وەﺑەرھێﻨەر و ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە ﻟێﺸﺎو روو ﻟە ھەوﻟێﺮ دەﻛەن ﻟــە ﻣﺎوەی ﺋەﻣﺴــﺎڵﺪا ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑــﻮوری و وەﺑەرھێﻨــﺎن ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑەﺗەواوەﺗﯽ ﭘﺎﺷەﻛﺸــەی ﻛﺮدووە ،ﺷــﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑــﻮوری ھﯚﻛﺎرەﻛەی ﺑﯚ ﺑﺎﯾﻜﯚﺗــﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت و ﻣﻠﻤﻼﻧێ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن ﻟەو ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾەدا دەﮔێڕﻧەوە.
13
ﺋەﻣڕۆ 21ﺳــﺎڵ ﺑەﺳــەر ﺷــەھﯿﺪﻛﺮدﻧﯽ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق و ھﺎوڕێﻜﺎﻧﯿﺪا ﺗێﭙەڕ دەﺑێﺖ
4
ﭼﺎﭬــﯽ ﻻﻧــﺪ ﮔڕﮔڕ ﺑەﻣﻼ ﮔڕﮔــڕ ﺑەوﻻ ﺑە ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎﻧﯽ دەﻛﺎت
12
ﺋێﺮان دەﯾەوێ ﺳەداﻣێﻜﯽ ﺷﯿﻌە ﻟە ﻋێﺮاق دروﺳﺖ ﺑﻜﺎت
2
ﻋﺰەت ﺷﺎﺑەﻧﺪەر:
ﻣﻮوﺳڵ داﺑەﺷﺒﻮون ﯾﺎن ﯾەﻛﭙﺎرﭼەﯾﯽ ﻋێﺮاق ﯾەﻛﻼ دەﻛﺎﺗەوە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە ﻧﺮخ 500 :دﯾﻨﺎر ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ﻣﺎڵﭙەڕی وﺷە
www.wishe.net
5
ﺑﯚ ﺋﺎزادﯾﯽ دەرﺑڕﯾﻦ ﻟە وﺷەوە دەﺳﺖ ﭘێ ﺑﻜە
ﺳەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﻓﺘﻮا:
داﻋﺶ و ﻛﯚﻣەڵ و ﻋەﻟﯽ ﺑﺎﭘﯿﺮ ﯾەك ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿﺎن ھەﯾە ﮔﯚڕان ﺑە زﻣﺎﻧﯽ ﺷەڕی ﻧﺎوﺧﯚ دەدوێﺖ
3
ﺋەﻣەرﯾﻜﺎش ﻟە ﻛﺎﺗﯽ ﺷەڕدا ﯾﺎﺳﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸێﻞ دەﻛﺎت ﺋێﻤە ﮔەﻟــﯽ وﯾﻼﯾەﺗە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎن ،ﻟە ﭘێﻨــﺎو ﺑﻨﯿﺎﺗﻨﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛﯽ ﺗــەواو و ﺗﯚﻛﻤــە و ﺟێﮕﯿﺮﻛﺮدﻧــﯽ دادﭘــەروەری و ﮔﺮەﻧﺘــﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾــﯽ ،داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﺑەرﮔﺮﯾﯽ ھﺎوﺑەش و ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯿﻜﺮدن ﻟە ﭼﺎﻛەی
ﮔﺸــﺘﯽ و داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﺋــﺎزادی ﺑﯚ ﺋێﻤــە و ﻧەوەﻛﺎﻧــﯽ داھﺎﺗﻮوﻣﺎن ،ﺋەو دەﺳﺘﻮورە ﺟێﮕﯿﺮ دەﻛەﯾﻦ ﺑﯚ ﺋێﺴﺘە و داھﺎﺗﻮوی وﯾﻼﯾەﺗە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋێﺴﺘﺎ ﺳێ ﺟﺎر ﺋەم دەﺳﺘﻮورە ﭘێﺸێﻞ ﻛﺮاوە.
15
ﻛﺎﺗێﻚ ﺟﻮاﻧﯿﯿەﻛﺎن ﻛﯚﻣﺎن ﻧﺎﻛەﻧەوە ﺳێﺒەری ﺗﺮس دەﺑێﺖ روو ﺑﻜەﯾﻨە ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻨﯿﯿەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺗﺮس دﯾﻮارێﻜە ﻟە ﺑەردەم ﮔﯚڕاﻧﺪا ﺋﺎراس ﻧﻮوری ﺋەﺣﻤەد
17 18
ڕێﻮاس ﺋەﺣﻤەد
دوای ﺋەوەی ﻣەﻻ ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﺑەرﭘﺮﺳــﯽ دەﺳــﺘەی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ ،ﻟە دﯾﺪاری ﻣێﺮی ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ھﯚی ﭘەﻛﺨﺴﺘﻨﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﺧﺴﺘە ﺋەﺳــﺘﯚی ﺳــەرۆك و ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن ،ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕان ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪراوێﻜﯽ ﺗﻮﻧﺪی ﺋﺎراﺳــﺘەی ﻣەﻻ ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﻛــﺮد و ﺗﯿﺎﯾﺪا ﭼەﻧــﺪان دەﺳــﺘەواژەی ڕەﻗﯽ ﺑــەﻛﺎر ھێﻨﺎﺑﻮو، ﺋەوەش ﺑﻮوە ﺟێﯽ ﻧﺎڕەزاﯾﯽ و ڕەﺧﻨەی ﻧﻮوﺳەران و ﭼﺎودێﺮاﻧــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ و ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪﻧەﻛەﯾﺎن ﺑە زﻣﺎﻧﯽ ﺷەڕی ﻧﺎوﺧﯚ ﻟە ﻗەڵەم دا.
3
ﯾەﻛێﺘﯽ ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﺪا ﯾەﻛﺴﺎﻧە و ﺑەردەوام ﮔﻠەﯾﯽ دەﻛﺎت ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛە ڕێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﺳــﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟەﮔــەڵ ﭘﺎرﺗــﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ھەﯾــە و ﻛﺎری ﭘــێ ﻧﺎﻛــەن، ﺑــەردەوام ﻧﺎڕەزاﯾﯽ دەردەﺑڕێــﺖ ﺑەوەی ﻟەﮔەڵ ﭘﺎرﺗﯿﺪا ﻟە ﭘﯚﺳــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﺪا ھﺎوﺳەﻧﮓ ﻧﯿــﻦ ،ﺑــەم ﭘﺎرﺗــﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ھﺎوﺳەﻧﮕﯽ ﻟە ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎﻧﺪا ﻟە ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا ھەﯾە و دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛەﻧەوە ﻛە ﺋەوان ﻧەﯾﺎﻧﮫێﺸــﺘﻮوە ﯾەﻛێﺘﯽ ﺷﻜﺴﺘﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎن و ﻛێﺸــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻟەﺳــەر ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎن و ﻛەﻣﺒﻮوﻧەوەی ﭘﺸﻜەﻛﺎﻧﯿﺎن ڕەﻧﮓ ﺑﺪاﺗەوە.
2
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
2
”ﻛﺎﺗێﻚ ﯾەﻛێﺘﯽ 18ﻛﻮرﺳــﯿﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ھێﻨﺎ ،ﺋێﻤە ﭘێﻤﺎن ﻧەﮔﻮت ﺗﯚ دەﻧﮕﺖ ﻛەم ھێﻨﺎوە ،ﺑەڵﻜﻮ ھﺎﺗﯿﻦ وەك ﺟﺎران ﺟێﮕﺮی ﺳەرۆﻛﯽ ھەرێﻢ و ﺳەرۆﻛﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت و ﭘێﻨﺞ وەزﯾﺮﻣﺎن ﭘێ دان ،ﻛە ﭘﺎرﺗﯿﺶ ھەر ﺋەوەﻧﺪەی ﺑەرﻛەوﺗﻮوە“.
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ھﺎوﺷێﻮەی ﺳەردەﻣﯽ ﺳەدام ﻋێﺮاق ﻧەوت ﺑەراﻣﺒەر ﭼەك ھەﻧﺎردە دەﻛﺎت
ﺋێﺮان دەﯾەوێ ﺳەداﻣێﻜﯽ ﺷﯿﻌە ﻟە ﻋێﺮاق دروﺳﺖ ﺑﻜﺎت ﺑــﺎی ﻋێــﺮاق ﮔەﯾﺸــﺘﻮوﻧەﺗە رێﻜﻜەوﺗــﻦ ﺗــﺎ ﻋێــﺮاق ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﻣﻠﯿﯚﻧێﻚ ﺑەرﻣﯿﻞ ﻧــەوت ﺑﻨێﺮێﺘە ﻣﯿﺴــﺮ و ﻟەﺑەراﻣﺒەرﯾﺸــﺪا ﻣﯿﺴﺮ ﭼــەك و ﻛەﻟﻮﭘەﻟــﯽ ﺳــەرﺑﺎزی و ﭼﺎﻛﻜﺮدﻧــەوەی ﺋﺎﻣێــﺮە ﺳەرﺑﺎزﯾﯿەﻛﺎن ﭘێﺸﻜەﺷﯽ ﻋێﺮاق دەﻛﺎت ،ﻧﺮﺧﯽ ﺋەو ﻧەوﺗەش ﻋێﺮاق ﺑە ﻗﺎھﯿﺮەی دەدا ﺳێ دۆﻻر ﻛەﻣﺘﺮ
رێﻜﻜەوﺗﯽ ﻣﯿﺴﺮ و ﻋێﺮاق رۆژی 29ی ﺗﺸــﺮﯾﻨﯽ ﯾەﻛــەم/ ﺋﯚﻛﺘﯚﺑەر وەزﯾﺮی ﭘەﺗﺮۆﻟﯽ ﻣﯿﺴﺮ ﺗﺎرﯾﻖ ﻣەﻻ ﻟە ﺑەﻏﺪا ﺑﻮو ،ﻟەﻣﯿﺎﻧەی دﯾﺪارەﻛﺎﻧﯽ ﻟەﮔەڵ ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ
ﺋێﺮان ﻟە ﭘﺸﺖ رێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەوەﯾە رێﻜﻜەوﺗﻨەﻛەی ﺑەﻏــﺪا و ﻗﺎھﯿﺮە ﺑە وﯾﺴــﺘﯽ دوو ﻻﯾەﻧــە ﻧەﺑﻮوە، ﺑەڵﻜﻮ ﺑە ﻓﺸﺎری زۆری ﺗﺎران ﺑﻮوە
ﻟەﺳــەر ﺑەﻏﺪا ،ﻣﺎوەﯾــەك ﺑەر ﻟە ﺋێﺴــﺘە ﺳــﻌﻮودﯾە ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﻛﺘﻮﭘڕ ھەﻧﺎردەی ﻧەوﺗﯽ ﺑﯚ ﻣﯿﺴــﺮ ڕاﮔﺮت ،وﺗﺎﻧﯽ ﻛەﻧﺪاوﯾﺶ ﺋﺎﻣﺎدە ﻧﯿﻦ ﻧەوت ﺑە ﻣﯿﺴــﺮ ﺑﻔﺮۆﺷــﻦ، ﺑەوھﯚﯾەوە دەﯾﺎﻧەوێ ﻓﺸﺎر ﺑﺨەﻧە ﺳەر ﻗﺎھﯿﺮە ﺗﺎ ﺑﭽێﺘە ژێﺮ ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ وﺗﺎﻧﯽ ﻛەﻧﺪاو ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﺋێﺮان ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ،ﻟە ﺑەراﻣﺒەردا ﺋێﺮان ﻟە ﺑەﻏﺪاوە ﻧەوت ﺑﯚ ﻗﺎھﯿﺮە دەﻧێﺮێﺖ. ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﺋــەو زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧــەی دەﺳﺖ ”وﺷــە“ ﻛەوﺗﻮون ،ﺋێﺮان ﺑەم رێﻜﻜەوﺗﻨە ﻣﯿﺴﺮ ﻟە ﻛێﺸەی ﻛەﻣﯽ ﺳﻮوﺗەﻣەﻧﯽ ڕزﮔﺎر دەﻛﺎت، ﺑەﺑێ ﺋەوەی وﺗەﻛە ﺑﻜەوێﺘە ژێﺮ ھەژﻣﻮوﻧﯽ وﺗﺎﻧﯽ ﻛەﻧﺪاو ،ھﺎوﻛﺎت ﺋەو ﭼەك و ﻛەﻟﻮﭘەﻟە ﺳەرﺑﺎزﯾﯿەی ﻛە ﻟــە ﻣﯿﺴﺮﯾﺸــەوە ﺑــﯚ ﺑەﻏﺪا دەﻧێﺮدرێ ،ﻣﯿﻠﯿﺸﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺣەﺷﺪی ﺷەﻋﺒﯽ ﭘێ زﯾﺎﺗﺮ ﺑەھێﺰ دەﻛﺎت ،ﻛە دەﯾەوێ ﺑە ﯾﺎﺳﺎ ھﺎوﺷێﻮەی ﺳﻮﭘﺎی ﭘﺎﺳﺪاراﻧﯽ وﺗەﻛەی ﻟێ ﺑﻜﺎت. زاﻧﯿﺎرﯾﯿــەﻛﺎن ﺋﺎﻣﺎژە ﺑەوە دەﻛەن، ﻛە ﺗــﺎران دەﯾەوێ دەﺳــەﺗﯽ ﺷﯿﻌە ﺑﯚ ھەﻣﯿﺸــە ﺟێﮕﯿﺮ ﺑﻜﺎت و ﺣەﺷــﺪی ﺷــەﻋﺒﯽ ﺑە ﺗەواوی ﭘڕ ﭼەك و ﺋﺎﻣــﺎدە ﺑﻜﺎت ﻟە ڕووی ﺳﯿﺎﺳﯿﺸــەوە دەﯾــەوێ ﻋێﺮاق ھﺎوﺷێﻮەی ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺋێــﺮان ﻟــێ ﺑــﻜﺎت ،ﺋەﮔەرێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺶ دوورﺑﺎرەﻛﺮدﻧەوەی ھەﻣﺎن ﺋەزﻣﻮوﻧــﯽ ﺳــەدام ﺣﻮﺳــێﻨﯽ دﯾﻜﺘﺎﺗﯚرە ،واﺗە ﺗﺎران ﺳــەداﻣێﻚ ﻟە ﺷﯿﻌەﻛﺎن دروﺳﺖ دەﻛﺎت و ﺑە ﺋﺎرەزووی ﺧــﯚی دەﯾﺠﻮڵێﻨێﺖ ﻟە
ﺳﯿﺎ ﺳــە ﺗﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿــﺪا ،ھەر ﭘێﻜﮫﺎﺗەﯾەﻛــﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ و ﺋﺎﯾﻨﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﺶ دژی ﺑﻮەﺳﺘێﺘەوە ﺑە ﺋﺎﮔﺮ و ﺋﺎﺳﻦ ﺳەرﻛﻮﺗﯽ دەﻛﺎت. ﺷــﻮان ﻣﺤەﻣەد ﺗەھــﺎ ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﭘێﺸــﻮوی ﻟێﮋﻧــەی ﺋﺎﺳــﺎﯾﺲ و ﺑەرﮔــﺮی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻋێــﺮاق ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺋێﺴﺘە دەﺳەﺗﯽ دادوەری و ﻟێﭙێﭽﯿﻨــەوە ﻟــە دەﺳﺖ ﺣەﺷﺪی ﺷــەﻋﺒﯿﺪاﯾە و ﺷەﻗﺎﻣﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﺑە ﺳەرﺑﺎزﻛﺮاوە، ﻛﺎﺗێﻚ ﺷەﻗﺎم ﺑە ﺳــەرﺑﺎز ﺑﻜﺮێ، ھەﻣﻮو داﻣەزراوەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺷﻜﺴﺖ دەھێﻨﻦ. ھەروەھﺎ ﮔﻮﺗﯽ ،دەﺳــﺘﻮور دەڵێ دەﺑێ ﭼەك ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە دەﺳﺖ دەوڵەت ﺑێ ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﭼەك ﻟە دەﺳﺖ
ﺑەﻏﺪا ﺑە ﺳــێ دۆﻻر ﻛەﻣﺘﺮ ﻧەوت ﺑە ﻣﯿﺴﺮ دەدات!
وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ -ﺷﺎد ﻛەﯾﻮان ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛە ڕێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟەﮔەڵ ﭘﺎرﺗــﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ھەﯾە و ﻛﺎری ﭘێ ﻧﺎﻛەن ،ﺑەردەوام ﻧﺎڕەزاﯾﯽ دەردەﺑڕێﺖ ﺑەوەی ﻟەﮔەڵ ﭘﺎرﺗﯿﺪا ﻟە ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﺪا ھﺎوﺳــەﻧﮓ ﻧﯿــﻦ ،ﺑــەم ﭘﺎرﺗﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺋﺎﺷﻜﺮای دەﻛﺎت ھﺎوﺳەﻧﮕﯽ ﻟە ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎﻧﺪا ﻟــە ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧــﺪا ھەﯾــە و دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛەﻧەوە ﻛە ﺋەوان ﻧەﯾﺎﻧﮫێﺸﺘﻮوە ﯾەﻛێﺘﯽ ﺷﻜﺴﺘﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎن و ﻛێﺸــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻟەﺳەر ﭘﯚﺳــﺘەﻛﺎن و ﻛەﻣﺒﻮوﻧــەوەی ﭘﺸﻜەﻛﺎﻧﯿﺎن ڕەﻧﮓ ﺑﺪاﺗەوە.
ﻟە دواﯾﯿﻦ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ،ﯾەﻛێﺘــﯽ ژﻣﺎرەی ﻛﻮرﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑﯚ 18ﻛﻮرﺳﯽ ﻛەم ﺑﻮوەوە ،ﺑەم ﺑە ھەﻣﺎن ﺷــێﻮەی ﺟﺎران ﻟەﮔەڵ ﭘﺎرﺗﯿﺪا ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑەﭘێﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەی ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋی داﺑەش ﻛﺮد ،ﺑەم ﯾەﻛێﺘﯽ ھێﺸﺘﺎ ﻧﯿﮕەراﻧە و دەڵێــﻦ ﻟەﮔەڵ ﭘﺎرﺗﯿﺪا ھﺎوﺳــەﻧﮕﯽ ﺣﻜﻮﻣڕاﻧﯿــﺎن ﻧﯿﯿە. ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺋەﻧﺠﺎﻣــﯽ ھەڵﺒﮋاردن ھێﻨﺪەی ﺳــێ وەزﯾﺮ و ﺳەرۆﻛﯽ دەﺳــﺘەﯾەك ﻣﺎﻓﯿﺎن ﭘــێ دەدات، ﻛەﭼــﯽ ﭘێﻨﺞ وەزﯾــﺮ و ﺟێﮕﺮی ﺳەرۆﻛﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت و ﺳەرۆﻛﯽ ھەرێــﻢ و ھــەزاران ﺑەڕێﻮەﺑەر ﺗﺎ ﺑﺮﯾﻜﺎری وەزﯾﺮﯾﺎن ﺑﺮدووە.
ﻋەﻟــﯽ ﻋەوﻧــﯽ ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﺳەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﺑە“وﺷە“ـﯽ ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ﻛە ﻟەﮔەڵ ﯾەﻛێﺘﯿﺪا وەك ھەﻣﯿﺸە ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎﻧﯿﺎن ﯾەﻛﺴﺎﻧﻦ و وەك ﺳــﺎﻧﯽ ڕاﺑﺮدوو ﻟە ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا وەك ﯾەﻛــﻦ .ﺋــەو ﮔﻮﺗــﯽ” ،ھەر ﭘﯚﺳــﺘێﻚ ﭘﺎرﺗﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﺑێﺖ ﺟێﮕﺮەﻛــەی ﯾەﻛێﺘﯿﯿە ،ﯾﺎن ھەر ﭘﯚﺳﺘێﻚ ﺳــەرۆﻛەﻛەی ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑێﺖ ﺟێﮕﺮەﻛەی ﭘﺎرﺗﯿﯿە ،ﺋەوەش ﻣﺎﻧﺎی واﯾە ﻟە ﭘﯚﺳﺘە ﺣﻜﻮﻣﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا ﯾەﻛﺴﺎﻧﻦ“. ﺑەم ﯾەﻛێﺘﯽ ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ﻛە ﻛێﺸــەی ﺋــەوان ھــەر ﺗەﻧﯿﺎ ﭘﯚﺳﺖ ﻧﯿﯿە ،ﺑەڵﻜﻮ ﭘﺎرﺗﯽ ﻟە ﭘﺮﺳﯽ ﺣﻜﻮﻣڕاﻧــﯽ و ﺑڕﯾﺎرداﻧﺪا ﭘﺮس ﺑە
ﯾەﻛێﺘﯽ ﻧــﺎﻛﺎت ،ﺋەﻣە ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺑەﭘێﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەی ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯽ ﻧێﻮاﻧﯿــﺎن ،دەﺑێﺖ ﺑڕﯾــﺎرەﻛﺎن ﺑە ھﺎوﺑەﺷــﯽ و ﺋﺎﮔﺎداری ھەردووﻻ دەرﺑﻜﺮێﻦ. ﺳــﺎﻣﺎن ﮔەرﻣﯿﺎﻧــﯽ ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ ﯾەﻛێﺘــﯽ ،ﺑــﯚ ”وﺷە“ـــﯽ ڕوون ﻛــﺮدەوە ،ﻟــە ﺷــێﻮەی ﺑڕﯾــﺎردان و ﭘﯚﺳــﺘﺪا ﻧﺎﯾەﻛﺴــﺎﻧﯽ ﻟە ﻧێــﻮان ﯾەﻛێﺘﯽ و ﭘﺎرﺗﯿﺪا ھەﯾە ،ﭼﻮﻧﻜە ﭼﯽ ﭘﯚﺳﺘﯽ ھەﺳــﺘﯿﺎر و ﮔﺮﻧﮕە ﻻی ﭘﺎرﺗﯿﯿە. ﮔەرﻣﯿﺎﻧﯽ زﯾﺎﺗــﺮ ﮔﻮﺗﯽ” ،ﺑەم ﻟە ڕێﻜﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەی ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﺪا ھﺎﺗﻮوە ﻛە ﭘﯚﺳــﺘە ﮔﺮﻧﮕەﻛﺎن دەﺑێﺖ ﻟە ﻧێﻮان ﭘﺎرﺗــﯽ و ﯾەﻛێﺘﯿﺪا داﺑەش ﺑﻜﺮێﻦ ،ڕاﺳﺘە ﺋێﺴﺘە ھێﺰی ﺗﺮﯾﺶ ھەن ،ﺑــەم ﺋەواﻧەی ﺑەر ﺋەو دوو ھێﺰە دەﻛــەون دەﺑێﺖ ﺑەو ﺟﯚرە داﺑەش ﺑﻜﺮێﻦ“. ﯾەﻛێﺘﯽ و ﭘﺎرﺗﯽ ،ڕێﻜﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەی ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋی ﻟە ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧﺪاﯾە و ﻟەﺳەر ﺑﻨەﻣﺎی ﺋــەو ڕێﻜﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەﯾەش، ﯾەﻛێﺘــﯽ و ﭘﺎرﺗــﯽ دەﯾﺎن ﺳــﺎڵ ﺣﻜﻮﻣڕاﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺎن ﻛﺮدووە و ﺑەﺷــێﻮازی ﭘەﻧﺠــﺎ ﺑــە ﭘەﻧﺠﺎ ﭘﯚﺳــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﺎن ﺑەڕێﻮە ﺑﺮدووە ،ﺑەم رێﻜﻜەوﺗﻨەﻛە ﺳــڕ ﻛﺮاوە و ﯾەﻛێﺘــﯽ رێﻜﻜەوﺗﻨێﻜﯽ ﺗﺮی ﻟەﮔــەڵ ﮔﯚڕان ﻟە 17ی ﺋﺎﯾﺎر/ ﻣﺎﯾﯚی راﺑﺮدوو ﺋﯿﻤﺰا ﻛﺮد. وەك ﺋەﻧﺪاﻣەﻛەی ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ
ﭘﺎرﺗــﯽ ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛﺎت ،ﭘﺎرﺗﯽ ﺋــەوەی ڕەﭼــﺎو ﻧەﻛــﺮدووە ﻛە ﯾەﻛێﺘــﯽ ﻟــە ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧــﺪا ﭼەﻧــﺪ دەﻧﮕﯽ ھێﻨــﺎوە ،ﺑەڵﻜﻮ ﺑە ﭘﺎﺑەﻧﺪﺑﻮوﻧــﯽ ﺑەو ڕێﻜﻜەوﺗﻨەی ﻟە ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧﺪاﯾــە وەك ﺟﺎران ﻣﺎﻣەڵەی ﻟەﮔەڵ ﻛﺮدووە و ﭘﯚﺳــﺘەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟەﮔەڵ داﺑەش ﻛﺮدوون. ﻋەﻟﯽ ﻋەوﻧــﯽ دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛﺎﺗەوە ﻛە ”ﻛﺎﺗێﻚ ﯾەﻛێﺘﯽ 18ﻛﻮرﺳــﯿﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ھێﻨﺎ ،ﺋێﻤــە ﭘێﻤﺎن ﻧەﮔﻮت ﺗﯚ دەﻧﮕﺖ ﻛــەم ھێﻨﺎوە، ﺑەڵﻜﻮ ھﺎﺗﯿﻦ وەك ﺟﺎران ﺟێﮕﺮی ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێﻢ و ﺳــەرۆﻛﯽ ﺣﻜﻮوﻣــەت و ﭘێﻨﺞ وەزﯾﺮﻣﺎن ﭘێ دان ،ﻛە ﭘﺎرﺗﯿــﺶ ھەر ﺋەوەﻧﺪەی ﺑەرﻛەوﺗﻮوە“. ﻟەﻻﯾەن ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿەوە ﺑــەردەوام ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑــەوە دراوە ﻛــە ڕێﻜﻜەوﺗﻨــﯽ ﺳــﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯽ ﻧێــﻮان ﯾەﻛێﺘﯽ و ﭘﺎرﺗــﯽ ﻛﯚﺗﺎی ھﺎﺗﻮوە ،ﺑــەم وەك ﺋــەو ﺋەﻧﺪام ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯿﺎﻧەی ھــەردووﻻ ﺑﺎﺳــﯽ دەﻛەن ،ڕێﻜﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەی ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋی ﻟەو ھەﻟﻮﻣەرﺟە ﻧﻮێﯿەی ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دروﺳــﺖ ﺑﻮوە، ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑە ھەﻣﻮارﻛﺮدﻧەوەی ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆری ﺑڕﮔە و ﻣﺎدەﻛﺎﻧﯽ ھەﯾــە و ﺋەﮔــەر ﺋــەو ﺣﺰﺑەش ﺑﯿﺎﻧەوێﺖ ﻟەﺳــەری ﺑەردەوام ﺑﻦ، دەﺑێﺖ ﺋەو ﻛﺎرە ﺑﻜﺎت. ﺑەو ﺟﯚرەی ﯾەﻛێﺘﯽ داوای ﭘﯚﺳﺖ
وﺷە/ھەوﻟێﺮ -ﺑﺎز رێﻜﻜەوﺗﻨــﯽ ﻣﯿﺴــﺮ و ﻋێﺮاق ﺑﯚ ﻧﺎردﻧﯽ ﻧەوت ﻟەﻻﯾــەن ﻋێﺮاق ﻟە ﺑەراﻣﺒەرﯾﺸﺪا ﻣﯿﺴﺮ ﭼەك ﺑﯚ ﺑەﻏﺪا ﺑﻨێﺮێ ،ﻟە ژێﺮ ﭘﺎڵەﭘەﺳﺘﯚی ﺋێﺮان ﺑــﻮوە ،ﺑەﮔﻮێــﺮەی زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎن ﺋێــﺮان ﺑــەم ھەﻧــﮕﺎوە دەﯾەوێ ﻣﯿﺴــﺮ ﻟە ژێﺮ ھەژﻣﻮوﻧﯽ وﺗﺎﻧﯽ ﻛەﻧــﺪاو دەرﺑﮫێﻨێ و ﭼەﻛﯿﺶ ﺑﯚ
ﺋێﺮان ﺑەم ﻛﺎرە ﻣﯿﺴﺮ ﻟە ژێﺮ ھەژﻣﻮوﻧﯽ ﻛەﻧﺪاو دەردێﻨێ و ﺣەﺷﺪی ﺷەﻋﺒﯿﺶ ﭘڕ ﭼەك دەﻛﺎت ﻣﯿﻠﯿﺸﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺷــﯿﻌە ﭘەﯾﺪا ﺑﻜﺎت و ﺑە ﺗــەواوی ﭘڕﭼەﻛﯿــﺎن ﺑﻜﺎت و ھەﻣــﺎن ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ رژێﻤــﯽ ﺑەﻋﺴــﯽ ڕووﺧﺎو ﭘێــڕەو دەﻛﺎت و دەﯾەوێ ﺳــەداﻣێﻜﯽ ﺷﯿﻌە ﻟە ﻋێﺮاق ﺑﻨﯿﺎد ﺑﻨێ و ﺑەﺗەواوی ﻟەژێﺮ ﻛﯚﻧﺘڕۆڵﯽ ﺧﯚﯾﺪا ﺑێﺖ ،ﺋەﻧﺪاﻣێﻜﯽ ﭘێﺸﻮوی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ڕووﻧﯽ دەﻛﺎﺗەوە ،ﻛە ﻋێﺮاق ﺑە ﺳەرﺑﺎزﮔە ﻛﺮاوە و ﺋێﺴﺘە ﭼەك ﻟە دەرەوەی دەﺳــەﺗﯽ دەوڵەﺗە و داھﺎﺗﻮوی ﻋێﺮاق ڕوو ﻟە ﺋﺎﺳﯚﯾەﻛﯽ ﻧﺎدﯾﺎرە.
دەﺑێ ﻟە ﻧﺮﺧﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ. ﺑەﮔﻮێﺮەی زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎن ،ﻣﯿﺴــﺮ ﭼــەك و ﮔﻮﻟە ﺑە ﻋێــﺮاق دەدات و رێﻜﻜەوﺗﻨەﻛــەش ﻟــە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻛﯚﺗﺎﯾــﯽ ﺋەﻣﺴــﺎڵ دەﭼێﺘــە ﺑــﻮاری ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧــەوە ،ﺋەو رێﻜﻜەوﺗﻨــەی ﻋێــﺮاق ﻟەﮔــەڵ ﻗﺎھﯿــﺮە ،ھەﻧﮕﺎوەﻛﺎﻧــﯽ رژێﻤﯽ دﯾﻜﺘﺎﺗــﯚری ﺑەﻋــﺲ دێﻨێﺘەوە ﯾﺎدﮔەی ﻋێﺮاﻗﯿﯿەﻛﺎن ﻛە ﭘێﺸــﺘﺮ ﺳــەداﻣﯽ ﻟــەداردراو ﺑــەردەوام ﺳــﺎﻣﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺑــﯚ ﻛڕﯾﻨﯽ ﭼەك ﺑەﻛﺎردەھێﻨﺎ.
دەوڵەت ﻧﯿﯿە، ﺋەﻣەش داھﺎﺗﻮوی ﺳﯿﺴﺘەﻣﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﺑەرەو ﻧﺎدﯾﺎری ﺑﺮدووە. ﻧەوت ﺑﯚ ﺗﻮاﻧﺪﻧەوەی ﻣﯿﻠﻠەت ﻟەﺳــەردەﻣﯽ رژێﻤﯽ ﭘێﺸــﻮوی ﻋێــﺮاق ﻛە ﺳــەدام ﺣﻮﺳــێﻨﯽ دﯾﻜﺘﺎﺗﯚر ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ دەﻛﺮد، ﺳــﺎﻣﺎن و داھﺎﺗﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﺑە ﺧەرج ﻛﺮدن ﻟــە ﻛڕﯾﻨﯽ ﭼەك
ھەزار ﺳــەرﺑﺎز ﻛﻮژران و ﺑە ﺳەدان ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻرﯾﺶ ﻋێﺮاق ﻗەرزﺑﺎر ﺑﻮو.
و ﻛﯿﻤﯿﺎﯾــﯽ ﺑەھەدەر دەدا و دواﺗﺮﯾــﺶ ﭼەﻧﺪان ﺟەﻧﮕﯽ ﻟەﮔــەڵ وﺗﺎن دروﺳــﺖ ﻛﺮد و ﺑە ﺳــەدان ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻر ﻋێﺮاﻗﯽ ﺧﺴﺘە ژێﺮ ﻗەرزەوە ،ﻋێﺮاق ﺧﺎوەﻧﯽ 112ﻣﻠﯿﺎر ﺑەرﻣﯿﻞ ﻧەوﺗﯽ ﯾەدەﮔە دوای ﺳﻌﻮودﯾە ﺑە دووەم دەوڵــەت دادەﻧﺮێ ﻟــە ﯾەدەﮔﯽ ﻧەوت ﻟە ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا و زﯾﺎﺗﺮ ﻟە % 95 داھﺎﺗﯽ وت ﻟە ڕێﯽ ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﻧەوﺗەوە داﺑﯿــﻦ دەﻛﺮێﺖ .ﺑەھﯚی ﺳﯿﺎﺳــەﺗەﻛﺎﻧﯽ رژێﻤﯽ ﭘێﺸﻮو ﻛە ﻧەوت ﭘﺎرەداری دەﻛﺮد ،ﺑە ﺳەدان ھــەزار ھﺎووﺗﯽ ﻛﻮرد ﺷــەھﯿﺪ ﻛــﺮا و زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻣﻠﯿﯚﻧێﻚ ﻋێﺮاﻗﯽ ﻟە ﺟەﻧﮕــﯽ ﻋێﺮاق-ﺋێﺮان ﻛﻮژران ،ﻟە ﺟەﻧﮕﯽ دووەﻣــﯽ ﻛەﻧﺪاوﯾﺶ ﻛە ﺑەﻏﺪا ﻛﻮێﺘﯽ داﮔﯿﺮﻛﺮد ﺑە ﺳەدان
ﭼەﻛﯽ ﭘێﺸﻜەوﺗﻮو و ﺳﻮﭘﺎﯾەﻛﯽ ﻟەرزۆك ھەرﭼەﻧﺪە ﻟە ﺳەردەﻣﯽ ﺣﻜﻮوﻣﯽ ﻧــﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ﺳــﻮﭘﺎ ﺑە ﭼەﻛﯽ ﭘێﺸــﻜەوﺗﻮو ﭘڕﭼەك ﻛﺮا ،ﺑەم ﻟە ڕووی ﻣﺮۆﯾﯿەوە ﺳــﻮﭘﺎی ﻋێﺮاق ﺗەواو ﻓﺸــەڵ و ﻟەرزۆﻛــە ،ﺑﯚﯾە زۆرﯾﻨەی ھەرە زۆری ﺋەو ﭼەﻛەی ﺑە دەﯾﺎن ﻣﻠﯿــﺎر دۆﻻر ﻛڕا ﻛەوﺗە دەﺳــﺖ داﻋﺶ .ﺷــﻮان ﻣﺤەﻣەد ﺗەھـــــﺎ دەڵــێ % 40 ،ﭼەﻛﯽ ﭘێﺸﻜەوﺗﻮوی ﺳﻮﭘﺎ ﻛەوﺗە دەﺳﺖ داﻋﺶ و ﺋەوەی ﺗﺮﯾﺸﯽ ﺋێﺴﺘە ﻟە دەﺳﺘﯽ ﺣەﺷﺪی ﺷەﻋﺒﯿﺪاﯾە.
و داﺑەﺷﻜﺎری دەﻛﺎت ،ﺟﯚرێﻜە ﻟە رەﺗﻜﺮدﻧەوەی ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﮔﺸﺘﯽ و ﻟە ﮔﯚڕﻧﺎﻧﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳﯽ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺣﺰﺑەﻛﺎن ﺑﯚﯾە ﻣﻠﻤﻼﻧێ دەﻛەن ﺗﺎ ﭘێﺶ ﺑﻜەون و ﺑﮕەﻧە دەﺳــەت، ﺑەم ﯾەﻛێﺘﯽ ﻟە ھەﻣﻮو ﺋﺎﺳﺘەﻛﺎﻧﺪا ﻛە ﻗﺴە دەﻛەن ،دەڵێﻦ ﭘﯚﺳﺘﻤﺎن ﻛەﻣە ﻟە ﺣﻜﻮوﻣــەت ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ، ھەڵەﺑﺠە ،ﯾەﻛــە ﻛﺎرﮔێڕﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﮔەرﻣﯿــﺎن و راﭘەڕﯾــﻦ ،ﭘﺎرﺗــﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﺗێﺒﯿﻨەراﻧﯿﺸﯽ ﭘێ رەوا ﻧەﺑﯿﻨــﺮاوە ،ﺑەم ﻟــە ﺑەراﻣﺒەردا زۆرﺑەی ﺑەرﭘﺮﺳﯽ وەزارەﺗەﻛﺎن ﻟە ھەوﻟێﺮ ﯾەﻛێﺘﯿﻦ. ﺑە ﺑــڕوای ﭼﺎودێﺮاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ، ﯾەﻛێﺘﯽ و ﭘﺎرﺗﯽ ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺳەرەوەدا ﭘﯚﺳــﺘەﻛﺎﻧﯿﺎن داﺑەش ﻛﺮدووە و دەڵێﻦ ﻟە وردﺑﻮوﻧەوە ﺑﯚ ﺧﻮارەوە ،ﺑــە ﭘێﭽەواﻧەوە ھەﻧﺪێ ﺟــﺎر ڕێﮕﺮﯾﺶ ﺑﯚ ﯾەك دروﺳــﺖ
دەﻛەن. ﺳﯿﺮوان ﻛەرﯾﻢ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی زاﻧﻜﯚی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ و ﭼﺎودێﺮی ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺑە“وﺷە“ـــﯽ ﮔﻮت” ،ﻟە ﺳﻨﻮوری ﺳەوز ﻛﻮا ﺑڕﯾﺎر و ڕاوێﮋ ﭘێﻜﺮدن ﺑە ﭘﺎرﺗﯽ و ﻟە ﺳﻨﻮوری زەردﯾﺶ ﻛﻮا ﺑڕﯾﺎر و ﺑەرﭘﺮﺳــەﻛﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ ﻟە ھﯿﭻ ﺷﺘێﻜﺪا ﭘﺮﺳﯿﺎن ﭘێ دەﻛﺮێﺖ و ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎرﯾﯿﺎن ﺑﯚ دەﻛﺮێﺖ؟“. ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدوو ﭼەﻧــﺪ ﻛﺎدرێﻜﯽ ﯾەﻛێﺘــﯽ رووﭘێﻮێﻜﯿﺎن ﻛﺮدﺑﻮو ﺑﯚ ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎن ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺑەﭘێﯽ ﺋەو ﺋەﻧﺠﺎﻣﺎﻧەی ﭘێﯽ ﮔەﯾﺸﺘﺒﻮون، ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑەﺷﯽ ﺧﯚی وەرﻧەﮔﺮﺗﻮوە ﻟە ﺣﻮﻛﻤڕاﻧﯿﺪا ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺋەﮔەر ﺑەﺷﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ ﻧﯿﻮەی ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎن ﺑێﺖ ،دەﺑێــﺖ ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕان ﻛــە ھێــﺰی دووەﻣە و ﺷــەش ﻛﻮرﺳﯽ ﻟە ﯾەﻛێﺘﯽ زﯾﺎﺗﺮە ،ﺗەواوی ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎن ﺑﮕﺮێﺘە دەﺳﺖ.
ﯾەﻛێﺘﯽ ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﺪا ﯾەﻛﺴﺎﻧە و ﺑەردەوام ﮔﻠەﯾﯽ دەﻛﺎت
ﺳﯿﺮوان ﻛەرﯾﻢ:
ﻟە ﺳﻨﻮوری ﺳــەوز ﻛﻮا ﺑڕﯾﺎر و ڕاوێﮋ ﭘێﻜــﺮدن ﺑــە ﭘﺎرﺗﯽ و ﻟە ﺳــﻨﻮوری زەردﯾﺶ ﻛﻮا ﺑڕﯾﺎر و ﺑەرﭘﺮﺳــەﻛﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ ﻟە ھﯿﭻ ﺷــﺘێﻜﺪا ﭘﺮﺳﯿﺎن ﭘێ دەﻛﺮێﺖ و ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎرﯾﯿﺎن ﺑﯚ دەﻛﺮێﺖ
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ھەﻣﻮو ﺋﯿﺸﻮﻛﺎرێﻚ ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ وەﺳﺘﺎوە
وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ -ﺷﺎد ﻛەﯾﻮان ﺑەھــﯚی ﺑﺎﯾﻜــﯚت و ﻧﺎڕەزاﯾــﯽ و ﭘەﻛﺨﺴــﺘﻨﯽ داودەزﮔەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗەوە ،ﺗەواوی ﺋﯿﺸﻮﻛﺎری ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن ﻟــە ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ وەﺳﺘﺎون و ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯿــﺶ ﻧﺎڕەزاﯾــﯽ دەردەﺑڕن و ﺋەواﻧەﺷــﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ھەﻧﻮوﻛەﯾﯿﯿﺎن ﺑــە ﻣﺎﻣەڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ھەﯾــە ﺑﯚ ﺗەواوﻛﺮدﻧﯽ ﺳــەرداﻧﯽ ﺷﺎری ھەوﻟێﺮ دەﻛەن. زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻣﺎﻧﮕێﻜە ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆری داودەزﮔەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻢ ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯿﺎن ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪووە و دەرﮔــەی داﻣەزراوەﻛﺎﻧﯿــﺎن داﺧﺴــﺘﻮوە ،ﺋەﻣــەش وەك
ﻧﺎڕەزاﯾﯿﯿەك ﺑەراﻣﺒەر ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻢ ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﭘﺎﺷــﻜەوت و دواﻛەوﺗﻨﯽ ﻣﻮوﭼەﻛﺎﻧﯿﺎن ،ﺋەﻣەش ﺋﺎﺳــﺘەﻧﮕێﻜﯽ زۆری ﻛﺎرﮔێڕﯾــﯽ ﺑﯚ ﺳــﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ دروﺳﺖ ﻛﺮدووە. ﺷــﻠێﺮ ﺷــەوﻛەت ،ﺗەﻣــەن 32 ﺳــﺎڵ ،ﻣﺎﻣەڵەﯾەﻛﯽ ﺧﺎﻧﻮوﺑەرەی ﺑەدەﺳﺘەوە ﺑﻮو دەﯾﻮﯾﺴﺖ ﺗەواوی ﺑــﻜﺎت و ﻣﯚڵــەت دەرﺑــﻜﺎت ﺗﺎ ﺧﺎﻧﻮوەﻛەی دروﺳﺖ ﺑﻜﺎت ،ﺑەم ﺑەھﯚی ﻧەﺑﻮوﻧــﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧەوە ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿﻮە ﺋەو ﻛﺎرە ﺑﻜﺎت. ﺋەو ﺑە ”وﺷە“ی ﮔﻮت” ،ﻣﺎوەی 20 ڕۆژە ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿﻮە ﺗەﻧﺎﻧەت ﺋﯿﻤﺰاﯾەك ﺑﻜﺎت و ﻧﺎﻛﺮێ ﺧەڵﻚ ﺑەو ﺟﯚرە ﻟە ڕەزاﻟەﺗﺪا ﺑێﺖ و ھﯿﭻ ﺋﯿﺸﻮﻛﺎرێﻜﯽ
ﺑﯚ ﻧەﻛﺮێﺖ“. ﺋــەو دووﭘﺎﺗﯽ ﻟــەوە ﻛــﺮدەوە، دەﺑێﺖ ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎن ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑﻦ ﻟە ﺳــەراﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت و ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑﻜەن. ﺑــە ﮔﻮﺗەی ﺋــەو ھﺎووﺗﯿﯿە ،ﺋەو ﻣﺎﻧﮕﺮﺗــﻦ و ﺑﺎﯾﻜﯚﺗــە ﺑەﺳــە ﺑﯚ ﺋەوەی ﺣﻜﻮوﻣــەت ﺑﺰاﻧێﺖ ﭼﯿﻦ و ﺗﻮێﮋەﻛﺎن ﻧﺎڕەزاﯾەﺗﯿﯿﺎن ھەﯾە و ﮔﻮﺗﯽ” ،ﺋﯿﺘﺮ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﻓەرﻣﺎﻧﮕە و ﺧﻮێﻨﺪﻧﮕــەﻛﺎن ﺑﻜﺮێﻨــەوە ﭼﯿﺘﺮ ﭼﺎرەﻧﻮوﺳــﯽ ﺋﯿﺸــﻮﻛﺎری ﺧەڵﻚ و ﺧﻮێﻨــﺪﻛﺎران ﺑە ﻧﺎدﯾﺎری ﻧەﻣێﻨێﺘەوە“. ﺑەھﯚی ﺳــەرھەڵﺪاﻧﯽ ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ و ﺑڕﯾﻨــﯽ ﺑﻮدﺟەی ھەرێﻢ ﻟەﻻﯾــەن ﺑەﻏــﺪاوە ،ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ
ھەرێــﻢ ﭼەﻧــﺪ ﺑڕﯾﺎرێﻜــﯽ ﺑــﯚ ﻛەﻣﻜﺮدﻧــەوەی ﺧەرﺟﯿﯿــەﻛﺎن دەرﻛــﺮد ﻛــە ﯾەﻛێــﻚ ﻟەواﻧــە ﭘﺎﺷــەﻛەوﺗﻜﺮدﻧﯽ ﻣﻮوﭼــە ﺑﻮو، ھــﺎوﻛﺎت ھەر ﺑەھــﯚی ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯿﯿــەوە ،ﻣــﺎوەی دوو ﺳــﺎڵە ﺣﻜﻮوﻣــەت ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﻟــە وادەی ﺧﯚﯾﺪا ﻣﻮوﭼــە داﺑــەش ﺑﻜﺎت، ﺋەﻣەش ﺑﻮوە ھﯚﻛﺎری ﻧﺎڕەزاﯾەﺗﯽ ﭼﯿــﻦ و ﺗﻮێــﮋە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕە. ﻋﻮﻣــەر ﺳــەﻟﯿﻢ ،ھﺎووﺗﯿﯿەﻛﯽ ﺗــﺮی ﺷــﺎری ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯿﯿە و ﺑﯚ ﺗەواوﻛﺮدن و ڕاﯾﯿﻜﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻣەڵەی ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﺑﭽﻮوك ﻛە ﺳــەرﻗﺎڵﯽ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯿەﺗﯽ ،ﻣــﺎوەی 15 ڕۆژە ﭼەﻧــﺪ ﺟﺎرێــﻚ ﺳــەرداﻧﯽ ھەوﻟێﺮی ﻛﺮدووە ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺗەواوﻛﺮدﻧﯽ ﻛﺎرەﻛەی. ﺋەو ھﺎووﺗﯿﯿە ﺑە ”وﺷە“ـﯽ ﮔﻮت، ”ﺋەﮔەر داودەزﮔەﻛﺎﻧﯽ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ داﺧﺮاﺑﻦ ،دەﺑێــﺖ ڕوو ﻟە ھەوﻟێﺮ ﺑﻜەﯾــﻦ و ﺋﯿﺸــەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺗــەواو ﺑﻜەﯾﻦ“. ﺳــەﻟﯿﻢ ﭘێــﯽ واﺑــﻮو داواﻛﺎری ﻓەرﻣﺎﻧﺒەران و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎن ڕەواﯾە، ﺑــەم دەڵێــﺖ” ،ﺋــەی ﺋێﻤەی ھﺎووﺗــﯽ ﻛە ﻣﺎﻣەڵەﻣــﺎن ھەﯾە و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺗەواو ﺑﻜﺮێﺖ ،ﻣﺎﻓﯽ ﺑەﺟێﮕەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﻛﺎرەﻛﺎﻧﻤﺎن ﻧﯿﯿە؟“.
ﺑەﭘێــﯽ ﺋــەو زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧــەی ﻟــە ﺑەردەﺳــﺖ ”وﺷــە“دان، ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺑەرﭼﺎو ﻟــە ﺑەڵێﻨﺪەر و وەﺑەرھێﻨەرەﻛﺎﻧــﯽ ﺳــﻨﻮوری ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑەھــﯚی ﺑەڕێﻮەﻧەﭼﻮوﻧﯽ ﺋﯿﺸــﻮﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ،روو دەﻛەﻧە ھەوﻟێﺮ و ﺑەﺷێﻜﯿﺸــﯿﺎن ھــەر ﻟــەوێ ﻧﯿﺸــﺘەﺟێ دەﺑﻦ و ﭘڕۆژەﻛەﯾﺎن ﻟەوێ ﺟێﺒەﺟێ دەﻛەن. ﻻی ﺧﯚﯾــەوە ،ﺑەﺧﺘﯿــﺎر ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣــﯽ ﻋەﺑﺪوڕەﺣﻤــﺎن ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ﺑﯚ ”وﺷە“ـــﯽ ڕوون ﻛﺮدەوە ،ﺋــﺎﮔﺎداری ﺋەوەن ﺧەڵﻚ ﺋﯿﺸــﻮﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن وەﺳﺘﺎوە ،ﺑەم داواﻛﺎری ﻓەرﻣﺎﻧﺒەراﻧﯿﺶ ڕەواﯾە و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﻜەن. ﺋەو ﮔﻮﺗﯽ” ،ﺋێﻤە دەﺳﺘﻤﺎن ﻛﺮاوە ﻧﯿﯿە ﻟەوەی ﻟەﮔەڵ ﭘﺎرێﺰﮔﺎر ﺑڕﯾﺎر ﺑﺪەﯾــﻦ دەواﻣــﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎن ﺑﻜﺮێﻨــەوە ،ﭼﻮﻧﻜــە ﻓەرﻣﺎﻧﺒەران ﻣﻮوﭼەﯾــﺎن ﻧﯿﯿــە و ﺣﻜﻮوﻣەت ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ﻣﻮوﭼەﯾﺎن ﺑﺪاﺗێ“. ﺋﺎﻣــﺎژەی ﺑــەوەش دا ،ﻣﺎﻧﮕﺮﺗﻦ و ﺑﺎﯾﻜﯚﺗەﻛــە ﺳەرﺗﺎﺳــەرﯾﯿە ،ﺑﯚﯾە ﺋــەوەی دەﺗﻮاﻧێﺖ ﺑﺎﯾﻜﯚﺗەﻛە ﻛﯚﺗﺎ ﭘێ ﺑﮫێﻨێﺖ ،ھەﻧﮕﺎوی ﺣﻜﻮوﻣەﺗە ﻛە ﻣﻮوﭼە ﻟە ﻛﺎﺗﯽ ﺧﯚﯾﺪا ﺑﺪات و داواﻛﺎری ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎﻧﯿﺶ ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺎت.
ﮔﯚڕان ﺑە زﻣﺎﻧﯽ ﺷەڕی ﻧﺎوﺧﯚ وەﻣﯽ ﻣەﻻ ﺑەﺧﺘﯿﺎر دەداﺗەوە وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ -ﺷﺎد ﻛەﯾﻮان دوای ﺋــەوەی ﻣــەﻻ ﺑەﺧﺘﯿــﺎر ﺑەرﭘﺮﺳــﯽ دەﺳــﺘەی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ ،ﻟە دﯾــﺪاری ﻣێﺮی ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ھﯚی ﭘەﻛﺨﺴــﺘﻨﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﺧﺴــﺘە ﺋەﺳﺘﯚی ﺳەرۆك و ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ ﭘەرﻟەﻣــﺎن ،ﺑﺰووﺗﻨــەوەی ﮔﯚڕان ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪراوێﻜﯽ ﺗﻮﻧﺪی ﺋﺎراﺳﺘەی ﻣەﻻ ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﻛﺮد و ﺗﯿﺎﯾﺪا ﭼەﻧﺪان دەﺳﺘەواژەی ڕەﻗﯽ ﺑەﻛﺎر ھێﻨﺎﺑﻮو، ﺋەوەش ﺑــﻮوە ﺟێــﯽ ﻧﺎڕەزاﯾﯽ و ڕەﺧﻨەی ﻧﻮوﺳەران و ﭼﺎودێﺮاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ و ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪﻧەﻛەﯾﺎن ﺑە زﻣﺎﻧﯽ ﺷەڕی ﻧﺎوﺧﯚ ﻟە ﻗەڵەم دا. ﻣەﻻ ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﻟە ﺳێﯿەﻣﯿﻦ دﯾﺪاری ﻣێﺮﯾﺪا ،ﺋﺎﻣﺎژەی ﺑەوە دا ﻛە ﺋەﮔەر ﺑﮫﺎﺗﺎﯾــە ﺳــەرۆﻛﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن و ﻓﺮاﻛﺴﯿﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن ﺷەوی ﭘێﺶ ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی 19ـــﯽ ﺋﺎب، ﺑە ﻗﺴــەی ﻻﯾەﻧەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﻜﺮداﯾە و داﻧﯿﺸــﺘﻨﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯿﺎن ﺋەﻧﺠﺎم ﻧەداﯾــە ،ﺑﺎرودۆﺧــﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن و ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑەو ﺷــﻮێﻨەی ﺋێﺴﺘە ﻧەدەﮔەﯾﺸﺖ .زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗﯽ ”ﺋەﮔەر ﺑە ﻗﺴەی ھێﺰ و ﻻﯾەﻧە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن ﻧﺎﻛــەن ،ﻓەرﻣﻮون ﺑڕﯾــﺎر ﺑﺪەن، ﺋــەوەش دەرﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛــەی ﻛە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺳــﺎڵێﻜە ﭘەﻛﯽ ﻛەوﺗﻮوە“. 19ی ﺋﺎﺑــﯽ 2015ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛﯚ ﺑﻮوەوە ﺑﯚ ﺑڕﯾﺎردان ﻟەﺳەر ﭘەﺳــﻨﺪﻛﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾەﻛﯽ ﻧﻮێــﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ھەرێﻤﯽ
ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺑەم ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﻛە رێــﮋەی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺗــەواو ﻧەﻛﺮد. ﭘﺎرﺗﯽ ﺋــەو ﺟﻮوﻧەی ﺑە ”ﭘﯿﻼن“ ﻧــﺎو دەﺑﺮد و دواﺗــﺮ رێﮕەﯾﺎن ﻧەدا ﯾﻮﺳﻒ ﻣﺤەﻣەد ﺑﮕەڕێﺘەوە ھەوﻟێﺮ ﺑﯚ دەوام ،وەزﯾﺮەﻛﺎﻧﯽ ﮔﯚڕاﻧﯿﺸــﯽ ﻟە ﺣﻜﻮوﻣــەت دەرﻛــﺮد و رای ﮔەﯾﺎﻧﺪ ”رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣــەت و ﭘەرﻟەﻣــﺎن ﻟەﮔەڵ ﮔﯚڕان ھەڵﻮەﺷــﺎﯾەوە“ .ﻟەوﻛﺎﺗەوە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿﻮە ﻛﯚ ﺑﺒێﺘەوە. ﮔــﯚڕان ﺑﺰووﺗﻨــەوەی ڕاﮔەﯾەﻧﺪراوێﻜــﯽ ﺗﻮﻧــﺪی دژی ﻣەﻻ ﺑەﺧﺘﯿــﺎر دەرﻛﺮد و ﺗﯿﺎﯾﺪا ﺑە دەﺳﺘەواژەی وەك” :ﻛﺎری ﮔێڕت، ﻧﺰا و دەﺳــﺘە ﻧــەزر و ﻻﻧەوەت، دەﻟەﺳــە و ﻓﯿﺸــﺎڵﺖ ،ﺳﯚﺷﯿﺎل ﻋەﺷــﺎﯾەرەﻛﺎﻧﯽ دﯾﻮەﺧﺎﻧەﻛەت، ﻗﻮل ﮔﯿﺮاو ،ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﻣﻮراھﯿﻖ، ﻗﻮڕﺑﺎﻗــە ،ﮔﯚﻣﯽ ﻟﯿﺨﻨــﯽ ﻧﺎﺧﺖ، ﻗﯿــڕەی ﻧﺎوەﺧﺘﺖ ،ﺑــەردی ژێﺮ
ﺳــﻤﯽ دەﺳــﺖ و ﻧﺎڵﯽ ژێﺮ ﭘێﺖ“ ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪﻧەﻛــەی ﭘــڕ ﻛﺮدﺑﻮو .ﻟە ﺑەراﻣﺒەرﯾﺸــﺪا ﻣــەﻻ ﺑەﺧﺘﯿــﺎر ڕاﮔەﯾەﻧﺪراوێﻜــﯽ ﺑــو ﻛﺮدەوە و ﺑێﺒﺎﻛــﯽ ﺧﯚی ﻟە ھەﻣــﻮو ﺋەو ﺗﯚﻣەﺗﺎﻧە ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻛﺮد ﻛە ﮔﯚڕان ﻟە ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣەﻛەدا ﺋﺎراﺳﺘەﯾﺎن ﻛﺮدﺑﻮو. ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﻧﻮوﺳەران و ﭼﺎودێﺮاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺋەو ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣە و وەﻣﺪاﻧەوە ﺗﻮﻧﺪاﻧــە ﺑە زﻣﺎﻧﯽ ﺷــەڕی ﻧﺎوﺧﯚ ﻧﺎو دەﺑــەن و ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛەن ﺷــەڕی ﻧﺎوﺧﯚ ﻟە ھەﻧــﺎوی ھێﺰە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎﻧــﺪا ھێﺸــﺘﺎ ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯽ ھەﯾە. ﺋﯿﺴــﻤﺎﻋﯿﻞ ﺣەﻣەﺋەﻣﯿﻦ ﻧﻮوﺳەر و ڕووﻧﺎﻛﺒﯿــﺮ ﺋﺎﻣﺎژەی ﺑــەوە دا، ﻻی ﺳەرﺟەم ھێﺰە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎن ﺷــەڕی ﻧﺎوﺧﯚ ھێﺸــﺘﺎ ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯽ ھەﯾە .ﺋەو ﺑە“وﺷە“ـــﯽ ﮔﻮت ”ﺑﯚ ﺋەوەی ھێﺰەﻛﺎن ﺑﻨﺎﺳﯿﻦ ،دەﺑێﺖ ﭼﺎوەڕواﻧــﯽ ﺑــﺎرودۆخ ﺑﻜەﯾــﻦ، ﭼﻮﻧﻜە ﻟە ﺑﺎرودۆﺧە ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا
ھەﻣﻮو ھێﺰەﻛﺎن دەڵێﯽ ﻓﺮﯾﺸﺘەن، ﺑەم ﻛــە ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﻟەم ﺟﯚرەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن دروﺳﺖ دەﺑێﺖ ھەﺳﺖ دەﻛەﯾﻦ ھێﺰەﻛﺎن ﻟە ھەﻣﻮو ﻛﺎت ﺑﺎﺷــﺘﺮ ﺋﺎﻣــﺎدەی دژاﯾەﺗﯿﻜﺮدﻧﯽ ﯾەك و دەﺳــﺘﭙێﻜﺮدﻧەوەی ﺷەڕی ﻧﺎوﺧﯚن“. ﺑﺎﺳﯽ ﻟەوەش ﻛﺮد ،ﺷەڕی ﻧﺎوﺧﯚ ﺳــەرەﺗﺎ ﻗﺴــە ﺑﻮو ،ﺋێﺴﺘەش ﻟە ﺟﯚری ﻗﺴــەﻛﺮدن و دەرﻛﺮدﻧﯽ ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣە و وەﻣﯽ ﻻﯾەﻧەﻛﺎﻧﺪا ﺋەو دەﺳﺘﭙێﻜە ھەﺳﺘﯽ ﭘێ دەﻛﺮێﺘەوە. ﻻی ﺧﯚﯾــەوە ڕێﺒــﻮار ﻛەرﯾــﻢ، ﻧﻮوﺳــەر و ﭼﺎودێــﺮی ﺳﯿﺎﺳــﯽ ھێﻤــﺎی ﺑــﯚ ﺋــەوە ﻛــﺮد ،ھێﺰە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﺳﺎﺗێﻜﺪا ﻟە ھەﻣﻮو ﺑﺎﻧﮕەﺷەﯾەك ﭘﺎﺷﮕەز دەﺑﻨەوە ﻛە ﭘێﺸــﺘﺮ ﺑﺎﻧﮕەوازﯾﺎن ﺑﯚ دەﻛﺮد .ﺋەو ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧــﺪ” ،ﺋەوەی ﮔــﯚڕان و ﭘﺎرﺗــﯽ و ﯾەﻛێﺘــﯽ و ھەﻣﻮو ﻻﯾەﻧــەﻛﺎن ﺑەراﻣﺒەر ﯾەك دەﯾڵێﻦ و دەﯾﻜەن ،ﺋەو ڕﻗەی ﺗێﺪا
دەﺧﻮێﻨﺮێﺘەوە ﻛە ﺋﺎﻣﺎدەن ھەرﭼﯽ ﻟە دەﺳــﺘﯿﺎن ﺑێﺖ ﺑﯚ ﺳڕﯾﻨەوەی ﯾەﻛﺘﺮ ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﺑﺪەن“. ﭘێﺸــﯽ واﺑــﻮو ،ﻧﺎﻛﺮێــﺖ ھێﺰی ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻛە ﺑﺎﺳﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳﯽ و دادﭘــەرەوەری دەﻛﺎت ،ﺑە زﻣﺎﻧێﻚ ﻗﺴە ﺑﻜﺎت ﻛە ﭘێﭽەواﻧەی ﺑﺎﻧﮕەﺷە و ﺋەو ﺑەرﻧﺎﻣﺎﻧە ﺑێﺖ ﻛە ﺑەﺧڵﻜﯿﺎن ﮔﻮﺗﻮوە. ﺋــەم ﮔﺮژﯾﯿــە ﻟــە ﻛﺎﺗێﻜﺪاﯾــە، ﯾەﻛێﺘــﯽ و ﮔــﯚڕان ﻟــە ﺋﺎاﯾﺎری ﺋەﻣﺴــﺎڵﺪا ڕێﻜﻜەوﺗﻨێﻜﯿــﺎن ﺑﯚ ﻛﺎری ﭘێﻜەوەﯾﯽ ﺋﯿﻤﺰا ﻛﺮد ،ﺑەم ﻧﺎوە ﻧــﺎوە ﻟەﻧﺎو ھــەردوو ﺣﺰﺑەوە دەﻧﮕﯽ ﻧﺎڕەزاﯾــﯽ ﺑەرز دەﺑێﺘەوە و ﺑە ﺋﺎﺷــﻜﺮا داوای ﻛﯚﺗﺎھﺎﺗﻨﯽ ﺋەو ڕێﻜﻜەوﺗﻨە دەﻛەن ،ھﺎوﻛﺎت وەك ﭼﺎودێﺮاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎﺳﯽ دەﻛەن، وەﻣﺪاﻧــەوەی ﻛﺎدراﻧﯽ ﮔﯚڕان و ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑﯚ ﯾەﻛﺘﺮ ،ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛە ﺧﺎوﺗﺮ دەﻛﺎﺗەوە و ﻟە ھەڵﻮەﺷﺎﻧﺪﻧەوە ﻧﺰﯾﻜﯽ دەﻛﺎﺗەوە. ھﺎوڕای ﺋــەو دوو ﻛەﺳــﺎﯾەﺗﯿﯿە، ﺋﺎﺳــﯚس ھــەردی ﻧﻮوﺳــەر و ﭼﺎودێــﺮی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ،ﺋﺎﻣﺎژەی ﺑــەوە دا ،ھێــﺰە ﻛﻮردﯾﯿــەﻛﺎن ﺋەزﻣﻮوﻧێﻜﯿــﺎن ﭘﯿﺸــﺎن ﻧەداﯾﻦ ﺑڵێﯿﻦ ﻟە ﺑﺎرودۆخ و ﻣﻠﻤﻼﻧێﯿەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ دروﺳﺘﺪاﯾﻦ. ھــەردی ﺑــﯚ ”وﺷــە“ دەڵــێ، ”دەرﻛﺮدﻧــﯽ ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣــە و زﻣﺎﻧﯽ زﺑــﺮ و ھەڕەﺷــە ﻟــە ﯾەﻛﻜﺮدن، دەﻣﺎﻧﮕەڕێﻨێﺘەوە ﺑﯚ ﺋەزﻣﻮوﻧێﻜﯽ ﺗــﺎڵ ﻛــە ﮔــەورە و ﺑﭽﻮوﻛــﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەﻛەﻣﺎن ﻟێﯽ ﭘەﺷﯿﻤﺎﻧە“.
ﺳەرﺑﺎز ﺳﺎڵﺢ
ﻧەوﺷﯿﺮوان ﻣﺴﺘەﻓﺎ و ﻧەﺗەوە ﻟــە ﻣﺎوەی 14ﻣﺎﻧﮕﯽ راﺑﺮدوودا ،ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﺳــەﺧﺘﺘﺮﯾﻦ دۆﺧــﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯿﺪاﯾە ﻟە ڕووی ﺳــەرﺑﺎزی ﻛە ﺷــەڕی ﺗﯿﺮۆر دەﻛﺎت ﻟە ﺳــﻨﻮورێﻜﯽ ﺑەرﻓﺮاوان و ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯿﻤﺎﻧﯽ ﻟەﺳــەر ﺑەﻧﺪە .ﻟە رووی داراﯾﯿﺸەوە ﻛە ژﯾﺎن ﺗﺎ ﺋﺎﺳﺘێﻜﯽ ﻗﻮوڵ رۆ ﭼﻮوەﺗەوە ﻧﺎو ﺑێ ھﯿﻮاﯾﯽ .ﻟە رووی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯿەوە ﻛە دەوام ﻟە ﺳﻨﻮوری ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻛە ﻧﺎوﭼەی ﺟەﻣﺎوەری ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕاﻧە، ﺑە ﺗەواوی ﭘەﻛــﯽ ﻛەوﺗﻮوە .ﻟە رووی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ ﻟەﮔەڵ ﻋەرەﺑﯽ ﻋێﺮاق و وﺗﺎﻧﯽ دراوﺳێ ﻛە ﺗەواو ﻟێڵﻦ و ﺧەڵﻚ ﭼﺎوی ﺑڕﯾﻮەﺗــە درزێﻚ ﺋەﮔەر ﺑﭽﻮوﻛﯿﺶ ﺑێﺖ ﺗﺎ ﺳــەرﻛﺮدەﻛﺎن دوو ﻗﺴــەی ﺧێﺮی ﺗﯿﺎدا ﺑﻜەن .ﺑەم ﻟەو ﻣﺎوە درێﮋەدا ﻧەوﺷﯿﺮوان ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﺋەﻣﯿﻦ رێﻜﺨەری ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕان10 ، ﻣﺎﻧﮕــﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧەﺑﻮوە و دﯾﺎرﯾﺶ ﻧﯿﯿــە ﻛەی دێﺘەوە. ﺑێ ﻟــەوەی ﻟەو 10ﻣﺎﻧﮕەدا ھﯿﭻ ﮔﻮﺗەﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﭘﺮﺳــە ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧەﺑﻮوە. ﺟﺎری ﯾەﻛەم ﻧەوﺷــﯿﺮوان ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﻟە ﺟەژﻧﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ 2015 ﭼــﻮوە ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و ﺗﺎ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻧﯿﺴــﺎﻧﯽ 2016ﻧەھﺎﺗەوە ،ﻟەو ﻣﺎوە ﺣەوت ﻣﺎﻧﮕﯿﯿەدا ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ ﺋەو ﻟە ﭘﺮﺳــە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﺴــﺎز و ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮرددا ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻧﺎردﻧەوەی ﭘﺮﺳەﻧﺎﻣەﯾەك ﺑﻮو ﺑﯚ ﻛﺎدرێﻜﯽ ﺣﺰﺑەﻛەی و ھﯿﭻ ﻗﺴــە ﯾﺎن ﺑەﯾﺎﻧﻨﺎﻣە ﯾﺎن ﮔﻮﺗﺎرێﻜﯽ ﻧەﺑﻮو ﺗەﻧﺎﻧەت ﺋەﮔەر دژی ﺟﻮوڵە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑﻮواﯾــە ،رازی ﺑﻮوﯾﻦ ،ھەر رەﺧﻨەﯾەك ﺑﮕــﺮێ ،ﺑەم ﻧەﯾﮕﺮت. ﺟﺎری دووەم ﻟە ﺟەژﻧﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺋەﻣﺴﺎڵ 2016ﺑەھەﻣﺎن ﺷێﻮە ﭼﻮوەوە ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەﯾﺶ ﻟەوێ ﻧﯿﺸﺘەﺟێﯿە و دﯾﺎر ﻧﯿﯿە ﻛەی دەﮔەڕێﺘەوە ﻣەﻣﻠەﻛەﺗە ﻣﺎﻧﺪووەﻛەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە ﺷەڕ و ﻧﺎﻟەﺑﺎری ژﯾﺎن ،ﺑەم ﺋەم ﺟﺎرەﯾﺸــﯿﺎن ﺗەﻧﯿﺎ ﯾەك دەرﻛەوﺗﻨﯽ ھەﺑﻮوە ،ﺋەوﯾﺶ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﭘﺮﺳﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەوە ﻧەﺑﻮوە ،ﺑەڵﻜﻮ ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﯾەﻛﯽ ﺑﺰووﺗﻨەوەﻛەی ﺑﻮو ﻟە ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ. ﺋــەم دوو وێﺴــﺘﮕەی ژﯾﺎﻧﯽ رێﻜﺨــەری ﮔﯚڕان ﻟــە ﻣﺎوەی 2015و 2016دا ،ﭘێﻤــﺎن دەڵێﺖ ﺋەو ﭘﯿﺎوە ھﯿــﭻ ﻧﯿﺎزێﻜﯽ ﺑە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧەﻣﺎوە و ﻧﺎﯾەوێ ﺑەﺷــﺪاری ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺑەﺷێﻮەی ﻛﺎرا ﻟەم ھەرێﻤەدا ﺑﻤێﻨێ ،ﺑﯚ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەك ﻛە ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ دووەم ﺣﺰﺑﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻜﺎت و دروﺷﻤەﻛﺎﻧﯽ ھەڵﺘەﻛﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘەﻣﯽ ﻛﺎرﮔێڕی و ﻧەھێﺸــﺘﻨﯽ ﮔەﻧﺪەڵﯽ و رەﺗﻜﺮدﻧەوەی ھەﻣﻮو دەﺳــﻜەوﺗێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑﻮوﺑێﺖ ،ﻟەﻻﯾــەن ﻛﺎدراﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨەوەﻛەﯾــەوە و دەﻧﮕﯽ 500ھەزار ھﺎووﺗﯿﯽ ﻣﺴــﯚﮔەر ﻛﺮدﺑێﺖ ،دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑڵێﯿﻦ ﻛﯚﺗﺎی ﺧﯚی راﮔەﯾﺎﻧﺪووە و ﺑەﺟﯚرێﻚ ﻟە ﺟﯚرەﻛﺎن ﺑێ ھﯿﻮا ﺑﻮوە ﻟەواﻧەی ﻟەﮔەڵﯿﺪا ھﺎوڕێﯽ ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ ﺣﺰﺑەﻛــەی ﺑﻮون ،ﺋەﻣە ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚﯾەﺗﯽ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەواﻧەی ﻧﺎردﻧﯽ ﺑﯚ ﭘەرﻟەﻣﺎن و ﺣﻜﻮوﻣەت ،ھــەر ھەﻓﺘەی ﯾەﻛەﻣﯽ وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎن ،ﻟە دروﺷﻤەﻛﺎﻧﯽ ﮔﯚڕان ﻻﯾﺎن دا ،ﺑەم ﻣﺎﻓﯽ ﺋەوەی ﻧەﺑــﻮو ﯾﺎرﯾﯽ ﺑەو ژﻣﺎرە زەﺑەﻻﺣەی دەﻧﮕﺪەر ﺑﻜﺎت ﻛە ﻛﺮدی و ھەﻣﻮوی ﻟە ﻧﺎﺋﻮﻣێﺪﯾﺪا ﻧﻮﻗﻢ ﻛﺮدووە. ﻛەﺳﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺋەﮔەر ﭘەﯾﺎﻣێﻜﯽ ھەڵﮕﺮت و ﺧەڵﻚ ﻣﺘﻤﺎﻧەی ﭘــێ دا ،ﮔﺮﻧﮕە ﻟــەو ﺋﺎﺳــﺘەدا ﺑﻤێﻨێﺘەوە و ﺋەﮔــەر دەرﻓەﺗﯽ ﭼﺎﻻﻛﯿﺸﯽ ﻧەﺑﻮو ،دەﺗﻮاﻧێ ﮔﻮﺗﺎری ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺑﺪات ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻟە دۆﺧﯽ وەك ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻛە دەرﻓەت زۆرە ﺑﯚ ﭼﺎﻻﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ و ﺣﺰﺑﯽ ،ﺑەم دﯾﺎرە ﺋەم ﭘﯿﺎوە ھەر ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﺑﻮو ﮔﯚﻣﯽ ﻣەﻧﮕﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﺑﺸــڵەﻗێﻨێﺖ و ﺧەڵﻚ ﻟە ژﯾﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺧﯚی دوور ﺑﺨﺎﺗــەوە ﺑەرەو ﺧﺮاﭘﺘﺮ و ﺋﺎﺳــﯚﯾەﻛﯽ ﻧﺎدﯾﺎرﺗﺮ ،ﺋەﮔەر وا ﻧﯿﯿە ،ﺑﯚﭼﯽ ﻗﺴەﯾەك ﻧﺎﻛەن؟ ﺑﯚ ﺑە 500ھەزار ﻛەس ﻧﺎڵێﻦ ﺋێﻤە ﺷﻜﺴﺘﻤﺎن ھێﻨﺎ و ﭼﯿﺘﺮ ﭼﺎوەڕواﻧﻤﺎن ﻣەﺑﻦ ،ﯾﺎن ﺑەﭘێﭽەواﻧەوە وەرن ﻟەﻧﺎوﯾﺎﻧــﺪا ﺑﮋﯾﻦ و ﺧەﻣەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﻟەﮔەڵ ﺧﯚﺗﺎﻧﺪا داﺑەش ﺑﻜەن .ﯾﺎﺧﯚ ھﯿﭻ ﻣەﻛە ﺗەﻧﯿﺎ ﻟەم ﻗﯚﻧﺎﻏەدا ﻛە ﻛﻮرد وەك ﻧەﺗەوە رووﺑەڕووە ﻟەﮔەڵ زۆر ﭘﺮﺳﯽ ﮔﺮﻧﮓ ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ھێڵە ﻧەﺗەوەﯾەﻛەدا ﺑﻤێﻨەوە و ﻻرﯾﻤﺎن ﻧﯿﯿە ﺑﯚ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺣﺰﺑﯿﺶ ﺑەﻛﺎری ﺑێﻨﯽ. ﻣــﻦ ﺗێﺪەﮔــەم ﻛــە دوورﻛەوﺗﻨــەوەی رێﻜﺨــەری ﮔﯚڕان، دەﺳــﺘﮫەڵﮕﺮﺗﻦ ﺑﻮو ﻟــە ﭘەﯾﺎﻣﯽ ﮔﯚڕاﻧــﻜﺎری دوای ﺋەوەی ﺑە ﺗەواوی ﺑﯚی دەرﻛەوت ﺋەوەی ﻟە ﻛەﻟەﯾﺪاﯾە ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺧﯚی ﺑڕوای ﭘێﯿەﺗﯽ و ھﯿﭻ ﻛەﺳــﯽ ﻟەﮔەڵﺪا ﻧﯿﯿــە ،ﺑەڵﻜﻮ ﺋەواﻧەی ﻛەوﺗﻨە دوای ﮔﯚڕان ،ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺳــەرەﻛﯿﯿﺎن دەﺳﺘﮕەﯾﺸــﺘﻨﯿﺎن ﺑﻮو ﺑە ﮔەﻧﺪەڵﯽ و وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﯚﺳــﺖ و ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠﯽ ھەﺷﺖ ﭘﺴﺘﯚن و ﺧﺎﻧﻮوەﻛﺎﻧﯽ ﮔﻮﻧﺪی ﺋﯿﺘﺎڵﯽ و ﻧﺎز ﺳﯿﺘﯽ ﻟە ھەوﻟێﺮ .ﺑەم ﺳەﯾﺮە ﻛە ﻧەوﺷﯿﺮوان ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﺋەو ﺷﻮێﻨﻜەوﺗﻮواﻧەی ﺧﯚی ﻧەﻧﺎﺳﯽ و ﺧﺴﺘﻨﯿﯿە ﻧﺎو ﮔەﻣەی ﺳەرﻛێﺸــﯿﯽ ﭘﯚﺳﺖ و ﭘﺎرە ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﮔﻮﺗەی ﺳەرەﻛﯿﯽ ﺧﯚی ﺑﯚ ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛە ﻟێــﯽ ﺟﯿﺎ ﺑﻮوەوە ،ﺋەوەﺑﻮو ”ﺋەوان ﺗەﻧﯿــﺎ درۆ و دراوﯾﺎن ﻣﺎوە“، ﺑﯚﯾە ﻛــە ﺑﯿﻨﯽ دەوروﺑەری ﺧﯚی ﺑەھەﻣﺎن رێﮕەدا دەڕۆن .ﺋﯿﺘﺮ ﮔەﯾﺸــﺘە ﺧﺎڵﯽ ﻛﯚﺗﺎی ﺑێ ھﯿﻮاﺑﻮوﻧﯽ ﻟــە ﮔﯚڕاﻧﺨﻮازان ،ﺑەم ﺋەوەی ﺑەراﻣﺒەر دەﻧﮕﺪەر و رۆﺷــﻨﺒﯿﺮاﻧﯽ ﮔﯚڕان ﻛﺮا ﻛە ﺋێﺴﺘە ﺑێ ﺧﺎوەن و ﺑێ ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ﻣﺎوﻧەﺗەوە ،ﻧﺎھەﻗﯿﯿەﻛﯽ ﭘڕووﻛێﻨەر ﺑﻮو.
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ﻟە ھﯿﭻ ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﯾەﻛﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻣﺎﻣەڵەی ھﺎووﺗﯿﯿﺎن راﯾﯽ ﻧﺎﻛﺮێﺖ
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
3
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
4
ﺧﻮﺷــﻜێﻜﯽ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق” :ﺑەر ﻟە ﻛﻮﺷﺘﻨەﻛەی ﻣﺤەﻣەد ،ھەڕەﺷەی ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻟەﺳەر ﺑﻮو ﯾﺎن ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑەﺟێ ﺑێڵێﺖ ﺑە ھﯚی ﺋەوەی ﻟە ﺷــەڕی ﺑﺮاﻛﻮژی ﺧەڵﻜــﯽ زۆری ﭘﺎرﺗﯽ دەرﺑﺎز ﻛﺮد و ﺋﺎﻣﺎدە ﻧەﺑﻮو ﺑﺒێﺖ ﺑە ﯾەﻛێﺘﯽ ،ﻣﻦ ﺋﺎﮔەداری ھەڕەﺷەﻛﺎﻧﻢ“.
