دۆﺳﯿە ..ﺑەﻏﺪا و ﺗﺎران ﻛەرﻛﻮوك 10 ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن دادەﺑڕن د .ﻋەﻟﯽ دۆڵەﻣەری :ﻓڕەﻧﺴﺎ ﻟە ھەﻣﻮو ھەﻧﮕﺎوێﻚ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧە
3
18ﻣﻨﺪاڵﯽ ﻧﺎﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮون و ﺑەﺷێﻜﯿﺎن ﻗەﭘﺎﻏﯽ ﺳەرﯾﺎن ﻧﯿﯿە
6
ﺑﺮﻧﺠﯽ رووﺳــﯽ ﺑەﻧﺎوی ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی دەﻓﺮۆﺷﺮێﺖ
12
ﮔﯿﺎﯾەﻛﯽ ﻛﻮردﺳــــﺘﺎن ﭼـــــﺎرەﺳەری ﺷێﺮﭘەﻧﺠە دەﻛﺎت
9
ﺑﺎوﻛﯽ ﺟێﯽ ھێﺸﺖ و ھﺎوﺳەرەﻛەی ﺧﯿﺎﻧەﺗﯽ ﻟێ ﻛﺮد
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە ﻧﺮخ 500 :دﯾﻨﺎر ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﻣﺎڵﭙەڕی وﺷە
www.wishe.net
13
ﺑﯚ ﺋﺎزادﯾﯽ دەرﺑڕﯾﻦ ﻟە وﺷەوە دەﺳﺖ ﭘێ ﺑﻜە
ﭘەﯾﺎﻣﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﻮو ﺑﯚ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻟە ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن
ﺋﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧەی ﺋەﺗﺎﺗﻮرك 2
ﺳەﻋﯿﺪ ﻋەﻟﯽ ﻋەﺑﯚ:
ﮔﯚڕان ﻟە ﻛێﺸەﻛﺎن ﺑەرﭘﺮﺳﯿﺎرە
د.ﻣەﺣﻤﻮود ﻋﻮﺳﻤﺎن :ﭘێﻮﯾﺴﺘە ھەﻣﻮوان وەك ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺑﯿﺮ ﺑﻜەﻧەوە 38ﺳــﺎڵ ﺑەﺳــەر ﻛﯚﭼﯽ دوای ﻣﺴﺘەﻓﺎ ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﺑﺰووﺗﻨەوەی ڕزﮔﺎرﯾﺨــﻮازی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺗێﭙەڕ دەﺑــێ و ھﺎوڕێﯿەﻛــﯽ دێﺮﯾﻨﯽ ﻧﺎوﺑﺮاو ﺑﺎس ﻟەوە دەﻛﺎت ،ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻛەﺳــێﻜﯽ ﺳــﺎدە و زﯾــﺮەك و ﺑەھێﺰ ﺑﻮو و ﻛﻮرداﻧە ﺑﯿﺮی دەﻛﺮدەوە ،ﻟە ڕواﻧﮕەی ﺣﺰﺑﯿﯿەوە ﻟە ﺧەڵﻜﯽ ﻧەدەڕواﻧﯽ.
ﯾەﻛەﻣﯿﻦ ﺷﺎﻋﯿﺮ ژن ﺑﻮوە رێﻮاس ﺋەﺣﻤەد
ﺋﺎواﺗەﺧﻮازە ھەﻣﻮوان ﺋێﺴــﺘە ﭘێڕەوی ﺋەو ﻛﺎرەی ﻣەﻻ ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﺑﻜەن و ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿــەﻛﺎن وەﻻ ﺑﻨێﻦ و ﻛﻮرداﻧە ھەﻧﮕﺎو ﺑﻨێــﻦ .ھﺎوﻛﺎت ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺑە ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺳەرﻛﺮدە دﯾﺎر و ﻛﺎرﯾﮕەرەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺖ ﺑﻮوە و ﻛﺎرﯾﮕەری ﺗەواوی ﻟە ﺳەر ﺟﻤﻮﺟﯚڵەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە ھەﺑﻮوە.
4
150ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﻟە 5ﻛﻮردﺳﺘﺎن دادەﺧﺮێﻦ
ﺑﯿﺎﻧﻮوی ﻋﺎﺋﯿﺸە و ﭘﺎﺳﺎوی ﺣﺰﺑﯽ ﻛﻮردی!
16 16
ﺳــەرۆﻛﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﯾەﻛﮕﺮﺗــﻮوی ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە دھﯚك ﺳــەﻋﯿﺪ ﻋەﻟﯽ ﻋەﺑﯚ ﻟە ﭼﺎوﭘێﻜەوﺗﻨێﻜﯽ ﻟەﮔەڵ ”وﺷــە“ ﺑﺎس ﻟەوە دەﻛﺎت ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەﻣﻮوان ﯾەﻛڕﯾــﺰ ﺑــﻦ و ھەﻧــﮕﺎو ﺑﻨێــﻦ ﺑــﯚ ڕﯾﻔﺮاﻧــﺪۆم و ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ و ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑــەوەش دەﻛﺎت، ﺷــﺎﻧﺪی ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﻟە ﺗﺎران ﺑﺎﺳﯽ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻛــﺮدووە ،ﻟەﺑــﺎرەی ﻛێﺸــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ دەڵــێ ،دەﺑﻮو ﺑە ڕێﻜﻜەوﺗﻦ ﻛێﺸەﻛﺎن ﭼﺎرەﺳەر ﺑﻜەﯾﻦ ،ﺑەم ﮔﯚڕان ﻣﺎوەی ﻧــەدا ﺣﺰﺑــەﻛﺎن ﺑﮕــەن ﺑــە ڕێﻜﻜەوﺗﻦ ﻟەﺳــەر ﭘﺮﺳــﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی 19ی ﺋﺎﺑﯿﺎن ﺋەﻧﺠﺎم دا و ﺋێﺴﺘەش ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑﻨﻜەﻓﺮەوان ﺷﻜﺴﺘﯽ ﺧﻮاردووە.
ﻧﻮوری ﺑێﺨﺎڵﯽ
ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯽ رێﻜﺨــﺮاوی ﯾﻮﻧﺴــێﻒ ﭘــڕۆژەی ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﺧێﺮا ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن داﻧﺮا و 150ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﻟە ﺷﺎر و ﺷــﺎرۆﻛە ﺟﯿﺎﺟﯿــﺎﻛﺎن داﻣەزرێﻨــﺮان ،ﺑــەم ﺑڕﯾﺎرە وەزارەﺗﯽ ﭘەروەردە ﺳــﺎڵﯽ داھﺎﺗﻮو ﺋەو ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﺎﻧە داﺑﺨﺎت.
7
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
2
ﺑەرزﻛﺮدﻧەوەی ﺋﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑەﻏﺪا و ﺷﯚﭬێﻨﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎی ﻧﯿﮕەران و ﺗﻮوڕە ﻛﺮدووە و ﺳﯿﺎﺳەﺗﻤەداران ﺋەﻣە ﺑە ھەﻧﮕﺎوێﻜﯽ ﮔﺮﻧﮓ و ﻣێﮋووﯾﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑەراﻣﺒەر ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﻗەڵەم دەدەن و ﺑە داﻧﻨﺎﻧﯽ ﺋەو وﺗە ﺑە ﭘێﮕە و ﮔﺮﻧﮕﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟێﻜﯽ دەدەﻧەوە ،ھﺎوﻛﺎت ﺋەﻣە ﺑە ﭘەﯾﺎﻣێﻜﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯽ دادەﻧﺮێﺖ ﺑﯚ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﭼﺎرەی ﺧﯚﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎن.
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﺷﯿﻌە :ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑە ﺑەرزﻛﺮدﻧەوەی ﺋﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن داﻧﯽ ﺑە ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺎوە
ﺑەرزﻛﺮدﻧەوەی ﺋﺎ ﭘەﯾﺎﻣێﻜﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎﯾە ﺑﯚ داﻧﻨﺎن و ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن وﺷە /ﻣەﺣﻤﻮود ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ و ﺑﺎز ﺋەﺣﻤەد و ڕاﻣﯿﺎر ﺟەواد ڕۆژی ﯾەﻛﺸــەم ﻣەﺳــﻌﻮود ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺳەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﮔەﯾﺸــﺘە ﺋﯿﺴــﺘﺎﻧﺒﻮڵﯽ ﺗﻮرﻛﯿــﺎ و ﻟــە ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧــەی ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ ﺋەﺗﺎﺗﻮرك ﺑە ﺑەرزﻛﺮدﻧەوەی ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘێﺸﻮازی ﻟە ﺳەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛﺮا، ﺳﯿﺎﺳــەﺗﻤەداران و ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺷﯿﻌە و ﺳــﻮﻧﻨەی ﻋێﺮاق ،ﺋەﻣە ﺑە ھەﻧﮕﺎوێﻜﯽ ﮔــەورەی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە ﻗەڵــەم دەدەن و دەڵێﻦ، ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑەم ﻛﺎرە داﻧﯽ ﺑە دەوڵەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺎوە و ھﺎوﻛﺎت ﺑە ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯿەﻛﯽ ﺗەواوی ﺗﻮرﻛﯿﺎی ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەزاﻧــﻦ ،ﺑەﮔﻮێﺮەی ﭘەﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣە و ﺑﻨەﻣﺎﻛﺎﻧﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯿەﺗﯿﺶ ﺋەﻣە وەﻣێﻜﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎﯾە و ﺋەﻧﻜەرە ﻟە ڕێﯽ ﺑەرزﻛﺮدﻧەوەی ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺋﺎﻣﺎژە ﺋەوەی ﺑە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و وﺗــﺎن دا ﻛە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ھەر ھەﻧﮕﺎوێﻜﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﺑێ ﺑە ﻣﺎﻓﯽ ﭼﺎرەی ﺧﯚﻧﻮوﺳﯿﻦ و ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯿﺸەوە.
ﺑەرەی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ: ھەڵﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎ ﭘەﯾﺎﻣێﻜە ﻛە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺑەھێﺰی ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻛﺎت
ﯾەﻛێﺘﯽ :داﻧﻨﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎﯾە ﺑە ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن
ﻋەﺑﺎس ﻓەﺗﺎح ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧﯽ ﯾەﻛێﺘــﯽ ﺑــە ”وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ،داﻧﺎﻧــﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ زۆر ﮔﺮﯾﻨﮕە و دڵﺨﯚﺷــﯿﻦ ﺋەو ﺋﺎﯾە دەﺑﯿﻨﯿﻦ ﺑە ﺑە ﻓەرﻣﯽ ھەڵ دەﻛﺮێﺖ ،ﺋەﻣە ﺧﯚی داﻧﻨﺎﻧە ﺑە ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛــﻮرد ،ﺗﻮرﻛﯿﺎ ھﺎوﺷێﻮەی ﺟﯿﮫﺎن و ﻧﺎوﭼەﻛە ﺑﯿﺮ و ڕای ﮔﯚڕاوە ﺑەراﻣﺒــەر ﻛــﻮرد و ﻧﺎوﭼەﻛــە ھەروەھﺎ ڕۆڵﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە ﻟە ﺷــەڕی داﻋﺶ ڕۆڵﯽ ﻛﺎرﯾﮕەری ھەﯾە ﻟەﺳەر ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری ﻟەﺳەر ﺗێڕواﻧﯿﻨەﻛﺎن.
ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ: داﻧﺎﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘێﺸﻮوەﭼﻮون و ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿەﻛﯽ زۆر ﺑﺎﺷﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎﯾە ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﻛﻮردﺳﺘﺎن
ﺷﻮان ڕاﺑەر ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﻛﯚﻣەڵﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﺋﺎﻣﺎژەی
ﺋﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﮔﺮﻧﮕە و ﻛﺮداری ﺗﺮی دەوێ
ﻋەﺑﺪوﻟڕەﺣﻤﺎن ﻣﻮھەﻧﺪﯾــﺲ ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﺟﭭﺎﺗﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕان و ﺳــەرۆﻛﯽ ﻓڕاﻛﺴﯿﯚﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕان ﻟە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ھەوﻟێﺮ ﺑــە ”وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ، ھەڵﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﮔﺮﻧﮕە ﺋەﮔەر ﺑێﺖ و ﻛﺮداری ﺗﺮی ﺑە دواوە ﺑێﺖ ،ﺋەوە زۆر ﺑﺎﺷﺘﺮ دەﺑێﺖ و ﻧﻤﻮوﻧەﯾﯽ دەﺑێﺖ. ھەروەھﺎ ﮔﻮﺗﯽ،ھﯿﻮادارﯾﻦ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە ﻧەﺗــەوە ﯾەﻛﮕﺮﺗــﻮوەﻛﺎن ھەڵﺒﻜﺮێﺖ زۆر دڵ ﺧﯚﺷــﺘﺮ دەﺑﯿﻦ ،ﺋەوەی ﻟــە ﺗﻮرﻛﯿﺎش ﻛﺮا ھﯿﻮادارﯾﻦ درێﮋەی ھەﺑێﺖ ،ﺑەم زۆر ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﻛــﻮرد ﺑﺰاﻧێﺖ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿــەﻛﺎن ﭼﯿﯿە و ﺑەﻛﺎر ﻧەھێﻨﺮێﺖ.
ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوی ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ :ھەڵﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﮔﺮﻧﮕﯽ زۆری ھەﯾە
ﻣﺤەﻣەد ﺋەﺣﻤــەد ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯽ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوی ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ”وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧــﺪ ،ھەڵﻜﺮدﻧــﯽ ﺋــﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن
رەوﺗﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗــﯽ ،ﻟەوﺑﺎرەوە ﺑە ”وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ﻛە ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺋــﺎی ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردە ﻛە ﺑەﺷــێﻜە ﻟە دەوڵەت و دەﺳﺘﻮوری ﻋێــﺮاق ،ﺑﯚﯾــە ھەڵﺪاﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە راﺳــﺘﯿﺪا ﭼەﻧﺪ ﻣﺎﻧﺎﯾەك دەﮔەﯾەﻧێﺖ، ﯾەﻛەﻣﯿــﺎن ﻛە ﮔەﻟﯽ ﻛــﻮرد ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾەﺗﯽ رێﺰی ﺧﯚی ﻟە ﻧێﻮان ﻣﺮۆﭬﺪۆﺳــﺖ و ﻛەﺳﺎﻧﯽ زﯾﺮەك ﺑﺴەﭘێﻨێﺖ ،ھەرﭼﯽ دەﺑەﻧﮕەﻛﺎﻧﯿﺸﻦ درك ﺑەوە ﻧﺎﻛەن ،دواﺗﺮ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑﻜەﯾﻦ ﻛە ﺋەو ﺋﺎﯾە ﺑﯚ ﻣەﺳــﻌﻮود ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺳەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەڵﻜﺮا ،ﺋەوەش ﻣﺎﻧﺎی رێﺰﮔﺮﺗﻨە ﻟــەو ﻧەك ﺗەﻧﯿــﺎ ﻟەﻻﯾــەن ﺗﻮرﻛﯿــﺎوە ،ﺑەڵﻜﻮ ﻟەﻻﯾەن ھەﻣﻮو دﻧﯿﺎوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺗﻮرﻛەﻛﺎن ﻟەوە زﯾﺮەﻛﺘــﺮن ﻛە رەﻓﺘﺎرێﻜﯽ وا ﺑﻜەن ﻛە ﻟەﻻﯾەن وﺗﺎﻧەوە ﻗﺒﻮوڵ ﻧەﻛﺮاو ﺑێﺖ. زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗــﯽ ،ﺑﯚﯾە ﺋــەوەی رووی دا ﻟەﻻﯾەن وﺗﺎﻧــەوە ﻗﺒــﻮوڵ ﻛﺮاوﺑﻮو ،ﭼﻮﻧﻜــە ﺑﺎرزاﻧﯽ ﭘێﮕەﯾەﻛــﯽ ﺋەﺧﻼﻗــﯽ و ﻣﺮۆﯾــﯽ ﮔــەورە و ﻗﺒﻮوڵﻜــﺮاوی ﻟەﻧﺎوﯾﺎﻧــﺪا ھەﯾە ،ﻟــە ﻋێﺮاق و ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟێﺮە و ﻟەوێ ﻗﺴە دەﻛﺮێﺖ ،ﺑەم ﺋەوەی ﮔﺮﻧﮕە ﻛە دﻧﯿﺎ وەك ﺳــەرﻛﺮدەی ﮔەﻟﯽ ﻛــﻮرد و ﺳــەرﻛﺮدەی ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿﺎن ﺳــەﯾﺮی
ﺑﮕەڕێﻨەوە و ﻛەﺳــﺎﻧﯽ دواﻛەوﺗﻮون ،ﺑﯚﯾە ھﯿﭻ رێﮕﺮێﻜﯽ ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ و دەﺳﺘﻮوری ﺑﯚ ھەڵﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەو ﺷــێﻮەﯾە ﻧﯿﯿە و ﺑﻮوﻧﯽ ھەردوو ﺋﺎ دەﺳﺘﻮورﯾﯿﯿە.
ﺣەﺑﯿﺐ ﺗەرﻓﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎری ﺷﯿﻌە: ﺋەﻣە داﻧﻨﺎن و ﻣﺎﻣەڵەﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎﯾە وەك دەوڵەت ﻟەﮔەڵ ﻛﻮردﺳﺘﺎن
ﺣەﺑﯿــﺐ ﺗەرﻓــﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘــﺎری ﻋێــﺮاق ﻟەﺳــەر ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﺑــﺎی ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﻟە ﻋێﺮاق ﺑە ”وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﻟــە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧــﺪا ،ﻣﺎﻣەڵــەی وت ﺑﯚ وت دەﺑێﺖ و ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑەﺷێﻜە ﻟە دەوڵەﺗﯽ ﻋێﺮاق و راﺳــﺘە ﺋــﺎی ﺧﯚی ھەﯾە، ﺑەم ﻧﺎوەﺧﯚﯾﯿﯿە ،ﺑﯚﯾە ھەڵﻜﺮدﻧﯽ ﻟە دەرەوەی وت ﻣﺎﻧﺎی ﺋﺎﻣــﺎژە ﭘێﻜﺮدﻧﯿەﺗﯽ وەك دەوڵەت، ﻛە ﺋــەوەش ﻣﺎﻓێﻜﯽ دەوڵەﺗــﯽ ﻋێﺮاﻗﯿﯿە ،ﺋەو ﻛﺎﺗە دەﺑێﺘە ﻣﺎﻓێﻜﯽ ﻛﻮرد ﻛە ﺑەو ﺷێﻮە ﺋﺎﯾﺎن ھەڵﺒﻜﺮێﺖ ﻛە ﺑﺒﻨە دەوڵەت و ﺋێﺴﺘە ﻧﺎﻛﺮێﺖ. دووﭘﺎﺗــﯽ ﻛــﺮدەوە ،دەﺑــﻮو ﺗﻮرﻛﯿــﺎ داﻧﯽ ﺑە
ﺋﺎﯾﺪن ﻣەﻋﺮووف ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎر و ﺑەرﭘﺮﺳﯽ ﺑەرەی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە ”وﺷە“ی ﮔﻮت ،ﻟە ڕووی دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯽ و ﭘﺮۆﺗﯚﻛﯚﻟﯿﯿەوە زۆر زۆر ﮔﺮﻧــﮓ ﺑﻮو ،ﯾەﻛەم ﺟﺎرە ﭘێﺸــﻮازی ﻟە ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻜﺮێ، ﺋەﻣــەش ﻧﯿﺸــﺎﻧەی ﮔﺮﻧﮕﯿﺪاﻧــﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎﯾە ﺑە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻛﺮدﻧﯿەﺗﯽ ﻟە ڕووی ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری و ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن و ﭘێﻜەوەژﯾﺎﻧە ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ،ﺋەﻣە ﻧﯿﺸــﺎﻧەی زﯾﺎﺗــﺮ و ﺑەھێﺰﺗﺮﺑﻮوﻧــﯽ ﻣﺘﻤﺎﻧەﯾە ﻟــە ﻧێﻮان ھەردووﻻ.ﻣــﻦ وای دەﺑﯿﻨــﻢ ﺋەم ﭘێﺸــﻮازﯾﯿە ﮔەرﻣــە و ﺑەرزﻛﺮدﻧەوەی ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺗەواوەﺗــﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎﯾە ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺋەﻣە ﭘەﯾﺎﻣێﻜﯿﺸە ﺑﯚ ھەﻣﻮو دﻧﯿﺎ ﻛە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن زۆر ﮔﺮﻧﮕە ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە ڕووی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری و ﺳەرﺑﺎزﯾﯿەوە ﺟێﯽ ﺑﺎﯾەﺧﭙێﺪاﻧە.
ﺣﺰﺑﯽ ﺑەﯾﺖ ﻧەھﺮەﯾﻦ :ﻧﯿﺸﺎﻧەی ﺑەھێﺰی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿە دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧە
ڕۆﻣﯿﯚ ھەﻛﺎری ﺳەرۆﻛﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﺑەﯾﺖ ﻧەھﺮێﻨﯽ ﭘێﻜﮫﺎﺗەی ﻛﻠﺪان ﺳﺮﯾﺎن ﺋﺎﺷﻮوری ﺑﯚ ”وﺷە“ی روون ﻛﺮدەوە :زۆر ﮔﺮﻧﮕە ﻟە ڕووی دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯽ و ﺋەو ﺳــەرداﻧﺎﻧە ﺑەردەواﻣﯿﺎن ھەﺑێ و ﻟەﺳەر ﺑﻨەﻣﺎی ﺑەرژەوەﻧﺪی دوو ﻻﯾەﻧە ﺑێ ،ﺳــەردان و ﻛﯚﺑﻮوﻧــەوە ﻟەﮔــەڵ وﺗﺎﻧــﯽ دراوﺳــێ و ﻛﯚﻣەڵﮕــەی ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ ﺑﻨﯿﺎدﻧﺎﻧﯽ ﭘێﻮەﻧﺪی ﻟەﺳــەر ﺑﻨەﻣــﺎی ﺑەرژەوەﻧــﺪی دوو ﻻﯾەﻧە و ڕێﺰﮔﺮﺗــﻦ ﻟە ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺋﺎ ﻟە ڕووی دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯿﯿەوە ﻛﺎرێﻜﯽ ﮔﺮﻧﮕﻦ ،ﺑەم ﻧﺎﺑێ ﺋەوەﺷــﻤﺎن ﺑﯿﺮ ﺑﭽێ ﻛە ﺋەو ﺳــەردان و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿە ﮔﺮﻧﮕە دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳﯿﯿﺎﻧە ﻟەﮔەڵ ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﺋێﺮان و ﺋﻮردن و وﺗﺎﻧﯽ ﺗﺮی دراوﺳێ ﻋێﺮاق و ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ،ﺳــەرەڕای ﺋەوەی ﭘێﻮﯾﺴﺘﻦ ،ﺑﯚ ھەﻧﮕﺎوﻧﺎن ﺑەرەو ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﭼﺎرەی ﺧﯚﻧﻮوﺳــﯿﻦ ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺳەرەﺗﺎ ﻟە ﻧﺎوﺧﯚی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻻﯾەﻧەﻛﺎن و ھەﻣﻮوان ﯾەﻛڕﯾﺰ و ﺗەﺑﺎ ﺑﻦ و ﺑەﯾەﻛەوە ﺑڕﯾﺎر ﺑﺪەن ،ﻛەی ﺑەﯾەﻛەوە ﺑڕﯾﺎر درا ،ﺋەوﻛﺎت ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ وﺗﺎﻧﯽ دراوﺳــێ و ﻛﯚﻣەڵﮕــەی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ﮔﺮﻧﮕﺘﺮ دەﺑێ.
دا ،داﻧﺎﻧــﯽ ﺋــﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ﺗەﻛﺎﻧێﻜــﯽ ﺑﺎﺷــە ﺑــﯚ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،داﻧﺎن و ھەڵﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﺳەرداﻧﯽ ﺋەم ﺟﺎرەی ﻛﺎك ﻣەﺳــﻌﻮود ﺑﺎرزاﻧــﯽ ،ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری و ﭘێﺸــﻮوەﭼﻮوﻧێﻜﯽ ﺑﺎﺷــە ،ھەڵﺪاﻧــﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑە ڕەﺳﻤﯽ ﻟە ﺗەك ﺋﺎی ﺗﻮرﻛﯿــﺎ ،ﻣﺎﻧــﺎی زۆری ھەﯾە و ﺷــﺘێﻜﯽ زۆر ﺑﺎﺷــە ﻟە ﻛﺮاﻧەوەی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟەﮔەڵ ﻛﻮردﺳﺘﺎن، ﺑەھێﺰﺗﺮﺑﻮوﻧــﯽ ﭘێﻮەﻧــﺪی ھەردووﻻﯾــە ،زۆر ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﭘێﻮەﻧــﺪی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﺎﺷــﺘﺮ و ﺑەھێﺰﺗﺮ ﺑــێ ،ﭘێﻢ واﯾە ﺋەﮔەر ﻟەﺑەر ھەﻧﺪێ ﻻﯾەﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻧەﺑێ ،ﭘﺎرﺗﯽ داد و ﮔەﺷەﭘێﺪاﻧﯽ ﻓەرﻣﺎﻧڕەوا زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﮔەﻟﯽ ﻛﻮرد ﻟە ﺑﺎﻛﻮر و ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﻧﺰﯾﻚ دەﺑێﺘەوە و ﺑﺎﺷــﺘﺮ دەﺑێ ،ﻛﺎرێﻜــﯽ زۆر ﮔﺮﻧﮕﯿﺶ دەﺑێ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻣﺎﻓــﯽ ﻛﻮرداﻧﯽ ﺑﺎﻛــﻮر داﺑﯿﻦ ﺑﻜەن و ھەردووﻻ ﺑﺮەو ﺑﺪەن ﺑە ﭘﺮۆﺳەی ﺋﺎﺷﺘﯽ.
ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕان :ھەڵﻜﺮدﻧﯽ
ﮔﺮﻧﮕﯿﯿەﻛﯽ زۆری ھەﯾە ،ﺋەوە ﺑەڵﮕەﯾە ﻟەﺳەر ﺋەوەی دۆﺧﯽ ھەرێﻤﺎﯾەﺗﯽ و ﻧﺎوﭼەﻛە ﺑەراﻣﺒەر ﻛﻮرد ﮔﯚڕاوە ﺑــە ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ڕای ﮔﯚڕاوە و دەﺳــﺘﭙێﻜێﻜﯽ ﺑــﺎش و داﻧﻨﺎﻧە ﺑەﻛــﻮرد وەك ﻗەوارەﯾەك. ﺋﺎﻣــﺎژەی دا ،دەﺗﻮاﻧﯿــﻦ ﺑڵێــﻦ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿــە دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿــﺎن ھەﺑــﻮوە و ھەﻧــﮕﺎوی ﺑﺎش ﻧــﺮاوە ،ﺋــەوەی ﻣﺎوەﺗەوە دەﻛەوێﺘە ﺳــەر ﻛــﻮرد ﺧﯚی ﻟــە ﻧﺎوﭼەﻛەدا ﻓﺎﻛﺘەرە ﺑﺎﺑەﺗﯿﯿەﻛﺎن ﻟەﺑــﺎرن ،ﺋەﮔەر ﻓﺎﻛﺘەرە ﺧﻮدﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺑــﺎش ﺑەرھــەم ﺑﮫێﻨﯿﻦ ،ﺋەوا دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻟە ﺑەرژەوەﻧﺪی ﻛﻮرد ﺑەﻛﺎری ﺑﮫێﻨﯿﻦ.
ﻣﯿﺴﺎل ﺋﺎﻟﻮوﺳﯽ ﺳەرﻛﺮدەی ﺳﻮﻧﻨەﻛﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق:
داﻧﺎﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ڕێﺰﮔﺮﺗﻨە ﻟە ﭘێﮕەی ﺑﺎرزاﻧﯽ و ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻣﯿﺴﺎڵ ﺋﺎﻟﻮوﺳﯽ ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ دەرەوەی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻋێــﺮاق و ﺋەﻣﯿﻨــﺪاری
ﺑﺎرزاﻧﯽ دەﻛﺎت ،دﻧﯿﺎ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑە ﻛﻮرد ﻟە ھەﻣﻮو ﺑەﺷەﻛﺎن دەدات و دەﺷﺰاﻧﻦ ﻛە ﺑﺎرزاﻧﯽ ﯾەﻛێﻜە ﻟە ﭘێﻮەرەﻛﺎﻧﯽ ھﺎوﺳەﻧﮕﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺗەﻧﺎھﯽ ﻟە دواڕۆژی ﻧﺎوﭼەﻛەدا. رووﻧﯽ ﻛﺮدەوە ،ﻣﻦ ﮔﻮێﺒﯿﺴﺘﯽ ﭼەﻧﺪ دەﻧﮕێﻜﯽ ﻧﺎﻣﯚ ﺑﻮوم ﻟەﻻﯾەن ھﺎوڕێﯿﺎﻧﯽ ﻋەرەﺑﻢ ﻟە ﺑەﻏﺪا، ﺑەوان دەڵێــﻢ ﻛە ﺑﯚ ﻟەﻣــەودوا ھﯿﭻ ﻋەرەﺑێﻚ ﻧﺎﺗﻮاﻧێــﺖ ﻓەرﻣﺎﻧڕەواﯾﯽ ﻛﻮردێﻚ ﺑﻜﺎت ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەﮔەر ﺷﯿﻌە ﺑﯚﯾﺎن ھەﺑێﺖ ﻛە ﺑڵێﻦ ﻣﺎﻓﯿﺎن ھەﯾە ﻓەرﻣﺎﻧڕەواﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻜەن ،ﺳﻮﻧﻨەش ﺑە ھەﻣﺎن ﺷێﻮە ﻛە ھەردووﻛﯿﺎن ﻋەرەﺑﻦ ،ﻛﻮردﯾﺶ ﻣﺎﻓﯽ ھەﯾە و ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﺸــە ﺑڵێﺖ ﻛە ﺑەرژەوەﻧﺪی و ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚم ھەﯾە ،ﺋﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﺷﺎﻧﺎزی ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﻛــﻮرد و ﻋێﺮاﻗە ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﺳــەدام، ﺑﯚﯾە ﺷــەﻛﺎﻧەوەی ﺋەو ﺋﺎﯾە ﻟە ﻋێﺮاق و ﺗﻮرﻛﯿﺎ و ﺷﻮێﻨﯽ ﺗﺮﯾﺶ ،ﺑەڵﮕەﯾە ﻛە ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ھﯿﻮاﯾەك ھەﯾە ﺑەوەی دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻟە وﺗێﻜﯽ ﺷﺎرﺳــﺘﺎن و ھﺎوﭼەرﺧــﺪا ﺑﮋﯾﻦ ،ھەرﭼﯽ ﺋەواﻧەﺷــﻦ ﻛە دەﯾﺎﻧەوێ ﺋەو ﺋﺎﯾە داﺑﮕﯿﺮێﺖ ،ﺋەوان دەﯾﺎﻧەوێ دووﺑﺎرە ﺑﯚ ﺳەردەﻣﯽ ﺧﻮێﻨڕﺷﺘﻦ و دﯾﻜﺘﺎﺗﯚرﯾﯽ
ﺳــەروەری ﻋێﺮاق داﺑﻨﺎﯾە ،ﭼﻮﻧﻜــە ھەرێﻢ ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﺑەﺷێﻜﯽ ﻋێﺮاﻗە و دەوڵەﺗێﻜﯽ ﺳەرﺑەﺧﯚ ﻧﯿﯿە ،ﭘﺮﺳەﻛە ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﯿﯿە ،ﺑەڵﻜﻮ ﭘێﻮەﺳﺘە ﺑە ﻋﻮرف و رێﺰﮔﺮﺗﻨﯽ دەوڵەﺗﯽ ﻋێﺮاﻗەوە. ﺷﯚﭬێﻨﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە ﺣﻜﻮوﻣەت ﺗﻮڕەن دوای داﻧﺎﻧﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧە و ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺳەرۆك وەزﯾﺮاﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ،ﺷﯚﭬێﻨﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑە ﺗەواوی دژی ﺋەوﻛﺎرەن و ﻧﺎڕەزاﯾﯽ و ﺗﻮڕەﯾﯽ دەردەﺑڕن. دەوڵەت ﺑﺎﺧﭽەﻟﯽ ﺳەرۆﻛﯽ ﭘﺎرﺗﯽ ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﻧەﺗەوەﯾــﯽ ”ﻣەھەﭘــە“ ڕاﯾﮕەﯾﺎﻧــﺪ ،داﻧﺎﻧــﯽ ﺋﺎی ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﻟە ﻓڕۆﻛەﺧﺎﻧــەی ﺋەﺗﺎﺗﻮرك ﺋﺎﺑڕوﭼــﻮون و ﺷــەرﻣەزارﯾﯿە و ﺑەرﮔــەی ﺑﯿﻨﯿﻨﯽ ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ژووری ﺳــەرۆك وەزﯾــﺮان ﻧﺎﮔﺮﯾــﻦ ،ﺑﯿﻨﺎڵﯽ ﯾڵﺪرﻣﯽ ﺳــەرۆك وەزﯾﺮاﻧــﯽ ﺗﻮرﻛﯿﺎش وەﻣﯽ داﯾــەوە و دەڵێ، ﺑەرزﻛﺮدﻧەوەی ﺋﺎی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﺳﺘﻮوری و ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿە ،ﭼﻮﻧﻜە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑەﭘێﯽ دەﺳﺘﻮوری ﻋێﺮاق ﺋﺎی ﺧﯚی ھەﯾە.
دﯾﻤﺎﻧﻪ
ﻛەی ﺋێﻤە ﺑڕﯾﺎری ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯿﻤﺎن دا ﻓڕەﻧﺴﺎ دژی ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺎوەﺳﺘێﺘەوە وﺷە /ھەوﻟێﺮ .ﺑﺎز د .ﻋەﻟــﯽ دۆڵەﻣــەری ﻧﻮێﻨەری ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﭘﺎرﯾﺲ ﻟــە ﭼﺎوﭘێﻜەوﺗﻨێﻜﯽ ”وﺷە“دا ،ﺑە وردی ﺗﯿﺸﻚ دەﺧﺎﺗە ﺳــەر ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﭘﺎرﯾﺲ و ھەوﻟێﺮ و ھەڵﻮێﺴــﺘﯽ ﻓڕەﻧﺴﺎ ﻟە ﺋەﮔەری ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻣێــﮋووی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿــەﻛﺎن و ھﺎوﻛﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ و ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری و ﻛﻮﻟﺘــﻮوری و ﻓەرھەﻧﮕــﯽ و داھﺎﺗــﻮوی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿــەﻛﺎن و ﺗێڕواﻧﯿﻨﯽ ﻛﺎﻧﺪﯾﺪاﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﻧﻮێﯽ ﻓڕەﻧﺴﺎ ﻟەﺑﺎرەی ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﭘێﺸﻤەرﮔە دەﺧﺎﺗە ڕوو. ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺋێﺴــﺘەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻓڕەﻧﺴﺎ ﭼﯚﻧە؟ ﺋێﺴــﺘە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ و ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە ﺑەرزﺗﺮﯾــﻦ ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺧﯚﯾﺪاﯾە ،ﻟە رووی دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯽ و ﺋﺎﺑﻮورﯾــﯽ و ﻛﻮﻟﺘﻮوری و ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮﯾﯿەوە، ﯾەﻛــەم وت ﻟــە ﺋەوروﭘــﺎ ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﺑــﻮو ﻛە ﻟە ﺷــەڕی دژ ﺑــە ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﺎن ھــﺎوﻛﺎری ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻛــﺮد و وەزﯾــﺮی دەرەوە ﺳــەرداﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻛــﺮدووە ،ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﺎﻧﯽ داﻋﺶ ﭼەﻧــﺪ ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗﺮێﻚ ﻟــە ھەوﻟێﺮ دوور ﺑﻮون ،ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘەش ﺷەش ﺟﺎر ﻟە ﻛﯚﺷﻜﯽ ﺋﯿﻠێﺰی ﺳەرۆﻛﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﭘێﺸــﻮازی ﻟە ﺳەرۆﻛﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛﺮدووە و دوو ﺟﺎرﯾــﺶ ﻓڕاﻧﺴــﻮا ھﯚﻻﻧﺪ ﺳــەرداﻧﯽ ھەوﻟێﺮی ﻛــﺮدووە، ﺋەﻣــەش ﺳــەﻟﻤێﻨەری ﺋەوەﯾە ﻛە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎن ﻟــە ﺑەرزﺗﺮﯾﻦ ﺋﺎﺳﺘﺪان. ﻟــە دوا ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی ﺑﺎرزاﻧﯽ و ھﯚﻻﻧﺪ ﺑﺎﺳﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ و رﯾﻔﺮاﻧﺪۆم ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛﺮا؟ ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی ﺳێﺸــەﻣﯽ ڕاﺑﺮدوو زۆر ﮔﺮﻧﮓ ﺑﻮو ،ﺷەڕی داﻋﺶ و ﺋﺎزادﻛﺮدﻧﯽ ﻣﻮوﺳــڵ و ﻟەﻧﺎوﺑﺮدﻧــﯽ ﺗەواوەﺗﯽ داﻋــﺶ ﻟــە ﻋێــﺮاق و ﺳــﻮورﯾﺎ و دۆﺧــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە ﺑە ﮔﺸــﺘﯽ ﻟە دوای ﻧەﻣﺎﻧــﯽ داﻋــﺶ ﺗﺎوﺗﻮێ ﻛﺮا ،ﺗﯿﺸﻚ ﺧﺮاﯾە ﺳــەر ﺋەوەی ﻛــە دوای داﻋــﺶ ﺋــەو ﻧﺎوﭼﺎﻧە ﭼﯚن ﺑەڕێﻮە دەﺑﺮێﻦ ،ھﺎﺗﻨﯽ داﻋﺶ ﺑﯚ ﻋێﺮاق ﺳەﻟﻤﺎﻧﺪی ﻛە ﺋەو ﺳﯿﺴﺘەﻣەی ﺋێﺴــﺘە ﻟــە ﻋێﺮاق ھەﯾە
ﺷﻜﺴــﺘﺨﻮاردووە ،ﺑﯚﯾــە دەﺑێ ڕێﮕەﭼﺎرەﯾەﻛﯽ ﺗــﺮ ﺑﺪۆزرێﺘەوە ﺗﺎ ﺋﺎراﻣﯽ و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە ﺟێﮕﯿــﺮ ﺑﺒێ ،ﺑﯚ ﺋەﻣــەش ﺑﺎس ﻟــەوە ﻛﺮا ﻛــە ﭼــﯚن دەﺗﻮاﻧﺮێ ﺳﯿﺴــﺘەﻣێﻜﯽ ﻟــەو ﺷــێﻮەﯾە ﺑﮫێﻨﺮێﺘــە دی ،ﺗــﺎ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﺋــەو ﻧﺎوﭼﺎﻧــە ﮔﺮەﻧﺘــﯽ ﺑﻜﺮێ. ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯿﺶ ﻣﺎﻓێﻜﯽ ڕەوای ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧە ،ﺋەﮔــەر ﺋێﻤە ﺋەو ﻣﺎﻓەی ﺧﯚﻣﺎن ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜەﯾﻦ، ﺋەوا ﻓڕەﻧﺴﺎ ڕێﺰ ﻟە ﺋﯿﺮادەی ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﮔﺮێ و ھەﻣﯿﺸەش ڕێﺰی ﻟە وﯾﺴﺘﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﮔﺮﺗﻮوە ،ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﻟە ﻛﺎﺗﯽ ﺗەﻧﮕﺎﻧە ﺑەھﺎﻧــﺎی ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ھﺎﺗــﻮوە و دﯾﺎرﺗﺮﯾــﻦ ﻧﻤﻮوﻧەش ﺑەھﺎﻧﺎوەھﺎﺗﻨﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮو ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1991و دەرﻛﺮدﻧﯽ ﺑڕﯾــﺎری 688ﻟــە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﻧەﺗەوە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎن دەرﻛــﺮا و ﺑﯚ ﺋــەوەی ڕێﮕﺮی ﻟە ھێﺮﺷﯽ ﺳەدام ﺑﯚ ﺳەر ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ
ڕاﺑﮕەﯾەﻧﯿﻦ ،ﻣﻦ ﻟەو ﺑﺎوەڕەدام ﻛە ﻓڕەﻧﺴﺎ ڕێﺰێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺑﯚ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەﯾە و ﺑە دۆﺳــﺘﯽ ﺧــﯚی دەزاﻧــێ و ھﯿــﭻ ﻛﺎﺗێﻚ دژی ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ڕاﻧﺎوەﺳﺘێﺖ. ﺳــەرەﺗﺎی ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ و ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﯚ ﻛەی دەﮔەڕێﺘەوە؟ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ و ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن زۆر دێﺮﯾﻨــە و ﺑــﯚ ﺳﺎڵﯽ ﺷەﺳــﺘەﻛﺎن دەﮔەڕێﺘەوە، ﻟەوﻛﺎﺗەی ﻣەﻻ ﻣﺴﺘەﻓﺎی ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻟە ﺳﺎﺗەوەﺧﺘﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﺋەﯾﻠﻮول ﻧﺎﻣەﯾەﻛــﯽ ﺑﯚ ژەﻧــەڕال دﯾﮕﯚل دەﻧێــﺮێ و داوای ﻟــێ دەﻛﺎت ﻓڕەﻧﺴﺎ ﻓڕۆﻛەی ﺟەﻧﮕﯽ ﺑە ﻋێﺮاق ﻧەﻓﺮۆﺷــێ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺑەو ﻓڕۆﻛﺎﻧە ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟەﻧﺎو دەﺑﺮێﺖ، دوای ﻧﺎﻣەﻛەی ﻣەﻻ ﻣﺴــﺘەﻓﺎی ﺑﺎرزاﻧﯽ ،ﺷــﺎرڵ دﯾﮕﯚل ﺳەرۆﻛﯽ ﺋەوﻛﺎﺗﯽ ﻓڕەﻧﺴﺎ ﮔﺮێﺒەﺳﺘەﻛەی ﻟەﮔەڵ ﺑەﻏﺪا ھەڵﻮەﺷــﺎﻧﺪەوە و
ﻛﺎﻧﺪﯾﺪاﻧــﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﻓڕەﻧﺴﺎ ﻛﻮرد ﺑە ﺑﺎﺷﯽ دەﻧﺎﺳﻦ و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﻤﺎن ﻟەﮔەڵﯿﺎﻧﺪا ھەﯾە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﻜﺎت ،ﺑﯚﯾــە ﺋەوان ڕێﺰ ﻟە ﺋﯿــﺮادەی ﺋێﻤە دەﮔﺮن و ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯿﺶ ﻣﺎﻓێﻜﯽ ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﺋێﻤەﯾە و ﺋــەم ﻣﺎﻓەش ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑەﺧﯚﻣﺎن ھەﯾﻪ. ﺋەﮔەر ﺳــﺒەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ڕاﺑﮕەﯾەﻧێﺖ ،ﻓڕەﻧﺴﺎ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ دەﻛﺎت؟ ﺑﯚ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﯾەﻛەم ﺟﺎر دەﺑێ ﻟەﮔەڵ ﺑەﻏﺪا ڕێﻚ ﺑﻜەوﯾﻦ ،دواﺗﺮ ﻟە ڕێﯽ دﯾﭙﻠﯚﻣﺎﺳــﯿﯿەوە ﻟەﮔەڵ وﺗﺎﻧﯽ دراوﺳێ و ﺋﯿﻨﺠﺎ وﺗﺎﻧﯽ ﺗﺮی دﻧﯿــﺎ ،ھەرﻛﺎﺗێﻚ ﺋێﻤە وەك ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﺘﻮاﻧﯿﻦ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ
ﻓڕۆﻛە ﺟەﻧﮕﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎی ﺑە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺋەوﺳــﺎی ﻋێﺮاق ﻧەﻓﺮۆﺷﺖ. ﻟــە ڕووی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەوە دەﺑﯿﻨــﺮێ ﭘێﻮەﻧــﺪی ﭘﺎرﯾﺲ و ھەوﻟێــﺮ زۆر ﺑﺎﺷــﻦ ،ﻟــە ڕووی ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿــەوە ﺋەﻣــە ﭼﯚﻧــە؟ ﻟە ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ﭘﺎرﯾﺲ ھﺎوﻛﺎری ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻛﺮدووە؟ ﺋــەو ﺗەﻧﮕــﮋە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿــەی ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ھەﯾە ،ﺗەﻧﮕﮋەﯾەﻛﯽ ﻛﺎﺗﯿﯿــە و ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﺑەﭘێــﯽ ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ھــﺎوﻛﺎری ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻟەو ڕووەوە ﻛﺮدووە و ﺋێﺴــﺘەش ﭼەﻧﺪان رێﻜﺨﺮاوی ﺣﻜﻮوﻣﯽ و ﻧﺎﺣﻜﻮوﻣﯽ ﻓڕەﻧﺴــﯽ ھــﺎوﻛﺎری ﺋــﺎوارەﻛﺎن دەﻛەن، ھﺎوﻛﺎت ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎش ﺧﯚی ﭼەﻧﺪ ﻛەﻣﭙێﻚ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەڕێــﻮە دەﺑــﺎت، ھەروەھــﺎ ﭼەﻧــﺪان ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻓڕەﻧﺴــﺎﯾﯿﺶ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﻛﺎر دەﻛەن ،ﺋــەو ﺗەﻧﮕﮋە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەی ﻛە ﺋێﺴــﺘە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەﯾە ﻛﺎﺗﯿﯿــە و ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿــە ،ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟێــﯽ ڕزﮔﺎر دەﺑێ و ﻓڕەﻧﺴﺎش ھەﻣﯿﺸە ھﺎوﻛﺎر ﺑﻮوە و ھﺎوﻛﺎرﯾﺶ دەﺑێﺖ .ﭼەﻧﺪان
ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی زﻟﮫێﺰی ﻓڕەﻧﺴــﯿﺶ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﻦ ،وەك ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻻﻓﺎرﺷــﯽ ﭼﯿﻤەﻧﺘﯚ و ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﺗﯚﺗﺎڵﯽ ﻧەوت ،ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻓڕاﻧﺲ ﺗﯿﻠﯿﻜﯚم ﻟە ﺑــﻮاری ﺗەﻛﻨەﻟﯚﺟﯿﺎ و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿــەﻛﺎن ،ﺳــەﻧﺘەری ﺑﺎزرﮔﺎﻧــﯽ ﻛﺎرﻓــﻮور و ﭼەﻧﺪان ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﺗﺮ ،ﻟە ﻛﻮﻧﺴﻮڵﺨﺎﻧەی ﻓڕەﻧﺴﺎش ﺑەرﭘﺮﺳێﻜﯽ ﺑﯚ ﺑەﺷﯽ ﺋﺎﺑﻮوری داﻧﺮاوە و ھﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎ ﻓڕەﻧﺴﯿﯿەﻛﺎن دەدەن ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن وەﺑەرھێﻨﺎن ﺑﻜەن. وەك ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻟە ڕووی ﻛﻮﻟﺘﻮوری و ﺧﻮێﻨﺪن و ﻓەرھەﻧﮕﯿﯿەوە ،ﭼﯿﺘﺎن ﻛﺮدووە ﺑﯚ ﻟێﻚ ﻧﺰﯾﻜﻜﺮدﻧەوەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻓڕەﻧﺴﺎ؟ ﻟــەم ڕووەوەش ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧێﻮان ھەوﻟێﺮ و ﭘﺎرﯾﺲ زۆر ﺑﺎﺷﻦ و ﭼەﻧــﺪان ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە زاﻧﻜﯚﻛﺎﻧــﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ درێﮋە ﺑــە ﺧﻮێﻨــﺪن دەدەن ،ھەروەھﺎ ﭼەﻧﺪ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەﻛﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎش ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﺧﻮێﻨﻦ ،ھﺎوﻛﺎت ﺳەﻧﺘەری ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮی ﻓڕەﻧﺴﯽ ﻟە ھەوﻟێــﺮ ھەﯾە ﻛــە ﭼەﻧﺪان ﺳــﯿﻤﯿﻨﺎر و ﺧــﻮل و ﭼﺎﻻﻛــﯽ ﺋەﻧﺠﺎم دەدات ،ﭼەﻧﺪان ﺷــﺎﻧﺪی ﻛﻮﻟﺘﻮورﯾــﺶ ﻟــە ﻓڕەﻧﺴــﺎوە ھﺎﺗﻮوﻧەﺗە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻟە ڕووی ﺷــﻮێﻨەوارﯾﺶ ﺷﻮێﻨەوارﻧﺎﺳﺎﻧﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﻟە ﻧێﻮ ﻗــەی ھەوﻟێﺮ ﺑﺎرەﮔﺎﯾــﺎن ھەﯾــە و ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوە ﺋەﻧﺠــﺎم دەدەن ،ھــﺎوﻛﺎت ﻟــە ڕووی ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵەوەش ﺋێﺴــﺘە ﺧﺎﻧﻮوی ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵﯽ ﻓڕەﻧﺴــﯽ ﻟــە ھەوﻟێــﺮ ھەﯾە و ﻟــە ھەﻣﻮو ﺋــەو ﺑﻮاراﻧەﯾﺶ ﭘێﺸــﭭەﭼﻮون ﻟــە ﻧێﻮان ھــەردووﻻ ﺑەردەواﻣە. ﺋێﻤــەش وەك ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗــﯽ ﭼەﻧﺪان ﺷﺎﻧﺪی ﻛﻮﻟﺘﻮورﯾﻤﺎن ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھێﻨﺎوەﺗە ﻓڕەﻧﺴﺎ و
ﺑﺎرزاﻧﯽ وەك ﺗﺎﻛە ﺳەرﻛﺮدە ﻟە ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ دەﺑﯿﻨــﺮێ ﺑــﯚ ڕاﮔﺮﺗﻨــﯽ ھﺎوﺳەﻧﮕﯽ ھێﺰ
ﺳﺎﻧەش ﻟە ﺑﺎرەﮔﺎی ﺷﺎرەواﻧﯿﯽ ﭘﺎرﯾﺲ ﺋﺎھەﻧﮕــﯽ ﺟەژﻧﯽ ﻧەورۆز دەﻛەﯾﻨەوە ،ﺟﮕەﻟەوە ﺋێﻤە ﻟەﮔەڵ ڕێﻜﺨﺮاوی ﻛﺎﻣﭙﻮس ھﺎﻣﻔﯽ ﺳەر ﺑە وەزارەﺗﯽ دەرەوەی ﻓڕەﻧﺴــﺎ، ﻟێﻚ ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨﻤﺎن ھەﯾە و ﺳﺎﻧە ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ﺧﻮێﻨﺪن دەھێﻨﺮێﻨە ﻓڕەﻧﺴﺎ و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەش 240ﻗﻮﺗﺎﺑﯿــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﺧﻮێﻨﺪﻧــﯽ ﻣﺎﺳــﺘەر و دﻛﺘﯚرا دەﺧﻮێﻨﻦ ،ﺑە ﺑەردەواﻣﯿﺶ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ﺧﻮێﻨﺪن ڕوو ﻟە ﻓڕەﻧﺴــﺎ دەﻛەن ،ھەروەھﺎ ﻧﺎوەڕاﺳــﺘﯽ ﻣﺎﻧﮕــﯽ داھﺎﺗﻮو ﻟە 14/3ﺷــﺎﻧﺪێﻜﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ دێﻨە ھەوﻟێﺮ ﺑــﯚ ﺋەوەی ﺋﺎﺳــﺎﻧﻜﺎری ﺑﯚ ﺋــەو ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧــەش ﺑﻜەن ﻛە دەﯾﺎﻧەوێ ﻟەﺳــەر ﺋەرﻛﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﻓڕەﻧﺴﺎ ﺑﺨﻮێﻨﻦ ،ﺑﯚﯾە ﺑەﮔﺸﺘﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿــەﻛﺎن زۆر ﺑەھێــﺰن، ﺑەم ﻣﯿﺪﯾــﺎﻛﺎن ﻛەﻣﺘەرﺧەﻣﻦ و ﺑــﺎس ﻟــەو ﭘێﺸــﻮوەﭼﻮون و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿە ﺑەھێــﺰەی ھەردووﻻ ﻧﺎﻛــەن .ھەروەھــﺎ ﺧﻮێﻨﺪن ﻟە زاﻧﻜﯚﻛﺎﻧﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﺑە ﺧﯚڕاﯾﯿﯿە و ﺗەﻧﯿﺎ ﺧەرﺟﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯽ دەﻣێﻨێﺘەوە ﺋەﮔەر ﺑﺒێﺘە ﻛێﺸــە ﺑﯚ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺎﺳﺎزی ،دەﻧﺎ ھﯿﭻ ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ ﺗﺮﯾﺎن ﻧﯿﯿــە ،ﻟەﻣەﺷــﺪا ﻟەﮔەڵ وەزارەﺗﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﺑﺎ ﻟەﺳــەر ھێڵﯿــﻦ ﺗــﺎ ﭘــﺎرەی ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺎﺳﺎزی ﺑﺪرێ. ﺑە داﺗﺎ و ژﻣﺎرە ھﺎوﻛﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻓڕەﻧﺴﺎ ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﭘێﺸﻤەرﮔە ﭼــﯽ ﺑﻮون ﻛــە ﮔەﯾﺸــﺘﻮوﻧەﺗە ﻛﻮردﺳﺘﺎن؟ ﺳــێ ڕۆژ دوای ھﺎﺗﻨﯽ داﻋﺶ ﺑﯚ ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﻟﯚران ﻓﺎﺑﯿﯚس وەزﯾﺮی دەرەوەی ﻓڕەﻧﺴﺎ ﺑە ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﭼەك و ﺗەﻗەﻣەﻧﯿﯿەوە ﮔەﯾﺸﺘە ھەوﻟێﺮ و ﻟەو ﻛﺎﺗەوەش ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺑەردەوام ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﻟە ڕووی ﺳەرﺑﺎزی و ﺗەﻗەﻣەﻧﯿﯿەوە ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﯿەﻛﺎن، ھﺎوﻛﺎری ﭘێﺸﻜەﺷــﯽ وەزارەﺗﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻛﺎت، ﺑەردەواﻣﯿــﺶ دەﺑێ ﻟە ھﺎوﻛﺎری ﻛﺮدﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن. ﻟــە دﯾــﺪاری ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێــﻢ و ﺳــەرۆﻛﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ،
ھﯚﻻﻧــﺪ دووﭘﺎﺗﯽ ﻟــەوە ﻛﺮدەوە ﻛــە ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﯚ ﺋــەوان ﮔﺮﻧﮕە ،ﺋەﻣــە ﻣﺎﻧﺎی واﯾە ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﭼەك و ھﺎوﻛﺎری زﯾﺎﺗﺮی ﺳەرﺑﺎزی ﭘێﺸﻜەﺷﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔە و ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻛﺎت؟ ﺑﯚ ﻓڕەﻧﺴــﺎ و وﺗﺎﻧﯽ ﺋەوروﭘﺎش ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﮔﺮﻧﮕە، ﭼﻮﻧﻜــﻪ ﺋﺎراﻣــﯽ و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻧﺎوﭼەﻛە ﭘێﻮەﺳﺘە ﺑــە ﺋﺎراﻣﯽ و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ وﺗﺎﻧﯽ ﺋەوروﭘﺎوە ،دوای دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ داﻋــﺶ ﭼەﻧﺪان ﻛــﺮدەی ﺗﯿﺮۆر و ﺗەﻗﯿﻨەوە ﻟە ﺋەوروﭘﺎ و ﻓڕەﻧﺴــﺎ ڕووی داوە ،ﺑﯚﯾــە ﺋــەوان ﺑــە ﭼەﺳــﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋﺎراﻣﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺋەو ﻧﺎوﭼﺎﻧە ﺳﻮود ﺑە ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﺧﯚﯾــﺎن دەﮔەﯾەﻧــﻦ ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەت
ھەرﯾەﻛێﻜﯿــﺎن ﭘێﻮەﻧــﺪی و ﺑﯚﭼﻮوﻧﯿﺎن ﻟەﺳەر ﻛﻮرد ﭼﯚﻧە؟ ھەﻣﻮو ﺋەو ﻛﺎﻧﺪﯾﺪاﻧەی ﺋێﺴــﺘە ﻟــە ﮔﯚڕەﭘﺎﻧەﻛــەدان و ﺧﯚﯾــﺎن ﺑﯚ ﺳــەرۆﻛﯽ داھﺎﺗﻮوی ﻓڕەﻧﺴــﺎ ھەڵﺪەﺑﮋێــﺮن ،ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﯽ زۆر ﺑﺎﺷﯿﺎن ﻟەﮔەڵ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەﯾە، ھەﻣﻮواﻧﯿــﺶ ﻟــە ﮔﻮﺗﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ﺑﺎس ﻟەوە دەﻛەن ﻛە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﯾﺎرﻣەﺗــﯽ زﯾﺎﺗــﺮی ﮔەﻟــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــﺪرێ و ﺷــەڕی ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﺎن ﺑﻜﺮێ ،ﻟەم ڕووەوە ھﯿــﭻ ﺟﯿﺎوازﯾﯿەك ﻟــە ﺑەرﻧﺎﻣەی ﻛﺎﻧﺪﯾــﺪەﻛﺎن ﺑﻮوﻧــﯽ ﻧﯿﯿە ،ﺑﯚﯾە دوای ﻧەﻣﺎﻧﯽ ﻓڕاﻧﺴﻮا ھﯚﻻﻧﺪﯾﺶ ﻟە ﭘﯚﺳﺘﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﻓڕەﻧﺴﺎ، ﻟەو ﺑڕواﯾەدام ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎن ﺑەرەو ﺑﺎﺷﺘﺮ دەﭼﻦ .ﺋێﻤەش ﭘێﻮەﻧﺪﯾﻤﺎن ﻟەﮔەڵ ﺋــەو ﻛﺎﻧﺪﯾﺪاﻧــە ھەﯾە و ﺋەوان ﺑەردەوام زۆر ﺑەﺑﺎﺷﯽ ﻧﺎوی ﭘێﺸــﻤەرﮔە دەھێﻨﻦ ،ﺑە ﮔﺸﺘﯽ ھەرﯾەك ﻟە ﻛﺎﻧﺪﯾﺪەﻛﺎن ﺗێڕواﻧﯿﻨﯽ زۆرﺑﺎﺷﯿﺎن ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ھەﯾە و ﻟەﮔەڵ ﺋەوەدان ھﺎوﻛﺎری زﯾﺎﺗــﺮی ﭘێﺸــﻤەرﮔە ﺑﻜــﺮێ و ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑە ﮔەﻟێﻜﯽ ﺋﺎﺷﺘﯿﺨﻮاز ﻧﺎو دەھێﻨﻦ. ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﻓەرﻣﯿﻦ ﺑە ﻧﻮوﺳــﺮاو ﯾﺎﺧﯚ ھەر ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨﯽ ھﯚﻻﻧــﺪ ﺑﯚ ﻛﻮرد ،ﺋﺎﯾﺎ ﺳــەرۆﻛﯽ داھﺎﺗﻮو ھەﻣــﺎن ﭘێﻮەﻧﺪی ﻟەﮔەڵ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﺑێ؟ ﯾﺎن ﺋەﻣە روون ﻧﯿﯿە؟. ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و
ﭘێﻮەﻧــﺪی ﭘﺎرﯾــﺲ و ھەوﻟێﺮ ﻓەرﻣﯿﻦ و ﺑەردەوام ﺑەرەوﭘێﺸەوە دەﭼﻦ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﯚ وﺗﺎن ﮔﺮﻧﮕە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺗﺎﻛە ﻧﺎوﭼەﯾە ﻟە ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺖ ﻛــە ﺑﺎﺷــﺘﺮﯾﻦ دۆﺧــﯽ ﺋﺎراﻣﯽ و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﺗێﺪا ﺑەرﻗــەرارە و ھەﻣــﻮو ﺋﺎﯾﻨــﺰا و ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن ﺑە ﺋﺎراﻣــﯽ ﺗێﯿﺪا دەژﯾــﻦ .ھﺎوﻛﺎت ﺋەوان ﻟــەو ﺑــﺎوەڕەدان ﻛە ﺗﺎﻛە ﺳــەرﻛﺮدەﯾەك ﻟــە ڕۆژھەﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ﺑﯚ ﺋەوەی ھﺎوﺳەﻧﮕﯽ ھێﺰ ﺑﭙﺎرێــﺰی و ﻛێﺸــەﻛﺎن ﺑە ﺋﺎﺷــﺘﯽ و داﯾەﻟﯚگ ﭼﺎرەﺳــەر ﺑــﻜﺎت و ﺗــەواوی ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن ﺑەﯾەﻛەوە ﺑێ ﻛێﺸە ﺑﮋﯾﻦ ،ﻟە ڕێﯽ ﺳﯿﺎﺳەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺳەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوەﯾە ،ﺑﯚﯾە ﺑەردەوام وﺗﺎن ﺑەﮔﺸــﺘﯽ و ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﺑە ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ داوەﺗﻨﺎﻣە ﺑﯚ ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻧێﺮن. ﺳــەرۆك ھﯚﻻﻧــﺪ ﺧەرﯾﻜە ﻛﯚﺷﻜﯽ ﺋەﻟﯿﺰێ ﺑەﺟێ دێڵێﺖ و ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻧﯿﺴﺎﻧﯽ داھﺎﺗﻮو ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﻟە ﻓڕەﻧﺴﺎ دەﻛﺮێ، ﻛﺎﻧﺪﯾﺪاﻧﯽ ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﻓڕەﻧﺴﺎ
ﻓڕەﻧﺴــﺎ ﺑە ﺗــەواوی ﻓەرﻣﯿﻦ و ﻟە 15/6/2010ﯾﺎداﺷــﺘﻨﺎﻣەﯾەك ﻟــە ﻧێــﻮان ﺳــەرۆﻛﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺑێﺮﻧﺎرد ﻛﯚﺷــﻨەر وەزﯾــﺮی دەرەوەی ﺋەوﻛﺎﺗــﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ واژوو ﻛــﺮاوە ،ﺑﯚﯾــە ﻟە ھەﻣﻮو ﻛﺎت و ﺳــەردەﻣﯽ ھەﻣﻮو ﺣﻜﻮوﻣەﺗێــﻚ ﺋــەو ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎﻧە ﻓەرﻣــﯽ ﺑــﻮون و ﻓەرﻣﯿــﺶ دەﻣێﻨﻨەوە ،ﺳــەرۆك ھﯚﻻﻧﺪﯾﺶ ﺧﯚی ﮔﻮﺗﯽ ،دۆﺳﯿەی ﭘێﻮەﻧﺪی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻓڕەﻧﺴﺎ ﺑە ﺋەﻣﺎﻧەﺗەوە ڕادەﺳــﺘﯽ ﺳەرۆﻛﯽ داھﺎﺗﻮو دەﻛەم ،ﺧﯚﯾﺸــﯽ دواﺗﺮ دەﺑێﺘــە ﺋەﻧﺪام ﻟە ﻛﯚﻣﯿﺴــﯿﯚﻧﯽ دەوڵەﺗــﯽ ﻓڕەﻧﺴــﺎ و ڕاوێﮋی ﭘێ دەﻛﺮێ ،ﺟﮕەﻟەوە ﻛﻮﻧﺴﻮڵﺨﺎﻧەی ﮔﺸﺘﯿﯽ ﻓڕەﻧﺴﺎ ﻟە ھەوﻟێﺮ ھەﯾە و ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ﻓەرﻣﯽ ﻟە ﭘﺎرﯾﺲ ھەﯾە ،ﺋەﻣﺎﻧە دەرﺧــەری ﺋەوان ﻛە ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎن زۆر ﻓەرﻣﯿﻦ ﻟە ﻧێﻮان ھەردوو وﺗﺪا.
