽ ﺑەدواداﭼﻮوﻧەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷە“ ﺷﻜﺴــﺘﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺋــەو ﻛەرﺗــە، دەﮔەڕێﺘــەوە ﺑــﯚ ﺋــەم ﺧﺎﻧەی ﺧﻮارەوە: ﯾەﻛەم ،زۆری ﺧﻮاﺳﺘﯽ
ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑﯚ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺋەﮔەر ﺗەﻧﯿﺎ داﻧﯿﺸــﺘﻮاﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑەﺑێ ﺋﺎوارەﻛﺎن ھەژﻣﺎر ﺑﻜﺮێ ﻛــە ﻧﺰﯾﻜﯽ ﭘێﻨــﺞ ﻣﻠﯿﯚن ﻛەﺳە ،ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑە ﭘێﻨﺞ ھەزار و 500ﻣێﮕﺎواﺗە ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا وﺗێﻜﯽ وەك ﺳــﻮودان ﻛــە 32ﻣﻠﯿــﯚن ﻛەﺳــﻦ ،ﻛەﻣﺘﺮ ﻟە ﭼــﻮار ھەزار ﻣێــﮕﺎوات ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑەرھــەم دێﻨﻦ، ﺋﻮردن ﻛە ﻧﺰﯾﻜــﯽ ﺣەوت ﻣﻠﯿﯚن ﻛەﺳــﻦ ،ﻛەﻣﺘﺮ ﻟە ﭘێﻨــﺞ ھەزار ﻣێﮕﺎوات ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑەرھەم دێﻨﻦ و 24 ﺳەﻋﺎﺗﯿﺶ ﻛﺎرەﺑﺎ دەدەن ﺑە ﺧەڵﻚ. دووەم ،ﺗێﭽﻮوی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﻛﺎرەبا ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆری ﻛﺎرەﺑــﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﮔﺎزواﯾــﻞ ﺑەرھەم
دێ ﻛــە ﺗێﭽﻮوەﻛەی ﻟە ﺳــﺎڵێﺪا دەﮔﺎﺗە ﺳــێ ﻣﻠﯿﺎر و 500ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜــﺪا ﺋەﮔەر ﺑﻜﺮێﻨە ﻏﺎزی ﺳﺮوﺷﺘﯽ ،ﺑە ﻛەﻣﺘﺮ ﻟە 450 ﻣﻠﯿــﯚن دۆﻻر ﺗــەواوی ﯾەﻛەﻛﺎن ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﺪەن ،ﺑەﺑێ ﺋەوەی ﻛێﺸەی ﺗەﻧﮕﮋەی ﻧەﻣﺎﻧﯽ ﺳــﻮوﺗەﻣەﻧﯽ و ﻧﺮﺧﯽ ﻧــەوت ھەﺑێﺖ ،ﺗەواوی ﺋەو ﮔﺎزواﯾﻠەش ﻛە ﻟــە ﻛﺎرەﺑﺎدا ﺧەرج دەﻛﺮێ ﺑﯚ ﺣﻜﻮوﻣەت دەﮔەڕێﺘەوە، واﺗە ﺳــێ ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻر دەﭼێﺘەوە ﺳەر ﺑﻮدﺟەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن.
ﺳێﯿەم ،ﻛەﻣﯽ ﯾەﻛەی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎن ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن 10 ،ﯾەﻛەی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ھەﯾە ،ﻛە ﺑە ھەﻣﻮوﯾﺎن ﺗەﻧﯿﺎ دەﺗﻮاﻧﻦ ﺳێ ھەزار ﻣێﮕﺎوات ﻛﺎرەﺑــﺎ ﺑەرھەم ﺑﮫێﻨﻦ، ﺋەﮔەر ﻛﺎرەﺑﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻜﺮێ ﺑە ﻏﺎزی ﺳﺮوﺷﺘﯽ ،ﻟەو ﺳێ ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻرەی دەﻣێﻨێﺘــەوە ،دەﺗﻮاﻧﺮێ ﭘێﻨﺞ ﯾەﻛەی ﺗﺮی ﻛﺎرەﺑﺎ دروﺳﺖ ﺑﻜﺮێ ،واﺗە ﺗەﻧﯿــﺎ ﺑەو ﭘﺎرەﯾەی ﻟە دوو ﺳﺎڵﺪا ﺑە ﺳﻮوﺗەﻣەﻧﯽ دەدرێ، دەﺗﻮاﻧﺮێ ڕێﮋەی ﯾەﻛەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﮕەﯾەﻧێﺘە ﺋەو ﺋﺎﺳــﺘەی ﺑەﺷــﯽ دەرەوەﺷﯽ ﻟێ ﺑﺪات. ﭼﻮارەم ،ﭼﯚڵﻜﺮدﻧﯽ ﮔﻮﻧﺪ و ﺷﺎرۆﻛەﻛﺎن ﻟە ﺷــﺎرە ﮔەورەﻛﺎن ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑە ﻛﺎرەﺑــﺎ زۆرﺗﺮە ﺑە ﺑــەراورد ﺑە
ﮔﻮﻧــﺪەﻛﺎن ﻛە ﺑﯚ ھﯚﻛﺎری ﮔەرﻣﯽ و ﻓێﻨﻜــﯽ و زۆر ﻛەرەﺳــﺘەی ﺗﺮ ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﺎن ﺑە ﻛﺎرەﺑــﺎ ﻧﯿﯿە، ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻢ ﺑــە ﻛەرﺗﯽ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵﯽ، وای ﻛــﺮد ﻛﯚﭼــﯽ ﺑە ﻟێﺸــﺎو ﺑﯚ ﺷــﺎرە ﮔەورەﻛﺎن ﺑﻜﺮێ ،ﺋەﻣەش ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ﺑە ﺋﺎﺳﺘێﻜﯽ زۆر ھەڵﻜﺸﺎﻧﺪ. ﭘێﻨﺠەم ،داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ ھەڵەی ﻛﺎرەﺑﺎ زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ھــەزاران دۆﻧــﻢ زەوﯾﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛە ﺑەﻧــﺎوی ﻛەرﺗﯽ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵﯽ دراوە ﺑــە ﺧەڵﻜﺎﻧﯽ ﺣﺰﺑﯽ ﻛــە ﺋەﮔەر ﺑﯚ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵ ﺑﻮوﻧﺎﯾە ،ﻛﺎرەﺑﺎی ﻧەدەوﯾﺴﺖ ،ﺑەم ھەﻣﻮوی ﻛﺮاون ﺑە ﭬێﻼ و ﻛﯚﺷﻜﯽ ﮔەورە ﻛە ﻟە ﻣﺎﻧﯽ ﻧﺎو ﺷــﺎرﯾﺶ ﻛﺎرەﺑﺎﯾﺎن زۆرﺗﺮ ﭘێﻮﯾﺴﺘە ،ھەروەھﺎ ﭘێﺪاﻧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑە ﻛﺎرﮔەﻛﺎن ﻟەﺳەر ﺣﯿﺴﺎﺑﯽ ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﺧەڵﻜﯽ. ﺑەﭘێﯽ ﺋەم ﺷــﯿﻜﺎرﯾﯿەی ”وﺷــە“ ﺋەﮔــەر ﺗــەواوی ﺋــەو ﺧﺎﻧە ﻟە ﻣﺎوەی 13ﺳــﺎڵﯽ ڕاﺑﺮدوودا ﻛﺎری ﻟەﺳــەر ﺑﻜﺮاﯾە و ﭘﻼﻧﯽ ﺗﯚﻛﻤەی ﺑﯚ داﺑﻨﺮاﯾــە و ﻣﻠﻤﻼﻧێــﯽ ﺣﺰﺑﯽ و ﺑەﺷﺒەﺷــێﻦ ڕۆڵــﯽ ﻧەﮔێڕاﯾە، ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﯾﺘﻮاﻧﯽ 15ھەزار ﻣێﮕﺎوات ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑەرھەم ﺑﮫێﻨێﺖ ،ﺑە ﯾەك ﻟەﺳەر ﺣەوﺗﯽ ﺋەو ﭘﺎرەﯾەی ﺋێﺴﺘە.
ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﻛﺎرە
ﺣﻜﻮوﻣەت ﺳەرﻣﺎﯾەری 80ﻣﻠﯿﺎر ﭘﻼﻧﯽ ﻧﻮ ﺑە دەدات ﻛﺎرەﺑﺎﻛەی دۆﻻری چ ﻟە ﺑﯚ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ و ﯾەﻛێﺘﯽ
وﺷە/ھەوﻟێﺮ -ﺑﺎز ﻟــە ﺑەدواداﭼﻮوﻧێﻜــﯽ ”وﺷــە“دا دەردەﻛــەوێ ،ﺳــەرﻣﺎﯾەی وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ 80ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻر دەﺑێ و ﺣﻜﻮوﻣەت دەﯾﺨﺎﺗــە ﺧﺰﻣەﺗــﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧــﯽ ﺣــﺰب و ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎش دەدرێ ﺑە دوو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎ ،ﯾەﻛێﻜﯿــﺎن ھﯽ ﭘﺎرﺗﯽ و ﺋەوەﯾﺘــﺮ ھﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿە .دەﺳــﺘەی دەﺳــﺘﭙﺎﻛﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ،ﺋەﮔەری زۆرە ﻟەو ﺑێﻨە و ﺑەردەی ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑە ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ،ﺋەو دۆﺳــﯿﺎﻧەی ﻟەﺳــەر وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻟە دەﺳــﺘەی دەﺳــﺘﭙﺎﻛﯿﺪان و ﮔەﻧﺪەڵﯿﯽ ﺋﺎﺷﻜﺮا و ﮔەورەن ،دﯾﺰەﺑەدەرﺧﯚﻧە ﺑﻜﺮێﻦ و ﻟەﻧﺎو ﺑﺒﺮێﻦ و ﻛﺎرﯾﺎن ﻟەﺳەر ﻧەﻛﺮێﺖ. وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ زاﻧﯿﺎری ﻧﺎدات ﺣەﻣەﺋەﻣﯿﻦ ھەوراﻣﯽ ﮔﻮﺗەﺑێﮋی وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎ ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﻟﯿﮋﻧەﻛەی وەزارەت ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە رووی ھﻮﻧەرﯾﯿەوە ﺧەﻣﻧﺪن ﺑﯚ ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ دەﻛﺎت و ﭘﺮﺳﯽ ﭘێﺪاﻧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑــە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎن، ﻛﯚﻣەڵێــﻚ رێﻮﺷــﻮێﻦ و ﻣەرﺟﯽ ھەﯾە ﻛــە وەزارەﺗــﯽ ﭘﻼﻧﺪاﻧﺎن ﻟەﮔەڵ ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ﺋﺎﻣﺎدەی دەﻛەن. ﻟەﺑــﺎرەی ﭘێﺪاﻧﯽ ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ”ﻣــﺎس و ﻛﺎر و ﻗەﯾﻮان“ ،ﻧﺎوﺑﺮاو ﺋﺎﻣﺎژەی دا ،ھﯿﭻ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾــەك رێﮕەی ﻟێ ﻧﺎﮔﯿﺮێ ﺗەﻧﺪەر ﭘێﺸﻜەش ﺑﻜﺎت ،ﺑەم ﺋەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾﺎﻧە دەﺑێ ﻣەرﺟەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺗێﺪا ﺑێ ﻛــە وەزارەﺗﯽ ﭘﻼﻧﺪاﻧﺎن دﯾﺎری دەﻛﺎت و دەﺑێ ﭘﺎرەﯾەﻛﯽ زۆرﯾﺸﯿﺎن ﻟە ﺑﺎﻧﻚ ھەﺑێ ﺗﺎ ﮔﺮەﻧﺘﯽ
ﺑﺪەن و ﺑەﺷــێﻮەی ﻛﺮێ و ﺳﺎﻧە ﭘێﯿﺎن دەدرێﺖ و ﻧﺎﻛﺮێ ﺟﯿﺎوازﯾﺶ ﻟە ﻧێﻮ ھﯿﭻ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەك ﺑﻜﺮێﺖ. ﺳێ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﺑﯿﺎﻧﯿﯽ ﻧﺎﺷﺎرەزا ھێﻨﺮاون ﺳەرﭼﺎوەﯾەك ﻟە وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ، ﺋەو ﺗﯿﻤەی ھﺎﺗﻮون ﺑﯚ ﺳەرﭘەرﺷﺘﯿﯽ رادەﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ،ﺳــێ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﺑﯿﺎﻧﯿﯿــﺎن ﻟەﮔەڵ ﺧﯚﯾــﺎن ھێﻨﺎوە، ﺑــﯚ ﺋەوەی ﻟەو ﺑــﻮارە ﻛﺎر ﺑﻜەن ﻛە ھﯿﭻ ﺷــﺎرەزاﯾﯿەﻛﯿﺎن ﻧﯿﯿە ﻟەﺑﺎرەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن. ﺋەو ﺳــەرﭼﺎوەﯾە ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ، ﺑەﮔﻮێﺮەی ﭘﻼﻧەﻛە ،ﺋەوﻛﺎﺗەی ﻛﺎرەﺑﺎ دەدرێﺘە ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ،داﺑەش دەﻛﺮێﺖ ﺑەﺳــەر ﻧﺎوﭼەی ﺟﯿﺎﺟﯿﺎ، ﻧﺮﺧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻟە ﺳەﻧﺘەری ﺷﺎرەﻛﺎن زﯾﺎﺗﺮ و ھەرﭼەﻧﺪ ﻟە ﺳەﻧﺘەری ﺷﺎر دوور ﺑﻜەوﯾﻨــەوە ﻧﺮﺧەﻛە ﻛەﻣﺘﺮ دەﺑێﺖ ،ﺋەﻣــەش ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەﯾەﻛﯽ ھەڵەﯾە ﻛە ﺑﯚ واﻗﯿﻌﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛــﺮاوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەﮔەر ﺳــەﻧﺘەری ﺷﺎری ھەوﻟێﺮ وەرﺑﮕﺮﯾﻦ ،دەﺑﯿﻨﯿﻦ ﻛە ﺧەڵﻜــﯽ ﮔەڕەﻛﯽ ﺗەﯾــﺮاوە و ﺗەﻋﺠﯿﻞ و ﺳــێﺘﺎﻗﺎن و ﻋەرەب ﻛە ﻟە ﺳەﻧﺘەری ﺷــﺎردان ھەژارﺗﺮﯾﻦ ﺧەڵﻜﻦ ،ﺑەم ﺋەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ ﺑﯿﺎﻧﯿﯿﺎﻧە ﺧەﻣﻧﺪﻧەﻛەﯾــﺎن وەك ﭘﺎﯾﺘەﺧﺘﯽ وﺗﺎﻧــﯽ ﺗــﺮی دﻧﯿﺎ ﻛــﺮدووە ﻛە ﺧەڵﻜﯽ دەوڵەﻣەﻧﺪ ﻟە ﺳەﻧﺘەری ﺷﺎر دادەﻧﯿﺸﻦ. ﺑەﮔﻮﺗەی وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ،ﺑﺎﻧﻜﯽ
ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ ﻟەﮔــەڵ وەزارەﺗــﯽ ﭘﻼﻧﺪاﻧﺎن ﺧەرﯾﻜﯽ ﺋەو ﭘﺮۆﺳەﯾەن. ﺑەم ﺋەﯾﻮوب ﮔەڵﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯿﯽ دﯾﻮاﻧﯽ وەزارەﺗﯽ ﭘﻼﻧﺪاﻧﺎن ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺋێﻤە ﺋﺎﮔەداری ﺋەو ﭘﺮۆﺳەﯾە ﻧﯿﻦ و وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻟێﯽ ﺑەرﭘﺮﺳﻦ. دۆﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﮔەﻧﺪەڵﯿﯽ وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ون دەﻛﺮێﻦ ھەﻓﺘــەی راﺑــﺮدوو دەﺳــﺘەی دەﺳــﺘﭙﺎﻛﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە راﮔەﯾەﻧﺮاوێﻜــﺪا ﺋﺎﺷــﻜﺮای ﻛﺮد، ﺷــەش داوای زاﻧﯿــﺎری و ﺣەوت داوای ﺳــﺰاﯾﯽ و 12داوای ھەواڵــﺪەری ﻟەﺳــەر وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎی ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﮔەﯾەﻧﺮاوﻧەﺗە دەﺳﺘەی دەﺳﺘﭙﺎﻛﯽ. ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﺋــەو زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧەی ﻟە ﺳــەرﭼﺎوەﯾەﻛەوە دەﺳﺖ ”وﺷە“ ﻛەوﺗــﻮون ،ﺋــەو دۆﺳــﯿﺎﻧەی ﻟە دەﺳــﺘەی دەﺳــﺘﭙﺎﻛﯽ ﻟەﺳــەر وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ھــەن ،ﻟەﻻﯾەن ﺑەرﭘﺮﺳــﺎن و دەﺳﺘڕۆﯾﺸﺘﻮواﻧەوە ھــەوڵ دەدرێ ﻟــە ﻣﯿﺎﻧــەی رادەﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ،ﺑﺸﺎردرێﻨەوە و ون ﺑﻜﺮێﻦ. ﺣﺎﻛــﻢ ﺋەﺣﻤەد ﺋەﻧﻮەر ﺳــەرۆﻛﯽ دەﺳــﺘەی دەﺳــﺘﭙﺎﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ، ﺋەو دۆﺳــﯿﺎﻧەی وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑەھﯿﭻ ﺷــێﻮەﯾەك ون ﻧﺎﺑــﻦ و ﺑەر ﻟەوەی ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ﺣﻜﻮوﻣەت رادەﺳﺘﯽ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑﻜﺮێ ،ﺋەو
دۆﺳﯿﺎﻧە ﯾەﻛﻼ دەﻛﺮێﻨەوە ،ﭼﻮﻧﻜە رادەﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ،دوو ﺳﺎڵﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺘە، ﺑﯚﯾە ﺗﺎ ﺋەوﻛﺎﺗە دۆﺳﯿﯿەﻛﺎن ﯾەﻛﻼ دەﻛﺮێﻨەوە ﻟەﺑﺎرەی ﻧﺎوەڕۆﻛﯽ دۆﺳــﯿەﻛەﯾﺎن، ﺳــەرۆﻛﯽ دەﺳــﺘەی دەﺳﺘﭙﺎﻛﯽ رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە ،دۆﺳــﯿﯿەﻛﺎن ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑە ھەدەرداﻧﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﮔﺸﺘﯽ و وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﺑەرﺗﯿﻞ و ﺧﺮاپ ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ دەﺳــەﺗەوە ھەﯾە و ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوە ﻟەﺳەرﯾﺎن ﺑەردەواﻣە. ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑە ﺣﺰﺑەﻛﺎن دەدرێ ھەرﭼەﻧــﺪە ﮔﻮﺗەﺑێــﮋی وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎی ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن رەﺗﯽ ﻛﺮدەوە ﻛە ﺋێﺴﺘە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎﻛﺎن دﯾــﺎری ﻛﺮاﺑــﻦ ﺑﯚ ﭘێﺪاﻧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ .ﺑەم ﺳەرﭼﺎوەﯾەﻛﯽ ﺑەرﭘــﺮس ﻟــە وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﻗﺴــە ﻟەﮔەڵ ﺋەﺣﻤەد ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺳــەرﻣﺎﯾەداری ﮔــەورە و ﺧﺎوەﻧﯽ ﮔﺮووﭘﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻣﺎس ﻛﺮاوە، ﺑﯚ ﺋەوەی وەك ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەﻛﯽ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ھەوﻟێﺮ وەرﺑﮕﺮن. ھەروەھــﺎ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺟﮕەﻟەوە ﻗﺴــە ﻟەﮔەڵ ﮔﺮووﭘﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻛﺎر و ﻗەﯾﻮان ﻛﺮاوە و ﻛﺎرەﺑﺎی ھەر ﺷﺎرێﻜﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەﻛﯽ ﻧﺰﯾﻚ ﻟە ﺣﺰﺑەﻛﺎن دەدرێــﺖ ،ﺋەوەش ﻟە
ﺑەﭘێﯽ ﻧﺮﺧە ﺗﺎزەﻛە ﺧەڵﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ دەﺗﻮاﻧــﻦ رۆژاﻧە ﭼﻮار ﺳــەﻋﺎت ﻛﺎرەﺑﺎﯾﺎن ھەﺑێﺖ
ﺑەو ﭘﺮۆﺳــەﯾە دۆﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﮔەﻧﺪەڵﯽ وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ون دەﻛﺮێﻦ ﺟﯿﺎﺗﯽ ﺧەرﺟــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻛەم ﺑﻜﺎﺗەوە و ﺑە ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ، ﺑەم ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑەﺑێ ﺋەوەی ھﯿﭻ ﭘﺎرەﯾەك ﻛە ﺣەﻗﯽ ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑێ، ﺑە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎن دەدرێﺖ. ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺋەو زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧەش دەﺳﺖ ”وﺷە“ ﻛەوﺗﻮون ،ﺑڕﯾﺎرە ﺣﻜﻮوﻣەت ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎ ﺑــە دوو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ ﺑــﺪات ،ﯾەﻛێﻜﯿــﺎن ھــﯽ ﭘﺎرﺗﯽ و ﺋەوەی ﺗﺮﯾﺸﯿﺎن ھﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑێﺖ و ﺗەواوی ﭘﺮۆﺳەﻛەش ﺑەﻧﮫێﻨﯽ ﺑەڕێﻮە دەﭼێﺖ. ﺳەرﻣﺎﯾەی ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﺎﯾﯽ 80ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻر ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﺑەدواداﭼﻮوﻧێﻜــﯽ ”وﺷە“ ﺋەﮔەر ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە ﻛﺮدەﯾﯽ ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﻔﺮۆﺷــێﺖ ،ﺋەوا داھﺎﺗێﻜﯽ ﯾەﻛﺠﺎر زۆری دەﺑــێ و دەﺗﻮاﻧــێ ﻣﻮوﭼەی ﺗــەواوی ﻛﺎرﻣەﻧﺪاﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــە ﺑەردەواﻣــﯽ ﺑﺪات و ﺗــەواوی ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯿﺶ وەﮔەڕ ﺑﺨﺎﺗەوە. ﻟــەو ﺑەدواداﭼﻮوﻧــەی ”وﺷــە“ دەرﻛەوﺗﻮوە ﻛــە وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﺷــەش ھەزار ﺑﮕﯚڕی ﻛﺎرەﺑﺎ ”ﻣﺤﺎوﯾﻠە“ی ھەﯾە و ﻟە ﻧێﻮﯾﺎﻧﺪا ﺑﮕﯚڕ ھەﯾە ﻧﺮﺧەﻛەی ھەﺷﺖ ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻرە ،وێﺴــﺘﮕەی ﻧﺎوەﻧﺪﯾﻤــﺎن ھەﯾە ﻧﺮﺧەﻛەی ﻟە 18ﺗﺎ 27ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻرە ،ﻛەﻟﻮﭘەﻟﯽ ﺗﺮی ﻛﺎرەﺑﺎ ھەن ﻛە ﺑﺎﯾﯽ 40ﺗــﺎ 60ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻرن، ﺋەﻣﺎﻧە ﺑﺎﯾﯽ دەﯾﺎن ﻣﻠﯿــﺎر دۆﻻرن،
ﺑەﮔﺸــﺘﯽ ﺧەﻣﻧﺪن ﺑــﯚ ﻧﺮخ و ﺑەھﺎی ﺳەرﺟەﻣﯽ ﺋەو ﻛەﻟﻮﭘەل و ﺋﺎﻣێﺮ و ﺗەواوی ﺋەواﻧەی وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺧﺎوەﻧێﺘﯽ ﻟە ﺳەرﺗﺎﺳەری ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧﺰﯾــﻚ، دەﺑێﺘــەوە ﻟە 80ﻣﻠﯿــﺎر دۆﻻری ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾﯽ. ﺣﻜﻮوﻣەت 80ﻣﻠﯿﺎر ﭘێﺸﻜەﺷﯽ ﺣﺰﺑەﻛﺎن دەﻛﺎت ﺋەﮔەر ھــەر ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەك ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻟە ﺣﻜﻮوﻣــەت ﺑﻜڕێﺘەوە، ﺋەوا ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﻟە ﺳەرووی 40ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻر وەك ﮔﺮەﻧﺘﯽ ﻟە ﺑﺎﻧﻚ داﺑﻨێﺖ، ﺑــەم ﻟەﻻﯾــەن ﺣﻜﻮوﻣەﺗــەوە ﻛﺎرﺋﺎﺳــﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻧﺰﯾﻚ ﻟە ﺣﺰﺑەﻛﺎن دەﻛﺮێ ﺗﺎ ﺑەﺑێ داﻧﺎﻧﯽ ﺋەو ﺑڕە ﭘﺎرەﯾە ﻟە ﺑﺎﻧﻚ وەك ﮔﺮەﻧﺘﯽ ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎﯾﺎن ﭘــێ ﺑﺪرێﺖ، ﺑەﮔﺸﺘﯽ ﺋێﺴــﺘە % 70ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑەﺗﺎﯾﺒــەت ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎن ﻟە دەﺳــﺘﯽ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﺪاﯾە و ﭘﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑــﯚ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻣﺎس و داﻧەﻏــﺎز و ﻗەﯾــﻮان دەﭼێﺖ ،ﺋەم ﭘڕۆژەی ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑــە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ،ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺋــەو زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧەی ھــەن ،ﺗەﻧﯿﺎ زﯾﺎدﻛﺮدﻧــﯽ ﭘــﺎرە و ﺳــﺎﻣﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎن دەﺑێﺖ و ﻧﺮﺧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑەرز دەﺑێﺘــەوە و ﺧەڵﻜﯽ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﻜــڕن ،ﭼﻮﻧﻜە ﺑەو ﻧﺮﺧەی دادەﻧﺮێ ،ﺧەڵﻜﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ دەﺗﻮاﻧﻦ ﺗەﻧﯿﺎ ﭼﻮار ﺳەﻋﺎت ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﻜڕن.
وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎن ﺗﺎﺷﺎن ﺣﻜﻮوﻣــەت ﺑەﺗەﻣﺎﯾە ﻟە رێﮕەی ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗەوە ،ﻛێﺸەی ﻛﺎرەﺑﺎ ﭼﺎرەﺳەر ﺑﻜﺎت ،ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣەﻛﺎﻧﯽ ﭼﺎرەﺳــەرﻛﺮدن ﺋەو ﭘﯿﺸــﺎن دەدەن ﻛە ﺑە رێﻜﺨﺴــﺘﻨەوەی ﻛەرﺗەﻛــە ،ﻛﺎرەﺑــﺎ دەﺑێﺘــە 24ﺳــەﻋﺎت و ﮔــڕە و ھﺎڕەی ﻣﻮەﻟﯿﺪە ﻟە ﻛــﯚڵ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن دەﺑێﺘەوە ،ﺑەم ھێﺸﺘﺎ دﯾﺎر ﻧﯿﯿە ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن ﻟــەو ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿە ﻗﺎزاﻧﺠﯿﺎن زﯾﺎﺗﺮ دەﺑێﺖ ﯾﺎن زﯾﺎن.
ﮔﻮﺗەﺑێﮋی وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ:
ﻟە ﻛﯚﺗﺎی ﻣﺎﻧﮕﯽ 10ی ﺋەﻣﺴﺎڵﺪا ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣەﻛﺎن و ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوەﻛﺎن ﺋﺎﺷﻜﺮا دەﻛﺮێﻦ.
ﺧەڵﻚ ﺋەﮔەر ﭘێﺸﺘﺮ 100ھەزار دﯾﻨﺎری ﺑە ﻛﺎرەﺑﺎ داﺑێﺖ دەﺑێ ﺑە 300ھەزار
ﻧﺮﺧﯽ ﻧﻮێ
ەﺑﺎ ﻟە ﻛەرﺗﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿەوە ﺑﯚ ﺗﺎﯾﺒەت
ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ژﯾﻨﮕە ﭘﯿﺲ دەﻛﺎت وﺷە /ھەوﻟێﺮ ﻛﺎرەﺑﺎ ﯾﺎن ﺋەﻟﻜﺘﺮﯾﺴــﯿﺘە ،ﺑﺮﯾﺘﯿﯿە ﻟە ﻣﺎدەﯾەﻛﯽ ﺑﺎرﮔﺎوی ﻛە دواﺟﺎر ﺋەﻟﻜﺘﺮۆ ﻣﻮﮔﻨﺎﺗﯿــﺲ ﺑەرھەم دێﻨێﺖ و ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ دەﺧﺎﺗە ﺳــەر دەوروﺑەر .ﺋەﻟﻜﺘﺮﯾﺴــﺘﯿە ﻟە وﺷەی ”ﺋەﻟﻜﺘﺮۆﻛﺘﯚس“ وەرﮔﯿﺮاوە ﻛە وﺷەﯾەﻛﯽ ﯾﯚﻧﺎﻧﯿﯿە و ﺑە واﺗﺎی ﺟﯚرێﻚ ﻣﺎﺳﯽ دێﺖ ،ﺋەو ﺟﯚرە ﻣﺎﺳﯿﯿە ﺗەزووی ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑەرھەم دێﻨێﺖ. ﻣێــﮋووی ﺋەﻟﻜﺘﺮﯾﺴــﺘﯿە دەﮔەڕێﺘــەوە ﺑــﯚ ﻧﺎوﭼــەی ﻣﯿﺰۆﭘﻮﺗﺎﻣﯿــﺎ و دەﮔﻮﺗــﺮێ ﻟــە ﺳــەردەﻣﯽ دەﺳــەﺗﯽ ﺋەﺷــﻜﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن )ﺳﺎڵﯽ 250ی ﭘێــﺶ زاﯾﻦ ﺗــﺎ 240ی دوای زاﯾﻦ( ﻟە ﺑەﻏــﺪا ﯾەﻛەم ﭘﺎﺗﺮی داھێﻨــﺮاوە و ﺑــە ”ﭘﺎﺗــﺮی ﺑەﻏﺪادی“ش ﻧﺎﺳﺮاوە. زاﻧﺎﯾﺎن ﺳەدان ﺳﺎڵ ﻟەو ﻛﺎرەﺑﺎﯾە ورد ﺑﻮوﻧەوە ﻛە ﻟە ﺑﺮووﺳﻜﺪاﯾە. ﻟــە ﻛﯚﺗﺎی ﺳــەدەی ﻧﯚزدەی زاﯾﻨﯽ ،ﮔەورەﺗﺮﯾﻦ ﭘێﺸﻜەوﺗﻦ ﻟــە زاﻧﺴــﺘﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻛــﺮا ﻛە ﻛەﺳــﺎﻧێﻜﯽ وەك ﺋەﻟﻜﺴــﺎﻧﺪر ﮔﺮاھﺎم ﺑێﻞ ،ﺗﻮﻣﺎس ﺋەدﯾﺴﯚن،
ﮔﺎﻟﯿﻠە و ﭬﻠﯿﺎم ﺗﺎﻣﺴﯚن ﻟە ﺑﯿﺮۆﻛە و ھەﺳﺘێﻜﯽ زاﻧﺴﺘﯿﯿەوە ﻛﺎرەﺑﺎﯾﺎن ﻛــﺮدە ﺋﺎﻣﺮازێﻜﯽ ﮔﺮﻧﮓ ﻟە ژﯾﺎﻧﯽ ﻣﯚدﯾﺮن و ھێﺰێﻜــﯽ ﻛﺎرﯾﮕەر ﺑﯚ ﺳﻮوڕاﻧﺪﻧﯽ ﭼەرﺧﯽ ﭘﯿﺸەﺳﺎزی. ﻣــﺎدە ﺑﺎرﮔﺎوﯾﯿــەﻛﺎن ﻛﺎﺗێــﻚ دەﺟﻮوڵێﻦ ،ﺗــەزووی ﻛﺎرەﺑﺎﯾﺎن ﭘــێ دەﮔﻮﺗﺮێﺖ ﻛە ﺑــە ﯾەﻛەی ﺋﺎﻣﭙێﺮ دەﭘێﻮرێــﻦ .ﺑﯚ ﯾەﻛەم ﺟﺎر ﻟە دەﯾەی 1870دا ﮔڵﯚپ داھێﻨﺮا. ﺳەرﭼﺎوەی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺟﯚراوﺟﯚرن ،ﺋێﺴــﺘە ﻟە دﻧﯿﺎ دوو ﺳــەرﭼﺎوەی ﺳــەرەﻛﯽ ھەن ﺑﯚ ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ،ﯾەﻛەﻣﯿﺎن ﭘﺸﺘﺒەﺳــﺘﻦ ﺑــە ﺳــەرﭼﺎوەی ﺳﺮوﺷﺘﯽ و دووەﻣﯿﺶ ﻛﺎﻧﺰاﻛﺎن.
ﺋێﺴــﺘە ﻟە زۆرﺑــەی وﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿــﺎ ﻟــە رێﮕەی وێﺴــﺘﮕە ﻧﺎوﻛﯿﯿــەﻛﺎن و وێﺴــﺘﮕەی ﺟﯚراوﺟﯚر ﺑە ﭘﺸﺘﺒەﺳــﺘﻦ ﺑە ھەﻧﺪێﻚ ﻛﺎﻧﺰای وەك ﺧەڵﻮوز، ﻧەوت ،ﻏــﺎز و ﭼەﻧﺪﯾﻦ ﻣﺎدەی ﺗﺮ ﻛﺎرەﺑﺎ دروﺳﺖ دەﻛﺮێﺖ ﻛە ﺳەرﺟەﻣﯿﺎن ھﯚی ﭘﯿﺴﺒﻮوﻧﯽ ژﯾﻨﮕەن. ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧــﯽ وزە ﺑــە ﭘﺸﺘﺒەﺳــﺘﻦ ﺑە ﺳــەرﭼﺎوەی ﺑﺎ ،ﺋﺎو و ﺗﯿﺸــﻚ ،ﻟــە ﭘﺎﻛﺘﺮﯾﻦ و ھەرزاﻧﺘﺮﯾﻦ ﺟــﯚری وزەﯾە و ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ دﻧﯿﺎﯾــﯽ ﺑــﯚ ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ وزە ،ﭘێﺪاﮔﺮی ﻟەو ﺳەرﭼﺎوەﯾە دەﻛﺎت. ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺋﺎﻣﺎرەﻛﺎﻧﯽ وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘـــــــﺎن، % 8ی ﻛﺎرەﺑﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھــﯽ ﺑەﻧﺪاوەﻛﺎﻧــﯽ دووﻛﺎن و دەرﺑەﻧﺪﯾﺨﺎﻧە و % 92ی ﺗﺮ ﻟە وێﺴــﺘﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑەرھەم دێﺖ ﻛە ﭘﺸﺖ ﺑە ﮔﺎزی ﺳﺮوﺷﺘﯽ و ﮔﺎزواﯾﻞ دەﺑەﺳﺘﻦ.
ﻮێﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﮔڕە ﻟە ﻣﻮەﻟﯿﺪەﻛﺎن دەﺑڕێ و دﯾﺎر ﻧﯿﯿە ﯚڵەی ھﺎووﺗﯿﯿﺎن دەﻛﺎت
ﺋەﮔەر ﺣﻜﻮوﻣەت ﻟە ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯽ ﺑەردەوام ﻧەﺑێ ﻛﺮێﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻟەﺳەر ﺧەڵﻚ دەﺑێﺘە ﺳێ ھێﻨﺪە
رووﭘێﻮی ﻣەﯾﺪاﻧﯽ راوێﮋﻛﺎران و ﻻﯾەﻧە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﺪارەﻛﺎن ﻣﺎوەﯾەﻛە ﺧەرﯾﻜــﯽ ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی زاﻧﯿﺎرﯾﻦ ﺑە ﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﻣەﯾﺪاﻧﯽ ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ﺋەوەی رووﭘێﻮی ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﻜەن ،ﺑﯚ ﺋەو ﻣەﺑەﺳﺘە ﻟە راوێﮋﻛﺎری ﺑﯿﺎﻧﯿﺶ ﺳﻮود وەرﮔﯿﺮاوە. ﻣﺤەﻣــەد ﺋەﻣﯿــﻦ ھەوراﻣﺎﻧــﯽ ﮔﻮﺗەﺑێــﮋی وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗــﯽ ،ﻣﺎوەﯾەﻛە ﻛﺎر ﺑﯚ ﭘێﺪاﻧﯽ ﺑەﺷــێﻚ ﻟە داﻣەزراوەی وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑــە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ
ﺳﻮودەﻛﺎﻧﯽ ﭘڕۆژەﻛە
زﯾﺎن و ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەﻛﺎن ﺧەڵﻜﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺋەزﻣﻮوﻧێﻜﯽ ﺑﺎﺷﯽ ﻟەﮔەڵ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﺪا ﻧﯿﯿە، ﭼﻮﻧﻜــە ﻟە دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﯾەﻛەی ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﺒﻮوﻧەوە ،ﺑﮕﺮە ﺗﺎ دەﮔﺎﺗە ﺑﺎﻧﺴــﯽ ﻣﯚﺑﺎﯾــﻞ و ﺋﯿﻨﺘەرﻧێﺖ، ھەﺳــﺖ دەﻛﺎت ﺳﺘەﻣﯽ ﻟێ ﻛﺮاوە، ﺑﯚﯾە ﻟەوە دەﺗﺮﺳێﺖ ﺑەو ھەﻧﮕﺎوەی ﺣﻜﻮوﻣەت دەﯾﻨێ ژﯾﺎﻧﯽ ﺗﺎڵﺘﺮ ﺑێﺖ و ﺑﺎری ﺑﮋێﻮﯾﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﻗﻮرﺳﺘﺮ ﺑێﺖ.
ﻟە ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ،2015ﺣﻜﻮوﻣەت 174ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨﺎری ﻻی ﺧەڵﻜە و 136 ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨﺎری ﺗﺮی ﻻی داودەزﮔەﻛﺎﻧە. ﺑﻜﺎت دەﺳــﺖ ﺑــە وزەوە ﺑﮕﺮن و ﺑﯿﭙﺎرێﺰن .ﻛﺎﺗێﻚ ﺳﯿﺴــﺘەم ھەﺑێﺖ ﺑــە ﻓەرھەﻧﮕــﯽ ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ وزە، ﺳــەرﻣﺎﯾەﻛﯽ زۆری ﺑەﻓﯿڕۆﭼــﻮو، دەﮔەڕێﻨﺪرێﺘەوە. ھەوراﻣﺎﻧﯽ دەڵێﺖ ”ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﺎزرﮔﺎﻧــﯽ ﺑە ﻛﺎرەﺑــﺎی ﺣﻜﻮوﻣەت دەﻛﺮێﺖ ،ﺧەڵﻚ ھەﯾە ﻟە دەرەوەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھﺎﺗﻮوە ﻛﺎرﮔەی ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ داﻣەزراﻧــﺪووە و دووﻛﺎﻧەﻛــەی ﻛﺮدووەﺗە ﭼﺮاﺧﺎن و ﻛﯿﻠﯚی ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺑە 40ھەزار دﯾﻨﺎر دەﻓﺮۆﺷــێﺖ ،ﺑە
ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە راﺑﺮدوودا % 30ی ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧــﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎی ﻟــە ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن وەرﮔﺮﺗﻮوەﺗەوە و 70 %ەﻛەی ﺗﺮی ﻟــە ﺧەزێﻨەی ﺧﯚی داوە .ﺋەﮔەر ﺣﻜﻮوﻣەت ھﺎوﺷێﻮەی ﺟﺎران ﭘﺎڵﭙﺸﺘﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻧەﻛﺎت ﻟە ﭘێﺪاﻧــﯽ ﻛﺮێﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎ ،ﺋەوا ﻟە ﺳﯿﺴﺘەﻣﯽ ﻧﻮێﺪا ﻛە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺗﯿﺎﯾﺪا ﺑەﺷــﺪارە ،ھﺎووﺗﯽ دەﺑێﺖ ﺳــێ ھێﻨﺪەی ﺟﺎران ﭘﺎرەی ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﺪات ،واﺗە ﺋەﮔەر ھﺎوﺑەﺷێﻚ ﭘێﺸﺘﺮ
ﭼەﻛﯽ وزە ﻟە دەﺳﺘﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﺪا دەﺑێ ﮔﻮﺗەﺑێــﮋی وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎ ﺑەﭘێﭽەواﻧــەی ﺋەﻣــە دەڕواﻧێﺖ و ﭘێــﯽ واﯾە ،ﭼەﻛــﯽ وزە ھەر ﻟەژێﺮ ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﺪا دەﻣێﻨێﺘەوە و ﺣﻜﻮوﻣــەت ﻟە ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯿﯿەﻛەی ﺑەردەوام دەﺑێــﺖ و ﺗەﻧﺎﻧەت ﺧەڵﻚ ﺋەو ﺑڕە ﭘﺎرەﯾەﺷﯿﺎن ﻟە ﻛﯚڵ دەﺑێﺘەوە ﻛە ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﺑە ﻣﻮەﻟﯿﺪەﻛﺎﻧﯽ دەدەن. ﺋــەو دەڵێــﺖ ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﻧــﻮێ ﺳــەردەﻣﯿﯿﺎﻧە دەﺑێﺖ و ﺋەواﻧەی ﺑە ﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑەﻛﺎر دەﺑــەن ھەر ﭘﺎرەی ﺟــﺎران دەدەن و ﺗەﻧﺎﻧەت ﻛﺎرەﺑﺎﻛەﺷــﯿﺎن دەﺑێﺘە 24ﺳەﻋﺎﺗﯽ و ﭘﺎرەی ﻣﻮەﻟﯿﺪەﺷﯿﺎن ﻟە ﻛﯚڵ دەﺑێﺘەوە ،ﺑــەم ﺋەواﻧەی ﺑە ﻟێﺸــﺎو ﻛﺎرەﺑــﺎ ﺑــەﻛﺎر دەﺑەن، ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑەرز دەﺑێﺘەوە. ﻟە ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﻛﯚن ﺧەڵﻚ ﺗەﻧﺎﻧەت ﺋەو % 30ە ﭘﺎرەﺷﯿﺎن ﺑﯚ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻧەﮔەڕاﻧﺪووەﺗــەوە ﻛە دەﺑﻮو ﺑﯿﺪەن. ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﺋﺎﻣﺎرەﻛﺎﻧــﯽ وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 2015دا ،ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن 310ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨﺎری ﻻی ﺧەڵﻚ و داودەزﮔەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾەﺗﯽ ﻛە ﻟــەو ﺑــڕە 174ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨــﺎری ﻻی ﺧەڵﻜــە و 136ﻣﻠﯿﺎر دﯾﻨﺎری ﺗﺮی ﻻی داﻣﻮدەزﮔەﻛﺎﻧە. ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺋەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەی ﻟەﮔەڵ ﺣﻜﻮوﻣەت ﮔﺮێﺒەﺳــﺖ دەﻛﺎت ،ﺧﺎوەﻧــﯽ ﺳﯿﺴﺘەﻣێﻜﯽ ﭘێﺸﻜەوﺗﻮو دەﺑێﺖ و ﺑە داﻧﺎﻧﯽ ﭘێﻮەری زﯾﺮەك ﺑە ﺗەواوی ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﯽ ﺋەو ﻛﺎرەﺑﺎﯾە دەﻛﺎت ﻛە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن داﺑەش دەﻛﺮێﺖ.
% 35ی وزەی ﻛﺎرەﺑﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن وﻧە.
ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﭘﻼﻧﯿﺪاﯾە ﺑەﺷــێﻜﯽ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﻟە ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ھەرێــﻢ ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑﺴﭙێﺮێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺧﯚی ﺑەو ﺑڕواﯾە ﮔەﯾﺸــﺘﻮوە ﻛە ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﺑەﺳــەر رۆﺗﯿﻨﯽ ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﺧﯚﯾﺪا زاڵ ﺑێﺖ و ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ وﺗە ﭘێﺸﻜەوﺗﻮوەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺋــەوەی ﺳــەﻟﻤﺎﻧﺪووە ﺣﻜﻮوﻣەت دەﺑێﺖ رۆڵﯽ ﭼﺎودێﺮی و ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﯽ ھەﺑێﺖ و ﭘێﻮەﻧﺪی و ﻣﺎﻓەﻛﺎن رێﻚ ﺑﺨﺎت ﺗﺎ ﺧــﯚی و ﺧەڵﻜﯿﺶ ﺗﯿﺎﯾﺪا ﺳﻮودﻣەﻧﺪ ﺑﻦ. ﻟــە ﭼەﻧــﺪ ﺳــﺎڵﯽ راﺑــﺮدوودا، ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑڕە ﺳەرﻣﺎﯾەﻛﯽ زۆری ﺑﯚ ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺗەرﺧﺎن ﻛــﺮدووە و ھەﻣﻮو ﺳــﺎڵێﻚ ﻟەﮔەڵ ﺑەرزﻛﺮدﻧەوەی ﺑڕی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎن، ﺑــەوە ﻧەوێﺮاوە ﺑەﺳــەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺑەﻛﺎرﺑﺮدﻧــﺪا زاڵ ﺑێﺖ ،ﺑﯚﯾە ﮔڕەی ﻣﻮەﻟﯿﺪەﻛﺎﻧــﯽ ﮔــەڕەك و ﺑﯚڵــەی ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑەردەواﻣە. ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋەوەﻧﺪە ﺋﺎڵﯚز ﺑﻮوە ﭼﺎرەﺳــەری ﺋەﺳﺘەﻣە، ﺋﺎﺧﺮ ﺑە ﺳــەدان ﻣێــﮕﺎوات ﻛﺎرەﺑﺎ دەدزرێ و ﭘﺎرەی ﺳەدان ﻣێﮕﺎواﺗﯽ ﺗﺮ ﻧﺎﮔەڕێﻨﺪرێﺘەوە
ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت دەﻛەن و ﻟە ﻛﯚﺗﺎی ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺗﺸﯿﺮﯾﻨﯽ ﯾەﻛەم/ﺋﯚﻛﺘﯚﺑەری ﺋەﻣﺴﺎڵﺪا ،ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣەﻛﺎن و ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوەﻛﺎن ﺋﺎﺷﻜﺮا دەﻛﺮێﻦ. ﻟە رووی ﻗەﺑــﺎرەی وەﺑەرھێﻨﺎﻧەوە، ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛەرﺗێﻜــﯽ زەﺑەﻻﺣە و ﺋەﺳــﺘەﻣە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەك ھەﺑێﺖ ھەﻣﻮو ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ھەرێــﻢ ﺑﻜڕێﺘەوە و ﺧﯚی ﺑﺒێﺖ ﺑە ﺧﺎوەﻧــﯽ ﺋەم ﻛەرﺗە ،ﺋﺎﺧﺮ ﺋەوەی ﺣﻜﻮوﻣەت دەﯾﺎن ﺳــﺎڵە ﻟە ﻛەرﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺧەرﺟــﯽ ﻛﺮدووە ﻟــە ﺗــﯚڕی ﺑەرﻓﺮاواﻧــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ و وێﺴﺘﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵ و ﭼﺎودێﺮی و ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧــﯽ ﺧﺰﻣەﺗﮕــﻮزاری، ﺗێﭽﻮوەﻛەی ﺑــە دەﯾﺎن ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻر دەﺧەﻣڵێﻨﺮێﺖ. ھەوراﻣﺎﻧــﯽ رەﺗﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ﻛە ﻛەرﺗﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎ ﻟەژێــﺮ ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑێﺘــە دەرەوە و ﺑﺪرێﺘە ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ،ﺑەڵﻜــﻮ ﭘڕۆژەﻛە دەﺑێﺘە ھﺎوﺑەش ﻟە ﻧێﻮان ﺣﻜﻮوﻣەت و ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت .ﺣﻜﻮوﻣــەت ﺳــﻮود ﻟە ﺗﻮاﻧﺎﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت وەردەﮔﺮێــﺖ ﻟــە ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺧﯚی و ھﺎووﺗﯿﯿﺎن. ﺑەﮔﻮێﺮەی زاﻧﯿﺎرﯾﯿــە ﺑەراﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭘﻼﻧــە ﻧﻮێﯿەﻛــەی ﺣﻜﻮوﻣــەت، ھەﻣــﻮو ﺋــەو ﻛﺎرەﺑﺎﯾــەی ﺑەرھەم دێــﺖ ،ﺣﻜﻮوﻣــەت دەﯾﺪاﺗە ﭼەﻧﺪ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەك ،دواﺗﺮ ﺋەرك دەﻛەوێﺘە ﺳــەر ﺋەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾﺎﻧە ﻛە ﻛﺎرەﺑﺎﻛە داﺑەش ﺑﻜەن و ﭘﺎرەﻛەی ﻛﯚ ﺑﻜەﻧەوە. ھــﺎوﻛﺎت ﻓەرﻣﺎﻧﺒەراﻧــﯽ وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎ ﻛــە ژﻣﺎرەﯾــﺎن 18ھەزار ﻛەس دەﺑێﺖ ،دەﺑﻦ ﺑە ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﺋەرﻛﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎن و ﻣﻮوﭼەﻛﺎﻧﯿﺸﯿﺎن ھەر ﻟەﻻﯾەن ﺋەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾﺎﻧەوە داﺑﯿﻦ دەﻛﺮێﺖ.
ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑڕێﻜﯽ زۆری وزەی ﺑەرھەﻣﮫﺎﺗــﻮو دەدزرێﺖ چ ﻟەﻻﯾەن ھەﻧﺪێــﻚ ھﺎووﺗــﯽ و چ ﻟەﻻﯾەن ھەﻧﺪێﻚ ﭘڕۆژەی ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﯾﺎن ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ،ﺋەﮔەر ﺳﯿﺴــﺘەﻣێﻜﯽ رێﻜﻮﭘێﻜﯽ ﻛﯚﻧﺘــﺮۆڵ ھەﺑێﺖ ،ﺋەو وزەﯾە دەﮔەڕێﻨﺪرێﺘەوە ﻛە ﺑە ﻣﻮڵﻜﯽ ﮔﺸﺘﯽ ھەژﻣﺎر دەﻛﺮێﺖ .ﻟەﻻﯾەﻛﯽ ﺗــﺮەوە وزەﯾەﻛﯽ زۆر ﺑــﯚ ﻣﺰﮔەوت و دەزﮔە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﯿــەﻛﺎن داﺑﯿﻦ دەﻛﺮێﺖ ﺑــێ ﺋــەوەی ﭘﺎرەﯾەك ﻟە ﺑﺮی ﺑﺪرێﺖ ﻛە ﺋەﻣەش ﭼﺎرەﺳــەر دەﺑێﺖ و وزە دادﭘەروەراﻧەﺗﺮ داﺑەش دەﻛﺮێ. ھەوراﻣﺎﻧــﯽ رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ”ﻛــەس ﻧﺎزاﻧێــﺖ % 35ی وزەی ﺑەرھەﻣﮫﺎﺗﻮو ﺑﯚ ﻛﻮێ دەڕوات ،ﺑەم ﺋەﮔەر ﺳﯿﺴــﺘەﻣێﻜﯽ ﺳەردەﻣﯿﯿﺎﻧە ھەﺑێﺖ ﺋەو وزەﯾە دەﮔەڕێﻨﺪرێﺘەوە، ﺟﮕەﻟەﻣە ھﯿﭻ ﺳﯿﺴــﺘەﻣێﻚ ﻧﯿﯿە ھﺎووﺗــﯽ و ﻛﺎرﮔــە و ﻣﺰﮔەوت و دەزﮔــە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ﻧﺎﭼﺎر
ﻟێﺸــﺎو ﻟە ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزاری ﻛﺎرەﺑﺎی ھەرێﻢ ﺳﻮود وەردەﮔﺮێﺖ ﺑێ ﺋەوەی ﺳﻮودێﻜﯽ ﺋەوﺗﯚی ھەﺑێﺖ“. وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎ ﺑە ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ دەزاﻧێﺖ ﺑە ﮔﻮێــﺮەی ﺑەﻛﺎرﺑﺮدن، ﭘﺎرە وەرﺑﮕﯿﺮێﺖ و ﺗەﻧﺎﻧەت ﻣﺎڵێﻚ ﻛە ﻛﺎرەﺑﺎﯾەﻛﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑەﻛﺎر دێﻨێﺖ، ﻟەﮔەڵ ﻣﺎڵێﻜﯽ ﺗﺮ ﻛە دەﯾﺎن ﺳﭙﻠﯿﺘﯽ داﻧﺎوە ،دەﺑێﺖ ﺟﯿﺎوازی ﺑﻜﺮێﺖ ،ﻛە ﻟە ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﻧﻮێ ھەﻣﻮو ﺋەواﻧە ﭘێڕەو دەﻛﺮێﻦ.
ﻟە دوو ﻣﺎﻧﮕﺪا 100ھــەزار دﯾﻨﺎری داوە ،ﺋــەم ﺟﺎرە دەﺑــێ 300ھەزار دﯾﻨﺎر ﺑﺪات.
ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛــە ﻟــە ﻛﯚﻛﺮدﻧــەوەی ﭘﺎرەی ﻛﺎرەﺑــﺎ ،ھﯿﭻ ﺟﯿﺎوازﯾﯿەك ﻟە ﻧێﻮان داودەزﮔــە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﯿەﻛﺎن و ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧــﺪا ﻧﺎﻛــەن و ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﺑــە ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣێﻜﯽ ﮔﻮﻧﺠــﺎو ﭘﺎرەی ﻛﺎرەﺑﺎ ﻛﯚ دەﻛەﻧــەوە و ھەﻣﻮو ﺋەو زێﺪەڕۆﯾﯿﯿﺎﻧــەش ﻟەﻧــﺎو دەﺑەن ﻛە ﺋەﻧﺠﺎم دراون ،ﭼﻮﻧﻜــە ﺋەﮔەر ﺋەم ﻛﺎرە ﻧەﻛــەن ،ﺧﯚﯾــﺎن زﯾﺎﻧﯿﺎن ﭘێ دەﻛەوێﺖ. ﻟە ھەﻧﺪێــﻚ ﮔەڕەﻛــﯽ ھەوﻟێﺮ ﺑﯚ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧــﯽ ﻛﺎرەﺑــﺎی ﻣﻮەﻟﯿﺪە، ﭘێﻮەری ﻛﺎرەﺑﺎی زﯾــﺮەك داﻧﺮاوە و ﺧەڵــﻚ ھﺎوﺷــێﻮەی ﭘڕﻛﺮدﻧەوەی ﻛﺎرﺗﯽ ﺑﺎﻧﺴــﯽ ﻣﯚﺑﺎﯾﻞ ،ﺑﺎﻧﺲ ﻟە ﺳــەﻋﺎﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎﯾﺎن دەﻛەن ﻛە ﺑە ﭘﺎرە دێﺘە ﻛڕﯾﻦ .ﺋەوە ﻧﻤﻮوﻧەﯾەﻛﯽ ﺑﭽﻮوﻛە ﻟەو ﺳﯿﺴــﺘەﻣە ﻧﻮێﯿەی ﻟە
داھﺎﺗﻮودا ﭘێ دەﭼێﺖ ﻟە ھەﻣﻮو ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟەﺳــەر ﻛﺎرەﺑــﺎی ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺮێﺖ. ﺋەو ﮔەڕەﻛەی ﺋەو ﺳﯿﺴﺘەﻣەی ﻟێ ﺗﺎﻗﯽ ﻛﺮاوەﺗەوە ،ﮔەڕەﻛێﻜﯽ دەوڵەﻣەﻧﺪە ،ﺑﯚﯾە ﻟە ﺳﯿﺴﺘەﻣەﻛە رازﯾﻦ .ﺋەﮔەر ھەﻣﺎن ﺳﯿﺴــﺘەم ﻟــە ﮔەڕەﻛێﻜــﯽ ھەژارﻧﺸــﯿﻦ ﭘێــڕەو ﺑﻜﺮێــﺖ ،ﺧەڵــﻚ ﺑﯿﺮ ﻟە ﮔەڕاﻧﺪﻧەوەی ﻻﻣﭙﺎ و ﻓﺎﻧﯚﺳــﯽ ﻧەوﺗﯿﯽ دەﻛەﻧەوە ،ھێﺸــﺘﺎ دﯾﺎر ﻧﯿﯿە ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑە چ ﺷــێﻮەﯾەك رەﭼــﺎوی ﺧەڵﻜــﯽ ﻛەﻣﺪاھﺎت دەﻛﺎت ﺗــﺎ ﺑــە دادﭘەروەراﻧــە ھەﻣــﻮو ﻛەﺳــێﻚ ﺳــﻮود ﻟەو ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزارﯾﯿــە وەرﺑﮕﺮێﺖ ﻛە ﺋەم رۆژاﻧــە ژﯾﺎﻧﻜــﺮدن ﺑێ ﺋەو ﺋﺎﺳﺘەﻣە.
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﻟە ﺋﯿﻤﺎرات ،ھەر ﻛەﺳێﻜﯽ ﻧﯿﺸﺘەﺟێﯽ ﺋەو وﺗە ،ﺑەم ھﺎووﺗﯽ ﺋــەوێ ﻧەﺑێ ،ﺑﯚ ھــەزار ﻛﯿﻠــﯚ وات/ﺳــەﻋﺎت 122دۆﻻری ﻟێ وەردەﮔﯿﺮێ ،ﺋەﻣەش ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮ ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ھﺎووﺗﯽ ﺧﯚﯾەﺗﯽ ،واﺗە ﺋەﮔەر ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺮﺧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﯚ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن و ﺋەواﻧەی ﻓﯚڕﻣﯽ ﺧﯚراﻛﯿﺎن ھﯽ ﺋەو ﺷــﺎرە ﻧﯿﯿە ﺑە دوو ﻗــﺎت زﯾﺎد ﺑﻜﺎت، ﻧﺮﺧەﻛەی ﻟەﺳەر ﺧەڵﻜﯽ ﻛەم دەﺑێﺘەوە.
11
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
ﺧەرﺟﯿﯽ ﯾەك ﻛﯿﻠﯚ وات ﻛﺎرەﺑــﺎ ،ﻛە ﺑە ﮔﺎزواﯾﻞ ﺑەرھەم ھﺎﺗﺒێ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن 28ﺳــەﻧﺘﯽ ﺗێ دەﭼێ ،ﻟە ھەر ھەزار ﻛﯿﻠﯚ وات/ ﺳەﻋﺎت ﺧەرﺟﯿﯿەﻛەی ﻟەﺳــەر ﺣﻜﻮوﻣەت دەﮔﺎﺗە 280دۆﻻر، واﺗە ﻟە داھﺎﺗﻮودا ﺋەﮔەر ﺑﺪرێﺘــە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ،دەﺑێ ﺗەواوی ﺋەو ﭘﺎرەﯾە ھﺎووﺗﯽ ﺑﯿﺪات ،ﺋەﻣــە ﺟﮕە ﻟەوەی ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ ﭼەﻧﺪ ﻗﺎزاﻧﺠﯽ دەﺧﺎﺗە ﺳەر .ﻟە ﺋﯿﻤﺎرات ھەر ھﺎووﺗﯿﯿەك ﺑﯚ ھەزار ﻛﯿﻠﯚ وات/ﺳــەﻋﺎت 280درھەم ) 76دۆﻻر( دەدات ،ﻟە ﺳــﻌﻮودﯾە ،ﺑﯚ ھەزار ﻛﯿﻠﯚ وات/ﺳەﻋﺎت ھﺎووﺗﯿﯿﺎن 50رﯾﺎل ) 13دۆﻻر( دەدات.
ﺋەﮔەر ﻛﺎرەﺑﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەﻣﻮوی ﺑە ﻏﺎزی ﺳﺮووﺷﺘﯽ ﺑﻮواﯾە ،ﺑﯚ ھەر ھەزار ﻛﯿﻠﯚ وات/ﺳــەﻋﺎت ﺗەﻧﯿﺎ 40 دۆﻻر ﺧەرﺟﯽ دەﺑﻮو .واﺗە ﺋەﮔەر ﻟە داھﺎﺗﻮودا ﻛﺎرەﺑﺎی ﺑﺪرێﺘە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ، ﺑە ﻏﺎزی ﺳﺮووﺷــﺘﯽ ﺑێــﺖ ،زۆر ﺑە ﺋﺎﺳــﺎﻧﯽ ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن دەﺗﻮاﻧﻦ ﻧﺮﺧەﻛەی ﺑــﺪەن ،ﺑــەم ﺋەﮔەر ﮔﺎزواﯾﻞ ﺑێــﺖ ،دەﮔﺎﺗە ﻧﺰﯾﻜﯽ 300 دۆﻻر ،ﺑﯚ ھــەر ھەزار ﻛﯿﻠﯚ وات ﻛە ﺑــە ﻛەﻣﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﻣێﺮ ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯽ ﻣﺎﻧﮕﺎﻧەی ﻣﺎڵێﻜﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑە ﻛﺎرەﺑﺎ داﺑﯿﻦ دەﻛﺎت.
ﻛﺎرەﺑﺎ ﻛەی دروﺳﺖ ﻛﺮاوە و ﭼﯚن ﮔەﺷەی ﭘێ دراوە
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺋﺎﺑﻮوری
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
12 ﻟە ﭼەﻧﺪ ﮔەڕەﻛێﻜﯽ ھەوﻟێﺮ ﺋﺎو ﻧﯿﯿە دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﺑﺸﯚی
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
وﺷە /ﻛﻮردۆ ﺷﺎﺑﺎن ”ﺋﺎو ﺑێﻨە و دەﺳــﺘﺖ ﺑﺸــﯚ“ ،ﺋەﻣە ﺟﮕە ﻟەوەی ﭘەﻧﺪێﻜﯽ ﻛﻮردەوارﯾﯿە، وەﻣــﯽ ﺋەو ﭘﺮﺳﯿﺎرەﯾﺸــە ﻛﺎﺗێﻚ ﭘﯿﺎوێﻚ ﻟــە ﮔەڕەﻛەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﺎرێﺰ، ﻗــەی ﻧــﻮێ و زاﻧﯿــﺎری و ﭼەﻧﺪ ﮔەڕەﻛێﻜﯽ ﺗﺮی ھەوﻟێﺮ ،دەﯾەوێ دەﺳــﺘﯽ ﺑﺸــﻮات ،ھﺎوار ﺑەﺳــەر ژﻧەﻛەﯾــﺪا دەﻛﺎت ،ﺋەوﯾــﺶ ﺋﺎوا وەﻣﯽ دەداﺗەوە. ﻟــەو ﮔەڕەﻛﺎﻧە ،ﭼــﯚن ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﺧەڵﻜﯽ ﭘﺎرەی ﻛﺎرەﺑﺎی ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ و ﻛﺎرەﺑﺎی ﻣﯚﻟﯿــﺪەی ﺋەھﻠﯽ دەدەن ،دەﺑێ ﺳــێ ﺟﺎر ﭘــﺎرەی ﺋﺎوﯾﺶ ﺑــﺪەن ،ﯾەﻛێﻜﯿﺎن ﺋﺎوی ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ،ﺋەوﯾﺘﺮ ﺋەو ﺗەﻧﻜەراﻧەی دەﺑێ ھەﻓﺘەی ﺟﺎرێﻚ ﺗەﻧﻜﯽ ﺳەرﺑﺎﻧﺖ
ﺑﯚ ﭘڕ ﺑﻜەن ،ﺳێﯿەﻣﯿﺶ ھەر ﻣﺎڵە دەﺑێ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﭘێﻨﺞ ھــەزار دﯾﻨﺎر ﺑﺪاﺗە ﻣﯿﺮاوی ﺋﺎوە ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯿﯿەﻛە ،ﺋەﮔﯿﻨﺎ ﺋەو ﻛﯚﻧە ﺑێ ﺑەش دەﺑێ ﻟە ﺋﺎو .ﺋەوەی ﺳــێﯿەم، ﭼەﻧــﺪ ھﺎووﺗﯿﯿەﻛــﯽ ﮔەڕەﻛﯽ ﻛﺎرێﺰ واﯾﺎن ﺑە ”وﺷە“ ﮔﻮت ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەو ﺋﺎوەی ﺑﯚ ﮔەڕەﻛەﻛە دەﭼێ ،ﺑەﺷﯽ ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﺗەواوی ﮔەڕەﻛەﻛە ﻧﺎﻛﺎت ،ﺧەڵﻜﯽ دەﺑێ ﺋﺎو ﺑە ﺗەﻧﻜەر ﺑﻜڕن. وەﺳﺘﺎ ﺋﯿﺴــﻤﺎﻋﯿﻞ ،ﺧﺎوەﻧﯽ ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺗەﻧﻜەرەﻛﺎن ﺑە“وﺷە“ دەڵێ ،ڕۆژی ﭼﻮار ﺟﺎر ﺋﺎو دێﻨﻢ و ﯾەﻛﺴەر دەﻓﺮۆﺷﺮێ ،ھەر ﺗەﻧﻜەرە ﺑەﺷــﯽ ﭘێﻨﺞ ﺗەﻧﻜﯿﯽ ﺳەرﺑﺎن دەﻛﺎت ،ﺟﺎری واھەﯾە ﺳــەﻋﺎت ﯾەﻛﯽ ﺷەو دەﭼﻢ ﺋﺎو دێﻨﻢ .ﺑﯚﯾە ﺋێﺴﺘە ﺑەھﯚی زۆری ﺋەو ﺗەﻟەﻓﯚﻧﺎﻧەی ﺑﯚم دەﻛﺮێ ﺑﯚ ﺋﺎو، ﺷــەوان ﻣﯚﺑﺎﯾﻠەﻛەم دادەﺧەم ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﺷەوێﻜﯿﺎن ھﺎﺗﻨە ﺳــەر ﻣﺎڵﻢ و ﺷەڕﯾﺎن ﻟەﮔەڵ ﻛﺮدم ﭼﻮﻧﻜە ﺋﺎوم ﺑﯚ ﻧەھێﻨﺎون، وەك ﺑڵێﯽ ﻣﻦ ﺋﺎوم ﻟێ ﺑڕی ﺑﻦ. ﭼەﻧــﺪ ﮔەڕەﻛێﻜــﯽ ﺗــﺮی ھەوﻟێــﺮ، ھﺎوﺷــێﻮەی ﮔەڕەﻛــﯽ ﻛﺎرێــﺰ ،دەﺑێ ﺧەڵﻜــﯽ ھەﻓﺘــەی ﺟﺎرێﻚ ﯾــﺎن زﯾﺎﺗﺮ و ﻛەﻣﺘــﺮ )ﺑەﭘێﯽ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﻣﺎڵەﻛە(، ھەﺷــﺖ ھەزار دﯾﻨﺎر ﺑــﯚ ﭘڕﻛﺮدﻧﯽ ھەر ﺗەﻧﻜﯿﯿەﻛــﯽ ﺋــﺎوی ﺳــەرﺑﺎن ﺑﺪەن،
ﺧﺎوەﻧﯽ ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺗەﻧﻜەرەﻛﺎن:
ڕۆژی ﭼﻮار ﺟﺎر ﺋﺎو دێﻨﻢ و ﯾەﻛﺴــەر دەﻓﺮۆﺷﺮێ. ﺋﺎوەﻛە ﺑەﭘێﯽ ﻗﺴەی ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯽ ﺋەو ﮔەڕەﻛﺎﻧە ،ﺧﺎوێﻨﯿﺶ ﻧﯿﯿە .داﺑەﺷﻜەری ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺑﯿﺮەﻛﺎن ﺑە“وﺷــە“ی ﮔﻮت: ﻣﺎوەی ﺳﺎڵێﻜە ﺋﺎوی ﻛەم ﺑﻮوە و ﻧﺰﯾﻜﯽ ﺷەش ﻣﺎﻧﮕﯿﺸە ﺑە ﺗەواوی ﺧﺮاپ ﺑﻮوە، ھﯚﻛﺎرەﻛەﺷــﯽ ﺑﯚ ﺋەوە دەﮔەڕێﺘەوە ﻛە زۆرێﻚ ﻟە ﺑﯿــﺮە ﺋﺎوەﻛﺎﻧﯽ ﻟــە ﮔەڕەﻛﺪا ھەﺑﻮون ،وﺷــﻜﯿﺎن ﻛــﺮدووە ،ﺑﯿﺮێﻜﯽ ﻧﻮێﺶ ﻟــێ درا ،ﺑەم ﻧەﮔەﯾﺸــﺘە ﺋﺎو، ﺑﯚﯾە ﺑــە ﻧﺎﭼﺎری ﺧەﺗێﻜﻤــﺎن ﻟە ﺋﯿﻔﺮاز ڕاﻛێﺸﺎوە ،ﺑەم ﻛﺎرەﺑﺎﻛەی ﻛەﻣە و ﻓﺮﯾﺎ ﻧﺎﻛەوێ ﺋﺎو داﺑەﺷــﯽ ھەﻣﻮو ﻛﯚﻧەﻛﺎن ﺑﻜﺮێ. ﻣەﺳــﻌﻮود ﻛﺎﻛــەڕەش ،ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﺋــﺎو و ﺋــﺎوەڕۆی ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە“وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ”ﺑەھﯚی وﺷﻜﺒﻮوﻧﯽ ﺑﯿﺮە ﺋﺎوی ﭼەﻧﺪ ﮔەڕەﻛێﻜﯽ ھەوﻟێــﺮ ،ﻟە ﺋﺎوی ﺋﯿﻔــﺮاز ھێڵێﻜﯿﺎن ﺑﯚ
ﻣەﺳﻌﻮود ﻛﺎﻛەڕەش ،ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯿﯽ ﺋﺎو و ﺋﺎوەڕۆی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن: ڕاﻛێﺸﺮاوە ،ﺑەم ﺑەھﯚی ﺋەوەی ﻛﺎرەﺑﺎی ﺑەردەواﻣــﯽ ﻧﯿﯿە ،ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ﭘێﺪواﯾﺴــﺘﯽ ﺗەواوی ﺋەو ﮔەڕەﻛﺎﻧە ﭘڕ ﺑﻜﺎﺗەوە و دەﺑێ ﺑە ﻧﯚرە ﺋﺎوﯾﺎن ﭘێ ﺑﺪرێ“. ﻛﺎﻛەڕەش ﺋەوەﺷــﯽ ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻛﺮد ﻛە ﻟە ﻛﯚﺗﺎی ﺋەم ﻣﺎﻧﮕەدا ،ﻛﺎرەﺑﺎی ﺋﺎوی ﺋﯿﻔﺮاز دەﺑێﺘە ﺑەردەوام و ﺑەم ﺷێﻮەﯾە ﻛێﺸەی ﻛەﻣﯽ ﺋﺎو ﻟەو ﮔەڕەﻛﺎﻧە ﭼﺎرە دەﺑێﺖ. ﺑەﭘێــﯽ ﭘڕۆژەﯾــەك ﻛە ﭘێﺸــﺘﺮ ﺑﯚ ﺋەو ﮔەڕەﻛﺎﻧــە داﻣــەزراوە ،دەﺑــﻮو ﺋﺎوی ﺋﯿﻔﺮاز ﺗەﻧﮕﮋەی ﺑێ ﺋﺎوی ﻧەھێﺸــﺘﺎﯾە و ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﺎن ﺑە ﺑﯿﺮی ﮔەڕەك ﻧەﺑﻮواﯾە،
ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە ،ﭼﻮار ھەزار ﻣەﺗﺮی ﺳــێﺠﺎ ﻟە ھەر ﺳەﻋﺎﺗێﻜﺪا ﻛە دەﻛﺎﺗە 96ھەزار ﻣەﺗﺮی ﺳــێﺠﺎ ﻟە ﺷەو و رۆژێﻜﺪا ،ﺋﺎوی زﯾﺎﺗــﺮ ﺑــﯚ ﮔەڕەﻛەﻛﺎﻧــﯽ رۆژھەت و ﺑﺎﻛﻮری ھەوﻟێﺮ داﺑﯿــﻦ دەﻛﺎت و دەﺑﻮو ﻛێﺸەی ﻛەﻣﺌﺎوﯾﯽ ﺗێﻜڕای ﮔەڕەﻛەﻛﺎﻧﯽ ھەوﻟێــﺮی ﻧــﻮێ ،ﭘــڕۆژە ﺗﺎزەﻛﺎﻧــﯽ ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﺒﻮون ،ﻗەرەﺑﻮوەﻛﺎن ،ﺋﺎﯾﻨﺪە، ﻻوان ،ﺷــﺎرەواﻧﯽ ،ﻗەﺗﯽ ﻧﻮێ ،ﻣﻨﺎرە، ﻛﺎرێــﺰ ،ﮔەﻻوێﮋ ،ﭘێﻨﺠﯽ ﺣەﺳــﺎرۆك و دەوروﺑەرﯾﺎن ﭼﺎرە ﺑﻜﺎت.
ﺑــە ﻧﺎﭼــﺎری ﺧەﺗێﻜﻤﺎن ﻟە ﺋﯿﻔﺮاز ڕاﻛێﺸــﺎوە ،ﺑەم ﻛﺎرەﺑﺎﻛــەی ﻛەﻣە و ﻓﺮﯾﺎ ﻧﺎﻛەوێ ﺋﺎو داﺑەﺷﯽ ھەﻣـــﻮو ﻛﯚﻧەﻛﺎن ﺑﻜﺮێ.
”وﺷە“ ﮔەﻧﺪەڵﯿﯿەﻛﯽ ﮔەورەی ھێڵەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳـــــﻤﺎﻧﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺋﺎﺷﻜﺮا دەﻛﺎت ﺑﻜەﯾﻦ ،ﺑەم ﻟە ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵﯽ ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧەی ھەوﻟێﺮ ﭘێﯿﺎن ﮔﻮﺗﻢ ﻛە ﺗﻜﯿﺘﯽ ﯾەﻛێﻚ وﺷە /ھەوﻟێﺮ- ﻟە ﻛﻮڕەﻛﺎﻧﻢ ﺑە ﻧﺎوی )ﻻس( ﺑەﺗﺎڵ ﻓﺮﯾﺎد ﻣﺤەﻣەد ﻛﺮاوەﺗەوە ،ﻟــە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ھەر ﻟە ھێڵەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ﻛە ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ﭼﻮار ﺗﻜﯿﺘەﻛە ﺑﺰﻧﺴــﻢ ﺑڕی ﮔەﺷــﺘﯿﺎر ﺑــە ﻓڕۆﻛــە ﺑــﯚ دەرەوە دەﮔﻮازﻧەوە، ﺑﻮو ﻛە ﯾەﻛﯽ 600دۆﻻری ﺣﺎڵەﺗێﻜﯽ ”ﺳــەﯾﺮ و ﻧﺎﻣﯚ“ دروﺳــﺖ ﺑﻮوە ﺑەوەی ﯾەك ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾﯽ ﺑﻮو“. ﻛﻮرﺳﯿﯽ ﻓڕۆﻛە ،ﺑە ﭼەﻧﺪ ﮔەﺷﺘﯿﺎرێﻚ دەﻓﺮۆﺷﻦ و دواﺗﺮ ﺋەوەی ﭘﺎرەی زۆرﺗﺮی داوە ،ﮔەﺷــﺘەﻛە دەﻛﺎت و ﻛەﺳﯽ ﻟــە ﻓڕۆﻛــەدا دوو ﺟﯚر ﺗﻜﯿﺖ ھەﯾە ﺑﯚ ﮔەﺷــﺖ ﯾەﻛەم ﭘﺎرەﻛەی دەﻓەوﺗێ و رێﮕەی ﮔەﺷﺘەﻛەﯾﺸﯽ ﭘێ ”ﺑﺰﻧــﺲ و ﺋﯿﻜﯚﻧﯚﻣــﯽ“، ﻧﺎدرێ .ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧــە دەڵێ” ،ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑﺰﻧــﺲ ھەﻣﯿﺸــە ﺑەﻻی ﺑە ﺋێﻤەوە ﻧﯿﯿە“ .ﺑــەم ﺑﺮﯾﻜﺎرێﻜﯽ ﻓڕۆﻛەواﻧﯽ ﻛەﻣــەوە 200دۆﻻر ﮔﺮاﻧﺘﺮە ﺋﺎﺷﻜﺮای دەﻛﺎت ﻛە ”ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﻟە ھەوﻟێﺮ ﻟــە ﺋﯿﻜﯚﻧﯚﻣﯽ ،ﺑەھــﯚی ﺋەوەی 20ﺣﺎڵەﺗﯽ وا روو دەدات“. ﺧﺎوەﻧﯽ ﺋــەو ﺗﻜﯿﺘە ﻟە ﭘێﺸــەوەی ﻓڕۆﻛــە ﻛﻮرﺳــﯿﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗــﯽ ھەﯾە و ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دوو ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧە ھەﯾە ،ﭘەردەﯾەك ﺟﯿــﺎی دەﻛﺎﺗــەوە ﻟەﮔەڵ ھەوﻟێــﺮ ﺳــﺎڵﯽ 2005ﻛﺮاوەﺗــەوە و زﯾﻨەی ﺳەرﻧﺸﯿﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ. ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ دوو ﺳــﺎڵ دواﺗــﺮ .ﻧﯚ ھێڵﯽ ﮔەرۆﺗەﯾﯽ ﺋﺎﻣﺎژەی دا ”دوای ﻣﺸــﺘﻮﻣڕ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ھەﻓﺘﺎﻧە ﻧﺰﯾﻜەی 150ﮔەﺷﺘﯽ و دەﻣەﺗەﻗێﯿەﻛــﯽ زۆر ،ﻧﺎﭼــﺎر ﻟەوێ ھﺎﺗﻦ و ﭼــﻮون ﻟە ھەوﻟێــﺮەوە ﺋەﻧﺠﺎم ﺗﯿﻜﺘێﻜــﯽ ﺗﺮی ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﻢ ﻛــڕی ﺑەو دەدەن و ﺑەﭘێﭽەواﻧەﯾﺸــەوە ،ﺟﮕە ﻟە ﻣەرﺟەی ﺋەﮔەر ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﮔەﺷــﺘﯿﺎران ﮔەﺷــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺎرﮔﯚ .ﻟــە ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯿﺶ ﻟە ڕێﮕەی ﺣــەوت ھێڵﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯿﯿەوە ﻟــە ھەﻓﺘەﯾەﻛــﺪا 124 ﮔەﺷﺘﯽ ھﺎﺗﻦ و ﭼﻮون دێﺘە ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪان، ﺟﯿﺎ ﻟە ﻛﺎرﮔﯚ. دﻛﺘــﯚر ﺳــﯿﺮوان ﮔەرۆﺗەﯾــﯽ وەك ھﺎوﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯿﯿەك ﻟــە رێﮕــەی ھێڵﯽ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯿﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﯿە ،ﺗﻜﯿﺘﯽ ﺳەﻓەرﻛﺮدن دەﻛڕێ ﺑﯚ ﺳەرداﻧﯽ ﺋﺎزەرﺑﺎﯾﺠﺎن ،ﺑەم ﻛﻮرﺳــﯿﯿەﻛﯽ ﻟەﻧﺎو ﻓڕۆﻛە ﺑە ﻛەﺳێﻜﯽ ﺗﺮ ﻓﺮۆﺷﺮاوەﺗەوە .واﺗە ﺑﯚ ھەر ﻛﻮرﺳﯿﯿەك دوو ﺗﻜﯿــﺖ دێﺘە ﻓﺮۆﺷــﺘﻦ و ﺋەﻣەش ﺣﺎڵەﺗێﻜﯽ ﺗەواو ﻧﺎﻣﯚﯾــە ﻟە ﺋەﺗەﻛێﺘﯽ ﮔەﺷﺘﻜﺮدﻧﺪا و رەﻧﮕە ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻋێﺮاق روو ﺑﺪات. ﮔەرۆﺗەﯾﯽ ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﺋﺎﺷــﻜﺮای ﻛﺮد، ”ﻟە رۆژی 24ی ﺗەﻣﻮوزی راﺑﺮدوو ﭼﻮار ﺗﻜﯿﺘﯽ ﻓڕۆﻛــەم ﺑﯚ ﺧــﯚم و ھﺎوژﯾﻦ و دوو ﻣﻨﺪاڵﻢ ﻛڕی ﺑﯚ ﺋــەوەی ﺑە ﻓڕۆﻛە ﻟە ڕێﮕەی )ھێڵﯽ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ(ﯾەوە ﮔەﺷــﺖ ﺑﯚ ﺑﺎﻛﯚ ﭘﺎﯾﺘەﺧﺘﯽ ﺋﺎزەرﺑﺎﯾﺠﺎن
ﺋﺎﻣــﺎدە ﻧەﺑێﺖ ،رێﮕە ﺑــﺪەن ﻛﻮڕەﻛەم ﻟەﮔەڵﻤﺎن ﮔەﺷﺖ ﺑﻜﺎت ،وا رێﻚ ﻛەوت ﻛﻮرﺳﯿﯿەك ھەﺑﻮو ،ﻟە ﻛﺎﺗﯽ ﮔەڕاﻧەوەﯾﺶ ﻟە ﺋﺎزەرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دووﭼﺎری ھەﻣــﺎن ﻛێﺸــە ھﺎﺗــﻢ ،ﺳــەرداﻧﯽ ﺑﺎڵﻮێﺰﺧﺎﻧەی ﻋێﺮاﻗﻢ ﻟە ﺑﺎﻛﯚ ﻛﺮد ،ﺑەم ﺑێ ﺳــﻮود ﺑﻮو ،دﯾﺴــﺎن ﻟە ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧە ﭼﺎوەڕێ ﺑﻮوم ﺗﺎ ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﮔەﺷــﺘﯿﺎران ﺋﺎﻣــﺎدە ﻧەﺑێ ﺋﯿﻨﺠﺎ رێﮕە ﺑــە ﻛﻮڕەﻛەم ﺑﺪەن ،ﺑەم ﺷــێﻮەﯾە ﺗﻮاﻧﺮا ﺑﮕەڕێﯿﻨەوە، ﺑەم ﭘــﺎرەی ﺗﻜﯿﺘﯽ ﯾەﻛەﻣــﻢ ﻓەوﺗﺎ، ھﯿﭻ ﺑەرﭘﺮﺳێﻜﯿﺶ ﻟە ھێڵﯽ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ﻟە ھەوﻟێﺮ و ﺑەﻏﺪا ﮔﻮێﺖ ﺑﯚ ﻧﺎﮔﺮن“. ﮔەرۆﺗەﯾــﯽ ﺑــە ﮔﻮﺗەی ﺧﯚی ﺳــﺎڵﯽ راﺑــﺮدووش دووﭼﺎری ھەﻣﺎن ﻛێﺸــە ﺑﻮوەﺗــەوە” ،ﭘێﻨــﺞ ﺗﻜﯿﺖ ﻛــە ﺑڕﯾﺎر ﺑــﻮو ﮔەﺷــﺘﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎی ﭘــێ ﺑﻜەﯾﻦ، ﺑەﺗــﺎڵ ﻛﺮاﻧەوە و ھﯿﭻ ﻛەﺳــێﻜﯿﺶ ﻧە ﻟێﭙێﭽﯿﻨــەوەی ﻟەﮔەڵ ﻛــﺮا ،ﻧە ﭘﺎرەی ﺗﻜﯿﺘەﻛەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﻤەش ﻗەرەﺑﻮو ﻛﺮاﯾەوە“. وﺷــﯿﺎر ﻣﺤەﻣەد داﻧﯿﺸــﺘﻮوی ھەوﻟێﺮ
ھەﻣﺎن دۆﺧﯽ دﻛﺘﯚر ﺳــﯿﺮواﻧﯽ ھەﯾە و ﺑﯚ ”وﺷە“ ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ،ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺣﻮزﯾﺮان/ﯾﯚﻧﯿــﯚی راﺑــﺮدوو ،ﺣــەوت ﺗﻜﯿﺘﻢ ﻟە ھێڵﯽ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑڕی ﺑﯚ ﮔەﺷــﺘﯽ دەرەوە ،ﺑەم ﻟە ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧە رێﮕەﯾﺎن ﻧەدا ﮔەﺷﺘەﻛە ﺑﻜەﯾﻦ و ﮔﻮﺗﯿﺎن ﺗﻜﯿﺘەﻛﺎن ﺑەﺗــﺎڵ ﻛﺮاوﻧەﺗەوە .ﺋەوەﯾﺶ ﻧﺎﺷﺎرێﺘەوە ﻛە ”ﺑەھﯚی ﺋەو ﻛێﺸەﯾە دوو ﻣﺎﻧﮓ ھﺎﺗﻮﭼﯚم ﻛﺮد و ﺳەرﺋێﺸەی زۆر، ﺋﯿﻨﺠﺎ ﻗەرەﺑﻮو ﻧەﻛﺮاﯾﻨەوە و ﭘﺎرەﻛەﻣﺎن ﺧﻮرا“. ﻛﯚﺳــﺎر ﻋەوێﻨەﯾﯽ ﺑﺮﯾــﻜﺎری ﻓەرﻣﯽ ھێڵﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯿﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﯿــە ﻟە ﯾەﻛێﻚ ﻟــە ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﺳﺘﭙێﻜﯽ ﻗﺴــەﻛﺎﻧﯽ ﺑە ﺋﯿﺪﯾﯚﻣێﻜﯽ ﻛــﻮردەواری دەﺑێ و دەڵــێ” ،ھەﻣﻮو ﻣەﺳــەﻟەﻛە ﺋەوەﯾە ﭘێﺖ دەوەﺳﺘﻢ و را ﻧﺎوەﺳﺘﻢ“. ﺋــەو ﺑﯚ ”وﺷــە“ دان ﺑــەوەدا دەﻧێ ﻛە ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﭼﻮار ﺗﺎ ﭘێﻨﺞ ﺣﺎڵەﺗﯽ رێﮕﺮﯾﻜﺮدن و رەﺷــﻜﺮدﻧەوەی ﻧﺎوی ﮔەﺷــﺘﯿﺎر ﻟە
ﺳﯿﺴﺘەﻣﯽ ھێڵﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯿﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﯿە روو دەدات ،ﻟە ھێڵەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ھەﻣــﺎن ﺣﺎڵــەت ھەﯾــە ،ﺑە ﮔﺸــﺘﯽ ﻟــە ھەر ﻣﺎﻧﮕێﻜــﺪا 15ﺗــﺎ 20ﺣﺎڵەﺗﯽ ﺑەﺗﺎڵﻜﺮدﻧەوەی ﺗﻜﯿﺘﯽ ﮔەﺷﺘﯿﺎران روو دەدات و ﻗەرەﺑﻮوﯾﺶ ﻧﺎﻛﺮێﻨەوە. ﺋــەو ﺑﺮﯾــﻜﺎرە رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ﻛە ”رێﮕﺮﯾﻜﺮدن و ﺑەﺗﺎڵﻜﺮدﻧــەوەی ﻧﺎوی ھەر ﮔەﺷــﺘﯿﺎرێﻚ ،ﯾــﺎن دەرھێﻨﺎﻧﯽ ﻧﺎو ﻟە ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﮔەﺷﺘەﻛە ﻟە دەﺳەﺗﯽ ﺑەڕێﻮەﺑــەری وێﺴــﺘﮕەﻛﺎﻧە ﻟــە ھێڵﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ﻋێﺮاﻗــﯽ ﯾــﺎن ھێڵەﻛﺎﻧــﯽ ﺗــﺮ ،ﺑﺮﯾــﻜﺎری ﻓەرﻣﯽ ﺋــەو ھێﻧە ﻟە ﺷــﺎرەﻛﺎن ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ھﯿﭻ ﻟێﭙێﭽﯿﻨەوەﯾەك ﻟە ﺑەڕێﻮەﺑــەری وێﺴــﺘﮕەﻛﺎن ﺑﻜەن، ﭼﻮﻧﻜە ﺋەوان دەﺳــەﺗﯿﺎن زﯾﺎﺗﺮە ،ﺋەو ﺑەڕێﻮەﺑەراﻧەی وێﺴــﺘﮕە ﻛە ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ زۆرﯾﺎن ھەﺑێ ،ﺟﯚرەھﺎ ﻓێڵ دەﺑﯿﻨﻨەوە ﺑﯚ ﺋەوەی ﻟێﭙێﭽﯿﻨەوەﯾﺎن ﻟەﮔەڵ ﻧەﻛﺮێ و ﺳەرﻛەوﺗﻮوش دەﺑﻦ“. ﻟەﺑﺎرەی ھــﯚی رووداﻧﯽ ﺋەو ﺣﺎڵەﺗە ﻛە
ﻟە ﻓڕۆﻛەدا دوو ﺟﯚر ﺗﻜﯿﺖ ھەﯾە ﺑﯚ ﮔەﺷﺖ ”ﺑﺰﻧﺲ و ﺋﯿﻜﯚﻧﯚﻣﯽ“ ،ﺑﺰﻧﺲ 200دۆﻻر ﮔﺮاﻧﺘﺮە ﻟە ﺋﯿﻜﯚﻧﯚﻣﯽ.
زۆر ﻧﺎﻣﯚﯾە؟ ﻋەوێﻨەﯾﯽ رووﻧﯽ ﻛﺮدەوە، ”ﺣﺎڵەﺗەﻛە ﺋەوﻛﺎﺗە دروﺳــﺖ دەﺑێ ﻛە ﺑەرﭘﺮﺳێﻚ ﯾﺎن ﺑﺎزرﮔﺎﻧێﻚ ﻟەﻧﺎﻛﺎو دەﯾەوێ ﮔەﺷﺖ ﺑﻜﺎت ،ﺑەڕێﻮەﺑەری وێﺴﺘﮕەﻛﺎن ﺗﻜﯿﺘﯽ ﭘێ دەدەن و ﻧﺎوی ﮔەﺷﺘﯿﺎرێﻚ ﺑە ھەڕەﻣەﻛﯽ رەش دەﻛەﻧەوە و ﻧﺎوی ﺋەو ﺑەرﭘﺮس ﯾــﺎن ﺑﺎزرﮔﺎﻧە دادەﻧێﻦ ﺑەھﯚی ﺋەوەی ﭘﺎرەی زۆرﺗــﺮ دەدا و دواﺟﺎر ﻟە ﺷﻮێﻨﯽ ﺑەﺷﺨﻮراوەﻛە ﺳەﻓەر دەﻛﺎت“. ﺗﺎھﯿﺮ ﻋەﺑﺪو ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ رەﺗﯽ ﻛﺮدەوە ﺋەم ﻛێﺸــەﯾە ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﺋﯿﺪارەی ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧەﻛﺎﻧەوە ھەﺑێﺖ ،ﺋــەو رەﺧﻨە ﻟەوە دەﮔﺮێ ﻛە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻧەﺗﻮاﻧﺮاوە ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕە و ھێڵەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﺨﺮێﺘە ژێﺮ رﻛێﻔﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾەك. ﻋەﺑﺪو ﺑــﯚ ”وﺷــە“ رای ﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﺋەو ﺣﺎڵەﺗە ﻟەوﻛﺎﺗەدا روو دەدات ﻛە ھێڵێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆر ﮔەﺷــﺘﯿﺎر ﻟە رێﮕەﯾەوە ﺳــەﻓەر ﺑﻜﺎت ،ﮔەﺷــﺘﯿﺎر ھەﯾــە ﻟە ﺳــﺎﺗﯽ دﯾﺎرﯾﻜــﺮاوی ﺧﯚﯾﺪا ﻧﺎﮔﺎﺗە ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧە ،ﻟــە ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧەﯾﺶ ھەﻣﯿﺸــە ﭼەﻧــﺪ ﮔەﺷــﺘﯿﺎرێﻚ وەك ﯾەدەگ ﻟە ﭼﺎوەڕواﻧﯽ دەﺑﻦ ،ﻛﺎﺗێﻜﯿﺶ دەﺑﯿﻨــﺮێ ﭼەﻧﺪ ﻛەﺳــێﻚ ﻧەھﺎﺗﻮون، ﻛەﺳە ﯾەدەﮔەﻛﺎن ﻟەﺑﺮی ﺋەوان رێﮕەی ﺳــەﻓەرﻛﺮدﻧﯿﺎن ﭘــێ دەدرێ ،ﻛﺎﺗێﻚ ﮔەﺷﺘﯿﺎرەﻛەی ﺗﺮ درەﻧﮓ دەﮔﺎت ،رێﮕە ﻧﺎدرێ ﺳەﻓەر ﺑﻜﺎت. ”ﻟە ﺣﺎڵەﺗﯽ دووەﻣﺪا ،ﻟەوﻛﺎﺗەدا ﺗﻜﯿﺘﯽ ﮔەﺷــﺘﯿﺎر دەﻓﺮۆﺷــﺮێ ﻟە ﻧﻮوﺳﯿﻨﮕە ﻻوەﻛﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ھێڵەﻛﺎﻧــﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ﻛــە ھﯿــﭻ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﯽ ﺑــە ﺋﯿﺪارەی ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧەﻛﺎﻧەوە ﻧﯿﯿە ،ﻛێﺸــەﻛە ﻟەوە دەﺑﯿﻨﯿــﻦ ﭼەﻧﺪﯾــﻦ ﺟﺎرﯾــﺶ ﻟەﮔەڵ وەزارەﺗــە ﭘێﻮەﻧﺪارەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻢ ﻗﺴەﻣﺎن ﻛﺮدووە ﻛە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎن و ھێڵەﻛﺎﻧــﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ و ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕە ﻻوەﻛﯿﯿەﻛﺎن ﻛە ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﻧەﺷﺎرەزا ﺑﯚ ﺳﻮودی ﻣﺎﯾەﻛﯽ ﻛﺮدووﯾﺎﻧەﺗەوە ،ﺑﺨﺮێﺘە ژێﺮ رﻛێﻔﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾەﻛەوە ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻧەﺗﻮاﻧﺮاوە ﺋەوە ﺑﻜﺮێــﺖ“ ،ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧە وای ﮔﻮت.