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ﺋەﻣڕۆ 21ﺳﺎڵ ﺑەﺳەر ﺷەھﯿﺪﻛﺮدﻧﯽ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق و ھﺎوڕێﻜﺎﻧﯽ ﺗێﺪەﭘەڕێﺖ
ﻛێﻠەﻛەی ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق ﻟە ﻛﯚﯾە دەﺷﻜێﻨﺮێ و ﭘەﯾﻜەری داﯾﻜﯽ ﻻ دەدرێﺖ وﺷە /ھەوﻟێﺮ- ﺋەﻣــڕۆ 21ﺳــﺎڵ ﺑەﺳــەر ﺷــەھﯿﺪﻛﺮدﻧﯽ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق ﺳەرﻛﺮدەی ﭘﺎرﺗﯽ ﻛﺎر ﺗێﺪەﭘەڕێﺖ، ﺑــەم ﺗــﺎ ﺋێﺴــﺘە دۆﺳــﯿەی ﺗﯿﺮۆﻛﺮدﻧەﻛــەی ﺑــە ﮔﻮﻣﺎﻧﺎوی ﻣﺎوەﺗــەوە و ھﯿــﭻ دادﮔەﯾــەك ﺑڕﯾﺎری ﯾەﻛﻼﻛــەرەوەی ﻧەﺑﻮوە، ﻣﺎڵﺒﺎﺗەﻛەی ﺋﺎﻣﺎژە ﺑەوە دەدەن ﻛە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑە ﻓەرﻣﯽ داوای ﻟێﺒﻮردﻧﯽ ﻟێ ﻧەﻛﺮدوون. ﻣﺤەﻣەد ﺣــەﻻق و 11ھﺎوڕێﯽ، 21ﺳــﺎڵ و رێﻚ ﻟــە رۆژێﻜﯽ وەك ﺋەﻣڕۆدا ﻟە ﺑﺎزﮔەی ﻛﯚﯾە دراﻧە ﺑەر ﮔﻮﻟە و دوو ھﺎوڕێﯽ ﺷەھﯿﺪ ﻛﺮان، ﺋەواﻧﯽ ﺗﺮ ﺑە دﯾﻞ ﮔﯿﺮان و دواﺗﺮ ﻟە ﻣەﻋەﺳﻜەر ﺳەﻻم ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە ﺑەرﭼﺎوﯾﯿەوە ،ھﺎوڕێﻜﺎﻧﯽ ﻛﻮژران و دواﺗﺮ ﺧﯚﯾﺸﯽ زﯾﻨﺪەﺑەﭼﺎڵ ﻛﺮا. ﻛەﻟﺴﻮوم ﻣﺤەﻣەد ﺋەﻣﯿﻦ ﺧﻮﺷﻜﯽ ﺷــەھﯿﺪ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق ﻛە ﻟە
ﺳــﺎڵﯽ 1958ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮوە و ﻛﭽﯽ ﺷەھﯿﺪ ﺋﺎﯾﺸە ﮔﻮڵەﯾە ﻛە ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1988ﻟە ﺳەرﺑﺎزﮔەی رەﺷﻜﯿﻦ ﻟە ھەوﻟێﺮ ،دوای ﺋەﺷﻜەﻧﺠەداﻧێﻜﯽ زۆر ﻟەﻻﯾــەن رژێﻤﯽ ﺑەﻋﺴــەوە ﮔﻮﻟەﺑــﺎران ﻛــﺮا ،ﻛﺎﺗێــﻚ ﺋﺎﻣﺎدە ﻧەﺑﻮو ددان ﺑە ﭘێﺸــﻤەرﮔەﺑﻮوﻧﯿﺪا ﺑﻨێﺖ ،ﺋــەو ﺧﻮﺷــﻜەی ﺣەﻻق رای دەﮔەﯾەﻧێــﺖ ﻛــە ﺋێﺴــﺘە ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾەﻛەﯾﺎن ﭘﺎرﺗﯿﻦ و ﺷەھﯿﺪ ﻣﺤەﻣــەد ﺣەﻻق ﺑە ﺷــەھﯿﺪی ﭘﺎرﺗﯽ دادەﻧێﻦ. ﻟەﺑــﺎرەی ﮔﻮﻣﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق و 11ھﺎوڕێﻜەی، ﺑە“وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ” ،ﺋەوە رووﻧە ﻛە ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق و ھﺎوڕێﻜﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻛــﻮژران ،ھەرﭼەﻧﺪە ﭘێﻨﺞ رۆژ دوای ﺷــەھﯿﺪﻛﺮدﻧﯽ ﻣﺤەﻣــەد ﺣەﻻق و ھﺎوڕێﻜﺎﻧﯽ ﻟە ﺗەﻟەﭬﺰﯾﯚﻧﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﯾەﻛێﺘﯽ ﮔﻮﺗﯽ ”ﺑە ھەڵــە ﻟە ﺑﺎزﮔــەی ﺗﯚﭘﺰاوای ﻛﯚﯾە ﺷــەھﯿﺪ ﺑﻮون“ ،ﺑەم ﺋێﻤە
ﻟە رێﮕەی ﺷــﺎﯾەدﺣﺎڵەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﺑﺎزﮔەﯾەوە زاﻧﯿﻤﺎن ﻟــە رووداوی ﺗەﻗەﻛﺮدﻧەﻛــەدا ﺗەﻧﯿــﺎ دوو ﻟــە ھﺎوڕێﯽ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق ﺷەھﯿﺪ ﺑــﻮون ،ﺋەواﻧﯽ ﺗــﺮ ھەﻣﻮوﯾﺎن ﺑە دﯾﻠﯽ ﮔﻮاﺳﺘﺮاوﻧەﺗەوە ﺑﯚ ﻣەﻋﺴﻜەر ﺳەﻻم و ﻟەوێ ﻟە ﺑەردەم ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق ﺷــەھﯿﺪ ﻛــﺮاون ،دواﺗﺮ ﻣﺤەﻣــەد ﺣەﻻﻗﯿــﺶ ﺷــەھﯿﺪ ﻛﺮاوە“. ﺋەو ﺧﻮﺷــﻜەی ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق ﺋــەوە دەدرﻛێﻨێــﺖ ﻛــە ھﯚی ﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ﺋەو ﭘﯚﻟە ﺷــەھﯿﺪە و ﺳــەرﻛﺮدەﻛەﯾﺎن ،ﺑــﯚ ﭘێﮕــەی
ﻛەﻟﺴﻮوم ﻣﺤەﻣەد ﺋەﻣﯿﻦ
ﺑەھێﺰی ﺣــەﻻق دەﮔەڕاﯾەوە ﻛە ﭼەﻧﺪ ﺟﺎرێــﻚ داوای ﻟێ ﻛﺮا ﺑﺒێﺖ ﺑە ﯾەﻛێﺘﯽ ،ﺑەم ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق ﺋــەوەی رەت ﻛــﺮدەوە .رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە ”ﯾەﻛێﺘــﯽ ﺑەڵێﻨﯽ ﭘێ داﺑﻮو ﺑﻜﺮێﺖ ﺑە ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و وەزﯾﺮی ﭘێﺸﻤەرﮔە، ﺑەم ﻛە ﻧەﯾﻜﺮد ،ﺋێﻤە ﮔﻮﻣﺎﻧﻤﺎن ھەﯾــە ﻛﻮﺷــﺘﻨەﻛەی ﺑﺎﺟﯽ ﺋەو رەﺗﻜﺮدﻧەوەﯾە ﺑﻮوە“. ”ﺑەر ﻟە ﻛﻮﺷــﺘﻨەﻛەی ﻣﺤەﻣەد، ھەڕەﺷەی ﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ﻟەﺳەر ﺑﻮو ﯾﺎن ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺟێ ﺑێڵێﺖ ﺑە ھﯚی ﺋەوەی ﻟە ﺷــەڕی ﺑﺮاﻛﻮژی ﺧەڵﻜﯽ زۆری ﭘﺎرﺗﯽ دەرﺑﺎز ﻛﺮد و ﺋﺎﻣﺎدە ﻧەﺑﻮو ﺑﺒێﺖ ﺑە ﯾەﻛێﺘﯽ ،ﻣﻦ ﺋﺎﮔەداری ھەڕەﺷەﻛﺎﻧﻢ“ ﻛەﻟﺴﻮوم وای ﮔﻮت. ھەروەھــﺎ رای ﮔەﯾﺎﻧــﺪ ،ھەﻣﻮو ﯾەﻛێﺘﯽ ﻟــە ﺟــەﻻل ﺗﺎڵەﺑﺎﻧﯽ ﺗﺎ ﺑﭽﻮوﻛﺘﺮﯾﻦ ﺑەرﭘﺮﺳــﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ ﺋﺎﮔەداری دۆﺳــﯿەی ﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ
ﺣــەﻻق ﺑــﻮون .ﮔﻮﺗﯿﺸــﯽ ”ﺑەرﭘﺮﺳــەﻛﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘــﯽ ﺑــە ﻧەوﺷﯿﺮوان ﻣﺴﺘەﻓﺎی ﮔﯚڕان و ﺑﺎڵﯽ دەﺳﺘڕۆﺷــﺘﻮوی ﯾەﻛێﺘﯽ و ﺑﺎڵﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﺑڕﯾﺎرﯾﺸــەوە ،ﺋﺎﮔەداری ﺋەو دۆﺳﯿەﯾە ﺑﻮون ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﺑە ﻓەرﻣﯽ ھﯿــﭻ ﻛﺎم ﻟەو ﺑﺎﻧەی ﯾەﻛێﺘــﯽ داوای ﻟێﺒﻮردﻧﯿﺸــﯿﺎن ﻟــێ ﻧەﻛﺮدووﯾﻦ ،ﻛــە ھەﻣﻮوﯾﺎن ﺑەﯾەﻛەوە ﻛﺎﺗﯽ ﻛﻮﺷــﺘﻨەﻛەی ﻟە ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ ﻛﯚ ﺑﺒﻮوﻧەوە“. ﺋەو ﺧﻮﺷــﻜەی ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق ﺋەوەﯾﺸﯽ ﺋﺎﺷــﻜﺮا ﻛﺮد” ،ﺋەوەی ﺋێﺴــﺘە ﺗﯿــﺮۆری ﺣەﻻﻗــﯽ ﺑەردەواﻣﯿﯽ ﭘێ داوە ،ﺷــﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﺑەردەواﻣــﯽ ﻛێﻠەﻛــەی و ﻻداﻧﯽ ﭘەﯾﻜەری ﺋﺎﯾﺸە ﮔﻮڵێﯽ داﯾﻜﯿەﺗﯽ ﻟەﻧﺎو ﺟەرﮔەی ﻛﯚﯾــە ،ﺑەداﺧەوە ﻟەو ﺳەردەﻣﯽ ﺋﺎزادﯾﯿەدا ﭘەﯾﻜەری ﭘێﺸــﻤەرﮔە و ﻛێﻠﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە دەﺷﻜێﻨﺮێﺖ“.
ﺷەڕی ﺑﯚﻣﺒەﻛﺎن
ﭘێﺸﻤەرﮔە رووﺑەڕووی داﻋﺸە ﻧﻮﺳﺘﻮوەﻛﺎن دەﺑێﺘەوە وﺷە /راﻣﯿﺎر ﺟەواد ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﻟە ﺟەﻧﮕﯽ داﻋﺸﺪا، ھەر ﺗەﻧﯿﺎ ﺷــەڕی ﭼەﻛﺪارەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﮔﺮووﭘە ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺘﯿﯿە ﻧﺎﻛﺎت، رووﺑەڕووی ﺋەو ﺑﯚﻣﺒە ﭼێﻨﺮاواﻧەش دەﺑێﺘــەوە ﻛــە وەك داﻋﺸــێﻜﯽ ﻧﻮﺳــﺘﻮو ﻟەژێــﺮ ﺧﺎﻛــﺪا ﺧﯚﯾﺎن ﻣەس داوە. ﻟﯿﻮا ﻣەﺣﻤﻮود ﻛﺎﻛەﯾﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﺪەی ﯾەﻛــەی ﺋەﻧــﺪازەی ﺳــەرﺑﺎزی ھێﺰەﻛﺎﻧــﯽ ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﯾــەك ﻟە ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ زێﺮەﭬﺎﻧﯽ ﺑە“وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﻟە ﺳەرەﺗﺎی ھێﺮﺷەﻛﺎﻧﯽ داﻋﺶ و ﺗﺎ ﭘێﺶ ﺋەو ھێﺮﺷــﺎﻧەی
ﻟەم دواﯾﯿەدا ﺋەﻧﺠــﺎم دراون13 ، ھەزار و 100ﺑﯚﻣﺒــﯽ ﭼێﻨﺮاوﯾﺎن ﻟەو ﻧﺎوﭼﺎﻧــەدا ھەڵﮕﺮﺗﻮوەﺗەوە ﻛە ﻟەﻻﯾەن ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔەوە ﺋﺎزاد ﻛﺮاوﻧەﺗەوە. ﺑەﮔﻮﺗەی ﻛﺎﻛەﯾﯽ ،ھەر ﺑﯚﻣﺒێﻜﯽ ﭼێﻨﺮاو ﻟــە 10-12ﻛﯿﻠﯚ ﻧﯿﺘﺮاﺗﯽ ﺋەﻣﯚﻧﯿﺎ ﭘێﻚ ھﺎﺗــﻮوە ،ﺋەو ﻣﺎدەﯾە ﺑﻨﭽﯿﻨــەی ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ )ﺗﯽ ﺋێﻦ ﺗﯽ(ﯾە. رێﻜﺨﺮاوی ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﯽ داﻋﺶ، ﺑە ھەﺳــﺘﻜﺮدن ﺑەو راﺳــﺘﯿﯿەی ﻧﺎﺗﻮاﻧێــﺖ ﺑەرﮔــﺮی ﻟــە ھﯿــﭻ داﮔﯿﺮﻛــﺮاوی ﻧﺎوﭼەﯾەﻛــﯽ ژێﺮدەﺳــﺘﯽ ﺑﻜﺎت ،ھەﻣــﻮو ﺋەو
ﻧﺎوﭼﺎﻧە ﺑﯚﻣﺒڕێــﮋ دەﻛﺎت ،ﺋەوەش وەك ﺷﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺳەرﺑﺎزی دەڵێﻦ، ﺑﯚ ﺳﺴﺘﻜﺮدﻧﯽ ﭘێﺸــڕەوﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸــﻤەرﮔە و ﺳــﻮﭘﺎ ﻟەﻻﯾەك و ﻟەﻻﯾەﻛﯽ ﺗــﺮ ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ زۆرﺗﺮﯾﻦ زﯾﺎﻧە ﺑە ھێﺰە رزﮔﺎرﻛەرەﻛﺎن. ﻟە 17ی ﺗﺸﺮﯾﻨﯽ ﯾەﻛەﻣﯽ ﺋەﻣﺴﺎڵ ﻛە ﯾەﻛەم ھەﻧﮕﺎوی ﺋﯚﭘەراﺳﯿﯚﻧﯽ ﺋﺎزادﻛﺮدﻧــﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ﻟەﻻﯾەن ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸــﻤەرﮔە دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻛــﺮد ،ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە رووﺑەرێﻜﯽ ﺑەرﻓــﺮەوان ﻟــە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ژێﺮ دەﺳــﺘﯽ داﻋــﺶ ﺋﺎزاد ﻛــﺮاون، ﺋەوەش ﺋەرﻛێﻜﯽ ﺗﺮ ﺑﯚ ﯾەﻛەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻧﺪازەی ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ھەڵﮕﺮﺗﻨەوەی
ﺑﯚﻣﺒە ﭼێﻨﺮاوەﻛﺎن دێﻨێﺘە ﭘێﺶ. ﻓەرﻣﺎﻧﺪەﻛــەی ﯾەﻛــەی ﺋەﻧﺪازە دەڵێ” ،ﻟە ﺗەﻟﻮەرد ،ﺋەﺑﺰەﺧﯽ ﮔﻮێڕ، ﺳەدە و زەرﺗﻚ ﻧﺰﯾﻜەی 360ﺑﯚﻣﺒﯽ ﭼێﻨﺮاوﻣﺎن ﭘﻮوﭼەڵ ﻛﺮدووەﺗەوە، ﻧﺎوﭼەﻛە زۆر ﺑەرﻓﺮەواﻧە و ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ وا ﺑە زووﯾﯽ ﭘﺎك ﺑﻜﺮێﺘەوە“. ﺋێﺴــﺘە ﺗﯿﻤەﻛﺎﻧﯽ دەزﮔەی ﻣﯿﻦ ﺑەھﺎوﻛﺎری ﭼەﻧــﺪ ڕێﻜﺨﺮاوێﻜﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ و ﭼەﻧﺪ ﺧﯚﺑەﺧﺸێﻚ و ﺗﯿﻤــﯽ ﺋەﻧﺪازەﯾــﯽ وەزارەﺗــﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە ﺑە ﺧﺴــﺘﻨە ﻣەﺗﺮﺳﯽ ﮔﯿﺎﻧــﯽ ﺧﯚﯾــﺎن ،ﺧەرﯾﻜــﯽ ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﺑﯚﻣﺒە ﭼێﻨﺮاوەﻛﺎﻧﻦ ﻛــە ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﺑــە داﻋﺸــە
ﻧﻮﺳﺘﻮوەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻧﺎو دەﺑەن. ﻧەﻗﯿﺐ ﺳــﺎﺑﯿﺮ ﺳــەﻋﯿﺪ ھەرﻛﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔەﯾەﻛﯽ ﺧﯚﺑەﺧﺸە و ﻟە راھێﻨﺎﻧێﻜﯽ ھێﺰە ﺑﯿﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ﻓێﺮی ھەڵﮕﺮﺗﻨەوەی ﺑﯚﻣﺒەﻛﺎﻧﯽ داﻋﺶ ﺑــﻮوە و ﻟەﮔــەڵ دوو ﻟــە ھﺎوڕێ ﭘێﺸــﻤەرﮔەﻛﺎﻧﯽ ،ﺑە ﭘﻼﯾﺴێﻜﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽﺳەرﻗﺎڵﯽﭘﻮوﭼەڵﻜﺮدﻧەوەی ﺑﯚﻣﺒەﻛﺎﻧە. ﺋــەو ﺑە“وﺷــە“ دەڵــێ” ،دوای راھێﻨﺎﻧەﻛــە ،ﭘﻼﯾﺴــێﻜﻢ ﻛڕی و ﺑەﺑــێ ﺟﻠﻮﺑەرﮔــﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ھەڵﮕﺮﺗﻨــەوەی ﺑﯚﻣــﺐ ،ﺑﯚﻣﺒــە ﭼێﻨــﺮاوەﻛﺎن ھەڵﺪەﮔﺮﻣــەوە، دەزاﻧﻢ ﻣەﺗﺮﺳــﯿﺪارە ،ﺑەم ﺋێﻤە ﭘێﺸــﻤەرﮔەﯾﻦ ،ﺑــە ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺧﯚم ﭘﺎرێﺰﮔﺎری ﻟە ھﺎوﺳــەﻧﮕەرەﻛﺎﻧﻢ دەﻛەم“. ھەرﻛﯽ ﺋﺎﻣــﺎژەی دا” ،ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﺑﯚﻣﺒــﯽ ﭼێﻨــﺮاوم ﭘﻮوﭼەڵ ﻛﺮدووەﺗەوە ،رۆژ ھەﺑﻮوە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 10ﺑﯚﻣﺒﻢ ھەڵﮕﺮﺗﻮوەﺗەوە“. زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،ﺑﯚﻣــﺐ ھەﺑﻮوە ﻣــﺎدەی ﻛﯿﻤﯿﺎﯾــﯽ ﺗێــﺪا ﺑﻮوە، ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﺎﻧﻤﺎن ﺋﺎﮔەدار ﻛﺮدووەﺗــەوە و ﺋەوان ﭘﻮوﭼەڵﯿﺎن ﻛﺮدووەﺗــەوە و ﺑﺮدووﯾﺎﻧە ،ﺑەم دواﺗﺮ ھﯿﭻ زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﯿﺎن ﻟەﺳــەر ﺑﯚﻣﺒەﻛە ﭘێ ﻧەداوﯾﻦ“. ﺟﮕە ﻟە ﭘێﺸﻤەرﮔە ﺧﯚﺑەﺧﺸەﻛﺎن، دەزﮔەی ﻛﺎروﺑﺎری ﻣﯿﻦ ﺑەھﺎوﻛﺎری ﭼەﻧﺪ ڕێﻜﺨﺮاوێﻜﯽ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺳەرﻗﺎڵﯽ ھەڵﮕﺮﺗﻨەوەی ﺑﯚﻣﺒە ﭼێﻨﺮاوەﻛﺎﻧﯽ داﻋﺸــە ،دەزﮔەﻛە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە 131
ﻓەرﻣﺎﻧﺪەی ﯾەﻛەی ﺋەﻧﺪازە:
ﻟە ﺗەﻟﻮەرد ،ﺋەﺑﺰەﺧﯽ ﮔﻮێڕ ،ﺳەدە و زەرﺗــﻚ ﻧﺰﯾﻜەی 360ﺑﯚﻣﺒﯽ ﭼێﻨﺮاوﻣﺎن ﭘﻮوﭼەڵ ﻛﺮدووەﺗەوە ﻛﺎرﻣەﻧﺪی ﭘﯿﺸــەوەری ﺷەھﯿﺪ و ﺑﺮﯾﻨﺪار ﺑﻮوە. ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﺋﺎﻣﺎرێﻜــﯽ دەزﮔەی ﮔﺸﺘﯿﯽ ﻛﺎروﺑﺎری ﻣﯿﻦ ،ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ھەﺷــﺖ ھــەزار و 700ﺑﯚﻣﺒــﯽ ﭼێﻨﺮاوﯾﺎن ﭘﻮوﭼەڵ ﻛﺮدووەﺗەوە. دەزﮔەﻛــە ﻟــە رێﮕــەی ﭘێﻨــﺞ ﺗﯿﻤﯽ ﺳــەرەﻛﯿﯿەوە ﻟــە ﺗەواوی ﻣﯿﺤﻮەرەﻛﺎﻧﺪا ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯽ ھەﯾە. ﻧەﻗﯿﺐ ﺳــﺎﺑﯿﺮ ﺑﺎس ﻟە ﺷــێﻮەی ﺑﯚﻣﺒــە ﭼێﻨــﺮاوەﻛﺎن دەﻛﺎت و دەڵێ” ،ﭼەﻛﺪاراﻧﯽ داﻋﺶ ھەﻣﻮو ﺷﺘێﻜﯿﺎن ﺑﯚﻣﺒڕێﮋ ﻛﺮدووە ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﺑﯚڕی ﺋﺎوی ﺧﻮاردﻧەوەﯾﺎن ﺑﯚﻣﺒڕێﮋ ﻛــﺮدووە ﺑەﺟﯚرێﻚ ﻛە ھەر ﻛﺎﺗێﻚ دەﺳﺘﯽ ﺑﯚ ﺑﺒەﯾﺖ ،دەﺗەﻗێﺘەوە“. ﺳەرەﺗﺎیھەڵﻤەﺗەﻛﺎﻧﯽﭘێﺸﻤەرﮔە ﺑﯚ ﺳــەر داﻋــﺶ ،رووﺑــەڕووی ﺋەﺳــﺘەﻣﯽ ﺑﯚﻣﺒە ﭼێﻨــﺮاوەﻛﺎن ﺑﻮوﻧــەوە ،دواﺗــﺮ زاﻧﯿﺎرﯾــﯽ ورد ﻟەﺑــﺎرەی ﺑﯚﻣﺒــە ﭼێﻨــﺮاوەﻛﺎن دەﺳــﺖ ﻛەوﺗﻦ ،ﺋﯿﺘﺮ ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە ﺗﻮاﻧﯿﯿﺎن ﺷﻮێﻨﯽ داﻋﺸە ﻧﻮﺳﺘﻮوەﻛﺎﻧﯿﺶھەڵﺒﮕﺮن.
ڕێﺒﻮار ﺳەرھەد ﭘێﺸﻤەرﮔەﯾەﻛﯽ ﺗەﻣــەن 29ﺳــﺎڵ ،ﺋــەو ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﺋﺎزادﻛﺮدﻧﯽ ﺷــﺎرۆﻛەی ﻣەﺧﻤﻮور و داﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋﺎی داﻋﺶ ﻟەﺳــەر ﺳﺎﯾﻠﯚی ﺷــﺎرەﻛە ﺑﯚﻣﺒێﻜﯽ ﭘێﺪا ﺗەﻗﯿﯿەوە و ﺑﺮﯾﻨﺪار ﺑﻮو. ﺋەو ﺑە“وﺷــە“ی ﮔــﻮت” ،ﻟەﮔەڵ ھﺎوڕێﯿەﻛﻢ ﭘێﺸــﺒڕﻛێﻤﺎن ﺑﻮو ﺑﯚ زووﺗﺮ ﮔەﯾﺸﺘﻦ ﺑە ﺋﺎﻛەی داﻋﺶ و داﮔﺮﺗﻨــﯽ ،ﻟە ﭘڕ ﻛەوﺗﻢ و ﻛﺎﺗێﻚ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﺑە ﺋﺎﮔﺎ ھﺎﺗﻤەوە، زاﻧﯿــﻢ ﺑﯚﻣﺒێﻜﯽ ﭼێﻨــﺮاوم ﭘێﺪا ﺗەﻗﯿﻮەﺗــەوە“ .ﺑەﮔﻮﺗــەی رێﺒﻮار، ﺋەو ﺋﺎﯾەی داﻋﺶ ﻛە دەﺳﺘﯽ ﺑﯚ ﺑﺮدووە ،ﺑﯚﻣﺒڕێﮋﻛﺮاو ﺑﻮوە. ﺑﯚﻣﺒەﻛﺎﻧــﯽ داﻋــﺶ زۆر و ﻓﺮەﺷــێﻮەن ،ھــەر ﻣەﻧﺠەڵێــﻚ، دەرﮔەﯾەك ،ﺑﻠﯚﻛێﻜﯽ ھەڵﻜەﻧﺪراو، ﻗﻮرﺋﺎﻧﯽ ﻧﺎو رەﻓەﯾەك ،ﻛﺎﻧﺘﯚری ﻧﺎو ﻣﺎڵێﻚ ،ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﺑﯚﻣﺒڕێﮋﻛﺮدﻧﯽ ھەﯾە ،ﺋەوەش وا دەﻛﺎت ﺑەردەوام ھﯚﺷﺪاری ﺑە ھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە ﺑﺪرێﺖ ﻛە ﺑە ورﯾﺎﯾﯿﯿەﻛﯽ زۆرەوە دەﺳﺖ ﺑﯚ ھەر ﻛەﻟﻮﭘەﻟێﻚ ﺑﺒەن.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺟەﻧﮕﯽ ﻣﻮوﺳڵ داﺑەﺷﺒﻮون ﯾﺎن ﯾەﻛﭙﺎرﭼەﯾﯽ ﻋێﺮاق ﯾەﻛﻼ دەﻛﺎﺗەوە وﺷە /ﻣەﺣﻤﻮود ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﻋﺰەت ﺷــﺎﺑەﻧﺪەر ﺳﯿﺎﺳــەﺗﻮاﻧﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚی ﺷــﯿﻌەی ﻋێﺮاق ﻟە دﯾﺪارێﻜﯽ ”وﺷــە“دا ﺗﯿﺸــﻚ دەﺧﺎﺗە ﺳــەر دۆﺧﯽ ﺋێﺴــﺘە و داھﺎﺗــﻮوی ﻋێﺮاق و ﺑﺎﺳــﯽ ﺋەوە دەﻛﺎت ﻛە ﺷــﯿﻌەﻛﺎن ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﻣﺘﻤﺎﻧە ﻟە ﻧێﻮان ﺧﯚﯾﺎن دروﺳــﺖ ﺑﻜەن ﭼﯚن دەﺗﻮاﻧــﻦ ﻣﺘﻤﺎﻧە ﺑﯚ ﭘێﻜﮫﺎﺗــەﻛﺎن ﺑﮕێڕﻧەوە .ھﺎوﻛﺎت رووﻧﯽ دەﻛﺎﺗەوە ﻛە دوای ﻣﻮوﺳڵ روون دەﺑێﺘەوە ﻛە ﻋێﺮاق داﺑەش دەﺑێــﺖ ﯾﺎن ﺑە ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯿﯿەوە دەﻣێﻨێﺘەوە. ﺷﺎﺑەﻧﺪەر ﻛە ﻧﺎﯾﺸﺎرێﺘەوە ﻟەﮔەڵ ﺋەوەﯾە ﻛﻮرد دەوڵەﺗﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﺧﯚی ھەﺑێﺖ .دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛﺎﺗەوە ﻛــە ﻟەوﻛﺎﺗەی ﺷــﯿﻌەی ﻋێﺮاق ﭘﺸﺖ ﺑە ﺋێﺮان دەﺑەﺳﺘێﺖ ﻛﻮرد و ﺳﻮﻧەﯾﺶ ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧە ﭘﺎڵﭙﺸﺖ ﻟە دەرەوە ﺑﯚ ﺧﯚﯾــﺎن ﺑﺪۆزﻧەوە، ﺑەم ھەﻣــﻮو ﺋــەو ھەوﻧە ﺑە ”ﻧﺎﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ و دوورﻛەوﺗﻨەوە ﻟە ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎن“ دەزاﻧــێ .ﺋەوەش ﻧﺎﺷــﺎرێﺘەوە ﻛە ﻛێﺸــەی ﻧێﻮان ﺷــﯿﻌەﻛﺎﻧﯽ ﻋێــﺮاق ﺟﯿــﺎوازی ﻣەرﺟەﻋﯿــەت ﻧﯿﯿــە ”ﺑەڵﻜﻮ ﺑﯚ دەﺳﺘﻜەوت و ﭘﺎرەﯾە“. دۆﺧﯽ ﻋێﺮاق ﺑەچ ﺋﺎراﺳﺘەﯾەك ھەﻧﮕﺎو دەﻧێــﺖ و ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەی ﺋێﻮە ﺑﯚ ﺋێﺴــﺘە و داھﺎﺗﻮوی ﺋەم ﺋﺎڵﯚزﯾﯿﺎﻧە ﭼﯿﯿە؟
ﭘێﺸــﺘﺮ ﺣﺎڵەﺗێﻜﯽ ﻧﺎﺋﺎﺳﺎﯾﯿﻤﺎنﺑﯿﻨــﯽ ﻟەﺳــەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ وەك ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯿەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧــﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﻛــە ﺋێﺴــﺘەش ﺋەو ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯿەﺗﯿﯿە دەﯾەوێﺖ ﺧﯚی ﻛﯚ ﺑﻜﺎﺗەوە .ﺋەﮔەر ﺑﯿﺮ ﻟــە ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﻟەﺳــەر ﺑﻨەﻣــﺎی ھﺎووﺗﯿﺒﻮون و دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗــﯽ ﺑﻜﺮێﺘــەوە ﺑــە ﺣﺎڵەﺗێﻜﯽ ﻧﺎﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ دەزاﻧﯿﻦ ،ﻟە
ﺋــەوەی ﻟە ﻋێﺮاﻗــﺪا ھەﯾە ھەوڵێﻜە ﺑﯚ داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ دەﺳــەت ﻧــەك ﺑﻨﯿﺎﺗﻨﺎﻧﯽ دەوڵەت ﺑەراﻣﺒــەردا ﺣﺎڵەﺗێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ دەﺑﯿﻨﺮێ ﺋەوەﯾــﺶ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺋــەو ﺗﺮازاﻧەﯾە ﻟە ﻧێﻮان ھەوﻟێﺮ و ﺳﻠێﻤﺎﻧﯿﺪا ،ﺋێﺴﺘە ﺋەوەی ﻟــە ﻋێــﺮاق دەﯾﺒﯿﻨﯿﻦ، ﻓەﺷەﻟﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺋەو ﺗەواﻓﻮﻗەﯾە ﻛە ھەﺑﻮو. ﺋێﺴــﺘە ﻛﺎﺗﯽ ﺋەوە ھﺎﺗﻮوە ﻛە ﺋەو ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯿەﺗﯿﯿﺎﻧە ھەڵﻮەﺷێﻨەوە و ﻧەﺧﺸەﯾەﻛﯽ ﺗﺮی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑێﺘە ﻛﺎﯾەوە ،واﺗە ﻣەﺳــﻌﻮود ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن روو ﻟــە ﺑەﻏﺪا ﺑــﻜﺎت ﻟەوﻛﺎﺗەی ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧــەوە ﻟەﮔەڵ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ
ھەﻣﻮو ﺋەو ﻻﯾەﻧﺎﻧە دەﯾﺎﻧەوێﺖ ﻟەو وﺗە ﺑﺒەن و ﺑﯿﺮﯾﺶ ﻟەوە ﻧﺎﻛەﻧەوە ﻛە ﭼﯽ ﭘێﺸﻜەﺷﯽ ﺋەو وﺗە ﺑﻜەن ھەﻣﻮو ﺟﻤﻮﺟﯚڵەﻛﺎن ﻟە ﻋێﺮاﻗﺪاوەﺳــﺘﺎون و ﺟەﻧﮕﯽ ﻣﻮوﺳــڵ و دەرﻛﺮدﻧــﯽ داﻋﺶ ﺑﺎڵﯽ ﺑەﺳــەر ھەﻣﻮو ﭘﺮﺳەﻛﺎﻧﺪا ﻛێﺸﺎوە ،ﺋێﺴﺘە دروﺷﻤەﻛە ﺑﻮوەﺗە ”ھەﻣﻮو ﺷﺘێﻚ ﻟەﭘێﻨﺎو ﺟەﻧﮓ“ ﻛە ﺗﯿﺎﯾﺪا ھەﻣﻮو ﺟﻤﻮﺟﯚڵێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﺳڕ ﺑﻮوە ﻟە ﻋێــﺮاق و دۆﺧﯽ ﻣﻮوﺳــڵ و ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛﺎﻧﯽ ﺟەﻧﮕەﻛەی ﺑﻮوەﺗە ﻗﯿﺒﻠەﻧﻤــﺎ و وەم دەداﺗــەوە ﻛە ﻋێﺮاق ﺑــەرەو ﻛــﻮێ دەﭼێﺖ، ﯾەﻛﭙﺎرﭼە دەﻣێﻨێﺘەوە ﯾﺎن داﺑەش دەﺑێﺖ ﯾﺎن داﮔﯿﺮ دەﻛﺮێﺘەوە و ﯾﺎ دەﺑێﺘە ﺟەﻧﮕێﻜﯽ ﺳەراﻧﺴــەری، ﺑﯚﯾە ھﯿﭻ ﺷﺘێﻚ دﯾﺎر ﻧﯿﯿە. دواڕۆژی ﻋێﺮاق و ﭘﺮۆﺳــەی ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﭼــﯚن دەﺑﯿﻨــﻦ، ﻋێﺮاﻗﯿﯿــەﻛﺎن دەﺗﻮاﻧــﻦ راﺑﺮدوو ﺗێﭙەڕێﻨــﻦ و دەوڵەﺗﯽ ھﺎووﺗﯽ و دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯿﯽ ﺧﯚﯾﺎن دروﺳــﺖ ﺑﻜەن؟
دووﺑﺎرە و ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻨﯿﺎت ﺑﻨﺮێﺘەوە و واﻣﺎن ﻟێ ﺑﻜﺎت ﺑﯿﺮ ﻟە ﺑﻨﯿﺎﺗﻨﺎﻧﯽ دەوڵەت ﺑﻜەﯾﻨەوە و ﺑﮕەڕێﯿﻨــەوە رێﮕەی ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ دەﺳﺘەودەﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ دەﺳەت. واﺗــە ﺋەﮔــەر ﺋــەو ھێڵــە ﻛﯚﻧــەی داﺑەﺷــﻜﺎری ﺗﺎﯾﻔﯽ و ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻣــﺎن ﺟێ ھێﺸــﺖ، ﻋێﺮاق ﺳــەﻗﺎﻣﮕﯿﺮ دەﺑێﺖ ،ﺑﯚﯾە ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە دڵﺴﯚزەﻛﺎن
ھەﯾــە ،ﺋەوﻛﺎﺗــەش دەوڵەﺗــﯽ ﯾﺎﺳــﺎ ﺑەﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﻧــﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ﭘﺸــﺖ ﻟە ﺑەﻏﺪا و روو ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﻜﺎت ،ﺑەﺑــڕوای ﻣﻦ ﺋێﺴﺘە ﺋەو ﺟﻤﻮﺟﯚڵەی دروﺳﺖ ﺑﻮوە ،ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ و دروﺳﺘە و ھەر ﺋەوەﺷە ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺑەﺷﺒەﺷێﻨەی ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن و ﺗﺎﯾﻔەﮔەرﯾﯽ ﺑﯚﮔەن ﻟەﻧﺎو دەﺑﺎت ﻛە ھﯚی ﮔەﻧﺪەڵﯽ و ﻧەﻣﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ و ھەرەﺳﮫێﻨﺎﻧﯽ ھەﻣﻮو ﺑﻮارێﻜە. ﺑﯚﯾــە ﺋەو ﺟﻤﻮﺟﯚڵەی دەﺳــﺘﯽ ﺑەﻛﺎراﻛــﺮدن ﻛــﺮد و ﺑﺎرزاﻧﯽ و ﭼەﻧﺪ ﻻﯾەﻧێﻜﯽ ﺳــﻮﻧە ﭘﺎڵﭙﺸﺘﯽ ﺑەﻏﺪا دەﻛــەن ،ھﺎوﺗەرﯾﺐ ﺑەوە ﺷــﯿﻌەﻛﺎﻧﯽ وەك دەوڵەﺗﯽ ﯾﺎﺳﺎ و ﺳــﻮﻧەﻛﺎﻧﯽ وەك ﺣﺰﺑﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ رووﯾﺎن ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻛﺮد ،ﺋەو دوو رەوﺗە ﻧﻮێﯿە ھﯿﻮاﯾﺎن ﺑەﺋێﻤە ﺑەﺧﺸﯽ ﺑەوەی رەﻧﮕە ﮔﯚڕەﭘﺎﻧــﯽ ﻋێــﺮاق
ﭘﺎڵﭙﺸﺘﯽ ﻟەو ﺣﺎڵەﺗە ﺑﻜەن ،ﺑەم ﺋەﮔەر ﺳﻮﻧە ﺑەردەوام ﺑﻦ ﻟە داوای ھەرێﻢ و ﻛﻮردﯾﺶ ﺑەو ﺷــێﻮەی ﺋێﺴــﺘە ،ﺋەوە ھﯿﭻ ھﯿﻮاﯾەك ﻧﯿﯿە ﻛە ﻋێﺮاق ﺳەﻗﺎﻣﮕﯿﺮ ﺑێﺖ. ﻟەﺑــﺎرەی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ھەرێــﻢ و ﺑەﻏﺪا و ﭼﺎرەﺳــەری ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯿﺎن ،ﺋﺎﺧﯚ ﻓﯿﺪراڵﯿەﺗێﻜﯽ راﺳــﺘەﻗﯿﻨە ﯾﺎن ﻛﯚﻧﻔﯿﺪراڵﯽ ﺑە ﭼﺎرەﺳەر دەﺑﯿﻨﻦ؟ ﺑەﺑــڕوای ﻣــﻦ ﻧــە ﻓﯿﺪراڵــﯽﭼﺎرەﺳــەرە و ﻧــە ﻛﯚﻧﻔﯿﺪراڵﯽ، ﺋەوەش واﻗﯿﻊ ﺳــەﻟﻤﺎﻧﺪووﯾەﺗﯽ، ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎری ﻟە ﯾەﻛﭙﺎرﭼەﯾﯽ ﺧﯚی ﺑﻜﺎت ،ﭼﯚن دەﺗﻮاﻧێﺖ و ﻟەﺳەر چ ﺑﻨەﻣﺎﯾەك ﺑەرەو دەوڵەﺗﯽ ﻛﻮردی ھەﻧﮕﺎو دەﻧێﺖ ،ﻟێﻜﮕەﯾﺸــﺘﻦ ﻟە ﻧێﻮان ﻛﻮرد و ﻧﺎوەﻧﺪ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑە دوو ﺷــﺘە ،ﻣﺘﻤﺎﻧەی ھﺎوﺑەش ﺑــﯚ ﻧەﻣﺎﻧــﯽ ﺗﺮس ﻟــە ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﻣﻠﻤﻼﻧێﯿەﻛــﯽ دوور و درێــﮋی ﻧێﻮاﻧﯿــﺎن ،ﺳــەﯾﺮﻛﺮدﻧﯽ ﻋێﺮاق ﺑــە ﭼﺎوێﻜــﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﯿﺎﻧــە ﻧەك ﺑەﭼﺎوێﻜــﯽ ﺋێﺮاﻧﯽ ﯾــﺎن ﺗﻮرﻛﯽ و ھﯿﺘﺮﯾــﺶ ،ﺑﯚﯾــە ﺋەﮔــەر ﺋەو دوو ﻣەرﺟــە ھﺎﺗە ﺟــێ ﻟە ﭘﺎڵ ﺧﻮاﺳﺘێﻜﯽ دڵﺴﯚزاﻧەی ﻋەرەب و ﻛﻮرد ﺑﯚ ﻟێﻜﮕەﯾﺸﺘﻦ و ﻧەھێﺸﺘﻨﯽ ﺧﯚزﻟﻜــﺮدن ﺑەﺳــەر ﯾەﻛﺘــﺮ و ﺳــەﯾﺮﻛﺮدﻧێﻜﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﯿﺎﻧــە ﺑﯚ ﯾەﻛﺘﺮ ،ﺋەوە ﭼﯿﺘﺮ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﻤﺎن ﺑەوە ﻧﺎﺑێﺖ ﻛە ﺑﺎﺳــﯽ ﻓﯿﺪراڵﯽ و
ﻛﯚﻧﻔﯿﺪراڵﯽ ﺑﻜەﯾﻦ. ﺑﯚﯾە ﺋەﮔەر ﻟە ﺳﺎﯾەی ﺋەو ﻣﺘﻤﺎﻧەﯾە ﻋەرەب و ﻛــﻮرد ﻛﯚ ﺑﺒﻨەوە ،ﺋەوە دەﻛﺮێ ﻋــەرەب ﯾﺎرﻣەﺗﯽ ﻛﻮرد ﺑﺪات ﺑﯚ ﺋﺎﻣﺎدەﻛﺮدﻧﯽ ﺑﻨەﻣﺎﻛﺎﻧﯽ دەوڵەﺗــﯽ ﻛﻮردی ،ﻛــە ﺋەوەش ﺗﺎﻛە رێﮕەﯾە ،ﺑﯚﯾــە ﺋەﮔەر ﺋێﻤە ﺑﻨەﻣﺎﻛﺎﻧــﯽ ﭘێﻜەوەژﯾﺎﻧﻤــﺎن ﻟە دەﺳــﺖ دا ،ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻓﯿﺪراڵﯽ ﯾﺎن ﻛﯚﻧﻔﯿﺪراڵﯿەﺗﯽ ﺋﺎﺷﺘﯿﯿﺎﻧە دروﺳﺖ ﺑﻜەﯾﻦ ،ﻧﺎﺷــﺘﻮاﻧﺮێﺖ ﺋەو دۆﺧە ﻓەراھــەم ﺑﻜﺮێﺖ ﺑــەوەی ﻛﻮرد ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧە دەوڵەﺗﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن ھەﺑێﺖ ﺑەﺧﻮێﻦ و ﺟەﻧﮓ ﻧەﺑێﺖ ،ﺑﯚﯾە ﺋەﮔەر ﭘێﻜەوەژﯾﺎن و ﻟێﻜﮕەﯾﺸﺘﻦ دروﺳﺖ ﺑێﺖ ،ﺋەوە ﻋەرەب ﻟە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﻛﻮرد ﺑەدوور ﻧﯿﻦ ﻟە ﭼﺎرەی ﺧﯚﻧﻮوﺳﯿﻨﯿﺎن. ﻣــﻦ ﻟەﮔــەڵ ﺋــەوەدام ﻛــﻮرد دەوڵەﺗــﯽ ﺧــﯚی ھەﺑــێ ،ﺑﯚﯾە دۆﺧێﻜــﯽ ﻣﺘﻤﺎﻧــە ﻟــە ﻧێﻮان ھەردووﻻ و ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨﯽ ﻋەرەب ﺑﯚ ﻣﺎﻓﯽ ﻛﻮرد ﺑە دەوڵەﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن زۆر ﺑﺎﺷــﺘﺮە ﻟەوەی ﻛــﻮرد ﺋەو ﻣﺎﻓە ﺑەدەﺳﺘﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﻋەرەب وەرﺑﮕﺮن ،ﻛە رەﻧﮕە ﺟەﻧﮕﯽ درێﮋ و ﺧﻮێﻨﺎوی ﺑەدواوە ﺑێﺖ ﻛە ھﯿﭻ ﺳﻮودێﻜﯽ ﺑﯚ ھەردووﻻ ﻧﺎﻣێﻨێﺖ. دەﺳــﺘﻮەرداﻧﯽ دەرەﻛــﯽ ﻟە ﻋێﺮاﻗﺪا ﺑەﺋﺎﺷﻜﺮا ﺑەدی دەﻛﺮێ، ھﯚﻛﺎرەﻛﺎن ﭼﯿﻦ و ﻛەی و ﭼﯚن ﭼﺎرەﺳەری ﺋەو ﭘﺮﺳە دەﻛﺮێ؟ ﺋەﮔەر ﻋێﺮاق ﺑەو ﺷێﻮەی ﺋێﺴﺘەﻣﺎﯾەوە و ﺳﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺮاوە ﺑﻮون، ﺋەوە ﺑﻮاری دەﺳﺘﻮەردان دەﺑێﺖ، ﺧﯚزﻟﻜﺮدﻧﯽ ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ﺑەراﻣﺒەر ﯾەﻛﺘﺮ ﺑەﭘﺸﺘﺒەﺳﺘﻦ ﺑە وﺗﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە ،ھــەر ﺋەوەﯾە دەرﮔــە ﺑەرووی دەﺳــﺘﻮەرداﻧﯽ دەرەﻛﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ،ﺋەوﻛﺎﺗەی ﺷــﯿﻌە ﺑــە ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯽ دﯾــﺎری ﺋێﺮان رازی دەﺑﻦ ،ﺑﯚﭼﯽ ﺳــﻮﻧە ﺑەدوای ﭘﺎڵﭙﺸــﺘێﻚ ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛە ﻧەﮔەڕێــﻦ و ﻛﻮردﯾﺶ ﺑﯚﭼﯽ ﺋەو ﻣﺎﻓەی ﻧەﺑێﺖ ﺑەدوای ﭘﺎڵﭙﺸﺘێﻚ ﻟــە ﻧﺎوﭼەﻛــە ﺑﮕــەڕێ؟ ،ﺑﯚﯾە ﺋەوﻛﺎﺗەی ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯿﯽ و ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯿﻜﺮدﻧﯽ ھەرێﻤــﯽ و ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ﺑﯚ ﺧﯚی ﺣەڵ دەﻛﺎت ،واﺗﺎی ﺋەوەﯾە ﻛە رێﮕەی ﺧﯚش ﻛﺮد ﺑــﯚ ﺋەواﻧەی ﺗﺮﯾﺶ ﻛە ھەﻣﺎن ﺷﺖ ﺑﻜەن،
ﺋێﺮان ﺳــﺘﺮاﺗﯿﺠﯿﯽ ﺧﯚی ھەﯾە و ﺗﻮرﻛﯿــﺎش ﺑەھەﻣﺎﻧﺸــێﻮە، ﺋەوەی ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺧﯚﭘﺎرێﺰﯾﯿەﻛە ﻟە ﺑەراﻣﺒەر دەﺳﺘﻮەرداﻧﯽ ﺋەوان ﻟەﻻﯾــەن ﻋێﺮاﻗﯿﯿــەﻛﺎن ﺧﯚﯾﺎن ﺑێﺖ. ﺑــەم دواﯾﯿە ﻋەﻣــﺎر ﺣەﻛﯿﻢ ﺳەرۆﻛﯽ ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ﻟە ﻛﯚﻧﮕﺮەﯾەﻛﯽ رۆژﻧﺎﻣەواﻧﯽ ﺑﺎﺳﯽ ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﺑــﯚ ﯾەﻛﻼﻛﺮدﻧەوەی ﻛێﺸەﻛﺎن ﻟە ﻋێﺮاق ﻛﺮد ﻛە دوای ﺋﺎزادﻛﺮدﻧەوەی ﻣﻮوﺳڵ دەﯾﺨەﻧە روو ،ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﺋێﻮە ﭼﯿﯿە؟ ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەش ﺋەو ﻻﯾەﻧەی ﺑﺎﻧﮕەﺷەﺑﯚ ﺋــەو ﻧﻮوﺳــﺮاوە دەﻛﺎت ،ﺑەوە رازﯾﯿە ﻛە ﻋێــﺮاق داﺑەش ﻛﺮاوە ﺑﯚ ﺷــﯿﻌە و ﺳــﻮﻧە و ﻛﻮرد ،ﺑﯚﯾە ﺋەﺳــﺘەﻣە ﺋەو ﭘڕۆژە ﺳەرﺑﮕﺮێ، ﭘێﺸــﺘﺮ ﭼەﻧــﺪان رێﻜﻜەوﺗﻨﺎﻣە و ﺑەڵێﻨﻨﺎﻣــە ﺑــﯚ ﺋﺎﺷــﺘەواﯾﯽ راﮔەﯾەﻧﺮاوە ،ھەﻣﻮوی رۆﯾﺸــﺖ، ﭼﻮﻧﻜە ﺗەﻧﯿﺎ ھێﺰە ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ﭼﺎرەﺳــەرﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮاﻧــﺎی ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯿﯿﺎن ھەﯾــە ،ھەرﭼﯽ ﺋەوەی ﺋێﺴــﺘە ھەﯾە ﻟە ﺷﯿﻌە و ﺳﻮﻧە و ﻛﻮرد ھەﻣﻮوﯾﺎن ﺷﺎﻧﺎزی ﺑــە ﺗﺎﯾﻔــە و ﻧەﺗــەوەی ﺧﯚﯾﺎن دەﻛەن ،ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺷــﺘﯽ وا ﺑﻜەن. ھەڵەﯾە ﺋەو ﻛەﺳــەی وا ﺑﺰاﻧێﺖ ﻛە ﻋێﺮاق ﺳــەﻗﺎﻣﮕﯿﺮ دەﺑێﺖ و ﻟەﻧﺎو ﻣێﺸﻜﯿﺪا ﺟێﮕﯿﺮ ﺑﻮوە ﻛە ﻟە ﻋێﺮاق ھﺎوﺑەﺷﯽ ﻟە ﻧێﻮان ﺳﻮﻧە و ﺷﯿﻌە و ﻛﻮرد ھەﯾە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻋێﺮاق ھﺎوﺑەﺷﯿﯿە ﻟە ﻧێﻮان ﻋێﺮاﻗﯿﯿەﻛﺎن، ﺑەم ﻣﻦ ﺷــﯿﻌە ﺑﻢ و ﺳــەر ﺑە ﺋێﺮان ﺑﻢ و ﺗﯚ ﻛﻮرد ﺑﯿﺖ و ﺳەر ﺑە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﯿﺖ و ﺋەوەی ﺗﺮ ﺳﻮﻧە ﺑێﺖ و ﻻﯾەﻧﮕﺮی ﺑﯚ ﺳﻌﻮودﯾە و ﻗەﺗەر ﺑﻜﺎت و ﺑﯿﺎﻧەوێ ﺋﺎﺷﺘەواﯾﯽ ﺑﻜەن، ﺋەوە ﮔﺎڵﺘەﻛﺮدﻧــە ﺑە ﯾەﻛﺘﺮ ،ﺗﯚ ﻋﺰ ە ت دەﺗﻮاﻧﯽ ﺋەوە ﺑەﻧﺎوﻧﯿﺸﺎﻧێﻜﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺣەﺳــەن ﺗــﺮ داﺑﻨێﯿﺖ ﻛە ﺋەوﯾﺶ ﺷﺎﺑەﻧﺪەر ،ﻟەداﯾﻜﺒﻮوی 1950ﯾە ھەوڵێﻜە ﺑﯚ ﺗەواﻓﻮق ﻟە و دەرﭼﻮوی ﻛﯚﻟێﺠﯽ ﺋەدەﺑﯿﺎﺗە ﻟە 1977 ﻧێﻮان ﺋەو ﭘێﻜﮫﺎﺗﺎﻧە ﺑەﺷﯽ ﻋەرەﺑﯽ و زاﻧﺴــﺘە ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑــﯚ داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﺗەواو ﻛــﺮدووە ،ﻟە ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾەﻛــﯽ ﻧﺎودار و دەﺳــەت ،واﺗــە ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺑەﻏﺪاﯾە ،ﭘێﻨﺞ ﺟﺎر ھﺎﺗﻮوەﺗە ﮔﺮﺗﻦ ﺳﻮود و ﺑەرژەوەﻧﺪی 1980دا ﻋێﺮاﻗﯽ ﺟێ ھێﺸــﺘﻮوە و ﻟە و ﻟــە 1980دا و ﭘﺎرە ،ﺑەم ﺗەواﻓﻮق 2003ﮔەڕاوەﺗــەوە و ﻟە 2010 - 2006 ﺑــﯚ ﺑﻨﯿﺎﺗﻨﺎﻧﯽ دەوڵەت، ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘــﺎری ﻋێﺮاق ﺋەوەﯾﺎن درۆﯾە. ﺑﻮو. ﺳــﻮﻧە ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ
ﺋێﺴــﺘەی ﻋێﺮاق ﺑە ﺷــﯿﻌە ﻧﺎو دەﺑــەن ،ﺋﺎﯾــﺎ ﺳﯿﺎﺳــەﺗﻮاﻧﺎﻧﯽ ﺷــﯿﻌە ﺗﻮاﻧﯿﯿﺎن ﺑﺒﻨە ﺑﺮا ﮔەورە و ﭘﺮۆﺳەی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻟە وت ﺑەڕێﻮە ﺑﺒەن؟ ﻧەﺧێــﺮ ﺋــەوان ﻓەﺷــەﻟﯿﺎنھێﻨﺎ ،ﺋــەوان ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﻣﺘﻤﺎﻧە ﻟەﮔەڵ ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧــﯽ ﺗﺮ ﺑﻨﯿﺎت ﺑﻨێﻦ ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﻓەﺷــەﻟﯿﺎن ھێﻨﺎ ﻟــە ﺑﻨﯿﺎﺗﻨﺎﻧﯽ ﻣﺘﻤﺎﻧە ﻟــە ﻧێﻮان ﺧﯚﺷــﯿﺎﻧﺪا و ﺋەوەش ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑــە ﮔﻔﺘﻮﮔــﯚی زۆر ﻧﯿﯿــە ﺑــﯚ ﺳــەﻟﻤﺎﻧﺪﻧﯽ ،ﺳــەﯾﺮی ﻻﯾەﻧــە ﺷــﯿﻌەﻛﺎن ﺑﻜە ،ﺋەوان ﻣﺎوەﯾەك ﺋێﺮان و ﻣﺎوەﯾەﻛﯿﺶ ﻣەرﺟەﻋﯿەت ھەوڵﯽ ﯾەﻛﺨﺴــﺘﻨﯽ دان ،ﺑەم ﯾەﻛﯿﺎن ﻧەﮔﺮت ،ﺑﯚﯾــە ﺋەواﻧەی ﻧەﺗﻮاﻧﻦ ﺧﯚﯾﺎن ﯾەك ﺑﺨەن ،ﭼﯚن دەﺗﻮاﻧﻦ ﻣﺘﻤﺎﻧــەی ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن ﺑﮕەڕێﻨﻨەوە ،ﻣﻦ دەڵێﻢ ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﻧەﺧﺸــەﯾەﻛﯽ ﻧــﻮێ ھەﺑێﺖ و دووﺑﺎرە ﻻﯾەﻧە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن رێﻚ ﺑﺨﺎﺗەوە و ﺑەرێﮕەﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ،ﺋﯿﻨﺠﺎ وەرن ﺑــﺎ ﭘێﻚ ﺑێﯿــﻦ ،ﺑەڵﻜﻮ وەك ﺋەوەی ﺧەرﯾﻜە دروﺳﺖ دەﺑێﺖ ﻟە ھەوﻟێــﺮەوە ﺑەرەو ﺑەﺳــڕە و ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﺑەﺳــڕە ،ﺑﺎ ﺋەوان ﻛێﺒەرﻛــێ ﺑﻜەن ﺑــﯚ وەرﮔﺮﺗﻨﯽ
ﭼﻮﻧﻜــە ھەﻣــﻮو ﺋــەو ﻻﯾەﻧﺎﻧە دەﯾﺎﻧەوێــﺖ ﻟەو وﺗــە ﺑﺒەن و ﺑﯿﺮﯾــﺶ ﻟەوە ﻧﺎﻛەﻧــەوە ﻛە ﭼﯽ ﭘێﺸﻜەﺷﯽ ﺋەو وﺗە ﺑﻜەن. ﺑەﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﺗﯚ ﺳﯿﺎﺳەﺗﻮاﻧﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ھﯚﻛﺎرێﻜﯽ ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەﻛﺎن و ﻧەھﺎﻣەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ﻧﯿﻦ؟ ﭘێﺸــﺘﺮ ﻟــە ﻋێــﺮاق ﺑەﺑــێﺟﯿﺎوازﯾﯿەﻛــﯽ ﺋەوﺗــﯚ دەژﯾﺎن و دراوﺳێﯽ ﯾەﻛﺘﺮ ﺑﻮوﯾﻦ وەك ﺷﯿﻌە و ﻛﻮرد و ﺳــﻮﻧە ،ﺑــەم ﺋەوەی رووی دا ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن دروﺳﺘﯿﺎن ﻛــﺮد و ﻧەھﺎﻣەﺗﯿﯿــﺎن ﻟەﮔــەڵ ﺧﯚﯾﺎﻧــﺪا ھێﻨﺎ ،ﺑــەم ﺑﯚﭼﯽ؟، ﭼﻮﻧﻜە ﺋەوان ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻛە ﻣﺎوەی 40-50ﺳﺎڵە ﻛﺎر دەﻛﺎت ﺑــﯚ داﻣەزراﻧﺪﻧــﯽ ﭘڕۆژەی دەوڵەﺗێﻜﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﻟــە دوای ﺳــەدام ،ﺑــەم ﻛە ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﺑﻨﯿﺎﺗﯽ ﺑﻨێﻦ ،ﭘەﻧﺎﯾﺎن ﺑﯚ ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﺳﺎن ﺑﯚ ورووژاﻧﺪن ﺑﺮد ،ﺋەوﯾﺶ ﭘڕۆژەی ﺗﺎﯾﻔﯽ ﺑﻮو، ﺋــەوان ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧــﯽ ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑﻨﯿــﺎت ﺑﻨێــﻦ، ﭼﻮﻧﻜــە ﻛﻮﻟﺘﻮوری ﺋــەوان ھﯿﭻ دەﺳــﺘەواژەﯾەﻛﯽ ﺑەو ﻧﺎوە ﺗﯿﺎدا ﻧﯿﯿە ،ﺑەڵﻜﻮ ﺣەراﻣﯽ ﻛﺮدووە ،ﺑﯚﯾە ﺋەوان رووﯾــﺎن ﻟە ﭘڕۆژەی ﺗﺎﯾﻔﯽ
ﺋەﮔــەر ﺋێﻤــە ﺑﻨەﻣﺎﻛﺎﻧــﯽ ﭘێﻜەوەژﯾﺎﻧﻤﺎن ﻟە دەﺳــﺖ دا ،ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿــﻦ ﻓﯿﺪراڵــﯽ ﯾﺎن ﻛﯚﻧﻔﯿﺪراڵﯿەﺗــﯽ ﺋﺎﺷــﺘﯿﯿﺎﻧە دروﺳﺖ ﺑﻜەﯾﻦ دەﺳــەت و ﺋﯿﺪارەداﻧــﯽ ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﺷﺘﯿﯿﺎﻧە. ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﻣﺎڵﯽ ﺷﯿﻌە ﻟە ﭼﯿﯿــەوە ھﺎﺗــﻮوە ،ﺟﯿﺎوازﯾﯽ ﻣەرﺟەﻋﯿەﺗــﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ و ﺋێﺮاﻧﯽ ﯾﺎن ﭘﺎرە و دەﺳەت؟ رەﻧﮕــە ﺟﯿﺎوازﯾــﯽ ﻣەرﺟەﻋﯽﻋێﺮاﻗــﯽ و ﺋێﺮاﻧــﯽ ھﯚﻛﺎرێﻜﯽ ﻻوەﻛﯽ ﺑێﺖ ،ﺑەم ھﯚی ﺳەرەﻛﯽ و ﺑەھێﺰ ،ﻣﻠﻤﻼﻧێﯽ داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ دەﺳــەت و دەﺳــﺘﻜەوﺗە ،ﻟە راﺳﺘﯿﺪا ھﯚﻛﺎرەﻛەی ﺋەﺧﻼﻗﯿﯿە،
ﻛﺮد و ﺋﺎﮔﺮی ﺗﺎﯾﻔﯿﯿﺎن ﻛﺮدەوە و ﻟەﻧﺎو ﺧەڵﻚ ﺑوﯾﺎن ﻛﺮدەوە ،واﺗە ﺑﯚ ﺋەوەی ﺷــﯿﻌە ﻟەﻧﺎو ﺗﺎﯾﻔەﻛەی ھەر ﺑــە ﺋەﻣﯿﺮ ﺑﻤێﻨێﺘــەوە ،ﺑە ﺳــﻮﻧە دەﯾﺎﻧﺘﺮﺳێﻨێﺖ و ﺳﻮﻧەش ﺑەھەﻣﺎن ﺷــێﻮە ،ھەﻣﺎن ﺷﺘﯿﺶ ﺑﯚ ﻋــەرەب و ﻛــﻮرد ،واﺗە ھﯿﭻ ﭘڕۆژەﯾەﻛــﯽ ﺷــەرﯾﻒ ﺑﻮوﻧــﯽ ﻧﯿﯿە ﻛە ﺗەﻧﯿــﺎ ﺧەﻣﯽ ھﺎووﺗﯽ و ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎن ﺑێــﺖ و ھەﻣﻮوﯾﺎن ﭘــڕۆژەن ﺑــﯚ داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ دەﺳەت.
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ﻋﺰەت ﺷﺎﺑەﻧﺪەر :ﺷﯿﻌەﻛﺎن ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﯾەﻛﺒﺨەن ﭼﯚن دەﺗﻮاﻧﻦ ﻣﺘﻤﺎﻧەی ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن ﺑﮕێڕﻧەوە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﭘێﺸــﺘﺮ ﻟە ﻋێﺮاق ﺑەﺑێ ﺟﯿﺎوازﯾﯿەﻛﯽ ﺋەوﺗﯚ دەژﯾﺎن و دراوﺳــێﯽ ﯾەﻛﺘﺮ ﺑﻮوﯾﻦ وەك ﺷــﯿﻌە و ﻛﻮرد و ﺳــﻮﻧە ،ﺑەم ﺋەوەی رووی دا ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن دروﺳــﺘﯿﺎن ﻛﺮد و ﻧەھﺎﻣەﺗﯿﯿﺎن ﻟەﮔەڵ ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ھێﻨﺎ ،ﺑەم ﺑﯚﭼﯽ؟ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەوان ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻛە ﻣﺎوەی 50 - 40ﺳﺎڵە ﻛﺎر دەﻛﺎت ﺑﯚ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﭘڕۆژەی دەوڵەﺗێﻜﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﻟە دوای ﺳەدام ،ﺑەم ﻛە ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﺑﻨﯿﺎﺗﯽ ﺑﻨێﻦ ،ﭘەﻧﺎﯾﺎن ﺑﯚ ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﺳﺎن ﺑﯚ ورووژاﻧﺪن ﺑﺮد..
5
دﻳﻤﺎﻧﻪ
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
6
ﻧﺎﻛﺮێﺖ ﺗەﻧﯿﺎ ﭘﺸــﺖ ﺑە ﻣەزەوی ﺷﺎﻓﯿﻌﯽ ﺑﺒەﺳﺘﯿﻦ ،ﭘﺸــﺖ ﺑە ﻣەزەوی ﺣەﻧەﻓﯽ و ﺋﯿﻤﺎم ﻣﺎﻟﯿﻜﯿﺶ دەﺑەﺳﺘﯿﻦ ،ﻣەﺣﺎﻛﯿﻤەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق و ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺣەﻧەﻓﯿﻦ ،ﺋێﻤە وەك ﻟﯿﮋﻧەی ﻓﺘﻮای ﺳــﯚران ﺑە ﺗﺎﯾﺒەت ﻟە ﻛێﺸەی ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧەوەی ھﺎوﺳەران ﻣەزەوی ﺣەﻧەﻓﯽ ﺑەﻛﺎر دێﻨﯿﻦ و ﺋەو ﻣەزەوە ﻓﺮاوﻧﺘﺮە ﻟە ﺷﺎﻓﯿﻌﯽ.
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
وﺷە /ﺳﯚران- ﻣﻮرﺷﯿﺪ ﺑﺮادۆﺳﺘﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ ﻣــەﻻ ﺧﺪر ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﯾﻮوﻧﺲ ﺳەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﻓﺘﻮای ﺳــﯚراﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯿــﯽ زاﻧﺎﯾﺎﻧــﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە دﯾﺪارێﻜــﯽ ”وﺷــە“دا ﺑە وردی دۆﺧــﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﭼﺎﻻﻛﯽ ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن روون دەﻛﺎﺗەوە .رای دەﮔەﯾەﻧێﺖ ﻛــە ﻟــە ﺳــﻨﻮورەﻛەﯾﺪا ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن وەك ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻛﯚﻧﺘــﺮۆڵ ﻧﺎﻛﺮێﻦ و ﺑە ﺋﺎرەزووی ﺧﯚﯾﺎن ﻛﺎری رێﻜﺨﺴﺘﻨﯽ دەﻛەن، ﺑە ﺗﺎﯾﺒەت ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﯚ ﺋێﺴﺘە و ﺋﺎﯾﻨﺪەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ”ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەﻛﯽ ﯾەﻛﺠﺎر ﮔەورەﯾــە“ و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿﺎن ﻟەﮔەڵ ﺗﯿﺮۆرﺳﺘﺎﻧﯽ داﻋﺶ ﯾەﻛە. ﻣــەﻻ ﺧــﺪر ﻛــە ﭘێﺸــﻨﻮێﮋ و وﺗﺎرﺧﻮێﻨﯽ ﻣﺰﮔەوﺗــﯽ ﻏەزاڵﯽ ﺷــﺎرەدێﯽ ﺧەﻟﯿﻔﺎﻧﯿﺸــە ،ﻟــە ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗــﺮی وەﻣەﻛﺎﻧﯿﺪا دووﭘﺎﺗــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ”ﻛە ﭘێڕەو و ﭘﺮۆﮔﺮاﻣــﯽ ﻛﯚﻣــەڵ و داﻋﺶ ﯾەﻛﻦ و ﺗﺎﻛــە ﺟﯿﺎوازﯾﺎن ﻟەوەدا دەﺑﯿﻨــﯽ ”داﻋــﺶ ﻟە ﻣﻮوﺳــڵ دەژﯾﻦ و ﻛﯚﻣــەڵ و ﻋەﻟﯽ ﺑﺎﭘﯿﺮ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن“ .ﺑەﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﺸﯽ دەزاﻧێ ﻛــە وەزارەﺗــﯽ ﺋەوﻗﺎف وﺗﺎری ھەﯾﻨﯽ ﻛەم ﺑﻜﺎﺗەوە و ﺋەو زۆری و ﺑﯚرﯾﯿە رێــﻚ ﺑﺨﺎﺗەوە و رێﮕە ﻧەدات ھەﻣﻮو ﻛەس وﺗﺎری ھەﯾﻨﯽ ﺑﺪات. ﻟﯿﮋﻧــەی ﻓﺘــﻮا ﻟە ﺳــﯚران ﺑﯚﭼﯽ داﻣــەزرا ،ﻓﺘﻮا ﻣەﮔەر ﯾەك دەرﺑڕﯾﻨﯽ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﻧﯿﯿە ﻟەﺳەر ﭘﺮﺳێﻜﯽ ﻧﺎڕوون؟ ﻟﯿﮋﻧەی ﻓﺘﻮای ﺳﯚران ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ زۆری ھەﺑــﻮو ﻟــە دەﭬەرەﻛــە ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﮔﺸــﺘﯽ و ﺧەڵﻚ ﺋەو ﺷــﺎھﯿﺪﯾﯿەﻣﺎن ﺑــﯚ دەدات، ﻟە ﭼﺎرەﺳــەرﻛﺮدﻧﯽ ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧەوە و رێﻜﺨﺴــﺘﻨەوەی ھﺎوﺳەران ،ﻛێﺸەی ﻣﻮڵﻜﺪاری و زەوﯾﻮزار و ﻣﯿﺮات. ﯾﺎﻧﯽ ﺑێﻼﯾەﻧﺎﻧە ﺑڕﯾﺎرﺗﺎن داوە ﻟە ﻛێﺸەﻛﺎﻧﺪا؟ ﺟﯿﺎوازﯾﻤــﺎن ﻧەﻛــﺮدووە ﺋــەو ﻛەﺳەی ﻛێﺸــەی ھەﯾە ﺳەر ﺑە چ ﻻﯾەﻧێﻜە ،ﺋێﻤــە ﺑە ﺣﺰﺑﯽ ﻛﺎر ﻧﺎﻛەﯾﻦ ،ﮔﺮﻧﮓ ﭼﺎرەﺳەرﻛﺮدﻧﯽ ﻛێﺸە و ﯾەﻛﻼﻛﺮدﻧەوەﯾە ﻟەﻻی ﺋێﻤە ،ﻟــە ھەﻣــﻮو ﺑــﻮارەﻛﺎن ﻛێﺸەﻣﺎن ﭼﺎرەﺳــەر ﻛﺮدووە ﺑە ھەزاران ﻛێﺸە ﻟە ﻓﺘﻮای ﺳﯚران ﭼﺎرەﺳەر ﻛﺮاوە. ﻛــە ﻓﺘــﻮا دەدەن ﻟەﺳــەر ﻛێﺸــەﯾەك ﯾﺎن ﻧﺎڕووﻧﯿﯿەك ﺗەﻧﯿﺎ
ﺳەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﻓﺘﻮا :ﻛﯚﻣەڵ و ﻋەﻟﯽ ﺑﺎﭘﯿﺮ ﻟەﮔەڵ داﻋﺸﺪا ﯾەك ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿﺎن ھەﯾە
ﻋەﻟﯽ ﺑﺎﭘﯿﺮ زۆر ﻣەﻻی ﭼﺎﻛﯽ ﻟەﺳەر رێﮕەی راﺳﺖ ﻻدا ھﺎوﺳــەران ﻣــەزەوی ﺣەﻧەﻓﯽ ﺑــەﻛﺎر دێﻨﯿــﻦ و ﺋەو ﻣــەزەوە ﻓﺮاوﻧﺘﺮە ﻟە ﺷﺎﻓﯿﻌﯽ. ﻛەواﺗە رۆڵﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯽ زاﻧﺎﯾﺎن و ﻟﯿﮋﻧەی ﻓﺘﻮا ﻟە ﺳﯚران ﭼﯿﯿە؟ رەوﺷﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ ﻟە دەﭬەری ﺳﯚران ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﮔﺸﺘﯽ زۆر ﺑﺎﺷە و ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ و ﯾەﻛێﺘﯿﯽ زاﻧﺎﯾﺎﻧــﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﺳــﯚران ﻛﺎرﯾﮕەرﯾــﯽ ﺑﺎﺷــﯿﺎن ھەﯾــە ﻟەﺳــەر ﺳــەﻗﺎﻣﮕﯿﺮی و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛــە و ﺋــەو ﺑﺎرودۆﺧە ھەﺳــﺘﯿﺎراﻧەی ﺋێﺴﺘە ھەﯾــە ،ﺑەراﻣﺒەر ﺑە دﯾﻨﯿﺶ ھﯿﭻ دەوڵەﺗێﻜﯽ ﺗﺮی ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ وەك ﻛــﻮرد دﯾﻨــﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿﺎن ﺑە راﺳﺘەﻗﯿﻨە وەرﻧەرﮔﺮﺗﻮوە و ﻛﻮرد ﻣﺴﻮڵﻤﺎﻧﯽ راﺳــﺘەﻗﯿﻨەﯾە ،ﺑەم رەوﺷــﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ ﺟﯿــﺎوازی زۆر ھەﯾە ﻟەﮔەڵ ﺳــﺎﻧﯽ راﺑﺮدوو، ﺋەوﯾﺶ ﺑەھﯚی ﭘەﯾﺪاﺑﻮوﻧﯽ ﺣﺰﺑە
ﺑەﺷــێﻚ ﻟە وﺗﺎرﺧﻮێﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺳــەرﺑە ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﺧەڵــﻚ ﺑە ﻛﺎﻓــﺮ دادەﻧێﻦ و ﺳﻮوﻛﺎﯾەﺗﯽ ﺑە ﺧەڵﻚ دەﻛەن ﭘﺸــﺖ ﺑە ﻣــەزەوی ﺷــﺎﻓﯿﻌﯽ دەﺑەﺳﺘﻦ؟ ﻧەﺧێــﺮ ،ﭘﺸــﺖ ﺑە ﻣــەزەوی ﺣەﻧەﻓــﯽ و ﺋﯿﻤــﺎم ﻣﺎﻟﯿﻜﯿــﺶ دەﺑەﺳــﺘﯿﻦ ،ﻧﺎﻛﺮێﺖ ﺗەﻧﯿﺎ ﭘﺸﺖ ﺑە ﻣەزەوی ﺷــﺎﻓﯿﻌﯽ ﺑﺒەﺳﺘﯿﻦ، ﻣەﺣﺎﻛﯿﻤەﻛﺎﻧــﯽ ﻋێــﺮاق و ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺣەﻧەﻓﯿــﻦ ،ﺋێﻤە وەك ﻟﯿﮋﻧــەی ﻓﺘﻮای ﺳــﯚران ﺑە ﺗﺎﯾﺒەت ﻟە ﻛێﺸەی ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧەوەی
ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﻛە وەك ﭘێﻮﯾﺴﺖ ﻛﯚﻧﺘــﺮۆڵ ﻧﺎﻛﺮێﻦ و ﺑە ﺋﺎرەزووی ﺧﯚﯾﺎﻧﻦ ﺑﻮوﻧﯿﺎن ﻟــە ﻧﺎوﭼەﻛەدا ھەﯾــە و ﻛﺎری رێﻜﺨﺴــﺘﻨﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ دەﻛەن ،ﺋــەو ﺣﺰﺑﺎﻧە ﻛﺎرﯾﮕــەری زۆر ﺧﺮاﭘﯿــﺎن ھەﯾە و ﻟــە ﺋﺎﯾﻨــﺪەش دەﺑێﺖ، ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺣﻜﻮوﻣــەت زۆر ﺑە ھەﺳﺘﯿﺎری ﻣﺎﻣەڵە ﻟەﮔەڵ ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﺑﻜﺎت.