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
د .ﻋەﻟﯽ دۆڵەﻣەری ﻧﻮێﻨەری ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﻓڕەﻧﺴﺎ:
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﺑﯚ ﻓڕەﻧﺴــﺎ و وﺗﺎﻧﯽ ﺋەوروﭘﺎش ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﮔﺮﻧﮕە ،ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺋﺎراﻣﯽ و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻧﺎوﭼەﻛە ﭘێﻮەﺳﺘە ﺑە ﺋﺎراﻣﯽ و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ وﺗﺎﻧﯽ ﺋەوروﭘﺎوە ،دوای دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ داﻋﺶ ﭼەﻧﺪان ﻛﺮدەی ﺗﯿﺮۆر و ﺗەﻗﯿﻨەوە ﻟە ﺋەوروﭘﺎ و ﻓڕەﻧﺴﺎ ڕووی داوە ،ﺑﯚﯾە ﺋەوان ﺑە ﭼەﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋﺎراﻣﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺋەو ﻧﺎوﭼﺎﻧە ﺳﻮود ﺑە ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەﮔەﯾەﻧﻦ ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ وﺗﺎن ﮔﺮﻧﮕە...
3
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
4 ﮔﯚڕان ﻟە ﻗﻮوڵﺒﻮوﻧەوەی ﻛێﺸەی ﻧێﻮان ﻻﯾەﻧە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن ﺑەرﭘﺮﺳە ﺳەﻋﯿﺪ ﻋەﻟﯽ ﻋەﺑﯚ :ﺋێﺮان ﺑە ﺷﺎﻧﺪی ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوی ﮔﻮﺗﻮوە ﻟەﮔەڵ ﯾەﻛﭙﺎرﭼەﯾﯽ ﺧﺎﻛﯽ ﻋێﺮاﻗﺪان
وﺷە /دھﯚك -ﻧەوزاد ھﻠﯚری ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﺳــەرۆﻛﯽ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﯾەﻛﮕﺮﺗــﻮوی ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە دھــﯚك ﺳــەﻋﯿﺪ ﻋەﻟــﯽ ﻋەﺑﯚ ﻟــە ﭼﺎوﭘێﻜەوﺗﻨێﻜــﯽ ﻟەﮔــەڵ ”وﺷــە“ ﺑــﺎس ﻟــەوە دەﻛﺎت، ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەﻣﻮوان ﯾەﻛڕﯾﺰ ﺑﻦ و ھەﻧﮕﺎو ﺑﻨێﻦ ﺑــﯚ ڕﯾﻔﺮاﻧﺪۆم و ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ و ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑەوەش دەﻛﺎت ،ﺷــﺎﻧﺪی ﯾەﻛﮕﺮﺗــﻮو ﻟە ﺗﺎران ﺑﺎﺳــﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻛﺮدووە ،ﻟەﺑﺎرەی ﻛێﺸــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ دەڵێ، دەﺑﻮو ﺑە ڕێﻜﻜەوﺗﻦ ﻛێﺸــەﻛﺎن ﭼﺎرەﺳــەر ﺑﻜەﯾﻦ ،ﺑەم ﮔﯚڕان
ﻣﺎوەی ﻧــەدا ﺣﺰﺑــەﻛﺎن ﺑﮕەن ﺑە ڕێﻜﻜەوﺗﻦ ﻟەﺳــەر ﭘﺮﺳــﯽ ھەرێﻤــﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەی 19ی ﺋﺎﺑﯿــﺎن ﺋەﻧﺠﺎم دا و ﺋێﺴــﺘەش ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑﻨﻜەﻓﺮەوان ﺷﻜﺴﺘﯽ ﺧﻮاردووە. وەك ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەﺗﺎن ﺑﯚ دۆﺧﯽ ﺋێﺴــﺘەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭼﯿﯿە؟ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿــەﻛﺎن ﺧێــﺮان و ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻧﺎوﭼەﻛە ﻟە دۆﺧێﻜــﯽ ھەﺳــﺘﯿﺎر ﺗێﭙەڕ دەﺑــێ ،ﺑﯚﯾــە ﮔﺮﻧﮕــە ﻻﯾەﻧــە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ھﯚﺷﯿﺎرﯾﯿەوە ﻣﺎﻣەڵە ﺑﻜەن ،وەك
ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ھەﻣﯿﺸە ھﯚﺷﯿﺎراﻧە و ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿﺎﻧە ﻣﺎﻣەڵەﻣﺎن ﻛﺮدووە، دوای ھەڵﺒﮋاردﻧــﯽ 2013ش ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﺑەﺷﺪاری ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻛــﺮد و ﺑــﯚ ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧــەوەی ﻻﯾەﻧــەﻛﺎن و ﯾەﻛڕﯾﺰی ﻧێﻮﻣﺎڵﯽ ﻛــﻮرد ،ﺑــەم ﺑــە داﺧــەوە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑﻨﻜەﻓﺮەوان ﺷﻜﺴﺘﯽ ھێﻨﺎوە. ﻟەﺳــەر ﭘﺮﺳــﯽ ڕﯾﻔﺮاﻧﺪۆم و ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ زۆر ﺑﺎﺳــﯽ ﻟێ دەﻛــﺮێ ،ﺋێﻮە ﭼﯚن ﻟــەو ﺑﺎﺑەﺗە دەڕواﻧﻦ؟ ﯾەﻛﮕﺮﺗــﻮو و ھەﻣــﻮو ﺣﺰﺑەﻛﺎن ﻟەﮔەڵ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ و ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ڕﯾﻔﺮاﻧﺪۆﻣــﻦ ،ﺋەواﻧەی ﺋێﺴــﺘە ﺑﯿﺎﻧﻮو ﺑﯚ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ دەﺑﯿﻨﻨەوە،
ﺗەﻧﯿﺎ ﻣﻮزاﯾەدەی ﺳﯿﺎﺳﯽ دەﻛەن، ﺋەﮔــەر ﻛێﺸــەی ﻧﺎوﺧﯚﯾــﯽ و ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ و زەﻣﯿﻨەﺳﺎزﯾﺶ ﻧەﺑێ ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەﻧﮕﺎوی زﯾﺎﺗﺮ و ﺧێﺮاﺗﺮ ﺑﯚ ﭘﺮﺳــﯽ ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﺑﻨــﺮێ ،ﭼﻮﻧﻜــە دەوڵەﺗﺒــﻮون ﻣﺎﻓﯽ ﻛﻮردە و ﺧــﻮدا ﺋەو ﻣﺎﻓەی ﺑــە ﺋێﻤــە داوە ،ﻟــە ﺑڕواﯾەدام دەوڵەﺗﺎﻧــﯽ دراوﺳــێ و وﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎش ڕێﮕﺮی ﻟە ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺎﻛەن ،ﺑﯚﯾە ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﻻﯾەﻧــەﻛﺎن رێﻚ ﺑﻜــەون و ﺋەو ﭘﺮﺳــە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﺴﺎزە ﻓەراﻣﯚش ﻧەﻛەن و ھەﻧﮕﺎو ﺑﻨێﻦ. ﻟەﮔــەڵ دەوڵەﺗێﻜﯽ ﭼﯚﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪان ،ﻣەدەﻧــﯽ ﯾﺎن ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ؟ ﯾەﻛﮕﺮﺗــﻮو ﺑەﻻﯾــەوە ﮔﺮﻧﮕــە دەوڵەﺗێﻜــﯽ ﻛــﻮردی ﻣەدەﻧﯽ ﻟەﺳــەر ﺑﻨەﻣﺎی دادﭘــەروەری و ﺋــﺎزادی داﺑﻤــەزرێ ،ﻧــەك
ﺋێﺮاﻧــﯽ ﻛﺮد و ﭘﺮﺳــﯽ دەوڵەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟەوێ ﺧﺮاوەﺗە ڕوو، ﺋێﺮان وەﻣﯽ ﺑﯚ ﺋەو ﭘﺮﺳــە ﭼﯽ ﺑﻮو؟ ﺳەرداﻧەﻛەی ﺷﺎﻧﺪی ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﺑە ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﺋەﻣﯿﻨﺪاری ﮔﺸﺘﯿﯽ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﻟەﺳەر داوەﺗﯽ ﻓەرﻣﯽ ﺋێﺮان ﺑﻮو و ﻟەوێ ﺑە ﻓەرﻣﯽ ﺑﺎﺳﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟەﮔەڵ ﺋێﺮاﻧﯿﯿەﻛﺎن ﻛــﺮاوە ،ﺑەم ﺋەوان ﻟەﮔەڵ ﯾەﻛﭙﺎرﭼەﯾﯽ ﻋێﺮاﻗﺪان و ﺋەﻣەش ﻛﺎرێﻜﯽ ﺋەﺳﺘەﻣە ﻋێﺮاق ﺑە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوﯾﯽ ﺑﻤێﻨێﺘەوە. ﺑﯚﭼــﯽ ﻧﺎﻛﯚﻛــﯽ ﻧێــﻮان ﻻﯾەﻧــەﻛﺎن دوای 19ی ﺋﺎب ﺑەو ﺷــێﻮەﯾە ﻗﻮوڵ ﺑﻮوﻧــەوە و ﻛێ ﺑەرﭘﺮﺳە؟ ﺋەم ﺧﻮﻟەی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە ڕێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ داﻧﺮاوە، دەﻛﺮا ھەﻣﻮو ﺣﺰﺑەﻛﺎن ﻟەﺳــەر ﭘﺮﺳﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ھەرێﻤﯽ
ﺑﺎوەڕﻣﺎن ﺑە دەوڵەﺗێﻜﯽ ﻣەدەﻧﯽ و ﺋﺎزاد ھەﯾە ﻧــەك دەوڵەﺗﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ دەوڵەﺗێﻜــﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ،ﺧەڵﻚ ﭘەرۆﺷﻦ ﺑﯚ دەوڵەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﭼﺎوەڕێﯽ ﺑڕﯾﺎری ﺣﺰب و ﻻﯾەﻧە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﯿەﻛﺎﻧﻦ ،ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺋێﻤەش ھەﻧﮕﺎوی ﺑﯚ ﺑﻨێﯿﻦ. ﺷﺎﻧﺪێﻜﯽ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﺳەرداﻧﯽ
ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﮕەن ﺑە ڕێﻜﻜەوﺗﻦ، ﺑــەم ﮔﯚڕان ﻣﯚڵەﺗــﯽ ﺑە ﻻﯾەﻧە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن ﻧەدا ﺗﺎ ﺑﯿﺮ ﻟەو ﺑﺎﺑەﺗە ﺑﻜەﻧەوە و ﺑﮕــەن ﺑە ڕێﻜﻜەوﺗﻦ، ﻛﯚﺑﻮوﻧــەوەی 19ی ﺋﺎﺑﯽ ﺋەﻧﺠﺎم دا و ﺋەﻣــەش ﻛﺎﺗــﯽ ﺑــﯚ ھﯿﭻ
ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑﻨﻜـــــەﻓﺮەوان ﺷﻜﺴﺘﯽ ھێﻨﺎوە
ﻻﯾەﻧێﻚ ﻧەھێﺸــﺘەوە ﺗــﺎ ﺑﯿﺮ ﻟە ڕێﻜەوﺗــﻦ ﺑﻜەﻧەوە .ﺑــەم ھەر دەﺑێ ﭘەرﻟەﻣــﺎن ﻛﺎرا ﺑﻜﺮێﺘەوە و ﺣﺰﺑەﻛﺎن ﺑﮕەن ﺑەڕێﻜﻜەوﺗﻦ. ھەﻧﺪێــﻚ داوای ﮔەڕاﻧەوە ﺑﯚ ﺑەﻏﺪا دەﻛەن ،ﺋێﻮە وەك ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﻟەﮔەڵ ﺋــەوەن ﻛــﻮرد ﺋﯿﺮادەی ﺧﯚی ڕادەﺳﺘﯽ ﺑەﻏﺪا ﺑﻜﺎﺗەوە؟ ﭘێﻜەوەژﯾــﺎن و ﯾەﻛﭙﺎرﭼەﯾﯽ ﻟە ﻋێﺮاق ﻛﺎرێﻜﯽ ﺋەﺳــﺘەﻣە ،ﺋەﻣڕۆ ﺑێ ﯾﺎ ﺳــﺒەی ھــەر دەﺑێ ﺑﺒﯿﻦ ﺑە دوو دراوﺳــێﯽ ﺑــﺎش ،ﺑەم ﺑــﯚ ﺋەوە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑــە ڕێﮕەی ﻟێﻜﺘێﮕەﯾﺸﺘﻦ و ﯾﺎﺳﺎ و دەﺳﺘﻮور ﺑێ ،ﺋــەوەی ﮔﺮﻧﮕــە ﻻﯾەﻧەﻛﺎن ﯾەﻛڕﯾﺰ و ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﺑﻦ و ھەﻣﻮوان ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿــە ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿــەﻛﺎن ﺑﺨەﻧە ﭘێﺶ ھەﻣﻮو ﺷﺘێﻜەوە. ﭘڕۆژەی ﻟﯿﺴــﺘﯽ ھﺎوﺑەﺷﯽ ﺣﺰﺑــە ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎن ﺑە ﻛﻮێ ﮔەﯾﺸﺖ؟ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺣﺰﺑــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛەﻣﺘﺮﯾــﻦ ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ ﻟــە ﻧێﻮاﻧﯿﺎن ھەﯾە و ﺋێﺴــﺘەش ﺧەرﯾﻜــﯽ ﻧﻮوﺳــﯿﻨەوەی ﭘڕۆژە ڕەﺷﻨﻮوﺳــێﻜﻦ و ﻟﯿﮋﻧەﯾەﻛــﯽ 15ﻛەﺳــﯽ ﭘێــﻚ ھێﻨــﺮاوە و ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾــﺎن دەﻛەن ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ڕوون ﻧەﺑﻮوەﺗەوە ﻛە ﻟە ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ داھﺎﺗﻮو ﺑەﯾەﻛەوە ﺑەﺷﺪار دەﺑﯿﻦ ﯾﺎن ﻧﺎ. ﺋەﻣﯿﻨﺪاری ﮔﺸﺘﯽ ﺳەرۆﻛﯽ
ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﺑە ﺗێﻨەﮔەﯾﺸــﺘﻦ ﻟە ﻛﺎرەﻛەی ﻧﺎو ﺑﺮد و ﮔﻮﺗﯽ ﭘەﻟەی ﻛــﺮد ،ﮔﯚڕاﻧﯿــﺶ ھەڵﻤەﺗێﻜﯽ ﺟﻨێﻮﯾــﺎن ﺑەراﻣﺒــەر ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو دەﺳﺖ ﭘێ ﻛﺮد ،ھەڵﻤەﺗﯽ ﺟﻨێﻮ ﻛﺎرێﻜﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ و ﻣەدەﻧﯿﯿە؟ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوی ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺣﺰﺑێﻜﯽ ﺷــەڕﻓﺮۆش و ﺟﻨێﻮﻓﺮۆش ﻧﯿﯿە و ﺑە ﺋﺎﺷــﺘەواﯾﯽ ﻣﺎﻣەڵە ﻟەﮔەڵ ﻻﯾەﻧــە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن دەﻛﺎت، ﺑەم ﻻﯾەﻧەﻛﺎن ﻛێﺸەﯾﺎن ﺋەوەﯾە ﻟــە ﯾەﻛﮕﺮﺗــﻮو ﻧﺎﮔەن ،ﭘێﺸــﺘﺮ ﭘﺎرﺗﯽ ﻟە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﻧەﮔەﯾﺸﺘﺒﻮو ﺑە ﺟﯚرێﻜﯽ ﺗﺮ ﻣﺎﻣەڵەی دەﻛﺮد، ﺋێﺴﺘە ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻮون و ﭘێﻮەﻧﺪی ﻧﺰﯾﻜﻤــﺎن ھەﯾە ،ﺋــەو ھەڵﻤەﺗﯽ ﺟﻨێﻮ و ﻧﺎوزڕاﻧﺪﻧەی ﮔﯚڕاﻧﯿﺶ ﻟە ڕۆژاﻧﯽ ڕاﺑﺮدوودا ﺑە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوی ﻛﺮد ،ھەڵﻮێﺴــﺘﯽ ﻓەرﻣﯽ ﻧەﺑﻮو، ﺑــەم ﺋەواﻧﯿــﺶ ﻟە ﻛﯚﺗــﺎدا ﻟە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو دەﮔەن. دەﮔﻮﺗﺮێ ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﻟە دھــﯚك و ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑەراﻣﺒەر ﭘﺮﺳــەﻛﺎن ﺟﯿﺎوازی ھەﯾە ﺋەﻣە ﭼﯚﻧە؟ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﻟە ھەوﻟێﺮ و ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ و دھﯚك ﺗێڕواﻧﯿﻨﯽ ﺑەﺧﯚی ھەﯾە و ﺟﯿﺎوازە ،ﺑــەم ﺋەﻣە ﻧەﺑﻮوەﺗە ﻛێﺸــە و ﺷــﺘێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە و ﺑڕﯾــﺎری ﻛﯚﺗﺎﯾــﺶ ھــەر دەﺑێ ﺑﮕەڕێﺘــەوە ﺑﯚ ﺳــەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯽ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو.
رۆژھەت ﺷﯚڕﺷێﻜﯽ ﻧەرﻣﯽ ﺑﯚ زﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردی دەﺳﺖ ﭘێ ﻛﺮدووە وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ھﯿﺪاﯾەت ﺟﺎن ﺧﻮێﻨﺪن ﺑە زﻣﺎﻧﯽ زﮔﻤﺎﻛﯽ ،ﯾەﻛێﻚ ﺑــﻮوە ﻟەو ﻣﺎﻓﺎﻧەی ﻟە ﺳــەرەﺗﺎی دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ دەوڵەﺗﯽ ﻣﯚدێﺮن ﻟە ﺋێﺮان ﻟــە ﺳــەرﺟەم ﻧەﺗەوە ﻧﺎﻓﺎرﺳــەﻛﺎن زەوت ﻛﺮاوە ،زﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردی ﻟە رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﻣﺎوەی 11ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە ﻧﺎوﭼەی ﻣﻮﻛﺮﯾﺎن و ﻟە دوای ﺷﯚڕﺷﯽ ﮔەﻻﻧﯽ ﺋێﺮان ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1979ﻟە ﭼەﻧﺪ ﺷﺎرێﻜﯽ رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛە ﻟەژێﺮ دەﺳــەﺗﯽ ﺣﺰﺑــﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﺪا ﺑﻮون ﺑە ﻓەرﻣﯽ ﺧﻮێﻨﺮاوە. زەوﺗﻜﺮدﻧــﯽ ﺧﻮێﻨــﺪن ﺑە زﻣﺎﻧﯽ زﮔﻤﺎﻛﯽ ﻟە ﻻﯾەن رژێﻤﯽ ﭘﺎﻟەوی و ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﺋێﺮان ،ﻟە ﻧەﺗــەوە ﻧﺎﻓﺎرﺳــەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو وﺗە ﺑــە ﺷــێﻮەی رێﻜﺨﺮاو ﺑــﻮوە ﺑﯚ
ﯾەﻛﺪەﺳــﺘﻜﺮدن و ﺗﻮاﻧﺪﻧــەوەی ﺳــەرﺟەم ﻧەﺗــەوەﻛﺎن ﻟەﻧــﺎو ﻧەﺗــەوەی ﺋێﺮاﻧﯽ-ﻓﺎرﺳــﯽ و رەھەﻧﺪێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﮔﺮﺗﻮوە ﺑﯚ ﺋﺎﺳﻤﯿﻠەﻛﺮدﻧﯽ ﻛﻮﻟﺘﻮور و زﻣﺎن و ﺑەھﺎی ﻛەﻣە ﻧەﺗەوەﻛﺎن. ﻣــﺎوەی دەﯾەﯾەﻛــە ھەوڵــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿــەﻛﺎن ﺑە ﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﻣەدەﻧﯽ ﺑﯚ ﭘﺎڵەﭘەﺳــﺘﯚ ﺧﺴــﺘﻨە ﺳــەر رژێﻤــﯽ ﺗــﺎران ،ﻟــە رۆژھەﺗــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ﻟــە رێﮕەی ﺟﯚراوﺟﯚر و ﺑە ﺷــێﻮەی ﻣەدەﻧﯿﯿﺎﻧە دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮدووە و ﺗﺎ دێﺖ ﺋەو ﭘﺎڵەﭘەﺳــﺘﯚﯾە زﯾﺎﺗﺮ دەﺑێــﺖ ،ﺑەﺟﯚرێﻚ ﻛــە ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻮوە ﺑەوە رازی ﺑێﺖ ﺑــەوەی ﭼەﻧــﺪ واﻧەﯾەﻛﯽ دەرﺳﯽ ﻟە زاﻧﻜﯚﻛﺎﻧﯽ رۆژھەﺗﺪا ﺑﮕﻮﻧﺠێﻨﺮێﺖ. ھەﻓﺘەی راﺑﺮدوو 87ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺋﺎﻛﺎدﯾﻤﯽ و ﻓەرھەﻧﮕﯽ و ﭼﺎﻻﻛﯽ
ﻣﻮﺣﺴﯿﻦ رەزەوی:
ھﯿﭻ ﻛﺎت ھێﻨﺪەی ﺋێﺴﺘە رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯽ ﺋەوەﻧﺪەی ﺗﯿﺎدا ﻧەﺑﻮوە ﺑــﯚ داواﻛﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ زﻣﺎﻧﯽ زﮔﻤﺎﻛﯽ
ﺋەﺣﻤەد رەﺣﻤﺎﻧﯽ:
ﻟە ﺷەش ﺳﺎڵﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﺳەرەﺗﺎﯾﯽ و ﺳێ ﺳﺎڵﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ،ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردی ﺑە ﺷــێﻮەی دڵﺨﻮاز ﻟە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ رۆژھەﺗﺪا دەﺧﻮێﻨﺮێﺖ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ و ﻣەدەﻧﯽ ﻟە رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﻧﺎﻣەﯾەﻛﯿﺎن ﺋﺎراﺳﺘەی ﺳــەرۆك ﻛﯚﻣــﺎری ﺋێــﺮان و ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﺋێﺮان و ﻧﻮێﻨەراﻧﯽ ﻛﻮرد ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﺋێﺮان ﻛﺮد و ﺗﯿﺎﯾﺪا ﺑە ﭘﺴﺘﺒەﺳــﺘﻦ ﺑە ﺟﺎڕﻧﺎﻣەی زﻣﺎﻧﯽ داﯾﻜﯽ ﻟە ﻧەﺗەوە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎن و ﺟﺎڕﻧﺎﻣەی ﮔەردووﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ و ﺟﺎڕﻧﺎﻣــەی ﻣﺎﻓﯽ ﻣﻨــﺪان و ﻣﺎﻓﯽ ﻣەدەﻧﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ،ھﺎوﻛﺎت ﯾﺎﺳــﺎی ژﻣﺎرە 15ی دەﺳﺘﻮوری ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯽ ﺋێﺮان ،داوای ﻣﺎﻓﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯿﺎن ﻛﺮدووە ﺑە زﻣﺎﻧﯽ زﮔﻤﺎﻛــﯽ و ﻟەژێــﺮ ﻧﺎﻣەﻛەﯾﺎﻧﺪا ﭘێﻨﺞ ھەزار ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯽ و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ واژووﯾﺎن ﻛﺮدووە. ھﺎوﻛﺎت ﻟەﮔەڵ ﺋــەو ﻧﺎﻣەﯾەدا ﻟە ﺟﻮاﻧــڕۆ و ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺷــﺎرۆﻛەی ﺳــەر ﺑە ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﻛﺮﻣﺎﺷــﺎن و ﺋﯿــﻼم ،واژوو ﺑﯚ ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯿﻜﺮدن ﻟــە ﺧﻮێﻨﺪن ﺑە زﻣﺎﻧــﯽ زﮔﻤﺎﻛﯽ
ﻛــﯚ ﻛﺮاﯾەوە و دۆﯾﻨﯽ ﺳێﺸــەم ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﭘــەروەردەی ﺑــﯚﻛﺎن رای ﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﻧﯚ ﻛﺘێﺒﯽ ﻛﻮردﯾﯿﺎن ﺋﺎﻣﺎدە ﻛــﺮدووە ﺑﯚ ﺋەوەی ﻟــە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﺷﺎرەدا وەك واﻧە ﺑﺨﻮێﻨﺮێﻦ. رەﺣﻤﺎﻧــﯽ، ﺋەﺣﻤــەد ﺑەڕێﻮەﺑەری ﭘــەروەردەی ﺷــﺎری ﺑﯚﻛﺎﻧــﯽ ﺳــەر ﺑە ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ورﻣێ ﺋﺎﺷــﻜﺮای ﻛﺮد ،ﻟە ﺷــەش ﺳــﺎڵﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﺳــەرەﺗﺎﯾﯽ و ﺳــێ ﺳــﺎڵﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ،ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردی ﺑە ﺷێﻮەی دڵﺨﻮاز ﻟە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا دەﺧﻮێﻨﺮێﺖ و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ و ﺧﻮێﻨﺪﻛﺎران ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﺷــێﻮەزاری ﻧﺎوﭼەﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەﺗﻮاﻧﻦ ﺋەو ﻛﺘێﺒﺎﻧە ھەڵﺒﮋێﺮن و
ﺑﯿﺎﻧﺨﻮێﻨﻦ. ﻣﻮﺣﺴــﯿﻦ رەزەوی ،ﭼﺎﻻﻛــﯽ ﻣەدەﻧﯽ رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛە ﯾەﻛێﻜە ﻟــە رێﻜﺨەراﻧﯽ ﻛەﻣﭙەﯾﻨــﯽ ﺧﻮێﻨــﺪن ﺑە زﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردی ﺑﯚ ”وﺷــە“ رای دەﮔەﯾەﻧێــﺖ ،ﻧﺎوەﻧﺪ ﻟــەوە ﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻮوە ﻛە ﺧﻮێﻨﺪن ﺑە زﻣﺎﻧﯽ زﮔﻤﺎﻛﯽ ﺑﻮوە ﺑە ﺧﻮﻟﯿﺎی ﺗﺎك ﺑە ﺗﺎﻛﯽ ﻛﻮرداﻧﯽ رۆژھەت و
ﭘﺎڵەﭘەﺳﺘﯚﻛﺎن ﺗﺎ دێﺖ ﻟەﺳەرﯾﺎن زﯾﺎﺗــﺮ دەﺑێﺖ ،ﺑﯚﯾە ﺑــە ﻧﺎﭼﺎری ﺑێــﺖ ﯾــﺎن ﻟــەڕووی ﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﺗێڕواﻧﯿﻨەﻛﺎﻧﯿﯿــەوە ،ﻣﺎﻓﯽ ﺋەوەی داوە ﻟــەو ﺑڕﮔەﯾــەدا ﺧﻮێﻨﺪن ﺑە زﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردی ﻟەﭘﺎڵ زﻣﺎﻧﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ﻟە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﺪا ﺑﻜﺮێﺘەوە. زﯾﺎﺗﺮ رووﻧﯽ دەﻛﺎﺗــەوە ،ﺋەوە ﺑﯚ ھەﻧﮕﺎوی ﯾەﻛەم دەﺳﺘﻜەوﺗێﻜﯽ ﮔﺮﻧﮕــە ،ﺑــەم ﺑەدەر ﻟــەوە ﻟە 10ﺳــﺎڵﯽ راﺑﺮدوودا ،ﺧﻮێﻨﺪﻧﮕە ﺋەھﻠﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ زﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردی ﻟە رۆژھەت ﺟﻤەﯾﺎن ھﺎﺗﻮوە ﻟە ﻓێﺮﺧﻮاز و ﻛﯚﻣەڵێﻚ رێﻜﺨﺮاو ﺑە ﺷێﻮەی ﺧﯚﺑەﺧﺶ ﻟە ﮔﻮﻧﺪ و ﺷــﺎرۆﻛەﻛﺎﻧﯽ رۆژھەت، واﻧەی ﺗﺎﯾﺒەﺗﯿــﺎن ﺑﯚ ﻣﻨﺪان ﻛﺮدووەﺗەوە ﺑﯚ ﺋەوەی ﺧﻮێﻨﺪن و ﻧﻮوﺳــﯿﻦ ﺑە زﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردی ﺗﯿﺎدا ﻓێﺮ ﺑﺒﻦ. رەزەوی ﭘێﯽ واﯾە ھﯿﭻ ﻛﺎت ھێﻨﺪەی ﺋێﺴﺘە رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺋﺎﻣﺎدەﯾــﯽ ﺋەوەﻧــﺪەی ﺗﯿﺎدا ﻧەﺑــﻮوە ﺑﯚ داواﻛﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ زﻣﺎﻧﯽ زﮔﻤﺎﻛﯽ، ﺑە ﺷێﻮەﯾەك ﻛە ﻛەﻣﭙەﯾﻨﯽ ﭼەﻧﺪ ھەزار ﻛەﺳﯽ ﺑﯚ ﺑەڕێﻮە ﺑﭽێﺖ و ﺋەوەﯾﺶ ھﺎﻧﺪەری ﺳەرەﻛﯿﯿە ﺑﯚ ﺋەوەی ﻧﺎوەﻧــﺪ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻜﺮێﺖ ﺋﺎوڕ ﻟــەو ﻣﺎﻓە ﺳــەرەﺗﺎﯾﯿﯿەی ﻛەﻣە ﻧەﺗەوەﻛﺎن ﺑﺪاﺗەوە.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
38ﺳﺎڵ دوای ﻛﯚﭼﯽ ﻣﺴﺘەﻓﺎ ﺑﺎرزاﻧﯽ
ﻣﺴﺘەﻓﺎ ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻟە 14ﺋﺎدار/ﻣﺎرﺳﯽ 1903ﻟــە ﻧﺎوﭼەی ﺑــﺎرزان ھﺎﺗە دﻧﯿﺎوە و ﻟە ﯾەﻛﯽ ﺋﺎدار/ﻣﺎرﺳــﯽ 1979و ﻟــە ﺗەﻣەﻧﯽ 75ﺳــﺎڵﯿﺪا ﻟە واﺷﻨﺘﻨﯽ ﭘﺎﯾﺘەﺧﺘﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻛﯚﭼﯽ دواﯾــﯽ ﻛﺮد ،ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺑەﺷﺪاری ﻟە داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛﺮدووە و دواﺗﺮﯾﺶ ﺋﺎوی ﺋﺎراﺳــﯿﺎن ﺑڕﯾﻮە و ﻟەﮔــەڵ 500ﭘێﺸــﻤەرﮔەی ﺗــﺮ ڕووﯾﺎن ﻛﺮدووەﺗە ڕووﺳــﯿﺎ، ﺋەﻣەش ﻟە ﻣێﮋووی ڕزﮔﺎرﯾﺨﻮازی ﻛــﻮرد وەك داﺳــﺘﺎﻧێﻜﯽ ﻣەزﻧﯽ
زۆر دەﻛﺮد و دێ ﺑە دێ دەﮔەڕا، ﺋەزﻣﻮوﻧێﻜﯽ زۆرﯾﺸﯽ ھەﺑﻮوە ،ﻟە ﻣەھﺎﺑﺎد ﺑﻮوە و ﭼﻮوەﺗە ڕووﺳﯿﺎ و ھﺎﺗﻮوەﺗەوە ،ﺋەم ﺋەزﻣﻮوﻧەش زۆر ﮔﺮﻧﮕە ﺑﯚ ھەر ﻛەﺳــﺎﯾەﺗﯿﯿەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ .ﺋﺎﻣــﺎژەی دا ،ﻛﯚﭼﯽ دواﯾﯽ ﻣەﻻ ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﺟێﯽ داخ ﺑﻮو ﻛە ﺑە ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەﻛﯽ ﻛﻮﺷﻨﺪە ﻛﯚﭼﯽ دواﯾﯽ ﻛﺮد ،ﺑە ﺗەواوی ﺋەو ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﺎﻧەی ﻟە ﭘێﻨﺎوی ﺗێﻜﯚﺷــﺎ،
ﺑەم دوای ﺧﯚﯾﺸﯽ ﻣێﮋووﯾەﻛﯽ ﮔەورەی ﺑەﺟێ ھێﺸﺘﻮوە ،دوای ﺋەوﯾﺶ ﺧەﺑﺎﺗﯽ ﻛﻮرد ﺑەردەواﻣﯽ ھەﺑــﻮو ،ﺋﻮﻣێﺪەوارﯾــﻦ ﺋەواﻧەی ﺋێﺴﺘە ﻛﺎر دەﻛەن ،ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮو ﺑﻦ و ﻛﻮرداﻧــە ﺋﯿﺶ ﺑﻜەن ،ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﺋەو ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﺎﻧەی ﻛــە ﻧەھﺎﺗﻮوەﺗە دی ،ﺟێﺒەﺟێﯽ ﺑﻜەن. دوای ڕێﻜﻜەوﺗــﻦ ﻟەﮔــەڵ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێــﺮاق و داﻧﻨﺎﻧﯽ
ﺑەﻏــﺪا ﺑــە ﻣﺎﻓــﯽ ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺑــێ ﻛەرﻛﻮوك، ھەڵﻮێﺴــﺘەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻟەﺳەر داﻛﯚﻛﯿﻜﺮدن ﻟە ﺧﺎﻛﯽ ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە دەﯾــﺎن ﻛﺘێﺐ و ﺳــەرﭼﺎوە ﺋﺎﻣﺎژەﯾﺎن ﭘێ ﻛﺮاوە، ﻛە ﺋﺎﻣﺎدە ﻧەﺑﻮوە ﺑەﺑێ ﻛەرﻛﻮوك ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯽ ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎن وەرﺑﮕﺮێ و ﻛەرﻛﻮوﻛﯽ ﺑە دڵﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﺎو ﺑﺮدووە.
ﺋەﺑﻮ ﺗﺎرا:
دەرﻓەت ﺑﯚ ﻣﺎﻓﯽ ﭼﺎرەی ﺧﯚﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ﻛﻮرد ھەﯾە و ﻧﺎﺑێﺖ ﻟە ﺑﺎری ﺑﺒەﯾﻦ
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﺳەرﺧێڵ ھﺎﺷﻢ ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻢ ﺳﯚﻓﯽ ﻧﺎﺳﺮاو ﺑە ﺋەﺑﻮ ﺗﺎرا، ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺣﺰﺑﯽ ﺷﯿﻮﻋﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟە دﯾﺪارێﻜﯽ ”وﺷە“دا رای دەﮔەﯾەﻧێﺖ ،ﺋێﺴﺘە ﺗﻮاﻧﺎ و زەﻣﯿﻨــە ھەﯾە ﺑﯚ ھەوڵﺪاﻧﯽ ﻣﺎﻓــﯽ ﭼــﺎرەی ﺧﯚﻧﻮوﺳــﯿﻦ و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺧێــﺮا ﺑﯿــﻦ و ﻟەﺑﺎری ﻧەﺑەﯾﻦ .ﺑﺎس ﻟــەوەش دەﻛﺎت ﻛە ﭼﻮارﭼێﻮەی ﭘڕۆژەﻛەی ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑﯚ ﭼﺎرەﺳەری ﻟە ھﯽ ﺷﯿﻮﻋﯽ ﻧﺰﯾﻜە و دەڵێﺖ ،ﻟــە ﭘەرﻟەﻣﺎن ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺑڕﯾﺎری ﻗﻮرس ﻟەﺳەر ﺣﺰﺑەﻛﺎن و ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن درا و ﻛﺮاﻧە دەرەوەی ﭘﺮۆﺳەﻛە. ﺑﯚﭼﯽ ﺣﺰﺑە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧﺎﮔەﻧــە ڕێﻜﻜەوﺗﻦ و ﺗێڕواﻧﯿﻨﯽ ﺋێﻮە ﭼﯿﯿە ﻟەوﺑﺎرەﯾەوە؟ ھەﻟﻮﻣەرﺟــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺳــەرەﺗﺎی دەﺳــﺘﭙێﻜﺮدﻧﯽ ﺗەﻧﮕــﮋەﻛﺎن و دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺗەﻧﮕــﮋەﻛﺎن ،ھەر ﺋەوەﯾە ﻛە دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮدووە، ﺗەﻧﮕﮋەﻛﺎن دەﺳﺘﻜﺮد و ﺑەرھەﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧــﻦ ﻟەﺳــەر دەﺳــەت و ﺳــﺎﻣﺎن و ﻧﯿﻌﻤەﺗﯽ وت ،ﺋێﺴﺘە ﻛە درێﮋەی ﺧﺎﯾﺎﻧﺪووە ﺋەوە ﭘێﻨﺞ ﺣﺰﺑەﻛە ﺑەﺷــﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟەﺳــەر ﮔﻠەﯾــﯽ و ﻧﺎڕەزاﯾــﯽ و رەﺧﻨەی ﺟەﻣــﺎوەر ھەڵﺪەﮔﺮن، ﻛﺎری ﻣﺎﻧﮕێﻜﯿﺎن ﻛﺮد ﺑە ﻛﺎری دوو ﺳــﺎڵ ﻛە دەﻛﺮا ﺑﯚ ﺳەرﻛﺮدەﻛﺎن ﻛــە ﺋەرﻛــﯽ ﺑﺰووﺗﻨــەوەی رزﮔﺎرﯾﺨﻮازی ﮔەﻟﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺟێــﯽ ﺑﮫێڵﻦ و ﭼﺎرەﺳــەرێﻜﯽ ﺋﺎﺳﺎن ھەﺑێﺖ ﺑﯚ دۆﺧەﻛە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەواﻧە ھەﻣﻮو ﺑﺎﺷــﯽ ﻟێ دەزاﻧﻦ و دەزاﻧﻦ ﭼﯚن ﭼﺎرەﺳــەر دەﺑێﺖ، ﺑﯚﯾــە دوورﯾﻦ ﻟە ﭼﺎرەﺳــەری ﺑﯚ ﺗەﻧﮕﮋەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن
و رازﯾﻜﺮدﻧەوەی ﺟەﻣﺎوەر ،ﭼﻮﻧﻜە ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ھەﻧﮕﺎوەﻛﺎن دوورن و ﺧەرﯾﻜە ﻛﺎرواﻧەﻛــە ﺗێﺪەﭘەڕێﺖ، ﺋەوان ﺗﺎزە ﺧەرﯾﻜﯽ ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەن، ﺑﯚﯾــە ﺑەھەﻣــﻮو ﻋەﯾﺒەﻛﺎﻧﯿﺎﻧەوە داواﻣﺎن ﻟــە ﭘﺎرﺗــﯽ و ﯾەﻛێﺘﯽ و ﻟە ﭘێﻨــﺞ ﺣﺰﺑەﻛە ﻛــﺮدووە رێﻚ ﺑﻜەوﻧــەوە و ﻧﺎﺑێﺖ ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺎن ﻗﯚرﺧــﻜﺎری ﺑﻜــەن و دوور ﻟــە ﻣﯿﻠەﺗەﻛە ﻟە ﮔﻮزەراﻧێﻜﯽ ﺧﯚﺷﺘﺮدا ﺑﻦ. ﺑەﭘێــﯽ ﻧەﺧﺸــەڕێﮕەﻛەی ﺣﺰﺑﯽ ﺷــﯿﻮﻋﯽ داواﺗــﺎن ﻛﺮدووە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧێﻜــﯽ ﺑەڕێﻮەﺑﺮدن ﭘێﻚ ﺑﮫێﻨﺮێﺖ ،ﺑــەم ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣﯽ ﺋەوە ﭼﯿﯿە؟ ﻧەﺧﺸــەڕێﮕە ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2015و ﺳﺎڵﯽ 2016ﺷــﺪا ﺗەﻋﺪﯾﻼﺗﯽ ﺗێﺪا راﮔەﯾەﻧﺮاﺑﻮو ﻛە ﺑەﺑڕوای زۆرﺑەی ﻛﺎدران ﻧﻮوﺳﺮاﯾەوە و ﻟە ﺳﺎڵﯽ2017 ﺑەﭘێﯽ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە ﻧەﺧﺸــەڕێﮕەﻛە داڕێﮋراﯾــەوە و ﭘێﺸﻜەﺷــﯽ ھەﻣــﻮو ﻻﯾەﻧەﻛﺎن ﻛﺮاوە .ﺑﺎﺳــﯽ ﺋەوەﻣــﺎن ﻛﺮدووە ﺋەﮔەر ھەﻣﻮو ﻛێﺸــەﻛﺎن ﺑﺨەﯾﻨە روو ﺋەوە ﺑﺎرﺗﺎن ﮔﺮان دەﺑێﺖ ،ﺑەم ﭼەﻧﺪ ﺧﺎڵێﻜﯽ ﮔﺮﻧﮕﻤﺎن ﺧﺴﺘﻮوەﺗە ڕوو وەك ﺗەﻧﮕﮋە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛە ﻛە ﺧﯚی ﻟە ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن و ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ھەرێﻢ و ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻢ و ﻛێﺸەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ وەك ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﻧﻮێــﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن
دەﻛﺎت ،ﻛــە ﭼﺎرەﺳــەرﯾﯿەﻛە و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻧێــﻮان ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻓﯿﺪراڵ و ﭼﺎرەﺳــەری ﺧێﺮای دەﺳﺘﻮری ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛە ﺳﺎﻧﯿﻜﯽ زۆرە و ﺑەرﭘﺮﺳــﯿﺎری دواﻛەوﺗﻨﯽ ﻟــە ﺋەﺳــﺘﯚی رێﻜﻨەﻛەوﺗﻨەﻛﺎﻧﯽ دوو ﺣﺰﺑەﻛەداﯾە .ﻧەﺧﺸەڕێﮕەﻛە ﺷــەش ﺑەش ﻟەﺧــﯚ دەﮔﺮێﺖ ﻛە ﭘێﻤﺎن واﯾــە ﺗەﻧﮕــﮋەی ﺋﺎﺑﻮوری ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻗﻮوڵە و رووﻛــەش ﻧﯿﯿە .ﺑﯚﯾە ﺋــەو ﭘێﻨﺞ ﺣﺰﺑــەی ﺑڕﯾﺎرﯾﺎن داﺑــﻮو ﻣﯿﻠەت ﺑﺎﺷــﺘﺮ ﺑەڕێﻮە ﺑﺒەن و ﺧﺮاﭘﺘﺮﯾﺎن ﻛﺮد ،ﺑەﺗﺎﯾﺒــەت دوای ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧﯽ ”ﻛﯚﻣﯿﺴــﯿﯚﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎن“ و ﻗﯚرﺧﻜﺮدﻧــﯽ ﻣﯿﻼﻛﺎﺗەﻛﺎﻧــﯽ ﺑەو ﺷێﻮە ﻧﺎڕەواﯾە ،ﻛە ﻛێﺸەﯾەﻛﯽ ﺗﺮی ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دروﺳﺖ ﻛﺮدووە و داوای ھەڵﻮەﺷﺎﻧﺪﻧەوەی دەﻛەﯾﻦ .ﭼﻮﻧﻜــە ﺑەﻏﺪا وا ﻧﺎﻛﺎت، ﺑﯚﭼﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن وا ﺑﻜﺎت ،ﺑﯚﯾە ﺷــﯿﻮﻋﯽ ﻟە ﻧەﺧﺸــەڕێﮕەﻛەﯾﺪا دڵﺴــﯚزی ﺧﯚی ﻧﯿﺸــﺎن داوە ﺑﯚ ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ ﭼﺎرەﺳەری ﻛێﺸەﻛﺎن ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا. ھﯿﭻ ﻛﺎم ﻟە ﺣﺰﺑەﻛﺎن وەﻣﯽ ﺋەرێﻨﯿﯿﺎن ھەﺑﻮو ﺑﯚ ﭘڕۆژەﻛەﺗﺎن؟ ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺑەﻓەرﻣﯽ ھﯿــﭻ ﻛﺎم ﻟە ﺣﺰﺑەﻛﺎن وەﻣﯿﺎن ﻧەﻧﺎردووەﺗەوە، ﺑــەم ﺑەﺷــێﻚ ﻟــە ﺣﺰﺑــەﻛﺎن ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﯾــﺎن ﻟەﮔەڵﻤــﺎن ﻛﺮدووە و ﭘﺮﺳــﯿﺎرﯾﺎن ﻟەﺳــەر ﭘڕۆژەﻛە
ھﯿﭻ رێﮕــەی ﺗــﺮ ﻧﯿﯿە ﺟﮕە ﻟــە ڕێﻜﻜەوﺗﻨــەوە ﻟەﺳــەر ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧــەوەی ﭘەرﻟەﻣــﺎن و ﺣﻜﻮوﻣەت
ﻛــﺮدووە ،ﭘﺎرﺗــﯽ و ﯾەﻛێﺘــﯽ ﻟە دژی ﭘڕۆژەﻛــە ﻧەوەﺳــﺘﺎون و ھﯿــﭻ ﺑەﯾﺎﻧێــﻚ و ھەواڵێﻜــﯽ ﻣﯿﺪﯾﺎﻛﺎﻧﯿﺎﻧﻤﺎن ﺑەﺧﺮاﭘﯽ ﻟەﺳــەر ﭘڕۆژەﻛــە ﻧەﺑﯿﻨﯿﻮە ،ﺑەﭘێﭽەواﻧەوە ﭘێﯿﺎن واﯾە ﺋــەو ﭘڕۆژەﯾە ﺧﺰﻣەﺗە، ھەرﭼەﻧــﺪە ﯾەﻛێﺘــﯽ ﺧــﯚی دەﯾەوێــﺖ ﻧەﺧﺸــەڕێﮕەﯾەك ﺑﻨﻮوﺳــێﺘەوە ﻛە ﺑەﺷێﻜﯽ زۆری ﺧﺎڵەﻛﺎﻧﯽ ﻧەﺧﺸــەڕێﮕەی ﺣﺰﺑﯽ ﺷــﯿﻮﻋﯽ ﻟەوێــﺪا ﺑﺎﺳــﯽ ﻟێــﻮە ﻛﺮاوەﺗــەوە ﻛە ﺑﻨﺎﻏەی ﻛێﺸــە ﮔﺸــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﻦ .ﭘێﻤــﺎن واﯾــە ﻛﺎرﻛﺮدن ﺑەو ﭘڕۆژەﯾە دەﻣﺎﻧﺒﺎت ﺑﯚ ﻗﯚﻧﺎﻏێﻜﯽ ﺳەرﻛەوﺗﻦ ،ﺑﯚﯾە ﺋەوەی ﺗێﯽ ﮔەﯾﺸــﺘﻮوﯾﻦ و ﻗﺴەﻣﺎن ﻟە ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑﯿﺴﺘﻮوەﺗەوە ﭼﻮارﭼێﻮەی ﭘڕۆژەﻛەی ﯾەﻛێﺘﯽ ﺑﯚ ﭼﺎرەﺳەری ﻟە ھﯽ ﺷﯿﻮﻋﯽ ﻧﺰﯾﻜە ،ﺑەم ﻧﺎزاﻧﯿﻦ ھەردووﻻﻣﺎن ﺗێڕواﻧﯿﻤﺎن واﯾە ﯾﺎن ﻟەو وەرﮔﯿﺮاوەﺗــەوە ﯾﺎ ﭘڕۆژەﻛەی ﺷــﯿﻮﻋﯽ ھــﯚﻛﺎر ﺑــﻮوە ﺑــﯚ ﻟێﻚ ﻧﺰﯾﻜﺒﻮوﻧەوەی ﭘﺎرﺗﯽ و ﯾەﻛێﺘﯽ و دەﺳﺘﻜﺎری ﭘڕۆژەﯾەﻛﯿﺎن ﻛﺮدووە، ﺑەم ﮔﺮﻧﮓ ﺋەوەﯾە ﭼﯚن ﺗەﺑەﻧﯽ دەﻛەن ﻟەﮔــەڵ ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮدا،
ﺷــﯿﻮﻋﯽ ﻟە ﻧەﺧﺸەڕێﮕەﻛەﯾﺪا دڵﺴــﯚزی ﺧﯚی ﻧﯿﺸﺎن داوە ﺑﯚ ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ ﭼﺎرەﺳەری ﻛێﺸەﻛﺎن ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺋەوە ﺗــﺎ ﺋێﺴــﺘە دﯾﺎر ﻧﯿﯿــە ﺋﺎﯾﺎ دەرﻛﺮدﻧــە دەرەوەی ﺣﺰﺑەﻛﺎن و ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮە ،ﯾﺎن ﭘێﻜﮫﺎﺗﻦ و رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﮔﺸﺘﯿﻤﺎﻧە ﭘێﻜەوە. ﻛێ ﺋەو ﺣﺰﺑﺎﻧەی ھﺎوﺷێﻮەی ﺋێﻮەی ﻛﺮدە دەرەوەی ﭘﺮۆﺳەﻛە؟ ﻟە رێﻜەوﺗﻦ و ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﭘێﺸﺘﺮ ھەﻣﻮوﻣــﺎن ھﺎوﻛﺎرﯾﻤــﺎن ﻟەﮔەڵ ﯾەﻛﺘﺮدا دەﻛﺮد ،ﺑەم ﻛﺎﺗێﻚ وای ﻟێ ھﺎت رێﻜﻜەوﺗﻦ ﺑﻮوە )ﻗﯚرﺧﻜﺎری ﭘێﻨﺞ ﺣﺰﺑﯽ( ﻟەوێﻮە ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ و ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯿــﺶ ﺧﺮاﻧە ﻻوە و ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎن ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺑڕﯾﺎری ﻗﻮرس ﻟەﺳــەر ﺣﺰﺑەﻛﺎن و ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن ﺑەرێﻜﻜەوﺗﻨــﯽ ھﺎوﺑەﺷــﯿﺎن دەرﭼﻮو ،ﺋەوە ﺳــەﻧﮕەرﮔﺮﺗﻦ ﺑﻮو
ﻟــە دژی ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ و ھەوڵﺪان ﺑــﯚ ﺑەڕێﻮەﺑەردﻧﯽ وت ﻟە ڕێﮕەی ﭘێﻨﺞ ﺣﺰﺑــەوە ،ﺑﯚﯾە ﺋەو ﺗەﻧﮕﮋەی دروﺳــﺖ ﺑﻮو ﻗﻮوڵﺘﺮ ﺑﻮوەوە و وای ﻟێ ھﺎت ﻧــەك ﺗەﻧﯿﺎ ﺑــﯚ ﻣﯿﻠەت، ﺑﯚ ﭘێﻨﺞ ﺣﺰﺑەﻛــەش ﺑەی ھێﻨﺎ و ﺧﯚﺷــﯿﺎن ﺟﺎر ﺟﺎر ﺳــﻜﺎﯾﺎن دەﻛﺮد. ﻟە ﭘڕۆژەﻛەﺗﺎن ﭼﯚن ﺑﺎﺳــﯽ ﭼﺎرەﺳــەری ﭘﯚﺳــﺘﯽ ﺳەرۆﻛﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن دەﻛەن، ﺋﺎﻣــﺎدەن ﺋەﮔــەر ﺑەرێﻜﻜەوﺗــﻦ ﺑﻜﺮێــﺖ ،ﭘﯚﺳــﺘێﻜﯽ دەﺳــﺘەی ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن وەرﺑﮕﺮن؟ ھﯿــﭻ رێﮕەی ﺗــﺮ ﻧﯿﯿــە ﺟﮕە ﻟە ڕێﻜﻜەوﺗﻨەوە ﻟەﺳەر ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧەوەی ﭘەرﻟەﻣــﺎن و ﺣﻜﻮوﻣــەت ﯾﺎن ﻟە ڕێﮕــەی ھەڵﺒﮋاردﻧێﻜﯽ ﺗﺎزەوە ﻛە زەﻣﯿﻨەی ﺑﯚ دروﺳﺖ ﺑﻜﺮێﺖ ،ﺑﯚﯾە رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑە ﺳﺎزش ﺑﯚ ﯾەﻛﺘﺮ ﺑەھﯚی ﺋەوەی دەﺳەﺗەﻛە ﻻی ﺋێﻮەﯾــە و ﺋێــﻮە دەﺗﻮاﻧــﻦ رێﻚ ﺑﻜەون ﻟەﺳــەر ﭼﺎرەﺳەری دۆﺧەﻛە و ﻛێﺸــەﻛﺎن ﻛﯚﺗﺎی ﭘێ ﺑێﻨﻦ ،ﺑﯚﯾە ﺋەﮔــەر رێﻚ ﻧﺎﻛەون ﺑﺎ دەﺳﺘەی ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎن ھەڵﺒﻮەﺷــێﺘەوە و ﻧﺎﺑێﺖ دۆﺧەﻛە ﺑەو ﺷێﻮەی ﺋێﺴﺘە ﺑەردەوام ﺑێﺖ و ﺧەڵﻚ ﻗﺒﻮوڵ ﻧﺎﻛﺎت .ﯾﺎن ﺑﭽﻨەوە ﺑﯚ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﻣﯿﻠەت و ﭼﺎرەﺳەری ﻛێﺸەﻛﺎن ﯾەﻛﻼ ﺑﺒێﺘەوە .ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧــەوەی ﺣﻜﻮوﻣــەت و
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﺑﺎز ﺋەﻣڕۆ ﭼﻮارﺷــەم ﯾەﻛــﯽ ﺋﺎدار/ ﻣﺎرس 38 ،ﺳــﺎڵ ﺑەﺳەر ﻛﯚﭼﯽ دوای ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺳەرۆﻛﯽ ﺑﺰووﺗﻨــەوەی ڕزﮔﺎرﯾﺨــﻮازی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺗێﭙــەڕ دەﺑــێ و ھﺎوڕێﯿەﻛﯽ دێﺮﯾﻨﯽ ﻧﺎوﺑﺮاو ﺑﺎس ﻟەوە دەﻛﺎت ،ﺑﺎرزاﻧﯽ ﻛەﺳــێﻜﯽ ﺳــﺎدە و زﯾﺮەك و ﺑەھێــﺰ ﺑﻮو و ﻛﻮرداﻧــە ﺑﯿﺮی دەﻛــﺮدەوە ،ﻟە ڕواﻧﮕەی ﺣﺰﺑﯿﯿــەوە ﻟە ﺧەڵﻜﯽ ﻧەدەڕواﻧﯽ .ﺋﺎواﺗەﺧﻮازە ھەﻣﻮوان ﺋێﺴــﺘە ﭘێڕەوی ﺋەو ﻛﺎرەی ﻣەﻻ ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﺑﻜەن و ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەﻛﺎن وەﻻ ﺑﻨێــﻦ و ﻛﻮرداﻧــە ھەﻧﮕﺎو ﺑﻨێﻦ .ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺑەھــﯚی زﯾﺮەﻛﯽ و ﻟێﮫﺎﺗﻮوﯾﯽ ﻟەﻻﯾەن ڕووﺳــﯿﺎوە ﭘﻠەی ﺟەﻧەراڵﯽ ﭘێ ﺑەﺧﺸﺮاوە و ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﻣێﮋووﻧﺎﻣەی زاﻧﻜﯚی
ھﺎرﭬﺎردی ﺋەﻣەرﯾﻜﯽ ،ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺳــەرﻛﺮدە دﯾﺎر و ﻛﺎرﯾﮕەرەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژھەﺗــﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ﺑﻮوە و ﻛﺎرﯾﮕــەری ﺗــەواوی ﻟە ﺳــەر ﺟﻤﻮﺟﯚڵەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼەﻛە ھەﺑﻮوە.