ﺋێﺮان ﻛﺎرﮔەﻛﺎﻧﯽ ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚی ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﺧەﺳێﻨێ
ﻟە ﻛﻮردﺳﺘــﺎن ھﯿﭻ ﯾـــﺎﺳﺎﯾەك ﻧﯿﯿە ﺑــــەرﮔﺮی ﻟە ﺑـــەردەواﻣﯽ و زﯾــــﺎدﺑﻮوﻧﯽ ﺑەرھەﻣﯽ ﺧﯚﻣﺎڵﯽ ﺑﻜﺎت.
”ﺑەھﯚی ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺑﺎزاڕی ﭘێﻮﯾﺴﺖ ،ﺑەرھەﻣﻤﺎن داﺑەزاﻧﺪووە“
ﮔەﺷــەﭘێﺪاﻧﯽ ﭘﯿﺸەﺳــﺎزی ،ڕەواﯾﯽ ﺑە داوای ﺧــﺎوەن ﻛﺎرﮔــەﻛﺎن دەدات و ﺑﯚ ”وﺷە“ ڕای دەﮔەﯾەﻧێ ،وﺗﺎﻧﯽ دراوﺳێ ﻛﺎر دەﻛەن ﺑــﯚ ﺋەوەی ﺋێﻤە ھەرێﻤێﻜﯽ ﺑەﻛﺎرﺑەر ﺑﯿﻦ ،داواﻣﺎن ﻛﺮد ﺳﻨﻮورەﻛﺎن ﺑــەڕووی ﭼﯿﻤەﺗﯚی ﺋێﺮاﻧــﯽ داﺑﺨﺮێﻦ، ﻛەﭼﯽ ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﮔــەورەی ﺋێﺮاﻧﯽ دەﺳــﺘێﻮەردان دەﻛەن .رووﻧﯽ ﻛﺮدەوە، ”ﺋێﺮان ﺑە ﺑەرﻧﺎﻣــە ﻛﺎر دەﻛﺎت ﺗﺎ ﻧەﺑﯿﻨە ﺧﺎوەن ﺑەرھەﻣﯽ ﺧﯚﻣﺎن و ﺑە داﺷﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗەواوی ﻛﺎﻛﺎﻧﯽ ،ﻛێﺒەرﻛێﯽ ﺑەرھەﻣﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻛﺎت“. ﺑەﭘێﯽ ﺋﺎﻣﺎری ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﮔﻮﻣﺮﮔﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﻟە ﺳﺎڵﯽ 2015ـــە ﻛە ﺳــەﺧﺘﺘﺮﯾﻦ ﻛﺎﺗﯽ ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ﺑــﻮو 124 ،ﻣﻠﯿــﯚن و 779ھــەزار ﺗﯚن ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚ ھﺎوردەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛﺮاوە. ﺋەوە ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪاﯾە ،ﺋﺎراس ڕەﺋﻮوف ﻋﺎرف ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﮔەﺷــەﭘێﺪاﻧﯽ ﭘﯿﺸەﺳــﺎزی ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ،ﭘێﻨﺞ
ﻛﺎرﮔــەی ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛﺎر دەﻛەن ﻛە ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ھەﻣﻮو ﻋێﺮاﻗﺶ ﺑــەوان داﺑﯿﻦ دەﻛﺮێﺖ. ﺑەم وەك ﺋەو دەڵێ ”ﺋێﺴﺘە ﻛﺎرﮔەﻛﺎن، ﺑەﻗەدەر ﻧﯿــﻮەی ﺗﻮاﻧﺎﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑەرھەﻣﯿﺎن ھەﯾــە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋێــﺮان ﻧﺎھێڵێــﺖ و ﺑە ﻛێﺒەرﻛێﯽ داﺷــﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﻧــﺮخ ،زﯾﺎن ﻟە ﺧﺎوەن ﻛﺎرﮔــەﻛﺎن دەدات ،ﺋەوﯾﺶ ﺑە ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚی ﻓەل ﻛە ﻟە ھﯿﭻ ﺷــﻮێﻨێﻜﯽ دﻧﯿﺎ ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﯿﯿە“. ﺑە ﺑڕوای ﺋﺎراس ﻋﺎرف ،ﺗەﻧﯿﺎ ﯾﺎﺳﺎ دەﺗﻮاﻧێﺖ ﻟەو ﻛێﺸە دەرﺑﺎزﻣﺎن ﺑﻜﺎت ﺑﯚ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﺑەرھەﻣﯽ ﻧﺎوﺧﯚی ﻛﺎرﮔەﻛﺎﻧﻤﺎن” ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھﯿﭻ ﯾﺎﺳﺎﯾەك ﻧﯿﯿە ﺑەرﮔﺮی ﻟە ﺑەردەواﻣﯽ و زﯾﺎدﺑﻮوﻧﯽ ﺑەرھەﻣﯽ ﺧﯚﻣﺎڵﯽ ﺑﻜﺎت“. ﺋەو ﺑەڕێﻮەﺑەرە ﻟە ﯾﺎﺳــﺎی ﮔەﺷەﭘێﺪاﻧﯽ ﭘﯿﺸەﺳــﺎزی ﻧﺎڕازﯾﯿە و ﺋﺎﻣﺎژە ﺑەوە دەدا ”ﺋێﻤە ﺑە ﯾﺎﺳــﺎﯾەﻛﯽ ﻛﯚﻧــﯽ ﻋێﺮاق ﻛﺎر دەﻛەﯾﻦ ﻛە ﺗەﻧﺎﻧەت ﺧﯚﯾﺸــﯿﺎن ﻛﺎری
ﭘێ ﻧﺎﻛەن ،ﻛەﭼﯽ ﯾﺎﺳــﺎی ﭘﺸــﺘﮕﯿﺮی ﺑەرھەﻣــﯽ ﺧﯚﻣﺎڵــﯽ ﻟە ﻋێــﺮاق ھەﯾە، ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛﺎری ﭘێ ﻧﺎﻛﺎت“. ﻟەﺑﺎرەی ﺋﺎﺳــﺘەﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺑەردەم ﭘێﺶ ﻧەﻛەوﺗﻨﯽ ﺑﻮاری ﭘﯿﺸەﺳﺎزی ﻛﻮردﺳﺘﺎن، ﺋﺎراس ﻋــﺎرف دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ”ﺗﺎ وﺗﻤﺎن ﺑە ﯾﺎﺳﺎ ڕێﻚ ﻧەﺧﺮێ ،ﺳێﻜﺘەری ﭘﯿﺸەﺳﺎزی ﭘێﺶ ﻧﺎﻛەوێﺖ“. ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛە ﻟە ھەوڵﯽ داﺧﺴﺘﻨﯽ ﺳﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﺑە ڕووی ﭼﯿﻤەﻧﺘــﯚی ﺋێﺮاﻧﯽ ﺳــەرﻧەﻛەوﺗﻮوە، ﺑەﮔﻮﺗەی ﭘﺴــﭙﯚڕان دەﻛــﺮێ ﺑە داﻧﺎﻧﯽ ڕێﮋەﯾەﻛﯽ ﺑەرزی ﮔﻮﻣــﺮگ ،ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻜﺎت دەﺳــﺖ ﻟــە ھﺎوردەﻛﺮدﻧﯽ ﭼﯿﻤەﻧﺘــﯚی ﺋێﺮاﻧــﯽ ھەڵﺒﮕــﺮن و ﻟەو ﻻﺷــەوە ﻟەﺑەر ﺑﻮوژاﻧﺪﻧەوەی ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ وت ،ﺑــﺎزاڕی دەرەوە ﺑــﯚ ﺑەرھەﻣــﯽ ﻧﺎوﺧــﯚی ﺑﺪۆزێﺘــەوە و ﻛﺎرﮔەﻛﺎﻧﯿﺶ ھەﻣﻮو ﺗﻮاﻧﺎﻛﺎﻧﯿﺎن وەﮔەڕ ﺑﺨەن.
ﻟە چ ﺷــﺎر و ﻧﺎوﭼەﯾــەك ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜەن ،ﺑەﺑێ ﺋەوەی ﺣﻜﻮوﻣەت ھﯿﭻ ﺑەﺷــﺪارﯾﯿەﻛﯽ ﺗێﺪا ھەﺑێﺖ ،ﺋەوەش وای ﻛــﺮدووە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﻟەﺳەر ﺑﻨەﻣﺎی زۆرﺗﺮﯾﻦ ﻗﺎزاﻧﺞ ﺑڕﯾﺎر ﻟە ﺷﻮێﻦ و ﺳێﻜﺘەری ﭘڕۆژەﻛﺎن ﺑﺪەن. ”ﺣﻜﻮوﻣەت دەﺑێﺖ ھﺎوﺳــەﻧﮕﯽ ﻟە
ﻧێــﻮان ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒەت و ﺑەرژەوەﻧﺪﯾــﯽ ﺧەڵــﻚ راﺑﮕﺮێﺖ ،ﺑە ﭘێﭽەواﻧــەوە ﺗەﻧﯿﺎ ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﻗﺎزاﻧﺞ دەﻛﺎت ،ﺑەﺑێ ﺋەوەی رەﭼﺎوی ھﯿﭻ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿەﻛﯽ ﺧەڵﻚ ﺑﻜﺮێﺖ، ﺑەداﺧەوە ﺋەوەی ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا و ﭘێﻮەﺳﺖ ﺑە دۆﺳــﯿەی وەﺑەرھێﻨﺎن ھەﯾــە ،ﺣﻜﻮوﻣــەت رۆڵــﯽ ﺧﯚی ﻧﺎﺑﯿﻨێﺖ ،ﺑﮕــﺮە ﺗەﻧﯿــﺎ دەرﻓەﺗﯽ ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت داوە ﻗﺎزاﻧﺞ ﺑﻜﺎت ،ﺑەﺑێ ﺋەوەی رەﭼــﺎوی ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧەڵــﻚ و دەوڵەت ﺑﻜﺮێﺖ“ ،ﺷــﺎرەزا ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەﻛە وای ﮔﻮت. ﻋەﻟﯽ ﺣەﻣەﺳــﺎڵﺢ ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﺋﺎﺑﻮوری و داراﯾــﯽ و وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘێﯽ واﯾە ،ﺋەو ﻛێﺸــﺎﻧەی ﭘێﻮەﺳــﺖ ﺑە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨــﺎن دروﺳــﺖ ﺑــﻮون، ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑە ﺑﯚﺷﺎﯾﯿە ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎو ﯾﺎﺳﺎی وەﺑەرھێﻨﺎﻧەوە ھەﯾە. ﺋــەو ﺑــە ”وﺷــە“ دەڵێ” ،ﯾﺎﺳــﺎی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻛەﻟێﻦ و ﺑﯚﺷﺎﯾﯽ زۆری ﺗێﺪاﯾە و ھﯚی ﺷﻜﺴــﺘﯽ ﭘﺮۆﺳــەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﺑﻮوە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا“. ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو ﻟەﻻﯾەن ژﻣﺎرەﯾەك ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎرەوە،
ﭘڕۆژەﯾﺎﺳــﺎﯾەك ﺑﯚ ھەﻣﻮارﻛﺮدﻧەوەی ﯾﺎﺳــﺎی وەﺑەرھێﻨــﺎن ﭘێﺸــﻜەش ﺑــە دەﺳــﺘەی ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن ﻛﺮا ،ﺋــەوان ﻟەو ﺑﺎوەڕەدان ﺑــە ھەﻣﻮارﻛﺮدﻧــەوەی ﯾﺎﺳــﺎی وەﺑەرھێﻨــﺎن ،دەﺗﻮاﻧﺮێ ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆر ﻟە ﻛەﻣﻮﻛﻮڕﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭘﺮۆﺳــەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﭼﺎرەﺳەر ﺑﻜﺮێﺖ. ﺣەﻣەﺳــﺎڵﺢ ﺑــە ﮔﺮﻧﮕــﯽ دەزاﻧێ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻛﺎرﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ھەﻣەﻻﯾەﻧە ﺑــﯚ دۆﺳــﯿەی وەﺑەرھێﻨــﺎن ﻟــە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا داﺑڕێﮋێﺖ ،ﺑە ﭘێﭽەواﻧەوە ﻟــە دەرەوەی ھەﺑﻮوﻧــﯽ ﻛﺎرﻧﺎﻣەدا، وەﺑەرھێﻨــﺎن ﻧﺎﺗﻮاﻧــێ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﺑﭙێﻜێﺖ ،ﻟــەوەی ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﺑﻮوژاﻧﺪﻧەوەی ژێﺮﺧﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ھەﯾە. ﯾﺎﺳــﺎی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﺳﺎڵﯽ 2006 ﭘەﺳﻨﺪ ﻛﺮاوە ،ﭘﺎڵﭙﺸــﺖ ﺑەو ﯾﺎﺳﺎﯾە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 750ﭘڕۆژەی ﺟﯿﺎﺟﯿﺎ ﻣﯚڵەﺗﯽ وەرﮔﺮﺗﻮوە ،ﺑــەم ﺗێﺒﯿﻨﯽ دەﻛﺮێﺖ ﻛەﻣﺘﺮﯾﻦ ﭘڕۆژە ﺑە ﺳەرﻣﺎﯾەی ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺟێﺒەﺟێ ﻛﺮاوە ،ﻟە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗﯿﺸﺪا زۆرﺗﺮﯾــﻦ ﭘڕۆژەﻛﺎن ﻟە ﺳــێﻜﺘەری ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﺒﻮوﻧﺪا ﺑــﻮون ،ﻧــەك ﻟەو ﺳێﻜﺘەراﻧەی وەك ﺳــەرﭼﺎوەﯾەﻛﯽ ﺗــﺮی داھﺎت ﺑﯚ وت ﺳــﻮودﯾﺎن ﻟێ وەردەﮔﯿﺮێﺖ.
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﻟە ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﭼەﻧﺪﯾﻦ ﺟﯚر ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚ ھــەن .ﺟﮕە ﻟە ﺑەرھەﻣﯽ ﻛﺎرﮔەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚی ﺋێﺮاﻧﯽ ﺑــە ﻛەﻣﺘﺮﯾﻦ ﻧــﺮخ ،ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧﯽ ﺗەﻧﯿــﻮە .ﻟە ﻧﺎوﭼــەی ﭘﯿﺸەﺳــﺎزی و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﺑەرھەﻣﯽ ﺑﯿﻨﺎﺳﺎزﯾﯽ ھەوﻟێﺮ، ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚی ﺋێﺮاﻧــﯽ و ﺑەرھەﻣﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﻛێﺒەرﻛێﯿﺎﻧــە .ھەرﭼەﻧــﺪە ﺑەﮔﻮﺗەی دووﻛﺎﻧﺪاران ﺑەرھەﻣﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﺧﻮاﺳــﺘﯽ زﯾﺎﺗــﺮە ،ﺑــەم ﭼﯿﻤەﻧﺘــﯚی ﺋێﺮاﻧﯽ ﺑە ﻛەﻣﯿــﯽ ﻧــﺮخ ﺑەﺷــێﻜﯽ ﻟە ﻓﺮۆﺷــﯽ ﺑەرھەﻣﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ﺧﯚی داﭘﭽڕﯾﻮە. ﻟەو ﺑﺎزاڕە ،ﺗﯚﻧﯽ ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚی ﻛﻮردﺳﺘﺎن 65دۆﻻرە ،ﺑــەم ھــﺎوردەی ﺋێــﺮان،
ﺋﺎراس ڕەﺋﻮوف ﻋﺎرف ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯿﯽ ﮔەﺷەﭘێﺪاﻧﯽ ﭘﯿﺸەﺳﺎزی:
13
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﭼﻮاس ﺧﺎﻟﯿﺪ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧــﯽ ﭼﯿﻤەﻧﺘــﯚدا ،ﻧــەك ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧــﯽ ﺧﯚی ،ﺑەڵﻜﻮ ﺗﻮاﻧــﺎی داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ھەﻣﻮو ﻋێﺮاﻗﯿﺸﯽ ھەﯾە، ﻛەﭼﯽ ﺋێﺴــﺘە ﺑەرھەﻣﯿﺎن ﻧﯿﻮەی ﺗﻮاﻧﺎﻛﺎﻧﯿﺎﻧە و ﺳﺎﻧەش ﺑﺎﯾﯽ ﻣﻠﯿﯚﻧﺎن دۆﻻر ﭼﯿﻤەﻧﺘــﯚی ﺋێﺮان ھﺎوردەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛﺮێﺖ ،ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯿﯽ ﭘﯿﺸەﺳﺎزی دەڵێ” ،ﺋێﺮان ﺑــە ﺑەرﻧﺎﻣە ﻛﺎر دەﻛﺎت ﺗﺎ ﺑەرھەﻣﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﭘەك ﺑﺨﺎت“.
ﺳــەرﺑﺎری ﮔﻮﻣﺮگ و ﻛﺮێ ،ﻟە 55دۆﻻر زﯾﺎﺗــﺮ ﻧﯿﯿە .ﺧــﯚ ﭼﯿﻤەﻧﺘــﯚ ﻓەﻟەﻛەی ﺋێﺮان ﻛە ﻛەس ﻧﺎزاﻧێــﺖ ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﭼﯿــﻦ ،ﻟەو ﻧﺮﺧەﯾــﺶ ﻛەﻣﺘــﺮە .ﺑﯚﯾە ﺑﻮوﻧﯽ ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚی ﺋێــﺮان ﻟە ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ھەرزاﻧﺘﺮ ﻟــە ﺑەرھەﻣﯽ ﻧﺎوﺧــﯚ ،وای ﻛــﺮدووە ،ﻧﯿــﻮەی ﺗﻮاﻧﺎی ﻛﺎرﮔەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘەك ﺑﺨﺮێﻦ و ﻛﺎر ﻧەﻛەن .ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘێﻨﺞ ﻛﺎرﮔــەی ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚی ھــەن و ﺗﻮاﻧﺎی ﺑەھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯿــﺎن ﺟﮕە ﻟــە داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،دەﺗﻮاﻧﻦ ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ھەﻣﻮو ﻋێﺮاق ﭘڕ ﺑﻜەﻧەوە. ﺋﺎراس ﻋەﺑﺪو ڕەﺳــﻮوڵ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻧﻮوﺳــﯿﻨﮕەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻛﺎرﮔــەی ﭼﯿﻤەﻧﺘــﯚی ”ﻣﺎس“ ﻛــە ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿە ،ﺋﺎﻣﺎژە ﺑــە ﺗﻮاﻧﺎی ﺑەرھەﻣﯽ ﺳــﺎﻧەﯾﺎن دەدات ﻛــە ﻛﺎرﮔەﻛەﯾــﺎن دەﺗﻮاﻧێ ﺷــەش ﻣﻠﯿﯚن ﺗﯚن ﭼﯿﻤەﺗﯚی ﺑﺨﺎﺗە ﺑــﺎزاڕەوە ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺑەھﯚی ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺑﺎزاڕی ﭘێﻮﯾﺴﺖ ،ﺑەرھەﻣﯿﺎن ﺑﯚ ﺳێ ﻣﻠﯿﯚن و 900ھەزار ﺗﯚن داﺑەزاﻧﺪووە. ﻟەﺑﺎرەی ﺑەرھەﻣﯽ ﺋێﺮاﻧﯽ ﻛە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﻟەﺳەر ﺑﺎزاڕەﻛەی ﺋەوان ھەﯾە ،ﺋﺎراس ﺑﯚ ”وﺷە“ دەڵێ ”ﻟە ﺳێ ﺑەﺷﯽ ﻛﺎرﮔەﻛەﻣﺎن، دوو ﺑەﺷﯿﺎن ﻛﺎر دەﻛەن ،ﺑﯚﯾە داواﻣﺎن ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەت ﻛﺮدووە ﻛە ﭼﯿﻤەﺗﯚی ﺋێﺮاﻧﯽ ﺑەو ﺷێﻮە ﻛﺮاوەﯾە ھﺎوردە ﻧەﻛﺮێﺖ ،ﺑەم
وەﻣﻤﺎن ﻧەدراوەﺗەوە“. ﺟﮕە ﻟەو ﻛﺎرﮔەﯾە ،ﺑە ﮔﻮﺗەی ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﮔەﺷــەﭘێﺪاﻧﯽ ﭘﯿﺸەﺳﺎزﯾﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،دۆﺧﯽ ﭼــﻮار ﻛﺎرﮔەﻛەی ﺗﺮﯾﺶ ،ھەﻣﺎن ﺷــێﻮەی ﺋــەو ﻛﺎرﮔەﯾە و ﻧﯿــﻮەی ﺗﻮاﻧــﺎی ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧﯿﺎن ﭘەك ﺧﺮاوە .ﻛەﭼﯽ ﺳــﺎﻧە ﻟە ﺳﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﻣﻠﯿﯚﻧﺎن ﺗﯚن ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚی ﺋێﺮاﻧﯽ ھﺎوردەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛﺮێﺖ و ﻛەﺳــﯿﺶ ﻧﯿﯿە ﺑﯚ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺑەرھەﻣﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ،ڕێﮕﺮﯾﯿﺎن ﻟێ ﺑﻜﺎت. ﺋﺎراس ڕەﺋﻮوف ﻋﺎرف ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯿﯽ
ﺋﺎﺑﻮوری
دەﺳﺘەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﺑەﺑێ ﻛﺎرﻧﺎﻣە ﻛﺎر دەﻛﺎت وﺷە /ھەوﻟێﺮ دەﺳــﺘەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ،ﺑەﺑــێ ھەﺑﻮوﻧﯽ ھﯿــﭻ ﻛﺎرﻧﺎﻣەﯾەك ﺑﯚ وەﺑەرھێﻨﺎن ،ﻣﯚڵەت ﺑــە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن دەدات ،ﺋــەوەش وای ﻛﺮدووە ﺣﻜﻮوﻣەت ھﯿﭻ ﺑەﺷﺪارﯾﯿەﻛﯽ ﻟە ﺋﺎراﺳﺘەﻛﺮدﻧﯽ دۆﺳﯿەی وەﺑەرھێﻨﺎﻧﺪا ﻧەﺑێﺖ و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ و ﺑەڵێﻨﺪەرەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺋﺎراﺳﺘەی ﺑﻜەن. دەﺳــﺘەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﭘﺎڵﭙﺸــﺖ ﺑە ﯾﺎﺳﺎی ژﻣﺎرە 4ی ﺳﺎڵﯽ /2006ﯾﺎﺳﺎی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن داﻣــەزراوە .ﻟە ﻛﯚﺗﺎی ھەﻣﺎن ﺳــﺎڵ ﺗــﺎ ﻧﺎوەڕاﺳــﺘﯽ ،2016ﻟەﻻﯾــەن دەﺳﺘەﻛەوە ﻣﯚڵەت ﺑە 750ﭘڕۆژەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﺳێﻜﺘەرە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﺒﻮون ،ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ، ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵ ،ﮔەﺷﺘﯿﺎری ،ﭘﯿﺸەﺳﺎزی، ﮔەﯾﺎﻧــﺪن ،وەرزش ،ھﻮﻧــەر، ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزاری ،ﭘــەروەردە،
ﺑﺎﻧﻚ و ﭼەﻧﺪ ﺳێﻜﺘەرێﻜﯽ ﺗﺮ دراوە. زۆرﯾﻨەی ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە 10ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ،ﻟە ﺳێﻜﺘەری ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﺒﻮوﻧﺪا ﻛﺮاون و ﻧەﺗﻮاﻧﺮاوە وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟەو ﺳێﻜﺘەراﻧەدا ﺑﻜﺮێﺖ ﻛە دەﺗﻮاﻧﻦ ﺑﺒﻨەوە ﺳەرﭼﺎوەی داھﺎت ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﻟەﻧﺎوﯾﺎﻧﺪا ﺳێﻜﺘەرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵ و ﭘﯿﺸەﺳــﺎزی ،ﺋەوەش ﺑەﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﺷﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺑﻮارەﻛە ،زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ھﯚﻛﺎرێﻜﯽ ﻟە ﭘﺸﺘەوەﯾە. ھﻮﻧەر ﺋەﯾــﻮوب ﺷــﺎرەزای ﺋﺎﺑﻮوری ﺑە“وﺷــە“ دەڵێ ”ﺑێﺴەروﺑەرﯾﯿەﻛﯽ زۆر ﻟە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨﺎﻧﺪا ھەﯾە، ھەم ﻟەڕووی ﺳــێﻜﺘەرەﻛﺎن ،ھەم ﻟە داﺑەﺷﺒﻮوﻧﯽ ﭘڕۆژەﻛﺎن ﻟەﺳەر ﺋﺎﺳﺘﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەﻛﺎن ،ھــەم ﻟە ﺟﯚری
ﺳەرﻣﺎﯾەی ﺑﯿﺎﻧﯽ و ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ و ھەﻣﻮو ﺋەواﻧــەش ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑــە ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﻛﺎرﻧﺎﻣەی وەﺑەرھێﻨﺎﻧەوە ھەﯾە“. دەﺳــﺘەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟــە ﻣﺎوەی 10ﺳــﺎڵﯽ راﺑــﺮدووەوە ،ﻧەﯾﺘﻮاﻧــﯽ ﺧﺎوەﻧﺪارێﺘــﯽ ﻟــە ﻛﺎرﻧﺎﻣەﯾەﻛــﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﺑــﻜﺎت و ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺋەو ﻛﺎرﻧﺎﻣەﯾە ،ﺑەڵێﻨﺪەر و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ﺋﺎراﺳــﺘە ﺑﻜﺎت و وەك ﺋەو ﺷــﺎرەزا ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿــە دەڵێ، ”دەﺳﺘەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯽ ھﯿﭻ ﺑەﺷﺪارﯾﯿەك ﻟە ﭘﺮۆﺳەی وەﺑەرھێﻨﺎﻧﺪا ﺑﻜﺎت ،ﺑە ﭘێﭽەواﻧەوە ﻛﯚی ﭘﺮۆﺳەﻛە ﺑــﯚ ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺟــێ ھێڵﺮاوە، ﺋەوەش ﻣﺎﻧﺎی ﻧﺎﺋﺎﻣﺎدەﯾﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗە ﻟە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨﺎﻧﺪا“. رێﻮﺷــﻮێﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧــﯽ ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ،ﺑەﺗەواوەﺗــﯽ ﻟەﻻﯾەن ﻛەرﺗــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗەوە ﺑەڕێــﻮە دەﺑﺮێﻦ، ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎﻛﺎن ﺧﯚﯾﺎن ﺳەرﭘﺸــﻜﻦ ﻟەوەی دەﯾﺎﻧەوێ ﻟە چ ﺳــێﻜﺘەرێﻜﺪا وەﺑەرھێﻨﺎن ﺑﻜەن و ﺧﯚﯾﺸﯿﺎن ﺋﺎزادن ﻟەوەی ﭘڕۆژەﻛە
ﻋەﻟﯽ ﺣەﻣەﺳﺎڵﺢ ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﺋﺎﺑﻮوری و داراﯾﯽ و وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن:
ﯾﺎﺳﺎی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻛەﻟێﻦ و ﺑﯚﺷﺎﯾﯽ زۆری ﺗێﺪاﯾە و ھﯚی ﺷﻜﺴﺘﯽ ﭘﺮۆﺳەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﺑﻮوە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا.
ﻟــە ﻛــﯚی 749ﭘــڕۆژەی وەﺑەرھێﻨــﺎن ﻟــە ﻛﯚﺗﺎی 2006ﺗﺎ ﻧﺎوەڕاﺳــﺘﯽ ،2016ﺗەﻧﯿﺎ 49ﭘــڕۆژە ﻟەﻻﯾەن ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ ﺑﯿﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧەوە ﺟێﺒەﺟێ ﻛﺮاون.
ھﻮﻧەر ﺋەﯾﻮوب ﺷﺎرەزای ﺋﺎﺑﻮوری :ﺑێﺴەروﺑەرﯾﯿەﻛﯽ زۆر ﻟە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨﺎﻧﺪا ھەﯾە.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
14
ﺷــﻮێﻨەوارە دێﺮﯾﻨەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﺳﺎﻧﯽ 1990ەوە ،ﺑەﺷێﻚ ﻟەﺑەر ﻧەﺑﻮوﻧﯽ رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و ﺑەﺷێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟەﺑەر ﭼﺎوﭼﻨﯚﻛﯽ دەﺳــەﺗﺪاراﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە ،زۆرﯾﻨەﯾﺎن ﺗێﻚ دران و ﻓﺮۆﺷﺮان ،ﺑەم ﭼەﻧﺪ ﺳﺎڵێﻜە ﮔەڕان و ھەڵﺪاﻧەوەی ﮔﯚڕی ﻛﯚن و ﻧﺎوﭼە ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەﻛﺎن ،ﻗەدەﻏە ﻛﺮاوە و ﺑە ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮێ ﻛﺎرﯾﺎن ﺗێﺪا ﺑﻜﺮێﺖ.
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
واﻧەﺑێﮋێﻚ :ﺗەﻧﯿﺎ ﭼﻮار ﻓێﺮﺧﻮازﻣﺎن ھەﯾە
ﻛﻮرﺳﯿﯽ ﺧﻮﻟەﻛﺎﻧﯽ ﻓێﺮﻛﺮدن ﭼﯚڵﻦ
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﭼﻮاس ﺧﺎﻟﯿﺪ ﺳﺎﻧە دوای ﺗەواوﺑﻮوﻧﯽ دەواﻣﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ،دەرﮔەی ﺧﻮﻟەﻛﺎﻧﯽ ﻓێﺮﻛﺮدن دەﻛﺮێﻨەوە .ﻟەو ﺧﻮﻻﻧە ،ھەر ﻟە ﻓێﺮﺑﻮوﻧﯽ زﻣﺎﻧەوە ﺑﮕﺮە ﺗﺎ ﺑﻮوﻧە وەﺳﺘﺎی ﺟﯚرەھﺎ ﭘﯿﺸە ،ﺗێﯿﺎﻧﺪا دەﮔﻮﺗﺮێﻨەوە .ﺑەر ﻟە ﺗەﻧﮕﮋەﯾﯽ داراﯾﯽ ﺋەو ژووراﻧەی ﺟێﮕەی ﻛەﺳﯽ ﺗﺮی ﺗێﺪا ﻧەدەﺑﻮوەوە ،ﺋێﺴﺘە ﺑە ﻧﺮﺧﯽ زۆر ﻛەﻣﺘﺮی ﺟﺎران ،ﻓێﺮﺧﻮاز ﻧﯿﯿە ﻟەﺳەر ﻛﻮرﺳﯿﯿەﻛﺎن داﺑﻨﯿﺸێﺖ. ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛﺎﺗﯽ ﭘﺸــﻮوی ھﺎوﯾــﻦ ،دەرﻓەﺗــﯽ ھێﻨﺎﻧە دﯾﯽ زۆرێﻚ ﻟــە ﺋﺎرەزووەﻛﺎﻧﯽ ﻣﺮۆڤ دەڕەﺧﺴــێﺖ .ﺟﯚرەھــﺎ ﺧﻮﻟﯽ ﻓێﺮﺑﻮون ﻟە ﺷﺎرەﻛﺎن دەﻛﺮێﻨەوە. ﺑــە ﭘێﭽەواﻧــەی ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﺧﻮێﻨــﺪن ﻛــە ﺑەﺑێ وﯾﺴــﺖ ژﻣﺎرەی ﺑــەرز داھﺎﺗﻮوی ﻗﻮﺗﺎﺑﯽ دﯾﺎری دەﻛﺎت ،ﺋــﺎرەزووت ھەر ﺷــﺘێﻚ ﺑێﺖ ﻟەو ﺧﻮﻻﻧە دەﺗﻮاﻧﯽ ﻛﻮرﺳــﯿﯿەك ﺑــﯚ ﺧــﯚت ﺑﮕﺮی. ﺟﯚرەھﺎ ﺧﻮﻟﯿﺎ ﻟــە ﺑﺎڵەﺧﺎﻧەﯾەك ﻛﯚ ﻛﺮاوﻧەﺗەوە .ھەر ﻟە ﻓێﺮﺑﻮوﻧﯽ ﺑەرﻧﺎﻣەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﯚﻣﭙﯿﻮﺗــەر و
ﭼﺎﻛﻜﺮدﻧەوە ،ﺧەﯾﺎﺗﯽ ،ﺳەرﺗﺎش، ﻓێﺮﺑﻮوﻧــﯽ ﺋﺎﻣێﺮەﻛﺎﻧــﯽ ﻣﻮزﯾﻚ، ﺷﯚﻓێﺮی ،ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﻚ و ڕۆژﻧﺎﻣەواﻧﯽ. ﺧــﯚ زﻣﺎﻧەﻛﺎﻧﯿــﺶ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰی، ﻓڕەﻧﺴــﯽ ،ﺗﻮرﻛــﯽ ،ﻋەرەﺑــﯽ، ﻓﺎرﺳــﯽ و ﺋەڵﻤﺎﻧﯽ .ھەرﭼەﻧﺪە ﻗﻮﺗﺎﺑﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﻋەرەﺑﯽ و ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰی ﻟە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯿــﺎن دەﺧﻮێﻨﻦ، ﺑەم ﺋــەوەی ﻟە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺑە 16 ﺳﺎڵ ﻓێﺮی ﻧﺎﺑﻦ ،ﻟە زۆرﺑەی ﺋەو ﺧﻮﻻﻧە ،ﺑە ﺷەش ﻣﺎﻧﮓ ﮔﺮەﻧﺘﯽ ﻓێﺮﺑﻮون دەدرێﺘە ﻓێﺮﺧﻮاز و ﻓێﺮ دەﻛﺮێﻦ. ﺟﺎران ﺑەر ﻟــە ﺗەﻧﮕﮋەﯾﯽ داراﯾﯽ،
ﻟە ﺧەڵﻜﯽ ﺷــﺎرەزای ﻧﺎوﭼەﻛە، ﺋــەو ﻛﺎرە دەﻛــەن ،ﻟەﮔەڵ ﺋەو ﺑﺎﻧﺪاﻧــەی ﻛــە ﻗﺎﭼﺎﺧﭽێﺘﯽ ﺑە ﭘﺎرﭼە ﺷــﻮێﻨەوارﯾﯿەﻛﺎن دەﻛەن ﺑﯚ وﺗﺎﻧﯽ ﺗــﺮ ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﺋێﺮان و ﺗﻮرﻛﯿﺎ .ﺧەزﻧەﯾﺎن دەرھێﻨﺎوە ﻛە ﺧﯚی زﯾﺎﺗﺮ ﻟــە ﭘەﯾﻜەر و ﮔﯚزە و ﭘﺎرەی ﺳﻜە و ﻛەﻟﻮﭘەﻟﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺋەو ﺳەردەﻣە دەﺑﯿﻨێﺘەوە. ﺷــﻜﻮر ﻣﺤەﻣــەد ﺟێﮕــﺮی ﺷــﻮێﻨەواری ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﮔەرﻣﯿﺎن ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﺋەو ﻧﺎوﭼﺎﻧە دەﻛەوﻧە ﺳــﻨﻮوری ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿەﻛــەی ﺋێﻤەوە،
ﺳەرۆﻛﯽ ڕێﻜﺨﺮاوی ”ﺗﯿﺸﻜﯽ داھێﻦ“:
ﺋەﻣﺴﺎڵ ﻓێﺮﺧﻮازﯾﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﻟە % 50ﻛەﻣــﯽ ﻛﺮدووە ﻟەﭼﺎو ﺟﺎران
ﺋەوﻛﺎﺗﺎﻧە ﺑــﺎزاڕ ﺑــﺎزاڕی ﺋەوان ﺑﻮو ،ﺟﮕــە ﻟــە ڕێﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣــﯽ ،ﻛﺮدﻧــەوەی ﺧﻮل ﺑــﯚ ھەﻧﺪێﻚ ﺑــﻮو ﺑە ﭘﯿﺸــە و دەﺳــﺘﻜەوﺗﯽ ﺑﺎﺷــﯿﺎن ﻟــێ ھەڵﺪەﮔــﺮت ،ھەر ﺧﻮل ﺑﻮو ﻟێﺮە و ﻟــەوێ دەﻛﺮاﻧــەوە .ﺗﯽ ﭬﯽ و ڕادﯾﯚ ﺗەﻧﯿــﺎ ڕێﻜﻼﻣﯽ ﺋەوان ﺑﻮو. ﻟەﮔەڵ ﺋەوەی ﻧﺮخ ﺑەرز و ﻛەس ﺑﺎﻛﯽ ﭘێﯽ ﻧەﺑــﻮو ،ژوورەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺟێــﯽ ﻓێﺮﺧﻮازێﻜﯽ ﺗــﺮی ﺗێﺪا ﻧەدەﺑﻮوەوە .واﻧەﺑێــﮋ ﻟە دەرەوە ھﺎوردە دەﻛﺮا .ﺑﺎڵەﺧﺎﻧەی ﺳــێ ﻧﮫﯚﻣﯽ ﺑﯚ ﺧﻮل دەﮔﯿﺮا .ﺗەﻧﺎﻧەت ھەﻧێﻜﯿﺎن ﺳــﺎڵ دواﻧﺰەی ﻣﺎﻧﮓ دەرﮔەﻛﺎﻧﯿﺎن ﭘێﻮە ﻧەدەدرا. ھەﺑــﻮو ﻟــە ﺑﯿﺮۆﻛــەی ﺳــێ دەواﻣــﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﮕەﻛﺎن ﻛەڵﻜﯽ وەرﮔﺮﺗﺒــﻮو ،ﻟە ﺑەﯾﺎﻧﯿﯿــەوە ﺗﺎ ﺋێﻮارە ،ﺳــێ ﺗﺎﯾﻢ ﻓێﺮﺧﻮاز ﺗێﯿﺪا ﺑەڕێ دەﻛﺮا ،ﺑەم ھەﻣﻮو ﺋەواﻧە ﺑە ﭘﺎرە دەﻛﺮێ ،ﺋێﺴﺘە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛە ﻧﺰﯾﻜە ﻣﯚﻣﯽ ﺳــێﯿەم ﺳﺎڵﯽ
ﺗەﻧﮕﮋەﯾﯽ داراﯾــﯽ ﺑﻜﻮژێﻨێﺘەوە و ژﻣــﺎرەی زۆری ﻓەرﻣﺎﻧﺒــەران ﺗەﻧﮕﮋەﻛــەی ھێﻨﺪەی ﺗﺮ ﻗﻮوڵﺘﺮ ﻛﺮدووەﺗەوە .ﺧەڵﻜەﻛەی ﮔﯿﺮﻓﺎن ﺑەﺗﺎڵــە و ژووری ﺋەو ﺧﻮﻻﻧەﯾﺶ ﻟە ﮔﯿﺮﻓﺎﻧﯽ ﻣﻮﭼەﺧﯚران ﺑەﺗﺎڵﺘﺮ. ﺟﺎران ﻛە ﺧﻮل ﺑــە 25ﻓێﺮﺧﻮاز ﻛەﻣﺘﺮ ﻧــە دەﮔﻮﺗﺮا ،ﺋێﺴــﺘە ﺑە ﭼﻮارﯾﺶ دەﮔﻮﺗﺮێ. ﺳەرﻣﯿﻦ ﺣەﻣەدەﻣﯿﻦ ﺋەﺣﻤەد ﺳــەرۆﻛﯽ ڕێﻜﺨﺮاوی ”ﺗﯿﺸﻜﯽ داھێﻦ“ ﻛــە ﺧﻮﻟــﯽ ﻓێﺮﺑﻮوﻧﯽ زﻣــﺎن و ﻛﯚﻣﭙﯿﻮﺗــەر و ﭼەﻧﺪان ﭘﯿﺸە ﻟە ﺷــەﻗﺎﻣﯽ ﺳەد ﻣەﺗﺮی
ھەوﻟێــﺮ دەڵێﻨــەوە ،ﺋەﻣﺴــﺎڵ ﻓێﺮﺧﻮازﯾــﺎن زﯾﺎﺗــﺮ ﻟــە % 50 ﻛەﻣﯽ ﻛــﺮدووە ﻟەﭼــﺎو ﺟﺎران و دەڵــێ” ،ﻧﺮﺧەﻛﺎﻧﻤــﺎن زۆر داﺑەزاﻧﺪووە و ﺋەوﺟﺎﯾﺶ ﻓێﺮﺧﻮاز ﻛەﻣە“ .ﻧﺮﺧــﯽ ﻓێﺮﺑﻮوﻧﯽ زﻣﺎن ﻻی ﺋەوان 45ھــەزارە و ﺧﻮﻟﯽ ﺑەھێﺰﻛﺮدﻧﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن 40ھەزارە و ﭘﯿﺸەﻛﺎن 70ھەزار دﯾﻨﺎرە. دۆﺧــﯽ ﺧﻮﻟەﻛﺎﻧــﯽ ﻓێﺮﻛﺮدﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻟە ھەوﻟێﺮ ﺑﺎﺷﺘﺮ ﻧﯿﯿە و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ھﯿﻮا ﺳﺪﯾﻖ ﻟە ﺳەﻧﺘەری ”ﺑﺎﺑﺎن“ ﻟە ﮔەڕەﻛﯽ ﻛﻮردﺳــﺎت واﻧەی زﻣﺎن دەڵێﺘەوە ،ﺑﯚ ”وﺷە“
دەڵێ” ،ﺧەڵﻚ ﺑــێ ﭘﺎرەﯾە ،ﺑﯚﯾە ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮوﯾﻦ ﺧﻮﻟێﻜﻤﺎن ﺑە ﭼﻮار ﻓێﺮﺧﻮاز ﺗــەواو ﻛــﺮد“ .ﻟەﮔەڵ ﺋەوەی ﺋەوان ﻟــە ڕێﻜﻼﻣﻜﺮدن درێﻐﯿﯿــﺎن ﻧەﻛــﺮدووە ،ﺑــەم دووﭘﺎﺗــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ”ﺧــﻮل ھەﺑﻮوە زﯾﺎﻧﻤﺎن ﻛﺮدووە و ﺋەﮔەر ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾــﯽ درێﮋ ﺑﺒێﺘەوە، ﺋەﺳﺘەﻣە ﺑەردەوام ﺑﯿﻦ“. ﺟﯿﺎ ﻟــە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ،زۆرﺑەی ڕێﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯿﺶ ﺋەو ﺧﻮﻻﻧە دەﻛەﻧەوە .ﻧەﺑەز ﺷــﻮاﻧﯽ ﺑەرﭘﺮﺳﯽ ﺧﻮﻟەﻛﺎﻧﯽ ڕێﻜﺨﺮاوی ”ﭼﺎودێﺮ“ ﻟەﺳەر ﺷــەﻗﺎﻣﯽ 40
ﻣەﺗﺮﯾــﯽ ھەوﻟێﺮ ﺑە ”وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧــﺪ” ،ﺑەھــﯚی ﺗەﻧﮕﮋەﯾﯽ داراﯾــﯽ ،ﻓێﺮﺧﻮاز ﻛەﻣــە و ﺑەو ﺷێﻮەﯾە ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑەردەوام ﺑﯿﻦ“. ڕێﻜﺨﺮاوەﻛەی ﺋەوان ﻛە ﻣﯚڵەﺗﯽ ﻓەرﻣﯽ ھەﯾە ،ﺑە ”وﺷە“ی ﮔﻮت ”ﺟﺎران ﺑە ھﺎوﻛﺎری ﺣﻜﻮوﻣەت ﺧﻮﻟەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺑــێ ﺑەراﻣﺒەر ﺑﻮو، ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﻛە ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑێ ﭘﺎرەﯾە ،داواﻣﺎن ﻟــە ﺧێﺮﺧﻮازان ﻛــﺮدووە ﯾﺎرﻣەﺗﯿﻤــﺎن ﺑﺪەن“. ھەڵﺒەت ﻧﺮخ ﻻی ﺋەوان ﺗەﻧﯿﺎ 25 ھەزارە و زۆرﺑەی واﻧەﺑێﮋەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺧﯚﺑەﺧﺸﻦ.