ﻛەواﺗــە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﺘــﺎن ﭼﯚﻧە ﻟەﮔەڵ ﺣﺰﺑــەﻛﺎن ﺑــە ﺗﺎﯾﺒەت ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن؟ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﻤــﺎن ﻟەﮔــەڵ ﺣﺰﺑــە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن زۆر ﺑﺎﺷــە ،ﺑــەم ﻟەﮔەڵ ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن زۆر ﺧﺮاﭘە. ﺑﯚﭼﯽ؟ ﻛێﺸەی ﺋﺎﯾﻨﯽ ھەﯾە ﻟە ﻧێﻮاﻧﺘﺎﻧﺪا؟ ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻣەﺗﺮﺳــﯿﻦ ،ھەﻣﻮوﯾﺎن ﺑە ﻧﺎوی دﯾﻦ ﺳﯿﺎﺳەت دەﻛەن و ھﯿﭽﯿﺎن ﻣەﺑەﺳﺘﯿﺎن ﺧﺰﻣەﺗﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ ﺋﯿﺴــﻼم ﻧﯿﯿە ،زۆرﯾــﺶ دوورن ﻟە ﺋﯿﺴــﻼم و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﭘێﻮەی ﻧﯿﯿە ،ﺋەﻣــەش ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿە ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺋﺎﯾﻦ ،ھەﻣﻮو ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﻣەﺑەﺳــﺘﯿﺎن ﮔەﯾﺸﺘﻨە ﺑە ﻛﻮرﺳﯽ و دەﺳەت و ﺟێﮕﯿﺮﻛﺮدﻧﯽ ﻛﻮرﺳﯽ ،ﺋەﮔەر ﺳﯿﺎﺳــەﺗﻜﺮدن ﻧەﺑێــﺖ ،ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﻧﺎﭼــﻦ ﻟەﮔەڵ ﺧﺮاﭘﺘﺮﯾﻦ ﺣﺰب و ﺗەﻧﺎﻧەت ﺣﺰﺑە ﭼەﭘــەﻛﺎن رێﻜەوﺗــﻦ ﺑﻜەن ﺑﯚ ﭘڕۆژەی ھﺎوﺑەش. ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻓﺮەﺣﺰﺑﯿﯿــە و رەﻧﮕــە ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑێــﺖ ﺣﺰﺑﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﺶ ھەﺑێﺖ ،ﺑەم ﺗﺮس ھەﯾە ﺑﯚ ﺋەوەی ﺗﻮﻧﺪڕۆﯾﯽ ﺑەرھەم ﺑێﺖ ﻟەو ﺣﺰﺑﺎﻧە؟ ﺑێﮕﻮﻣﺎن ،ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە راﺑەراﯾەﺗﯽ ﻋەﻟﯽ ﺑﺎﭘﯿﺮ ﺋﺎﺧــﺮ دەرەﺟــە ﺗﻮﻧﺪڕۆن و ﻣەﺗﺮﺳــﯿﻦ ﺑﯚ ﺳــەر ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ھﯿﭻ ﺟﯿﺎوازﯾﯿﺎن ﻧﯿﯿە ﻟەﮔەڵ ”داﻋﺶ“ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿﯿﺎن ﻟەﮔەڵ داﻋﺶ ﯾەك ﺋﺎﻣﺎﻧﺠە. ﭼﯚن ﺟﯿﺎوازﯾﯿﺎن ﻧﯿﯿە؟ ﺗەﻧﯿــﺎ ﺟﯿﺎوازﯾﯿەﻛﯿــﺎن ھەﯾــە ﺋەوﯾﺶ ﺗﯿﺮۆرﺳــﺘﺎﻧﯽ داﻋﺶ ﻟە
ﻻی ﻣﻮوﺳڵ و ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻋێــﺮاق ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﻦ ،ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ و ﺋەﻣﯿﺮەﻛەﯾــﺎن و ھﺎوﺑﯿﺮاﻧﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەژﯾﻦ، ﮔﻮﻣﺎﻧــﯽ ﺗێــﺪا ﻧﯿﯿــە ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەﻛﯽ ﯾەﻛﺠﺎر ﮔەورەﯾــە ﺑﯚ ﺋێﺴــﺘە و ﺋﺎﯾﻨﺪەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﺣﺰﺑێﻜﯽ ﺷەڕاﻧﮕێﺰە و دووڕووە و ھەﻣﯿﺸــە ﺣــەز ﻟە دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ﻛێﺸە و ﻣﻠﻤﻼﻧێ و ﺋﺎژاوەﮔێــڕی دەﻛﺎت و ھﯿــﭻ ﻣەﺑەﺳــﺘﯿﺎن ﺧﺰﻣەﺗﻜﺮدﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﯾەﻛڕﯾــﺰی ﮔەﻟﯽ ﻛــﻮرد ﻧﯿﯿــە و دوورن ﻟە ﺋﺎﯾﻨﯽ ﺋﯿﺴﻼم ،ﺑەﻧﺎوی ﺋﯿﺴﻼم و ﺋﺎﯾﻦ و ﺋﺎﻛەﯾــﺎن ﻓێڵ ﻟە ﺧەڵﻚ دەﻛەن ﻛە ﺋەﻣەش زۆر ﻣەﺗﺮﺳﯿﺪارە و ﻟە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗﺪا ﻓێڵﻜﺮدﻧﯿﺸە ﻟە ﺋﺎﯾﻦ و ﺧﻮدا. ﺑەڵﮕەت ﭼﯿﯿە ﺑﯚ ﺋەو ﻗﺴﺎﻧە؟ ﻛەﺳﯽ ﻛﯚﻣەڵ ﭼﻮوەﺗە ﻧﺎو داﻋﺶ ﯾﺎن ﺑە ھﺎﻧﺪاﻧﯽ ﺋەوان ﭼﻮوﺑێﺖ ﺑﯚ ﻧﺎو ﺗﯿﺮۆرﺳﺘﺎن؟ ﺑەڵــێ ﺑێﮕﻮﻣــﺎن ،ﺋەواﻧــەی ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿــﺎن ﺑــە داﻋﺸــەوە ﻛﺮدووە ﺑەﺷــێﻜﯿﺎن ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮوﻧە ،ﻋەﻟﯽ ﺑﺎﭘﯿﺮ زۆر ﺧەڵﻜﯽ ﻟەﺳەر رێﮕە ﻻ ﺑﺮد ،زۆر ﻣەﻻی ﺑــﺎش و ﭼﺎﻛﯽ ﻟە رێﮕەی راﺳــﺖ ﻻدا ،ﺑە داﺧەوەم ﺑﯚ ﺋەو ﻣەﻻ ﭼﺎﻛﺎﻧەی ﺑــە دوای ﻋەﻟﯽ ﺑﺎﭘﯿﺮ و ﭘێــڕەو و ﭘڕۆﮔﺮاﻣەﻛەی دەﻛەون ،ﻟەﺳەر دەﺳﺘﯽ ﺋەﻣﯿﺮی ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭼەﻧــﺪان ﮔەﻧﺞ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑە داﻋﺶ ﻛﺮدووە و ﺋێﺴﺘە ﻟە دژی ﭘێﺸﻤەرﮔە ﺷەڕ دەﻛەن و ﺧەڵﻜﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺷــەھﯿﺪ دەﻛــەن ،ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ
و ﻋەﻟﯽ ﺑﺎﭘﯿﺮ دەﻣﯽ ﻧﺎﮔﺮێﺖ ﺑەو ﭘێﺸــﻤەرﮔەی ﻟە ﺑەرﮔﺮی ﺧﺎك و ﺷــەرەﻓﺪا دەﻛﻮژرێــﺖ ﺑڵێﺖ ”ﺷەھﯿﺪ“ ،ھەروەھﺎ ﻧەﻣﺎﻧﺒﯿﻨﯿﻮە دوﻋﺎﯾەك ﺑﯚ ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﺑﻜەن، ھﯿــﭻ ﻛﺎت ﻧﺰﯾﻜــﯽ ﺑەرەﻛﺎﻧﯽ ﺟەﻧﮓ ﻧەﺑﻮوﻧەﺗەوە و ﺳــەرداﻧﯽ ﭘﯿﺸــﻤەرﮔە و ﻣﺎڵﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە و ﭘﺮﺳــەی ﭘێﺸــﻤەرﮔەﯾﺎن ﻧەﻛــﺮدووە ،ﻟــە ﻛﺎﺗێﻜــﺪا ﺳــەرﻛﺮدەی ھەﻣﻮو ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و وﺗﺎﻧــﯽ دﻧﯿﺎ ﺑە ﻣﺴــﻮڵﻤﺎن و ﻻدﯾﻨــەوە رووﯾﺎن ﻟــە ﺑەرەﻛﺎﻧﯽ ﺟەﻧــﮓ ﻛﺮدووە و ﭘﺸــﺘﮕﯿﺮﯾﯿﺎن ﺑﯚ ﭘێﺸــﻤەرﮔە دەرﺑڕﯾﻮە. ﺋەی ﻟە ﭘێڕەو ﺑەرﻧﺎﻣەدا ھﯿﭻ ﻟێﻜﭽﻮوﻧێــﻚ دەﺑﯿﻨﯽ ﻟــە ﻧێﻮان ﻛﯚﻣەڵ و داﻋﺶ؟ ھﯿﭻ ﮔﻮﻣﺎﻧﯽ ﺗێــﺪا ﻧﯿﯿە ﭘێڕەو و ﭘڕۆﮔﺮاﻣــﯽ ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ھەﻣﺎن ﭘێڕەو و ﭘڕۆﮔﺮاﻣﯽ داﻋﺸە و ﺋەﻣﯿــﺮی ﺧﯚﯾﺸــﯿﺎن ھەﯾــە ﺑەﻧﺎوی ”ﻋەﻟﯽ ﺑﺎﭘﯿﺮ“ ،ﺋەو ﺣﺰﺑە و ﺋەﻣﯿﺮەﻛەﯾﺎن ھەﻣﯿﺸە ﻣەﺗﺮﺳﯿﻦ ﺑــﯚ ﺳــەر ﺋێﺴــﺘە و ﺋﺎﯾﻨﺪەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن . ﻟــە وﺗێﻜــﺪا ھەﺳــﺖ ﺑە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﺗﻮﻧﺪڕۆﯾــﯽ ﺑﻜﺮێ ﺑە ﯾﺎﺳﺎ ﺳــﻨﻮوری ﺑﯚ دادەﻧﺮێ ،ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋەﻣە ﻛﺮاوە؟ ﺋەﮔەر ﺳــﻨﻮور ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دژی ﺗﻮﻧﺪڕۆﯾــﯽ داﻧﺪراﺑﺎﯾــە، وﺗﺎرﺧﻮێﻨﺪﻧەوە ﺑە ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺳــەر ﺑە ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﻗەدەﻏە دەﻛﺮا ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟەﺳــەر ﻣﯿﻨﺒــەر و ﻟــە وﺗــﺎری ھەﯾﻨﯽ ﺧەڵﻜﯽ ﻛﺎﻓﺮ دەﻛەن و ﻧﺎوﯾﺸــﯽ دێﻨﻦ ﻟــە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﭘێﻐەﻣﺒەرﻣﺎن دەﻓەرﻣﻮێــﺖ ”ھــەر ﻛەﺳــێﻚ ﺷــەھﺎدەی ھێﻨﺎ و ﺑەراﻣﺒەر ﺑە
ﻗﯿﺒﻠە راوەﺳﺘﺎ ،دروﺳﺖ ﻧﯿﯿە ﭘێﯽ ﺑﮕﻮﺗﺮێﺖ ”ﻛﺎﻓــﺮ“ ،ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮون ﻟە ﻓﺰێﻜﯽ زۆر ﮔەورەﯾە ،ﻛەﺳێﻜﯽ ﻣﻮﺳــڵﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮاﻧﺎﺳﯽ ﻧﻮێﮋﻛەر و رۆژووﮔﺮ ﭼﯚن دەﻛﺮێﺖ ﻟەﺳــەر ﻣﯿﻨﺒەر ﻧــﺎوی ﺑﮫێﻨﺮێﺖ و ﭘێﯽ ﺑﮕﻮﺗﺮێــﺖ ﻛﺎﻓﺮ؟ ،ﺑﯚﯾــە داوا ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێــﻢ دەﻛەﯾﻦ، ﺑە وردی و ھەﺳــﺘﯿﺎری ﻣﺎﻣەڵە ﻟەﮔەڵ وﺗﺎرﺧﻮێﻦ و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺋﺎﯾﻨــﯽ و ﻻﯾەﻧﮕﺮاﻧــﯽ ﺣﺰﺑــە ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﺑﻜﺎت. وەزارەﺗــﯽ ﺋەوﻗــﺎف ﺑە ﻧﯿﺎزە ﻟــە ﺋﺎﯾﻨــﺪەدا ﻛﯚﻧﻔﺮاﺳــێﻚ ﺑﯚ رێﻜﺨﺴﺘﻨەوەی وﺗﺎری ھەﯾﻨﯽ و ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەی رێﻚ ﺑﺨﺎت ،ﭘێﺘﺎن ﭼﯚﻧە؟ ﺋەو ﻛﺎرە زۆر ﺑﺎش و ﭘﯿﺮۆزە ﺋەﮔەر ﺑﯿﻜﺎت ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟەم ﻛﯚﻧﻔڕاﻧﺴەدا ﺷــێﻮازی ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەی وﺗﺎری ھەﯾﻨﯽ و ﺳــﻮودەﻛﺎﻧﯽ دەﺧﺮێﺘە
ﺷﺎرەدێﯿەﻛە ﺳێ ﻣﺰﮔەوت وﺗﺎر و ﻧﻮێﮋی ھەﯾﻨﯿﯿﺎن ﺗﯿﺎدا دەﻛﺮێ ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ھەر ﺳێ ﻣﺰﮔەوﺗەﻛەش ﻧﻮێﮋﺧﻮێﻨﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺗێﺪاﯾە ﻧﯿﯿە ﻛە ﻟە رووی ﺷەرﻋﯿﺶ دروﺳﺖ ﻧﯿﯿە ﺗــﺎ ﻣﺰﮔەوﺗێﻚ ﭘڕ ﻧەﺑێﺖ ،ﻟە ﻣﺰﮔەوﺗێﻜﯽ ﻧﺰﯾﻚ وﺗﺎری ھەﯾﻨﯽ و ﻧﻮێﮋی ﻟێ ﺑﻜﺮێﺖ . ﺋﺎﯾﺎ زۆری و ﺑﯚری و ﺑێ ﺋﺎﺳﺘﯽ ﻟە وﺗﺎرﺧﻮێﻨﯿﺪا ھەﯾە؟ ﺋەﻣــە ﻛێﺸــەﯾەﻛﯽ ﮔەورەﯾــە رووﺑــەڕووی وەزارەﺗﯽ ﺋەوﻗﺎف ﺑﻮوەﺗەوە ،ﻟە زۆر ﺷﻮێﻦ ﻣﻮﺋەزﯾﻦ، ﺧﺰﻣەﺗﻜﺎر ﻣﺰﮔەوت ،ﻛەﺳێﻜﯽ ﺑێ ﺑڕواﻧﺎﻣە و ﺑێ ﺋەزﻣﻮون و ﻧﺎﺷﺎرەزا، ﻓەﻗێﯽ ﺧﻮار 18ﺳــﺎڵ ﻟەﺳــەر ﻣﯿﻨﺒــەر وﺗــﺎری دەﺧﻮێﻨﻨەوە، ﺋەﻣە ﻛێﺸــەﯾەﻛﯽ زۆر ﮔەورە و ﻣەﺗﺮﺳــﯿﺪارە ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﮔﺸﺘﯽ ،ﺑێ ﺋﺎﺳﺖ و ﺑێ ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ﺋەو ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎﻧە ﻛێﺸە ﺑﯚ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ و وﺗﺎرﺧﻮێﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ دروﺳﺖ دەﻛﺎت ،ﻟە ﺑەراﻣﺒەردا ﺑﺎﻧﮕﺨﻮازە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﺋــەم ھەﻟــە دەﻗﯚزﻧــەوە و ﺑەﻧﺎوﺑﺎﻧــﮓ دەﺑﻦ، ھﯚﻛﺎرەﻛــەش دەﮔەڕێﺘــەوە ﺑﯚ ﻛەﻣﺘەرﺧەﻣﯽ وەزارەﺗﯽ ﺋەوﻗﺎف، ﺑﯚ رێﮕﺮﯾﻜﺮدن ﻟەو ﺟﯚرە ﻛەﺳﺎﻧە ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺑڕﯾﺎر ﺑﺪات ﺋەوەی ﺷﯿﺎو ﻧەﺑێــﺖ و ﺋەزﻣﻮوﻧــﯽ وﺗﺎرداﻧﯽ ﻧەﺑێــﺖ ﻧەﻛﺮێﺘــە وﺗﺎرﺧﻮێــﻦ، ﻧەﺑﻮوﻧــﯽ ﻟێﯿﭙێﭽﯿﻨەوەﯾــەك وای ﻛــﺮدووە وﺗﺎرﺧﻮێﻨﯽ ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﺑە ﺣەزی ﺧﯚﯾﺎن وﺗــﺎر ﺑﺨﻮێﻨﻨــەوە و ﺗﻮﻧﺪڕۆﯾﯽ ﻟەﺳــەر ﻣﯿﻨەﺑەر ﺑــو ﺑﻜەﻧەوە، ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑەرﭘﺮﺳﯿﺎری ﯾەﻛەﻣە ﻟەم دۆﺧە. ﺑﯚﭼﯽ ﻟــە دەرﻛﺮدﻧــﯽ ﻓﺘﻮا ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﺟﯿﺎوازﺗﺎن ھەﯾە ﻟەﮔەڵ ﺣﺰﺑــە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ،ﻣەﮔەر ﺋﺎﯾﻨﯽ ﺋﯿﺴﻼم ﯾەك ﻧﯿﯿە؟ ﺋەو ﺣﺰﺑــە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿﺎﻧە ﺗەﻧﯿﺎ ﻣەراﻣﯿﺎن ﮔەﯾﺸــﺘﻨە ﺑە ﻛﻮرﺳﯽ و دەﺳــەت ،ﺋﺎﯾﻨﯽ ﺋﯿﺴــﻼم ﺑﯚ ﺧﯚﯾــﺎن ﺑەﻛﺎر دێﻨــﻦ و ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﭘێڕەو و ﭘڕۆﮔﺮاﻣﯽ ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯿﺎﻧﯽ دەﻛــەن ،ﺧەڵﻚ ﺳەرﻟێﺸــێﻮاو دەﻛەن ،ﭼﯚن داﻋــﺶ دوژﻣﻨﯽ دﯾﻨە ،ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ دوژﻣﻨﯿﺎن دﯾﻨــە و ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯿﺎن دوورە ﻟە دﯾﻨﺪاری. دەﻣــەوێ ﺋــەو وەﻣــە وەرﺑﮕــﺮم ﺑﯚﭼﯽ ﻟەﮔــەڵ ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﻛﯚك ﻧﯿﻦ؟ ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﮔﺸــﺘﯽ ﺣﺰﺑــە ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن دووﺑەرەﻛﯽ ﻟەﻧﺎو ﺧەڵﻚ دروﺳﺖ دەﻛەن ،ھەﻣﯿﺸە ﻟەﺳەر ﺋﺎﯾەت و ﻓەرﻣﻮودە ﮔﻮﻣﺎن ﺑــﯚ ﺧەڵــﻚ دروﺳــﺖ دەﻛەن،
ﺋەو ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿﺎﻧە ﺗەﻧﯿﺎ ﻣەراﻣﯿﺎن ﮔەﯾﺸﺘﻨە ﺑە ﻛﻮرﺳﯽ و دەﺳەت ،ﺋﺎﯾﻨﯽ ﺋﯿﺴﻼم ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن ﺑەﻛﺎر دێﻨﻦ ڕوو ،ھەروەھﺎ ھــەر ﻣەﻻﯾەك ﺑە ﻛەڵﻜــﯽ وﺗﺎردان ﻧەھــﺎت دوور ﺑﺨﺮێﺘەوە ،ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەی وﺗﺎری ھەﯾﻨﯽ ﻟە ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧە و زﯾﺎﻧﯽ ﺣﺰﺑە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن، رێــﮋەی ﻣﺰﮔەوﺗــەﻛﺎن زۆرن و ھﯿﭻ ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻧﯿﯿــە ﺋەوەﻧﺪە وﺗﺎر ﻟە رۆژاﻧــﯽ ھەﯾﻨﯽ ﺑﺪرێﺖ، ﺷﺎرەدێ ھەﯾە ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑە ﯾەك ﻣﺰﮔەوﺗە ﻛەﭼﯽ ﻟە ﺳــەﻧﺘەری
ﺑەم دەﺑێﺖ ﺋــەوەش ﺑڵێﯿﻦ ﻟە رووی ﺗﻮﻧﺪڕۆﯾــﯽ ھەﻧﺪێ ﺣﺰﺑﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﻟە ھەﻧﺪێﻜﯿﺎن ﻧەرﻣﺘﺮە، ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوی ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺣﺰﺑێﻜــﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ھێﻤﻨە، ﺑەﭘێﭽەواﻧەوە ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺣﺰﺑێﻜﯽ ﺗﻮﻧﺪڕۆی ھﺎوﺷــێﻮەی داﻋﺸــە ،دووﺑەرەﻛﯽ و ﻛێﺸــە و ﺋــﺎژاوەی زۆری ﻟەﻧﺎو ﺧەڵﻚ و ﻣﺎن دروﺳﺖ ﻛﺮدووە.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ -ھﯚﺷﯿﺎر ﻋەﻟﯽ زۆرﯾﻨــەی ﺋــەو ھﺎوﺳــەراﻧەی ﺑەھﯚی ﻛێﺸــەی ﻧــﺎو ﺧێﺰاﻧەوە ﺳەرداﻧﯽ ﺳــەﻧﺘەری ڕاوێﮋﻛﺎری ﺧێﺰاﻧﯿﺎن ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻛﺮدووە، ﺋــەو ھﺎوﺳــەراﻧەن ﻛــە ﭘێــﺶ ھﺎوﺳەرﮔﯿﺮی ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯽ ﯾەﻛﺘﺮ ﺑﻮون ،ﺷﺎرەزاﯾەﻛﯽ ﺑﻮاری دەرووﻧﯽ ھﯚﻛﺎرەﻛــە ﺑﯚ ﺋــەوە دەﮔێڕێﺘەوە ﻛە ھﺎوﺳەران ،ﺧﯚﯾﺎن ﺑە ﺧﺎوەﻧﯽ راﺑﺮدووی ﯾەﻛﺘﺮ دەزاﻧﻦ. ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺋﺎﻣﺎرێﻜﯽ ﺳــەﻧﺘەری راوێﮋﻛﺎری ﺧێﺰان ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ، ﺑەرێﮋەی % 91ی ﺋەو ھﺎوﺳەراﻧەی ﺑەھﯚی ﻛێﺸە و ﮔﺮﻓﺘﯽ ﺧێﺰاﻧﯿﯿەوە رووﯾﺎن ﻟەو ﺳەﻧﺘەرە ﻛﺮدووە ،ﺋەو ھﺎوﺳەراﻧەن ﻛە ﭘێﺶ ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﭘﺮۆﺳەی ھﺎوﺳەرﮔﯿﺮی ،ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯿﯿﺎن ﻟە ﻧێﻮاﻧﺪا ھەﺑﻮوە. ﺋﺎﻣﺎرەﻛە رووﻧﯽ ﻛﺮدووەﺗەوە ،ﺋەو ھﺎوﺳــەراﻧە ﭘێﺶ ھﺎوﺳەرﮔﯿﺮی ﻟە ﻣﺎوەی ﺳــﺎڵێﻚ ﺗﺎ ﺷەش ﺳﺎڵ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯿﯿﺎنھەﺑﻮوە، ﺑەم ﺋێﺴﺘە ﺧﻮدی ﺋەو ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿە ﺑﻮوەﺗە ﻛێﺸە ﻟە ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا. ﺋﺎرش ﻓــﺎزڵ ،ﻣﺎﻓﻨﺎس و ﭘﺎرێﺰەر ﺑە ”وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ” ،ﻛﻮڕ ﯾﺎن ﻛﭻ ﻛە ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯽ دەﻛﺎت ﻟە ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ھەرزەﻛﺎرﯾﺪا ،ﺋەﮔەر ﺳــەرﻛەوﺗﻮو ﺑێﺖ ﯾﺎن ﻧﺎ ،ﻛە ﺗەﻣەﻧﯽ ﮔەﯾﺸــﺘە 30ﺳــﺎڵ ،دەﺗﻮاﻧێﺖ ﺑە ﺋﺎﺳــﺎﻧﯽ
ﭘﺮۆﺳــەی ھﺎوﺳــەرﮔﯿﺮی ﭘێﻚ ﺑێﻨێﺖ ،ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯿﯽ راﺑﺮدوو ھﯿﭻ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﻛﯽ ﺧﺮاﭘﯽ ﻟەﺳەر ﺋێﺴﺘە ﻧﺎﺑێﺖ“. ﺋەو ﭘﺎرێــﺰەرە دەڵێﺖ ،ﺑــەردەوام ﻛێﺸــەی ﻟەو ﺟﯚرە ﻟە ﻻﯾەن ﺗﺎزە ھﺎوﺳەرەﻛﺎﻧەوە ڕووﺑەڕووی ﺋەوان دەﺑێﺘــەوە ،ﻛە ﭘێﺸــﺘﺮ ﻛﭻ ﯾﺎن ﻛﻮڕەﻛە ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯽ ﻛﺮدووە و دواﺗﺮﯾﺶ ﻟــە ﻛﺎﺗﯽ ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺧێــﺰان ﻛێﺸــەی ﺑﯚ دروﺳــﺖ ﻛــﺮدووە ،ﺣﺎڵەﺗﯿــﺶ ھەﺑــﻮوە ﮔەﯾﺸﺘﻮوەﺗە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧەوە. ﭘﺎرێﺰەرەﻛە دەڵێ” ،ﺋەﮔەر ﻛﻮڕ ﯾﺎن ﻛﭻ ﭘێﺸﺘﺮ ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯽ ﻛﺮدﺑێﺖ، ﺑــەم ﻟــە ﻛﺎﺗﯽ دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺧێﺰان ،ڕاﺳــﺘﮕﯚﯾﯽ ﻟە ﻧێﻮان ﺋەو دوو ﻛەﺳــە ھەﺑێﺖ ،ھﯿﭻ ﺷﺘێﻚ ﻧﺎﺗﻮاﻧێــﺖ ﻛێﺸــە ﻟــە ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا دروﺳﺖ ﺑﻜﺎت“. ﭘﺮﺳﯿﺎرەﻛە ﺋەوەﯾە ﺑﯚﭼﯽ زۆرﯾﻨەی ﺋەواﻧــەی ﭘێﺶ ھﺎوﺳــەرﮔﯿﺮی ﺑە ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯽ و ﺳــﯚزداری ﺗێﭙەڕ ﺑﻮون ،ﻟە ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎوﺳــەرﯾﺪا رووﺑەڕووی ﻛێﺸــە
ﺑﻮوﻧەﺗــەوە ،وەك ﺋــەوەی ﻟــە ﺋﺎﻣﺎرەﻛەی ﺳەﻧﺘەری راوێﮋﻛﺎری ﺧێﺰاﻧﺪا روون ﻛﺮاوەﺗەوە. ﺗەھــﺎ ﺣﻮﺳــێﻦ ،ﭘﺴــﭙﯚڕی ڕێﻨﻮێﻨﯿــﯽ دەرووﻧﯽ ﺑە ”وﺷــە“ دەڵێ” ،ﻟە ﻛﯚﻣەڵﮕــەی ﻛﻮردﯾﺪا ﺷــەرەف و ﻛەراﻣەت ﻟە ﭘﺮۆﺳەی ھﺎوﺳەرﮔﯿﺮﯾﺪا ﻟە ﭘێﺶ ھەر ﺷﺘێﻚ
ﺋﺎرش ﻓﺎزڵ:
ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯿﯽ راﺑــﺮدوو ھﯿــﭻ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﻛﯽ ﺧﺮاﭘﯽ ﻟەﺳەر ﺋێﺴﺘە ﻧﺎﺑێﺖ
دادەﻧﺮێﺖ ،ﻟێﻜﺪاﻧەوەی ھﺎوﺳەران ﺑﯚ ﭼەﻣﻜﯽ ﺷــەرەف و ﻛەراﻣەت و ﮔﺮێﺪاﻧــەوەی ﺑــە ﭘێﻮەﻧﺪﯾــﯽ ﺳﯚزداری و ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯽ ،ﮔﺮﻓﺖ ﺑﯚ ﺋەوان دروﺳﺖ دەﻛﺎت“. ﺋەو دەڵێ” ،ﻛﺎﺗێﻚ ﺋــەو ﺣﺎڵەﺗﺎﻧە ﻟە ﻧێــﻮان ھﺎوﺳــەراﻧﺪا ﺑﺎس ﻛﺮا، دڵﭙﯿﺴﯽ ﺑەدوادا دێﺖ ،ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟێ دەﻛەوێﺘەوە و ﮔﻮﻣﺎن ﻟە ﯾەﻛﺘﺮ دەﻛــەن ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟــە ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﻛﻮردﯾــﺪا ھﺎوﺳــەران ﺧﯚﯾﺎن ﺑە ﺧﺎوەﻧــﯽ راﺑــﺮدووی ﯾەﻛﺘﺮﯾﺶ دەزاﻧﻦ ،ﺋەوەش ﻛێﺸــە دروﺳﺖ دەﻛﺎت“. ﻧﺎزەﻧﯿــﻦ ﻋەﻟﯽ ﻧﺎوی ﺧــﻮازراوی ﺋﺎﻓﺮەﺗێﻜە ﻛە ﺑەھﯚی ﺑﺎﺳــﻜﺮدﻧﯽ
ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯽ ﻟەﮔەڵ ھﺎوﺳــەرەﻛەی ﺗﻮوﺷــﯽ ﮔﺮﻓﺘﯽ ﺟﯿﺎﺟﯿﺎ ﺑﻮوەﺗەوە. ﺋەو ﺑــە ”وﺷــە“ دەڵــێ” ،وەك ﻧﯿﺎزﭘﺎﻛﯿﯿــەك ﺑﺎﺳــﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯿﻢ ﻟەﮔەڵ ﯾەﻛێﻚ ﻛﺮد ﻛە ﻧەﻣﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﺳەرﻛەوﺗﻮو ﺑﯿﻦ و ﭘﺮۆﺳەی ھﺎوﺳــەرﮔﯿﺮی ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪەﯾﻦ ،ﺑەم ھﺎوﺳەرەﻛەم ﺋەوەی ﻛﺮدووەﺗە ﻛێﺸــەﯾەك و ﭼﯿﺘﺮ ﺑە ﮔﻮﻣﺎﻧەوە ھەڵﺴﻮﻛەوت دەﻛﺎت“. ﺗﻮێﮋەراﻧﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﭘێﯿﺎن واﯾە، ﺋەو ﺣﺎڵەﺗﺎﻧەی ھﺎوﺷێﻮەی ﻧﺎزەﻧﯿﻦ، ﻟــە ﺑﻨەڕەﺗﺪا ﻟە ﻧﺎﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻦ ﻟە ﻧێﻮان ھﺎوﺳەراﻧﺪا دروﺳﺖ دەﺑێﺖ. رێﺒﺎز ﻛەﻣﺎل ﺗﻮێﮋەری ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ھﺎوﺳەران ﺳڵ ﻟە ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯿﯽ ﭘێﺶ ھﺎوﺳەرﮔﯿﺮی دەﻛەﻧەوە
ﺑە ”وﺷە“ دەڵێ” ،زۆرێﻚ ﻟە ﻛﭽﺎن و ﻛﻮڕان ﻟە ﺗەﻣەﻧﯽ ﭘێﮕەﯾﺸــﺘﻨﺪا ﺑــە ﭘێﻮەﻧﺪﯾــﯽ ﺳــﯚزداری و ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯿﺪا ﺗێﭙەڕ دەﺑﻦ ،ﺋەوە ﺣﺎڵەﺗێﻜﯽ ﻧﺎﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﯿﯿە و ﻧﺎﺑێﺖ وەك ﻛێﺸــەﯾەك ﯾــﺎن ﻟەﻧﮕﯿﯿەك ﻟێﻜﺪاﻧەوەی ﺑﯚ ﺑﻜﺮێﺖ“. ﺋەو زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﻛﺎﺗێﻚ ھﺎوﺳەران ﻟە ﻧێﻮان ﺧﯚﯾﺎﻧﺪا ﺑﺎس ﻟە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿە ﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎﻧﯿــﺎن دەﻛــەن ،ﺋــەوە ﻧﯿﺸﺎﻧەی ﺋەوﭘەڕی ﻧﯿﺎزﭘﺎﻛﯽ ﺋەوان ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﯾەﻛﺘﺮ ﻧﯿﺸﺎن دەدات، ﺑە ﭘێﭽەواﻧەوە ھﺎوﺳــەران چ ژن ﯾﺎن ﭘﯿﺎوەﻛــە دەﺗﻮاﻧﻦ ھەﻣﻮو ﺋەو ﻧﮫێﻨﯿﯿە ﺗﺎﯾﺒەﺗﺎﻧەی ژﯾﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﺸﺎرﻧەوە ،ﺑەم ﻛە ﺑﺎﺳﯽ دەﻛەن
ﻟــە ﻧﯿﺎزﭘﺎﻛﯿﯿﺎﻧــە ﺑﯚ ھﺎوﺳــەر و ﺧێﺰاﻧەﻛەﯾﺎن“. ﺋــەو ﺗﻮێــﮋەرە ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿــە دووﭘﺎﺗــﯽ دەﻛﺎﺗــەوە” ،ﻧﺎﻛﺮێﺖ ھﺎوﺳەران ﺑەراﻣﺒەر ﺑە راﺑﺮدووی ﯾەﻛﺘﺮ ﮔﻮﻣﺎن ﺑﻜــەن ،ﺋەو ﺣﺎڵەﺗە رووﺑەڕووی ﻛێﺸــەی ﺟﯿﺎﺟﯿﺎن دەﻛﺎﺗــەوە ،ﻧﺎﻛﺮێﺖ ھﺎوﺳــەران ﻣﺘﻤﺎﻧەﯾﺎن ﺑە ﯾەﻛﺘﺮ ﻧەﺑێﺖ ،ﺋەﮔەر دوو ھﺎوﺳەر ﻣﺘﻤﺎﻧەﯾﺎن ﺑە ﯾەﻛﺘﺮ ﻧەﺑﻮو ،ﻛەواﺗە ﻟەﺳەر چ ﺑﻨەﻣﺎﯾەك ھﺎوﺳــەرﮔﯿﺮﯾﯿﺎن ﻛﺮدووە؟ ﺑەڵﻜﻮ ﻛــﭻ و ﻛﻮڕێــﻚ ھﺎوﺳــەرﮔﯿﺮی ﺑەﯾەﻛــەوە دەﻛــەن ﻟەﺑەرﺋەوەی ﺋەوﭘــەڕی ﻣﺘﻤﺎﻧەﯾــﺎن ﺑە ﯾەﻛﺘﺮ ھەﯾە“.
ﻟە 29ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ﻧﯚ ھەزار و 454ﻣﯚڵەﺗﯽ ھەڵﻜەﻧﺪﻧﯽ ﺑﯿﺮی ﺟﯚراوﺟﯚر دراوەﺗە ﻓەرﻣﺎﻧﮕە و ھﺎووﺗﯿﯿﺎن
ﺋﺎوی ژێﺮزەوﯾﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻟە ﻣەﺗﺮﺳﯿﺪاﯾە وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ -ھﯚﺷﯿﺎر ﻋەﻟﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ﺋﺎوی ژێﺮزەوﯾﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ھﯚﺷــﺪاری دەدات ﻟە زﯾﺎدﺑﻮوﻧﯽ ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﻟەﺳەر ﺋﺎوی ژێﺮزەوی ﻟە ﺳــﻨﻮورەﻛەدا ،ﺑەﭘێﯽ ﺋﺎﻣﺎرێﻜﯿﺶ ﻟە ﺳﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻧﯚ ھەزار و 450 ﺑﯿﺮی ﺟﯚراﺟﯚر ﻟێ دراون. ﻟــە ﺋێﺴــﺘەدا ﺑەھــﯚی دۆﺧــﯽ داراﯾــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﻟﯿﮋﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺑەدواداﭼﻮون ﺑــﯚ ڕێﮕﺮﯾﻜﺮدن ﻟە ﻟێﺪاﻧﯽ ﺑﯿﺮ ،ﻧﺎﺗﻮاﻧــﻦ وەك ڕاﺑﺮدوو ﺑەردەوام ﺑﻦ ،ﺋەوەش وای ﻛﺮدووە
ﻟێﺪاﻧﯽ ﺑﯿﺮ زﯾﺎﺗﺮ ﺑێﺖ و ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﻟەﺳــەر ﺋﺎوی ژێﺮزەوی دروﺳﺖ ﺑێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە رێﻜﺎرە ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿەﻛﺎن وەك ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﺑەراﻣﺒــەر ﺳەرﭘێﭽﯿﻜﺎران ﻧﺎﮔﯿﺮێﺘە ﺑەر. ﻋەﺑﺎس ﻋەﻟــﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺋﺎوی ژێﺮزەوﯾــﯽ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ دەڵێــﺖ، ”ﺋێﺴــﺘە ﻛە ڕێﮋەی ﺑــﺎخ و ﭬێﻼ و زەوﯾــﯽ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت زۆر ﺑــﻮوە ،ڕێــﮋەی ﻟێﺪاﻧــﯽ ﺑﯿﺮ ﻟەﻻﯾــەن ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧــەوە زﯾﺎدی ﻛــﺮدووە ،ﻟەﮔەڵ ﺋەوەش ﭼەﻧﺪان ﺟــﯚر ﺋﺎﻣێﺮی ﻟێﺪاﻧــﯽ ﺑﯿﺮ ھەﯾە، ﻟﯿﮋﻧەﻛﺎﻧﯿﺸــﻤﺎن ﺑەﭘێﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺖ
ﺑــەردەوام ﻧﯿﻦ ﻟــە ﺋەرﻛەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟــە دەﺳﺘﺒەﺳــەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋﺎﻣێﺮە ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿەﻛﺎن ﺑەھــﯚی ﺧەرج ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ﭘــﺎرە ﺑﯚﯾــﺎن ،ﻟە ﭼەﻧﺪ ﻧﺎوﭼەﯾــەك ﺋــﺎوی ژێــﺮزەوی ڕووﺑەڕووی ﻣەﺗﺮﺳﯽ ﺑﺒێﺘەوە“. ﺋەو ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗــﯽ ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﻣﺎوەی ﺳﺎڵﯽ 2015ﻧﺰﯾﻜەی 248 ﺋﺎﻣێﺮی ﺑﯿﺮ ھەڵﻜەﻧﺪن ﺑە ﺷێﻮەی ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ دەﺳــﺘﯿﺎن ﺑەﺳــەردا ﮔﯿــﺮاوە ،ﺑەم ﺋەﻣﺴــﺎڵ ڕێﮋەی دەﺳﺖ ﺑەﺳەرداﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋﺎﻣێﺮەﻛﺎن ﻛەم ﺑﻮوەﺗەوە ﻛــە ﺗەﻧﯿﺎ 45ﺋﺎﻣێﺮ ﺑﻮوە ،ﺑەﺷﯽ زۆری ﺋەو ﺋﺎﻣێﺮاﻧەش
ﻟە ﻣێﺮﮔەﭘﺎن و ﻗەرەداغ و ﺳﯿﺘەك و ﺷﺎرﺑﺎژێڕ ﺑﻮون ،ﺑەﺑێ ﻣﯚڵەت و ﻟە دەرەوەی ﯾﺎﺳﺎ ﺑﯿﺮﯾﺎن ھەڵﻜەﻧﺪووە. ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﺋــﺎوی ژێﺮزەوﯾــﯽ ﺷــﺎرەﻛە ﭘێــﯽ واﯾە ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەرﭼﯽ زووە ڕێﮕــﺮی ﻟەو ﺟﯚرە ﻛەﺳﺎﻧە ﺑﻜﺮێﺖ ﻛە ﺑە ﻗﺎﭼﺎخ و ﺑەﺑێ ﻣﯚڵەت و ﻟە دەرەوەی ﯾﺎﺳﺎ ﺑﯿﺮ ﻟێ دەدەن ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەوە ﺑــﯚ داھﺎﺗﻮو ﻛﺎرﯾﮕەری ﻟەﺳەر ﺋﺎوی ژێﺮزەوی دەﺑێﺖ و ﻣەﺗﺮﺳﯽ ھەﯾە. ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﺋــﺎوی ژێﺮزەوی، ﺗەﻧﯿﺎ ﻣﯚڵەﺗــﯽ ھەڵﻜەﻧﺪﻧﯽ ﺑﯿﺮی ﺋﯿﺮﺗﯿﻮازی ﺑەو ﺷﻮێﻨﺎﻧە دەدات ﻛە
ﺗﯚڕی ﺋﺎوﯾﺎن ﻧﯿﯿە ،ﻛە ﺑەﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ و ﮔﻮﻧﺪ و ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵ و ﺑﺎﺧﺪاری ﺑێﺖ ،ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1977 ﺗــﺎ ﺳــﺎڵﯽ ،2016ﻧــﯚ ھــەزار و 454ﻣﯚڵەﺗــﯽ ھەڵﻜەﻧﺪﻧﯽ ﺑﯿﺮی ﺟﯚراوﺟــﯚر دراوەﺗــە ﻓەرﻣﺎﻧﮕە و ھﺎووﺗﯿﯿﺎن. ھێﻤﻦ ﻛەﻣەرﺧــﺎن ﺑەڕێﻮەﺑەری ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ دارﺳــﺘﺎن و ژﯾﻨﮕەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە“وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﺋــەو ﺋﺎﻣێﺮاﻧەی ﺑﯿــﺮ ھەڵﻜەﻧﺪن ﺑەﺷــێﻮەی ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﻛــە دەﺳــﺘﯿﺎن ﺑەﺳــەردا دەﮔﯿﺮێﺖ، ﺧﺎوەﻧەﻛﺎﻧﯿــﺎن ڕووﺑەڕووی دادﮔە دەﺑﻨــەوە و ﺋﺎﻣێﺮەﻛەش دەدرێﺘە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﺋﺎوی ژێﺮزەوی ﺑﯚ ﺋەوەی ﺑﺘﻮێﻨﺮێﺘەوە. ﻛەﻣەرﺧﺎن دەڵێ” ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺋەﻣﺴﺎڵ ﻟەﻻﯾەن ﻣەﻓﺮەزەﻛﺎﻧﻤﺎن ﻟە ﻧﺎوﭼە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﺪا دەﺳــﺖ ﺑەﺳەر 60 ﺋﺎﻣێﺮی ﺑﯿﺮ ھەڵﻜەﻧﺪﻧﺪا ﮔﯿﺮاوە“. ﻓەرھﺎد ﺗﯚﻓﯿﻖ ﺳــەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵ و ﺳەرﭼﺎوەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎو ﻟە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە“وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧــﺪ ،ﻟێﺪاﻧﯽ ﺑﯿﺮی ﺳــﻮوری ﻣەﺗﺮﺳﯽ ﮔەورەی ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ دروﺳــﺖ ﻛــﺮدووە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋﺎوی ژێــﺮزەوی ﻣﻮڵﻜﯽ ھﯿﭻ ﻛەﺳــێﻚ ﻧﯿﯿە و ﺳــﺎﻣﺎﻧێﻜﯽ ﺳﺮوﺷــﺘﯿﯿە، وەك ﺳەرﭼﺎوەی ﺳــﻮوﺗەﻣەﻧﯿﯿە، ﻣﺎﻓــﯽ ﻛــەس ﻧﯿﯿــە ﺑــەﻛﺎری
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
7
ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺋﺎوی ژێﺮزەوی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ:
ﻟﯿﮋﻧەﻛﺎﻧﻤــﺎن ﺑەﭘێــﯽ ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﺑــەردەوام ﻧﯿــﻦ ﻟــە ﺋەرﻛەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟــە دەﺳﺘﺒەﺳــەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋﺎﻣێــﺮە ﻧﺎﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿەﻛﺎن ﺑێﻨێﺖ ،ﻟەﮔەڵ ﺋەوەﺷــﺪا ﺋەو ﺑﯿﺮە ﻛﺎﺗێﻚ ﻟێ دەدرێﺖ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑە ﭘﺎڵەﭘەﺳــﺘﯚﯾەﻛﯽ زۆرە و زەوی دەﺟﻮوڵێﻨێﺖ ،ﺋەوەش ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﺑﯚ ﻗڵﯿﺸــﺎن ،ﯾﺎن ھەر ﺣﺎڵەﺗێﻜﯽ ﻧﺎﺋﺎﺳﺎﯾﯽ زەوی دروﺳﺖ دەﻛﺎت. ﺋەوەﺷــﯽ ﮔﻮت” :ﻟە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑڕﯾــﺎری ﻗەدەﻏەﻛﺮدﻧــﯽ ﺑﯿﺮی ﺳــﻮوری ھەﯾە ،ﺑەم ﺑەھﯚی ﺋەوەی ﺋێﺴﺘە ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ھەﯾە ،ﭘﺎرە ﺧەرج ﻧﺎﻛﺮێــﺖ ﺑﯚ ﻟﯿﮋﻧەﻛﺎن ﺑــﯚ ﮔەڕان، ﺋەوەش وای ﻛﺮدووە ﻟێﺪاﻧﯽ ﺑﯿﺮی ﺳﻮوری زۆر ﺑێﺖ و ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﺑێــﺖ ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﭘێﺸــﺘﺮ دەرﭼﻮوﻧﯽ ﺑەردەوام و ﺧێﺮا ھەﺑﻮو، ڕێﮕﺮی دەﻛﺮا و ﺑــە دەﮔﻤەن ﺑﯿﺮ ﻟێ دەدرا ،ھەر ﻛەﺳێﻜﯿﺶ دەﮔﯿﺮا ڕووﺑــەڕووی ﯾﺎﺳــﺎ دەﻛﺮاﯾەوە و ﻏەراﻣە دەﻛﺮا و ﺋﺎﻣێﺮەﻛەﺷﯽ ﻟە ﻧﺎو دەﺑﺮا“. ﺑﺎﺳــﯽ ﻟەوەش ﻛﺮد ،ھەڵﻜەﻧﺪﻧﯽ ﺑﯿﺮی ﺋﺎو ﺋەﮔەر ﻟە ﺟﯚری ﺋﯿﺮﺗﯿﻮازی
ﺑێﺖ ،ﻛێﺸــە و ﻣەﺗﺮﺳﯽ دروﺳﺖ ﻧﺎﻛﺎت ﺑﯚ ﺋﺎوەﻛە و ﺑﯚ زەوﯾﯿەﻛەش، ﺑەم ﻛێﺸــە ﻟەوەداﯾــە ،ﺋەو ﺑﯿﺮە ﺳــﻮورﯾﯿە ﺑە ﺷــێﻮەی ﻗﺎﭼﺎخ ﻟێ دەدرێﺖ ،ﺑەم ﺑﯿﺮە ﺋﯿﺮﺗﯿﻮازﯾﯿەﻛە ﺑە ﻣﯚڵەت دەﺑێﺖ ﻟە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﺋﺎوی ژێﺮزەوی. ﺋــەوەش دەﺧﺎﺗە ڕوو” ،ﺋێﺴــﺘە دەﺳﺖ ﺑەﺳەرداﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋەو ﺋﺎﻣێﺮاﻧە وەك ﭘێﻮﯾﺴﺖ ﻧﯿﯿە ،ﻣەﻓﺮەزەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﯾــەك ﺣﺎڵەﺗــﺪا دەﺗﻮاﻧﻦ ڕێﮕﺮی ﺑﻜــەن ،ﺋەوﯾــﺶ ﺋەﮔەر ﻛەﺳێﻚ ھەواڵ ﺑﺪات ﻟە ﻛەﺳێﻜﯽ ﺗﺮ ﻛە ﺑﯿﺮی ﺳﻮوری ﻟێ دەدات ،ﻟەو ﺣﺎڵەﺗەدا ڕێﮕﺮی ﻟێ دەﻛﺮێﺖ“. ﺳــەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﺳەرﭼﺎوەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎو ﺋەوەش ﺑە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﻧﯿﺸــﺎن دەدات ،ﻛە ”ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯽ ﭼەﻣﭽەﻣﺎڵ ﭘێﺸﺘﺮ ﺑﯚ ﻣﺎوەی ﯾەك ﻣﺎﻧﮓ ﻣﯚڵەﺗﯽ داوەﺗە ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯽ ﺳــﻨﻮورەﻛە ﺗﺎ ﺑﯿﺮی ﺳــﻮوری ﻟێ ﺑــﺪەن ،ﻛە ﺋەوەش ﻟە ﭼﻮارﭼێــﻮەی ﻣەرج و ڕێﻨﻮێﻨﯿﯿەﻛﺎن ﻧەﺑﻮوە“.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
8
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ﻟەﺳەر ﺷەﻗﺎﻣﯽ ﺳەرەﻛﯿﯿە و ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻞ ﻛەﺳێﻜﯽ ﺷێﻼوە
ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەی ﺋەھﻠﯽ ”ﻓێﻨﻚ“ ژﯾﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﻣەﺗﺮﺳﯿﺪاﯾە ﻟﻮﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﭼﻮاس ﺧﺎﻟﯿﺪ ﻛﯚﻣەڵﮕــەی ﺋەھﻠﯽ ﻓێﻨﻚ ،دەﻛەوێﺘە ﺳــەر رێﮕەی ﺳــەرەﻛﯿﯽ ھەوﻟێﺮ-ﻛﯚﯾە و ھەر ﻟە ڕەوزەوە ﺑﮕﺮە ﺗﺎ دەﮔﺎﺗە دوازدەی ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯽ، ﻗﻮﺗﺎﺑــﯽ ﺗێﯿﺪا دەﺧﻮێﻨﻦ .ﺋەو ﺷــەﻗﺎﻣە ﺳــەرەﻛﯿﯿەی ﺑەردەﻣﯽ، ﻣﯚﺗەﻛەﯾەﻛە و ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﻛەﺳێﻜﯽ ﺑﯚ ﺋەو دﻧﯿﺎ ﻧﺎردووە و ھەڕەﺷە ﻟــە ﮔﯿﺎﻧﯽ ﭼەﻧﺪاﻧــﯽ ﺗﺮ دەﻛﺎت .ﺋەو ﺗﺮﺳــە ﭘﺮدێﻜــﯽ ﭘەڕﯾﻨەوە دەﯾڕەوێﻨێﺘەوە و ﺷﺎرەواﻧﯽ ﻛە ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ دەﺳﺘﯽ ﺑەﺳﺘﻮوە و ھﯿﭽﯽ ﻟە دەﺳــﺖ ﻧﺎﯾەت ،ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚ دەڵێ” ،ﻟەﺑەر ﺳەﻻﻣەﺗﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ،ﺑﺎ ﺧﯚﯾﺎن ﭘﺮدی ﭘەڕﯾﻨەوە داﺑﻨێﻦ“. ﻛﺎﺗێﻚ ﻟە ﺳــەد ﻣەﺗﺮﯾﯿەوە ڕووە و ﻛﯚﯾــە دەﭼﯿــﺖ ،ﺑــەر ﻟەوەی ﺑﮕەﯾﺘە ﻛەﺳــﻨەزان ،ﻟە دەﺳــﺘە ڕاﺳﺘﺖ ،ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﺋەھﻠﯽ ﻓێﻨﻚ ھەڵﻜەوﺗــﻮوە .وەك ﺑەﻧﺎوەﻛەﯾەوە ﺋﺎﺷﻜﺮاﯾە ،ﺋەو ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾە ﺋەھﻠﯿﯿە و ﺣﻜﻮوﻣﯽ ﻧﯿﯿە .ﻟەو ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾە ھەر ﻟە ﺑﺎﺧﭽەی ﻣﻨﺪاﻧەوە ﺑﮕﺮە ﺗﺎ ﺳەرەﺗﺎﯾﯽ و ﻧﺎوەﻧﺪی و دواﻧﺎوەﻧﺪی ھەن .ﺋەو ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾە دوو دەواﻣﯽ ﺑــە ﻣﯿﺘﯚدی ﻛــﻮردی و ﻋەرەﺑﯽ
ﺗێﺪا دەﺧﻮێﻨﺮێﺖ .ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾەﻛﯽ ﻓﺮاواﻧە و ﻧﯚ ھــەزار ﻗﻮﺗﺎﺑﯽ ﺗێﯿﺪا واﻧە دەﺧﻮێﻨﻦ .ﺋــەو ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾە ﺳــێ دەروازەی ھــەن و ﻛﺎﺗێﻚ ﻟەو دەروازاﻧــە دەﭼﯿﺘە ژوورەوە، دەرﮔەﯾەﻛــﯽ ﮔــەورە و ﻗﻔڵﺪراو ﻟــە ﻧــﺎوەوە ڕێﺖ ﻟــێ دەﮔﺮێﺖ، ﻛــە دەرﮔەواﻧێﻚ ﺑــە ﻛﻠﯿﻠەوە ﻟە ﺑەردەﻣﯿﺪا وەﺳﺘﺎوە .ﻛﺎﺗێﻚ زەﻧﮕﯽ ﭼﻮوﻧﻪ ژوورەوە ﻟێ دەدرێﺖ ،ﺋەو دەرﮔﺎﻧە ﻗﻔــڵ دەدرێﻦ و ﺗﺎ ﻛﺎﺗﯽ
دەوام ﺗەواوﺑــﻮون ،ﻧﺎﻛﺮێﻨــەوە. ﻣەﮔەر ﺑﯚ ھﺎﺗﻮﭼﯚی ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﻛﺎن ﺑﯚ ﺋﯿﺪارە ﻛە ﻟەﺳەر ﺷەﻗﺎﻣەﻛە و ﻟە ﻧێﻮ ﭼەﻧــﺪ دووﻛﺎﻧێﻜە ،ﯾﺎﺧﻮد ﺑﯚ دێــﻮەرەی ﺋــەو ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧەی ﺋــﺎرەزووی ﻣﯚﺗــە ﺧﻮاردﻧﻦ؛ ﻛە ﻟــە ﻓﺮۆﺷــﮕەی ﻛﯚﻣەڵﮕەﻛەدا ﻧﯿﯿە ،ﺟەڕڕەی ﻗﻔڵەﻛە ﺑﺎﺑﺪرێﺖ. ﺋــەو ﻗﻔــڵ و دەرﮔەواﻧــە ﺑــﯚ ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﮔﯿﺎﻧــﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧە ،ﺗﺎ ﻟە ڕووداﻧﯽ ﻧەﺧﻮازراوی ﺷــەﻗﺎﻣە ﺳەرەﻛﯿﯿەﻛە ﺑﯿﺎﻧﭙﺎرێﺰێﺖ .ﺑەم ﮔﺮﺗﻨەﺑەری ﺋەو ڕێﻮﺷــﻮێﻨەﯾﺶ ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿــﻮە ﮔﯿﺎﻧــﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿــﺎن ﻣﺴــﯚﮔەر ﺑــﻜﺎت .ﺋﺎﺧــﺮ ﻛﺎﺗﯽ ھﺎﺗﻨﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿــﺎن و ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﺶ ﻟە ﻛﺎﺗــﯽ ﭼﻮوﻧەوەﯾﺎن ،ﻟە ﺑەردەم ﺋەو ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﯾــە؛ ھەﯾەﻛە ھەر ﻣەﭘﺮﺳــە .ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن ﺑﯚ ﭘەڕﯾﻨەوه، ﺧﯚﯾﺎن ﺑــە ﻗەدەر دەﺳــﭙێﺮن و ﮔﯿﺎﻧﯿــﺎن دەﺧەﻧە دەﺳــﺘﯿﺎن و ﺑەﻧێــﻮ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠــە ﺗﯿﮋڕەوەﻛﺎﻧﯽ
ﺷەﻗﺎﻣە ﺳــەرەﻛﯿﯿەﻛە دەرﺑﺎزی دەﻛــەن .ھەﻣــﻮو ڕۆژێــﻚ ﺋەوە دووﺑــﺎرە دەﺑێﺘــەوە و ﺑەﺳــەر ﭘەﺗــﯽ ﻟەﺟێﻜەوﺗــﻦ و ﻣــەرگ دەﭘەڕﻧــەوە .ﻛەﻣﺘﺮﯾــﻦ ﺑــێ ﺋﺎﮔﺎﯾــﯽ ،ﺑەﺳــە ﺑﯚ ﺋــەوەی ﭘﺎن ﺑﻜﺮێﯿﺘــەوە .ﺋــەوان ھەﻣﻮو ڕۆژ ﺑە ﮔﯿﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﺳەرﻛەﺷــﯿﺪان .ﻟە دووﺑــﺎرە ﺑﻮوﻧــەوەی ﺑەردەواﻣﯽ ﺳەرﻛەﺷــﯿﺶ ،ﺑێ زﯾﺎن ﻧەﺑﻮون و ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠــە ﺗﯿــﮋڕۆﻛﺎن ﮔﯿﺎﻧﯽ ﻛەﺳێﻜﯿﺎن ﺳﺘﺎﻧﺪووە. ﺋــەو ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾە ﻟــە 2009ەوە ﺧﻮێﻨﺪﻧــﯽ ﺗێــﺪا دەﺧﻮێﻨﺮێﺖ و دﻟێﺮ ﻋﻮﻣەر ﻋﻮﺳﻤﺎن ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯿﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﺋەھﻠﯽ ﻓێﻨﻚ، ﺑﺎس ﻟە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﺷــەﻗﺎﻣەﻛە دەﻛﺎت ﻛە ﺑﻮوەﺗە ﺑەی ﮔﯿﺎﻧﯿﺎن. ﺋەو دەڵێ ”ﺳەرەﺗﺎ دﻛﺘﯚر ﺑەرھەم ﺳەرۆﻛﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑﻮو ،ﺑەڵێﻨﯽ ﭘێ داﯾــﻦ ﭘــﺮدی ﭘەڕﯾﻨەوەﻣﺎن ﺑﯚ دروﺳــﺖ ﺑﻜﺎت ،ﺑەم ھەر ﺑە
ﺑەڵێﻦ ﻣﺎﯾەوە و ﻧەﻛﺮا“. ﺷﻮان ﯾﻮﺳﻒ ﺑەڕێﻮەﺑەری ھﻮﻧەری ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﺷﺎرەواﻧﯿﯽ ھەوﻟێﺮ ڕای دەﮔەﯾەﻧــێ ،ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ھﺎﺗﻮﭼــﯚ دوای زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 10ﭘﺮدی ﭘەڕﯾﻨەوەﯾﺎن ﺑﯚ ﻧﺎوﺷﺎری ھەوﻟێﺮ ﻛﺮدووە و ﺋەوەﯾﺶ ﯾەﻛێﻜە ﻟەوان و ﻟەﺑەرﻧﺎﻣەی ﺷﺎرەواﻧﯿﺪاﯾە ،ﺑەم ﻟەﺑەر ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺑﻮدﺟە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﻤﺎن ڕاوەﺳﺘﺎوە. ﻟە ﺳەردەﻣﯽ ﻓەرﺣﺎﻧﯿﺪا ﺳەرۆﻛﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﭘێﺸــﻮو ﻛــە ﭘﺮدی ﭘەڕﯾﻨەوەی ﺑﯚ ﻧەﻛﺮدن ،ﺋێﺴــﺘە ﻟەو ﺗەﻧﮕــﮋە داراﯾﯿﯿەدا داوای ﺋەو ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾە؛ ﻟە ﭘﺮدەوە ﺑﯚ ﺗﺎﺳەی ﭘﻼﺳــﺘﯿﻜﯽ ﻛەم ﺑﻮوەﺗەوە .ﺑەم ﺋەوﯾﺸﯿﺎن ﺑﯚ ﻧەﻛﺮاوە و ﻧﺎﺷﻜﺮێﺖ. ﺳــەﯾﺪ ﻗﺎدر ﺑەرزﻧﺠــﯽ ﺧﺎوەﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﺋەھﻠــﯽ ﻓێﻨﻚ دەڵێ، ”ﭼەﻧــﺪ ﺟﺎرێــﻚ داواﻣــﺎن ﻟــە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚی ھەوﻟێﺮ ﻛﺮدووە ،ﺗەﻧﯿﺎ ڕەزاﻣەﻧﺪی ﻟەﺳەر
داﻧﺎﻧﯽ ﺗﺎﺳەی ﭘﻼﺳﺘﯿﻜﯽ ﻟەﺳەر ﺋەرﻛﯽ ﺧﯚﻣﺎن ﭘﯿﺸﺎن ﺑﺪەن ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە وەﻣﻤﺎن ﻧەدراوەﺗەوە“. ھەرﭼەﻧﺪە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚ ﻣەﻓﺮەزەﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺑﯚ ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮدوون ،ﻛە ﻟەﻛﺎﺗﯽ دەﺳﺘﭙێﻚ و
50ﻣەﺗــﺮ ﺋەوﻻﺗــﺮ ﺗﺎﺳــەﯾەﻛﯽ ﻛﯚﻧﻜﺮێﺘﯽ ﻟێﯿە .ﺋەو دەڵێ” ،ﺋەوە ﺑە ﺗﺎﺳە ﭼﺎرەﺳەر ﻧﺎﺑێﺖ و ﺋێﺴﺘە ﻛە ﺑﻮدﺟە ﻧﯿﯿە ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە وەك ﭼەﻧــﺪ ﻣﯚڵێﻜﯽ ﺷــﺎری ھەوﻟێﺮ، ﻟەﺳــەر ﺋەرﻛﯽ ﺧﯚﯾــﺎن ﭘﺮدی
راﺋﯿﺪ ﻓﺎزڵ ﺣﺎﺟﯽ:
ﺗﺎﺳەی ﭘﻼﺳﺘﯿﻜﯽ ﺑﯚ ﺋەو ﺷەﻗﺎﻣﺎﻧە ﺧﯚ ﻧﺎﮔﺮێﺖ و دەﺑێ ﻛﯚﻧﻜﺮێﺖ ﺑﻜﺮێﺖ ﻛﯚﺗﺎی دەوام ،ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠە ﺗﯿﮋڕۆﻛﺎن ھێــﻮاش دەﻛەﻧەوە ،ﺑــەم ﺋەوە ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑﻨﺒڕ ﻧەﻛﺮدووە. ڕاﺋﯿﺪ ﻓــﺎزڵ ﺣﺎﺟــﯽ ﮔﻮﺗەﺑێﮋی ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ھﺎﺗﻮﭼــﯚی ھەوﻟێﺮ ڕای دەﮔەﯾەﻧێ ،ﺗﺎﺳــەی ﭘﻼﺳــﺘﯿﻜﯽ ﺑﯚ ﺋەو ﺷەﻗﺎﻣﺎﻧە ﺧﯚ ﻧﺎﮔﺮێﺖ و دەﺑێ ﻛﯚﻧﻜﺮێﺖ ﺑﻜﺮێﺖ، ﺋەواش ﺋەﺳﺘەﻣە ﭼﻮﻧﻜە ﻧﺰﯾﻜەی
ﭘەڕﯾﻨەوە دروﺳﺖ ﺑﻜەن ،ﻛە ﺑەو ﺷێﻮەﯾە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﺶ ھﺎوﻛﺎرﯾﺎن دەﺑێﺖ“ .ﺋێﺴﺘە ﺋەو ﺑێﻨەوﺑەرەی دروﺳــﺘﻜﺮدن و دروﺳﺘﻨەﻛﺮدﻧﯽ ﭘﺮد و ﺗﺎﺳــە ،ﻣەﺗﺮﺳﯽ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠە ﺗﯿﮋڕۆﻛﺎﻧــﯽ ﺷــەﻗﺎﻣەﻛە ﻛــەم ﻧﺎﻛﺎﺗەوە و ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن ﻟە ھﺎﺗﻮﭼﯚی ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﯾﺎﻧﺪا ،ﻣﺮدن و ﺷێﻼن؛ ﻟە ﻟﻮوﺗﯿﺎن ﻧﺰﯾﻜﺘﺮە.
ﭼﯿﺮۆﻛە ﻧەﮔﻮﺗﺮاوەﻛﺎن
ھﺎوڕێﯿﺎﻧﯽ ﺧﻮرﻣﺎڵ ﺑەﺑێ دەرﺑڕﯾﻦ ﻗﺴە دەﻛەن وﺷە/ﺷﺎرەزوور- ﺷەﻓﯿﻖ ﺑﺎﻧﯿﺸﺎری ﺋــەوان ﻧﺎﺗﻮاﻧــﻦ ﺑﺪوێــﻦ، ﺑەم زۆر زﯾﺎﺗــﺮ ﻟە دواﻧﺪن دەﺑەﺧﺸــﻦ ،ﭘﺸــﺘﯿﻮان و ورﯾــﺎ و ﻋﺒﺪوﻟﺨﺎﻟﻖ ھﺎوڕێﻦ، ﺑەﺑێ ﺋەوەی ﻛە ﯾەك وﺷــە ﻟــە زاری ﻛەﺳــێﻜﯿﺎﻧەوە دەرﺑﺒﭽێ ،ﻣﺎوەی ﭼەﻧﺪ ﺳﺎڵە ﺑەﯾەﻛەوەن و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﯽ ﺑەھێــﺰی ﻛﯚﻣەﯾەﺗــﯽ ﺑە ﯾە ﻛە و ە ﯾــﺎ ن دەﺑەﺳﺘێﺘەوە.
ﺋەوان ﺗﻮاﻧﺎی ﮔﻮﺗﻦ و ﺑﯿﺴــﺘﻨﯿﺎن ﻧﯿﯿــە و ﺧــﺎوەن ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻦ ،زۆرێﻚ ﻟە داﻧﯿﺸﺘﻮواﻧﯽ ﺷــﺎرەدێﯽ ﺧﻮرﻣﺎڵ دەﯾﺎﻧﻨﺎﺳﻦ و ﭘێﻜەوەﯾﯿﯿﺎن ﺳەرﻧﺠﯽ زۆرێﻜﯽ ﺑﯚ ﺧﯚی راﻛێﺸﺎوە. ﭘﺸﺘﯿﻮان ﺣەﻣەﺳــەﻋﯿﺪ ﯾەﻛێﻚ ﻟــەو ﮔەﻧﺠﺎﻧەﯾە ﻛە ﺑــە ﺋﺎﻣﺎژەی د ە ﺳﺘە ﻛﺎ ﻧﯽ ﻗﺴــە ﺑــﯚ
ﭘەﯾﺎﻣﻨێﺮی ”وﺷە“ دەﻛﺎت و ھێﻤﺎ ﺑﯚ ﺋەوە دەﻛﺎت ﻛە ﻟە ﻣﻨﺪاڵﯿﯿەوە ﺗﻮاﻧــﺎی ﮔﻮﺗﻨــﯽ ﻧﯿﯿــە ،ﺑەم ﺋﺎﺳــﻮودەﯾە .ﺋەو ھﺎوﺳەرﮔﯿﺮی ﻛــﺮدووە ،ﻛﭽــە ﺗەﻣــەن دوو ﺳــﺎﻧەﻛەی ﻟە ﺑﺎوەش ﮔﺮﺗﻮوە، زوو زوو ﻣﺎﭼــﯽ دەﻛﺎت و وەك ﺳﻮﭘﺎﺳﮕﻮزاری ﺑﯚ ﺧﻮدا ،دەﺳﺘﯽ ﺑەرەو ﺋﺎﺳــﻤﺎن ﺑــەرز دەﻛﺎﺗەوە.
ھﺎوﺳەرەﻛەی ﭘﺸــﺘﯿﻮان ،وەك ﺧﯚی ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﻗﺴە ﺑﻜﺎت ،ﺑەم ﻛﭽەﻛەﯾﺎن ھﯿﭻ ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ ﻟە دەرﺑڕﯾﻦ و ﺑﯿﺴﺘﻨﺪا ﻧﯿﯿە. ھەرﭼەﻧﺪ ﺋەو ﮔﺮووﭘە ھﺎوڕێﯿە ،ﻟە ﻧێﻮان ﺧﯚﯾﺎﻧــﺪا ﻟە ھەر ﺋﺎﻣﺎژەﯾەك ﺗێﺪەﮔەن ﻛە ﺑە رێﮕەی دەﺳﺘەوە زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮزارﺷــﺘﯽ ﻟــێ دەﻛەن، ﺑەم ﺑﯚ ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﻛە ﺋەزﻣﻮوﻧــﯽ ﭘێﻮەﻧــﺪی ﻟەﮔــەڵ ﻻڵ و ﻧﺎﺑﯿﺴــﺘەﻛﺎن ﺳﻨﻮوردارە، رووﺑەڕووی ھەﻧﺪێﻚ ﺋەﺳــﺘەﻣﯽ دەﺑێﺘەوە. ﭘﺸــﺘﯿﻮان ﺗﺎ ﭘﯚﻟــﯽ ﭘێﻨﺠەﻣﯽ ﺑﻨەڕەﺗــﯽ ﺧﻮێﻨﺪووە و ھەوڵ دەدات ﺑە رێﮕەی ﻧﻮوﺳﯿﻨەوە ھــەر ﻧﺎﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻨێﻚ ﻟــە ﺋﺎﻣﺎژەﻛﺎﻧــﯽ دەﺳــﺖ ،ﺑە ﻧﻮوﺳﯿﻦ روون ﺑﻜﺎﺗەوە. ﺋەو ﺗــﺎ ﺳــﺎڵﯽ 2008 ﺷﻮﻓێﺮی ﺋﺎﻣێﺮەﻛﺎﻧﯽ رێﮕەوﺑــﺎن ﺑــﻮوە، ﺷــﯚﻓڵ و ﻋﺎدﯾﻠەی ﺋﺎژوﺗــﻮوە ،ﺋێﺴــﺘە وەﺳﺘﺎی ﭘﻼﺳﺘﯿﻜە و ﻛەوەﻧﺘەر و دەرﮔە و ﭘەﻧﺠەرە دروﺳﺖ دەﻛﺎت. ﻛﺎ ر و ا ن
ﻛﺎروان ﺣەﻣەﺳەﻋﯿﺪ:
ھەرﭼەﻧﺪﭘﺸﺘﯿﻮانﺗﻮاﻧﺎیﮔﻮﺗﻦ و ﺑﯿﺴﺘﻨﯽ ﻧﯿﯿە ،ﺑەم ﺗﻮاﻧﺎﯾەﻛﯽ زۆر ﺑﺎﺷﯽ ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨﯽ ھەﯾە، ﻟە ھەﻣﻮو ﺋﺎﻣﺎژەﯾەك دەﮔﺎت ﺣەﻣەﺳــەﻋﯿﺪ ﺑﺮای ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧە، ﺋەو ﺑە“وﺷــە“ دەڵێ” ،ھەرﭼەﻧﺪ ﭘﺸــﺘﯿﻮان ﺗﻮاﻧــﺎی ﮔﻮﺗــﻦ و ﺑﯿﺴــﺘﻨﯽ ﻧﯿﯿە ،ﺑەم ﺗﻮاﻧﺎﯾەﻛﯽ زۆر ﺑﺎﺷــﯽ ﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻨﯽ ھەﯾە، ﻟە ھەﻣــﻮو ﺋﺎﻣﺎژەﯾــەك دەﮔﺎت، ﻟــە ﻛﺎردا ﭼﺎﻻﻛــە و ﺑەﯾەﻛەوە ﻟــە ﻛﺎرﮔەﯾەﻛــﺪا ﻛﺎر دەﻛەﯾﻦ، زۆرﺑــەی ﻛﺎر و ﭘێﻮاﻧــەﻛﺎن ﺋەو ﺋەﻧﺠﺎﻣﯿﺎن دەدات“. ورﯾﺎ ﺣەﺳــەن ﮔەﻧﺠێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟەو ﻛﯚﻣەڵە ھﺎوڕێﯿەی ﺗﻮاﻧﺎی ﮔﻮﺗﻦ و ﺑﯿﺴــﺘﻨﯿﺎن ﻧﯿﯿە ،ﻟە ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﭼﺎﯾەﺧﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺧﻮرﻣﺎڵ ﭘێﺸﻮازی ﻟێ ﻛﺮدﯾﻦ ،ﺑە ﺋﺎﻣﺎژەی دەﺳــﺖ داوای دوو ﭼــﺎی ﻟە ﭼﺎﯾﭽﯿﯿەﻛە ﻛﺮد .ورﯾﺎ ﺷﻮﻓێﺮە و ﻟە ﺧﻮرﻣﺎڵەوە ﺑــﯚ ھەڵەﺑﺠــە و ﺳەﯾﺪﺳــﺎدق ﻛﺎر دەﻛﺎت ،ﺑــە ﺋﺎﻣــﺎژە رووﻧﯽ
دەﻛﺎﺗەوە ﻛە ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺗﻮوﺷﯽ ھﯿﭻ رووداوێﻜﯽ ھﺎﺗﻮﭼﯚ ﻧەﺑﻮوە و ﺋەوەش وەك ﺷﺎرەزاﯾﯽ ﺧﯚی ﻟە ﺷﻮﻓێﺮﯾﯽ دادەﻧێﺖ. ﺋەو ﻛﯚﻣەڵە ﮔەﻧﺠــەی ﺧﻮرﻣﺎڵ ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧــﯽ وەك ھەڵەﺑﺠە و ﺳەﯾﺪﺳﺎدق ھﺎوڕێﯽ ھﺎوﺷێﻮەی ﺧﯚﯾﺎن ھەﯾە ،ﺟﮕەﻟەوەی ﻟەﮔەڵ ﻛﯚﻣەڵەﯾەﻛــﯽ ﺗــﺮ ھﺎوڕێﻦ ﻛە ﻛێﺸــەﯾﺎن ﻟە ﮔﻮﺗﻦ و ﺑﯿﺴــﺘﻨﺪا ﻧﯿﯿە. ﺳــﺎﻣﺎن ﺳــﻠێﻤﺎن ﮔەﻧﺠێﻜــﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە و ھﺎوڕێــﯽ ورﯾﺎﯾــە، ﺋــەو ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧــﺪ، ”ورﯾــﺎ ﻛﻮڕێﻜﯽ ﺧﻮێﻨﮕــەرم و ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘە ،ﭘێــﯽ ﺧﯚﺷــە ھﺎوﻛﺎری ھەﻣﻮو ﻛەس ﺑﻜﺎت ﻟە ﺋﯿﺶ و ﻛﺎردا“. ﺋەو رووداوێﻚ ﺗﺎﯾﺒەت دەﮔێڕێﺘەوە
ﺑﯚ ﻧﯿﺸﺎﻧﺪاﻧﯽ دڵﺴﯚزی و وەﻓﺎداری ورﯾﺎی ھﺎوڕێﯽ” ،ﭘێﺶ دوو ﺳﺎڵ ﻟە ﺳەرﺑﺎﻧێﻜەوە ﻛەوﺗﻤە ﺧﻮارەوە، ﺑﯚ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ﮔﻮاﺳﺘﺮاﻣەوە و ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ زۆر ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەدا ﻣﺎﻣەوە ،ﻟــەو ﻣﺎوەﯾەدا ورﯾﺎ ﺗﺎﻛە ھﺎوڕێﯿەﻛــﻢ ﺑﻮو ﻛــە زۆرﺗﺮﯾﻦ ﺳەرداﻧﯽ ﻛﺮدم“. ﻋەﺑﺪوﻟﺨﺎﻟﻖ ﯾەﻛێﻜــﯽ ﺗﺮە ﻟەو ﻛﯚﻣەڵــە ھﺎوڕێﯿــەی ﺧﻮرﻣﺎڵ و ھﺎوﺷــێﻮەی ورﯾﺎ و ﭘﺸــﺘﯿﻮان ﺗﻮاﻧﺎی ﮔﻮﺗﻦ و ﺑﯿﺴﺘﻨﯽ ﻧﯿﯿە ،ﺋەو ﺑە ﺋﺎﻣﺎژەی دەﺳﺖ ﺑﯚ ﭘەﯾﺎﻣﻨێﺮی ”وﺷــە“ی روون دەﻛﺎﺗــەوە ﻛــە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛــﯽ ﺑەھێــﺰی ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﻟــە ﻧێﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا ھەﯾە و ﺳــەرداﻧﯽ ﺧﺰم و ﻛەﺳﻮﻛﺎری ﯾەﻛﺘﺮﯾﺶ دەﻛەن. ھەرﺳــێ ﺧﺎوەن ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯽ ﻧﯿﮕەراﻧﯿﯿەﻛــﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ھﺎوﺑەﺷــﯿﺎن ھەﯾە ﻛە ﭘێﻮەﺳﺘە ﺑە ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯽ ،ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺑەو ھﯚﯾەوە ﺣﻜﻮوﻣەت ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﻮوﭼەی ﺧﺎوەن ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿە ﺗﺎﯾﺒەﺗەﻛﺎن ﺧەرج ﺑﻜﺎت و ﺋەوەش ﻛێﺸــەی ﻟە ژﯾﺎﻧــﯽ رۆژاﻧەﯾﺎﻧﺪا دروﺳــﺖ ﻛﺮدووە .ﻋەﺑﺪوﻟﺨﺎﻟﻖ ﺑەو ھﯚﯾەوە ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿــﻮە ﺧﺎﻧﻮوەﻛــەی ﺗەواو ﺑﻜﺎت.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛﺎﻧﯽ ﺋەم ﻛﺎرە ھﺎوﺑەﺷــە دۆزﯾﻨــەوەی 71ﻧﺎوﭼــەی ﺷــﻮێﻨەوارﯾﯽ ﻧﻮێ و دۆزﯾﻨەوەی ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﭘﺎرﭼە ﮔڵﯿﻨــە و دراو و ﮔﯚزە و دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻧەﺧﺸەی ﺷــﻮێﻨەواری ﻧﻮێــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛــە ﺑــﻮو ،ھەﻣــﻮو ﺋەواﻧە ﻟــەڕووی ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەوە ﭘێﮕەﯾەك ﺑﯚ ھەرﯾﺮ ﻣﺴﯚﮔەر دەﻛەن. ﭘڕۆﻓﯿﺴــﯚر راﻓﺎﺋــﻞ ﻛﻮﻟﻨﺴــﻜﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﺗﯿﻤــە ﭘﯚڵەﻧﺪﯾﯿەﻛە ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧــﺪ” ،ﮔﺮﻧﮕﯽ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــﯚ دەوڵەﻣەﻧﺪﺑﻮوﻧﯿــﺎن ﻟــەڕووی ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەوە دەﮔەڕێﺘەوە ،ﺑﯚﯾە ﺋێﻤە ﺳﺎﻧە ﺑە ﺧﯚﺷﺤﺎڵﯿﯿەوە روو دەﻛەﯾﻨە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﭼﺎﻻﻛــﯽ ﺷــﻮێﻨەواری ﻟــە ﺑﻮارە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎﻧﺪا“. ﺋەو ﺑــﺎس ﻟــە ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛﺎﻧﯽ ﺋەم ﻛﺎرە ھﺎوﺑەﺷــە دەﻛﺎت و دەڵــێ،
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﺳﺎرا ﺳەردار ﻣــﺎوەی دوو ﻣﺎﻧــﮓ ﺗﯿﻤێﻜــﯽ رووﭘێﻮی ﺳــەرﺑە زاﻧﻜﯚی ”ﺋﺎدەم ﻣﯿﺴــﻜﺘﭭﯿﭻ“ی ﭘﯚڵەﻧــﺪی ﺑــە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ھــﺎوﻛﺎری ﺷــﻮێﻨەواری ھەوﻟێﺮ ،ﻟە دەﺷﺘﯽ ھەرﯾﺮ ﺳــەرﻗﺎڵﯽ ﻛﺎری رووﭘێﻮی ﺑﻮون ﺑﯚ دۆزﯾﻨەوە و ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮدﻧەوەی ﻧﺎوﭼە ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەﻛﺎن.
”دۆزﯾﻨــەوەی ﭼەﻧﺪ ﺳــﺎﯾﺘێﻜﯽ ﺷــﻮێﻨەواری وەك ﮔــﺮدی ﺧﺮاﺑە ﻟە ﮔﻮﻧــﺪی ﻗﺎدﯾﺎﻧﺎ ﻛــە ھەﻧﺪێﻚ ﭘﺎرﭼــە ﺷــﻮێﻨەواری وەك ﭘﺎرﭼە ﮔــﯚزە و ﺋﺎﻣــﺮازی ﺑەردﯾﻨﯽ ﺗێﺪا دۆزراوەﺗــەوە ،ﺑــە ﯾەﻛێــﻚ ﻟــە ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻦ دەﺳﺘﻜەوﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﻤە دادەﻧﺮێﺖ ﻛە ﻟــەو ﭼﻮارﭼێﻮەﯾەدا ﺗﻮاﻧــﺮاوە ﭼەﻧــﺪ ﺳــەردەﻣێﻜﯽ ﻣێﮋووﯾﯽ ﮔﺮﻧﮓ ﺗﯚﻣﺎر ﺑﻜﺮێﺖ“. دەﺷﺘﯽ ھەرﯾﺮ ﻟە ﺳﯿﺴﺎوە ﺗﺎ زێﯽ ﺑﺎدﯾﻨﺎن دەﮔﺮێﺘەوە ،ﻟە ﭼەﻧﺪ ﺷﺎر و ﺷــﺎرۆﻛە و ﮔﻮﻧﺪ ﭘێــﻚ ھﺎﺗﻮوە ﻛە ﺑە ﭘێــﯽ ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﺋــەم ﻛﺎرە رووﭘێﻮﯾﯿەی ﺋێﺴــﺘە ﺑﯚی ﻛﺮاوە، ﯾەﻛێــﻚ ﻟــە ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾــﻦ ﻧﺎوﭼە ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘێﻚ دێﻨێﺖ. رێﺒــﻮار ﺟــەﻻل ﻧﻮێﻨــەری ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ﺷــﻮێﻨەواری ھەوﻟێﺮ ﻛــە ﻟەﮔەڵ ﺗﯿﻤﯽ زاﻧﻜﯚی ﺋﺎدەم ﻣﯿﺴﻜﺘﭭﯿﭻ ﻛﺎری رووﭘێﻮﯾﯽ ﺋەﻧﺠــﺎم داوە ،ﺑﺎس ﻟە دۆزﯾﻨەوەی ﻛﯚﻣەڵێــﻚ ﭘﺎرﭼە ﮔڵﯿﻨــە و ﮔﻮزە و ﭼەﻧــﺪان دراوی ﺳــەردەﻣە ﺟﯿﺎوازەﻛﺎن دەﻛﺎت. ﺋەو ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﺋﺎﺷــﻜﺮای ﻛﺮد، ”زۆرﺑــەی ﺋــەو ﻧﺎوﭼﺎﻧــەی ﺑــە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ رووﭘێﻮی ﺳەرداﻧﻤﺎن ﻛﺮدوون ،وەك زەوﯾﯽ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵﯽ ﺑەﻛﺎر ھێﻨﺮاون و ﺑەھﯚی ﻛێﻧەوە
ﭘﺎرﭼە ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەﻛﺎن ھﺎﺗﻮوﻧەﺗە ﺳەر رووی زەوی و زۆر ﺑە ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ دەﺑﯿﻨﺮێــﻦ ،ﺑەﻣــەش دەﺗﻮاﻧﺮێﺖ ﺑە ﺋﺎﺳــﺎﻧﯽ ﺳــەردەﻣﯽ ﻣێﮋووی ﻧﺎوﭼەﻛە دﯾﺎری ﺑﻜﺮێﺖ“. ﺑە ﮔﻮﺗەی ﭘڕۆﻓﯿﺴــﯚر ﻛﻮﻟﻨﺴﻜﯽ ھەڵﮕﺮﺗــﻦ و ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﭘﺎرﭼە ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛەوﺗﻮوی ﺳەر زەوی ،ﯾەﻛێــﻚ ﻟــە ﻗﯚﻧﺎﻏەﻛﺎﻧﯽ
ﻛﺎری رووﭘێﻮﯾﯿە ﻛە ﺋەوان ھﺎوﻛﺎت ﻟەﮔەڵ ﻛﺎرەﻛەﯾﺎن ،ﭘێﯽ ھەﺳﺘﺎون ﺗﺎ ﻟە داھﺎﺗﻮودا ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوە ﻟەﺳەر ﺋەو ﭘﺎرﭼﺎﻧە ﺑﻜﺮێﺖ. ﻧەﺧﺸــەی دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺷﻮێﻨەواری و ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﺳﺎﯾﺘە ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەﻛﺎن ﺑە GPSﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺋەﻧﺠﺎﻣــە ﮔﺮﻧﮕەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﺎری رووﭘێﻮی ﻟە دەﺷﺘﯽ ھەرﯾﺮ ﺑﻮو ﻛە
ﻟە داھﺎﺗﻮودا دەﺗﻮاﻧﺮێﺖ ﺧﺰﻣەﺗێﻜﯽ زۆری ﺑــﻮاری ھەڵﻜﯚڵﯿــﻦ ﻟــەم ﻧﺎوﭼەﯾەدا ﺑﻜﺎت. ﻋەﺑﺪوڕەﺣﻤــﺎن ﻛﺎروان ﻣﺤەﻣەدەﻣﯿﻦ ﻛە وەك ﻧﻮێﻨەرێﻜﯽ ﺗﺮی ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﺷﻮێﻨەواری ھەوﻟێــﺮ ﺑەﺷــﺪاری ﻟــە ﻛﺎری رووﭘێﻮی دەﺷــﺘﯽ ھەرﯾﺮ ﻛﺮدووە ﺑﯚ ”وﺷە“ دەڵێ” ،ﺋێﻤە ﮔﺮووﭘێﻜﯽ
12ﻛەﺳﯽ ﺑﻮوﯾﻦ ﻛە ھەوڵﻤﺎن دەدا ﭘﺎش دۆزﯾﻨەوەی ھەر ﺳــﺎﯾﺘێﻚ، ﺷﻮێﻨەﻛەی ﻟەﺳەر ﻧەﺧﺸە دﯾﺎری ﺑﻜەﯾﻦ و ﻟــە ﻧــﺎو GPSﺗﯚﻣﺎری ﺑﻜەﯾﻦ“. ﺋەو ﺑﺎس ﻟە دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻧەﺧﺸەی ﺷﻮێﻨەواری دەﺷﺘﯽ ھەرﯾﺮ دەﻛﺎت و رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗەوە” ،ﺑە ھﺎوﻛﺎری ﺗﯿﻤە ﺑﯿﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ،ﻧەﺧﺸەی ﺷﻮێﻨە
ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەﻛﺎن دروﺳﺖ دەﻛﺮێ ﺗﺎ ﺑﺪرێﺘە ﻻﯾەﻧــە ﭘێﻮەﻧﯿﺪارەﻛﺎﻧﯽ ﭘﻼﻧﺪاﻧﺎن و ﭘﯿﺸەﺳﺎزی و رێﮕەوﺑﺎن و ھﺘﺪ ،ﺑﯚ ﺋــەوەی ﻟە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺷﻮێﻨە ﺷﻮێﻨەوارﯾﯿەﻛﺎن ﺑﭙﺎرێﺰن“. ﯾەﻛەم و دواﯾﯿــﻦ ﻛﺎری رووﭘێﻮی ﺑﯚ دەﺷــﺘﯽ ھەرﯾﺮ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1936 ﻟەﻻﯾــەن ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﺋەﻧﺠﺎم دراوە.
راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘﺎﺷﻜﯚی ﺗﻮێﺮی راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﻋەرەﺑﯿﻦ
راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧەﻛﺎن ﻟەﺳەر ﺷێﻮازی ورووژاﻧﺪن ﻛﺎر دەﻛەن وﺷە /ھەوﻟێﺮ .رێﺒﯿﻦ ﻣﺤەﻣەد ﺳﯿﺎﺳەﺗﻜﺮدن ﻟە ﺑﻨەڕەﺗﺪا ھﻮﻧەری ﺑەڕێﻮەﺑــﺮدن و رێﻜﺨﺴــﺘﻨﯽ ﻛﺎروﺑﺎری دەوڵەﺗە ،راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯿﺶ ﭼﺎودێﺮێﻜﯽ زﯾﺮەك و ﭼﺎﻻﻛە ﺑەﺳەر ﺳﯿﺎﺳــەﺗەوە ،ﺑﯚﯾە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﯽ ﺑــەردەوام و ﺗێﻜﮫەڵﻜێﺸــﺮاوﯾﺎن ھەﯾــە ﻟەﺳــەر ﯾەﻛﺘــﺮ .دواﺗــﺮ راﮔەﯾﺎﻧــﺪن دەﺑێﺘــەوە ﺋەڵﻘەی ﭘێﻮەﻧﺪی ﺳﯿﺎﺳەت و ھﺎووﺗﯿﯿﺎن، ﻟێﺮەﺷەوە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿﺎن ﻟەﺳەر رای ﮔﺸﺘﯽ دادەﻧێﺖ. ھەﻧﺪێــﻚ ﺟــﺎر روو دەدات، راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧــەﻛﺎن دەﺑﻨــە ﺟێﮕەی رەﺧﻨەی ھﺎووﺗﯿﯿﺎن و ﻧﺎڕەزاﯾﯿﯿﺎن ﺑەراﻣﺒەر ﺑەرز دەﻛەﻧەوە ﺗﺎ ﺋﺎزادی ﺑەﻛﺎرﻧەھێﻨﻦ ﺑﯚ ﺋــەوەی زﯾﺎن ﻟە ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﮔﺸــﺘﯽ ﺑﺪەن .ﺋەم ﻛێﺸەﯾە ﻟە راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق و ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺗﺎﯾﺒــەت ھەﯾە ﻟەﺑەرﺋەوەی داﺑەش ﺑﻮون ﺑەﺳەر ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺟﯿﺎواز و ﺑەرەی ﺟﯿــﺎواز و
ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿە ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﺑﯿﺮ ﻛﺮدووە. د .ﻧەﺑﯿﻞ ﻣﺤەﻣەد ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی زاﻧﻜﯚ و ﭼﺎﻻﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻟــە ﻋێﺮاﻗﺪا، ﻟەﺳەر دۆﺧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﻣــﺎدە ﻛﺮدووە، ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪن و ﭘێﻮەﻧﺪی ﻧێﻮان ﺣﻜﻮوﻣــەت و ﺋﺎﻣﺮازەﻛﺎﻧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪن و ﺋەرﻛەﻛﺎﻧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗێﺪا ﺷــﺮۆﭬە ﻛــﺮدووە و ھەﻧﺪێﻚ ﭼﺎرەﺳەری ﺑﯚ داﻧﺎون. ﻟــە ﺳــەرەﺗﺎی ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەﻛە ﻛە وێﻨەﯾەﻛﯽ ﻻی ”وﺷــە“ ﭘﺎرێﺰراوە ھﺎﺗﻮوە ،ﺷێﻮازی راﮔەﯾﺎﻧﺪن داﺑڕاو ﻧﯿﯿەﻟەﻛﺎرﯾﮕەریرۆﺷﻨﺒﯿﺮﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ،ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿﺎن ﻟەﺳــەری زۆرە، واﺗە ھــەردوو ﻻﯾەن ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿﺎن ﻟەﺳــەر ﯾەﻛﺘﺮ ھەﯾــە ،واﺗە ﻧێﺮەر و وەرﮔــﺮ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿﺎن ﻟەﺳــەر ﯾەﻛﺘﺮی دەﺑێــﺖ ،ﺋەوەش دەﺑێﺘە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ھەرﯾﺮ دەﺑێﺘە ﻧﺎوﭼەﯾەﻛﯽ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺷﻮێﻨەواری 9
ﺑﻨﻜەﯾەﻛﯽ زاﻧﯿﻦ ﮔﺮﻧﮓ. ﺋەو ﺷــێﻮازاﻧەی ﻛە ﺋێﺴﺘە ﺑەﻛﺎر دەھێﻨﺮێﻦ و دەﭼﻨە ﻧﺎو ﭼﻮارﭼێﻮەی راﮔەﯾﺎﻧﺪن و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەوە ﻟە ژﯾﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑە ﻣﺎﻧﺎ ﮔﺸﺘﯿﯿەﻛەی ﺋەﻣﺎﻧە دەﮔﺮێﺘەوە )دەزﮔەﻛﺎﻧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪن، راﭘﺮﺳﯽ ،ﺧﺴــﺘﻨەڕووی ﺳﯿﺎﺳﯽ، رێﻜﻼم ﻟەﮔەڵ ﮔﺮﻧﮕﯿﺪان ﺑەﺷێﻮەی ﺗﺎﯾﺒەت ﻟە ﻣﺎوەی ھەڵﺒﮋاردن. ﻟە ﺑەﺷێﻜﯽ ﺗﺮی ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەﻛەﯾﺪا، ﺑﺎﺳﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻧێﻮان ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و دەزﮔەﻛﺎﻧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪن و دەڵێﺖ ،ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﯽ ﺗﻮﻧﺪ ھەﯾە ﻟە ﻧێــﻮان راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﭘﺮۆﺳەی ﺳﯿﺎﺳــﯽ ،راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯿﺶ زﻧﺠﯿــﺮەی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻧێﻮان ﺧەڵﻚ و ﺑڕﯾﺎر ﺑەدەﺳــﺘﺎﻧﻦ ،ﺳەرﻛەوﺗﻦ ﯾﺎن ﺷﻜﺴﺘﮫێﻨﺎن وەﺳﺘﺎوە ﻟەﺳەر ﺋەم ﺧﺎﻧەی ﺧﻮارەوە ﻛە زاﻧﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑــﻮاری راﮔەﯾﺎﻧﺪن و ﺳﯿﺎﺳــەت دووﭘﺎﺗﯽ ﻟێ دەﻛەﻧەوە )ﺳەرﭼﺎوە، ﻛەﻧﺎڵ ،وەرﮔﺮ ،ﻧﺎﻣە(. ﻟەﻧــﺎو ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەﻛەدا ﺧﺎ ڵێﻜــﯽ ﮔﺮﻧﮕﯽ
ھێﻨﺎوەﺗــە ﺑەرﺑــﺎس، ﺋەوﯾﺶ ﺑەرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾەﺗﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿــە ﻟــە راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﺪا ،ﻧﻮﺳﯿﻮﯾەﺗﯽ، ﺋــەم ﺗﻮێﺮەﯾە ﻟــە دوای ﺟەﻧﮕﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ دووەم ﻟە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺳەری ھەڵﺪاوە، رای ﮔﺸــﺘﯽ ﺗێــﺪا دەﺑێﺘە ﭼﺎودێﺮ ﺑەﺳەر ﻛەﻧﺎڵەﻛﺎﻧەوە، ﻧﺎﺑێﺖ ﺋﺎزادی ﺑوﻛﺮدﻧەوە، ﺑە ﺧﺮاﭘــﯽ ﺑــەﻛﺎر ﺑﮫێﻨﻦ، ﻻﯾەﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺋــەو ﺗﻮێﺮە ﭘێﯿﺎن واﯾە راﮔەﯾﺎﻧﺪن ﻟەﮔەڵ ﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎزادی و ﻣﺎﻓﯽ ﺑوﻛﺮدەوەن، ﺑەرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾەﺗﯿﺸﯿﺎن ﻟەﺳەرە، دەﺑێﺖ راﺳــﺘﮕﯚﺑﻦ و ﺑﺎﺑەﺗﯽ ﺑﻦ و ھﺎوﺳــەﻧﮕﯽ و ووردﺑﯿﻨﯿﯿــﺎن ﺗێﺪاﺑێﺖ ،دەﺑێــﺖ ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑە ﭘێﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ و ﯾﺎﺳــﺎ رێﻚ ﺑﺨەن، ﺑــە ﻛﻮرﺗﯽ دەﺑێــﺖ راﮔەﯾﺎﻧﺪن ﻟە ﭘێﻨﺎوی ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﮔﺸــﺘﯽ ﻛﺎر ﺑﻜﺎت و ﺑەرﭘﺮس ﺑێﺖ ﻟە ﺑەردەﻣﯿﺪا. ﻟە ﻧﺎو ﺋﺎﺳﺘەﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺑەردەم ﻧﺰﻣﯽ ﻛﻮاﻟﯿﺘــﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ، دەڵێﺖ ،ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺎ راﮔەﯾﺎﻧﺪﻛﺎر و ﺷــﺎرەزاﯾﯽ ﺗەواوﯾــﺎن ﻧﯿﯿە ،ﻟە ﺑــﻮاری راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ، زۆرﯾﻨەﯾﺎن دەﻧﺎڵێﻨﻦ ﺑە دەﺳﺖ ﻻوازی ﺋەدا و ﭘێﺸﻜەﺷﻜﺮدن و ﺧﺴﺘﻨەڕووی ﺑﺎﺑەﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﺑﯚﯾە ﺑەردەواﻣﻦ ﻟە ﺷﻜﺴﺘﮫێﻨﺎن و ﺋﺎﻣﺎﻧــﺞ ﻧﺎﭘێﻜــﻦ و رووﺑەڕووی ﺷﻜﺴﺖ دەﺑﻨەوە. ﺑەﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ د .ﺑەھﺎت ﺣەﺳــﯿﺐ ﻗەرەداﻏــﯽ ،ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎی زاﻧﻜﯚ و ﭘﺴﭙﯚڕی راﮔەﯾﺎﻧﺪن ،راﺳﺘﯿﯿەﻛەی دەزﮔەﻛﺎﻧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪن ﺑﯚﭼﻮوﻧێﻜﯽ ھەڵەﯾە و ﻧﺎﺑێــﺖ راﮔەﯾﺎﻧﺪن ھەڵە ﺑــﻜﺎت ،ﺑــەم ﻣﺎوەﺗەوە ﺳــەر ﺋەوەی ھەڵــەﻛﺎن ھﯚﻛﺎری ﭼﯿﻦ،
ھەﻧﺪێﻜﯿــﺎن ﺑــە دڵﺴــﯚزی و ﭘەﻟەﭘــەل وا دەﻛــەن ،ﺑەم ھەﻧﺪێــﻚ ھەڵەﯾە ھەﯾــە راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﻛــﻮردی ﺗێﯽ دەﻛەوێﺖ و زۆر دووﺑﺎرە ﺑﻮوﻧەﺗەوە، ﻟەﺑەر ﺋەوەی ﺟێﮕــەی ﺧﯚﯾەﺗﯽ ﮔﺎزﻧﺪەﯾﺎن ﻟێ ﺑﻜﺮێﺖ ،دوای ﭼەﻧﺪ ﺟﺎر ﺋﺎﮔەدار ﻛﺮدﻧەوە ،ﺑەم دووﺑﺎرە دەﺑێﺘەوە ،ﺋەوە ﻧﯿﺎزێﻜﯽ ﺑﺎﺷــﯽ ﻟە ﭘﺸﺘەوە ﻧﯿﯿە. ﺋــەو ﮔﻮﺗﯽ ،ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﭘﺴــﭙﯚڕ ﻟەﺳــەر ﺷەڕ و ﺷــەڕی دژەﺗﯿﺮۆر زۆر ﻛەﻣﻦ ،ﺋەﮔــەر ھەﺑﻦ ﺋەوە ﻟە ﭼەﻧــﺪ دەزﮔەﯾەك ھــەن و رەﻧﮕە ﺋەواﻧە ﻧەﺧﺮێﻨە ﻛﺎرﯾﺸەوە ،ﻧﺎﺑێﺖ راﺳــﺘەوﺧﯚ ﺷــەڕ ﺑﮕﻮازرێﺘەوە، ﭼﻮﻧﻜــە دوژﻣــﻦ ﺳــﻮودی ﻟــێ دەﺑﯿﻨێــﺖ ،وەك ﺟــﯽ ﭘﯽ ﺋێــﺲ و ﻣﺎﻧﮕــﯽ دەﺳــﺘﻜﺮد ﻛﺎر دەﻛﺎت ﺑــﯚ دوژﻣﻦ ،ﻟــە ﺋەﮔەری دووﺑﺎرەﻛﺮدﻧەوە ،ﺋەوە ﻧﯿﺎزی ﺑﺎﺷﯽ ﻟە ﭘﺸﺘەوە ﻧﯿﯿە. ﺋەوەﺷــﯽ راﮔەﯾﺎﻧــﺪ ،ﺑەداﺧەوە ﻣﯚدێﻠێﻜــﯽ راﮔەﯾﺎﻧــﺪن ﻟــە
ﺟەزﯾــﺮەوە ھﺎﺗــﻮوە ،ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ورووژاﻧﺪﻧــە ﻟــە رووﻣــﺎڵ و ﺑەرﻧﺎﻣــە و ﭼﺎوﭘێﻜەوﺗﻨەﻛﺎﻧــﺪا، زۆرﯾﻨەﯾﺎن ﺑەﺷــەڕ ﻛﯚﺗﺎی دێﺖ، ﺋــەوە ﺟەزﯾــﺮە ھێﻨﺎوﯾەﺗﯿﯿە ﻧﺎو ﻣﯿﺪﯾــﺎی ﻛﻮردﯾﯿەوە ،ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗﺮﯾــﺶ ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻣﯿﺪﯾــﺎﻛﺎری ﻣﯿﺪﯾﺎی زەرد ھﺎﺗﻨە ﻧﺎو ﻣﯿﺪﯾﺎی ﻛﻮردﯾﯿەوە ﺑە وۆرﻛﺸﯚپ و ﻛﯚڕ، ﻣﯚدێﻠەﻛﺎﻧﯿﺎن ھێﻨﺎﯾە ﻧﺎو ﻣﯿﺪﯾﺎی ﻛﻮردﯾﯿەوە ،ﺋەوە زۆر ﻛﺎرﯾﮕەری ﺧﺮاﭘﯽ ھەﺑﻮوە . رووﻧﯽ ﻛﺮدەوە ،ﻟە راﺳــﺘﯿﺪا رۆژﻧﺎﻣەﻧﻮوﺳــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪ دوو ﺟــﯚرن ،ﯾەﻛێﻜﯿــﺎن ﻟــە ﺑەﺷــێﻜﯽ رۆژﻧﺎﻣەواﻧﯽ ﺧﻮێﻨﺪووﯾەﺗــﯽ و دواﺗﺮ ﻟە ﺑﻮارێﻚ و وۆرﻛﺸــﯚﭘﯽ دوو ﻣﺎﻧﮓ و ﺳــێ ﻣﺎﻧــﮓ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪی وەردەﮔﺮێﺖ و ﻟــەو ﺑﻮارەدا ژﻣﺎرەﯾــەك زاﻧﯿﺎری ﭼڕوﭘــڕ و ﮔﺸــﺘﯽ وەردەﮔﺮێﺖ، دەﺑێﺘە رۆژﻧﺎﻣەواﻧێﻜﯽ ﺳەرﻛەوﺗﻮو و ﻛەﻧﺎڵەﻛــەی و ﺑﯿﻨەرﯾــﺶ ﻟێﯽ ﺳــﻮودﻣەﻧﺪ دەﺑێــﺖ .دووەﻣﯿﺎن ﻛەﺳــەﻛە ﺧــﯚی ﭘﺴــﭙﯚڕە ﻟە ﺑﻮارێﻚ ،ﻟەواﻧە ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ،ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ، ﯾــﺎن ﭘﺰﯾﺸــﻜﯿﯿە و ﯾەﻛێﻜــە ﻟە ﺑﻮارەﻛﺎن ،ﺋەﮔەر ﺑﺘەوێﺖ ﺑﯿﻜەﯾﺘە رۆژﻧﺎﻣەواﻧێﻜــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧــﺪ، ﺋەوە دەﯾﻨێﺮێﺖ ﺑﯚ وۆرﻛﺸــﯚپ و ﻟەوێ ﺑﻨەﻣﺎﻛﺎﻧﯽ رۆژﻧﺎﻣەواﻧﯽ ﭘێ دەڵێﯿﺘــەوە و ﭘێﺸﻜەﺷــﻜﺎری و
ﭼﺎوﭘێﻜەوﺗﻦ و ھەواڵ و ﺗﻮێﺮەﻛﺎﻧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪن ،ﺋەوا دەﺑێﺘە ﻛەﺳێﻜﯽ ﺷﺎرەزا و ﺳﻮودی ﻟێ وەردەﮔﯿﺮێﺖ. ﺑــەم ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﻛەﻧﺎڵەﻛﺎﻧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪن ﮔــﻮێ ﻟە ﺗێﺒﯿﻨﯿﯿەﻛﺎن ﻧﺎﮔــﺮن ،ﺑــﯚ ﻧﻤﻮوﻧــە ﻛەﺳــێﻚ ﻣﻮزﯾﻜﯿﯿەﻛﯽ ﺑﺎﺷــە ،ﺑــێ ﺋەوەی ﺗﯿــﯚرەی راﮔەﯾﺎﻧــﺪن و ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑﺰاﻧێــﺖ ،دەﯾﻜەﻧــە رۆژﻧﺎﻣەوان و ﺋەرﻛﯽ رۆژﻧﺎﻣەواﻧﯽ دەدەﻧێ ،ﺑﯚﯾە رۆژﻧﺎﻣەواﻧێﻜﯽ ﺑــﺎش دەرﻧﺎﭼێﺖ، ﭼﺎوﭘێﻜەوﺗﻨــﯽ ﺑــﺎش ﺑەرھــەم ﻧﺎھێﻨێــﺖ و ﺑەرﻧﺎﻣــەی ﺑــﺎش ﺑەرھەم ﻧﺎھێﻨێــﺖ ،ﯾﺎن ﻓﯿﻠﻤێﻜﯽ دﯾﻜﯿﯚﻣێﻨﺘــﺎری ﺑــﺎش ﺑەرھەم ﻧﺎھێﻨێﺖ و ﻟە ﻛﯚﺗــﺎدا ﺋەو ﻓەوزاﯾە دروﺳــﺖ دەﺑێﺖ ﻛە ﺋێﻤە رۆژاﻧە دەﯾﺒﯿﻨﯿﻦ. ﻟەﺑــەر دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ﻧﺎڕەزاﯾــﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،دوای دوو ﺳــﺎڵ ﻟە ﺷــەڕی دژەﺗﯿﺮۆر، ﻛﺎری دەزﮔەﻛﺎﻧــﯽ راﮔەﯾﺎﻧــﺪن و زﯾﺎﻧﮕەﯾﺎﻧﺪن ﺑە ﺑەرەﻛﺎﻧﯽ ﺟەﻧﮓ، داواﻛﺎری ﮔﺸــﺘﯽ رۆژی 24ی ﺋﯚﻛﺘﯚﺑــەر /ﺗﺸــﯿﺮﯾﻨﯽ ﯾەﻛــەم، رووﻣﺎڵــﯽ زﯾﻨﺪووی ﺷــەڕەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔەی ﻗەدەﻏە ﻛﺮد. ﺑــەم ﺑﺎﺑەﺗــﯽ ورووژێﻨــەر و ﻣﯿﺪﯾــﺎﻛﺎن، ﺋﺎراﺳــﺘەﻛەری ﺑەردەواﻣــﯽ ھەﯾە و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﮔﺸــﺘﯽ و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ دەﺧەﻧە ﺑەر ﻣەﺗﺮﺳﯽ.
ﺋەﮔەر دوای ﺋﺎﮔەدارﻛﺮدﻧەوەی ھەڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑــەردەوام ﺑﻮون ﺋەوە ﻧﯿﺎزﭘﺎك ﻧﯿﻦ
ﻧەوﺗﯿﺶ ھﺎوﺷ
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
10
ژﯾﻨﮕەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎن ﺗﺎﺷﺎن ﺑێ ﻧەوﺗﯿﯽ ﯾﺎن ﮔﺮاﻧﯿﯽ ﻧەوت وای ﻛﺮدووە ﺑەﺷﯿﻚ ﻟە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن روو ﻟە دەﺷﺖ و ﭼﯿﺎﻛﺎن ﺑﻜەن و ﺑە ﺑڕﯾﻨﯽ دار ﺳــﻮوﺗەﻣەﻧﯽ زﺳﺘﺎﻧﯿﺎن داﺑﯿﻦ ﺑﻜەن .ﻟەﻻﯾەك ﺣﻜﻮوﻣــەت ﻧەوﺗەﻛە داﺑەش ﻧﺎﻛﺎت ﻟە ﻻﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ﻧﺮﺧەﻛــەی ﻟە ﺑﺎزاڕ ﮔﺮاﻧە و ﻛﺎﺗێﻜﯿﺶ ﭘﺎرە ﻟە ﮔﯿﺮﻓﺎﻧﺪا ﻧەﺑێﺖ ،ھﯿﭻ ﭼﺎرەﯾەك ﻧﺎﻣێﻨێﺘەوە ﺟﮕە ﻟە ھﺎﻧﺎﺑﺮدن ﺑﯚ ژﯾﻨﮕە .دۆﺧەﻛە ﻣەﺗﺮﺳﯿﺪارە و ﺋەﮔەر ﭼﺎرەﺳــەرێﻜﯽ ﻧﺎوەﻧﺪ ﻧەدۆزرێﺘەوە، زﯾﺎﻧێﻜﯽ ﮔەورە ﺑە ژﯾﻨﮕەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﮔﺎت ﻛە ﺑــەڕای ژﯾﻨﮕەﭘﺎرێﺰان ﺑە ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻦ ژێﺮﺧﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ھەﻣﻮو وﺗێﻚ ھەژﻣﺎر دەﻛﺮێﺖ. ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺋﺎرارات زەردەﺷﺘﯽ ﺳەرۆﻛﯽ ﻛﯚﻣەڵەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺳەوزە :ﺣﻜﻮوﻣەت ﻟە ﺑە ھەﻣﺎن ﭘﻼﻧﯽ ﭼﺎرەﺳــەرﻛﺮدﻧﯽ ﺗێﻜﭽﻮوﻧﯽ ژﯾﻨﮕەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑێﺒﺎﻛە و ﺋەﮔەر ﺧەﻣﯽ ﻟێ ﺧﻮاردﺑﺎﯾە ،ﺋەوا دەﺑﻮو ﭘﺮﺳــﯽ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧــﯽ ﺑەﻧﺰﯾــﻦ، ھەرﭼﯚﻧێﻚ ﺑێﺖ ﻧەوت ﺑﯚ ﺧەڵﻚ داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺎت و رێﮕەی ﻟە ﺑڕﯾﻨﯽ دار ﮔﺮﺗﺒﺎﯾە. دەﯾەوێــﺖ ﻧەوﺗــﯽ ﻣﺎﻧﯿــﺶ ﭼﺎرەﺳــەر ﺑــﻜﺎت ﺣﻜﻮوﻣەت ﻟە ﺳﭙﺎردﻧﯽ ﺑﺎزاڕی ﺑەﻧﺰﯾﻦ ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ،ﭼەﻧﺪ ﻗﯚﻧﺎﻏێﻜﯽ ﺗێﭙەڕاﻧﺪ ﻛە ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺧــﯚی داﺑﯿﻨﯽ ﻛﺮد و ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺸﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ راﺳــﭙﺎرد ﺗﺎ ﺑەﻧﺰﯾﻦ ھﺎوردە ﺑﻜەن. ﺋەﻣەش وای ﻛــﺮد ﻧﺮﺧﯽ ﺑەﻧﺰﯾﻦ داﺑﺒەزﯾﺖ و ﺟﺎران ﻛە ﺧەڵﻚ دەﺑﻮو ﺑە ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ ﻟە ﻧﯚرەدا ﺑﻮەﺳــﺘﻦ، ﺋﯿﺘﺮ ﻟە ھەر ﺷــەﻗﺎم و ﺳﻮوﭼێﻜﯽ ﺷﺎرەﻛﺎن ﺑەﻧﺰﯾﻨﺨﺎﻧە ﻛﺮاوەﺗەوە و ﭼەﻧﺪان ﺟﯚری ﺗێﺪا ﺧﺮاوەﺗە ڕوو.
ﻣﺴﺘەﻓﺎ ﺗەھﺎ ﺑەڕێﻮەﺑەری داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ھەوﻟێﺮ:
ﺑەﻏﺪا ﺑڕێﻜﯽ زۆر ﻛەم ﻧەوﺗﻤﺎن ﺑﯚ داﺑﯿﻦ دەﻛﺎت وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﭼﻮاس ﺧﺎﻟﯿﺪ ﺳەرﻣﺎ ﺑﻮﺧﭽەﻛەی ﻛﺮدووﺗەوە و ھێﺸﺘﺎ ﺧەڵﻜﯽ ھەوﻟێﺮ ﺑەﺷە ﻧەوﺗﯽ ﺳﺎﻧەﯾﺎن وەرﻧەﮔﺮﺗﻮوه. ﺧەڵﻜێﻚ ﻛــە ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ﺑڕﺳــﺘﯽ ﻟێ ﺑڕﯾــﻮن ،ﻛڕﯾﻨﯽ ﺑەرﻣﯿﻠە ﻧەوﺗێﻜﯿﺎن ﺑﯚ ﺋەﺳﺘەﻣە و ھەﻣﻮو ھﯿﻮاﯾەﻛﯿﺎن ﺑە ﺑەﺷە ﻧەوﺗەﻛەﯾﺎﻧە و ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ھەوﻟێﺮﯾﺶ ھەواڵﯽ دڵﺨﯚﺷﻜەری ﭘێ ﻧﯿﯿە. ﺳــەرووی ﺳــﺎڵ و ﻧﯿﻮێﻜــە ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﻟﻮﻗﻤﺎن ﺑﯚ دواﺟﺎر ﺑەﺷە ﻧەوﺗﯽ ﺳــﺎﻧەﻛەی وەرﮔﺮت و ھــەرزوو ﻟەﺑەر ﺑــێ ﭘﺎرەﯾﯽ ﻓﺮۆﺷــﺘﯿەوە .ﺋەوﻛﺎت ﺳەرﻣﺎ ﺑﺎرﮔەوﺑﻨەی ﺗێﻚ ﻧﺎﺑﻮو و ﺋەوﯾﺶ ﺑﯚ زﺳﺘﺎﻧێﻜﯽ ﺗﺮ ،ﺧﯚی ﺑە ﻗەدەر ﺳــﭙﺎرد و ﺑە ﺋﻮﻣێﺪی ﺧﻮا ﭘﺎڵﯽ ﻟێ داﯾەوە .ﻟﻮﻗﻤﺎن ﻛە ﭘێﯽ واﺑﻮو
ﺑﯚ زﺳﺘﺎن داﺧﺎت .ﺋەو 10ڕۆژێﻜە ﻟەﺑەر دەرﮔەﻛەی ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ ﻧەوﺗﯽ ﺑە 130ھەزار دﯾﻨــﺎر ﭘڕ ﻛﺮدەوە. ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺑەو ﻧﺮﺧە ﻧەك ﻟەﺑەر دەرﮔەﻛــەی ،ﺑەڵﻜﻮ ﻟــە ﺑﺎزاڕی ﻧەوﺗﻔﺮۆﺷﺎﻧﯿﺶ دەﺳﺘﯽ ﻧﺎﻛەوێﺖ. ﺑە ﮔﻮﺗەی ﻧەوﺗﻔﺮۆﺷــﺎن ﻟەﮔەڵ ﺑﺎرﯾﻨﯽ ﺑﺎران ھەروەك ﭘﺎر و ﭘێﺮار، ﻧﺮﺧﯽ ﻧەوت ﺑﯚ ﻧﺰﯾﻜەی 200ھەزار ﺑەرز دەﺑێﺘەوە. داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﺑەﺷــە ﻧەوﺗــﯽ ﺳــﺎﻧەی ﺧەڵــﻚ ،ڕاﺳــﺘەوﺧﯚ ﻛﺎرﯾﮕــەری ﻟەﺳــەر ﻧﺮﺧﯽ ﺋەو ﺑﺎزاڕە دەﺑێﺖ و ﺟﺎران ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺳﺎﻧە ﭼﻮار ﺑەرﻣﯿــﻞ ﻧەوﺗﯽ ﺑە داﻧﯿﺸــﺘﻮاﻧﯽ ﻧﺎوﭼــە ﺷــﺎﺧﺎوﯾﯿەﻛﺎن دەدا و ﺳــێ ﺑەرﻣﯿﻠﯿﺶ ﺑە داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﺷﺎرەﻛﺎن .ﺑەم ﻟەوەﺗەی ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ﻟە ﮔﯚڕێﯿە ،دﯾﺎر ﻧﯿﯿە ﻛەی و ﺳﺎﻧە دەﺗﻮاﻧێﺖ ﭼەﻧﺪ ﺑەرﻣﯿﻞ
ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــە ﮔﺎزی ﺳﺮوﺷــﺘﯽ دەوڵەﻣەﻧﺪە و دەﺗﻮاﻧێ ھﺎوﺷێﻮەی ﺋێﺮان ﺑﯚ ﮔەرﻣﻜﺮدﻧەوەی ﻣﺎن ﺳﻮودی ﻟێ وەرﺑﮕﺮێﺖ. ﻟەو ﻣﺎوە درێــﮋەی ﻧێﻮان دوو زﺳﺘﺎن ،ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻧەوﺗﯽ ﭘــێ دەداﺗــەوە ،ﺑەم ﭼﺎوەڕواﻧﯿﯿەﻛەی ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە درێﮋ ﺑﻮوەوە .ھێﺸــﺘﺎ ﻛە ﺳــەرﻣﺎی ﺗەواو ﻧەھﺎﺗﻮوە ،ﺋەو ﻟەرزی ﭘێ ﻛەوﺗﻮوە .ﺋﺎﺧﺮ ﺑەرﻣﯿﻠە ﻧەوﺗﯽ ﻣﺎڵەﻛــەی ﺑەﺗﺎڵە .ﺋــەو دەڵێ، ”ﻗەﺗﺮەك ﻧەوت ﻟە ﻣﺎرەﻛەم ﺷﻚ ﻧﺎﺑەم“ .ھﺎوﺷــێﻮەی ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﻟﻮﻗﻤﺎن ﻛەم ﻧﯿﻦ .ﺑەم دۆﺧﯽ ﺋەﺳــﻜەﻧﺪەر ﺗــﺎ ڕادەﯾەك ﻟەو ﺑﺎﺷﺘﺮە .ﺋەﺳﻜەﻧﺪەر ﻛﺎرﻣەﻧﺪی ﺣﻜﻮوﻣەﺗە و ﭼەﻧﺪ ﻣﺎﻧﮕێﻜە ﻟە ﻣﻮوﭼە ﺳێ ﭼﺎرەﮔەﻛەی ﺷﺘێﻚ ﺑەﻻوە دەﻧێ ﺗﺎ ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ ﻧەوت
ﻧەوت ﺑﯚ ﺧەڵﻚ داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺎت. ﻟە داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﺪا ،ﺳﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛﺎن ﺑەﺳــەر ﺑەﺷــەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼــەی ﺷــﺎﺧﺎوﯾﯽ و دەرەوە و ﻧﺎوﺷﺎر داﺑەش ﻛﺮاوە .ﻣﺴﺘەﻓﺎ ﺗەھﺎ ﺑەڕێﻮەﺑەری داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ھەوﻟێﺮ ڕای دەﮔەﯾەﻧێ ،ﻟە 28/9وە دەﺳﺘﯿﺎن ﻛﺮدووە ﺑە داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوت ﻟە ﻧﺎوﭼە ﺷﺎﺧﺎوﯾﯿەﻛﺎن و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەش ﺑەردەواﻣە ،ﻛە ﺋﻮﻣێﺪﯾﺎﻧە ﻟــە ﺋﺎﯾﻨﺪەﯾەﻛــﯽ ﻧﺰﯾﻜــﺪا ﺗەواو ﺑﺒێﺖ .ﺋــەو دەڵێ” ،ﺋێﻤە ھەرﭼﯽ ﺑەدەﺳﺖ ﺋێﻤە دەﮔﺎت ،ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﺑﯚ دەﻛەﯾﻦ و داﺑەﺷﯽ دەﻛەﯾﻦ“. ﺟﺎران ﻛە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەﺑــﻮون ﺑــﻮو ،ﺑە ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ
”ﻧﺮﺧــﯽ ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﻠێﻜﺮاو“ ﻧەوﺗﯽ ﺳــﭙﯽ ﺑە ﻧﺮﺧﯽ ﮔﺮان ﻟە دەرەوە دەﻛڕی و ﺑە ھــەرزان ﺑە ﺧەڵﻜﯽ دەداﯾەوە .ﺑــەم ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ﻛە دەﺳﺘﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑەﺳﺘﻮوە، داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوت زۆر ﺳﺴﺘە و ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﺗەھﺎ دەڵێ” ،ﺋێﺴــﺘە ﺳــەرﭼﺎوەی داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺳــﭙﯽ ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺑەﻏﺪاﯾــە ،ﺋەوﯾﺶ ﺑڕێﻜــﯽ زۆر ﻛەﻣﻤﺎن ﺑــﯚ داﺑﯿﻦ دەﻛﺎت ﻛە زۆر ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﻛەﻣﺘﺮە“. ﺑەﭘێــﯽ ﺋﺎﻣــﺎری ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ھەوﻟێﺮ ،ﻟە داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧــﯽ ﺗەﻧﯿﺎ ﯾــەك ﺑەرﻣﯿﻞ ﻧەوت ﺑﯚ داﻧﯿﺸــﺘﻮاﻧﯽ ﺳــﻨﻮوری ﺋەو ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾــە؛ 100ﻣﻠﯿﯚن ﻟﯿﺘﺮ ﭘێﻮﯾﺴﺘە. ﻟەﮔەڵ ﺋەواﻧەش ﺋەو ﺑەڕێﻮەﺑەرەی داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ھەوﻟێﺮ ،ﺑە ﭘﺸﺘﺒەﺳﺘﻦ ﺑە ھەوڵﯽ ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﺋەو ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾە ،ﮔەﺷﺒﯿﻨە ﺑەوەی ﻟە ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ ﻧﺰﯾﻜﺪا ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ ﻧەوت ﺑﯚ ﺧەڵﻚ داﺑﯿﻦ ﺑﻜەن. ﺋێﺴــﺘە ﺑەرﻣﯿﻠﯽ زۆرﺑەی ﻣﺎن
ھێﺸﺘﺎ ﺳــەرﻣﺎی ﺳەﺧﺘﯽ زﺳﺘﺎن ﻧەھﺎﺗﻮوە ،ﺧەڵﻜــﯽ ھەوﻟێﺮ ﻟە ﺑێ ﻧەوﺗﯽ ﻟەرزﯾﺎن ﭘێ ﻛەوﺗﻮوە. ﺑەﺗﺎڵــﻦ و ﻟــە ﭼﺎوەڕواﻧﯽ ﭘڕﺑﻮون ﺳەرﯾﺎن ﺋﺎوەﯾە ،ﺑەم دﯾﺎر ﻧﯿﯿە ﻛەی ﭘــڕ دەﻛﺮێﻨەوە .ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ ﻟﻮﻗﻤﺎﻧﯿﺶ ،ﺑە ﺋﻮﻣێﺪی وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﺑەﺷە ﻧەوﺗەﻛەی ڕۆژان دەژﻣێﺮێﺖ. ﺋﺎﺧﺮ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻛە ﻟە ﭘێڕەوﻛﺮدﻧﯽ ”ﺗەﻗەﺷــﻮف“ ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﻣﻮوﭼەﻛەی ﻛــەم ﻛﺮدووەﺗەوە، ﺑەﺷﯽ ﻛڕﯾﻨﯽ ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ ﻧەوﺗﯽ ﺑﯚ ﻧەھێﺸﺘﻮوەﺗەوە. ﻟە وﺗﯽ دراوﺳێﯽ ﺋێﺮان ﻛە ﭘێﺸﺘﺮ ھﺎوﺷــێﻮەی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ﮔەرﻣﻜﺮدﻧەوەی ﻣﺎن ﭘﺸــﺖ ﺑە ﻧەوﺗﯽ ﺳﭙﯽ دەﺑەﺳﺘﺮا ،ﺋێﺴﺘە ﺋەو ﺳــەرﭼﺎوەﯾە ﺑە ﺗــەواوی ﻛﯚ ﻛﺮاوەﺗەوە و ﭘﺸﺖ ﺑە ﮔﺎزی ﻣﺎن دەﺑەﺳﺘﺮێﺖ .ﺋەو وﺗە ﻛە ﺑە ﮔﺎزی ﺳﺮوﺷﺘﯽ دەوڵەﻣەﻧﺪە ھﺎوﺷێﻮەی
ﺑﯚڕﯾﯽ ﺋﺎو ،ﺑە ﺑﯚڕﯾﯽ ﮔﺎزﯾﺸــﯽ ﺑــﯚ ھەﻣﻮو ﻣﺎڵێﻚ راﻛێﺸــﺎوە و ﭘێﻮەری ﺑەﻛﺎرﺑﺮدﻧﯿﺸﯽ داﻧﺎوە و ﻣﺎﻧﮕﺎﻧە ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﺧەڵﻚ دەﺳﺘێﻨێﺘەوە. ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﻛە ﺑە ﮔﺎزی ﺳﺮوﺷــﺘﯽ دەوڵەﻣەﻧﺪە، ﺋەﮔــەر ژێﺮﺧﺎﻧەﻛــەی ﺑەھێﺰ ﺑﻜﺎت ،ﺋەوا دەﺗﻮاﻧێﺖ ﺑە ھەﻣﺎن ﭘﻼن ﭘﺮﺳﯽ ﺳﻮوﺗەﻣەﻧﯿﯽ ﻣﺎن ﭼﺎرەﺳــەر ﺑﻜﺎت و ﺋــەو ﮔﺎزە زۆرەی رۆژاﻧە ﻟــە ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوت دەﺳﻮوﺗێﻨﺮێﺖ و ﺑەﻓﯿڕۆ دەﭼێﺖ ،دەﻛﺮێ ﺑﯚ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﺳﻮوﺗەﻣەﻧﯿﯽ ﻣﺎن ﺳﻮودی ﻟێ وەرﺑﮕﯿﺮێﺖ ﻛە ﺑﯚ ژﯾﻨﮕە ﭘﺎﻛﺘﺮە و ﺗێﭽﻮوﺷــﯽ ﺑەراورد ﺑە ﻧەوت ھەرزاﻧﺘﺮە.
ﺑەم ھەﻧﮕﺎوەی ﺣﻜﻮوﻣەت ﻛێﺸەی ﺑەﻧﺰﯾﻨﯽ ﻟە ﻛﯚڵ ﺑﻮوەوە و ﺗەﻧﺎﻧەت ﺧﯚﯾﺸــﯽ ﺑە ھەﻣﺎن ﻧﺮﺧﯽ ﺑﺎزاڕی ﺋﺎزاد ،ﺑەﻧﺰﯾﻨە ﺧﺮاﭘەﻛەی ﺑە ﺧەڵﻚ دەﻓﺮۆﺷێﺖ. ﭘﻼﻧﯽ ﻧﻮێﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ﺋێﺴﺘە ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑﯚ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯿﺶ ﻟە ﺑﯿﺮی ھەﻣﺎن ﭘﻼﻧﺪاﯾە، ﺑەم ﭘــێ دەﭼﯿﺖ ﻟــە ﭘﻼﻧەﻛە دواﻛەوﺗﺒێــﺖ و ژﯾﻨﮕە ﺗﺎواﻧەﻛەی ﺑﭽێﮋێﺖ .ﭘێﺸﺘﺮ ﺣﻜﻮوﻣەت ﺋەرﻛﯽ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻟەﺳــەر ﺷﺎن ﺑﻮوە و ﻟــە رێﮕــەی ﺑﺮﯾﻜﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚراك داﺑەﺷــﯽ ﻛــﺮدووە ،ﺑەم ﺋەﻣﺴــﺎڵ ﻻی ﺣﻜﻮوﻣەت ﻧە ﺑﺎی
ﺳەرﻣﺎ دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﻛ ﺧەﻣﯽ ﮔەورەی ﻧﺎوﭼ وﺷە /ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣەران – ﻣﻮڕﺷﯿﺪ ﺑﺮادۆﺳﺘﯽ زﺳﺘﺎن وەرزێﻜﯽ ﺳﺎردە و ﻛﺎﺗێﻚ ھەواڵﯽ ھﺎﺗﻨەﻛەی ﺟێﮕەی دڵﺨﯚﺷﯿﯿە ﻛە ﻣﺎڵەوە ﻟە ﺧﯚراك و ﺳﻮوﺗەﻣەﻧﯽ و ﺷــﻮێﻨﯽ ﺣەواﻧەوە ﭘﯚﺷﺘە و ﭘەرداخ ﺑﯿﺖ، ﺋێﺴﺘە ﺗﺎﻛە ﺷﺘێﻚ ﻻی داﻧﯿﺸﺘﻮواﻧﯽ ﻧﺎوﭼە ﺷﺎﺧﺎوﯾﯿەﻛﺎن ﻧﯿﮕەراﻧﯽ دروﺳﺖ ﻛﺮدووە ،ﺋەوەﯾە وەرزی ﺳــەرﻣﺎ دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮدووە و ﺋەو ﻧەوﺗەی ھەﯾﺎﻧە ﺑەرﮔەی ﺗەزووی ﺳﺎردی زﺳﺘﺎن ﻧﺎﮔﺮێﺖ.
ﺣﻜﻮﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﻟە دەﭬەری ﺑﺎڵەﻛﺎﯾەﺗﯽ و ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣــەران ﺗەﻧﯿﺎ ﯾەك ﺑەرﻣﯿﻞ ﻧەوﺗﯽ داﺑەش ﻛــﺮدووە ﺑە ﺑڕی 53ھەزار دﯾﻨﺎر و ﭘێ ﻧﺎﭼێﺖ ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑەرﻣﯿﻠﯽ ﺗﺮ داﺑەش ﺑﻜﺎت .ھەر ﺋێﺴــﺘە ﻧﺮﺧﯽ ﻧەوت ﺳــەرووی 140ھەزار دﯾﻨﺎرە و ﺗﻮاﻧﺎی ﺧەڵﻜﯿﺶ ﺑﯚ ﻛڕﯾﻨﯽ ﻻوازە .ھەﻧﺪێﻚ ﻟە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن رووﯾﺎن ﻟە ﻧﺎوﭼە ﺷﺎﺧﺎوﯾﯿەﻛﺎن ﻛﺮدووە و ﺧەرﯾﻜﯽ ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی دارن و دەﯾﺎﻧەوێﺖ زﺳﺘﺎﻧەﻛە ﺑە ﺳﯚﺑﺎی دار ﺑﺒەﻧە ﺳەر. ﻛەرﯾﻢ ﺳﻤﻜﯚ داﻧﯿﺸــﺘﻮوی ﺳﻨﻮوری ﺷــﺎرەدێﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣەران ﺑە "وﺷە"ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ" ،زﺳﺘﺎﻧﯽ دەﭬەری ﺑﺎڵەﻛﺎﯾەﺗﯽ زۆر ﺳەﺧﺘە ﺷﺎ ر ە و ﺋەو ﺑڕە ﻧەوﺗــەی داﺑەش ﻛﺮاوە ھﯿﭻ ﺑﯚﺷــﺎﯾﯿﯿەك ﭘڕ ﺣﺎﺟــﯽ ﻧﺎﻛﺎﺗەوە". ﻟــە رووی ﻛﺎرﮔ ﺋەو ﮔﻮﺗﯽ ﺧەڵــﻚ ﻣﺘﻤﺎﻧەﯾﺎن ﺑە ﺣﻜﻮوﻣەت ﻧﯿﯿە و ﺷﺎرۆﻛەی ﭼﯚﻣﺎﻧە و زۆر دەﺗﺮﺳﻦ زﺳــﺘﺎن ﺑێ ﺳﻮوﺗەﻣەﻧﯽ ﺑﻤێﻨﻨەوە، ھەوﻟێﺮ ھەڵﻜەوﺗﻮوە، ﺑﯚﯾــە ﺑەﻧﺎﭼﺎری ﺑــﯚ ﺑڕﯾﻨــﯽ دار روو ﻟە ﭼﯿﺎﻛﺎن ﻟە 140ﻛﻢ ﭼﻮارﮔﯚﺷە، دەﻛەن ﻛە ﻣەﺗﺮﺳﯽ ﺑﯚ ژﯾﻨﮕەش ھەﯾە. و % 60ی ﺷــﺎﺧﺎوی ژﻣﺎرەی ﮔﻮﻧﺪەﻛﺎﻧﯽ 1976ﺑﻮوەﺗە ﺷﺎر
زﺳــﺘﺎﻧﯽ دەﭬەری ﺑﺎڵەﻛﺎﯾەﺗﯽ زۆر ﺳــەﺧﺘە و ﺋەو ﺑڕە ﻧەوﺗەی داﺑەش ﻛﺮاوە ھﯿﭻ ﺑﯚﺷﺎﯾﯿﯿەك ﭘڕ ﻧﺎﻛﺎﺗەوە.
ﺷێﻮەی ﺑەﻧﺰﯾﻦ دەﻛﺮێﺘە ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ە ﺑەردەم ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەﻛﯽ ﮔەورەداﯾە
ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑە ﺑڕﯾﻨﯽ دار دەﻛﺮێﺖ.
ژﯾﻨﮕە ھەڕەﺷەی ﻟەﺳەرە ﯾەﻛێــﻚ ﻟــەو ﻛەرﺗﺎﻧــەی ھەڕەﺷــەﯾەﻛﯽ زۆری ﻟەﺳــەرە ﺑﺮﯾﺘﯿﯿە ﻟە ژﯾﻨﮕەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن. ﺣﻮﺳێﻦ ﺣەﻣەﻛەرﯾﻢ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ رەزﮔەری و دارﺳــﺘﺎن و ﻟەوەرﮔەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن
دار ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﭘێﻮە دەﻛﺮێ ﺋــەوەی ﺋــەو ﺑەڕێﻮەﺑــەرە ﭘێﯽ دڵﺨﯚﺷە ،ﺋەوەﯾە ﺧەڵﻜﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺋﺎﺳــﺘﯽ ھﯚﺷــﯿﺎرﯾﯿﺎن ﺑﺎﺷــە و
ﻣﺤەﻣەد ﺋەﻣﯿﻦ ھەوراﻣﺎﻧﯽ ﮔﻮﺗەﺑێﮋی وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ:
ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﮔەرﻣﻜﺮدﻧەوەی ﻣﺎڵ ﺑە ﻛﺎرەﺑﺎ 10 ،ھێﻨﺪەی ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﮔەرﻣﻜﺮدﻧەوەی ﻣﺎڵە ﺑە ﻧەوت. ﺧەڵﻚ ورﯾﺎ ﺑﻜەﻧەوە ﻟە ﺑڕﯾﻨﯽ دار و ﺗێﻜﻨەداﻧﯽ ژﯾﻨﮕە. ﺋەو دەڵێــﺖ ﻛﺎﺗێــﻚ ﺧەڵﻚ ھﯿﭻ ﺑــڕە ﺳــﻮوﺗەﻣەﻧﯿﯿەﻛﯽ ﻧەﺑێﺖ، ﻧﺎﭼــﺎرە ھﺎﻧــﺎ ﺑــﯚ دار و ﭼﯿﺎﻛﺎن ﺑەرێﺖ و ﺗەﻧﺎﻧەت ﯾﺎﺳﺎش رێﮕﺮی ﻟێ ﻧــﺎﻛﺎت .ﺑە ﮔﻮێﺮەی ﯾﺎﺳــﺎی دارﺳــﺘﺎن ،داﻧﯿﺸــﺘﻮواﻧﯽ ﻧﺎوﭼە ﺷﺎﺧﺎوﯾﯿەﻛﺎن رێﮕەﯾﺎن ﭘێ دراوە
دارﺳﺘﺎﻧەﻛﺎن ﺑە ﻣڵﻜﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ دەزاﻧﻦ ﺧﯚﯾﺎن ﺧەﻣﺨﯚری ژﯾﻨﮕەن، ﺑەم ﺋــەوەی ﺑﻮوەﺗە ﺗﺮﺳــێﻜﯽ ﮔەورە ﺑﯚ ﺳــەر ژﯾﻨﮕــە ،ﺋەوەﯾە ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑــە ﺑڕﯾﻨﯽ دار دەﻛﺮێﺖ و ھەﻧﺪێﻚ ﻛــەس ﻧﺎﺟﻮاﻣێﺮاﻧە دارە ﺗەڕەﻛﺎن دەﺑڕێﺖ و دەﯾﻔﺮۆﺷــێﺖ ﯾﺎن ﺑﯚ ﭼێﺸﺘﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ دەﻧێﺮێﺖ. ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑﮕﻮﺗﺮێــﺖ دوای
ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑێﺒﺎﻛە ﺋەم دۆﺧــە ﻻی ژﯾﻨﮕەﭘﺎرێﺰاﻧﯿﺶ ﻧﯿﮕەراﻧــﯽ ﻟــێ ﻛەوەﺗﻮوەﺗــەوە. ﺋﺎرارات زەردەﺷــﺘﯽ ﻛە ﺳەرۆﻛﯽ ﻛﯚﻣەڵەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺳــەوزە، ھــﯚﻛﺎرە ﺳــەرەﻛﯿﯿەﻛە ﺑــﯚ
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
دێﺖ و ﻧە ﺑﺎران. ﻧﺮﺧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺳــەرووی 150ھــەزار دﯾﻨــﺎرە ،ﺑــەو ﭘێﯿە ﺋەﮔەر ﺑڕێﻜﯽ زۆری ﻧەوت ﺑﺨﺮێﺘە ﺑﺎزاڕەوە و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺳەرﺑەﺳــﺖ ﺑﻜﺮێﻦ ﻟــە ھێﻨﺎﻧﯽ ﻧــەوت ،ﺋەوا ﻟەواﻧەﯾە ﺷــﺘێﻚ ﻟە ﺳەرووی ﺋەو ﻧﺮﺧەی ﺣﻜﻮوﻣەت داﺑﯿﻨﯽ دەﻛﺮد ھﺎووﺗﯿﯿﺎن دەﺳــﺘﯿﺎن ﺑە ﻧەوت راﺑﮕﺎت .ﻣﺤەﻣەد ﺋەﻣﯿﻦ ھەوراﻣﺎﻧﯽ ﮔﻮﺗەﺑێــﮋی وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘﻼﻧەﻛەی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻛﺮد. ﺋــەو رووﻧﯽ ﻛــﺮدەوە ﺣﻜﻮوﻣەت ﺧەرﯾﻜــﯽ ﺋەوەﯾــە ﻧەوﺗﯿــﺶ ﺑە ﺑﺎزرﮔﺎﻧــﯽ ﺑــﻜﺎت و ھﺎوﺷــێﻮەی ﺑەﻧﺰﯾــﻦ ﻟە ﺑــﺎزاڕ ﺑﻔﺮۆﺷــﺮێﺖ. ﺑــە ﺑﯚﭼﻮوﻧــﯽ ﻣﺤەﻣــەد ﺋەﻣﯿﻦ ھەوراﻣﺎﻧﯽ ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﻧەوت ﻟە ﻣﺎن ﺑە واﺗﺎی ﺑەﻛﺎرﺑﺮدﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮی ﻛﺎرەﺑﺎ
دێﺖ ﻛە ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﯽ زۆر دەﺧﺎﺗە ﺳەرﺷﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت. ﺋــەو ﺑەرﭘﺮﺳــەی وەزارەﺗــﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ھﯚﺷﺪارﯾﺸــﯽ داوە ﺋەﮔەر ﺳــﻮوﺗەﻣەﻧﯽ ﺑــﯚ ﺧەڵــﻚ داﺑﯿﻦ ﻧەﻛﺮێﺖ ،ﺋەوا ﮔﻮﺷــﺎرێﻜﯽ زۆر ﺑﯚ ﻛﺎرەﺑﺎ دروﺳﺖ دەﺑێﺖ و ﻟە وەرزی ﺳەرﻣﺎدا ﺳەﻋﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺪاﻧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻛەم دەﺑﻨەوە .ھەوراﻣﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮوﻧەی ﺋەوە دێﻨێﺘــەوە ﺋەﮔەر ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑە ﺑڕی 10ھەزار دﯾﻨﺎر ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﻧەوﺗﯽ ھەﻓﺘەﯾەﻛــﯽ ﻣﺎڵێﻚ داﺑﯿﻦ ﺑــﻜﺎت ،ﺋەﮔەر ﻟە ھەﻣــﺎن ﻣﺎوەدا ﭘﺸﺖ ﺑە وزەی ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﺒەﺳﺘﺮێﺖ، ﺋەوا ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎن 10ھێﻨﺪە ﺑەرز دەﺑێﺘــەوە ﻛە زﯾﺎن ﺑــە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و داھﺎﺗــﯽ ﮔﺸــﺘﯽ دەﮔەﯾەﻧێﺖ.
ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ ،رێﻚ ﺋەوﻛﺎﺗەی وەزارەﺗﯽ ﺳــﺎﻣﺎﻧە ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿەﻛﺎن ﺑێ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﯚی ﻟــە داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻣﺎن ﺋﺎﺷﻜﺮا ﻛﺮد ﺋﺎﮔﺎداری ﺳــەرﺟەم ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛﺎﻧﯿﺎن ﻛﺮدەوە ﺗﺎ ﺋەواﻧﯿﺶ ﻟە رێﮕــەی ﺧﯚﯾﺎﻧەوە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿــەﻛﺎن ﻟە ﺷــﺎر و ﺷــﺎرەدێﯿەﻛﺎن ﺋﺎﮔﺎدار ﺑﻜەﻧەوە و
ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾــﺎن ﻟــە ﺑەرھەﻣﯽ دارﺳﺘﺎﻧەﻛﺎن داﺑﯿﻦ ﺑﻜەن ﻟە ﭼﻮار ﭼێﻮەی رێﻨﻮێﻨﯿﯿەﻛﺎن.
راﭘەڕﯾﻨﯿﺶ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛــە ﺗەﻧﮕــﮋەی ﺳــﻮوﺗەﻣەﻧﯽ ﺳــەری ھەڵﺪا ،ﺧەڵــﻚ ﺗەﻧﺎﻧەت داری ﭘﺎرﻛەﻛﺎﻧﯿﺸــﯿﺎن ﺑــڕی و ﺑــﯚ ﺧﯚﮔەرﻣﻜﺮدﻧەوە ﺳــﻮودﯾﺎن ﻟێ وەرﮔــﺮت و ﺋێﺴــﺘەش ﺗﺎﻛە ﺑەدﯾﻠﯽ ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ژﯾﻨﮕە ﺋەوەﯾە ﺳــﻮوﺗەﻣەﻧﯽ ﺑــﯚ ﺧەڵــﻚ داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺮێﺖ. ﺑەﭘێــﯽ ﺋــەو ﺋﺎﻣﺎرەی ﺣﻮﺳــێﻦ ﺣەﻣەﻛەرﯾــﻢ ﺧﺴــﺘﯿە ڕوو، رووﺑەری دارﺳﺘﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺧﺎوەﻧﯽ ﺳــەرووی ﺳــێ ﻣﻠﯿﯚن دۆﻧﻢ دارﺳــﺘﺎﻧە ﻛە ﺑە ﺳﺮوﺷــﺘﯽ روواوە و رووﺑەری دارﺳــﺘﺎﻧە دەﺳــﺘﻜﺮدەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺳــەرووی 57ھەزار دۆﻧﻢ دەﺑێﺖ و ﺑەﮔﺸــﺘﯽ ﻧﺰﯾﻚ ﻛــە % 15ی رووﺑەری ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺳەوزاﯾﯿﯿە.
ﻧﺎﺑەرﭘﺮﺳــﯿﯿﺎرﯾﯿەﺗﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت دەﮔەڕێﻨێﺘــەوە و دەڵێــﺖ، ﺣﻜﻮوﻣەت ﻟە ﺗێﻜﭽﻮوﻧﯽ ژﯾﻨﮕەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑێﺒﺎﻛە و ﺋەﮔەر ﺧەﻣﯽ ﻟێﺨﻮاردﺑﺎﯾە ،ﺋەوا دەﺑﻮو ھەرﭼﯚﻧێﻚ ﺑێﺖ ﻧەوت ﺑﯚ ﺧەڵﻚ داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺎت و رێﮕەی ﻟە ﺑڕﯾﻨﯽ دار ﮔﺮﺗﺒﺎﯾە. ﺑــە ﮔﻮﺗــەی ﺋــەو ژﯾﻨﮕەﭘﺎرێﺰە، ژێﺮﺧﺎﻧــﯽ ﺋﺎﺑــﻮوری ژﯾﻨﮕەﯾﯽ ﺑە ﮔەورەﺗﺮﯾــﻦ داھﺎﺗــﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ھەﻣﻮو وﺗێــﻚ ھەژﻣﺎر دەﻛﺮێﺖ، ﭼﻮﻧﻜە راﺳﺘەوﺧﯚ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ژﯾﺎﻧﯽ ﺗﺎﻛﯽ ﻣــﺮۆڤ و زﯾﻨﺪەوەرەﻛﺎﻧەوە ھەﯾە و ﺋەو داراﻧــەی ﻟە ﭼﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﻦ ،ھﯽ ﭼەﻧﺪان ھەزار ﺳــﺎڵ ﻟەﻣەوﺑەرن و ھەر دارێﻚ ﻛە ﻟەﻧﺎو دەﭼێﺖ ﻟە ﺋﯚﻛﺴــﯿﺠﻦ ﻛەم دەﺑێﺘــەوە و ﻟە دۆﺧێﻜــﺪا ﻛە ﺑە ﻣﻠﯿﯚﻧﺎن ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻞ ﻟە ﺷەﻗﺎﻣەﻛﺎﻧﻦ
دەﺑێﺖ ﮔﺮﻧﮕــﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ژﯾﻨﮕە ﺑﺪرێﺖ ،ﺟﮕەﻟەﻣە ژﯾﺎﻧﯽ ﺳﻤﯚرە و ﺑﺎڵﻨﺪە و دەﯾﺎن زﯾﻨﺪەوەری ﺗﺮﯾﺶ دەﻛەوێﺘە ﺑەردەم ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەوە. دار و ﺳــەوزاﯾﯽ ﮔﺮﯾﻨﮕﺘﺮﯾــﻦ ﻓﺎﻛﺘەرن ﻟە ﺗــەڕ راﮔﺮﺗﻨﯽ زەوی و ﭘﺎرێــﺰﮔﺎری ﻟە ﺋﺎوی ژێﺮ زەوﯾﺶ دەﻛﺎت ،ﻛەواﯾــە ﻧﺎﻛﺮێﺖ ﺋەوەﻧﺪە ﺣﻜﻮوﻣــەت ﻟێــﯽ ﻛەﻣﺘەرﺧەم ﺑێﺖ .ﺋﺎرارات زەردەﺷــﺘﯽ دەڵێﺖ ﻟــە ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻻﯾەﻧەوە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﺧﺮاوەﺗە ﺳەر ژﯾﻨﮕە ،ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻧــەوت و دەﯾﺎن ﭘــڕۆژە ھەن ﻛە زﯾﺎﻧﯽ ﮔەورەﯾﺎن ﺑــﯚ ژﯾﻨﮕە ھەﯾە و ﻛەس ﺧەﻣﯽ ﻟــێ ﻧﺎﺧﻮات .ﺋەو ﮔﻮﺗﯽ ”ژﯾﻨﮕەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮوەﺗە ﻣﺎﻧﮕﺎﯾەك ﻛە ﺗﻨﯿﺎ ﻟێﯽ دەدۆﺷﺮێﺖ و ﻛــەس ﻧﯿﯿە ﻋەﻟەﻓــﯽ ﺑﯚ داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺎت“.
ﻛﺮد و ﺑێ ﻧەوﺗﯿﺶ داﺑەش ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻣﺎن ﺑﺎزاڕی رەﺷﯽ ﭼە ﺷﺎﺧﺎوﯾﯿەﻛﺎﻧە ﻧەوﺗﯽ ﺑەﺟﻮوڵە ﺧﺴﺘﻮوە
ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑﮕﻮﺗﺮێﺖ ﻛﺎرەﺑﺎی ﺋەو ﺳﻨﻮورە ﻟە ﺋێﺮاﻧەوە داﺑﯿﻦ دەﻛﺮێﺖ ﻟێﻚ ﺋەﮔەر ﺧەڵﻚ ﭘﺸﺖ و ﭘﭽڕاﻧﯽ ﻧﯿﯿــە و ﻟەواﻧەﯾە وا ﺑﺪرێﺘەوە ﺋﯿﺘﺮ ﺧەڵــﻚ دەﺗﻮاﻧێﺖ ﺑە ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﺒەﺳــﺘﻦ، ﭘﺸــﺖ ﺑە وزەی ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﺒەﺳﺘێﺖ ،ﺋەوا ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑەم ﺑــە ﮔﻮﺗــەی ھﺎووﺗﯿﯿﺎن، ﻧﺮﺧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎﻛە زۆر ﮔﺮاﻧە و ﺑﯚﯾﺎن ﻟە رادەﺑەدەر دەﺑێﺖ. دەﺳــﺖ ﻧــﺎدات و ھــەر ﺋەوەش وای ﻛــﺮدووە ھﯿــﻮا ﻋەﺑﺪو ﻛە داﻧﯿﺸﺘﻮوﯾەﻛﯽ ﺗﺮی ﻧﺎوﭼەﻛەﯾە ،رۆژاﻧە ﺑە ﭘﯿﻜﺎب روو ﻟە ﭼﯿﺎﻛﺎن ﺑﻜﺎت و دار ﻛﯚ ﺑﻜﺎﺗەوە. ﺋەو ھﺎووﺗﯿﯿە ﺑﯚ "وﺷــە" ﮔﻮﺗﯽ" ،ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﭘێﻨﺞ ﭘﯿﻜﺎب دارم ھێﻨﺎوەﺗە ﻣﺎڵەوە و ھەوڵﯿﺶ دەدەم داری زﯾﺎﺗﺮ ﻛﯚ ﺑﻜەﻣەوە". ﻣەﻏﺪﯾــﺪ ﻋەرﯾــﻒ ﺋەﺣﻤەد ە د ێﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷــﺎرەدێﯽ ﺋﯚﻣــەران ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣــەران ﺑە ﮔێڕﯾﯽ ﺳــەر ﺑە "وﺷــە"ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ، و 180ﻛﻢ ﻟە دووری ﻣــﺎوەی راﺑــﺮدوو رووﺑەرەﻛەی ﺑﺮﯾﺘﯿﯿە ﺑەرﻣﯿﻠێــﻚ ﻧەوت ﺑەﺳــەر ،ﻛە % 10ی دەﺷﺘﺎﯾﯽ ﺧەڵﻜــﺪا داﺑــەش ﻛﺮا و ھﯿﻮاﺷــﯽ ی و % 30ی ﮔــﺮدە، ﺧﻮاﺳــﺖ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻧەوﺗﯽ زﯾﺎﺗﺮﯾﺎن ﺑﯚ 19ﮔﻮﻧﺪە و ﻟە ﺳﺎڵﯽ ﺑﻨێﺮێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛە ﺗﺎ ﻣەﺗﺮ و ﻧﯿﻮێﻚ رەدێ. ﺑەﻓﺮ دەﺑﺎرێﺖ و ﺧەڵﻚ ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑە ﺳﻮوﺗەﻣەﻧﯽ ھەﯾە. ﺑەﮔﻮﺗەی ﺋەو ﺑەڕێﻮەﺑەرە ،ﺳﺎﻧﯽ راﺑﺮدوو ﺳێ ﺑەرﻣﯿﻞ ﻧەوت دراوەﺗە ﺧەڵﻜﯽ ﺳــﻨﻮورەﻛە ،ﭼﻮﻧﻜە وەرزی ﺳــەرﻣﺎ ﻟەوێ زۆر زووﺗﺮ ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﺳﺖ ﭘێ دەﻛﺎت. ﻟەﺑﺎرەی ﻛﺎرەﺑﺎی 24ﺳــەﻋﺎﺗەی ﺳــﻨﻮورەﻛە ﺋەو ﺑەڕێﻮەﺑەرە دەڵێﺖ ،دوای ﺋەوەی ﻧﺮﺧﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﻟە ﺋێﺮان ﮔﺮان ﺑﻮو ،ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ وەك ﺷــﻮێﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘێﻮەری ﺑﯚ ﻣﺎڵەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮوری ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣــەران داﻧﺎوە و ﭘــﺎرەی ﻛﺮێﯽ ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑە ھەﻣﺎھەﻧﮕﯽ ﻟــە ﮔەڵ ﺋێﺮان دوو ﻣﺎﻧﮓ ﺟﺎرێﻚ وەردەﮔﯿﺮێﺖ و ﺋەﮔەر ﺧەڵﻚ ﭘﺸــﺖ ﺑە ﻛﺎرەﺑﺎ ﺑﺒەﺳــﺘﻦ ،ﺋەوا ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە رادەﺑــەدەر دەﺑێﺖ .ﺋەو دەڵێﺖ ﭼﺎودێﺮی ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی دار دەﻛــەن و ﻛەس ﺑﯚی ﻧﯿﯿــە داری ﺗەڕ ﺑﺒڕێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜــە ژﯾﺎن ﺑە ژﯾﻨﮕە دەﮔەﯾەﻧێﺖ. ھەﻓﺘەی راﺑــﺮدوو ﭼﺎﻻﻛﻮاﻧــﺎن و و رێﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﻣەدﻧﯽ و ژﯾﻨﮕەی دەﭬەری ﺳــﯚران ،دژی ﺑڕﯾﻨﯽ داری ﺗــەڕ ﻟە ﺑەردەم ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿەﺗﯽ ﺷــﺎرەﻛە ﺑە ﻧﺎوﻧﯿﺸــﺎﻧﯽ "ﺣﻜﻮوﻣەت ﻧەوت داﺑەش ﺑﻜە ،ژﯾﻨﮕە وێﺮان ﺑﻮو!" ﮔﺮدﺑﻮوﻧەوەﯾەﻛﯽ ھێﻤﻨﺎﻧەﯾﺎن ﺳــﺎز دا و داواﯾﺎن ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەت ﻛﺮد ﻧەوﺗﯽ زﯾﺎﺗﺮ داﺑەش ﺑﻜﺎت ﺑﯚ ﺋەوەی زﯾﺎن ﺑە ژﯾﻨﮕەی ﻧﺎوﭼەﻛە ﻧەﮔﺎت.
وﺷە /راﻣﯿﺎر ﺟەواد ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧەوە ﻟە وەرزی ﺳــەرﻣﺎ و داﺑەش ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ھﯿﭻ ﺑڕە ﻧەوﺗێﻚ ﺑەﺳــەر ﻣﺎﻧﺪا ،ﺑﻮوەﺗە دەرﻓەﺗێﻜﯽ زێڕﯾﻦ ﺑــﯚ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺗﺎ ﻟەو ﺑﺎزاڕە ﺧەرﯾﻜﯽ ﺗەﻻﺗێﻦ ﺑﻦ و ﺑە ﺣەزی ﺧﯚﯾﺎن ﻧەوت ﻟە ﺑﺎزاڕ ﺳﺎغ ﺑﻜەﻧەوە. ھێﺸﺘﺎ ﺳەرﻣﺎ دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻧەﻛﺮدووە ،ﻛەﭼﯽ ﻧﺮﺧﯽ ھەر ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ ﻧــەوت ﺗﺎ دەﮔﺎﺗە دەﺳــﺘﯽ ھﺎووﺗﯽ ،ﺑە ﻧﺰﯾﻜــەی 160ھەزار دﯾﻨﺎر رادەوەﺳﺘێﺖ.
ھﯿﭻ ﺟﯚرە ﭼﺎودێﺮﯾﯿەك ﻟەﺳەر ﺑﺎزاڕی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻧﯿﯿە.
ﻟە ﺷەﻗﺎﻣﯽ ﺳــەرەﻛﯿﯽ ھەوﻟێﺮ- ﻣەﺧﻤــﻮور ،ﺑﺎزاڕﯾﻚ ﻛﺮاوەﺗەوە ﻛە ﺑە ﺑﺎزاڕی رەﺷــﯽ ﻧەوت ﻧﺎﺳــﺮاوە و ﺗﯿﺎﯾــﺪا ھەﻣﻮو ﺟــﯚرە ﻧەوﺗێﻚ دەﺳــﺖ دەﻛەوێﺖ ،ﺋەم رۆژاﻧە ﻛە ﺣﻜﻮوﻣــەت ھﯿﭻ ﺑــڕە ﻧەوﺗێﻜﯽ داﺑــەش ﻧەﻛــﺮدووە و ﺧەرﯾﻜــە وەرزی ﺳــەرﻣﺎش دەﺳــﺖ ﭘــێ دەﻛﺎت ،ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﻜﺮدن ﺑە ﻧەوﺗﯿﺶ ﺑەﺟﻮوڵە ﻛەوﺗﻮوە. ﻧەوﺗەﻛە ﻟە ﺷــﻮێﻨﯽ ﺟﯿــﺎوازەوە دەھێﻨﺮێﺘە ﺋەو ﺑــﺎزاڕە و ﺑە ﻧﺮﺧﯽ ﺟﯿﺎواز ﺳــﺎغ دەﻛﺮێﺘەوە .ﺋەﺣﻤەد ﻋەزﯾﺰی ﺑــﺎزرﮔﺎن ﻛــە ﺧﺎوەﻧﯽ
ﻛﯚﮔەی ﻧەوﺗــە ﻟە ﺑﺎزاڕەﻛە و ﭼﻮار ﺗﺎﻧﻜەری ﮔــەورەی رﯾﺰ ﻛﺮدوون، ﺋەﻣڕۆ ﺳــەرﻟەﺑەﯾﺎﻧﯽ ﺳــەرﺟەم ﻛﯚﮔەﻛەی ﭘــڕ ﻟە ﻧەوت ﻛﺮدووە و ﻧەوﺗەﻛەﺷﯽ ﻟە ﺑەﻏﺪاوە ﺑﯚ ھﺎﺗﻮوە. ﺋەو ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ 144ھەزار ﻟﯿﺘﺮی ﻛڕﯾــﻮە و ﭼﺎوەڕواﻧﯽ ﻛڕﯾﺎر و دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧــﯽ ﻧــﺮخ دەﻛﺎت ﺗــﺎ ﺑﯿﻔﺮۆﺷێﺘەوە. ﺑــە ﮔﻮﺗــەی ﺋەﺣﻤــەد ﻋەزﯾﺰ ﺗﺎ ﻧەوﺗەﻛە ﮔەﯾﺸﺘﻮوەﺗە ﻛﯚﮔەﻛەی، ھەر ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ ﺑە 123ھەزار دﯾﻨﺎر ﻟەﺳەری وەﺳﺘﺎوە و ﺋەﮔەر ﻧﺮﺧەﻛە ﺑە 135ھەزار راﺑﮕەﯾەﻧﺮێﺖ ،ﺋەوا ﻟە
ھەر ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ 12ھەزار دﯾﻨﺎر ﺧێﺮ دەﻛﺎت. ﺋەﮔەر ھــەر ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ ﻧەوت 220 ﻟﯿﺘﺮ ﺑێﺖ ،ﺋــەوا ﺑڕی 654ﺑەرﻣﯿﻞ ﻧەوت ﻻی ﺋەو ﺑﺎزرﮔﺎﻧە ﻛﯚﮔە ﻛﺮاوە و ﺋەﮔەر ﻟە ھەر ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ 12ھەزار دﯾﻨﺎری دەﺳﺖ ﺑﻜەوێﺖ ،ﺑە ﮔﺸﺘﯽ ﻧﺰﯾﻜەی ھەﺷﺖ ﻣﻠﯿﯚن دﯾﻨﺎر ﺧێﺮ دەﻛﺎت. ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑﮕﻮﺗﺮێﺖ ﻧﺮﺧﯽ ﻧەوت رۆژاﻧە ﻟە ﺑﺎزاڕەﻛە ﺑە ھەﻣﺎھەﻧﮕﯽ و راوێﮋ و ﭘﺸﺘﺒەﺳﺘﻦ ﺑە ﺑﯚڕﺳەی ﺑەﻏﺪا و ﻧﺎوﭼەﻛە دﯾﺎری دەﻛﺮێﺖ و ﺧﺎوەن ﻛﯚﮔەﻛﺎﻧﯿــﺶ ھەﻓﺘﺎﻧە ﻛﯚﮔەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺑەﺗــﺎڵ دەﻛــەن و دووﺑﺎرە ﭘڕی دەﻛەﻧەوە. ﺑەﮔﻮﺗــەی ﺋــەو ﺑﺎزرﮔﺎﻧــە ،ھەر ﻛﺎﺗێﻚ ﻣﻮوﭼە ﺑﺪرێﺖ ،ﺑﺎزاڕەﻛەی ﺋەواﻧﯿﺶ ﺑــﺎش دەﺑێﺖ و ﺧەڵﻜێﻚ ھەﯾە دەﯾەوێﺖ ﻧــەوت ﺑﻜڕێﺖ و ﺋەﮔەر ﺑﺎزاڕ ﺳﺴﺖ ﺑێﺖ ،ﺋەوا ﻧﺎﭼﺎرن ﺑە زﯾﺎن ﻧەوﺗەﻛە ﺑﻔﺮۆﺷﻨەوە. ﻧەوﺗە ﻛﯚﮔەﻛﺮاوەﻛە ﻟە ﻻﯾــەن ﭘﯿﻜﺎب و ﺋەو ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻼﻧەی ﺗﺎﯾﺒەﺗــﻦ ﺑــە ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﻧەوﺗﯽ ﻣﺎن دەﻛڕدرێﺘــەوە و ﺗــﺎ دەﮔﺎﺗە دەﺳــﺘﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ،ﻧﺮﺧەﻛەی ھێﻨﺪەی ﺗﺮ ﮔﺮان دەﺑێﺖ .رەﺣﻤﺎن ﻛﺎﻛە ﻛە ﭘﯿﻜﺎﺑێﻜﯽ ﺟﯚری ﻧﯿﺴﺎﻧﯽ ﭘێﯿــە و ﺧەرﯾﻜﯽ ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی ﻧەوﺗــە ﺑــﯚ ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن .ﺋەو ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ھــەر ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ ﻧــەوت ﺑــﯚ ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن ﺑە 15 ھــەزار دﯾﻨﺎر دەﺑەﻣــەوە و ﺋەﮔەر ﺑــﯚ ﺷــﺎرەدێﯿەﻛﺎﻧﯽ دەوروﺑەری ھەوﻟێﺮ ﺑێﺖ ،ﺋەوا 25ھەزار دﯾﻨﺎر وەردەﮔﺮم و ﭘێﻨﺞ ھەزار دﯾﻨﺎرﯾﺶ ﺣەﻗــﯽ ﺑەﺗﺎڵﻜﺮدﻧە و ﺗــﺎ دەﮔﺎﺗە ﻣﺎن ﻻﻧــﯽ ﻛەم 155ھەزار دﯾﻨﺎر دەوەﺳﺘێﺖ. ﻟە ﺳەرەﺗﺎی ﺑﺎزاڕەﻛە ﻛﯚﮔەﯾەﻛﯽ
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
11
ﭘێﺸــﺒﯿﻨﯽ دەﻛﺮێﺖ ﻧﺮﺧــﯽ ھەر ﺑەرﻣﯿﻠێﻜﯽ ﻧەوت ﺗﺎ 180ھەزار دﯾﻨﺎر ﺑەرز ﺑﺒێﺘەوە. ﻧەوت ھەﯾە ﺑە ﻧﺎوی ﺑڕوا و ﺑﺮاﻛﺎﻧﯽ ﻛە ﺟێﮕەی زﯾﺎﺗﺮ ﻟــە 300ھەزار ﻟﯿﺘﺮ ﻧەوﺗﯿــﺎن ھەﯾە .ھەروەك ﺑڕوا ﺗەھﺎ ﺋﺎﻣــﺎژەی ﭘێ ﻛــﺮد ،ﺟﯚری ﻧەوﺗــەﻛﺎن زۆرن و ﻟــە رووی ﻛﻮاﻟێﺘﯿﯿەوە ﺟﯿﺎوازﯾﯿەﻛﯽ زۆرﯾﺎن ﻧﯿﯿە و ﻟە ﻧﺮﺧﯽ ھــەر ﺟﯚرێﻜﯿﺎن دوو ﺗﺎ ﭘێﻨﺞ ھەزار دﯾﻨﺎر ﻛەﻣﺘﺮ ﯾﺎن زﯾﺎﺗﺮ دەﻓﺮۆﺷﺮێﻦ. ﻟــە ﺑــﺎزاڕ ﭼــﻮار ﺟــﯚر ﻧــەوت دەﻓﺮۆﺷــﺮێﺖ ﻛــە ﺑﺮﯾﺘﯿــﻦ ﻟە ﺟﯚرەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﺑەﻏﺪا ،ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ،ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎزﯾﺎن و ﻧەوﺗﯽ ﺋێﺮاﻧــﯽ .ﻟەواﻧــە ﻧەوﺗــﯽ ﺋێﺮاﻧﯽ ﻧﺎﭼێﺘە ﺑﯚرﺳە ،ﺑەڵﻜﻮ رۆژاﻧە ﭼەﻧﺪ ﺗەﻧﻜەرێــﻚ دێﺖ و ﻟــە دەرەوەی ﺑﺎزاڕەﻛە ﺳﺎغ دەﻛﺮێﻨەوە. وەك ﺑﺎزرﮔﺎﻧەﻛﺎن ﺧﺴﺘﯿﺎﻧە ڕوو ،ﻟە ﺑﺎزاڕەﻛە ﻧەوﺗــﯽ ﺑەﻏﺪا و ﺑﺎزﯾﺎن ﻟە ﻛﻮاﻟێﺘﯿﺪا ھﺎوﺷێﻮەی ﯾەﻛﺘﺮن ،ھەر ﺋەوەش وای ﻛــﺮدووە ﻧﺮﺧەﻛەی ﮔﺮاﻧﺘﺮ ﺑێﺖ. ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺑﮕﻮﺗﺮێﺖ ﺟﮕە ﻟە ھێﺰی ﺗەﻧﺎھﯽ ،ھﯿﭻ ﺟﯚرە ﭼﺎودێﺮﯾﯿەﻛﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻟەﺳــەر ﺑﺎزاڕەﻛە ﻧﯿﯿە و ھەﻧﺪێﻚ ﺟــﺎر ﺟــﯚرە ﻧەوﺗﯽ زۆر ﺧﺮاپ و ﻣەﺗﺮﺳﯿﺪار دەﻓﺮۆﺷﺮێﺖ. ﺑــڕوای ﺧــﺎوەن ﻛﯚﮔــە ﮔﻮﺗﯽ، ”ﺟــﯚرە ﻧەوﺗێﻚ ھەﯾــە ﻛە ﺧﺮاﭘە و ھەﻧﺪێﻚ ﻛــەس ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﭘێﻮە
دەﻛەن .ﻧەوﺗەﻛە ﻟەﮔەڵ ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺑەرھەﻣــﯽ ﺗــﺮی ﻧــەوت وەﻛﻮ ﮔﺎزواﯾﻞ ﻛە ﻧﺮﺧەﻛــەی ھەرزاﻧە ﺗێﻜەڵ دەﻛﺮێــﺖ و ﻛەس ﻧﺎزاﻧێﺖ ﻟە ﻛﻮێ ﺑەرھــەم دێﺖ و ﺋەﻣەش ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﺧﺮاﭘﯽ ﺧﺴﺘﻮوەﺗە ﺳەر ﺑﺎزاڕەﻛەوە“. ﻟەﺑﺎرەی ﻧەوﺗﯽ ﺋێﺮاﻧﯿﯿەوە ﺟەﻻل ﺣەﻣــەد ﺋەﻣﯿﻦ ﻛە ﺷــﻮﻓێﺮێﻜﯽ ھێﻨﺎﻧــﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺋێﺮاﻧە ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ” ،ﻣﻦ ﻟە ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣەراﻧەوە ﻧەوت دەھێﻨﻤە ھەوﻟێﺮ و ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ دەﯾﻔﺮۆﺷﻢ و ھەﻧﺪێﻚ ﺟﺎرﯾﺶ ھەر ﻟەﺳەر ﺳﻨﻮور ﺳﺎﻏﯽ دەﻛەﻣەوە“. ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺑﮕﻮﺗﺮێﺖ ﻧەوﺗﯽ ﺋێﺮاﻧﯿﺶ ھەر ﺑە ﻧﺮﺧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﻟە ﺑﺎزاڕ دەﻓﺮۆﺷﺮێﺖ. ﺋەﮔــەر ﺑەم ﺷــێﻮەﯾە ﺑــەردەوام ﺑێــﺖ و ﺣﻜﻮوﻣــەت ھﯿــﭻ ﺑڕە ﻧەوﺗێــﻚ ﺑەﺳــەر ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧــﺪا داﺑــەش ﻧەﻛﺎت ،ﺋەوا ﭘێﺸــﺒﯿﻨﯽ دەﻛﺮێﺖ ﻧﺮﺧﯽ ھــەر ﺑەرﻣﯿﻠێﻜﯽ ﻧەوت ﺗــﺎ 180ھــەزار دﯾﻨﺎر ﺑەرز ﺑﺒێﺘەوە ﻛە ﺳــێ ھێﻨﺪەی ﻧﺮﺧﯽ ﺑەرﻣﯿﻠێﻚ ﻧەوﺗﯽ ﺧﺎوە ﻛە ﻋێﺮاق و ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەﻧﺎردەی دەﻛەن ،ﺑەو ﺟﯿﺎوازﯾﯿەی ﻧەوﺗە ﺧﺎوەﻛە ﺟﮕە ﻟە ﻧەوﺗﯽ ﻣﺎن ،ﺑە دەﯾﺎن ﻣﺎدەی ﺗﺮی ﻟێ ﺑەرھەم دێﺖ.
ﺧﺎوەن ﭘﯿﻜﺎﺑێﻚ:
ﺋێﺴﺘە ﺑەرﻣﯿﻠﯽ ﻧەوت ﺑە 155ھەزار دﯾﻨﺎر ﺑە ﺧەڵﻚ دەﻓﺮۆﺷﯿﻦ.
ﺋﺎﺑﻮوری
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
12
ﯾﺎﺳﺎی وەﺑەرھێﻨﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﺧﺰﻣەت ﺑە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎن دەﻛﺎت ﻛﺎرﮔێڕی ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪ ﺑە ﺋﺎرەزووی ﺧﯚی ﻣﺎﻣەڵە دەﻛﺎت
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪ ﮔڕﮔڕ ﺑەﻣﻼ ﮔڕﮔڕ ﺑەوﻻ ﺑە ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎﻧﯽ دەﻛﺎت وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ -ھﯚﺷﯿﺎر ﻋەﻟﯽ ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎﻧﯽ ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪ ،ﮔﻮﻣﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﺳەرﭘەرﺷﺘﯿﺎری ﭘڕۆژەﻛە ھەﯾە ،ﺑەو ھﯚﯾەوە ﺳﻜﺎی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿﺎن ﻟەﺳەر ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮدووە، ﺋەوان ﭘێﯿﺎن واﯾە ،ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛە ﻟە دوو ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ھەﺑﻮوە، ﺑەم ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎﻧﯽ ﺑێﺒەش ﻛﺮدووە. ﺟەﻣﺎل ﺣەﻣەڕەﺷــﯿﺪ ،ﭘﺎرێﺰەرەی ﺧــﺎوەن ﭘﺸــﻜەﻛﺎﻧﯽ ﭼﺎﭬــﯽ ﻻﻧﺪ ﺑە ”وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ،دەﺳــﺘەی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪ ﺑڕﯾﺎری ﻟەﺳەر داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﻗﺎزاﻧﺠــﯽ ﺧــﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎﻧﯽ ﺳﺎڵﯽ 2016داوە ،ﺑەم ﻗﺎزاﻧﺠــﯽ ﺳــﺎﻧﯽ 2015 - 2014 ﺑە ھﯿﭻ ﺷــێﻮەﯾەك ﺑــﺎس ﻧﺎﻛﺮێﺖ، ﻟەﻛﺎﺗێﻜــﺪا ﻟەو دوو ﺳــﺎڵەدا ﻗﺎزاﻧﺞ ھەﺑﻮوە و ﺋێﺴﺘە ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎن
داوای ﻗﺎزاﻧﺠــﯽ ھەردوو ﺳــﺎڵەﻛە دەﻛەن. ﭘــڕۆژەی ﮔەﺷــﺘﯿﺎری ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪ ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﭘﺸــﻜﺪارە و زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻧﯚ ھەزار ﺧــﺎوەن ﭘﺸــﻜﯽ ھەﯾە ،ﺋەو ﭘڕۆژەﯾــە ﻟە ﻛﯚﺗــﺎی ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋﺎﯾﺎری ﺳــﺎڵﯽ 2013ﺑەڕووی ﮔەﺷﺘﯿﺎراﻧﺪا ﻛﺮاﯾەوە و ﺑە ﮔﻮﺗەی ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ، ﺗــﺎ ﻛﯚﺗﺎی ھەﻣــﺎن ﺳــﺎڵ زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﯾەك ﻣﻠﯿﯚن ﺳــەرداﻧﻜەری ھەﺑﻮوە.