ﺑﺎﺳﯽ ﻟێﻮەﻛﺮاوە ،ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1958 ﮔەڕاوەﺗەوە ﻋێــﺮاق و دواﺗﺮﯾﺶ راﺑەڕاﯾەﺗﯽ ﺷﯚڕﺷــﯽ ﺋەﯾﻠﻮوﻟﯽ ﻛﺮدووە و ﺳــەر ﻟە ﻧﻮێ ﻛڵﭙەی ﺧەﺑﺎﺗــﯽ ڕزﮔﺎرﯾﺨــﻮازی ﻟــە ﺑﺎﺷﻮوری ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﺳﺖ ﭘێ ﻛﺮدووەﺗەوە. د .ﻣەﺣﻤــﻮود ﻋﻮﺳــﻤﺎن ﺳﯿﺎﺳــەﺗﻤەداری ﻧﺎوداری ﻛﻮرد و ھﺎوڕێــﯽ ﻣﺴــﺘەﻓﺎ ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺷﯚڕﺷﯽ ﺋەﯾﻠﻮول ﻛە ﻣەﻻ ﻣﺴﺘەﻓﺎ ﺳەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯽ دەﻛــﺮد ،ﺗﻮاﻧﯽ ﺑەر ﻟــە ﻛﯚﭼﯽ دواﯾﯽ ﺋەو ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠەﻛﺎﻧﯽ ﺑێﻨێﺘــە دی ،ﺋەوﯾــﺶ ﺑەﯾﺎﻧــﯽ 11ی ﺋﺎدار ﺑﻮو ،دان ﺑە ﺋﯚﺗﯚﻧﯚﻣﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧﺮا و ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻣﺎﻓﯽ زۆرﺑﺎﺷﯽ ﺑﯚ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺗێﺪا ﺑﻮو، ﻟە ڕووی ﻛﻮﻟﺘﻮوری و ﺳــەرﺑﺎزی
ﺑﯚ ﭘێﺸــﻤەرﮔە و ﺣــﺰب ،ﺋەوە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠێﻜﯽ ﮔﺮﻧــﮓ ﺑﻮو ﻛە ھﺎﺗە دی ،ﺋﺎﻣﺎﻧﺠێﻜــﯽ ﺗﺮی ڕووﺧﺎﻧﯽ ڕژێﻤﯽ ﺳەدام ﺑﻮو ﺋەوﯾﺶ دواﯾﯽ ھﺎﺗــە دی ،ﮔەﯾﺸــﺘﻨﯽ ﻛﻮرد ﺑە ﻗەوارەﯾەﻛــﯽ ﺧــﯚی و ﻣﺎﻓــﯽ ﭼﺎرەﻧــﻮوس ،ﺋەواﻧە ﻣــﺎون و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻧەھﺎﺗﻮوﻧەﺗە دی. ھەروەھﺎ ﮔﻮﺗﯽ ،ﻣەﻻ ﻣﺴــﺘەﻓﺎی ﺑﺎرزاﻧﯽ ﭘﯿﺎوێﻜﯽ ﺳﺎدە و ڕاﺷﻜﺎو و ﺧــﺎوەن ﺋەزﻣــﻮون ﺑــﻮو ،ﻟە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗــﺪا ﺟﯿﺎوازی ﻟە ﻧێﻮان ﻛــﻮردەﻛﺎن ﻧەدەﻛﺮد و ﺑڵێ ﺋەﻣە ﺣﺰﺑﯿﯿــە و ﺋەﻣــە ﺣﺰﺑــﯽ ﻧﯿﯿە، ﮔﺸــﺘﮕﯿﺮاﻧە و ﻛﻮرداﻧــە ﺑﯿﺮی دەﻛﺮدەوە ،ﺷﯚڕﺷﯽ ﺋەﯾﻠﻮوﻟﯿﺶ ﺷﯚڕﺷێﻜﯽ ﻣەزﻧﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﺑﻮو، ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺧەڵﻜێﻜﯽ ﯾەﻛﺠﺎر زۆری دەﻧﺎﺳــﯽ و ھﺎﺗﻮﭼــﯚی ﺧەڵﻜﯽ
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
د.ﻣەﺣﻤﻮود ﻋﻮﺳﻤﺎن :ﭘێﻮﯾﺴﺘە ھەﻣﻮوان وەك ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺑﯿﺮ ﺑﻜەﻧەوە
5
ﭘەرﻟەﻣﺎن ﻟە ڕێﮕەی ﺳﺎزاﻧەوە ﺑێﺖ، ﻟەﺑﺎرەی وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﯚﺳﺖ ﻟەﻻﯾەن ﺣﺰﺑﯽ ﺷــﯿﻮﻋﯽ ﺋێﻤە رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﺗﺮﻣﺎن ﺑﯿﻨــﯽ ﻛە ﭘﯚﺳــﺘەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻧەداﯾــە ﺋێﻤە ،ﺑﯚﯾە ﭼﺎرەﺳــەرﯾﯽ ﮔﺸــﺘﯿﻤﺎن دەوێﺖ و ﺑﺎﺳەﻛەﻣﺎن ﺑﯚ وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﯚﺳــﺖ ﻧﯿﯿە ،ﺋێﻤە ﯾﺎن ﺋەواﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ ،ﺋﺎﻣﺎدەﯾﻦ ﺋەﮔەر ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺋەرێﻨــﯽ ﻛﺎرەﻛﺎن ﺑڕۆﻧــە ﭘێﺸــەوە ،ﺑﺎس ﻟەﺳــەر ﭘﯚﺳﺘەﻛﺎﻧﯽ دەﺳﺘەی ﺳەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻜﺮێﺖ ﯾﺎن وەﻣﻤﺎن ھەﺑێﺖ. ﻛﻮرد ﻟە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ھەﻧﮕﺎوی ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑڕﯾﻮە و ﭼﻮوەﺗە ﭘێﺸەوە ،ﺋەو ﻛێﺸــە ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﯿﺎﻧە ﺑﭽﻮوﻛﯽ ﻧﺎﻛﺎﺗەوە؟ ﺋەﮔەر ﻣﺎڵﯽ ﻧﺎوﺧﯚی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺳــﺎﻣﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ رێــﻚ ﺑﺨەﯾﻨەوە، ﺑﺎﺷﺘﺮە ﺑﯚ ﺋەوەی ﺑﮕەﯾﻦ ﺑەھەﻧﮕﺎوە ﮔەورەﻛﺎن ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ، ﺧﯚﺷــﺤﺎڵﯿﻤﺎﻧە ﻛە ﭘێﺸــﻜەوﺗﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺟێﮕەی ﺑڕوا داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺮێﺖ ﻟە ﺑــﻮاری ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿــﺪا ،ﺑەم ﺋەواﻧﯽ ﺑﺎﺳﻤﺎن ﻛﺮدن ﺑﭽﻮوك ﻧﯿﻦ، ﺷﯿﻮﻋﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻋێﺮاق ﻣﺎﻓﯽ ﮔەﻟــﯽ ﻛﻮرد ﺑەﺧﻮاﺳــﺘﯽ ﺳەرەﻛﯽ دەزاﻧێﺖ ﺑﯚ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ دەوڵەت ،ﻧﺎﻛﺮێﺖ ھﯿﭻ ﻛﯚﺳﭙێﻚ ﻟە ﺑەردەم ﻣﺎﻓﯽ ﭼﺎرەی ﺧﯚﻧﻮوﺳــﯿﻦ ﺑــﯚ ﻛــﻮرد ﺑﻤێﻨێﺖ و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑەﺷێﻮەی رێﻜﻜەوﺗﻨﯿﺶ ﻛێﺸەﻛﺎن ﻟەﮔەڵ ﺑەﻏﺪا ﭼﺎرەﺳــەر ﺑﻜەﯾﻦ، ﻧﺎﻛﺮێ ﺳــﺎﯾﻜﺲ-ﭘﯿﻜﯚﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ﻟە زﯾﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ﺗەواو ﺑێﺖ و ﭘێﻮﯾﺴﺘە ڕێﮕە ﻧەدەﯾﻦ وﺗﺎﻧــﯽ دەوروﺑەر ﻛﯚﺳــﭙﻤﺎن ﺑﯚ دروﺳــﺖ ﺑﻜەﯾﻦ، ﭘێﻤﺎن واﯾە ﺋێﺴــﺘە ﺗﻮاﻧﺎ و زەﻣﯿﻨە ھەﯾە ﺑﯚ ھەوڵﺪاﻧــﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﭼﺎرەی ﺧﯚﻧﻮوﺳﯿﻦ و ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺧێﺮا ﺑﯿﻦ و ﻟە ﺑﺎری ﻧەﺑەﯾﻦ.
دﯾﻤﺎﻧە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
6
زۆر داﯾﻜﺎن ﻣﻮزاﻋەﻓﺎﺗﯽ ﺑەﻧﺠﯿﺎن ھەﯾە ،ﺑەﺷێﻜﯽ زۆری ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻧەﺧﯚﺷﯿﯽ درێﮋﺧﺎﯾەﻧﯿﺎن ھەﯾە ﯾﺎﺧﻮد ﻟە ﻛﺎﺗﯽ ﻧەﺷﺘەرﮔەری ﺗﻮوﺷﯽ ﺧﻮێﻨﺒەرﺑﻮون ﺑﻦ ،ﯾﺎن ھەﺑﻮوﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯽ درێﮋﺧﺎﯾەن وەك ﭘﺎڵەﭘەﺳﺘﯚی ﺧﻮێﻦ و ﺷــەﻛﺮە و ﺗﺎد ،ﺋەﻣﺎﻧە ھەﻣﻮوﯾﺎن ﻣەﺗﺮﺳﯿﻦ ﻟە ﻛﺎت و ﺳﺎﺗﯽ ﻧەﺷەرﮔەرﯾﯽ ﻣﻨﺪاڵﺒﻮون ،ﺑەم ﭘﺰﯾﺸﻚ ﺋەو ﺋﺎﻓﺮەﺗە دووﮔﯿﺎﻧە دەﺑﯿﻨێﺖ و دوای ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ ﺑڕﯾﺎر دەدات ﺋﺎﺧﯚ ﺑە ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﻟە داﯾﻚ ﺑﺒێﺖ ﯾﺎ ﺑە ﻧەﺷﺘەرﮔەری..
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
د .ﻣﮫﺎﺑﺎد دﻻوەر ﻓﺎﯾەق ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەی ﻟەداﯾﻜﺒﻮون و ﻣﻨﺪاﻧﯽ ﺳﯚران
18ﻣﻨﺪاڵﯽ ﻧﺎﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮون و ﺑەﺷێﻜﯿﺎن ﻗەﭘﺎﻏﯽ ﺳەرﯾﺎن ﻧﯿﯿە
وﺷە /ﺳﯚران -ﻣﻮرﺷﯿﺪ ﺑﺮادۆﺳﺘﯽ د .ﻣﮫﺎﺑــﺎد دﻻوەر ﻓﺎﯾــەق ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی ﻟەداﯾﻜﺒﻮون و ﻣﻨﺪاﻧﯽ ﺳــﯚران ﺋﺎﺷﻜﺮای دەﻛﺎت ،ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو ﭘێﻨــﺞ ھــەزار و 771ﻣﻨﺪاڵ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛەﯾﺎن ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮون و ﻟەو ﭼﻮارﭼێﻮەﯾەدا 18ﻣﻨﺪاڵﯽ ﻧﺎﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ھەﯾە ﻛە ﺑەﺷــێﻜﯿﺎن ﻗەﭘﺎﻏــﯽ ﺳــەرﯾﺎن ﻧﯿﯿــە و ﻣێﺸﻜﯿﺎن ﻟە دەرەوە و ﺑەﺷێﻜﯿﺎن رﯾﺨﯚڵەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﻟــە دەرەوەﯾە. ﺋــەو ﻟــە دﯾﺪارێﻜﯽ ”وﺷــە“دا ﺗﯿﺸﻚ دەﺧﺎﺗە ﺳــەر ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛەﯾﺎن. دەﺗﻮاﻧــﻦ ﺑەﺷــەﻛﺎﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی ﻟەداﯾﻜﺒــﻮون و ﻣﻨــﺪان ﻟــە ﺳــﯚران روون ﺑﻜەﻧەوە؟ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی ﻟەداﯾﻜﺒــﻮون و ﻣﻨــﺪان ﻟــە 14ی ﺋــﺎداری 2011ﻟە ﺳــﯚران ﻛﺮاوەﺗەوە .ﻟە ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛە ﺑەﺷﯽ ﻣﻨﺪان و ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ھەﯾە ،ﺑەﺷــﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻟــە ھﯚڵﯽ ﻟەداﯾﻜﺒﻮون ،ﺑەﺷــﯽ ﻧەﺷــﺘەرﮔەرﯾﯽ و ﻓﺮﯾﺎﻛەوﺗﻨــﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧە ،ﺑەﺷــﯽ ﻣﻨﺪاﻧﯿﺶ، راوێــﮋﻛﺎری و ﻓﺮﯾﺎﻛەوﺗﻨــﯽ ﻣﻨــﺪان ،رەدھە و ﺧﻮدەﺟﻤﺎن ھەﯾــە ،ﺟﯿــﺎ ﻟەﻣەش ﺑەﺷــﯽ ﺗﯿﺸــﻚ )MRA & CITE SKAN ( & SONARو راوێــﮋﻛﺎری ھﯿﻤﺎﺗﯚﻟﯚﺟﯽ ھەﯾە و ﭼﺎرەﺳەری ﻧەﺧﯚﺷﯽ ﺗﺎﻻﺳــﯿﻤﺎ دەﻛﺮێﺖ و ﺧﻮێﻦ وەردەﮔﺮن .ﻧەﺷﺘەرﮔەری ﻧﯿﻤﭽە ﺗﺎﯾﺒەت ﻛە ﻟــە زۆرﺑەی ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﻛﺎﻧﺪا دەﻛــﺮێ ،ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی ﻟەداﯾﻜﺒﻮوﻧــﯽ ﺳــﯚراﻧﯿﺶ ﺑــە ﺷــێﻮەی ﺋﺎرەزووﻣەﻧﺪاﻧە و ﺑە ﺑڕە ﭘﺎرەﯾەﻛﯽ دﯾﺎرﯾﻜــﺮاو ﻧەﺷــﺘەرﮔەری ﻟــە داﯾﻜﺒــﻮون ﺋەﻧﺠــﺎم دەدرێﺖ، 142دﻛﺘــﯚر و ﭘەرﺳــﺘﯿﺎر ﻟــەو ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﯾە رۆژاﻧە ﻛﺎر دەﻛەن، ﺋەو ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﯾە ﺑە ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﻛﺎرﺋﺎﺳﺎﻧﯽ ﺑﯚ ھەر ﭼﻮار ﺷﺎرۆﻛەی ﺳــﯚران ،ﻣێﺮﮔەﺳــﯚر ،رواﻧﺪز، ﭼﯚﻣﺎن ﻟە ﺷــﺎرۆﻛەی ﺳــﯚران دروﺳــﺖ ﻛــﺮاوە و زۆر ﺟﺎرﯾﺶ ﺋﺎﻓــﺮەت و ﻣﻨﺪاﻧﯽ ﻧەﺧﯚش ﻟە راﻧﯿەوە روو ﻟەو ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﯾە دەﻛەن. ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو ﭼەﻧﺪ ﻣﻨﺪاڵ ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮون؟ ﭘێﻨﺞ ھەزار و 771ﻣﻨﺪاڵ ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮون ،ﻟــەو رێﮋەﯾە ھەزار و 537 ﻧەﺷــﺘەرﮔەرﯾﻤﺎن ھەﺑﻮوە ،دوو ھــەزار و 977ﻛﻮڕ و دوو ھەزار و 794ﻛﭻ ﺑﻮون 43 ،ﻛﻮڕ و 45ﻛﭻ
ﺑەﺷێﻮەی ﺟﻤﻚ /دوواﻧە ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮون ،ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو ﺑە ﻣﺮدووﯾﯽ 24ﻛﻮڕ و 18ﻛﭻ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن و ﻣﻨﺪاﻧﯽ ﺳــﯚران ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮون. ﻟە ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەی ﻟە داﯾﻜﺒﻮون و ﻣﻨﺪاﻧــﯽ ﺳــﯚران ،ھﯿــﭻ ﻣﻨﺪاڵێﻜﯽ ﻧﺎﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﺟﯿﺎواز ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮوە ؟ ﻟــە ﺳــﺎڵﯽ 2016دا 18ﻣﻨﺪاڵﯽ ﺟﯿﺎواز ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮون ،ژﻣﺎرەﯾەك ﻟەو ﻣﻨﺪاﻧە ﻗەﭘﺎﻏﯽ ﺳەرﯾﺎن ﭘێﻮە ﻧەﺑﻮوە و ﻣێﺸﻜﯿﺎن ﻟە دەرەوە ﺑﻮو، ژﻣﺎرەﯾەﻛﯿﺎن رێﺨﯚڵە و دڵﯿﺎن ﻟە دەرەوە ﺑﻮوە ،ھەروەھﺎ ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎن ﭘەﻧﺠەی زﯾﺎدەﯾﺎن ھەﯾە. ھﯚﻛﺎری ﺟﯿﺎوازی و ﻧﺎﺋﺎﺳﺎﯾﯽ
ﭼڕ ھەﺑێﺖ ﯾﺎ ﻧەﺷﺘەرﮔەرﯾﯿەﻛﯽ ﮔەورەی ﭘێﻮﯾﺴﺖ ﺑێﺖ رەواﻧەی ھەوﻟێﺮ دەﻛﺮێﺖ ،ﻟەﻻی ﺋێﻤەش ﺋەو ﺑەﺷــﺎﻧە ﻧﯿﻦ ،ﺑــە ﻧﺎﭼﺎری ﻣﻨﺪاڵــﯽ ﻧﺎﻛﺎم و ﺋــەو ﺋﺎﻓﺮەﺗەی ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑە ﭼﺎودێﺮی ھەﺑێﺖ رەواﻧــەی ھەوﻟێــﺮ دەﻛﺮێــﺖ، ھەﻧــﺪێ ﺣﺎڵەﺗﯿﺶ ھەﯾە ﻣﻨﺪاڵ ﭘێﺸﻮەﺧﺖ ﻟە داﯾﻚ دەﺑﻦ ،ﺋەﮔەر ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑە ﺧﻮدەج ھەﺑێﺖ ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ھﯽ ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەی ﺋێﻤە وەك ﭘێﻮﯾﺴﺖ ﻧﯿﯿە. ﭼﯽ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺑﯚ ﻛﺮدﻧەوەی ﺑەﺷﯽ ﻧەﺷﺘەرﮔەری؟ ھﯚڵﯽ ﻧەﺷــﺘەرﮔەرﯾﻤﺎن ھەﯾە، ﺑەم ھەﻧــﺪێ ﭘێﺪاوﯾﺴــﺘﯽ و ﻟەﮔــەڵ ﭘﺰﯾﺸــﻜﯽ ﭘﺴــﭙﯚڕی ﻧەﺷــﺘەرﮔەری ﻣﻨــﺪاڵ و ﭼەﻧﺪ
ﺋێﻤە ھﯿــﭻ رێﮕﺮ ﻧﯿــﻦ ﻟەوەی ﻧەﺧﯚﺷــەﻛە ﺑە وﯾﺴــﺘﯽ ﺧﯚی و ﺋﺎرەزووﻣەﻧﺪان ﺑەﺧﺸــﯿﺶ ﺑﺪات ﺑە ﻛﺎرﻣەﻧﺪان و ﭘەرﺳﺘﯿﺎرەﻛﺎن ﺋەو ﻣﻨﺪاﻧە ﺑﯚﭼﯽ دەﮔەڕێﺘەوە؟ زۆر ھﯚﻛﺎر ھەن وا دەﻛەن ﻣﻨﺪاڵ ﺑەﺷێﻮەی ﻧﺎﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﺟﯿﺎواز ﻟە داﯾﻚ ﺑﺒێﺖ ،وەك ﻧەﺧﯚﺷﻜەوﺗﻨﯽ داﯾــﻚ و ﺧﻮاردﻧــﯽ دەرﻣــﺎن ﻟە ﻛﺎﺗﯽ دووﮔﯿﺎﻧﯿــﺪا ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻟە ﻛﺎﺗــﯽ دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﻟە ﺗەﻣەﻧﯽ ﺳــێ ﻣﺎﻧﮕﯽ دووﮔﯿﺎﻧﯿﺪا ﻛە وا دەﻛﺎت ﻣﻨﺪاڵ ﺑە ﺷــێﻮەی ﻧﺎﺋﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺑە ﺳــەﻗەﺗﯽ ﻟە داﯾﻚ ﺑﺒێﺖ .ھﯚﻛﺎری ﻧﺎدﯾﺎرﯾﺶ ھەﯾە، ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﻣﻨﺪاڵــەﻛﺎن ﻟە ﻧێﻮ ﮔﯿﺎﻧﯽ داﯾﻚ ﺗﻮوﺷــﯽ ﻣﯿﻜﺮۆﺑێﻚ دەﺑﻦ ،ﻟــە ﻛﺎﺗﯽ ﻟە داﯾﻜﺒﻮون ﺑە ﺷــێﻮەی ﻧﺎﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﺟﯿﺎواز ﻟە داﯾﻚ دەﺑﻦ. ھﯿــﭻ داﯾﻜێــﻚ ﺑەھــﯚی ﻧەﺷــﺘەرﮔەرﯾﯽ ﻟەداﯾﻜﺒــﻮون ﮔﯿﺎﻧﯽ ﻟە دەﺳﺖ داوە؟ ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو دوای ﻧەﺷﺘەرﮔەری ﻟەداﯾﻜﺒﻮون ،دوو ﺋﺎﻓﺮەت ﮔﯿﺎﻧﯿﺎن ﻟە دەﺳــﺖ دا ،ﺑﯚ ﺋەم ﻣەﺑەﺳﺘە ﻟﯿﮋﻧەﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤﺎن ﭘێﻚ ھێﻨﺎ و ﭘﺰﯾﺸﻜﺎﻧﯽ ﻛەﻣﺘەرﺧەم ﺑە ﺳﺰای ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔەﯾەﻧﺮان. ﺑﯚﭼﯽ ﺋەو ﻣﻨﺪاڵ و ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧەی ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﺎن ﺑە ﻧەﺷــﺘەرﮔەرﯾﯿە، ﻟە ﺳــﯚراﻧەوە رەواﻧــەی ھەوﻟێﺮ دەﻛﺮێﻦ ؟ ھەﻣﻮو ﻣﻨﺪاڵ و ﺋﺎﻓﺮەﺗێﻚ رەواﻧەی ھەوﻟێــﺮ ﻧﺎﻛــﺮێ ،ﺗەﻧﯿــﺎ ﺋەو ﺋﺎﻓﺮەﺗەی ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑە ﭼﺎودێﺮی
ﭘﺸﻜﻨﯿﻨێﻜﻤﺎن ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺑﯚ ﺑەﺷﯽ ﻧەﺷــﺘەرﮔەری داﺑﯿــﻦ ﺑﻜﺮێﺖ، ﺋــەوﻛﺎت دەﺗﻮاﻧﺮێ ﻟە ﺳــﯚران ﺗەواوی ﻧەﺷــﺘەرﮔەرﯾﯿەﻛﺎن ﺑﯚ ﻣﻨﺪان ﺋەﻧﺠــﺎم ﺑﺪرێﻦ و ﭼﯿﺘﺮ ﻣﻨﺪاڵ رەواﻧەی ھەوﻟێﺮ ﻧەﻛﺮێﺖ، ﻛﺮدﻧەوەی ﺑەﺷﯽ ﻧەﺷﺘەرﮔەرﯾﯽ ﻣﻨــﺪاڵ ﻟــە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی ﻟە داﯾﻜﺒــﻮون و ﻣﻨﺪاﻧﯽ ﺳــﯚران زۆر ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ،ﭼﻮﻧﻜــە ﺋــەو ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەﯾە ﺑــﯚ ھــەر ﭼﻮار ﺷــﺎرۆﻛەی ﺳــﯚران ،ﭼﯚﻣﺎن، ﻣێﺮﮔەﺳﯚر و رواﻧﺪزە. ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺑەﺷﯽ ﻧەﺷﺘەرﮔەرﯾﯽ ﻣﻨــﺪان ﻟــە ﺳــﯚران ،رێﮋەی ﮔﯿﺎن ﻟەدەﺳﺘﺪاﻧﯽ ﻣﻨﺪاﻧﯽ زﯾﺎد ﻧەﻛﺮدووە؟ ﺑەڵــێ ﺑێﮕﻮﻣــﺎن ،ﭼﻮﻧﻜــە زۆر ﺣﺎڵەﺗﯽ ﻟە داﯾﻜﺒــﻮون ھەﯾە ﻛە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﻟە ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ زۆر ﻛەم ﻧەﺷﺘەرﮔەری ﺑﯚ ﻣﻨﺪاڵەﻛە ﺑﻜﺮێﺖ ﺗﺎ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺑﭙﺎرێﺰرێﺖ و ﺳەﻻﻣەت ﺑێﺖ ،ﺗﺎ دەﮔەﯾەﻧﺪرێﺘە ﺷــﺎری ھەوﻟێﺮ ﺋەﮔــەری ﻣﺮدﻧﯽ ھەﯾە، ﺑﯚﯾە ﺑەھــﯚی ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺑەﺷــﯽ ﻧەﺷﺘەرﮔەری ،ﺋەﮔەری ﻣﺮدن و ﮔﯿﺎن ﻟەدەﺳﺘﺪاﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵﯽ ﻧﺎﻛﺎم زﯾﺎدی ﻛﺮدووە. ﻟە ﻛﺎﺗﯽ ﻟەداﯾﻜﺒﻮوﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی ﻟەداﯾﻜﺒﻮون و ﻣﻨﺪاﻧــﯽ ﺳــﯚران ،ﺑە ﻧﺎوی ﭘﯿﺮۆزﺑﺎﯾــﯽ ،ﭘەرﺳــﺘﯿﺎر و
ﻛﺎرﻣەﻧــﺪان ﭘﺎرە ﻟــە داﯾﻜﺎن و ﻧەﺧﯚﺷــەﻛﺎن وەردەﮔﺮن ،ﺋەﻣە ﺑﯚﭼﯽ و ﺑە چ ﯾﺎﺳﺎﯾەك ؟ زۆرﺟﺎر ﻟە ﻛﺎﺗــﯽ ﻟەداﯾﻜﺒﻮون، داﯾــﻜﺎن و ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑەﺧﯚﯾﺎن ﺑەﺧﺸﯿﺶ دەدەن ﺑە ﻛﺎرﻣەﻧﺪان و ﺋەو ﭘەرﺳــﺘﯿﺎرەی ﻛە ﭘێﻮەی ﻣﺎﻧــﺪوو ﺑﻮوە ،ﺋێﻤــە ھﯿﭻ رێﮕﺮ ﻧﯿــﻦ ﻟــەوەی ﻧەﺧﯚﺷــەﻛە ﺑە وﯾﺴﺘﯽ ﺧﯚﯾﯽ و ﺋﺎرەزووﻣەﻧﺪاﻧە وەك دﯾﺎری و ﺑەﺧﺸﯿﺶ ﺑەﺑﯚﻧەی ﻟەداﯾﻜﺒﻮوﻧــﯽ ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿﺎن ﭘﺎرە ﺑە ﻛﺎرﻣەﻧﺪان و ﭘەرﺳــﺘﯿﺎرەﻛﺎن ﺑﺪەن. ﺑەم ﺑە ﻧﺎﭼﺎری ﭘﺎرە ﺑە ﻧﺎوی ﭘﯿﺮۆزﺑﺎﯾﯽ ﻟە ﻧەﺧﯚش وەرﮔﯿﺮاوە، ﺑﯚﭼــﯽ ﺑەﻓەرﻣﯽ ﺋــەو دﯾﺎردەﯾە ﻗەدەﻏە ﻧﺎﻛەن؟ ﺑە ﻓەرﻣــﯽ وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘــﺎرە ﻟە ﻧەﺧــﯚش ﺑەھــەر ﺑﯿﺎﻧﻮوﯾــەك ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻧﺎﭼﺎرﻛﺮدن ،ﻧﺎﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻗەدەﻏەﯾــە و ﺑــە ﻧﻮوﺳــﺮاو ﺋــەو ﺑڕﯾﺎرەﻣــﺎن دەرﻛــﺮدووە، ھەرﭼەﻧــﺪە ھەﻧــﺪێ ﺣﺎڵــەت ھەﺑﻮوە ﻧەﺧــﯚش ﮔﻠەﯾﯽ ﺋەوەی ﻛﺮدووە ﻛە ﻛﺎرﻣەﻧﺪان ﺑە زۆری ﭘﺎرەﯾﺎن ﻟێ وەرﮔﺮﺗــﻮوە ،ﺑەم ﻛﺎﺗێــﻚ داوای رووﺑەڕووﺑﻮوﻧەوە دەﻛەﯾــﻦ ،ﺋﺎﻣــﺎدە ﻧەﺑــﻮون رووﺑەڕووی ﯾەﻛﺘﺮ ﺑﺒﻨەوە. ﻟە رووی ﻣﯿﻼﻛﺎت ﻛێﺸەﺗﺎن ھەﯾە ؟ ﺑێﮕﻮﻣــﺎن ﻛێﺸــە و ﮔﺮﻓﺘــﯽ ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی ﻟەداﯾﻜﺒﻮون و ﻣﻨﺪاﻧﯽ ﺳــﯚران ﻛەﻣﯽ ﻣﯿﻼك و رێﮋەی ﺳەرداﻧﯽ زﯾــﺎد ﻟە ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﻧەﺧﯚﺷــە، ﺑەھــﯚی ﻛەﻣــﯽ ﻣﯿــﻼك وەك ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻛﺎرەﻛﺎن ﺑە ﺑﺎﺷــﯽ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛەﻣﺎن ﺑەڕێﻮە ﻧﺎﭼﻦ،
ﺋێﺴﺘە ھەر ﻧەﺧﯚﺷێﻚ ﻛە رەواﻧەی ھەوﻟێﺮ دەﻛﺮێــﺖ ﺑەھﯚی ﻛەﻣﯽ ﻣﯿﻼك ﻣﻮﻗﯿﻤﻤــﺎن ﻧﯿﯿە ﻟەﮔەڵ ﺋﺎﻣﺒﯚﻧــﺲ رەواﻧــەی ﺑﻜەﯾﻦ و ﭘەرﺳــﺘﺎرﯾﺶ ﺋﺎﻣﺎدە ﻧﯿﯿە ﺑەﺗەﻧﯿﺎ ﻟەﮔەڵ ﺋﺎﻣﺒﯚﻧﺲ ﺑﭽێﺘە ھەوﻟێﺮ، ﻟەﻛﺎﺗێﻜــﺪا ﻛێﺸــەی ﻛەﻣــﯽ ﭘەرﺳﺘﯿﺎرﯾﺸــﻤﺎن ھەﯾــە ،ﺑﯚﯾە ﭼەﻧﺪ ﺣﺎڵەﺗێﻚ ھەﺑﻮوە ﻟە ﺳﯚران ﺑﯚ ھەوﻟێﺮ ﺷــﻮﻓێﺮی ﺋﺎﻣﺒﯚﻧﺲ ﺑە ﺗەﻧﯿﺎ ﻧەﺧﯚﺷەﻛەی ﺑﯚ ھەوﻟێﺮ ﺑﺮدووە ﻛە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﭘﺰﯾﺸــﻚ ﯾﺎ ﭘەرﺳﺘﯿﺎری ﻟەﮔەڵﺪا ﺑێﺖ. ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯽ ﻛﺎرﯾﮕەری ھەﺑﻮوە ﻟەﺳەر ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەﻛەﺗﺎن؟ ﺋــەو ﺗەﻧﮕــەژە داراﯾﯿﯿــەی ﻛــە ﭼەﻧــﺪ ﺳــﺎڵێﻜە ﺑەرۆﻛﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯽ ﮔﺮﺗــﻮوە ،ﺋێﻤەش وەك ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی ﻟەداﯾﻜﺒﻮون و ﻣﻨﺎﻧــﯽ ﺳــﯚران رووﺑەڕووی ﻛﯚﻣەڵێــﻚ ﺋﺎرﯾﺸــە وەك ﻛەﻣﯽ ﻣﯿــﻼك و ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺧﺰﻣەﺗﮕﻮزاری ﭘێﻮﯾﺴــﺖ و داﺑﯿــﻦ ﻧەﻛﺮدﻧــﯽ ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯽ ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ،زۆرﺟﺎر ﻧەﺧﯚش ﻛە ﺳەرداﻧﻤﺎن دەﻛەن و ﺑەھﯚی ﻧەﺑﻮوﻧﯽ دەرﻣﺎن ،رەواﻧەی دەرەوەی دەرﻣﺎﻧﺨﺎﻧەﻛﺎﻧــﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەی دەﻛەﯾــﻦ ،ﺑەو ھﯚﯾەوە زۆر ﺟﺎر رووﺑەڕووی ﻛێﺸە دەﺑﯿﻨــەوە و ھﺎووﺗﯿﯿــﺎن ﻟەوە ﺣﺎڵﯽ ﻧﺎﺑﻦ ﻛــە داو و دەرﻣﺎﻧﻤﺎن ﻛەﻣە و وا ھەﺳــﺖ دەﻛەن وەك ﭘێﺸــﺘﺮە ،ﺋەﻣــە ﻟــە ﻛﺎﺗێﻜﺪاﯾە ﺑە ھــﯚی ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯿﯿەوە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻟە ﻣﺎڵﯽ ﺧﯚﺷﯿﺎن ﻟە ﺋێﺴﺘەدا وەك ﭘێﺸﺘﺮ ﻧﯿﻦ و ﻛێﺸە و ﮔﺮﻓﺘﯿــﺎن ھەﯾــە ،ﺑﯚﯾە ھەﻣﻮو ﻻﯾەك ﺋــﺎﮔﺎدار دەﻛەﯾﻨەوە ﺋەوەی ﻟــە ﺗﻮاﻧﺎﻣﺎﻧﺪا ﺑێﺖ ﺑــﯚ ﻧەﺧﯚش ﻛﺮدووﻣﺎﻧە و ﺑەردەواﻣﯿﺶ دەﺑﯿﻦ.
ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻟە ﻧێﻮ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ھەﻧﺪێ ﺷــﺖ داوا دەﻛەن ﻛە ھﯿﭻ ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻧﯿﯿە و ﻛﺎری ﺋەواﻧﯿﺶ ﻧﯿﯿە دەﺳﺘێﻮەردان ﺑﻜەن ﻧەﺧﯚﺷــەﻛﺎن ھەﻣﯿﺸــە ﮔﻠەﯾﯽ ﺋەوە دەﻛەن ﻛە ﭘﺰﯾﺸــﻚ و ﭘەرﺳــﺘﺎرەﻛﺎن وەك ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ھﺎوﻛﺎرﯾﺎن ﻧﯿــﻦ و ﻟە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺧەﻣﺴﺎردن؟ ﺋــەو ﮔﻠەﯾﯿﯿــە ﻧﺎﻛﺮێــﺖ ﺑــە ﯾەﻛﻼﯾەﻧﺎﻧە ﻟێﻚ ﺑﺪرێﺘەوە ،ﭼﻮﻧﻜە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻟە ﻧێﻮ ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ھەﻧﺪێ ﺷﺖ داوا دەﻛەن ﻛە ھﯿﭻ ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻧﯿﯿە و ﻛﺎری ﺋەواﻧﯿﺶ ﻧﯿﯿە دەﺳــﺘێﻮەردان ﻟە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﭘﺰﯾﺸــﻚ ﺑﻜــەن ،ﺧەڵــﻚ ھەﯾە ﻧﺎزاﻧێﺖ و ﻟە ﺧﯚﯾەوە داوای ﺟﯚرە ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨێﻚ دەﻛﺎت ﻛــە رەﻧﮕە ﻟــە رووی ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯿﯿەوە ھەر ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻧەﺑێﺖ و زﯾﺎﻧﯿﺸﯽ ﺑﯚی ھەﺑێﺖ ،ﻟە رووی ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ ﺋﯿﺸﻮﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﺑﻮارە ،ﭘﺰﯾﺸﻚ ﺑﺎﺷﺘﺮ دەزاﻧێﺖ و ﻧﺎﺑێﺖ ھﺎووﺗﯽ دەﺳﺖ ﻟە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ وەرﺑﺪات ،ﻟەو ﺣﺎڵەﺗە و ﻟێﻜﻨەﮔەﯾﺸــﺘﻨە رەﻧﮕە ﭘﺰﯾﺸﻜەﻛە وەك ھەﻣﻮو ﻛەﺳێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺗﻮوﺷــﯽ ھەڵﭽﻮوﻧﯿﺶ ﺑێــﺖ و ﺑﺒێﺘــە ھــﯚی دڵﮕﺮاﻧﯽ ھﺎووﺗﯿﯿەﻛە ﯾــﺎن داﯾﻜەﻛە ﻛە ﺳەرداﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧەی ﻛﺮدووە، داواﻛﺎرم ﻟــە ﺧەڵﻚ ﺑە ﭼﺎوی ﻛەم ﺗەﻣﺎﺷــﺎی ﭘﺰﯾﺸــﻚ ﻧەﻛەن و ﺑە رۆﺣێﻜﯽ ﻣﺮۆﯾﯽ ﺗەﻣﺎﺷﺎی ﭘﺰﯾﺸﻚ ﺑﻜەن ،ﭘﺰﯾﺸــﻜەﻛﺎن ﺷەو و رۆژ ﻛﺎر دەﻛــەن و ﺧﺰﻣەﺗﯽ ﻧەﺧﯚش دەﻛــەن و ھﯿــﭻ ﺟﯿﺎوازﯾەﻛﯿﯿﺎن
ﻧﯿﯿــە ﻟەﮔــەڵ ﭘێﺸــﻤەرﮔە و ﭘێﺸﻤەرﮔەﺋﺎﺳﺎ ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن دەﭘﺎرێﺰن. ﺋــەو ﻣﻨﺪاﻧــەی ﺑــە ﻧەﺷﺘەرﮔەری ﻟە داﯾﻚ دەﺑﻦ ،ھﯿﭻ زﯾﺎﻧﯽ ﺑﯚ داﯾﻚ و ﻣﻨﺪاڵەﻛە ھەﯾە؟ ھەرﭼەﻧــﺪە ﻧەﺷــﺘەرﮔەری ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺧﺎڵــﯽ ﻻوازی ھەﯾە و ﺋەﻣەش دەﺑێﺘە ھﯚی ﻣەﺗﺮﺳــﯽ، زۆر ﻟــە داﯾــﻜﺎن ﻣﻮزاﻋەﻓﺎﺗــﯽ ﺑەﻧﺠﯿﺎن ھەﯾە ،ﺑەﺷــێﻜﯽ زۆری ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻧەﺧﯚﺷﯿﯽ درێﮋﺧﺎﯾەﻧﯿﺎن ھەﯾە ﯾﺎﺧﯚ ﻟە ﻛﺎﺗﯽ ﻧەﺷﺘەرﮔەری ﺗﻮوﺷــﯽ ﺧﻮێﻨﺒەرﺑﻮون ﺑﻦ ،ﯾﺎن ھەﺑﻮوﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯽ درێﮋﺧﺎﯾەن وەك ﭘﺎڵەﭘەﺳﺘﯚی ﺧﻮێﻦ و ﺷەﻛﺮە و ﺗﺎد ،ﺋەﻣﺎﻧە ھەﻣﻮوﯾﺎن ﻣەﺗﺮﺳﯿﻦ ﻟە ﻛﺎت و ﺳــﺎﺗﯽ ﻧەﺷــەرﮔەرﯾﯽ ﻣﻨﺪاڵﺒــﻮون ،ﺑەم ﭘﺰﯾﺸــﻚ ﺋەو ﺋﺎﻓﺮەﺗــە دووﮔﯿﺎﻧــە دەﺑﯿﻨێﺖ و دوای ﭘﺸــﻜﻨﯿﻦ ﺑڕﯾــﺎر دەدات ﺋﺎﺧﯚ ﺑە ﺳﺮوﺷــﺘﯽ ﻟە داﯾﻚ ﺑﺒێﺖ ﯾــﺎ ﺑە ﻧەﺷــﺘەرﮔەری ،ﭘﺰﯾﺸــﻚ ﺑــە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎرﯾﻜﺮدن ﻟــە ﺗەﻧﺪروﺳــﺘﯽ ﺋﺎﻓــﺮەت و ﻛﯚرﭘەﻟەﻛەی ﺑڕﯾﺎری ﺋەوە دەدات ﻣﻨﺪاڵﺒﻮوﻧەﻛە ﺑە ﻧەﺷــﺘەرﮔەری ﺑێــﺖ ،ﭼﻮﻧﻜــە زۆرﺟــﺎر ﺋەﮔەر ﻣﻨﺪاڵﺒﻮوﻧەﻛە ﺑە ﺳﺮوﺷــﺘﯽ ﺑێﺖ، رەﻧﮕە ﺑەھەﻣﺎن ﺷــێﻮە ﻣەﺗﺮﺳﯽ ﻟەﺳــەر ﮔﯿﺎﻧﯽ داﯾﻜەﻛە و دواﺟﺎر ﻟەﺳــەر ﻣﻨﺪاڵەﻛەش دروﺳــﺖ
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
150ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن دادەﺧﺮێﻦ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن:
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ھێﻤﻦ رەﻓﯿﻖ ﻟــە دوای ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧــﯽ ﻛﺎﺑﯿﻨەی ﯾەﻛﮕﺮﺗــﻮوی ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺑــە ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯽ رێﻜﺨﺮاوی ﯾﻮﻧﺴێﻔﯽ ﺳــەر ﺑە ﻧەﺗەوە ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎن، ﭘــڕۆژەی ﺧﻮێﻨﺪﻧــﯽ ﺧێــﺮا ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن داﻧﺮا و 150ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﻟە ﺷﺎر و ﺷــﺎرۆﻛە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎن داﻣەزرێﻨﺮان ،ﺗﺎ ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺧێــﺮا ﺋەواﻧــەی ﻟــە ﺧﻮێﻨﺪن داﺑــڕاون و ﻧەﯾﺎﻧﺨﻮێﻨــﺪووە ﺑﮕەڕێﻨەوە ﺑــﯚ ﺧﻮێﻨﺪن و ﻓێﺮی ﺧﻮێﻨﺪن و ﻧﻮوﺳــﯿﻦ ﺑﺒﻦ ،ﺑەم ﺑڕﯾﺎرە وەزارەﺗﯽ ﭘەروەردە ﺳﺎڵﯽ داھﺎﺗﻮو ﺋەو ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﺎﻧە داﺑﺨﺎت. ﻟــە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧــە ﺧێــﺮاﻛﺎن ھەر ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەك ﺗەﻣەﻧﯽ ﻟە 30ﺳــﺎڵ ﺗێﭙــەڕی ﻧەﻛﺮدﺑێ ،وەردەﮔﯿﺮێ و دەﺳــﺖ ﺑە ﺧﻮێﻨﺪن دەﻛﺎﺗەوە ﺑە ﺳﺎڵێﻚ دوو ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﺑڕﯾﻮە و ﻟە ﭘﯚﻟــﯽ ﯾەك ﺗﺎ ﭘێﻨﺠﯽ ﺑﻨەڕەﺗﯽ ھەﺑﻮوە ،ﺑە ﺳەرﻛەوﺗﻦ ﻟە ھەر ﭘێﻨﺞ ﺳﺎڵەﻛەی ﺧﻮێﻨﺪن،
ﻗﻮﺗﺎﺑــﯽ ﺑڕواﻧﺎﻣــەی ﭘﯚﻟــﯽ ﻧﯚ ﺑﻨەڕەﺗــﯽ ﺑــە دەﺳــﺖ ھێﻨﺎوە. ﺑەﮔﻮێــﺮەی ﺋﺎﻣﺎرەﻛﺎﻧﯿــﺶ ﻟــە ﺳــﻨﻮوری ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ھەوﻟێﺮ، 30ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧــەی ﺧێــﺮا ھەن و ﺑەﮔﺸــﺘﯿﺶ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن 150 ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺑﻮوﻧﯿﺎن ھەﯾە. ﺑﺎرﮔﺮاﻧﯿﻦ ﻟەﺳەر وەزارەت و دادەﺧﺮێﻦ ﭘڕۆژەی داﻧﺎﻧﯽ ﺋــەو ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﺎﻧە ﺑﯚ ﻣﺎوەی ﭼﻮار ﺳــﺎڵ ﺑﻮو ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺑەردەواﻣﯿﯿﺎن ھەﯾە و ﺑەھﯚی ﻛەﻣﯽ ﭼﺎﭘﯽ ﻛﺘێﺒەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﻗﯚﻧﺎﻏﺎﻧە ﺑﻮوﻧەﺗــە ﺑﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﻟەﺳــەر وەزارەﺗﯽ ﭘــەروەردە، ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﭘﺮۆﮔﺮام و ﭼﺎﭘەﻣەﻧﯿﯿــەﻛﺎن ﻟە وەزارەﺗﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﭘــەروەردەی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛە ﺧﯚی ﯾەﻛێــﻚ ﺑﻮوە ﻟــە ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ ﺋەو ﻟﯿﮋﻧەﯾەی ﻟەﮔەل ﯾﻮﻧﺴــێﻒ ﺋەو ڕێﻜﺨﺮاواﻧەﯾــﺎن داﻣەزراﻧﺪووە، ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﭼﺎﭘﺨﺎﻧەﻛﺎن ﭼەﻧﺪ ﺑڕی ﻛﺘێــﺐ زۆرﺗﺮ ﭼﺎپ
ﺑﻜەن ھەرزاﻧﺘــﺮ ﭼﺎﭘﯽ دەﻛەن، ﺑەم ﺑــﯚ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧــە ﺧێﺮاﻛﺎن ﺳﺎﻧە ﺗﺎ ﭼﻮار ھەزار داﻧە ﻛﺘێﺐ ﭼﺎپ دەﻛﺮێــﻦ ،ﺋەﻣەش ﺑڕێﻜﯽ ﻛەﻣــە و ﭼﺎﭘﺨﺎﻧــەﻛﺎن ﭘﺎرەی زۆرﺗﺮ وەردەﮔــﺮن ،ﻟەم دۆﺧەی ﺋێﺴﺘەش ﺋەﻣە ﺑﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﺑﯚ ﺳەر وەزارەﺗــﯽ ﭘەروەردە دروﺳــﺖ ﻛﺮدووە. ﻛﺎوە ﻋﻮﻣــەر ﺋﺎﻣــﺎژەی دا، ﺋێﺴــﺘە ﮔﻔﺘﻮﮔﯚی زۆر ﻟەﺳــەر ﺋەو ﭘﺮﺳــە دەﻛــﺮێ و زۆرﺑەی ﺑﯚﭼﻮوﻧــەﻛﺎن ﻟەﮔەڵ ﺋەوەن ﻛە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺧێــﺮاﻛﺎن داﺑﺨﺮێﻦ، ﺑــەم ﺗــﺎ ﺋێﺴــﺘە وەزارەﺗــﯽ ﭘەروەردە ﺑە ﻓەرﻣﯽ ﺋەو ﺑڕﯾﺎرەی دەرﻧەﻛﺮدووە و ڕەﻧﮕە ﻟە ﺳــﺎڵﯽ داھﺎﺗﻮو ﺑڕﯾﺎرێﻜﯽ ﻟەو ﺷــێﻮەﯾە ﺑﺪرێﺖ. ﺋەﻣﺴﺎڵ دوو ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە داﺧﺮاون ﺑەﮔﻮێﺮەی زاﻧﯿﺎرﯾﯿــەﻛﺎن ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻟەﻣﺴــﺎڵ دوو ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧــەی ﺧﻮێﻨﺪﻧــﯽ ﺧێﺮا ﻟە ﺳــﻨﻮوری ھەوﻟێﺮ و دەوروﺑەری داﺧﺮاون،
ھەﭬــﺎڵ ﺋەﺣﻤــەد ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەی ڕووﻧﺎﻛــﯽ ﺧێﺮا ﻟە ھەوﻟێﺮ ﺑە ”وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ، ھﯚﻛﺎری داﺧﺴــﺘﻨﯽ ﺋــەو دوو ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەﯾە ﺑﯚ ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﻛﺘێﺐ و ﻻوازی ﺋﺎﺳﺘﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن و ﻛەﻣﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧــە ﺧێﺮاﻛﺎن ﻧﺎﭼﺎر ﺑە داﺧﺴﺘﻦ دەﻛەن. ﺋەو ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺧێﺮاﯾﺎﻧە ﺳﻮودی ﯾەﻛﺠﺎر زۆر و ﮔﺮﻧﮕﯽ زۆرﺑﺎﺷﯿﺎن ھەﺑــﻮوە ،ﺑــﯚ ﻧەھێﺸــﺘﻨﯽ ﻧەﺧﻮێﻨﺪەواری ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و زۆرێﻚ ﻟــە ﺧەڵﻜــﯽ ﺑەھﯚی ﻛەﻣﺪەراﻣەﺗــﯽ و ﻛێﺸــەوە ﻟە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧــە داﺑــڕان ،دواﺗــﺮ ﻟە ڕێــﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧــە ﺧێﺮاﻛﺎﻧــەوە دەﺳــﺘﯿﺎن ﺑە ﺧﻮێﻨﺪن ﻛﺮدەوە و ﺑڕواﻧﺎﻣەﯾﺎن ﺑە دەﺳــﺖ ھێﻨﺎوە
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﻧﯿﮕەراﻧﯿﻦ و ﭘەروەردە ھﯿﻮاﺑڕاوﻣﺎن دەﻛﺎت و ﻟە زاﻧﻜﯚﻛﺎﻧﯿــﺶ درێﮋەﯾﺎن ﺑە ﺧﻮێﻨﺪن دا. ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎن ﻧﯿﮕەراﻧﻦ ھەواڵﯽ ھەوڵﺪان ﺑﯚ داﺧﺴــﺘﻨﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺧێــﺮاﻛﺎن ،زۆرێﻚ ﻟﻪ ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻧﯿﮕەران ﻛﺮدووە و ﺑەھﯚی ﺳــەرﻗﺎڵﯽ و ﺟەﻧﺠﺎڵﯽ ژﯾﺎﻧــەوە ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿــﻮە ﺑﺨﻮێﻨﻦ، ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ھەر ﭼﯚﻧێﻚ ﺑێ ﻟە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺧێــﺮاﻛﺎن دەرﻓەﺗﯿﺎن وەرﮔﺮﺗــﻮوە و درێﮋە ﺑە ﺧﻮێﻨﺪن دەدەن .ﻛەوﺳــەر ﻋەﻟﯽ ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺧێﺮاﻛﺎن ﺑــە ”وﺷــە“ی ﮔــﻮت ،ﺑەھﯚی ھﺎوﺳەرﮔﯿﺮی و ﺧﺮاﭘﯽ ﮔﻮزەراﻧﯽ ژﯾﺎن ﻟە ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﺑەﯾﺎﻧﯿﺎن داﺑڕام و ﺋێﺴــﺘە ﻟە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺧێﺮاﻛﺎن
ﺧەرﯾﻜە ھﯿﻮاﻛﺎﻧــﻢ دێﻨﻤە دی و ﻟە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﭼﻮار دەﺧﻮێﻨﻢ ﻛە دەﻛﺎﺗە ﭘﯚﻟﯽ ھەﺷﺘﯽ ﺑﻨەڕەﺗﯽ و ﺋەﻣە زۆر ﺳﻮودﺑەﺧﺸــە ﺑﯚ ﻣﻦ و ﻛەﺳﺎﻧﯽ ھﺎوﺷێﻮەی ﻣﻦ. ﻧﺎوﺑــﺮاو ﻧﯿﮕەراﻧﯽ ﻟــە ﺑەراﻣﺒەر دەرﻛﺮدﻧﯽ ﺑڕﯾﺎرێﻜﯽ ﻟەو ﺷێﻮەﯾە دەرﺑڕی و ﮔﻮﺗﯽ ،ﺋەو ھﯿﻮاﯾەی ﻛە ژﯾﺎن ﻟێﻤﯽ ﺳەﻧﺪەوە ﺗﺎ ﺑﺨﻮێﻨﻢ، ﺧەرﯾﻜە ﻟە ﺧﻮێﻨﺪﻧــﯽ ﺧێﺮا ﺑە دەﺳــﺘﯽ دێﻨﻤــەوە و ﺧﻮێﻨﺪن ﺗەواو دەﻛەم ،ﺑەم ﺧەرﯾﻜە ﻟە ڕووەوەش ھﯿﻮاﺑڕاوﻣﺎن دەﻛەن. ﭘەروەردە ﺳﺎڵﯽ داھﺎﺗﻮو داﯾﺎن دەﺧﺎت ﻟەﺑﺎرەی ﭼﺎرەﻧﻮوﺳــﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺧێﺮاﻛﺎن و ﺋەو ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧەی ﻟەم
ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﺎﻧە دەﺧﻮێﻨﻦ ،ﺑەﺷــﺪار ﻋەﺑﺪوﻟﺨﺎﻟــﻖ ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﮔﺸﺘﯿﯽ ﭘەروەردەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ھەوﻟێﺮ ﺑە ”وﺷــە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ،رێﻜﺨﺮاوی ﯾﻮﻧﺴــێﻒ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺧێﺮاﻛﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﭼﻮار ﺳﺎڵ داﻣەزراﻧﺪ ،ﺑەم ﺋەوە ﻧﯚ ﺳــﺎڵ ﺗێﭙەڕﯾﻮە و ﺑەھﯚی ﻛەﻣﯽ ﭼﺎپ ﻛﺘێﺒــﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧﯿــﺎن ﺑﺎرﮔﺮاﻧﯽ زۆرﯾــﺎن ﻟەﺳــەر ﭘــەروەردە دروﺳﺖ ﻛﺮدووە ،ﺑﯚﯾە ﻟە وەرزی ﺧﻮێﻨﺪﻧﯽ ﺳﺎڵﯽ داھﺎﺗﻮو ،ﺑڕﯾﺎری داﺧﺴﺘﻨﯿﺎن ﺟێﺒەﺟێ دەﻛﺮێ و ﺋەو ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯿﺎﻧەی ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﭼﻮار و ﭘێﻨﺠــﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧــﯽ ﺧێﺮادان ﺋەﮔــەر ﺑﯿﺎﻧــەوێ دەﺗﻮاﻧــﻦ ﻟە ﺧﻮێﻨﺪﻧــﯽ ﺋێــﻮاران درێــﮋە ﺑە ﺧﻮێﻨﺪن ﺑﺪەن.