ﻧﺎزاﻧﯿﻦ ﭼەﻧﺪ ﺷﻮێﻨەوارﻣﺎن ھەﯾە و ﺑەردەوام ﻟە ﻛﺎﺗــﯽ ﻛﺎرﻛﺮدﻧﺪا ﺷــﻮێﻨەواری ﻧﻮێ دەردەﻛەوێﺖ، ﺑەم ھەﻧﺪێﻚ ﺷــﻮێﻨﯽ ﺗﺎﯾﺒەت و ﻧﺎودارﻣﺎن ھەن ،ﺋەواﻧە دﯾﺎرن. ھەڵﺪاﻧــەوەی ﻟەﺑــﺎرەی ﺷﻮێﻨەوارەﻛﺎﻧەوە رووﻧﯽ ﻛﺮدەوە ”ﺋێﻤــە ﺑﯿﺴــﺘﻮوﻣﺎﻧە ،ﭘێﺸــﺘﺮ ھەواڵێﻜﻤﺎن ﺑﯚ ھﺎﺗﺒﻮو ﻛە ھەﻧﺪێﻚ ﻛــەس ﻟەﮔــەڵ ﺋێﺮاﻧﯿﯿەﻛﺎﻧــﺪا دەﯾﺎﻧەوێــﺖ ﺋەو ﻛﺎراﻧــە ﺑﻜەن، ﺳــەرداﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛەﻣــﺎن ﻛﺮد، ﺑــەم ھﯿــﭻ ﺑەڵﮕەﯾەﻛﻤــﺎن دەﺳــﺖ ﻧەﻛەوت ،ﺑﯚﯾــە ﻧﺎزاﻧﯿﻦ
ﻛــێ ﺧەرﯾﻜــﯽ ھەڵﻜەﻧﺪﻧــﯽ ﺷــﻮێﻨەوارەﻛﺎﻧە ،ﺑەم ھەﻧﺪێﻚ ﮔﯚڕﺳﺘﺎﻧﯿﺎن ھەڵﺪاوەﺗەوە ﺑﯚ ﮔﯚزە و زێــڕ ﮔــەڕاون ،ﺋەواﻧە ﺧەڵﻜﯽ ﻧەﻓــﺲ ﻧﺰﻣﻦ ﻛــە ﺋــەو ﻛﺎراﻧە دەﻛەن“. ”ﺋێﻤــە ﻟەﮔــەڵ ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﺷــﺎرەدێ و ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﮔﻮﻧﺪەﻛﺎن ،ژﻣــﺎرەی ﺗەﻟەﻓﯚن و ﻛﺎرت ﺑــو دەﻛەﯾﻨەوە ﺑﯚ ﺋەوەی ﺋەﮔــەر ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺷــﺘێﻜﯿﺎن ﺑﯿﻨﯽ ،ﺋﺎﮔﺎدارﻣﺎن ﺑﻜەﻧەوە ،ﺑەم ﺋــەو ﺗﻮاﻧﺎﯾەﻣﺎن ﻧﯿﯿــە ﻟەوە زﯾﺎﺗﺮ ﭘﺎرێــﺰﮔﺎری ﻟە ﺷــﻮێﻨەوارەﻛﺎن
ﺑﻜەﯾﻦ ،دﯾﺎردەﻛــەش ﻟە ھەﻣﻮو ﮔەرﻣﯿﺎﻧﺪا ھەﯾــە ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻧﺎوﭼەی ﺑﻨﺎری ﺑەﻣــﯚ ﻧﯿﯿە“ ﻣﺤەﻣەد وای ﮔﻮت. ﻛﯚﭼەر ﻛەرﯾﻢ ﺷــﺎرەزا ﻟە ﻣێﮋوو و ﺷﻮێﻨەوارﺳــﯽ ﻛە داﻧﯿﺸﺘﻮوی دەرﺑەﻧﺪﯾﺨﺎﻧــە ،ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ” ،ﺋــەو ﻛﺎراﻧە ﻣێﮋووی ھەﯾە ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛــەدا و زۆرﯾﻨەی ﻛﺎت دەﺳەﺗﺪاراﻧﯽ ﻟە ﭘﺸﺘەوەﯾە، ﺑﯚﯾــە ﻛەس ﻧﺎﺗﻮاﻧــێ ﺑەرﯾﺎن ﭘێ ﺑﮕﺮێﺖ ،ﺋێﻤە ﺧﯚﻣﺎن ﻟە دﯾﺎردەی ھەڵﺪاﻧــەوەی ﺷــﻮێﻨەوارەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە ،ﻣﯚزەﺧﺎﻧەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ و ﭼەﻧﺪ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎر و دەﺳەﺗﺪاری ﭘﺎرێﺰﮔەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯿﻤﺎن ﺋﺎﮔەدار ﻛﺮدووەﺗەوە ،ﺑەم ھﯿﭻ ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﻧﯿﯿە و دڵﻨﯿﺎﺷﯿﻦ ﻧﺎﯾﺒێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەواﻧــە دەﺳــەﺗەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟەوە ﮔەورەﺗﺮن ﺑە رێﻜﺎری ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﭘﯚﻟﯿﺲ دﯾﺎردەﻛە ﺑﻨﺒڕ ﺑﻜﺮێﺖ“. ﻛﯚﭼــەر ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ﻛە ﻟە راﺑــﺮدوودا ﭼەﻧﺪ ﻛەﺳــێﻜﯽ
ﺣﺰﺑــﯽ و ﺣﻜﻮوﻣﯿــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە، دەﺳﺘﯿﺎن ﻛﺮدﺑﻮو ﺑە ھەڵﺪاﻧەوەی ﺷــﻮێﻨەوارەﻛﺎن و ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆرﯾﺎن ﻟێ ﻓﺮۆﺷﺘﻦ و ﻟێﯿﺎن ﺑﺮدﻧە دەرەوە ،ھﯿﭻ ﻛەﺳــێﻜﯿﺶ ﻧەﺑﻮو دەﺳــﺘﯿﺎن ﺑﮕﺮێــﺖ و رێﮕﺮﯾﯿﺎن ﻟێ ﺑــﻜﺎت ،ﺗــﺎ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧێﻜﯽ ﭘﯿﺎوﻣﺎﻗــﻮن دروﺳــﺖ ﺑﻮون و رۆﯾﺸــﺘﻦ ﺑﯚ ﻻی ﺑەرﭘﺮﺳــێﻜﯽ ﺣﺰﺑﯿﯽ ﺑﺎدەﺳــﺖ و ﺳﻜﺎﯾﺎن ﻟێ ﻛــﺮدن ،دواﺗﺮ ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧە ھەﺗﻦ ﺑــەرەو ھەﻧــﺪەران .ﺋەو ﺷﺎرەزاﯾە ﭘێﺸــﻨﯿﺎز دەﻛﺎت ”ﺋەم ﺟﺎرەش ﺑەﺑﺎﺷﯽ دەزاﻧﻢ ﺑەھەﻣﺎن ﺷێﻮە ﻧﺎوی ﺑەرﭘﺮﺳــﺎن ﻟەﻻﯾەن ﺧەڵﻜﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎوﻣﺎﻗﻮوڵ و ﮔەﻧﺠﺎﻧﯽ ﮔﻮﻧﺪەﻛﺎن ﺑﺒﺮێﻨە ﻻی ﺑەرﭘﺮﺳﯽ ﯾەﻛەﻣــﯽ ﺋەواﻧــە و ﺳــﻜﺎﯾﺎن ﻟەﺳــەر ﺑﻜﺮێﺖ“ 130 .دەوڵەﺗﯽ دﻧﯿﺎ ﺋەﻧﺪام ﻟە رێﻜﺨﺮاوی ﯾﻮﻧﺴﻜﯚ ﻛــە ژﻣﺎرەﯾــﺎن 195دەوڵەﺗــە واژووﯾﺎن ﻟەﺳەر رێﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەﯾەك ﻛــﺮدووە ﺑــﯚ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﻜــﺮدن ﺑە
ﻛﯚﭼەر ﻛەرﯾﻢ:
ھﯚڵەﻛﺎﻧﯽ ﺧﻮﻟﯽ ﻓێﺮﻛﺎری ﻟە ﮔﯿﺮﻓﺎﻧﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﺒەران ﺑەﺗﺎڵﺘﺮن
ﺷﻮێﻨەوارەﻛﺎﻧﯽ ﮔەرﻣﯿﺎن ﺑەرەو ﻟەﻧﺎوﭼﻮون دەﺑﺮێﻦ وﺷە/دەرﺑەﻧﺪﯾﺨﺎن- رێﺒﯿﻦ ﻣﺤەﻣەد ﻣﺎوەﯾەﻛە ﺷــﻮێﻨەوارەﻛﺎﻧﯽ ﮔەرﻣﯿﺎن ،ﻟەﻻﯾەن ژﻣﺎرەﯾەك ﻛەﺳــەوە ﻛەوﺗﻮوﻧەﺗــە ﺑــەر ﻛێــن و ﻛﯚڵﯿــﻦ. دەﻧﮕــﯚﻛﺎن ﺟﯚراوﺟــﯚرن، ھەﻧﺪێﻚ ﺑە ﺑﺎﻧــﺪی ﻣﺎﻓﯿﺎی دەزاﻧــﻦ و ھەﻧﺪێﻜــﯽ ﺗﺮ ﺑە دەﺳــەﺗﺪارەﻛﺎﻧﯽ دەزاﻧﻦ، ﺟێﮕــﺮی ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯽ ﺷــﻮێﻨەواری ﮔەرﻣﯿــﺎن دەڵێﺖ ،ﺋەواﻧە ﻛەﺳﯽ ﻧەﻓﺲ ﻧﺰﻣﻦ ،ھﯿﭻ ﻛەﺳێﻜﯿﺸــﻤﺎن ﻧەﮔﺮﺗﻮوە و زاﻧﯿﺎرﯾﺸﻤﺎن ﻧﯿﯿە ﻛێ ﺋەم ﻛﺎراﻧە دەﻛﺎت. ھﺎوڕێ ﻗﺎﺳــﻢ ﻣﺤەﻣەد ،ﭼﺎﻻﻛﯽ ﻣەدەﻧــﯽ ﻟــە ﻧﺎوﭼــەی ﺑﻨﺎری ﺑەﻣــﯚ ﻟــە ﺳــﻨﻮوری ﮔەرﻣﯿﺎن، ﺑــﯚ ”وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧــﺪ ﻛــە ﺋــەوەی ﻟەﺑــﺎرەی ھەڵﺪاﻧەوە و دەرھێﻨﺎﻧﯽ ﺷﻮێﻨەوار و ﻛەﻟەﭘﻮور ھەڵﻜەﻧﺪن و ﺷــﻮێﻨەوارەﻛﺎﻧەوە ﺑــو ﺑﻮوﻧەﺗەوە ،راﺳــﺘﯿﻦ ﻧەك دەﻧﮕــﯚ .دووﭘﺎﺗﯽ ﻛــﺮدەوە ”ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧە ﺋﺎﻣێﺮی ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﺎن ﭘێﯿە و دەﺗﻮاﻧﻦ ﺷﻮێﻨەوارەﻛﺎن ﺋﺎﺷﻜﺮا ﺑﻜەن ،دواﺗﺮ ﻟەڕێﮕەی ﻗﺎﭼﺎﺧەوە ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯽ ﭘێﻮە دەﻛەن“. ﺋەوەﺷﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﺋەواﻧە ﻛەﺳﺎﻧﯽ ﻧﺎﺑەرﭘﺮﺳﻦ و ﺑە رێﻨﻮێﻨﯿﯽ ھەﻧﺪێﻚ
ﺷﻮێﻨەوارەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟەﺑەردەم ﻣەﺗﺮﺳﯽ دزﯾﺪان
ﺋــەو ﻛـــﺎراﻧە ﻣێــﮋووی ھەﯾە ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛەدا و زۆرﯾﻨــەی ﻛﺎت دەﺳـەﺗﺪاراﻧﯽ ﻟە ﭘﺸﺘەوەﯾە ﭘﺎرﭼە ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿە دێﺮﯾﻨەﻛﺎن، ﺗەﻧﯿﺎ ھەردوو دەوڵەﺗﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و ﺳﻮﯾﺴــﺮا ﺋەو رێﻜﻜەوﺗﻨﺎﻣەﯾﺎن ﺟێﺒەﺟێ ﻛﺮدووە .ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺷــﻮﺑﺎت ،ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﺗەﻧﺎھﯿــﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ،ﺑڕﯾﺎرێﻜﯽ دەﻛــﺮد ﻟەﺳــەر ﻗەدەﻏەﻛﺮدﻧﯽ ﺷﻮێﻨەوارەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق و ﺳﻮورﯾﺎ ﻛە ﻧﺎﺑێﺖ ﺑﻔﺮۆﺷﺮێﻦ. ﺑــەم ﺷــﻮێﻨەوارە دێﺮﯾﻨەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﺳﺎﻧﯽ 1990ەوە، ﺑەﺷێﻚ ﻟەﺑەر ﻧەﺑﻮوﻧﯽ رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟەﺑەر ﭼﺎوﭼﻨﯚﻛﯽ دەﺳــەﺗﺪاراﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛــە، زۆرﯾﻨەﯾﺎن ﺗێﻚ دران و ﻓﺮۆﺷﺮان، ﺑەم ﭼەﻧﺪ ﺳــﺎڵێﻜە ﮔــەڕان و ھەڵﺪاﻧەوەی ﮔﯚڕی ﻛﯚن و ﻧﺎوﭼە ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەﻛﺎن ،ﻗەدەﻏە ﻛﺮاوە و ﺑە ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮێ ﻛﺎرﯾﺎن ﺗێﺪا ﺑﻜﺮێﺖ.
ﺗﺎﯾﺒەت
ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻧﻮوﺳەران ﭘەﯾﺎﻣﯽ ﺗێﺪاﯾە وﺷە /ﻏەﻣﮕﯿﻦ و ﮔﯚران ﺣەﺳــەن ﻧــﺎزدار ﭼﯿﺮۆﻛﻨﻮوس و وەرﮔێــڕ ﻟــەم ﭼﺎوﭘێﻜەوﺗﻨەی ”وﺷە“دا ،ﺑە وردی ﺗﯿﺸﻚ دەﺧﺎﺗە ﺳەر ﺣﺎڵەﺗﯽ ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ و ﻣﺎﻧﺎﻛﺎﻧﯽ ﺑﯚ ژﯾﺎﻧــﯽ دوای ﺧــﯚی .ھﺎوﻛﺎت ﺷــﯿﻜﺮدﻧەوەی ﺧﯚی دەﺧﺎﺗە روو ﻟەﺑﺎرەی دﯾﺪی ﺑﺎوەڕە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎن ﺑــﯚ ﻛﯚﺗﺎھێﻨــﺎن ﺑە ژﯾــﺎن و ﭘێﯽ واﯾە” ،ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ و ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوە ﻟێﯽ ﺑﻮوەﺗە ﻛێﺸــەﯾەﻛﯽ دﻧﯿﺎﯾﯽ و ژﻣﺎرەی ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯿﺎﻧﯽ ﺋەو ﺷــێﻮە ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوەﯾــە زﯾﺎﺗــﺮ دەﺑــﻦ و ﻟەﻧێﻮﯾﺎﻧــﺪا ﻟــە ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪان و ﻧﻮوﺳەران و ﺑﯿﺮﯾﺎران دەﺑﯿﻨﺮێ“. ﻟە ﻣێــﮋووی ﺋەدەﺑﯿﺎﺗﯽ دﻧﯿﺎ، ﯾــﺎن ﺑﺎﺷــﺘﺮ ﺑڵێﯿﻦ :ﻟــە ﻣێﮋووی ﻣەرﮔــﯽ ﺋەدﯾﺒەﻛﺎﻧﺪا ،زۆر ﺣﺎڵەﺗﯽ ﺧﯚﻛــﻮژی ھەﯾە .ﺋﺎﯾﺎ ﺑە ﮔﺸــﺘﯽ ﺋــەو ﺧﯚﻛﻮژﯾﯿﺎﻧــە ﻟــە ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﭘڕۆژەﯾەﻛــﯽ ﻣەﻋﺮﯾﻔﯿەوەﯾە ،ﯾﺎن ﺟﯚرێﻜە ﻟە ﭘەﯾﺎﻣێﻜﯽ ﻛەﺳﯽ ﯾﺎن ﺋەو ھەﺳﺘﯿﺎرﯾﯿە رادەﺑەدەرەﯾە ﻛە ﺋەدﯾﺒەﻛﺎن ﭘﺘﺮ ﻟە ﻣﺮۆﭬﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺗێﯿﺎﻧﺪاﯾە؟ ﺑﯿﺮۆﻛــەی ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ رەﮔــﯽ ﻗﻮوڵﯽ ﻟە ﻣێــﮋووی ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯿﺪاﯾە و ﻧﺎﻛﺮێــﺖ ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ و ﻣﺮۆڤ ﻟێﻚ ﺟﯿــﺎ ﺑﻜەﯾﻨەوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەﮔەر ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ﺳڕﯾﻨەوەی ﺧﯚ ﺑێﺖ ﻟە ھەﺑﻮون ،ﺋەوا ھەرﻛﺎت ﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺮۆڤ ھەﺳﺘﯽ ﺑە ﭘێﮕەی ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﺧﯚی ﻧەﻛﺮدﺑێﺖ ،ھەوڵﯽ داوە ﻛﯚﺗﺎی ﺑەو ھەﺑﻮوﻧە ﺑێﻨێــﺖ ﻛە ﺧﺎوەﻧﯽ ھﯿﭻ ﻛﺎرﻛﺮدێﻜﯽ ﻣﺎﯾەﻛﯽ و واﺗﺎﻛﯽ ﻧﯿﯿە. ﺑە درێﮋاﯾﯽ ﻣێــﮋووی ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯽ، ﺳــەرﺟەم ﺋﺎﯾــﻦ و ﻓەﻟﺴــەﻓە و ﺑﯿﺮوﺑﺎوەڕەﻛﺎن ﻻﯾــﺎن ﺑەﻻی ﺋەو ﭘﺮﺳــەدا ﻛﺮدووەﺗــەوە و ﮔﻮﺗەی ﺧﯚﯾــﺎن ﻟەﺳــەری ھەﺑــﻮوە، دﯾــﺎرە ﺑﯿﺮۆﻛــەی ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ ﻻی ﻛەﺳــەﻛﺎن ﺑەﭘێﯽ ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻣەﻋﺮﯾﻔﯿﯿــﺎن ﺟﯿــﺎوازی ھەﯾە و ﻧﺎﻛﺮێﺖ ﻛﻮﺷﺘﻦ ﯾﺎن ﺧﯚﺳﻮوﺗﺎﻧﺪﻧﯽ ژﻧێﻚ ﯾﺎﺧﯚ ﺳــەرﺑﺎزێﻚ ﻟە ﺟەﻧﮕﺪا ﯾــﺎن ﺧﯚﺗەﻗﺎﻧﺪﻧەوەی ﻛەﺳــێﻚ ﻟەﮔەڵ ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ﻧﻮوﺳــەران و ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪان و ﺑﯿﺮﻣەﻧــﺪان و ﻓەﯾﻠەﺳــﻮوف ﺑەﯾەك ﭼﺎو ﺳــەﯾﺮ ﺑﻜەﯾﻦ .راﺳــﺘە ﭘﺮۆﺳــەﻛە ﻻی ھەﻣﻮوﯾــﺎن ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻨە ،ﺑەم ﭘﺎڵﻨەری ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻨەﻛﺎن ﺟﯿﺎوازە، راﺳﺘە ھەﻣﻮوﯾﺎن ﻟەڕووی ﻧﺎﭼﺎری و ﻧﺎﻣﯚﺑﻮوﻧﯿــﺎن ﺑە ژﯾــﺎن ،ﺑەدوای ﭼﺎرەدا ﮔــەڕاون و ﻟەﺑێ ﭼﺎرەﯾﯿﺪا دەﺳﺘﯿﺎن ﺑﯚ ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ ﺑﺮدووە، ﺑــەم ﺟﯿﺎوازﯾﯿەك ﻟــە ﻧێﻮان ﺋەم دوو ﺧﯚﻛﻮژﯾﯿــەدا ھەﯾــە ،ﭼﻮون ﺧﯚﻛﻮژﯾﯽ ﻛەﺳــﯽ ﺳﺎدە و ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟەڕووی ﺑــێ ﺋﺎﮔﺎﯾﯿﯿــەوە ﺋەﻧﺠﺎم دەدرێﺖ ،ﺑەم ﺧﯚﻛﻮژی ﻛەﺳــﯽ رۆﺷــﻨﺒﯿﺮ و ھﯚﺷــﯿﺎر ﺑە ﺋﺎﮔﺎﯾﯽ ﺗەواوەوە ﺋەﻧﺠﺎم دەدرێﺖ. ﻛﺎری ﻧﻮوﺳــەر ﯾﺎن ﺷﺎﻋﯿﺮ ﭘﺮﺳﯿﺎر و ﺋﺎﺷــﻜﺮاﻛﺮدﻧە ﻟە ﺑﻮوﻧﺪا ،ڕەﻧﮕە ھەﻧﺪێ ﺟﺎر وا ھەﺳﺖ ﺑﻜﺎت ﭼﯿﺘﺮ ﭘﺮﺳﯿﺎرێﻚ ﻧەﻣﺎوە ﺑﯿﻜﺎت ﯾﺎ ﺷﻮێﻨێﻚ ﯾﺎن ﮔﯚﺷــەﯾەﻛﯽ ﻧﻮێ ﺑــﯚ ڕواﻧﯿﻦ
ﻧەﻣﺎوە ﺗﺎ دەﺳﺘﯽ ﺑﯚ ﺑەرێ ،ﺑﯚﯾە ﻟە ژﯾﺎﻧﯽ دووﺑــﺎرە ﻧﺎڕازﯾﯿە و ﺑﯿﺮ ﻟەوە دەﻛﺎﺗەوە دەﺳــﺖ ﺑﯚ ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ﺑەرێــﺖ ،ﺟﺎ ﺋــەو ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻨە ﺟەﺳــﺘەﯾﯽ ﺑێﺖ ﯾﺎن ﻣەﻋﻨەوی، وەك ﻧﯿﭽە دەڵێﺖ :ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻨﯿﺶ ﺋﺎراﻣﻜەرەوەﯾەﻛﯽ ﺑەھێﺰە. ﺑەﮔﺸــﺘﯽ ﻧﻮوﺳــەران ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧەن ﻛە ﺑە ﻣﺮۆﭬــﯽ ﯾﺎﺧﯽ
ﺷــەرﻣەزار دەﻛﺎت ،ﻛەﺳێﻚ ﺧﯚی دەﺗەﻗێﻨێﺘەوە ﺷﺎرێﻚ وێﺮان دەﻛﺎت، ﻛﺎﺗێﻜﯿﺶ ﻧﻮوﺳــەرێﻜﯽ ﯾﺎﺧﯽ ﻟە دوا ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﯾﺎﺧﯿﺒﻮوﻧەﻛەﯾﺪا ﺧﯚی دەﻛﻮژێــﺖ ،ﺷﯚڕﺷــێﻚ ﻟــە ﺑﯿﺮ و ھﺰری ﺋﺎﮔﺎﯾﯽ ﻛەﺳەﻛﺎﻧﺪا ﻟە دوای ﺧﯚی ھەڵﺪەﮔﯿﺮﺳێﻨێﺖ ،ﺷﯚڕﺷێﻚ ﺑــە واﺗــﺎی ﻟــە داﯾﻜﺒﻮوﻧــەوەی دووﺑــﺎرە ،ﭼﺮﻛەﺳــﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺑﻮون
ﺑەھەﺷــﺖ ﺋەم ﻛﺎرە دەﻛﺎت ،ﭘێﯽ واﯾە ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧەی ﻟەﮔەڵ ﺧﯚﯾﺪا ﺗێﺪا دەﭼﻦ ،ﺋەﮔــەر ﺑێ ﺗﺎوان ﺑﻦ دەﭼﻨە ﺑەھەﺷــﺖ و ﻟەﮔەڵ ﺧﯚی ﻟەم دﻧﯿﺎ ﭘﻮوﭼەدا رزﮔﺎرﯾﺎن دەﻛﺎت و ﺋەﮔــەر ﺗﺎواﻧﺒﺎرﯾﺶ ﺑﻦ ،ﺳــﺰای دادوەراﻧەی ﺧﯚﯾﺎن وەردەﮔﺮن ﻛە وا ژﯾﺎﻧﯿﺎن ﺷێﻮاﻧﺪووە ،ﺑﯚﯾە دەﭼﻨە دۆزەخ ،ﺋــەم ﻧﺎﯾەوێﺖ ﺗەﻧﯿﺎ ﺧﯚی ﺑﻜﻮژێﺖ ،ﺑەڵﻜﻮ دەﯾەوێﺖ ﺑەﺷــێﻚ ﻟەواﻧــەش ﺑﻜﻮژێﺖ ﻛــە ﺑﻮوﻧەﺗە ھــﯚی داﺧﺴــﺘﻨﯽ دەرﮔەﻛﺎﻧــﯽ ژﯾﺎن ،ﺋەڵﺒەت ﺑە ﭘێﯽ ﺑﯿﺮوﺑﺎوەڕی ﺧﯚی ،ھەردووﻛﯿــﺎن ﻟە دﻧﯿﺎﻛەی ﺗﺮ ﭘﺎداﺷﺘﯽ دادﭘەروەراﻧەی ﺧﯚﯾﺎن وەردەﮔﺮن. ھەﻧﺪێ ﻣﺮۆﭬﯽ ﺋﺎﯾﻨﯿﯽ ﺗﺮﯾﺶ ھەن ﺑﺎوەڕﯾﺎن ﺑە ﺗەﻧﺎﺳﻮﺧﯽ ڕۆﺣەﻛﺎن و دووﺑﺎرە ﻟەداﯾﻜﺒﻮوﻧەوە ھەﯾە و ﭘێﯽ واﯾە ،ﺋەوەی ﻟــەم دﻧﯿﺎﯾە ﺋﺎزار زۆر ﺑﻜێﺸێﺖ و ﺗەﻧﮕﻮﭼەڵەﻣە و ﻧﺎﺳﯚری
ﻣﺮۆﭬﯽ ﯾﺎﺧﯽ ﺋەوەﯾە ﻛە ﻟە دژی ﺷــﺘە ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر و دووﺑﺎرەﻛﺎن دەﻧﮓ ﺑەرز دەﻛﺎﺗەوە ﻧﺎو دەﺑﺮێﻦ ،ﺑــەم ﺋەم ﯾﺎﺧﯿﺒﻮوﻧە ﻟەﻧﺎواﺧﻨﺪا ھەڵﮕﺮی رەﺗﻜﺮدﻧەوەی ژﯾﺎﻧێﻜە ﺑﯚ ژﯾﺎﻧێﻜﯽ ﺗﺮ ،ﺳڕﯾﻨەوەی دﻧﯿﺎﯾــەك ﺑــﯚ دﻧﯿﺎﯾەﻛﯽ ﺗــﺮ ،ﯾﺎن دەﻛﺮێﺖ ﺑڵێﯿــﻦ ﺋەﮔەر ﯾﺎﺧﯿﺒﻮون ﻗﯚﻧﺎﻏﺒەﻧﺪی ﺑێﺖ ،ھەﺳﺖ ﻧﺎﻛﺮێﺖ دوا ﻗﯚﻧﺎﻏــﯽ ﯾﺎﺧﯿﺒﻮون ﺑﺮﯾﺘﯿﯿە ﻟە ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ؟ ﻣﺮۆﭬﯽ ﯾﺎﺧــﯽ ﺋەوەﯾە ﻛە ﻟە دژی ﺷــﺘە ﻧﺎﺳــﺎزﮔﺎر و دووﺑــﺎرەﻛﺎن دەﻧــﮓ ﺑــەرز دەﻛﺎﺗــەوە و ﺑــە ﻧەﺧێﺮێﻚ ﺧــﯚی ﻟەو ﻓەزا ﻣەﻧﮓ و ﭼەﻗﺒەﺳﺘﻮواﻧە ﺟﯿﺎ دەﻛﺎﺗەوە ،ﻣﻦ ﻟێــﺮەدا ﻧﺎوی ﭼەﻧﺪان ﻧﻮوﺳــەرت ﺑﯚ ڕﯾــﺰ دەﻛەم ﻛە ﺑەﺳــڕﯾﻨەوەی ﺧﯚﯾــﺎن ،ﺑﻮوﻧە ﺳەرﻣەﺷــﻘﯽ ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧەی ﻛە ھەﺳﺘﯽ ﭘﻮوﭼێﺘﯽ دﻧﯿــﺎ و دووﺑــﺎرەی ژﯾــﺎن و ﺑێ ﺑەھﺎﯾﯽ ﺑﻮوﻧﯿﺎﻧﯽ ﺗێﺪا ﺳەرھەڵﺪاوە، ﺳەﯾﺮی ﺋەم ﻧﺎواﻧە ﺑﻜە ،ﺳﯿﻠﭭﺎ ﭘﻼت ﺷــﺎﻋﯿﺮی ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯽ .ھەﻣەﻧﮕﻮای و ﻣﺎﯾﻜﯚﻓﺴﻜﯽ و ﺳــﺎدﻗﯽ ھﯿﺪاﯾەت و ﭬێﺮﺟﯿﻨﺎ ۆڵﻒ و ﺳــﺎرا ﺗﯿﺴﺪﯾﻞ و ﺳێﺮﺟﯽ ﯾﺎﺳــﻨﯿﻦ و ﭼەﻧﺪاﻧﯽ ﺗﺮ. ﺋەﻣﺎﻧە ﺧﯚﯾﺎن ﻧەﻛﻮﺷــﺖ ﻟە ﭘێﻨﺎو ﺳــڕﯾﻨەوەی ژﯾﺎن ،ﺑەڵﻜﻮ ﺧﯚﯾﺎن ﻛﻮﺷــﺖ ﻟە دژی دووﺑﺎرەﯾﯽ و ﯾەك ﺟﯚرﯾﯽ ژﯾﺎن ،ﺋەﻣﺎﻧە ﺧﯚﯾﺎن ﻛﻮﺷﺖ ﺗﺎ ﺑــەو ﭘەﯾﺎﻣەﯾﺎن ڕەﻧﮓ و ﺑﯚﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ﺑﺒەﺧﺸﻦ ﺑە ﺑﻮون ،ﺋەﻣﺎﻧە ﺳەرەﺗﺎ ﻧﺎڕازﯾﯽ ﺑﻮون و دواﯾﺶ ﯾﺎﺧﯽ ﺑﻮون ﻟە ھەﻣﻮو ﺋەو ﺷــﺘﺎﻧەی ﺑﺎﺳــﻤﺎن ﻛﺮدن و ﻟەﻧێﻮ ﻛﯚﻣەڵﮕەدان ،ﺑەم ھەﻣﯿﺸــە ﯾﺎﺧﯿﺒﻮوان چ ﺧەڵﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑﻦ چ ﺧەڵﻜــﯽ ﺧﺎوەن ﻗەڵــەم ﺑﺎش ﯾﺎن ﺧــﺮاپ ﻟە دوای ﺧﯚﯾــﺎن ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿــﺎن ھەﺑﻮوە و ﺷــﻮێﻨﻜەوﺗﯿﺎن ﻟە ﻓەزاﻛەدا ﺑەﺟێ ﻣﺎوە. ﺑــﻮ ﻋەزﯾــﺰی ﻟــە ﺗﻮوﻧــﺲ ﺑەﮔڕﺗێﺒەرداﻧــﯽ ﺧــﯚی ﺑەھﺎری ﻋەرەﺑﯽ دروﺳــﺖ ﻛــﺮد ،ژﻧێﻚ ﺑە ﺳــﻮوﺗﺎﻧﺪﻧﯽ ﺧﯚی ھەﻣــﻮو ﭘﯿﺎو
دەوەﺳــﺘێﻨێﺖ ،ﺑــەم ﺑﯿﺮﻣــﺎن ﻧەﭼێــﺖ ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ دوو ﺟﯚرە، ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ﺟەﺳــﺘەﯾﯽ و ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ﻣەﻋﻨەوی ﺑە واﺗﺎی دوورﻛەوﺗﻨەوە و دوورەﭘﺎرێﺰی ﻟە ژﯾﺎﻧﯽ دووﺑﺎرە. ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ ﺋەﮔــەر دوا ﻣەﻧﺰڵــﯽ ﯾﺎﺧﯿﺒﻮوﻧﯿــﺶ ﻧەﺑێﺖ، ﺧﯚڕەﺗﻜﺮدﻧــەوەی دﻧﯿﺎﯾەﻛــە ﺑﯚ دﻧﯿﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ،ﻛەواﺗــە ﺋەو دﻧﯿﺎﯾە ﻛﺎﻣەﯾە ﻛە ﻣﺮۆﭬێﻚ ﻟە دﻧﯿﺎی ﺧﯚی ھەڵﺪێﺖ و ﺑەرەو ﺋەوێﻨﺪەر ﺳەﻓەر دەﻛﺎت؟ ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ دوا ﺗﺮۆﭘﻜــﯽ ﺋــەو ڕەﺗﻜﺮدﻧــەوە و ﺳــەرەﻧﺠﺎﻣﯽ ﺋــەو دژاﯾەﺗــﯽ و ﻧەﮔﻮﻧﺠــﺎن و دوورەﭘەرێــﺰی و ﻧەﯾــﺎری و ﻧەﺳﺎزاﻧەﯾە ﻛە ﻛەﺳــەﻛە ﻟەﮔەڵ دەوروﺑەری ھەﯾەﺗﯽ ،ﮔەورەﺗﺮﯾﻦ ﮔﺮﻓﺘﯽ ﻣﺮۆﭬﯽ ﺳەردەم و ﻣﯚدێﺮن، ﻧەﺳﺎزان و ﭘێﻜەوە ھەڵﻨەﻛﺮدﻧێﺘﯽ ﻟەﮔــەڵ ﻣــﺮۆڤ و داھێﻨــﺮاوە ﭘﯿﺸەﺳﺎزﯾﯽ و ﺋەﻟﻜﺘﺮۆﻧﯿﯿەﻛﺎن ،ﻛە ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺧﺮاپ ﺳﻮودی ﻟێ وەردەﮔﯿﺮێﺖ و ﻟە ﭘەﯾﺎﻣﯽ ڕاﺳــﺘﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻻﯾــﺎن داوە ﻛەوا ﺧﺰﻣەﺗﯽ ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯽ ﻧــﺎﻛﺎت ،ﺑەڵﻜﻮ زۆر ﺟﺎر ﺑەﻛﺎر دەھێﻨﺮێﺖ ،ﺑﯚ ﻣﯚﻧﯚﭘﯚﻟﻜﺮدن و دەﺳــﺘﮕﺮﺗﻦ ﺑەﺳــەر ﺗــەواوی ﻛﺎﯾەﻛﺎﻧــﯽ ﻣﺮۆﭬﯽ ﺳــەردەﻣﺪا، ﭘێﻢ واﯾە ھﯿﭻ ﺳــەردەﻣێﻚ ﻣﺮۆڤ ھێﻨﺪەی ﺳــەردەﻣﯽ ﭘﯿﺸەﺳﺎزی و ﺋەﻟﯿﻜﺘﺮۆﻧﯽ و ﻣﯚدێﺮن ھەﺳــﺘﯽ ﺑــە ﻧﺎﻣﯚﺑــﻮون و ﺗەﻧﯿﺎﯾــﯽ ﺧﯚی ﻧەﻛﺮدووە. دﯾــﺎرە رەﺗﻜﺮدﻧەوەی ﺋــەم دﻧﯿﺎﯾە ﻟەﭘێﻨــﺎو دﻧﯿﺎﯾەﻛــﯽ ﺗــﺮدا ،ﯾﺎن ﺳــڕﯾﻨەوەی ﺋــەم ژﯾﺎﻧــە ﻟەﭘێﻨﺎو ژﯾﺎﻧێﻜﯽ ﺗﺮ ،ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﺑﯿﺮوﺑﺎوەڕ و ﺋەﻧﺪێﺸەی ﻛەﺳــﯽ ﺧﯚﻛﻮژەوە ھەﯾــە و ﺣەﺗﻤــەن ﻛەﺳــێﻜﯽ ﺧﺎوەن ﺑﯿﺮوﺑــﺎوەڕی ﺋﺎﯾﻨﯽ ﺧﯚی دەﺗەﻗێﻨێﺘەوە ،ﺑــە ﺗەﻣﺎی ﭼﻮوﻧە
زۆر ﺑﺒﯿﻨێﺖ ،ﻛــە ﻣﺮد ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﮔﯿﺎﻧﯽ دەﭼێﺘەوە ﺟەﺳــﺘەﯾەﻛﯽ ﺧﯚﺷــﺒەﺧﺖ و ژﯾﺎﻧێﻜﯽ ﺧﯚﺷــﯽ دەﺑێــﺖ و ﺋەوەﺷــﯽ ﻛﺎری ﺧﺮاپ ﺑﻜﺎت ،ﯾﺎن ژﯾﺎﻧــﯽ ﺋەواﻧﯿﺘﺮ ﺧﺮاپ ﺑﻜﺎت ،ﮔﯿﺎﻧﯽ دوای ﻣﺮدن دەﭼێﺘە ﺟەﺳﺘەی ﺋﺎژەﻧﯽ ﺧﺮاپ و ﮔﮋوﮔﯿﺎ و ژﯾﺎﻧێﻜﯽ ﺧﺮاﭘﯿﺎن دەﺑێﺖ. ﻣﺮۆﭬﺎﻧــﯽ ﺗﺮﯾــﺶ ھــەن ﻛــە ﺑﺎﺑەﺗﯽ ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﻛەی ﺧﯚﻣﺎﻧﻦ ،ﺋەواﻧﯿﺶ ﻧﻮوﺳــەران و ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪان و ﺑﯿﺮﯾﺎراﻧﻦ ،ﺋەﻣﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﻛەﺳﺎﻧﯽ ﺑێ ﺑﺎوەڕن ،ﭘﺎﺑەﻧﺪی ھﯿﭻ ﺑﯿﺮوﺑﺎوەڕێﻜــﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ ﻧﯿﻦ، ﺑەم ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ ﻻی ﺋەﻣﺎن ﻣﺎﻧﺎ و ﻣەﻏﺰای ﺟﯿــﺎی ھەﯾە ،ھەﻧﺪێﻚ دەﯾﺎﻧەوێــﺖ ﺟەﺳــﺘەی ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻜﻮژن ﺗﺎ ﻟــەڕووی ﻣەﻋﻨەوﯾﯿەوە ﺑــﯚ ھەﻣﯿﺸــە ﺑﻤێﻨێﺘــەوە و ﺟێﮕەدەﺳﺖ و ﺷﺎﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﺒﻨە ﺳەرﻣەﺷــﻖ ﺑﯚ ﻣﺮۆﭬﺪۆﺳــﺘﺎن و ﻛەﺳﺎﻧﯽ زەﺣﻤەﺗﻜێﺶ ،ﻛەﺳﺎﻧێﻚ ﭘێﯿﺎن واﯾە ژﯾﺎن ﺋەوە ﻧﺎھێﻨێﺖ ﻟە ﭘێﻨﺎوﯾﺪا ﺧﯚﻣﺎن ﺑﻜﻮژﯾﻦ .ھەﻧﺪێ ﻣﺮۆﭬــﯽ ﺗﺮﯾــﺶ ھەن ﻟــە دوای ﺋەوەی ﻛە ھەﺳﺘﯿﺎن ﻛﺮد ﻛە ھﯿﭻ ﭘﺮﺳــﯿﺎرێﻜﯿﺎن ﻧەﻣــﺎوە و ژﯾﺎﻧﯿﺎن ﺑﻮوەﺗە ﻛﯚﻧێﻜﯽ داﺧﺮاو ،ﻧﺎﭼﺎرن دەﺳﺖ ﺑﯚ ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ﺑەرن. ﭘﺮﺳﯿﺎرێﻜﯽ ﺳﺎدە ﺋﺎﺳﺎن ﻧﯿﯿە ﻣﺮۆﭬێﻚ ھەﺳﺖ دەﻛﺎت ﻧﺎﭼﺎرە ﺑە ژﯾﺎن ،ﺑﯚﯾە ﺧﯚﻛﻮژی دەﻛﺎت؟ ﯾﺎن ﺑەدﯾﻮێﻜﯽ ﺗﺮدا،ﻣــﺮۆڤ ﺑﻮوﻧێﻜﯽ ﺳەرﻛێﺸــە و ﻟە ﺑﻨەڕەﺗﺪا ﯾﺎﺧﯿﯿە،
ﺋﺎﯾﺎ ﺗــێ دەﮔﺎت ﻧﺎﭼــﺎرە ﺑە ژﯾﺎن، ﻣەﮔــەر ﺋﺎﺳــﺎن ﻧﯿﯿە ژﯾــﺎن وەك ﭘﺮۆﺳەﯾەك ڕەت ﺑﻜﺎﺗەوە؟ ھەﻧﺪێﻚ ﻟە ﺧﯚﻛﻮژە ھﯚﺷﻤەﻧﺪەﻛﺎن دەڵێﻦ :ﻣﺎدام ھﺎﺗﻨە دﻧﯿﺎ ﺑەدەﺳﺖ ﺧﯚﻣــﺎن ﻧﯿﯿە ،ﺑــﺎ ﻛﯚﺗﺎھێﻨﺎن ﺑەم ژﯾﺎﻧە ﺑەدەﺳﺖ ﺧﯚﻣﺎن ﺑێﺖ ،ژﯾﺎﻧﯿﻚ ﻧەك ﺑەﺷــﯽ ﻛەﻣێﻚ ﻟە ﺧەوﻧەﻛﺎن ﻧــﺎﻛﺎت ،ﺑەڵﻜﻮ ﺧﯚی ﯾــەك ﭘﺎرﭼە ﺑــێ ھﻮدەﯾﯿــە و ﺋﺎزار ،دﯾــﺎرە ﺑﯚ دەرﺑﺎزﺑــﻮون ﻟەم ﺣﺎڵەﺗــە ﺋەﮔەر ﻣﺮۆڤ ﺳەرﻛێﺸﯽ ﻧەﻛﺎت ،ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﻟــە ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺧــﯚی ﺧــﯚش ﺑێﺖ، ﺑەم ﺧﯚﻛــﻮژی و ڕەﺗﻜﺮدﻧەوەی ژﯾﺎن ،زۆر ﺑﯿﺮﯾﺎر و ﻓەﯾﻠەﺳــﻮوﻓﯽ ﺑەﺧﯚﯾەوە ﺧەرﯾــﻚ ﻛﺮدووە .ﻛﺎﻣﯚ دەڵێ :ھــەر ﻣﺮۆﭬــە و ﺣەﺗﻤەن ڕۆژێــﻚ ﺑﯿــﺮی ﻟە ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ ﻛﺮدووەﺗــەوە .ﻟــە ﺑەراﻣﺒەرﯾــﺪا ھﺎﯾﺪﯾﮕــەر دەڵێــﺖ :ﺧﯚﻛﻮژی ﻟە زەوﯾﻨەی ﺑﯿﺮ ﻟێﻨەﻛﺮاوەﻛﺎﻧە. ﻟە ﺳــەدەﻛﺎﻧﯽ دواﯾﺪا دوو ﻛەس زﯾﺎﺗــﺮ ﻛﺎرﯾــﺎن ﻟەﺳــەر ﺋەﻣــە ﻛــﺮدووە ،ﻗﻮوڵﺘﺮ ﻟێــﯽ دواون ﻛە ﺧﯚﻛــﻮژی و ﺑﯿﺮی ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻨە ﻻی ﻣــﺮۆڤ ،ﺋەواﯾــﺶ دۆرﻛﮫﺎم ﻛﻮﻣەڵﻨﺎس و ﻓﺮۆﯾﺪی دەرووﻧﻨﺎس ﺑــﻮون .ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ زاﻧﺴــﺘﯽ ﺗــﺮ ڕاوﺑﯚﭼﻮوﻧەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﻟە ڕووی ﻛﻮﻣەﯾەﺗﯽ و دەرووﻧﻨﺎﺳــﯿﯿەوە ﺧﺴــﺘە ڕوو ،ﮔﻔﺘﻮﮔــﯚی ﭼڕﺗﺮی ﺑەدوای ﺧﯚﯾﺪا ھێﻨﺎ و ﺋێﺴــﺘەش ﺑەردەواﻣــە .ﺳــﺎڵﯽ 1993درك ھﺎﻣﻔــﺮی ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾﯽ ﻛﺘێﺒێﻜﯽ ﻧﻮوﺳــﯽ ﺑەﻧــﺎوی )دەرﭼﻮوﻧــﯽ ﻛﯚﺗﺎﯾــﯽ( ،ﺑﻮو ﺑە ﭘڕ ﻓﺮۆﺷــﺘﺮﯾﻦ ﻛﺘێﺒەﻛﺎﻧــﯽ دﻧﯿــﺎ ﻟــە ﭼﺎرەﻛە ﺳەدەﯾەﻛﺪا و ﺑﯚ ﭼەﻧﺪان زﻣﺎن ھﺎﺗە وەرﮔێڕان ،ﻟە ﭼەﻧﺪ وﺗﯽ ﺋەوروﭘﺎ ھێﻨﺪە ﻛﺎرﯾﮕەری ھەﺑﻮوە ﻟەﺳــەر ﻻوان و ھﺎﻧﯽ داون ﺑﯚ ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ، ﻗەدەﻏەﯾﺎن ﻛﺮدووە. ﺋەم ﻧﻤﻮوﻧﺎﻧــەم ﺑــﯚ ﺋەوەﯾە ﺑڵێﻢ ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ و ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧــەوە ﻟێﯽ، ﺑﻮوەﺗــە ﻛێﺸــەﯾەﻛﯽ دﻧﯿــﺎی و ژﻣــﺎرەی ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯿﺎﻧﯽ ﺋەو ﺷــێﻮە ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوەﯾــە زﯾﺎﺗــﺮ دەﺑﻦ و ﻟە ﻧێﻮﯾﺸــﯿﺎﻧﺪا ﻟــە ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪان و ﻧﻮوﺳــەران و ﺑﯿﺮﯾﺎران دەﺑﯿﻨﺮێﺖ، ھەﻧﺪێﻚ ﭘێﯿﺎن واﯾە ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ ﻗﻮڵﻨﮕێﻜــە و ﻟــە ﺟەﺳــﺘەی ﭘﻮوﭼێﺘــﯽ ژﯾــﺎن دەدرێﺖ ،ﯾﺎﺧﯚ ﺑەرھەﻣﯽ ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ ڕێﮕەﯾەﻛە ﺑــﯚ دەرﺑﺎزﺑﻮون ﻟــەو ﺑﯿﺮۆﻛەﯾەی ﭘێﯽ واﯾە ژﯾﺎن ھێﺸــﺘﺎ ﻣﺎﻧﺎﯾەﻛﯽ ھەﯾە ،ﺋەو ﭘﺮۆﺳــەﯾەی ﻛە ﻧﺎوﯾﺎن ﻧﺎوە ژﯾﺎﻧﻜــﺮدن ،ڕەت دەﻛەﻧەوە و دەڵێﻦ ژﯾﺎن ھﯿﭻ ﺑەھﺎﯾەﻛﯽ ﻧەﻣﺎوە ﯾﺎن ﻧﯿﯿە ،ﭘﺮۆﺳەﯾەﻛﯽ ﺑێ ﺑﺎﯾەﺧە و ﺑە ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ ھﯿﻮاﯾەﻛﻤﺎن ﺑﯚ دەﮔێڕێﺘەوە.