ﺑەراﻣﺒــەر ھەر ﻣﻠﯿــﯚن دﯾﻨﺎرێﻜﯽ ﭘﺸــﻜەﻛﺎن 30ھەزار دﯾﻨــﺎر وەك ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺋەو ﻣﺎوەﯾە ﺑەﺳــەر ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎن داﺑەش ﻛﺮاوە. ﭘﺎرێﺰەری ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎﻧﯽ ﭼﺎﭬﯽ دەڵــێ” ،ﻛﺎرﮔێڕی ﭼﺎﭬــﯽ ﻻﻧﺪ ﺑە ﺋــﺎرەزووی ﺧﯚی ﻣﺎﻣەڵــە دەﻛﺎت، ھﯿﭻ ﭼﺎودێﺮﯾﯿەﻛﯿﺶ ﻟەﺳــەر ﺑڕی ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﭘڕۆژەﻛە ﻧﯿﯿە و ھەر ﺧﯚﯾﺎن ﺑڕﯾــﺎری ﻟەﺳــەر دەدەن ،ھەﻣــﻮو ﺋەوەش ﻧﺎڕەزاﯾەﺗــﯽ و ﻧﯿﮕەراﻧﯽ ﺑﯚ ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎن دروﺳﺖ ﻛﺮدووە“. ﻟە ﻣﺎوەی راﺑﺮدوو ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪ ﺑڕﯾﺎری داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﭘﺸﻜەﻛﺎﻧﯽ ﻟە ﻣﺎوەی ﺳﺎڵﯽ 2016دەرﻛﺮد و رێﮋەی % 5ی ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺑﯚ ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎن ﯾــەﻛﻼ ﻛــﺮدەوە ،ﺑەم ﺧــﺎوەن
ﭘﺸﻜەﻛﺎن ﺑەﮔﻮﻣﺎﻧەوە ﺳەﯾﺮی ﺋەو رێﮋەﯾە دەﻛەن و رەﺗﯽ دەﻛەﻧەوە. ﻟە 15ی ﺗﺸﺮﯾﻨﯽ ﯾەﻛەﻣﯽ ﺋەﻣﺴﺎڵ، ژﻣﺎرەﯾــەك ﻟە ﺧﺎوەن ﭘﺸــﻜەﻛﺎﻧﯽ ﭼﺎﭬــﯽ ﻻﻧــﺪ ﮔﺮدﺑﻮوﻧەوەﯾەﻛﯿﺎن ﻟە ﺑەردەم ﭘڕۆژەﻛە رێﻚ ﺧﺴــﺖ و ﯾﺎداﺷــﺘﻨﺎﻣەﯾەﻛﯿﺎن ﺑــەرز ﻛﺮدەوە ﻛە ﺗﯿﺎﯾــﺪا ھﺎﺗﻮوە” ،ﻛەﻣﯽ ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪ ﻛــە % 5دﯾﺎری ﻛﺮاوە، ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﺋەو ﻗەرەﺑﺎڵﻐﯿﯿە زۆرەی ﻛــە ﻟە ﭼﺎﭬﯽ ھەﯾــە ،زۆر دوورە ﻟە راﺳــﺘﯿﯿەوە و دژی ﺋەوەﯾﻦ % 3ی ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﭘﺸــﻜەﻛﺎن ﺑﻜﺮێﺘە ﻛﺎری ﯾﺎری“. ﺋەو ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜﺎﻧە داوای ﺋەوەﺷﯿﺎن ﻛﺮد ،داﺗﺎﺑەﯾﺴــێﻚ دروﺳﺖ ﺑﻜﺮێﺖ ﻛە ﻣﺎﻧﮕﺎﻧــە ﻗﺎزاﻧﺞ و ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎن
ﺑەرووﻧﯽ ﭘﯿﺸــﺎن ﺑــﺪات و ھەﻣﻮو ﺧﺎوەن ﭘﺸــﻜەﻛﺎن ﻟێــﯽ ﺋﺎﮔەدار ﺑﻦ ،زﯾﺎﺗﺮ ﻟــەوەش داواﯾﺎن ﻛﺮدووە ﻛﺎرﮔێڕی ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪ ھەڵﺒﻮەﺷێﺘەوە و ﺳــﺘﺎﻓێﻜﯽ ﻧﻮێــﯽ ﻛﺎرﮔێڕی ﺑە ﺑەﺷﺪاری دوو ﻟە ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎن ﭘێﻚ ﺑێﺖ. ﭘﺎرێﺰەری ﺧﺎوەن ﭘﺸــﻜەﻛﺎن زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﺧﺎوەن ﭘﺸــﻜەﻛﺎن ﭘێﯿﺎن واﯾە ،ﺑﺎﺑەﺗەﻛە ﺗەﻧﯿﺎ ﺧﻮاردﻧﯽ ﭘﺎرەی ﺋەواﻧە ،ﺑە ﭘێﭽەواﻧەوە ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺑﺎﺷﯽ ھەﯾــە ،ﭼﻮﻧﻜــە ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﻟە ﮔەﺷﺘﯿﺎران رووی ﺗێﺪەﻛەن“. ﺋێﺴــﺘە ﺧــﺎوەن ﭘﺸــﻜەﻛﺎن ﻟــە دادﮔــەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺳــﻜﺎﯾﺎن ﻟەﺳــەر ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﭘڕۆژەﻛە ﺗﯚﻣﺎر ﻛــﺮدووە ،داوای ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺳــﺎﻧﯽ
2015 - 2014دەﻛەن و ﺷــێﻮازی ﻗﺎزاﻧﺠەﻛﺎﻧــﯽ داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﺋەﻣﺴــﺎڵﯿﺶ رەت دەﻛەﻧــەوە، ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻟەوەی ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑەرێﮋەی % 3ی ﻗﺎزاﻧﺠەﻛﺎﻧەوە ھەﺑێﺖ ﻛە ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﭘﺎرە ،وەك ﻛﺎرﺗﯽ ﯾﺎری داﺑەش دەﻛﺮێﺖ. ﺋﺎرام ﺳەﻋﯿﺪ ،ﺑەڕێﻮەﺑەری ڕێﭙێﺪراوی ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪ ﺑﯚ ”وﺷــە“ی روون ﻛــﺮدەوە” ،ﻟــەم ھەﻓﺘەﯾــە دەﺳــﺖ دەﻛﺮێﺖ ﺑە داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎن دەﻛﺮێﺖ، ھەرﭼەﻧﺪ ﺑڕﯾﺎرﺑﻮو ﻟە ڕێﮕەی ﺑﺎﻧﻜەوە ﭘﺎرەﻛە داﺑەش ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺑەم ﺑەھﯚی ﻧەﺑﻮﻧﯽ ژﻣێﺮەی ﺑﺎﻧﻜﯽ ﻧەﺗﻮاﻧﺮا ﺋەوە ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺑﯚﯾــە ﺑڕﯾﺎرﻣﺎن دا ﭘﺎرەﻛە ﺑە ﻛﺎش داﺑەش ﺑﻜەﯾﻦ“. ﺳەﻋﯿﺪ رەﺗﯽ ﻛﺮدەوە ﺋەو رێـــﮋەی % 3ﯾەی وەك ﻛﺎرﺗﯽ ﯾﺎری ﺑە ﺧﺎوەن ﭘﺸــﻜەﻛﺎن دەدرێﺖ ،ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﭘﺸــﻜەﻛﺎﻧەوە ھەﺑێﺖ ،ﺋەو دەڵێ” ،ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﭘﺸــﻜەﻛﺎن ﺗەﻧﯿﺎ % 5ﯾە ،رێﮋەی % 3ی ﭘﺸــﻜەﻛﺎن ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑــە ﻗﺎزاﻧﺠــەوە ﻧﯿﯿە ﻛە وەك ﻛﺎرﺗﯽ ﯾﺎری داﺑەش دەﻛﺮێﺖ، ﺑەڵﻜﻮ دﯾﺎرﯾﯽ ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪە ﺑﯚ ﺧﺎوەن ﭘﺸﻜەﻛﺎن“.
رێﭙێــﺪراوی ﭼﺎﭬﯽ ﻻﻧﺪ زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ، ”ﺋــەو ﮔەﺷــﺘﯿﺎرە زۆرەی ﺑﺎﺳــﯽ دەﻛەن ،ﺑﯚ ﺳﺎڵﯽ 2016ﺑﻮوە ،ﺑەم ھﺎﺗﻨﯽ ﮔەﺷــﺘﯿﺎر ﻟە ﺳﺎﻧﯽ 2014- 2015ﺑــﯚ ﭘڕۆژەﻛــە ﺑەو ﺷــێﻮەﯾە ﻧەﺑﻮوە ﻛە ﺑﮕﺎﺗە ﺋﺎﺳﺘﯽ داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﭘﺸﻜەﻛﺎن“. ﺧﺎوەن ﭘﺸــﻜەﻛﺎن ﻟەو ﺑــﺎوەڕەدان ﻛــە ﺑەھﯚی ﺋەوەی ﺋــەو ﭘڕۆژاﻧەی ھﺎوﺷــێﻮەی ﭼﺎﭬــﯽ ﻻﻧــﺪ ﻛە ﻟە دەﺳــﺘەی وەﺑەرھێﻨــﺎن ﻣﯚڵەﺗﯿﺎن ﭘێ دەدرێﺖ ،ﺑﯚ ﻣﺎوەی 10ﺳــﺎڵ ﻟە ﺑﺎج دەﺑەﺧﺸﺮێﻦ ،ﻟەﺑەرﺋەوە ﻟە ھەر ﺑﺎرێﻜﺪا ﻗﺎزاﻧﺠﯿﺎن دەﺑێﺖ. ﻓەرﻣــﺎن ﻏەرﯾــﺐ ﺑەڕێﻮەﺑــەری وەﺑەرھێﻨﺎﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە ”وﺷە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﺑەﭘێﯽ ﯾﺎﺳﺎی وەﺑەرھێﻨﺎن ھــەر ﭘڕۆژەﯾەﻛــﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﺑﯚ ﻣﺎوەی ﭘێﻨﺞ ﺳــﺎڵ ﻟە رﺳــﻮوﻣﺎﺗﯽ ﮔﻮﻣﺮﮔــﯽ دەﺑەﺧﺸــﺮێﺖ و دوای ﺗەواوﻛﺮدﻧــﯽ ﭘڕۆژەﻛەش ﺑﯚ ﻣﺎوەی 10ﺳﺎڵ ھﯿﭻ ﺑﺎﺟێﻚ ﻧﺎدات. ﺋەو دەڵــێ” ،ﯾﺎﺳــﺎی وەﺑەرھێﻨﺎن زﯾﺎﺗــﺮ ﺧﺰﻣەت ﺑــە ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎﻛﺎن دەﻛﺎت ،وەك ﺋــەوەی ﺧﺰﻣەت ﺑــە ﺣﻜﻮوﻣەت و ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑﻜﺎت“.
دﯾﺰاﯾﻨەﻛەی وەك ﺧﯚی ﺟێﺒەﺟێ دەﻛﺮێﺖ
ڕێﮕﺮﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑەردەم ﭘڕۆژەی ﺷەﻗﺎﻣﯽ 120ﻣەﺗﺮﯾﯽ ھەڵﺪەﮔﯿﺮێﻦ وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﭼﻮاس ﺧﺎﻟﯿﺪ ﺳــەرﺑﺎری ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾــﯽ ،ﭘڕۆژەی ﺷــەﻗﺎﻣﯽ 120ﻣەﺗﺮﯾﯽ ھەوﻟێﺮ ھەر ﺑەردەواﻣە .ﺋەو ﺷــەﻗﺎﻣە ﻛە ﭼەﻧﺪان ﺑﺎڵەﺧﺎﻧە و زەوی؛ ﺑەرﺑەﺳﺘﯽ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯿەﺗﯽ ،ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯿﯽ ھەوﻟێﺮ ڕای دەﮔەﯾەﻧێ، ھــەر ﺑﺎڵەﺧﺎﻧە و زەوﯾﯿەك ﺑەر ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە ﺑﻜەوێﺖ ،دەﺑێﺖ ھەڵﺒﮕﯿﺮێﺖ. ﺟێﮕﺮی ﭘﺎرێﺰﮔﺎش دەڵێ ”ﺳەرﭘێﭽﯿﯿەﻛﺎن ﻻ دەدرێﻦ“. ﺑەر ﻟە ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ،ﺷــەﻗﺎﻣﯽ 120ﻣەﺗﺮﯾﯽ ھەوﻟێــﺮ ﻛەوﺗە واری ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧــەوە .ﺋەو ﺷــەﻗﺎﻣە ﺷەﺷەﻣﯿﻦ ﺷەﻗﺎﻣە ﻛە ﺑە ﻣەوداﯾەك دووری و ﺑــە ﺑﺎزﻧەﯾــﯽ ،ﺑەدەوری ﻗەﺗﯽ ﺳــەﻧﺘەری ﺷﺎری ھەوﻟێﺮدا ﺳــﻮوڕاوەﺗەوە .ﺷــەﻗﺎﻣﯽ 120 ﻣەﺗﺮی ،ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮێﻚ ﺋەوﻻﺗﺮی 100 ﻣەﺗﺮﯾﯿە و ﺑە ﭼەﻧــﺪ ﻣەﺗﺮێﻚ ﭘﺎﻧﺘﺮ ﻟەو ﺷــەﻗﺎﻣە ،ﺟﯿﺎ ﻟە دوو ﺳــﺎﯾﺪە ﺳــەرەﻛﯿﯿە ﭘﺎﻧەﻛەی ،ﺑە ﺳﺎﯾﺪێﻜﯽ ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزاری دەﺳﺘە ڕاﺳﺘﯿﯿەوە؛ ﺑﺎوەﺷﯽ ﺑە ھەوﻟێﺮدا ﻛﺮدووە. ﺋێﺴــﺘە ﻛــە زۆرﺑەی ﭘــڕۆژەﻛﺎن ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ﭘەﻛﯽ ﺧﺴــﺘﻮون، ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە ﻟە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑەردەواﻣە و ﻟە ﺑەﺷــﯽ ﺳێﯿەم و ﻛﯚﺗﺎﻛەی ﻛﺎر دەﻛﺮێﺖ .ﺑــﯚ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ،ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە ﺑە ﺳــێ ﺑەش ﺑەﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ دراوە و ﺑەﺷــﯽ ﯾەﻛەﻣــﯽ 11 ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗــﺮی ﭼەﻣﺎوەﯾــﯽ ڕێﮕەی
ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺗــﺎ رێﮕەی ﻣﻮوﺳڵ ﺑﻮو .ﻛە ﺋەو ﺑەﺷە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﺋﻜﺠﻠــەری ﺗﻮرﻛﯽ ﺗــەواوی ﻛﺮد. دوو ﺑەﺷــە ﭼەﻣﺎوەﻛــەی ﺗﺮﯾﺶ، ﻛە ﯾەﻛﯿــﺎن 16ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗــﺮە و ﻟە رێﮕــەی ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ﺗﺎ رێﮕەی ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﺷــەﻗوەﯾە، ﺋێﺴــﺘە ﺗەﻧﯿﺎ ﺟﻮاﻧــﻜﺎری ﻣﺎوە و ﻟە وێﺸەوە 11ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮەﻛەی ﻛﯚﺗﺎ ﺗﺎ رێﮕەی ﻛەرﻛﻮوك ﺑەﺷﯽ ﺳێﯿەﻣە و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧﺎﺧﯚﯾﯽ ھێﻤﻦ ﮔﺮووپ ﺟێﺒەﺟێﯽ دەﻛﺎت. ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە ﺑەھﯚی زێﺪەڕۆﯾــﯽ و ﺑﺎڵەﺧﺎﻧــە و ھەﻧﺪێﻚ زەوﯾــﯽ ﺧەڵــﻚ ﻛە ﺑــەر ﭘڕۆژەﻛە دەﻛــەون ،ھێﻨــﺪە ﺋﺎﺳــﺎن ﻧﯿﯿە. ﺋەواﻧە ﺑەرﺑەﺳﺘﯽ ﺑەردەم ﺋەو ﭘڕۆژە ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﻦ و ﺋێﺴﺘە ﻛە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە دوو ﻣﺎﻧﮕە ،ﻛﺎر ﻟە ﺑەﺷﯽ ﺳێﯿەم دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﻛــﺮدووە ،ﺋەﻣﯿــﺮ ﻋەﺑﺪوﻟﺨﺎﻟﻖ ﺋەﺣﻤەد ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ
رێﮕە ﻟە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﮔﺮووﭘﯽ ھێﻤﻦ ڕای دەﮔەﯾەﻧێ ،ﻛﺎرەﻛﺎن ﺑەردەواﻣە و ھــەوڵ دەدەﯾﻦ ھەروەك ﺑەﺷــﯽ دووەﻣﯽ ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە ،ﺑەر ﻟە وادەی ﺧﯚی ﺗەواوی ﺑﻜــەن ﻛە وادەﻛەی ھەزار و 250ڕۆژە. ﺑــەم ﺋەﻣﯿﺮ ﺑﺎس ﻟەو ﻛێﺸــﺎﻧەی ﺑەﺷﯽ ﺳــێﯿەﻣﯽ ﭘڕۆژەﻛە دەﻛﺎت، ﻟە ﻧێﻮان ﺷەﻗﺎﻣە ﺳــەرەﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ
ﺷــەﻗوە و ﻛەرﻛﻮوك ،ﻛــە ﺗێﯿﺪا ﺑەﺷــێﻜﯽ ﻣﺎﺟﯿﺪی ﻣــﯚڵ و ﭼەﻧﺪ زەوﯾﯿەﻛﯽ ﺧەڵﻚ ڕێﮕــﺮی ﺑەردەم ﭘڕۆژەﻛــەن و ﺋەو دەڵێ” ،ﺟﺎرێ ﻛە ﺗﺎزە دەﺳــﺘﻤﺎن ﺑە ﺑەﺷــﯽ ﺳێﯿەم ﻛــﺮدووە ،ﺋەو ﻛێﺸــەﯾەﻣﺎن ھەﯾە، ﺑەم ﻧﻮوﺳﺮاوﻣﺎن ﻛﺮدووە ﺑﯚ ﻻﯾەﻧﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﺪار ﺑﯚ ﭼﺎرەﺳــەرﻛﺮدﻧﯿﺎن“. ﻻﯾەﻧــﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﺪارﯾــﺶ ﻧﺎﯾەوێﺖ
دﯾﺰاﯾﻨﯽ ﺋەو ﭘڕۆژە ﺳــﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯿە ﺑﯚ ﭼەﻧﺪ ﭘﺎرﭼــە زەوی و ﺑﺎڵەﺧﺎﻧەﯾەك ﺗێــﻚ ﺑــﺪات و ﺑەڵێﻨــﯽ ﻻﺑﺮدﻧﯽ ﺑەرﺑەﺳﺘەﻛﺎﻧﯿﺎن داوە. ﺗﺎھﯿﺮ ﻋەﺑــﺪو ﺟێﮕﺮی ﭘﺎرێﺰﮔﺎری ھەوﻟێﺮ ڕای دەﮔەﯾەﻧێ ،ﺷــەﻗﺎﻣﯽ 120ﻣەﺗﺮی ﭘڕۆژەﯾەﻛﯽ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋی ھەوﻟێــﺮە و دەﺑێﺖ ﺑــەو دﯾﺰاﯾﻨەی ﻛــە ھەﯾــە ،ﺟێﺒەﺟــێ ﺑﻜﺮێــﺖ
و ﺑــە ”وﺷــە“ی ﮔــﻮت ،ﻧﺎﺑێــﺖ ھﯿــﭻ ﺳــەرﭘێﭽﯿﯿەك ﯾــﺎ ﻣﻮڵﻚ و ﺑﺎڵەﺧﺎﻧەﯾــەك ،ﺑﺒێﺘــە ڕێﮕﺮی ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە و ھەرﭼﯿﯿەﻛﯿﺶ ھەﺑێﺖ، ھەڵﯿﺎن دەﮔﺮﯾﻦ“. ﺷﻮان ﯾﻮﺳﻒ ﺑەڕێﻮەﺑەری ھﻮﻧەرﯾﯽ ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯿﯽ ھەوﻟێﺮ ﺋﺎﻣﺎژە ﺑە ھەڵﮕﺮﺗﻨﯽ ﭼەﻧﺪ ﺷﻮێﻨێﻜﯽ زێﺪەڕۆﯾﯽ ﺑــەردەم ﭘڕۆژەﻛە دەدات
و ڕای دەﮔەﯾەﻧێ ،ھەر ﺑﺎڵەﺧﺎﻧەﯾەك ﺑﺒێﺘــە ﺑەرﺑەﺳــﺖ ﻟــە ﺑــەردەم ﭘڕۆژەی ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزاری ﮔﺸــﺘﯽ ،ﺑە ﭘﺸﺘﺒەﺳﺘﻦ ﺑە ﺑڕﯾﺎری ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ وەزﯾﺮان ھەڵﺪەﮔﯿﺮێﺖ و ﺧﯚ ﺋەﮔەر ﻣﻮڵﻚ ﺑێــﺖ ،ﻗەرەﺑــﻮو دەﻛﺮێﺘەوە. ﻟەو ﭘڕۆژەﯾە دوو ﺑەﺷــﯽ ﻣﺎﺟﯿﺪی ﻣﯚڵ ﺑەر ﭘڕۆژەﻛە دەﻛەون .ﻟەﺑﺎرەی ﺋەو ﺑەﺷــﺎﻧەی ﻣﺎﺟﯿــﺪی ﻣﯚڵ ﻛە ﺑــەر ﭘڕۆژەﻛە دەﻛــەون ﻟەﻣﺒەر و ﺋەوﺑەری ﺷەﻗﺎﻣەﻛە ،ﺷﻮان ﯾﻮﺳﻒ دەڵێ” ،ﻟەﺑەر ﺑەرژەوەﻧﺪی ﮔﺸﺘﯽ؛ ﺷﺎرەواﻧﯽ ھەوﻟێﺮ ،درێﻐﯽ ﻧﺎﻛﺎت ﻟە ھەڵﮕﺮﺗﻨﯽ و ﻟــەو ﻧﺰﯾﻜﺎﻧە ﭘەرژﯾﻨﯽ ﻣﺎﺟﯿﺪی ﻣــﯚڵ دەڕووﺧێﻨﯿﻦ ،ﻛە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە دوو ﻣەﺗﺮ دەﭼێﺘە ﻧﺎوەوە“. ﺋەو ﺑەڕێﻮەﺑەرەی ﺷﺎرەواﻧﯽ دووﭘﺎت ﻟە ﻧەﮔﯚڕﯾﻨﯽ دﯾﺰاﯾﻨەﻛە دەﻛﺎﺗەوە و دەڵێ” ،دﯾﺰاﯾﻨﯽ ﭘڕۆژەﻛە وەك ﺧﯚی ﺟێﺒەﺟێ دەﻛەﯾﻦ“. ﺷــەﻗﺎﻣﯽ ﺧێﺮای 120ﻣەﺗﺮی ،ﺑە ﻣــەودای 40ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗــﺮ ﺑﺎوەش ﺑە ھەوﻟێﺮدا دەﻛﺎت و ﺗێﭽﻮوەﻛەی 450 ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻرە .دﯾﺰاﯾﻨﯽ ﺋەو ﺷەﻗﺎﻣە ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛە ﺑێ ﺗﺮاﻓﯿﻚ ﻟە ﭼﻮارڕﯾﺎﻧە ﺳەرەﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ دەﭘەڕێﺘەوە و ﺋەﮔەر وەك دﯾﺰاﯾﻨەﻛەی ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺮێﺖ، ﻗەرەﺑﺎڵﻐﯽ و ﺟەﻧﺠﺎڵﯽ ﺷەﻗﺎﻣەﻛﺎﻧﯽ ھەوﻟێﺮ ﻛەﻣﺘﺮ دەﻛﺎﺗەوە.
ﺋﺎﺑﻮوری
رۆژاﻧە دەﯾﺎن ﻛەس ﻟێﺮەوە دەڕواﺗە ھەوﻟێﺮ ،وەﻛﺎﻻت و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ دەﻛﺎﺗەوە ”دزﯾﻜﺮدن ﻟەﻧﺎو ﺷﺎری ﺳﻠێﻤﺎﻧﯿﺪا دروﺳﺖ ﺑﻮوەﺗەوە“
وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﭘﺎﺷەﻛﺸە دەﻛﺎت و ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن ﺑﯚ ھەوﻟێﺮ دەﮔﻮازرێﻨەوە وﺷە /رێﺒﯿﻦ و ھﯚﺷﯿﺎر ﻋەﻟﯽ ﻟە ﻣﺎوەی ﺋەﻣﺴــﺎڵﺪا ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری و وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑەﺗەواوەﺗﯽ ﭘﺎﺷەﻛﺸــەی ﻛﺮدووە ،ﺷــﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ھﯚﻛﺎرەﻛــەی ﺑﯚ ﺑﺎﯾﻜﯚﺗــﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣــەت و ﻣﻠﻤﻼﻧێ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن ﻟەو ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾەدا دەﮔێڕﻧەوە. ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺋەو ﺋﺎﻣﺎراﻧەی ﻟە دەﺳﺘەی وەﺑەرھێﻨﺎﻧەوە دەﺳــﺖ ”وﺷــە“ ﻛەوﺗــﻮون ،ﻟە ﻣﺎوەی دوو ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ﭘﺮۆﺳەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﮔﺸﺘﯽ و ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﭘﺎﺷەﻛﺸەی ﺗەواوی ﻛﺮدووە. داﺗﺎﻛﺎن رووﻧﯽ دەﻛەﻧەوە ،ﻟە ﺳﺎڵﯽ 2013دا ﺑەدﯾﺎرﯾﻜﺮاوی 39ﭘڕۆژەی وەﺑەرھێﻨﺎن ،ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2014دا 17 ﭘــڕۆژەی وەﺑەرھێﻨﺎن ،ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2015دا 11ﭘــڕۆژەی وەﺑەرھێﻨﺎن و ﺗﺎ ﺗﺸــﺮﯾﻨﯽ ﯾەﻛەﻣــﯽ 2016ش ﺗەﻧﯿــﺎ ﭘێﻨﺞ ﭘــڕۆژەی وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻣﯚڵەﺗﯿﺎن وەرﮔﺮﺗﻮوە. ﻣﺤەﻣەد ﻋەﻟﯽ ﺷــﺎرەزای ﺋﺎﺑﻮوری ﺑە ”وﺷە“ی رای ﮔەﯾﺎﻧﺪ” ،ھﯚﻛﺎری ﭘﺎﺷەﻛﺸــەی ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺑەﮔﺸــﺘﯽ ،ﺑــﯚ ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯽ دەﮔەڕێﺘــەوە ،ﺑــەو ھﯚﯾــەوە ﻛە ﺣﻜﻮوﻣەت رووﺑــەڕووی ﺗەﻧﮕﮋەی ﮔەورەی ﺋﺎﺑﻮوری و داراﯾﯽ ﺑﻮوەﺗەوە
و ﭼﺎﻻﻛﯿﯿە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەﻛﺎن ﺑەﮔﺸﺘﯽ ﺳﺴﺖ ﺑﻮون“. ﺋــەو زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،ﺑــەم ﺋەو ﭘﺎﺷەﻛﺸــەﯾەی ﻟــە ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ھەﺳﺘﯽ ﭘێ دەﻛﺮێﺖ ،ﭘێﻮەﺳﺘە ﺑە زەﻗﺒﻮوﻧەوەی ﻣﻠﻤﻼﻧــێ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن ﻟــەو ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾەدا و ھەروەھﺎ ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﻜﺮدﻧﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻛە ﺑەو ھﯚﯾەوە ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﻛﺎرەﻛﺎن راﯾﯽ ﺑﻜەن،
2013ﺳــەرووی ﭘێﻨﺞ ﻣﻠﯿﺎر ﺑﻮوە، ﺑەم ﻟەﻣﺴﺎڵﺪا ﮔﻮژﻣەی ﭘﺮۆژەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨــﺎن ﻟــە ﻧێــﻮان 300- 400ﻣﻠﯿــﯚن دۆﻻر ﺑــﻮوە ،ﺋەوەی ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯽ وەﺑەرھێﻨﺎﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺋﺎﺷﻜﺮای ﻛﺮد. ﻓەرﻣﺎن ﻏەرﯾﺐ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ”وﺷە“ی دووﭘﺎت ﻛﺮدەوە” ،ﺑﺎﯾﻜﯚت و دەوام ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﺒەراﻧﯽ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ زﯾﺎﻧێﻜــﯽ زۆری ﺑــە ﭘﺮۆژەﻛﺎﻧــﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﮔەﯾﺎﻧﺪووە ،ﺑەڕادەﯾەك ﻛــە ﺑەراورد ﺑە ﺳــﺎڵﯽ راﺑــﺮدوودا ﭘﺮۆژەﻛﺎﻧــﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﺑەرێﮋەی 95%ﻟە ﻛﻮرﺗﯿﺎن داوە“. رووﻧﯽ ﻛــﺮدەوە” ،ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ
ﺷﯚڕش ﻏەﻓﻮوری:
ﺋــەو داﯾــﻚ و ﺑﺎوﻛﺎﻧەی ﺗﺮﺳــﯿﺎن ﻟە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳــﯽ ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿــﺎن ھەﯾــە دەﯾﺎﻧﮕﻮازﻧەوە ﺑﯚ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ھەوﻟێﺮ ﺋــەوەش وا دەﻛﺎت وەﺑەرھێﻨەران ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﯚ ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ وەك ھەوﻟێﺮ و دھﯚك ﺑﮕﻮازﻧەوە“. ھەر ﺑەﮔﻮێﺮەی داﺗﺎﻛﺎﻧﯽ دەﺳﺘەی وەﺑەرھێﻨــﺎن ،ﮔﻮژﻣەی ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﺳﺎڵﯽ
ﮔﺸﺘﯽ وەﺑەرھێﻨﺎﻧﯿﺶ وەك ھەﻣﻮو ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ﺗێﺪا ھەﯾە، ﺋەﻣﺴﺎڵ ھەﻓﺘەی دوو رۆژ دەواﻣﯽ ﺗێﺪا ﻛــﺮاوە ،ﺋــەوەش ﻛﺎرﯾﮕەری راﺳــﺘەوﺧﯚی ھەﯾە ﻟەﺳەر ﻛەﻣﯽ ژﻣــﺎرەی ﻣﯚڵــەت و ﺑەڕێﻮەﺑــﺮدن
و ﺗەواوﻛﺮدﻧــﯽ ﻣﺎﻣەڵەﻛﺎﻧــﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن“. ﻏەرﯾــﺐ زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،زۆرﺑەی ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ وەﺑەرھێﻨﺎن ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە دادﻧﻮوﺳﯿﯿەوە ھەﯾە ،ﺑەم ﺋەواﻧﯿﺶ ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯿــﺎن ﻛــﺮدووە ،ﻟەﺑەرﺋــەوە وەﺑەرھێﻨەراﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻧﺎﭼﺎر دەﺑﻦ ﺑﯚ ﺑەڵﻨﻨﺎﻣەﯾەك روو ﻟە ھەوﻟێﺮ ﺑﻜەن، ﺑەردەواﻣﯽ ﺋەو ﺑﺎرودۆﺧە ژێﺮﺧﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری زﯾﺎﺗــﺮ دادەڕووﺧێﻨێﺖ و ھﺎوﺗﯿﺎن زﯾﺎﻧﻤەﻧﺪی ﯾەﻛەﻣﻦ“. ھــەروەك ﺷــﺎرەزاﯾەﻛەی ﺑــﻮاری ﺋﺎﺑﻮوری رووﻧــﯽ دەﻛﺎﺗەوە” ،ھﯿﭻ ﺑەڵێﻨــﺪەر و وەﺑەرھێﻨەرێــﻚ ﺋﺎﻣــﺎدە ﻧﯿﯿە ﻟە ﺷــﻮێﻨێﻚ ﻣﯚڵەﺗﯽ ﭘــڕۆژەی وەﺑەرھێﻨــﺎن وەرﺑﮕﺮێﺖ و ﺳــەرﻣﺎﯾەﻛەی ﺑﺨﺎﺗە ﺑــﺎزاڕەوە، ﻛــە ﻟــەرووی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەوە ھﯿﭻ رۆﺷــﻨﯿﯿەﻛﯽ ﺗێﺪا ﻧەﺑێﺖ ،ﺋەوەی ﺋێﺴﺘە ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ دەﮔﻮزەرێﺖ، ﺑەداﺧەوە ﺟێﮕەی ﺗﺮس و ﻧﯿﮕەراﻧﯽ ﺳــەرﻣﺎﯾەدار و وەﺑەرھێﻨەراﻧــە، ﭼﻮﻧﻜە ﺗﺎ دێﺖ ﺑﺎرودۆﺧەﻛە ﺋﺎڵﯚزﺗﺮ دەﺑێﺖ ﺑەﺟﯚرێــﻚ ﻛە ھەﻧﺪێﻚ ﺟﺎر دﯾــﺎر ﻧﯿﯿە ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛە ﺑــەرەو ﻛﻮێ ھەﻧﮕﺎو دەﻧێﺖ“. ﺳﯿﺮوان ﻣﺤەﻣەد ﺳەرۆﻛﯽ ژووری ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و ﭘﯿﺸەﺳﺎزﯾﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ، دان ﺑەوە دادەﻧێــﺖ ﻛە ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺑﺎﯾﻜﯚت و ﺧﯚﭘﯿﺸﺎﻧﺪاﻧەﻛﺎن
ﻛﺎرﯾﮕــەری ﺗەواو ﻧەرێﻨﯽ ﻟەﺳــەر ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ دروﺳﺖ ﻛﺮدووە. ﺋەو دەڵــێ” ،رۆژاﻧــە دەﯾﺎن ﻛەس ﻟێﺮەوە دەڕواﺗــە ھەوﻟێﺮ ،وەﻛﺎﻻت و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎ دەﻛﺎﺗــەوە ،ﺋــەوەش ﻛﺎرﯾﮕەری ﮔەورەی ﻟەﺳەر ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ دەﺑێﺖ ،ﺧەڵﻚ ﻟەم ﺷﺎرە دەﺗﺮﺳێﺖ و دەﯾەوێﺖ ﭘﺎرەﻛەی ﺑﯚ رۆژی رەش ھەڵﺒﮕﺮێﺖ“. ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺑەدواداﭼﻮوﻧﯽ ”وﺷــە“، ﻟەﭘــﺎڵ ھﺎﺗﻨــﯽ ﺳــەرﻣﺎﯾەدار و وەﺑەرھێﻨەراﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ھەوﻟێﺮ، ﺑەھــﯚی ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎﯾﺎن و دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﻟەﺳەر ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﯽ ﺋەﻣﺴﺎڵﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯿﺎن، دەﯾﺎن ﻗﻮﺗﺎﺑــﯽ ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯿﯿەوە ﺑــﯚ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧــﯽ ھەوﻟێــﺮ ﮔﻮاﺳﺘﺮاوﻧەﺗەوە. ﺳــەرﭼﺎوەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﮔــەدار ﻟــە ﭘــەروەردەی دەﺷــﺘﯽ ھەوﻟێﺮ ﺑە ”وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ” ،رۆژاﻧە داﯾﻚ و
ﺑﺎوﻛﯽ ﺋەو ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧە ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯿﯿەوە دێﻦ و ﻻری ﻧەﺑﻮون ﻟە ﺑەڕێﻮەﺑەراﻧﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧــﯽ ھەوﻟێﺮ وەردەﮔﺮن ﺑــﯚ ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿﺎن، ﺑەو ھﯚﯾەوە ﻛە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﻟەﺳــەر ﭼﺎرەﻧﻮوﺳــﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﺋەﻣﺴﺎڵﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧــﯽ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ و ﮔەرﻣﯿﺎن دروﺳــﺖ ﺑﻮوە و داﯾﻚ و ﺑﺎوﻛەﻛﺎن ﻧﺎﯾﺎﻧەوێــﺖ ﺑەھــﯚی ﺑﺎﯾﻜﯚﺗــﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎﻧەوە ،ﺳﺎڵێﻜﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑە ﻓﯿڕۆ ﺑﭽێﺖ“. ﺷــﯚڕش ﻏەﻓــﻮوری ﮔﻮﺗەﺑێــﮋی وەزارەﺗﯽ ﭘــەروەردەی ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ”وﺷە“ی ﭘﺸﺘڕاﺳﺖ ﻛﺮدەوە. ﺋــەو دەڵــێ” ،ﺑەھــﯚی راﮔﺮﺗﻨﯽ دەواﻣﯽ ھەﻧﺪێﻚ ﻟــە ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎن و ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎﯾﺎن ،وەك ﭼﯚن ﺷــەﭘﯚﻟێﻜﯽ ھﺎﺗﻨﯽ وەﺑەرھێﻨەران و ﺑﺎزرﮔﺎﻧــﺎن ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯿﯿەوە ﺑﯚ ھەوﻟێﺮ ھەﯾــە ،ﺑەھەﻣﺎن ﺷــێﻮە ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﻟەو داﯾﻚ و ﺑﺎوﻛﺎﻧەی
ﻛە ﺗﺮﺳــﯿﺎن ﻟەوە ھەﯾــە ﺑەھﯚی ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎﻧەوە ،ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﻔەوﺗێﺖ، ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺑــﯚ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ھەوﻟێﺮ دەﮔﻮازﻧەوە“. ﻏەﻓﻮوری زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺋﺎﻣﺎرێﻜﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮاوﻣــﺎن ﻟەﺑﺎرەی ژﻣــﺎرەی ﺋــەو ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧــەوە ﻧﯿﯿە ﻛــە ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ و ﮔەرﻣﯿﺎﻧەوە ﺑﯚ ھەوﻟێﺮ ﮔﻮاﺳــﺘﺮاوﻧەﺗەوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﭘﺮۆﺳەی ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوە و وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﻻری ﻧەﺑــﻮون ﻟە ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿــەﻛﺎن ،ﻟــە دەﺳــەﺗﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەریﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﺪاﯾە“. ﻗﻮوڵﺒﻮوﻧەوە و ﺑەردەواﻣﯽ ﻣﻠﻤﻼﻧێ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ و ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎن و ﻓەرﻣﺎﻧﺒەراﻧﯽ ﭼەﻧﺪ ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﯾەﻛﯽ ﺣﻜﻮوﻣﯽ ﻟەو ﺷــﺎرەدا ،ﺑەﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﭼﺎودێــﺮان و ﺷــﺎرەزاﯾﺎن ،زﯾﺎﻧــﯽ ﮔەورەی ﺋﺎﺑــﻮوری ﺑە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ دەﮔەﯾەﻧێﺖ.
ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم و ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺷﺎرەﻛە ھﯚﺷﺪاری دەدەن
دزﯾﻜﺮدن ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻣەﺗﺮﺳﯽ دروﺳﺖ دەﻛﺎت وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ- ﺷﺎد ﻛەﯾﻮان دزﯾﻜــﺮدن ﻟــە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﻮوەﺗە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ و ﺑەﺷێﻚ ﻟە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑﺎس ﻟەوە دەﻛەن ﻧﺎوێــﺮن دووﻛﺎن و ﻣﺎڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ﭼﯚڵ ﺑﻜەن ،ﭘﯚﻟﯿﺲ و ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯽ ﺷﺎر دەڵێﻦ ،دزﯾﻜﺮدن زۆر ﺑﻮوە و داوا ﻟــە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن دەﻛەن ﺋﺎﻣﺎدەﻛﺎری ﺧﯚﯾــﺎن ﺑﻜەن ﺗﺎ دزﯾﯿﺎن ﻟێ ﻧەﻛﺮێﺖ.
ﺑەھــﯚی دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ و ﺧﺮاﭘــﯽ ﮔﻮزەراﻧﯽ ﺧەڵﻚ، دزﯾﻜﺮدن ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻣﺎوەﯾەﻛە ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺑەرﺑو ﺗەﺷەﻧەی ﻛﺮدووە ،ﺋەوەش داﻧﯿﺸــﺘﻮاﻧەﻛەی ﻧﯿﮕەران ﻛﺮدووە و ﺳەرﻗﺎڵﻦ ﺑەھەر ﺟﯚرێﻚ ﺑێــﺖ ڕێﮕﺮی ﻟە دزﯾﻜﺮدﻧﯽ ﻣﺎڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﻜەن. ڕێــﻜﺎر ﺳــەﻻم 29/ﺳــﺎڵ /و داﻧﯿﺸــﺘﻮوی ﮔەڕەﻛﯽ زەرﮔەﺗەی ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە“وﺷە“ـــﯽ ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﻟە ﻣــﺎوەی 10ڕۆژدا دزی ﻟە ﺳــێ ﻣﺎڵﯽ ﮔەڕەﻛەﻛەﻣﺎن ﻛﺮاوە .ﺋەو ﻛە ﺳەرﻗﺎڵﯽ داﻛﻮﺗﯿﻨﯽ ﻛەﺗﯿﺒەی ڕاﮔﺮی ﺑﻮو ﺑــﯚ ﭘەﻧﺠەرەﻛﺎﻧــﯽ ﻣﺎڵەﻛەی،
رووﻧﯽ ﻛــﺮدەوە ”دەﺑێــﺖ ﺑەھەر ڕێﮕەﯾــەك ﺑێﺖ ﺑﺘﻮاﻧﯿــﻦ دزﯾﻤﺎن ﻟــێ ﻧەﻛﺮێﺖ ،ﺑﯚﯾــە ﻛەﺗﯿﺒەﻛﺮدن ﺑــﯚ ﭘەﻧﺠــەرە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ،ﭼﻮﻧﻜە ﭘەﻧﺠەرەی ﺋێﺴﺘە ﺗەﻧﯿﺎ ﺷﻮوﺷەن و ﺑە ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ دەﺷﻜێﻨﺮێﻦ و دەﺗﻮاﻧﺮێﺖ دزە ﺑﻜﺮێﺘە ﻣﺎڵەﻛﺎﻧەوە“. ﺋــەوەی ﺑەرﭼــﺎو دەﻛــەوت ،ﻟەو ﮔەڕەﻛــەی ﻣﺎڵــﯽ ڕێــﻜﺎر زﯾﺎد ﻟە
ﭼﻮار ﻣــﺎڵ ﺳــەرﻗﺎڵﯽ داﻛﻮﺗﯿﻦ و دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻛەﺗﯿﺒە ﺑــﻮون ﺑﯚ ﻗﺎﯾﻤﻜﺮدﻧﯽ ﭘەﻧﺠەرەی ﻣﺎڵەﻛﺎﻧﯿﺎن و ڕێﮕﺮﯾﻜﺮدن ﻟە دزﯾﻜﺮدن. ﭘەﻧﺠەرەی ﺋێﺴــﺘە ﺑە ﻛەرەﺳﺘەی ﭘﯽ ﭬﯽ ﺳﯽ و ﺋەﻟەﻣﻨﯿﯚم دەﻛﺮێﺖ و زۆرﯾﻨەی ﺑەﺷەﻛﺎﻧﯽ ﻟە ﯾەك ﺟﺎم ﭘێﻚ ھﺎﺗﻮون ،ﺟﯿﺎواز ﻟەو ﭘەﻧﺠەراﻧەی ﺑەر ﻟە ﺳﺎڵﯽ 2000ﻟە ﻛەرەﺳﺘەی ﺋﺎﺳﻦ
دروﺳــﺖ دەﻛﺮان و ﻟــە دەرەوەی ﺟﺎﻣەﻛە ﺑە ﻛەﺗﯿﺒە دەھﺎﺗە ﭘﺎراﺳﺘﻦ. ﺋﺎرام ﻋﻮﻣەر 32/ﺳــﺎڵ /ﻛە ﯾەﻛێﻚ ﺑﻮو ﻟەواﻧــەی ھەﻓﺘەﯾــەك ﺑەر ﻟە ﺋێﺴــﺘە دزی ﻟە ﻣﺎڵەﻛــەی ﻛﺮاوە، ﺑﯚ ”وﺷە“ـــﯽ ڕوون ﻛــﺮدەوە ﻛە ﺋێﻮارەی ڕۆژی ﭼﻮارﺷەﻣﯽ ڕاﺑﺮدوو ﺑﯚ ﻣﺎوەی ﺳــێ ﺳەﻋﺎت ﻣﺎڵەﻛەﯾﺎن ﭼﯚڵ ﻛــﺮدووە ،ﻛــە ھﺎﺗﻮوﻧەﺗەوە
زاﻧﯿﻮﯾﺎﻧە دزﯾﯿﺎن ﻟێ ﻛﺮاوە. ﺋﺎرام ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ” ،ﻟە ﻣﺎڵەوە ﭘﺎرەی ﻟــێ ﻧەﺑﻮو ،ﺑــەم ﻛﺎﻣێﺮا و ﻻﭘﺘﯚپ و ھەﻧــﺪێ ﻛەﻟﻮﭘەﻟﯽ ﺗﺮی وەك ﺋﺎﯾﭙﺎدﯾﺎن دزﯾــﻮە“ ،ﺑەم وەك ﺧﯚی ﺋﺎﺷﻜﺮای ﻛﺮد ،ﺋەوان ﻛﺎﻣێﺮای ﭼﺎودێﺮﯾﯿﺎن ھەﯾە و ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧە دەرﻛەوﺗﻮون ﻛە دزﯾﯿﺎن ﻟێ ﻛﺮدوون و ﭬﯿﺪﯾﯚﻛەﺷﯿﺎن داوەﺗە ﭘﯚﻟﯿﺲ.
ﻟە ﺑەراﻣﺒــەردا ﭘﯚﻟﯿﺲ و ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ڕای دەﮔەﯾەﻧﻦ ﻛە ڕاﺳﺘە دزﯾﻜﺮدن ھەﯾە ،ﺑــەم ”ﻧەﺑﻮوەﺗە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﺑــﯚ ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن“، ھﯚﺷــﺪارﯾﺶ دەدەن ﻛــە ﺧەڵﻚ ﻛﺎﻣێﺮای ﭼﺎودێــﺮی ﻟە ﻣﺎڵەﻛﺎﻧﯿﺎن داﺑﻨێﻦ. ﺳــەرﻛەوت ﺋەﺣﻤــەد ﮔﻮﺗەﺑێﮋی ﭘﯚﻟﯿﺴــﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑە“وﺷە“ـــﯽ ڕاﮔەﯾﺎﻧــﺪ ،ﺋﺎﻣﺎرێﻜــﯽ وردﻣﺎن ﻻ ﻧﯿﯿە ﻛە ﻟەم ﭼەﻧــﺪ ﻣﺎﻧﮕەدا ﭼەﻧﺪ ﻛﺮدەوەی دزی ﻛﺮاوە ،ﺑەم ڕاﺳﺘە ﺋــەم ﻣﺎوەﯾــە دزﯾﻜﺮدن ﺳــەری ھەڵﺪاوەﺗەوە ،ھەرﭼەﻧﺪە ﺑەو ﺟﯚرە ﻧﯿﯿە ﺑﺘﻮاﻧﯿﻦ وەك ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﻧﺎوی ﺑەرﯾﻦ. ﻻی ﺧﯚﯾەوە ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﻋەﺑﺪوڕەﺣﻤﺎن ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ھێﻤﺎی ﺑﯚ ﺋەوە دەﻛﺎت ﻛە ”دزﯾﻜﺮدن ﻟەﻧﺎو ﺷــﺎری
ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯿﺪا دروﺳــﺖ ﺑﻮوەﺗەوە و ڕۆژاﻧە ﺧەڵﻚ ﺳــﻜﺎ ﺗﯚﻣﺎر دەﻛەن. ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم ﻛــە ھﺎوﻛﺎت ﺳــەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧــەی ﺗەﻧﺎھــﯽ ﺷﺎرﯾﺸــە ،ﺑە ”وﺷە“ـﯽ ﮔﻮت” ،ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ و ﻧەﺑﻮوﻧــﯽ ﻛﺎر ،ڕێﮋەی دزﯾﻜﺮدﻧﯽ ﺑەرز ﻛﺮدووەﺗەوە“. داوا ﻟــە ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن دەﻛﺎت ﺑەﺷێﻮەی ﺑەردەوام ﻣﺎڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ﭼﯚڵ ﻧەﻛــەن و ھەوڵ ﺑــﺪەن ﻛﺎﻣێﺮای ﭼﺎودێﺮی داﺑﻨێﻦ. ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ﻣﺎوەی دوو ﺳﺎڵ و ﻧﯿﻮە ﺑەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﮔﺮﺗﻮوە ،ﺳــەرەڕای ﺋەوەی ﺑﻮوەﺗە ھﯚی دواﻛەوﺗﻨﯽ ﻣﻮوﭼە ،ھﺎوﻛﺎت ﺑﻮوەﺗە ھــﯚی وەﺳــﺘﺎﻧﺪﻧﯽ دەﯾﺎن ﭘــڕۆژەی ﮔــەورە و ﺑﭽــﻮوك و ﻛە ھەزاران ﻛەس ﻟە رێﮕەﯾﺎﻧەوە ﻛﺎری رۆژاﻧەﯾﺎن دەﻛﺮد.
رێﻜﺎر ﺳەﻻم:
ﻛەﺗﯿﺒەﻛﺮدن ﺑﯚ ﭘەﻧﺠەرە ﭘێﻮﯾﺴﺘە ،ﭼﻮﻧﻜە ﭘەﻧﺠەرەی ﺋێﺴﺘە ﺗەﻧﯿﺎ ﺷﻮوﺷەن و ﺑە ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ دەﺷــﻜێﻨﺮێﻦ و دەﺗﻮاﻧﺮێﺖ دزە ﺑﻜﺮێﺘە ﻣﺎڵەﻛﺎﻧەوە
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ﺑەھﯚی ﺑﺎﯾﻜﯚت و ﻣﻠﻤﻼﻧێ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧەوە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
13
وزە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
14
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
وﺷە /ھەڵەﺑﺠە- ﺳەﻻم ھﺎﻧەدﻧﯽ ﻟە ﻛــﯚی 36ﭘﯚﺳــﺖ ﻛﺎرﮔێڕی ﻟــە ﺳــﻨﻮوری ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ھەڵەﺑﺠە 21 ،ﻟەو ﭘﯚﺳــﺘﺎﻧە ﻛە دﯾﺎرﺗﺮﯾﻨﯿﺎن ﭘﯚﺳــﺘﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎر، ﺳــەرۆﻛﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯽ و ﭼەﻧﺪ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿەﻛﯽ ﮔﺸــﺘﯿﯿە، ﺑە وەﻛﺎﻟــەت ﺑەڕێــﻮە دەﺑﺮێﻦ، ﺑەرﭘﺮﺳــﺎن و ﺷﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ دەڵێــﻦ ﺑــەو ھﯚﯾەوە ﺑﯚﺷــﺎﯾﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟە راﯾﯿﻜﺮدﻧﯽ ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎﻧﺪا دروﺳﺖ ﺑﻮوە.
ھەڵەﺑﺠە ﺑە وەﻛﺎﻟەت ﺑەڕێﻮە دەﺑﺮێﺖ ﭘــﺎش ﺑەﭘﺎرێﺰﮔﺎﺑﻮوﻧﯽ ھەڵەﺑﺠە، ﻻﯾەﻧە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ھەڵەﺑﺠە 35ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﯾــﺎن ﺋەﻧﺠﺎم دا ﺑﯚ ﺋەوەی ﻟەﺳەر ﭘﯚﺳــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾە رێﻚ ﺑﻜەون ،ھەرﭼەﻧﺪ ﯾەﻛێﺘﯽ و ﮔﯚڕان ﭘﯚﺳﺘﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎر و ﺟێﮕﺮەﻛﺎﻧــﯽ و ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯿﺎن ﺑە ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑەﺳﺘەوە و ﻟە ﻧێﻮان ﺧﯚﯾﺎن داﺑەﺷــﯿﺎن ﻛﺮد، ﺑەم ﺗــﺎ ﺋێﺴــﺘەش ﻻﯾەﻧەﻛﺎن ﻟەﺳەر ﭘﯚﺳــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەرە ﮔﺸﺘﯿﯿەﻛﺎن رێﻚ ﻧەﻛەوﺗﻮون. ﻛﺎوە ﻋەﻟﯽ ﺟێﮕــﺮی ﭘﺎرێﺰﮔﺎری
ھەڵەﺑﺠە ﺑە ”وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﺋێﺴــﺘە ﭘﯚﺳــﺘﯽ ﭘﺎرێــﺰﮔﺎری ھەڵەﺑﺠە ﻛە ﺑﺎﺗﺮﯾﻦ ﭘﯚﺳــﺘﯽ ﺷــﺎرەﻛەﯾە ،ﺑەوەﻛﺎﻟەت ﺑەڕێﻮە دەﺑﺮێــﺖ ،ھــﺎوﻛﺎت ھەﺷــﺖ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ﮔﺸــﺘﯽ و ﺣــەوت ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ و ﭼەﻧﺪ ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ﻟەو ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾەدا ھەر ﺑە وەﻛﺎﻟەت ﺑەڕێﻮە دەﺑﺮێﻦ. ھەڵەﺑﺠــە ﻟەﺳــەر رووﺑــەری 1599ﻛــﻢ دووﺟــﺎ و ﺑەدوورﯾﯽ 83ﻛﻢ ﻟە ﺑﺎﺷــﻮوری رۆژھەﺗﯽ ﺷﺎری ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ھەڵﻜەوﺗﻮوە.
ﺳــﺎڵﯽ 1898ﺑﻮوە ﺑەﺷــﺎرۆﻛە و ﻟە 13ی ﺋﺎداری 2014دا ﻛﺮاوەﺗە ﭘﺎرێــﺰﮔﺎ و ﺟﮕــە ﻟــە ﻧﺎوەﻧﺪی ﺷﺎری ھەڵەﺑﺠە ،ﺷﺎرەدێﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧﻮرﻣﺎڵ ،ﺳــﯿﺮوان ،ﺑﯿﺎرە و ﺑەﻣﯚ ﻟەﺧﯚ دەﮔﺮێﺖ. ﻋەﻟــﯽ دەڵــێ” ،ﻻﯾەﻧــە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ھەڵەﺑﺠە ھﯚﻛﺎری ﺳەرەﻛﯿﯽ ﻛێﺸەﻛەن ،ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻟەﺳــەر داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﭘﯚﺳﺘﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿە ﮔﺸــﺘﯿﯿەﻛﺎن رێــﻚ ﻧەﻛەوﺗــﻦ ،ھــەروەك ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿــﺶ ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗﺮە ﻟە ﻛێﺸــەﻛەدا ﻛە ﻓﺸﺎر ﻟەﺳەر ﺣﺰﺑــەﻛﺎن داﻧﺎﻧێﺖ ﺑــﯚ ﺋەوەی ﺑەزووﯾﯽ رێﻜﻜەوﺗﻦ ﺑﻜەن“. ﺟێﮕــﺮی ﭘﺎرێــﺰﮔﺎری ھەڵەﺑﺠە زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﯽ ھەﻣﻮو ﺋــەو ﭘﯚﺳــﺘﺎﻧەی ھەڵەﺑﺠــە ﺑە وەﻛﺎﻟەت ،ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ ﮔەورەﯾە، ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻟە راﯾﯿﻜﺮدﻧﯽ ﻛﺎروﺑﺎری ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﺪا ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەو ﻛەﺳەی ﺑە وەﻛﺎﻟــەت ﭘﯚﺳــﺘێﻚ ﺑەڕێﻮە
دەﺑــﺎت ھﯿﭻ ﻛﺎت دەﺳــەﺗﯽ ﻛەﺳــﯽ ﯾەﻛەﻣــﯽ ﻧﺎﺑێــﺖ و ﻟە ھەڵﺴــﻮﻛەوﺗﯽ داﻣﻮدەزﮔەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯿﺶ ﺑەھەﻣﺎن ﺷــێﻮە وەك ﻛەﺳــﯽ ﯾەﻛــەم ﻣﺎﻣەڵەی ﻟەﮔەڵ ﻧﺎﻛﺮێﺖ“. ﭘﺎرێــﺰﮔﺎری ھەڵەﺑﺠــە ﻛــە ﺑﺎﺗﺮﯾــﻦ ﭘﯚﺳــﺘﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛەﯾە ﺑەوەﻛﺎﻟــەت ﺑەڕێــﻮە دەﺑﺮێﺖ، ﺳەرۆﻛﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯽ و ﺳەرۆﻛﯽ زاﻧﻜــﯚی ھەڵەﺑﺠــە ،ﺟﮕــە ﻟە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿە ﮔﺸﺘﯿﯿەﻛﺎن و ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ و ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﻛە ھەﻣﻮوﯾــﺎن ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑە ﻛﺎروﺑﺎری رۆژاﻧەی ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧەوە ھەﯾە. ھەرﯾــەك ﻟــە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯿﯽ ﮔﺸــﺘﯽ ﺷــﺎرەزوور ،ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ وەﺑەرھێﻨــﺎن، ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ﭘەروەردە ،ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵ ،ﺋەوﻗﺎف و ﻛﺎروﺑﺎری ﺋﺎﯾﻨﯽ ،رۆﺷــﻨﺒﯿﺮی
و ﻛﺎروﺑــﺎری ﻛﯚﻣەﯾەﺗــﯽ ،ﻟەو ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿە ﮔﺸــﺘﯿﯿﺎﻧەی ھەڵەﺑﺠەن ﻛە ﺑە وەﻛﺎﻟەت ﺑەڕێﻮە دەﺑﺮێﻦ. ﻟــە ﺑەدواداﭼﻮوﻧــﯽ ”وﺷــە“دا دەرﻛەوﺗﻮوە ﻟە ﻛﯚی 36ﭘﯚﺳﺘﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ھەڵەﺑﺠە ،ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە 21 ﻟەو ﭘﯚﺳــﺘﺎﻧە ﺑەوەﻛﺎﻟەت ﺑەڕێﻮە دەﺑﺮێﻦ و ھێﺸﺘﺎ روون ﻧﯿﯿە ﻛەی ﯾەﻛﻼ دەﻛﺮێﻨەوە. ﺳــﺘﺎر ﻣەﺣﻤﻮود ﻛە ﺋێﺴــﺘە ﺑە وەﻛﺎﻟەت ﭘﯚﺳﺘﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵﯽ ھەڵەﺑﺠە ﺑەڕێﻮە دەﺑﺎت ،ﭘێﺸﺘﺮ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵﯽ ھەڵەﺑﺠە ﺑﻮو ،ﺑەم ﭘﺎش ﺋەوەی ﺋەو ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿە ﺑﯚ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿەﻛﯽ ﮔﺸــﺘﯽ ﮔــﯚڕا ،ﻧﺎوﺑــﺮاو ﺑــە وەﻛﺎﻟــەت ﭘﯚﺳﺘەﻛەی وەرﮔﺮت. ﺋەو ﺑە ”وﺷــە“ دەڵــێ” ،ﺑەﭘێﯽ ﻧﻮوﺳﺮاوی وەزارەﺗﯽ ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵ، ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿەﻛەﻣﺎن ﻛﺮاوەﺗە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿەﻛﯽ ﮔﺸــﺘﯽ و
ﺑەﻧــﺪە ﺑە وەﻛﺎﻟەت ﺋەو ﭘﯚﺳــﺘە ﺑەڕێﻮە دەﺑەم ،ﺑەم ھﯿﭻ ﻛﺎﺗێﻚ دﯾــﺎری ﻧەﻛﺮاوە ﻛە ﺑــﯚ ﻣﺎوەی ﭼەﻧﺪ ﭘﯚﺳــﺘەﻛە ﺑــە وەﻛﺎﻟەت ﺑەڕێﻮە دەﺑەﯾﻦ“. ﺣﻮﺳــێﻦ ﻣەﺣﻤﻮود ﺷــﺎرەزای ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑــە ”وﺷــە“ دەڵــێ، ”ﻟەرووی ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿەوە ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯽ ﺑەﻓەرﻣﺎﻧﯽ وەزاری دﯾﺎری دەﻛﺮێﺖ ،ﺋەو ﻛەﺳــە دەﺳەﺗﯽ زﯾﺎﺗﺮی ھەﯾــە و دەﺗﻮاﻧێﺖ ﻛﺎری زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻜﺎت و ﺑەﺑﺎﺷــﯽ ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿە ﺑەڕێﻮە ﺑﺒﺎت ﻟەوەی ﻛە ﺑەوەﻛﺎﻟەت دادەﻧﺮێﺖ“. ﺋــەو زﯾﺎﺗــﺮ دەڵێ” ،ﺑــﯚ ﺋەوەی ﺑﯚﺷﺎﯾﯿﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ دروﺳﺖ ﻧەﺑێﺖ، دەﺑێــﺖ ﺣﻜﻮوﻣــەت ﻛﺎر ﺑﻜﺎت ﺑﯚ ﭘڕﻛﺮدﻧەوەی ﺋەو ﭘﯚﺳــﺘﺎﻧەی ﺑەوەﻛﺎﻟــەت ﺑەڕێــﻮە دەﺑﺮێــﻦ، ﭼﻮﻧﻜە ﺋەوە ﻛێﺸە ﺑﯚ راﯾﯿﻜﺮدﻧﯽ ﻛﺎروﺑــﺎری ھﺎووﺗﯿﯿﺎن دێﻨێﺘە ﭘێﺶ“.
ﻣﻠﻤﻼﻧێﯽ زﻟﮫێﺰەﻛﺎن ﻟە ﺧﺎڵﯽ ﻛﯚﺗﺎ ﻧﺰﯾﻚ ﺑﻮوەﺗەوە وﺷە /رێﺒﯿﻦ ﻣﺤەﻣەد ﺑﻮدﺟەی رووﺳﯿﺎ ﺑﯚ ﻣﺎوەی 2013- ،2015ﺑڕێﻜﯽ زۆری ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮا ﺑﯚ ﺳﻮﭘﺎ ،ﺑە رێﮋەی % 26ﻟە ﺳﺎڵﯽ 2013و % 18ﺑﯚ ﺳﺎڵﯽ .2015 ﺑــﯚ ﺳــﺎڵﯽ راﺑــﺮدوو ﺑﻮدﺟەی وەزارەﺗــﯽ ﺑەرﮔﺮﯾــﯽ رووﺳــﯿﺎ ﮔەﯾﺸــﺘە 100ﻣﻠﯿــﺎر دۆﻻری ﺋەﻣەرﯾﻜــﯽ )ھﺎوﺗــﺎی ﺑﻮدﺟەی وﺗێﻜﯽ وەك ﻋێﺮاﻗە(. رووﺳــﯿﺎ ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2011دا 71 ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻری ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮدﺑﻮو ﺑﯚ ﺳﻮﭘﺎﻛەی ،ﺳێﯿەم وﺗﯽ دﻧﯿﺎﯾە ﻟــە دوای ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ و ﭼﯿﻦ ﻛە ﻗەﺑﺎرەی ﺑﻮدﺟەی ﺳەرﺑﺎزﯾﯿەﻛەی ﮔەورە ﺑێﺖ ،ﺑەﭘێﯽ ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوەﯾەك ﻟــە ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەی ﺳــﺘﯚﻛﮫﯚڵﻢ ﺑﯚ ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەی ﺋﺎﺷﺘﯽ. رووﺳﯿﺎ ﭘێﺸﺘﺮ ﭘێﻨﺠەم وت ﺑﻮو ﻟە دوای ﻓڕەﻧﺴﺎ و ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻮو ﺑﯚ داﻧﺎﻧﯽ ﺑڕی ﺑﻮدﺟەی ﺳــەرﺑﺎزی، ﺑەم ﺑــە ﮔەرﻣﺒﻮوﻧﯽ ﺷــەڕ ﻟە ﺋﯚﻛﺮاﻧﯿﺎ و ﺳﻮورﯾﺎ ﺋەو ﺑڕەی ﺑەرز
ﭬﻼدﯾﻤێــﺮ ﭘﻮﺗﯿــﻦ ﺳــەرۆﻛﯽ رووﺳــﯿﺎ ،دﯾﻤﯿﺘــﺮی ﻣﺪﭬﯿﺪﯾﭫ ﺳەرۆﻛﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ رووﺳﯿﺎی ﺑــﯚ ﺋــەو ﻛﺎرە راﺳــﭙﺎردووە، ﺳەرﭘەرﺷــﺘﯽ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧــﯽ ﭘﻼﻧﯽ ھەﺳــﺘﺎﻧەوەی ﺳــﻮﭘﺎی رووﺳــﯿﺎ و ﻧﻮێﻜﺮدﻧــەوەی ﭼەﻛەﻛﺎﻧﯽ ﺑﻜﺎت ،ﺑﯚ ﺋەوەی ﺑﺒێﺘە ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺳــﻮﭘﺎ ھــەرە ﮔەورە و ﺑەھێﺰەﻛﺎﻧﯽ ﺳــەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ دﻧﯿﺎ و ﺑﺘﻮاﻧێــﺖ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ رووﺳﯿﺎ ﻟە دﻧﯿﺎدا ﻣﺴﯚﮔەر ﺑﻜﺎت. ﺑەﭘێــﯽ ژﻣێــﺮەی دەزﮔەی HIS Janeﺑﯚ ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەی ﺳەرﺑﺎزی، ھێﺮﺷە ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ رووﺳﯿﺎ ﻟــە ﺳــﻮورﯾﺎ% 3 ،ی ﺑﻮدﺟەی وەزارەﺗــﯽ ﺑەرﮔــﺮی ﺑﯚ ﺳــﺎڵﯽ 2016ی ﺗێﭽﻮوە ،دەﻛﺎﺗە 51ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻر. رۆژاﻧــە رووﺳــﯿﺎ 4 2.3-ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر ﻟە ﺷەڕی ﺳــﻮورﯾﺎ ﺧەرج دەﻛﺎت ،ﻛە 36ﻓڕۆﻛەی ﺟەﻧﮕﯽ و 20ھەﻟﯿﻜﯚﭘﺘــەری ھەﯾــە ﻟە ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧﯽ ﻻزﻗﯿــە ،رۆژاﻧە 30
رووﺳــﯿﺎ ﺋەوەﻧﺪەی ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﭘﺎرەی ﺧەرج ﻛﺮدووە ﻛە ﺑﯚ ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ ﻛەم ﻟە ﺋەﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧەرﺟﯽ دەﻛﺎت ،ھەﻣﻮو رۆژێﻚ ﭼﻮار ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻرﯾﺎن ﺑﯚ ﺧەرج دەﻛﺎت. ﻛﺮدەوە ،ﻟــە ﻣﺎوەی 10ﺳــﺎڵﺪا رووﺳﯿﺎ رێﮋەی ﺧەرﺟﯽ ﺳەرﺑﺎزی % 79ﺑەرز ﻛﺮدووەﺗەوە ،ﭬﻼدﯾﻤێﺮ ﭘﻮﺗﯿﻦ ﺧەوﻧﯽ ھەﯾە ھێﺰ ﺑﯚ ﺳﻮﭘﺎی رووﺳﯿﺎ ﺑﮕەڕێﻨێﺘەوە ﺑﯚ ﺋەوەی ﻟە دﻧﯿﺎدا رۆڵﯽ ﺟەﻣﺴەرێﻜﯽ ﮔەورە ﺑﺒﯿﻨێﺖ. ﭘﻼﻧــﯽ ﻣﯚﺳــﻜﯚ ﺋەوەﯾە ﺑــە ﺑڕە ﭘﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﭼەﻛﯽ ﺳﻮﭘﺎﻛەی ﻧﻮێ ﺑﻜﺎﺗەوە ،ﻛە ﺑڕی 750ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻری ﺑــﯚ ﺗەرﺧﺎن ﻛــﺮدووە ﺗﺎ ﺳــﺎڵﯽ ،2020ﺳەرۆﻛﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ﻟێﻜﯚڵﯿﻨــەوەی ﺋەوروﭘﯽ )ﺋﯚﻻف ﺋﯚﺳﯿﺴــﺘﺎ( دەڵێــﺖ ،ﻛﺮﻣﻠﯿــﻦ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠــﯽ ﺋەوەﯾــە ﻟــە رێﮕەی ﭘﯿﺸەﺳﺎزﯾﯽ ﺳەرﺑﺎزﯾﯿەوە ،ﮔەﺷە ﺑە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ رووﺳﯿﺎ ﺑﺪات.
ھێﺮﺷﯽ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ﺋەﻧﺠﺎم دەدەن، ھەﻣﻮو ھێﺮﺷــێﻚ ﭘێﻨﺞ ﻣﻮوﺷەك ﺑەﻛﺎر دەھﺎوێﮋن ،ﻟەﮔەڵ ﺋەوەﺷﺪا ھەزار و 500ﺳەرﺑﺎزی رووﺳﯽ و ﻟەﮔەڵ ﺋەوەش ﺳەرﺑﺎزی دەرﯾﺎﯾﯽ ﻟە ﺳﻮورﯾﺎ ھەﯾە. رووﺳﯿﺎ ﺋەوەﻧﺪەی ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﭘﺎرەی ﺧەرج ﻛﺮدووە ﻛە ﺑﯚ ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ ﻛەم ﻟە ﺋەﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺧەرﺟــﯽ دەﻛﺎت ،ھەﻣﻮو رۆژێﻚ ﭼﻮار ﻣﻠﯿــﯚن دۆﻻرﯾﺎن ﺑﯚ ﺧەرج دەﻛﺎت. ﺑــەم ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ﺑــﯚ ﺧەرﺟﯽ ﺷەڕی داﻋﺶ ،رۆژاﻧە 10ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻری ﺗەرﺧﺎن ﻛــﺮدووە ،ﭼﻮار ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻری ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮدووە ﺑﯚ ﻣﺎوەی 14ﻣﺎﻧﮓ.