ﺗەرازووی ﭘﺎرێﺰەران ﻻﺳەﻧﮕە
ﭘﺎرێﺰەران ﻟە دەزﮔەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ﻧﯚرەﺑڕی دەﻛەن وﺷە /ﭼﻮاس ﺧﺎﻟﯿﺪ ﻟــە زۆرﺑــەی دەزﮔەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ،ﭘﺎرێــﺰەران ﺑێ ﻧﯚرە ﺑەﺳەر ﭼەﻧﺪان ﻛەس ﺑﺎز دەدەن و ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﭘێﺶ ﺧەڵﻜﺎﻧﯽ ﭼﺎوەڕوان؛ ﺟێﺒەﺟێ دەﻛﺮێﺖ. ﺋەوان ﻛە ﺋــەوە ﺑە ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەزاﻧﻦ ،ﺗﻮێﮋەرێﻜﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﺑە ﻧﺎ دادﭘــەروەری ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﻧﺎوی دەﺑــﺎت و دەرووﻧﺰاﻧێﻜﯿﺶ ﺑــﺎس ﻟــە ﻛﺎرﯾﮕــەری ﻧەرێﻨﯽ دەرووﻧﯽ ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﻧﯚرەﺧﻮراو دەﻛﺎت .ﺳــەرۆﻛﯽ ﺳەﻧﺪﯾﻜﺎی ﭘﺎرێﺰەراﻧﯿــﺶ ﺋﺎﺳــﺎﻧﻜﺎری ﭘﺎرێــﺰەران ﻟەﺳــەر ﺣﯿﺴــﺎﺑﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ڕەت دەﻛﺎﺗەوە. ﻟە ﭘﺎﻧﺘﺎﯾﯿﯿەﻛﯽ ﺑﭽﻮوﻛﯽ ﺑەردەم ﭘەﻧﺠــەرە ،ﻛﯚﻣەڵێــﻚ ﺧەڵﻚ ﻟە ﻧــﯚرەدان .ﯾەك ﻟــەدوای ﯾەك، ﭼﺎوەڕێــﯽ ﺗەواوﺑﻮوﻧﯽ ﻛەﺳــﯽ ﭘێﺶ ﺧﯚﯾﺎﻧﻦ .ﻟەوﻛﺎﺗەدا ﻛەﺳێﻚ دڕ ﺑــە ﺣەﺷــﺎﻣﺎﺗەﻛە دەدات و ﺑەﺑــێ ڕەﭼﺎوﻛﺮدﻧﯽ ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﺋﺎﻣﺎدە و ﻧﯚرەﯾﺎن ،ﺑەرەوﭘێﺸەوە ﻣــﻞ دەﻧێــﺖ .ھەﻧﺪێــﻚ ﺟﺎر ﻛەس دەﻧﮕــﯽ ﻟێــﻮە ﻧﺎﯾەت و ھەﻧﺪێ ﻛﺎﺗﯿــﺶ ،ﻏەڵﺒەﻏەڵﺒﯽ ﻧــﺎڕازی دەﺑﯿﺴــﺘﺮێﺖ .ﻟەﻧێــﻮ ﺧەڵﻚ ﻛەﺳــﺎﻧێﻚ وەدەﻧﮓ دێﻦ. *وەرە ﻛﺎﻛــە ﺑﯚ ﻛــﻮێ ،ﻧﺎﺑﯿﻨﯽ ﻧﯚرەﯾە!* ،ﺑــﺎ دەﺑﯿﻨﻢ ،ﺑەم ﻣﻦ ﭘﺎرێﺰەرم * .ﭘﺎرێﺰەری ﺳەرﺳەرم، ﺑــەم ﺋێﻤەش ﻛﺎرﻣــﺎن ﺑەﺟێ
ھێﺸــﺘﻮوە و ﺋــەو ﺧەڵﻜــەش ﺑﯚ ﺟﻮاﻧــﯽ ﻟێﺮە ڕاﻧەوەﺳــﺘﺎوە. ﻛﺎﻛــﯽ ﻓەرﻣﺎﻧﺒەر وەك ﻧﺎوﺑﮋﯾﻮان ﺧــﯚ ھەڵﺪەﻗﻮرﺗێﻨێــﺖ و ﺑــە ﺑەﯾﺎﻧﻜﺮدﻧــەوەی ﻧﺎﺳــﺎﻧﺎﻣەی ﭘﺎرێﺰەرەﻛە ﻛﯚﺗﺎ ﺑەﻣﺸــﺘﻮﻣڕﯾﺎن دەھێﻨێﺖ * .ﺑﺎﺷــە دەﺳــەت ﭼﯿﯿە ،ﻓەرﻣﻮو .ﺋــەوە ڕووداوی ﺑــەردەم ﭘەﻧﺠەرەﯾەﻛﯽ ﯾەك ﻟە ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗە ﻛە ڕۆژاﻧە ﻟــە زۆرﺑەی دەزﮔەﻛﺎﻧﯿﺪا دووﺑﺎرە دەﺑێﺘەوە. ﻟەﻛﺎﺗــﯽ ڕاﯾﯿﻜﺮدﻧــﯽ ﻣﺎﻣەڵەی ﺧﺎﻧﻮوەﻛەی ،ﻟە ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮدﻧــﯽ ﺧﺎﻧﻮوﺑــەرەی ﯾەﻛەﻣــﯽ ھەوﻟێــﺮ ،دوو ﺟــﺎر ﺋەو ڕووداوە ﺑەﺳــەر ﺋەﺣﻤەددا
دێﺖ .ﺋەو ﻛــە ﻟە ﺑﺎزاڕی ھەوﻟێﺮ دووﻛﺎﻧــﯽ ﻣﯚﺑﺎﯾﻠــﯽ ھەﯾــە، ﺧﻮازﯾــﺎرە زوو ﺑﮕﺎﺗەوە دووﻛﺎﻧە داﺧﺮاوەﻛەی و دەڵێ” ،ﻧﯚرەﺑڕی ﭘﺎرێﺰەران ،زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻛﺎﺗێﻚ دوای ﺧﺴﺘﻢ“ .ﺋەو ﻧﯚرەﺑڕﯾﯿە ﻛە ﺑەﺳەر ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ ﺋﻮﻣێﺪﯾﺸﺪا ھﺎﺗﻮوە ،ﺑە ﺗﻮوڕەﯾﯿﯿــەوە دەڵــێ” ،ﻧﺎﻛﺮێﺖ ھەر ﭘﺎرێﺰەرێﻚ ھﺎت و ﺑەﺳــەر ﺧەڵﻜﺪا ﺑﺎز ﺑــﺪات ،ﺑەﺑێ ﺋەوەی ھﯿﭻ ﺣﯿﺴﺎﺑێﻚ ﺑﯚ ﺧەڵﻚ ﺑﻜﺎت“. ﺋــەو ﺗﻮوڕەﺑﻮوﻧــەی ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎ ﺋﻮﻣێــﺪ ﺑــەﻻی داﻧــﺎ ﺳــەﻻم ﭘﺴــﭙﯚڕی دەرووﻧــﯽ ،زۆر ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە و ﺋﺎﻣﺎژە ﺑﯚ ﻛﺎرداﻧەوە و ﻟێﻜەوﺗــﯽ ﻗﻮرﺳــﺘﺮ دەﻛﺎت ﺑــەوەی ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﻧﯚرەﺧﻮراو
ﺗﻮوﺷﯽ ﻓﺸﺎری دەرووﻧﯽ دەﺑﻦ و ﻛﺎرداﻧــەوەی ﻧەرێﻨﯽ دەﺑێﺖ ﻟــە ﺗێڕواﻧﯿﻨﯿﺎن ﺑﯚ ﺷــﺘەﻛﺎﻧﯽ دەوروﺑــەر ،ھــەر ﻟــە ﻓڕێﺪاﻧﯽ ﺷــﺖ و ﺑە ﻧﺎڕێﻜــﯽ ﻟێﺨﻮڕﯾﻨﯽ ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠــەوە ﺑﮕﺮە ﺗــﺎ دەﮔﺎﺗە ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ ﻣﺎﻣەڵەﻛﺮدن ﻟەﮔەڵ ﺑەراﻣﺒەر ،ﻛە ﺑە ھەڵﺴــﻮﻛەوﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿــﮋ ،ﻧﺎﺧﯽ ﭘڕﯾــﺎن ﺑەﺗﺎڵ دەﻛەﻧــەوە .ﺋــەو ڕووداوە ﻛــە ﺑەﺳەر داﻧﺎ ﺳەﻻﻣﯿﺸﺪا ھﺎﺗﻮوە و ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ﻛﺮدووە ،دەڵێ” ،ﺋەو ﻛەﺳﺎﻧەی ھەﺳﺖ ﺑە ﻧﺎﯾەﻛﺴﺎﻧﯽ و ﻣﺎﻓﺨﻮاراﻧﯿﺎن دەﻛەن ،ھەﺳﺘﯽ ﺧﯚﺑەراوردﻛﺮدن و ﺑەﻛەﻣﮕﺮﺗﻦ ﺗێﯿﺎﻧﺪا ﺳــەرھەڵﺪەدات ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەوان وای دادەﻧێﻦ ﻛەس ﻧﯿﯿە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
7
ﭘﺎڵﭙﺸﺘﯿﯿﺎن ﺑﻜﺎت و ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ڕاﭘەڕێﻨێﺖ ،ﻛە دواﺟﺎر ھەﺳــﺖ ﺑە ﻛەﻣﻮﻛﻮرﺗﯽ دەﻛەن“. ﻟــە ڕووی ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﺸــەوە، دﻛﺘﯚر ﺋﺎرام ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻢ ﺣﻮﺳــێﻦ ﭘڕۆﻓﯿﺴﯚری ﯾﺎرﯾﺪەدەر ﻟە ﺑەﺷﯽ ﻛﯚﻣەڵﻨﺎﺳــﯽ ﻛﯚﻟﯿــﮋی ﺋﺎداب، ﺋــەو ﻧﯚرەﺑڕﯾﯿــەی ﭘﺎرێﺰەران ﺑە ﻧﺎدادﭘــەروەری ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﻟە ﻗەڵەم دەدات و ڕای دەﮔەﯾەﻧێ، ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﭘﺎرێﺰەراﻧﯿــﺶ درك ﺑەوە ﺑﻜــەن ﻛە ﺧەڵﻜﯿﺶ ﻛﺎری ھەﯾــە و ﻧﺎﻛﺮێﺖ ﺑەﺳــەرﯾﺎﻧﺪا ﺑﺎز ﺑﺪرێﺖ .دﻛﺘــﯚر ﺋﺎرام دەڵێ، ”ﺋەوە دەﻛەوێﺘــە ﭼﻮارﭼێﻮەی ﭘێﺸێﻠﻜﺎرﯾﯿەوە“. ﻟە ﺑەراﻣﺒــەردا ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﺣەﯾﺪەر ﺳەرۆﻛﯽ ﺳەﻧﺪﯾﻜﺎی ﭘﺎرێﺰەراﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن داﻛﯚﻛــﯽ ﻟە ﻣﺎﻓﯽ ﭘﺎرێــﺰەران دەﻛﺎت و دەڵــێ، ”ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎرێﺰەر زۆرن و ﻟەﺑەر ﺋەوەی وەﻛﯿﻠﯽ ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺧەڵﻜە، ﺋەﮔــەر ﻟەھەر ﺷــﻮێﻨێﻚ ﭼەﻧﺪ ﺳــەﻋﺎﺗێﻚ ﻟە ﻧﯚرەدا ڕاوەﺳﺘﻦ، ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن دەوەﺳــﺘێﺖ ،ﺑﯚﯾە ﺑەﭘێﯽ ﯾﺎﺳﺎ دەﺑێﺖ ﻛﺎرﺋﺎﺳﺎﻧﯿﺎن ﺑﯚ ﺑﻜﺮێﺖ و ﺋــەوەش ﻟە ھەﻣﻮو دﻧﯿــﺎ واﯾــە“ .ﺑەم ﺳــەرﺑﺎری ﺋەواﻧەﯾﺶ دەڵێ” ،ﻟەﮔەڵ ﺋەوەدا ﻧﯿﻦ ﺋﺎﺳﺎﻧﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎن ﺑﯚ ﭘﺎرێﺰەران ﻟــە دەزﮔەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت، ﻟەﺳەر ﺣﯿﺴــﺎﺑﯽ ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﺑێﺖ و ﭘﺎرێﺰەﻛﺎﻧﯿﺸــﻤﺎن ﺋﺎﮔﺎدار ﻛﺮدووﻧەﺗەوە ،ﻛــە ﺧﯚﯾﺎن ﻟەو
ﻧﯚرەﺑڕﯾﯿــە ﺑــەدوور ﺑﮕــﺮن“. ﻟەﮔەڵ ﺋەوەی ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﺣەﯾﺪەر ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑــە ﮔﻠەﯾــﯽ ڕۆژاﻧەی ﭘﺎرێــﺰەران دەدات ،ﻛە ﻟەﻻﯾەن ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣﯽ ﻣﺎﻣەڵەی ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿﺎن ﻟەﮔەڵﺪا دەﻛﺮێﺖ ،ﺑــەم دەڵێ ”داواﻣﺎن ﻟە زۆرﺑەی ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯿﯿەﻛﺎن ﻛــﺮدووە ،ﺷــﻮێﻨﯽ ڕاﯾﯿﻜﺮدﻧﯽ ﻛﺎرەﻛﺎﻧــﯽ ﭘﺎرێــﺰەران ﻟەﮔەڵ ﺧەڵﻜﯽ ﺟﯿﺎ ﺑﻜﺮێﺘەوە“. ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛەم ﻧﯿﻦ ﺋەو دەزﮔە ﺣﻜﻮوﻣﯿﯿﺎﻧــەی ﺧەڵــﻚ ﻧﯚرەی ﺗێــﺪا دەﮔــﺮن و ﭘﺎرێﺰەراﻧﯿﺶ ﺑەﺳــەرﯾﺎﻧﺪا ﺑﺎز دەدەن” .وﺷە“ ﺳــەرداﻧﯽ ﯾەك ﻟەوان دەﻛﺎت، ﺑەم ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﺧﺎﻧﻮوﺑــەرەی ﯾەﻛەﻣﯽ ھەوﻟێﺮ، ﺋﺎﻣﺎدە ﻧەﺑﻮو ﻟەﺳــەر ﺋەو ﺑﺎﺑەﺗە ﻟێــﺪوان ﺑــﺪات” .وﺷــە“ ھەر ﺑەوەش ﻧەوەﺳﺘﺎ و دﻛﺘﯚر ﻟﻮﻗﻤﺎن ﻋﻮﻣــەر ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮدﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺧﺎﻧﻮوﺑــەری ڕای دەﮔەﯾەﻧــێ ،ﺑەﭘێــﯽ ﮔﺸــﺘﺎﻧﺪﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ وەزﯾﺮان ،داوا ﻟە ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﻤﺎن ﻛﺮاوە ﺋﺎﺳــﺎﻧﻜﺎری ﺑﯚ ﭘﺎرێﺰەران ﺑﻜﺮێﺖ .ھەر ﻟەو ﭼﻮارﭼێﻮەﯾەدا دﻛﺘــﯚر ﻟﻮﻗﻤــﺎن دەڵــێ” ،ﻟە زۆرﺑــەی ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﻤــﺎن ﺷــﻮێﻨﯽ ڕاﯾﯿﻜﺮدﻧــﯽ ﻛﺎری ﭘﺎرێﺰەراﻧﻤﺎن ﻟە ﺧەڵﻜﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺟﯿﺎ ﻛﺮدووﻧەﺗەوە ،ﻛە ﺑەھﯚﯾەوە
ﻣﺎﻓــﯽ ھــەردووﻻ ﭘﺎرێــﺰراوە و ھــەوڵ دەدەﯾــﻦ ﭘﺎرێــﺰەر و ھﺎووﺗﯽ ﻟە ھەﻣﻮو ﺷﻮێﻨەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮی ڕاﯾﯿﻜﺮدﻧــﯽ ﻣﺎﻣەڵــە ﻟە ﻓەرﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺟﯿﺎ ﺑﻜەﯾﻨەوە“. ﺧﯚ ﺗــﺎ ﺋــەو ﻛﺎﺗەش ﻛــە ﺟﯿﺎ دەﻛﺮێﻨەوە ،ﺋەو ﺷــﻮێﻨﺎﻧەی ﻛە ﺋێﺴــﺘە ﺗەﻧﯿﺎ ﯾــەك ﭘەﻧﺠەرەی ڕاﯾﯿﻜﺮدﻧــﯽ ﻣﺎﻣەڵــەﻛﺎن ھەن، دﻛﺘﯚر ﻟﻮﻗﻤﺎن دەڵێ ”ڕێﻨﻮﯾﻨﯿﻤﺎن داوە ﻛە دوو ﻣﺎﻣەڵەی ﭘﺎرێﺰەران و ﯾەك ﻣﺎﻣەڵەی ھﺎووﺗﯽ ڕاﯾﯽ ﺑﻜﺮێﻦ“. ﺑەﭘێــﯽ ﺋﺎﻣــﺎری ﺳــەﻧﺪﯾﻜﺎی ﭘﺎرێﺰەراﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻧﯚ ھەزار ﭘﺎرێﺰەر ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەن” .وﺷە“ ﭘﺮﺳــﯿﺎری ”ﺋﺎﺧﯚ ھەﺳــﺘﺖ ﭼﯚﻧە ﻛﺎﺗێﻚ ﻧﯚرەﺑڕی دەﻛەﯾــﺖ ﻟــە دەزﮔەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣــەت“ی ﻟــە ﭼەﻧــﺪان ﭘﺎرێﺰەر ﻛــﺮد ،ﺟﯿﺎ ﻟەوەی ﺑﯚﯾﺎن ﺷــﺘێﻜﯽ زۆر ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﻮو ،ﺋەوان ڕاﻧەوەﺳﺘﺎﻧﯿﺎن ﻟە ﻧﯚرەش ﺑەﻣﺎﻓﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەزاﻧﯽ. ﺋەﮔەرﭼﯽ ﺑەﭘێﯽ ﯾﺎﺳــﺎی ژﻣﺎرە 17ی ﺳﺎڵﯽ 1999ی ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﭘﺎرێﺰەران، ”دەﺑێﺖ ﻟە دەزﮔە ﺣﻜﻮوﻣﯿﯿەﻛﺎن ﻛﺎرﺋﺎﺳﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﭘﺎرێﺰەران ﺑﻜﺮێﺖ“. ﺑەم دەﻛﺮێﺖ ﺋەو ﻛﺎرﺋﺎﺳــﺎﻧﯿﯿە ﻟەﺳەر ﺣﯿﺴﺎﺑﯽ ﺧەڵﻚ ﺑێﺖ؟.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
8
ﭘﺎرﺗﯽ ﻟەﮔەڵ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﭘێﺸﻮەﺧﺘەﯾە
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﺣﺰﺑەﻛﺎن ﺑﯚ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ داھﺎﺗﻮوی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎﻣﺎدە ﻧﯿﻦ
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﺳەرﺧێڵ ھەرﭼەﻧــﺪە ﺑەﭘێــﯽ ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﭘێﺸــﺘﺮی ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،دەﺑێﺖ ﻟە ﺋەﯾﻠﻮوﻟﯽ ﺋەﻣﺴــﺎڵ ھەڵﺒﮋاردن ﺑﯚ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪرێــﺖ ،ﺑــەم ﻟە ﺋێﺴــﺘەدا ﭘێﺸﺒﯿﻨﯿﯿەﻛﺎن ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﻦ ﻛــە ﻧﺎﺗﻮاﻧــﺮێ ﻟەﻛﺎﺗــﯽ ﺧﯚﯾﺪا ھەڵﺒﮋاردن ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪرێﺖ. ﺑــﺎی ﻛﯚﻣﯿﺴــﯿﯚﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎن ﻛە ﺑە ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ژﻣﺎرە 4ی ﺳﺎڵﯽ 2014ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن داﻣەزراوە ،ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻧەﻛەوﺗﻮوەﺗە ﺳــەر ﻛﺎرﻛﺮدن و ﮔﻮﺗەﺑێــﮋی ﻛﯚﻣﯿﺴــﯿﯚﻧەﻛەش دەڵێﺖ ،ﺋەﮔەر ﺗﺎ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻧﯿﺴﺎﻧﯽ ﺋەﻣﺴــﺎڵ وادەی ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧــﯽ ھەڵﺒــﮋاردن دﯾــﺎری ﻧەﻛﺮێﺖ، ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﻛﯚﻣﯿﺴﯿﺎران ﺑﺮﯾﺎر ﻟەﺳــەر ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردن دەدات. ھەڵﺒــﮋاردن ﺑــﯚ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛێﺒەرﻛێﯿە ﻟەﺳەر 111ﻛﻮرﺳﯿﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻟە ﻧێﻮان ژﻣﺎرەﯾــەك ﺣﺰﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﻛە
ﺑەردەوام ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ژﻣﺎرەی ﺋەو ﺣﺰﺑﺎﻧە ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿﺎن ﺑەﺳەردا دێﺖ ،ﺟﯿﺎ ﻟەو ﺣﺰﺑﺎﻧەی ﻛە ﻛەﻣﯿﻨەن و ﺑەﺷــێﻮەی ﻛﯚﺗﺎ دەﮔەﻧە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن. ﺷــێﺮوان زراری ﮔﻮﺗەﺑێــﮋی ﺑــﺎی ﻛﯚﻣﯿﺴــﯿﯚﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧــﯽ ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە“وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘەش ﺋەﮔــەر ﺑەﻓەرﻣﯽ راﺑﺴــﭙێﺮدرێﯿﻦ ﺑﯚ ھەڵﺒﮋاردن و ﺑﻮدﺟــەی ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ھەﺑێﺖ ﺑﯚ ھەڵﺒﮋاردﻧــەﻛﺎن ،ﺋﺎﻣﺎدەﯾــﻦ ﺑﯚ ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ھەڵﺒــﮋاردن ﻟە وادەی ﺧﯚﯾﺪا. زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗﯽ ،دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ وادەی ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧــﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧــەﻛﺎن ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑەرێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﻧێﻮان ﻻﯾەﻧە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧە و دەﺑێﺖ ﺣﺰﺑەﻛﺎن ﻟەﺳــەر وادەﯾەك رێﻚ ﺑﻜەون ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋێﺴﺘە ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﻛێﺸەﻛﺎن ﯾﺎﺳﺎی ھەڵﺒﮋاردﻧە ﻛە دەﺑێﺖ ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەﻣــﻮار ﺑﻜﺮێﺘەوە ﺑﯚ ﺋەوەی ﺷــێﻮازی ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﻟﯿﺴﺘﯽ داﺧﺮا و ﯾﺎ ﻟﯿﺴﺘﯽ ﻛﺮاوە
دﯾﺎری ﺑﻜﺎت. ﺑەﮔﻮﺗــەی ﺋــەو ،ﺑەﭘێــﯽ ﺑەداوادﭼﻮون و ﺋەو ﭼﺎﻻﻛﯿﯿﺎﻧەی ﻟەﺳەر ھەڵﺒﮋاردن ﺋەﻧﺠﺎم دراوە، زۆرﺑــەی ﺣﺰﺑە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎن ﭘێﯿــﺎن ﺧﯚﺷــە ھەڵﺒــﮋاردن ﺑەﺷێﻮەی ﻟﯿﺴــﺘﯽ داﺧﺮاو ﺑێﺖ ﻛە ﺋەوە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﭘەﺳــەﻧﺪ ﺑﻜﺮێــﺖ و ﺋﺎﻟﯿەﺗــﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﻟﯿﺴــﺘەﻛەش ﻛﺎری ﻛﯚﻣﯿﺴــﯿﯚﻧﯽ ﺑﺎ دەﮔﯚڕێﺖ ﻟە ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻣﯽ ﭘﺮۆﺳەﻛە. زراری ﻟــە ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗــﺮی ﻗﺴــەﻛﺎﻧﯿﺪا ﺋﺎﻣــﺎژەی دا، ﻛﯚﻣﯿﺴــﯿﯚﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧــەﻛﺎن ﭼﺎوەڕواﻧﯽ ﻻﯾەﻧە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎن دەﻛﺎت و ﺋەﮔەر ﺗﺎ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻧﯿﺴﺎن ھەڵﺒــﮋاردن دﯾــﺎری ﻧەﻛﺮێﺖ، ﺋەوﻛﺎﺗــە دەﺑێــﺖ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﺑﺎی ﻛﯚﻣﯿﺴﯿﺎران ﺑڕﯾﺎر ﺑﺪات ﻛە ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛــە دەﻛﺮێﺖ ﯾﺎن ﻧﺎ، ﺋەوﻛﺎﺗە ﻛﯚﻣﯿﺴﯿﯚن ﺑەرﭘﺮس ﻧﯿﯿە ﻟە دواﻛەوﺗﻨﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎن. ﺑەﺑڕوای ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﭼﺎودێﺮاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﺷــﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺑﻮاری ھەڵﺒﮋاردن ،ﺑــە ﺑەردەواﻣﯽ ﺋەو ﺗەﻧﮕﮋە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﺎﻧەی ﻟە ھەرێﻤﯽ
ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەﯾــە ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮێﺖ ھەڵﺒﮋاردن ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﺧﯚﯾﺪا ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪرێــﺖ و ﻟە ﺣﺎڵەﺗﯽ ﺑەردەواﻣﯽ ﺋەو دۆﺧەش ،ﭘﺮەﻧﺴــﯿﭙەﻛﺎﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردن ﻧﺎﻣێﻨێﺖ. ھﯚﮔــﺮ ﭼەﺗــﯚ رێﻜﺨــەری ﺗﯚڕی ﺷــەﻣﺲ ﺑــﯚ ﭼﺎودێﺮی ھەڵﺒﮋاردﻧــەﻛﺎن ﺑە ”وﺷــە“ی ﮔــﻮت ،ھەﻧﺪێــﻚ ﻛێﺸــە ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧەك ھەر رێﮕﺮە ﻟە ﺑەردەم ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ھەڵﺒــﮋاردن ،ﺑەڵﻜــﻮ رێﮕﺮە ﻟە ﺑەردەم ﭘﺮەﻧﺴــﯿﭙەﻛﺎن، ھەڵﺒــﮋاردن ﭼﻮﻧﻜــە زەﻣﯿﻨەﺳــﺎزی ﻟﯚﺟﺴﺘﯽ و ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ دەوێﺖ و ﺑەو ﺷێﻮەی ﺋێﺴــﺘە ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮێﺖ زەﻣﯿﻨەﺳﺎزی ﺑﻜﺮێﺖ. ﭼەﺗﯚ زﯾﺎﺗــﺮ دەڵێ” ،ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن زەﻣﯿﻨەﺳــﺎزﯾﯽ ﺗەﻧﺎھﯽ ﻧﯿﯿــە ﺑﯚ ﺣﺰﺑــەﻛﺎن ﺗﺎ ﺑەﺷﺪاری ﭘﺮۆﺳــەی ﺑﺎﻧﮕەﺷەی ھەڵﺒﮋاردن ﺑﻜەن و ﻛێﺸــەﻛﺎن ﻗﻮوڵﺘﺮ دەﻛەﻧــەوە ،ﺑﯚﯾە دەﺑێﺖ ﺑەرﺑەﺳﺘەﻛﺎن ھەڵﺒﮕﯿﺮێﻦ ﺋﯿﻨﺠﺎ ﺑﺮﯾﺎر ﻟەﺳــەر وادەی ھەڵﺒﮋاردن ﺑﺪرێﺖ“.
رێﻜﺨــەری ﺗــﯚڕی ﺷــەﻣﺲ ﺋﺎﻣــﺎژەی دا” ،ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧــﯽ ھەڵﺒﮋاردن ﺑەو ﺷــێﻮەی ﺋێﺴﺘە رەﺧﻨــەی ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ ﺑــﯚ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەھێﻨێﺖ و ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘەش ھەڵﺒﮋاردن وەك وەرەﻗەﯾەﻛــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﺑەﻛﺎر ھێﻨﺮاوە ،ﻧەك وەك ﭘﺮۆﺳــەﯾەﻛﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳﯽ و ﺋﯿﺴﺘﺤﻘﺎﻗﯽ“.
ﺋــەو ﺷــﺎرەزاﯾەی ﭘﺮۆﺳــەی ھەڵﺒــﮋاردن ﻟــە ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن رای ﮔەﯾﺎﻧﺪ ،زۆرﺑەی ﺣﺰﺑە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑــﯚ ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ھەڵﺒــﮋاردن ﻟە ﻧﺎوەڕاﺳــﺘﯽ ڕێﮕەدان و ﺑڕﯾﺎرﯾﺎن ﻧەداوە ﺑﯚ ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردن ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﺧﯚﯾﺪا و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەش ﺋەو ﭘێﺸﺒﯿﻨﯿﯿە ھەﯾە ﻛە ھەڵﺒﮋاردن
ﻟــە ﻧﺎوﭼەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺟﯿــﺎواز ﺑەڕێﻮە ﺑﭽﯿﺖ. ﻻی ﺧﯚﺷــﯿەوە ﺷــﻮان ﺷــێﺦ ﺋەﺣﻤــەد ﺋەﻧﺪاﻣــﯽ ﻟﯿﮋﻧــەی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە“وﺷــە“ی ﮔﻮت ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەڵﺒﮋاردن ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﺧﯚﯾﺪا ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪرێﺖ و ﺗەواو ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﯿﺴﯿﯚﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧﯿﺶ داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺮێﺖ. ﺋــەو ﺋەﻧﺪاﻣەی ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧﯽ ﭘﺎرﺗﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗﺮی ﻗﺴەﻛﺎﻧﯿﺪا دەڵــێ” ،ﭘﺎرﺗــﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘێﯽ ﺑﺎﺷــە ﭘێﺶ وادەی ﺧــﯚی ھەڵﺒــﮋاردن ﺋەﻧﺠــﺎم ﺑﺪرێﺖ وەك ﺑەﺷــێﻚ ﻟــە ﭼﺎرەﺳــەری ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﻣەرﺟﯽ زەﻣﯿﻨەﺳــﺎزی ﺑﯚ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛە ﺑﻜﺮێﺖ“. زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﻛﺎﺗێﻚ ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧﺎﮔەﻧە ﭼﺎرەﺳــەر ،ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە ﺋەﮔــەر ﺑەﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردن ﯾەﻛﻼ ﺑﻜﺮێﺘەوە“.
ﻛە ﺑﺎرەﮔﺎﻛەی ﻟــە ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾە و ﺋەواﻧﯿﺶ ﺑەدەﻧﮓ ﺳﻜﺎﻛەﻣﺎﻧەوە ھﺎﺗﻦ و ﻧﻮوﺳﺮاوێﻜﯿﺎن ﺋﺎراﺳﺘەی وەزارەت ﻛــﺮد و داوای ﮔﯚڕﯾﻨﯽ زەوی ﭘﯚﺷﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎرﯾﮕەﻛﺎﻧﯿﺎن ﻛــﺮد ،ﻛەﭼــﯽ داواﻛــەی ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛــە ﻟەﻻﯾەن وەزارەﺗﯽ ﻧﺎوﺑﺮاوەوە ﭘﺸــﺘﮕﯚێ ﺧﺮا و ھەر ﻧەﮔﯚڕا. ﺑەرﻧﺎﻣەی ﺳــﺎڵﯽ ﻧﻮێﺘﺎن ﺑﯚ ﺗێﻨﺲ ﭼﯿﯿە؟ ﺑەرﻧﺎﻣەی ﺋەم ﺳﺎڵﯿﺸــﻤﺎن وەك ﺳــﺎﻧﯽ ﭘێﺸــﻮو ،ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯿﯽ ﺗێﻨــﺲ ﺑــﻮو ﺑــﯚ ﺳــەرﺟەم ﭘﺎرێﺰﮔەﻛﺎﻧــﯽ ﻋێﺮاق ،ﺳــەرەﺗﺎ ﺑــﯚ ﯾﺎرﯾﺰاﻧﺎﻧﯽ ﻛﻮڕاﻧــﯽ ﺗەﻣەن ) 12 ،10 ،8و (13ﺳــﺎن ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯿﯿەﻛﻤﺎن ڕێﻚ ﺧﺴــﺖ و ﯾﺎرﯾﺰاﻧﺎﻧــﯽ ھەوﻟێﺮ ﻟە ھەردوو ﺋﺎﺳﺘﯽ 10ﺳــﺎن و 13ﺳﺎن ﭘﻠــەی ﯾەﻛەﻣﯿــﺎن ﺑەدەﺳــﺖ ھێﻨــﺎ ،ﺑەﻧﯿﺎزﯾﻦ ﻟــە ﻛﯚﺗﺎی ﺋەم ﻣﺎﻧﮕەﺷــﺪا ھەﻣﺎن ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯽ ﺑﯚ ﻛﭽﺎﻧﯿﺶ ﺑﻜەﯾﻨەوە .ﻣەﺑەﺳﺖ ﻟە ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺋەم ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯿﯿﺎﻧەش دەﺳﺘﻨﯿﺸﺎﻧﻜﺮدﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردەی ﻋێﺮاﻗــە ﺑــﯚ ﺑەﺷــﺪارﯾﻜﺮدن ﻟە ﻟــە ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯿــﯽ ﺋەﻧﺘﺎﻟﯿــﺎی ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ و ڕۆژﺋــﺎوای ﺋﺎﺳــﯿﺎ .ھەروەھــﺎ ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯿﯽ ﭘێﺸــﻜەوﺗﻮواﻧﻤﺎن ﺋەﻧﺠﺎم دا ﺑﯚ دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧــﯽ ﭼــﻮار ﯾﺎرﯾﺰان ﺑﯚ ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯿــﯽ دێﭭﺲ ﻛەپ ﻛە ﻟە ﺳــێﯽ ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻧﯿﺴــﺎن ﻟە وﺗﯽ ﺑەﺣﺮێﻨﺪا ﺋەﻧﺠــﺎم دەدرێﺖ .ﻟە
ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﭘﺎوﺗﻨەﻛﺎﻧﯿﺸــﺪا ﺳێ ﯾﺎرﯾﺰاﻧﯽ ﺑەﻏﺪا و ﯾەﻛێﻜﯽ ﻛەرﺑەﻻ دەﺳﺖ ﻧﯿﺸﺎن ﻛﺮان و )ﻣﺤەﻣەد ﻣەﻋﺎز(ﯾــﺶ وەك ڕاھێﻨــەری ﺗﯿﭙەﻛە .ﻟە ﻣﺎﻧﮕﯽ داھﺎﺗﻮوﺷــﺪا ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯿــﯽ ﭘەروەردەﻛﺎﻧــﯽ ﻋێﺮاق ﻟەﺳــەر ﺋﺎﺳﺘﯽ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە ﺳەرەﺗﺎﯾﯿﯿەﻛﺎن ﻟە ﺑەﻏﺪا ﺋەﻧﺠﺎم دەدرێــﺖ .ﺑەﺷــﺪارﺑﻮون ﻟــە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﻛﺎﻧﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ڕۆژﺋﺎوای ﺋﺎﺳﯿﺎ ﻟە ﺋﯿﻤﺎرات ﺑە ﺋﺎﻣﺎدەﺑﻮوﻧﯽ ﺳەرۆﻛﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ و ﺋﺎﺳﯿﺎﯾﯽ و ﻋەرەﺑﯿــﺶ ،ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺗﺮی ﺑەرﻧﺎﻣەﻛﺎﻧﯽ ﺋەﻣﺴﺎڵﻤﺎﻧﻦ. ﺋــەی ﻟەﺳــەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ ﭼﯚن ﺧﯚﺗﺎن ﺋﺎﻣﺎدە ﻛﺮدووە؟ ﻟەﺳەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﺸﺪا ڕۆژی ﭘێﻨﺠﺸــەﻣﯽ داھﺎﺗــﻮو ﭘﺎوﺗﻨــەﻛﺎن ﺑــﯚ ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯿﯽ ﺗێﻨﺴــﯽ ھﯚڵــە داﺧــﺮاوەﻛﺎن، ھەڵﺒﮋاردەﯾــەك دەﺳﺘﻨﯿﺸــﺎن دەﻛەﯾــﻦ ﺑﯚ ﺑەﺷــﺪارﯾﻜﺮدن ﻟە ﺧﻮﻟــﯽ ﺋﺎﺳــﯿﺎ ﺑــﯚ ﯾﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ھﯚڵە داﺧــﺮاوەﻛﺎن ﻛە ﻟە – 17 27ی ﺋەﯾﻠﻮوﻟــﯽ 2017ﻟە وﺗﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﺴﺘﺎن ڕێﻚ دەﺧﺮێﺖ. دەﺳﺘﻜەوﺗەﻛﺎﻧﯽ ﯾﺎرﯾﺰاﻧﺎﻧﺘﺎن ﻟەﺳــەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﺪا ﭼﯿﻦ؟ ﻟــە ﺳــﺎڵﯽ 2014ﯾﺎرﯾﺰاﻧێﻜﻤﺎن ﺑەﻧێﻮی )ﻣﺤەﻣەد ﺳەﻻم( ﭘﻠەی دووەﻣﯽ ﻟەﺳــەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺋﺎﺳﯿﺎ ﺑەدەﺳــﺖ ھێﻨﺎ ،ھەﻣﺎن ﯾﺎرﯾﺰان
ﭘﻠەی ﺳێﯿەﻣﯽ ﻟەﺳــەر ﺋﺎﺳﺘﯽ وﺗﺎﻧﯽ ﻋەرەب ﺑەدەﺳﺖ ھێﻨﺎوە. ﯾﺎرﯾﺰاﻧێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺸﻤﺎن ﻛە )ھەردی ﻋﺎدل(ە ﭘﻠەی ﺳــێﯿەﻣﯽ وﺗﺎﻧﯽ ڕۆژﺋﺎوای ﺋﺎﺳــﯿﺎی ﺑەدەﺳــﺖ ھێﻨﺎوە. ﻛـــەﻣــﻮﻛــــﻮڕﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛەﺗــﺎن ﭼﯿﻦ و ﭼﯚن ﭼﺎرەﺳەر دەﻛﺮێﻦ؟ ﺟﮕە ﻟەو ﻛەﻣﻮﻛﻮڕﯾﯿﺎﻧەی ﻟەﻧێﻮ ﯾﺎرﯾﮕەﻛﺎﻧــﯽ ﺑەﻏــﺪادا ھــەن، ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﯾﺎرﯾﺰاﻧﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك و ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن زۆر ﺑەرزە و ﺑە ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ دەزاﻧﻢ ﻟــە ھەوﻟێــﺮ ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾەﻛــﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑــە ﺗێﻨﺲ داﺑﻤەزرێﺖ و ﭼەﻧﺪان ﯾﺎرﯾﮕەی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯽ و ھﯚڵﯽ داﺧــﺮاوی ﺗێﺪا ﺑﻜﺮێﺘەوە، ﻟــەو ﺣﺎڵەﺗەﺷــﺪا دەﺗﻮاﻧﯿﻦ داوا ﻟــە ﯾەﻛێﺘﯿــﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿــﯽ ﺗێﻨﺲ ﺑﻜەﯾﻦ ﻛــە ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯿﯿە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺗێﻨــﺲ ﻟە ھەوﻟێــﺮی ﭘﺎﯾﺘەﺧﺘــﺪا ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪرێﺖ و وﺗﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳــﯿﺎ ڕوو ﻟە ھەرێــﻢ ﺑﻜەن ،ھــەروەك ﭼﯚن
ﯾﺎرﯾﮕەی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯽ ﻓڕەﻧﺴــﯚ ﺣەرﯾــﺮی ،وێــڕای ﮔەﻣــﺎرۆی ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ ﭼەﻧــﺪان ﯾﺎرﯾﯽ ﭘﺎڵەواﻧێﺘﯿﯿــە ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗێــﺪا ﺋەﻧﺠــﺎم دراوە ،ﺑە ھەﻣﺎن ﺷــێﻮە ﺋەم ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾــەش ﺑﯚ ﯾﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗێﻨﺲ ﺋﺎﻣﺎدە ﺑﻦ. ھﺎﻧــﺪەران و ﺋﺎﻣﺎدەﺑﻮوﻧــﯽ ﺑﯿﻨەران ﻟە ﯾﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗێﻨﺴــﺪا ﭼﯚن دەﺑﯿﻨﻦ؟ ﺗﯚﭘــﯽ ﺗێﻨــﺲ وەك ﯾﺎرﯾﯿــە ﺟەﻣﺎوەرﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺗــﺮی وەك ﺗﯚﭘﯽ ﭘێ ،ﺑﺎﻟە ،ﺑﺎﺳــﻜە و ﺗﯚﭘﯽ دەﺳــﺖ ،ھﺎﻧــﺪەر و ﺑﯿﻨــەری ﻧەﮔەﯾﺸــﺘﻮوەﺗە ﺋﺎﺳﺘﯽ وﺗﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳــﯿﺎ و ﺋەوروﭘــﺎ و ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ و ﻟەو وﺗﺎﻧەدا ﺷﺎﻧﺒەﺷــﺎﻧﯽ ﯾﺎرﯾﯿە ﺟەﻣﺎوەرﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ،ھﺎﻧﺪەرﯾﺎن زۆرن و ﯾﺎرﯾﮕــەﻛﺎن ﭘڕ دەﺑﻦ ﻟە ﺟەﻣﺎوەری ﯾﺎرﯾﺰاﻧﺎن و ﻟە ھەﻧﺪێ وﺗﯿﺸﺪا ﮔﺮەو ﻟەﺳەر ﺑﺮدﻧەوەی ﯾﺎرﯾﺰاﻧێﻜــﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮاو دەﻛﺮێﺖ و ھﺎﻧــﺪەران دەﺑﻨە ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﯾﺎرﯾﯿەﻛﺎن.
ﺳەرۆﻛﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﺗێﻨﺲ ﮔەﻧﺪەڵﯿﯿەﻛﯽ وەزارەﺗﯽ ﻻوان و وەرزش ﺋﺎﺷﻜﺮا دەﻛﺎت وﺷە /ﻧەﺑەز ڕۆﺳﺘەم ﺋﺎﺳﯚ ﻋﺎدل ﺳــەرۆﻛﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﺗێﻨﺴــﯽ ﻋێﺮاق ﻟــە دﯾﺪارێﻜﯽ ”وﺷــە“دا ﻛﺎر و ﭼﺎﻻﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛە و ﻛەﻣﻮﻛﻮڕﯾﯿەﻛﺎن و ﮔەﻧﺪەڵﯿﯿەﻛﯽ وەزارەﺗﯽ ﻻوان و وەرزﺷــﯽ ﻋێﺮاق دەﺧﺎﺗە ڕوو، ﻛە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﻛﯽ زۆری ﻟەﺳەر ﺋﺎﺳﺘﯽ ﯾﺎرﯾﺰاﻧﺎﻧﯽ ﺋەم وەرزﺷەدا ھەﯾە. ﭼــﯚن ﺑــﻮو ﻛﻮردێﻜــﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛﯽ وەك ﺋێﻮە ﺑە ﺳەرۆﻛﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﺗێﻨﺴــﯽ ﻋێﺮاق دﯾﺎری ﻛﺮا؟ ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2012ﻛە ھەڵﺒﮋاردن ﺑﯚ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯽ و دەﺳــﺘەی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛە دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮد ،ﺑە ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ھﺎوﻛﺎراﻧﻢ ﻟە ﻟﻘﯽ ﺷﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻋێﺮاق ﺧﯚم ﻛﺎﻧﺪﯾﺪ ﻛــﺮد و ﺑەرزﺗﺮﯾﻦ دەﻧﮕﻢ ھێﻨﺎ و ﻟــەو ﻛﺎﺗەوە ﺳــەرۆﻛﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛەم ،ﻛە دەﺑﻮو ﻟەﮔەڵ ﺗەواوﺑﻮوﻧــﯽ دوا ﺋﯚڵﯚﻣﭙﯿــﺎددا ھەڵﺒﮋاردﻧێﻜﯽ ﺗﺮﻣــﺎن ﺑﻜﺮداﯾە، ﺑەم ﻟەﺑەرﺋــەوەی ﻛﺎﺗﯽ ﺧﯚی ﺋێﻤە ﺳــﺎڵێﻚ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛﺎﻧﻤﺎن ﺑەھــﯚی ﻧﺎﺳــەﻗﺎﻣﮕﯿﺮﯾﯽ ﺑﺎری ﺗەﻧﺎھﯿﯽ ﻋێﺮاق دوا ﺧﺴﺖ ،ﺑﯚﯾە ﺳﺎڵێﻜﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﺑەردەوام دەﺑﯿﻦ. ﭘەﯾﻜەری ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛەﺗﺎن ﻟە ﭼەﻧﺪ ﻛەس ﭘێﻚ ھﺎﺗﻮوە؟ ﭘەﯾﻜــەری ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛەﻣﺎن ﻟە ﺳــەرۆك و ﺟێﮕﺮ و ﺋەﻣﯿﻨﺪاری ﮔﺸــﺘﯽ و ﺑەرﭘﺮﺳــﯽ داراﯾﯽ و
ﭼــﻮار ﺋەﻧﺪام ﭘێﻚ ھﺎﺗــﻮوە ،ﺋەم ﭘەﯾﻜــەرەش ﺑە ڕاﺳــﺖ ﻧﺎزاﻧﻢ، ﭼﻮﻧﻜــە دەﺑﻮو ﻛﯚی ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﺋەﻧﺪاﻣﺎﻧﻤــﺎن ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ ﺗﺎك ﺑﻮواﯾــە ﺑــﯚ ﯾەﻛﻼﻛﺮدﻧــەوەی ﺑڕﯾﺎرەﻛﺎن و ﻟە ﻛﺎﺗﯽ ﯾەﻛﺴﺎﻧﺒﻮوﻧﯽ دەﻧﮕەﻛﺎﻧﺪا ﻛێﺸەﻣﺎن ﺑﯚ دروﺳﺖ دەﻛﺎت و ﺑە ﺋﺎﺳــﺎﻧﯽ ﺑڕﯾﺎرەﻛﺎن ﯾەﻛﻼ ﻧﺎﺑﻨەوە. ﺑــﺎرەﮔﺎی ﺳــەرەﻛﯿﺘﺎن ﻟە ﻛﻮێﯿە؟ ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﺑــﺎرەﮔﺎی ﯾەﻛێﺘﯿﯿەﻛەﻣﺎن ﻟە ﻧێﻮ ﯾﺎرﯾﮕەی ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯽ )ﺷــەﻋﺐ(داﯾە ﻟە ﺑەﻏﺪا .ھەر ﻟەﻧێﻮ ﺋەو ﯾﺎرﯾﮕەﯾەدا ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾەﻛــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤــﺎن ﺑﯚ ﯾﺎرﯾﮕەﻛﺎﻧــﯽ ﺗێﻨــﺲ ھەﯾــە و ژﻣﺎرەﯾﺎن دەﮔﺎﺗە ﺣەوت ﯾﺎرﯾﮕەی
ﻧێﻮدەوڵەﺗــﯽ .ﺑــەم ﻟــە ﻛﺎﺗﯽ ﻧﯚژەﻧﻜﺮدﻧەوەی ﺋــەم دواﯾﯿەی ﯾﺎرﯾﮕــەﻛﺎن ،وەزارەﺗﯽ ﻻوان و وەرزﺷــﯽ ﻋێﺮاق ﮔەﻧﺪەڵﯿﯿەﻛﯽ ﮔەورەی ﻛــﺮد و ﻟەﺑﺮی ﺋەوەی ﺗﺎرﺗﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﯾﺎرﯾﯽ ﺗێﻨﺲ ﺑﯚ زەوﯾﯽ ﯾﺎرﯾﮕەﻛە ﭼەﺳﭗ ﺑﻜﺎت، ﺗﺎرﺗﺎﻧﯽ ﮔﯚڕەﭘــﺎن و ﻣەﯾﺪاﻧﯽ ﺑﯚ داﻧﺎوە ،ﺋەﻣــەش ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﻛﯽ زۆر ﺧﺮاﭘــﯽ ﻟەﺳــەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﯾﺎرﯾﺰاﻧــﺎن ھەﯾــە و ﮔەڕاﻧەوەی ﺗﯚﭘەﻛﺎن ﺑــە ﺋەﻧﺪازەی ﭘێﻮاﻧەﯾﯽ ﻧﺎﺑێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺗﺎرﺗﺎﻧﯽ ﺗێﻨﺲ ﻟە زۆر ڕووەوە ﺟﯿﺎوازﯾــﯽ ﻟەﮔــەڵ ﺗﺎرﺗﺎﻧﯽ ﮔﯚڕەﭘﺎن و ﻣەﯾﺪان ھەﯾە. ﺋێﻤەش ﺑەﻧﺎوی ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﺗێﻨﺴﯽ ﻋێﺮاق ﺳــﻜﺎﻣﺎن ﺑﯚ ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯽ ﺗێﻨﺲ ﺑەرز ﻛﺮدەوە
ﺑەﻧﺎوی ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﺗێﻨﺴــﯽ ﻋێﺮاق ﺳﻜﺎﻣﺎن ﺑﯚ ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧێﻮدەوڵەﺗﯿﯽ ﺗێﻨﺲ ﺑەرز ﻛﺮدەوە ﻛــە ﺑﺎرەﮔﺎﻛەی ﻟە ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾــە و ﺋەواﻧﯿﺶ ﺑەدەﻧﮓ ﺳﻜﺎﻛەﻣﺎﻧەوە ھﺎﺗﻦ
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺷێﺨﯽ ﺑﺎڵەك ھەزاران ﮔەﺷﺘﯿﺎر رادەﻛێﺸێﺖ
وﺷە /ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣەران- ﻣﻮرﺷﯿﺪ ﺑﺮادۆﺳﺘﯽ ﺷــێﺨﯽ ﺑﺎڵــەك ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﺷــﺎرەدێﯽ ﺣﺎﺟــﯽ ﺋﯚﻣــەران ھەڵﻜەوﺗﻮوە ،ﻟە ﺧﻮار ﻣەرﻗەدی ﻛﺎﻧﯿﺎوێﻜــﯽ ﺷــێﺨەﻛەوە، ﺳﺮوﺷﺘﯽ ھەﯾە ،ﺧەڵﻚ ﻟە ﻧﺎوەوە و دەرەوەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎوەﻛەی دەﺧﯚﻧــەوە و دووﭘــﺎت ﻟــەوە دەﻛەﻧەوە ﺑﯚ ﻧەھێﺸــﺘﻨﯽ ﺑەرد و ﻗﻮﻣــﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠــە ﯾﺎرﻣەﺗﯿﯿﺎن دەدات ،ﺋــەوەش وای ﻛــﺮدووە ﺳــﺎﻧە ھەزاران ﮔەﺷــﺘﯿﺎری ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ و ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺑەﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺧﻮاردﻧەوە و ﺑﺮدﻧەوەی ﺋﺎوەﻛە، ﺳەرداﻧﯽ ﺑﻜەن. ﻋەﺑﺪوﻟﮫــﺎدی رەﻣــەزان ھﺎووﺗﯿﯿەﻛــﯽ داﻧﯿﺸــﺘﻮوی ﺳــﯚران ﺑﯚ ”وﺷــە“ دەڵێ10” ، ﺳــﺎڵ ﺑەر ﻟە ﺋێﺴﺘە ﺑە ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﭼﺎرەﺳەری ﻧەﺧﯚﺷﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە، ﺋﺎوی ﺷــێﺨﯽ ﺑﺎڵەﻛﺎﻧــﻢ ﺑەﻛﺎر ھێﻨــﺎوە و ﺳــﻮودی زۆرم ﻟــێ ﺑﯿﻨﯿــﻮە ،ﺑــەم ﺧﻮاردﻧــەوەی
ﺋﺎوی ﺷــێﺨﯽ ﺑﺎڵەﻛﺎن ﭘێﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑە ﺑەرﻧﺎﻣە و ﻣــەرج و رێﻨﻮێﻨﯿﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮاوی ﺧﯚی ھەﯾە“. ﺋــەو دەڵێ” ،دەﺑێــﺖ ﺑﯚ ﻣﺎوەی ﯾەك ﻣﺎﻧﮓ ﺋﺎوەﻛــە ﺑە ﺑەردەوام ﺑەﻛﺎر ﺑﮫێﻨﺮێــﺖ و ﺑﺨﻮرێﺘەوە، ﺗەﻧﺎﻧەت ﺑﯚ ﭼێﺸﺘﻠێﻨﺎﻧﯿﺶ ﺳﻮود ﻟە ھەﻣﺎن ﺋــﺎو وەرﺑﮕﯿﺮێ و ﺑەو ﺋﺎوە ﭼێﺸــﺖ ﻟــێ ﺑﻨﺮێﺖ ﺋﺎوی ﺗﺮ ﺗێﻜەڵ ﺑەو ﺋــﺎوە ﻧەﻛﺮێﺖ ،ﺗﺎ ﻧەﺧﯚﺷﯿﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە و ﺑەرد و ﻗﻮم ﻧەﻣێﻨێ“. ﺋﺎوی ﺷێﺨﯽ ﺑﺎڵەك ھەر ﺑە ﻧﺎوی ﺋــەو ﺷــێﺨەﯾە ﻛــە ﻣەرﻗەدی ﻟەﺳــەر ﻛﺎﻧﯿﺎوەﻛەﯾە ،ﺋەو ﺋﺎوە ﺑە ﺟﯚرێﻚ ﺑﺎوەڕی ﺑﯚ ﺧەڵﻚ دروﺳﺖ ﻛﺮدووە ﻛە ھەر ﻛەﺳــێﻚ ﺑەرد و ﻗﻮﻣــﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠــەی ھەﺑێﺖ، ﺑــە ﺧﻮاردﻧــەوەی ﺋﺎوەﻛە ﭼﺎك دەﺑێﺘەوە. دڵﺪار ﻣﺴﺘەﻓﺎ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑەرﭘﺮﺳﯽ ﺑﻨﻜەی ﮔەﺷﺘﻮﮔﻮزاری ﭼﯚﻣﺎن ﺑە ”وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ” ،ﺋەم ﻛﺎﻧﯿﯿە ﺑــە ﻛﺎﻧــﯽ دەرﻣﺎﻧﺎوی ﺷــێﺨﯽ ﺑﺎڵەﻛﺎن ﻧﺎﺳﺮاوە ،ﺋﺎوی ﻛﺎﻧﯿﺎوەﻛە
ﺑەﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﻻﺑﺮدﻧــﯽ ﺑەرد و ﻗﻮﻣــﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﺑــەﻛﺎر دێﺖ و ﺧەڵﻜێﻜﯽ ﯾەﻛﺠــﺎر زۆر رووی ﺗێﺪەﻛەن و ﻟەرووی زاﻧﺴﺘﯿﯿەوە ﺗﺎﻗــﯽ ﻛﺮاوەﺗەوە ﻛە ﺋﺎوەﻛەی ﺑﯚ ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﺳﻮودی ھەﯾە“. ﺋﺎوی ﺷێﺨﯽ ﺑﺎڵەﻛﺎن دەﻛەوێﺘە ﻧﺎو ﺷــﺎرەدێﯽ ﺣﺎﺟــﯽ ﺋﯚﻣەران و ﺑەدوورﯾــﯽ ﻧﺰﯾﻜــەی 20ﻛﻢ ﻟــە ﺷــﺎرۆﻛەی ﭼﯚﻣﺎﻧــەوە ھەڵﻜەوﺗﻮوە. وەك ﺑەرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ دەﭬەرەﻛــە دووﭘﺎﺗﯽ ﻟەﺳــەر دەﻛەن ،ﺟﮕە ﻟە ﺧەڵﻜﯽ ﻧﺎوﺧﯚی ﻛﻮردﺳﺘﺎن، ﺗەﻧﺎﻧەت ﻟــە دەرەوەی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻟــە ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺧــﻮارووی ﻋێــﺮاق و ﺋەوروﭘــﺎ ﺳــەرداﻧﯽ ﻛﺎﻧﯿﺎوەﻛە دەﻛەن و ﺋﺎوەﻛە ﺑﯚ ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﺑەﻛﺎر دێﻨــﻦ ،زۆرﯾﻨەی ﺋەواﻧەی روو ﻟــە ﻧﺎوﭼــەی ﺑﺎڵەﻛﺎﯾەﺗــﯽ دەﻛەن ،ﻟە ﻛﺎﻧﯽ ﺷێﺨﯽ ﺑﺎڵەﻛەوە ﺑڕێﻚ ﺋــﺎو ﻟە رێﮕــەی ﮔﺎﻟﯚﻧەوە ﻟەﮔەڵ ﺧﯚﯾﺎن دەﺑەﻧەوە. روﺳــﺘﺎﯾﯽ دەڵــێ” ،ﺋﺎوەﻛە ﺑە
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﺧەڵﻚ ﻟە دەرەوەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ﺑﯚ ﺧﻮاردﻧەوەی ﺋﺎوەﻛەی دێﻦ
ﺑــڕی دوو ﺋﯿﻨــﭻ ﻟــە ﻧﺎوﭼەﻛە دێﺘە ﺧــﻮارەوە و ﻟە دەوروﺑەری ﻛﺎﻧﯿﺎوەﻛــە ژﻣﺎرەﯾەك ﺳــﺎﺑﺎت و دووﻛﺎن ﺑﯚ ﭘﺸﻮوداﻧﯽ ﮔەﺷﺘﯿﺎران دروﺳﺖ ﻛﺮاون ،ﻧﺎوﭼەی ﺷێﺨﯽ ﺑﺎڵــەﻛﺎن ﺑﯚ ﮔەﺷــﺘﯿﺎری ﻟەﺑﺎرە و ﺋﺎوھەوای ﻟــە وەرزی ھﺎوﯾﻨﺪا ﻓێﻨﻜە و ﮔﻮﻧﺠﺎوە ،ﺑﯚﯾە ﺳــﺎﻧە ھەزاران ﻛەس ﻟە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن و ﮔەﺷﺘﯿﺎران ﺑﯚ ﭘﺸﻮودان و ﺑﺮدﻧﯽ ﺋﺎوەﻛە ﺑە ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﭼﺎرەﺳەری ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﺳەرداﻧﯽ دەﻛەن“. ﺋــەو دووﻛﺎن و ﻓﺮۆﺷــﮕە و ﻛﺎﻓﺘﺮﯾﺎﯾﺎﻧــەی ﻟــە دەوروﺑەری ﻛﺎﻧﯽ ﺷێﺦ ﺑﺎڵەك دروﺳﺖ ﻛﺮاون، زەوﯾﯿەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺑەﮔﺮێﺒەﺳــﺘﯽ ﺑﺎﻧەواﻧﯽ )ﻣﻮﺳﺎﺗەﺣە( وەرﮔﯿﺮاون، ﺋــەوان ﺑﺎزاڕﯾــﺎن ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻟە وەرزەﻛﺎﻧﯽ ﺑەھــﺎر و ھﺎوﯾﻨﺪا ﺑە ﺗەواوەﺗﯽ ﮔەرم دەﺑێﺖ. ﻛﺎﻧﯿﺎوەﻛە ﺟﮕە ﻟەوەی ﺋﺎوی ﭘﺎك
ﺑﯚ ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺳــﻨﻮورەﻛە داﺑﯿﻦ دەﻛﺎت ،ھــﺎوﻛﺎت دوو ﻛﺎرﮔەی ﺋــﺎوی ﻛﺎﻧﺰاﯾﯿﺶ ﺑــﯚ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻟەﺳــەر ﺋﺎوەﻛە دروﺳﺖ ﻛﺮاون و ﻟە رێﮕــەی ﻟــە ﺑﻮﺗڵﻜﺮدﻧەوە ﺋﺎوەﻛەی دەﮔەﯾەﻧﻨە ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن. ﻣەﻏﺪﯾــﺪ ﻋەرﯾــﻒ ﺋەﺣﻤــەد ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷــﺎرەدێﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣەران ﺑﯚ ”وﺷــە“ی دووﭘﺎت ﻛﺮدەوە” ،ﻛﺎﻧﯿﺎوی ﺷێﺨﯽ ﺑﺎڵەك ﻟەﺳەر ﻣەرﻗەدی ﺷێﺨﯽ ﺑﺎڵەﻛە و ﻧﺎوﭼەﯾەﻛــﯽ ﮔەﺷــﺘﯿﺎری و ﺋﺎﯾﻨﯿﯿە و ﻟە ھەﻣﻮو ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻋێﺮاق ﻧﺎﺳﺮاوە ،ﺳﺎﻧە رێﮋەﯾەﻛﯽ ﯾەﻛﺠﺎر زۆر ﺧەڵﻚ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و دەرەوەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن روو ﻟەو ﻧﺎوﭼەﯾــە دەﻛــەن و ﺋﺎوەﻛە ﺑە ﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﭼﺎرەﺳەری ﻧەﺧﯚﺷﯿﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠــە و ﺑــەردی ﮔﻮرﭼﯿﻠە ﺑەﻛﺎر دێﻨﻦ“.
ﺋەو زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،ﭘێﻜﮫﺎﺗەی ﺋﺎوەﻛە ﻛﺎرﯾﮕەری زۆری ھەﯾە ﺑﯚ ﻧەﺧﯚﺷﯿﯽ ﮔﻮرﭼﯿﻠە ،ﺧەڵﻜﺎﻧێﻚ ﻛە ﺑە ﻛﺎرﯾﺎن ھێﻨﺎوە ﺳــﻮودﯾﺎن ﻟێ ﺑﯿﻨﯿﻮە و ﺋێﺴﺘەش ﺑەردەواﻣﻦ ﻟە ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﺋﺎوەﻛە“. ”ﻟەﺳــەر وەﺳــﯿەﺗﯽ ﺷــێﺨﯽ ﺑﺎڵــەﻛﺎن ﻟە ﺷــﺎرەدێﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣەران ھەر ﻛەﺳــێﻚ ﺳەرداﻧﯽ ﮔﯚڕی ﺷــێﺦ ﺑﻜﺎت ،ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﻟە ﭘێﺸﺪا ﺳــەرداﻧﯽ ﮔﯚڕی ﺷﻮاﻧﯽ ﺷــێﺦ ﺑﻜﺎت ﻛــە ﮔﯚڕەﻛەی ﻟە ﮔﻮﻧﺪی ﺷﯿﻮەڕەﺷــﯽ ﺳــەر ﺑە ﺷــﺎرەدێﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣــەران ﺑە دووری دوو ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗــﺮ ﻟە ﮔﯚڕی ﺷێﺦ ھەڵﻜەوﺗﻮوە“ ،ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷــﺎرەدێﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣەران وای ﮔﻮت. رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە” ،ﻣەرﻗەدی ﺷــێﺨﯽ ﺑﺎڵەﻛﺎن ﺟﮕــە ﻟە ﺋﺎوی ﻛﺎﻧﯿﺎوەﻛەی ،ﺧەڵﻚ وەك زﯾﺎرەﺗﯽ
ﺋﺎﯾﻨﯿــﺶ ﺑــەﻛﺎری دەھێﻨﻦ و ﺳەرداﻧﯽ دەﻛەن ،ﻛﺎﻧﯽ ﺷێﺨﯽ ﺑﺎڵەﻛﺎن ﻟــە ﻻﯾەن ﺣﻜﻮوﻣەﺗەوە ﮔﺮﻧﮕــﯽ ﭘــێ دراوە و ﺳــﺎﻧﯽ راﺑﺮدوو ﮔﺮێﺒەﺳــﺘێﻚ ﻟە ﻻﯾەن دەﺳﺘەی ﮔەﺷــﺘﻮﮔﻮزار ﻟەﮔەڵ دوو ھﺎووﺗﯿﯽ ﺷﺎرەدێﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺋﯚﻣەران ﻛــﺮاوە ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺑەڕێﻮەﺑﺮدﻧــﯽ ﻧﺎوﭼەﻛــە و ﮔﺮﻧﮕﯿﺪان ﺑەو ﺷﻮێﻨە ،ﺋێﺴﺘەش ﻟە ﭘﻼﻧﺪاﯾە ﺑە دﯾﺰاﯾﻨێﻜﯽ ﺟﻮاﻧﺘﺮ ﻧﺎوﭼەی ﮔەﺷﺘﯿﺎری ﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎڵەك ﻧﯚژەن ﺑﻜﺮێﺘەوە“. ﺷــﺎرەدێﯽ ﺣﺎﺟــﯽ ﺋﯚﻣــەران ﻟــە رووی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﺳــەر ﺑە ﺷــﺎرۆﻛەی ﭼﯚﻣﺎﻧــە و 170ﻛﻢ ﻟــە ﺑﺎﻛــﻮری ﺷــﺎری ھەوﻟێﺮ ھەڵﻜەوﺗــﻮوە ،ﻧﺎوﭼەﯾەﻛــﯽ ﺷــﺎﺧﺎوی و ﺳــﺎردە 19 ،ﮔﻮﻧﺪ ﻟەﺧﯚ دەﮔﺮێﺖ و ﻟە ﺳﺎڵﯽ 1976 ﺑﻮوەﺗە ﺷﺎرەدێ.
ﺗﺎڵﯿﺸﻚ ﭼﺎرەﺳەری ﺷێﺮﭘەﻧﺠە دەﻛﺎت
ﭼەﻧﺪ ﻧەﺧﯚﺷێﻜﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺗﺎﻗﯿﯿﺎن ﻛﺮدووەﺗەوە ﭼﺎك ﺑﻮوﻧەﺗەوە
وﺷە /ﺷەﻓﯿﻖ ﺑﺎﻧﯽ ﺷﺎری ﭼەﻧﺪ ھﺎووﺗﯿﯿەﻛﯽ داﻧﯿﺸﺘﻮوی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﺎﻧﮕەﺷەی ﺋەوە دەﻛەن ﻛە ﺑەھﯚی ﺧﻮاردن و ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﮔﯿﺎی ﺳﺮوﺷﺘﯿﯽ ﺗﺎڵﯿﺸﻚ ،ﻟە ﺷێﺮﭘەﻧﺠە رزﮔﺎرﯾﺎن ﺑﻮوە و ﯾەﻛێﻚ ﻟەو ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧەش ﺑﺎﺧﭽەﯾەﻛﯽ ﺗﺎڵﯿﺸﻜﯽ ﭼﺎﻧﺪووە و ﺑــە ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷــﯽ دەﺑەﺧﺸێﺘەوە. ﺗﺎڵﯿﺸــﻚ ﮔﯿﺎﯾەﻛﯽ ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿە و ﻟــە زۆر ﻧﺎوﭼــەی ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا دەڕوێﺖ ،ﻟە ھەﻧﺪێﻚ ﺷــﻮێﻨﺪا ﺑە )ﭼەق ﭼەﻗە(ش ﻧﺎو دەﺑﺮێﺖ ،ﭼەﻧﺪ ھﺎووﺗﯿﯿەك ﻛە دووﭼﺎری ﻧەﺧﯚﺷﯿﯽ ﺷێﺮﭘەﻧﺠە ﺑــﻮون ،ﭘــﺎش ﺑەﻛﺎرھێﻨــﺎن و ﺧﻮاردﻧــﯽ ﺋــەو ﮔﯿﺎﯾــە ،ﭼﺎك ﺑﻮوﻧەﺗەوە و ﻧەﺧﯚﺷــﺎﻧﯽ ﺗﺮ ھﺎن دەدەن ﺋەو ﮔﯿﺎﯾە ﺑەﻛﺎر ﺑێﻨﻦ ﻛە ﺑە ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ دەﺳﺖ دەﻛەوێﺖ.
ﺣﻮﺳــێﻦ ﻣﺤەﻣــەد ﺗەﻣەن 47 ﺳــﺎڵ و داﻧﯿﺸــﺘﻮوی ﺷﺎرەدێﯽ ژاراوەﯾە .دوو ﺳﺎڵ ﭘێﺶ ﺋێﺴﺘە دووﭼﺎری ﻧەﺧﯚﺷﯿﯽ ﺷێﺮﭘەﻧﺠە ﺑــﻮوە و ﺑەھــﯚی ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﺋەو ﺟﯚرە ﮔﯿﺎﯾە ﻛە ﻟە دەﺷــﺖ و ﻗەدﭘﺎڵــەﻛﺎن دەڕوێــﺖ، ﭼﺎرەﺳــەری ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯿەﻛەی ﻛﺮدووە. ﺋــەو دەڵــێ” ،ﭘێــﺶ ﺳــێ ﺳــﺎڵ ﺗﻮوﺷــﯽ ﺷــێﺮﭘەﻧﺠەی ﻣﯿﺰڵــﺪان ﺑﻮوم و ﺣــەوت ﺟﺎر ﻧەﺷﺘەرﮔەرﯾﻢ ﻛﺮد و 46دەرزی ﻛﯿﻤﯿﺎﯾﯿــﻢ ﺑەﻛﺎر ھێﻨــﺎ ،ﺑەم ﭼﺎرەﺳەری ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەﻛە ﻧەﻛﺮا، دواﺟﺎر ﺗﺎڵﯿﺸﻜﻢ ﺑەﻛﺎر ھێﻨﺎ و ﻟە ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەﻛە رزﮔﺎرم ﺑﻮو“. ﺣﻮﺳێﻦ ﻟە ﻣﯿﺎﻧەی ﻗﺴەﻛﺎﻧﯿﺪا، ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨەﻛﺎﻧﯽ ﻧەﺧﯚﺷﯿﯿەﻛەی ﺑﯚ ”وﺷــە“ دەﺧﺎﺗــە ڕوو ،وەك ﺑەڵﮕەﯾەﻛﯽ ﻧﻜﻮڵﯽ ﻟێﻨەﻛﺮاو ﻛە ﺋەو ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯽ ﺷــێﺮﭘەﻧﺠەی
ھەﺑﻮوە و ﭘﺎش ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﺋەو ﮔﯿﺎ ﺳﺮوﺷﺘﯿﯿە ﭼﺎك ﺑﻮوەﺗەوە. ﺋەو دەڵێ” ،ﺧﺰﻣێﻜﻢ ﻟە ﺑەرﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺗﻮێﮋﯾﻨــەوە ﻟەﺳــەر ﮔﮋوﮔﯿﺎی ﺳﺮوﺷــﺘﯽ دەﻛﺎت ﻛــە ﻟە ﺑێ ﺋەﻧﺠﺎﻣــﯽ ﻧەﺷــﺘەﮔەرﯾﯿەﻛﺎﻧﻢ ﺋﺎﮔەدار ﺑﻮوەوە ،ﭘێﺸﻨﯿﺎزی ﻛﺮد ﺋەو ﮔﯿﺎﯾە ﺑەﻛﺎر ﺑێﻨﻢ و ﺷێﻮازی ﺧﻮاردن و ﺋﺎﻣﺎدەﻛﺮدﻧﯽ ﺑﯚ روون ﻛﺮدﻣــەوە ،ﭘــﺎش ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﮔﯿﺎﯾەﻛــە ،دووﺑﺎرە ﺳــەرداﻧﯽ ﭘﺰﯾﺸــﻜﻢ ﻛﺮدەوە و ﭘﺸــﻜﻨﯿﻨﻢ ﻛﺮد و دەرﻛــەوت ﺑەﺗەواوەﺗﯽ ﭼﺎك ﺑﻮوﻣەﺗەوە“. ﺋەو ﭼﺎرەﺳەرﺑﻮوەی ﺷێﺮﭘەﻧﺠە، ﺷــێﻮازی ﺋﺎﻣﺎدەﻛــﺮدن و ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧــﯽ ﺗﺎڵﯿﺸــﻚ روون دەﻛﺎﺗەوە” ،ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﮔﯿﺎﯾەﻛە ﺑە رەﮔــەوە ھەڵﻜەﻧﺮێﺖ ،ﭼﻮﻧﻜە ﺳﻮودی زﯾﺎﺗﺮ ﻟە رەﮔەﻛەﯾﺪاﯾە، دوای ﺷﻮوﺷﺘﻨەوە ،ورد دەﻛﺮێﺖ و ﺑەﺋــﺎوی ﮔەرم ﻟەﺳــەر ﺋﺎﮔﺮ دەﻛﻮڵێﻨﺮێﺖ ،ﭘﺎش ﺳــەﻋﺎﺗێﻚ ﻟەﺳــەر ﺋﺎﮔﺮێﻜــﯽ ﻛــﺰ ،ﭘﺎش ﺳــﺎردﺑﻮوﻧەوە ،دەﭘﺎڵێﻮرێــﺖ و دەﺧﺮێﺘــە ﻧﺎو دەﻓﺮێﻜــەوە و ﺑﯚ ﻣــﺎوەی 40رۆژ ﻟەﺳــەر ﯾەﻛﺘﺮ ﭘێﺶ ﻧﺎﻧــﯽ ﺑەﯾﺎﻧﯽ دەﺧﻮرێﺘەوە و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە 45ﺧﻮﻟــەك ﭘێﺶ ﺧﻮاردﻧــﯽ ﺑەﯾﺎﻧــﯽ ﭘﯿﺎڵەﯾەك ﻟە ﺋﺎوەﻛەی ﺑﺨﻮرێﺘەوە“.
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
9
ﻟە ﭘﺎش ﭼﺎﻛﺒﻮوﻧەوەی ﻣەﺣەﻣەد ﺣﻮﺳــێﻦ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﯿﯿەﻛەی و ﺑــﺎوەڕ ﭘەﯾﺪاﻛﺮدﻧــﯽ ﺗــەواو ﺑــە ﺳــﻮودەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎڵﯿﺸــﻚ، ﺳــەﺗﺎن ﻟــە ھﺎووﺗﯿﯿﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿــﺎن ﭘێﻮە ﻛﺮدووە ﺑەﻣەﺳــﺘﯽ ﭼﯚﻧﯿەﺗﯿﯽ ﺳــﻮودوەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﻟــەو ﮔﯿــﺎ ﺳﺮوﺷــﺘﯿﯿە و وەك ﺋــەو دەڵێ، ”زﯾﺎﺗــﺮ ﻟــە 500ﻧەﺧــﯚش ﻟە ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە
ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﭘێــﻮە ﻛﺮدووم و ﺑە ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧــﯽ ﺋــەو ﮔﯿﺎﯾە ﭼﺎك ﺑﻮوﻧەﺗەوە“. ھەر ﺣﻮﺳــێﻦ ﻣﺤەﻣــەد ﻧﯿﯿە ﻛە ﺑــە ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﺗﺎڵﯿﺸــﻚ ﻟــە ﺷــێﺮﭘەﻧﺠە رزﮔﺎری ﺑﻮوە، ﺣەﺳەن ﻋەﻟﯽ ﻛە ھﺎووﺗﯿﯿەﻛﯽ داﻧﯿﺸــﺘﻮوی ﻛەﻻرە ،ﺣەوﺷەی ﻣﺎڵەﻛەی ﻛﺮدووەﺗە ﺑﺎﻏﯽ ﺗﺎڵﯿﺸﻚ و ﺑە ﺧﯚڕاﯾﯽ ﺑەو ﺗﻮوﺷــﺒﻮواﻧەی ﺷــێﺮﭘەﻧﺠەی دەدات ﻛە داوای
دەﻛەن. ﺣەﺳــەن ﻋەﻟــﯽ ﺑە ”وﺷــە“ دەڵــێ” ،ﺑﺎوﻛﯽ ھﺎوﺳــەرەﻛەم ﺷــێﺮﭘەﻧﺠەی ﻛﯚڵﯚﻧــﯽ ھەﺑﻮو، ﺑــە ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﺗﺎڵﯿﺸــﻚ ﭼﺎك ﺑــﻮوەوە ،دوای ﺋــەوە ﺑڕﯾﺎرم دا ﺑﺎﺧﭽەﯾەك ﺗﺎڵﯿﺸــﻚ ﺑڕوێﻨﻢ و ﺑە ﺧﯚﺑەﺧﺸﯽ ﺑە ھەر ﻧەﺧﯚﺷێﻜﯽ ﺑﺪەم“. ﺋەو زﯾﺎﺗــﺮ دەڵێ” ،ﺧــەزوورم ﻧەﺷــﺘەرﮔەری ﺑﯚ ﻛﺮا و ﭘﺎﺷــﺘﺮ
ﺑە ﺗﺎڵێﺸــﻚ ﭼﺎك ﺑــﻮوەوە ،ﻛە ﭘﺰﯾﺸﻜەﻛە ﭘﺸﻜﻨﯿﻨﯽ ﺑﯚ ﻛﺮدەوە، ﺑە ﺳەرﺳــﻮڕﻣﺎﻧەوە ﭘێﯽ ﮔﻮﺗﯿﻦ: ﺑە ﻣﻮﻋﺠﯿﺰە ﭼﺎك ﺑﻮوەﺗەوە“. ﺋــەو ﭘﯿﺎوە ﺋێﺴــﺘە ﺷــﺎرەزاﯾﯽ زۆری ﻟەو ﮔﯿﺎﯾــە ﭘەﯾﺪا ﻛﺮدووە و ﺧەڵﻜێﻜــﯽ زۆر ﭘێﻮەﻧﺪی ﭘێﻮە دەﻛــەن و دەڵێ” ،ﻧەﺧﯚﺷــﯽ واﯾﺎن ھێﻨﺎوەﺗە ﺑﺎﻏەﻛەﻣەوە ﻛە ﺑە دوو دەﺳــﺖ ھەڵﯿﺎن ﮔﺮﺗﻮوە و ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿــﻮە ﺑڕوات ،ﺑەم ﭘﺎش ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧــﯽ ﺋــەو ﮔﯿﺎﯾە ﭼﺎك ﺑﻮوەﺗەوە“. ﺣەﺳــەن ﻟەﺳەر ﭘێﺸــﻨﯿﺎزی ﭘﺰﯾﺸﻜێﻜﯽ ﺋﻮﺳــﺘﺮاﻟﯽ ھەﻧﺪێﻚ رێﻨﻮێﻨﯿﯽ ﻟەﺑﺎرەی ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﮔﯿﺎﯾەﻛە زﯾﺎد ﻛﺮدووە” ،ﭘﺰﯾﺸﻜە ﺋﻮﺳﺘﺮاﻟﯿﯿەﻛە رێﻨﻮێﻨﯿﯽ ﻛﺮدﯾﻦ ﻛە ﻧەﺧﯚش ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﺋەو ﮔﯿﺎﯾــەدا ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ﺧﯚی ﺑﭙﺎرێﺰێــﺖ ﻟــە ﺧﻮاردﻧــﯽ ﭘﺎﻗﻠەﻣەﻧﯿﯿەﻛﺎن ،ﺷﯿﺮﻧەﻣەﻧﯽ و ﺷەﻛﺮ و ﮔﯚﺷﺘﯽ ﺳــﻮور و ﻧﺎﻧﯽ ﮔەﻧﻢ“. ﺗﺎڵﯿﺸــﻚ ﯾﺎن ﭼــەق ﭼەﻗە ﯾﺎن ﺋەوەی ﻟە دەﺷــﺘﯽ ھەوﻟێﺮدا ﺑە ﺗﺎرﯾﺸــﻚ ﻧﺎو دەﺑﺮێﺖ ،ﮔﯿﺎﯾەﻛﯽ ﺑەھﺎرﯾﯿــە و ﻟــە زەوی ﺋﺎوداردا زﯾﺎﺗﺮ دەڕوێﺖ ،ﻟە وەرزی ھﺎوﯾﻨﺪا وﺷــﻚ دەﺑێــﺖ و ﻟــە ﺑەھﺎراﻧﺪا دەردەﻛەوێﺘەوە.
دۆﺳﯿە
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
10
ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟە ﺑە
ﺑەﻏﺪا ﺧﯚی ﻟە ھەوﻟێﺮ و ﻣﻮوﺳڵ دادەﺑڕێﺖ
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
”راﻛێﺸﺎﻧﯽ ﻟﻮوﻟەی ﻧەوت ﺑﯚ ﺋﻮردن و ﺋێﺮان ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻛﯽ ﺗەواو ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ھەﯾە“ وﺷە /ھەوﻟێﺮ -رێﺒﯿﻦ ﺷــﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﭘﺴﭙﯚڕاﻧﯽ ﺑــﻮاری ﻧــەوت دووﭘــﺎت ﻟەوە دەﻛەﻧــەوە ﻛــە ھەوڵەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاق ﺑﯚ راﻛێﺸــﺎﻧﯽ ﻟﻮوﻟــەی ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی ﻧەوت ﺑﯚ ﺋێــﺮان و ﺋــﻮردن ،ﺑەﺗەواوەﺗﯽ رەھەﻧﺪێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ھەﯾە ،ﺑەﻏﺪا دەﯾەوێــﺖ ﻟﻮوﻟەﻛﺎﻧــﯽ ﻧەوت ﻟە ھەوﻟێﺮ و ﻣﻮوﺳڵ دوور ﺑﺨﺎﺗەوە، ﺑەم ﺋەو ﭘﺮۆﺳــەﯾە رووﺑەڕووی ﺋﺎﺳﺘەﻧﮕﯽ ﺗەﻛﻨﯿﻜﯽ و ﺗەﻧﺎھﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺗﺮ دەﺑێﺘەوە. ﺑەﮔﻮێــﺮەی راﮔەﯾەﻧﺮاوەﻛﺎﻧــﯽ وەزارەﺗــﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻋێــﺮاق، ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﺑەﻏﺪا ھەوڵەﻛﺎﻧﯽ ﭼڕ ﻛﺮدووەﺗــەوە ﺑﯚ راﻛێﺸــﺎﻧﯽ دوو ﻟﻮوﻟەی ﻧەوﺗﯽ ﺑە رێﮕەی ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﺋێﺮان و وﺗﯽ ﺋﻮردن ﺑەﻣەﺑەﺳﺘﯽ ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﻧەوﺗەﻛەی ﺑــە ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧــﯽ دﻧﯿــﺎ ،ﺋەوەش ﻟەﻻﯾەن ﺷﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﺑﻮاری ﻧەوت و ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەوە ،وەك ھەوڵێﻜــﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻟێﻜﺪاﻧەوەی ﺑﯚ دەﻛﺮێﺖ. ﻟﻮﺋەی دﻟێﻤﯽ ﺋەﻧﺪازﯾﺎر و ﺷﺎرەزای ﺑﻮاری ﻧەوت ﺑە ”وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﺋــەو ﭘﺮۆﺳــەﯾەی ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێﺮاق ﻟەﮔەڵ ﺋێــﺮان و ﺋﻮردن ﺑە
ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ راﻛێﺸــﺎﻧﯽ دوو ﻟﻮوﻟەی ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﻧەوت ﺑە ﺧﺎﻛﯽ ﺋەو وﺗﺎﻧە ﺑﯚ ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ دەﺳﺘﯽ ﭘێ ﻛﺮدووە ،ﻟــەرووی ﺗێﭽﻮوﻧﯽ داراﯾﯽ و ﺗەﻛﻨﯿﻜﯿﯿــەوە ﺋەوەﻧﺪە ﺋﺎﺳﺎن ﻧﯿﯿە. دﻟێﻤــﯽ دەڵــێ” ،ﻟﻮوﻟــەی ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑﯚ ﺑەﻧﺪاوەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷــﻮوری ﺋێﺮان درێﮋﯾﯿەﻛــەی ھــەزار و 500ﻛﻢ دەﺑێــﺖ ،ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪا راﻛێﺸــﺎﻧﯽ ﻧەوت ﻟە ﻋێﺮاﻗــەوە ﺑﯚ ﻋەﻗەﺑەی ﺋــﻮردن درێﮋﯾﯿەﻛــەی ھــەزار ﻛﯿﻠﯚﻣەﺗــﺮ دەﺑێــﺖ ،ﺋــەوەش ﻟەرووی ﺗەﻛﻨﯿﻜﯿﯿەوە رووﺑەڕووی ﺋﺎﺳــﺘەﻧﮓ دەﺑێﺘــەوە ،ﭼﻮﻧﻜــە درێﮋﯾﯿەﻛــەی زۆرە ،ھەروەھــﺎ ﺗێﭽﻮوﻧێﻜــﯽ ﮔــەورەی داراﯾﯽ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە و ﻟــە ھەﻣــﺎن ﻛﺎﺗﺪا ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﻟﻮوﻟەﻛﺎن ﻟــەو ﻣەودا درێــﮋەدا ﻟــەرووی ﺗەﻧﺎھﯿﯿەوە رووﺑــەڕووی ﻛێﺸــەی ﻻﺑــەﻻ دەﺑێﺘەوە“. ﺋەو ﺷــﺎرەزاﯾەی ﺑــﻮاری ﻧەوت ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﺧــﯚی ﻧﯿﺸــﺎن دەدا، ”ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێــﺮاق دەﯾەوێﺖ ﺟﮕە ﻟــە ﺗﻮرﻛﯿــﺎ دەروازەی ﺗﺮ ﺑــﯚ ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەوﺗەﻛەی ﺑﺪۆزێﺘەوە ،راﻛێﺸــﺎﻧﯽ ﻟﻮوﻟەی
ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑﯚ ﺋێــﺮان ،ﭘێ دەﭼێــﺖ ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧــﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑێﺖ ﺑە ﭘﺎوﺗﮕەﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎﻛﺎﻧﯽ وەك ﻛﺮﻣﺎﺷــﺎن ،ﻟە ﺑەراﻣﺒەردا ﺋێﺮان ﻧەوﺗەﻛــەی ﺧــﯚی ﻟــە ﺑﺎﻛﻮری وﺗەوە ھەﻧﺎردە دەﻛﺎت“. ﺋەو زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﻟەو ﭘﺮۆﺳــەﯾەدا ﺋێــﺮان دووﺟﺎر ﻗﺎزاﻧــﺞ دەﻛﺎت، ﻟــەرووی ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەوە ﭼﯿﺘﺮ ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺎﺑێــﺖ ﻧەوت ﻟــە ﺑﺎﻛــﻮرەوە ﺑﯚ ﺑﺎﺷــﻮوری وﺗەﻛــەی ﺑﻨێﺮێﺖ، داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧــﯽ ﺑەﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧــﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﺑــﯚ ﺋەو ﺑەﺷەی وﺗەﻛەی ،ﺑەڵﻜﻮ ﻧەوﺗﯽ ﻋێــﺮاق ﺑەﻛﺎر دێﻨێــﺖ ،ﻟەرووی ﺳﯿﺎﺳﯿﺸــەوە زﯾﺎﺗــﺮ دەﺗﻮاﻧێﺖ ﭘێﮕــەی ﺧﯚی ﻟە ﻋێــﺮاق ﺑەھێﺰ ﺑــﻜﺎت و ﺑەراﻣﺒەرەﻛــەی ﻛــە ﺗﻮرﻛﯿﺎﯾە ﻻواز ﺑﻜﺎت“. ﻟەوەﺗــەی ﺗەﻣــﻮوزی 2014ەوە ﺑەﺷــێﻚ ﻟە ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮوری ﻛەرﻛﻮوك ﻟەﻻﯾــەن ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ﺑەڕێﻮە دەﺑﺮێﺖ ،ﻟەﻛﺎﺗێﻜــﺪا ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ وەك ﺑﺎﺑﺎﮔﻮڕﮔــﻮڕ و ﺟﻤﺒــﻮور و ﺧەﺑﺎزە ،ﻟەژێﺮ ﭼﻨﮕﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاق ﯾــﺎن ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿــﺎی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﻛــﻮر ﻣﺎوەﺗەوە .ﺑەھــﯚی ﻛﺮدە
ﺗﯿﺮۆرﯾﺴــﺘﯿﯿەﻛﺎن و دواﺗــﺮ داﮔﯿﺮﻛﺮدﻧــﯽ ﻣﻮوﺳــڵ ﻟەﻻﯾەن داﻋﺸەوە ،ﻟﻮوﻟەی ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻟــە رێﮕەی ﻣﻮوﺳڵەوە ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﭘەﻛﯽ ﻛەوت، ﺋەوەش ﺑەﻏﺪا ﻧﺎﭼﺎر دەﻛﺎت ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻟە رێﮕــەی ﻟﻮوﻟەی ﻧەوﺗﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﻨێﺮێﺖ. ﻟﻮوﻟــەی ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی ﻧەوﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ، ﻟەوەﺗەی 2014ەوە راﻛێﺸــﺮاوە، ﺟﮕــە ﻟــە ﻧەوﺗــﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛﯿﺶ ﻟەو ﻟﻮوﻟەﯾەوە ھەﻧﺎردەی ﺑەﻧﺪاوی ﺟەﯾﮫﺎن ﻟــە ﺗﻮرﻛﯿــﺎ دەﻛﺮێﺖ. راﻛێﺸﺎﻧﯽ ﺋەو ﻟﻮوﻟەﯾە ،ﻧﺎڕەزاﯾەﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪی ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﻟێ ﻛەوﺗــەوە ،ﺑەم دواﺟــﺎر ﺑەﻏﺪا ﻧﺎﭼﺎر ﺑــﻮو رەزاﻣەﻧﺪی ﻟەﺳــەر ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛﯿﺶ ﺑەرێﮕەی ﺋەو ﻟﻮوﻟەﯾــەوە ﺑﺪات، ﻛﺎﺗێــﻚ ﻟﻮوﻟەی ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوك-ﺟەﯾﮫــﺎن ﻟە ﺳﻨﻮورەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻮوﺳــڵەوە ﻛەوﺗە ﭼﻨﮓ داﻋﺸەوە. ﻟﻮوﻟــەی ”ﺑەراﻛێﺸــﺎﻧﯽ ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوەی ﻧەوﺗــﯽ ﻋێﺮاق ﺑﯚ ﺋێــﺮان و ﺋــﻮردن ،ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ
ﻋێﺮاﻗــﯽ دەﯾەوێــﺖ ﮔﻮرزێﻚ ﻟە ﻣﻮوﺳــڵ و ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﺪات ،ﻟەراﺳــﺘﯿﺪا ﭘﺮۆﺳــەﻛە ﻟە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾﯿﺪا ﺑە ﻛﺮدەﯾەﻛﯽ دژ ﺑــە ھەرێﻤــﯽ ﺳــﻮﻧﻨەﻛﺎن ﻟــە داھﺎﺗــﻮودا ﻟێﻜﺪاﻧــەوەی ﺑﯚ دەﻛﺮێﺖ“ ،ﺋەﺑﻮ روەﯾﺪا ﺷــﺎرەزای ﻧەوت ﻟە ﻣﻮوﺳڵ وای ﮔﻮت. ﺋەﺑﻮ روەﯾﺪا ﭘێﺸــﺘﺮ ﻟە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﭘﺎوﺗﻨﯽ ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﻛﻮر ﻟە ﻣﻮوﺳڵ ﻛﺎری ﻛــﺮدووە و ﻟەوەﺗــەی ھێﺮﺷەﻛﺎﻧﯽ داﻋﺸــەوە ﺋﺎوارەی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــﻮوە .ﺋەو ھەروەك زاﻧﺴــﺘە ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧﻮێﻨــﺪووە و ﭘێــﯽ واﯾــە،
”ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێﺮاق ﻟــەدوای 2003ەوە ﺳﯿﺎﺳــەﺗێﻜﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻟەﺳــەر ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻛــﯽ ﻣــەزەوی ﺷــﯿﻌەﮔەراﯾﯽ ﺑەڕێــﻮە دەﺑﺎت، ﺑەﺗﻮﻧــﺪی دژ ﺑــە ﺑﻨﯿﺎﺗﻨﺎﻧــﯽ ژێﺮﺧﺎﻧــﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻟــە ﭘﺎرێﺰﮔە ﺳﻮﻧﻨەﻧﺸﯿﻨەﻛﺎﻧﺪا وەﺳﺘﺎوەﺗەوە، ﭼﻮﻧﻜــە داھﺎﺗــﻮوی ﺋــەو ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾﺎﻧەش ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻣﻮوﺳڵﯽ دوای داﻋــﺶ ﺑــﯚ ﺑەﻏــﺪا روون ﻧﯿﯿە ،ﺋــەوەش ﺑەﻏﺪا ھﺎن دەدات ﻟﻮوﻟەﻛﺎﻧﯽ ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﻧەوت ﻟە رێﮕەی ﻣﻮوﺳــڵ ﭘەراوێﺰ ﺑﺨﺎت، ﺑﮕﺮە ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔﺎ ﺳﻮﻧﻨەﻧﺸــﯿﻨەﻛﺎﻧﺪا ﭘــەك ﺑﺨﺎت،
وەك ﭘﺎوﺗﮕە و ﻛﯚﮔەﻛﺎن و ﭼﺎڵە ﻧەوﺗﯿﯿەﻛﺎن“. وەك دەردەﻛەوێــﺖ ﺑەﻏــﺪا ﺑــە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەوە ،ﭘﺸﺖ ﻟە ھەوﻟێﺮ و ﻣﻮوﺳــڵ ،روو ﻟە ﺋﻮردن و ﺋێﺮان ،ﻟە ھەوڵﺪاﯾە دوو ﻟﻮوﻟەی درێﮋی ﻧەوت راﺑﻜێﺸــێﺖ ،ﺑەم روون ﻧﯿﯿــە داﺧــﯚ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻋێﺮاق ﻟەﭘــﺎڵ ﺋێــﺮان و ﺋﻮردن، دەﺗﻮاﻧێﺖ ﺑەﺳــەر ﺋەو ﻛﯚﺳــﭙە ﺗەﻛﻨﯿﻜــﯽ ،داراﯾــﯽ ،ﺗەﻧﺎھﯽ و ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿﺎﻧەدا زاڵ ﺑێــﺖ ﻛە ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﻧﺎوﺧﯚی ﻋێﺮاق ،ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻧﺎوﭼەﻛەدا و ﭘێﻮەﺳﺖ ﺑەو ھەوڵە رووﺑەڕووی دەﺑێﺘەوە.
”ﺑەﻏﺪا ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك دژی ﻛﻮرد ﺑەﻛﺎر دێﻨێﺘەوە“
د .ﺑێﻮار ﺧﻨﺴﯽ :رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻋێﺮاق و ﺋێﺮان ﻧﺎدەﺳﺘﻮورﯾﯿە
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﺑﺎز د.ﺑێﻮار ﺧﻨﺴﯽ ﺷــﺎرەزای ﻧەوت و ڕاوێــﮋﻛﺎری ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ﻛﺎروﺑــﺎری وزە رای دەﮔەﯾەﻧێﺖ، ﺟﻤﻮﺟﯚڵەﻛﺎﻧــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێــﺮاق ﻟەﻣەڕ دۆﺳــﯿەی ﻧەوت، ﮔﺮێﺪراوی ﺳﯿﺎﺳــﯿﻦ و دووﭘﺎت
ﻟەوەش دەﻛﺎﺗــەوە ،رێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﻧێــﻮان ﻋێــﺮاق و ﺋێﺮان ﻟەﺳــەر ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ،ﻧﺎدەﺳﺘﻮورﯾﯿە و ﮔەڕاﻧەوەﯾە ﺑﯚ ﻋێﺮاﻗﯽ ﭘێﺶ .2003 د .ﺑێــﻮار ﺧﻨﺴــﯽ ﺑﯚ ”وﺷــە“ی روون ﻛﺮدەوە ،ﻟە ﺷــەش ﻣﺎﻧﮕﯽ ڕاﺑــﺮدوودا ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێﺮاق
ﺟﻤﻮﺟﯚڵﯽ زۆری ﻟە ﺑــﻮاری وزە ھەﯾە و ﻟە ﻛێڵﮕە ھﺎوﺑەﺷــەﻛﺎﻧﯽ ﻟەﮔەڵ ﻛﻮێــﺖ دەﮔﺎﺗە ڕێﻜﻜەوﺗﻦ و ﺑﯚڕﯾــﯽ ﮔﺎزی ﺳﺮوﺷــﺘﯿﺶ ﻟە ﺋێﺮاﻧەوە ﺑﯚ ﺑەﺳــﺮە ڕادەﻛێﺸﺮێ، ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺑەﻏﺪا ڕۆژاﻧە ﺑﺎﯾﯽ 100 ﻣﻠﯿﯚن دۆﻻر ﮔﺎزی ﺳﺮوﺷــﺘﯽ ﺑە ﺧﯚڕاﯾــﯽ دەﺳــﻮوﺗێﻨێﺖ ،ھﺎﺗﻨﯽ
وەزﯾــﺮی ﻧەوﺗﯽ ﺋێــﺮان ﺑﯚ ﺑەﻏﺪا ﺑــﯚ ﭘەرەﭘێﺪاﻧــﯽ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ وزە ﻟە ﻧێﻮان ھــەردووﻻ ،ﭘڕۆژەی ﻧﺎردﻧﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛﯿﺶ ﺑﯚ ﺋێــﺮان ﻟــە ڕووی ﺗەﻛﻨﯿﻜﯿﯿەوە، ﺋێﺮان ھەﻣــﻮو ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ دەﻛەوﻧە زﻧﺠﯿﺮە ﭼﯿﺎی زاﮔﺮۆس و ﻟە ﻋەﺑﺎدان ﺗﺎ ﻗەﺳــﺮی ﺷﯿﺮﯾﻦ
ﺑــو ﺑﻮوەﺗەوە و ﺋێﺮان ﻛێﺸــەی ﺋەوەی ھەﯾە ﻛە ﭼﯚن ﻧەوت و ﮔﺎز ﺑﯚ ﭘﺎوﮔەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺮﻣﺎﺷﺎن و ﺗەورێﺰ داﺑﯿــﻦ ﺑــﻜﺎت ،ﺑﯚﯾــە دەﯾﺎﻧەوێ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑﺒەﻧە ﺋەو ﺷﺎراﻧە و دەﯾﺎﻧــەوێ ھەﻣــﺎن ﭘــڕۆژەی ﻟەﮔــەڵ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﺴــﺘﺎن ﻟەﮔەڵ ﻋێﺮاﻗﯿﺶ دووﺑــﺎرە ﺑﻜەﻧەوە ،ﻛە
ﮔﺎزی ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﻟە ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﺴﺘﺎن وەردەﮔﺮن و ﻟە ﺑﺎﺷــﻮورەوە ﺋێﺮان ﮔﺎز ﺑﯚ ﺑﺎﻛﻮری ڕەواﻧە ﻧﺎﻛﺎت. ﺧﻨﺴــﯽ ﺋﺎﻣﺎژەی دا ،ﻟــە ڕووی ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿەوە ﺋەم ﭘڕۆژەﯾە ﻛێﺸەی ﺗێﺪاﯾــە ،ﭼﻮﻧﻜــە ﭘێﭽەواﻧــەی ﻧﺎوەڕۆﻛﯽ دەﺳﺘﻮوری ﻋێﺮاﻗە ﻛە ﻟە ﻣﺎدەی 110ی دەﺳﺘﻮوری ﻋێﺮاق دەڵێ ،ڕەﻧﮕڕێﮋی ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ ﻧەوت و ﮔﺎز ﺑــە ھەﻣﺎھەﻧﮕــﯽ ﻟە ﻧێﻮان ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻓﯿﺪراڵ و ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻢ و ﭘﺎرێﺰﮔﺎ ﺧــﺎوەن ﻛێڵﮕە ﻧەوﺗﯿﯿەﻛﺎن دەﺑێ ،ﺋەوەی ﻟە ﻧێﻮان ﺋێــﺮان و ﻋێﺮاﻗﯿﺶ ﻛــﺮاوە ،ﺑەﺑێ ﺑەﺷــﺪاری ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﻛەرﻛﻮوك و ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛﺮاوە ،ﺑﯚﯾە ﻟە ڕووی ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿەوە ھﯿﭻ ﺑﻨەﻣﺎﯾەﻛﯽ ﻧﯿﯿە .زﯾﺎﺗﺮ دەڵێ” ،ﻋەﻗڵﯿەﺗﯽ ﭘێﺶ ڕژێﻤﯽ 2003ﯾە ﻟــە ﺑەﻏﺪا ﻛﺎری ﭘێ دەﻛﺮێ ،ﺑﯚﯾــە ﻧە ﻛەرﻛﻮوك و ﻧە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﻗﺒﻮوڵ دەﻛەن“. راوێﮋﻛﺎرەﻛــەی ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دووﭘﺎﺗــﯽ ﻛــﺮدەوە ،ﻟــە ڕووی واﻗﯿﻌﯿﯿــەوە ،ﺋێﺴــﺘە ﻧەوﺗــﯽ ﺳــەرﺟەﻣﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ 350ھەزار ﺑەرﻣﯿﻞ ﻧەوﺗــە ،ھەﻧﺪێﻚ ﻟــە ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ وەك ھﺎﭬﺎﻧﺎ و ﺑﺎی ﺣەﺳــەن ﻟە ژێﺮ
ﺳەرﭘەرﺷــﺘﯽ وەزارەﺗﯽ ﺳــﺎﻣﺎﻧە ﺳﺮوﺷــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪاﯾە ،ﺋەوەی ﺑﺎﺑەﮔﻮڕﮔــﻮڕ و ﺟﺒﻮورﯾــﺶ ﻟــە ژێﺮ دەﺳــﺘﯽ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﺑﺎﻛﻮر و ﯾەﻛێﺘﯿﺪاﯾە ﻛە ڕۆژاﻧە 130ھەزار ﺑەرﻣﯿــﻞ ﺑەرھــەم دەھێﻨــﻦ ﺑﯚ ﭘﺎوﮔەی ﻛەرﻛﻮوك و دەﮔﻮﺗﺮێﺖ ﺋــەوەی دەﻣێﻨێﺘــەوە ﻟــە ﺑﯿﺮە ﻧەوﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك دەﻛﺮێﻨەوە. ﺑەﮔﻮﺗەی ﺧﻨﺴﯽ ،ﺋەم ﻛﺎرە ﺋەﮔەر ﯾﺎﺳــﺎی ﻧەوت و ﮔﺎز ھەﺑﻮواﯾە ﯾﺎن ھەﻣﺎھەﻧﮕﯽ ﻟە ﻧێــﻮان ھەوﻟێﺮ و ﺑەﻏﺪا ھەﺑﻮواﯾە ،ﻛﺎرێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ دەﺑﻮو .ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ ﻧەوﺗﯿﺶ ﺋەوەﯾە ﻛە ﭼەﻧﺪ دەرﮔەی ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧﯽ ﻧــەوت ھەﺑــێ ﺑــﯚ ﭘﺎراﺳــﺘﻨﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﺋﺎﺑــﻮوری ﮔﺮﻧﮕﻦ ،ﺑﯚ ﺋەوەی ﻟــە ﻛﺎﺗﯽ ﺑﻮوﻧﯽ ﻛێﺸــە ﻟــە دەرﮔەﯾەﻛــﯽ ھەﻧﺎردەﻛﺮدن ﺳﻮود ﻟەوەی ﺗﺮ وەرﺑﮕﯿﺮێ ،ﺑەم ﺋەﮔەر ﻣەﺑەﺳــﺘﯿﺎن ﺑێ ﺋەو ﻛێڵﮕە ﻧەوﺗﯿﯿﺎﻧــە ﻟە دەﺳــﺘﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻛەرﻛﻮوك دەرﺑﮫێﻨﻦ، ﺋەوا ﻧە ﻛەرﻛــﻮوك و ﻧە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﺋەوە ﻗﺒﻮوڵ ﻧﺎﻛەن.