ﺳڕﯾﻨەوەی ﺋەم ژﯾﺎﻧە ﻟەﭘێﻨﺎو ژﯾﺎﻧێﻜــﯽ ﺗــﺮ ،ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﺑﯿﺮوﺑﺎوەڕ و ﺋەﻧﺪێﺸەی ﻛەﺳﯽ ﺧﯚﻛﻮژەوە ھەﯾە
ﺑێﺮﯾﭭﺎن ﻣەﺣﻤﻮود
دەﺑێﺖ ﭼﯽ ﺑﻜەﯾﻦ؟ ﻧﯿڵﺴــﯚن ﻣﺎﻧﺪێﻼ ﻟــە ﺑﯿﺮەوەرﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺪا ﻧﻮوﺳــﯿﻮﯾەﺗﯽ: ﮔەﻟەﻛەم ﭘێــﻢ دەڵێﻦ ”ﺑﺎوﻛە“ ،ﺋﺎﺷــﻜﺮاﯾە ﺑﺎوﻛﯽ ﺑﺎش ھەرﮔﯿﺰ ﻧﺎھێڵێﺖ ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺮﺳﯽ ﺑﻦ .ﺑﯚﯾە ﺋەو ﺑڕوای وا ﺑﻮوە ﺋەﮔەر ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﺑﻜﺎت ھەردوو ﮔﻮرﭼﯿﻠەﻛﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯽ ﻛە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﮔەﻟەﻛەﯾەﺗﯽ ،دەﻓﺮۆﺷــێﺖ و ﻟەﮔــەڵ ھەر ﺋەﻧﺪاﻣێﻜﯽ ﺗﺮی ﻛە ﭘــﺎرە ﺑﻜﺎت ،ﺑﯚ ﺋەوە ﭘﺎﺳﺎوی ﺋەوەﯾە ﻛە ﮔەل رۆڵﯽ ﺑﺎوﻛﺎﯾەﺗﯿﯿﺎن ﭘێ ﺑەﺧﺸﯿﻮە. دەﺑێﺖ ﺳەرﻛﺮدەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﯾﺶ واﻧەﯾەك ﻟە ﻣﺎﻧﺪێﻼ ﻓێﺮ ﺑــﻦ و ﻣﺎدام ﺋەوان رۆڵﯽ ﺳــەرۆك و ﺑﺎوﻛﺎﯾەﺗﯽ دەﺑﯿﻨﻦ، ﺑــە ﻛﺮدەﯾﯽ ﺳــەرۆﻛﺒﻮوﻧﯿﺎن ﻟە ﭘێﻨﺎو ﺳــەرﺑەﺧﯚﺑﻮون و ﺑەدﯾﮫێﻨﺎﻧــﯽ ﻣﺎﻓەﻛﺎﻧﯽ ﮔەﻟەﻛەﯾــﺎن ﺑێﺖ ﻛە ﭼەﻧﺪان ﺳﺎڵە ﺧەون ﺑە دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ﻗەوارەﯾەﻛﯽ ﻛﻮردﯾﯿەوە دەﺑﯿﻨﯿﻦ. ﻟە راﺑــﺮدوودا ﻛــﻮرد ﻗﻮرﺑﺎﻧــﯽ زۆری داوە و ﻧﻤﻮوﻧەی ﺳــەرﻛﺮدەی وەك ﻗــﺎزی ﻣﺤەﻣەد و ﻗﺎﺳــﻤﻠﯚ و ﻣەﻻ ﻣﺴــﺘەﻓﺎی ﺑﺎرزاﻧــﯽ و ﭼەﻧﺪاﻧﯽ ﺗﺮ ھەن ﻛــە ھەوڵ و ﺧەﺑﺎﺗﯿــﺎن ﺑە دﯾﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﺑــﻮوە ﺑﯚ ﻛﻮرد و ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەﻛەﯾﺎن ،ﺑەم ﻟە ﺳەردەﻣﯽ ﺋەواﻧﺪا ﺋەو ﺧەوﻧە ﻧەھﺎﺗە دی ،ﮔﺮﻧﮓ رێڕەوێﻜﯿﺎن ﻟە دوای ﺧﯚﯾﺎن دروﺳﺖ ﻛﺮدووە ﻛە ﮔەﻟەﻛەﯾﺎن ھەر دەﺑێﺖ ﺑﮕەن ﺑە داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ دەوڵەﺗێﻜﯽ ﺳەرﺑەﺧﯚی ﺧﯚﯾﺎن. ﮔﺮﻧﮕە ﺗێ ﺑﮕەﯾﻦ ﺋەوەی ﻟە راﺑﺮدوودا ھﯚی ﺗێﻜﺸــﻜﺎن و ﺷﻜﺴــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ﺑﻮوە ،ﺋەﮔەر ﺑەﺷێﻜﯿﺎن دەوڵەﺗە زﻟﮫێﺰەﻛﺎن و ﺑەرژەوەﻧــﺪی وﺗﺎﻧﯽ دەرەﻛﯽ ﺑﻮوﺑێﺖ ﻛە ھەﻣﯿﺸــە ﻛﻮرد ﻛﺮاوەﺗە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن، ﺋەوا ﻻﯾەﻧێﻜﯽ ﺗﺮی ﻧەﮔەﯾﺸﺘﻦ ﺑە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯿﻤﺎن، ﺷﻜﺴــﺘﯽ ﻛﻮرد ﺧﯚی ﺑــﻮوە .ﻛﻮرد ﻟە ﻣێــﮋە ﺧﯚﺧﯚری و ﻧﺎﻛﯚﻛﯿــﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾــﯽ ﻟــە ﻧﺎوﯾﺪا ﭘەرەی ﺳــەﻧﺪووە و وەك دەﮔﻮﺗﺮێــﺖ ،ﻟە ﻛﺎﺗﯽ ﺷﻜﺴــﺘﯽ ھەر ﺷﯚڕﺷــێﻚ ﯾﺎﺧﯚ ﻣﯿﺮﻧﺸــﯿﻨێﻜﯽ ﻛﻮردﯾﺪا ،ﺋــەوا ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ﯾەﻛێﻚ ﺑﻮوە ﻟە ھﯚﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ رووﺧﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮﻧﺸــﯿﻨەﻛە ﯾﺎن ﻛﯚﺗﺎھﺎﺗﻨﯽ ﺷﯚڕﺷە ﻛﻮردﯾﯿەﻛە. ﺋــەوەی ﺟێﯽ ﺳــەرﻧﺠە ،ﺋێﺴــﺘە ﻛﻮرد ﻟە ﺑﺎﺷــﻮوری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺧﺎوەﻧﯽ ﭘێﮕەﯾەﻛﯽ ﻧﯿﻤﭽە ﺳــەرﺑەﺧﯚی ﺧﯚﯾەﺗﯽ و ﭼﺎوی ﻟە ﺑەرەوﭘێﺸــﺒﺮدﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮﯾﺸە ،ﺑەم ﻣﺎوەی دوو ﺳــﺎڵە ﺋەو ھەرێﻤە ﺑە ﺑﺎرودۆﺧێﻜﯽ دژواردا ﺗــێ دەﭘەڕێﺖ و ﺋەﮔــەر ﻻﯾەﻧێﻜﯽ ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯽ و ﭼەﻗﺒەﺳــﺘﻮوی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ھەوﻟێــﺮ و ﺑەﻏﺪا ﺑێﺖ، ﺋــەوا ﻻﯾەﻧێﻜــﯽ ﺗــﺮی ﺗەﻧﮕﮋەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺑە ﺑەﻧﺒەﺳﺘﮕەﯾﺸــﺘﻨﯽ دۆﺧەﻛــە ،ﺣﺰﺑە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮورن و ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯽ ﻧﺎوﺧﯚی ﻛﻮرداﻧە. داﮔﯿﺮﻛەراﻧﯿﺶ ھەﻣﯿﺸــە ﺳــﻮودﯾﺎن ﻟە ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﻣﺎڵﯽ ﻛﻮرد ﺑﯿﻨﯿﻮە و ﮔەﺷەﯾﺎن ﭘێ داوە ﻟەﺳەر ﺑﻨەﻣﺎی ”ﻛەرﺗﯽ ﺑﻜە و زاڵﺒە ﺑەﺳــەرﯾﺪا“ .دوژﻣﻨــﺎن ﻟە ﻛﻮرد و ﺟﻮوﻧەوە و ﺷﯚڕﺷــەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرد زۆر ﺑﺎش ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻮون و ﺑە ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ داﯾﺎن ﻣﺮﻛﺎﻧﺪووەﺗەوە ،ﺑەم ﺋەوەی ﻟە ﺧﯚی ﺗێ ﻧﺎﮔﺎت ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻛﻮردەﻛﺎن ﺧﯚﯾﺎﻧﻦ. ﺑەم ﻟەم دەرﻓەﺗەدا دەﻛﺮێــﺖ ﻛﻮرد ﻟە ﺧﯚی ﺗێ ﺑﮕﺎت و ﺳــەﯾﺮی راﺑﺮدووی ﺧﯚی ﺑــﻜﺎت ﺑﯚ ﺋــەوەی ﺋﺎﯾﻨﺪە داﺑڕێﮋێﺖ ،ﺳــەﯾﺮی ھەڵەﻛﺎﻧﯽ ﻣێﮋووی دوور و ﻧﺰﯾﻜﯽ ﺧﯚی ﺑــﻜﺎت و ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿــەﻛﺎن وەﻻ ﺑﻨێﺖ، ﺳــەﯾﺮی راﺑﺮدووی ﺧــﯚی ﺑﻜﺎت و ﻟە ﺑــﺮی ﺋﯿﻨﺘﯿﻤﺎ ﺑﯚ ﻛــەس و ﺣﺰب و ﻻﯾەﻧێــﻚ ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻧەﺗەوە و ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﺧﯚﻣــﺎن ﻻ ﭘﯿﺮۆز ﺑێــﺖ .ﻛﻮرد دەﺑێﺖ ﺧــﯚی ﺑﯚ ﺑﻠﯚﻛﯽ ھﯿــﭻ زﻟﮫێﺰێﻚ ﯾــەﻛﻼ ﻧەﻛﺎﺗەوە و ﻧەﺑێﺘە داردەﺳــﺖ و ﻣەﻗﺎﺷــﯽ ھﯿﭻ ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ،ﺑەڵﻜﻮ ھەﻣﯿﺸە ھێﺰی ﺳێﯿەم ﺑێﺖ و ﺳەرﭼﺎوەی ﭘﺸﺘﺌەﺳﺘﻮوری ﺧﯚی ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﺧەڵﻜﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﮔەل وەرﺑﮕﺮێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەﮔەر ﺋێﻤە ﺗەﻧﯿﺎ ﭘﺸــﺘﻤﺎن ﺑە ﺧﯚﻣﺎن ﺑەﺳــﺖ ،ﺋەوﻛﺎت ﺋەﮔەر زﻟﮫێﺰەﻛﺎﻧﯿﺶ ﯾﺎرﻣەﺗﯿﻤﺎن ﻟێ ﺑﺒڕن و ﻛﯚﻣەﻛﻤﺎن ﻧەﻛەن ،ھەر ﻧﺎﻛەوﯾﻦ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺑﯿﺮﻣﺎن ﻧەﭼێﺖ ﭘﺸﺘﻤﺎن ﺑە ﺧﯚﻣﺎن ﺑەﺳﺘﻮوە ﻧەك ﻻﯾەﻧﯽ دەرەﻛﯽ ،واﺗە ﭘﺮﺳﯽ ﻛﻮرد رەواﯾە و ھﯿﭻ ﺋەﻣﻼو ﺋەوﻻ ھەڵﻨﺎﮔﺮێ ﺗەﻧﯿﺎ ﺧﯚ ﺳﺎزدان و ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوﯾﯽ دەوێﺖ ،ﺑﯚﯾە ﮔﺮﻧﮕە ھەﻣﻮو ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﯿەك ﺑەﺷــﺪار ﺑێﺖ ﻟەو دەرﻓەﺗەی ﺑﯚﻣــﺎن ھﺎﺗﻮوەﺗە ﭘێﺶ ،ﺑﯚ ﺋەوەی ﺋەﮔەر ﻟە داھﺎﺗﻮو دەوڵەﺗﯿﺸــﻤﺎن دروﺳــﺖ ﻛﺮد و ﺗەﻧﮕﮋەﻣﺎن ﺗﻮوش ﺑﻮو ،ﺑﺘﻮاﻧﯿﻦ ﺧﯚﻣﺎن ﺑە ﺑەرﭘﺮﺳــﯿﺎر ﺑﺰاﻧﯿﻦ ﻟە ﺗەﺣەﻣﻮﻟﻜﺮدﻧﯽ ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛﺎﻧﯽ.
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
ﺣەﺳەن ﻧﺎزدار:
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﺑﯿﺮۆﻛەی ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ رەﮔﯽ ﻗﻮوڵﯽ ﻟە ﻣێﮋووی ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯿﺪاﯾە و ﻧﺎﻛﺮێﺖ ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ و ﻣﺮۆڤ ﻟێﻚ ﺟﯿﺎ ﺑﻜەﯾﻨەوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەﮔەر ﺧﯚﻛﻮﺷــﺘﻦ ﺳــڕﯾﻨەوەی ﺧﯚ ﺑێﺖ ﻟە ھەﺑﻮون ،ﺋەوا ھەرﻛﺎت ﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺮۆڤ ھەﺳــﺘﯽ ﺑە ﭘێﮕەی ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﺧﯚی ﻧەﻛﺮدﺑێﺖ ،ھەوڵﯽ داوە ﻛﯚﺗﺎی ﺑەو ھەﺑﻮوﻧە ﺑێﻨێﺖ ﻛە ﺧﺎوەﻧﯽ ھﯿﭻ ﻛﺎرﻛﺮدێﻜﯽ ﻣﺎﯾەﻛﯽ و واﺗﺎﻛﯽ ﻧﯿﯿە.
15
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
16
وزە ﺗەﻗﯿﻨەوەی ﭘڕۆژە و ﺑﯿﺮەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﭘێﺶ داﻋﺶ-ﯾﺶ ھەﺑﻮوە ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﺳــێ ﺗەﻗﯿﻨەوە ﻟە ﻛێڵﮕەی ﻧەوﺗﯽ ﺧەﺑﺎز رووی دا ،دوای ھﺎﺗﻨﯽ داﻋﺶ ﭼەﻧﺪ ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﺗەﻗﯿﻨەوە و ﻛﺮدەی ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﯽ ﻟە ﻛێڵﮕەی ﺧەﺑﺎز رووی دا و دواﺗﺮﯾﺶ ﻛێڵﮕەی ﺑﺎی ﺣەﺳــەن ﻟەو ﻣﺎوەﯾەدا ﭼەﻧﺪ ﺟﺎرێﻚ ﻟەﻻﯾەن ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺘﺎﻧەوە ﻛﺮاﯾە ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ و ﺑەو ھﯚﯾەوە زﯾﺎﻧﯽ ﮔەورە ﺑەر ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻛەوﺗﻮوە..
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
ﻓﻮﺋﺎد ﺣﻮﺳێﻦ :ﺑەﻏﺪا ﻧﺎﯾەوێ ﺋﯿﺪارەی ﻛەرﻛﻮوك ﻟە ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺷﺎرەﻛە ﺑەﺷﺪار ﺑێﺖ
ﺑە ﺗەﻗﺎﻧﺪﻧەوەی ﺑﯿﺮەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﮔﻮرز ﻟە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەدرێﺖ
وﺷە /ﻛەرﻛﻮوك -رێﺒﯿﻦ ﻓﻮﺋــﺎد ﺣﻮﺳــێﻦ ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﻟﯿﮋﻧــەی ﭘﯿﺸەﺳــﺎزی و وزە ﻟــە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻛەرﻛﻮوك رای دەﮔەﯾەﻧێﺖ، ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﺑەھﯚﻛﺎری ﺳﯿﺎﺳﯽ رێﮕﺮی ﻟــە داﻣەزراﻧﺪﻧــﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك دەﻛﺎت و ﻧﺎﯾەوێ ﺋﯿﺪارەی ﻛەرﻛﻮوك ھﯿﭻ دەﺳــەﺗێﻜﯽ ﺑەﺳــەر ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺷﺎرەﻛەدا ﺑﺸﻜێﺖ. ﺣﻮﺳــێﻦ ﻟــە دﯾﻤﺎﻧەﯾەﻛﯽ ”وﺷــە“دا رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ،ﻻﯾەﻧەﻛﺎﻧــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻣﺘﻤﺎﻧەﯾەﻛﯿــﺎن ﺑــە ﺑەﻏﺪا ﻧەﻣــﺎوە و ﺑــە ﻣەرﺟــﯽ ﺧەرﺟﻜﺮدﻧﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘە داراﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺷﺎرەﻛە ،ﻟەﮔەڵ ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەوﺗــﻦ ﻟــە رێﮕەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە. ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﻮەﺳــﺖ ﺑــە ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟە ﻧێﻮان ھەوﻟێﺮ و ﺑەﻏﺪا ﺑەﻛﻮێ ﮔەﯾﺸﺘﻦ؟ ﭘێﺶ ﺋــەوەی ﺑــﺎس ﻟە ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﺴــﺘەی ﻧێﻮان ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێﺮاق و ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟەﺳــەر ھەﻧﺎردەی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑﻜەﯾﻦ ،دەﻣەوێﺖ ﺋەوە ﺑە ﺑﯿﺮ ﺑﮫێﻨﯿﻨەوە ﻛە ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1927و ﻟەوەﺗەی دۆزﯾﻨــەوەی ﻧەوت ﻟــە ﻛەرﻛﻮوك ﺗﺎ ﺑە ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1931ﺗﺎ ،1951ﺗﺎﻛە ﺳەرﭼﺎوەی داھﺎﺗﯽ ھەﻣﻮو ﻋێﺮاق ھەﻧﺎردەی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑﻮو ،واﺗــە ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟەو ﻣﺎوەﯾــەدا رێﮋەی % 100ی داھﺎﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﭘێﻚ ھێﻨﺎوە ،ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1951ەوە ﻛە ﻧــەوت ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧــﯽ ﺗﺮی ﻋێﺮاق دەرھێﻨــﺮا ﺗــﺎ ﺳــﺎڵﯽ ،1963ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك رێــﮋەی % 70-75ی داھﺎﺗﯽ ﻋێﺮاﻗــﯽ ﭘێﻚ ھێﻨــﺎوە ،ﺑــەو ﺣﺎڵەوە ﺣﻜﻮوﻣەﺗــە ﯾەك ﻟــە دوای ﯾەﻛەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ﻟە ﺋﺎﺳــﺖ ﮔەورەﯾﯽ ﺋەو ﺷﺎرەدا ﻧەﺑﻮون ﻛە ﺳــەرﭼﺎوەی داھﺎﺗﯽ ھەﻣﻮو دەوڵەﺗەﻛە ﺑــﻮو ،ﺑﮕﺮە ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑﻮوە ﻧەھﺎﻣەﺗﯿﯿەﻛﯽ ﮔەورە ﺑﯚ ﻛەرﻛﻮوك و ﺧەڵﻜەﻛەی ،ﻟە دەرﻛﺮدن و راﮔﻮاﺳﺘﻦ و ﺗەﻋﺮﯾﺐ و .ھﺘﺪ ،ﻟە دوای 2003ﺷەوە
ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺷﻮﺑﺎﺗﯽ ﺋەﻣﺴﺎڵ ﺗﺎ ﺗەﻣﻮوز، ﭘەﻧﺠﺎ ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ﺑﯚ ﻛەرﻛﻮوك ھﺎﺗﻮوە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاق ﺑە ھﯚﻛﺎری ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ رێﮕﺮی ﻟە داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك دەﻛﺎت دﯾﺴــﺎن ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻧﻮێــﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﺑەھەﻣﺎن ﺷــێﻮەی راﺑــﺮدوو ،ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯽ ﺧﺰﻣەﺗێﻜﯽ ﺷﺎرەﻛە ﺑﻜﺎت و ﻧەوت ھەر ﺑﯚ ﻧەﮔﺒەﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻣﺎﯾەوە. رێﻜﻜەوﺗﻨــﯽ ھەوﻟێــﺮ و ﺑەﻏــﺪا ﺷﻜﺴﺘﯽ ھێﻨﺎ ،ﺑەﻏﺪا ھەﻧﺎردەی ﻧەوﺗﯽ ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧــﯽ ژێﺮ دەﺳــﺘﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛــﯽ راﮔﺮت ،ﺋێﺴــﺘە ﺑﺎرودۆﺧەﻛــە ھﯿﭻ ﭘێﺸــﭭەﭼﻮوﻧێﻜﯽ ﺑەﺧﯚوە ﻧەدﯾﻮە؟ ﺑﻨەڕەﺗﯽ رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﻧێﻮان ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاق و ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﯚ ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽﻛەرﻛﻮوكﻟەرێﮕەیﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە، ﭘﺎش ﭼەﻧﺪﯾﻦ ﺟﺎر ﺗەﻗﺎﻧﺪﻧەوەی ﻟﻮوﻟەی ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك و ھەروەك داﮔﯿﺮﻛﺮدﻧﯽ ﻣﻮوﺳڵ ﻟەﻻﯾەن داﻋﺸــەوە دەﮔەڕێﺘــەوە ،دەﺑێﺖ ﺋەوە ﺑﺰاﻧﯿﻦ ﻛە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﻟەوﭘەڕی ﻧﺎﭼﺎرﯾﺪا ﻟەﮔەڵ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن رێﻜﻜەوت ﻟەﺳەر ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧﯽ ﻧەوت ﻟە رێﮕەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ،ﺋەﮔەر ھﯿﭻ رێﮕەﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ﻟە ﺑەردەم ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاق ھەﺑﻮواﯾە، ﺑەدڵﻨﯿﺎﯾﯿﯿــەوە ﻧەﯾﺪەوﯾﺴــﺖ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟــە رێﮕەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ھەﻧــﺎردە ﺑﻜﺮێــﺖ .ﺋێﺴــﺘە ﺋــەوەی ھەﯾە ،ﻧەوﺗﯽ ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧــﯽ ﺋﺎﭬﺎﻧﺎ و ﺑﺎی ﺣەﺳــەن ﻛە ﻟەﻻﯾەن وەزارەﺗﯽ ﺳﺎﻣﺎﻧە ﺳﺮوﺷــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧەوە ﺑەڕێﻮە دەﺑﺮێﺖ ،ﻟە رێﮕەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ھەﻧﺎردە دەﻛﺮێﺖ، ﺑەم ھەﻧﺎردەی ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺑﺎﮔﻮڕﮔﻮڕ، ﺧەﺑﺎز و ﺟەﻣﺒﻮور راﮔﯿﺮاوە. ﺋﺎﯾﺎ ﻧەوت ﻟە ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺑﺎﮔﻮڕﮔﻮڕ، ﺧەﺑﺎز و ﺟەﻣﺒﻮور ﺑەرھەم ﻧﺎھێﻨﺮێﺖ؟ ﺑەڵێ ﺑەرھەم دەھێﻨﺮێــﺖ ،ﺑەم وەك
ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻛەرﻛﻮوك ﺑەﻛﯚی ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯿﯿەوە رەزاﻣەﻧﺪی ﻟەﺳەر ﺑڕﯾﺎری داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك و ﺟﯿﺎﻛﺮدﻧەوەی ﻟە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﻛﻮر داوە
ﭘێﺸﺘﺮ ﻟە رێﮕەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ھەﻧﺎردە ﻧﺎﻛﺮێﺖ ،ﺗﻮاﻧﺎی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺋەو ﺳێ ﻛێڵﮕەﯾــە 150ھــەزار ﺑەرﻣﯿﻞ ﻧەوﺗﯽ رۆژاﻧەﯾە .ﺋێﺴــﺘە ﺋەو ﻧەوﺗەی ﺑەرھەم دێﺖ 30 ،ھــەزار ﺑەرﻣﯿﻠــﯽ رۆژاﻧە ﺑﯚ ﭘﺎوﺗﮕــەی ﻛەرﻛــﻮوك و 20ھــەزار ﺑەرﻣﯿﻠﯽ ﺑﯚ ﭘﺎوﺗﮕــەی دۆرە ﻟە ﺑەﻏﺪا رەواﻧە دەﻛﺮێﺖ ،ﮔﺎزەﻛەﺷــﯽ ﺑﯚ ﺳــێ وێﺴــﺘﮕەی ﻛﺎرەﺑﺎی ﻛەرﻛﻮوك داﺑﯿﻦ دەﻛﺮێﺖ ،ﺑەم ﺋەوەی وەك ﭘﺎﺷــﻤﺎوە دەﻣێﻨێﺘەوە ،ﺟﺎرێﻜــﯽ ﺗﺮ دەﺧﺮێﺘە ﻧﺎو ﺑﯿﺮەﻛﺎن. ﺋﺎﯾﺎ ﺧﺴــﺘﻨەوەی ﭘﺎﺷــﻤﺎوەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺑﯚ ﻧﺎو ﺑﯿﺮەﻛﺎن ،زﯾﺎن ﺑە ﺑﯿﺮەﻛﺎن ﻧﺎﮔەﯾەﻧێﺖ؟ ﻟەرووی زاﻧﺴﺘﯿﯿەوە زﯾﺎﻧﯽ زۆر ﺑە ﺗەﻣەﻧﯽ ﺑﯿــﺮەﻛﺎن و ﺗﻮاﻧــﺎی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯿﺎن دەﮔەﯾەﻧێــﺖ ،ﻟە ﺳــﺎﻧﯽ ﻧەوەﺗەﻛﺎﻧﺪا ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﺑەﻋﺴــﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ھەﻣﺎن ﻣﺎﻣەڵەی ﻧﺎزاﻧﺴــﺘﯽ ﻟەﮔەڵ ﺑﯿﺮەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻛﺮد ،ﺑەو ھﯚﯾەوە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك داﺑەزی، ﺋێﺴﺘەش ﻛە ﻣﺎﻣەڵەﯾەﻛﯽ ﻧﺎزاﻧﺴﺘﯿﯿﺎﻧە ﻟەﮔەڵ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك دەﻛﺮێﺖ، ﻟەﺑەرﺋەوەﯾــە ﻛــە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﻟە داھﺎﺗﻮوی ﻛەرﻛﻮوك ھەﯾە ﺑەوەی ﺑﯚ ﺳەر ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﮕەڕێﺘەوە و ﺋﯿﺘﺮ ﮔﻮێﯽ ﻟەوە ﻧﯿﯿە ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﭼﯿﯿﺎن ﺑەﺳەر دێﺖ. رێﻜﻜەوﺗﻨێــﻚ ﻟە ﻧێــﻮان ھەوﻟێﺮ و ﻛەرﻛﻮوك ھەﯾە ﺑﯚ ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك؟ ﻟــە ﺑەراﻣﺒــەر ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟەﻻﯾەن ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ،ﺋﯿــﺪارەی ﻛەرﻛﻮوك و ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟەﺳەر ﺧەرﺟﻜﺮدﻧﯽ ﺑــڕی 10ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻرﯾﯽ ﻣﺎﻧﮕﺎﻧــە وەك ﭘﺘﺮۆدۆﻻر ﺑــﯚ ﻛەرﻛﻮوك رێﻜﻜەوﺗــﻮون ،ﺑــەم ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔــە ھﯿــﭻ ﺋﺎﮔەدارﯾﯿەﻛــﯽ ﻟەو رێﻜﻜەوﺗﻨە ﻧەﺑﻮوە. ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﭼەﻧﺪ ﻟەو ﭘﺎرەﯾە ﺧەرج ﻛﺮاوە؟ ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺷﻮﺑﺎﺗﯽ ﺋەﻣﺴــﺎڵ ﺗﺎ ﺗەﻣﻮوز،
ﭘەﻧﺠــﺎ ﻣﻠﯿــﯚن دۆﻻر ﻟــە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ﺑــﯚ ﻛەرﻛﻮوك ھﺎﺗﻮوە. ﺋﺎﯾــﺎ ﭼﺎرەﺳــەرﯾﯿەﻛﯽ ﺗــﺮ ﺑــﯚ ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ژێﺮ دەﺳﺖ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﻛﻮر ﻧﯿﯿە؟ ﺑﯚ ﭼﺎرەﺳەرﻛﺮدﻧﯽ ﺋەو ﻛێﺸەﯾە ﭘێﻮﯾﺴﺘە رێﻜﻜەوﺗــﻦ ﻟە ﻧێﻮان ھەوﻟێــﺮ و ﺑەﻏﺪا ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺑەم ﺑە ﺋﺎﻣﺎدەﺑﻮوﻧﯽ ﻧﻮێﻨەری ﻛەرﻛــﻮوك ،ﭼﻮﻧﻜــە ﻟــە رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﭘێﺸﻮودا ﻛەرﻛﻮوك ﺋﺎﮔەدار و ﺑەﺷﺪاری ﭘێ ﻧەﻛــﺮا .واﻗﯿﻌێﻜﯿﺶ ھەﯾە ،ﻟە دوای داﻋﺸــەوە و ﻟەو ﻧﺎوﭼەﯾەدا ﺗەﻧﯿﺎ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑەﺑێ ﻛێﺸە ﻣﺎوەﺗەوە ،ﺋەوﯾﺶ ﺑەو ھﯚﯾەوە ﻛە ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﺑە ﺧﻮێﻨﯽ ﺧﯚی ﭘﺎراﺳــﺘﻮوﯾەﺗﯽ ،ﺋەوە واﻗﯿﻌێﻜە و ﺑەﻏﺪا دەﺑێﺖ رێﺰ ﻟەو واﻗﯿﻌە ﺑﮕﺮێﺖ. ﭘێــﺶ ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻟە رێﮕەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە، ﻧەوﺗەﻛە ﻟەﻻﯾەن ﺑەﻏﺪاوە ﺧەرج ﻛﺮاوە، ﺋێﺴــﺘە ﺑەﻏﺪا ﺑڕی ﭼەﻧﺪ ﻟە ﺷﺎﯾﺴــﺘە داراﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻗەرزدارە؟ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﺗﺎ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﯽ ﺳﺎڵﯽ 2013ﭘﺘﺮۆدۆﻻری ﺑﯚ ﻛەرﻛﻮوك ﺧەرج ﻛﺮدووە ،ﺑــە ﻗەرزەﻛﺎﻧﯽ ﭘﺘــﺮۆدۆﻻر و ﭘــﺎرەی ﭘەرەﭘێﺪاﻧــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەﻛﺎﻧەوە، ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﯾەك ﻣﻠﯿﺎر و 200ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻری ﻛەرﻛﻮوك ﻗەرزدارە و ﻟەو ﻣﺎوەﯾەدا ﺗەﻧﯿﺎ ﭼەﻧﺪ ﺳەت ﻣﻠﯿﯚن دﯾﻨﺎرێﻜﯽ رەواﻧە ﻛــﺮدووە ،ﻛە ﺋەوەش ﺑڕێﻜﯽ ﯾەﻛﺠﺎر ﻛەﻣە. دەﮔﻮﺗﺮێﺖ ﭘﯿﻼﻧێﻚ ﺑﯚ ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﻛﺎرﻣەﻧﺪاﻧــﯽ ﭘﺎوﺗﮕــەی ﺑێﺠــﯽ ﺑﯚ داﻣەزراوەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ھەﯾە، ﺋﺎﮔەدارن؟ ﭘێﺶ ﻣﺎوەﯾەك وەزارەﺗﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﺑڕﯾﺎری داﺑــﻮو ﻛــە 128ﻓەرﻣﺎﻧﺒەری ﭘﺎوﺗﮕــەی ﻧەوﺗــﯽ ﺑێﺠﯽ ﺑﯚ ﺳــەر ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﻛــﻮر ﻟە ﻛەرﻛﻮوك ﺑﮕﻮازرێﺘــەوە ،ﺋێﻤــە ﺑەدواداﭼﻮوﻧﻤﺎن ﻛﺮد و رەﺗﻤــﺎن ﻛــﺮدەوە ،ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﻛﻮر ﻧﻮوﺳﺮاوێﻜﯽ ﺑﯚ وەزارەﺗﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﻛــﺮد ﺑەوەی ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻛەرﻛﻮوك ﺑە ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی راژەی ﺋەو ﻓەرﻣﺎﻧﺒەراﻧــە رازی ﻧﯿﯿــە و ﺋێﻤەش ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮوﭼەﯾﺎن ﺑــﯚ داﺑﯿﻦ ﺑﻜەﯾﻦ، ﺋەو ﺑڕﯾﺎرە ھەڵﻮەﺷﺎﯾەوە ،ﺑەدڵﻨﯿﺎﯾﯿﯿەوە ﺋەو ﺑڕﯾﺎرە ﺑەﺷێﻜە ﻟە ﺗەﻋﺮﯾﺐ و ﺑە ھﯿﭻ ﺷێﻮەﯾەك ﻗﺒﻮوڵ ﻧﺎﻛﺮێﺖ. داوای داﻣەزراﻧﺪﻧــﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑﯚ ﺑەﻏﺪا ﺑەرز ﻛﺮاﯾەوە، ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛەی ﭼﯽ ﺑﻮو؟ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔــەی ﻛەرﻛﻮوك ﺑەﻛﯚی ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯿﯿــەوە رەزاﻣەﻧﺪی ﻟەﺳەر ﺑڕﯾﺎری داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك و ﺟﯿﺎﻛﺮدﻧەوەی
ﻟە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﻛــﻮر داوە ،ﻟەو رواﻧﮕەﯾــەوە ﻛە ﺋێﺴــﺘە ﻟــە واﻗﯿﻌﺪا ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎی ﻧەوﺗــﯽ ﺑﺎﻛــﻮر ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛﺪا ﻛــﻮرت ﺑﻮوەﺗەوە و رووﺑــەری ﺟﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺟﺎراﻧــﯽ ﻧەﻣﺎوە، ھﺎوﻛﺎت ﺋﺎﻣﺎﻧﺠەﻛە ﺋەوەﯾە ﻛە ﺋﯿﺪارەی ﻛەرﻛــﻮوك ھەﻧﺪێــﻚ دەﺳــەﺗﯽ ﻟە ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺷﺎرەﻛەدا ھەﺑێﺖ، ﺑەم ﺑەداﺧــەوە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ھﯿﭻ وەﻣێﻜﯽ ﻛﺮدەﻧﯽ ﻧﯿﯿە. ﺋﺎﯾﺎ ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ ﺗەﻛﻨﯿﻜﯽ ھەﯾە ﯾﺎن ھﯚﻛﺎری ﺳﯿﺎﺳﯽ؟ ﻧەﺧێــﺮ ،ھﯿﭻ ﻛێﺸــەﯾەﻛﯽ ﺗەﻛﻨﯿﻜﯽ ﺑــﯚ داﻣەزراﻧﺪﻧــﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟە ﺋﺎرادا ﻧﯿﯿە ،ﭼﻮﻧﻜە ھەﻣﻮو ﺑﻨەﻣﺎﻛﺎﻧﯽ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﺋەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾە ﻟــە داﻣــەزراوە و ﺗﻮاﻧــﺎی ﻣﺮۆﯾــﯽ ﻟە ﺑەردەﺳﺘە و ﺗەﻧﯿﺎ ﺑڕﯾﺎرێﻜﯽ دەوێﺖ ،ﺋەوە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەﻛﯽ ﻧﻮێ ﻧﯿﯿە ﺗﺎزە دروﺳﺘﯽ ﺑﻜەﯾﻦ ،ﺑەڵﻜﻮ ھﯚﻛﺎری وەﻣﻨەداﻧەوەی ﺑەﻏﺪا ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە و ﺑەﻏــﺪا ﻧﺎﯾﺎﻧەوێﺖ ﺋﯿــﺪارەی ﻛەرﻛﻮوك ﻟــە ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺷﺎرەﻛەدا ﺑەﺷﺪارﯾﯿەﻛﯽ ھەﺑێﺖ. ﺋەﮔەر ﺑەﻏــﺪا وەﻣێﻜﯽ ﻧەﺑێﺖ و رێﮕﺮی ﺑﻜﺎت ،ھەڵﻮێﺴــﺘﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻛەرﻛﻮوك ﭼﯽ دەﺑێﺖ؟ ﺑەﮔﺸــﺘﯽ ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻣﺘﻤﺎﻧەﯾەﻛﯿﺎن ﺑە ﺑەﻏــﺪا ﻧەﻣﺎوە ،ﺑەم وەك دەردەﻛەوێﺖ ھێﺸﺘﺎ ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑە ﻛﺎﺗە ﺗﺎ ﺑﺎرودۆﺧەﻛە ﺑەﺗەواوەﺗﯽ ﯾەﻛﻼ دەﺑێﺘەوە و دەﻛﺮێﺖ ﺋەوﻛﺎت دواﺑڕﯾﺎری ﻟەﺳــەر ﺑﺪرێﺖ ﻟــە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ھەﻣﻮو ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛــﻮوك و ھەروەك ﻟە ﻧێــﻮان ﻛەرﻛﻮوك و ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا .وەك ﺧﯚم ھﯿﻮادارم رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﻧێﻮان ھەوﻟێﺮ و ﻛەرﻛﻮوك ﻓﺮەواﻧﺘﺮ و ﮔﺸﺘﮕﯿﺮ ﺑﻜﺮێﺖ. ﭘێــﺶ ﻣﺎوەﯾــەك ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﭘﺎرێﺰﮔەی ﻛەرﻛﻮوك ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯽ ﻧەوت و وزەی ﺷــﺎرەﻛە داڕﺷﺖ و ﺋﺎراﺳﺘەی ﺑەﻏﺪا ﻛﺮا ،ﻟەو ﺑﺎوەڕەدان ﺑەﻏﺪا ﺑەھﺎﯾەك ﺑﯚ ﺋەو ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯿە دادەﻧێ؟ ﻧەﺧێــﺮ ،ھﯿــﭻ ﻣﺘﻤﺎﻧەﯾەﻛﻤــﺎن ﺑەوە ﻧﯿﯿــە ﻛە ﺑەﻏــﺪا ﻣﺎﻣەڵەﯾەﻛﯽ ﺷــﯿﺎو ﻟەﮔەڵ ﺋــەو ﺳــﺘﺮاﺗﯿﮋە دەﻛﺎت ،ﺋێﻤە ﺋەزﻣﻮوﻧێﻜــﯽ دوور و درێﮋﻣﺎن ﻟەﮔەڵ ﺑەﻏﺪا ھەﯾە ،ﺑەو ﺣﺎڵــەوە وەك ﺋەرﻛﯽ ﺳەرﺷﺎﻧﻤﺎن ﻧەﺧﺸــەڕێﮕەﯾەﻛﻤﺎن ﺑﯚ ﻧەوﺗﯽ ﺷــﺎرەﻛە ﺋﺎﻣﺎدە ﻛــﺮدووە .ﻟەﻧﺎو ﺋەو ﻧەﺧﺸەڕێﮕەﯾەﺷــﺪا داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوك دووﭘﺎﺗﯽ ﻟەﺳــەر ﻛﺮاوەﺗــەوە .ﻟەو ﺑــﺎوەڕەدام ﺳــﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯿەﺗەﻛە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳــﯽ و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەﻛــەش ھﺎوﺷــێﻮەی ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﯽ ﭘﺎوﺗﮕەی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك دەﺑێﺖ ﻛە ﭘێﺶ ﺷــەش ﺣەوت ﺳﺎڵ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑەﻏﺪا رەزاﻣەﻧﺪی ﻟەﺳــەر
دا و ﺑڕﯾــﺎر و ﺑەڵێﻨﯽ ﭘێ وەرﮔﯿﺮا ،ﺑەم ﺋێﺴﺘە و ﺋێﺴﺘەش ﺟێﺒەﺟێ ﻧەﻛﺮا. ﺑەھﯚی ﺧەرج ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ﺷﺎﯾﺴــﺘە داراﯾﯿﯿەﻛﺎﻧەوە ﭘڕۆژەی زۆر ﻟە ﻛەرﻛﻮوك راﮔﯿــﺮان ،ﻟــەو رووەوە ﺑﺎرودۆﺧەﻛە ﭼﯚﻧە؟ ﺳــەﺗﺎن ﭘــڕۆژەی وەﺑەرھێﻨــﺎن ﻟــە ﻛەرﻛﻮوك ﺑەو ھﯚﯾەوە راﮔﯿﺮاون .ﺋێﺴﺘە ﺗﺎﻛە ﺳــەرﭼﺎوەی داھﺎﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺋەو 10ﻣﻠﯿــﯚن دۆﻻرەﯾە ﻛە ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە وەك ﭘﺘﺮۆدۆﻻر ﺧەرج دەﻛﺮێﺖ .ﺋــەو ﭘﺎرەﯾــە ﺑەدڵﻨﯿﺎﯾﯿﯿەوە ﺑﯚ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﯿە ﺳــەرەﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ وەك دەرﻣﺎن ،ﻛﺎرەﺑﺎ و ﺷﺎرەواﻧﯽ و .ھﺘﺪ ﺑەﻛﺎر دێــﺖ و ﺋەﮔەر ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺑﻤێﻨێﺘەوە، ﺑەﺳــەر ﺋەو ﭘڕۆژاﻧە داﺑــەش دەﻛﺮێﺖ ﻛە ﻟــە ﺗەواوﺑﻮون ﻧﺰﯾﻜــﻦ ،دەﻛﺮێﺖ ﺑەﺷێﻜﯿﺸــﯽ ﺑﯚ ﺋــەو ﺷــەش ھەزار ﻓەرﻣﺎﻧﺒەرە ﺧەرج ﺑﻜﺮێﺖ ﻛە ﻟەﺳــەر ﭘﺎرەی ﭘﺘــﺮۆدۆﻻر داﻣــەزراون ،ﺑەم ﺑەھﯚی راﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﺘﺮۆدۆﻻرەوە ﻟەﻻﯾەن ﺑەﻏﺪا ،رەواﻧەی ﻣﺎڵەوە ﻛﺮاوﻧەﺗەوە. ﻣﺎوەی راﺑﺮدوو ﭼەﻧﺪ ﺗەﻗﯿﻨەوەﯾەﻛﯽ ﯾەك ﻟە دوای ﯾــەك ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛﯿﺎن ﻛﺮدە ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ،ﺋەوە ﮔﻮﻣﺎن ھەڵﻨﺎﮔﺮێﺖ؟ ﺗەﻗﯿﻨەوەی ﭘــڕۆژە و ﺑﯿﺮەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﭘێــﺶ داﻋﺶ-ﯾﺶ ھەﺑﻮوە، ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﺳــێ ﺗەﻗﯿﻨەوە ﻟە ﻛێڵﮕەی ﻧەوﺗﯽ ﺧەﺑــﺎز رووی دا ،دوای ھﺎﺗﻨﯽ داﻋﺶ ﭼەﻧــﺪ ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗــﺮ ﺗەﻗﯿﻨەوە و ﻛﺮدەی ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﯽ ﻟــە ﻛێڵﮕەی ﺧەﺑــﺎز رووی دا و دواﺗﺮﯾﺶ ﻛێڵﮕەی ﺑﺎی ﺣەﺳــەن ﻟــەو ﻣﺎوەﯾــەدا ﭼەﻧﺪ ﺟﺎرێﻚ ﻟەﻻﯾەن ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﺎﻧەوە ﻛﺮاﯾە ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ و ﺑەو ھﯚﯾــەوە زﯾﺎﻧﯽ ﮔەورە ﺑەر ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻛەوﺗﻮوە ،ﺋﺎﻣﺎﻧﺠەﻛە زﯾﺎﻧﮕەﯾﺎﻧﺪﻧــە ﺑــە داھﺎﺗــﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻛەرﻛﻮوك .ﺑەدڵﻨﯿﺎﯾﯿﯿەوە ﺋەوەی دەﺑێﺖ ﺑﮕﻮﺗﺮێﺖ ،ﺋەﮔەر ﺗێﺒﯿﻨﯽ ﺷــﻮێﻨﯽ ﺑﯿــﺮ و ﻛێڵﮕــەﻛﺎن ﺑﻜەﯾﺖ، ﻟــەرووی ﺟﻮﮔﺮاﻓﯿﯿــەوە ﻛەوﺗﻮوﻧەﺗە ﭘﺸﺖ ﺳــەﻧﮕەرەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸــﻤەرﮔەوە، ﺋﺎﺷﻜﺮاﯾە ھﯿﭻ ھێﺮﺷێﻚ و دزەﻛﺮدﻧێﻜﯽ ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﺎن ﻟەودﯾﻮ ﺳــەﻧﮕەرەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔەوە روو ﻧﺎدات ،ﺑەڵﻜﻮ ﺋەواﻧەی ﺑﯚﻣﺒﯽ ﭼێﻨﺮاو ﻟە ﺑﯿﺮەﻛﺎن دادەﻧێﻨەوە، ﺷــﺎﻧەی ﻧﻮوﺳــﺘﻮوی ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺘﺎﻧﻦ ﻟە ﮔﻮﻧﺪەﻛﺎﻧــﯽ دەوروﺑــەری ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻧــەوت و ھەﻣــﻮو ﺋــەو ﮔﻮﻧﺪاﻧــەش ﻋەرەﺑﻨﺸــﯿﻨﻦ و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ وردﯾﺎن ﻟەرووی ﺗەﻧﺎھﯿﯿەوە ﺑﯚ ﺑﻜﺮێﺖ، ﭼﻮﻧﻜە زﯾﺎﻧﮕەﯾﺎﻧﺪن ﺑە ﻧەوت ،ﻟێﺪاﻧێﻜﯽ ﮔەورەﯾە ﻟــە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻛەرﻛﻮوك ﺑەﯾەﻛەوە.