وەزارەﺗــﯽ داراﯾــﯽ رووﺳــﯿﺎ ﭘێﺸــﻨﯿﺎزی ﻛﺮدووە ﻛە ﺧەرﺟﯽ ﺳــەرﺑﺎزی ﺑە رێــﮋەی % 6ﻛەم ﺑﻜﺮێﺘەوە ،ﺑﯚ ﻣﺎوەی ﺳــێ ﺳﺎڵﯽ داھﺎﺗﻮو ﻛە دەﻛﺎﺗە ﻧﺰﯾﻜەی ﺳــێ ﻣﻠﯿﺎر دۆﻻر. وا داﻧﺮاوە ﺧەرﺟﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳــﺎڵﯽ داھﺎﺗﻮوی ﺳــﻮﭘﺎی رووﺳﯿﺎ ﺑﮕﺎﺗە 49.5ﻣﻠﯿــﺎر دۆﻻر ،ﺋــەوەش ﻛﺎرﯾﮕەرﯾــﯽ دادەﻧێﺖ ﻟەﺳــەر ﺋەو ﭘﻼﻧــەی داﻧﺮاوە ﺑﯚ ﺳــﻮﭘﺎی رووﺳــﯿﺎ ﻟە ﻧﻮێﻜﺮدﻧەوەی ﭼەك و دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﭼەﻛــﯽ ﻧﻮێ و ﻛڕﯾﻨــﯽ ﭼــەك ،ھەﻣــﻮوی ﻛێﺸەی ﺑﯚ دروﺳــﺖ ﺑﺒێﺖ ،ﺋەو ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەﯾە ﺗەﻧﯿــﺎ وەزارەﺗﯽ ﺑەرﮔــﺮی ﻧﺎﮔﺮێﺘــەوە ،ﺑەڵﻜــﻮ وەزارەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ دەﮔﺮێﺘەوە، ﻟەﻻﯾەن ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯽ رووﺳــﯿﯿەوە ،رەزاﻣەﻧﺪی ﻟەﺳەر دراوە. ھەروەھــﺎ ﺑــﯚ ﺋەﻣﺴــﺎڵ ،2016 رووﺳﯿﺎ ﻟەﺑەرﺋەوەی ﺳﺰای ﻟەﺳەر ﺑــﻮوە و ﻧﺮﺧﯽ ﻧــەوت داﺑەزﯾﻮە، ﮔەﺷــەﻛﺮدﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾــﯽ 3.6 داﺑەزﯾﻮە ،ﺑﯚﯾە ﺑﻮدﺟەی وەزارەﺗﯽ ﺑەرﮔــﺮی % 5داﺑەزاﻧــﺪووە، ﺋەﮔەر ﺳــﺎڵﯽ داھﺎﺗــﻮوش % 6 ﻛەﻣﯽ ﺑﻜﺎﺗەوە ،ﺋــەوە ھەردووك ﭘێﻜەوە دەﺑێﺘە % 11ی ﺑﻮدﺟەی وەزارەﺗــﯽ ﺑەرﮔــﺮی ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2015دا. ﻟە ﺳەرەﺗﺎی ﺷــەڕی ﺳﻮورﯾﺎوە، رووﺳــﯿﺎ ﺑەھێﺰێﻜــﯽ زۆر و راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧێﻜــﯽ ﺑەرﻓﺮاواﻧەوە ھﺎﺗە ﻧﺎو ﺷــەڕەﻛەوە ،ﺧﻮاﺳــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎی راﮔﺮت و دژی ﺑەﺷێﻚ ﻟە وﯾﺴﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ وەﺳﺘﺎﯾەوە، ﺳــەرەﻛﯿﺘﺮﯾﻨﯿﺎن ھێﺸﺘﻨەوەی ﺑەﺷﺎر ﺋەﺳــەد ﻟە دەﺳــەﺗﺪا، ﯾەﻛێﻚ ﺑﻮو ﻟە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠە ﮔەورەﻛﺎن. دواﺗــﺮ ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﯽ ﭼﻮارﯾﯽ دروﺳــﺖ ﻛﺮد ﻟە ﻧێــﻮان ﺋێﺮان و رووﺳــﯿﺎ و ﭼﯿــﻦ و ﺳــﻮورﯾﺎ، داواﯾــﺎن ﻟــە ﻋێﺮاﻗﯿــﺶ ﻛــﺮد ﺑﭽێﺘــە ﭘﺎڵﯿﺎن ،ﺑﯚ ﺋــەوەی دژی داﻋــﺶ ھﺎوﺷــﺎﻧﯽ ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ ﺑە ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺷــەڕ ﺑﻜەن ،ﺑەم ﺋەو ﺧەوﻧەﯾــﺎن ﺳــەرﻛەوﺗﻮو ﻧەﺑﻮو، ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯿﯿەﻛە ھەڵﻮەﺷﺎﯾەوە. ﮔەورەﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﻧﯚڕ رووﺳﯿﺎ ﻛﺮدی،
ﺋەوەﺑــﻮو ﻟە دەرﯾــﺎی ﻗەزوﯾﻨەوە ﺑەﺳــەر ﺧﺎﻛﯽ ﻋێﺮاق و ﺋێﺮاﻧﺪا، ﻣﻮوﺷەﻛﺒﺎراﻧﯽ ﺑﺎرەﮔﺎﻛﺎﻧﯽ ﮔﺮووﭘە ﭼەﻛــﺪارە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن و داﻋﺸﯽ ﻛﺮد و دواﺗﺮ ﺳەرﻛەوﺗﻨﯽ ھێﺮﺷەﻛەی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ھەرﭼەﻧﺪە ھەﻧﺪێــﻚ رەﺧﻨەی ﻟەﺳــەر ﺑﻮو، ﺑو ﻛﺮاﯾەوە ﻛە دوو ﻣﻮوﺷــەﻛﯽ ﻟە ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺋێﺮان ﺗەﻗﯿﻮەﺗەوە، ﺋەو ھەواڵەش ﻟەﻻﯾــەن ﺋێﺮان و رووﺳﯿﺎوە رەت ﻛﺮاﯾەوە. ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و رووﺳــﯿﺎ ﻟــە ﻛﯚﺗﺎدا ﺑەرﯾەك ﻛەوﺗــﻦ ،ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋەﯾﻠﻮول ﺋﺎﮔﺮﺑەﺳﺘﯿﺎن راﮔەﯾﺎﻧﺪ ﺑە ھﯿﻮای ﺋەوەی ﭼﺎرەﺳــەر ﺑﯚ ﻛێﺸــەی ﺳﻮورﯾﺎ و ﺷەڕی داﻋﺶ ﺑﺪۆزﻧەوە، ﺑەم ﻧەﮔەﯾﺸــﺘﻨە رێﻜﻜەوﺗﻦ و ﻟە دواﺟــﺎردا ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﮔﻔﺘﻮﮔﯚی ﻟەﮔەڵ رووﺳــﯿﺎ ھەڵﭙەﺳــﺎرد، ﭘﺮﺳــﯿﺎرەﻛە ﺋەوەﯾە ﺋﺎﯾﺎ رووﺳﯿﺎ ﺑەردەوام دەﺑێــﺖ ﻟە ﺟەﻧﮕەﻛە؟ ﯾﺎن ﻛﯚﺗﺎی ھﺎﺗﻮوە؟ ﯾەﻛﻼﺑﻮوﻧەوە و ﻛﺸــﺎﻧەوەی رووﺳــﯿﺎ ﭼﯽ ﻟە ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری ﻧﺎوﭼەﻛەدا دروﺳــﺖ دەﻛﺎت؟ ھەﻣﻮو ﺋەواﻧەی رووﺳــﯿﺎ ﻛﺮدی، ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧــﯽ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺧﯚی ﭘێ ﯾەﻛﻼ ﻛــﺮدەوە ،ﺑﯚﯾــە ﺋﯿﺘﺮ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑە ﺧەرﺟﻜﺮدﻧﯽ ﺑڕە ﭘﺎرەی زﯾﺎﺗﺮ ﻧﯿﯿــە و ﻛﺎﺗﯽ ﺑەش ﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ ﻛێﻜەﻛە ھﺎﺗﻮوە. ﺋــەوەی ﻣﺎوە ﻟە ﻧێــﻮان ھەردوو ﻻ رووﺳــﯿﺎ و ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ﺣەﻟەب و ﭼﺎرەﻧﻮوﺳــﯽ ﭼەﻛﺪارەﻛﺎﻧــﯽ
ﺋﯚﭘﯚزﺳێﻮن. ﻟەو ﭼﻮارﭼێﻮەﯾەﺷــﺪا رووﺳــﯿﺎ ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾەﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە ﺳــﻮورﯾﺎ ﻟە ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺟﯿﺎ ﺑﻜﺎﺗەوە و رازی ﺑﻜﺎت ﺑە ﺳﯿﺎﺳــەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی و ﭘێﻜەوە دوژﻣﻨەﻛﺎن ﻟەﻧﺎو دەﺑەن ،ھەرﭼەﻧﺪە دوژﻣﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺋەوان ﺑــە ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﯽ دەزاﻧﻦ ﻣەرج ﻧﯿﯿە ﻻی ﺋەﻣەرﯾﻜﯿﯿەﻛﺎن ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺖ و دوژﻣﻦ ﺑﻦ ،ﺑەڵﻜﻮ ھﺎوﭘەﯾﻤﺎن و ھﺎوﻛﺎرن. دەزﮔــە ﻣﯿﺪﯾﺎﯾﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑوﯾــﺎن ﻛــﺮدەوە ،ھــەردووﻻ رێــﻚ ﻛەوﺗﻮون ﻟەﺳــەر ﺋەوەی ﺋەو ﭼەﻛــﺪارە ﺋﯚﭘﯚزﺳــﯿﯚﻧﺎﻧەی رووﺳﯿﺎ ﺑە ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺘﯿﺎن دەزاﻧێ، ﺗﻮرﻛﯿﺎش ھﺎوﻛﺎری ﺑێﺖ و ھێﺮش ﺑﻜﺎﺗە ﺳــەرﯾﺎن ،ﺑەھەﻣﺎن ﺷێﻮە رووﺳﯿﺎ رەزاﻣەﻧﺪی ﻟەﺳەر ﺑﻮوﻧﯽ ﻛﺎﻧﺘﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ رۆژﺋﺎوای ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧەدات ،واﺗە ﯾەﭘەﮔەش دەﻛەوێﺘە ﻧﺎو ﺑﺎزﻧەی ھێﺮﺷــەﻛﺎﻧﯽ رووﺳﯿﺎ و ﺗﻮرﻛﯿﺎوە .ﻣەﺷــﺨەڵ ﻛەڵﯚﺳﯽ ﺷﺮۆﭬەﻛﺎری ﺳﯿﺎﺳﯽ ،ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ ،رووﺳــﯿﺎ ﻛەﻣﻜﺮدﻧەوەی ﺑﻮدﺟەﻛەی ﻛێﺸەی ﺑﯚ دروﺳﺖ
ﻧﺎﻛﺎت ،ﻟەﺑەرﺋەوەی رووﺑەرەﻛﺎﻧﯽ ﺧــﯚی ﮔﺮﺗــﻮوە و ﭼﺎﻻﻛﯿﯿــە ﺳــەرﺑﺎزﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛەم دەﻛﺎﺗەوە، ﭼﻮﻧﻜە ﺷــﻮێﻨێﻚ ﻧەﻣﺎوە ﺷەڕی ﻟەﺳەر ﺑﻜﺎت. زﯾﺎﺗﺮ دەڵێــﺖ ،دواﯾﯿــﻦ ﭘێﺪراو ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺋەوەﯾــە ھەڵﭙەﺳﺎردووە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻧەﺧﺸە و وﯾﺴﺘەﻛﺎﻧﯽ رووﺳﯿﺎی ﺑﯚ ھﺎﺗﻮوەﺗە دەﺳــﺖ و دەزاﻧــێ ﺧەرﯾﻜــﯽ ﭼﯿﯿە؟ ﻛﺎﺗێﻚ ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﻟەﺳەر ﺣەﻟەب دروﺳــﺖ دەﺑێﺖ ،ﺋەوە دەﺳــﺘﺪرێﮋﯾﻜﺮدﻧە ﺳــەر ﺑەﺷﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻧﺎوﭼەﻛﺎن و ﺳﻨﻮورەﻛﺎن ﯾەﻛﻼ ﺑﻮوﻧەﺗەوە. ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻟەﺳەر ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛەڵﯚﺳــﯽ رای ﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﻟە رووی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەوە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﻟەﺳەر ﺑﺎﺷــﻮوری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧﺎﺑێﺖ، ﭼﻮﻧﻜــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺷــێﻮﯾەك ﻟە ﺷــێﻮەﻛﺎن ﯾەﻛﻼ ﺑﻮوەﺗــەوە ﻛــە ﺳــﻨﻮوری ﺟێ ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾــە ،ﺑەم ﻟە رووی ﺋﺎﺑــﻮوری و ﺗەﻧﺎھﯿﯿەوە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾــﯽ دەﺑێــﺖ ﻟەﺳــەر
روون ﺑﻮوەﺗــەوە ،ﻛــە رووﺳــﯿﺎ ﻧﺎﺑێﺖ ﻧﺰﯾﻜــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﺳﻮﻧەﻧﺸﯿﻦ ﺑﻜەوێﺘەوە
ﻛﻮردﺳﺘﺎن. ﺋــەوەی ﭘێﻮەﺳــﺘە ﺑــە رۆژﺋــﺎوای ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ،ﺋەم ﺑەرﯾەﻛﻜەوﺗﻨــەی ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ و رووﺳــﯿﺎ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿﺎن ﻟەﺳەری ھەﯾــە و ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﺎن ﺑەوەﯾە ﺑە وردی ﻛﺎری ﻟەﺳــەر ﺑﻜــەن، ﭼﻮﻧﻜە ﯾەﻛﻼ ﻧەﺑﻮوەﺗەوە ﻟە رووی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەوە ﻣﻠﻤﻼﻧێﯽ ﻟەﺳــەر ﻣــﺎوە ،ھەرﭼەﻧــﺪە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﺧێﺮای ﻟەﺳــەر دروﺳــﺖ ﻧﺎﺑێﺖ و ﻗﯚﻧﺎﻏەﻛــە ﺧــﺎوە ،ﻣەﮔــەر رووﺳەﻛﺎن ﭘەرﭼەﻛﺮداری ﺧێﺮا دروﺳــﺖ ﺑﻜەن و دۆﺧەﻛە ﺋﺎڵﯚز ﺑﻜەن. ”ﺑە ﺗەواوی رووﺑەر و ﺟﯿﯚﮔﺮاﻓﯿﺎی ﻧﺎوﭼەﻛــە روون ﺑﻮوەﺗــەوە ،ﻛە رووﺳﯿﺎ ﻧﺎﺑێﺖ ﻧﺰﯾﻜﯽ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﺳﻮﻧەﻧﺸﯿﻦ ﺑﻜەوێﺘەوە، ﻛﺎﺗێﻚ ﻧﺰﯾــﻚ دەﻛەوﻧــەوە ﺋﯿﺘﺮ ﭘێﻮەﻧﺪی و ھەﻣﺎھەﻧﮕﯽ ﻧﺎﻣێﻨێﺖ، ﮔﺮژی دروﺳﺖ دەﺑێﺖ ،رووﺳﯿﺎش ﺑەھەﻣــﺎن ﺷــێﻮە ﭘێــﯽ ﻗﺒﻮوڵ ﻧﺎﺑێﺖ ھﯿﭻ ھێﺰێــﻚ ﻟە دەرەوەی ھێﺰەﻛﺎﻧــﯽ ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧــﯽ ﺧﯚی، ﻧﺰﯾﻜــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧــﯽ ﺑﻜەوێﺘەوە و ﺗﺎ دوا دڵﯚپ ﺧﻮێﻦ ﻟەﺳــەری دەڕێﮋێــﺖ“ .ﺋەﻣــە ﺑﯚﭼﻮوﻧــﯽ ﻛەوڵﯚﺳﯿﯿە. ﺑﺎڵﻮێﺰﺧﺎﻧەی رووﺳﯿﺎ ﻟە دﯾﻤەﺷﻘﯽ ﭘﺎﯾﺘەﺧﺘــﯽ ﺳــﻮورﯾﺎ و ﻟەژێــﺮ دەﺳەﺗﯽ ﺑەﺷﺎر ﺋەﺳەد ﺑﯚردﻣﺎن ﻛﺮا ،ﺋەو ھێﺮﺷە ﺑە ﭼەﻧﺪ ﺳەﻋﺎﺗێﻚ دێﺖ دوای ﺑڕﯾﺎرەﻛەی ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ دەﺳﺘﻮور و ﯾﺎﺳﺎﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﭘێﺸێﻞ دەﻛﺎت
وﺷە .ﺗﺎﯾﺒەت .و :ﺑﺎز ﺋەﺣﻤەد ﺋێﻤەﮔەﻟﯽوﯾﻼﯾەﺗەﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎن، ﻟە ﭘێﻨﺎو ﺑﻨﯿﺎﺗﻨﺎﻧــﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛﯽ ﺗــەواو و ﺗﯚﻛﻤــە و ﺟێﮕﯿﺮﻛﺮدﻧﯽ دادﭘەروەری و ﮔﺮەﻧﺘﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾــﯽ ،داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﺑەرﮔﺮﯾﯽ ھﺎوﺑــەش و ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯿﻜﺮدن ﻟــە ﭼﺎﻛــەی ﮔﺸــﺘﯽ و داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﺋــﺎزادی ﺑــﯚ ﺋێﻤــە و ﻧەوەﻛﺎﻧــﯽ داھﺎﺗﻮوﻣﺎن ،ﺋەو دەﺳﺘﻮورە ﺟێﮕﯿﺮ دەﻛەﯾﻦ ﺑــﯚ ﺋێﺴــﺘە و داھﺎﺗﻮوی وﯾﻼﯾەﺗە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ. ﺋەﻣــە ﺑەﺷــێﻜە ﻟــە دﯾﺒﺎﺟــەی دەﺳــﺘﻮوری ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ،ﺑەرزﺗﺮﯾﻦ و ﺑﺎﺗﺮﯾﻦ ﯾﺎﺳــﺎﯾە ﻟــە وﺗەﻛە و ﺗەﻣــەن درێﮋﺗﺮﯾﻦ دەﺳــﺘﻮورە ﻟە دﻧﯿﺎدا ،ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1789وە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە، ﺑــەردەوام ﻛﺎری ﭘــێ دەﻛــﺮێ و ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ دەﺳــﺘﻮورەﻛەی ﭘﯿﺮۆز ﻛﺮدووە و رێﮕە ﺑەھﯿﭻ دەﺳﺘەﯾەﻛﯽ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدن و ﯾﺎﺳﺎداﻧﺎن ﻧﺎدات، ﭘێﺸێﻠﯽ ﺑﻜەن. ﺑەم ﺋﺎﯾﺎ ﭼــﯚن دەﺑێ؟ ﻟەوﻛﺎﺗەی ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻧەﺗەوەﯾــﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ دەﻛەوێﺘە ژێﺮ ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿەوە ،ﭼﯽ دەﻛــەن” ،ﺋەﻧﺪرۆ ﺑﺎﺳــﯿﭭﯿﺘﺶ“ ﻣێﮋووﻧﻮوﺳــﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾــﯽ و ﺧﺎوەﻧﯽ ﻛﺘێﺒﯽ ”ﺟەﻧﮕﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻟە ﭘێﻨﺎوی رۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺘﯽ ﻣەزن“ ،ﺋﺎﻣﺎژە ﺑە ﭘێﺸێﻠﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ دەﺳــﺘﻮوری ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ﻟەﻻﯾەن دەﺳــەﺗﯽ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧــﯽ وﺗەﻛەوە دەﻛﺎت. ﺋەو ﻣێﮋووﻧﻮوﺳە دەڵێ ،دەﺳﺘﻮوری
ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ﻟەﻛﺎﺗــﯽ ﺟەﻧﮕــەﻛﺎن ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆر ﭘێﺸــێﻠﻜﺎری ﺗێــﺪا ﺋەﻧﺠــﺎم دراوە ،ﺋێﺴــﺘەش ﭘﺎﺑەﻧﺪﺑﻮون ﺑە دەﺳــﺘﻮور ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﺟەﻧﮓ و ﻣەﺗﺮﺳﯽ ﺑﯚ ﺳەر ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ،ﺑە ﻛﺎرێﻜﯽ ﭘﺎﺑەﻧﺪﻧەﺑﻮو ﻟێﻚ دەدرێﺘەوە. ﺑﯚ ﯾەﻛەم ﺟﺎر ﺷﺎزدەﻣﯿﻦ ﺳەرۆﻛﯽ ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ”ﺋەﺑﺮاھــﺎم ﻟﯿﻨﻜﯚﻟﻦ“ ﻣﺎﻓﯽ ﺑەﺧﯚﯾﺪا ﯾﺎﺳــﺎی ”Habeas “Corpusﻛــە رێــﻜﺎری ﮔﺮﺗﻦ و ﺋﺎﻣﺎدەﻛﺮدﻧــﯽ ﺗﯚﻣەﺗﺒﺎراﻧــﯽ ﺗێﺪا روون ﻛﺮاﺑﻮوەوە ،ﺑﻮەﺳﺘێﻨێﺖ .ﻣﺎف ﺑە ﭘﯚﻟﯿــﺲ درا ﺑەﺑێ ﺑڕﯾﺎری دادﮔە ﺗﯚﻣەﺗﺒﺎران ﺑﮕﺮێﺖ ،ﺋەﻣەش ﺑەھﯚی ﺷــەڕی ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ﻛە ﻟە ﺳەردەﻣﯽ ﺋەودا ﻟە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ڕووی دا. ﻟە ﻣﺎوەی ﺟەﻧﮕﯽ ﯾەﻛەم و دووەﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا ،وﯾﻼﯾەﺗە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﭘێﺸــێﻠﯽ دەﺳــﺘﻮور و ﯾﺎﺳــﺎﻛﺎﻧﯽ ﻛــﺮد ،ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﺟەﻧﮕﯽ ﯾەﻛەﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا ﻛــە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ دژی ﺋەڵﻤﺎﻧﯿــﺎ و ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ﺟەﻧــﮕﺎ ،دەﻧﮕﯽ ﻧﺎڕەزاﯾــﯽ زۆر ﻟە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و ﻟەﻻﯾەن ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧەوە ﺑو ﺑﻮوەوە دژی ﺋەوەی ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺧﺮاوەﺗە ﻧێــﻮ ﺟەﻧﮕێﻜەوە ﻛە ھﯿﭻ ﭘێﻮەﺳــﺖ ﻧﯿﯿە ﺑە وﺗەﻛەﯾﺎﻧەوە، ﺑﯚﯾە داوای ھەﻣﻮاری دەﺳﺘﻮورﯾﺎن ﻛﺮد و ﻧﺎڕەزاﯾﯽ زۆر دروﺳــﺖ ﺑﻮو، ﺑەم ﭘێﺸــێﻠﯽ دەﺳﺘﻮور و ﺋﺎزادی دەرﺑڕﯾــﻦ ﻛــﺮا ،ﺟﻤﻮﺟﯚڵەﻛﺎﻧﯽ ﺋﯚﭘﯚزﺳــﯿﯚن و ﻧﺎڕەزاﯾــﯽ ﺧﻮازان وەﺳﺘێﻨﺮان. ﻟە ﺟەﻧﮕــﯽ دووەﻣــﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا
ﻛﺎﺗێﻚ ژاﭘﯚن ھێﺮﺷــﯽ ﻛﺮدە ﺳەر ﺑەﻧﺪەری ”ﺑﯿﺮل ھﺎرﺑﯚر“ ﺳەرۆﻛﯽ ﺋەوﻛﺎﺗــﯽ ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ”ﻓﺮاﻧﻜﻠﯿﻦ رۆزﻓڵــﺖ“ ،ﺑڕﯾــﺎری دا 100ھەزار ژاﭘﯚﻧﯽ ﻛە ﻟە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑﻮون ﺑﺒﺮێﻨە ﺳــەرﺑﺎزﮔەﻛﺎن ،ﺑﯚ ﺋــەوەی ژاﭘﯚن ﺑﯚردﻣــﺎن ﻧەﻛﺎت ،ﺋەﻣــەش ﺗەواو ﭘێﭽەواﻧەی دەﺳــﺘﻮور ﺑﻮو ،ﺑەم دادﮔەی ﺑﺎی ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ڕەزاﻣەﻧﺪی ﻟەﺳەر دا. ﻟەو ﻛﺎﺗەی ﻟە 11ی ﺳێﭙﺘێﻤﺒەری 2001ﯾﺶ ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺘﺎن ھێﺮﺷﯿﺎن ﻛﺮدە ﺳــەر ھــەردوو ﺑﺎڵەﺧﺎﻧەی رێﻜﺨــﺮاوی ﺑﺎزرﮔﺎﻧــﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ، ﻟەﻻﯾــەن ﺋﺎژاﻧﺴــﯽ ﻧﺎوەﻧــﺪی ھەواڵﮕﺮﯾﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﭘێﺸێﻠﻜﺎری زۆر ﺑەراﻣﺒــەر ﺑــە دەﺳــﺘﻮوری وﺗەﻛەﯾﺎن و ﻣﺎﻓەﻛﺎﻧﯽ ﻣﺮۆڤ ﻛﺮا، ﺑەﮔﻮێﺮەی راﭘﯚرﺗــەﻛﺎن ،ﺟﯚرەھﺎ ﺋەﺷــﻜەﻧﺠەداﻧﯽ ﻗەدەﻏەﻛــﺮاو ﻟەﻻﯾەن ”ﺳــﯽ ﺋﺎی ﺋــەی“ ﺑەﻛﺎر ھێﻨﺮان ،زۆرێﻚ ﻟــە ﺧەڵﻚ ﮔﯿﺮان ﺑەﺑێ ﺋەوەی دادﮔە ﺑڕﯾﺎری ﮔﺮﺗﻨﯽ داﺑﻦ ،ھــﺎوﻛﺎت ﻣﺎﻓﯽ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﭘﺎرێﺰەرﯾﺸﯿﺎن ﭘێ ﻧەدراوە ،ﺋەﻣەش ﻟــە ﻛﺎﺗێﻜﺪاﯾە ﻟــە دەﺳــﺘﻮور و ﯾﺎﺳﺎﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺋەﻣﺎﻧە ﺑەڕووﻧﯽ ﺋﺎﻣﺎژەﯾﺎن ﭘێ دراوە. ﻟەﻻﯾەﻛﯽ ﺗــﺮەوە ﻟەوﻛﺎﺗەی ھﺎری ﺗﺮۆﻣﺎن ﺳەرۆﻛﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑڕﯾﺎری ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1950دەرﻛﺮد ﺑﯚ ﺑەﺷﺪارﯾﯽ ﺳﻮﭘﺎی ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻟە ﺟەﻧﮕﯽ ھەردوو ﻛﯚرﯾﺎ، ﻛﯚﻧﮕﺮێﺴــﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺟەﻧﮕــﯽ ﻟەﻻﯾــەن ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ﺑە
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ھﯿﭻ وﺗێﻚ ﻧﯿﯿە ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﺟەﻧﮕﺪا ﺑﺎﺳﯽ ﯾﺎﺳﺎ و ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری و دەﺳﺘﻮور ﺑﻜﺎت
ﮔﻮرزێﻜﯽ ﻛﻮﺷــﻨﺪە ﻟە دەﺳەﺗﯽ ﯾﺎﺳــﺎداﻧﺎﻧﯽ وﺗەﻛە ھەژﻣﺎر ﻛﺮد، ﺑەم دواﺗﺮ ڕوون ﺑﻮوەوە ﻛە ﺋەوەی ﺳــەرۆﻛﯽ ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ھەﻧﮕﺎوی ﺑــﯚ ﻧــﺎوە ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﯿەﻛﯽ ﺋــەو ﺳەردەﻣە ﺑﻮوە و وەﻣﺪاﻧەوەﯾەﻛﯽ دەﺳﺘﺒەﺟێﯽ ﺗەﻧﮕﮋەﯾەﻛﯽ ﮔەورە ﺑﻮوە. ھﺎوﻛﺎت ﺟەﻧﮕﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻟە ﭬێﺘﻨﺎم و ﺋﺎﻣﺮازەﻛﺎﻧﯽ ﺟەﻧﮕەﻛە و ﺋەو ﺟﯚرە ﭼەﻛﺎﻧەی ﺗێﯿﺪا ﺑــەﻛﺎر ھێﻨﺮاون، ﺳەرﺟەﻣﯿﺎن ﭘێﺸێﻠﯽ دەﺳﺘﻮوری ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑﻮون و ﺷەڕی ﻛﺎرەﺳﺎﺗﺒﺎر و ﻣەﺗﺮﺳــﯿﺪار ﺑﻮون % 100 ،دژی ﺑﻨەﻣﺎﻛﺎﻧﯽ دەﺳــﺘﻮوری ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑﻮون ،ﺑەم ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ دەرﭼەﯾەﻛــﯽ ﺑەھێــﺰ ﺑــﻮوە ﺑﯚ ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧــﯽ ھەرﭼﯿﯿــەك ﻛــە ﺳەرﺑﺎزاﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑﯚ ﺳەرﻛەوﺗﻦ ﺑەﻛﺎری ﺑێﻨﻦ. ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2001و ﻟە ﺳــەردەﻣﯽ ﺟﯚرج دەﺑﯿﻠﯚ ﺑﻮوﺷــﺪا ،ﺳەرۆﻛﯽ ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ﺑڕﯾــﺎری ” “AUMFﻟە ﻛﯚﻧﮕﺮێﺲ دەرﻛــﺮا ،ﻛە ﺗێﯿﺪا ﻣﺎف ﺑە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ دەدات ھێﺰی ﺳەرﺑﺎزی دژی ﮔﺮووﭘە ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﺎن ﻟە دەرەوەی وت ﺑــەﻛﺎر ﺑێﻨێﺖ .ﺑﯚ ﺋەوەی ھەر ﮔﺮووپ و رێﻜﺨﺮاوێﻜﯽ ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺘﯽ دەﺳﺘﯽ ﻟە ھێﺮﺷەﻛەی 11ی ﺳێﭙﺘێﻤﺒەر ھەﺑﻮوە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻟەﻧﺎوی ﺑﺒﺎت و ڕووﺑەڕووی ﺑﺒێﺘەوە.
دوای ﺗێﭙەڕﯾﻨﯽ 15ﺳــﺎڵ ﺑەﺳەر ﺋەو ﺑڕﯾﺎرە ،ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘەش ﻛﺎری ﭘێ دەﻛﺮێ و ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑەﻛﺎری دەھێﻨێ ﺑﯚ ھێﺮﺷــﻜﺮدﻧە ﺳەر ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﺎن ﻟە رۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ .ﺟﮕە ﻟە ھێﺮﺷەﻛﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﺳەر ﻋێﺮاق و ﺳــﻮورﯾﺎ ،ﻣﺎﻧﮕﯽ ڕاﺑــﺮدوو ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ ﻟــە ﯾەﻣەن ھێﺮﺷێﻜﯽ ﻛﺮدە ﺳەر ﺑﺎرەﮔﺎﯾەﻛﯽ رێﻜﺨﺮاوێﻜﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ و 50ﻛەﺳﯽ ﻟێ ﻛﻮﺷــﺘﻦ ،دواﺗﺮ ھێﺮﺷﯽ ﻛﺮدە ﺳەر ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ رێﻜﺨﺮاوی ﮔەﻧﺠﺎﻧﯽ ﺳــﯚﻣﺎڵ و 150ی ﻟێ ﻛﻮﺷــﺘﻦ، ھﺎوﻛﺎت ﻟە ﻟﯿﺒﯿﺎ ﺑەردەوام ھێﺮﺷﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺋەﻧﺠــﺎم دەدات ،دوای ﺋــەوەی ﻟە 2011ەوە ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ ﺣﻮﻛﻤڕاﻧﯽ ﻟە وﺗە رووﺧێﻨﺮا. ﻛﯚﻧﮕﺮێــﺲ ﺑەراﻣﺒــەر ﺋــەو ﭘێﺸێﻠﻜﺎرﯾﯿﺎﻧەی دەﺳﺘﻮور ﻟەﻻﯾەن ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎوە ﻧەرﻣە، ﭼﻮﻧﻜــە دوای ﺟەﻧﮕــﯽ دووەﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ،ﭼﯿﻦ ﺗﻮاﻧــﯽ ھەژﻣﻮوﻧﯽ ﺧﯚی ﺑەﺳــەر ﭬێﺘﻨــﺎم و ﺗﺎﯾﻼﻧﺪ و ﺗﺎﯾﻮان ﺑﺴەﭘێﻨێﺖ ،ھﺎوﻛﺎت ڕووﺳﯿﺎ ھەژﻣﻮوﻧﯽ ﺧﯚی ﺑەﺳەر ﺋﯚﻛﺮاﯾﻨﺎ و ﺟﯚرﺟﯿﺎ و ﺋﺎزەرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺳەﭘﺎﻧﺪووە، ﺑﯚﯾە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ دەﯾەوێ ﭘﺎواﻧﺨﻮازی ﺑەردەواﻣــﯽ ﻟــە رۆژھەﺗــﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ھەﺑێﺖ ،ﺑــﯚ ﺋەﻣەش ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﭘێﺸێﻠﯽ دەﺳﺘﻮور و ﯾﺎﺳﺎ و ﭘەﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ
دەﻛﺎت. ﺋەو ﻧﻮوﺳــەرە ”ﻟەﺑﺎرەی ھەڵﻤەﺗﯽ ﭘڕوﭘﺎﮔەﻧﺪەی ﺋﯚﺑﺎﻣﺎ ﻟە ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ 2008ﻛــە ﺑﺎﺳــﯽ ﻛﯚﺗﺎھێﻨﺎﻧﯽ ﺑە ﺟەﻧﮕــﯽ ﻋێــﺮاق و ﮔەڕاﻧــەوەی ﺳــەرﺑﺎزاﻧﯽ وﺗەﻛــەی دەﻛــﺮد ﻛﺎرێﻜﯽ ﺗــەواو ﺑﻮو ،دەڵــێ ”ﺋەو ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺑﻮو ﺟﺎرێﻜــﯽ ﺗﺮ ھێﺰ ﺑﻨێﺮێﺘەوە ﻋێﺮاق و ﺟەﻧﮕێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟە ﻋێﺮاق ﺑەرﭘﺎ ﺑﻜﺎﺗەوە ،ﺑﯚﯾە ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋﺎب/ﺋﯚﮔﺴﺘﺴﯽ 2014ﺑە ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻛﯚﻧﮕﺮێــﺲ ،ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗــﺮ ھﺎﺗەوە ﻋێﺮاق و ﺋێﺴﺘە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﭘێﻨﺞ ھەزار ﺳــەرﺑﺎزی ﺋەﻣەرﯾﻜﯽ ﻟــە ﻋێﺮاق ﺑﻮوﻧﯿــﺎن ھەﯾــە و راﭘﯚرﺗەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺋﺎﻣﺎژە ﺑە ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﻟەوە زﯾﺎﺗﺮ دەﻛەن“. ﻛﺎﺗێــﻚ ﻟــە 2015دا ﺋﯚﺑﺎﻣــﺎ داوای ﻧﻮێﻜﺮدﻧــەوەی ﺑڕﯾــﺎری ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧــﯽ ھێﺰی ﺳــەرﺑﺎزی ﻟە دەرەوەی وﺗەﻛــەی دا ،ھﯿﭻ ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﻛﯚﻧﮕﺮێﺴــﻤﺎﻧﺎﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﻛﯚﻣﺎرﯾﯿەﻛﺎن ،ﺑﻮێﺮی ﺋەوەﯾﺎن ﻧەﺑﻮو ﻧﺎڕەزاﯾﯽ دژی ﺋەو ﺑڕﯾﺎرە دەرﺑڕن ،ﺑﯚ ﻛﯚﺗﺎھێﻨﺎن ﺑــە داﻋﺶ ھەﻣﻮوان ﺑە ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﯽ ﮔﺮﻧﮕﯿﺎن زاﻧﯽ. درێﮋﻛﺮدﻧــەوەی ﻛﺎر ﭘێﻜﺮدﻧــﯽ ﺋەو ﺑڕﯾﺎرە ،ﻣﺎﻧﺎی دەﺳــﺘﻜﺮاوەﯾﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ داھﺎﺗﻮوی ﺋەﻣەرﯾﻜﺎش ﻟــە ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ھێــﺮش و ﻧﺎردﻧﯽ ﺳــەرﺑﺎزاﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﺑﯚ دەرەوەی
وﺗەﻛــە دەﮔەﯾەﻧــێ .ﺑﯚﯾــە ﺳــﯿﻨﺎﺗﯚر ﻣﯿﺘــﺶ ﻣﺎﻛﻮﻧﯿﻞ دوای ﻛﺎرﭘێﻜﺮدﻧــەوەی ﺑڕﯾﺎرەﻛە ﮔﻮﺗﯽ، ﻛﯚﻧﮕﺮێــﺲ ﻛﺎری ﺋەوەﯾــە رێﮕە ﺑﯚ ﺳــەرۆك ﺧﯚش ﺑﻜﺎت و ﻛﺎرﺗﯽ ﺳــەوزی ﺑﯚ ﺷەڕ ﭘێ ﺑﺪات ،ھەﻣﻮو ﺷــﺘێﻚ داڕێﮋراوە ،ﻛﯚﻧﮕﺮێﺲ ﺗەﻧﯿﺎ دەﻧﮕﯽ ﻟەﺳــەر دەدا و ﺳــەرۆﻛﯽ داھﺎﺗــﻮوش دەﺳــەﺗﯽ ﯾەﻛﺠﺎر ﻓﺮەواﻧﯽ دەﺑێ. ﺑﺎﺳــﯿﭭﯿﺘﺶ دەڵــێ ،ﺋــەو ﭘێﺸــێﻠﻜﺎرﯾﯿﺎﻧەی دەﺳــەت ﻟەژێﺮ ﮔڵﯚﭘﯽ ﺳــەوزی ﻛﯚﻧﮕﺮێﺴﺪا ﺑﻮوﻧەﺗــە ﻣﺎﯾەی ﮔﻔﺘﻮﮔــﯚی رژد ﻟەﺳــەر داھﺎﺗــﻮوی ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ و دەﺳﺘﻮورەﻛەی ،ﭘﯿﺮۆزی و ﺷﺎﻧﺎزﯾﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﯿﯿــەﻛﺎن ﺑە دەﺳــﺘﻮورە ﺗەﻣەﻧﺪرێﮋەﻛەﯾــﺎن دەﺧﺎﺗــە ژێﺮ ﭘﺮﺳــﯿﺎرەوە .ﺑەم ﻟە ھەﻣﻮو دﻧﯿﺎ و ﻟە ﻣێــﮋووی ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯿﺪا ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮێ دەﺳﺘﻮور و ﯾﺎﺳﺎﯾەك ﺑێ ﭘێﺸێﻠﻜﺎری ﺑﺪۆزﯾﻨەوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟە ﺳــەردەﻣﯽ ﺟەﻧﮓ و ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﻛەوﺗﻨە ﺳەر ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ھەر ﮔەل و وﺗێﻚ ﺋﯿﺘﺮ ﯾﺎﺳﺎ و دەﺳﺘﻮورەﻛﺎن و ﮔﯚڕﻧــﻜﺎری و ﻛێﺸــەﻛﺎن وەﻻ دەﻧﺮێــﻦ و ڕووﺑــەڕووی دوژﻣﻦ و ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿەﻛﺎن دەﺑﻨەوە و ھەﻣﻮو ﺋﺎﻣﺮازێﻜﯿﺶ ﺑﯚ ﺋەوە دەﮔﺮﻧە ﺑەر. ﺳەرﭼــــــــﺎوە :داﻣــەزراوەی ﻛﯚﻧﺘەرﭘﻮﻧﭽﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﯽ
ﺋێﺮان ﺧﺎﻛﯽ ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎن داﮔﯿﺮ دەﻛﺎت
ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮور ﻟە ﻧێﻮان ھەرێﻢ و ﺋێﺮاﻧﺪا ﭼﺎرەﺳەر ﻧەﻛﺮاون
وﺷە /ھەوراﻣﺎن-ﺳەﻻم ھﺎﻧەدﻧﯽ ﻧﺎوﭼــەی ھەوراﻣــﺎن ﺑەدرێﮋاﯾﯽ ﺳــەدان ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ ﺳﻨﻮوری ﻧێﻮان ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﺋێﺮان ﭘێــﻚ دێﻨێﺖ، ﺋێﺮان ﻟــەو ﻧﺎوﭼەﯾــەدا ،ﺑەدەﯾﺎن ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ ﺳــﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ ﺑەزاﻧﺪووە و ﺑەو ھﯚﯾەوە ﭼەﻧــﺪان رەز و ﺑﺎخ و ﺧﺎﻧــﻮوی ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺧﺮاوﻧەﺗە ﻧﺎو ﺳﻨﻮوری ﺋێﺮاﻧەوە و ﻛێﺸە ﺑﯚ ﺧﺎوەﻧەﻛﺎﻧﯿﺎن دروﺳﺖ ﺑﻮوە.
ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ھەڵەﺑﺠە ﺑﺎﺳــﯽ ﺋەوە دەﻛەن ﻛە ﭘێﺶ ﺳێ ﺳﺎڵ ﺋێﺮان ﺳﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ وﺗەﻛەی ﻧــﻮێ ﻛﺮدووەﺗەوە ،ﻟەو ﭼﻮارﭼێﻮەﯾەدا ﺑە ﻗﻮوﯾﯽ ﭼەﻧﺪان ﻣەﺗﺮ ﻟــە ﺳــﻨﻮوری ﺷــﺎرەدێﯽ ﺑﯿــﺎرەی ﻧﺎوﭼــەی ھەوراﻣــﺎن ھﺎﺗﻮوەﺗــە ﻧــﺎو ﺧﺎﻛــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﭼەﻧﺪان رەز و ﺑﺎخ و ﺧﺎﻧﻮوی ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛەی ﺧﺴﺘﻮوەﺗە ﺳﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾەوە. ﺑەھﺠــەت ﺳــﺎن ﺋەﺣﻤــەد
داﻧﯿﺸﺘﻮوﯾەﻛﯽ ﺷــﺎرەدێﯽ ﺑﯿﺎرە و ﺋﺎﮔەدار ﻟە ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮور ،ﺑە ”وﺷە“ دەڵێ” ،ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﺑەﺷێﻚ ﻟە ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯽ ﺑﯿﺎرە ،زەوﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ھەروا ﻟە ﺳﻨﻮوری ﺋێﺮان ﻣﺎوەﺗەوە، ﻧﺎﻛﺮێﺖ ﻛەﺳێﻚ ﻟە ﺑﯿﺎرە داﺑﻨﯿﺸێﺖ و رەز و ﺑﺎﺧەﻛەی ﻟە ﺋێﺮان ﺑێﺖ“. ﺋــەو دەڵــێ” ،ﺑەھــﯚی ﺋــەوەی ﺳــﻨﻮوری ﺋێــﺮان و ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺗەواوەﺗــﯽ روون ﻧﯿﯿە ،ﺋەو ﺣﺎڵەﺗە ﻛێﺸــەی ﺑﯚ ﺋەو ﮔەﺷﺘﯿﺎراﻧەش دروﺳﺖ ﻛﺮدووە ﻛە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
15
ﺳــەرداﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە دەﻛەن ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺟﯚﮔەﻟەﯾەﻛﯽ ﺋﺎو ﺳــﻨﻮورەﻛە ﺟﯿﺎ دەﻛﺎﺗەوە ،ﻛە ﺑەﻧﺎو رەز و ﺑﺎﺧەﻛﺎﻧﯽ ﺟﻮوﺗﯿﺎراﻧــﺪا درێــﮋ دەﺑێﺘــەوە، ﮔەﺷــﺘﯿﺎرێﻚ ﺑــە ھەڵــە ﺑﭽێﺘە ﺋەودﯾــﻮی ﺟﯚﮔەﻟەﻛەوە ،ﻟەﻻﯾەن ﭘﺎﺳﺪاراﻧەوە دەﮔﯿﺮێﺖ“. ﺷــﺎرەدێﯽ ﺑﯿــﺎرە ﻟــە ﻧﺎوﭼــەی ھەوراﻣﺎﻧە و ﺳــەر ﺑــە ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ھەڵەﺑﺠەﯾە ،دەﻛەوێﺘە 25ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮ رۆژھەﺗــﯽ ﺷــﺎری ھەڵەﺑﺠــە، ھەڵﻜەوﺗەی ﺋەو ﺷﺎرەدێﯿە ﻟە ﻧێﻮان
دوو ﺷﺎﺧﺪاﯾە و ﺳەر ﺗﺎ ﺧﻮار رەز و ﺑﺎﺧە ،ﻧﺰﯾﻜﺘﺮﯾــﻦ ﮔﻮﻧﺪی ﺋێﺮان ﻟە ﺑﯿﺎرەوە ،ﮔﻮﻧــﺪی )ھﺎﻧەﮔەرﻣڵە(ﯾە ﻛە رەز و ﺑﺎﺧەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟەﮔەڵ رەز و ﺑﺎﺧەﻛﺎﻧﯽ ﺑﯿﺎرە ﺗێﻜەڵ ﺑﻮوە. ﯾەﻛێﻚ ﻟــەو ﻧﺎوﭼﺎﻧــەی ﺋێﺮان ﻟە ﻧﻮێﻜﺮدﻧەوەی ﺳﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ دەﺳﺘﯽ ﺑەﺳەردا ﮔﺮﺗﻮوە ،ﻣەرزێﻜﯽ ﻻوەﻛﯽ ﺳﻨﻮورەﻛەﯾە ﻛە ﻟە ﻧێﻮان ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺋێﺮاﻧﺪا ،ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠﯽ ﺗێــﺪا دەوەﺳــﺘﺎ و ﻛەﻟﻮﭘــەل و ﻛﺎﻛﺎﻧﯿﺎن ﺗێﺪا ﺋﺎڵﻮﮔــﯚڕ دەﻛﺮد، ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺋەو ﻣەرزە ﻻوەﻛﯿﯿە ﻟەﻻﯾەن ﺋێﺮاﻧەوە داﮔﯿﺮ ﻛﺮاوە. ﺣەﻣﯿﺪ ﺑﺎرام ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷﺎرەدێﯽ ﺑﯿﺎرە ﺑە ”وﺷە“ی ﮔﻮت” ،ﺋەوﻛﺎﺗەی ﺋێــﺮان ﺳــﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ ھێﻨﺎوەﺗــە ﺧــﻮارەوە و دەﺳــﺘﻜﺎری ﻣﯿﻠــە ﻣەرزەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺮدووە ،ﻣﻦ ﺑەرﭘﺮﺳﯽ ﺋــەو ﺷــﺎرەدێﯿە ﻧەﺑــﻮوم ،ﺑەم ﻟەﮔەڵ ﺋــەو ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧەی رەز و ﺑﺎﺧەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺧﺮاوﻧەﺗە ﺳــﻨﻮوری ﺋێﺮاﻧەوە ،ﻗﺴــە و ﺑەدواداﭼﻮوﻧﻤﺎن ﻛﺮدووە“. ﺑــﺎرام ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑــەوە دەﻛﺎت ﻛە ﻟەﮔــەڵ ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺳــﻮود و ﭘــﺎوە ﻟە دﯾﻮی رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن/ﺋێﺮان
ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﯾﺎن ﻟەوﺑﺎرەﯾەوە ﻛﺮدووە. ﺋەو دەڵێ” ،ﺋەو ﻛێﺸەﯾە ﻟە ﻛﯚﻧەوە ھەر ھەﺑﻮوە ،ﺑەم ھەوڵ دەدەﯾﻦ ﭼﺎرەﺳەری ﺑﻜەﯾﻦ“. ﺋێﺮان ﻟە داﺑەزاﻧﺪﻧﯽ ﺳﻨﻮورەﻛﺎﻧﯿﺪا، زۆر ﺑەﺗﻮﻧﺪی ھەڵﺴﻮﻛەوت دەﻛﺎت و ﺗەﻧﺎﻧەت رێﮕە ﺑــە ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﯾــەك ﻣەﺗﺮ ﻟــەو زەوﯾﯿــە ﻧﺎدات ﻟەﻻﯾەن ﺟﻮوﺗﯿﺎراﻧــﯽ ﺑﯿﺎرە ﻛە ﺑە ھﯽ ﺧــﯚی دەزاﻧێﺖ ،ﻟــە ﻣﺎوەی راﺑﺮدووﺷﺪا ﭼەﻧﺪان ﺟﺎر ﺣەوﺷەی ﻣﺎڵێﻜﯽ ﺑﯿﺎرە ﻟەﻻﯾەن ﭘﺎﺳﺪاراﻧەوە رووﺧێﻨــﺮا ﺑــە ﭘﺎﺳــﺎوی ﺋەوەی ﺳێ ﻣەﺗﺮ ﺣەوﺷــەﻛەی ﭼﻮوەﺗە ﺳــﻨﻮوری ﺋێﺮاﻧــەوە ،ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋەوەﻧﺪە ﺑەﺗەﻧﮓ ﺳــﻨﻮورەﻛﺎﻧەوە ﻧﯿﻦ. ﻓەﯾﺴــەڵ ﻛەرﯾﻢ داﻧﯿﺸﺘﻮوﯾەﻛﯽ ﺷــﺎرەدێﯽ ﺑﯿﺎرە ﻛە ﭼﻮار دۆﻧﻢ ﻟە رەز و ﺑﺎﺧەﻛــەی ﻟەﻻﯾەن ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﺋێﺮان داﮔﯿــﺮ ﻛﺮاوە و ﺧﺮاوەﺗە ﺳــﻨﻮوری ﺋێﺮاﻧــەوە ،ﺑە ”وﺷە“ دەڵێ” ،ﭘﺎﺳﺪارەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﺮان ﺑەﺷێﻮەی ﻛﺎﺗﯽ رێﮕەﯾﺎن ﭘێ داوم ﻛﺎر ﻟەﺳــەر رەز و ﺑﺎﺧەﻛەم ﺑﻜەم، ﺑــەم ﺑەو ﻣەرﺟەی ھــەر ﻛﺎﺗێﻚ ﺧﯚﯾﺎن ﺋﯿﺸﯿﺎن ﺑەو زەوﯾﯿە ھەﺑﻮو،
دەﺑێﺖ ﻣﻦ ﭼﯚڵﯽ ﺑﻜەم“. ﻛەرﯾــﻢ دەڵــێ” ،ﺋــەوان رەز و ﺑﺎﺧەﻛــەی ﻣﻦ ﺑە ﻣﻮڵﻜــﯽ ﺋێﺮان دەزاﻧﻦ ،ﭼﻮﻧﻜــە دوای داﺑەزاﻧﺪﻧﯽ ﺳــﻨﻮورەﻛﺎﻧﯿﺎن ،ﻛەوﺗﻮوەﺗــە ﺳــﻨﻮوری ﺋێﺮاﻧەوە ،ﺑەم ﺋێﺴﺘە ﺑەﻛﺎﺗﯽ ﻛﺎری ﻟەﺳــەر دەﻛەﯾﻦ ﺗﺎ ﺧﯚﯾﺎن دێﻦ و دەرﻣﺎن دەﻛەن“. ﺋــەو ﺟﻮوﺗﯿــﺎرەی ﺑﯿــﺎرە زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،ﺑەﺗﺮﺳــەوە دەﭼﯿﻨە ﻧﺎو ﺑﺎﺧەﻛەﻣــﺎن ،ﭼەﻧﺪ رۆژی راﺑﺮدوو ﻛەﻟﻮﭘەﻟﯿﺎن ھێﻨﺎﺑﻮو ﺗﺎ ﻣﯿﻠﯽ ﻣەرزی دروﺳــﺖ ﺑﻜەن ،ﻣﻨﯿﺶ ﻟە داﺧﺎن ھەﻣــﻮو ﻛەﻟﻮﭘەﻟەﻛﺎﻧﯿﺎﻧﻢ ﻓڕێ دا، ﭘﺎﺳــﺪارەﻛﺎﻧﯿﺶ دەﺳــﺘﮕﯿﺮﯾﺎن ﻛﺮدم ،ﺑەم دواﺗﺮ ﻟەﺳــەر داوای ﭼەﻧﺪ ﻛەﺳێﻚ ﺋﺎزادﯾﺎن ﻛﺮدم“. وەك ﺟﻮوﺗﯿﺎراﻧﯽ ﺳﻨﻮورەﻛە ﺑﺎﺳﯽ دەﻛــەن ،ﺋێــﺮان دەﯾەوێﺖ ﭘێ ﺑە ﭘــێ ﺳــﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ داﺑﺒەزﯾﻨێﺖ و ﺋەواﻧﯿﺶ ﺑــەو ھﯚﯾەوە ﺗﻮوﺷــﯽ ﻛێﺸــەی ﻟەدەﺳــﺘﺪاﻧﯽ ﻣﻮڵﻚ و ﻣﺎڵەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺑــﻮون ،ﻟەﻛﺎﺗێﻜــﺪا ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﺎﯾەﺧێﻜﯿــﺎن ﺑــﯚ ﺳﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﯿﯿە.
وﺗﺎر
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
16 ﺑەﺷﯽ دووەم
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ﻣێﮋووی دۆزﯾﻨەوەی ﻧەوت ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻣﻠﻤﻼﻧێ ﻟەﺳەر ﻧەوﺗﯽ ﻣﻮوﺳڵ ﻟە ﻧێﻮان دەوڵەﺗە داﮔﯿﺮﻛەرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە ﻧﺎردﻧﯽ ﺋەو ﺷﺎﻧﺪاﻧە دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮد ﺑﯚ رووﭘێﻮﻛﺮدن و ﺑەدواداﮔەڕان )ﺑﻌﺜﺎت اﻟﻤﺴﺢ و اﻻﺳﺘﻜﺸﺎﻓﺎت( .ﺋەﻣەش ﻟە ﺳﺎڵﯽ ) (1871ﻛﺎﺗێ ﺋەڵﻤﺎﻧەﻛﺎن دەﺳﺘەﯾەﻛﯽ ﭘﺴﭙﯚڕﯾﺎن رەواﻧەی ﻣﻮوﺳڵ و ﺑەﻏﺪا ﻛﺮد ﻟەﭘێﻨﺎو دۆزﯾﻨەوەی ﻧەوت .ﺋﯿﻨﺠﺎ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1881ﺗﯿﻤێﻜﯽ ﺋەﻧﺪازﯾﺎری ﺋەڵﻤــﺎن ھﺎﺗﻨە ﻛەرﻛﻮوك و ﻟــە راﭘﯚرﺗەﻛەﯾﺎﻧﺪا ﺑﯚ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻧﻮوﺳﯿﺒﻮوﯾﺎن ﻛە )ﻛەرﻛﻮوك و دەوروﺑەری ،ﻧﺎوﭼەﯾەﻛﯽ ﻧەوﺗﯿﯿە و ﻧەوﺗەﻛەﺷﯽ ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ زەوی ﻧﺰﯾﻜە(. ﻟــە 1901ﺋەڵﻤﺎﻧەﻛﺎن دﯾﺴــﺎن ھﺎﺗﻨەوە .ھەر ﻟەو ﺳﺎڵەدا ،ﻟە 28/5/1901وﻟﯿەم ﻧﯚﻛﺲ دارﺳﯽ ،ﺗﻮاﻧﯽ ﻟەﮔەڵ ﺷﺎی ﺋێﺮان رێﻜﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەﻛەی ﻣﯚر ﺑﻜﺎت ﻟە ﺑﻮاری ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﻧەوت ﻟە ﻧﺎوﭼەی ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ ﻛە ﺋەوﻛﺎﺗە ﺑەﺷێﻚ ﺑﻮو ﻟە ﺋێﺮان. ﺑەم ﺷێﻮەﯾە ﻛﻮردﺳﺘﺎن )ﺑە ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﺶ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋێــﺮاق و ﺋێﺮان( ﻛﯚﻧﺘﺮﯾــﻦ ﻧﺎوﭼەی ﺧﯚرھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘە ﻛە ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻟێ دۆزراﺑێﺘەوە. ﻟە ) (1901وﻟﯿﺎم دارﺳــﯽ ﻟەﮔەڵ ﺷــﺎی ﺋێﺮان ﻟە 28/5/1901رێﻜﻜەوﺗﻨﻨﺎﻣەی ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﻧەوﺗﯿﺎن ﻣﯚر ﻛﺮد ﻟە ﻧﺎوﭼەی ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ ﻛە ﺋەوﻛﺎﺗە ﺑەﺷێﻚ ﺑﻮو ﻟە ﺋێﺮان .وﻟﯿﺎم دارﺳــﯽ ﻟەﮔــەڵ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﺑﯚرﻣﺎی ﺳﻜﯚﺗﻠەﻧﺪی ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺎزەی داﻣەزراﻧﺪ و ﻟە ﻛﯚﺗﺎی ﺳﺎڵﯽ ) (1902ﺋەﻧﺪازﯾﺎرێﻜﯽ ھەڵﻜەﻧﺪﻧﯽ ﺑﯿﺮی ﻧەوﺗﯽ ﺑەﻧﺎوی )ﺟﯽ.ﺑﯽ .رﯾﻨﯚڵﺪز( ﻧﺎردە )ﭼﯿﺎی ﺳــﻮرخ(ی ﻧﺰﯾﻚ ﺷــﺎری ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ. ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1904ﻟەو ﮔﻮﻧﺪە ﻧەوﺗﯿــﺎن دۆزﯾﯿەوە و دەرﯾﺎن ھێﻨﺎ ﺑە ﺑڕی ) (120ﺑەرﻣﯿﻞ ﻟە رۆژێﻜﺪا. دوای ﺋەوەی ﺳﻮڵﺘﺎﻧﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ ،ﻋەﺑﺪوﻟﺤەﻣﯿﺪ، ﺑﯚی دەرﻛەوت ﻛە ﻣﻮوﺳڵ و ﻛەرﻛﻮوك و ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ ﻧەوﺗﯿــﺎن زۆر ﺗێﺪاﯾــە ،ﻟــە ) (1904ﺑەﻣﻼوە ﺋەو ﻧﺎوﭼﺎﻧەی ﺧﺴﺘەوە ﺳەر دەوڵەﺗﯽ ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ و ﻟە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗﯿﺸﺪا ﮔەڕان و ﭘﺸﻜﻨﯿﻨەﻛﺎﻧﯿﺸﯽ ﻟەﭘێﻨﺎو دۆزﯾﻨەوەی ﻧەوت ﻗەدەﻏە ﻛﺮد. دوای ﻣﻠﻤﻼﻧێــﯽ ﻧێــﻮان ﺋەڵﻤــﺎن و دەوڵەﺗــﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ،دەوڵەﺗﺎﻧــﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰ و ھﯚڵەﻧﺪە و ﭘﺎﺷــﺎن ﺋەﻣﺮﯾﻜﺎش ھﺎﺗﻨە ﻧﺎو ﻣﻠﻤﻼﻧێﻜەوە ،ﺗﺎ ﻟە 28ی ﺣﻮزەﯾﺮاﻧــﯽ 1914ﺑﺎﺑﯽ ﻋﺎﻟﯿﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﻟەژێﺮ ﻓﺸــﺎری ﺑەڕﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و ﺋەڵﻤﺎﻧﯿﺎ ﻣﺎﻓﯽ ﮔەڕان و ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺑەﺧﺸﯿﯿە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەﻛﯽ ﺗﻮرﻛﯽ- ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯽ. وﻧﺴــﺘﯚن ﭼەرﭼــڵ ،وەزﯾﺮی ھێــﺰی دەرﯾﺎﯾﯽ ﺑەڕﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ ﺑڕﯾﺎری داﺑــﻮو ﻛە ﻧەوت ﻟــە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﺧەڵﻮوزی ﺑەردﯾــﻦ ﺑﯚ ﺑەﮔەڕﺧﺴــﺘﻨﯽ ﭘﺎﭘﯚڕ ﻟە ﺋﯿﻨﮕڵﺴﺘﺎن ﺑەﻛﺎر ﺑﮫێﻨﺪرێﺖ. دەوڵەﺗﯽ ﺑەڕﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑە ﻧەوت ھەﺑﻮو .ﻟە ﺳﺎڵﯽ ) (1909ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﻧەوﺗﯿﺎن ﻟــە ﻣەڵﺒەﻧﺪێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺶ دۆزﯾﯿــەوە ﻟە ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ، ﻛە ﻧــﺎوی ﻟێ ﻧﺮا )ﻧەﻓﺘﺨﺎﻧــە( .ﺑﯚﯾەش ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﻟە دەوروﺑەری ) (1917ﺑەﻣﻼوە ھﺎﺗﻦ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﺎن داﮔﯿﺮ ﻛﺮد و ﯾەﻛﺴــەر دەﺳــﺘﯿﺎن ﻛﺮد ﺑە راﻛێﺸﺎﻧﯽ رێﮕەی ﺋﺎﺳــﻨﯿﻦ ﻟە ﻧێﻮان ﻣﻮوﺳڵ- ﺑﺎﻗﻮوﺑە-ﺟەﺑــەل ﻣەﻧﺴــﻮور-ﻗﯚرەﺗﻮو-ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ، ﻟە ﺳﺎڵﯽ )(1963ﯾﺸــﺪا ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ ﺑەھﯚی ھەﻣﺎن ھێڵﯽ ﺷەﻣەﻧﺪەﻓەرەوە ﺑەﺳﺘﺮاﯾەوە ﺑە ﺑەﻏﺪا .ﺋﯿﻨﺠﺎ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑەڕﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ھــﺎت ﻟە )20ی ﺋﺎﺑﯽ (1925 ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﺧﺎﻧەﻗﯿﻨــﯽ داﻣەزراﻧﺪ ،ﻣﺎوەی ﺋﯿﻤﺘﯿﺎزەﻛەی ) (75ﺳﺎڵ ﺑﻮو. ﻟــە ﺳــﺎڵﯽ ) (1927ﺑﯚ ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎن ﭘﺎوﮔــەی ﺋەڵﻮەن ﻟە ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ دروﺳــﺖ ﻛﺮا؛ ﺗﺎ ﻟــە )25ی ﻛﺎﻧﻮوﻧﯽ دووەﻣــﯽ (1952ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاق ﺳــەرﺟەم ﺋەو ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەی ﺑە ﭘﺎوﮔەی ﺋەڵﻮەﻧﯿﺸەوە ﻛڕﯾﯿەوە. دوای ﻋەﺑﺪوﻟﻜەرﯾﻢ ﻗﺎﺳــﻢ ،ﻟە ﺳــەرەﺗﺎی ﺳﺎڵﯽ 1959ﺑەﻣﻼوە ﭘڕۆﺳــەی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ ﺑﻮوە ﻣﻮڵﻜﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاق. ﻟە ) (1963ﻛێڵﮕەی ﻧەﻓﺘﺨﺎﻧەی ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ ﺑە ھێڵﯽ ﻟﻮوﻟەی ﺑەرەو ﭘﺎوﮔەی )دۆرە(ی ﺑەﻏﺪا ﮔﺮێ درا. ﺋەﻣەش ﺑﯚ ﺋەوەی ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ دوور ﺑﺨەﻧەوە. ﺑﯚﯾە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻟە ھﯿﭻ ﺳەرﭼﺎوەﯾەك ﺑﺎس ﻧەﻛﺮاوە ﻛە ﺋﺎﺧﯚ ﺳﺎﻧە ﭼەﻧﺪ ﺑەرﻣﯿﻞ ﻧەوﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﻛێڵﮕەی ﻧەوﺗﯽ ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ و ﭘﺎوﮔەی ﺋەڵﻮەﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ﺑەرەو دۆرەی ﺑەﻏﺪا راﻛێﺸــﺎوە و ﺧەرج ﻛﺮدووە؟! )ﺧﺸﺘەی (1
ﻓەرھﺎد ﭘﯿﺮﺑﺎڵ
ﻧەوت و ﻛﺎﻧﺰاﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻣەﻧﺴﻮور ﺳﯚھﺮاﺑﯽ
ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻦ ﻛێڵﮕەی ﻧەوﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق )ﺧﺸﺘەی (1 ﻛێڵﮕە
ژﻣﺎرەی ﺑﯿﺮ
ﻣێﮋووی دۆزﯾﻨەوەی
ﻗﻮوڵﯿﯽ ﺑﯿﺮ ﺑە ﭘێ
ﻧەﻓﺘﺨﺎﻧە )ﺧﺎﻧەﺧﯿﻦ(
1909
2100ﺗﺎ 4200
50
ﻛەرﻛﻮوك )دوو ﻛﺎﻧﮕﺎ(
1927
5500ﺗﺎ 12500
زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 182
ﻋێﻨﺰاﻟە
1939
زوﺑێﺮ
زوﺑێﺮ
10 500
30
ﺑﺎی ﺣەﺳەن )ﻛەرﻛﻮوك(
1953
5200ﺗﺎ 6500
3
ﭼەﻣەﺑﯚر )ﻛەرﻛﻮوك(
1953
4800ﺗﺎ 5400
38
ﻧەوت ﺑﻮوەﺗە ھﯚی دروﺳﺘﺒﻮون و ﮔەﺷەﺳەﻧﺪﻧﯽ ﺷﺎر ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا: ﻟە ﻧﺎوەڕاﺳﺘﯽ ﺳەدەی ﻧﯚزدەﻣﺪا ﺳﻮﭘﺎی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﻛە ﺑﯚ ﺳﻮودوەرﮔﺮﺗﻦ ﻟە ﻛﺎﻧﺰا و ﺳﺎﻣﺎﻧە ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿەﻛﺎن، ھﺎﺗﺒﻮون ﻣەڵﺒەﻧﺪەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﺮان و ﻋێﺮاق داﮔﯿﺮ ﺑﻜەن، ﭼﻮون ھێڵﯽ ﺗەﻟەﮔﺮاﻓﯽ )ﻟەﻧﺪەن-ھﯿﻨﺪﺳﺘﺎن( ﻟە ڕێﮕەی ﺋێﺮان و ﻛەﻧﺪاوی ﻓﺎرﺳــەوە داﺑﻤەزرێﻨﻦ، ﺑەم ھﯚﯾەﺷەوە دەﺑﯿﻨﯿﻦ ﭼﺎﻻﻛﯿﯿە ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎ ﺟﯚراوﺟﯚرەﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ زﯾﺎﺗﺮ دەﺑێﺖ، ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗــﯽ ﻟە دوای داﻣەزراﻧﺪﻧــﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻧەوت ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق و ﺋێﺮان. ﻟــە ) (1921دۆزﯾﻨــەوە و دەرھێﻨﺎﻧــﯽ ﻧەوت ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﻛﻮری ﺋێﺮان دەدرێﺘە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﯽ )ﺳــﺘﺎﻧﺪار ﺋﯚﯾﻞ( ،ﻟە ﻋێﺮاﻗﯿﺶ دەدرێﺘە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ؛ ﺋﯿﻨﺠﺎ ﻟە )(1925 ﺋەڵﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ﻟــە ڕێﮕەی ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ و ﭘﺴــﭙﯚڕ و دەزﮔەﻛﺎﻧــﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧەوە ﻟــە ﺑــﻮاری دەرھێﻨﺎﻧﯽ ﻛﺎﻧﺰاﻛﺎن و ﺧەڵﻮوز ،دواﺗﺮﯾﺶ ﺑەﺳﺘﻨەوەی ﺑﺎﻛﻮری ﺋێﺮان ﺑە ﺑﺎﺷﻮورەوە ﺑەھﯚی ھێڵﯽ ﺷەﻣەﻧﺪەﻓەرەوە )ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﺶ ﺑەﺳــﺘﻨەوەی ﺑﺎﻛﻮر ﻟە ڕێﮕــەی ﻛەرﻛﻮوﻛەوە ﺑە ﺑﺎﺷــﻮوری ﻋێﺮاق(؛ ﺟﮕە ﻟەﻣﺎﻧــەش دەوڵەت ھەم ﻟە ﺋێﺮان و ھەم ؛ﻟە ﻋێﺮاق دەﺳــﺖ دەﻛﺎﺗە داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻛﺎرﮔەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺷەﻛﺮ ،ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚ ،ڕﺳﺘﻦ و ﭼﻨﯿﻦ ،ﻣەﻋﻤەﻟﯽ ﺟﮕــەرە .ھەﻣﻮو ﺋەﻣﺎﻧــە ﻟەﮔــەڵ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻧــەوت و ﭘﺎوﮔەﻛﺎﻧــﯽ ﭘێﺘﺮۆڵ، واﯾﺎن ﻛﺮد ﺷــﺎرە ﮔەورەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن زۆرﺗﺮ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﯿﺎن ﺑە ھێﺰی ﻣﺮۆﯾﯽ و )دەﺳــﺘﯽ ﻛﺎر( ھەﺑێﺖ .ﺋەﻣە ﺑﻮوە ھــﯚی ﺋەوەی ﻛە ﺧەڵﻚ زۆرﺗﺮ ﮔﻮﻧﺪ ﺟێ ﺑﮫێڵﻦ ،روو ﻟە ﺷــﺎرە ﮔەورەﻛﺎﻧﯽ وەك ﻛﺮﻣﺎﺷﺎن و ﻛەرﻛﻮوك و ﻣﻮوﺳڵ و ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ ﺑﻜەن. دۆزﯾﻨــەوەی ﻧــەوت و ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧــﯽ ﻧەوت ﺑەھﯚی ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧەوە ﻟە ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ و ﭘﺎﺷــﺎن ﻟە ﻛەرﻛﻮوك ،واﯾﺎن ﻛﺮد ﻛــە ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ و ﻛەرﻛﻮوك زۆرﺗﺮ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﯿﺎن ﺑە ھێﺰی ﻣﺮۆﯾﯽ و )دەﺳﺘﯽ ﻛﺎر( ھەﺑێﺖ .ﺋەﻣــە ﺑﻮوە ھﯚی ﺋەوەی ﻛە ﺧەڵﻜﯽ ﻋەرەب و ﺗﻮرﻛﻤﺎن و ﺋەرﻣەن-ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﻛﻮردﯾﺶ- زۆرﺗﺮ ﮔﻮﻧﺪەﻛﺎﻧــﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺟێ ﺑﮫێڵــﻦ؛ ڕوو ﻟە ﺳەﻧﺘەری ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك و ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ ﺑﻜەن و دێﻤﯚﮔﺮاﻓﯿــﺎی ﺋەم دوو ﺷــﺎرە ﺑەرزﺗﺮ ﺑێﺘەوە؛ ﺋەم ھﯚﯾە وای ﻛﺮد ﻛە ﻟە ڕووی ﺋەﺗﻨﯿﻜﯿﺸــەوە، ﻧەژادەﻛﺎن ﻟەﻧﺎو ﺋەو دوو ﺷــﺎرەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﺟﯚراوﺟﯚرﺗﺮ ﺑﺒﻦ و ﺋەم دوو ﺷﺎرە ﺑﺒﻨە دوو ﺷﺎری ﻣﯚڵﺘﯽ ﻧەژاد ،ﻛە ﺟﺎران )ﭘێﺶ دۆزﯾﻨەوەی ﻧەوت( زﯾﺎﺗﺮ و زۆرﺗﺮ ﻛﻮردی ﻟێ ھەﺑﻮو .ﻟە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗﺪا وای ﻛﺮد ﻛە ﺟﯿﺎوازﯾﯿە ﺋﺎﺑــﻮوری و ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿەﻛﺎن ﻛەم ﺑﺒﻨەوە و ڕەوﺷﯽ ﭘەروەردەﯾﯽ و ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﺧەڵﻜﯿﺶ ﺑﮕﯚڕێ) :ﺧﺸﺘەی (2
14ی ﺗەﻣﻮوزی 1934ﺑە ﺳەرەﺗﺎی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﺑﺎﮔﻮڕﮔﻮڕی ﻛەرﻛﻮوك دادەﻧﺪرێ ﻛە ﺗﺎ 1949ﻟــە ڕێﮕەی ﻟﻮوﻟەﻛﺎﻧﯽ ﺑەرەو ﺣەﯾﻔﺎ و ﺗەڕاﺑﻠﻮوس ڕەواﻧــەی دەرەوە ﻛﺮا؛ ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﻣﺎوەی 1934ﺗــﺎ 1949زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﭘەﻧﺠــﺎ و ﺣەوت ﻣﻠﯿﯚن ﺗــەن ) (57000000ﻧــەوت ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻟــە ﺑﯿﺮەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺑﺎﮔﻮڕﮔــﻮڕەوە دەردەھێﻨﺮاون و ﻓﺮۆﺷــﺮاون .ﻟە ﻣﺎوەی ﺳــﺎﻧﯽ ) (1950ﺗــﺎ ) (1961ﺑڕی ﻧەوﺗﯽ دەرھێﻨﺪراو و ﻓﺮۆﺷــﺮاوی ﻛێڵﮕــە ﻧەوﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺑﺎﮔﻮڕﮔﻮڕ ،دەﮔﺎﺗە ﭼﻮار ﺳەد و ﺑﯿﺴﺖ ﻣﻠﯿﯚن ﺗەن ) (42000000ﻧەوت. ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻦ ﺑﯚڕﯾﯿە ﻧەوﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟە: ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺟەﻣﺒﻮور ،ﺑﺎی ﺣەﺳــەن -ﺑﯚڕﯾﯿەﻧەوﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎی ﻧەوﺗﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ،ﻟە ﺳــﺎڵەﻛﺎﻧﯽ 1955 و 1961دا ،ﺑــﯚ ﺑﺮدﻧﯽ ﻧەوت ﻟە ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺟەﻣﺒــﻮور و ﺑﺎی ﺣەﺳــەﻧەوە ﺋــەم ﺑﯚڕﯾﯿﺎﻧەی ڕاﻛێﺸﺎوە .ﻛەﻣەرەی ﺑﯚڕﯾﯿەﻛﺎن ھەﻧﺪێﻜﯿﺎن 8 - 6 ﺋﯿﻨﺞ و ھەﻧﺪێ ﺗﺮﯾﺸﯿﺎن 17ﺋﯿﻨﺞ دەﺑێ .درێﮋﯾﯿﺎن ﻟــە 232 - 58ﻛــﻢ دەﺑێﺖ ،ﺋــەم ﺑﯚڕﯾﯿﺎﻧە ﻧەوت دەﮔەﯾەﻧﻨــە ﺑﯚڕﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك و ﻟەوێﺸــەوە دەﻧێﺮدرێ ﺑﯚ ﺷﺎری ﺗەڕاﺑﻠﻮوس ﻛە دەﻛەوێﺘە ﺳەر دەرﯾﺎی ﻧێﻮەڕاﺳﺖ. ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻋەﯾﻨﺰاﻟە-ﺑێﺘﻤە_ ﭘﺎﯾﭙﯽ ﻛەرﻛﻮوكدوای دۆزﯾﻨــەوەی ﻧەوت ﻟــە ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻋەﯾﻨﺰاﻟــە و ﺑێﺘﻤە ﻟە ﻻﯾــەن ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﻣﻮوﺳڵەوە ،دەﺳﺖ ﺑە ڕاﻛێﺸﺎﻧﯽ ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوت ﻛﺮا ﺑﯚ ﺑﯚڕﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك و ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1955دا ﺗەواو ﺑﻮو .درێﮋی ﺋەم ﺑﯚڕﯾﯿە 216ﻛﻢ ە. ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻣﻮوﺳڵ ﻟەﮔەڵ ﺑﯚڕﯾﯿەﻛﺎﻧﺪا، ﺳێ ﻣەﻧﺠەڵﯽ ﮔەورەی دروﺳﺖ ﻛﺮد ﻛە ﻓﺮاواﻧﯽ ھەر ﯾەﻛێﻜﯿﺎن 8200ﺗەن زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻮو. ﺑﯚڕﯾــﯽ ﻧەوﺗﺨﺎﻧە -دەزﮔــەی ﭘﺎڵێﻮﮔەی ﻧەوﺗﯽﺋەڵﻮەﻧﺪ ﯾەﻛێ ﻟە ھەرە ﻛﯚﻧﺘﺮﯾــﻦ ﺑﯚڕﯾﯿە ﻧەوﺗﯿﯿەﻛﺎﻧە ﻛە ﻟەﻻﯾــەن ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەﻛﯽ ﻧەوﺗەوە ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ڕاﻛێﺸﺮاوە .ﺋەم ﺑﯚڕﯾﯿە ،ﻧەوﺗﯽ ﻛێڵﮕەی ﻧەوﺗﺨﺎﻧە ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1927ەوە دەﮔەﯾەﻧێﺘە دەزﮔەی ﭘﺎڵێﻮﮔەی ﻧەوﺗﯽ ﺋەڵﻮەﻧﺪ. ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك -ﺗەڕاﺑﻠﯚس )ﻟﻮﺑﻨﺎن(ﻣێﮋووی راﻛێﺸــﺎﻧﯽ ﺋەم ﺑﯚڕﯾﯿە ﺑﯚ ﺳــﺎڵﯽ 1932 دەﮔەڕێﺘەوە ،واﺗﺎ دوای ﻧﺰﯾﻜەی ﺳــێ ﺳــﺎڵ ﻟە دۆزﯾﻨەوەی ﻧەوت ﻟە ﻛێڵﮕەی ﺑﺎﺑەﮔﻮڕﮔﻮڕدا ،ﺋەم ﺑﯚڕﯾﯿﺎﻧە داﻧﺮان .ﻟە ﺳــەرەﺗﺎوە ،ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﻋێﺮاق دوو ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻟە )ﻛەرﻛﻮوك(ەوە ﺑەرەو ﺑﺎﻛﻮری ڕۆژﺋﺎوا راﻛێﺸــﺎ ،ھەﺗﺎ ﮔەﯾﺎﻧﺪﯾﺎﻧە ﭘەﻣﭙﯽ
دێﻤﯚﮔﺮاﻓﯿﺎی ﻛەرﻛﻮوك و ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ )ﺧﺸﺘەی (2 ﺷﺎر
1930
ﻛەرﻛﻮوك
2600ﻛەس
68307
ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ
10000ﻛەس
17100
دۆزﯾﻨــەوەی ﻧــەوت و ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧــﯽ ﻧەوت ﺑەھــﯚی ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧەوە ﻟە ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ و ﻛەرﻛﻮوك، واﯾﺎن ﻛﺮد ﻛە ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﺑەﻋﺲ ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯿﺶ ﻟە ﺳــﺎﻧﯽ دوای ھﺎﺗﻨەﺳــەر ﺣﻮﻛﻤﯽ ﺑەﻋﺴﯽ ﻓﺎﺷﯿﺴــﺘەوە ،ﻟە ﺳــﺎڵﯽ ) (1965ﺑەﻣﻼوە دەﺳﺖ ﺑﻜﺎت ﺑە ﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﺳــﯿﻤﺎی ﻧەﺗەوەﯾــﯽ ﻛﻮرد ﻟە ھەردوو ﺷــﺎری ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ و ﻛەرﻛﻮوك ،ﻟە 1965 ﺑەﻣﻼوە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑەﻋﺲ ﻛەوﺗە ﺗەﻋﺮﯾﺒﻜﺮدﻧﯽ ﺋەو دوو ﺷــﺎرە و ﺗەڕﺣﯿﻠﻜﺮدﻧﯽ ﻛﻮرد ﺑەرەو ﺷﺎرە دوورەﻛﺎﻧﯽ دەرەوەی ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ و ﻛەرﻛﻮوك .ﺋەﻣە ﺗەﻧﯿﺎ ﻧﻤﻮوﻧەی ﺷﺎری ﺧﺎﻧەﻗﯿﻨە) :ﺧﺸﺘەی (3 ﺑەم ﺷێﻮەﯾە ،ﻧەوت ھەر ﻟە ﺳــﺎڵﯽ )(1927ەوە ﻟە ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ دەردەھێﻨﺪرێــﺖ .ﺋەﻣە ﺟﮕە ﻟەو ﻟﻮوﻟە ﻧەوﺗﺎﻧەی ﻛە )ﻧەﻓﺘﺨﺎﻧــە( و ﭘﺎوﮔەی ﺋەڵﻮەن ﺑە ﭘﺎوﮔەی )دۆرە(ی ﺑەﻏﺪا ﮔﺮێ دەدەن.
1947
1957
1965
420402
167413
21800
23522
)ﺣەدﯾﺴە(ی ﻋێﺮاق ﻟەﺳــەر ڕووﺑﺎری دﯾﺠﻠە .ﻟە دواﯾﯽ ﺗﺎﻛﻮ ﭘەﻣﭙﯽ ﻛەرﻛﻮوك 2درێﮋی ﻛﺮدەوە ،ﻛە ﻟە ﻧﺰﯾﻚ ﺷﺎرۆﻛەی ﺑێﺠﯽ ھەڵﻜەوﺗﻮوە ﻟەوێﺸەوە ﺑەرەو ﭘەﻣﭙــﯽ ﻛەرﻛﻮوك 3درێــﮋ دەﺑێﺘەوە ﻛە دەﻛەوێﺘە ﺳــەر ڕووﺑﺎری ﻓــﻮڕات .درێﮋی ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻧێــﻮان ﻛێڵﮕــەی ﻧەوﺗــﯽ ﺑﺎﺑەﮔﻮڕﮔﻮڕ ﺗﺎ
ﻛەرﻛﻮوﻛﯽ 3دەﮔﺎﺗە 395ﻛﻢ. ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟە دوای ﭘەﻣﭙﯽ ﻛەرﻛﻮوك 3دەﺑێ ﺑــە دوو ﺑەﺷــەوە ،ﺋــەوەی دەﻛەوێﺘە ﺑﺎﻛــﻮرەوە ) 427ﻛﻢ(ی ﺑەﻧێﻮ ﺧﺎﻛﯽ ﺳــﻮورﯾﺎدا و )27ﻛﻢ(ی ﺑە ﻧێﻮ ﺧﺎﻛﯽ ﻟﻮﺑﻨﺎﻧﺪا ﺗێ دەﭘەڕێ ،ھەﺗﺎ ﭘەﻣﭙﯽ )ﺗەڕاﺑﻠــﯚس (1و ە ﭘەﻣﭙﯽ ﺗەراﺑﻠﯚس ،4ﻟە ﺷــﺎری ﺗەراﺑﻠﯚس ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﭘێ دێﺖ .ﺑﯚڕﯾﯿەﻛەی ﺑﺎﺷــﻮورﯾﺎن ﺑەرەو ﺋﻮردن )328ﻛﻢ( ،ﻓەڵەﺳــﺘﯿﻦ )64ﻛﻢ( درێــﮋ دەﺑێﺘەوە ،دوای ﺋــەوە ﺑە ﭘەﻣﭙﯽ )ﺣەﯾﻔــﺎ (١ھەﺗﺎ ﭘەﻣﭙﯽ ﺣەﯾﻔﺎ ٥دەڕوات .درێﮋاﯾﯽ ﺋەم ﺑﯚڕﯾﯿە 1008ﻛﻢ ە. دوای ﺋــەوەی ﺑەرھەﻣﯽ ﺳــﺎﻧەی ﻧەوت زﯾﺎدی ﻛــﺮد ،دوای ﺋەوەی ﺑــﺎزاڕی ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﻧەوت ﺑەﺗەواوی ﮔەرم ﺑﻮو ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1945دا ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﻋێﺮاق ﻟە ﻛێڵﮕــەی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﺑەﮔﻮڕﮔﻮڕەوە ﺑﯚ ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗەڕاﺑﻠﯚس و ﺣەﯾﻔﺎ ﺗﺎ ﺳەر زەرﯾﺎی ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ،دوو ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺗﺮی راﻛێﺸــﺎ ﻛە ﻛەﻣەرەی ھەرﯾەﻛەﯾﺎن 16ﺋﯿﻨﺠە .ﺋەم دوو ﺑﯚڕﯾﯿە 60ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮﯾــﺎن ﻣﺎﺑﻮو ﺗەواو ﺑﺒــﻦ ﻛە ﺟەﻧﮕﯽ دووەﻣﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻛــﺮد ،ﺑﯚﯾە ﻟەﺑەر ﺟەﻧﮕﯽ ﻧێﻮان وﺗە ﻋەرەﺑﯿﯿەﻛﺎن و ﺋﯿﺴــﺮاﺋﯿﻞ، ﻛﺎرەﻛە وەﺳــﺘﺎ و ﺋەو ﺑﯚڕﯾﯿەی ﻛــە ﺑڕﯾﺎر ﺑﻮو ﺑﯚ ﺷﺎری ﺣەﯾﻔﺎ راﺑﻜێﺸﺮێ ،راﻧەﻛێﺸﺮا و ﺗەواو ﻧەﻛﺮا. ﺑەم ﺑﯚڕﯾﯿەﻛەی ﺗەڕاﺑﻠﯚس ﺑە ﺑەردەواﻣﯽ ﻛﺎری ﺗێﺪا ﻛﺮا و ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1949دا ﺗەواو ﺑﻮو ،ﺗﻮاﻧﺎﻛەﺷﯽ زﯾﺎدی ﻛﺮد ﺑﯚ 7.5ﻣﻠﯿﯚن ﺗەن ﻟە ﺳﺎڵێﻜﺪا. ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛﯽ - ١ﺑﺎﻧﯿﺎﺳﯽ ﺳﻮوری دوای ﺋــەوەی ﺑەرھەﻣــﯽ ﻧەوت ،ﻟــە ﻧێﻮﭼەی ﻧەوﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺘﺪا زﯾﺎدی ﻛﺮد ،ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوت ﺑە ﺗەواوی ﻛەم ﺑﻮون ،ژﻣﺎرەی ﻛﺮێﻜﺎرە ﺷــﺎرەزا و زاﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوت زﯾﺎدی ﻛﺮد ،ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەك ﻟەﺳــەر ﻧەوت ﻟە ﻧێــﻮان ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰی -ﺋێﺮاﻧﯽ ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1951دا ﻟەﺳــەر ﻧەوﺗﯽ ﻧێﻮﭼەی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﺷــﻮور دروﺳﺖ ﺑﻮو .ﺋەﻣﺎﻧە ھەﻣﻮوی ﺑﻮوﻧە ھﯚی ﺋەوەی ﻛە ھەﻧﺪێ ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺗﺮ ﻟە ﻛەرﻛﻮوﻛەوە ﺑﯚ ﺳەر زەرﯾﺎی ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ڕاﺑﻜێﺸﺮێ .ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1952دا ،ﺑﯚڕﯾﯿەﻛــﯽ ﻧەوت ﻟە ﻛەرﻛﻮوﻛەوە ﺑەرەو ﺷﺎری ﺑﺎﻧﯿﺎﺳﯽ ﺳﻮوری راﻛێﺸﺮا .ﻛەﻣەرەﻛــــەی 32 - 30ﺋﯿﻨﺞ ﺑﻮو .ﻟە ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪا ﺑﯚڕﯾﯿە ﻧەوﺗەﻛﺎن ﻟە ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا زﯾﺎدی ﻛﺮد و ﺗﻮاﻧﺎی ﻧﺎردﻧﯽ ﻧەوت زﯾﺎدی ﻛﺮدووە ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1970دا ،ﮔەﯾﺸﺘە 54ﻣﻠﯿﯚن ﺗەن ﻧەوت ﻟە ﺳﺎڵێﻜﺪا. ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك-دۆرت ﯾﯚڵ ﯾەﻛەﻣﯿــﻦ ﺑﯚڕﯾــﯽ ﻧەوﺗە ﻛە ھەﻣــﻮوی ﺑەﻧێﻮ ﺧﺎﻛﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﺗێﭙەڕ دەﺑێﺖ ،ﺋەم ﺑﯚڕﯾﯿە ﻟە ﻛێڵﮕەی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛەوە دەﺳﺖ ﭘێ دەﻛﺎت و ﻟــە ﺷــﺎرۆﻛەی دۆرت ﯾﯚڵﯽ ﺳــەر ﻛەﻧﺪاوی ﺋەﺳــﻜەﻧﺪەرۆن ﺗــەواو دەﺑــێ .درێﮋاﯾﯿﯿەﻛەی 1005ﻛــﻢ ە ،ﺗﻮاﻧــﺎی ﺳــﺎﻧەی 25ﻣﻠﯿﯚن ﺗەن ﻧەوﺗە ،ﻟە داھﺎﺗﻮودا ﺗﻮاﻧﺎی زﯾﺎدﺑﻮوﻧﯽ ﺑﯚ 35ﻣﻠﯿﯚن ﺗەن ھەﯾە ،ﺑــەردی ﺑﻨﺎﻏەی ﺋەم ﺑﯚڕﯾﯿە ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋەﯾﻠﻮول 1975دا داﻧﺮا و ﻟە دﯾﺴــﺎﻣﺒەری 1956دا ﻟە ﻣﺎوەی ﺷــەش ﻣﺎﻧﮕﺪا ﺗەواو ﺑﻮو .ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك -دۆرت ﯾــﯚڵ ﺑەﯾەﻛێﻚ ﻟە درێﮋﺗﺮﯾﻦ و ﭘڕﺑﺎﯾەﺧﺘﺮﯾﻦ ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوت ﻟە ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا دادەﻧﺮێ. ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛێڵﮕەی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك-ﺑەﻧﺪەری ﻓﺎو ﻧەوﺗﯽ ﻛێڵﮕەی ﻛەرﻛــﻮوك و دەوروﺑەری ،ﺑەم ﺑﯚڕﯾﯿــە دەﮔەﯾەﻧﺪرێﺘە ﺷــﺎرۆﻛەی ﻓﺎوی ﻋێﺮاق ﻟەﺳــەر ﻛەﻧﺪاوی ﺑەﺳــﺮە .ﺋﺎﻣﺎﻧﺠــﯽ ﻋێﺮاق ﻟە ڕاﻛێﺸــﺎﻧﯽ ﺋەم ﺑﯚڕﯾﯿە ﻧەوﺗﯿﯿە ﻟە ھەﻓﺘﺎﻛﺎﻧﺪا ،ﺑﯚ ﺋەوەﺑﻮو ﻛە ﺑەﺳەرﺑەﺳﺘﯽ ﻧەوت ﺑﯚ دەرەوەی وت ﺑﻨێﺮێ. ﺳەرﭼﺎوە: ﻓەﯾﺴــەڵ ﻋەﻟﯽ :ﻧەوﺗﯽ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧــﯽ ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ و ﻛەرﻛﻮوك .ﯾەﻛﯿەﺗﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﻨﺎﺳــﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭼﺎﭘﯽ ﻛﺮدووە ،ھەوﻟێﺮ2008 :
رێﮋە و ﺑەرواری ﺗەرﺣﯿﻠﻜﺮدن ﻟە ﺷﺎری ﺧﺎﻧەﻗﯿﻦ )ﺧﺸﺘەی (3 ﺳﺎڵ
رێﮋەی ﻛﻮرد
رێﮋەی ﻋەرەب
ﺗێﺒﯿﻨﯽ
1947
80.5
ﺳﻔڕ
ﺋەرﻣەن و ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺋێﺮاﻧﯽ ھﯿﻨﺪ
1957
58.4
ﺳﻔڕ
ﻟە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﻛﺎن ﻛﺎرﯾﺎن دەﻛﺮد
1965
54.3
38.3
ﺑەرەو ھەوﻟێﺮ و ﺑەﻏﺪا و ﺑﺎﺷﻮور
1977
2.3
67.9
ﺑەرەو ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ﻛەرﻛﻮوك، ﺑەﻏﺪا
ﺋەﺧﻼق ﻟە ﭘێﻮەﻧﺪی ﻟەﮔەڵ ژﯾﻨﮕەدا ﺑەراﻣﺒەر ﺑە رەﮔەزی ﻣﺮۆڤ رەﺷــﺒﯿﻨﻢ ،ﭼﻮﻧﻜە ﻣﺮۆڤ ﻟەﺑــﺎرەی ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی زﯾﺎد ﻟە ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ژﯾــﺮ و ورﯾﺎﯾە .ﺷــێﻮازی ﻣﺮۆڤ ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﺳﺮوﺷــﺘﺪا ﺋەوەﯾە ﻛــە ﺋەو ﺑﺨﺎﺗە ژێﺮ رﻛێﻔﯽ ﺧﯚﯾەوە ،ﺑــەم ﺋەﮔەر ﻟەﺑﺮی ﺋەم ﺳــەرەڕۆﯾﯽ و رەﺷﺒﯿﻨﯿﯿە ﻛە ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﮔﯚی زەوی ھەﯾەﺗــﯽ ،ﺧﯚی ﻟەﮔەڵﯽ دەﮔﻮﻧﺠﺎﻧﺪ و ﺑە ﺋەﻣەﻛﺎﻧە ﺳەﯾﺮی دەﻛﺮد ،روون و ﺋﺎﺷﻜﺮاﯾە ﻛە ﭼﺎﻧﺴــﯽ ﻣﺮۆڤ ﺑﯚ ﻣﺎﻧەوە و درێﮋەدان ﺑە ژﯾﺎن زﯾﺎﺗﺮ دەﺑﻮو) .ﺋﯽ ﺑﯽ واﯾﺖ(. ﺑەھــﺎﻛﺎن ﮔﺮﯾﻨﮕــﯽ ﺧﯚﯾــﺎن ھەﯾــە .ﭼﻮﻧﻜە ﻣﺮۆﭬەﻛﺎن ﺷﺘێﻚ ﺋەﻧﺠﺎم دەدەن ﻛە ﺑﺎوەڕﯾﺎن ﭘێﯽ ھەﺑێ .ﺑﯚ ﮔەﯾﺸﺘﻦ ﺑە ﻛﯚﻣەڵﮕﺎﯾەﻛﯽ ﺳەﻗﺎﻣﮕﯿﺮ، ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری ﻟە ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨﯽ ﻣﺮۆڤ ﻟە ﯾەﻛﺘﺮ و ﺑەﺷێﻮەﯾەﻛﯽ ﮔﺸﺘﯽ ژﯾﺎن ﻟەﺳەر ﮔﯚی زەوی ،ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﺎن و ﺋەوﻟەوﯾﯿەﺗەﻛﺎﻧﯿﺎن و ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ ھەڵﺴﻮﻛەوﺗﯽ ﺋەوان ،ﭘێﻮﯾﺴﺘە. روون و ﺋﺎﺷــﻜﺮاﯾە ﻛــە ﺑﺎوەڕە ﮔﺸــﺘﯿﯿەﻛﺎن ﺑەھێﺰﺗﺮ ﻟــە ﯾﺎﺳــﺎ ﺳــەﭘێﻨﺮاوەﻛﺎن ﻟەﻻﯾەن ﺧﺴــﺘﻨەڕووی ﺣﻜﻮوﻣەﺗەﻛﺎﻧەوەﯾــە، ﭼﻮارﭼێﻮەﯾەﻛﯽ ﺋەﺧﻼﻗﯽ ﺑﯚ ژﯾﺎﻧێﻜﯽ ﺳەﻗﺎﻣﮕﯿﺮ ﻛە ﺑﺘﻮاﻧێ ﻟە ﺑﻮارە ﻛﻮﻟﺘﻮورﯾﯿە ﺟﯚراوﺟﯚرەﻛﺎﻧﺪا ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺮێ ،ﭘێﻮﯾﺴﺘە .ﺗﺎ ﻛﺎﺗێﻚ ﺋەﺧﻼﻗێﻜﯽ ﻧﻮێ ﻧەدۆزﯾﻨەوە ﯾﺎن ﻟەﺑﺎرەی ﺋەﺧﻼﻗە ﻛﯚﻧەﻛﺎن، دﯾﺴــﺎﻧەوە ﺗێﻨەﻓﻜﺮﯾﻦ ،زاﻧﺴــﺖ و ﺗەﻛﻨﯚﻟﯚژﯾﺎ ﻟەوە زﯾﺎﺗﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧێ وەﻣﺪەری ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﺋێﻤە ﻟە ﭘێﻮﻧــﺪی ﻟەﮔەڵ ژﯾﻨﮕەدا ﺑــێ .ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿە ﺧێﺮاﻛﺎن ﻟە ﭘێﻮەﻧﺪ ﻟەﮔەڵ ژﯾﻨﮕەدا ،ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﯽ ﺑﻮوﻧﯽ ﺟﯚرێﻚ ﺋەﺧﻼق دێﻨێﺘە ﺋﺎراوە ،ﺋەﺧﻼﻗێﻚ ﻛــە ﻟــە ﺳﯿﺴــﺘﻤە ﺋﺎﯾﺪۆﻟﯚژﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺗﺮەوە وەرﮔﯿﺮاﺑێ. ﺋەواﻧەی ﻛــە ﺑەﭘێﯽ ﺑڕوا ﺑە ﺋﺎﯾﻦ ،ﻟەﺳــەر ﺋەو ﺑــﺎوەڕەن ژﯾﺎن ﺑە ﻓەرﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮا ﺑﯚ ﺳــەر زەوی ھﺎﺗﻮوەﺗە ﺧــﻮارەوە ،دەزاﻧﻦ ھەﻧﻮوﻛە ﺧەرﯾﻜﯽ ﻟەﻧﺎوﺑﺮدﻧــﯽ ﺋەم ژﯾﺎﻧەﯾــﻦ و ھەروەھﺎ ﺋەواﻧەی ﻓﺮەﭼەﺷﻨﯽ ژﯾﻨﮕەﯾﯽ وەك ﺑەرھەﻣﯽ ﻛﺎﻣڵﺒﻮون دەﺑﯿﻨﻦ ،دان ﺑــەم ﺑﺎﺑەﺗەدا دەﻧێﻦ .ﺋەﺧﻼﻗێﻜﯽ ﺳــەﻗﺎﻣﮕﯿﺮ ﻟــە ﭘێﻮەﻧﺪی ﻟەﮔــەڵ ژﯾﻨﮕەدا ﻧە ﺗەﻧﯿــﺎ ﻟەﺷﺴــﺎﻏﯽ و رزﮔﺎرﯾﯽ ﻣــﺮۆڤ ،ﺑەڵﻜﻮ دەﺳﺘڕاﮔەﯾﺸــﺘﻦ ﺑە دﻧﯿﺎﯾەك ﻛە رۆﺣﯽ ﻣﺮۆڤ ﻟەودا ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮوە ،دەﻛﺎﺗە ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ. ﭼﯿﺘﺮ ﻧﺎﺑێ ﺧﯚﻣﺎن ﺑە ﺟﯿﺎ ﻟە دﻧﯿﺎی ﺳﺮوﺷــﺘﯽ ﺑﺰاﻧﯿﻦ ،ﺑە ﭘێﭽەواﻧەوە دەﺑــێ ﺑﺎوەڕ ﺑﻜەﯾﻦ ﻛە ﺑەﺷێﻜﯽ ﺟﯿﺎﻧەﺑﻮوەوە ﻟە ﮔﺸﺘێﻜﯽ ﯾەﻛﺪەﺳﺘﯿﻦ ﻛە ھەﻣﻮوی ﺷــﺘێﻜﯽ ﭘێﻜەوە ﭘێﻮەﻧﺪی ھەﯾە. ﻻﯾەﻧﯽ ﺋەﺧﻼﻗﯿﯽ ﮔەﺷەی ﺳەﻗﺎﻣﮕﯿﺮ ،دەﺗﻮاﻧﺮێ ﻟە رەﺗﻜﺮدﻧەوەی ﻣﺮۆڤ ﺗەوەراﻧەدا ﺑﺒﯿﻨﺮێﺘەوە، ﺑەﭘێﯽ ﺑﺎوەڕی ﻣﺮۆڤ ﺗەوەرﯾﯽ ،ﻣﺮوڤ ﻟە ﻧﺎوەﻧﺪی ﺳەرﺟەم ﺷــﺘە ﺑەھﺎدارەﻛﺎﻧە و ﮔﯿﺎﻧﻠەﺑەراﻧﯽ ﺗﺮ ﺗەﻧﯿﺎ ﺗــﺎ ﻛﺎﺗێﻚ ﻟە ﺧﺰﻣــەت ﻣﺮۆﭬﺪاﺑﻦ ،ﺑەھﺎ و ﺑﺎﯾەﺧﯿﺎن ھەﯾە .ﻟە ﺑەراﻣﺒــەر رواﻧﮕەی ﻣﺮۆڤ ﺗەوەردا ،رواﻧﮕەی زﯾﻨﺪەوەرﺗەوەر ﺑﻮوﻧﯽ ھەﯾە. ﺋــەم رواﻧﮕەﯾــە ھەڵﮕــﺮی ﺟﯿﮫﺎﻧﺒﯿﻨﯿﯿەﻛﯽ ﻓەﻟﺴــەﻓﯿﯿە ﻛە ﺗەﻛﻮزی ﺳﺮوﺷــﺖ و ﭘێﮕەی ﻣﺮۆڤ ﻟــەودا ،دﯾﺎری دەﻛﺎ .ﻛﺎﺗێــﻚ ﻣﺮۆڤ ﻟە ﭘێﮕــەی ﺧﯚی ﻟە ﺳﺮوﺷــﺖ و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛەی ﻟەﮔــەڵ ﮔﯿﺎﻧﻠەﺑەراﻧﯽ ﺗﺮ ﺗێﺒــﮕﺎت ،ﺧﯚی وەك ﻓﺎﻛﺘەرێﻚ ﻟە ﻛﯚﻣەڵﮕەی ژﯾﺎﻧــﯽ زەوی دەزاﻧێ و ﺋەوە ﺑــە ﻣﺎﻧﺎی رەﺗﻜﺮدﻧــەوەی ﺑﮋاردەﺑﻮوﻧﯽ ﺗﺎك ﻧﯿﯿە ،ﺑەڵﻜﻮ رێﮕەﯾەك ﺑﯚ ﻧﺎﺳــﯿﻨﯽ ﺧﻮدێﻜﯽ راﺳﺘەﻗﯿﻨەﯾە ﻛە ﺟﮕە ﻟە ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯽ ،ﺳﺮوﺷﺘﯽ زﯾﻨﺪەوەرﻧﺎﺳﺎﻧەش ﻟەﺧﯚ دەﮔﺮێ. ﺑەﭘێﯽ رواﻧﮕەی زﯾﻨﺪەوەرﺗەوەر ،ﺗﺎك ﺋەﻧﺪاﻣێﺘﯽ ﺧﯚی وەك وەﺳــڵێﻜﯽ ھﺎوﺑەش دەﺑﯿﻨێ ﻛە ﺋەو ﻟەﮔەڵ ﺳەرﺟەم ﺟﯚرەﻛﺎﻧﯽ ﺑﻮوﻧەوەرﯾﯽ و ﮔﯿﺎﯾﯽ ﻛە ﻟە ﻣﺎوەی ﻗﯚﻧﺎﻏە ﺟﯚراوﺟﯚرەﻛﺎﻧﺪا ﻛﺎﻣڵﺒﻮون، ﮔﺮێ دەدا .ﻣﺮۆڤ ﺑﯚی دەردەﻛەوێ ﻛە ﺋەوﯾﺶ وەك ﺗەواوی ﮔﯿﺎﻧﻠەﺑەراﻧﯽ ﺗﺮ ﻧﯿﺸﺘەﺟێﯽ ﮔﯚی زەوی ،ﻣﺎﻧﯽ ﻟە ﮔﺮەوی ﻟەﺷﺴﺎﻏﯽ و ﯾەﻛﭙﺎرﭼەﯾﯽ زﯾﻨﺪەوەرﻧﺎﺳﺎﻧەی ﺳﺮوﺷﺘە .ﻛﺎﺗێﻚ ﺗﺎك ﭘێﻮەﻧﺪی ﺧﯚی ﻟەﮔەڵ ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺳﺮوﺷﺖ ﻟە ﭼﻮارﭼێﻮەی ﻓﯿﻜﺮﯾﯽ رواﻧﮕەی زﯾﻨﺪەوەرﺗەوەردا ﺑﯿﻨﯽ ،ﭼﯚن ﺳــەﯾﺮی ﺧﯚی دەﻛﺎت ﺑەھەﻣﺎن ﺷێﻮە ﺳەﯾﺮی ﺟﯚرەﻛﺎﻧﯽ دەرەوەی ﺧﯚﯾﺸﯽ /ﻣﺮۆڤ /دەﻛﺎت. ھﯿــﭻ ﺑﻮوﻧەوەرێﻚ ﺧﯚی ﻟە ﺧﯚﯾﺪا ﺳــەرﺗﺮ ﯾﺎن ﭘەﺳــﺘﺘﺮ ﻟەوﯾﺘــﺮ ﻟەﺑەرﭼﺎو ﻧﺎﮔﯿــﺮێ ،ﭼﻮﻧﻜە رواﻧﮕەی زێﻨﺪەوەرﺗەوەر ﮔەرەﻧﺘﯽ ﭼەﺷﻨێﻚ ﻟە ﺑێﻼﯾەﻧﯿﯿە .ﻛەواﺗە ﺳەرﺟەم ﮔﯿﺎﻧﻠەﺑەران ﺑە ﯾەك ﺋﺎﺳﺖ ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﺳەرەﻧﺞ و ﺳەﯾﺮﻛﺮدﻧﯽ ﺋەﺧﻼﻗﯿﻦ.