دۆﺳﯿە
ەرداﺷﯽ ﺑەﻏﺪا و ﺗﺎراﻧﺪا ﻓﻮﺋﺎد ﺣﻮﺳێﻦ:
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﺑﺎز ﺋەﺣﻤەد ﻓﻮﺋﺎد ﺣﻮﺳــێﻦ ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﻧــەوت و ﮔﺎزی ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ﻛەرﻛﻮوك ﻟە دﯾﺪارێﻜﯽ ”وﺷــە“دا ﺑﺎس ﻟــە ڕێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﺑەﻏــﺪا و ﺗﺎران دەﻛﺎت ﺑــﯚ داﻧﺎﻧﯽ ﻟﻮوﻟەی ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوك-ﺋێﺮان و دەڵێ ،ﺑەﺑــێ ﯾەﻛەی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﻛەرﻛﻮوك و ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن، ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑێ ﯾﺎن ﺋێﺮان ،ھﯿﭻ ﻻﯾەك
”ﺑەﻏﺪا ﺑە ھەﻣﺎھەﻧﮕﯽ ﯾەﻛێﺘﯽ و ﮔﯚڕان دەﯾەوێ ﻛەرﻛﻮوك ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن داﺑﺒڕێﺖ“ وﺷە /ﺑﺎز ﺋەﺣﻤەد ﺟێﮕــﺮی ﺳــەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﭘﯿﺸەﺳــﺎزی و وزە ﻟــە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن، وێــڕای دووﭘﺎﺗﻜﺮدﻧــەوە ﻟــەوەی ھەوڵەﻛﺎﻧــﯽ ﺑەﻏﺪا ﺑــﯚ ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑﯚ ﺋێــﺮان ”ﺑەرﻧﺎﻣە ﺑﯚ داڕێﮋراو و ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە“ ،رای دەﮔەﯾەﻧێﺖ ،ﯾەﻛێﺘﯽ و ﮔﯚڕان ﻟە ژێــﺮ ھەژﻣﻮوﻧــﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯿﯽ ﺋێﺮاﻧﺪا ،ﻧﺎﯾﺎﻧەوێ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻟــە ژێﺮ رﻛێﻔــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺑێﺖ. دڵﺸــﺎد ﺷــەﻋﺒﺎن ﺟێﮕــﺮی ﺳەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﭘﯿﺸەﺳﺎزی و وزە ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑە ”وﺷە“ی ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ھەوڵﯽ رێﻜﻜەوﺗﻨــﯽ ﻋێــﺮاق و ﺋێﺮان ﺑــﯚ ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟە رێﮕەی ﺑﯚڕﯾﯿەوە ﺑﯚ ﺋێــﺮان ،ﺑﺎﺑەﺗێﻜــﯽ ﻛﯚﻧە، ﺑەم دوای ڕێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﻧێﻮان ﺑﺰووﺗﻨەوەی ﮔﯚڕان و ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن، دووﺑﺎرە ﺋﯿﺸﯽ ﻟەﺳەر ﻛﺮاﯾەوە. رووﻧﯽ دەﻛﺎﺗەوە” ،ﭘﺎش ﺋەوەی
ھێــﺮۆ ﺑﺮاﯾﻢ ﺋەﺣﻤــەد ﻧﺎﻣەی ﺑﯚ ﻋەﺑﺎدی ﻧﺎرد ،دﯾــﺎر ﺑﻮو ﺑە دڵﯿﺎن ﻧەﺑــﻮو ﻛــە ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑﭽێﺘە ژێﺮ ڕﻛێﻔــﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻟەوێﻮە ھەﻧــﺎردە ﺑﻜــﺮێ ،دﯾﻮێﻜﯽ ﺗﺮی ﻣەﺳــەﻟەﯾەﻛﯽ ﻛەﺳﯿﯿە ﺗﺎ ﭼﯚن ھەﻧﺪێﻚ ﻛەﺳــﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺳﻮود ﻟە ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛــﻮوك وەرﺑﮕﺮن، دﯾﻮێﻜــﯽ ﺗﺮﯾﺸــﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە، ﺑــﯚ ﺋەوەی ﭼــﯚن ﻛەرﻛــﻮوك و ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ﺷــﺎرەﻛە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺟﯿﺎ ﺑﻜەﻧــەوە ،ﺋەﻣە ﺑەرﻧﺎﻣەی ﺑﯚ داڕێﮋراوە و ﭘڕۆژەﻛە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿە، ﺋەﮔــەر ﻧﺎ ﻟــە ڕووی ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەوە ھﯿــﭻ ﻗﺎزاﻧﺠێﻜﯽ زﯾﺎﺗــﺮ ﻟەوەی
ﺋێﺴﺘە ﻧﺎﻛﺮێ“. ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو ھێﺮۆ ﺑﺮاﯾﻢ ﺋەﺣﻤەد ﻧﺎﻣەﯾەﻛــﯽ ﺑﯚ ﺣەﯾــﺪەر ﻋەﺑﺎدی ﺳــەرۆك وەزﯾﺮاﻧﯽ ﻋێﺮاق ﻧﺎرد و ﻧﺎﻣەﻛە ﻟــە ﻣﯿﺪﯾﺎﻛﺎﻧﯽ ﯾەﻛێﺘﯿﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑو ﻛﺮاﯾەوە ،ﺗﯿﺎﯾﺪا ﺑەﺗﻮﻧﺪی دژ ﺑــە ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻟــە رێﮕەی ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧەوە دەوەﺳــﺘێﺘەوە و ھەڕەﺷــەی ﺋەوەﺷــﯽ ﻛــﺮد ﻛە ﺋەﮔــەر ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﻋێﺮاق رێﮕﺮی ﻟە ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻟە رێﮕەی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ﻧەﻛﺎت ،ﺋەوان رێﻮﺷﻮێﻨﯽ ﺗﺮ ﻟەﺑەر دەﮔﺮن. ﺷــەﻋﺒﺎن دەڵێ” ،ﺋێﺮان ﺋێﺴــﺘە
ﺗەﺣەﻛــﻮم ﺑــە ﻋێــﺮاق و ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ﺑەﻏــﺪا دەﻛﺎت، ھــﺎوﻛﺎت ﻛەرﻛــﻮوك و زۆﻧﯽ ﺳــەوز و ﻧﯿﻠﯽ ﺋێﺴــﺘە زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ژێــﺮ ھەژﻣﻮوﻧﯽ ﺷــﯿﻌە و ﺋێﺮاﻧــﺪان و ﺋەﻣﺎﻧــە ھەﻣﻮوی ھﯚﻛﺎری ﺋەرێﻨﯿــﻦ ،ﺑﯚ ﺋەوەی ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﺋەم ﺋﯿﺸە ﺑﻜەن“. ﺟێﮕــﺮی ﺳــەرۆﻛﯽ ﻟﯿﮋﻧەی ﭘﯿﺸەﺳﺎزی و وزە ﻟە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﭘێﯽ واﯾە” ،ﺑەﺑێ ڕەزاﻣەﻧــﺪی ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە ﺳــەر ﻧﺎﮔــﺮێ ،ﺋەو ﻧﺎوﭼەﯾــەی ﺑﯚڕﯾﯿەﻛەی ﭘێﺪا ﺗێﭙــەڕ دەﺑێــﺖ ،ﮔەرﻣﯿﺎﻧــە، ﺋەﮔــەر ﺋەم ﭘڕۆژەﯾــە ﺑﻜﺮێ، ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﯾەﻛێﺘﯿــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺣﺰﺑﯽ ﺑﺎدەﺳﺘە و ھﺎوﺑەﺷﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧە ،دەﺑێ ﺋەو ﺑﺎﺑەﺗە ﺑە ڕژدی ﻟــە ﻧێﻮ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ وەزﯾﺮاﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑــﺎس ﺑﻜــﺮێ و ڕەزاﻣەﻧــﺪی ﺣﻜﻮوﻣەﺗــﯽ ھەرێﻤﯿﺸــﯽ ﻟەﺳــەر ﺑێﺖ. ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەﻧﺪێﻚ ﮔﺮەﻧﺘﯽ ﻟە ڕووی ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەوە ھەﺑێﺖ“.
ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ﯾەك دڵﯚپ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ھەﻧــﺎردەی دەرەوە ﺑﻜﺎت و ﺋﺎﻣﺎژە ﺑــەوەش دەﻛﺎت ،ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ڕازی ﻧﺎﺑﻦ ﺑەﺑێ ﮔەڕاﻧەوە ﺑــﯚ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێــﺰﮔﺎ ،ﺑڕﯾﺎر ﻟەﺳەر ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﺷﺎرەﻛە ﺑﺪرێﺖ. ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺋێﺴــﺘە ﭼﯚن ھەﻧﺎردە دەﻛﺮێ و ھەڵﻮێﺴــﺘﺘﺎن ﻟەﺳــەر ڕێﻜﻜەوﺗﻨﯽ ﺗﺎران و ﺑەﻏﺪا ﻟەوﺑﺎرەوە ﭼﯿﯿە؟ ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧــەوت ﻟە ڕووی زاﻧﺴــﺘﯿﯿەوە ﺑە ﺳــێ ﺟﯚر دەﺑێ، ﯾەﻛەﻣﯿﺎن ﻟە ڕێﮕەی دەرﯾﺎوە وەك ﻋێﺮاق ﻟە ﻛەﻧــﺪاو ﺑەﻛﺎری دەﺑﺎت، دووەﻣﯿــﺎن ﻟە ڕێــﯽ ﺗﺎﻧﻜەرەوەﯾە و ﺳێﯿەﻣﯿﺸــﯿﺎن ﻟە ڕێــﯽ ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗەوەﯾــە ،ﺋــەوەی ﺋێﺴــﺘەش ھەﻧﺎردەﻛﺮدﻧــﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛە ﻟە ڕێــﯽ ﺑﯚڕﯾﯽ ﻧەوﺗــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ﻛە دەﮔﺎﺗە ﺑەﻧﺪەری ﺟەﯾﮫﺎﻧــﯽ ﺗﻮرﻛــﯽ و ﻟەوێــﻮە ھەﻧﺎردەی ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ دەﻛﺮێ. ﺋەوەی ﻟــە ﺑﺎرەی ﺑﯚڕﯾــﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑــﯚ ﺋێﺮاﻧﯿﺶ دەﮔﻮﺗﺮێ، ﺋێﻤە ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﻣﯿﺪﯾﺎﻛﺎن ﺑﯿﺴﺘﻮوﻣﺎﻧە. ﺋەﮔەر ﺗﺎران و ﺑەﻏﺪا ﺋەو ﺑﯚڕﯾﯿە داﺑﻤەزرێﻨﻦ ،ﺋێــﻮە ﺋﺎﮔەدارن ﯾﺎن ﻛﺎرداﻧەوەﺗﺎن ﭼﯚن دەﺑێ؟ ﺑە واﻗﯿﻌﯽ و ﺑە ﻓەرﻣﯽ ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ھﯿﭻ ﺷــﺘێﻜﯽ واﻣﺎن ﺑەدەﺳــﺖ ﻧەﮔەﯾﺸﺘﻮوە ،ھەر ڕێﻜﻜەوﺗﻨێﻜﯿﺶ ﺑﻜــﺮێ ﺑەﺑــێ ﮔەڕاﻧــەوە ﺑــﯚ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﭘﺎرێــﺰﮔﺎ و ﯾەﻛەی ﻛﺎرﮔێڕﯾﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ،ﺑە ﺗەواوی ﭘێﭽەواﻧە و ﭘێﺸــێﻠﯽ دەﺳﺘﻮوری ﻋێﺮاﻗــە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻣــﺎدەی 112ی دەﺳــﺘﻮور زۆر ﺑە ڕاﺷﻜﺎواﻧە دەڵێ، ڕەﻧﮕڕێــﮋی ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﻧــەوت دەﺑــێ وەزارەﺗﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻓﯿﺪراڵ ﺑە ھەﻣﺎھەﻧﮕﯽ و ﯾــﺎن ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﭘێﻜەوەﯾــﯽ ﻟەﮔەڵ ﺋــەو ھەرێﻢ و ﭘﺎرێﺰﮔﺎﯾﺎﻧە ﺑــێ ﻛە ﻧەوﺗﯿﺎن ھەﯾە، ﺑــەم وەزارەﺗﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻋێﺮاق ﺋەم ﻣﺎدەﯾەی دەﺳــﺘﻮوری ﭘێﺸــێﻞ ﻛــﺮدووە ،ﺋەﻣــەش ﭘێﭽەواﻧەی ھەﻣﻮو ﺑﻨەﻣﺎﻛﺎﻧە و ھەر ﺷﺘێﻜﯿﺶ ﻟە دەرەوەی ﺋﯿﺮادەی ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ﻛەرﻛــﻮوك ﺑــێ ،ﺋەوا
ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﭘەﺳــەﻧﺪ ﻧﯿﯿە .ﺋێﻤە داوا دەﻛەﯾﻦ ﻧﺎوەڕۆﻛﯽ ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻛە ﺑﮕﺎﺗــە ﺋێﻤە و ﺑﺰاﻧﯿﻦ ﺗــﺎ ﭼەﻧﺪ ﻟە ﺑەرژەوەﻧﺪی ﺧەڵﻜــﯽ ﻛەرﻛﻮوك و ﺋێﻤــە ﺑەرژەوەﻧــﺪی ﺧەڵﻜــﯽ ﺷــﺎرەﻛەﻣﺎن ﻻ ﮔﺮﻧﮕــە ،ﻛــەی زاﻧﯿﻤﺎن ﺗﺎ ﭼەﻧﺪ ﻟە ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺧەڵﻜﯽ ﻛەرﻛــﻮوك دەﺑێ ،ﺋەوﻛﺎت وەﻣﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺖ و دروﺳﺘﻤﺎن دەﺑێﺖ. ﺑەم وەك دەزاﻧــﻦ ﻟە ﻋێﺮاﻗﺪا ﺑەردەوام دەﺳﺘﻮور و ﯾﺎﺳﺎ ﭘێﺸێﻞ دەﻛﺮێــﻦ ،ﺋەﮔەر ﺑەﻏــﺪا ﻣﺎدەی 112ی دەﺳــﺘﻮور و ﻣﺎدەی 140ی ﭘێﺸێﻞ ﻛﺮد ،ﺋەوﻛﺎﺗە ﭼﯽ؟ ﺋەﮔــەر ﺑەﻏــﺪا ھەﻧﮕﺎوێﻜــﯽ ﻟەو ﺷێﻮەﯾە ﺑﻨێ ،ﺋەوﻛﺎت ﺋێﻤە ڕێﮕەی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ دەﮔﺮﯾﻨە ﺑــەر و دادﮔﺎی ﻓﯿﺪراڵﯿﻤﺎن ھەﯾــە ،دواﺗﺮ ﺋەﻣەش ﺑﻜﺎت ھەر ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ،ﺋێﺴﺘە ﺑﺎﺷﻮوری ﻛەرﻛﻮوك ﭘێﺸــﻤەرﮔە دەﯾﭙﺎرێﺰی و ﻧﺎوﺧﯚی ﺷﺎر ﺋێﺴــﺘە ﭘﯚﻟﯿﺲ و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸــﯽ ﻛەرﻛﻮوك دەﯾﭙﺎرێﺰێ، ﺑەﺑێ ﺋەواﻧە ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮێ ﻧەوت ھەﻧﺎردە ﺑﻜﺮێ. ﺋــەو ﭘڕۆژەﯾــە ﺑەﺑــێ ﻛﻮرد و ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺳەرﻛەوﺗﻮو دەﺑێ؟ +ﺋەو ﺑﯚڕﯾﯿــە ﺋەﮔــەر داﺑﻨﺮێ ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑــێ ﯾﺎن ﺑﯚ ﺋێــﺮان ،دەﺑێ دەﺑــێ ﺑەﻧــﺎو ﺧﺎﻛــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧەوە ﺑڕوات ،ﭼﻮﻧﻜە ھﯿﭻ ڕێﮕــە و دەروازەﯾەﻛﯽ ﺗــﺮ ﻧﯿﯿە ﺗﺎ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛﯽ ﭘــێ ھەﻧﺎردە ﺑﻜــﺮێ ،ﻛەواﺗە ﺑــێ ڕەزاﻣەﻧﺪی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧﺎﻛﺮێﺖ و ﯾەك دڵﯚپ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮێ ھەﻧﺎردە ﺑﻜــﺮێ .ﺟﮕەﻟــەوەش ﺑەﮔﻮێﺮەی ﻣــﺎدەی 140ی دەﺳــﺘﻮوری ﻋێﺮاق ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ ﻟەﺳــەرە ﻟە ﻧێﻮان ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ﻓﯿﺪراڵ و ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﻛەواﯾــە ﺑەﺑــێ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ ﻧﺎﻛﺮێ ھﯿــﭻ ڕێﻜﻜەوﺗﻨێﻚ ﺑﻜﺮێ ﻟەﺳــەر ﻧەﺧﺸــە و ڕەﻧﮕڕێــﮋی ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ ﻧەوت و ﺳــﺘﺮاﺗﯿﺠﯿﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ،ﺑــﯚ ﺋەﻣەش ﻧﻤﻮوﻧە ھەﯾە و ﭘێﺸــﺘﺮ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ”ﺑﺮﯾﺘﺶ ﭘﺘﺮۆﻟﯿﯚم“ ﻛە ﺑە ”ﺑﯽ ﭘﯽ“ ﻧﺎﺳﺮاوە ،ھﺎت ﻟە ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك وەﺑەرھێﻨﺎن ﺑﻜﺎت ،ﺑەم
ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺗێﺒﯿﻨﯽ ﻟەﺳەر ھەﺑﻮو ،ﺑەو ھﯚﯾەوە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺳــەری ﻧەﮔﺮت ،ﻟەﺑەر ﺋــەوە ھﯿﭻ ڕێﻜﻜەوﺗﻨێــﻚ ﺑەھﯿﭻ ﺷێﻮەﯾەك ﺑەﺑێ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﯾەﻛــەی ﻛﺎرﮔێڕﯾــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺟێﺒەﺟێ ﻧﺎﻛﺮێﺖ. ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧــﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﻟەوﺑﺎرەوە ﭼﯽ دەڵێﻦ؟ ھﯿﭻ ڕێﻜﻜەوﺗﻨێﻚ ﺳەرﻛەوﺗﻮو ﻧﺎﺑێ ﺋەﮔەر ڕەزاﻣەﻧــﺪی ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوﻛﯽ ﻟەﺳەر ﻧەﺑێ ﻛە ﺋەوﯾﺶ ﻟە ﻧێــﻮ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎ ﺧﯚی دەﺑﯿﻨێﺘەوە .ﻣﻦ ﻟەو ﺑڕواﯾەدام ھﯿﭻ ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك ڕازی ﻧﯿﻦ ﻟە دەرەوەی ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ﻛەرﻛــﻮوك ڕێﻜﻜەوﺗﻦ ﻟەﺳــەر ﻧەوت و ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﻛەرﻛــﻮوك ﺑﻜــﺮێ ،ﺑەدﯾﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺋەﻣەش ﻛﺎرێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎن ﻧﯿﯿە و ﺑە ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ ﺟێﺒەﺟێ ﻧﺎﻛﺮێﺖ. ﻟەﻧــﺎو ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎی و ﻟﯿﮋﻧەی ﻧەوت و ﮔﺎز ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە ﺑﺎس ﻛﺮاوە؟ ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ﺋەو ﺑﺎﺑەﺗە ﺑﺎس ﻧەﻛﺮاوە، ﭼﺎوەڕێ دەﻛەﯾــﻦ ﻧﺎوەرۆﻛﯽ ﺋەو ڕێﻜﻜەوﺗﻨەﻣﺎن ﭘێ ﺑﮕﺎت ،ﺋەوﻛﺎت ﻗﺴەی ﻟەﺳــەر دەﻛﺮێ .ﺋێﺴﺘەش دەﺳﺘﻤﺎن ﺑە ﺑەدواداﭼﻮون ﻛﺮدووە و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﻤﺎن ﺑە ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﻛﻮر ﻛــﺮدووە ،ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎی ﻧەوﺗﯽ ﺑﺎﻛﻮرﯾــﺶ ﭘێﯿــﺎن ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪووﯾﻦ ﻛــە ھﯿــﭻ ﻧﻮوﺳــﺮاوێﻜﻤﺎن ﭘێ ﻧەﮔەﯾﺸﺘﻮوە. ﺗێﭽﻮو و ﻛﺎﺗﯽ ﭘڕۆژەﻛە ﭼەﻧﺪ دەﺑێ ﺋەﮔــەر ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜﺮێ ،ﺋﺎﯾﺎ ﺳەرﻛەوﺗﻮو دەﺑێ؟ ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﺗێﭽﻮوی زۆری ﭘێﻮﯾﺴﺘە و ﻛﺎﺗﯽ زۆرﯾﺸــﯽ دەوێ ،ﺑە ﺑڕوای ﻣﻦ دوو ﺗﺎ ﺳــێ ﺳــﺎڵﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺖ دەﺑــێ ﺗــﺎ ﭘڕۆژەﻛــە ﺟێﺒەﺟێ ﺑﻜــﺮێ ،ﺳــەرەڕای ﺋەﻣﺎﻧــەش ﺳــەرﺟەم ﻛێڵﮕەﻛﺎﻧــﯽ ﻧەوﺗــﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﻣﺎﻧﺪوون و ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﺎن ﺑە ﻧﯚژەﻧﻜﺮدﻧەوە و ﮔەﺷــەﭘێﺪان و ھێﻨﺎﻧﯽ ﺗەﻛﻨﯿﻜﯽ ﭘێﺸــﻜەوﺗﻮوﺗﺮ ھەﯾە ،ﺗــﺎ ﺗﻮاﻧــﺎی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﻧەوت زﯾﺎد ﺑﻜﺮێ ،ﺑەﺑێ زﯾﺎدﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮاﻧــﺎی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎن ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە ھﯿﭻ ﺳﻮودێﻜﯽ ﻧﺎﺑێ.
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﺑەﺑێ ﻛەرﻛﻮوك و ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛەس ﻧﺎﺗﻮاﻧێ دڵﯚﭘێﻚ ﻧەوﺗﯽ ﻛەرﻛﻮوك ھەﻧﺎردە ﺑﻜﺎت
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
11
ﺋﺎﺑﻮوری
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
12
ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯽ ھەوﻟێﺮ :ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ﺑﺮﻧﺞ ﻟەﺳەر ﺷەﻗﺎم ﺑە ھەﻣﻮو ﺷێﻮەﯾەك ﻗەدەﻏەﯾە. زەوی ﺑە ﻧﺎﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻧﺎﯾەﻛﺴﺎﻧﯽ داﺑەش ﻛﺮاوە و ﺑێﺴەروﺑەرﯾﯿەﻛﯽ زۆر ھەﯾە
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﺑﺮﻧﺠﯽ رووﺳﯽ ﺑەﻧﺎوی ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی دەﻓﺮۆﺷﺮێﺖ وﺷە /ﺳﻠێﻤﺎن ﺗﺎﺷﺎن ﻟــە ﺷــەﻗﺎﻣە ﺳــەرەﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ھەوﻟێــﺮ و ﺷــﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮی ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﻛﺎﺳــﺒﯿﯿەﻛﯽ ﻧﻮێ ﺳــەری ھەڵــﺪاوە و ﺧەڵﻜێﻚ ﺑە ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠەﻛەﯾﺎن ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﻓەردە ﺑﺮﻧﺠﯽ ھﺎوردەﻛﺮاوﯾﺎن ﺧﺴﺘﻮوەﺗە ڕوو و ﺑــە ﻧﺎوی ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی ﻟە ﺑﺎزاڕ ﺳﺎﻏﯽ دەﻛەﻧەوە .ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺑەدواداﭼﻮوﻧەﻛﺎﻧــﯽ ”وﺷــە“، ﺋەو ﺑﺮﻧﺠەی ﺋەوان دەﯾﻔﺮۆﺷــﻦ رووﺳــﯿﯿە و ﻓڕی ﻛﻮردﯾﯽ ﭘێﻮە ﻧﯿﯿە. ﺑﺮﻧﺠــﯽ ﻛــﻮردی ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە ھەﻧﺪێــﻚ ﻧﺎوﭼەی وەك ﺋﺎﻛــﺮێ ،ﺑﯿﺘﻮێﻦ و دەرﺑەﻧﺪﯾﺨــﺎن و ھەرﯾﺮ ﺑەرھەم دەھێﻨﺮێﺖ ،ﺑــەم ﺑەرھەﻣەﻛە ﺋەوەﻧﺪە زۆر ﻧﯿﯿە ﺗﺎ ﻟە ﺷــەﻗﺎﻣە ﺳــەرەﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎﯾﺘەﺧــﺖ ﺑە ﻓەردە ﺑﺨﺮێﻨــە ڕوو و ﻛﯿﻠﯚی ﺑە دوو ھەزار دﯾﻨﺎر ﺑﻔﺮۆﺷﺮێﺖ. زۆرێﻚ ﻟەو ﻛﺎﺳــﺒﻜﺎراﻧەی ﻟەﺳەر ﺷەﻗﺎم ﺑﺮﻧﺞ دەﻓﺮۆﺷﻦ ﻟە ﺑەردەم ﺧﯚﺷﯿﺎن ﺗﺎﺑﻠﯚﯾەﻛﯿﺎن ﭼەﻗﺎﻧﺪووە و ﻟە ﺳەرﯾﺎن ﻧﻮوﺳــﯿﻮە ”ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردﯾﻤــﺎن ھەﯾــە“ .زۆرﺑــەی ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧەی ”وﺷــە“ ﻗﺴەی ﻟەﮔەڵﯿﺎﻧﺪا ﻛﺮد ﺑﺎﺳﯿﺎن ﻟەوە ﻛﺮد ﻛــە ﺑﺮﻧﺠەﻛەﯾﺎن ھــﯽ ﺋﺎﻛﺮێ و ﺑﯿﺘﻮێﻨە و ﻧﺮﺧەﻛﺎﻧﯿﺸﯿﺎن ﻟە ﻧێﻮان ھەزار و 500دﯾﻨﺎر ﺗﺎ دوو ھەزار و 500دﯾﻨﺎر دەﻓﺮۆﺷﺮێﺖ. ﯾەﻛێﻚ ﻟــەو ﻓﺮۆﺷــﯿﺎراﻧە ﮔﻮﺗﯽ ﺑــە ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠەﻛەﯾــﺎن دەﭼﻨــە ﺋﺎﻛﺮێ و ﻟەوێ ﺑە ﺟﻮﻣﻠە ﺳەدان ﻓەردە ﺑﺮﻧﺞ دەﻛــڕن و ﺗێﭽﻮوی رێﮕەﻛەﯾﺎن ﺳەرووی 300ھەزار
ﻓﺮۆﺷﯿﺎرێﻜﯽ ﺑﺮﻧﺞ:
ھەﻣﻮو ﺋەو ﺑﺮﻧﺠەی ﻟەﺳــەر ﺷەﻗﺎﻣەﻛﺎن ﺑە ﻧﺎوی ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی دەﻓﺮۆﺷﺮێﺖ ،ﻟە دەرەوە ھﺎوردە ﻛﺮاوە. دﯾﻨﺎرە ،ﻟێﺮەش ﺑــڕە ﻗﺎزاﻧﺠێﻜﯽ دەﺧەﻧە ﺳەر و ﺳﺎﻏﯽ دەﻛەﻧەوە. ﺋــەوەی ﻟــەو ﺑەدواداﭼﻮوﻧــەی ”وﺷــە“ روون ﺑــﻮوەوە ،ﺋەوەﯾە ﺑﺮﻧﺠێﻚ ﻟە ﺋﺎﻛﺮێ ﺑﻔﺮۆﺷــﺮێﺖ و 300ھەزار دﯾﻨﺎری ﮔﻮاﺳﺘﻨەوە و ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺑﺨﺮێﺘە ﺳەر ،ﺋەوا دەﺑێﺖ ﺑە چ ﭘﺎرەﯾەك ﻟە ﺟﻮوﺗﯿﺎر ﻛڕاﺑێﺖ ﻛە ﻟە ھەوﻟێﺮ ﺑە دوو ھەزار دﯾﻨﺎر ﺳــﺎغ ﺑﻜﺮێﺘەوە .ﺋەو ﻓﺮۆﺷــﯿﺎرە رۆژاﻧــە ﺑﺎﯾﯽ 200ھــەزار دﯾﻨﺎر ﺑﺮﻧــﺞ دەﻓﺮۆﺷــێﺖ و وەك ﺧﯚی ﮔﻮﺗﯽ” ،دوێﻨێ 12ﻓەردە ﺑﺮﻧﺠﻢ ﻻﺑﻮو ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە زﯾﺎﺗــﺮ ﻟە ﻧﯿﻮەﯾﻢ ﻓﺮۆﺷﺘﻮوە“. ﯾەﻛێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟە ﻓﺮۆﺷــﯿﺎرەﻛﺎن ﻛە ھﯿﭻ ﺗﺎﺑﻠﯚﯾەﻛــﯽ ﺑە ﻧﺎوی ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛــﻮردی ﻧەﺧﺴــﺘﺒﻮوە ڕوو ﺑــﯚ ”وﺷە“ داﻧﯽ ﺑەوە ﻧﺎ ﻛە ﺳەرﺟەم ﺋــەو ﺑﺮﻧﺠەی ﺑە ﻧــﺎوی ﻛﻮردی دەﻓﺮۆﺷــﺮێﺖ ،ﻟــە رووﺳــﯿﺎوە ھﺎوردەی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن دەﻛﺮێﺖ و ھﯿﭻ ﻛﺎﻣێﻜﯿﺎن ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی ﻧﯿــﻦ ،ﺑەڵﻜﻮ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑە ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛــﻮردی دەﻛﺮێــﺖ .ﺋەو ﮔﻮﺗﯽ ”ﻣﻦ ﺑەﻧﺎوی ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی ﻧﺎﯾﻔﺮۆﺷﻢ و ھﯿﭻ ﻋەﻗڵێﻜﯿﺶ ﺋەوە ﻗﺒﻮوڵ ﻧــﺎﻛﺎت ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی ﺑە ھەزار و 500دﯾﻨﺎر ﺑﻔﺮۆﺷﺮێﺖ“. ﺑە ھــەرزان ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﺑﺮﻧﺠﯽ
ﻛﻮردی ﻟــە ﻛﺎﺗێﻜﺪاﯾە ﻛە ﺧﯚی ﻧﺮﺧﯽ ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛــﻮردی ﻟە ﺋﺎﻛﺮێ ﺳەرووی ﺳێ ھەزار و 500دﯾﻨﺎرە و ﺋەﮔــەر ﻛﺮێﯽ ﮔﻮاﺳــﺘﻨەوە و ﻗﺎزاﻧﺠﯽ ﺑﺨﺮێﺘە ﺳەر ،ﺋەوا دەﺑﻮو ﻟە ھەوﻟێﺮ ﺑە ﺳەرووی ﭼﻮار ھەزار دﯾﻨﺎر ﻓﺮۆﺷﺮاﺑﺎﯾە. ﺋەﺣﻤــەد ﺟەﻣﯿــﻞ ﺋەﺑﻮزێــﺪ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵﯽ ﺋﺎﻛﺮێ ﺑﯚ ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺑەرھەﻣﯽ ﺳﺎﻧەی ﺑﺮﻧﺠﯽ ﺋﺎﻛﺮێ ﺳــەرووی ﺳــێ ھەزار و 500ﺗﯚﻧە و ﺟﯚرەﻛﺎﻧﯿﺸﯽ ﺟﯿﺎوازە .ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺟﯚری ﺑﺮﻧﺠﯽ ﺋﺎﻛﺮێ ﺑە ﺑﺮﻧﺠﯽ ”ﺷەﺷــﻤەھﯽ“ ﻧﺎﺳــﺮاوە ﻛە ﻧﺮﺧەﻛــەی دەﮔﺎﺗە ﻧﺰﯾﻜەی ﭼــﻮار ھــەزار دﯾﻨﺎر و ﺟﯚرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾــﺶ ھەﻧﺪێﻚ ﻟەو ﻧﺮﺧــە ﻛەﻣﺘﺮن ،ﺑــەم ﺋەوەﻧﺪە ھەرزان ﻧﯿﯿە ﻟەﺳەر ﺷەﻗﺎﻣەﻛﺎن ﺑﻤێﻨێﺘــەوە و ﺑە دوو ھەزار دﯾﻨﺎر ﻧەﻓﺮۆﺷﺮێﺖ. ﺋــەو دەڵێــﺖ ھەﻧﺪێــﻚ ﻟــە
ﺧﻮاردﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ ھەوﻟێﺮ و ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻛڕﯾــﺎری ﺑﺮﻧﺠﯽ ﺋﺎﻛﺮێــﻦ و ﺋەو ﺑﺮﻧﺠەی ﻟەﺳــەر ﺷــەﻗﺎﻣەﻛﺎﻧﻦ ﻧﺎزاﻧێﺖ چ ﺟﯚرە ﺑﺮﻧﺠێﻜە. ھﺎوﻛﺎت دﻛﺘــﯚر ﻋەﺑﺪوﻟڕەﺣﯿﻢ ﻋﻮﻣەر ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻛﺸــﺘﻮﻛﺎڵﯽ ھەوﻟێﺮ ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﺑﺎﺳــﯽ ﻟەوە ﻛﺮد ﻛە ﻟە ﭘﺎرﯾــﺰﮔﺎی ھەوﻟێﺮ ﻟە
دﻛﺘﯚر ﻋەﺑﺪوﻟڕەﺣﯿﻢ ﻋﻮﻣەر ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵﯽ ھەوﻟێﺮ:
ﺑەرھەﻣﯽ ﺑﺮﻧﺠﯽ ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ھەوﻟێﺮ ھﯽ ھەرﯾﺮە ،ﺑەم ﺋەوەﻧﺪە زۆر ﻧﯿﯿە ﺗﺎ ﻟەﺳەر ﺷەﻗﺎﻣەﻛﺎن ﺑﻤێﻨێﺘەوە.
ھەرﯾﺮ ﺑﺮﻧﺞ ﺑەرھەم دەھێﻨﺮێﺖ، ﺑەم ﺑﺮﻧﺠەﻛە ﺋەوەﻧﺪە زۆر ﻧﯿﯿە ﺗﺎ ﻟەﺳەر ﺷەﻗﺎﻣەﻛﺎن ﺑﻤێﻨێﺘەوە. ﺋەو ﭘێــﯽ واﯾــە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻟە ﺑﺮﻧﺠــﯽ ﻛــﻮردی ﺷــﺎرەزان و ھــەروەك ﭼــﯚن ﺑﺮﻧﺠــﯽ ﺗﺮ ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﻓﺮۆﺷﺮێﺖ، ﺋەوا ﺑﺮﻧﺠﯽ ھﺎوﺷێﻮەی ﻛﻮردﯾﺶ ھــﺎوردە دەﻛﺮێــﺖ و ھــەر ﻛەﺳــێﻜﯿﺶ ﺑﯚ ﺟﺎرێــﻚ ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی ﺧﻮاردﺑێﺖ ،ﺋەوا ﺗێﺪەﮔﺎت ﻛە ﺋەو ﺑﺮﻧﺠە ﻛﻮردی ﻧﯿﯿە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺗﺎم و ﺑﯚی ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی ﺟﯿﺎوازە. ﺑەھﯚی ﺋەوەی ﻛــە ﺑڕی ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺮاو ﻛەﻣە ،ھەر ﻟــە ﺷــﻮێﻨﯽ ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧەﻛەی
ﺋەﺣﻤەد ﺟەﻣﯿﻞ ﺋەﺑﻮزێﺪ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻛﺸﺘﻮﻛﺎڵﯽ ﺋﺎﻛﺮێ:
ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺑﺮﻧﺠﯽ ﺋﺎﻛﺮێ ﻧﺮﺧەﻛەی ﻧﺰﯾﻜەی ﭼﻮار ھەزار دﯾﻨﺎرە. ﺧەڵﻜﯿﻚ داواﻛﺎری ﺑەرھەﻣەﻛەﯾە و ﺧێﺮا دەﻓﺮۆﺷﺮێﺖ و ﺑەﺷﯽ ﺋەوە ﻧﺎﻛﺎت ﭼەﻧﺪان ﻣﺎﻧﮓ ﺑﻤێﻨێﺘەوە. ﻟــە ﻻﯾەﻛــﯽ ﺗــﺮەوە ﻧەﺑــەز ﻋەﺑﺪوﻟﺤەﻣﯿﺪ ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣﯽ ھەوﻟێﺮ ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﺋەوەی ﺧﺴﺘە ڕوو ﻛە ﻓﺮۆﺷــﺘﻨﯽ ﺧــﯚراك و داﻧەوێڵە و ﻟەواﻧەش ﺑﺮﻧﺞ ﻟەﺳــەر ﺷــەﻗﺎم، ﺑە ھەﻣﻮو ﺷــێﻮەﯾەك ﻗەدەﻏەﯾە ﺗەﻧﺎﻧەت ﺋەﮔەر ﺑﺮﻧﺠەﻛە ﻛﻮردﯾﺶ
ﺑێﺖ .ﺋەو داوای ﻟــە ھﺎووﺗﯿﯿﺎن ﻛﺮد ﺋەو ﺟــﯚرە ﺑﺮﻧﺠە ﻧەﻛڕن ﻛە ﻧﺎزاﻧﻦ ﺳەرﭼﺎوەﻛەی ﭼﯿﯿە. ﻗﺎﯾﻤﻘﺎﻣــﯽ ھەوﻟێــﺮ دەڵێﺖ ﺋەو ﺧەڵﻜــەی ﺣەزﯾﺎن ﻟــە ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردﯾﯿە ،دەﺷﺰاﻧﻦ ﻟە چ دووﻛﺎﻧێﻚ ﺑﺮﻧﺠەﻛــە داﺑﯿﻦ ﺑﻜــەن و ﺋەﮔەر ﺑﺸﺰاﻧﻦ دووﻛﺎﻧێﻚ ﺑﺮﻧﺠﯽ دەرەوە ﺑە ﺑﺮﻧﺠﯽ ﻛﻮردی دەﻓﺮۆﺷــێﺖ، ﺋەوا ﺳﺰای دەدەن.
ﻧﺎوﭼە ﭘﯿﺸەﺳﺎزﯾﯿەﻛەی ھەڵەﺑﺠە دروﺳﺖ ﻧەﻛﺮا
”زەوﯾﯿەﻛﺎن ﺑە ﻧﺎﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻧﺎﯾەﻛﺴﺎﻧﯽ داﺑەش ﻛﺮاون“ وﺷە /ھەڵەﺑﺠە -ﺳەﻻم ھﺎﻧەدﻧﯽ 12ﺳــﺎڵ ﺑەﺳــەر ﺑڕﯾــﺎری ﻧﺎوﭼــەی دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﭘﯿﺸەﺳــﺎزﯾﯽ ھەڵەﺑﺠــەدا ﺗێﭙەڕ دەﺑێــﺖ ،ﺑەم ﭘڕۆژەﻛــە ﺗەواو ﻧەﻛﺮاوە و ﺑەو ھﯚﯾەوە ﭘﯿﺸەوەراﻧﯽ ﺷــﺎرەﻛە ﺑەﻧﺎو ﻛــﯚن و ﺑﺎزاڕدا ﺑــو ﺑﻮوﻧەﺗــەوە ،ﭘﯿﺸــەوەران و ﺳــەرۆﻛﯽ ﻧﻮێــﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯿﯽ ھەڵەﺑﺠەش ﺋﺎﺷﻜﺮای دەﻛەن ﻛە ھــﯚﻛﺎری ﺗەواوﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﭘڕۆژەﻛە ﺑﯚ ﻧﺎﯾەﻛﺴــﺎﻧﯽ ﻟە داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ زەوﯾﯿەﻛﺎن دەﮔەڕێﺘەوە. ﺋەرﺳەﻻن ﻣﺤەﻣەد ﻛە ﺑەﮔﻮﺗەی ﺧــﯚی 15ﺳــﺎڵە وەك ﻓﯿﺘــەر و ﭘﯿﺸــەوەر ﻟە ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ھەڵەﺑﺠە ﻛﺎر دەﻛﺎت ،ھﺎوﺷــێﻮەی دەﯾﺎن ﭘﯿﺸەوەری ﺗﺮی ﺷﺎرەﻛە ﻟە ﻧﺎوﭼە ﭘﯿﺸەﺳــﺎزﯾﯿەﻛەی ھەڵەﺑﺠەدا ﻧە ﻧﺎوی ھەﯾە و ﻧە زەوﯾﯽ ﭘێ دراوە. ﺋەو ﺑە ”وﺷــە“ دەڵــێ” ،زۆرێﻚ ﻟەواﻧەی ﻟە ﻧﺎوﭼەی ﭘﯿﺸەﺳﺎزﯾﯽ ھەڵەﺑﺠــە ﺑەﻧﺎوی ﭘﯿﺸــەوەرەوە زەوﯾﯿﺎن ﭘێ دراوە ،ﯾﺎن ﭘﯿﺸەوەری ﻓەرﻣﯽ ﻧﯿﻦ ﯾــﺎن ھەر ﻟە ﺑﻨەڕەﺗﺪا ﭘﯿﺸــەوەر ﻧﯿﻦ و ﻧﺎزاﻧﯿﻦ ﻟەﺳــەر
چ ﺑﻨەﻣﺎﯾەك ﺑــﯚ وەرﮔﺮﺗﻨﯽ زەوی ﻧﺎوﯾﺎن وەك ﭘﯿﺸەوەر ﻧﻮوﺳﺮاوە“. ﻧﺎوﭼەی ﭘﯿﺸەﺳــﺎزﯾﯽ ھەڵەﺑﺠە ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 2005دا ﺑڕﯾﺎر ﻟەﺳــەر داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ دراوە ،ﺑەم ﺑەھﯚی ﻧﺎﯾەﻛﺴــﺎﻧﯽ ﻟــە داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ زەوﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ،ﭘڕۆژەﻛە راﮔﯿﺮاوە و ﺗەواو ﻧەﻛﺮاوە ،ﺑەﮔﺸــﺘﯽ زۆرێﻚ ﻟەواﻧــەی ﺑەﻧﺎوی ﭘﯿﺸــەوەرەوە زەوﯾﯿﺎن ﺑﯚ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ دووﻛﺎن وەرﮔﺮﺗﻮوە ،ﭘﯿﺸەوەر ﻧﯿﻦ.
ﻣﺤەﻣــەد دەڵــێ” ،ﭼەﻧﺪان ﺟﺎر وەك ﭘﯿﺸــەوەران ﺳــەرداﻧﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯿﻤﺎن ﻛﺮدووە ،ﺑەردەوام ﭘێﯿﺎن راﮔەﯾﺎﻧﺪووﯾﻦ ﻛێﺸەﻛﺎﻧﺘﺎن ﭼﺎرەﺳەر دەﻛەﯾﻦ ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ھﯿﭻ ﺷﺘێﻚ دﯾﺎر ﻧﯿﯿە“. دﯾــﺎری رەﻓﻌــەت ﯾەﻛێﻜــﯽ ﺗﺮ ﻟــە ﭘﯿﺸــەوەراﻧﯽ ھەڵەﺑﺠەﯾە و ﺑە ”وﺷــە“ دەڵێ” ،ﻣــﻦ زەوﯾﻢ وەرﮔﺮﺗــﻮوە و دووﻛﺎﻧەﻛەﺷــﻢ ﻟەﺳەر دروﺳــﺖ ﻛﺮدووە ،ﺑەم
ھەﻣﻮوﯾﺎن وازﯾﺎن ھێﻨﺎ و ﺷﺎرەواﻧﯽ ﭘێﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪﯾﻦ ﻛێﺸەی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟە ﻧﺎوﭼەی ﭘﯿﺸەﺳــﺎزﯾﺪا ھەﯾە و ﺑەو ھﯚﯾەوە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن راﮔﺮﺗﯿﻦ“. ﻻی ﺧﯚﯾــەوە ﻛﻮێﺴــﺘﺎن ﺋەﻛﺮم ﺳــەرۆﻛﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯿﯽ ھەڵەﺑﺠە ﺑەوەﻛﺎﻟــەت ﺑﯚ ”وﺷــە“ی روون ﻛﺮدەوە ،ﻧﺎوﭼەی ﭘﯿﺸەﺳــﺎزﯾﯽ ھەڵەﺑﺠە دەﻛەوێﺘە ﺳەر رێﮕەی ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﻧێــﻮان ھەڵەﺑﺠــە و ﺷﺎرەدێﯽ ﺳﯿﺮوان ،ﺑەم ﺑەھﯚی
ﺗەواوﻧەﺑﻮوﻧــﯽ ﻛﺎرەﻛﺎﻧــﯽ ،ھﯿﭻ ﭘﯿﺸەوەرێﻜﯽ ﺑﯚ ﻧەﭼﻮوە. ﺋﺎﻣــﺎژەی ﻛــﺮد” ،ﻟەﮔــەڵ دەﺳــﺘﺒەرﺑﻮوﻧﻢ ﻟــە ﭘﯚﺳــﺘﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯽ، ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﭘﯿﺸەوەراﻧﯽ ھەڵەﺑﺠە ﺳەرداﻧﯿﺎن ﻛــﺮدم و ﻧﯿﮕەراﻧــﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﭘێ راﮔەﯾﺎﻧﺪم و ﺑﺎﺳــﯿﺎن ﻟــەوە ﻛﺮد زەوﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼە ﭘﯿﺸەﺳﺎزﯾﯿەﻛە ﺑە ﻧﺎﯾەﻛﺴــﺎﻧﯽ داﺑــەش ﻛﺮاوە و ﺋێﻤەش راﺳــﺘەوﺧﯚ دەﺳﺘﻤﺎن ﺑە
ﺑەدواداﭼﻮون ﻛﺮد“. ﺋەﻧﺠﺎﻣــﯽ ﻟەﺑــﺎرەی ﺑەدواداﭼﻮوﻧەﻛەﯾﺎﻧەوە ﺋﺎﺷــﻜﺮای ﻛﺮد” ،ﺑەڵێ دەرﻛەوت ﻧﺎﯾەﻛﺴﺎﻧﯽ ﻟە داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ زەوﯾﯿەﻛﺎﻧﺪا ھەﯾە، ﺑﮕﺮە % 80ی دواﻛەوﺗﻨﯽ ﭘڕۆژەﻛە ﺑەھــﯚی ﺋــەو ﻧﺎﯾەﻛﺴــﺎﻧﯿﯿە ﻟە داﺑەﺷﻜﺮدﻧﯽ زەوﯾﯿەﻛﺎﻧﺪا دروﺳﺖ ﺑﻮوە“. ﺑەڕێﻮەﺑەرەﻛــەی ﺷــﺎرەواﻧﯿﯽ ھەڵەﺑﺠــە رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە، ”ﻧﻮوﺳــﺮاوﻣﺎن ﺑﯚ ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﮔﺸﺘﯿﯽ ﺷﺎرەواﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻛــﺮدووە ﺑــﯚ ﺋــەوەی ﻟﯿﮋﻧەﯾەك ﭘێﻚ ﺑێﻨﻦ ﺗﺎ ﻛﺎرە ﯾﺎﺳــﺎﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ زەوﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼە ﭘﯿﺸەﺳﺎزﯾﯿەﻛە ﺗــەواو ﺑﻜﺮێــﺖ ،ﻟﯿﮋﻧەﻛە ﭼەﻧﺪ ﺟﺎرێــﻚ ھﺎﺗــﻮون و ﻟەﮔــەڵ ﭘﯿﺸــەوەران ﻛﯚ ﺑﻮوﻧەﺗــەوە و ﻟە ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوە و ﯾەﻛﻼﻛﺮدﻧەوەدان“. ﻟەﺑﺎرەی ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧەی زەوﯾﯿﺎن وەرﮔﺮﺗــﻮوە و ﭘﯿﺸــەوەر ﻧﯿــﻦ، ﮔﻮﺗﯽ ”ﭼﺎوەڕێﯽ ﻛﯚﻧﻮوﺳــﯽ ﺋەو ﻟﯿﮋﻧەﯾەﯾﻦ ﺑﯚ ﺋەو ﻣەﺑەﺳــﺘە ﭘێﻚ ھﺎﺗﻮوە و ھەر ﻛەﺳــێﻚ ﺷــﯿﺎوی وەرﮔﺮﺗﻨــﯽ زەوﯾﯿەﻛــە ﻧەﺑێﺖ، ﺑەدڵﻨﯿﺎﯾﯿﯿــەوە زەوﯾﯿەﻛــەی ﻟێ وەردەﮔﯿﺮێﺘــەوە و دەدرێــﺖ
ﺑە ﻛەﺳــﺎﻧﯽ ﺷــﯿﺎو ﻛە زەوﯾﯿﺎن وەرﻧەﮔﺮﺗﻮوە“. ﺑەھﺎدﯾﻦ ﺋﯿﺒﺮاھﯿــﻢ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﮔﺸﺘﯿﯽ ﺷﺎرەواﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ”وﺷــە“ی دووﭘــﺎت ﻛﺮدەوە، ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧــﯽ ﻟﯿﮋﻧەﻛەﯾــﺎن ﺑــە رەزاﻣەﻧﺪی وەزارەﺗﯽ ﺷــﺎرەواﻧﯽ ﺑﻮوە و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەش ﺑەردەواﻣﻦ ﻟە ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوە و ﺑەدواداﭼﻮون. زﯾﺎﺗــﺮ دەڵێ” ،ھێﺸــﺘﺎ ﻟﯿﮋﻧەﻛە ﻛﺎرەﻛﺎﻧــﯽ ﺗەواو ﻧەﺑــﻮوە ،ﺑەم ﺋەوەی ھەﯾە زەوی ﺑە ﻧﺎﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ و ﻧﺎﯾەﻛﺴــﺎﻧﯽ داﺑەش ﻛــﺮاوە و ﺑێﺴــەروﺑەرﯾﯿەﻛﯽ زۆر ﻟە ﻛﺎری داﺑەﺷــﻜﺮدﻧﯽ زەوﯾﯿەﻛﺎﻧﺪا ھەﯾە، دوای ﺗەواوﺑﻮوﻧﯽ ﻟێﻜﯚڵﯿﻨەوەﻛە، ﺑڕﯾــﺎر ﻟە رێﮕەﭼﺎرەﺳــەرﯾﯿەﻛﺎن دەدەﯾــﻦ ﺑــﯚ ﯾەﻛﻼﻛﺮدﻧــەوەی ﻛێﺸەﻛە“. ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ھەڵەﺑﺠــە ﻟەﺳــەر رووﺑــەری 1599ﻛﻢ ﭼﻮارﮔﯚﺷــە و ﺑەدوورﯾﯽ 83ﻛﻢ ﻟە ﺑﺎﺷــﻮوری رۆژھەﺗﯽ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ھەڵﻜەوﺗﻮوە. ژﻣــﺎرەی داﻧﯿﺸــﺘﻮواﻧﯽ ﻧﺎوەﻧﺪی ھەڵەﺑﺠە ﺑە زﯾﺎﺗــﺮ ﻟە 120ھەزار ﻛەس دادەﻧﺮێﺖ و ﺷﺎرەدێﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑەﻣﯚ ،ﺧﻮرﻣﺎڵ ،ﺑﯿﺎرە و ﺳــﯿﺮوان ﻟەﺧﯚ دەﮔﺮێﺖ.
ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ
ژوﻟﯿﺎ :داﯾﻚ و ﺑﺎوﻛﻢ ﻣﻨﯿﺎن ﻟە دژی ﯾەﻛﺘﺮ ﺑەﻛﺎردەھێﻨﺎ ”ﻧێﺮەﻣﻮﻛەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ژﯾﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن زۆر ﺑێﺰارن“
وﺷە /ھەوﻟێﺮ- ﺋﯿﭭﺎن ﻋەﺑﺪوﻟڕەﺣﻤﺎن ژوﻟﯽ ،ژﻧێﻜﯽ ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻮوە ،ﺑەم ﻟەﻧﺎو ﺟەﻧﺠﺎڵﯿﯽ ژﯾﺎﻧﺪا ،رووﺑەڕووی ﺋــﺎزار و ﺳەرﻟێﺸــێﻮان ﺑﻮوەﺗەوە. ﺋــەو ﺳــەرەﺗﺎی ﻧەھﺎﻣەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ،ﺑﯚ ﺟێﮫێﺸــﺘﻨﯿﺎن ﻟەﻻﯾەن ﺑﺎوﻛﯿﯿەوە دەﮔێڕێﺘــەوە ﻛە دواﺗﺮ ﺑە ﺧﯿﺎﻧەﺗﻜﺮدﻧﯽ ھﺎوﺳــەرەﻛەی ﻛﯚﺗﺎی دێﺖ. ”ﺣــەوت ﺳــﺎڵ ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯿﻢ ﻟەﮔــەڵ ﺋــەو ﻛــﻮڕە ﻗﺒــﻮوڵ ﻛــﺮد ﻛــە دواﺗﺮ ھﺎوﺳــەرﮔﯿﺮﯾﻤﺎن ﺑەﯾەﻛــەوە ﻛﺮد ،ھەﻣﻮو ﻛەس ﺑــە ﭘێﻮەﻧﺪی ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯿﻤﺎﻧﯽ دەزاﻧﯽ ،ﺋەوەم ﻗﺒﻮوڵ ﻛﺮد ،ﺑەم ھﺎوﺳــەرەﻛەم دواﺟــﺎر ﺧﯿﺎﻧەﺗــﯽ ﻟێ ﻛــﺮدم“. ﺋەوە ﭼﯿﺮۆﻛــﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ژوﻟﯿﯿە ،ﺋەو داﯾﻜﯽ ﻣﻨﺪاڵێﻜــە و ﻓﯚﺗﯚﮔﺮاﻓەرە، ھەرﭼەﻧﺪ ﺋێﺴﺘە ﻟە ھﺎوﺳەرەﻛەی ﺟﯿــﺎ ﺑﻮوەﺗەوە و ﻟەﮔــەڵ داﯾﻚ و ﻛﻮڕەﻛەی دەژﯾﺖ ،ﺑەم ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﺗﺎڵﯿــﯽ ﺋــەو رۆژاﻧە ﻟە ﺑﯿــﺮ ﺑﻜﺎت ﻛــە ﺑﺎوﻛﯽ ﺑەﺟێﯽ ھێﺸــﺘﻮون و ھﺎوﺳەرەﻛەﺷــﯽ ﺧﯿﺎﻧەﺗــﯽ ﻟێ ﻛﺮدووە. ﺳــەرەﺗﺎی ﻧەھﺎﻣەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ژﯾﺎﻧــﯽ ژوﻟــﯽ و ﺧێﺰاﻧەﻛەی ،ﻟﻪ دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺷــەڕی ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ و ﺗێﻜﭽﻮوﻧﯽ ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەوە دەﺳــﺖ ﭘێ دەﻛﺎت ،ﺧێﺰاﻧەﻛەی ﻛە ﻟە داﯾــﻚ و ﺑﺎوك و ﻛﭻ و ﻛﻮڕێﻚ ﭘێــﻚ ھﺎﺗــﻮون ،ﻟــە ھەوﻟێﺮەوە ﺋﺎوارەی ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ دەﺑــﻦ .ژوﻟﯽ دەڵێ” ،ﻟە ﻛﺎﺗــﯽ ﺋﺎوارەﯾﯿﺪا ﺑﺎری داراﯾﯿﻤﺎن زۆر ﺧﺮاپ ﺑﻮو ،ﻛێﺸەی
ﺧێﺰاﻧﯿﺸﻤﺎن زۆر زﯾﺎﺗﺮ ﺑﻮو ،داﯾﻚ و ﺑﺎوﻛﻢ ﻟە دژی ﯾەﻛﺘﺮ دەﺟﻮوﻧەوە، ھەردووﻛﯿﺸﯿﺎن ﻣﻨﯿﺎن زۆر ﺧﯚش دەوﯾﺴــﺖ ،ﻣﻨﯿﺎن ﻟە دژی ﯾەﻛﺘﺮ ﺑەﻛﺎر دەھێﻨﺎ“. وەك ژوﻟﯽ دەﯾﮕێڕێﺘــەوە ،ﺑﺎوﻛﯽ ﺗەﻧﯿﺎ ﻟە ﭘێﻨﺎو ﺋﺎزارداﻧﯽ داﯾﻜﯽ ،ﺑە ﭘﺎﺳــﺎوی ﺧﻮێﻨﺪن ،ژوﻟﯽ ﺑﯚ ﻣﺎڵە ﻣﺎﻣێﻜﯽ ﻟە ﻛەرﻛﻮوك دەﮔﻮازێﺘەوە و ﺳــﺎڵێﻚ ﻟــەوێ دەﻣێﻨێﺘــەوە، ﻟەوﻛﺎﺗــەدا ھﺎﺗﻮﭼﯚﻛﺮدن ﻟە ﻧێﻮان ﻛەرﻛﻮوك و ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧەﺑﻮو. ﭘﺎش ﺋــەوەی ژوﻟﯽ ﺑﯚ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ دەﮔەڕێﺘەوە ،ﺑﺎوﻛﯽ ﺧێﺰاﻧەﻛە ﺟێ دێڵێــﺖ و دەﭼێﺘە ﺋەوروﭘﺎ ،داﯾﻜﯽ ژوﻟﯽ ﺑەھﯚی دوورﺧﺴــﺘﻨەوەی ﻛﭽەﻛەی و ﺟێﮫێﺸﺘﻨﯽ ﻟەﻻﯾەن ﺗﻮوﺷــﯽ ھﺎوﺳــەرەﻛەﯾەوە، ﭼەﻧــﺪان رووداوی ﻧەﺧــﻮازراو دەﺑێﺖ ،ﺑەڕادەﯾەك ﻛە ﺑە ﻗﻮرﺳــﯽ رووﺑەڕووی ﻧەﺧﯚﺷــﯽ دەرووﻧﯽ دەﺑێﺘەوە.