وﺗﺎر ﻓەرھﺎد ﭘﯿﺮﺑﺎڵ
ﺧەﯾﯿﺎم ﻧەﯾﺪەوێــﺮا و ﻧەﯾﺪەﺗﻮاﻧﯽ ﺑێ وەک )ﺣەﻟﻼج( و ﻣﻮﺗەﺳــەوﻓە ﻣەزﻧەﮐﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﻟەﻧﺎو دەﺳەﺗﺪاراﻧﯽ ﺧﻮاﻧەﻧﺎس ڕازی ﺑﺒێﺖ ﺑە ﺧەﺳــﺎر ﺑڕوا ﺧﻮێﻨﯽ .ﺑﯚﯾــە ﺑﯿﺮی ﮐﺮدەوە ﺑێﺖ ﮐﻮردەﮐﺎﻧﯽ ﻧەوەی ﺟەﻣﺸﯿﺪ و زەردەﺷﺘﯿﺶ ھەر“ ﺑەﯾەﮐەوە ،ﺑﺨﺎﺗە ﻧﺎو ﯾەک ﺑﯚﺗەی ڕەﺧﻨەﮔﺮﺗﻨەوە ﺟەم ﺗێــﺪا ﺑﺎڵﻨــﺪەی )ھﻮﻣﺎ(ی ﻟەﺳــەر ھەڵﻨﯿﺸــﺖ .ﺋەﻣەش ﺑــە ﻓەرﻣﺎﻧــﯽ ﺋﺎھﻮوراﻣــەزدا، ﺋﯿﺘﺮ ﺋــەم دﯾﻨــە ﯾەﮐەﻣﯿﻨەی ﺧﻮدان ﺗەﻋــﺎﻻ ،ﻟەﻻﯾەک ﺑەرەو ھﯿﻨﺪﺳــﺘﺎن ،ﺑــە ﻻﯾەﮐﯽ ﺗﺮدا ﺑەرەو ﺋەوڕووﭘﺎ ﺳــەری ﺧﯚی ھەڵﮕﺮت ،ﭼﻮو ﻧﺎوی ﻟێ ﺑﻨﺪرێﺖ ﻟەﻻﯾەن زاﻧﮑﯚﮐﺎﻧﯽ ﺋەوڕووﭘﺎوە ھﯿﻨﺪ–ۆ–ﺋەوڕووﭘﯽ“. ﺋەﻣــەش واﺗــە ﺋــەو ﻗەوﻣــە ﮐﻮردە زەردەﺷــﺘﯿﯿەی ﺧﺎوەن ﯾەﮐەﻣﯿﻦ دﯾﻦ ،ﺑــﻮون ﺑە دوو ﺑــەش :ھــەر ﮐﯚﻣەڵــە ﺧێڵ و ﻋەﺷﯿﺮەت و ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾەک ﺑەرەو ﻻﯾەﮐﯽ ﺟﯿــﺎواز )ﯾەﮐﯿﺎن ﺑەرەو ھﯿﻨﺪ ،ﺋەوەﯾﺘﺮ ڕووەو ﺋەوڕووﭘﺎ( ﻣﺎڵﯿــﺎن ﮔﻮاﺳــﺘەوە و ﭼــﻮون ھﯿﻨﺪﺳﺘﺎن و ﺋەوڕووﭘﺎ ﺋﺎوەدان ﺑﮑەﻧــەوە .ﺋەﻣەش ﺑە ﯾەﮐەﻣﯿﻦ ﻻﻓــﺎوی ﮐﯚﭼــﯽ ﮔــەورە ﻟە ﻣێﮋووی ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا دێﺘە ژﻣﺎر ،ﺋەم ﻣێﮋووە ﻣەزﻧەی ﮔەﻟﯽ ﺗﯚ. ﺑەم ﺷــێﻮەﯾە ،ﻗەوﻣــﯽ ﺧﺎوەن ﯾەﮐەﻣﯿﻦ دﯾﻦ ،ﻟە ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋﺎﮔﺮۆﭘﺎﯾﮕﺎﻧەوە ،ﺑەﻻی ڕاﺳــﺘﺪا ﺑــەرەو ھﯿﻨﺪﺳــﺘﺎن ،ﺑــەﻻی ﭼەﭘﯿﺸــﺪا ﺑەرەو ﺋەوڕووﭘﺎ ﺑو ﺑﻮوەوه ﮐە ﭘﺎﺷﺎن ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯿەﺗە ﻧﻮێﮑﺎﻧﯽ ھﯿﻨﺪﺳﺘﺎن و ﻧﺎﭘﻠﯿﯚﻧﯿﺎن دروﺳــﺖ ﮐﺮد .ﺑﯚﯾە ،ھێﺸﺘﺎش زﻣﺎﻧێﮑــﯽ ﺑــﯚ ﻧﻤﻮوﻧــە وەک داﻧﯿﻤﺎڕﮐﯽ و ﻓﺮەﻧﺴﺎﯾﯽ ﻟێﻮاﻧﻠێﻮن ﻟە وﺷەی ھﺎوﺋﺎواز و ھﺎوﻣﺎﻧﺎ ﮐە ڕﯾﺸــەی ھەر ھەﻣﻮوﯾﺎن ﺋەﺳڵە زەردەﺷﺘﯿﯿەﮐەی ﺧﯚﻣﺎﻧە ،دەﻧﺎ ﺋەژﻧﯚ ،ﺑﺮﻧﺞ ،ﻟێﻮ ،دێﻮ ،ﭘێ ،ھﻮﻣﺎ، ﻣﺰﮔەوت .ھەزاران وﺷــەی ﺗﺮ، ﺑﯚﭼﯽ ھەﻣﺎن ﻓﯚﻧەﺗﯿﮏ و واﺗﺎﯾﺎن ھەﯾە؟. ﺑەﻧــﺎو ﮔــەورە و ﮔﭽﮑــەی ﺋــەو ﻗەوﻣﺎﻧــەی ﺋەوڕووﭘــﺎ ڕەﮔﻮڕﯾﺸــەی ﺧﯚی ڕاﺧﺴــﺖ دﯾﻨــﯽ ھﯿﻨﺪۆﺋەوڕووﭘﯿﯿەﮐﺎن، ﺑﯚﯾە ھەر ﺋەﻣــڕۆ ﭘێﯿﺎن دەڵێﻦ )ھﯿﻨﺪۆ-ﺋەوڕووﭘــﯽ( واﺗــە ﻟە ھﯿﻨﺪﺳــﺘﺎﻧەوە ﺑﮕــﺮە ﮐە ﺋەم
وەک ھﯿﻨﺪﯾﯿــە ﺳــﻮورەﮐﺎﻧﯽ ﺋەﻣﻪرﯾﮑﺎ ﺑــﯚ ﺋەﻣﻪرﯾﮑﺎ ،ﻟەﮔەڵ ﺧﯚﯾﺎن ھێﻨﺎﺑﻮوﯾﺎﻧﻦ ،ﺳڕاﻧەوە و دﯾﻨﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿﺎن ﻟەﻧﺎو ﺟﯿﻨﺎت و ﺧﻮێﻦ و ﺧﺎﮐﺪا ڕەﮔﺎژۆ ﮐﺮد. وەک ﭼــﯚن ﺋەﺳــﮑەﻧﺪەرە دوو دەرﮐﯿﯿەﮐەی ﺋــەوان ،ﻟە 321 ﭘێــﺶ ﺑوﺑﻮوﻧــەوەی دﯾﻨــﯽ ﻣەﺳــﯿﺢ ،ﮐﺎﺗــێ ﮐــە ھــﺎت دارﯾﻮوﺷــﯽ زەردەﺷﺘﮕەرای ﻟە ﺟەﻧﮕﯽ ﺋەرﺑێﻠﻼ ﻟــە ھەوﻟێﺮی ﺋەﻣــڕۆ ﺷــﮑﺎﻧﺪ ،ھــﺎوﻛﺎت، ﺟﺎﻣەﮐــەی ﮐە دارﯾــﻮوش ﻟە ﺟەﻣﺸــﯿﺪی داﮔﯿــﺮ ﮐﺮدﺑﻮو، ﭘــﺎش ﻟەﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺟەﻣﺸــﯿﺪ، ﺋەﺳﮑەﻧﺪەر ﺟﺎﻣەﮐەﺷﯽ ﮐەوﺗە دەﺳــﺖ و ھەرﭼــﯽ ﺑﻮﻧﯿــﺎد و داروﭘــەردووی ﮐﻮﻟﺘــﻮوری ﺋﺎﭬێﺴﺘﺎﯾﯽ و دﯾﻨﯽ زەردەﺷﺘﯿﺶ ھەﯾە ﺑﯚ ﻣــﺎوەی زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 250 ﺳــﺎڵ دەﺳــەﺗﯽ ،ﺑەردەوام ﺳــﻮوﺗﺎﻧﺪﻧﯽ و ﻟەﻧــﺎوی ﺑﺮدن، ھەرﭼﯽ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﺋﺎﭬێﺴــﺘﺎ و ﺷــﻮێﻨﻪواری زەردەﺷــﺖ ھەﯾە ﺟﮕە ﻟــە ﮐﺎوﻟﮑﺎرﮐﺮدن و ﻧﺎوﮔﯚڕﯾﻦ. ﺋــەم ﻗﯚﻧﺎﻏــە ﺑــﻮو ﮐــە ﻟــە ﻧﻮوﺳﯿﻨەوەی ﻣێﮋووی ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا ﺑە ﻣێﺘﯚد و دﯾﺪی ﺋەﺳﮑﺎﻧﺪەری ھێﻠێﻨﯿــﮏ ﺑــﯚ ﻧﻮوﺳــﯿﻨەوەی ﻣێﮋووی ﺟﯿﮫﺎن ﻧــﺎو دەﺑﺮێﺖ. ﺑﯚﯾــە ﻧــﺎوی ﮔﻮﻧﺪەﮐﺎﻧــﯽ ﺋەم ﮐﻮردﺳــﺘﺎﻧە ﯾــﺎن ﯾﯚﻧﺎﻧﯿﻦ ﯾﺎن ﻧﯿﻮەﯾﺎن ﯾﯚﻧﺎﻧﯿﻦ ھێﺸﺘﺎش ،ﭘﺎش ﺋەوﯾﺶ ﺑە ﻣێﺘﯚدی ﻣەﺳــﯿﺤﯽ ڕووداوەﮐﺎﻧــﯽ ﺑەﺷــەرﯾەت و ﻣێــﮋوو ﺷــﺮۆﭬە ﮐــﺮاوە .وەک ﭼــﯚن ﺋەﻣــڕۆش ڕێﺒــﺎزی ﺋﯿﺴــﻼم ھەﯾە ﺑﯚ ﻧﻮوﺳﯿﻨەوەی ﻣێﮋووی ﺟﯿﮫﺎن و ﺑەﺷەرﯾەت. ھەرﯾــەک ﻟــە ﭼﻮارﭼێــﻮە و ﻟەﭘێﻨــﺎو ﺑەرژەوەﻧﺪﯾــﯽ ﺧﯚی ﺗﺎ ﺋەﻣڕۆ ﮐــەس ﻧەھﺎﺗﻮوە وەک ﻣﻦ ﺑێﻼﯾــەن و ﺋەﮐﺎدﯾﻤﯽ ،ﺋەو ﻣێﮋووەی ﮐــﻮرد و ﮔەﻻﻧﯽ ﺋەو ﻧﺎوﭼەﯾە ﺷﺮۆﭬە ﺑﮑﺎت. ﺑــەم ﺷــێﻮەﯾە :ﺋەوڕووﭘﺎﯾﯿــە
ﭼﯚن؟ ﻋﻮﻣــەر ﺧەﯾﯿﺎم ،ﺑە ﻓەﻟﺴــەﻓە ژﻧﭙەرﺳــﺖ ،ﻣەﯾﭙەرﺳــﺖ، دﻧﯿﺎﭘەرﺳــﺘﯿﯿەﮐەی ﺧــﯚی )ڕووﮐﺮدﻧــە ژن و ﺷــەراب
واﺗﺎی ﻣﺰﮔەوت .ﺑﯚﯾە ﺋێﺴﺘﺎﺷﯽ ﻟەﮔەڵﺪاﺑــێ ﻓﺎرس ددان ﺑەﻣەدا ﻧﺎﻧێﻦ وﺷــەی )ﭘﯿــﺮوز( ﻟەﻧﺎو زﻣﺎﻧەﮐەﯾﺎﻧــﺪا واﺗــﺎی ﻣﻘﺪس ﺑﮕەﯾەﻧێﺖ. ﮐەﭼﯽ ﭼﻮﻧﮑە ﮐﻮردی ھەﻣﯿﺸە
ﺳەدان ﻧﻤﻮوﻧەی ﺗﺮم ﻻﯾە ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە زﻣﺎﻧــﯽ ﮐﻮردﯾﺪا ﺑﻮوﻧﯽ ھەﯾە و ﻟە زﻣﺎﻧﯽ ﻓﺎرﺳــﯿﺪا /ﮐە ﺋەوان ﺧﯚ ﻟەھﺠەی ﻓﺎرﺳﯿﺶ ﺑە داﯾﮏ دەزاﻧﻦ /ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﯿە! ھﮫﮫــە :ﻟەﻧﺎو زﻣﺎﻧﯽ ﻓﺎرﺳــﯿﺪا
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ھﻮﻣﺎ ﺑەﺳەر ﺟەﻣﯚدا دەﻧﯿﺸێﺘەوە. ﺟەﻣﯚ yamﮐە ﻧــﺎوی ﻓەرﻣﯿﯽ )ﺟەم (Jamﺑﻮوە ،ھﻮﻧەرﻣەرد، ﻟە ھەﻣﻮو زاﻧﺴﺘێﮏ زاﻧﺎ ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﭼﻮﻧﮑە ﺟﺎﻣێﮑﯽ ﺋەﻓﺴــﻮوﻧﺎوی و ﺳــەﻣەرەی وەک ﺋﯿﻨﺘەرﻧێﺘﯽ ﺋەﻣڕۆی ھەﺑــﻮوە ،ھەﻣﻮو دﻧﯿﺎ و ﻧﮫێﻨﯿﯿەﮐﺎﻧــﯽ ﻟەﻣﺴــەر ﺗــﺎ ﺋەوﺳەری ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺗێﺪا ﺗەﻣﺎﺷﺎ ﻛــﺮدووه ،ﮔەﯾﺎﻧﺪووﯾەﺗﯿﯿــە ﺋــەوەی دەﺳــەﺗﻤەﻧﺪ ھــەر ﺳــەرﺑﮑەوێ ﻟە ﻧەﺧﺸەﮐﺎﻧﯿﺪا. ﺟەﻣﯚی ﺧﺎوەن ﺟــﺎم ،دەﺑێﺘە )ﺟەﻣﺸﯿﺪ ﭘﺎﺷﺎ(. ﺟەﻣﺸــﯿﺪ ﭘﺎﺷــﺎ ،ڕۆژی )ﻧــەورۆز( ﮐــە دەﮐﺎﺗــە ڕۆژی ﮔﺮﺗﻨە دەﺳــەﺗﯽ ﺧﯚی ،ﺋﺎﮔﺮ دەﮐﺎﺗەوە و ﺋﺎھەﻧــﮓ ﮔێڕان و ﺣەﮐﺎﯾەﺗــﯽ ”ﮐﺎوە“ ﮔێﺮاﻧــەوە و ﭼﻮارﺷەﻣﺒەﺳــﻮوری و ﺳــێﺰدەﺑەدەر ،ﺑەﺑﯚﻧــەی ﺋەم ”ﭘﯿﺮوزی“ﯾە ،ھەروەھﺎ ﻟەﺳــەر ﺑﻨﭽﯿﻨەی ﺋەم ﺳــەرﮐەوﺗﻨەی ﺑﻨەﻣﺎڵە ﮐﻮردﯾﯿەی ﺟەﻣﺸــﯿﺪ ﺳــﺎڵﻨﺎﻣەی ﺋێﺮان و ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯽ ﺑﻨﻮوﺳﺮێﺘەوە ،ﺑەﻓەرﻣﯽ دەﮐﺎﺗە ﻧەرﯾﺘــﯽ ھەﻣﻮو ﺳــﺎڵێﮑﯽ ﻧﺎو ﺳــﺎڵﻨﺎﻣەی ﺟەﻣﺸــﯿﺪی ﮐــە ﺗەواوﺗﺮﯾﻨە ،ﺑﯚ ﺋێﺮان. ﺟەﻣﺸــﯿﺪ ﭘﺎﺷــﺎ ﮐە ﺧﯚی ﺑە ﺷﺎﮔﺮدێﮑﯽ زەردەﺷﺖ ﭘێﻐەﻣﺒەر دەزاﻧــﯽ ،دﯾﻨﯽ زەردەﺷــﺘﯿﯽ، ﺑــە ﻓەرﻣــﯽ ﮐــﺮدە دﯾﻨــﯽ دەوڵەت ،دﯾﻨــﯽ ھەﻣﻮو ﺧەڵﮏ و ﺑەﺷــەرﯾﯿەت .ﻟــەو زەﻣﺎﻧەوە ﺋﯿﺘــﺮ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﮐﺎﻧﯽ ﻣﺮۆڤ ﺑە ﺧﻮداوە داﻣەزران و ڕﯾﺸــەﯾﺎن ﻟەﻧﺎو ﺑــەدەن و ﺑﯿﺮ و ژﯾﻨﺎﺗﯿﮑﯽ ﺋﺎدەﻣﯿــﺰادی ھﯿﻨﺪۆ-ﺋەوڕووﭘﯽ ڕەﮔﺎژۆ ﮐﺮد. ﺑەم ﺷــێﻮەﯾە ،ﯾەﮐــەم دﯾﻦ ﻟە ﺟﯿﮫﺎﻧــﺪا ،ﯾەﮐــەم ڕاﯾەڵەﮐﺎﻧﯽ ﻓەﻟﺴــەﻓەی ﺗەﺳــەووف ﯾﺎن ﺧﻮداﻧﺎﺳــﯽ ﻟە ھەﻣﻮو دﻧﯿﺎ ،ﻟە ﮐﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺋــەو زەﻣﺎﻧەوە ﻟە زەردەﺷﺘﯽ ﯾەﮐەم ﭘێﻐەﻣﺒەری ﮐــﻮردەوە ،ﻟــە ﺳــەردەﻣﯽ ﺟەﻣﺸــﯿﺪ ﭘﺎﺷــﺎوە دەﺳــﺖ ﭘێــﺪەﮐﺎت ﺗــﺎ ﺑﮕﺎﺗــەوە ﻣــﻦ ﺋەﻣڕۆ .ﺟەﻣﺸﯿﺪ ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯿەﺗﯽ ﺋﺎھﻮورا-ﻣەزداﯾﯽ ﺋﯿﻤﭙڕاﺗﯚڕﯾەﺗﯽ
”زەردەﺷﺘﯽ ﭼﯿە؟“ ﺑﯚ ﯾەﮐەﻣﺠﺎر ﺧﻮدای ﺳــەﻟﻤﺎﻧﺪ ھەﯾە ،ﮐــە ھەرﯾەک ﺧﻮدای ﺗﺎک و ﺗەﻧﯿﺎﺷــە ،ﺧﻮداش ﺑﺮﯾﺘﯿە ﻟە ﺑﯿﺮﮐﺮدﻧەوەی ﺑــﺎش ،ﮐﺮداری ﺑﺎش ،ڕەﻓﺘﺎری ﺑﺎش. ﺋــەم ﯾەﮐەﻣﯿﻦ دﯾﻨە ،ﻟەﺳــەر دەﺳﺘﯽ زەردەﺷــﺖ ﭘێﻐەﻣﺒەر، ﻟەو زەﻣﺎﻧەی ﺟەﻣﺸــﯿﺪ ﭘﺎﺷﺎی
دﯾﻨەی ﭘەﺳــﻨﺪ ﮐــﺮد )ﭘێﺶ ﺋــەوەی ﭘﺎﺷــﺎن ﻟە ﻓﺮەﻧﺴــﺎ و وﺗﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺷــەﻗﯽ زەﻣﺎﻧە واﯾﺎن ﻟێ ﺑــﮑﺎت ﺑﺒﻨــە ﺟﻮوﻟەﮐە ﯾﺎن ﻣەﺳــﯿﺤﯽ( ﺗﺎ دەﮔﺎﺗە ﺋەوﻻی ﺋﯿﺴﭙﺎﻧﯿﺎ و ﺋﯿﺘﺎڵﯿﺎش ﭼﻮون. ﻟــە ﺋەوڕووﭘــﺎ ،ڕۆژﮔﺎرێﮏ ھﺎت دﯾﻨﯽ ﺟﻮوﻟەﮐە ،ﭘﺎﺷﺎﻧﯿﺶ دﯾﻨﯽ ﻣەﺳﯿﺤﯽ ،وەک ﻻﻓﺎوێﮑﯽ وەﮐﻮ ﺋەﻣەی داﻋﺸــﯽ ﺋەﻣڕۆ ﺑەﺳەر زەردەﺷــﺘﯿﯿەﮐﺎﻧﯽ ﺋەوڕووﭘﺎدا ھێﻨﺎی ،دوور ﻟە ﺑەراوردﮐﺎرﯾﯽ ﻧﺎوەڕۆﮐﯿﺎن ﺑێﮕﻮﻣﺎن ھەر ھەﻣﻮو ﺷﺎرﺳــﺘﺎﻧﯿەﺗەﮐﺎﻧﯽ ﺋەوڕووﭘﺎی زەردەﺷﺘﯽ ﮐە ﺧەڵﮑەﮐە ﺧﯚﯾﺎن
ﻣەﺳﯿﺤﯿﯿەﮐﺎﻧﯿﺶ ﻟە ﺋەوڕووﭘﺎ ھەﻣــﺎن ﮐﺎرﯾﺎن ﺋەﻧﺠــﺎم دا ﮐە ﺋەﺳــﮑەﻧﺪەر ﻟــە ڕۆژھــەت ﮐﺮدﺑﻮوی ،ﺳــڕﯾﻨەوەی دﯾﻨﯽ زەردەﺷــﺖ و ﺷﺎرﺳــﺘﺎﻧﯿەﺗﯽ ﺋﺎھﻮراﻣەزدا. ”ﺳــەرۆﮐﯽ ﺟەﻧﺎﺑﯽ ﯾﯚﻧﺴﮑﯚش دەﯾەوێ ﻟــە ﻣﻦ ﺑﺴــەﻟﻤێﻨێ ﮐە ﺋەﻣــەی ﺋەﻣــڕۆش ﮐە ﻟە ﺟﯿﮫﺎن دەﮔﻮزەرێﺖ ﺟەﻧﮕێﮑﯽ دﯾﻨﯽ ﻧﯿــە!! ﺋﺎﺧﺮ ﭼﯚن؟ ﭼﯚن ﺋەم ﺟەﻧﮕــە ﻣەزﻧە ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯿەی ھەﻣــﻮو ﮔەردووﻧﯽ ھەژاﻧﺪووە، ﺟەﻧﮕێﮑــﯽ دﯾﻨﯽ ﻧﯿــە و ﭼﯚن ﺑــە چ ﻋەﻗڵێﮏ؟ ﺗــﺎ ﮐەی درۆ و درۆزﻧﯽ و درۆ ﺷــﺎردﻧەوە؟ ﺋەم ﺟەﻧﮕــە ﺟەﻧﮕێﮑــﯽ دﯾﻨﯿە و دەﺷــﺒێ ﺑە ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ﭼﺎرەﺳەر ﺑﮑﺮێــﺖ ،ﻟەﮔــەڵ ﻣــﻦ ،ﺑەڵێ ﻟەﮔەڵ ﻣﻦ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻟە ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺧﯚم ﺑــە ﯾەﮐێﮏ ﻟە ﺧﺎوەﻧﺪاراﻧﯽ ﺋەم ﺟەﻧﮕە ڕادەﮔەﯾەﻧﻢ! ﺑەﮐﻮرﺗﯽ :ھﺌﻨﺪۆﺋەوڕووﭘﯽ ﺑﻮوﻧە ﺋﯿﺴــﭙﺎﻧﯽ و ﺋﯿﺘﺎڵﯽ و ﻓﺮەﻧﺴﺎﯾﯽ و ﺷــﺘﯽ وا .ﺋەدی ﺑــﺎ ﺑﺰاﻧﯿﻦ ﻟە وﺗﯽ ﺋێﺮان و زەردەﺷﺘﯿﯿەﮐﺎﻧﯽ ﺋەوێ چ ﺧەﺑەر؟ ڕاﺳــﺘﯿﯿەﮐەی ،ﻓﺎرﺳــەﮐﺎن، ﺧﯚﯾــﺎن ﺑەدەﺳــﺘﯽ ﺧﯚﯾــﺎن، ﻟەﺑەر ﯾەک ھــﯚ ،ﺋەوﯾﺶ ﺋەوەﯾە ﺟەﻣﺸــﯿﺪ ﻟــە ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾەﮐــﯽ ﮐﻮرد ﺑﻮو وەک زەردەﺷﺖ ،ﺑﯚﯾە ﺧﯚﯾﺎن ﺑەدەﺳــﺘﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻗەﺑﺮ و ﻧﺎوی ﺟەﻣﺸــﯿﺪﯾﺎن ﮔﻮﻣﻨﺎم ﮐﺮد و ﻧﺎﺳﻨﺎوی زوﺣﺎﮐﯿﺎن داﯾێ و ﻣێﮋووﯾــﺎن ﺷــێﻮاﻧﺪ و دﯾﻨﯽ زەردەﺷﺘﯽ و ﺋﺎھﻮوراﻣەزداﯾﯿﺎن ﻟەﻧﺎو ﺑﺮد .ﺑەڵێ. ڕۆژﮔﺎرێــﮏ ھــﺎت Pers ﻓﺎرﺳەﮐﺎن ،ﺟەﻣﺸﯿﺪﭘﺎﺷﺎی ﮐﻮردی زەردەﺷﺘﯿﯿﺎن ﻟەﻧﺎو ﺑﺮد ،ﻣێﮋووی ﺟەﻣﺸﯿﺪﯾﺎن ﮐــﺮدە ﻣێــﮋووی زوﺣــﺎک، ﺳﺎڵﻨﺎﻣەی ﻣێﮋووﯾﯽ ﺋێﺮاﻧﯿﺎن ﮔــﯚڕی و ﻧﺎوەﮐﺎﻧﯿﺸــﯿﺎن ﺑەھەﻣﺎن دەردی ﻧﺎوﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﺟێﮕەﮐﺎن ﺑﺮد .ﺑﯚﯾە ڕﻗﯿﺎن ﻟە ﺟەﻣﺸــﯿﺪ و ﻧەورۆزە ﺋێﺴﺘﺎش ﻓﺎرﺳــەﮐﺎن) .ﭼﻮارﺷــەﻣﺒە ﺳــﻮوری( و )ﺳــێﺰدەﺑەدەر( و ﻣﻘــﺪس و ﻣﺰﮔەﻓــﺖ و ﺋﺎﮔﺮﮐﺮدﻧەوە و ﺳــەدان ﻧەرﯾﺘﯽ زەردەﺷــﺘﯽ و ﺟەﻣﺸــﯿﺪی و ﺋﺎھﻮورا-ﻣەزداﯾــﯽ ﺗــﺮ ،ﻟەﻧــﺎو ﻓﺎرﺳــﺎﻧﺪا ﻧﯿــﻦ ﻟەﻧــﺎو ﺋێﻤەدا ﺋێﺴﺘﺎش ﺣەڕاﻣە ﻧەﯾﮑەی. ﺋەﻣــە ﺋﯿﺘــﺮ ﺋﺎﺷــﮑﺮاﯾە ﮐــە ﻓﺎرﺳــەﮐﺎن ﻟــە ﺳــەردەﻣﯽ ﺳەﻟﺠﻮوﻗﯿەﮐﺎﻧﺪا ﺟﺎرێﮑﯽ ﺗﺮﯾﺶ ھﺎﺗﻦ ﺳــﺎڵﻨﺎﻣەی ﺋێﺮاﻧﯽ و ﻣێﮋووی ﺟە ﻣﺸــﯿﺪ ی و ﻧەورۆزﯾــﺎن ﻟــە ﺧەڵــﮏ و ﻟە ﺧﻮ ێﻨــﺪ ە و ا ر ا ن ﺗێﮏ دا .ﮐﻮﺷــﻨﺪەﺗﺮﯾﻦ ﺧەﻧﺠــەر ﺧەﻧﺠــەری ﻋﻮﻣەر ﺧەﯾﯿــﺎم ﺑﻮو ﮐە ﺧەﻧﺠەرێﮑــﯽ دوو دەﻣەی ژەھــﺮاوی ﺑﻮو ﺑــﯚ ﻟەﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ھﯚﺷــﯽ ﺋﺎھﻮوراﻣەزداﯾﯽ ﮐﻮرد و ﺳــڕﯾﻨەوەی ﺧﻮداﻧﺎﺳــﯽ و ﻧﺎﺳﻨﺎﻣەی ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﮐﻮرد!
و ﻟەززەﺗــە دﻧﯿﺎﯾﯿــەﮐﺎن( ﻟــە ﺋەﭘﯿﮑﻮورﯾــﺰم زۆر ﭘﯿﺴــﺘﺮ، ﮐﯚڵەﮔەﮐﺎﻧــﯽ ﯾەﮐەﻣﯿﻦ دﯾﻨﯽ ﺋﺎھﻮوراﻣەزداﯾــﯽ ﻟــە ﺋێــﺮان داڕووﺧﺎﻧــﺪ ،ﺷﺎرﺳــﺘﺎﻧﯿەﺗﯽ ﺋﺎﭬێﺴــﺘﺎﯾﯽ –ﮐﻮﻟﺘــﻮوری ﺧﻮاﭘەرﺳﺘﯿﯽ وێﺮان ﮐﺮد. ﻣﻦ ﺑﯚ ﯾەﮐەﻣﺠﺎر ﺳــەرﻧﺠﺘﺎن ﺑــﯚ ﺋــەوە ڕادەﮐێﺸــﻢ ﺑڵێــﻢ ﺧەﯾﯿــﺎم ،واﺗــﺎ و ﺑەھﺎﮐﺎﻧــﯽ ”ﭘﯿﺮۆز-ﻣﻘــﺪس“ی ﻟــە زﻣﺎﻧﯽ ﻓﺎرﺳــﯿﺪا ﻧەھێﺸــﺖ ،ﺋەﺳڵەن ھﯿﭻ ﺷــﺘێﮑﯽ ﻟەﻧﺎو ﮐﻮﻟﺘﻮوری ﺋێﺮاﻧﺪا ﺑە ﭘﯿﺮۆز ﻧەھێﺸــﺘەوە. ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﻟەﻧﺎو زﻣﺎﻧﯽ ﻓﺎرﺳــﯿﺪا )ﭘﯿﺮۆز-ﻣﻘــﺪس(ی ﮔﯚڕﯾﯿــەوە ﺑــە واﺗﺎی ”ﺳــەرﮐەوﺗﻦ ﭘﯿﺮوز ﺷــﺪن“ ،ﺋەﻣــەش ﭼﻮﻧﮑــە ”ﭘﯿﺮۆزﮐﺮاﻧﯽ ﺟەﻣﺸﯿﺪ ﻟەﻻﯾەن ﺋﺎھﻮوراﻣــەزداوە ﺑــەوەی ﮐە ھﻮﻣﺎ ﺗﺎﺟﯽ ﻟەﺳەرﺳــەری ﺋەو ﻧــﺎ ،ﺳــەرﮐەوﺗﻨێﮑﯽ ﺳــﺎدە و ﺳﺎﮐﺎری ﺟەﻣﺸــﯿﺪی ”ﮐﻮرد“ ﺑﻮو ﺑەﺳــەر ﭘﺎﺷﺎ ”ﺷــﮑﯚﻣەﻧﺪە ﻓﺎرﺳــەﮐﺎﻧﯽ ﺑﻨەﻣﺎڵەی ﺧﯚی“. ﭼﻮﻧﮑــە ﺟەﻣﺸــﯿﺪ ﻓــﺎرس ﻧەﺑــﻮو ،ﺑەڵﮑﻮ ﮐــﻮرد ﺑﻮو ،ﻻی ﺧەﯾﯿــﺎم و ﻓەرﻣﺎﻧــﺪە ﻓــﺎرس و ﺳــەﻟﺠﻮوﻗﯿەﮐﺎن ﻧەدەﺑــﻮو ﺑە ”ﭘﯿــﺮۆز“ ﭘﯿﺸــﺎن ﺑﺪرێﺖ، ﺑﯚﯾە ﻧەﯾﺎﻧﮫێﺸــﺖ ﻟەﻧﺎو زﻣﺎن و ﮐﻮﻟﺘﻮورەﮐەﯾﺎﻧﺪا )ﭘﯿﺮوزﺷﺪن – ﺳەرﮐەوﺗﻦ(ی ﮐﻮردێﮏ ،ﺑەﺳەر ﻓﺎرﺳﺪا ﺑە ﻣﻘﺪس ﺑێﺘە ژﻣﺎر ،ﺑەم ﺷێﻮەﯾە ﺑە ﯾەﮐﺠﺎری ﻣﺎﻧﺎﮐەﯾﺎن ﮔــﯚ ڕ ﺑەﮔــﯚڕ ﮐﺮد وەک
ﻟەﺳــەر ﺣــەق ،ھەرﮔﯿﺰ ﮔﻮێﯽ ﻧەداوەﺗــە ﻧﺎوﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﺟێﮕﺎﮐﺎن و ﻣﺎﻧــﺎ ﮔﯚڕﯾﻨــﯽ وﺷــەﮐﺎن، ﭼﻮﻧﮑە ھەرﮔﯿﺰ زﻣﺎﻧﯽ دەوڵەت و زﻣﺎﻧﯽ ﻓەرﻣﯽ ﻟەدەﺳــﺖ ﺋەو ﻧەﺑﻮوە و ﺟﮕــە ﻟەﻣﺎﻧەش دﯾﻨە دێﺮﯾﻨەﮐەی ﺧﯚی ھــەر ﺑﺎوەڕ ﭘێ ﻣﺎوە و ﭘﺎراﺳﺘﻮوﯾەﺗﯽ ،ﻟەﻧﺎو زﻣﺎﻧەﮐەﯾﺸــﯿﺪا دەﺑﯿﻨﯽ )ﭘﯿﺮۆز( ھێﺸﺘﺎ ھەر واﺗە )ﻣﻘﺪس(. ﻣﻘەددەﺳﯿﺶ دەﺑێ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺑــە ﺧﻮداﯾەﮐــەوە ھەﺑــێ ﮐــە ﺧــﻮدای ھەﻣﻮوﻣﺎﻧــە و ﺟەﻣﺸــﯿﺪی ڕۆژێﮏ ﻟــە ڕۆژان ﻟەﮔەڵ زەردەﺷﺖ ﻧﺎردﺗە ﻧﺎوﺗﺎن، ﻗەدرﺗــﺎن ﻧەزاﻧﯽ و ﯾەزدان ﺑﯚﯾە ﻟە ﮐﯚﺗﺎﯾﺪا ﺑەڕێﮕﺎﯾەﮐﯽ ھێﻨﺪ ﻻر و ﻻﺳﺎرﯾﺪا ﺑﺮدن ﺗﻮوﺷﯿﺎن ﺑﺒێﺖ ﺑە ﺗﻮوﺷــﯽ ﻟەو ﻋﺎرەﺑە ﺳﻮﻧﺎﻧە زۆر وەﺣﺸــﯿﺘﺮ ﮐــە ﮐﻮڕەﮐﺎﻧﯽ ﺣەزرەﺗﯽ ﻋەﻟﯿــﯽ ﻣﻮﺑﺎرەﮐﯿﺎن ﺳەرﺑڕی! )ﺋەﻣڕۆش ﺋەﻣەﺗﺎ ھەر ﻧەورۆز ﺑە ﮐﻮﻓﺮ دەزاﻧﻦ(. ﺑە ھەﻣﺎن ﺷێﻮە ،واﺗﺎ و ﻧﺎواﺧﻨﯽ )ﻣــەز-ﮐﺎف-ت( ﭼﻮﻧﮑــە ﺟێﯽ ﺧﻮاﭘەرﺳــﺘﯽ و ﮐﻮﻟﺘــﻮوری ﺋﺎھﻮوراﻣەزداﯾــﯽ دەﮔەﯾﺎﻧﺪ ﻟە زﻣﺎﻧﯽ داﯾﮑــە ﮐﻮردﯾﯽ دێﺮﯾﻨﺪا، ﻓﺎرس ﭼﻮون ﺋەوﯾﺸــﯿﺎن ﻟەﻧﺎو زﻣﺎﻧﯽ ﻓﺎرﺳــﯿﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧــﺪا ،ﺑە ﻣﺎﻧــﺎی )ﺟﺎﻣــﻊ( ﭼﯿﺘــﺮ ﺑەﮐﺎر ﻧەھێﻨــﺎ و ﺳــڕﯾﯿﺎﻧەوە ﻟەﻧــﺎو ﻗﺎﻣﻮوﺳﯽ ﻓﺎرﺳﯿﺪا .وەک ﺋەوەی ﺋەم زەردەﺷﺖ ﺑﻮوﻧە ﻻی ﺋەوان ”ﮐﯚﻧەﺟﺎﺷــﯽ“ ﺑﻮوﺑێــﺖ ،ﺑﯚﯾە ﺋێﺴﺘﺎ وﺷــەی ﻣﺰﮔەﻓﺖ ،وەک
)ﻣﺴﺠﺪ(ی ﻋەرەﺑﯽ ﺑەﮐﺎر دێﻨﻦ، ﺑێ ﺋــەوەی ﺑﺰاﻧﻦ )ﻣﺴــﺠﺪ(ی ﻋەرەﺑﯿــﺶ ھەر ﻟــە )ﻣەز ،گ، ەوت(ی ﮐﻮردﯾﯿەوە وەرﮔﯿﺮاوە. ﺋەﻣەش ﺑــە ﺑەڵﮕــەی ﺋەوەی ﺧﯚ ﻋــﺎرەب ﭘێﺶ ﻣﺤﻤﺪ )د .خ( ﺑﺘﭙەرﺳﺖ ﺑﻮوﻧە و ﺑﺘﯽ ﺑەﻧﺎت و ﻻت و ﻋﻮزاﯾﺎن ﭘەرﺳﺘﻮوە ،ﮐﺎﺗێ ﻣﺰﮔەوﺗﯽ زەردەﺷــﺘﯿﯿﺎن دﯾﻮە ﺋﻨﺠــﺎ ﻧﺎوەﮐەﯾﺸــﯿﺎن ھەروەک ﮐﻮﻟﺘﻮورەﮐــە ،ﻟــە ﮐﻮردﯾﯿەوە وەرﮔﺮﺗــﻮوە .ﺗﺎ ﺑە ﺋﯿﺸــﺘﯿﻘﺎق )ﺳــﺠﺎدە( و )ﺳﺠﻮد( و )ﻣﺴﺠﺪ( ﯾﺶ ھــەر )ﻣەس ،ﮔــە ،وت( ە ﮐﻮردﯾﯿەﮐەﻣﺎﻧەوە دروﺳــﺖ ﮐﺮاوە .ھەﻣﻮو زﻣﺎﻧﻨﺎﺳــێﮏ ﺋەﻣە ﺧﯚ دەزاﻧێ. ﺑــە ﻓەﻟﺴــەﻓە دﻧﯿﺎﺧــﻮازی و ژﻧﭙەرﺳــﺘﯿﯿەﮐەی ﺧــﯚی، ﺧەﯾﯿــﺎم؛ ﺑﯚﭼــﯽ ﮐﻮﻟﺘﻮوری ﺋﺎھﻮوراﻣەزداﯾﯽ و ﻟە ھەﻣﺎﻧﮑﺎﺗﺪا ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﺸﯽ ،ﭘێﮑەوە ﺳەرﺑڕی؟ ﺑە دﯾﺪی ﻣــﻦ ،ﭼﻮﻧﮑە ﺧەﯾﯿﺎم ﭘێﻨــﺞ ﭘﺸــﺖ زﯾﺎﺗﺮ ﺑــﻮو ،واﺗە ﻟــە زەﻣﺎﻧــﯽ ﺑﺎﭘﯿﺮەﮔــەورەی ﺑﺎوﮐﯿﯿــەوە ،ﺋــەو ﺧــﻮدا ﺋﺎھﻮوراﻣەزداﯾﯿەی ﻟەﻧﺎو ﺧەڵﮏ و ﺧــەون و ﺧﻮێﻨﯿــﺪا ھەﺑﻮو، ﺋــەو ﺧﻮدا ﭘﯿــﺮۆز و ﺗــﺎ ﺋەﺑەد ڕۆﺷــﻨﺎ و زﯾﻨﺪووەی )ﺋﺎﭬێﺴﺘﺎ( ﮐــە ﻧەک ﺗەﻧﯿــﺎ ﺋێــﺮان ،ﺑەڵﮑﻮ ھەﻣﻮو ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯿﯽ ﻓەرﻣﺎﻧڕەوا و ڕێﺒەری دەﮐﺮد ،ﺋەﻣەﺗﺎ ﻟەﻻﯾەن ﻟەﺷﮑﺮی ﺧﻮێﻨﺎوﯾﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣەوە ﺑێ ﻧﺮخ و ڕﯾﺴﻮا و داﮔﯿﺮ! ﺑــەم ﺧەﯾﯿــﺎم ﻧەﯾﺪەوێﺮا و ﻧەﯾﺪەﺗﻮاﻧﯽ ﺑــێ وەک )ﺣەﻟﻼج( و ﻣﻮﺗەﺳــەوﻓە ﻣەزﻧەﮐﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﻟەﻧﺎو دەﺳەﺗﺪاراﻧﯽ ﺧﻮاﻧەﻧﺎس ڕازی ﺑﺒێــﺖ ﺑە ﺧەﺳــﺎر ﺑڕوا ﺧﻮێﻨﯽ .ﺑﯚﯾە ﺑﯿﺮی ﮐﺮدەوە ﺑێﺖ ھەردوو ﺧﻮاﯾەﮐە ”اﺳﺘﻐﻔﺮاﻟﻠە: ﺧــﻮای ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﺶ و ﺧــﻮای ﺋﺎھﻮوراﻣەزداﯾﯿــە ﮐﻮردەﮐﺎﻧــﯽ ﻧــەوەی ﺟەﻣﺸــﯿﺪ و زەردەﺷﺘﯿﺶ ھەر“ ﺑەﯾەﮐــەوە ،ﺑﺨﺎﺗە ﻧﺎو ﯾەک ﺑﯚﺗــەی ڕەﺧﻨەﮔﺮﺗﻨەوە، ﺑﯿﺎﻧﺘﺮﻧﺠێﻨێﺘــە ﻧــﺎو ”ﯾــەک ﺗەﻧەﮐەی زﺑڵەوە“ .ﮐﺮدﯾﺸﯽ. ﺳــەرﯾﺶ ﮐەوت .ﺑەم ﺷێﻮەﯾە، ﺧەﯾﯿﺎم واﺗە ﮐﻮﺷــﺘﻨﯽ ﺧﻮدای ﺋﯿﺴﻼم ﭼﻮﻧﮑە ﺋﯿﺴﻼم ﺧﻮدای ﺋﺎھﻮراﯾﯽ ﺋەوﯾﺎن ﮐﻮﺷﺘﺒﻮو. دووەم ﺧەﻧﺠەرﯾــﺶ ،ﺋــەوە ﺑــﻮو ﻟــە ﻧەورۆزﻧﺎﻣەﮐــەی، ﺳــﺎڵﻨﺎﻣەی ﻧەورۆز و )ﻣﻔﮑﺮە( ی ﺋﺎھﻮوراﻣەزداﯾــﯽ ﺷــێﻮاﻧﺪ ،ﺑەروارەﮐﺎﻧﯽ ﺗێــﮏ دا ،ﻣﺎﻧﺎﮐﺎﻧــﯽ ﭘێﭽەواﻧە ﮐﺮدەوە ،ﻧﺎوی ﺷﻮێﻦ و ﭘﺎﺷــﺎﮐﺎﻧﯽ ﮔــﯚڕی .ھﺘــﺪ. ﺋەﻣــە وای ﮐﺮد ،ﮐــﻮرد ﻟەژێﺮ ﺑەرداﺷﯽ دەوڵەﺗە ﯾەک ﺑەدوای ﯾەﮐەﮐﺎﻧــﯽ ﻓــﺎرس و ﺋێﺮاﻧﺪا، ﺑﺒێﺖ ﺑە ”ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯽ“ ﻗەﺑﺎﺣەت و ﻧﺎﻧەﺟﺎﺑەﺗﯽ ﭘﺎﺷــﺎ و ﺳەرۆک دەوڵەﺗــە ﺋﺎزەر ﯾــﺎن ﻋەﺟەم، ﯾــﺎن ﺋــەو ﻓﺎرﺳــﺎﻧەی ﮐەس ﺗێﯿﺎن ﻧــﺎﮔﺎ :ﺋﺎﯾﺎ ﺋﯿﻤﭙڕاﺗﯚرﯾەﺗﯽ ﺷﯿﻌەﮔەراﯾﯿﺎن دەوێﺖ و ﺋێﻤەی ﺳــﻮﻧەی ﮐــﻮرد ﺧﺰﻣەﺗﮑﺎرﯾﺎن ﺑﯿﻦ؟ ﯾــﺎن ﺋێﺮاﻧێﮑﯿــﺎن دەوێ ﺣﻘﻮوﻗﯽ ﮐﻮردﯾﺸﯽ وەک ﻓﺎرس )ﺑەراﺑــەر( ﺗێﺪا داﺑﯿﻦ ﺑێ؟ دەﺑێ ﺟﻤﮫﻮرﯾــﺖ اﺳــﻼﻣﯽ اﯾــﺮان ھەڵﺒﮋێﺮێ.
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
زوﺣﺎک ﭘﺎﺷﺎی ﭘﺎرس Persﻟەو ﺳــەردەﻣە ﺗﺎرﯾﮏ و ﻧﺎﺧﯚﺷەی ﭘێــﺶ ﻧــەورۆز ﮐــە ﺋێﻤەی ﮐﻮردﯾﺸــﯽ وەک ﻓــﺎرس و ھﯿﻨﺪۆ-ﺋەوڕووﭘﯿﯿەﮐﺎﻧــﯽ ﺗــﺮ دەﭼەوﺳــﺎﻧﺪەوە ،ﺋەژدﯾﮫﺎﯾەک ﺑﻮو دەڕاﺳــﺖ ﻣﯿﻠەﺗﺎﻧﯽ ﺋێﺮان ﻧەﺑێﺘەوە. ﺋﺎھﻮوراﻣــەزدا ،ﻟەﻧﺎو ھەﻣﻮو 21 ﻓﺮﯾﺸــﺘەﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚی) ،ھﻮﻣﺎ(ی ﺳــەرﮔەﭬﺎزی ﻓﺮﯾﺸــﺘﺎﻧﯽ ﺑﯚﯾە ڕاﺳﭙﺎرد ﺗﺎ ﮐەﺳــێﮑﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘە ﻟەﻧﺎو ﻗەوﻣﯽ ﺋﺎرﯾﺎﯾﯽ ھەڵﺒﮋێﺮێﺖ ﺑﯿﮑﺎﺗە ﭘﺎﺷــﺎی ﻧــﻮێ ﺑﯚ ڕۆژی ﻧەورۆز ﺑەﺷﮑەم ﺋێﺮان ﻟەدەﺳﺖ ﺋەو زوﺣﺎﮐە ﺷﺎﻧﻤﺎراﻧە )ﺷﺎﻣﺎراﻧە( ڕزﮔﺎر ﺑﮑﺎ. ھﻮﻣﺎ ﮐــە ﺧەوﻧﯽ ﺑەھﺮەﻣەﻧﺪان دەﺧﻮێﻨێﺘەوە و ﻟە ھەﻣﻮو ﺑﺎﺷە و ﺧﺮاﭘەﯾەﮐــﯽ ﯾــەک ﺑە ﯾەﮐﯽ ﺑەﺷــەر ﺋﺎﮔﺎداره ،ﻟەﺳــەر ھەر ﮐەﺳــێﮏ ﺑﻨﯿﺸــێﺘەوە ﻣﺎﻧــﺎی واﯾە ﺋەو ﮐەﺳــە ھەڵﺒﮋێﺮدراوی ھﻮﻣﺎﯾــە و ﺋﺎھﻮوراﻣــەزدا ﺑڕﯾﺎری داوە :ﺋەو ﮐەﺳــە ،ﮐﻮڕە ﮐەﭼەڵﯿﺶ ﺑێﺖ ،ﺑﺒێﺘە ﭘﺎﺷﺎ!
ﻣﯿﺪﯾﺎﯾــﯽ ﺑﯚ ﮐــﻮرد داﻣەزراﻧﺪ. ﺟەﻣﺸﯿﺪ ﭘﺎﺷﺎی ﮐﻮرد ،ﺧﻮدا و دﯾﻨﯽ زەردەﺷﺘﯽ ﻟەﻧﺎو ﺧﻮێﻨﯽ ”ﺟﯿﻨﺎﺗﯿﮑﯽ“ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﯿەﮐﺎﻧﺪا ﭼﺎﻧﺪ.