وﺗﺎر ﻛﯚﺳﺎر ﻋەوێﻨەﯾﯽ
ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺪان ﻟەﭘێﻨﺎو ژﯾﺎﻧﺪا
ڕێﻮاس ﺋەﺣﻤەد
ھەرﯾەك ﻟــە ﺋێﻤە ﭘێﻨﺎﺳــەﯾەﻛﯽ ﺟﯿﺎوازی ﺑﯚ ﺗــﺮس ھەﯾە، ﻛەﺳــﯿﺶ ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﭘێﻨﺎﺳــەی ﺋەوﯾﺘﺮ ﺑە ھەڵە داﺑﻨێﺖ .دﯾﺎرە ھەﻣﻮو ﭘێﻨﺎﺳەﻛﺎن ڕاﺳــﺘﻦ ،ﻟەﺑەرﺋەوەی وﺷەی ﺗﺮس ﺧﯚی واژەﯾەﻛﯽ ﻧﺎﺑەرﺟەﺳــﺘەﯾە و ﭘێﻮەﺳﺘە ﺑە ھەﺳﺖ و دەرووﻧەوە و ﭘێﻨﺎﺳەﻛﺎﻧﯿﺶ ﭘێﻮەﺳﺘە ﺑە ﺷــێﻮە و ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨﯽ ﺗﺎﻛەﻛﺎن. ﯾەﻛێ ﻟە ﻣﺮدن دەﺗﺮﺳێﺖ ،ﯾەﻛێ ﻟە ﭘﺎرە دەﺗﺮﺳێﺖ ،ﯾەﻛێ ﻟە ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧەوە دەﺗﺮﺳێﺖ. ﺳــەرﭼﺎوەی ﺗــﺮس ،ﭘێﻨﺎﺳــەﻛە دﯾــﺎری دەﻛﺎت .ﺗەﻧﺎﻧەت وﺗﯿﺶ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﺧﯚﯾﯽ ﻟەﺳــەر ﺋەو ﭘێﻨﺎﺳــەﯾە ھەﯾە ،ﻟە ھەر وﺗێﻚ ﺳــەرﭼﺎوەی ﺋەو ﺗﺮﺳــە ﺟﯿﺎوازە .ﻣﻦ ﻟێﺮە ﻟەوە ﻧﺎﺗﺮﺳﻢ ﺋەﮔەر ﻧەﺧﯚش ﺑﻜەوم ﻧەﺗﻮاﻧﻢ ﭼﺎرەی ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەﻛەم ﺑﻜەم ،ﯾــﺎن ﻣﻨﺪاڵەﻛەم ﻧەﺗﻮاﻧێﺖ ﺧﻮێﻨﺪن ﺗــەواو ﺑﻜﺎت .ﻣﻦ ﻟێﺮەوە دوو ﺗﺮﺳﻢ ھەﯾە ،ﻣﻨﺪاڵﯽ ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﻢ دان ﺑەوەدا ﻧەﻧێﻦ ﻛە ڕەﭼەڵەﻛﯿﺎن ﻛﻮردە ،ﻣﻦ ﻟەوە دەﺗﺮﺳــﻢ ﺋەو ﺋەزﻣﻮوﻧە ﭘڕ ﻛەﻣﻮﻛﻮڕﯾﯿەی ﻟە ﺑﺎﺷــﻮور ھەﻣﺎﻧە ﺑﺒێﺘــە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﻣﻠﻤﻼﻧێﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛە و ﻧەﻓﺎﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﻤﺎن ﻛە ﺋەﻣڕۆ دەﺳــﺘەﺗﯿﺎن ﺑە دەﺳﺘە .ﺗﺮﺳﯽ ﻣﻦ ﺳــەرﭼﺎوە ﻟە ھەﺳﺘﯽ ﻧەﺗەواﯾەﺗﯿﯿﯿەوە ھەڵﺪەﮔﺮێﺖ. ﺋەو ﻣﺎوەﯾەی ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮوم ،ﻟە ﭼﺎوی ﻣﺮۆﭬەﻛﺎﻧﺪا ،ﻟە وﺷە و ﺟﻮوﻧەوەﻛﺎﻧﺪا ،ﻟە ھﺎﺗﻨەﺧﻮارەی ﻓﺮﻣێﺴﻜەﻛﺎﻧﺪا ،ﻟە دﯾﻨﺎرە ڕزﯾﻮەﻛﺎﻧﺪا ،ﻟە ﻓڕﯾﻨﯽ ﺑﺎڵﻨﺪەﻛﺎﻧﺪا ،ﻟە ڕاﻛﺮدﻧﯽ ﭘﺸﯿﻠەﻛﺎﻧﺪا ،ﻟە ﺳﻮوﭼێﻜﯽ ھەﻣﻮو ﻣﺎڵێﻜﺪا ﺋەو ﺗﺮﺳەم دەﺑﯿﻨﯽ .ﺋەو ﺗﺮﺳەﯾﺶ ﭘﺎﻧﺘﺎﯾﯽ ژﯾﺎن و ﺧﯚﺷﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ھێﻨﺪە ﺗەﺳﻚ ﻛﺮدووەﺗەوە ﻛە ﺑە ﺋەﺳﺘەم دەﺗﻮاﻧﯽ ھەﺳﺖ ﺑەﺑﻮوﻧﯽ ﺧﻮد ﺑﻜەﯾﺖ. ﺋەو ﺗﺮﺳــە ﻣﺎﻧﺎی ﺧﯚﺷــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭘﻮوچ ﻛﺮدووەﺗەوە ،دەﻧﮕﯽ ﭘێﻜەﻧﯿﻨﯽ ﻛــﭗ ﻛﺮدووەﺗەوە ،ﺳــەرﺗﺎﭘﺎی ڕۆﺣەﻛﺎن ﺑەرﮔﯽ ﮔﻮﻣﺎﻧﯽ ﭘﯚﺷــﯿﻮە ،ﮔﻮﻣﺎن ﻟە ھەﻣﻮو ﺷــﺘێ ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﮔﻮﻣﺎن ﻟە ﺗﺮﭘەی دڵ و ھەﻧﺎﺳــەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚت دەﻛەﯾﺖ .ﺋەواﻧەی ﺳــێ ﻛﯚﺷــﻜﯿﺎن ھەﯾە دەﺗﺮﺳﻦ ﺳــﺒەی ﺑﺒێ ﺑە دوو ،ﺋەوەی ﭼﻮار ﺑﻠﯚﻛﯿﺎن ھەﯾە دەﺗﺮﺳــێ ﺑﺒێ ﺑە ﺳــێ ،ﺋەوەی ﺳێ دەﻓﺘەری ﺧەوﺗﻮوی ﻟە ﻣﺎڵەﻛەﯾﺪا ھەﯾە دەﺗﺮﺳــێ ﺑﺒێ ﺑە دوو ،ﺋەوەی ﺋەﻣڕۆ ﭘﺎرووە ﻧﺎﻧێﻜﯽ ھەﯾە دەﺗﺮﺳێ ﺳﺒەی ﺋەوەﺷﯽ ﻧەﻣێﻨێ. ﺋەوەی دەژی و ھەﻧﺎﺳە دەدات ﻟە ﻣﺮدن دەﺗﺮﺳێﺖ ،ﺗﺮس وەك ﮔﻮﻟەی وێڵ ﺑﻮوەﺗە ﻣﯚﺗەﻛە و ھەﻧﺎﺳەﻛﺎن دەﺧﻨﻜێﻨێﺖ. ﻟەوە دەﮔەم ﺋەﮔەر ھەرﯾەك ﻟە ﺋێﻤە ﺋﺎوڕێﻚ ﻟە دوێﻨﯽ ﺑﺪاﺗەوە، ﻟە ﻛﺎرەﺳــﺎت و ﺷەڕ و ﺋەﻧﻔﺎل و ﻛﯿﻤﯿﺎﺑﺎران ،ﺷﺘێﻜﯽ ﺗﺮ ﺑەدی ﻧﺎﻛﺎت ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوە ﻟــەو ﻧەھﺎﻣەﺗﯿﯿﺎﻧە ﻣﺮۆڤ ﻟە ﺑﺰووﺗﻦ دەﺧﺎت .ﺋەﻣە ﺋەﮔەر ﺑﯿﺮ ﻟە ﺳــﺎﺗێﻜﯽ ﻣێﮋووﯾﯽ ﺑﻜەﯾﺘەوە ﻛە ﺑەﺳەر ﺗەواوی ﮔەﻟەﻛەﻣﺎﻧﺪا ھﺎﺗﻮوە ،ﺧﯚ ﺋەﮔەر ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺗﺎﻛە ﻛەﺳــەوە ﺑﯿﺮ ﺑﻜەﯾﺘەوە ﺋەوا ﻟە ﺑﺎﺳﻜﺮدن ﻧﺎﯾەت ،ﻣﻦ ﺋەﮔەر ﻟە ﺧﯚﻣەوە دەﺳﺖ ﭘێ ﺑﻜەم ،ﻟەﻣﺎوەی ﺗەﻧﯿﺎ ﺷەش ﻣﺎﻧﮕﺪا داﯾﻜﻢ و ﺑﺮاﯾەﻛﻢ ﻟە دەﺳــﺖ دا ،وەك ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﺗــﺮ ﻧەﻣﺘﻮاﻧﯽ ﺑﯚﯾﺎن ﺑﮕﺮﯾﻢ و ھﺎوار ﺑﻜەم ،وەك ﻛەﺳﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﻧەﻣﺎﻧﺘﻮاﻧﯽ ﭘﺮﺳەﯾﺸﯿﺎن ﺑﯚ داﺑﻨێﻦ ،داﯾﻜﻢ ﻟە دۆﺧێﻜﯽ ھێﻨﺪە ﻧﺎھەﻣﻮاردا ھﺎﺗە ﻧﺎﺷــﺘﻦ ﻛە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﮔﯚڕەﻛەﯾﺸــﯿﻤﺎن ﻧەدۆزﯾﻮەﺗەوە .ﭼەﻧﺪ ﺟﺎرﯾﺶ ﭼﻮوﻣەﺗەوە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺗﻮاﻧﺎی ﺋەوەم ﻧەﺑﻮوە ﮔﻮڵێﻚ ﻟەﺳــەر ﮔﯚڕەﻛەی ﺳەرﺑﺎزی ﺷەھﯿﺪ داﺑﻨێﻢ ﻟەﺑەرﺋەوەی ﻧﺎﻣەوێ ﺑڕوا ﺑەو ڕاﺳﺘﯿﯿە ﺑﻜەم ﻛە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە 32ﺳﺎڵە ڕووی داوە .ھەرﯾەك ﻟە ﺋێﻮە ،ﺋەواﻧەی ﺋەم وﺷﺎﻧە دەﺧﻮێﻨﻨەوە ﻟەواﻧەﯾە ﺑەﺳەرھﺎﺗﯽ ﻟە ﻣﻦ دڵﺘەزێﻨﺘﺮﺗﺎن ﻻﺑێ. ﺋﺎ ﻟێﺮەدا دەﺑێﺖ ھەڵﻮێﺴــﺘەﯾەك ﺑﻜەﯾــﻦ ،ﻟەﮔەڵ ﺋەو ھەﻣﻮو ﻛﺎرەﺳــﺎﺗﺎﻧەی ﺑەﺳــەرﻣﺎﻧﺪا ھﺎﺗﻮوە وەك ﺗﺎك و ﻛﯚﻣەڵ ،ﺋێﻤە ھێﺸﺘﺎ دەژﯾﻦ و ﻣﺎوﯾﻦ ،دڵﻤﺎن ﻟێ دەدات و ھەﻧﺎﺳە دەدەﯾﻦ، ﺋەو دوو دﯾﺎردە ﺳﺮوﺷــﺘﯿﯿەش ﻣﺎﻧــﺎی ژﯾﺎﻧە ﺧﯚﯾەﺗﯽ ،ﻣﺎﻧﺎی ﺑﻮوﻧﯽ ﺧﻮداﯾە ﻟە ﺟەﺳﺘە و ڕۆﺣﯽ ھەرﯾەك ﻟە ﺋێﻤە .دەﺑێ ﻟەوە ﺑﮕەﯾﻦ ﻛە ﺟەﺳــﺘە و ڕۆﺣﯽ ھەرﯾەك ﻟە ﺋێﻤە ھێﻨﺪە ﺑەھێﺰە و ھێﻨﺪەش ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯽ ﺑﯚ ژﯾﺎن ﻟەﻧﺎو ﺧﯚﯾﺪا ھەڵﮕﺮﺗﻮوە، ﺑﯚﯾە ﺗﻮاﻧﯿﻤﺎن ﺑەرﮔەی ﺋەو ھەﻣﻮو ﺋﺎزار و ﻛﺎرەﺳــﺎﺗﺎﻧە ﺑﮕﺮﯾﻦ. ھەرﯾەك ﻟە ﺋێﻤە ﻟەﺳــەر ﺧﺎك و ﭘێﯽ ﺧﯚﻣﺎن وەﺳﺘﺎوﯾﻦ ،ﺋﯿﺘﺮ ﺑﯚ دەﺑێﺖ ﺑﺘﺮﺳﯿﻦ؟ .ﺋەﻣڕۆ ھەر ﺗﺎﻛێﻜﯽ ﻛﻮرد دەﺑێﺖ رووﻧﺎﻛﯽ ﻟەو ھێﺰ و ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯿﯿە وەرﺑﮕــﺮێ .ﺋەﻣڕۆ دەﺑێﺖ ﺗﺎرﯾﻜﯽ دوێﻨﯽ ﺑەﺟێ ﺑێڵﯿﻦ و ﻟەﮔەڵ ﺗﯿﺸﻜﯽ ﺧﯚردا رۆژ ﺑﻜەﯾﻨەوە .ﺑﯚ دوێﻨێ ﻧەﮔﺮﯾﻦ ﻟەﮔەڵ ﺋێﺴﺘە و ﺋێﺮەدا ﭘێﺒﻜەﻧﯿﻦ .ھەر ﻣﺮۆﭬە ﺧﯚی ﺳەرﭼﺎوەی ﺋﺎزار و ﺧﯚﺷﯿﯿەﻛﺎﻧە ﺑﯚ ﺧﯚی و ﺋەواﻧﯽ ﺗﺮ. ﺋﯿﺘﺮ ﻛﺎﺗﯽ ﺋەوە ھﺎﺗﻮوە ھﯚﺷــﯿﺎر ﺑﯿﻨەوە ،ﻟــە ﻣەﯾﺨﺎﻧە ﺑێﯿﻨە دەرەوە و ﭼﺎوەﻛﺎﻧﻤــﺎن ﺑﯿﻨەر ﺑﻦ .ھەﺳــﺘەﻛﺎﻧﻤﺎن وەﺧەﺑەر ﺑێﻨﯿﻦ .ﺋەو ﺳەروەت و ﺳﺎﻣﺎﻧەی ﻟەﺳەر ﺑﻨﭽﻨەﯾﯽ ﻧﺎدادﭘەروەری و ﮔەﻧﺪەڵﯽ وەدەﺳــﺘﻤﺎن ھێﻨﺎوە ،ﺑﯿﺨەﯾﻨــەوە ﺧﺰﻣەت ﺋەو ﻧەﺗــەوەی ﻟەﮔەڵ ﺗﺮس و ﻛﺎرەﺳــﺎﺗﺪا ژﯾﺎوە ،ﺋــەو ﻧەﺗەوەی ﺋەوەی ھەﯾﺒﻮو ﻛﺮدی ﺑە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺋﺎزادی .ﺋﺎﺧﯚ دەﺑێﺖ ﮔﺮﻧﮕﯽ و ﺧﯚﺷﯽ ﺳەروەت و ﺳــﺎﻣﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ ﭼﯽ ﺑێﺖ؟ ﺋەﮔەر ﺧﺎوەن ﻧەﺗەوە و وﺗﯽ ﺧﯚت ﻧەﺑﯿﺖ .ﺋەﻣە ﺑﯚ ﻛەﺳــﺎﻧێﻚ ﻛە ﺗﯚزﻗﺎڵێﻚ ھەﺳﺘﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ و وﯾﮋداﻧﯿﺎن ﺑە زﯾﻨﺪووﯾﯽ ﻣﺎوﻧەﺗەوە .ﺋەﻣە ﺑﯚ ﻛەﺳــﺎﻧێﻚ ھێﺸﺘﺎ ھێﺰﯾﺎن ﺗێﺪا ﻣﺎوە و دەﯾﺎﻧەوێﺖ ﺋەو ﺗﺮﺳە ﻟە ﺟەﺳﺘەﯾﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﺑڕەوێﻨﻨەوە.
ﻛەﯾﻮان ﺋەﻣﯿﺮ ﻛﯚﯾﯽ
21ﺳــﺎڵ ﭘێﺶ ﺋێﺴــﺘە و رێﻚ ﻟــە رۆژێﻜــﯽ وەك ﺋەﻣــڕۆدا، ﻟــە 1995/11/2ﻓەرﻣﺎﻧــﺪەی ﺋﺎزا و ﻧﺎﺳــﺮاو و ﭘێﺸــﻤەرﮔەی دﻟێــﺮ و دﯾــﺎری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن )ﻣﺤەﻣەد ﺣــەﻻق( ﻟەﮔەڵ 11 ﭘێﺸﻤەرﮔەی ﺗﺮی ،ﻟە دەروازەی ﺷــﺎری ﻛﯚﯾە ﻟەﻻﯾەن ھێﺰێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،زۆر ﺗﺮﺳــﻨﯚﻛﺎﻧە و دوور ﻟــە ھەﻣــﻮو ﺋەﺧﻼق و داوﻧەرﯾﺘێﻜــﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗــﯽ، دراﻧــە ﺑــەر دەﺳــﺘڕێﮋی ﮔﻮﻟە و ﻟــە ﺋﺎﻛﺎﻣﺪا دوو ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﮔﯿﺎﻧﯿﺎن ﻟە دەﺳــﺖ دا و ﺋەواﻧﯽ ﺗﺮ ﺑەدﯾﻠﯽ ﮔﯿﺮان و ﮔﻮاﺳﺘﺮاﻧەوە ”ﻣەﻋەﺳﻜەر ﺳەﻻم“ ﻟە ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ و ﭘﺎش ﺋەﺷــﻜەﻧﺠەﯾەﻛﯽ زۆر، ھەﻣﻮوﯾﺎن ﺑێﻮﯾﮋداﻧﺎﻧە ﻟە ﺑەردەم ﻣﺤەﻣــەد ﺣــەق ،ھﺎوڕێﻜﺎﻧﯽ ﮔﻮﻟەﺑــﺎران دەﻛﺮێﻦ و ﺷــەھﯿﺪ دەﺑﻦ. دواﺗــﺮ ﻛــە ھﺎوڕێﻜﺎﻧــﯽ ﺗﯿﺮۆر دەﻛﺮێﻦ ﺑەو ﺷــێﻮە دڕﻧﺪاﻧەﯾە، دەﺳــﺖ و ﭘێﯽ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق دەﺑەﺳــﺘﻨەوە و ﻓڕێــﯽ دەدەﻧە ﻧــﺎو ﭼﺎڵێﻜﯽ ﭘێﻨــﺞ ﻣەﺗﺮ ﻗﻮوڵ
و زﯾﻨﺪەﺑەﭼﺎڵــﯽ دەﻛــەن ،ﺋەم ﻛﺎرە ﻧﺎﻣﺮۆﭬﺎﻧە ﺑە ﺳەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ راﺳــﺘەوﺧﯚی ﺳــﻜﺮﺗﺎرﯾەﺗﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ و ﭼەﻧﺪ ﺳەرﻛﺮدەﯾەﻛﯽ دﯾﺎر ”ﻧﺎﺳــﺮاون ﺑە ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺗﺎواﻧەﻛــە“ ﺟێﺒەﺟــێ ﻛــﺮا و ﺗــەواوی ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧــﯽ ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺋﺎﮔﺎداری ﺷەھﯿﺪﺑﻮوﻧﯽ ھﺎوڕێ ﻣﺤەﻣــەد ﺑﻮون ،ﭼﻮﻧﻜە رۆژی ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﻓەرﻣﺎﻧەﻛە ھەﻣــﻮو ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧــﯽ ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻟە ﺑﺎرەﮔەی ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺷﺎری ھەوﻟێﺮ ﺑﻮون. ﺋــەو ﻣﺤەﻣــەد ﺣەﻻﻗــەی ﺑەﻋﺴــﯿﯿەﻛﺎن ﻟێﯽ ﺗﯚﻗﯿﺒﻮون و ھﯿﭻ ﻛﺎت ﺑﻮێﺮﯾﯽ ﺋەوەﯾﺎن ﻧەﺑﻮو رووﺑەڕووی ﺑﺒﻨەوە ،ﻣێﮋووﯾەﻛﯽ ﭘڕ ﻣﺮۆﭬﺎﻧەی ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﭙەروەری ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮد ﻛە ﺧﺎوەﻧﯽ داﯾﻜێﻜﯽ ﺷەھﯿﺪ و ﺑﺮاﯾەﻛﯽ ﺷەھﯿﺪ ﺑﻮون، ﺑەم ﺑەدەﺳــﺘﯽ ﻛﻮرد ﺧﯚﯾﺸﯽ ﺷەھﯿﺪ ﻛﺮا. دوای 21ﺳﺎڵ ،دەﺑێﺖ ﺑﭙﺮﺳﯿﻦ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق ﺗﺎواﻧﯽ ﭼﯽ ﺑﻮو ﺗﺎ ﺑەﺷێﻮەێﻜﯽ ﺋﺎوا ﺗﯿﺮۆر ﺑﻜﺮێ؟ ﺑﺎﺷــە ﺋەﮔەر ﺗﺎواﻧێﻜﯽ ھەﺑﻮو ﺑﯚ دادﮔﺎﯾﯿﺘــﺎن ﻧەﻛﺮد ﺗﺎ ﻟە رێﮕەی
ﯾﺎدﮔە ﻣەزﻧەﻛەی ﺷەھﯿﺪ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق و ھﺎوڕێﻜﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎوە ﺳــﺰای ﺧﯚی وەرﺑﮕﺮێ، ﺋەی ﺑﺎﺷە ﭘێﺸــﻤەرﮔەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺗﺎواﻧﯿﺎن ﭼﯽ ﺑــﻮو ﺗﺎ ﺋﺎوا ﺑەدﯾﻠﯽ ﺑﻜﻮژرێﻦ. ﺟــﺎ 11/2ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗــﺮ ﺑﺮﯾﻨﯽ ﻗﻮوڵﯽ ﺳﺎرێﮋﻧەﻛﺮاوی ﺧێﺰاﻧێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﻧﺎﺳﺮاو و ﯾﺎدی ﺷەھﯿﺪ ﻣﺤەﻣەد ﺣــەﻻق و ھﺎوڕێﻜﺎﻧﯽ ﺋەوﻛﺎﺗە ﺋﺎﺳﻮودەﻣﺎن دەﻛﺎت ﻛە دادﮔەی ﺑﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﺋەو ﻛێﺸە ﯾەﻛﻼ ﺑﻜﺎﺗەوە ،دادﮔەی ﻧﺎﺳەرﺑەﺧﯚی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺑەھێﺰﯾﯽ دادﮔە ﻟــە ﺋﺎﺳــﺖ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﺪا ﻧﯿﯿــە، ﺑﯚﯾــە ﺑەرژەوەﻧــﺪی ﺣــﺰب و ﮔەورەﻛﺮدﻧﯽ ﺗﺎواﻧﺒﺎران ﻟە ﭘﻠەی ﺑەھێﺰﯾﯿــەوە ﺑﯚ ﭘﻠــەی ﺑەرزی دەﺳــەت و ﻛﭙﻜﺮدﻧﯽ دەﻧﮕﯽ ﺋﺎزاد و ﺷﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋﯿﺮادەی ﺗﺎﻛﯽ ﻛﻮرد و ﺷــﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﺳــەروەری ﯾﺎﺳــﺎﯾە ،ﻛە ﯾﺎﺳــﺎ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــﯚ ھەژارەﻛﺎﻧــە ﭼﯚن ﺑﯿﺎﻧەوێ دەﺳــەﺗﺪاراﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ زۆﻧﯽ ﺳەوز ﺑێ ﺳﯿﻤﺎ و دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻓﺎﯾﻠﯽ دروﺳﺘﻜﺮاو ﺑــﯚ ﺗﺎواﻧﺒﺎرﻛﺮدﻧﯽ ھەژاران و ﺑێ دەﺳەﺗﺎن.
ھﯿــﭻ ﻛﺎت دادﮔــە ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿﻮە ﺋەو ﻛێﺸــﺎﻧە ﯾــەﻛﻼ ﺑﻜﺎﺗەوە ﻟە ﻛﺎﺗێﻜــﺪا ﺗﺎواﻧﺒﺎران ﻧﺎﺳــﺮاون، دەﺳەﺗﺪاران ﭘﯚﻟێﻚ ﺷەھﯿﺪی ﻧﺎﺳــﺮاوی وەك) :ﺷــەھﯿﺪ ﻣﺤەﻣــەد ﺣەﻻق و 11ھﺎوڕێﯽ، زاﻧــﺎ ﻣﺤەﻣەد ﺳــﺎڵﺢ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎم و
ﺷەھﯿﺪ ﻣﺤەﻣەد ﺣەﻻق
ﻛﺎوە ﮔەرﻣﯿﺎﻧــﯽ رۆژﻧﺎﻣەﻧﻮوس، ﭼەﻧــﺪان ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧــﯽ رەوﺗــﯽ ﻛﯚﻣﯚﻧﯿﺴــﺖ ﻛــە ﺑەدەﺳــﺘﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛﺎن ﺷــەھﯿﺪ دەﻛﺮێﻦ و ﺗﺎواﻧﺒــﺎران ﻧﺎﺳــﺮاون ،ﺑەم ﺑە ﺋﺎزاداﻧە ﺑــە ﭼەﻛﯽ ﻗﻮرس و
ﭘﺎﺳەواﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗەوە ﺑە ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا دێﻦ و دەڕۆن. ﭼەﻧﺪان ﺳــﺎڵە ﺋەو ﻛەﯾﺴــﺎﻧە ﻓەراﻣــﯚش ﻛــﺮاون ﻟەﻻﯾــەن دادﮔەی ﺳەرﺑەﺧﯚی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑــﯚ دادﮔەﯾﯿﻜﺮدﻧــﯽ ﺗﺎواﻧﺒﺎران. ﻟەو ﻻوە ﺗﺎواﻧﺒﺎران ھەڕەﺷــەی ﺟﻮوﻧﺪﻧــﯽ ﺋەو ﻛەﯾﺴــەﻣﺎن ﻟێ دەﻛــەن ،ﺑــەم رووﻧە ﺑێ دەﻧﮕﺒﻮوﻧــﯽ ﺋێﻤــە دەﺑێﺘــە ھــﯚی رەﮔﺪاﻛﻮﺗﺎﻧــﯽ ﻣﺎﻓﯿــﺎ و ﺟەﻻدەﻛﺎﻧﯽ ﺣﺰب .ﻛە ﻧﯿﺸﺘﻤﺎن و ﺧﺎك ھەراﺟﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻛﺮان، ﺧﻮێﻨﯽ ﺷــەھﯿﺪان و ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯿە ﮔەورەﻛﺎن ،ﻛﺮاوﻧەﺗە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ. ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗــﺮ داوا ﻟــە دادﮔەی ﺳەرﺑەﺧﯚی ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻛەﯾﻦ ﺋــەو ﻛەﯾﺴــە ﺑﺠﻮوڵێﻨێــﺖ و ﺳەروەری ﺑﯚ ﯾﺎﺳﺎ ﺑﮕەڕێﻨێﺘەوە و ﻟەژێﺮ ﺳێﺒەری ﺣﺰب ﺑﯿﮫێﻨێﺘە دەرەوە ،ﺑﺎ ﯾﺎﺳــﺎ ﺑــﯚ ھەﻣﻮوان ﺳەروەر ﺑێ .ﺋێﻤە وەك ﺑﻨەﻣﺎڵەی ﺷــەھﯿﺪ ﻣﺤەﻣەد ﺣــەﻻق ﺑێ دەﻧﮓ ﻧﺎﺑﯿﻦ و دەﺑێﺖ ﺗﺎواﻧﺒﺎران ﺑەﺳــﺰای ﺧﯚﯾﺎن ﺑﮕەن ،ﺋەﮔەر ھەﻣﻮوﯾﺸﻤﺎن ﺑﺒﯿﻦ ﺑە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ، دەﺳﺖ ﻟەو ﻛەﯾﺴە ھەڵﻨﺎﮔﺮﯾﻦ.
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ﺳێﺒەری ﺗﺮس ﺗﺮس دﯾﻮارێﻜە ﻟە ﺑەردەم ﮔﯚڕاﻧﺪا
ﻟە ﺳــەرەﺗﺎﻛﺎﻧﯽ ﺳــێﭙﺘەﻣﺒەری 2015دا ،ﺑوﺑﻮوﻧــەوەی وێﻨــەی ﻣﻨﺪاڵێﻜﯽ ﺧﻨﻜﺎو ﺑە ﺗﯿﺸــێﺮﺗێﻜﯽ ﺳﻮورەوە ﻟە ﻛەﻧﺎراوەﻛﺎﻧﯽ ﺑﯚدروﻣﯽ ﺗﻮرﻛﯿــە ،ﻛﺎرداﻧەوەﯾەﻛﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑەدوای ﺧﯚﯾﺪا ھێﻨــﺎ ،ﺋەو ﻣﻨﺪاڵە ﺑە رێﻜەوت ﻛﻮرد ﺑﻮو ،ﺑە رێﻜەوت ﺧەڵﻜــﯽ ﻛﯚﺑﺎﻧــﯽ ﺑﻮو و ھــەر ﺑە رێﻜەوﺗﯿﺶ وﺗێﻜﯽ ﺑەﻟێﺪراو و ﭘڕ ﻟە ﺷەڕ و ﺷﯚڕی وەك ﺳﻮورﯾەی ﻟە دوای ﺧﯚی ﺑەﺟێ ھێﺸــﺘﺒﻮو. ﻛﺎرەﻛﺘــەری ﺋــەو وێﻨەﯾە ﺑێﺠﮕە ﻟــە ﻧﺎﺳــﻨﺎﻣە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛــەی، ھەڵﮕﺮی ﻧﺎﺳﻨﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺶ ﺑﻮو ،ﻟەواﻧەﯾــە زۆر ﻛەم ھەڵﻜەوێ ﭼﻮارﭼێــﻮەی وێﻨەﯾەﻛﯽ ﺑﭽﻮوك، ھەﻣــﻮو رەھەﻧــﺪە رەﻣــﺰی و ﺑەرﭼﺎوەﻛﺎﻧــﯽ دﯾﺎردەﯾــەك ﯾــﺎن رووداوێﻚ ﺑﮕﺮێﺘە ﺧﯚی ،ﺑەم ﺋﺎﻻن ﺑە ﺗەﻧﯿﺎ ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯿﯽ ”ﻛﯚﭼﺒەر“ی ﻟە ﺳەرەﺗﺎﻛﺎﻧﯽ ﺳەدەﯾەﻛﺪا وێﻨﺎ ﻛﺮد، ﺳەدەﯾەك ﻛە ﻧە دەرﻓەﺗﯽ ﻣﺎﻧەوە، ﺋﺎراﻣﯽ و ﺋﺎﺷﺘﯽ ﺑە ﺋﺎﻻﻧەﻛﺎن دەدا، ﻧە ﻣەودای ﻛﯚﭼێﻜﯽ ﺑێ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺶ. ”ﻛﯚچ“ ﻟە دﻧﯿﺎی ﺋــەوڕۆدا ﺧﺎوەن ﻛﯚﻣەڵێــﻚ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧــﺪی و ﺧەﺳــڵەﺗە ﻛە ﺟﯿــﺎی دەﻛﺎﺗەوە ﻟــە ﺷــﻮێﻨﮕﯚڕﻛێﻜﺎﻧﯽ راﺑﺮدووی ﻣێﮋووی ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯽ ،ﭘێﺸﻜەوﺗﻨﯽ ھﯚﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ راﮔﻮاﺳﺘﻦ و ﭘێﻮەﻧﺪی ﭘێﻜەوەﻛﺮدن ،ﺷــەڕ و ﺑە ﻣﺮۆﯾﯽ و ﺳﺮوﺷــﺘﯿﯿەﻛﺎن ،ھەروەھــﺎ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ راﺳﺘەوﺧﯚی ﺳﯿﺎﺳەت و ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ وﺗﺎن ﻟەﺳــەر ﯾەﻛﺘﺮ، ﻟــەو ھﯚﻛﺎراﻧــەن ﻛە ﻧــﺎوەڕۆك و رواڵەﺗﯽ ﻛﯚﭼﯿــﺎن ﮔﯚڕﯾﻮە .زۆر ﺑە ﺋﺎﺳــﺎﻧﯽ رووداوێﻚ ﻟە ﮔﯚﺷەﯾەﻛﯽ دﻧﯿــﺎ ،دﯾﺎﮔﺮاﻣﯽ ﺑﯚرﺳــەی ﺑﺎزاڕە ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن دەﮔــﯚڕێ .ﻟەواﻧەﯾە ﺋﺎﺳــﺎن ﻧەﺑێ ﻟە ﭼەﻧﺪ وﺷەﯾەﻛﺪا ﭘێﻨﺎﺳــەی ﭼەﻣﻜــﯽ “ﻛﯚﭼــﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ“ ﺑﻜەﯾﻦ ،ﺑﯚﯾە ھەوڵ دەدەﯾــﻦ ﻟە رێﮕەی ﺧەﺳــڵەت و ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧەوە ﻟە ﻧﺎﺳــﯿﻦ و ﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻨﯽ ﺋەو دﯾﺎردەﯾە ﻧﺰﯾﻜﺘﺮ ﺑﯿﻨەوە. ﺑــە ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺒﻮوﻧﯽ ﻛــﯚچ ھەم ﻟە
رووی ﺟﯿﯚﮔﺮاﻓﯿﯿــەوە و ھــەم ﻟە رووی ﻛﺎرداﻧەوەﻛﺎن و ھەڵﻮێﺴــﺖ ﮔﺮﺗﻨەﻛﺎن ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ داﻣەزراوەﯾﯿﺪا، ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛــﯽ ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﻛﯚﭼــﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿــﻦ ،ﻛــﯚچ دەﺑێﺘە ھــﯚی ﮔﯚڕﯾﻨﯽ دێﻤﯚﮔﺮاﻓﯽ وﺗﯽ داﯾــﻚ ﯾﺎن ﺑێﺒەﺷــﺒﻮوﻧﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎن ﻟەو ھێﺰ و ﻣێﺸﻜﺎﻧەی ﺑﯚ ﭘەروەردەﻛﺮدﻧﯿﺎن ﺳــەرﻣﺎﯾەی ﻣﺎﯾەﻛﯽ و واﺗﺎﯾــﯽ ﺗەرﺧﺎن ﻛﺮاوە. ھﺎوﻛﺎت ﻟــە وﺗﯽ دووەﻣﯿﺸــﺪا ﺑــەرەوڕووی دﯾــﻮاری ﺑڵﻨــﺪی ﻛﻮﻟﺘﻮوری ﺟﯿﺎواز و ﭘێﻜﮫﺎﺗەﯾەﻛﯽ ﻛﺎرﮔێــڕی ،ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری دەﺑێﺘەوە ﻛە ﺑﯚ ھەزﻣﻜﺮدن و ﭼﻮوﻧە ﻧﺎو ﺋەو ﭘێﻜﮫﺎﺗەﯾە رێﮕەﯾەﻛﯽ درێﮋ و ﺳەﺧﺘﯽ ﻟە ﭘێﺸە. ﺋﺎراﺳــﺘەی ﻛﯚچ ﻟە ﭘەﻧﺠﺎ ﺳــﺎڵﯽ راﺑــﺮدوودا ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺑەرﭼﺎو ﮔﯚڕاوە ،ﻟە ﺳــەرەﺗﺎﻛﺎﻧﯽ ﺳەدەی 20و ﻟە ﺳــەروﺑەﻧﺪی دوو ﺷەڕی ﮔەورەی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا ،داﻧﯿﺸــﺘﻮاﻧﯽ ﺋەوروﭘﺎ رێﮕــەی ﻛﯚﭼﯿﺎن دەﮔﺮﺗە ﺑەر و رووﯾﺎن ﻟە وﺗێﻜﯽ ﺗﺮ دەﻛﺮد، ﺋێﺴــﺘە ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆری وﺗﺎﻧﯽ ﻗﺎرەی ﺋەوروﭘﺎ ،ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ،ﻛەﻧەدا و ﺋﯚﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ ﺑﻮوﻧەﺗە ﺷﻮێﻨﯽ ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﻛﯚﭼﺒەران ﻟە ﺳەراﻧﺴەری دﻧﯿﺎوە، ھﺎوﻛﺎت ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿەﻛﯽ ﺑﻨەڕەﺗﯿﺶ ﺑەﺳــەر ﺟــﯚری ﻛﯚﭼﻜﺮدﻧەﻛﺎﻧﺪا ھﺎﺗﻮوە ،وﺗــﺎن ﺗەﻧﯿﺎ ﻟەﮔەڵ ﯾەك ﺟﯚری ﻛﯚﭼﺒەر ﺑــەرەو ڕوو ﻧﯿﻦ، ھﺎوﻛﺎت ﻟەﮔەڵ ﻛﯚﭼﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ، ﻛﯚﭼﯽ ﺧﻮێﻨــﺪن ،ﻛﯚﭼــﯽ ﻛﺎر، ﻛﯚﭼﯽ ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾﯽ و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧێﺰاﻧﯽ ﺑەرەو ڕوون. ھەر ﻟــەو ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿــەدا دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺋﺎﻣﺎژە ﺑــە دوو ﺋەﻧﺠﺎﻣــﯽ دﯾﺎری ﺋەو ﻛﯚﭼــە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿە ﺑﻜەﯾﻦ، ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺋەﻧﺠﺎﻣەﻛﺎن دەرﻛەوﺗﻨﯽ دﯾﺎردەﯾەﻛﯽ ﺗﺮە ﺑــە ﻧﺎوی ﻛﯚﭼﯽ ﺑﺎزﻧەﯾــﯽ )،(circular migration واﺗــە ﮔەڕاﻧــەوەی ھەﻣﯿﺸــەﯾﯽ ﯾــﺎن ﻛﺎﺗﯿﯽ ﻧــەوەی ﯾەﻛــەم و دووەم ﺑــﯚ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ داﯾــﻚ و ﻧﯿﺸــﺘەﺟێﺒﻮوﻧەوەﯾﺎن ﻟە ﺷﻮێﻨێﻚ ﻛە ﭘێﺸــﺘﺮ ﺑەﺟێﯿﺎن ھێﺸــﺘﻮوە،
ﺋەﻧﺠﺎﻣــﯽ دووەم دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ دﯾﺎﺳــﭙﯚراﯾە ﻟــە دەرەوەی زێﺪ و ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎن و دروﺳــﺘﻜﺮدﻧەوەی ﺟﯚرێﻚ ﻟە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوﯾﯽ ،ھﺎوﻛﺎری و ﻧﺎﺳﻨﺎﻣەی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿە ﻟە ﺗﺎراوﮔەدا ﻟەﺳەر ﺑﻨەﻣﺎی ﺋێﺘﻨﯿﻚ، ﺋﺎﯾﻦ ،زﻣﺎن ﯾﺎن ﭘێﺸﯿﻨەی ھﺎوﺑەش. وﺗﺎﻧﯽ ﺗﺮاﻧﺰێﺖ ﺑــە ﺋەﻛﺘەرێﻜﯽ ﺗﺮی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﻛــﯚچ و ﻛﯚﭼﺒەری ﺋەژﻣﺎر دەﻛﺮێــﻦ ،رۆڵ و ﭘێﮕەﯾﺎن ﻟە ھﺎوﻛێﺸەﻛﺎﻧﺪا ﺑەﺳــﺘﺮاوەﺗەوە ﺑــە ﺷــﻮێﻨﮕەی ژﯾﯚﭘﯚﻟێﺘﯿﻜﯿەوە و ژﻣــﺎرەی ﺋــەو ﻛﯚﭼﺒەراﻧــەی وەك ﺑەردەﺑﺎزێﻚ ﻛەڵــﻚ ﻟەو وﺗە وەردەﮔــﺮن ،ﺑە ﻛﻮرﺗــﯽ وﺗﺎﻧﯽ ﺗﺮاﻧﺰێــﺖ ﺑــەو وﺗﺎﻧــە دەڵێــﻦ ﻛــە ﻛﯚﭼﺒــەران ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﮔەﯾﺸــﺘﻦ ﺑە ﺷــﻮێﻨﯽ ﻣەﺑەﺳﺖ ﭘێﯿﺪا ﺗێﺪەﭘەڕن ﯾﺎن ﺑﯚ ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ ﻛﺎﺗﯿــﯽ ﻟێــﯽ دەﻣێﻨﻨــەوە ،ﻟەو ﭼەﻧﺪ ﺳــﺎڵەی راﺑﺮدوودا ﺑە ھﯚی ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری ﻟە ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﻛﯚچ و ھەﻧﺪێﻚ رێﻜﻜەوﺗﻨــﯽ ﻧﺎوﭼەﯾﯽ و ﻧێﻮﻧەﺗەوەﯾﯽ ،ژﻣﺎرەی ﻛﯚﭼﺒەران و ﻣﺎوەی ﻣﺎﻧەوەﯾﺎن ﻟە وﺗﯽ ﺗﺮاﻧﺰێﺘﺪا ﺑــەرەو ژوور ھەڵﻜﺸــﺎوە .وﺗﺎﻧﯽ وەك ﺗﻮرﻛﯿە ،ﻣەراﻛێﺶ ،ﺋﯿﺴﭙﺎﻧﯿﺎ و ﻣەﻛﺴــﯿﻚ ﻟە ﺑەرﭼﺎوﺗﺮﯾﻨﯽ ﺋەو وﺗﺎﻧــەن ﻛــە ﻛﯚﭼﺒــەران وەك ﺑەردەﺑﺎزێﻚ ﺑﯚ ﭘەڕﯾﻨەوە و ﮔەﯾﺸﺘﻦ ﺑە ﺷــﻮێﻨﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮاو ﻛەڵﻜﯽ ﻟێ وەردەﮔﺮن. ھەڵﺒەت ﺋــەو ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﺨﻮازﯾﯿە دووﻻﯾەﻧەﯾە و ﭘﺸﻜﯽ دەوڵەﺗەﻛﺎن ﻟــەو ﻣﺎﻣەڵەﯾــەدا ﯾەﻛﺠــﺎر زۆر زﯾﺎﺗﺮە ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﻟە ﭼەﻧﺪ ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ﺗﻮرﻛﯿە وەك ﺷﻤﺸێﺮێﻜﯽ دووﺳــەر ﻛەڵﻜــﯽ ﻟە ﻛێﺸــەی ﻛﯚﭼﺒەران وەرﮔﺮﺗﻮوە ،ﻟەﻻﯾەك ﺑﯚ ﻓﺸﺎرﺧﺴﺘﻨە ﺳەر ﯾەﻛێﺘﯽ ﺋەوروﭘﺎ و ﺑەدەﺳﺘﮫێﻨﺎﻧﯽ دەﺳﻜەوﺗﯽ زﯾﺎﺗﺮ، ﻟەﻻﯾەﻛﯽ ﺗﺮەوە ﺑﯚ ﺳەرﻛﻮﺗﻜﺮدﻧﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮرد ،ﻧــﺎڕازی و ﺟﯿﺎﺑﯿﺮاﻧﯽ ﻧﺎوﺧــﯚ و ﭘەردەﭘﯚﺷــﻜﺮدﻧﯽ ﭘێﺸــێﻠﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾــﯽ و ﻧﺎوﭼەﯾﯽ. ﺋەﮔەر ﻛﯚچ ﻟە راﺑﺮدوودا دﯾﺎردەﯾەﻛﯽ
ﭘﯿﺎواﻧــە ﺑــﻮوە ﯾﺎن ژﻣــﺎرەی ژﻧﺎن ﻟەو ﻛﯚﭼــە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەدا زۆر ﻟە ﺧﻮارێ ﺑﻮوە ،ﺋەوا ﺋێﺴﺘە ژﻧﺎن ھەم ژﻣﺎرەﯾﺎن ﻟەو دﯾﺎردەﯾەدا زۆر زﯾﺎدی ﻛﺮدووە ،ﺑە ﺗﺎﯾﺒەت وەك ﻛﯚﭼﺒەری ﺑــﻮاری ﻛﺎرﻛﺮدن ﻟە ﺑەﺷــەﻛﺎﻧﯽ ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزاری و ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯿﺪا، ھــەم ﺋﺎﺳــﺘﯽ ھﯚﺷــﯿﺎری و ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨﯿﺸﯿﺎن ﻟەﺑﺎرەی ﻛﯚﭼەوە ﭼﻮوەﺗە ﺳــەرێ ،ژﻧﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮوری رۆژھەﺗﯽ ﺋﺎﺳــﯿﺎ ﺑــﯚ ﻛﺎرﻛﺮدن روو دەﻛەﻧە وﺗﺎﻧــﯽ رۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ،ﯾﺎن ژﻧﺎﻧــﯽ ﺋەوروﭘﺎی ﺧﯚرھەت روو دەﻛەﻧە ﺷﺎرە ﮔەورە و ﭘﯿﺸەﺳــﺎزﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋەوروﭘــﺎی رۆژﺋﺎوا ﺑﯚ ﮔــەڕان ﺑەدوای ژﯾﺎﻧێﻜﯽ ﺑﺎﺷــﺘﺮدا ،ﺋەوە ﺑێﺠﮕە ﻟەو ژﻧﺎﻧەی ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺑەرﭼــﺎوی ﺋﺎوارەﻛﺎﻧﯽ رووداوە ﻣﺮۆﯾﯽ و ﺳﺮوﺷــﺘﯿﯿەﻛﺎن ﭘێﻚ دێﻨﻦ. ﻛــﯚچ، ﺑەﺳﯿﺎﺳــﯿﺒﻮوﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛــﯽ ﺗــﺮی ﻛﯚﭼﯽ ﺑەﺗﺎﯾﺒــەت ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿــە، دوای ﺗەﻗﯿﻨــەوە و ھێﺮﺷــە ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻣەدرﯾــﺪ، ﻟەﻧﺪەن و ﻧﯿﻮﯾــﯚرك ،ﺋەو رووداواﻧە ﺑێﺠﮕە ﻟەوەی ﻛﺎرﯾﺎن ﻛﺮدە ﺳــەر دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ھﺎودەﻧﮕﯿﯿــەك ﻟە ﻧێﻮان وﺗﺎﻧﯽ وەرﮔﺮ )ﺋەو وﺗﺎﻧەی ﻛﯚﭼﺒەران رووﯾﺎن ﺗێ دەﻛەن( ،ﺑە دﯾﻮێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺸﺪا ﭘﺮﺳﯽ ﻛﯚﭼﯿﺎن ﻟە ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ ﻣﺮۆﯾﯿﯿەوە ﮔﻮاﺳﺘەوە ﻧــﺎو ﻓﯚرﻣێﻜﯽ ﺗەﻧﺎھــﯽ .ھﺎوﻛﺎت ﻟەﮔەڵ ﺷــەڕی ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ ﺳــﻮرﯾە وﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ ﺑەﮔﺸــﺘﯽ و وﺗﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯿــﯽ ﺋەوروﭘــﺎ ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﻟە ﺑەردەم ﭼەﻧــﺪ ﺑﮋاردەﯾەﻛﺪا ﺑﻮون، ﯾﺎن ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻮورﯾە ﭼﺎرەﺳەر ﺑﻜەن و ﺑەو ﺷێﻮەﯾە رێﮕە ﻟە ﻛﯚﭼﯽ زﯾﺎﺗﺮی ﺧەڵﻜﯽ ﺋەو وﺗە ﺑﮕﺮن ،ﯾﺎن ﺋەوەی ﻛە ﻟە وﺗﺎﻧﯽ ﺗﺮاﻧﺰێﺘﺪا ﭘێﺶ ﺑە ﻛﯚﭼﯽ ﻛﯚﭼﺒەران ﺑﮕﺮن ،دواﯾﯿﻦ ﺑﮋاردەش دەﺳﺘﻮﭘەﻧﺠە ﻧەرﻣﻜﺮدن ﺑﻮو ﻟەﮔەڵ ﺗەﻧﮕﮋەﻛﺎن ﺧﯚی ﻟەﻧﺎو ﺋەوروﭘﺎدا .ﻟێــﺮەدا وەك ﻧﻤﻮوﻧەﯾەك ﺑــﺎس ﻟــە ﻛﯚﭼﺒەراﻧﯽ ﺳــﻮورﯾە دەﻛەﯾﻦ ﻛــە ﭼــﯚن ﻛﺎر دەﻛەﻧە
ﺳەر داڕﺷﺘﻨﯽ ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ ﻧﺎوﭼەﯾﯽ و ﺟﯿﮫﺎﻧــﯽ ،ﺋەﮔەر ﻧــﺎ ﻛﯚﭼﺒەران ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺑﺎﺑەﺗە ھەرە ﮔەرﻣەﻛﺎﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﺋﻮﺳﺘﺮاﻟﯿﺎﺷﻦ. ﺧەﺳــڵەﺗێﻜﯽ ﺗﺮ ﻛــە ﻛﯚﭼﺒەری ﻣﯚدێــﺮن ﻟە ﻛﯚﭼﺒەری ﻛﻼﺳــﯿﻚ ﺟﯿﺎ دەﻛﺎﺗــەوە ،ﺋەوەﯾە ﻟە وﺗﺎﻧﯽ وەرﮔﺮدا ﻛﯚﭼﺒــەر ﺑێﺠﮕە ﻟەوەی ﺑﺎﺑەﺗێﻜــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺗەﻧﺎھﯽ و ﻛﻮﻟﺘﻮورﯾﯿە ،ھﺎوﻛﺎت وەك ﻣەﺗﺮﺳﯽ و ھەڕەﺷەﯾەﻛﯿﺶ ﺑﯚ ﺳەر دەوڵەﺗﯽ ﺧﯚﺑﮋوێﻨﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﺗەﻣﺎﺷــﺎ دەﻛــﺮێ .ﺋەوەی ﻛــە ﻛﯚﭼﺒەران ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺑﮕەڕێﻨەوە ﺑﺎزاڕی ﻛﺎر ﯾﺎن ﻟە ﺳەرەﺗﺎدا ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﺎن ﺑە ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ھەﯾە ﺗﺎ ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ھەم ﻟە رێﮕەی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎن ﯾﺎن ﻟە رێﮕەی زەﻛﺎت و ﻣﺎڵﯿﺎت ﺑەﺷــﺪاری ﻟــە دەوڵەﺗﯽ ﺧﯚﺑﮋوێﻨﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﺪا ﺑﻜەﻧەوە، وەك ﺧﺎڵێﻜﯽ ﻻواز ﻟەﻻﯾەن راﺳﯿﺴﺖ ﯾﺎ ﭘﺎرﺗە راﺳﺖ و ﺗﻮﻧﺪڕۆﻛﺎﻧەوە دێﺘە ﻗﯚﺳــﺘﻨەوە ﺗﺎ دژاﯾەﺗﯿــﯽ ”ﺋەوی ﺗﺮ“ی ﭘێ ﺑﻜــەن ،ﺋەوە ﺑێﺠﮕە ﻟەو داوەرﯾﯿە ﭘێﺸــﻮەﺧﺘﺎﻧەی ﻟەڕووی ﻛﻮﻟﺘﻮورﯾﯿەوە ﻟەﺳــەر ﻛﯚﭼﺒەران دەﯾﻜەن و رووﯾەﻛــﯽ ﻧەرێﻨﯽ ﻟەو ﺧەڵﻜﺎﻧــە ﭘێﺸــﺎن دەدەن ﻛە ﻟە وﺗﺎﻧــﯽ دﻧﯿﺎی ﺳــێﯿەﻣەوە ﻛﯚچ دەﻛەن. دوای ﺗێﭙەڕﯾﻨﯽ ﺳــﺎڵێﻚ ﺑەﺳــەر ﻣەرﮔﯽ ”ﺋﺎﻻن“دا ،وەك ﻣﻨﺪاڵێﻜﯽ ﻛــﻮردی ﻛﯚﭼﺒەر ﻟــە ﻟێﻮارەﻛﺎﻧﯽ وﺗێﻜﯽ ﺗﺮاﻧﺰێﺘــﺪا ،دەردەﻛەوێﺖ ﻛە ﺋــەوەی ﻟــەو رۆژەدا رووی دا رێﻜــەوت ﻧەﺑﻮو ،ﺑەڵﻜــﻮ ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﺋەو دۆﺧە ﮔﻠﯚﻟﯚﻛﺎڵﯿﯿە )ﻧﺎوﭼەﯾﯽ/ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ(ﯾە ﺑﻮو ﻛــە ﺗێﯿﺪا ھەﻣﻮو ﻓﺎﻛﺘەﻛﺎن و ھەﻣــﻮو ﺋەﻛﺘەرەﻛﺎن ﺑەﺷﺪارن ﺗﺎ ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟە ڕێﮕەی وێﻨەی ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯿەﻛــەوە” ،ﺋێﻤە“ و ”ﺋەوان“ ﺑەراﻣﺒەر ﺑەﯾەك راﺑﮕﺮﻧەوە. ﺋﺎﻻن ﻟەﮔەڵ ھەﻣــﻮو ﺋەواﻧەی ﻟە رێﮕەی ﻧێﻮان وﺗﺎﻧﺪا ﺑﻮوﻧە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ، دﯾﻮی ھــەرە ﺗﺮاژﯾــﺪی دﯾﺎردەی ﻛﯚﭼﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﻦ.
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
17
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
18
”دوو ﭘەﯾﺎﻣﻨێــﺮی ﻧﺎوﭼەﻛە ﻛە ﻟە ﻛەﻧﺎڵەﻛﺎﻧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪن ﻛﺎر دەﻛەن ﻟەﺑەرﺋەوەی ﺧێڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺳــەردەﻣﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰ دژی ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻢ ﺧﺎﻧﯽ دەﻟﯚ ﺑﻮون، ﺑەداﺧەوە ﺋﺎﻣﺎدە ﻧەﺑﻮون رێﻮڕەﺳــﻤەﻛەﻣﺎن رووﻣﺎڵ ﺑﻜەن ،ﺋەم ﺧﺎڵە دەﺳﺘﻨﯿﺸﺎن دەﻛەم ،ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە دەﻣﺎرﮔﯿﺮﯾﯽ ﻧﺎوﭼەﮔەری و ﺧێڵەﻛﯽ و ھﯚزاﯾەﺗﯽ و ﺗەﻧﺎﻧەت ﺧﺎﻧەوادەﮔەرﯾﺶ ،دوژﻣﻨﯽ ﭘﺮﺳە ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺑﻮوە ،ﺑﯚﯾە ﺑە ﯾەﻛﺴﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﮕێڕ و ﻛەﺳە ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎن ﺑﺎس ﻧﺎﻛﺮێﻦ“
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ﻧﺎوﭼەﮔەری رووداوە ﻣێﮋووﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردی داﺑەش ﻛﺮدووە ﺷﯚڕﺷﯽ ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﺎﻧﯽ دەﻟﯚ زﯾﻨﺪووﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮوﻧەﯾە وﺷە /رێﺒﯿﻦ ﻣﺤەﻣەد ﻣﺎﻧﮕــﯽ راﺑﺮدوو ﻟە ﻛﻔﺮی ﭘﺮﺳــێﻜﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ زﯾﻨﺪوو ﻛﺮاﯾەوە، ﯾﺎدی ﺷﯚڕﺷــﮕێڕێﻜﯽ ﻧەﺗەوەی ﻛﻮرد دژی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﻛﺎن ،ﺑەم رۆﺷﻨﺒﯿﺮان و ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە ﻟەم ﯾﺎدەدا ﻧﺎﺋﻮﻣێﺪﺑﻮوﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟە وەﻻﺧﺴــﺘﻨﯽ ﭘﺮﺳــە ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎن ﻧﺎﺷــﺎرﻧەوە و ﭘێﯿــﺎن واﯾە ،ھێﺸــﺘﺎ ﻧﺎوﭼەﮔەرﯾــﯽ و ﺧێڵەﻛﯽ ﺑﺎڵﯽ ﺑەﺳــەر رەوﺗﯽ رۆﺷــﻨﺒﯿﺮی ﻛﻮرددا ﮔﺮﺗﻮوە ،ﺑﯚﯾە ﻛــﻮرد ﻟە ھەڵەﯾەﻛﯽ ﻣێﮋووﯾﯿﺪاﯾە ،دەﺑێﺖ ﭘﺮﺳە ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎن ﭘێﺶ ﺑﺨﺮێﺖ. د .ﺣﻮﺳــێﻦ دەﻟﯚﯾﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی زاﻧﻜﯚ ،ﭘﺴﭙﯚڕی ﻣێﮋوو ﻟەﺑﺎرەی ﺷﯚڕﺷــﯽ ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﺎن ﻟە ﻛﻔﺮی ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧــﺪ ،ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﺎن دوو ﺑﺮای ﻟەﺳــەر دەﺳﺘﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ﺷەھﯿﺪ ﻛﺮاون ﻛەﻣەرﺧــﺎن و ﺣەﻣەﺧــﺎن، ﺧﯚﯾﺸﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺑەرﭘﺎ ﻛﺮدووە دژی ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ،ﻟــە ﺑﻨەﻣﺎڵەﯾەﻛــﯽ ﺷﯚڕﺷــﮕێڕ و ﻛﻮردﭘەروەر ﺑﻮوە. زﯾﺎﺗــﺮ ﮔﻮﺗﯽ ،ﻟە ﺳــەردەﻣێﻜﺪا ﭘەﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣەی ﺳﯿﭭەر واژوو ﻛﺮاوە ﺑەﭘێﯽ ﺳەرﭼﺎوە ﻣێﮋووﯾﯿﯿەﻛﺎن، 62ﻛەس ﻟەو ﺳــەردەﻣە داوای دەوڵەﺗــﯽ ﻛﻮردﯾﯿــﺎن ﻛﺮدووە و واژووﯾــﺎن ﻛــﯚ ﻛﺮدووەﺗەوە ﻟــە ﻛەﺳــﺎﯾەﺗﯿﯽ ﻛــﻮردی و ﺷﯚڕﺷــﮕێڕەﻛﺎن ﻛە 58ﻛەﺳﻦ و ﺗــﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺑە ﺳــەرﭼﺎوەی ﻣێﮋووﯾﯽ ﺳﺎغ ﻛﺮاوەﺗەوە ،ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﺎن ﻧــﺎوی ﻟــە رێﺰﺑەﻧﺪی 30 ھﺎﺗﻮوە. رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە ،ﻛﺎﺗێــﻚ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰەﻛﺎن ﺣﻜﻮوﻣﯿــﺎن ﻛــﺮدووە ،ﺗﺎرﺟــﯚن ﻣێﺠــەر
رۆﺷــﻨﺒﯿﺮ و ﻧﻮوﺳــەری زۆرﺗﺮ ﺑﻮوە و رووداوەﻛﺎﻧﯿﺎن ﯾﺎداﺷــﺖ ﻛﺮدووە“. ”ﺑەﺷــﯽ دووەﻣــﯽ ﺧﺎڵێﻜــﯽ ھەﺳﺘﯿﺎرە ﺑە ﻧﻤﻮوﻧەﯾەك رووﻧﯽ ﺑﻜەﻣــەوە ،ﺋــەم رێﻮڕەﺳــﻤە ﺑێ ﺋــەوەی دەﺳــﺘﯽ ﺣﺰب و ﻋەﺷــﯿﺮەﺗﯽ ﻟــە ﭘﺸــﺖ ﺑێﺖ، ﺋێﻤە وەك ﺑﻨەﻣﺎڵەی ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﺎن ﻟەﮔــەڵ ﺋەﻧﯿﺴــﺘﯿﻮﺗﯽ ﻧﺎرﯾــﻦ ﺑــﯚ ﺗﻮێﮋﯾﻨــەوە و ﺑوﻛﺮدﻧەوە دروﺳــﺘﻤﺎن ﻛــﺮدووە ،ﺑــەم دوو ﭘەﯾﺎﻣﻨێــﺮی ﻧﺎوﭼەﻛــە ﻛە ﻟــە ﻛەﻧﺎڵەﻛﺎﻧــﯽ راﮔەﯾﺎﻧــﺪن
ﺋێﺴﺘە دەﻣﺎرﮔﯿﺮﯾﯽ ﻧﺎوﭼەﮔەری و ﺧێڵەﻛﯽ و ھﯚزاﯾەﺗﯽ و ﺗەﻧﺎﻧەت ﺧﺎﻧەوادەﮔەرﯾــﺶ ،دوژﻣﻨــﯽ ﭘﺮﺳــە ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺑﻮوە، ﺑﯚﯾە ﺑە ﯾەﻛﺴــﺎﻧﯽ ﺷﯚڕﺷــﮕێڕ و ﻛەﺳــە ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎن ﺑﺎس ﻧﺎﻛﺮێﻦ“ دەﻟﯚﯾﯽ وای ﮔﻮت. دەﻗێﻜﯽ ﺳﯚﺳﯚﻟﯚﺟﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﯽ ھەﯾە دەڵێﺖ :ھــەر ﻧەﺗەوەﯾەك ﻧەﺗﻮاﻧێــﺖ ﻛەڵﻚ ﻟــە ﻣێﮋووی ﺧــﯚی وەرﺑﮕﺮێــﺖ ،ھەرﮔﯿــﺰ ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﻗــەوارەی ﻧەﺗەواﯾەﺗﯽ دروﺳﺖ ﺑﻜﺎت .دﻛﺘﯚر ﺣﺴەﯾﻦ دەﻟــﯚ دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛﺎﺗەوە ”ﻛﻮرد
ﻗــەوارەی ﻧەﺗەوەﯾﯽ دروﺳــﺖ ﺑﻜەن و دەوڵەﺗﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻨﯿﺎت ﺑﻨێﯿﻦ“. ﺑەرەﺑەﯾﺎﻧــﯽ رۆژی 22ی ﺋﺎب/ ﺋﯚﮔﺴﺘﺴــﯽ ،1920ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﺎﻧﯽ دەﻟﯚ و ﺷﯚڕﺷﮕێڕەﻛﺎﻧﯽ ھﺎوڕێﯽ، ﺳەرﻛەوﺗﻨە ﺳــەر ﺷﺎﺧﯽ )ﺑﺎوە ﺷﺎﺳــﻮار( ،دەﺳــﺘﯿﺎن ﺑەﺳــەر ﺑﻨﻜــەی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﻛﺎﻧــﺪا ﮔﺮت، دواﺗﺮ ﻛەوﺗﻨــە ﮔﻮﻟەﺑﺎراﻧﻜﺮدﻧﯽ ﻣەرﻛەزی دەرەﻛﯽ )ﭘﯚﻟﯿﺴﺨﺎﻧە(، ﺑەم ﻛﺎرەش راﭘەڕﯾﻦ دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻛــﺮد) ،ﺳــﺎﻟﻤﻮن( ھەرزوو ﻛەوﺗە ﺧﯚ و ﺑەﺷــﻮێﻦ ھەﻧﺪێﻚ ﻟە ﭘﯿﺎوﻣﺎﻗﻮﻧﯽ ﺷــﺎرﯾﺪا ﻧﺎرد ﺗﺎ ﭼﺎرەﺳەرێﻚ ﺑﯚ داﻣﺮﻛﺎﻧﺪﻧەوەی ﺷــﯚڕش ﺑﺪۆزﻧەوە و ﻟەﮔەڵﯿﺪا ﺳەرداﻧﯽ ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﺎن ﺑﻜەن ،ﺑەڵﻜﻮ دەﺳﺖ ﻟە ﺷــﯚڕش ھەڵﺒﮕﺮێﺖ، ھەرﭼەﻧﺪە ﺋﺎﻣﯚژﮔﺎری ﺳﺎﻟﻤﻮن ﻛــﺮا ھەﻧــﮕﺎوی ﻟــەو ﺑﺎﺑەﺗــە ﻧەھﺎوێﮋێﺖ ،ﺑــەم ﺑێ ھﻮودە ﺑﻮو ،ﺳــەرﺋەﻧﺠﺎم )ﺳــﺎﻟﻤﻮن( ﺑەدﯾﻠﯽ ﮔﯿﺮا. ﺷــﺎر ﻟــەو رۆژەدا ﻟە دەﺳــﺖ )داﮔﯿﺮﻛــەران رزﮔﺎر ﻛــﺮا و ﺣﻜﻮوﻣەﺗێﻜــﯽ ﻛﺎﺗــﯽ ﺑەﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺑﺮاﯾــﻢ ﺧﺎن داﻣــەزرا ﻛــە ﺋەﻧﺪاﻣەﻛﺎﻧــﯽ ﺑﺮﯾﺘﯽ ﺑﻮون ﻟــە )ﺋەﻛﺒەر ﺧﺎن، وەﯾﺴــﯽ ﺑەﮔﯽ دەﻟــﯚ ،ﺣەﻣﯿﺪ ﻋەﺑﺪوڕەﺣﻤــﺎن ﻛﺎرێــﺰی، رۆﻏﺰاﯾــﯽ، ﺣەﻣەﺟﺎﻧــﯽ ﺣﺎﺟــﯽ ﻣﺤەﻣــەد ﺗەرﺧﺎﻧﯽ و ﻛﺎﻛەﻣەﻧــﺪ ﺋەﻣﯿــﻦ دروێﺶ(، داﻣﻮدەزﮔەﻛﺎﻧــﯽ ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧﯽ
ﺟێﮕﺮی ﺣﺎﻛﻤــﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ ﻧﺎوی ”ﺳــەﻟﻤﯚن“ ﺑﻮو ،زاڵــﻢ ﺑﻮوە و ﺳــﺘەﻣﯽ ﻟــە ﺧەڵﻚ ﻛــﺮدووە، ﺑێﮕﺎری ﺑە داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﻧﺎوﭼەی ﻛﻔﺮی ﻛﺮدووە و ﺑﺎج و ﺳەراﻧەی ﻟە ﺧەڵــﻚ ﺑــە زۆر وەرﮔﺮﺗﻮوە، ﺋەوﻛﺎت ﺧەڵﻜﯿــﺶ داواﯾﺎن ﻟە ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﺎن ﻛــﺮدووە ،رێﮕﺮی ﻟە ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰەﻛﺎن ﺑــﻜﺎت ،ﺋەوەش ﺑﻮوەﺗــە ھﯚﯾەك ﺗــﺎ ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﺎن ﺷﯚڕش دژی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﻛﺎن ﺑەرﭘﺎ ﺑﻜﺎت. ﻟە ﺑﺎرەی ﮔﺮﻧﮕﯿﺪان ﺑە ﭘﺮﺳــﯽ ﻣێﮋووﯾــﯽ ﻟە ﻧﺎوﭼــەی ﻛﻔﺮی و ﺷﯚڕﺷــﯽ ﺑﺮاﯾــﻢ ﺧــﺎن ﺋەو ﭘﺴﭙﯚڕە رووﻧﯽ دەﻛﺎﺗەوە ”ﭘﺮﺳﯽ ﻣێــﮋووی ﺑﺮاﯾــﻢ ﺧﺎﻧــﯽ دەﻟﯚ ﭼەﻧﺪ ﻛﺘێﺒﯽ ﻟەﺳەر ﻧﻮوﺳﺮاوە، ﻟــە ﻣێــﮋوودا ﻧﺎوی ھەﯾــە ،ﻟە ﻛﺘێﺒــﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﻧﺎوی ھەﯾە و ﺷﯚڕﺷەﻛەی ﺑەﺳەر دەﻛﺮێﺘەوە، ﺑەم دەرﻧەﻛەوﺗﻨﯽ ﻧﺎوی ﺑﺮاﯾﻢ ﺧــﺎن وەك ﺷــێﺦ ﻣەﺣﻤﻮودی ﺣەﻓﯿﺪ ،ﺑەﺷــێﻜﯽ دەﮔەڕێﺘەوە ﺑــﯚ ﺋــەوەی ﻛﻔﺮی ﺷــﺎرێﻜﯽ ﺑﭽﻮوﻛﺘﺮە ﻟەﭼﺎو ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻛە
ﻛﺎر دەﻛــەن ﻟەﺑەرﺋــەوەی ﺧێڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺳەردەﻣﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰ دژی ﺋﯿﺒﺮاھﯿــﻢ ﺧﺎﻧــﯽ دەﻟــﯚ ﺑﻮون ،ﺑەداﺧەوە ﺋﺎﻣﺎدە ﻧەﺑﻮون رێﻮڕەﺳﻤەﻛەﻣﺎن رووﻣﺎڵ ﺑﻜەن، ﺋەم ﺧﺎڵە دەﺳﺘﻨﯿﺸﺎن دەﻛەم ،ﺗﺎ
ﺋﺎراس ﻧﻮوری ﺋەﺣﻤەد
ﻛﺎﺗێﻚ ﺟﻮاﻧﯿﯿەﻛﺎن ﻛﯚﻣﺎن ﻧﺎﻛەﻧەوە دەﺑێﺖ روو ﺑﻜەﯾﻨە ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻨﯿﯿەﻛﺎﻧﻤﺎن
د .ﺣﻮﺳێﻦ دەﻟﯚﯾﯽ:
دەرﻧەﻛەوﺗﻨﯽ ﻧﺎوی ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﺎن وەك ﺷێﺦ ﻣەﺣﻤﻮودی ﺣەﻓﯿﺪ، ﺑەﺷێﻜﯽ دەﮔەڕێﺘەوە ﺑﯚ ﺋەوەی ﻛﻔﺮی ﺷــﺎرێﻜﯽ ﺑﭽﻮوﻛﺘﺮە ﻟەﭼﺎو ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻛە رۆﺷﻨﺒﯿﺮ و ﻧﻮوﺳــەری زۆرﺗــﺮ ﺑﻮوە و رووداوەﻛﺎﻧﯿﺎن ﯾﺎداﺷﺖ ﻛﺮدووە ﺋەم دەﻗەی ﺑەﺳــەردا ﺟێﺒەﺟێ ﺑــﻮوە و ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿــﻮە ﺳــﻮود ﻟە ﻣێﮋوو وەرﺑﮕﺮێﺖ و دووﺑەرەﻛﯽ وەﻻ ﺑﻨێــﻦ ،ﺑﯚﯾــە ﻣێــﮋووی )ﻣﯿﺮﻧﺸــﯿﻨە ﻛﻮردﯾﯿــەﻛﺎن( دووﺑﺎرە دەﻛەﯾﻨەوە ،ﺑﯚﯾە دەﺑێﺖ
ﻛﺎروﺑــﺎری ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن وەك ﺷــﺎرەواﻧﯽ و ﭘﯚﻟﯿــﺲ و داراﯾﯽ و ﺧﯚراﻛﯽ ﺧەڵــﻚ و ھﺘﺪ ،رێﻚ ﺧﺮاﯾەوە و ﺋﺎڵﻮوێﺮﻛﺮدن ﺑەرووی ھەﻧﺪێ ﻟە ﺑــﺎزاڕدا ﻗەدەﻏە ﻛﺮا و ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﻛﺎﺗــﯽ دراوی ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺑە ﮔــەڕ ﺧﺮاﯾەوە، ﺋەو داﻧەوێڵــە و ﺧﯚراﻛﺎﻧەی ﻛە ﻟە ﻛﯚﮔەدا ھەﺑﻮون دەﺳــﺘﯿﺎن ﺑەﺳەردا ﮔﯿﺮاﺑﻮو ،ﺑەﭘێﯽ ژﻣﺎرەی ﺧێﺰان و ﺑێ ﺑەراﻣﺒەر ،ﺑەﺳــەر ھﺎووﺗﯿﯿﺎن داﺑەش ﻛﺮا. دوای ﺋــەوەی ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰ ﺑﯚﯾﺎن دەرﻛــەوت ﻛــە ﺑەھێــﺰ و ﻟﻮوﻟــەی ﺗﻔەﻧــﮓ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ زاڵ ﺑــﻦ و ﺳــەرﻛەوﺗﻦ ﻣﺴــﯚﮔەر ﺑﻜەن ،ﺑﯚﯾە ﻧﺎﭼــﺎر ﺑﻮون زﻣﺎﻧﯽ ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ و داﻧﻮﺳﺘﺎن دەﺳﺖ ﭘێ ﺑﻜەن ،ﭘﺎش ﺋــەوەی ﻟە رێﮕەی
داﻧﻮﺳــﺘﺎﻧەﻛﺎﻧەوە داﮔﯿﺮﻛەران ﺋەو راﺳﺘﯿﯿەﯾﺎن ﻟەﻻ ﺋﺎﺷﻜﺮا ﺑﻮو ﻛە ﺋەم ﺷﯚڕﺷە ﻣەﻏﺰا و رەھەﻧﺪ و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠێﻜــﯽ ﻧەﺗەواﯾەﺗــﯽ ھەﯾە ،ﭼﻮﻧﻜە ﯾەﻛــەم داواﯾﺎن ﺋﺎزادﻛﺮدﻧﯽ )ﺷــێﺦ ﻣەﺣﻤﻮود( ﺑــﻮو ،ﺑﯚﯾە ﻧﺎﭼﺎر ﺑــﻮون ھەﻣﻮو ھێﺰەﻛﺎﻧــﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﻛەرﻛﻮوك و ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮ ﻛﯚ ﺑﻜەﻧەوە ﺗﺎ ﺋەو ﺷﯚڕﺷە ﺳــەرﻛﻮت ﺑﻜەن، ﭘﺎش ﺋەوەی ﺷــﺎرۆﻛەی ﻛﻔﺮی ﻣﺎوەﯾەك ﻟەﻻﯾەن ﺷﯚڕﺷﮕێڕاﻧەوە ﺑەڕێﻮە ﺑﺮا ،ﻟە ﺋﺎﻛﺎﻣﯽ ﺋەو ھێﺮﺷە ﻓــﺮەوان و ﺑەرﺑوە ﻟــە دوای ﺑەرﮔﺮﯾﯿــﺎن ،ﭼەﻧﺪﯾــﻦ ﻛەس ﺷــەھﯿﺪ ﺑــﻮون ،ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰەﻛﺎن ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗــﺮ ﺷــﺎری ﻛﻔﺮﯾﯿﺎن ﺧﺴــﺘە ژێﺮ رﻛێﻒ و دەﺳەﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧەوە.
ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮور ﮔﺸﺘﯿﺎن ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻨﻦ ﺋــەوەی ﻣﻦ دەﻛﺎت ﺑــە ﻛﻮرد، ﺟﯿﻨﺎﺗــﻢ ﻧﯿﯿە ،ﺑﻮوﻧــﻢ ﻧﯿﯿە ﺑە ﺧەڵﻜﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ھﺎﺗﻨﻢ ﻟە داﯾﻚ و ﺑﺎوﻛﻤەوە ﻧﯿﯿــە ،ﺣﺰﺑﺎﯾەﺗﯿﻢ ﻧﯿﯿە ،ﺋﺎزارەﻛﺎﻧﻢ ﻧﯿﻦ. ﻛﻮردﺑــﻮون ھەﺳــﺘێﻜﯽ زۆر ﺗﺎﯾﺒەﺗە ﺑــە رۆﺣﯽ ﻛــﻮردەوە ﻛــە وام ﻟــێ دەﻛﺎت ﺑــێ ﺑەرژەوەﻧــﺪی ﺧــﯚم ،ﻟەﺳــەر ھەﻣــﻮو ﭘﺎرﭼەﯾەﻛﯽ ﺧﺎﻛﯽ ﺋەم ﺳەرزەوﯾﻨە ،ﻛﻮردم ﺧﯚش ﺑﻮێﺖ و ﺋﺎرەزووی ﻛﻮردﺑــﻮون ﺑﻜەم. ﺋــەو ﻛﻮردﺑﻮوﻧەی ﻛە ﺧﯚم ﻟێﯽ ﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻮوم ﺑە ﺋەزﻣﻮوﻧێﻜﯽ زۆر و ﻛﺎﺗێﻜــﯽ ﭘــڕ ﻛەوﺗﻦ و ھەڵﺴــﺎﻧەوە .ﻣﻦ ﺑﺎﺳﯽ ﭼﺎﻛە و ﺧﺮاﭘە ﻧﺎﻛەم ﻟــە ﺗﺎﻛﯽ ﻛﻮرددا. ﻛــێ دەﺗﻮاﻧێﺖ ﺑــە رەھﺎﯾﯽ ﺑە ھﯿﭻ ﻣﺮۆﭬێﻚ ،ﻧەﺗەوەﯾەك ﯾﺎﺧﯚ ﻣﯿﻠەﺗێﻚ ﺑڵێﺖ ﭼﺎﻛە ﯾﺎ ﺧﺮاﭘە و ﺑێ ﺧﻮاروﺧێﭽﯿﯿە؟ ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ،ﭘێﺸــﻤەرﮔە ”ﭘێﺶ ﻣەرگ ﻛەوﺗﻮوەﻛﺎن“ ،دەﺳــﺖ ﻟــە ژﯾﺎﻧﯿــﺎن ﺑــەردەدەن ،ﺑﯚ رێﮕەﯾەﻛﯽ ﺑــێ ﮔەڕاﻧەوە ﺑەڕێ
ﻛەوﺗﻮون ،ﻛﻮرد دەﺳﺘﯽ داوەﺗە ﺷــێﻮازێﻜﯽ زۆر ﻧﺎﺷــﯿﺮﯾﻦ و ﻧەﮔﻮﻧﺠــﺎو ﻟە ﺷــﺎرﭼﯿﯿەﺗﯽ و ﺣﺰﺑﭽێﺘﯽ..ﺧەرﯾﻜــﻦ ،ھەرﭼﯽ ھەﯾە و ﻧﯿﯿە ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻨﯽ دەﻛەن. ﺋەﻣە ﻧــە ﺑﻮوﻧﯽ ﻛﻮرد ﭘەﺳــﻨﺪ دەﻛﺎت و ﻧــﺎوی ﻛــﻮرد ﮔەورە ﻧﺎﻛﺎت ،ﻧەﺧێﺮ .ﺋەﻣــە ﺑﻮوﻧﻤﺎن ھێﻨــﺪەی ﺗﺮ ﻣﺎﻧــﺪوو دەﻛﺎت. ﻟەﺑﺎر دەﭼﯿﻦ. ﻛﻮردﺑــﻮون ﺗەﻧﯿﺎ ﺋــەوە ﻧﯿﯿە، ﻧــﺎوی ﻧﺎوﭼەﯾــەك ﺑﻠﻜێﻨﯿــﺖ ﺑــە ﻧﺎوەﻛەﺗــەوە .ﺑــە زﻣﺎﻧﯽ ھەوﻟێﺮی و ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﻨﻮوﺳﯿﺖ و ﻗەﺷــﻤەری ﺑــە ﻣێــﮋووی ﻣﯿﻠەﺗێﻚ ﺑﻜەﯾﺖ .ﻓن ﻛﻮردی، ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ھەوﻟێﺮی ،رەواﻧﺪزی، ﭼﯚﻣﺎﻧﯽ ،ﺷەﻗوەﯾﯽ ،ﺳﯚراﻧﯽ، ﻛەرﻛﻮوﻛﯽ ،زاﺧﯚﯾﯽ ،دھﯚﻛﯽ، ﺳــەﻧﮕﺎوی ،ﺳــﯿﻮەﯾﻠﯽ .،ھﺘﺪ. ﻧەﺧێــﺮ .ﻛﻮردﺑــﻮون ﺋەوەش ﻧﯿﯿــە ،ﭼﺎوەڕواﻧــﯽ ﻗەرەﺑﻮوی ﻟــێ ﺑﻜەﯾﺖ ،ﺑﯚ ﺋەو ھەﺳــﺘە و ھەوڵﺪاﻧەی داوﺗە ﻟە رێﮕەی ﺋەو ﻛﻮردﺑﻮوﻧەدا.
ﻧەﺧێــﺮ ،ﻛﻮردﺑــﻮون و ﺋﺎزارﭼەﺷــﺘﻦ ﻟە رێﮕــەی ﺋەو ھەﺳــﺘەدا ،ﻧﺎﺑێﺖ ﺑــە ﺋﺎﻓەرﯾﻦ و ﺷــﺎﺑﺎش و ﮔﯿﺮﻓــﺎن ﭘڕﻛﺮدن ﻗەرەﺑــﻮو ﺑﻜﺮێﺘــەوە .ﭼﻮﻧﻜــە ﻛﻮردﺑﻮون ﺑە ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨﯽ ﻣﻦ، ﻟە ﺧﯚﯾﺪا ﻗەرەﺑﻮوەﻛەﯾە .رۆﺣﯽ ﻛﻮرد ﺟﻮاﻧە. ﻛﻮردﺑﻮون ﺋەوە ﻧﯿﯿە ،ﺑەو زﻣﺎﻧە ﻛﻮرد ﺑە ﯾەﻛﺘﺮ ﺑە ﻛﻮﺷﺖ ﺑﺪەﯾﺖ و ﻟە ﻣﯿﻤﺒەری ﻣﺰﮔەوﺗەﻛﺎﻧەوە ﺑﻮوﻧﯽ ھێﺰی ﺗﺎرﯾﻜــﯽ ﺑﻜەﯾﺘە رەوا و ﺑﯿﻜەﯾﺘە ﺋﺎﮔﺮ و ﺑەرﯾﺪەﯾﺘە ﮔﯿﺎﻧﯽ ﻛﻮرد .ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯿﻢ ﺑﯚ ﻛﻮرد ﺋﺎزارم دەدات ،ﻛﻮردﺑﻮوﻧﻢ ﻣﺎﻧﺪووی ﻛــﺮدووم و ھەردەم ﻧﺎﮔەﻣە ﺋەو ﭼێﮋە ﻛە ﺗﺎ ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺋەو ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯿﯿەم ﺑێﺖ ﻛە ﻟە ﻧﺎوﻣﺎ ﺟﻤﻮﺟﯚڵ دەﻛﺎت .ﺋەﻣە واﯾە .وەك ﻋﺸﻖ واﯾە. ﻛــﻮرد ﻧەﯾﺘﻮاﻧــﯽ ،وەك ﺗــﺎك ﺑــﯚ راﺳــﺘﯿﯿەﻛﺎن ﺑﮕەڕێــﺖ، راﺳــﺘﯿﯿەﻛﺎن ﻛــﯚ ﺑﻜﺎﺗــەوە و ﭼﺎوەڕواﻧــﯽ ﺣﺰب و ﺳﯿﺎﺳــﯽ و رۆﺷــﻨﺒﯿﺮ و رۆژﻧﺎﻣەﻧــﻮوس
و ﻧﻮوﺳــەر و ﻣەﻻ و ﺋەم ﺟﯚرە ﺑﻮوﻧەوەراﻧــەی ﻛــﺮد ،وﺗﺎری دووﺑﺎرەﻛــﺮاو و ﭘەﯾﻤﺎﻧﯽ درۆی ﺑﺪەﻧــێ .ﺋەﻣﺎﻧــە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾــﯽ ﺧﯚﯾﺎن وەك دەردێﻜﯽ ﻣﻮزﻣﯿﻦ ﻟەﻧﺎو ﺗﺎﻛﯽ ﻛــﻮرددا ﺟێ دێڵﻦ. ﮔــﻮێ ﻗﻮﺧﻜــﺮدن ﺑــە دﯾﺎر
ﺧﺴــﺘە ﺳــەر درۆﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی. ﺟﻮاﻧــﯽ دەردەﻛەوێــﺖ ﻛــە ﻧﺎﺷــﯿﺮﯾﻨﯽ ﺧﯚﻣﺎﻧﻤﺎن ﺑﯿﻨﯽ و ﭼﺎوی ﻟێ داﻧەﺧەﯾﻦ. ﻛﻮرد ﭼەﻧﺪان ﺳﺎڵ و ﺳەدەﯾە، ھــەوڵ دەدات ﺑە ﺟﻮاﻧﯽ ﺧﯚﯾﺪا ھەڵﺒﺪات و ﺑﯿﻼوێﻨێﺘەوە و ﺷﯿﻌﺮ
ﻛﻮردﺑﻮون ﺋەوە ﻧﯿﯿــە ،ﺑەو زﻣﺎﻧە ﻛﻮرد ﺑە ﯾەﻛﺘﺮ ﺑە ﻛﻮﺷﺖ ﺑﺪەﯾﺖ و ﻟە ﻣﯿﻤﺒەری ﻣﺰﮔەوﺗەﻛﺎﻧەوە ﺑﻮوﻧﯽ ھێﺰی ﺗﺎرﯾﻜﯽ ﺑﻜەﯾﺘە رەوا و ﺑﯿﻜەﯾﺘە ﺋﺎﮔﺮ و ﺑەرﯾﺪەﯾﺘە ﮔﯿﺎﻧﯽ ﻛﻮرد. ﺑﻮوﻧەوەرێﻜــﯽ ﻟــەم ﺟﯚراﻧــە، ﺑــﯚ ﺋەواﻧــە دەﺑێﺖ ﻛــە ﺗﻮاﻧﺎ و وﯾﺴــﺘﯽ ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوەﯾﺎن ﻧﯿﯿە و ﭼﺎوەڕواﻧــﯽ ﯾەﻛێﻜﻦ ،ﭘێﯿﺎن ﺑڵێﺖ ،رێﮕەﻛە ﻟە ﻛﻮێﻮەﯾە. ﺑــەﻻی ﻣﻨەوە ،راﺳــﺘﯿﯿەﻛﺎن، ﻛﺎﺗێــﻚ دەردەﻛــەون ،ھەﻣﻮو ﯾەﻛێﻚ ﻟەﻻی ﺧﯚﯾەوە ﭘەﻧﺠەی
و ﺷﺎﻧﺎﻣەی ﺑﯚ ﺑﮫﯚﻧێﺘەوە .ﺑەم ﺋــەم ﭘﯿﺎھەڵــﺪان و ﻻواﻧەوەﯾە ﻧەﺑــﻮوە ھــﯚی ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەﻣﺎن و ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﻣــﺎن .ﭼﯚﻧە ھەوڵ ﺑﺪەﯾــﻦ ،ﻧﺎﺷــﯿﺮﯾﻨﯿﯿەﻛﺎﻧﻤﺎن دەﺳﺘﻨﯿﺸــﺎن ﺑﻜەﯾﻦ و ھەوڵ ﺑﺪەﯾﻦ ﺑەو رێﮕەﯾە ،ﻛﯚ ﺑﺒﯿﻨەوە. ﭼﻮﻧﻜــە ﺟﻮاﻧــﯽ ﺗﺮﺳــﻨﺎﻛە و
ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺗەوازوﻋە. رووﻧﺘــﺮ ،ﺋــەم ﺷــﺎرﭼﯿﯿﺎﻧە و ﺣﺰﺑﭽﯿﯿﺎﻧە و ھەﻣﻮو ﭼﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﻛــە ﻛەوﺗﻮوﻧەﺗە وێﺰی ﯾەﻛﺘﺮ ﻟەم ﻛﺎﺗەدا ،ﭘێﺸﻤەرﮔەی ﻛــﻮرد ،ﻛــە ﻟــەوان ﺟﻮاﻧﺘﺮ و ﺑەرزﺗــﺮن و ﺧﻮێﻨﯿــﺎن وەك رووﺑــﺎر دەڕژێﺘــە ﻧــﺎو ﺧﺎﻛﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ،ﺑﺎ ﺑﭽﻨە ﻧﺎو ﻧﺎﺧﯽ ﺧﯚﯾﺎن و ﺷﺎرەﻛەی ﺧﯚﯾﺎﻧەوە و ﺣﺰﺑەﻛــەی ﺧﯚﯾﺎﻧەوە و ﺑﺒﯿﻨﻦ، ﺑەدڕووﺧﺴــﺎری و ﻧەﮔﺮﯾﺴــﯽ ﺧﯚﯾــﺎن و ﺷــﺎرەﻛەی ﺧﯚﯾﺎن و ﺣﺰﺑەﻛــەی ﺧﯚﯾﺎن و ﺑﺎﺳــﯽ ﺑﻜەن ،ﯾﺎﺧﯚ ﺑﺎ ﺑێ دەﻧﮓ ﺑﻦ. ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑــەم ﺗﺮﺳــﻨﯚﻛﺎﻧە ﻧﯿﯿــە و ﺧﻮێﻨﯿﺎن ﻧەﻛﺮدووەﺗە رووﺑــﺎر ﺑﯚ ﺋﺎوداﻧﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﺋەم ﺑەدزﻣﺎﻧﺎﻧەی ،ﺗﺎ ﺑێﺖ ﺗﺎرﯾﻜﺘﺮ دەﺑــﻦ و زﻣﺎﻧﯿﺎن ﻟەوە ژەھﺮاوﯾﺘﺮ دەﺑێﺖ. ﺑﺎ ھەوﻟێﺮﯾﯿــەﻛﺎن ﺑڵێﻦ ،ﭼﯿﯿە دەردی ﺋەو ﺷــﺎرە و ﺑەھەﻣﺎن ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن، ﺷــێﻮاز ﻛە ر ﻛـــــــــﻮ و ﻛﯿﯿە ﻛﺎ ن ،
زاﺧﯚﯾﯿﯿــەﻛﺎن و دھﯚﻛﯿﯿەﻛﺎن، ھە ڵە ﺑﺠە ﯾﯿﯿــە ﻛﺎ ن ، ڕاﻧﯿەﯾﯿﯿەﻛﺎن و ﻛەﻻرﯾﯿەﻛﺎن و ھەﻣﻮو ﺷﺎرەﻛﺎن و دێﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﻧﺸﯿﻨﻦ. ﺑﺎ ﺑﭽﻨە ﻧﺎو ﻛﻮوﭼە و ﻛﯚﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾــﺎن و ﻻﭘەڕەﻛﺎﻧــﯽ ﻧﻮوﺳــەرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﺨﻮێﻨﻨەوە و ھەﻣﻮوی ﺑﺒﯿﻨﻦ .ﺑﺎ ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﺎﺳــﯽ ﺟﻮاﻣێــﺮی و ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧــﺪی ﺧﯚﯾــﺎن و ﺷــﺎرەﻛەﯾﺎن ﻧەﻛەن و ﻟــە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗﺪا ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺑەردﺑﺎران ﺑﻜــەن .ﺑﺎ ﺑﻜەوﻧە ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺧﯚﯾﺎن و ﺷﺎرەﻛەﯾﺎن .ﺋەوﺳﺎ ﺗێﺪەﮔەن ﻟەﺳەر چ ﺑﻨەﻣﺎﯾەك ﺋەوان ﻛﻮردن و چ ھێﺰێﻜە ﻛﯚﯾــﺎن دەﻛﺎﺗەوە ﺑەر ﻟەم ﺟﻮاﻧﯽ و ﻧﺎﺷــﯿﺮﯾﻨﯿﯿﺎﻧە. ﺑﺎ ﺑﺰاﻧﻦ چ ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ھەﯾە!. ﺋــەو ﺑﻨەﻣﺎﯾە ﺋەﮔــەر ھەﺑێﺖ، ﺗەﻧﯿﺎ ھێــﺰی روﺣﯽ ﻛﻮردﺑﻮوﻧە ﻛە ﻛﯚﻣــﺎن دەﻛﺎﺗــەوە .ﺋەﮔەر ﺋەو ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻣﺎن ﻧەﺑێﺖ ،ﺑﯚ رۆڵە ﺟﻮان و ﻧەﻣﺮەﻛﺎﻧﻤــﺎن ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻜەﻧە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ و ﺑﯚ ﻛێ؟
دﯾﻤﺎﻧە
ﺣەﺳﻨﺎ ﻣەﺗەر:
وﺷە /ﻣﺤەﻣەد ﻣﯿﺮان ﺣەﺳــﻨﺎ ﻣەﺗــەر ﻛــە ﺧﺎﺗﻮوﻧە ﮔﯚراﻧﯿﺒێﮋێﻜﯽ ﻟﺒﻨﺎﻧﯿﯿە و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﭼەﻧﺪ ﺑەرھەﻣێﻜﯽ ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﭘێﺸﻤەرﮔە ﺗﯚﻣﺎر ﻛﺮدووە ،ﭼەﻧﺪ ڕۆژێــﻚ ﭘێﺶ ﺋێﺴــﺘە ﻛﻠﯿﭙێﻜﯽ ﻧﻮێﯽ ﺑەﻧﺎوی ”ﭘێﺸــﻤەرﮔە“ ﺑو ﻛﺮدەوە و دەﻧﮕﺪاﻧەوەﯾەﻛﯽ ﺑﺎﺷﯽ ﻟە ﻣﯿﺪﯾﺎ ﻧﺎوﺧﯚ و ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا ھەﺑﻮو ،ﺗێﻜﺴــﺘﯽ ﺋەو ﮔﯚراﻧﯿﯿە ﺷــﺎﻋﯿﺮی ﺑەﻧﺎوﺑﺎﻧﮕــﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ )ﻛەرﯾﻢ ﻋێﺮاﻗﯽ( ﻧﻮوﺳــﯿﻮﯾەﺗﯽ و ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ ھەڵﻜــەوت زاھﯿﺮ ﺋﺎوازەﻛــەی ﺑــﯚ داﻧــﺎوە ،ﻟــەم دﯾﻤﺎﻧەﯾەی ”وﺷە“دا رووﺑەڕووی ﭼەﻧــﺪان ﭘﺮﺳــﯿﺎری ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ و ھﻮﻧەرﯾﻤﺎن ﻛﺮدووەﺗەوە. ﺗﺎزەﺗﺮﯾﻦ ﺑەرھەﻣﺖ ﻟەﺳــەر ﭘێﺸﻤەرﮔەﯾە و دەﮔﻮﺗﺮێ ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﺑەدەﺳﺘﮫێﻨﺎﻧﯽ ﭼەﻧﺪ ﺋﯿﻤﺘﯿﺎزێﻚ ﺋەم ﮔﯚراﻧﯿﯿــەت ﮔﻮﺗﻮوە ،ﺗﯚ ﭼﯽ دەڵێﯿﺖ؟ ھەﻣﻮو ﻛﺎت ﮔﻮﺗﻮوﻣە ﭘێﺸﻤەرﮔە ﺳــەری ڕﻣێﻜە و ﻟە ﭘێﻨﺎو ھەﻣﻮو دﻧﯿﺎ دەﺟەﻧﮕێ ،ﺷــﺎﻧﺎزﯾﯿە ﺑﯚ ﻣﻦ ﮔﯚراﻧﯽ ﻟەﺳەر ھێﺰێﻚ ﺑڵێﻢ ﻛە ﺑە ﺑﺎﺷــﺘﺮﯾﻦ و ﭼﺎوﻧەﺗﺮﺳﺘﺮﯾﻦ ھێﺰ ﻧﺎوزەدی دەﻛــەن ﻟە ﻧﺎوﭼەﻛەدا. ﺑــﯚ زاﻧﯿﺎرﯾﺘــﺎن ﺋــەو ﻛﻠﯿﭙەی ﻟەﺳەر ﭘێﺸﻤەرﮔە ﻛﺮاوە ،ھەﻣﻮو ﺗێﭽﻮوەﻛــەی ﻟەﺳــەر ﮔﯿﺮﻓﺎﻧﯽ
ﺧــﯚم ﺑــﻮوە و ﺣﻜﻮوﻣــەت و ھﯿــﭻ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەك ﺳﭙﯚﻧﺴــەرم ﻧەﺑﻮوە ،ﺗەﻧﺎﻧــەت ﭘﺎرەی ﻛﯚﻧﮕﺮە ڕۆژﻧﺎﻣەواﻧﯿﯿەﻛــەش ﻛــە ﺑــﯚ ﺋــەو ﺋــەم ﮔﯚراﻧﯿﯿە ﻛــﺮدم ﻟە ھﻮﺗێﻠێﻜﯽ ھەوﻟێﺮ ،ﺧﯚم داوﻣە، ﺑﯚﯾە ﭘێﻢ ﺳــەﯾﺮە ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘەش ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪی ﻛﻮردﺗــﺎن ھەﯾە ﮔﯚراﻧﯽ ﻟەﺳەر ﭘێﺸﻤەرﮔە ﻧﺎڵێﻦ و ﺑڕواﯾﺎن ﺑە ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﻧﯿﯿە، ﻧﺎڕۆن ﻟێﭙێﭽﯿﻨــەوە ﻟەﮔەڵ ﺋەو ﺑﻜەن ،ﻛەﭼــﯽ دەڵێﻦ ﻣﻦ ﭘﺎرەم وەرﮔﺮﺗﻮوە ﻟەﺳەر ﮔﯚراﻧﯿﮕﻮﺗﻦ ﺑﯚ ﭘێﺸﻤەرﮔە؟! ﺋەی ﺑﯚ ﺋەو ﺑەرھەﻣە ﻛێ ھﺎوﻛﺎری ﻛﺮدی؟ ﺑەڕاﺳــﺘﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺳﻮﭘﺎﺳــﯽ ﻧﺎوەﻧــﺪی ﻣەدا و ﺑەڕێــﺰ ﻓەﺧﺮی ﻛەرﯾــﻢ ﺑﻜەم ﻛە ﻛﺎری ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮدﻧﯿــﺎن ﮔﺮﺗە ﺋەﺳــﺘﯚ و ھﺎوﻛﺎرﯾــﯽ ﺑــﻮون ﺗــەواوم ﻟەوﺑﺎرەﯾەوە ،ﻟە ﺑﯿﺮﻣﺎن ﻧەﭼێــﺖ ﮔﻮﻧــﺪی ﻟﺒﻨﺎﻧــﯽ و دەزﮔەی ڕ ۆ ژ ﻧﺎ ﻣە و ا ﻧــﯽ ”وﺷە“ش ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﭼﺎﻛﯿــﺎن ﻛــﺮدم، ﺳﻮﭘﺎﺳــﯿﺶ ﺑــﯚ دﯾﺰاﯾﻨــەری ﺑــە ﻧﺎوﺑﺎﻧﮕﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن
ھەڵﻤــەت ﺧەﯾﺎت ﻛــە ﺗەواوی ﺟﻠە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎﻧﻤﯽ ﮔﺮﺗە ﺋەﺳﺘﯚ، ھەروەھﺎ وەزارەﺗﯽ ﭘێﺸــﻤەرﮔە و ﯾەﻛــە ﺳــەرﺑﺎزﯾﯿەﻛﺎن ﻛــە ھﺎوﻛﺎری ﺗەواوم ﺑﻮون ،ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﻛەﻧﺎڵەﻛﺎﻧــﯽ ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯿــﺶ ﺑــﯚ ﺑوﻛﺮدﻧــەوەی ﻛﻠﯿﭙەﻛــە و ھــﺎوﻛﺎت ﭘﺎﭼــﯽ ﻟﻮوﭼــﯽ و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی 77ﺑﯚ ﺳﻜﻮێﺮﺗﯽ و ﺟﯽ ﺋﯽ ﺟﯽ ﺑﯚ ڕێﻜﻼم .ھەﻣﻮو ﺋەﻣﺎﻧە ھﺎوﻛﺎرم ﺑﻮون. ﺗــﯚ ﭼﯚن ﻛﻮردت ﻧﺎﺳــﯽ ﺗﺎ ﮔﯚراﻧﯽ ﺑە زﻣﺎﻧەﻛەی ﺑڵێﯿﺘەوە؟ ﻧەھﺎﻣەﺗﯿﯿــەﻛﺎن و ﻣێــﮋووی و داﮔﯿﺮﻛﺎرﯾﯿــــــەﻛﺎن ﺟﯿﻨﯚﺳﺎﯾﺪەﻛﺎﻧﻤﺎن وەك و ﯾەﻛــﻦ، ﺋێــﻮە ﻣﯿﻠﻠەﺗێﻜﯽ
زۆر ﮔەورەن ،ﻟەﺳەر ﺋەو ھەﻣﻮو ﻧﺎﺧﯚﺷــﯿﯿﺎﻧە ،ﺋێــﻮە ﺟەﻧﮕــﯽ ﻣﺎﻧــەوەی ﺑــﻮون و ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﻛﻮﻟﺘــﻮور و ھﻮﻧــەر و زاﻧﺴــﺖ دەﻛەن ،ﺑەم ﺑەداﺧــەوە ﺋەوە ﺑەڕووﻧﯽ دەﺑﯿﻨــﺮێ ﺋێﻮەش وەك ﺋێﻤە ﻟە ﻧــﺎو ﯾەﻛﺘﺮ ﯾەﻛڕﯾﺰ ﻧﯿﻦ، ﺗﺎ ﺋﺎﺳــﺘێﻚ ﺑﯚ ﻟﺒﻨﺎن ﻛێﺸە ﻧﯿﯿە ﭼﻮﻧﻜــە وﺗــە ،ﺑــەم ﺋەوەی ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯿە ،ﺋەوەﯾــە ﻛــە ﺋێﻮە ھەﻧﮕﺎو ﺑــەرەو دەوڵەت دەﻧێﻦ و ﻟەﻧﺎو ﯾەﻛﺘﺮﯾﺶ ﯾەﻛﺘﺮ دەﺧﯚن، ﺋەﻣە زۆر ﻣەﺗﺮﺳﯿﺪارە. ﭘێﻮەﻧﺪﯾﺖ ﻟەﮔەڵ ھەڵﻜەوت زاھﯿــﺮ ﭼﯚﻧە و ﭼــﯚن ﻟێﯽ دەڕواﻧﯽ؟ ﺑــەردەوام ﮔﻮﺗﻮوﻣــە ھەڵﻜــەوت زاھﯿــﺮ ﯾەﻛێﻜــە ﻟــەو ﭘﯿﺎواﻧــەی ﻛــە ﺗﺮﺳﯽ ﻟە ﻧﺎو ﻧﺎﺧﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗــﯽ ﻛــﻮرد ﻧە ھێﺸــﺘﻮ و ە ، وای ﻟــێ ﻛﺮدن ھە ﻣﻮ و ﯾــﺎ ن ﭼﺎ و ﻧە ﺗﺮ ﺳــﺎ ﻧە ھﻮﻧــەر ﺑﻜــەن، ﭘێﻮ ە ﻧﺪ ﯾﯿە ﻛــﯽ
ھﻮﻧەری و ھﺎوڕێﯿﺎﻧە و ﺑﺮاﯾﺎﻧەﯾە و ﺧﺎﻧەوادەﻛەﻣﺎن ﺗێﻜەڵﯽ ﯾەﻛﺘﺮن، ﭘﯿﺎوێﻜﯽ ﺑﺎش و ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘە. ھەﻧﺪێﻚ ﻟــە ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺷﺎری ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ دەڵێﻦ ﺗﯚﯾﺶ ﺑﻮوﯾﺘــە ﭘﺎرﺗﯽ و ﺑــە ﯾەﻛێﻚ ﻟە ھﺎوﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺣﯿﺴﺎﺑﺖ ﺑﯚ دەﻛەن؟ ﻣﻦ ﺗێﻨﺎﮔــەم ﺋەﮔەر ھەرﭼﯿﯿەك ﺑــﻢ ،ﮔﺮﻧﮓ ﺋەوەﯾە ﻣــﻦ ﻛﻮردم ﺧــﯚش دەوێ ،ﻧﺎزاﻧــﻢ ﺋێﻮە ﻟە ﻧﺎو ﯾەﻛﺘﺮ ﺑــﯚ ﺋەوەﻧﺪە ﯾەﻛﺘﺮﺗﺎن ﺧﯚش ﻧﺎوێ ،زۆر ﺟﺎر ﺗﻮوﺷــﯽ ﺋــەو ﻛێﺸــەﯾە ﺑﻮوﻣەﺗەوە ﻟەﮔەڵ ڕۆژﻧﺎﻣەﻧﻮوﺳﺎﻧﯽ ﺷﺎری ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،ﺑەم ﻣــﻦ ﻟــە ﻧــﺎو ھەﻣﻮو ﺣﺰﺑــەﻛﺎن ھﺎوڕێﻢ ھەﯾــە و ﺑــﯚ ﻣﻦ ﺟﯿﺎوازﯾﯿﺎن ﻧﯿﯿە، ﺋەوەی ﺑەﻻﻣەوە ﺟێﯽ ﺳەرﻧﺠە، ڕۆژﻧﺎﻣەﻧﻮوﺳەﻛﺎﻧﺘﺎن ﺋــﺎزاری زﯾﺎﺗــﺮ ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪ دەدەن ﻧــەك ﺑــە ﺋەﻛﺎدﯾﻤﯽ ھﺎوﻛﺎرﯾﺎن ﺑﻦ. ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪی
ﻛﯚﻣﯿﺪﯾــﺎی ﻛــﻮردی ﺣەﻣﻜــﯚ ﻣﺎوەﯾــەك ﻟەﻣەوﺑــەر ﻟــە ﺗﯚڕە ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿەﻛﺎن ھێﺮﺷﯽ ﻛﺮدە ﺳەرت ،ﺗﯚ وەﻣﺖ ھەﺑﻮو؟ ﻣﻦ ﺳــەرەﺗﺎ ﻧەﻣﺪەﻧﺎﺳﯽ ﻛێﯿە! ﺧﯚﯾﺎن ﭼەﻧﺪان ﺟــﺎر ﺑﯚ ﺋەوەی ﺑەﺷﺪاری ﻟە ﭘڕۆﮔﺮاﻣﯽ )ﺣەﻣﻜﯚ ﺷــﯚ( ﺑﻜەم ،ﭘێﻮەﻧــﺪی زۆرﯾﺎن ﻛــﺮد و ﺗﻜﺎﯾەﻛــﯽ زۆرﯾﺎن ﻛﺮد، دواﺗﺮﯾــﺶ ﻛە ﺑﻮوﯾﻨــە ھﺎوڕێ، زۆرﯾــﺶ ھەوڵــﻢ دا ﻟــە ڕووی ھﻮﻧەرﯾﯿەوە ھﺎوﻛﺎری ﺑﻜەم ،ﺑﯚﯾە ﺋەوەی ڕووی دا ﭘێﻢ ﺳەﯾﺮ ﻧەﺑﻮو، ﭼﻮﻧﻜە ﭘێﺸﺘﺮ ﭘێﯿﺎن ﮔﻮﺗﺒﻮوم ﻛە ﺣەﻣﻜﯚ وەﻓﺎی ﺑــﯚ ﻛەس ﻧﯿﯿە ﺗﺎ ﺋەو ﻛﺎﺗەی ھﺎوڕێﺘە و ﺋﯿﺸﯽ ﭘێﺘە، ﻣﻦ ﺗەﻧﯿﺎ ﺋەوەﻧــﺪەی ﭘێ دەڵێﻢ ﺋەﮔەر ﺗﯚ ﻛﻮردی و ﺧﯚت ﺑە ﻛﻮرد دەزاﻧﯽ ،ﻟە ﭘﺸﺘﯽ ﻛﯚﻣﭙﯿﻮﺗەرەوە ﻣەڵێ ”ﺑــﮋی ﭘێﺸــﻤەرﮔە“ ،ﻟە ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯿﺎوە ﺑﮕەڕێﻮە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺷﺎﻧﺒەﺷــﻨﯽ ﺑﺮاﻛﺎﻧــﺖ ﭼەك ھەڵﺒﮕﺮە و ﺑﺠەﻧﮕــێ ،ھەروەھﺎ ﺋەﮔەر ﻛﻮردی ڕەﺳــەﻧﯽ ،ﻟەﺑﺮی ﻧەﺧﺸــﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋﺎی وﺗێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟەﺳەر ﻗﯚڵﺖ ،ﺗﺎﺗﯚی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺖ دەﻧەﺧﺸﺎﻧﺪ. دەﮔﻮﺗﺮێ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑﺎﺷــﺖ ﻟەﮔەڵ ﺑەرﭘﺮﺳە ﻛﻮردەﻛﺎن ھەﯾە
و ﺳﻮودی ﺑﺎﺷﯿﺎن ﺑﯚت ھەﺑﻮوە؟ ﻣــﻦ ﻧﺎﯾﺸــﺎرﻣەوە وەك ڕێﺰێــﻚ ﺑــﯚ ﻛﺎرەﻛﺎﻧﻢ ،ﺑﯚ دەﺳﺘﺨﯚﺷــﯽ ﺑﺎﻧﮕێﺸــﺘﯿﺎن ﻛﺮدووم ،ﭘێﻮەﻧﺪﯾﻢ ﻟەﮔــەڵ ھەﻧﺪێــﻚ ﺑەرﭘﺮﺳــە ﻛﻮردﯾﯿــەﻛﺎن زۆر ﺑﺎﺷــە ﺑــێ ﺟﯿــﺎوازی دەﯾﺎﻧﻨﺎﺳــﻢ و ﻟەﮔەڵ ﺧﺎﻧەوادەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺗێﻜەڵﻢ ،ﻣﺎﻓێﻜﯽ ﺳــەرەﺗﺎﯾﯿﯽ ﺧﯚﺷﻤە ﻛێ ﺑﻨﺎﺳﻢ و ﻛێ ﻧەﻧﺎﺳــﻢ ،ﺋــەو ﻛﺎﺗە ﺟێﯽ ﺳەرﻧﺞ دەﺑﻢ ﻛە ﺑێﻤە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺑە ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر ﭘﺎرە ﺑﺒەم و ﻟەم وﺗە ﺑڕۆم ،ﻣﻨﯿﺶ ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ھەر ﻛﺎرێﻜﻢ ﻛﺮدﺑێ ﻟەﺳــەر ﮔﯿﺮﻓﺎﻧﯽ ﺧﯚم ﺑﻮوە. وەك ﻛﺎری ھﻮﻧەری ﺋێﺴــﺘە ﭼﯽ دەﻛەی؟ ﺋەﻣە ﯾەﻛەم ﺟﺎرﻣــە ﻟە ڕێﮕەی ﺋێــﻮەوە ﺋﺎﺷــﻜﺮای دەﻛەم ،ﺑەن ﻧﺰﯾﻜﺎﻧــە ﮔﯚراﻧﯿﯿــەك ﻟەﺳــەر ﺷــﺎری ﻛەرﻛﻮوك و ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەڵێﻢ ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺳەرﻗﺎڵﯽ ﺗێﻜﺴــﺘەﻛەﯾﻦ ﻛــە ﺋــەوەی دەﯾﻨﻮوﺳــێ ،ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪێﻜــﯽ ﮔەورەی ﺋەو ﺷﺎرەﯾە و ﻣﺎوەﯾەﻛە ﺑێ دەﻧﮓ ﺑﻮوە ،ﺑﯚﯾە ﻟە ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ ﻛﻮرﺗﺪا ﺋــەو ﺳــﻮﭘڕاﯾﺰەش ﺑو دەﻛەﯾﻨەوە.
ھﺎدی ڕەﺳﻮوڵ:
ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ھﺎوﻛﺎری ھﯚی وﻧﺒﻮوﻧﯽ زۆرﺑەی ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪاﻧە
وﺷە /ھەوﻟێﺮ- ھەورﯾﻦ و ﺋەﭬﯿﻦ ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪی ﻻو ھــﺎدی ڕەﺳــﻮوڵ دوای ﺋەوەی ﺑەﺷێﻚ ﻟــە ﻗﯚﻧﺎﻏەﻛﺎﻧــﯽ ﺧﻮێﻨﺪن ﻟە ھەوﻟێــﺮدا ﺗــەواو ﻛــﺮدووە، ﺣــەز و ﺧﻮﻟﯿﺎﯾەﻛــﯽ زۆری ﺑﯚ ھﻮﻧەری ﮔﯚراﻧﯿﮕﻮﺗﻦ ﻻ دروﺳﺖ دەﺑێﺖ ،ﺑﯚﯾە وەك ﺑەھﺮەﻣەﻧﺪێﻚ ھﺎﺗــە دﻧﯿــﺎی ﮔﯚراﻧﯿﯿەوە و ﺳــﺮوودێﻜﯽ ﺑــﯚ ﭘێﺸﻤەرﮔە ﻟە دۆﺧﯽ ﺷــەڕی ﺗﯿﺮۆردا ﮔﻮﺗــﻮوە ،ﺟﯿﺎ ﻟــە و ە ی ﺧﺎ و ە ﻧــﯽ د ە ﯾــﺎ ن ﺑەرھەﻣﯽ ﺗﺮە. ﻟەم دﯾﻤﺎﻧەﯾەدا ﻟەﮔەڵ ”وﺷــە“، ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑەھــﯚی دﯾﺎرﻧەﻣﺎﻧــﯽ ﭼەﻧﺪان ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪ دەدات ﻛە ﺑــﯚ ھــﺎوﻛﺎری ﻧەﻛــﺮدن دەﮔەڕێﺘەوە.
ﮔﯚراﻧﯽ ﺋێﺴﺘﺎی ﻛــﻮردی ﻟــە ﺋﺎﺳﺘێﻜﯽ ﺑﺎﺷﺪاﯾە
دﯾــﺎرە ھﻮﻧــەری ﮔﯚراﻧﯽ ﻛــﻮردی ﺑــە زۆر ﻗﯚﻧﺎﻏــﺪا ﺗێﭙەڕﯾﻮە ،ﺑە دﯾﺪی ﺗﯚ ﮔﯚراﻧﯿﯽ ﻛﻮردی ﺳﻮودی ﻟــە ھﻮﻧــەری ر ا ﺑــﺮ د و و ی ی ﺧــﯚ
وەرﮔﺮﺗﻮوە ﻛە دەﮔﻮﺗﺮێ ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑەرز ﺑﻮوە؟ ھﻮﻧــەری ھەﻣــﻮو وﺗــﺎن ﺑە ﻛﯚﻣەڵێــﻚ ﻗﯚﻧــﺎغ و ﺋﺎﺳــﺘﺪا ﺗێﺪەﭘەڕێــﺖ ،ﺋــەوە ﻟەﻧــﺎو ﻛﻮردﯾﺸــﺪا ڕەﻧﮕﯽ داوەﺗەوە و ھﻮﻧەری ﺋێﺴــﺘەی ﻛﻮردی ﺳەرەﺗﺎ ﻟە ھەر دەﺳﺘﯽ ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻟــە ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ و ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪی ﻣــەزن دەﺳﺘﺎودەﺳــﺖ و ﺑــە ﻗﯚﻧــﺎغ ﺗێﭙەڕﯾــﻮە، ﻛﺎرﯾﮕەرﯾــﯽ ﺑەﺳــەر ھﻮﻧــەری ﺋێﺴــﺘەی ﻛﻮردﯾﯿــەوە ھەﯾــە و دەﺑێــﺖ .ﻛەواﺗە ﺑﻮوەﺗــە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە و وێﺴــﺘﮕەﯾەﻛﯽ ﮔﺮﻧﮓ و ھەوێﻨێﻜﯽ زۆرﺑﺎش ﺑﯚ ھﻮﻧەری ﺋێﺴــﺘەی ﮔﯚراﻧــﯽ ﻛــﻮردی .ﻟەﮔــەڵ ﺗێﻜە ڵﺒﻮ و ﻧــﯽ
دﯾﺰاﯾﻦ :ﺋﺎﻛﺎر ﺟەﻟﯿﻞ
ﺳﺘﺎﯾڵﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻧﺎو ﺳﺘﺎﯾڵﯽ ﻛﻮردی ،ﺑەم ﻟەﮔەڵ ﺋەوەﺷﺪا ﻛﺎرﯾﮕەری ﻟەﺳــەر ﺑەرھەﻣﯽ رەﺳــەﻧﯽ ﻛــﻮردی و ﻣﯚرﻛﯽ ﻛــﻮردی ﻧەﻛــﺮدووە .ﻛەواﺗە ﻣﻦ ﺋێﺴــﺘەی ﮔﯚراﻧﯽ ﻛﻮردی ﻟە ﺋﺎﺳــﺘێﻜﯽ ﺑــﺎش دەﺑﯿﻨﻢ و دەﺧﻮازم ﻛﺎر ﺑــﯚ ﺑەرزڕاﮔﺮﺗﻨﯽ
ﻣﻦ ﺳەرﻛەوﺗﻨﯽ ھەر ﺑەرھەﻣێﻚ دەﮔەڕێﻨﻤــەوە ﺑــﯚ ﺑﻮوﻧــﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛــﯽ ﺑــﺎش ﻟە ﻧێﻮان ﺷــﯿﻌﺮ و ﺋﺎواز ،دواﺗــﺮ ﻛﻠﯿﭗ، دﯾﺎرە ھەر ﯾەﻛێﻚ ﻟەواﻧە ﺋەﮔەر ﻛەﻣﻮﻛﻮڕﯾﯽ ھەﺑێ ،ﺑەرھەﻣەﻛە ﻧﺎﺗــەواو دەﺑــێ ﻟــە ڕووی ھﻮﻧەرﯾﯿــەوە .ﮔﺮﻧﮕــە ﻟە ﯾەك
ﭘێﻮﯾﺴﺘە دەزﮔﺎﻛﺎﻧﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪن ﺑە ﺑێ ﺟﯿــﺎوازی و ﭘێﻮەﻧﺪی ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑە ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ و ﭘڕۆژەی ھﻮﻧەری ﺑﺪەن ﺋەو ﺋﺎﺳﺘە ﺑﻜﺮێﺖ ﻛە ﺋەﻣەش ﺑە ھەﻣﺎھەﻧﮕﯽ دەﺑێﺖ. ﻣەرﺟﯽ ﺳەرەﻛﯿﯽ ﮔﯚراﻧﯽ ﭼﯿﯿــە؟ ﺑﯚﭼﯽ ﺧەڵــﻚ زوو ﻟە ﮔﯚراﻧﯿﯽ ﺗﺎزە ﺑێﺰار دەﺑﻦ؟
ﻛﺎﺗﺪا ﻛﺎر ﻟەﺳــەر ﺷﯿﻌﺮ ﺋﯿﻨﺠﺎ ﺋﺎواز و ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ھﻮﻧەری ﺑﻜﺮێــﺖ ،ﮔﺮﯾﻨﮕﯿﺪاﻧــﯽ ﺋەﻣڕۆ ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﻛﻠﯿﭗ ﺑﯚ ﭼﺎوی ﺧەڵﻜە، ﺋەﮔەر ﺑەﺗەﻧﯿــﺎ ﮔﺮﯾﻨﮕﯿﺪان ﺑە
ﻻﯾەﻧێﻚ ھەﺑــﻮو ﺟﺎ ﻛﻠﯿﭗ ﯾﺎﺧﯚ ﺋﺎواز ،ﺋەوا ﺋەم ﺟﯚرە ﺑەرھەﻣﺎﻧە ﻛەﻣﺘــﺮ ﻟە ﺧەﯾــﺎڵ و ﮔﻮێﮕﺮدا دەﻣێﻨێﺘــەوە ،ﺑﯚﯾــە دەﺑﯿﻨﯿﻦ ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧــﯽ ﺋێﺴــﺘە ﺋەﮔەر ﮔﻮێﮕﺮ زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﺟﺎرێﻚ ﮔﻮێﯽ ﻟێ ﺑﮕﺮێ ﺑێﺰار دەﺑێ. ﺑﯚﭼﯽ ﻣﺎوەﯾەﻛە ﺑێ دەﻧﮕﯽ، ﺋﺎﯾﺎ ھﯿﭽﺖ ﻟە ھەﮔﺒەداﯾە؟ ﻧەﺑﻮوﻧــﯽ ھــﺎوﻛﺎری و دەﺳﺘﮕﺮﺗﻨێﻜﯽ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪاﻧە، ھــﯚﻛﺎری وﻧﺒﻮوﻧــﯽ زۆرﺑەی ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪاﻧــﯽ ﺋێﺴــﺘەن، ﺑەرﭘﺮﺳﺎﻧﯽ ھﻮﻧەری ﺧەﻣﺨﯚراﻧە ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿــﻮە ﻛﺎر ﻟەﺳــەر ﻛەﻣﻮﻛﻮڕﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪان ﺑﻜــەن ،ﻟەﮔەڵ ﺋەوەﺷــﺪا زۆر ﺑەداﺧەوە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﺟﯿﺎوازی ﻟە ﻧێــﻮان ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪان دەﻛﺮێﺖ، ھﻮﻧەرﻣەﻧــﺪ ھەﺑــﻮوە ﭘــﺎرەی ﺳــﯿﺪﯾﯿەﻛﯽ ﺑﯚ ﯾەك ﻛﻠﯿﭗ ﺑﯚ ﺧەرج ﻛــﺮاوە ،ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪﯾﺶ
araakar4@gmail.com
ﺑﯚ ﭘەﯾﻮەﻧﺪی:
ھەڵەﭼﻦ :وﺷﻴﺎر ﺋەﺳﻮەد ﭼﺎپ :ﭼﺎﭘﺨﺎﻧەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن 07701573407
ھەﺑﻮوە ھﯿﭻ ھﺎوﻛﺎری ﻧەﻛﺮاوە، ﻟەﮔەڵ ﺋەوەﺷــﺪا ﺟﯿﺎوازی زۆر زەق ﻟە ﻧێــﻮان ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪاﻧﯽ دەرەوە و ﻧــﺎوەوە دەﻛــﺮێ. ﺑەھەرﺣﺎڵ ﺋێﺴــﺘە ﺳــەرﻗﺎڵﯽ ﻛﯚﻣەڵــە ﻛﺎرێﻜــﯽ ھﻮﻧەرﯾــﻢ دەﺧﻮازم ﻟە ﺋﺎﯾﻨﺪەﯾەﻛﯽ ﻧﺰﯾﻜﺪا ﺗەواوﯾﺎن ﺑﻜەم. ﻛێﺸــەﻛﺎن ﭼﯿﻦ وا ﺗﯚ ﺑێ ھﯿﻮا ﻗﺴە دەﻛەی؟ ﺑەھﯿﻮام ﺋەواﻧەی ﺑﺎﻧﮕەﺷــەی ھﻮﻧــەر دەﻛــەن ،ﺷــﺎرﭼێﺘﯽ ﻧەﻛــەن ﻟــە دەزﮔــەﻛﺎن و ﻧﺎوەﻧﺪەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ھﻮﻧەر، ﭼﻮﻧﻜە ڕۆژاﻧە ﺋەوە ﻟە دەزﮔەﻛﺎن دەﺑﯿﻨﻢ .ھەروەھــﺎ راﮔەﯾﺎﻧﺪن ﺑە ﺑــێ ﺟﯿــﺎوازی و ﭘێﻮەﻧﺪی ﺗﺎﯾﺒەت ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑە ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪ و ﭘڕۆژەی ھﻮﻧەری ﺑﺪەن .ﭼﻮﻧﻜە ﻟە رێﮕەﯾــەوە ﭘێﻮەﻧﺪی ﺧەڵﻚ و ھﻮﻧــەر و زاﻧﯿﺎرﯾــﯽ ھﻮﻧەری ﮔەﺷە دەﻛﺎت.
داﺑەﺷﻜﺮدن :ﺑﻼڤ ﭘەﯾﻚ ،ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ /ﺑﺮاﯾەﺗﯽ ،ھەوﻟێﺮ
0964(0)7502376262 0964(0)7502386262
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
ھەر ﻛﺎرێﻜﻢ ﻛﺮدﺑێ ﻟەﺳەر ﮔﯿﺮﻓﺎﻧﯽ ﺧﯚم ﺑﻮوە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
19
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
20 www.wishe.net
ﻟە ﻣﺎڵﭙەڕی وﺷە ﺋﺎﮔﺎداری ﻧﻮێﺘﺮﯾﻦ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎن ﺑە
ژﻣﺎرە ) ، (160ﭼﻮارﺷەم2016/ 11/ 2 ،
Wishe Heftenameyekî sîyasî giştîye
ﺧﺎوەن ﺋﯿﻤﺘﯿﺎز و ﺳەرﻧﻮوﺳەر :ﺳەرﺑﺎز ﺳﺎڵﺢ
sarbaz25@yahoo.com 07502376262
ﻛﻮردﺳﺘﺎن ــ ھەوﻟێﺮ
wishe@wishe.net
ﺣەﺳﻨﺎ ﻣەﺗەر:
ھەر ﻛﺎرێﻜﻢ ﻛﺮدﺑێ ﻟەﺳەر ﮔﯿﺮﻓﺎﻧﯽ ﺧﯚم ﺑﻮوە
ﺑەدران ﺋەﺣﻤەد ﺣەﺑﯿﺐ
ھﯿﻮاﯾەﻛــﯽ ﺧﯚش ،ﻛــە ھەﻣﻮو ﻻﯾــەك ﺑﯿﺨﻮازﯾــﻦ ﺋەوەﯾــە ﺋەم ﺑەرەﻧﮕﺎرﯾﯿەی ﮔﺮﺗﻨەوەی ﻣﻮوﺳڵ ﺑەم ﯾەﻛﺒﯿﻨەﯾەی ﺋێﺴﺘەی ﺧﯚی ﺑﭽێﺘە ﭘێﺶ ﺑﯚ ﺋەوەی ﺗﺎ دەﮔەﯾﻦ ﺑــە ﺑەھــﺎری دادێ ،ھێــﻮری و ﺗەﻧﺎھﯽ ﺑﮕەڕێﺘەوە ﺑﯚ ﺷــﺎرەﻛە و ﺑﯚ ﺳەرﺗﺎﺳەری ﻋێﺮاق و ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ .ﻟەم ﺑەرەﻧﮕﺎرﯾﯿەی وەرﮔﺮﺗﻨەوەی ﻣﻮوﺳــڵﺪا ،ﺗﻜﺎی ﺋــەوەش ﻟــە ھەﻣــﻮو ﻻﯾەﻛەوە ھەﯾە ﻛەﻣﺘﺮﯾﻦ وﻧﺎر )ﺧەﺳﺎﺋﯿﺮ(ی ﮔﯿﺎﻧەﻛﯽ و ﻣﺎڵەﻛﯽ ﻟە داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ دەﺳﺘەوەﺳــﺘﺎﻧﯽ ﮔﺶ ﻧﺎوﭼەی ﭘێﻜﺪاداﻧەﻛە ﺑﻜەوێ ﻟەﺑەرﺋەوەی وﻧﺎری ﻛەم ﺑﯚ ﺧﯚی دەﺳﺘەﺑەرێﻜە ﺑــﯚ ﻟەزﻛــﺮدن ﻟــە ﮔێڕاﻧەوەی ھێﻮرﯾــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻟە ﺗــەواوی وﺗﺪا ،ﻛە ﺑێ ﺑﻮوﻧﯽ ﺋەم ھێﻮرﯾﯿە ھەﻣﻮو ﺑﻨﯿﺎﺗﻨﺎﻧێﻜــﯽ داھﺎﺗﻮو ﻟە ﭼﻮارﭼێﻮەی ﺧەوﻧﺪا دەﻣێﻨێﺘەوە و ﻧﺎﺑێ ﺑە ھەﻧﮕﺎوی راﺳﺘەﻗﯿﻨەی ﺳەر رێﮕە .راﺳــﺘﯿﺖ دەوێ ،ﺋەو ﮔﺮێﻜﻮێﺮەﯾــەی ھەﻣﻮوﻻﯾــەك دوو ﺳــﺎڵە ﻟە ﺋﺎﺳــﺖ ﺑﻮوﻧەوەﯾﺪا دۆش داﻣﺎﺑﻮوﯾﻦ ،واﺗە ﻛێﺸــەی وەرﮔﺮﺗﻨەوەی ﻣﻮوﺳــڵ ،ﻛﺘﻮﭘڕ ﺧﯚی دا ﺑە دەﺳــﺘەوە و ﺑﻮوەوە، ﻛــە ﺋەﻣە ﭘێــﺶ ھەﻣــﻮو ﭼﺖ
دەﮔەڕێﺘەوە ﺑﯚ ﺋەو دوو ﺗەﺑﺎﯾﯿﯿەی ﻟــە ﺳــەرەﺗﺎوە ﺑــە ھﺎوەڵﯿــﯽ ﻛﺮدەوەﻛەوە ھﺎﺗــﻦ ،ﯾەﻛەﻣﯿﺎن ھﺎودەﻧﮕﯿــﯽ ھەوﻟێﺮ و ﺑەﻏﺪا ،ﻛە ﭘــﺎش ﺳــەرداﻧە دﯾﺮۆﻛﯿﯿەﻛەی ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێﻢ ﺑﯚ ﺑەﻏﺪا ھﺎﺗە دی ،دووەﻣﯿﺶ ﺋەو ﺗێﮕەﯾﯿﻨەی ﻟە ﻻی ﺣەﯾﺪەر ﻋەﺑﺎدﯾﺪا ﺳــەری ھەڵﺪا ﺑەوەی ﺟﻤﯿﻨﯽ ﺟەﻣﺎوەرﯾﯽ ﺷــﯿﻌە ﺗێﻜەڵﯽ ﺋــەم ﻛﺮدەوەﯾە ﻧەﺑێ. ﺗەﺑﺎﯾــﯽ ﺗەﺑﺎﯾﯽ ﺑــە دوای ﺧﯚﯾﺪا دەھێﻨــێ ،ﺋەﮔــەر ﺋــەم دوو رێﻜﻜەوﺗﻨەی ﺳەرەوە ﻧەﺑﻮوﻧﺎﯾە، ﻟەﮔﻮێــﻦ ﺑــﻮو ﺳــەرﻛﯚﻣﺎری ﺗﻮرﻛﯿە ﺳــﻮﭘﺎی زﯾﺎﺗﺮ ﻟەوەی ﻟە ﺑﺎﺷــﯿﻚ ھەﯾەﺗﯽ ﺑەرەو ﻣﻮوﺳــڵ ﺑﺠﻤﺎﻧﺪاﯾــە ،ﺟﺎرێــﻚ دەﯾــﻮت ﺑەﻏﺪا ھەرێ )وەﻋــﺪ(ی ﭘێ داوە ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ ﭘێ ﺑــﻜﺎت ،ﺟﺎرێﻚ دەﯾــﻮت ﻧﻮﺟێﻔﯽ ﺑﺎﻧﮕﮫێﺸــﺘﻨﯽ ﻛﺮدووم ،ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﮔﻮاﯾە ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ﺧﻮڵﻜﯿﺎن ﻛــﺮدووە ،ﺑەم ﺗەﺑﺎﯾﯿــﯽ ﺑەﻏﺪا و ھەوﻟێــﺮ ﺑﻮو ﺑــە رێﮕﺮ ﻟە ﭘێﺶ ﺋەم ﮔــﺶ ھﺎﺗەھﺎﺗــەی ﺗﻮرﻛﯿە، ﻛە ﺋەﮔــەر ﺑەﺷــﺪارﯾﯽ ﺑﻜﺮداﯾە ﺋﺎڵﯚزﯾﯿــەك دەﺑﻮو ﻟە ﻛﺎرەﺳــﺎت زﯾﺎﺗﺮی ﻧەدەھێﻨﺎ .ﻟــەم رۆژاﻧەدا
ﺳﻮھﺎ و ﺳﺎرۆ ﮔﯚراﻧﯽ ﺑﯚ ﻧەورۆز دەڵێﻦ
وﺷە /ﺷﺎﺧەوان ﺷێﺨﺎﻧﯽ ھەرﯾەك ﻟــە ﮔﯚراﻧﯿﺒێﮋاﻧﯽ ﻻوی رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺳﻮھﺎ و ﺳــﺎرۆ ،ﻟە درێﮋەی ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯿﺎن ﺑەﯾەﻛەوە ﻟە ﺑــﻮاری ھﻮﻧەرﯾﺪا، ﻛﺎر ﺑﯚ ﺑەرھەﻣێﻜﯽ ﻧﻮێ دەﻛەن ﺑەﻧــﺎوی ”ﻧــەورۆز“ و ﺑڕﯾــﺎرە ﺑﯚ ﻧــەورۆزی داھﺎﺗــﻮو ﺑﯿﺨەﻧە ﺑەرﭼﺎوی ھەواداراﻧﯿﺎن. ﻟەوﺑﺎرەﯾەوە ﺳــﺎرۆ ﺑەرۆژﻧﺎﻣەی ”وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ” :ﻧەورۆز“ ﻧــﺎوی ﻧﻮێﺘﺮﯾــﻦ ﺑەرھەﻣــﯽ
ھﻮﻧەرﯾﻤﺎﻧە ﻛە ﻣﻦ و ﺳــﻮھﺎ ﺑە ﺷێﻮەی دوێﺖ ﺗﯚﻣﺎری دەﻛەﯾﻦ. ھﺎوﻛﺎت ﻟــەو دوێﺘە ﻧﻮێﯿەﻣﺎﻧﺪا، ﻟەﮔــەڵ ﺧﺎﻧﻤــە ﮔﯚراﻧﯿﺒێﮋی ﻛــﻮرد ”رۆژدا“ ﻛﺎر دەﻛەﯾــﻦ و ھەرﺳێﻜﻤﺎن ﺑەﯾەﻛەوە ﺗﯚﻣﺎری دەﻛەﯾــﻦ و ﻛﺎری ﻛﻠﯿﭙــﯽ ﺑــﯚ دەﻛەﯾــﻦ ،ﭼﻮﻧﻜــە رۆژدا ﺧﺎﺗﻮوﻧێﻜﯽ زۆر دەﻧﮕﺨﯚﺷە. رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە ﻛــە ﺋــەو ﮔﯚراﻧﯿﯿــە ﻓﯚﻟﻜﻠــﯚرە و ﯾەﻛێﻜە ﻟــە ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧﯽ ھﻮﻧەرﻣەﻧﺪی ﮔەورە ﺣەﺳەن زﯾﺮەك ،ﻟەﻻﯾەن ﺑﺎﺑەك و ﺳﻮھﺮاب ﻛﺎری ﺋەرەﻧﺠﯽ ﺑﯚ ﻛﺮاوە ﻟە ﺳــﺘﯚدﯾﯚی ﺳــﯚڵﯚ، ھەروەھﺎ ﻟەﮔەڵ ﮔﺮووﭘێﻜﯽ زۆر ﺑەﺗﻮاﻧﺎ ﻛﺎری ﻛﻠﯿﭙﯽ ﺑﯚ دەﻛەﯾﻦ ﺑەﻧﺎوی ﭘــﺎزل ﮔــﺮووپ .ﺑﺎﺑەك ﺑەﺋﺎﻣێﺮی ﭬﯿﻠﯚن و ﺳــﻮھﺮاب ﺑە دﯾﺠەی ﺋەو ﺑەرھەﻣەﯾﺎن ﺋﺎﻣﺎدە ﻛﺮدووە .ﻟە ﺋێﺴــﺘەدا ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﻛﺎرەﻛﺎﻧــﯽ ﺗەواو ﺑــﻮوە و ﭘێﺶ ﻧەورۆز ﺑوی دەﻛەﯾﻨەوە. ﺷﺎﯾەﻧﯽ ﺑﺎﺳە ﺳــﻮھﺎ و ﺳﺎرۆ ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2012ەوە دەﺳــﺘﯿﺎن ﺑە ﮔﯚراﻧﯿﮕﻮﺗﻦ ﻛــﺮدووە و ﯾەﻛەم ﺑەرھەﻣﯿﺎن ﺑەﻧــﺎوی ”ﺋەزﯾﺰم“ ﺑﻮو ،دواﺗﺮ ھﺎﺗﻮوﻧەﺗە ﺑﺎﺷــﻮوری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻟە ﺑﺎﺷﻮور دووەم ﺑەرھەﻣﯿــﺎن ﺑەﻧــﺎوی ”درەﻧﮓ ھﺎﺗﯽ“ ﺑو ﻛﺮدووەﺗەوە .ﭘﺎﺷﺎن ﮔﯚراﻧﯿﯽ ”ﺋێﺮە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧە“ﯾﺎن ﻟەﮔەڵ ڕاﭘــەری ﺋێﺮاﻧﯽ ﻓەرھﺎد ﻣەﻧﺴــﻮوری ﺑو ﻛﺮدووەﺗەوە، ”ﻣــﻦ و ﺗﯚ“ﯾــﺶ دوا ﺑەرھەﻣﯽ ھﻮﻧەرﯾﯿﺎﻧــە ﻛــە ﻣﺎوەﯾــەك ﻟەﻣەوﺑەر ﺑوﯾﺎن ﻛﺮدووەﺗەوە.
ﺋەم ﺗەﺑﺎﯾﯿﯿە ﺑﺎ ﺑەردەوام ﺑێ ﺋــەوەی زﯾﺎﺗﺮﯾــﺶ دڵەڕاوﻛــە ﺧﺎو دەﻛﺎﺗــەوە ﺋەوەﯾە ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﺋێــﺮان ﻛەوﺗﻮوەﺗە ﻧﺎوﺑﮋﯾــﯽ ﺑەﻏــﺪا و ﺋەﻧﻘــەرە ﺑﯚ ﺋەوەی ﺋەﮔەری دەﺳﻮەرداﻧەﻛە ﺑە ﺟﺎرێﻚ ھەڵﻮەﺷێﺘەوە .ﺋەم ھەواڵﯽ ﻧﺎوﺑﮋﯾﻜەرﯾﯿەی ﺋێﺮان ھەرﭼەﻧﺪە زﯾﺎﺗــﺮ ﻟە ﻛﯚﻣﯿﺪﯾــﺎ دەﭼێ ﺑەم وەك دەردەﻛەوێ ﺳــﯿﻨﺎرﯾﯚﯾەك ﺑێ ﺑﯚ وەﺳﺘﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗﻜﺎﻧەوەی ﺋﺎوی رووی ﺗﻮرﻛﯿــە ﻟــەم رادەﯾەدا و ﺳەرﻛﯚﻣﺎرﯾﺶ دواﺟﺎر ﺳەرﻛەوﺗﻮو دەرﻛەوێ ،ﻛەوا ﻧەﯾﮫێﺸﺘﻮوە )؟( ﺟﻤﯿﻨﯽ ﺟەﻣﺎوەرﯾﯽ ﺷــﯿﻌە ﻟەم ﺑەرەﻧﮕﺎرﯾﯿەدا ﺑەﺷﺪار ﺑﺒێ. راﺳــﺘﯿﺖ دەوێ ،ھــەڕ و ﮔﯿﻔﯽ ﺳــەرﻛﯚﻣﺎری ﺗﻮرﻛﯿــە ﺑــﯚ دەﺳــﻮەرداﻧە ﻧﺎوەﺧــﯚی ﻋێﺮاق، ﺳﻮورﯾەﺷــﯽ ﻟەﮔەڵــﺪا ،زﯾﺎﺗﺮ ﺑﯚ ﺧﯚﺑــﺎدان و ﺳــﺎم ﻧﻮاﻧﺪﻧە ﻧەك ﺑە ﻛﺮدەوە راﺑﻮوﻧێﻜﯽ راﺳــﺘەﻗﯿﻨە. ﻟــە ﻻﯾەﻛەوە ﭘــەردە داداﻧەوەﯾە ﺑەﺳــەر ﺋەوەی ﻟــە ﻧﯿﻮەﻣﺎﻧﮕﯽ ﺗەﻣــﻮوزی راﺑــﺮدووەوە ،واﺗــە ﻟە ﭘــﺎش ھەوڵــﯽ ھەڵﮕێڕاﻧەوە ﺳەرﺑﺎزﯾﯿە ﺳەرﻧەﻛەوﺗﻮوەﻛەوە، ﻟە ﻧﺎوەﺧﯚی ﺗﻮرﻛﯿەدا )ﻟە ﻻدان و دەرﻛﺮدن و ﮔﺮﺗﻦ ﻟە رﯾﺰی ﺳــﻮﭘﺎ و داودەزﮔەی ﻣﯿﺮﯾﺪا( دەﺳــﺘﯽ
ﭘێ ﻛــﺮدووە ،ﻟە ﻻﯾەﻛــﯽ ﺗﺮەوە ھەڵﭙەھەڵﭙێﻜە ﺑﯚ ﺋەوەی ﻟە ﻣێﺰی داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜە و رووﺳﯿە ﻟە ﺑﺎرەی ﺗەﻧﮕﮋەی ﺳــﻮورﯾەوە، ﭼﻨﻜەﻧﺎﻧێﻜــﯽ وەك دەﺳــﻜەوت دەﺳــﺖ ﻛەوێ .ﺗﻮرك دەﯾﺎﻧەوێ ﺋەو ﻧﺎوﺑﺎﻧﮕە ﻟەدەﺳﺖ ﻧەدەن ،ﻛە زﻟﮫێﺰێﻜﯽ ھەرێﻤﯿﻦ ﻟە ﻧﺎوﭼەی رۆھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﺪا ھەرﭼەﻧﺪە ﻧﺎﺷــﯿﺎﻧەوێ ﺑە ﺑﻮون ﺑە ﻻﯾەن ﻟە ھﯿﭻ ﻛێﺸــەﯾەﻛﺪا ﭼﺘﯽ ﮔەورەﺗﺮ ﺑﺪۆڕێﻨﻦ ،دﻧﯿﺎ دەزاﻧێ ﺗﻮرك ﻣﺎڵﯿﺎن ﻟــە ﺷﻮوﺷــەﯾە ،وەك دەﺑﯿﻨﯿــﻦ ﭼەﻧﺪان ﺳﺎڵﯿﺸــە ﻟە ﻣﻠﻤﻼﻧەی ﻧێﻮان ﺳــﻮﻧە ﺑە ﻣەزﻧﺎﯾەﺗﯿﯽ رﯾﺎز و ﺷــﯿﻌە ﺑە ﻣەزﻧﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺗﺎراﻧﺪا، ﺋەﻧﻘەرە ﺗەﻧﯿﺎ ھەڵﻮێﺴﺘﯽ ﺋەﻣﺒەر ﺋەوﺑەرﻛەراﻧــەی ھەﺑــﻮوە ﻧەك ﻻﯾەﻧﺪارﯾﯿەﻛﯽ روون و ﺋﺎﺷﻜﺮا ﺑﯚ ﻻﯾەﻛﯿﺎن .ﭼﺎﭘﻜﺮدﻧﯽ ﻧەﺧﺸەﯾەك ﻟە ﺋەﺳــﺘەﻧﺒﻮوڵ ،ﻛە ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﺑﺎﻛﻮری ﻋێﺮاق و ﺳﻮورﯾە ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿە دەﭘﭽڕێﺘــەوە ،ﯾــﺎن ھێﻨﺎﻧەوەی ﻛﯚﻧە دەﻓﺘەری رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﻟﯚزان و ﭘﺮﺳــﯽ ﻛەرﻛﻮوك و ﻣﻮوﺳــڵ ﻟە ﻻﯾەن ﺳــەرۆك ﺋەردۆﻏﺎﻧەوە، ھەر ھەﻣــﻮوی ﻟە ﻻﯾەﻛــەوە ﺑﯚ دەﺳﻜەوت ﭼﻨﯿﻨەوە و ﻟە ﻻﯾەﻛﯽ ﺗﺮەوە ﺑﯚ ﺳــﻮﯾﻨەوە )ﺋﯿﺴﺘﯿﮫﻼك(
ی ﻧﺎوەﺧﯚﯾﯿﯿە .ﺑەﻻی زۆرەوە ،وا دێﺘە ﺑەرﭼــﺎو ﻻﯾەﻧﯽ ﻛﻮردی ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟەم ﻓﺎك و ﻓﯿﻜە ﺗێ ﮔەﯾﯿﺒێ و دواﺟﺎر ﺑڕﯾﺎری ﺋەم ھﺎودەﻧﮕﯿﯿەی ﻟەﮔەڵ ﺑەﻏﺪا ﺑﯚ ﺑەرﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧەوەی ﻣﻮوﺳــڵ داﺑێ، ﻛە ﺟێــﯽ ھﯿﻮاﯾە ﺋــەم ﺗەﺑﺎﯾﯿﯿە دووﻣﺎھﯽ ﺑە ﺷەڕی داﻋﺶ ﺑێﻨێ و ﻟەوﺳەرﯾﺸــەوە ﻛﺮژی ﻟە ﻧێﻮان ھەرێــﻢ و ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻓﯿﺪراڵﺪا ﺧﺎوﺗﺮ ﻛﺎﺗەوە. ﺑە ﮔﻮێــﺮەی ﺋــەو ھەڵﻜەوﺗەی ھەڕەﺷــەی دەﯾﺒﯿﻨﯿــﻦ، دەﺳــﻮەرداﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿە ﻟە ﺑﺎﻛﻮری ﻋێﺮاق ﺑە ھــەر ﺑﯿﺎﻧﻮوێﻜەوە ﺑێ، ﻧﺎﭼێﺘــە ﭼﻮارﭼێــﻮەی وﺗەن و ﻟﯚﺟﯿﻜەوە ،ھەرﭼەﻧﺪﯾﺸــە ﺋەﻣە ﺑەس ﻧﯿﯿە ﺑﯚ رەواﻧﺪﻧەوەی ﺗﺮس و دڵەڕاوﻛەی ﺋێﻤە ﻟەﻣﺒﺎرەﯾەوە. ﻟە ﻣﻠﻤﻼﻧەی ﺳﯿﺎﺳــەﺗﺪا ﺋەوەی روو دەدات ﺑە ھﯚی ﻻﺳــەﻧﮕﯿﯽ ﻧێــﻮان ھێﺰەﯾﻠــەوە روو دەدات و ﺋــەوەی دواﺟﺎرﯾــﺶ ﺑڕﯾﺎر ﻟە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﯽ ﺋەم ﻧﺎوﭼەﯾە دەدات زﯾﺎﺗــﺮ ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ دەرەﻛﯿــﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜەﯾــە ﻧــەك ﻻﯾەﻧەﯾﻠــﯽ ھەرێﻤﺎﯾەﺗــﯽ .ﺗﻮرﻛﯿــە ﺗەﻧﯿــﺎ ﺋــەو دەﻣە دەﺳــﻮەرداﻧەﻛەی ﻟە ﻋێــﺮاق ،ﺳــﻮورﯾەش ﻟەﮔەڵﺪا،
دەﺑێ ﺑە ھەڕەﺷەﯾەﻛﯽ ﺑەرﺑوی راﺳــﺘەﻗﯿﻨە و ﻛﺮدەوەﯾــﯽ، ﻛــە ﮔﺮەﻧﺘــﯽ و دەﺳــﺘەﺑەرﯾﯽ ﻟــە ﺋەﻣەرﯾﻜــە وەرﮔﺮﺗﺒــێ و دەﺳﻜەوﺗەﻛەﺷــﯽ روون ﺑێ ﻟە ﺟﯚری ﺋەواﻧەی ﺑەرﭘﺮﺳــﯿﺎرەﯾﻠﯽ ﺗﻮرك ﭼەﻧﺪ ﻣﺎﻧﮕێﻜە ﺑﺎﺳﯽ دەﻛەن و ﺑﯿﺎﻧﻮوی دﯾﺮۆﻛﯿﯽ ﺑﯚ دەدۆزﻧەوە وەك دەﺳــﺖ ﺑەﺳــەردا ﮔﺮﺗﻨﯽ ﻣﻮوﺳــڵ و ﻛەرﻛﻮوك ﻟە ﻋێﺮاق و ﺣەﻟەب ﻟە ﺳﻮورﯾە ،ﻛە ﺑە ﻗﺴەی ﺧﯚﯾــﺎن دەوڵەﺗﯽ ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺑە ھﯚی دۆڕان ﻟە ﺷەڕەوە ﻟە 1918 ﺋەم ﺷﻮێﻨەﯾﻠەی ﻟە دەﺳﺖ ﻧەداوە ﺑﮕــﺮە ﺑــە رێﻜﻜەوﺗﻦ ﺑــە ﺟێﯽ ھێون و رێﻜﻜەوﺗﻨﯿﺶ دەﺷێ ﻟە ھەﻟﻮﻣەرﺟﯽ ﺟﯿﺎوازی ﺳﯿﺎﺳــﯿﺪا ھەڵﺒﻮەﺷــێﺘەوە .ﺑــەم ﺋەﮔەر ﺋەﻣە روو ﺑﺪات ﺑەﺷێﻚ دەﺑێ ﻟەو ﺋەﮔەرەی ﻣﺎوەﯾەﻛە ﺑەرﭘﺮﺳەﯾﻠﯽ رووس و ﺋەﻣەرﯾﻜەﯾــﯽ ﻟە ﺑﺎرەی ﺷــەڕی ﺳــێﯿەﻣﯽ دﻧﯿﺎوە ﺑﺎﺳﯽ دەﻛەن و زﯾﺎﺗﺮﯾﺶ ھەڕەﺷــەی ﺗﺮﺳﺎﻧﺪﻧە ﻧەك رووداﻧﯽ ﻛﺮدەوەﯾﯽ. ﭘێﺸﯿﻨﺎن وﺗﻮوﯾﺎﻧە ﺧێﺮ ﺑڵێﻦ ﺧێﺮ دێﺘە ڕێﺘﺎن ،ﺋەوەی ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﻟە ﺑەرەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧەوەی ﻣﻮوﺳڵﺪا رۆژاﻧە روو دەدا ،ﺷێﻮەی ﺋەو ﺗەﺑﺎﯾﯿﯿەﯾە، ﻛە ﻟە ﺷﺎزدەی ﻣﺎﻧﮕﯽ راﺑﺮدووەوە
ﺑە ﻛــﺮدەوە ﻟــە ﻧێــﻮان ﺑەﻏﺪا و ھەوﻟێﺮدا دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮدووە. ﺋەﻣــەش ﻧــەك ﺗەﻧﯿﺎ ﮔــﺮەوی ﺳەرﻛەوﺗﻦ ﻟە دوورﺧﺴﺘﻨەوەی ھەڕەﺷــەی دەرەﻛﯽ ﻣﺴــﯚﮔەر دەﻛﺎت ،ﻛە ﻟەم ﻗﯚﻧﺎﻏەدا ﺷــەڕی ھﯚﻧﯿﻨــەوەی ﺑەﻧــﺎو دەوڵەﺗــﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿە ،ﺑﮕﺮە رووﻧﻜەرەوەی رێﮕەی داھﺎﺗﻮوی ھەردووﻻﯾە ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ھەڕەﺷــەی ﻧﺎوەﻛﯿﺸﺪا ﺋەﮔەرﺑێﻮ درێﮋە ﺑــەم ﺗەﺑﺎﯾﯿﯿەی ﻧێﻮاﻧﯿﺎن ﺑﺪەن .دەﺷــﺒێ درێﮋەی ﭘــێ ﺑــﺪەن ﻟەﺑەرﺋــەوەی ھﯿﭻ ﻻﯾەﻛﯿﺎن ﺗﻮاﻧﯽ ﺑەرﮔەﮔﺮﺗﻨﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﭘﺎڵەﭘەﺳﺘﯚی ﻧەﻣﺎوە ﻧەﺧەﺳەﻻ ﻟە رووی ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەوە .ﺑەﺷﺪارﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺟﻤﯿﻨــﯽ ﺟەﻣﺎوەرﯾــﯽ ﺷــﯿﻌە ﻟــە ﺑەرەﻧﮕﺎرﯾﯿەﻛەی ﻣﻮوﺳــڵﺪا ﺳــﻮودەﻛەی ھــەر ﺗەﻧــێ ﺋەوە ﻧﺎﺑــێ ھەڕەﺷــەی دەرەﻛﯽ وەك ھەڕەﺷــەی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ،ﻛە ﺑﺎﺳﻤﺎن ﻛــﺮد ،دادەﻣﺮﻛێﻨێﺘــەوە ﺑﮕــﺮە ھەڕەﺷــەی ﻧﺎوەﺧﯚﯾﯿــﺶ ﻟەﺑﺎر دەﺑﺎت ،ﻛە ﻧﻮوری ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ﺑﻮوە ﺑە ھێﻤﺎی ﺋەم ھەڕەﺷەﯾە .ﺗەﻧﺎﻧەت ﻛﺮژﯾﯽ ﻧﺎوەﺧﯚی ھەرێﻤﯿﺶ ﺑەﻧﺪە ﺑەو ھەڕەﺷــەﯾەی ﻟە ﻣﺎﻟﯿﻜﯿﯿەوە دێ .ﻟەﺑەرﺋەﻣﺎﻧە ﺑە ﮔﺸﺘﯽ ،دەﺑێ ﺋەم ﺗەﺑﺎﯾﯿﯿە ﺑەردەوام ﺑێ.