ﺋەو دوو ﺧەﻧﺠەرەی ﻋﻮﻣەر ﺧەﯾﯿﺎم ﻟە ﮐﻮردی دا
17
ﺗﺎﯾﺒەت
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
18
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
ﯾەﻛێــﻚ ﻟــەو وێﻨــە دﯾــﺎر و ﻟــە ﺳەرﻧﺠڕاﻛێﺸــﺎﻧەی ﮔێڕاﻧەوەﻛﺎﻧــﺪا ھەﯾــە ،وێﻨەی ﺋەو ﺳﯚزاﻧﯿﯿەﯾە ﻛە ﻟە ﺋﯿﻨﺠﯿﻠﺪا ﺑﺎﺳــﯽ دەﻛﺮێــﺖ و ﻣەﺳــﯿﺢ ﻟەﮔەڵﯿﺪا ﺑــەرەوڕوو دەﺑێﺘەوە، ﻣەﺳــﯿﺢ ﭘﺎش ﺋەوەی دەﺳــﺖ دەﻛﺎت ﺑە ﮔەﺷــﺘە ﺷــﯿﻔﺎدەر و ﺗەﺑﻠﯿﻐﯿﯿەﻛــەی ﻟــە ھەرێﻤە ﺟﯚراوﺟﯚرەﻛﺎﻧــﯽ ﺋﻮرﺷــەﻟﯿﻢ، دێﺘە ﮔﻮﻧﺪێــﻚ و ﺧەڵﻜێﻜﯽ زۆر ﺑــە ﭘﯿﺮﯾﯿەوە دێﻦ ،ﻣەﺳــﯿﺢ ﻟە ﯾەك دوو ﺷــﻮێﻦ ﺑﯚ ﭘﺸﻮوﯾەﻛﯽ ﻛــﻮرت ﻻ دەدات و دواﺗﺮ ژﻧێﻚ دەﺑﯿﻨێــﺖ ﺑــە رووﺧﺴــﺎرێﻜﯽ ﻧﺎﻣﯚ و ﺗەراﻛەوﺗــەوە و دەزاﻧێﺖ ھەڵﺪەﺳــﺘێﺖ ﺳــﯚزاﻧﯿﯿە، داوەﺗەﻛــەی ﻗﺒــﻮوڵ دەﻛﺎت و دەﭼێﺖ ﺑﯚ ﻣﺎڵﯽ ﺋەو و ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻛەﺳﯿﺶ ﺑە دواﯾەوە ،ﻛﺎﺗێﻚ ﭘێ دەﻧێﺘە ﻧﺎو ژووری ﺋەو ژﻧە ،ژﻧەﻛە دەﻛەوێﺖ ﺑەﺳەر ﻗﺎﭼﯽ ﻋﯿﺴﺎدا و ﮔﺮﯾﺎﻧێﻜﯽ ﺑەﻛﻮڵ دەﮔﺮی. ھەﻧﺪێــﻚ ﻛــەس ﻛــە ﻟەﮔەڵ ﻣەﺳــﯿﺢ ﺑﻮون ،ﻟەواﻧــە ﺧﺎوەن ﻣﺎڵێﻚ ﻛە ﭘێﺸــﺘﺮ ﻣەﺳــﯿﺢ ﺑﯚ ﭘﺸــﻮوﯾەﻛﯽ ﻛﻮرت ﻻی داﺑﻮوە ﻻی ،ﭘێﯽ دەڵێ :ﯾﺎ ﻋﯿﺴﺎ ھەﺳﺘە ﻻی ﺋەم ﮔﻮﻧﺎھﺒــﺎرە ﻣەﻣێﻨەوە، ﻋﯿﺴــﺎ ﺑــە ﻧﯿﮕﺎﯾەﻛــﯽ ﭘــڕ ﻟە
ﻋﺎدل ﻗﺎدری
ﺣەﺳﺮەﺗەوە ﭼﺎوی ﻟێ دەﻛﺎت و دەڵێﺖ :ﻣﻦ ھﺎﺗﻤە ﻣﺎڵەﻛەی ﺗﯚ و ﺑەو ھەﻣﻮو ﺋﯿﻤﻜﺎﻧﺎﺗەی ھەﺑﻮوت ﺋﺎوت ﻧەھێﻨﺎ دەﺳﺘەﻛﺎﻧﻢ ﺑﺸﯚم، ﻛەﭼﯽ ﺋەم ژﻧە ﺑە ﻓﺮﻣێﺴﻜەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻣﻨــﯽ ﺷﻮوﺷــﺖ و ﺧﺎوێﻨــﯽ ﻛــﺮدەوە .وﺷــەی ﺳــﯚزاﻧﯽ ﻟە رووی ﺋﯿﺘﯿﻤﯚﻟﯚژی و رەﭼەڵەﻛﻨﺎﺳــﯿﯿەوە ،ھێﺸﺘﺎ ﺑــە ﺗەواوەﺗــﯽ ﺑــﯚ ﻣﻦ ﺳــﺎغ ﻧەﺑﻮوەﺗەوە ،ﺑەم دەﺷێﺖ ﺑڵێﻢ رەﻧﮕــە ﺋﺎوەڵﻨﺎوێﻜﯽ ﺗﯚخ ﺑێﺖ ﺑﯚ ﻛەﺳێﻚ ﻛە ”ﺳﯚز“ و ﻣﯿﮫﺮەﺑﺎﻧﯽ ﻟە رادەﺑەدەری ھەﯾە. ھەر ﺑــەم ﺗێڕواﻧﯿﻨەوەﯾە ﻟەوەش ﺗــێ دەﮔەﯾﻦ ﻛﺎﺗێــﻚ ﻓﺮووﻏﯽ ﻓﺮووﺧﺰاد ھەﺳﺘێﻜﯽ ﺳﯚزاوی و ھەڵﺒەت ﻛﺎﺗﯿﯿﺎﻧەی ﺟەﺳﺘەﯾﯽ ﺑــﯚ دەﺳﻔﺮۆﺷــێﻜﯽ ﮔــەڕۆك دەﺑﺰوێﺖ و دەﯾﺒﺎﺗــە ﺧەڵﻮەﺗﯽ ﺧﯚﯾــەوە ﻣﺎﻧﺎﻛــەی ﻟــە ﻛﻮێﺪا دەﺧێﺰێــﺖ .ﻛەواﺗە ﺳــﯚزاﻧﯽ ﺟﯿــﺎوازە ﻟە ﻟەﺷــﻔﺮۆش ،وەك ﭼــﯚن ﻟەﺷﻔﺮۆﺷــﯿﺶ ﺟﯿﺎوازە ﻟەﮔەڵ ﺟﯚرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺋﺎﻓﺮەت، دواﺗﺮ ﺑەﭘێﯽ ﭘێﻜﮫﺎﺗە ﻛﻮﻟﺘﻮوری و ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿــە ﭘێﻜﮫﺎﺗــﯽ و ﻛﯚﻣەﯾەﺗــﯽ و ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن ﺑەﺳەر ﺋەم وﺷﺎﻧەدا ﻣﺎﻧﺎ ﺑڕان. ﺋەدەﺑــﯽ ﻛــﻮردی )ﻣەﺑەﺳــﺘﻢ
رۆﻣﺎن و ﭼﯿﺮۆﻛە ﻟێﺮەدا( ﻟەم دوو دەﯾەی ﻛﯚﺗﺎدا ﺋﺎوڕی ﻟەم ﺑﺎﺑەﺗە داوەﺗەوە و ﺳــﯚزاﻧﯽ ﭘێﮕەﯾەﻛﯽ دراوەﺗێ ﻛە ﻗﺴــە ﺑﻜﺎت و وەك ﻛﺎرﺋەﻛﺘەر ﺑﺎﺳــﯽ ھﯚﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑﻮوﻧﯽ ﺧــﯚی ﺑەو ﺷــێﻮەﯾەی ھەﯾە ﺑﻜﺎت .ﯾەﻛێﻚ ﻟەو وێﻨﺎﻧەی ﺳــﯚزاﻧﯽ ﻛــە دەﺷــێﺖ ﻟەژێﺮ ﻧﺎوی ﺑــێ ﺗﺎواﻧﺘﺮﯾﻦ ﺳــﯚزاﻧﯽ، ﻗﻮدﺳــﯿﺘﺮﯾﻦ ﺳــﯚزاﻧﯽ ﻧــﺎوی ﺑﺒەم ،وێﻨەی داﻟﯿﺎ ﺳﯿﺮاﺟەدﯾﻨە ﻟە رۆﻣﺎﻧﯽ ﺷــﺎری ﻣﯚﺳــﯿﻘﺎرە ﺳﭙﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا. داﻟﯿــﺎ ﺧﻮێﻨــﺪﻛﺎری زﻣــﺎن و ﺋەدەﺑﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰﯾﯿــە ﻟە زاﻧﻜﯚی ﺑەﻏﺪا ،ﻛەواﺗــە ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﻟەﮔەڵ ﺳــﺎﻣﺎﻧێﻜﯽ ﻛﻮرت ﯾﺎن درێﮋی ﺟﻮاﻧﯿﻨﺎﺳــﯽ و ژﯾﺎﻧــﯽ ﺟﻮان و رۆﻣﺎﻧﺘﯿﻚ و ﺷــﯿﻌﺮاوی ﻧﺎﺳﺮاوی ھەﯾە ،داﻟﯿﺎ ﻟە ﺳەردەﻣﯽ ﺷﯚڕش و ﺧەﺑﺎﺗــﯽ ﻛــﻮرد و ﭘێﻜﺪاداﻧﯽ ﻛﻮرد و ﻋەرەب ﻋﺎﺷﻘﯽ ﻛﻮڕێﻜﯽ ﻋەرەب ﺑە ﻧﺎوی ﺑﺎﺳﻢ ﺟەزاﺋﯿﺮی دەﺑێﺖ ،ﭘــﺎش ﻣﺎوەﯾــەك داﻟﯿﺎ دەﮔەڕێﺘــەوە ﺑــﯚ ﺳــەرداﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺑﻨەﻣﺎڵەی ،ﺑﺮاﻛﺎﻧﯽ ﻛە ﭘێﺸــﻤەرﮔەن دەزاﻧﻦ داﻟﯿﺎ ﻋﺎﺷــﻘﯽ ﻛﻮڕێﻜــﯽ ﻋــەرەب ﺑــﻮوە و ﺋەﻣەﯾــﺎن ﭘــێ ﻗﻮوت ﻧــﺎدرێ ،ﺑﯚﯾە داﻟﯿــﺎ دەﺑەن و ﺑە
ﭘێﮕە و واﺗﺎی ﺳﯚزاﻧﯽ ﻟە ﺋەدەﺑﺪا ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﻛﻮﺷــﺘﻦ ﻟە ﺑﯿﺮێﻜﯽ ﺋــﺎو ﻓڕێــﯽ دەدەﻧە ﺧــﻮارەوە، دﯾﺎرە ﺋــەم وێﻨەﯾــە ﭼەﻧﺪە ﻟە وێﻨەی رووداوەﻛەی ﯾﻮﺳــﻔﯽ ﭘێﻐەﻣﺒــەر ﻧﺰﯾﻜــە و ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﻋەﻟــﯽ ھــەوڵ دەدات ﺑــەو ﺑﺎﻛﮕڕاوﻧﺪەوە وێﻨەﯾەﻛﯽ ﻗﻮدﺳﯽ و ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺑﺪاﺗە داﻟﯿــﺎ ﻛە ﺗﺎ ﻛﯚﺗﺎی رۆﻣﺎﻧەﻛــە و ھەﻣﻮو ﺋەو ﺑەﯾﺎﻧــەی ﻛە ﺑەﺳــەری داﻟﯿﺎ دێﺖ ،ﻟەﺑەرﭼﺎوﻣﺎن ﺑێﺖ .ﭘﺎﺷﺎن ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻗﺎﭼﺎﺧﭽــﯽ رێﮕەﯾﺎن دەﻛەوێﺘە ﺳــەر ﺑﯿﺮەﻛە و داﻟﯿﺎ دەدۆزﻧــەوە و ﺟﻠــﯽ ﭘﯿﺎواﻧەی دەدەﻧێ و ﺋﺎزادی دەﻛەن. داﻟﯿــﺎ ﻛە ﻋﺎﺷــﻘێﻜﯽ رۆﻣﺎﻧﺘﯿﻚ و ﺋﺎﯾﺪﯾﺎﻟﯿﺴــﺘە ،ﺑڕﯾــﺎر دەدات ﺑڕواﺗــەوە ﺑــﯚ ﻻی ﺑﺎﺳــﻢ و ﺗﺎ ﻛﯚﺗــﺎ ﭘێﻜەوە ﺑﮋﯾــﻦ ،ﺑەم ﻛە دەﮔەڕێﺘەوە ﺑﺎﺳــﻢ ﻛەوﺗﻮوەﺗە ﺑەر ﺷــەﭘﯚﻟﯽ ﻛﻮﺷﺘﻦ و ﺑڕﯾﻦ و ﺋەﻧﻔﺎﻟﻜﺮدن ،داﻟﯿﺎ دڵﯽ ﺑڕوا ﻧﺎﻛﺎت و ﻟێﺪەﺑڕێﺖ ﺗﺎ ﻓﺎﯾﻞ و دۆﺳﯿﯿەی ﺑﺎﺳﻢ ﺑﺪۆزێﺘەوە و ﺑﺰاﻧێﺖ ﭼﯿﯽ ﺑەﺳــەر ھﺎﺗﻮوە ،ﺗەﻧﯿﺎ رێﮕەﯾەك ﻛە ﻟــە دواﺟﺎر دەﯾﺒﺎﺗەوە ﺳــەر ﻓﺎﯾﻠﯽ ﻣﺎن ﯾﺎﺧﯚ ﻧەﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎﺳــﻢ، ﺋەوەﯾــە دڵﯽ ﺑەﻋﺴــﯿﯿەﻛﺎن و ﺋــەو ﺳﯿﺴــﺘەﻣە ھەواڵﮕﺮﯾﯿــە ﺳــﺎﻣﻨﺎﻛە ﺑە دەﺳــﺖ ﺑێﻨێﺖ،
ﺑﯚﯾە ﺑڕﯾﺎرێﻜﯽ ﺳﺎﻣﻨﺎك دەدات و دەﺳﺖ دەﻛﺎت ﺑە ﺧەوﺗﻦ ﻟەﮔەڵ ﺋەﻓﺴەراﻧﯽ ﺑەﻋﺲ ،ﻟە ﺳەرﺑﺎزی ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿەوە ﺗﺎ ﺋەﻓﺴەری ﭘﻠەﺑﺎ و وەزﯾــﺮ داﻟﯿﺎ دەﮔﺮﻧــە ﺋﺎﻣێﺰ و دەﯾﭽڵێﺴــێﻨﻦ ﺗﺎ دواﺟﺎر ﻓﺎﯾﻠﯽ ﻣــەرگ و ﺋەﻧﻔﺎﻟﺒﻮوﻧﯽ ﺑﺎﺳــﻢ دەدۆزێﺘەوە ،داﻟﯿــﺎ ﻟەو ﻛﺎﺗەوە
ﺋﯿﺴﺘﺎﺗﯿﻜﺎﻧەﯾە ﻟە داﻟﯿﺎ. ،ﺑێﮕﻮﻣﺎن داﻟﯿﺎ ﺳــﯚزاﻧﯽ ﻧﯿﯿە و ﻋﺎﺷﻘێﻜە ﺑە ﺧەوﻧێﻜــﯽ ﺑﺎ و ﺑــەرزەڕۆ ﯾــﺎن ﺗﺮاﻧﺴــێﻨﺪێﻨﺘﺎڵ .ﺑەم ﻟە دەرەوەی دەق و ﺑە ﭘێﯽ ﭘﺎراﻣێﺘﺮ و ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﻛﻮردی داﻟﯿﺎ ﺟﻨﺪەﯾەﻛە و ﺗەواو، ﺑﺎ واز ﻟەﻣە ﺑێﻨﯿﻦ ﻛە ﺑﺎﺳێﻜﯽ زۆر
و ﻻی ﭬﯿﻜﺘــﯚر ھﯚﮔــﯚ ﻛﺎﺗێــﻚ داﯾﻜــﯽ ﻛﯚزێﺖ ﺑــﯚ داھﺎﺗﻮوی ﻛﯚزێﺖ ھەﻣــﻮو وﺟﻮودی ﺧﯚی ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ دەﻛﺎت ،ﮔێڕاﻧەوەﯾەﻛﯽ رﯾﺎﻟﯿﺴــﺘﯽ-رۆﻣﺎﻧﺘﯿﻜﻤﺎن ﻟــە ﺑەردەﻣە ﻛە ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ زۆر ﺳــەرﻛەوﺗﻮو و ﺟــﻮان داﯾﻜﯽ ﻛﯚزێــﺖ ﻟــە ھﺎوﻛێﺸــەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﺑــﻮوری ”ﺳــﯚزاوﯾﯿﺎﻧە“ و ﻣﯿﮫﺮەﺑﺎﻧﺎﻧــەدا دەﮔێڕێﺘــەوە، داﯾﻜﯽ ﻛﯚزێﺖ ﺑەر ﻟەوەی ﻛﯚزێﺖ ﻻی ژﻧﯽ ﺗﯿﻨﺎردﯾە و ﻣێﺮدەﻛەی ﺟێ ﺑێڵێﺖ ﺑــە وەھﻤﯽ ﺋەوەی ﻛە ﺑەﺧێــﻮی ﺑﻜەن ،ژﻧێﻜﯽ زۆر ﺟﻮان و ﻟەﺑﺎر و ﺷــﯚخ و ﺷەﻧﮓ ﺑــﻮوە و ھﯿــﭻ ﻛﺎﺗﯿــﺶ ﺑﯿﺮی ﻧەﻛﺮدووەﺗــەوە رۆژێﻚ ﻟە رۆژان ﺑﺒێﺘە ﺳﯚزاﻧﯽ ،ﺑﯚﯾە ﻛﺎﺗێﻚ ﻟە ﺷﺎر و ﺷﺎرۆﻛە ﮔەورەﻛﺎﻧﯽ ﻓڕەﻧﺴﺎی ﺋەوﻛﺎت ،دەﻛەوێﺘە دۆﺧێﻜەوە ﻛە ﺋﯿﺘﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﭘﺎرە ﺑﻨێﺮێﺘەوە ﺑﯚ ﺑەﺧێﻮﻛﺮدﻧﯽ ﻛﯚزێﺖ ،ﯾەﻛەم ﺟﺎر ﻗﮋە ﺟﻮاﻧەﻛﺎﻧﯽ دەﻓﺮۆﺷێﺖ، ﭘﺎﺷــﺎن دداﻧەﻛﺎﻧــﯽ و .ﺋەوﺟﺎر دەﺑێﺖ ﺑە ﺳــﯚزاﻧﯽ ﺑﯚ ”ﺳﯚز“ و ﻋەﺷﻘﯽ ﻣەﺟﻨﻮوﻧﯿﯿﺎﻧەی ﺧﯚی ﻟە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻛﯚزێﺖ ﯾــﺎن ﭘﺎرﭼە رۆﺣﯽ و ﻟەﺷﯿﯿەﻛەی ،ﺋەﻣەش ﺑﺎﺳــێﻜﯽ زۆر درێــﮋە و ﻟێﺮەدا ﻧﺎﻛﺮێﺖ.
ڕێﻜﺨــﺮاوە ﻟەﮔــەڵ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧــﺪا ،ﺳــەرەﺗﺎ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێــﻢ ﻟە ڕێﮕــەی ﻛەﻧﺎڵــﯽ ﻓەرﻣﯿﯿەوە ﻣﺎﻣەڵــە و ﭘێﻮەﻧﺪﯾــﯽ ﻟەﮔەڵﯿﺎﻧﺪا ﺑﺒەﺳــﺘێﺖ ،ﺋەوەﯾــﺶ ﻟەﻣﻜﺎﺗەدا ﺑﺮﯾﺘﯿﯿە ﻟــە ﻓەرﻣﺎﻧﮕەی رێﻜﺨﺮاوە ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯿﯿــەﻛﺎن ،ھەروەھــﺎ ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی ﺧﻮﻟﯽ ﻟەﮔەڵ ڕێﻜﺨــﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧــﺪا ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪرێﺖ ﺑﯚ ﮔﯚڕﯾﻨەوە ﺑﯿﺮوڕا و ﺋﺎﮔﺎدارﺑﻮون ﻟەﺳەر ﺑەرﻧﺎﻣەﻛﺎﻧﯿﺎن و ﭘێﺸﻜەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﺑەرﭼﺎوڕووﻧﯽ ﺑﯚﯾﺎن ﻟەﺑﺎرەی ﺋــەو ﭘڕۆژاﻧەی ﺑﯚ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و رێﻜﺨﺮاوە ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺘﻦ. دەﺑێــﺖ ﻓەرﻣﺎﻧﮕــەی رێﻜﺨﺮاوە ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯿﯿــەﻛﺎن ھــەوڵ ﺑﺪات ﺷــەﻓﺎﻓﯿەت ﻟــە ﭘڕۆﺳــەی وەرﮔﺮﺗﻨــﯽ ﭘــڕۆژەی ڕێﻜﺨﺮاوە ﺧﯚﻣﺎڵﯿﯿــەﻛﺎن ﻟەﻻﯾەن ڕێﻜﺨﺮاوە ﻧێﻮدەوەڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧــەوە ﺑﮫێﻨێﺘــە دی ،واﺗــە ﻟەﺑﻮوﻧــﯽ دەرﻓەﺗــﯽ ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯽ ﭘــڕۆژەی ﻧﺎوﺧﯚﯾــﯽ، ھەﻟﯽ ﭘێﺸﻜەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﭘڕۆژە ﺑﯚ ھەﻣﻮو ڕێﻜﺨــﺮاوە ﺧﯚﻣﺎڵﯿﯿەﻛﺎن ﺑڕەﺧﺴــێﻨﺮێﺖ و ﺷــێﻮازی ھەڵﺴــەﻧﮕﺎﻧﺪن و ﭘەﺳﻨﺪﻛﺮدن و رەﺗﻜﺮدﻧەوەی ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺋﺎﺷﻜﺮا و راﮔەﯾەﻧﺮاوﺑﻦ. ھەروەھﺎ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑوﻛﺮاوەﯾەك ﯾــﺎن راﭘﯚرﺗﯽ ﺳــﺎﻧە ھەﺑێﺖ ﺑﯚ ڕێﻜﺨــﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ﻟە ھەرێﻤــﺪا و ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎن و ﺟﯚر و ﺑڕ و ﺑﻮدﺟەی ﺋــەو ﭘڕۆژاﻧەی ﻟە ﻣﺎوەی ﺋەو ﺳﺎڵەدا ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ داون و ﭘﺎڵﭙﺸﺘﯿﯽ ﻛﺮدوون. ﻟەﻻﯾەﻛﯽ ﺗﺮەوە دەﺑێــﺖ ﻟێﺰاﻧﺎﻧە
ھــەوڵ ﺑﺪرێــﺖ ڕێﻜﺨــﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ﺑەرﻧﺎﻣــە و ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟەﺳــەر ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﯿە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕــەی ﻣەدەﻧــﯽ ھەرێﻢ ﮔەڵــە ﺑﻜەن و داﺑڕێﮋن ،ﻧەك ﺑەﺑێ ﻟەﺑەرﭼﺎوﮔﺮﺗﻨﯽ ﺑﺎرودۆﺧــﯽ ھەرێــﻢ ،ﭘــڕۆژەی ﺋﺎﻣﺎدەﻛــﺮاو ﺑﮫێﻨــﻦ و ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺮێــﻦ ،ﻟێــﺮەوە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﻛﯚﺑﻮوﻧــەوەی ﺧﻮﻟــﯽ رێﻜﺨﺮاو و ﺑەردەوام ﻟە ﻧێﻮان ھەر ڕێﻜﺨﺮاوێﻜﯽ ﻧێﻮدەوەڵەﺗﯽ ﺑەﺧﺸەر و ڕێﻜﺨﺮاوە ﺧﯚﻣﺎڵﯿﯿــە ھــﺎو ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧــﺪ و ھﺎوﭘﺴــﭙﯚڕﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺪا ھەﺑێــﺖ، ﺟﮕە ﻟەوە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﻓەرﻣﺎﻧﮕەی ڕێﻜﺨﺮاوە ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯿﯿەﻛﺎن وا ﺑﻜﺎت ﻟــە ڕێﻜﺨــﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎن ﻛە ﺑەرﻧﺎﻣەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑەھﺎوﺳەﻧﮕﯽ و ﻟەﺑەرﭼﺎوﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﻧﺎوﭼە و ﭘﺎرێﺰﮔە و ﺷــﺎرۆﻛەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻢ داﺑەش ﺑﻜەن. )THE NATIONAL ENDOW- (MENT FOR DEMOCRACY ﺑﯚ ﭘﺎڵﭙﺸﺘﯿﻜﺮدن ﻟە دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳﯽ ﻟە ﺳەرﺗﺎﺳەری دﻧﯿﺎدا .رێﻜﺨﺮاوێﻜﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾﯿە و ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯽ ﭘڕۆژەی رێﻜﺨــﺮاوەﻛﺎن دەﻛﺎت ﺑــﯚ ﮔەﺷەﭘێﺪاﻧﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳﯽ . ﺳــﻨﺪووﻗﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑــﯚ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳــﯽ ،ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1983 داﻣەزراوە .داﻣەزراوەﯾەﻛﯽ ﻗﺎزاﻧﺞ ﻧەوﯾﺴﺘە و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﮔەﺷەﭘێﺪاﻧﯽ داﻣــەزراوەی دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳــﯿﯿە ﻟە دﻧﯿــﺎدا ،ھــەزار و 200ﭘﺮۆژە ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯽ دەﻛەن ﺑــﯚ رێﻜﺨﺮاوە ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯿﯿەﻛﺎن و ﻟە 90دەوڵەﺗﺪا.
ﺋەم وێﻨەﯾە ﻟە ﺳﯚزاﻧﯽ ﻟە ﺋەدەﺑﯽ ﻛﻮردﯾﺪا زۆر ﺗﺎزە ﻧﯿﯿە ،ﺑەم ﻟە ﺋەدەﺑﯽ دﻧﯿﺎ ﻣێﮋووﯾەﻛﯽ دوور و درێﮋی ھەﯾــە و ﻟەم ﺑﺎﺑەﺗە زۆر ﺑﯿﺮ ﻛﺮاوەﺗــەوە و ﮔێڕدراوەﺗەوە ﺋەﻣەش ھﯚﻛﺎرە ﺳەرەﻛﯿﯿەﻛەی ﺋﺎﯾﻦ و ﺷەرﻋە ﺑﯚ ھەﻣﯿﺸە ﺑڕﯾﺎر دەدات ﻟەﮔەڵ ھﯿﭻ ﻛەﺳێﻚ ﻧەﺑێﺖ و ھﯿﭻ ﻛﺎت ﻋﺎﺷــﻖ ﻧەﺑێﺘەوە ،ﺑﯚﯾە دواﺗﺮ ﻛە ﺟەﻻدەﺗﯽ ﻛﯚﺗﺮ ﻟە ﺣەﺷــﺎﻣﺎﺗﯽ ﺋەﻧﻔﺎﻟﻜﺮاواﻧــﺪا دەدۆزێﺘــەوە، ھﯿﭻ ﻛﺎت دڵﯽ ﭘێ ﻧﺎدات ،ﺑەم ﺧﺰﻣەﺗــﯽ ﺟﻮاﻧﯽ و ﻣﯚﺳــﯿﻘﺎرە ﮔەورەﻛەی رۆﺣﯽ دەﻛﺎت. ﺋەﻣــە وێﻨەﯾەﻛــﯽ ﻗﻮدﺳــﯽ و
ﺋﺎڵﯚز و ﺳــﺎﻣﻨﺎﻛە ،ﺋەم وێﻨەﯾە ﻟە ﺳﯚزاﻧﯽ ﻟە ﺋەدەﺑﯽ ﻛﻮردﯾﺪا زۆر ﺗﺎزە ﻧﯿﯿــە ،ﺑەم ﻟە ﺋەدەﺑﯽ دﻧﯿﺎ ﻣێﮋووﯾەﻛﯽ دوور و درێﮋی ھەﯾە و ﻟەم ﺑﺎﺑەﺗــە زۆر ﺑﯿﺮ ﻛﺮاوەﺗەوە و ﮔێڕدراوەﺗەوە ﺋەﻣەش ھﯚﻛﺎرە ﺳەرەﻛﯿﯿەﻛەی ﺋﺎﯾﻦ و ﺷەرﻋە. ﻟێــﺮەدا ﻓەﻟﺴــەﻓە و ﯾﺎﺧﯿﺒﻮوﻧە ﻟەوێﺪا ﺋەوەﺗﺎ ﻟە ﺳــەدەی 19وە
رێﻜﺨﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎن رۆڵﯽ دﯾـــﺎرﯾﺎن ﻟە ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ وﺗﺎﻧﯽ دواﻛەوﺗﻮودا ھەﯾە وﺷە/ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ -رێﺒﯿﻦ ﻣﺤەﻣەد ﻟە ﺳەرەﺗﺎی دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﭘﺎڵﭙﺸﺘە ﺳەرەﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،رێﻜﺨﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎن ﺑﻮون ،ﺣﻜﻮوﻣﯽ و ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯽ ھﺎﺗﻨە ھەرێﻢ و ﺑە ﭼەﻧﺪﯾﻦ ﺷــێﻮازی ﺟﯚراوﺟــﯚر ﻟە ﺑﻮارە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﺪا ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻮون ﺑﯚ ﺋەوەی ﻟەﺳەر ﭘێﯽ ﺧﯚی ﺑﻮەﺳﺘێﺖ ،ﺳەرەﺗﺎ ﺋەم رێﻜﺨﺮاواﻧە ﻟە ﺑﻮارەﻛﺎﻧﯽ ﮔەﺷــەدان ﺑە ژﯾﺎﻧﯽ رۆژاﻧــەی ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑﮋێﻮﯾﯽ رۆژاﻧەﯾﺎن رۆڵﯿﺎن ﺑﯿﻨﯽ. ﺑەم ﻟــە دوای ﺳــﺎڵﯽ 2003ەوە ژﯾﺎﻧــﯽ ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن ﮔﯚڕاﻧــﯽ ﺑەﺳــەردا ھﺎت و ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑﻮو ،ﻛﺎری رێﻜﺨﺮاوەﻛﺎن ﮔﯚڕا و زﯾﺎﺗﺮ ﺧﯚی ﻟە ﭘﺮﺳﯽ ﺑﮋێﻮﯾﯿەوە ﺑﯚ ﭘﺮﺳﯽ ﺋﺎزادی و ﺑەﺷﺪارﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﺎﻓﯽ ژﻧﺎن و ﻣﻨﺪان و ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ دۆزﯾﯿــەوە .ﺋــەم ﭘﺮﺳــە ﻟەﮔەڵ ﺑﯚﭼﻮوﻧەﻛﺎﻧــﯽ دﻛﺘــﯚر ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﻋەﺑﺪو ﻛەرﯾﻢ ،راوێﮋﻛﺎری )(NED ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺑﺎﻛﻮری ﻋێﺮاق ،ﺷﯽ دەﻛەﯾﻨەوە. ڕێﻜﺨــﺮاوە ڕۆڵــﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ﻟەﻧﯿﯚ وﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎدا؟ ﭘێ دەﭼێﺖ ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﭘﺮﺳﯿﺎرەﻛە رۆڵﯿــﺎن ﺑێــﺖ ﻟــەو وﺗﺎﻧــەی ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎﻧــﯽ ﺗێــﺪا ﺋەﻧﺠﺎم دەدەن ،ﻧەك وﺗﺎﻧــﯽ داﯾﻜﯿﺎن و ﻻﻧﻜەی داﻣەزراﻧﺪﻧــﯽ رێﻜﺨﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛــە ،رێﻜﺨــﺮاوی ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ ﻟە ﯾەﻛێــﻚ ﻟە وﺗە ﭘێﺸــﻜەوﺗﻮوەﻛﺎﻧﺪا داﻣــەزراوە و ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻟە وﺗــە ھەژار و دواﻛەوﺗﻮوەﻛﺎﻧــﺪا ﺋەﻧﺠــﺎم دەدا ،ﺋەﻣــەش وای ﻛــﺮدووە ﺋەو رێﻜﺨﺮاواﻧە رۆڵێﻜﯽ دﯾﺎر ﺑﺒﯿﻨﻦ ﻟە ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ وﺗە دواﻛەوﺗﻮوەﻛﺎﻧﺪا،
ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗــﯽ ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﺋــەم رێﻜﺨﺮاواﻧــە ﺑەﺋﺎﺳــﺎﻧﯽ دەﺗﻮاﻧﻦ ﺑﮕەﻧە ﺑەرﭘﺮﺳــە ﺑﺎﻛﺎﻧﯽ وﺗﺎﻧﯽ دواﻛەوﺗــﻮو ،زۆر ﺟﺎرﯾــﺶ ﺑەرﭘﺮﺳــەﻛﺎن وەك دەﻣڕاﺳــﺖ و ﮔەﯾەﻧەر ﺑــە ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ وﺗﯽ داﯾﻜﯽ رێﻜﺨﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛە ﻟــە ﻛﺎرﻣەﻧــﺪە ﺑﯿﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯿــﺎن دەڕواﻧﻦ ،ﺑﯚﯾە دەﺑﯿﻨﯿﻦ رێﻜﺨﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ،ﻛﺎرﺋﺎﺳــﺎﻧﯿﯽ ﺗەواوﯾــﺎن ﺑــﯚ دەﻛﺮێــﺖ ھەر ﻟە دەﺳﺘڕاﮔەﯾﺸــﺘﻦ ﺑــە زاﻧﯿــﺎری و ﭼﺎودێﺮﯾﻜﺮدﻧــﯽ داﻣــەزراوە ھەﺳﺘﯿﺎرەﻛﺎﻧﯽ وﺗﺎﻧﯽ ھەژار. ﻟەﻻﯾەﻛــﯽ ﺗــﺮەوە ڕێﻜﺨــﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ﻟــە ﻣﯿﺎﻧــەی ﭼﺎودێﺮﯾﻜﺮدﻧــﯽ ﭘﺮۆﺳــەی دۆﺧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣــﺮۆڤ و داﻣەزراوە ھەڵﺒﮋێــﺮدراو و ﻣﯿﺮﯾﯿەﻛﺎﻧــەوە، ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿﺎن ھەﯾە ﻟەﺳەر ﻻﯾەﻧﯽ ﭼﺎﻻﻛﻜــﺮدن و ﻛﺎراﺗﺮﻛﺮدﻧــﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﻣەدەﻧﯿﯽ ﺋەو وﺗﺎﻧەی ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎﻧــﯽ ﺗێــﺪا ﺋەﻧﺠﺎم دەدەن ،ﺗــﺎ ڕادەﯾەﻛﯿــﺶ دەﺑﻨە ﭘﺎڵﭙﺸﺘﯽ ﺑﯚ رێﻜﺨﺮاوە ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯿﯿە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿــەﻛﺎن ،ﺋەﻣــەش وای ﻛــﺮدووە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿﺎن ﻟەﺳــەر ﻛﯚﻣەڵﮕــەی ﻣەدەﻧــﯽ ھەﺑێﺖ، ﺗەﻧﺎﻧــەت ﻟــە ھەﻧﺪێــﻚ وت و
رێﻜﺨﺮاوەﻛﺎن ﺳەﺗﺎن ھەﻟﯽ ﻛﺎر و ﭘﺎرەﯾەﻛﯽ زۆرﯾﺎن ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑەﮔەڕ ﺧﺴﺘﻮوە
دۆﺧﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﺪا ﻟەڕێﮕەی ﺑەرﻧﺎﻣە ﺋﺎﻣﺎدەﻛﺮاوەﻛﺎﻧﯿﺎﻧــەوە ،دەﺗﻮاﻧــﻦ رێﻜﺨﺮاوە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎن ﺋﺎراﺳﺘە ﺑﻜــەن ﺑــﯚ ﭘﺮﺳــێﻜﯽ ﻣەدەﻧﯿﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ. ﺳــﻮودی ڕێﻜﺨــﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ﺑــﯚ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن؟ ڕێﻜﺨــﺮاوە ﻧێﻮدەوەڵەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ﭼەﻧﺪﯾﻦ ﺳــﻮودﯾﺎن ﺑە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﮔەﯾﺎﻧﺪووە ،ﻟەﻻﯾەﻧﯽ داراﯾﯿﯿــەوە ﭘﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆرﯾﺎن ھێﻨﺎوەﺗــە ھەرێــﻢ و ﺑەﻛﺎرﯾــﺎن ﺑــﺮدووە ،ﺑڕێﻜــﯽ ﻟــە ﺳــﺎﻧﯽ ﻧەوەﺗەﻛﺎﻧــﺪا وەك ﯾﺎرﻣەﺗــﯽ ﺑــﯚ ﻟێﻘەوﻣﺎوان و ھەژاران ﺑﻮو ،ﺑڕێﻜﯽ زۆرﯾﺸــﯽ ﻟــە ﺋﺎوەداﻧﻜﺮدﻧەوە و ﭘــڕۆژە ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزارﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ وەك ﺧﻮێﻨﺪﻧﮕە و ﺑﻨﻜەی ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ و ﻻﯾەﻧەﻛﺎﻧــﯽ ﺗــﺮدا ﺑــەﻛﺎر ﺑﺮا، ﺋەﻣە ﺟﮕەﻟەوەی ﺋەم رێﻜﺨﺮاواﻧە
ﺳەدان ھەﻟﯽ ﻛﺎرﯾﺎن ﻟە ھەرێﻤﺪا رەﺧﺴﺎﻧﺪووە .ﻟەﻻﯾەﻧﯽ ﭘﺮﺳەﻛﺎﻧﯽ )ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ ،ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﻣەدەﻧﯽ، دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗــﯽ ،ﭼﺎودێﺮﯾﻜﺮدﻧــﯽ ڕێﻜﺨــﺮاوە ھەڵﺒﮋاردﻧــەوە(، ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ورووژێﻨەری ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﺋەم ﭘﺮﺳــﺎﻧە ﺑﻮون، ھەروەھﺎ رێﻜﺨــﺮاوی ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯽ ﭘﺮﺳــێﻜﯽ ﻧﺎﻣﯚ ﺑﻮو ﻟــە ﻋێﺮاﻗﺪا و ھەرێﻤﯿﺶ وەك ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﻋێﺮاق، ﺑەم ڕێﻜﺨﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎن ھﺎﻧــﺪەر ﺑــﻮون ﺑــﯚ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ رێﻜﺨــﺮاوی ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯽ ﺧﯚﻣﺎڵﯽ، ﺋێﺴــﺘە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺧــﺎوەن ﯾﺎﺳــﺎﯾەﻛﯽ ﻧﻤﻮوﻧەﯾــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗە ﺑەﻛﺎری رێﻜﺨﺮاوە ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯿﯿەﻛﺎن و دەﯾﺎن رێﻜﺨﺮاوی ﭼﺎﻻك و ﻛﺎرای ھەﯾە .ڕێﻜﺨﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎن ﭼەﻧﺪﯾﻦ ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ﺳەرﻛەوﺗﻮوﯾﺎن ﮔﻮاﺳــﺘەوە ﺑﯚ ھەرێــﻢ ،ھەروەھﺎ ﺑﻮوﻧــە راھێﻨــەر و رەﺧﺴــﺎﻧﺪﻧﯽ
ﻛەﺷﯽ راھێﻨﺎن ﺑﯚ ﺳەدان ﭼﺎﻻﻛﯽ ﻛﯚﻣەڵــﯽ ﻣەدەﻧــﯽ ،ﺟﮕەﻟــەوە دروﺳــﺘﻜﺎری ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺑﻮون ﻟە ﻧێﻮان ﻛﯚﻣەڵﯽ ﻣەدەﻧﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و وﺗە ﭘێﺸﻜەوﺗﻮوەﻛﺎﻧﺪا. ﻟەﻻﯾەﻛــﯽ ﺗــﺮەوە ڕێﻜﺨــﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎن ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯿﯿەﻛﯽ ﺑــﺎش ﺑــﻮون ﺑــﯚ وەزارەت و داﻣــەزراوە ﺣﻜﻮوﻣﯿﯿــەﻛﺎن چ ﻟەﺳەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ راھێﻨﺎﻧﯽ ﺑەرﭘﺮس و ﻛﺎرﻣەﻧﺪاﻧﯽ داﻣەزراوەﻛﺎن ،ﯾﺎﺧﯚ ﭘێﺸﻜەﺷﻜﺮدﻧﯽ رێﻨﻮێﻨﯽ و راوێﮋی ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻟە ﭘﺮﺳــە ﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو داﻣەزراواﻧــەدا .ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﭘﺎرﺗە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن و ﻛﺎدرەﻛﺎﻧﯿــﺎن، ﺑێﺒــەش ﻧەﺑﻮون ﻟــەم ﺧﺰﻣەﺗەی ڕێﻜﺨﺮاوە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا. ﮔﺮﻧﮕە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە چ ﺷێﻮازێﻚ ﻟەﮔەڵ ڕێﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﺪا ﻣﺎﻣەڵە ﺑﻜﺎت؟ ﻟەﺑــﺎرەی ﺷــێﻮازی ﻣﺎﻣەڵەﻛﺮدن
ﺳﯚران ﻛﯚﯾﯽ :ﯾەﻛەﻣﯿﻦ ﺟﺎر ﻛﺎﻣﻜﺎران دەﻓﯿﺎن ھێﻨﺎﯾە ﻧﺎو ﻣﻮزﯾﻚ و ﮔﯚراﻧﯿﯽ ﻛﻮردی
ھﻮﻧەر
وﺷە /وﺷﯿﺎر ﺋەﺳﻮەد ﺳــﯚران ﻋەﺑﺪوﻟﺨﺎﻟــﻖ ﻛــە ﻟە ﻧﺎوەﻧﺪی ھﻮﻧەرﯾﺪا ﺑە ”ﺳــﯚران ﻛﯚﯾﯽ“ دەﻧﺎﺳﺮێﺘەوە ،ﻟە ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﻧﺎوە زۆر دﯾﺎرەﻛﺎﻧــﯽ دەﻓﮋەﻧــﯽ ﺋﺎﻣﺎژەی ﭘێ دەﻛﺮێﺖ ﻛە ﺧﺎوەﻧﯽ دەﯾﺎن ﺑەرھەﻣﯽ ھﻮﻧەرﯾﯿە ،ھﺎوﻛﺎت ﻟە ﺑﻮارەﻛەی ﺧﯚﯾﺪا ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾەﺗﯽ ﻟە ﺗەﻛﻨﯿﻜەﻛﺎﻧــﯽ دەف و دەﻓﮋەﻧﯽ وەك ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ ﺧــﯚی ﺑﻨﻮێﻨێ. ﺋێﻤەﯾﺶ ﻟە ”وﺷە“ ﭘێﻤﺎن ﺑﺎش ﺑﻮو ﻟە ﺑــﻮاری دەف و دەﻓﮋەﻧﯿﺪا ﺑﯿﺪوێﻨﯿــﻦ ،ﻟەﻻﯾــەك ﻟەﺑﺎرەی دەف و ﻟەﻻﯾەﺗﯽ ﺗﺮﯾﺸەوە ﺋﺎﻣﺎژە ﺑە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﺑﻜﺎت. ﺗﯚ دەﻣێﻜە دەف دەژەﻧﯿﺖ و ﯾەﻛێﻜﯽ ﻟە دەﻓﮋەﻧە دﯾﺎرەﻛﺎن ،ﻟە ﺗەﻛﻨﯿﻜەﻛﺎﻧﯽ دەﻓﺪا ،ﭼﯿﯽ ﻧﻮێﺖ ھێﻨﺎوەﺗە ﻧﺎو ﺋﺎﻣێﺮەﻛە و ﮔﯚراﻧﯿﯽ ﻛﻮردی؟ ﻟەﺑﺎرەی ﺗەﻛﻨﯿﻚ ﻟەﺳەر ﺋﺎﻣێﺮیدەف ،ﺗەﻛﻨﯿﻜــەﻛﺎن زۆرن، ﺑــەم ﺋەوەی ﺧــﯚم ﻛﺮدووﻣە، ﺳەرﺟەﻣﯿﺎن ﻟەﺳەر ﺷﺎﻧﯚ ﺑﻮوە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺷﺎﻧﯚﻛﺎﻧﯽ ﺋەوروﭘﺎ. ﭼﻮﻧﻜــە ﺗەﻛﻨﯿﻜــﯽ دەف زﯾﺎﺗﺮ ﻟەﺳەر ﺷﺎﻧﯚ دەردەﻛەوێﺖ و ھەر دەﻓﮋەﻧێــﻚ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚی ھەﯾــە .ﺗەﻛﻨﯿﻜەﻛﺎﻧﯽ دەف ھﯽ
ﺋەوە ﻧﯿﯿە ﺑــﺎس ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺋەوەی دەﻓﮋەن دەﯾەوێﺖ ،راﺳﺘەوﺧﯚی ﭘێﺸﻜەﺷــﯽ دەﻛﺎت ﻛە ﺑﯚ ﺧﯚم زۆرم ﻟەو ﺑﻮارەدا ﻛﺮدووە. ﻟــە ﻛﯚﻧــﺪا دەف زﯾﺎﺗــﺮ ﻟە ﺳــﺮووﺗە ﺋﺎﯾﻨﯿﯿەﻛﺎﻧــﺪا ﺑــەﻛﺎر دەھــﺎت و ﻛەﻣﺘﺮ دەﮔەﯾﺸــﺘە ﮔﯚراﻧﯽ .ﺋێﺴﺘە دەف ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾەﺗﯽ ﮔەﺷــەﯾەك ﺑە ﻣﻮزﯾﻜﯽ ﻛﻮردی ﺑﻜﺎت؟ ﺋەی ﺋەو ﮔەﺷەﯾە ﭼﯿﯿە؟ ﻟە ﻛﯚﻧــەوە دەف ﺋﺎﻣێﺮێﻚ ﺑﻮوەﻛە ﺑــە ﭘﯿﺮۆزی ﺗەﻣﺎﺷــﺎ ﻛﺮاوە، ﺋێﺴﺘەﯾﺶ ﻟەﻻی ﻣﻮﺳڵﻤﺎﻧەﻛﺎن ھەر ﺑە ﭘﯿﺮۆزی ﺗەﻣﺎﺷﺎ دەﻛﺮێﺖ. ﺑﯚ ﺋێﻤــەی ﻛﻮردﯾــﺶ ھەر ﺑەو ﺷــێﻮەﯾە ﺑﻮوە ﻛە ﻟەﻧﺎو ﺗەﻛێ و ﺧﺎﻧەﻗــﺎﻛﺎن و ﻟە ﺑﯚﻧەی ﻣەوﻟﻮود و ﻟە زﯾﻜﺮی ﺋﺎﯾﻨﯿﺪا ﺑەﻛﺎر ھﺎﺗﻮوە، ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﻣﯿﻠەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ وەك ﻓﺎرس ،ﺗﻮرك و ﻋەرەب ﺑەﻛﺎرﯾﺎن ھێﻨــﺎوە .ﺑەم دەﻓــﯽ ﻛﻮردی ﻟە ھەﻣــﻮو دەﻓەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺟﯿﺎﯾە، ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾــﯽ ﺧــﯚی ھەﯾە و ﺧﺎوەﻧﯽ دەﻧﮕێﻜﯽ زۆر ﺑە ﺳــﯚزە ﻛە ﺑــە زﻧﺠﯿﺮ رﯾﺰ ﻛــﺮاوە ،ﺑﯚﯾە ژەﻧﯿﻨﯿﺸﯽ ﺟﯿﺎوازە .ﺑەم ھێﻨﺎﻧﯽ دەف ﺑــﯚ ﻧﺎو ﻣﻮزﯾــﻚ و ﮔﯚراﻧﯿﯽ
ﻛــﻮردی ،ﻣێﮋووﯾەﻛــﯽ ﻛﯚﻧﯽ ﻧﯿﯿە و ﻟە ﺳــﺎﻧﯽ ﺣەﻓﺘﺎﻛﺎﻧەوە ھﺎوﺷــﺎﻧﯽ ﺋﺎﻣێﺮە ﻣﻮزﯾﻜﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮ ﺑــەﻛﺎر ھﺎﺗــﻮوە .ﺋەوﯾﺶ ﻟە رێﮕــەی ﮔﺮووﭘــﯽ ﻛﺎﻣﻜﺎراﻧەوە دەف ﺑﯚ ﮔﯚراﻧﯿﯿەﻛﺎن ﺑەﻛﺎر ھێﻨﺮا. ﻟەوە ﺑــەدواوە زۆرﺑەی ﮔﺮووپ و ﺗﯿﭙە ﻣﻮزﯾﻜﯿﯿــەﻛﺎن ﺑەﻛﺎرﯾﺎن ھێﻨﺎ ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﺋێﺴﺘە ﻟەﻧﺎو ﺗﯿﭙە ﺋﯚرﻛێﺴــﺘﺮاﻛﺎﻧﺪا دەف دەﺑﯿﻨﯿﻦ و رۆڵێﻜــﯽ زۆر ﺑــەرزی ھەﯾە. ﻣﻨﯿﺶ ﭼەﻧــﺪان ﺟــﺎر ﻟەﮔەڵ ﺋﯚرﻛێﺴﺘﺮای ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە دەف
ﺑﯚ ﺟﻮاﻧﺘﺮﻛﺮدﻧﯽ ﺑەرھەﻣەﻛﺎن ،دەف رۆڵ دەﺑﯿﻨێ ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﻟە ﺗﺎﻛﮋەﻧﯿﺪا ﺑەﺷــﺪارﯾﻢ ﻛــﺮدووە .ﺗەﻧﺎﻧەت ﻟەﮔەڵ ﺋــەو ﺗﯿﭙە و ﮔﺮووﭘەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ ،ﭼەﻧﺪان ﺟﺎر ﺑە ﺗﺎﻛﮋەﻧﯽ دەﻓﻢ ژەﻧﯿﻮە. زۆرﺟــﺎر دەﻓﮋەن ﻟە ﮔﯚراﻧﯽ ﯾﺎن ﻟەﻧــﺎو ﻛﯚﻧﺴــێﺮﺗەﻛﺎﻧﺪا ،ﺑە ﺗﺎﻛﮋەﻧــﯽ ﻧﻤﺎﯾــﺶ دەﻛﺎت .ﺋﺎﯾﺎ ﺋەو ﺗﺎﻛﮋەﻧﯿﯿــە ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺗەﻛﻨﯿﻜﯽ ھﻮﻧەرﯾﯿە ﯾﺎن ﭘەﯾﺎم و ﭼﯿﺮۆﻛێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺧﯚی ھەﯾە؟ ﺋەی ﺧﯚت ﺋەوەت ﻛﺮدووە؟ دەف ﺋﺎﻣێﺮێﻜــﯽ رﯾﺘﻤﯿﯿــە،ھەروەھــﺎ ﻟــە ﮔﺮووﭘــە ﺳــﻮﻧەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا ﭘێﮕــەی
ﺳــەرەﻛﯿﯽ ھەﯾــە ،وەك ﻟــە ﺗﯿﭙــە ﺋﯚرﻛێﺴﺘﺮاﻛﺎﻧﯿﺸــﺪا ﺑــە ھەﻣﺎن ﺷــێﻮە ،ﺑﯚﯾە دەﺑﯿﻨﯽ ﺑﯚ ﺟﻮاﻧﺘﺮﻛﺮدﻧــﯽ ﺑەرھەﻣــەﻛﺎن، دەف رۆڵ دەﺑﯿﻨێ ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﻟە ﺗﺎﻛﮋەﻧﯿﺪا ،واﺗــە دەف ﺋﺎﻣێﺮێﻜﯽ ﺳﯚڵﯿﺴــﺘە وەك ﺋﺎﻣێﺮەﻛﺎﻧــﯽ ﺗــﺮ و زۆر ﺑــە ﺧێﺮاﯾﯽ ﺳــەرﻧﺞ رادەﻛێﺸێ و ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ دەﺑێﺖ ﺑﯚ ﺳەر ﺑﯿﻨەر و ﺑﯿﺴەر .ﺑﯚ ﻣﻨﯿﺶ ﺑە ھەﻣﺎن ﺷــێﻮە ﭼەﻧــﺪان ﺟﺎر ﻟــە ﺗﺎﻛﮋەﻧﯿﺪا رۆڵــﻢ ھەﺑﻮوە چ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و چ ﻟــە وﺗﺎﻧﯽ دەرەوە ،ﺑێﮕﻮﻣــﺎن ﻟــە رێﮕەی دەﻓەوە ﭘەﯾﺎﻣﯽ ﺧﯚم ﮔەﯾﺎﻧﺪووە. دەﻓــﮋەن دەﺗﻮاﻧــێ ﺋــەوەی ﻟە
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
دەﻓﮋەن دەﺗﻮاﻧێ ﺋەوەی ﻟە دەرووﻧﯽ ﺧﯚﯾﺪاﯾە ﺧﺎڵﯽ ﺑﻜﺎﺗەوە
دەرووﻧﯽ ﺧﯚﯾﺪا ھەﯾە ،ﻟە رێﮕەی دەﻓەﻛەﯾەوە ﺧﺎڵــﯽ ﺑﻜﺎﺗەوە ﻛە ﺋەﻣەﯾﺎن ﭘەﯾﺎﻣەﻛەﯾە. ﭘێﺸﺘﺮ ﻣﻦ دﯾﻤﺎﻧەم ﻟەﮔەڵ ﺗﯚدا ﺳــﺎز داوە ،ﻟە ﺑﯿﺮﻣە ﺑﺎﺳﯽ ﺋــەوەت دەﻛﺮد ﻛە ﺳــﻮودت ﻟە ﭼەﻧــﺪ دەﻓﮋەﻧێﻜــﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ وەرﮔﺮﺗﻮوە ﺑﯚ ﻓێﺮﺑﻮون .ﺋﺎﯾﺎ ﺋێﺴﺘە ﻛە ﺧﯚت ﻟەو ﺑﻮارەدا ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی، ﭼەﻧﺪ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﺖ دروﺳﺖ ﻛﺮدووە؟ ﻣﻦ ﺑەر ﻟە دەف ،ﻟە ﻣﻨﺪاڵﯿﯿەوەرﯾﺘﻤەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮم ژەﻧﯿــﻮە ،ﺑەم ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1993ەوە دەﺳــﺘﻢ ﺑە دەﻓﮋەﻧﯽ ﻛﺮد .ﻟە ﺳەرەﺗﺎﯾﺸــەوە ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎم ﻧەﺑﻮو ﺗﺎ دەﺳﺘﻢ ﺑﮕﺮێﺖ و ﻓێﺮم ﺑﻜﺎت ،ﭼﻮﻧﻜە ﻣێﮋووی ﻟە ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن زۆر ﻧﯿﯿە و ﺑﯚ ﯾەﻛــەم ﺟﺎرﯾﺶ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ ﺑەھﺠەت ﯾەﺣﯿﺎ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1987- 1988ﺑﯚ ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑەﻛﺎری ھێﻨﺎ، ﭘﺎﺷﺎن ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪاﻧﯽ ﺗﺮ ﺑەﻛﺎرﯾﺎن
ﺳــﯚران ﻛﯚﯾﯽ ﻟە 1975ﻟە ﻛﯚﯾە ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮوە ،ﻟە ﺳــﺎﻧﯽ ھەﺷﺘﺎﻛﺎﻧەوە ﻛە ﻣﻨﺪاڵ ﺑﻮوە ،ﻟەﮔەڵ ﺗﯿﭙﯽ ﻣﻮزﯾﻜﯽ ﺑﺎواﺟﯽ ﺑە ﺋﺎﻣێﺮی رﯾﺘﻢ ﺑەﺷــﺪار ﺑﻮوە ،ﻟە زۆرﺑەی ﮔﺮووﭘە ﻣﻮزﯾﻜﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺋەﻧﺪام ﺑﻮوە و ﻛﯚﺗﺎﯾﺎن ﮔﺮووﭘﯽ ”ﻧﺎﻟﯽ“ ﺑﻮو و ﻟە دەﯾﺎن ﻛﯚﻧﺴێﺮت و ﻛﻠﯿﭙەﻛﺎﻧﺪا رۆڵﯽ ﺳــەرەﻛﯽ ھەﺑﻮوە و ﻛﻠﯿﭙﯿﻜﯿﺸــﯽ ﺑەﻧﺎوی ”ﺑﺎراﻧە“ ﺑو ﻛﺮدووەوە .ﻟە ﭼەﻧﺪان ﻓێﺴــﺘﯿﭭﺎڵﯽ زۆر ﮔەورەی ﺋەوروﭘﺎ و ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﻟە ﻧەروﯾﺞ ﺑەﺷﺪارﯾﯽ ﻛﺮدووە
ﻗﺎدر ﺋەﺳﻌەد :ﺋێﻤەی ﻛﻮرد ﻟە ﻛﺎری دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﭬﯿﺪﯾﯚ ﻛﻠﯿﭗ ﺗﺎزەﯾﻦ
ﻣﻦ ﻋﺎﺷﻘﻢ و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧەش ﮔﯚراﻧﯽ دەڵێﻢ وﺷە /ھەورﯾﻦ ﻧەﺟﺎت دوای ﻣﺎوەﯾەﻛــﯽ زۆر ﻟــە ﺑــێ دەﻧﮕﯿــﯽ ﻛﺎری ھﻮﻧــەری و دوورەﭘەرێﺰی ﻟە ﻣﯿﺪﯾﺎﻛﺎن ،ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪی دوورە وت ﻗﺎدر ﺋەﺳﻌەد، ﻟــە دەرﻓەﺗێﻜــﺪا وەﻣﯽ ﭘﺮﺳــﯿﺎرێﻜﯽ ﭼەﻧــﺪ ”وﺷــە“ دەداﺗەوە و ﺑﺎﺳﯽ ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی و ھﯚی دوورﯾﯿەﻛەﯾﺸــﯽ روون دەﻛﺎﺗــەوە .ﻟەم دﯾﻤﺎﻧەﯾەدا ﺋەﺳــﻌەد ﺑﺎﺳــﯽ ﻋەﺷﻖ و ﺳــەرﻛەوﺗﻨﯽ ﮔﯚراﻧــﯽ و راﮔەﯾﺎﻧــﺪن و ﭼەﻧــﺪ ﭘﺮﺳێﻜﯽ ﺗﺮ دەﻛﺎت.
ھﻮﻧەری ﮔﯚراﻧﯽ ﻛﻮردی ﺑــەزۆر ﻗﯚﻧﺎﻏــﺪا ﺗێﭙەڕﯾﻮە، ﺑەرای ﺗﯚ ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ﺋەﻣڕۆی ﮔﯚراﻧﯿــﯽ ﻛــﻮردی ﻟــە چ ﺋﺎﺳﺘێﻜﺪاﯾە؟ ﺋەﻣــڕۆی ھﻮﻧەری ﻛﻮردیﻟە ﺋﺎﺳــﺘێﻜﯽ زۆر ﺑﺎﺷــﺪاﯾە ﺑە ﺑەراورد ﻟەﮔــەڵ ڕاﺑﺮدوو، ﺑەم ﺋــەوە ﻧﺎﮔەﯾەﻧێﺖ ﺋێﻤە ﺑڵێﯿﻦ ﺋەوە ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﺳﺘە،
ھێﻨﺎ .ﺑﯚ ﻣﻨﯿﺶ ﻛﺎﺗێﻚ ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ ورﯾــﺎ ﺋەﺣﻤەد ﮔﺮووﭘــﯽ ”زﯾڕ و ﺑەم“ی داﻣەزراﻧﺪ ،ﺑﯚ ﯾەﻛەم ﺟﺎر ﻟەو ﮔﺮووﭘە ﺑە دەﻓﮋەﻧﯽ ﺑەﺷﺪارﯾﻢ ﻛﺮد .ھﺎوﻛﺎت ﻟە ﺳــەرەﺗﺎدا زۆر ﺳەرﺳــﺎﻣﯽ ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪ ﺑﯿﮋەن ﻛﺎﻣﻜﺎر ﺑﻮوم ﻛە دەﻓﮋەﻧێﻜﯽ زۆر ﻛﺎراﻣەﯾە و ﻣﻦ ﻟەوەوە ﻓێﺮ ﺑﻮوم ﭼﯚن دەف ﺑﮕﺮﻣە دەﺳــﺖ ،ﺑﯚﯾە ﻣﻦ ﺑە ﮔﻮێﮕﺮﺗﻦ و ﺑﯿﻨﯿﻨﯽ ”ﺳﯽ دی“ﯾەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺎﻣﻜﺎران ﺧﯚﻣﻢ ﻓێﺮ ﻛﺮدووە .ﺑــﯚ ﻓێﺮﻛﺮدﻧﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯽ ﺗﺮ ،ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﺧﻮﻟﻢ ﻧەﻛﺮدووەﺗەوە ﺗــﺎ ﺑڵێﻢ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﻢ ھەﺑــﻮوە ،ﺑەم ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ زۆر ﻛەﺳــﻢ ﻛﺮدووە ﻛە وﯾﺴــﺘﻮوﯾﺎﻧە ﻓێﺮی ﺋﺎﻣێﺮەﻛە ﺑﻦ .ھﺎوﻛﺎت ھﯿــﻮا دەﺧﻮازم ﻟە داھﺎﺗﻮودا ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺧﻮﻟێﻚ ﺑﻜەﻣەوە و ژﻣﺎرەﯾەك ﻗﻮﺗﺎﺑﯽ ﭘێ ﺑﮕەﯾەﻧﻢ، ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑــﯚ داھﺎﺗﻮو ﮔﺮووﭘێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە دەف دروﺳﺖ ﺑﻜەم.
ﭘﺮۆﻓﺎﯾﻞ
ﺑەڵﻜــﻮ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﻤﺎن ﺑــە ھەوڵﯽ ﺟﻮاﻧﺘــﺮ و داھێﻨﺎﻧﯽ ﺗﺮ ھەﯾــە ،ھەﻧﺪێﻚ ﺟﺎرﯾﺶ ﻟەﻣﻼ و ﺋەوﻻ ھەﻧﺪێﻚ ﻛﺎری ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺘە و ھەﻧﺪێﻚ دەﻧﮕﯽ ﻧەﺷــﺎز ﺑــەر ﮔﻮێﭽﻜەﻣــﺎن دەﻛەوێــﺖ ،ﺑــەم ﮔﻮﻣﺎن ﻟەوەدا ﻧﯿﯿە ﺋەواﻧە ﺗەﻣەﻧێﻜﯽ ﻛﻮرﺗﯿــﺎن دەﺑێﺖ ﻟە ﻛﺎرواﻧﯽ ﺋەم ڕێﮕەﯾەدا.
دﯾﺰاﯾﻦ :ﺋﺎﻛﺎر ﺟەﻟﯿﻞ
ﺑــەڕای ﺗــﯚ ﻣەرﺟــﯽ ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﮔﯚراﻧﯿﯿەﻛــﯽ ﺳەرﻛەوﺗﻮو ﭼﯿﯿە؟ ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺋەﻣڕۆ زﯾﺎﺗﺮ ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ ﺑەﻛﻠﯿﭗ دەدرێــﺖ ،ﺋــەم ﺗەﻧﮕﮋەﯾە ﺑﯚﭼﯽ دەﮔەڕێﻨﯿﺘەوە؟ ﻣەرﺟﯽ ﺳەرەﻛﯽ زۆرن ﺑﯚﺋــەوەی ﺑەرھەﻣێﻜﯽ ﮔﯚراﻧﯽ ﺑە ﺳــەرﻛەوﺗﻮوﯾﯽ ﻟە داﯾﻚ ﺑێــﺖ ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧــە دەﻧﮕێﻜﯽ
ﺧــﯚش و ﺗﯚﻧێﻜــﯽ ﺧﺎوێــﻦ و ﺋەداﯾەﻛــﯽ ﺟــﻮان ،ﺟﮕــە ﻟە ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺗێﻜﺴــﺘێﻜﯽ ﺟﻮان و ﺋﺎوازێﻜﯽ ﺑــﺎش و ﺋﺎﻣﺎدەﻛﺮدن و داﺑەﺷــﻜﺮدﻧێﻜﯽ ﺋەﻛﺎدﯾﻤﯽ و زاﻧﺴﺘﯿﯿﺎﻧە ،ھەروەھﺎ ﮔﺮووﭘێﻜﯽ ﻣﻮزﯾﻜﯽ ﺷﺎرەزا ،ﺋەواﻧە ھەﻣﻮوی ﻣەرﺟــﻦ ﺑــﯚ ﮔﯚراﻧﯿﯿەﻛــﯽ ﺳەرﻛەوﺗﻮو. ﺑﯚ ﺑەﺷﯽ دووەﻣﯽ ﭘﺮﺳﯿﺎرەﻛەﺗﺎن ﺑەڵﯽ ﺋەﻣــڕۆ ﻟە ھەﻣــﻮو دﻧﯿﺎدا ﮔﺮﻧﮕﯿﯿەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑە ﭬﯿﺪﯾﯚ ﻛﻠﯿــﭗ دەدرێــﺖ ،ﺋێﻤــەی ﻛﻮردﯾﺶ دەﺑێﺖ ﻟەم ھەﻧﮕﺎواﻧە ﺑــە ﭘــﺎش ﻧەﻛەوﯾﻦ ﻛــە ﺋێﻤە ﺗﺎزەﯾﻦ ﻟە ﻛﺎری دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﭬﯿﺪﯾﯚ ﻛﻠﯿﭗ ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟە زۆرﺑەی وﺗــﺎن ﺑﻮدﺟــەی ﺗﺎﯾﺒەت ﺑەم ھﻮﻧــەرە ﺗەرﺧــﺎن دەﻛﺮێــﺖ و وەك ﭘﯿﺸەﺳــﺎزﯾﯿەك ﭼﺎوی ﻟێ دەﻛﺮێــﺖ ،ڕەﻧﮕــە ﻛﻠﯿﭙێــﻚ ﺑە دەﯾﺎن ھەزار دۆﻻری ﻟێ ﺳەرف ﺑﻜﺮێﺖ ،ﻛە ﺑــﺎس ﻟە ﺗەﻧﮕﮋەﯾﺶ دەﻛەﯾﺖ ،ﻣﻦ ھﯿــﭻ ﺗەﻧﮕﮋەﯾەك
ﻧﺎﺑﯿﻨــﻢ و زۆرم ﻻ ﺳــەﯾﺮە ﺋێﻮە ﺑﻮوﻧﯽ ﭬﯿﺪﯾﯚ ﻛﻠﯿــﭗ ﺑە ﺗەﻧﮕﮋە ﺑﺰاﻧــﻦ ،ﺋەوە ﻟە ﻛﺎﺗێــﺪا ﺋێﻤە ﻟە ﺳەرەﺗﺎی دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﺪاﯾﻦ ﻟەم ﺑــﻮارەدا و ھەﻧﮕﺎوەﻛﺎﻧﻤــﺎن زۆر ﻻوازن ،ﭼﯽ ﻟە ﺑﻮاری ﺷﺎرەزاﯾﯽ ﭘﺴــﭙﯚڕی ،ﭼــﯽ ﻟــە ﺑــﻮاری ﺗەرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﯽ ﺳەرﻣﺎﯾە ،ﺋەواﻧەی ﺋەﻧﺠﺎﻣﯿــﺶ دەدرێﻦ ،ﻟەﺳــەر ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺗﺎﻛەﻛەﺳــﯽ ﺗێﻨﺎﭘەڕێﺖ، ھێﺸﺘﺎ زۆرﻣﺎن ﻣﺎوە. ﺑﯚﭼﯽ ﻣﺎوەﯾەﻛە ﺑێ دەﻧﮕﯽ و ﭼﯿﺖ ﻟە ھەﮔﺒەداﯾە؟ ڕاﺳﺘە ﻣﺎوﯾەﻛە ﺑێ دەﻧﮕﻢ ،ﺑەمﺋەم ﺑێ دەﻧﮕﯿﯿەم ﮔﻮزارﺷﺖ ﻟەوە دەﻛﺎت ﺑە ﻛﺎرێﻜﯽ ھﻮﻧەرﯾﯽ ﻧﻮێ ﺧەرﯾﻜﻢ ،ﻟە داھﺎﺗﻮوﯾەﻛﯽ ﻧﺰﯾﻜﺪا ﺑەرھەﻣﯽ ﺗﺎزەم دەﺑێﺖ ﻛە ھەﻣﻮو ﻛﺎرەﻛﺎﻧﻢ ﺗەواو ﻛــﺮدووە ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺋەوە ﻣﺎوە ﻟەﮔــەڵ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەك ﮔﺮێﺒەﺳﺖ ﺑﻜەم. ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪ ﺑــﯚ ﺋــەوەی ﺑەﮔڕوﺗﯿﻨــەوە ﮔﯚراﻧﯽ ﺑﭽڕێﺖ، ﻣەرﺟە ﻋﺎﺷﻖ ﺑێﺖ؟
araakar4@gmail.com
دەﺑێﺖ ﺑﭙﺮﺳــﯿﻦ ﻛﺎﻣە ﻋەﺷﻖ،ﺋﺎﺧﺮ ﻋەﺷــﻖ ﭘەﻟﻮﭘــﯚی زۆرن، دەﺑێﺖ ﺑﺰاﻧﯿﻦ ﺑــﺎس ﻟە ﻛﺎﻣﯿﺎن دەﻛەﯾــﻦ ،ﺑﯚ ﺋــەوەی ﺑﺘەوێﺖ ﮔﯚراﻧﯿﯿەﻛــﯽ ﻋﺎﺷــﻘﺎﻧە و ﭘڕ ﻟە ڕۆﻣﺎﻧﺴــﯿﯽ ﺑﭽــڕی ،ﺑێﮕﻮﻣﺎن دەﺑێــﺖ ﺧﯚت ﻟــەم ﺋەزﻣﻮوﻧەدا ﺷــﺎرەزاﯾﯿﺖ ھەﺑێــﺖ ،ﺋەﮔــەر ﺑﺘەوێــﺖ ﮔﯚراﻧﯿﯿەﻛــەت زۆر ﻛﺎرﯾﮕەر ﺑێﺖ ،ﺋەوە ﺑﺎﺷــﺘﺮ واﯾە ﻛەﺳــﯽ ﮔﯚراﻧﯿﺒێﮋ ﺑەردەوام ﻟە ﻧێﻮ ﺋــەم ﻋەﺷــﻘەدا ﺗﻮاﺑێﺘەوە، وەك ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەك ﻟــە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەی ﻋەﺷــﻘﺪا ﮔﻮێ ﻟە واﻧەی ﻋەﺷﻖ ﺑﮕﺮێــﺖ ،ھەروەھــﺎ ﻟەﻻﯾەﻧــﯽ ﭘﺮاﻛﺘﯿﻜﯿﺶ ﺑەردەواﻣﯿﯽ ھەﺑێﺖ. ﻣﻦ ﻟەم رواﻧﮕەوە ﺑەڵێ ﻋﺎﺷﻘﻢ و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧەش ﮔﯚراﻧﯽ دەڵێﻢ. ﺋﺎﯾــﺎ راﮔەﯾﺎﻧﺪن ﺗــﺎ ﭼەﻧﺪ ﮔﺮﯾﻨﮕــە ﺑــﯚ ﺳــەرﻛەوﺗﻨﯽ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ؟ ﺑێﮕﻮﻣﺎن ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪن ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽڕاﺳــﺘەوﺧﯚی دەﺑێﺖ ﻟەﺳــەر ژﯾﺎن و ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ ،ﺑە ﻣەرﺟێﻚ ﺑە ﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﺑﺎﺑەﺗﯿﯿﺎﻧە و زاﻧﺴﺘﯽ و ﺋەﻛﺎدﯾﻤﯿﯿﺎﻧە ﻣﺎﻣەڵە ﻟەﮔەڵ ھﻮﻧەرەﻛەﯾﺪا ﺑﻜﺮێﺖ، ﻻﯾەﻧــە ﺑــﺎش و ﺧەراﭘەﻛﺎﻧــﯽ دەﺳﺘﻨﯿﺸــﺎن ﺑﻜﺮێﺖ ،ھەروەھﺎ ﻛەﺳﺎﻧێﻜﻤﺎن ھەﺑێﺖ ﭘﺴﭙﯚڕ ﺑﻦ ﻟە ﺑﻮاری ڕەﺧﻨە و ھەڵﺴەﻧﮕﺎﻧﺪﻧﯽ ﻛﺎرەﻛﺎن و زۆر ﺑە وﯾﮋداﻧﺎﻧە ﺑﺎس ﻟە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪان ﺑﻜەن و ﺑە دواداﭼﻮوﻧﯿﺎن ھەﺑێﺖ.
ﺑﯚ ﭘەﯾﻮەﻧﺪی:
ھەڵەﭼﻦ :وﺷﻴﺎر ﺋەﺳﻮەد ﭼﺎپ :ﭼﺎﭘﺨﺎﻧەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن 07701573407
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
19
داﺑەﺷﻜﺮدن :ﺑﻼڤ ﭘەﯾﻚ ،ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ /ﺑﺮاﯾەﺗﯽ ،ھەوﻟێﺮ
0964(0)7502376262 0964(0)7502386262
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
20 www.wishe.net
ﻟە ﻣﺎڵﭙەڕی وﺷە ﺋﺎﮔﺎداری ﻧﻮێﺘﺮﯾﻦ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎن ﺑە
ژﻣﺎرە ) ، (151ﭼﻮارﺷەم2016/ 8/ 17 ،
ﻣﻦ ﻋﺎﺷﻘﻢ و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧەش ﮔﯚراﻧﯽ دەڵێﻢ 19
ﺑەدران ﺋەﺣﻤەد ﺣەﺑﯿﺐ
ﭼەﻧﺪێــﻚ ﺷــەڕی ﮔﺮﺗﻨــەوەی ﻣﻮوﺳڵ ﻧێﺰﯾﻜﺘﺮ دەﺑێﺘەوە ،ﺗﺮس و دڵەڕاوﻛــە ﻟە داھﺎﺗــﻮو زﯾﺎﺗﺮ ﭘەرەدەﮔﺮن .ﺋــەم ﭘەرەﮔﺮﺗﻨەی ﺗــﺮس و دڵەڕاوﻛە ﻟــە داھﺎﺗﻮو، ﻟــەوەوە ﺳــەرﭼﺎوە دەﮔــﺮێ ﺳــێ ﻻﯾەﻧــﯽ ﺟﯿــﺎواز )ﺑە ﻻی ﻛەﻣەوە ﺳێ ﻻﯾەن( ﻟەم ﺷەڕەدا ﺑەﺷــﺪارن و ھــەر ﯾەﻛــەش ﺑە ﺋەﺟێﻨــﺪای ﺧﯚی ،ﻛــە ﺟﯿﺎواز ﺑﮕﺮە ﻧﺎﻛﯚﻛــە ﻟەﮔەڵ ﺋەﺟێﻨﺪای دووەﻛەی ﺗــﺮدا .ﻻﯾەﻧﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ دەﯾــەوێ ﺋــەو ﻧﺎوﭼەﯾﻠەی ،ﻛە ھﯚﻧﯿﻨەوەی دەوڵەﺗﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﻟە ﺣﻮزەﯾﺮاﻧﯽ 2014ﺑەدواوە دای ﺑڕﯾﻦ ،ﺑﮕێڕێﺘەوە ژێﺮ ﺳەروەرﯾﯽ ﺧــﯚی .ﺑەﻏﺪا ﺋەﻣە ﺑــە ﻣﺎﻓێﻜﯽ رەوا دەﺑﯿﻨــێ و راﺳــﺘﯿﺶ دەﻛﺎ ﻟەﺑەرﺋــەوەی ﻋێــﺮاق ھێﺸــﺘە ﻋێﺮاﻗە و ﻟە رووی ﺗﯿﯚرﯾﯿەوە ھﯿﭻ رووی ﻧەداوە .ﺑێ ﻟەﻣە ،دەﯾەوێ ﺳــﻨﻮورێﻚ ﺑﯚ ﺋەو ھەڕەﺷــەﯾە داﺑﻨــێ ،ﻛــە ﺋــەم ﻧﺎوﭼەﯾﻠە ﺑﯚ ﺑەﻏﺪای ﭘﺎﯾەﺗەﺧﺘﯽ ﭘێﻚ دەھێﻨﻦ. ﺋەو ﻛﺮدەوە ﺗﯿﺮۆرﯾﯿﺎﻧەی ﻣﺎوەی دە ﺳــﺎڵە )ﻟــە 2006ەوە( ﻟــەم ﻧﺎوﭼەﯾﻠەوە ھەڵﺪەﻗﻮڵێﻦ ،ﻻﺷەی ﺑەﻏﺪاﯾﺎن ﺋەﻧﺠﻦ ﺋەﻧﺠﻦ ﻛﺮدووە.
ﻧــەك ھەر ﺑەرژەوەﻧﺪﯾــﯽ ﺑەﻏﺪا، ﺑەرژەوەﻧﺪﯾــﯽ ﻧﺎودەوڵەﺗﯿــﺶ وای دەوێ ﺋــەم ﻧﺎوﭼەﯾﻠــە ،ﻛە ﻟە ﺷــەڕی رووﺧﺎﻧﺪﻧﯽ رێﮋﯾﻤﯽ ﺳــەدام ﺣﻮﺳــێﻨەوە ﻟە 2003 ﺑﻮوﻧەﺗــە ﻣەﻛﯚی ﺗﯿــﺮۆر ،ﭼﯽ ﺗﺮ ﻣەﻛــﯚی ﺗﯿــﺮۆر ﻧەﻣێﻨﻦ .ﺑﯚ ﻛﯚﻣەڵﮕــەی ﻧﺎودەوڵەﺗﯽ رووﻧە، ﺑەﺑــێ دەﺳــەﺗێﻜﯽ ﺑەھێﺰ ﻟە ﺑەﻏﺪا ،ﻧﺎﺷێ ژﯾﺎﻧێﻜﯽ ﺋەرێﻨﯽ ﻟەو ﻧﺎوﭼەﯾﻠەدا زاڵ ﺑﺒێﺘەوە. ھەرﭼﯽ ﺳــﻮﻧەﯾە ﺋەﺟێﻨﺪاﯾەﻛﯽ ﺗــەواو ﭘێﭽەواﻧە ﻟــە ﺋەﺟێﻨﺪای ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێﺮاﻗﯿــﺎن ھەﯾە. ﻟــەم ﺋەﺟێﻨﺪاﯾــەی ﺋەواﻧــﺪا، ﺑەﻏــﺪا ﻧﺎوەﻧﺪی دەﺳــەﺗێﻜﯽ ﺷﯿﻌەﻣەزەوی ﺳــەر ﺑە ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﺋێﺮاﻧــە ،ﺋەﻣــەش راﺳــﺘﯿﯿەﻛە ﻛــەس ﻻرﯾﯽ ﻟێ ﻧﯿﯿە .ﺋەوان دەزاﻧﻦ ﻣﺎﻧەوە ﻟە ژێﺮ دەﺳەﺗﯽ ﺑەﻏﺪاﯾەﻛﯽ وادا ،ﺋەو رۆڵە ﺑﺰێﻮەﯾﺎن ﻟێ وەردەﮔﺮێﺘەوە، ﻛە ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺷﺎﻧﺒەﺷﺎﻧﯽ ﻋەرەﺑﯽ ﺳــﻮﻧەی وﺗەﯾﻠﯽ ﻋەرەﺑﯿﺪا ﻟە ﮔﺸــﺖ ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯿﺪا ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﻟــە رووﺑەڕﺑﻮوﻧەوەی ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﻓﺮەواﻧﯿﻜﺎراﻧــەی ﻛﯚﻣــﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﺪا ،ﺑﯿﺒﯿﻨﻦ.
Wishe Heftenameyekî sîyasî giştîye
ﺧﺎوەن ﺋﯿﻤﺘﯿﺎز و ﺳەرﻧﻮوﺳەر :ﺳەرﺑﺎز ﺳﺎڵﺢ
sarbaz25@yahoo.com 07502376262
wishe@wishe.net
دەﻓﮋەن دەﺗﻮاﻧێ ﺋەوەی ﻟە دەرووﻧﯽ ﺧﯚﯾﺪاﯾە ﺧﺎڵﯽ ﺑﻜﺎﺗەوە
ﻛﻮردﺳﺘﺎن ــ ھەوﻟێﺮ
19
ﻛﻮرد ﭼﯚن دەﺳﻜەوت ﺑﭙﺎرێﺰێ ﻟەﺑەرﺋەﻣــە ﺋەوان ﻧــەك ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ژێﺮدەﺳــﺘەی ﺑەﻏﺪاﯾەﻛﯽ وا ﺑﻦ ﯾﺎن ﻟە ﺗەﻛﯿــﺪا ھەڵﺒﻜەن ،ﺑﮕﺮە ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺑﯚ ﯾەك ﺳــﺎﺗﯿﺶ ﻟە ﺷەڕ و ﮔێﭽــەڵ ﭘێــﯽ ،ﺧﺎﻓــڵ ﺑﺒﻦ. ﺑﯿﺎﻧﻮوێﻜــﯽ ﺗﺮ ،ﺋەو ﺳــەروەت و ﺳــﺎﻣﺎﻧە زەوەﻧﺪەﯾــە ،ﻛــە ﻟە ﻧﺎوﭼەﯾﻠﯽ ﺋەواﻧــﺪا ھەﯾە :ﻧەوت ﻛﺒﺮﯾﺖ ﻓﯚﺳــﻔﺎت ﺗــﺎ دەﮔﺎت ﺑە ﺳــﺎﻣﺎﻧﯽ ﺋﺎوی ،ﻛــە ﺑﺮێﺘﯿﯿە ﻟە زێــﯽ دﯾﺠﻠە ﺑە ھەﻣــﻮو ﭘڕۆژە و ﺋﺎوﺑەﻧﺪێﻜــﯽ ﺳــەرﯾەوە ،دەڵێﻦ داھﺎﺗﯽ ھەﻣﻮوی ﺑﯚ ﺷەڕی ﺑەﺷﺎر ﺋەﺳەد و ﺷەڕی ﺣﻮوﺳﯽ رۆﯾﯿﻮە، ﻛە ﺋەم ﺷــەڕاﻧە ھﺎوﻣەزەوەﯾﻠﯽ ﺋەواﻧﯿــﺎن ﻛــﺮدووە ﺑــە ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ، راﺳﺘﯿﺶ دەﻛەن. ﺑــەﻻی زۆرەوە ،ﺳــﻮﻧە ﻟــە راﭘەڕاﻧﺪﻧﯽ ﺋەﺟێﻨــﺪای ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ﺳەرﻛەوﺗﻦ ﺑە دەﺳــﺖ دێﻨﻦ و ﺑەﻏﺪا ﻧﺎﭼﺎر دەﻛەن ﺑە ﺳﯿﺴﺘەﻣﯽ ﻓﯿﺪراڵــﯽ ﻗﺎﯾﻞ ﺑﺒێ .ﺳــەرەﺗﺎی ﺋەم ﻗﺎﯾﻠﺒﻮوﻧەش ﻟەم رۆژاﻧەدا ﻟە ﺋﺎﺧﺎوﺗﻨێﻜﯽ ﺣەﯾــﺪەر ﻋەﺑﺎدﯾﯽ ﺳەرۆك وەزﯾﺮەﯾﻠﺪا دەرﻛەوت ،ﻛە وﺗﯽ دوای وەرﮔﺮﺗﻨەوەی ﻣﻮوﺳڵ ﻣﺎﻓــﯽ ھەرێﻤێﻜــﯽ ﻓﯿﺪراڵﯿﺎن ﭘــێ دەدەﯾﻦ .ﺑــەم ﺋﺎﺧﯚ ﺋەﻣە
ﻛێﺸــەی ﻧێﻮاﻧﯿﺎن دەﺑڕێﻨێﺘەوە؟ ﻧەﺧێﺮ ،ﻧەك ﺗەﻧﯿــﺎ ﻟەﺑەرﺋەوەی ﻧﺎوﭼەﯾﻠــﯽ ﺗێﻜەڵ ﻟە ﺳــﻮﻧە و ﺷﯿﻌە ،ﻟە ﻣﻮوﺳــڵەوە ﺗﺎ ﺑەﺳﺮە، ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻧێﻮاﻧﯿﺎن ھەﯾﺴــﺎو ﺑە ﺷێﻮەی رۆژاﻧە دەھێڵێﺘەوە ،ﺑﮕﺮە ھﯚی ﺳــەرەﻛﯽ ﻟە ھێﺸﺘﻨەوەی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻧێﻮاﻧﯿﺎن ﺑە ھەﯾﺴﺎوی ﺋــەوە دەﺑێ ،ﻛــە ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧەوەی ﺳﻮﻧە ﻟە ﻋێﺮاق وەك ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧەوەی ﻛــﻮرد ﻧﺎﺑێ .ﻛــﻮرد ﺑﯚ ﭘﺸــﺖ ﺗێﻜﺮدن ﺟﯿﺎ دەﺑﻨەوە ﻟێﯽ ،ﺳﻮﻧە ﺑﯚ ﺑەرەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧەوەی .ﺳــﻮﻧە ﺑە درێﮋای ﺋەو ﺳــﻨﻮورەی ﻟەﮔەڵ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ھەﯾــە رۆژاﻧــە رووﺑــەڕووی ﻛﻮردﯾﺶ دەﺑﻨەوە. روون ﺑﻮوەوە ﺋــەو ”ﻧەڕەدێﻮ“ەی داﻋﺶ ،ﻛە ﻛــﻮردی ﻟە 2014دا ﺗﯚﻗﺎﻧﺪ ﺑﺮێﺘﯽ ﺑﻮو ﻟە ﺗەﻧﯿﺎ ﺧێﻧﯽ ﺳﻮﻧەی ھﺎوﺳﻨﻮور .ﺷەڕﻓﺮۆﺷﯿﯽ ﺳــﻮﻧە ﻟە ﻋێﺮاﻗﯽ دوای ﺷــەڕی ﻣﻮوﺳــڵﺪا ،ﻧﺎھێڵــێ ﺑــﯚ ﯾــەك ﺗﺮووﻛەی ﭼﺎوﯾــﺶ ﻛڵﭙەی ﺋﺎور ﻟەﮔەڵ ﺷﯿﻌەی ﻣﺮدەڵە و ﻛﻮردی ﺑﺎﺑﺮدەڵەدا ﻛﭙﯽ ﺑە ﺧﯚوە ﺑﺒﯿﻨێ. ﻻﯾەﻧــﯽ ﺳــێﯿەم ﻟــە ﺷــەڕی وەرﮔﺮﺗﻨەوەی ﻣﻮوﺳڵﺪا ﻛﻮردﯾﯿە. ﺋەﺟێﻨﺪای ﻛﻮردی رووﻧە ﺋەوﯾﺶ
ﺋەوەﯾە ،ﻛە ﺳەرۆك ﺑﺎرزاﻧﯽ وﺗﯽ )ﺳــﻨﻮور ﺑە ﺧﻮێﻦ دێﺘە ﻛێﺸﺎن( و ھەر ﻧﺎوﭼەﯾەﻛﯽ ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﺑﯿﮕﺮێ ﺑــەری ﻧــﺎدا .ﺋەﻣە ﻣﺎﻓﯽ ﻻﯾەﻧــﯽ ﻛﻮردﯾﯿــە ﻧەﺧﺎﺳــﻤە ﺋــەم ﺑڕﯾــﺎرەی ﻛــﻮرد ،ﮔﺮﺗﻨﯽ ھﯿﭻ ﻧﺎوﭼەﯾەﻛــﯽ ﻋەرەﺑﯿﯽ ﻟێ ﻧﺎﻛەوێﺘەوە .ﻛﻮرد چ وەك ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻟــە 1961ەوە ،چ وەك ﺧەﺑﺎﺗﯽ دەﺳﺘﻮوری ﻟە 2006ەوە، ھەوڵ ﺑﯚ ﺑﺮدﻧــەوەی ﻧﺎوﭼەﯾﻠﯽ ﻛێﺸەﻟەﺳــەر دەدات ،ﻛە ﻟە دە ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ﺑەﻏﺪا ﺧﺎوﯾﯽ ﻧﻮاﻧﺪ ﻟەوەی ﺑە رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﻛێﺸــەﻛە ﯾەﻛﻼ ﺑﻜﺎﺗــەوە .ﻣێﮋووش ھەر وا ﺑــﻮوە ،ھەر ﻛﺎﺗێﻚ ﺳﯿﺎﺳــەت ﻟە ﭼﺎرەﺳەری ﻛێﺸەﯾەﻛﺪا ﻧﻮوﭼﯽ دا ،ﺷــەڕ دێ ﯾەﻛﻼی دەﻛﺎﺗەوە. ﻟــە ﺑﺎرەی ﺋــەم ﭘﺮﺳەﺷــەوە ﻧە دەوڵەﺗــﯽ ﻋێــﺮاق و ﻧــە ھﯿﭻ ﻧﺎوەﻧﺪێﻜﯽ ﺑڕﯾــﺎری ﻧﺎودەوڵەﺗﯽ، ﻟە داھﺎﺗﻮودا ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﭘﺎڵەﭘەﺳﺘﯚی ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻟە ﺋﺎﺳﺖ ﻛﻮرددا ﺑە ﻛﺎر ﺑێﻨﻦ ﯾــﺎن داوای ﻛﺸــﺎﻧەوەی ﺑﻜەن ﻟەو ﻧﺎوﭼەﯾﻠەی ﭘێﺸﻤەرﮔە ﮔﺮﺗﻮوﻧــﯽ .ﺑە ھﯚی داﻋﺸــەوە ﻛﻮرد ھەﻟێﻜﯽ دﯾﺮۆﻛﯿﯽ دەﺳﺖ ﻛەوت ھەﻣﻮو ﺑﺴــﺘە زەوﯾﯿەﻛﯽ
ﺧﯚی وەرﮔﺮێﺘەوە ﺑەم ﻣﺎوەﺗەوە ﭘﺮﺳﯽ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺋەم دەﺳﻜەوﺗە، ﻛە ﺑەڕاﺳﺘﯿﺶ ﺷــﺎﯾەﻧﯽ ﺋەوەﯾە ﻧﺎوی )دەﺳﻜەوت( ﺑێ .ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ دەﺳﻜەوت ،ﺟﺎ ھەر دەﺳﻜەوﺗێﻚ ﺑێ ﻟە ﻣێﮋوودا ﺑەﺑێ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوﯾﯽ ﻧەھﺎﺗﻮوەﺗە دی .ﻻﯾەﻧﯽ ﻛﻮردﯾﺶ ﻟە ھﯿﭻ ﺳەردەﻣێﻜﯿﺪا وەك ﺋەﻣڕۆ ﺷــﻞ و ﺷــێﻮاو و ﺷــەﭘڵە ﻟێﺪاو ﻧەﺑﻮوە. ﻟەﺑەرﺋەوەی ﺗﺮووﺳــﻜە ﻟە ھﯿﭻ ﻛوڕﭼﻨەﯾەﻛــەوە ﻧﺎﯾەﺗە دﯾﺘﻦ ﻧﯿﺸــﺎﻧە ﺑێ ﺑــﯚ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻨەوەی رﯾﺰی ﻛﻮردی ،دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﯿﺮ ﻟەوە ﺑﻜەﯾﻨەوە ﭼﯚن ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﻛﻮرد )ﺳەرۆك ﺑﺎرزاﻧﯽ( ﺑﺎز ﺑەﺳەر ﺋــەم ﻛەﻟەﺑــەرەدا ﺑــﺪات ﺗﺎ ﻟە ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ھەﻣﻮو ﺑﺴﺘە زەوﯾﯿەﻛﯽ ﮔەڕاوەدا ،ﺳەرﺑﻜەوێ .ﺋەم ﺑﺎزداﻧە ﺑەوە دەﺑــێ ،ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوﯾﯿﯽ ﮔەل ﺑﺒێ ﺑە ﺟێﮕﺮەوەی ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوﯾﯿﯽ ﻻﯾەﻧەﯾﻠﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ .دەﺷێ ﮔەﻻن ﻟــە رۆژی دﯾﺮۆﻛﯿــﺪا ﻻﯾەﻧەﯾﻠﯽ ﻣﻠﻤﻼﻧێﻜەری ﺣﺰﺑﯽ ﺑﺪەﻧە دواوە و ﻟە ﭘێﻨﺎو ﺋﺎﻣﺎﻧﺠێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺑــەرز و ﭘﯿﺮۆزدا ﯾەك ﺑﮕﺮن .ﺑەم ﮔەﻻﻧﯿــﺶ ﺗەﻧﯿﺎ ﺑە ﺳﯿﺎﺳــەت ژﯾﺎن ﻧﺎﻛەن ،ﺳﯿﺎﺳــەت ﻣﺮۆﭬﯽ
ﺑﮋﯾﺎﻧﺪاﯾــە ﻛــﯚچ ﺑــﯚ دەرەوەی وت ﻟە ﻣێــﮋوودا رووی ﻧەدەدا. ﺑــﯚ زۆرﺑــەی ﺧەڵــﻚ ،ﻧــﺎن ﻟە ﺳــەرووی وﺗەوە دێ .راﺳــﺘە ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺧﯚڕاﮔﺮە و ﺑە وەرﻧەﮔﺮﺗﻨﯽ ﻣﻮوﭼەی رێﻜﻮﭘێﻚ ﻟە ﺳﺎڵێﻜﺪا درزی ﺗێ ﻧەﻛەوﺗﻮوە، ﺑەم ﺧﯚڕاﮔﺮی ﭘﺮﺳێﻜﯽ ﺗﺎﺳەر ﻧﯿﯿــە .ﮔــەل ﺑﯚ ﺋــەوەی ﺑﺘﻮاﻧێ دەﺳﻜەوت ﺑﭙﺎرێﺰێ ﻧﺎﺑێ ﺑە زﮔﯽ ﺑەﺗﺎڵــەوە ﺑەﺟێــﯽ ﺑﮫێڵﯽ .زﮔﯽ ﺑەﺗﺎڵ ﭘﺮﺳــێﻜﯽ ﻣەﺗﺮﺳــﯿﺪارە و رۆژێــﻚ دێ ﺑﯿﺘەﻗێﻨێﺘــەوە. ﻟەوە دەﭼــێ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﻛــﻮرد )ﺑــە ھەﻣﻮوﯾــەوە ﻧــەك ﺣﺰﺑێــﻚ و دوان( ﺋەﻣەی ﺑە ھەﻧﺪ وەرﻧەﮔﺮﺗﺒێ .ﻧــﺎن ﺑﯚ ﺧەڵﻚ ھەر زگ ﻧﯿﯿــە ،ﻛەراﻣەﺗﯿﺸــە .ﻟەم ھەﻟــە دﯾﺮۆﻛﯿﯿــەدا ،ﻛــە ﭘﺎش ﮔﺮﺗﻨەوەی ﻣﻮوﺳــڵ دێﺘە ﭘێﺶ و ھەر ﺳــێ ﻻﯾەﻧەﻛەی ﺷــﯿﻌە ﺳــﻮﻧە ﻛﻮرد ،ھەرﯾەﻛە و ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﻣﯿﺮاﺗەﻛە ﺑﯚ ﺧﯚی دەﺑڕێﺘەوە، ﻛﻮرد ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﻧەﺑﻦ ﻟەو رۆژەدا، ﺗﯚ ﻟەو ﺑﺎوەڕەدا ﺑە ،ﺋەو ﺳﻨﻮورەی دوێﻨێ ﺑە ﺧﻮێﻦ ﻛێﺸــﺎﺑﻮوﯾﺎن، ﺧەڵﻜێﻜــﯽ ﺗﺮ دێﻦ دﯾﺴــﺎن ﺑە ﺧﻮێﻦ دەﯾﻜێﺸﻨەوە.