ژوﻟﯽ دەڵــێ” ،داﯾﻜﻢ رۆژ ﻟە دوای رۆژ ﺣﺎڵﯽ ﺧﺮاﭘﺘﺮ دەﺑﻮو ،ﺷــەواﻧە زۆرﺟــﺎر ﺑەﺧﺮاﭘﯽ ﺗێــﻚ دەﭼﻮو، دەﺑــﻮو راﺳــﺘەوﺧﯚ ﺑﯿﮕەﯾەﻧﯿﻨە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ،ﺋەوﻛﺎت ﺗەﻣەﻧﻢ 10 ﺳــﺎڵ ﺑﻮو ،ﻧﯿﻮەﺷەوان ﻟە دەرﮔەی ﺋەو ﻣﺎڵــە دراوﺳــێﯿﺎﻧەم دەدا ﻛە ﺋﯚﺗﯚﻣﯚﺑێﻠﯿــﺎن ھەﯾــە ﺗــﺎ داﯾﻜﻢ ﺑﮕەﯾەﻧﯿﻨە ﻧەﺧﯚﺷﺨﺎﻧە“. داﯾﻜﯽ ژوﻟﯽ ،ﺋەوەﻧﺪە ﻟەﺳەر ﯾەﻛﺘﺮ رووﺑەڕووی ﺗێﻜﭽﻮون و ﺷڵەژاﻧﯽ دەرووﻧﯽ دەﺑێﺘــەوە ،ﻛە ﺗەﻧﺎﻧەت وەك ﻛﭽەﻛەی دەڵــێ” ،ﺋەوەﻧﺪە ﻧﯿﻮەﺷــەوان ﻟــە دەرﮔــەی ﻣﺎڵە ﺟﯿﺮاﻧەﻛﺎﻧﻤــﺎن دەدا ﺑﯚ ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ داﯾﻜﻢ ﺑــە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ،ﺗﺎ وای ﻟێ ھﺎت ﭼﯿﺘﺮ دراوﺳــێﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن دەرﮔەی ﻟێ ﻧەدەﻛﺮدﯾﻨەوه“. ژوﻟــﯽ ﻛە دراوﺳــێ ﻧﺰﯾﻜەﻛﺎﻧﯿﺎن دەرﮔەﯾﺎن ﻟــێ ﻧﺎﻛەﻧــەوە ،ﻧﺎﭼﺎر دەﺑێــﺖ ﻧﯿﻮەﺷــەوێﻜﯽ درەﻧﮓ ﺧﯚی ﺑﮕەﯾەﻧێﺘە ﻣﺎڵێﻜﯽ دوور ﻛە
ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠــﯽ ﺑﺎرھەڵﮕﺮﯾﺎن ھەﺑﻮوە، ﺑەڵﻜﻮ ﺑــە ھﺎﻧﺎی داﯾﻜﯽ ﺑێﻦ ،ﺑەم ﺋەوەی ﻟەو ﺷــەوەدا و ﻟەو ﺗەﻣەﻧە ﺑﭽﻮوﻛەدا ﻟە ﺑﯿــﺮی ﻧﺎﻛﺎت” ،رەوە ﺳــەﮔێﻚ ﺑەدوای ﻛەوﺗــﻦ ،ﺗەواو
داﯾﻜــﯽ ژوﻟﯽ ﻣــﺎوەی دوو ﻣﺎﻧﮓ ﻟە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧەدا دەﻣێﻨێﺘەوە و ﭘﺎش ﺑﺎﺷﺒﻮوﻧﯽ ﺗەﻧﺪروﺳﺘﯽ ،ژوﻟﯽ ھەم دەﺧﻮێﻨێــﺖ و ھەم ﺑە ﻛﺎری وێﻨەﮔﺮﺗﻨەوە ﺧەرﯾــﻚ دەﺑێﺖ ،ﺗﺎ ﻗﯚﻧﺎﻏێﻜﯽ ﺧﻮێﻨــﺪن دەﺑڕێﺖ و ﻟە ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕــەی ھﻮﻧــەرە ﺟﻮاﻧەﻛﺎن وەردەﮔﯿﺮێﺖ. ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯽ ژوﻟﯽ ﻟەﮔەڵ ﺋەو ﻛﻮڕەی ھﺎوﺳەرﮔﯿﺮی ﻟەﮔەڵﺪا ﻛﺮد ،ﻟە ﭘەﯾﻤﺎﻧﮕەدا رووی دا ،ﺋــەوان ھەردووﻛﯿــﺎن ﻗﻮﺗﺎﺑﯽ ﺑﻮون .ژوﻟﯽ دەڵــێ” ،ھەﻣﻮو ﺧﺰم و ﻛەﺳــﻮﻛﺎر و دەوروﺑەرەﻛەﻣــﺎن ﺑە ﭘێﻮەﻧﺪی ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯿﻤﺎﻧﯿﺎن دەزاﻧــﯽ ،ﻣــﻦ ﺣــەوت ﺳــﺎڵ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﻢ ﻟەﮔــەڵ ھەﺑﻮو ،ﺣەوت ﺳــﺎڵ ﭼﺎوەڕواﻧﯿﻢ ﻗﺒــﻮوڵ ﻛﺮد ﺗﺎ ھﺎوﺳــەرﮔﯿﺮﯾﻤﺎن ﻛﺮد ،ﺑەرﮔەی ھەﻣﻮو ﺷــﺘێﻜﻢ ﮔﺮت ﻟــە ﭘێﻨﺎو ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯿﯿەﻛەﻣﺎﻧﺪا و ﻛﺎﺗێﻜﯿﺶ
ژوﻟﯽ:
ﺋەوەﻧﺪە ﻧﯿﻮەﺷــەوان ﻟە دەرﮔەی ﻣﺎڵە ﺟﯿﺮاﻧەﻛﺎﻧﻤﺎن دەدا ﺑﯚ ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ داﯾﻜﻢ ﺑە ﻧەﺧﯚﺷــﺨﺎﻧە ،ﺗﺎ وای ﻟێ ھﺎت ﭼﯿﺘﺮ دراوﺳێﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن دەرﮔەی ﻟێ ﻧەدەﻛﺮدﯾﻨەوه ﺗﺮﺳﺎم ،ﺑە ھەﻣﻮو ﺗﻮاﻧﺎم ھەڵﺪەھﺎﺗﻢ، ﺗﺎ ﻗﺎﭼەﻛﺎﻧﻢ ﺗﻮاﻧﺎی ﺟﻮوڵەﯾﺎن ﻧەﻣﺎ و داﻧﯿﺸــﺘﻢ و ﮔﻮﺗﻢ ﺑﺎ ﺳەﮔەﻛﺎن ﭘەﻻﻣــﺎرم ﺑــﺪەن و ﺑﻤــﺮم ،ﺑەم ﺳەﮔەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺋﺎزارﯾﺎن ﻧەدام“.
ھﺎوﺳــەرﮔﯿﺮﯾﻤﺎن ﻛــﺮد ،ﻣﺎڵێﻜﯽ ﺧﯚﺷــﻤﺎن داﻧﺎ و ﮔﻮﺗــﻢ ﺋﯿﺘﺮ ﺋەو رۆژاﻧــە دەﺳــﺖ ﭘــێ دەﻛﺎت ﻛە ﺗﯚﻣﺎری ﺧﯚﺷــﺒەﺧﺘﯽ ﺧﯚﻣﯽ ﺗێﺪا دەﻧﻮوﺳﻤەوە“.
ژوﻟﯽ:
ھﺎوﺳەرەﻛەم ﻣﻨﯽ ﻧەدەوﯾﺴﺖ ،ﺋەو ﻣﺎڵەی ﺑە ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯽ دروﺳﺘﻤﺎن ﻛﺮد ،ﺑە ﺧﯿﺎﻧەت داڕووﺧﺎ ﺋــەو ﺧﯚﺷــﺒەﺧﺘﯿﯿەی ژوﻟــﯽ، ﺗەﻣەﻧێﻜﯽ ﻛﻮرﺗــﯽ ھەﺑﻮو ،ﺋەوان ﻛﻮڕێﻜﯿــﺎن ﺑﻮوﺑﻮو ،ﺑەﺑێ ﻛێﺸــە دەژﯾﺎن ،ﺗﺎ ﻛﭽێﻚ ﻟە ﺋەوروﭘﺎوە دێﺘە ﻧﺎو ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎوﺳــەرەﻛەی و ﻟەوێﻮە ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﺑەدﺑەﺧﺘﯿﯿەﻛﺎن دەﺳﺖ ﭘێ دەﻛەﻧەوە. ”ھﺎوﺳــەرەﻛەم ﻟــە رێﮕــەی ﺋﯿﻨﺘەرﻧێﺘەوە ﻛﭽێﻜــﯽ ﺋەوروﭘﯽ ﻧﺎﺳﯽ ،ﭘێﻮەﻧﺪی ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯽ ﻟە ﻧێﻮاﻧﯿﺎن دروﺳــﺖ ﺑﻮوﺑﻮو ،رۆژێﻚ ھﺎوﺳــەرەﻛەم ھﺎﺗــە ﺑەردەﻣﻢ و ﮔﻮﺗﯽ ﻣﻦ ﻛەﺳێﻜﻢ ﺧﯚش دەوێﺖ و دەﻣەوێﺖ ﻟە ﺗﯚ ﺟﯿــﺎ ﺑﺒﻤەوە و ھﺎوﺳــەرﮔﯿﺮی ﻟەﮔەڵ ﺋەو ﻛﭽە دەﻛــەم .ﺳــەرەﺗﺎ واﻣﺰاﻧﯽ ﮔﺎڵﺘەم ﻟەﮔەڵــﺪا دەﻛﺎت ،ﺑــەم ھەرزوو ھەﻣﻮو ﺷــﺘێﻜﯽ ﺳــەﻟﻤﺎﻧﺪ و ﻣﻦ ﺗﺎﺳﺎم“ ،ژوﻟﯽ ﮔﻮﺗﯽ. ﺋەو ﻟەﺳەر ﮔێڕاﻧەوەﻛﺎﻧﯽ ﺑەردەوام دەﺑێ” ،ھﺎوﺳەرەﻛەم ﺑﯚ ھەﻓﺘەﯾەك ﻣﻨﯽ ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻧــﺎرد ،دواﺗﺮ زاﻧﯿﻢ ﻛﺎﺗــﯽ ﮔەڕاﻧــەوە و ھﺎﺗﻨــﯽ ﺋەو ﻛﭽەﯾە ﺑﯚ ﻻی ،ﺑڕﯾﺎرم دا ﻟە ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﺑﮕەڕێﻤــەوە ﺗﺎ ھەﻣﻮو ﺷــﺘێﻚ ﺑە ﭼﺎوی ﺧــﯚم ﺑﺒﯿﻨــﻢ ،ﮔەڕاﻣەوە و ھەﻣﻮو ﺷــﺘێﻜﻢ ﻟــە ﺧﯿﺎﻧەﺗﯽ ھﺎوﺳەرەﻛەم ﺑﯿﻨﯽ“. ژوﻟﯽ ﻛە ھﺎوﺳــەرەﻛەی ﻟەﮔەڵ ﻛﭽــە دۆﺳــﺘەﻛەی دەﺑﯿﻨێــﺖ،
راﺳﺘەوﺧﯚ ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی و ﻣﻨﺪاڵەﻛــەی دەﭘێﭽێﺘەوە و ﻟە ﻣﺎڵەﻛە دەردەﭼێﺖ. ”ھﺎوﺳەرەﻛەﺷــﻢ ﺑڕﯾــﺎری ﺧﯚی داﺑﻮو ،ﻣﻨﯽ ﻧەدەوﯾﺴﺖ ،ﺋەو ﻣﺎڵەی ﺑــە ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯽ دروﺳــﺘﻤﺎن ﻛﺮد ،ﺑــە ﺧﯿﺎﻧــەت داڕووﺧﺎ ،ﺋەو ﻣﻦ و ﻛﻮڕەﻛەﺷــﻤﯽ ﻓڕێ دا ،ﻣﻦ ﺳﻠێﻤﺎﻧﯿﻢ ﺟێ ھێﺸﺖ و ﺑﯚ ھەوﻟێﺮ ﮔەڕاﻣەوە“ .ژوﻟــﯽ ﭘﺎش ﺋەوەی ﺑﯚ ھەوﻟێﺮ دەﮔەڕێﺘــەوە ،ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﻟەﮔەڵ داﯾﻜﯽ و ﻛﻮڕەﻛەی دەﺳﺖ ﺑە ژﯾــﺎن دەﻛﺎﺗەوە” ،دەﺳــﺘﻤﺎن ﺑە ژﯾﺎﻧێﻚ ﻛــﺮدەوە ﻛە دوو ﭘﯿﺎوی ھــەرە ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﻢ ﻛــە ﺑﺎوك و ھﺎوﺳــەرەﻛەم ﺑــﻮون ﻟێﯿــﺎن ﺗێﻜﺪاﯾﻦ“. ﺋێﺴــﺘە ژوﻟﯽ ﻟە ھەوﻟێﺮ دەژﯾﺖ و ﻛﺎر دەﻛﺎت ،ﺋــەو دەڵێــﺖ داﯾﻜﯽ و ﻛﻮڕەﻛــەی ﺑﯚ ﺋــەو ﮔەورەﺗﺮﯾﻦ ﺳەرﻣﺎﯾەن ،ﺑەم ھێﺸﺘﺎ ﺋەو ﺋﺎزاراﻧە ﻟە ﺑﯿﺮ ﻧﺎﻛﺎت ﺑەھﯚی ﺟێﮫێﺸــﺘﻨﯽ ﺑﺎوﻛــﯽ و دواﺟــﺎر ﺧﯿﺎﻧەﺗــﯽ ھﺎوﺳــەرەﻛەﯾەوە ﭼەﺷﺘﻮوﯾەﺗﯽ، ﺑەم ﻣﻨﺪاڵەﻛەی و ژﯾﺎن ﻟە ﺑﺎوەﺷﯽ داﯾﻜﯿﺪا دەﺷێﺖ ﺑﯚ ﺋەو ،وردە وردە ﺗﺎڵﯿﯿەﻛﺎن ﺑﯿﺮ ﺑﺒەﻧەوە. ﻟەﺳــەر ﺧﻮاﺳــﺘﯽ ژوﻟﯽ ،ﺟﮕەﻟەﻧﺎوی ﺧﯚی ،ﻧﺎوی ﻛەﺳەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﻧەھﺎﺗﻮون.
ﯾﺎﺳﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﭘﺎراﺳﺘﻨﯿﺎن ﻧﯿﯿە
ﺳەرووی 16ھەزار ﻧێﺮەﻣﻮوك ﻟە ﻋێﺮاق و ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ھەن وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ھێﻤﻦ رەﻓﯿﻖ ﺑەﮔﻮێﺮەی ﺋﺎﻣــﺎرەﻛﺎن 16 ،ھەزار ﻧێﺮەﻣﻮوك ﻟە ﺳەرﺗﺎﺳــەری ﻋێﺮاق و ﺳــەرووی 500ﻧێﺮەﻣﻮوﻛﯿــﺶ ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ھەن، ﺷــﺎرەزاﯾﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ دووﭘﺎت ﻟەوە دەﻛەﻧەوە ﻛە ھﯿﭻ دەﻗێﻜﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﭘێﻮەﺳــﺖ ﺑە ﻧێﺮەﻣﻮوﻛەﻛﺎن ﻧﯿﯿە و ﻟــە ﺋێﺴــﺘەدا ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ﺳــەرﻗﺎڵﯽ دەرﻛﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗە. ﺷﻮان ﺳﺎﺑﯿﺮ ﯾﺎﺳﺎﻧﺎس و ﻟێﻜﯚڵەری دادی ﺑــە ”وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﻟە ھﯿﭻ دەﻗێﻜﯽ ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﻟە ﻋێﺮاق و ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﺑﺎﺳــﯽ ﻧێﺮەﻣﻮوك ﻧەﻛــﺮاوە” ،ﺋەواﻧــە ﺗﻮێﮋێﻜﯽ زۆر ﻓەراﻣﯚش ﻛﺮاون ﻟــە ڕووی ﻣﺎﻓە ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﯿەﻛﺎﻧەوە ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﻟە رووی
ﻣﺎﻓﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ و ڕێﺰ و ﭘێﮕەی ﺧێﺰاﻧﯽ و ﻛەﺳــﯿﯿەوە ﺑە ﭼﺎوێﻜﯽ ﻛەم و ﺳــﻮوك ﺳــەﯾﺮ دەﻛﺮێﻦ و ﻧﺎﺗﻮاﻧــﻦ وەك ﻣﺮۆﭬێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑێﻨە ﻧﺎو ژﯾﺎن و ﺧﻮاﺳــﺘە ڕۆﺣﯽ و دەرووﻧﯽ و ﺟەﺳﺘەﯾﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺗێﺮ ﺑﻜەن“. ﺷﻮان ﻛە ﺋێﺴﺘە ﻟەﺳەر داواﻛﺎری ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻋێــﺮاق ﺳــەرﻗﺎڵﯽ ﺗﻮێﮋﯾﻨەوەﯾەﻛــﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑــە ﻧێﺮەﻣﻮوﻛەﻛﺎﻧە و ﻟەرووی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿەوە ﻛﺎری ﻟەﺳــەر دەﻛﺎت ،زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،ﭼەﻧــﺪ ﭘەرﻟەﻣﻨﺘﺎرێــﻚ ﭘێﯿﺎن ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪﯾﻦ ﻛــە ﺑــە ڕژدی ﻛﺎر ﻟەﺳــەر ﺑــە ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻜﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻧێﺮەﻣﻮوﻛەﻛﺎن دەﻛەن ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻋێﺮاﻗﺪا“. ﺑە ﭘێﯽ ڕاﭘﯚرﺗە ﭘﺰﯾﺸﻜﯿﯿەﻛﺎن ﻛە ﺋەو ﻣﺎﻓﭙــەروەرە ﺑەدواداﭼﻮوﻧﯽ ﺑﯚ
ﺟﻮاﻧڕۆ ﻣەﺟﯿﺪ:
ﻟە ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﺋێﻤەدا ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨێﻚ ﺑﯚ ﺑﺎری دەرووﻧﯽ و ﺟەﺳﺘەﯾﯽ ﺗﺎﻛﯽ ﻧێﺮەﻣﻮوك ﻧﯿﯿە
ﻛﺮدووە 16 ،ھــەزار ﻧێﺮەﻣﻮوك ﻟە ھەﻣﻮو ﻋێﺮاق و ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ ﻟــە ﺳــەرووی 500ﻧێﺮەﻣﻮوك ﻟە ﺷﺎرەﻛﺎﻧﺪا ھەن. ﺳــﺎﺑﯿﺮ دەڵێ” ،ﻟەﮔەڵ ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﻧێﺮەﻣﻮوﻛەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻗﺴەم ﻛــﺮدووە ،زۆر ﻧﯿﮕەراﻧﻦ ﻟە دۆﺧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾــﺎن و دەڵێﻦ ﻛە ﺧێﺰان و ﻛﯚﻣەڵﮕە وەك ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ڕێﺰﯾﺎن ﻧﺎﮔــﺮن و وەك ﻣــﺮۆڤ ﻣﺎﻣەڵەﯾﺎن ﻟەﮔەڵ ﻧﺎﻛەن و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﭘﺮۆﺳــەی ھﺎوﺳەرﮔﯿﺮی ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪەن“. ﺟﻮاﻧــڕۆ ﻣەﺟﯿــﺪ ﺗﻮێــﮋەری ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﺑﯚ ”وﺷــە“ی روون ﻛﺮدەوە” ،ﻟــە ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﺋێﻤەدا ﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻨێﻚ ﺑﯚ ﺑﺎری دەرووﻧﯽ و ﺟەﺳــﺘەﯾﯽ ﺗﺎﻛﯽ ﻧێﺮەﻣﻮوك ﻧﯿﯿە، ﺋەوان ھﺎوﺳەﻧﮕﯽ دەرووﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟە دەﺳﺖ داوە“. زﯾﺎﺗــﺮ دەڵــێ” ،ﺑەﺗﺎﯾﺒــەت ﻟــە ﻛــﺮداری ﺑەﺗﺎڵﻜﺮدﻧــەوەی ﺳێﻜﺴــﯽ ھﯿﭻ ﺗێﮕەﯾﺸﺘﻨێﻚ ﻟە ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕــە و ﺧێــﺰان ﺑﯚ ﻧێﺮەﻣﻮوﻛەﻛﺎن ﻧﯿﯿــە ،ﻟەﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺋــەوان ﺑەﭘێﯽ ﺳﺮوﺷــﺘﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەﺑێــﺖ ﺋــەو ﺣﺎڵەﺗــە ﻛﺮدەﻧﯽ ﺑﻜەﻧەوە“.
ﺋەو ﺗﻮێــﮋەرە ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿە ﺋﺎﻣﺎژە ﺑە ﭘەراوێﺰﺧﺴﺘﻨﯽ ﻧێﺮەﻣﻮوﻛەﻛﺎن دەﻛﺎت ﺑەوەی ﺗەﻧﺎﻧەت ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ھﯿــﭻ ﺳــەﻧﺘەر و رێﻜﺨﺮاوێﻚ ﻟە ﻛﻮدﺳــﺘﺎﻧﺪا ﻧﯿﯿە ﻛــە ﺑەرﮔﺮی ﻟە ﻣــﺎف و ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎﻛﯽ ﻧێﺮەﻣﻮوك ﺑﻜﺎت. ﻻی ﺧﯚﯾەوە دﻛﺘﯚر ﺑەﺷﯿﺮ ﺧەﻟﯿﻞ ﺣەداد ﭘێﺸــﻨﻮێﮋ و ﮔﻮﺗﺎرﺧﻮێﻨﯽ
ﻣﺰﮔەوﺗــﯽ ﺟەﻟﯿــﻞ ﺧەﯾــﺎت ﻟە ھەوﻟێﺮ ﺑــە ”وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ، ”ﻧێﺮەﻣــﻮوك دۆﺧێﻜــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ھەﯾە و دەﺑێﺖ ﺑــە ﭼﺎوی ﻣﺮۆڤ ﻣﺎﻣەڵەی ﻟەﮔــەڵ ﺑﻜﺮێﺖ و ﻧﺎﺑێﺖ ﻟەﻻﯾەن ﻛەﺳﻮﻛﺎر و دەوروﺑەرەوە ﺳﻮوﻛﺎﯾەﺗﯽ و ﮔﺎڵﺘەی ﭘێ ﺑﻜﺮێﺖ“. ﺋــەو دەڵــێ” ،ﻧێﺮەﻣــﻮوك دوو ﺟﯚری ھەﯾە ﻟە ﺷــەرﻋﺪا ،ﯾەﻛێﻚ
ﭘێــﯽ دەﮔﻮﺗﺮێ ”ﻣﻮﺷــﻜﻞ“ ﻛە ڕەﮔەزەﻛەی دﯾــﺎر ﻧﯿﯿە و ﺋەوەی ﺗﺮﯾﺶ ﭘێﯽ دەڵێﻦ ”ﻏﯿﺮ ﻣﻮﺷﻜﻞ“ ﻛە ڕەﮔەزەﻛــەی دﯾــﺎرە .ﺋﺎﯾﻨﯽ ﺋﯿﺴﻼم زﯾﺎﺗﺮ ﻣﺎﻣەڵە ﻟەﮔەڵ زۆری ﻣەﯾﻠﯽ ڕەﮔەزەﻛەی دەﻛﺎت ﺋەﮔەر ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻧێﺮﯾﻨــە ﯾﺎﺧﻮد ﻣێﯿﻨەی ﻧەﺑێﺖ“. ﺣــەداد زﯾﺎﺗﺮ دەڵــێ” ،ﻟە ڕووی
ﺷەرﻋەوە ﺋەﮔەر ﺋەو ﻛەﺳە ھەردوو ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻧێﺮﯾﻨە و ﻣێﯿﻨەی ھەﺑێﺖ ﺑە ﻛﺎﻣﯿﺎن ﻣﯿﺰ ﺑــﻜﺎت ،دەﺗﻮاﻧێﺖ ﺋەوی ﺗﺮ ﺑە ڕێﮕەی ﻧەﺷﺘەرﮔەری ﻻﺑﺒــﺎت ،واﺗــە ﻛەﺳــﺎﯾەﺗﯽ ﺋەو ڕەﮔەزە ھەڵﺪەﮔﺮێﺖ ﻛە ﻣﯿﺰی ﭘێ دەﻛﺎت و ﻟە ﺷــەرﻋﺪا رێﮕەدراوە و ﺋەﻣﺎﻧەش زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ڕێﮕەی دەﻧﮓ و ڕووﺧﺴﺎر و ﻗﺴەﻛﺮدن و ﻣەﯾﻠەوە دەردەﻛەوێﺖ“. ﺋــەو ﮔﻮﺗﺎرﺑێﮋە ﺋﺎﯾﻨﯿﯿــە دووﭘﺎﺗﯽ دەﻛﺎﺗــەوە” ،ﺋەواﻧــە دەﺗﻮاﻧــﻦ ﭘﺮۆﺳــەی ھﺎوﺳــەﮔﯿﺮی ﺋەﻧﺠﺎم ﺑﺪەن و ﺋﺎﯾﻦ ﺑﯚ ﺋــەوە ڕێﮕﺮ ﻧﯿﯿە، دەﺗﻮاﻧــﻦ ھﺎوﺳــەﮔﯿﺮی ﺑﻜەن ﺑە ﭘێﯽ ﺋەو ڕەﮔــەزەی ﻛە ھەﯾەﺗﯽ و ﻣەﯾﻠــﯽ زۆرە ﺗﯿﺎﯾﺪا و دەﺑێﺖ وەك ھەر ﻣﺮۆﭬێﻜﯽ ﺗﺮ ھەﻣﻮو ﻣﺎﻓێﻜﯿﺎن ﺑﯚ داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺮێﺖ“. ”ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە وەك ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ھەم ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ ھەم ﻛﯚﻣەڵﮕە و ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑﺎﺳــﯽ ﺋەو ﺗﻮێﮋەﯾﺎن ﻧەﻛﺮدووە ،ﺗﻮێﮋێﻜــﯽ ﺗﺎ ڕادەﯾەك ﭘﺸــﺘﮕﻮێ ﺧــﺮاون و ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەوڵ ﺑﯚ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﺧﻮاﺳــﺖ و ﻣﺎﻓەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺑﺪرێﺖ“ ،ﺣەداد وای ﮔﻮت.
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﺑﺎوﻛﯽ ﺟێﯽ ھێﺸﺖ و ھﺎوﺳەرەﻛەی ﺧﯿﺎﻧەﺗﯽ ﻟێ ﻛﺮد
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
13
ﺗﻮرﻛﻤﺎن دەﺑﻨە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ دەﺳﺘﻮەرداﻧﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ و دەرەﻛﯽ ﻟە ﻋێﺮاق
ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎن
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
14
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
وﺷە /ﻣەﺣﻤﻮود ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ ﺗﻮرﻛﻤﺎن وەك ﺧﯚﯾﺎن دەڵێﻦ ﺳێﯿەم ﻧەﺗەوەی ﻋێﺮاق و دووەﻣﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﻦ ،ﺋەوان ﺑەﺳەر ﺷﯿﻌە و ﺳﻮﻧﻨەدا داﺑەش ﺑﻮوﻧە و ھﺎوﺷێﻮەی ﻋــەرەب و ﻛــﻮرد ﺋﺎﻣﺎرێﻜــﯽ ورد ﻟەﺑــﺎرەی ژﻣﺎرەﯾﺎن ﻟــە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻋێﺮاﻗﺪا ﻧﯿﯿە ،ﺋەوان ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﺟﯿﺎﺟﯿﺎن ھەﯾە ،ﺑەم ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﺋەو ﺧﻮاﺳﺘەﯾﺎن ﻟە ﻧێﻮەﻧﺪی ﻓەرﻣﯽ ﻋێﺮاق راﺳــﺘەوﺧﯚ ﺑەﻧﺎوی ﺗﻮرﻛﻤــﺎن ﺑەرﺟەﺳــﺘە ﻧەﺑﻮوە و ﺋەوەی ھەﯾــە ﻟە رێﮕەی ﭼﻮوﻧە ﻧﺎو ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧــﯽ ﻟەﮔەڵ ﻻﯾەن و ﭘﺎرﺗە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮەوە ﺑەدەﺳﺘﯿﺎن ھێﻨــﺎوە ،ﺑەم ھــﯚﻛﺎری ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ ﻧێﻮاﻧﯿــﺎن ﺗــﺎ رادەی ﻣﻠﻤﻼﻧــێ و داﺑەﺷﺒﻮوﻧﯿﺎن ﭼﯿﯿە؟ ﺋﺎﯾــﺪن ﻣەﻋــﺮووف ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘﺎری ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻟە ﭘێﻜﮫﺎﺗەی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﻟەوﺑﺎرەوە ﺑە ”وﺷە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﺑە ھﺎوﺷــێﻮەی ﻧێﻮﻣﺎڵﯽ ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﻋێﺮاق ،ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿــەﻛﺎن ﻣﺎڵﯽ
ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯿﺸــﯽ ﮔﺮﺗﻮوەﺗــەوە و ﺋەوەﯾــﺎن ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﺳﺮوﺷــﺘﯽ ﺟﯿﯚﮔﺮاﻓﯽ ﻧﺎوﭼەﻛــەوە ھەﯾە و ﻟە ﺑﻮاری ﺳﯿﺎﺳــەﺗەدا ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ ﺷﺘێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە ،ھەروەھﺎ وەك ﺑەرەی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ﻋێﺮاق ﭘﺎرﺗێﻜﯿﻦ ﻟەﻧــﺎو ﺟەﻣــﺎوەر ھەڵﻘﻮووﯾﻦ و ﭘێﻤﺎن واﯾــە ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ ﻟەﮔەڵ ﻻﯾەﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺟێﯽ ﻗﺒﻮوڵﻜﺮدﻧە ،ﺑەم زۆرﯾﻨەی ﻻﯾەﻧە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺑە وﯾﺴﺘﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺳﯿﺎﺳەت ﻧﺎﻛەن و ﺋــەوان ﻛەوﺗﻮوﻧەﺗە ژێﺮ ﻛﺎرﯾﮕەری ﻻﯾەن و ﭘﺎرﺗــە ﻧﺎﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن و ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻧﺎﻛەن ،ﺋەوەش ﻛﺎرﯾﮕەری ﺧﺮاﭘﯽ ﺑﯚ ﺳەر ﺗﻮرﻛﻤﺎن دروﺳــﺖ ﻛﺮدووە چ ﻟــە ﺑەﻏﺪا و چ ﻟە ھەوﻟێﺮﯾــﺶ و ﺋەوەﯾە ﺧﺎڵﯽ ﺳەرەﻛﯿﯽ ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەﻛﺎن. زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗﯽ ،ﻟێــﺮەدا دەردەﻛەوێﺖ ﻛــە ھەﻧﺪێــﻚ ﻻﯾەﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﻧﺎﺗﻮرﻛﻤﺎﻧــﯽ دەﯾﺎﻧەوێــﺖ ﻟــەو رێﮕەﯾەوە ﺗﻮرﻛﻤــﺎن داﺑەش ﺑﻜەن ﻟە رێﮕــەی دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﭼەﻧﺪ
ﭘﺎرﺗێﻜﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚﯾﺎن ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗــﯽ ﻟــە دژی ﺑــەرەی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ،ﺋﺎﻣﺎژەی ﻛﺮد ﻛە ﺋەوەش ﺑﻮوەﺗە ھﯚی ﻟەدەﺳﺘﺪاﻧﯽ ﭼەﻧﺪان دەﺳﺘﻜەوت ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﻤﺎن وەك ﺋەوەی ﺑــەم دواﯾﯿە ﻟەﻛﺎﺗــﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ ﻛﺎﻧﺪﯾــﺪی وەزﯾﺮی ﭘﯿﺸەﺳــﺎزﯾﯽ ﻋێــﺮاق رووی دا ،ﺑﯚﯾــە ﺋەﮔــەر دادﭘــەروەری ھەﺑێﺖ ﻟە ﺑەﻏﺪا و ﻟە ھەوﻟێﺮﯾﺶ ،ﺋەو ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿﺎﻧە ﺋەوەﻧﺪە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿﺎن ﻧﺎﺑێﺖ ،ﺑﯚﯾە ﺋەوەی ﻟە ﺑەﻏﺪا ﻛﺮا ﻧﺎﻋەداﻟەﺗﯽ ﺑﻮو ﺑەراﻣﺒەر ﺗﻮرﻛﻤﺎن و ﺑــەرەی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ﻛﺮا. ﺋەو دووﭘﺎﺗﯽ ﻟــەوەش ﻛﺮدەوە ﻛە ھەﻧﺪێــﻚ دەوڵەﺗﯽ ھەرێﻤﯿﯽ ھەن ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەﻛﺎن ﻗﻮوڵﺘــﺮ دەﻛەﻧەوە و ﭘﺎرﺗﯽ دروﺳﺘﻜﺮاوی ﺳەرﺑەﺧﯚﯾﺎن دروﺳﺖ دەﻛەن. ﻟەﺑــﺎرەی ژﻣﺎرەی راﺳــﺘەﻗﯿﻨەی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﻟــە ﻋێــﺮاق وەك دووەم ﻧەﺗەوەی ھەرێﻢ و ﺳێﯿەﻣﯽ ﻋێﺮاق ﻣەﻋــﺮووف رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە ﻛە ﺋﺎﻣﺎری ﻓەرﻣﯿﺎن ﻧﯿﯿە ،ﺑەم ﺑەﭘێﯽ زاﻧﯿﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺋــەوان ﻟــە ﻧێﻮان
دوو ﺗﺎ ﺳــێ ﻣﻠﯿﯚن ﻛــەس دەﺑﻦ و ﻟە ﻧێﻮان ﺗەﻟەﻋﻔــەر ﺗﺎ ﻣەﻧﺪەﻟﯽ داﺑــەش ﺑﻮوﻧە .ﺋــەو دووﭘﺎﺗﯽ ﻟەوە ﻛﺮدەوە ﻛــە دەﺳــﺘﻮەردان ﻟەﻧﺎو ﻛﺎروﺑﺎری ﺗﻮرﻛﻤﺎن ھەﯾە ﻟە ﻋێﺮاق و ﻟە ھەرێﻤﯿﺶ ﻟەﻻﯾەن ﺣﺰﺑەﻛﺎﻧﯽ دەﺳــەﺗەوە ﻛە دەﯾﺎﻧەوێ دەﻧﮕﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن داﺑــەش ﺑﻜەن و ﺋەوەش زﯾﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﺗﻮرﻛﻤﺎن ھەﯾە ،ﺋەﮔەرﭼﯽ ﻟە ھەرێﻢ دەﺳــﺘﻮەرداﻧەﻛە ﻛەﻣﺘﺮ ﺑﻮوەﺗــەوە .رووﻧــﯽ ﻛــﺮدەوە ﻛە ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧــەﻛﺎن ﺑێﺠﮕە ﻟــە ﺑەرەی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ،ﺑەﺳەر ﭘﺎرﺗە ﺷﯿﻌەﻛﺎن و ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ دەﺳەﺗﺪار داﺑەش ﺑﻮوﻧە. ﻻی ﺧﯚﯾــەوە ﻣﺤەﻣــەد ﻣەھﺪی ﺑەﯾﺎﺗﯽ ﺳــەرﻛﺮدەی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﻟە رێﻜﺨﺮاوی ﺑەدری ﺷﯿﻌە ﺑە ”وﺷە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺑە ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﻣﻦ ﺷﺘێﻚ ﻧﯿﯿە ﺑەﻧﺎوی ﻣﺎڵﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن و ﺋەواﻧﯽ ﺗﺮ ﻧﯿﯿە ،ﺋەوەی ھەﯾە ﭘێﻮﯾﺴﺘە ﺋەوان ﯾەك ﭘڕۆژەﯾﺎن ھەﺑێــﺖ ،ھەروەھﺎ ﭘێﻮﯾﺴــﺘە ھەﻣــﻮو ﭘــڕۆژەی ﺋەو ﭘێﻜﮫﺎﺗﺎﻧە ﻟەژێﺮ ﺳﺎﯾەی ﯾەك ﭘڕۆژەی ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﺑێﺖ ،ﺑﯚﯾە ﺋەوەی ھەﯾە ﻟەﻧــﺎو ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧەﻛﺎن ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﯾەﻛﭙڕۆژەﯾﯿﯿە.
دووﭘﺎﺗــﯽ ﻛــﺮدەوە ﻛــە ﺑﻨەﻣﺎی ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿــەﻛﺎن ﺑــﯚ ﺟﯿــﺎوازی و ﻓﺮەﭘڕۆژەﯾــﯽ ﭘێﻜﮫﺎﺗــەی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧــەﻛﺎن ،ﺋــەوەی ﺑــەرەی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧــﯽ و ﺋەواﻧــەی ﭘﺎرﺗــە ﺋﺎﯾﻨﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ،ﺑێﺠﮕە ﻟە ﺟﯿﺎوازی ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳــەﺗﻮاﻧﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﻤــﺎن ،ﺑﯚﯾــە ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﻤــﺎن ﻛەﻣﺘــﺮە ﺑە ﺑــەراورد ﺑــە ﻧەﺗەوەﻛﺎﻧــﯽ ﺗــﺮ ،ﺑــەم
دەرەﻛﯿﯿە ﻟە داﺑەﺷــﺒﻮون ﺑەﺳەر ﺑەرەی ﺳﻮﻧﻨە و ﺷﯿﻌەوە ،ھەروەھﺎ ﺋەو ﺗێﻜەڵﯿﯿەی ﻟە ﻧێﻮان ﭘڕۆژەﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ و ﻧەﺗەوەﯾــﯽ ھەﯾە ﻛە ﺋەوەش ﺑەﺷێﻜە ﻟە ﻛێﺸەﻛﺎن. ﻻی ﺧﯚﯾەوە رﯾﺎز ﺳــﺎری ﻛەھﯿﯿە ﺳــەرۆﻛﯽ ﭘﺎرﺗــﯽ ﺗﻮرﻛﻤەن ﺋﯿﻠﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ﻟەوﺑﺎرەوە ﺑە“وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﺑەڵێ ﻧﺎﻛﯚﻛــﯽ ﻧﺎو ﻣﺎڵﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯿﺸــﯽ ﮔﺮﺗﻮوەﺗەوە ﺑەھﯚی
ﻣﺤەﻣەد ﻣەھﺪی ﺳەرﻛﺮدەی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﻟە رێﻜﺨﺮاوی ﺑەدری ﺷﯿﻌە:
ﭘێﻮﯾﺴﺘەھەﻣﻮوﭘڕۆژەیﺋەوﭘێﻜﮫﺎﺗﺎﻧە ﻟەژێﺮ ﺳﺎﯾەی ﯾەك ﭘڕۆژەی ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯽ ﻋێﺮاﻗﯽ ﺑێﺖ ،ﺑﯚﯾە ﺋەوەی ھەﯾە ﻟەﻧﺎو ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧەﻛﺎن ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﯾەﻛﭙڕۆژەﯾﯿﯿە ﺟﯿﺎوازﯾﯿەﻛــەی ﺋەوەﯾە ﻛە ﺋەوان ﺧﺎوەن ﭘــڕۆژەن و ﺋێﻤە ﻧــﺎ ،ﺑﯚﯾە ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺑە ﮔﺸﺘﯽ دوو ﺑەﺷــە ،ﯾەﻛەﻣﯿــﺎن ﻣﯿﺰاﺟﯽ ﺳﯿﺎﺳەﺗﻮاﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺧﯚﯾﺎن ﻛە ﭘڕۆژەی ﯾەﻛﺘــﺮ ﻗﺒﻮوڵ ﻧﺎﻛەن، دووەﻣﯿﺎن ﻛﺎرﯾﮕــەری ﺋەﺟﯿﻨﺪای
ﺑﻮوﻧﯽ ﭘﺎرﺗە ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ و ﻋەﻟﻤﺎﻧﯽ و ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎﻧەوە ،ﺑەم ﺳەرەڕای ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﺎﻛﯚﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑەﯾەﻛەوە ھەﯾە ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ھەﻣﻮوﯾﺎن ﻛﯚﻛﻦ ﻟەﺳەر ﻛﺮدﻧﯽ ﻛەرﻛﻮوك ﺑە ھەرێﻤێﻜﯽ ﺳــەرﺑەﺧﯚ ،ھەروەھﺎ ﻟەﺑﺎرەی ﻣﺎﻓەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺑەﭘێﯽ
دەﺳﺘﻮور و ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﻟە ﺑەﻏﺪا و ھەوﻟێﺮ. زﯾﺎﺗﺮ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺑێﺠﮕە ﻟــە ﺟﯿﺎوازی ﭘﺮۆﮔــﺮام ھەﻧﺪێﻚ ﻟە ﺑەرﭘﺮﺳــﺎن ﺧەرﯾﻜــﯽ ﺑەرژەوەﻧﺪی ﻛەﺳــﯿﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﻦ ،ﺑــﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﺋــەوەی ﺑەم دواﯾﯿــە ﻟــە ﭘەرﻟەﻣﺎﻧــﯽ ﻋێــﺮاق رووی دا ﺑــە رێﮕﺮﺗﻨــﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺧﯚﯾﺎن ﻟــە دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ ﻛﺎﻧﺪﯾﺪی وەزارەﺗﯽ ﭘﯿﺸەﺳﺎزی ﻟە ﺗﻮرﻛﻤﺎن، ھﯚﻛﺎرەﻛەی ﺑﯚ ﺟﯿﺎوازی ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﻛەﺳــﯽ ﮔەڕاﯾەوە ﻛە ﻟە ﻛﯚی 10 ﭘەرﻟەﻣﺎﻧﺘــﺎری ﺗﻮرﻛﻤــﺎن ﻧەﺗﻮاﻧﺮا دەﻧﮓ ﺑــە ﻛﺎﻧﺪﯾﺪاﻧــﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺑﺪرێﺖ ﺑــﯚ وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﯚﺳــﺘەﻛە ﺑەھﯚی ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ ﻧێﻮاﻧﯿﺎن. رووﻧﯽ ﻛﺮدەوە ﻛە ﻟە ﻛﯚﻣﯿﺴــﯿﯚﻧﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧــەﻛﺎن ﭘێﻨﺞ ﻗــەوارەی ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ﺗﯚﻣــﺎر ﻛﺮاون و ﻟــە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﯿﺶ ﭼەﻧــﺪ ﻗەوارەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ ،ﻟەواﻧە وەك ﺑەرەی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ و ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺋﯿﻠﯽ، واﺗە ﺳــێ ﺣﺰﺑﯽ ﺳــﻮﻧﻨە و دووی ﺷــﯿﻌە ،ﺑﯚﯾــە ﺋەواﻧەن ھــﯚﻛﺎری ﺋەوەی ﻛــە ﺑــﺰاوی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ﻟە ﻋێﺮاق ﭼەﺗﺮێــﻚ و ﻣەرﺟەﻋﯿەﺗێﻚ و ﺳەرﻛﺮداﯾەﺗﯿﯿەﻛﯽ ﯾەﻛﮕﺮﺗﻮوی ﻧﯿﯿە.
ﺗﻮرﻛﻤﺎن ھﯿﭻ ﺷﺎﺷەﯾەﻛﯽ ﻧﯿﯿە
ﭼەﻧﺪ ﻻﯾەﻧێﻜﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن ھەوڵ دەدەن ﻟە رێﮕەی ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ دەرەﻛﯿﯿەوە ﻛەﻧﺎڵﯽ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ داﻣەزرێﻨﻦ وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ﺋەھﻤەد ﻛەﯾﻔﯽ ﺗﻮرﻛﻤــﺎن ،وەك ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﭘێﻜﮫﺎﺗە ھەرێﻤــﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﺋەﮔەرﭼﯽ رێﮋەﯾەﻛﯽ ﺑەرﭼــﺎوی داﻧﯿﺸــﺘﻮوان ﭘێــﻚ دەھێﻨــﻦ ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺧﺎوەﻧﯽ ﻣﯿﺪﯾﺎﯾەﻛــﯽ ﺋەوﺗــﯚی ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﺧﯚﯾــﺎن ﻧﯿــﻦ ،ﻛە ﮔﻮزارﺷــﺖ ﻟە ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯿــﺎن ﺑــﻜﺎت و ﭼﺎﻻﻛﯿﯿە ﺳﯿﺎﺳــﯽ ،ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ، ﻓەرھەﻧﮕﯽ و ژﯾﺎرﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﭘەﺧﺶ ﺑﻜﺎت. ﻋﯿﻤــﺎد رەﻓﻌــەت ،ﺳــەرۆﻛﯽ ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧــﯽ ﻟــە ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــﯽ ﭘﺎرێــﺰﮔﺎی ھەوﻟێﺮ ﺑە ”وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﺑەردەوام ﻟــە ﻛﺎﺗــﯽ ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧــﯽ ﻛﺎﺑﯿﻨــە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧــﺪا ،وەﻓﺪی ﭘێﻜﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﯽ ھەرێــﻢ ،ﺑەڵێﻨﯿﺎن ﺑە ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧــەﻛﺎن داوە ﻛــە ﮔﻮژﻣەی ﭘێﻮﯾﺴﺘﯿﺎن ﻟە ﺑﻨﯿﺎدﻧﺎﻧﯽ ﻛەﻧﺎڵێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺑــﯚ داﺑﯿــﻦ ﺑﻜــەن، ﺑــەم ﺑەڵێﻨەﻛﺎن ﺑەﺑــێ ﻛﺮدار و ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدن ﺗێﭙەڕ دەﺑﻦ. ﺋەوەﺷﯽ ﮔﻮت” ،ﺋێﺴﺘە ﭘێﻜﮫﺎﺗەی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھﯿﭻ ﻛەﻧﺎڵێﻜــﯽ ﺗەﻟەﭬﺰﯾﯚﻧﯽ ﻧەك ھەر ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ،ﺑﮕﺮە ﻟﯚﻛﺎڵﯿﺸﯽ ﻧﯿﯿە و ﺋەو ﻛەﻧﺎڵە ﻟﯚﻛﺎڵﯿﯿەی ﭘێﺸﺘﺮﯾﺶ
ھەﺑﻮو ،ﺑەھﯚی ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯿﯿەوە راﮔﯿــﺮاوە ،ﺋەﮔەرﭼﯽ ﺋــەو ﻛەﻧﺎڵە ﺧﯚی ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑﻮو ﺑــە ﭘﺎرﺗێﻜﯽ دﯾﺎرﯾﻜــﺮاوی ﺗﻮرﻛﻤــﺎن ،ﻧەك ﺑە ﭘێﻜﮫﺎﺗە ﻧەﺗەوەﯾﯿﯿەﻛە“. ﺳەرۆﻛﯽ ﻓﺮاﻛﺴــﯿﯚﻧﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ، داوای ھﺎوﻛﺎرﯾﻜﺮدﻧــﯽ ﺑــﯚ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻛەﻧﺎڵێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯿﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ،ﺗەﻧﯿﺎ ﻟــە ﺣﻜﻮوﻣەﺗە و دەﺧﻮازێﺖ ﺣﻜﻮوﻣــەت ﮔﻮژﻣە ﺑﯚ ﺋەو ﻣەﺑەﺳﺘە داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺎت ،ﭼﻮﻧﻜە ﭘێﯽ واﯾە ﻧەﺗﻮاﻧﺮاوە ﻟە رێﮕەی ﻟﯚﺑﯽ و ﻟە دەرەوە ﺋەو ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯿە داراﯾﯿﯿە ﺑەدەﺳــﺖ ﺑﮫێﻨﺮێــﺖ ،ھــﺎوﻛﺎت ﺋەﮔەرﭼﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧەﻛﺎن ﺑە ﺗﺎﯾﺒەت ﻟەﻧﺎو ھەوﻟێﺮ ،ﺧﺎوەﻧــﯽ ژﻣﺎرەﯾەك ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺳەرﻣﺎﯾەداری ﻧﺎﺳﺮاون، ﺑەم رەﻓﻌەت ﺋﺎﻣــﺎژە ﺑەوە دەدات ﻛە ﺋەو ﺳــەرﻣﺎﯾەداراﻧە ھﯿﭻ ﻛﺎت ﭘێﺸــﻨﯿﺎزی ﺋەوەﯾــﺎن ﻧەﻛﺮدووە ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻟــە دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻛەﻧﺎڵێﻜﯽ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻧەﺗەوەﻛەﯾﺎن ﺑﻜەن ،ﺑە ﮔﻮﺗــەی ﺋەو ﭘێ دەﭼێﺖ ھﯚی ﺋەﻣــەش ﺑــﯚ ﮔەورەﯾﯽ ﺋەو ﮔﻮژﻣەﯾە ﺑﮕەڕێﺘەوە ﻛە ﺑﯚ ﺑﻨﯿﺎدﻧﺎﻧﯽ ﻛەﻧﺎڵێﻜﯽ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ﭘێﻮﯾﺴﺘە. ﭘﺎﺳــﺎوی ﺣﻜﻮوﻣــەت ﻟــە داﺑﯿﻦ ﻧەﻛﺮدﻧﯽ ﮔﻮژﻣە ﺑﯚ دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻛەﻧﺎڵــﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯿﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑە ﺗﻮرﻛﻤــﺎن ،ﺑﺮﯾﺘﯿﯿە ﻟــەوەی ﻛە ﻟە
ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھﯿــﭻ ﭘێﻜﮫﺎﺗەﯾەﻛﯽ ﺗﺮﯾــﺶ ﺧﺎوەﻧــﯽ ﻛەﻧﺎڵــﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ﻧﯿﯿە ،ﺗەﻧﺎﻧــەت ﻛەﻧﺎڵە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ ﻟەﻻﯾەن ﭘﺎرﺗەﻛﺎن و ﻛەرﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗــەوە داﻣەزرێﻨﺮاون ﻧــەك ﻟــە رێﮕــەی ﺣﻜﻮوﻣــەت، ﺑــەم ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧــەﻛﺎن ﺑــەوەش ﻗﺎﯾﻠﻦ ﻛە ﺣﻜﻮوﻣــەت ﻛەﻧﺎڵێﻚ ﺑﯚ ھەﻣــﻮو ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧــﯽ ھەرێﻢ ﺑە ھﺎوﺑەﺷــﯽ داﺑﻤەزرێﻨێ و ﺗێﯿﺪا ﻟە ﭘــﺎڵ ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮ ،ﺑەﺷــێﻜﯽ ﺑەرﻧﺎﻣــەﻛﺎن ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑﻜﺮێﻦ ﺑە ﺗﻮرﻛﻤﺎن .ﻋﯿﻤﺎد رەﻓﻌەت وای ﮔﻮت. ھﯿﻤﺎن رەﻣــﺰی ﭼﺎﻻﻛﯽ ﻣەدەﻧﯿﯽ ﺗﻮرﻛﻤــﺎن ﺑە ”وﺷــە“ی راﮔەﯾﺎﻧﺪ، ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺷــﻮﺑﺎت /ﻓێﺒﺮاﯾەری ﺳﺎڵﯽ راﺑﺮدوو ،ﻟە ﻛﯚﺑﻮوﻧەوەﯾەﻛﯽ ﻧێﻮان ﭼەﻧﺪ ﻻﯾەﻧێﻜﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯿﯽ ھەرێﻢ و ژﻣﺎرەﯾەك رۆژﻧﺎﻣەﻧﻮوﺳﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن و ﻛﻮﻧﺴﻮڵﺨﺎﻧەی ﺗﻮرﻛﯿﺎ ﻟە ھەوﻟێﺮ، ﮔﻔﺘﻮﮔــﯚ ﻟەﺑــﺎرەی داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻛەﻧﺎڵێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﭘێﻜﮫﺎﺗەی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﻛــﺮا ،ﺑەﺷــێﻮەﯾەك ﻛە ﻟــە ﻣﺎﻧﮕەﻛﺎﻧﯽ ﺳــەرەﺗﺎ ﻟەﻻﯾەن ﻛﻮﻧﺴــﻮڵﺨﺎﻧەوە ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﺑﻜﺮێﺖ و دواﺗﺮ ﻟە رێﯽ ﺳﭙﯚﻧﺴەرەوە ﺧﯚی ﺑەڕێﻮە ﺑﺒــﺎت ،ﺑــەم ھەوڵەﻛﺎن ﻧەﮔەﯾﺸﺘﻨە ﺋەﻧﺠﺎم. رەﻣﺰی ،ﮔﺮﻧﮕﯿﯽ ھەﺑﻮوﻧﯽ ﻛەﻧﺎڵێﻜﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ﻟەوەدا روون دەﻛﺎﺗەوە ،ﻟە
ﻣﺎوەی راﺑﺮدوودا ﺳەرﺑﺎری ﺋەوەی ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆری ژﻧﺎﻧﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎن، ﻛەوﺗﻨە ژێﺮ دەﺳــﺘﯽ ﺗﯿﺮۆرﯾﺴﺘﺎﻧﯽ دەوڵەﺗﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ )داﻋﺶ( ،ﺑەم وەك ژﻧﺎﻧﯽ ﺳــەر ﺑــە ﭘێﻜﮫﺎﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺗــﺮ ،ﺋەو ﺑﺎﺑەﺗــە ﻟــە ﻣﯿﺪﯾﺎﻛﺎﻧەوە ﺗﯿﺸــﻜﯽ ﻧەﺧﺮاﯾە ﺳــەر ،ﺋەﻣەش ﺑەھﯚی ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﻣﯿﺪﯾﺎی ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە ﭘێﻜﮫﺎﺗەی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺧﯚی. ﯾەﺷــﺎر ﺋﺎڵﺘﯽ ﺑەرﻣــﺎخ ،ﺋەﻧﺪاﻣﯽ ﻣەﻛﺘەﺑﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺑﺰووﺗﻨەوەی دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧﯽ ﺑە ”وﺷە“ی
راﮔەﯾﺎﻧــﺪ ،ﻟە راﺑــﺮدوودا ﭘڕۆژەی ﺋەوە ھەﺑﻮو ﻟە رێﮕەی ﺣﻜﻮوﻣەﺗەوە ﻛەﻧﺎڵێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﭘێﻜﮫﺎﺗەی ﺗﻮرﻛﻤــﺎن ﺑێﺘــە داﻣەزراﻧــﺪن و ﻛەﻧﺎڵەﻛە ﺗﺎﯾﺒەت ﻧەﺑێﺖ ﺑە ﭘﺎرﺗێﻜﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮاوی ﺗﻮرﻛﻤﺎﻧــﯽ ،ﺑەڵﻜﻮ ﺑﯚ ﻧەﺗەوەﻛە ﺑێﺖ و ﺳﺘﺎﻓەﻛەﺷﯽ ﻟەو ﻧەﺗەوەﯾە و ﺳەر ﺑە ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑﻦ، ﺑەم ﺗەﻧﮕــﮋەی داراﯾﯽ ﺑﻮوە ھﯚی وەﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋەو ﭘڕۆژەﯾە. ﺋﺎڵﺘﯽ ﺑەرﻣﺎخ ﻧەﯾﺸﺎردەوە ﻛە ھەﻧﺪێﻚ ﻻﯾەﻧﯽ ﺗﺮی ﺟﯿﺎ ﻟە ﺑﺰووﺗﻨەوەﻛەی
ﺧﯚی ،ﻟە ھەوڵﺪان ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎرﻣەﺗﯿــﯽ داراﯾﯽ ﻟە دەرەوەی ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ،ﺑە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ داﻣەزراﻧﺪﻧﯽ ﻛەﻧﺎڵێﻜﯽ ﺋﺎﺳــﻤﺎﻧﯿﯽ ﻟــەو ﺷــێﻮەﯾە و رای ﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﺋەﮔەر ﻻﯾەﻧــەﻛﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﺋەو ﯾﺎرﻣەﺗﯿﯿــە وەرﺑﮕﺮن ،ﻧەك ھەر ﺑە ﻣەﺗﺮﺳــﯽ ﺑﯚ ﺳــەر ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻧﺎﺷﻜێﺘەوە، ﺑﮕﺮە ﻟە ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﺸﯿەﺗﯽ ،ﭼﻮﻧﻜە ﭘێﻜﮫﺎﺗــەی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﺑەﺷــێﻜە ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﻟەم دۆﺧﯽ
ﺗەﻧﮕﮋەﯾــەدا ﺋﺎﺳــﺎﯾﯿﯿە ﻟە رێﮕەی ﺗﺮی ﺟﯿــﺎ ﻟە ﺣﻜﻮوﻣــەت ،ھەوڵ ﺑﯚ داﺑﯿﻨﻜﺮدﻧــﯽ ﮔﻮژﻣەی ﻛەﻧﺎڵەﻛە ﺑﺪرێﺖ .ﺋێﺴــﺘە ﻣﯿﺪﯾﺎی ﺗﻮرﻛﻤﺎن ﻟە ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ،ﺑﺮﯾﺘﯿﯿە ﻟە ﺗەﻧﯿــﺎ دوو رادﯾﯚ ﺑــە ﻧﺎوەﻛﺎﻧﯽ ”ﺋەرﺑﯿﻞ“ و ”ﺗﻮرﻛﻤﻨﻠﺮی“ ،ﭘێﺸﺘﺮ رادﯾﯚﯾەﻛــﯽ ﺗــﺮ و ﺗەﻟەﭬﺰﯾﯚﻧێﻜﯽ ﻟﯚﻛﺎڵﯿﺶ ھەﺑﻮون ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﺑە ھﯚی ﻧەﻣﺎﻧﯽ ﮔﻮژﻣە و ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯿﯿەوە راﮔﯿﺮاون .ﺋﺎڵﺘﯽ ﺑەرﻣﺎخ وای ﮔﻮت.
ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ
ﺗەﺳﺒﯿﺢ ﺑە ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠﯽ ﻣﯚﻧﯿﻜﺎ ﻧﺎﮔﯚڕێﺘەوە
وﺷە /ﻣﺎﻣەﯾﺎرە ﺋەﺣﻤەد ﺷﺎرێﻚ ﻟە ﻧﺰﯾﻚ ﻛﯚﯾەی ﺳﻨﻮوری ﭘﺎرێﺰﮔﺎی ھەوﻟێﺮ دەدۆزرێﺘەوە ﻛــە ﺗەﻣەﻧﯽ ﭘێﻨﺞ ھەزار ﺳــﺎڵ دەﺑێــﺖ و ﺳــﺎﻧێﻜﯽ زۆر ﺋﯿﻤﭙﺮاﺗﯚرﯾەﺗێﻜﯽ دەﺳــەﺗﺪار ﻓەرﻣﺎﻧڕەواﯾﯽ ﻛﺮدووە.
ﺋەوەﯾﺶ ﺑﯚ 3300ﺳــﺎڵ ﭘێﺶ ﺋێﺴﺘە دەﮔەڕێﺘەوە.
ﭘێــﺶ ﻣﺎوەﯾــەك ،ﺳــﺎﯾﺘﯽ ﺑەﻧﺎوﺑﺎﻧﮕــﯽ دەﯾڵــﯽ ﻣەﯾڵــﯽ ﺑەرﯾﺘﺎﻧــﯽ راﭘﯚرﺗێﻜــﯽ ﺑــو ﻛــﺮدەوە و ﺋﺎﺷــﻜﺮای ﻛﺮدووە، ﻟە ژێــﺮ ﺗەﭘﯚڵﻜەﯾەﻛﺪا ﺑە ﻗﻮوڵﯽ 10ﻣەﺗﺮ ،ﺷــﺎرێﻚ ﺑە ﻧﺎوی ﺋﯿﺪو دۆزراوەﺗەوە و ﻛﺎری ھﻮﻧەروەری زۆری ﺗێﺪا ﭘﺎرێﺰراوە. ﺋێﺴﺘە ﺋەو ﺷﺎرە ﺑﻮوەﺗە ﺑەﺷێﻚ ﻟە ﮔﺮدێﻜﯽ 10ﻣەﺗﺮی ) 32ﭘێ(، ﻟە ﺳــەرووی دەﺷــﺘێﻜﯽ ﭼﻮار دەوری ،ﺷــﻮێﻨەﻛە ﻧﺎوی ﺗﺎزەی ﺳﺎﺗﻮوﻗەﯾە و ﺋێﺴﺘە ﮔﻮﻧﺪەﻛە ﻛەوﺗﻮوەﺗــە ﺳــەر ﮔﺮدەﻛەوە. ﻣێﮋووی دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺷﺎرەﻛە ﺑﯚ 3200ﺗــﺎ 2900ﭘێﺶ زاﯾﯿﻦ دەﮔەڕێﺘەوە. ﻟەو ﺷــﺎرەدا وێﻨــەی ھﻮﻧەرﯾﯽ ﻧﺎوازە و ﻧەﺧﺸﻜﺮاو دۆزراوەﺗەوە ﻛــە ﺗێﯿﺪا ﺳــەری ﻣــﺮۆڤ ﺑە ﺟەﺳﺘەی ﺷــێﺮ و ﺷﺘﯽ ﺗﺮﯾﺶ ھەن ،ﺑــﺎوەڕ واﯾە ﺋــەو ﻧەﺧﺶ و ﻧﯿﮕﺎراﻧە ﻟەﻻﯾەن ﺷــﺎﯾەﻛﺎﻧﯽ ﺋەوﻛﺎﺗە ﺑە ﺑﯚﻧەی دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻛﯚﺷﻜﯽ ﺷﺎﯾﺎﻧەوە وەرﮔﯿﺮاﺑێﺖ. زاﻧﺎﯾﺎﻧــﯽ ﺷــﻮێﻨەوار ﻟە زاﻧﻜﯚی ﻻﯾﭙﺰﯾﮕﯽ ﺋەڵﻤﺎﻧﯿــﺎ ،ﭘێﯿﺎن واﯾە ﺷــﺎری ﺋﯿﺪۆ ﻣﺎوەﯾەﻛﯽ زۆری ﻟەژێﺮ ﻛﯚﻧﺘڕۆڵﯽ ﺋﯿﻤﭙﺮاﺗﯚرﯾەﺗﯽ ﺋﺎﺷــﻮورﯾﺪا ﺑەﺳــەر ﺑﺮدﺑــێ،
دەﻗێﻜێ ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ﻣێﺨﯽ ،ﺋەو ڕاﺳﺘﯿﯿەی ﺳەﻟﻤﺎﻧﺪووە وەك ﻟە ﭘەﯾﺠﯽ ﺷﻮێﻨەوارەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ﺑــو ﻛﺮاوەﺗەوە، ﺷــﻮێﻨەوارﻧﺎس )ﻛﺮﯾﺴــﺘﯿﺎن واﯾﺲ( ﻟەﻛﺎﺗــﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەی دەﻗێﻜﯽ ﻧﻮوﺳــﯿﻨﯽ ﻣێﺨﯿﺪا ﻛە ﻟە ﺳﺎﺗﻮوﻗە دۆزراوەﺗەوە ،ﺑﯚی دەرﻛەوت ﺷــﺎرێﻚ ﺑﻮوە ﺑەﻧﺎوی )ﺋﯿﺪۆ( ﻟە 3200ﺑﯚ 2900ﺳــﺎڵ پ.ز ﺑﻨﯿﺎد ﻧﺮاوە. دوای ﺋەوەی ﻟە ﺳﺎڵﯽ 2010ـەوە ھەرﺳــێ زاﻧﻜــﯚی Leiden ی ھﯚڵەﻧــﺪی و Leipzigی ﺋەڵﻤﺎﻧﯽ و زاﻧﻜﯚی ﺳەﺣەدﯾﻦ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑە ھﺎوﺑەﺷــﯽ دەﺳــﺘﯿﺎن ﻛﺮد ﺑە ﭘﺸﻜﻨﯿﻦ ﻟە ﻧﺎوﭼەی ﺳــﺎﺗﻮوﻗە ،ﻟە ﺳﺎڵﯽ 2013ـــﺪا ﺗﯿﻤەﻛە ﻟە ﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ دۆزﯾﻨەوەﻛﺎﻧﯿﺎن ﮔەﯾﺸــﺘﻨە ﺋەو ﺑڕواﯾەی ﻛە ﺷــﺎرێﻜﯽ ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ ﻣێﮋووی ﺑﻮوە ﺑە ﻧﺎوی ) ﺋﯿﺪۆ(. ﺷﻮێﻨەوارﻧﺎﺳﯽ ﺋەڵﻤﺎﻧﯽ ﺳﯿﻨﺰﯾﺎ ﭘﺎﭘــﯽ ﻟــە زاﻧﻜــﯚی ﻻﯾﭙﺰﯾﮕﯽ ﺋەڵﻤﺎﻧﯽ ،ﺑﯚ ﻣﯿﺪﯾﺎ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن ڕای ﮔەﯾﺎﻧــﺪووە؛ ﺋــەم ﺷــﺎرە ﻟــە ﺳــەرەﺗﺎدا ﻟەژێﺮ دەﺳــﺘﯽ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿەﻛﺎﻧﺪا ﺑﻮوە ،ﺑەم دواﺗﺮ ﺑﯚ ﻣﺎوەی 140ﺳــﺎڵ ﺳەرﺑەﺧﯚ ﺑﻮوە و ﭘﺎﺷــﺎﻛﺎﻧﯽ ﺷــﺎری ﺋﯿﺪۆ ﺳەرﺑەﺧﯚ ﺑﻮون. ﺋــەو ﭘﺎﺷــﻤﺎواﻧەی ﺗﯿﻤەﻛــە دۆزﯾﺒﻮوﯾﺎﻧــەوە ،ﺋــەوە روون دەﻛﺎﺗــەوە ﻛــە ﻛﯚﺷــﻜێﻜﯽ ﺳــەرﻧﺠڕاﻛێﺶ و ڕازاوەی ﺗێﺪا
ﺑﻮوە .ھەروەھﺎ ﭼەﻧﺪ ﺗﺎﺑﻠﯚﯾەﻛﯽ ڕەﻧﮕــﯽ ﻟەﺳــەر ﺧﺸــﺘﯽ ﻗﻮڕ دۆزراوەﺗەوە ﻛە ﺑەﺧەﺗﯽ ﻣێﺨﯽ ﻟەﺳەری ﻧﻮوﺳــﺮاوە ،ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﺗﺎﺑﻠــﯚﻛﺎن ﻣﺮۆﭬێﻜە ﺑە ﻟەﺷــﯽ ﺷــێﺮ ھﺎوﺷــێﻮەی ﭘەﯾﻜەری ”ﺋەﺑﻮ ھﯚل“ ﻟە ﻣﯿﺴﺮ ،ھەروەھﺎ ﺗﺎﺑﻠﯚﯾەﻛﯽ ﺗﺮ ﻛەﺳێﻚ ڕەﺷﻤەی ﺋەﺳﭙێﻜﯽ ﺑەدەﺳﺘەوەﯾە.
ﺋەم دوو ﺗﯿﻤەی ھﺎﺗﻦ ،زاﻧﻜﯚی ﯾﺪﻧﯽ ھﯚڵەﻧــﺪی و ﻻﯾﭙﺰﯾﻜﯽ ﺋەڵﻤﺎﻧــﯽ ،ﮔﺮێﺒەﺳــﺘێﻜﯿﺎن ﻟەﻻﯾــەن ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗــﯽ ﮔﺸﺘﯿﯽ ﺷــﻮێﻨەوارەوە ﺑﯚ ﻛﺮا ﺑﯚ ﻣــﺎوەی ﭘێﻨﺞ ﺳــﺎڵ ،دوو وەرز ﻛﺎرﯾــﺎن ﻛــﺮد و دەرﺋەﻧﺠﺎﻣﯽ ﺑﺎﺷــﯽ ھەﺑﻮو ،دواﺗــﺮ ﺑە ھﯚی ﻛێﺸــەی ﮔﻮﻧﺪەﻛــەوە ﻛﺎرەﻛە ڕاوەﺳــﺘﺎ ،ﺧەڵﻜــﯽ ﮔﻮﻧﺪەﻛە داوای ﻗەرەﺑﻮوﯾــﺎن دەﻛﺮد ﻛە 28ﻣﺎڵ ﺑﻮون ،ﺋێﻤەﯾﺶ ﻟەﮔەڵ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷــﺎرەدێﯽ ﺗەﻗﺘەق ھێڵﻜﺎری و ڕێﻜﺎری ﻛﺎرﮔێڕﯾﻤﺎن ﺑﯚ ﻛــﺮدن ،ﺑەم ﺑــە ھﯚی ﺋەم ﺗەﻧﮕــﮋە داراﯾﯿﯿــەوە ﻗەرەﺑﻮو ﻧەﻛﺮاﻧەوە. ﻟەﺑــﺎرەی ﺋــەوەی ڕێ ﺑــە داﻧﯿﺸﺘﻮواﻧﯽ ﺋەو ﮔﻮﻧﺪە دەدرێ ﻟەوێﺪا ﺑﮋﯾــﻦ و ﺑﻤێﻨﻨەوە ،ﯾﺎن ﺑەرﻧﺎﻣەﯾەك ھەﯾە ﺗﺎ ﺋەو ﺷــﻮێﻨە ﺑﻜﺮێﺘە ﺷــﻮێﻨەوار و ﻛەﺳــﯽ ﺗێﺪا ﻧەژﯾﺖ؟ دەڵێ” :ھەﺗﺎ ﺋێﻤە ﻗەرەﺑﻮوﯾﺎن ﻧەﻛەﯾﻨەوە ،ﻧە ﺋەوان دەڕۆن و ﻧــە ﺋﯿﻤە ھﯿﭽﻤﺎن ﭘێ دەﻛﺮێ“. ﻟەﻣــەڕ ﺋــەوەی ھەوڵﯿــﺎن ﻧــەداوە ﺋــەو ﺷــﻮێﻨەوارە و ﺷﻮێﻨەوارەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺳﻨﻮورەﻛە ﺑﻜەﻧە ﺷــﻮێﻨێﻜﯽ ﮔەﺷﺘﯿﺎری،
ﻛە ﻟە دﻧﯿــﺎدا ﺷــﻮێﻨەوار وەك ﺳــﺎﻣﺎﻧێﻚ ﺗەﻣﺎﺷــﺎ دەﻛــﺮێ، ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﺷــﻮێﻨەواری ﻛﯚﯾە دەڵێ :ﻟــە ﺑەرﻧﺎﻣەﻣﺎﻧﺪاﯾە ﺑﯿﻜەﯾﻨە ﺷﻮێﻨێﻜﯽ ﮔەﺷﺘﯿﺎری، ﭼﻮﻧﻜە ﺑە ﭘێﯽ ﺋــەو ﺋﺎﻣﺎرەی ﻟە ﺑەردەﺳــﺘﻤﺎﻧﺪاﯾە و ھەﻣﺎﻧە ،ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﻛﯚﯾە و دەوروﺑەری 180ﺷــﻮێﻨﯽ ﺷــﻮێﻨەوارﯾﻤﺎن ھەﯾە ،ﺳــﺎﺗﻮوﻗە و ﺷــﯿﻠە ﺑە ﻛﯚﻧﺘﺮﯾﻦ ﺷــﻮێﻨەوار دادەﻧﺮێﺖ، ﺑــەم ﭼﺎوەڕواﻧــﯽ ﻛﯚﺗﺎھﺎﺗﻨﯽ ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ دەﻛەﯾﻦ. ”وﺷــە“ ﻟــە ﺑەڕێﻮەﺑــەری ﺷــﻮێﻨەواری ﻛﯚﯾەی ﭘﺮﺳــﯽ،
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
وﺷە /دھﯚك – ﻧەوزاد ھﻠﯚری ﺧەڵﻚ ﺧﻮﻟﯿﺎی ﺳــەﯾﺮ و ﺟﯿﺎواز و ﻧﺎﻣﯚﯾــﺎن ھەﯾــە و ﭘﯿﺎوێﻜــﯽ ﺷــﺎری دھﯚﻛﯿﺶ ﻛــە ﺗەﻣەﻧﯽ 66ﺳــﺎڵە و ﻧﺰﯾﻜەی 50ﺳــﺎڵە ﺣــەز و ﺧﻮﻟﯿﺎ و ھﯿــﻮا و ﺋﺎواﺗﯽ ﺑﻮوە ﺑە ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ﺗەﺳﺒﯿﺤﯽ ﮔﺮاﻧﺒەھــﺎ ،ﺋێﺴــﺘەش ﺧﺎوەﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺗەﺳﺒﯿﺤﯽ ﮔﺮاﻧﺒەھﺎﯾە ﻛە زۆرﯾﻨەی ﺗەﺳﺒﯿﺤەﻛﺎﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﻟــە ﻣﻠﯿﯚﻧێﻚ دﯾﻨﺎر ﭘــﺎرە دەﻛەن و ﺗــەواوی ﺗەﺳﺒﯿﺤەﻛﺎﻧﯿﺸــﯽ ﺑە ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠێﻜــﯽ ﺟﯚری ﻣﯚﻧﯿﻜﺎ ﻧەﮔﯚڕﯾﻮەﺗەوە.
ﻣﺤەﻣەد ﺣەﺳــەن ﻧﺎﺳــﺮاو ﺑە ﻣﺤەﻣــەد ﺳــﯿﺎری ،ﻟە ﺳــﺎڵﯽ 1951ﻟە ﮔﻮﻧﺪی ﺳــﯿﺎری ﺷﺎری دھﯚك ﻟــە داﯾﻚ ﺑﻮوە و دواﺗﺮ ﺑﻮوە ﺑە ﭘێﺸــﻤەرﮔە و ﻟە ﺷﯚڕﺷــﯽ ﺋەﯾﻠــﻮول و ﮔﻮن ﺑەﺷــﺪاری ﻛﺮدووە و ﺋێﺴﺘەش ﭘێﺸﻤەرﮔەی ﺧﺎﻧەﻧﺸــﯿﻨە ،ﺋــەو ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ ،ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە 25ﺗەﺳﺒﯿﺤﯽ ﮔﺮاﻧﺒەھــﺎم ھەﯾــە و ﻧﺮﺧﯽ ھەر ﯾەﻛێﻜﯿﺎن ﻟــە ﻣﻠﯿﯚﻧێــﻚ دﯾﻨﺎر زﯾﺎﺗﺮە ،زۆر ﺣەزم ﺑە ﺗەﺳــﺒﯿﺤﯽ ﮔﺮاﻧﺒەھﺎﯾە ﺑەﺗﺎﯾﺒــەت ﺋەواﻧەی ﻟە ﺑــەردە دەﮔﻤەن و ﺟﻮاﻧەﻛﺎﻧﯽ ژێﺮ دەرﯾــﺎوە دروﺳــﺖ ﻛﺮاون،
ﺋەو 25ﺗەﺳــﺒﯿﺤەم ﻟــەو ﺟﯚرە ﺑەرداﻧە دروﺳــﺖ ﻛﺮاون و ﺋﺎﻣﺎدە ﻧﯿــﻢ ھﯿﭻ ﯾەﻛێﻜﯿﺎن ﺑﻔﺮۆﺷــﻢ، ﺋەﮔەر ﻣﺮدﯾﺸــﻢ وەﺳــﯿەﺗﻢ ﺑﯚ ﻣﻨﺪاڵەﻛﺎﻧﯿﺸــﻢ ﺋەوەﯾــە وەك ﯾﺎدﮔﺎری ﺋەو ﺗەﺳﺒﯿﺤﺎﻧە ھەڵﮕﺮن و ھﯿﭻ ﻛﺎت ﻧەﯾﺎﻧﻔﺮۆﺷﻦ. ﺋەو ﭘێﺸﻤەرﮔە ﻛﯚﻧەی ﺷﯚڕﺷﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻛە ﺋێﺴﺘە ﺑەﺗەﻣەﻧﺪا ﭼــﻮوە ،ﺟﮕەﻟــەو ﺋــﺎرەزووەی ﺑــﯚ ﺗەﺳــﺒﯿﺤﯽ ﮔﺮاﻧﺒەھــﺎ ھەﯾەﺗﯽ ،ﺷــﺎرەزاﯾﯽ زۆرﯾﺸــﯽ ﻟــە دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﮔﯚﭼﺎﻧــﯽ ﻛﻮردەواری ھەﯾە و دەڵێ ،ﭘێﺸﺘﺮ زۆر ﮔﯚﭼﺎﻧﻢ دروﺳــﺖ دەﻛﺮد و
دەﻣﻔﺮۆﺷﺘﻨەوە ،دوو ﺟﺎرﯾﺶ ﺑە ﭘﺎرەی ﺋەو ﮔﯚﭼﺎﻧﺎﻧەی دروﺳــﺘﻢ ﻛــﺮدن ،ﻟەﮔەڵ ھﺎوﺳــەرەﻛەم ﺣەﺟﻤﺎن ﻛﺮدووە ،ﻛەﭼﯽ ﺋێﺴﺘە ﻧﺎﺗﻮاﻧﻢ ﮔﯚﭼﺎن دروﺳــﺖ ﺑﻜەم و ﺧﯚم ﺑە ﮔﯚﭼﺎن ڕێﮕە دەﺑڕم. ﻣﺤەﻣەد ﺳﯿﺎری ڕۆژێﻚ ﭼﻮوەﺗە ﺷــﻮێﻨێﻚ داﻧﯿﺸﺘﻮوە و ﻛەﺳێﻜﯽ دەوڵەﻣەﻧﺪﯾــﺶ ﻛــە زاﻧﯿــﺎری وردی ﻟەﺳــەری ھەﯾە و دەزاﻧێ ﺋەو ﺗەﺳــﺒﯿﺤەﻛﺎﻧﯽ زۆر ﺑە ﻧﺮخ و ﮔﺮاﻧﺒەھــﺎن ،دەﭼێﺘــە ﻻی و ﻟێﯽ ﭘﺮﺳــﯿﻮە ﺗەﺳــﺒﯿﺤەﻛﺎن ﺑﻔﺮۆﺷــە ﺑەﻣــﻦ ،ﺑــەم ﺋــەو ڕەﺗــﯽ ﻛﺮدووەﺗــەوە ،دواﺟــﺎر
ﺋــەو ﻛەﺳــە دەوڵەﻣەﻧــﺪە ﻛە ﺋﯚﺗﯚﻣﺒێﻠێﻜﯽ ﺟــﯚری ﻣﯚﻧﯿﻜﺎی ﻻ ﺑﻮوە و ﺳــﻮﯾﭽﯽ ﻣﯚﻧﯿﻜﺎﻛەی داوەﺗە ﻧﺎوﺑــﺮاو و ﭘێﯽ ﮔﻮﺗﻮوە ﻟە ﺑەراﻣﺒــەر ﺗەﺳــﺒﯿﺤەﻛﺎﻧﺖ ﺋەو ﻣﯚﻧﯿﻜﺎﯾــەت ﭘــێ دەدەم ،ﺑەم ﺋەو ھــەر ڕەﺗــﯽ ﻛﺮدووەﺗەوە و دەڵێ ﺗەﺳﺒﯿﺤەﻛﺎﻧﻢ ھﯿﭻ ﻛﺎت ﺑﯚ ﻓﺮۆﺷﺘﻦ ﻧﯿﻦ. ﻟەﮔــەڵ ﺑﺎﺳــﻜﺮدﻧﯽ ﭼﯿﺮۆﻛﯽ ﺗەﺳﺒﯿﺤەﻛﺎﻧﯽ ،ﻣﺤەﻣەد ﺳﯿﺎری ﺑﺎﺳﯽ ﺳەردەﻣﯽ ﭘێﺸﻤەرﮔﺎﯾەﺗﯽ ﺧﯚﯾﺸــﯽ ﻛﺮد و دەڵێ ،ﺋێﻤە ﻛە ﭘێﺸﻤەرﮔە ﺑﻮوﯾﻦ و ﺳەرﻛﺮدەﻛﺎن و ﭘێﺸﻤەرﮔەش ھەﻣﻮو ﺑە ورەوە
دەﺟەﻧﮕﺎﯾﻦ ،ھەرﭼەﻧﺪ ﭼەﻛــﯽ ﻛەﻣﻤــﺎن ھەﺑﻮو ،ﺑەم ورە و ھێﺰﻣــﺎن ﻟــە ﭼــەك ﺑەھێﺰﺗﺮ ﺑﻮو ،ﺋێﺴــﺘەش ﭘێﺸــﻤە ر ﮔە ﺑەراﻣﺒــەر دوژﻣﻦ وەﺳــﺘﺎوە و ﺷﻜﺴــﺘﯽ ﭘــێ داون ،ﺑــەم ﭘێﺸﻤەرﮔﺎﯾەﺗﯽ ﺋەوﺳﺎ و ﺋێﺴــﺘە وەك ﯾەك ﻧﯿﯿە و ﺋێﺴﺘە زۆر ھەن ﺑەدوای ﭘﺎرە ﻛەوﺗﻮون.
ﺷﺎرێﻜﯽ ﭘێﻨﺞ ھەزار ﺳﺎڵە ﻟەژێﺮ ﮔﻮﻧﺪێﻜﯽ ﺳﻨﻮوری ﻛﯚﯾە ھەﯾە
ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ﺳەر ﺗﺎﺑﻠﯚﻛﺎن ﭼﯿﺘﺮ روون دەﻛەﻧەوە؟ ﻛﺎﺗێﻚ ﻛە ﺋەم ﺷــﺎرە ﺳەرﺑەﺧﯚ ﺑﻮوە ،ﭘﺎﺷﺎﯾەﻛﯽ ھەﺑﻮوە ﺑەﻧﺎوی ) – Ba’ilanuﺑﺎﺋﯿﻼﻧــﻮو( ،ﻛــە ﺑــﺎس ﻟەوە دەﻛﺎت ﻛﯚﺷــﻜەﻛە ﺑە دەﺳﺘﯽ ﺋەو ﺑﻨﯿﺎد ﻧﺮاوەﺗەوە، ھەروەھــﺎ دەڵێــﺖ ﺑﺎوﻛﯿﺸــﯽ ﺑەﻧــﺎوی ) ABBIﺋﺎﺑﺒــﯽ( ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮوە. ﻟەﺳــەر ﯾەﻛێﻚ ﻟە ﻧﻮوﺳﯿﻨەﻛﺎن ﺑەم ﺷــێﻮەﯾە ھﺎﺗﻮوە :ﻛﯚﺷﻜﯽ Ba’auriﺑﺎﺋــﻮوری ﭘﺎﺷــﺎی ﺳــەرزەﻣﯿﻨﯽ IDUﺋﯿــﺪو ﻛﻮڕی Edimaﺋﯿﺪﯾﻤﺎ ﭘﺎﺷــﺎی ﺳەرزەﻣﯿﻨﯽ IDUﺋﯿﺪوو(. ھەﻧﺪێــﻚ ﻟــەو ﭘﺎرﭼــە ﺷﻮێﻨەواراﻧەی ﻛە دۆزراوﻧەﺗەوە، دەری دەﺧەن ﻛە ﻛﯚﺷﻜەﻛﺎﻧﯽ ﺷــﺎری ﺋﯿﺪو وردەﻛﺎری زۆری ﺗێﺪا ﺑەﻛﺎر ھﺎﺗﻮوە ،ﺑەﺷــێﻮەﯾەك ﻛﯚﺷﻜەﻛﺎن ﺑە ڕەﻧﮕﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ڕازاوﻧەﺗــەوە ،ﻟەواﻧە ڕەﻧﮕێﻚ ﻛە ﻟە ﻣﯿﻮەی ھەﻧﺎر دروﺳﺖ ﻛﺮاوە. ھەواڵﯽ دۆزﯾﻨەوەی ﺋەو ﺷــﺎرە، ﻟــە دەﯾﺎن ﻣﯿﺪﯾــﺎی ﺋەﻣەرﯾﻜﯽ و ﺋەوروﭘﺎﯾــﯽ دەﻧﮕﯽ داوەﺗەوە، ﻟەواﻧــە FOX NEWSـــﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﯽ و Live Leakو دەﯾﺎن ﻣﺎڵﭙەڕ و ﮔﯚﭬﺎر و ڕۆژﻧﺎﻣەی ﺗﺮ. ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷﻮێﻨەواری ﻛﯚﯾە: ﺗەﻧﮕﮋەی داراﯾﯽ ﻛﺎرەﻛەی راﮔﺮﺗﻮوە ﺳەرﻛەوت ﺳــﯚﻓﯽ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷــﻮێﻨەواری ﻛﯚﯾــە ،ﻟەﺑﺎرەی ﺋــەوەی دوای ﺗەواوﺑﻮوﻧــﯽ ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﺗﯿﻤەی زاﻧﻜﯚﻛﺎﻧﯽ ھﯚڵەﻧﺪا و ﺋەڵﻤﺎﻧﯿﺎ و ﺳەﺣەدﯾﻦ و دۆزﯾﻨەوەی ﺷﺎری ﺋﯿﺪۆ ،ھﯿﭻ ﻟێﮕەڕان ،ﯾﺎن ﭘێﺸــﮫﺎﺗێﻜﯽ ﺗﺎزە ﻟەﻣەڕ ﺷﺎری ﺋﯿﺪۆ ھەﯾە؟ ﮔﻮﺗﯽ:
ﺋەو ﻛﻮﻟەﭘەﻻﻧەی ﻟەو ﺷــﻮێﻨەدا دۆزراﻧەوە و ﺑەڵﮕەی ﺑﻮوﻧﯽ ﺷﺎر و ﺋﯿﻤﭙﺮاﺗﯚرﯾــەت و ﺣﻮﻛﻤڕاﻧﯽ ﭘﺎﺷــﺎﯾەك ﺑﻮون ،ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﻦ ﯾــﺎن ﺑﺮاوﻧەﺗــە دەرەوە؟ ﺑەڕێﻮەﺑەری ﺷﻮێﻨەوار ﺋﺎﻣﺎژەی ﺑەوە ﻛﺮد ،زۆرﺑەی ﻛەﻟﻮﭘەﻟەﻛﺎن ﻟە ﺷﻮێﻨەواری ھەوﻟێﺮن ،ﺑەم زۆرﯾــﺶ ﻟــە ﻣﯚزەﺧﺎﻧــەی ﻧﺎو ﻗﺸڵەی ﻛﯚﯾەن ،واﺗە ﯾەك ﭘﺎرﭼە ﻧەﭼﻮوەﺗە دەرەوە. ﻧﻮوﺳەرێﻜﯽ ﺳﺎﺗﻮوﻗەزادە، زاﻧﯿﺎری ﻧﻮێ دەدات ﺗﺎرﯾــﻖ ﻛﺎرێــﺰی ،ﻧﻮوﺳــەر
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
ﭘﯿﺎوێﻜﯽ دھﯚك 50ﺳﺎڵە ﺗەﺳﺒﯿﺤﯽ ﮔﺮاﻧﺒەھﺎ ﻛﯚ دەﻛﺎﺗەوە
15
و ﻣﯿﺪﯾــﺎﻛﺎر و ﺧەڵﻜــﯽ ﮔﻮﻧــﺪی ﺳــﺎﺗﻮوﻗە ﻛــە ﺋەو ﺷــﺎرە ﻣێﮋووﯾﯿﯿــەی ﻟەژێﺮدا دۆزراوەﺗــەوە ،ﻟەﺑﺎرەی ﺑﺎﯾەﺧﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت ﺑﯚ ﺋەو ﺷﻮێﻨەوارەوە ﺑﯚ ”وﺷــە“ ﮔﻮﺗﯽ :ﺳــﺎﺗﻮوﻗە ﯾەﻛێﻜە ﻟە 25ﺗﺎ 30ﺷﻮێﻨەواری ھەرە ﮔﺮﻧﮓ ﻟەﺳــەر ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺑﺎﺷــﻮوری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و ﺳەراﻧﺴەری ﻋێﺮاﻗﺪا ،ﺋەو ﻗەﯾە ﺑە ﻧﺎوی ﭘﺎﺷﺎﯾەﻛﯽ ﻟﯚﻟﯚﯾﯿﯿە ﻛە ﻧﺎوی ﺳــﺎﺗﯚﻧﯽ ﺑﻮوە ،ﻧﺎوەﻛەی دوای ﻧﺰﯾﻜــەی ﭼــﻮار ھــەزار ﺳﺎڵ ﮔﯚڕاوە ﺑە ﺳﺎﺗﻮوﻗە ،واﺗە ﻗەی ﺳﺎﺗﯚﻧﯽ ،ﺑەڕێﻮەﺑەراﯾەﺗﯽ ﮔﺸﺘﯿﯽ ﺷﻮێﻨەواری ﮔەرﻣﯿﺎن، ﻣێﮋووی ﻗەی ﺳــﺎﺗﻮوﻗەی ﺑﯚ ﻛﯚﻧﺘﺮ ﻟە ﻣێــﮋووی ھەردوو ﻗــەی ھەوﻟێــﺮ و ﻛەرﻛﻮوك ﮔەڕاﻧﺪووەﺗــەوە ﻛــە ﺗەﻣەﻧﯽ ھەﺷﺖ ھەزار ﺳﺎڵ دەﺑێ. ﻛﺎرێﺰی دەڵێ :ﻟە ﺳــەروەﺧﺘﯽ ﺧﯚﯾﺪا ،ﺳــﺎﺗﻮوﻗە ﭘﺎﯾﺘەﺧﺘﯽ ھەرێﻤێﻚ ﺑﻮوە ﺑــە ﻧﺎوی ﺋﯿﺪو، ﻟــەو ڕووەوە ﻛﺘێﺒێﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﻟەﺳــەر ﻣێﮋووی ﺳﺎﺗﻮوﻗەﯾﺶ ﻧﻮوﺳــﺮاوە .ﺋﺎﻣﺎژە ﺑەوە دەﻛﺎت ﺧﯚﯾﺸــﯽ ﭼەﻧﺪان ﺑەدوادﭼﻮون و ﺑﯚﭼﻮون و وﺗــﺎری ﻟەﻣەڕ ﺋەو ﺷﻮێﻨەوارە ھەﺑﻮوە.
وﺗﺎر
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
16
ﯾﻮﺳﻒ ﻟەﺗﯿﻒ ﻧﻮوری ﺑێﺨﺎڵﯽ
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﺑﯿﺎﻧﻮوی ﻋﺎﺋﯿﺸە و ﭘﺎﺳﺎوی ﺣﺰﺑﯽ ﻛﻮردی! ﺗەﺑــەری ،ﻟە ﻣێــﮋووی ﺧﯚﯾﺪا ﺑــﺎس ﻟەوە دەﻛﺎت ﻛە )ﻋﺎﺋﯿﺸــە(ی ﺧێﺰاﻧــﯽ ﭘێﻐەﻣﺒەر ھﺎﺗﻮوەﺗە ﻻی )ﻋﻮﺳــﻤﺎﻧﯽ ﻛــﻮڕی ﻋەﻓﺎن( و ﮔﻮﺗﻮوﯾەﺗﯽ :ﺋەو ﺷــﺘەم ﺑﺪھﯿﻪ ،ﻛە ﺑﺎوﻛﻢ و ﻋﻮﻣەر دەﯾﺎﻧﺪاﻣێ .ﻋﻮﺳﻤﺎﻧﯿﺶ ﭘێﯽ ﮔﻮﺗﻮوە: ﻧە ﻟە ﻗﻮرﺋﺎن و ﻧە ﻟە ﺳﻮﻧﻨەدا ،ﺷﻮێﻨێﻚ ﺑﯚ ﺋەو داواﻛﺎرﯾﯿەت ﻧﺎﺑﯿﻨﻤەوە ،ﺋەوەی ﻛە ﺑﺎوﻛﺖ و ﻋﻮﻣەرﯾﺶ ﭘێﯿــﺎن داوﯾﺖ ﻟە ﭼﺎﻛەی ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻮوە ،ﺑﯚﯾە ﻣﻦ ﺋەو ﺷﺘە ﻧﺎﻛەم. ﻋﺎﺋﯿﺸە ﺑەردەوام دەﺑێ و دەڵێ :ﺑەﺷە ﻣﯿﺮاﺗﯽ ﺧﯚﻣﻢ ﻟە ﻣﯿﺮاﺗﯽ ﭘێﻐەﻣﺒەر ﺑﺪەرێ .ﻋﻮﺳﻤﺎن دەڵێ :ﺋەی )ﻓﺎﺗﯿﻤە( ﻧەھــﺎت داوای ﻣﯿﺮاﺗﯽ ﺧﯚی ﻟە ﭘێﻐەﻣﺒەر ﻛﺮد ،ﺗﯚ و )ﻣﺎﻟﯿﻜﯽ ﻛﻮڕی ﺋەوﺳــﯽ ﺑەﺳــڕی( ﮔەواھﯽ ﺋەوەﺗــﺎن ﻧەدا ﻛە ﻛەس ﻣﯿــﺮات ﻟە ﭘێﻐەﻣﺒــەر ﻧﺎﮔﺮێﺘەوە و ﺑەﻣــەش ﻣﺎﻓﯽ ﻓﺎﺗﯿﻤە ﻧــەدرا؟ ﺋەوە ﭼﯚﻧە ﺋێﺴﺘە ھﺎﺗﻮوﯾﺖ و داوای دەﻛەﯾﺖ؟ ﻣﻦ ﺋەوە ﻧﺎﻛەم. ھەﻣﻮو ﻣێﮋووﻧﻮوﺳﺎن و ﺑە ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ )ﺗەﺑەری و ﺳەﻗەﻓﯽ( ،ﻟە ﻣێﮋووەﻛﺎﻧﯿﺎﻧﺪا دووﭘﺎت ﻟەﺳەر ﺋــەوە دەﻛەﻧەوە ﻛە دوای ﺋەم ﺑەﺳــەرھﺎﺗە، ھەر ﻛﺎﺗێﻚ ﻋﻮﺳــﻤﺎن دەﭼــﻮوە ﻧﻮێﮋﻛﺮدن، ﻋﺎﺋﯿﺸە ﻛﺮاﺳــەﻛەی ﭘێﻐەﻣﺒەری دەردەھێﻨﺎ و ھــﺎواری دەﻛــﺮد :ﺋــەو )واﺗە ﻋﻮﺳــﻤﺎن( ﭘێﭽەواﻧەی ﺧﺎوەﻧﯽ ﺋەو ﻛﺮاﺳەی ﻛﺮدووە و دەﻛﺎ .دەرەﻧﺠﺎم ﻋﻮﺳﻤﺎن ﺑەو دەردە ﺑﺮا ﻛە ﻟە ﻣێﮋوودا دەﯾﺨﻮێﻨﯿﻨەوە! ڕێﻚ وەك ﺋەو ﺳەرﺑﻮردەﯾە ،ھەﻧﻮوﻛە ﺑەﺷێﻚ ﻟە ھێــﺰە ﺳﯿﺎﺳــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛە ﺑەﺷێﻜﯽ ﺑﺎﺷﯽ ﺑەرﭘﺮﺳــﯿﺎرێﺘﯿﯽ ﺋەو دۆﺧە ﺗﮫﻨﮕﮋاوﯾﯿــﻪ و ڕەﮔﺪاﻛﻮﺗﯿﻨــﯽ ﮔەﻧﺪەڵﯿﯿﺎن دەﻛەوێﺘە ﺋەﺳــﺘﯚ و ﺑﺎرﺗەﻗــﺎی ﺋﯚﺗﯚرﯾﺘەی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﮔﯚڕەﭘﺎﻧەﻛەدا ھﺎوﺑﮫﺸــﯽ ﮔەﻧﺪەڵﯽ و ھﺎﻧﺪەری ﭼﺎوﭘﯚﺷﯿﻦ ﻟە ﺑێﺪادﯾــﻦ ،ﺑەھەﻣﺎن ﺑﯿﺎﻧــﻮوی ﻧﺎﻟﯚژﯾﻜﯽ و ﭘﺎﺳــﺎوی ﻋﺎﺗﯿﻔﯿــﯽ ﻋﺎﺋﯿﺸــەی داﯾﻜــﯽ ﻣﺴﻮڵﻤﺎﻧﺎن ،دەﯾﺎﻧەوێ ڕەواﯾﯽ ﺑەو ﺷەڕەﯾﺎن ﺑﺪەن ﻛە ﻟەﮔەڵ ﺣﻜﻮوﻣەﺗﺪا دەﯾﻜەن. ﺋەو ھێﺰاﻧــە ﻛﺎرێﻜﯿﺎن ﻛﺮدووە و دەﯾﻜەن ،ﻟە ﺑﻨەڕەﺗﺪا ھﯽ ﺋەوان ﻧﯿﯿە ،ﺑەو ﭘێﯿەی ﺧﯚﯾﺎن ﯾــەﻛﻼ ﻧەﻛﺮدووەﺗــەوە ﻛە ﺋﺎﺧﯚ ﺑەﺷــێﻜﻦ ﻟــە ﺣﻜﻮوﻣەت ،ﯾــﺎن دژە ﺣﻜﻮوﻣەﺗﻦ ﻟەﻧﺎو ﺣﻜﻮوﻣەﺗﺪا؟ ھﺎوﺷێﻮەی )ﻋﺎﺋﯿﺸە( ،وەك ﭼﯚن ﻣﺎﻓﯽ ﺑەﺷە ﻣﯿﺮاﺗﯽ ﺑە )ﻓﺎﺗﯿﻤە( ڕەوا ﻧەﺑﯿﻨﯿﻮە و ﺑﯚ ﺧﯚﯾﺸﯽ ﺳﻮور ﺑﻮوە ﻟەﺳــەر ﺋەو ﻣﺎﻓە ،ﺋەو ھێﺰاﻧەش ھەﺗﺎ ﺋﯚﭘﯚزﺳــﯿﯚن ﺑﻮون ،دژی داﺑەﺷﻜﺎری و ﻗﯚرﺧﻜﺎری ﺑﻮون ،ﻛەﭼﯽ ﺋێﺴــﺘە دەﯾﺎﻧەوێ ﺗەﻧﯿﺎ ﺑەﺷــﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟە دەﺳﻜەوت و ﺋﯿﻤﺘﯿﺎز ﺑﭙﭽڕن و ﺑﺒەن و ﭼﺎوﭘﯚﺷــﯽ ﻟە ﺑﻨﺪﯾﻮاران و ﮔەﻧﺪەڵﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﻜﺮێ! ﭼﯚن ﻋﺎﺋﯿﺸــە ﺑەرزﻛﺮدﻧەوەی ﻛﺮاﺳەﻛەی ﭘێﻐەﻣﺒەر و دروﺷﻤﯽ )ﻋﻮﺳﻤﺎن ﭘێﭽەواﻧەی ﭘێﻐەﻣﺒــەری ﻛــﺮدووە(ی ﺑــەرز ﻛــﺮدەوە و ﻋﻮﺳــﻤﺎن و دۆﺧــﯽ ﻣﺴــﻮڵﻤﺎﻧﺎﻧﯽ ﺑەوە ﮔەﯾﺎﻧﺪ ﻛە ﻣێﮋوو ﺑﺎﺳــﯽ دەﻛﺎت .ﺑەداﺧەوە ﺗــﺎ ﺋــەم ﭼﺮﻛەﺳــﺎﺗەش ،ھەﻧــﺪێ ھێﺰی ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەھەﻣﺎن ﻋەﻗڵﯿەﺗﯽ ﺧﯚﭘەرﺳــﺘﺎﻧەی داﯾﻜــﯽ ﻣﺴــﻮڵﻤﺎﻧﺎن و ﺑەرﻣەﺑﻨــﺎی ﺑەرژەوەﻧﺪﺧﻮازﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧەوە ،ﺑە ﺑەرزﻛﺮدﻧەوەی ﻛﺮاﺳﯽ ﮔەﻧﺪەڵﯽ ﺣﻜﻮوﻣەت و دروﺷــﻤﯽ ﺋــەوەی ﺣﻜﻮوﻣــەت زێﺮوە و ﺑەرﺑﻮوەﺗە ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺧەڵﻚ ،ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺎن ﺑەﻣڕۆ ﮔەﯾﺎﻧﺪ ،ﯾﺎن ڕووﻧﺘﺮ ﺑڵێﯿﻦ :ﺑە ﻻﯾەﻧﯽ ﻛەﻣەوە ﺑﻮوﻧە ﺑﮫﺒەﺷــێﻚ و ﻓﺎﻛﺘەرێﻜﯽ ﺳەرەﻛﯽ ﻟە ﺑەرھەﻣﮫێﻨﺎﻧﯽ ﺋەو ﺗﮫﻨﮕﮋاﻧﻪ و ﭼەﻗﺒەﺳﺘﻨﯽ دۆﺧەﻛە.
زۆرن ﺋەواﻧــەی دەڵێــﻦ ﯾەﻛﺨﺴــﺘﻨەوەی ﻧﺎو ﻣﺎڵﯽ ﻛﻮرد راﺳــﺘە و راﺳــﺖ ﭘێﻮەﻧــﺪی ﺑە ﭼێﺒﻮوﻧﯽ دەوڵەﺗــﯽ ﻛﻮردﯾﯿەوە ھەﯾە ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەو دوواﻧە ﺗەرﯾﺒﻦ ﺑە ﯾــەك و ﺑەﺑێ ﯾــەك ﻧﺎﺗەواون. ﺋەﮔەر ﺋەﻣە راﺳــﺖ ﺑێــﺖ ،ﺋەوا ﻟــەو ھەﻟﻮﻣەرﺟــەی ﺋێﺴــﺘەدا ھﯿﭻ ﺑە ھﯿﭻ ﻧﺎﻛەﯾﻦ ،ﺋەﮔەرﯾﺶ ﺋەﻣە ﭘێــﻮەر ﺑﻮواﯾە ،ﺋەوا ھەرﮔﯿﺰ ﻛﯚﻣﺎری ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟــە ﻣﮫﺎﺑﺎد ﺗﻮوﺷــﯽ ﻧﻮﺷﻮﺳــﺖ ﻧەدەﺑــﻮو، ﭼﻮﻧﻜە ﺋــەوﻛﺎت ﻛــﻮرد ھێﻨﺪە ﯾەﻛڕﯾﺰ ﺑــﻮو ﻧەﺑێﺘەوە ،ﻛەﭼﯽ ﻟە دەرەوەی ﺗﻮاﻧــﺎی ﻛﻮرددا ﺗﯚڕی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺋەو ﺗﻮاﻧﺎﯾﯿەﯾﺎن ﻟەﺑەرﯾەك ھەڵﻮەﺷــﺎﻧﺪەوە و ﻗﺎزی ﻣﺤەﻣەد و ھﺎوڕێﻜﺎﻧﯽ ﻟە ﺳــێﺪارە دران و ﺷــەھﯿﺪ ﺑﻮون .ﻛﻮردێﻚ ﻧەﺑﻮو ﻟە ﺷﯚڕﺷﯽ ﺋەﯾﻠﻮوﻟﺪا ﻣەﻻ ﻣﺴﺘەﻓﺎی ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺑە راﺑەری راﺳــﺘەﻗﯿﻨەی ﺧــﯚی ﻧەزاﻧــێ و ﻻری ھەﺑــێ ﻟــە ﯾەﻛڕﯾﺰی ﻛــﻮرد ،ﻛەﭼﯽ ﻟە ﺟەزاﺋﯿﺮ ھــەواری ﺑﻮﻣﯿﺪێﻦ و ﺑە ﺋﺎﻣﺎدەﺑﻮوﻧــﯽ وەزﯾﺮی دەرەوەی ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎ و ھەرﯾەك ﻟە ﺷــﺎی ﺋێﺮان و ﺳەدام ﺣﻮﺳێﻦ ،ﺷﯚڕﺷﯽ ﻛﻮرداﻧﯿﺎن ﺗﻮوﺷــﯽ ﻧﻮﺷﻮﺳــﺖ
ﻛﺮد ،ھێﻨﺪەی ﻣﺎﯾــەوە ھێﻨﺮی ﻛﯿﺴــﻨﺠەر وەزﯾــﺮی دەرەوەی ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻟــە ﺑﯿﺮەوەرﯾﯿەﻛﺎﻧﯿﺪا ﺧﯚﯾــﺎن ھەڵﺴــﻮﻛەوﺗﯽ ﺑەدێڕێﻚ دەرﺑﺒــڕێ و ﺑڵێ :ﺋێﻤە ھەڵﺴــﻮﻛەوﺗێﻜﯽ ﻧﺎڕەوﺷﺘﯿﻤﺎن ﻟەﮔەڵ ﭘﺮﺳﯽ ﻛﻮرددا ﻛﺮد. ﻛەواﺗــە وەﺧﺘێﻚ ﺋەﻣــە ﺋﺎوەژوو دەﻛەﯾﻨــەوە ،دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ دەوڵەﺗــﯽ ﻛــﻮردی ﻟەﺳــەر ﯾەﻛڕﯾــﺰی ﻛﻮرد راﻧەوەﺳــﺘﺎوە، وەﺧﺘــێ ﻛﻮێــﺖ دەﻛﺮێــﺖ ﺑە دەوڵەت ﻟەﺳەر ﯾەﻛڕﯾﺰی ﻧەﺑﻮو، ﭼﺎرەﻛﯽ داﻧﯿﺸﺘﻮوی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧەﺑﻮو ،ﯾەك ﻟەﺳەر دەی ﺧﻮێﻨەوار و ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﺗﻮاﻧﺎی ﺳــەرﺑﺎزی و داودەزﮔــەی دەوڵەﺗﯽ ﻛﻮردی ﻧەﺑــﻮو ،ﻛەﭼﯽ دەوڵەﺗﯿﺸــﯿﺎن ﺑــﯚ ﭼێ ﻛﺮد .ﻛەواﺗــە ﭼێﺒﻮوﻧﯽ دەوڵەﺗــﯽ ﻛــﻮردی ﻟەﺳــەر ﯾەﻛڕﯾــﺰی ﭘەﻛــﯽ ﻧەﻛەوﺗﻮوە و ﻧﺎﻛەوێ. ھەڵﺒــەت ﻛــەس ﻻری ﻧﯿﯿــە ﻟــە ﯾەﻛڕﯾﺰی ﻛﻮرد و ﺷــﺘێﻜﯽ ﺳﺮوﺷﺘﯿﺸــە راو ﺑﯚﭼﻮوﻧــەﻛﺎن ﺟﯿﺎواز ﺑﻦ ،ﻧﺎﺳﺮوﺷــﺘﯿﯿە ﺋەﮔەر ﺟﯿﺎواز ﻧەﺑﻦ ،ﺋەﮔەر ھەﻣﻮو ﯾەك ﺑﻦ ،ﺋــەی ﺋەو ھەﻣــﻮو ﺣﺰﺑە ﻟە
رێﻮاس ﺋەﺣﻤەد
ﺑەردەوام ﭘﺮﺳﯿﺎرێﻚ ڕووﺑەڕووی ﺋێﻤــەی ژن دەﺑێﺘــەوە” ،ﺑــﯚ ﻧﻮوﺳــەری ژﻧﻤــﺎن ﻛەﻣــە؟ ﺑﯚ ﻣﻮزﯾﻜﮋەﻧﯽ ژﻧﻤﺎن ﻧﯿﯿە؟ ﺑﯚ ژن ﻟە ﺑﻮاری رۆﺷﻨﺒﯿﺮﯾﺪا ﭘﺎﺷﻜەوﺗﻮوە؟ ﺑﯚ...؟“ ،ھەرﯾەﻛە ﻟە ﺋێﻤە ﺑەﭘێﯽ ﺋەزﻣــﻮون و ﺑﯚﭼﻮوﻧەﻛﺎﻧﻤــﺎن وەﻣێــﻚ دەدۆزﯾﻨــەوە ﺑﯚ ﺋەم ﭘﺮﺳﯿﺎرە ﻛە وەﻣەﻛەی دەﺑێﺖ ﻧەك ﺗەﻧﯿــﺎ ﻻی ژن ﺑێﺖ ،ﺑەڵﻜﻮ دەﺑێــﺖ ﻻی ھەﻣــﻮو ﻣﺮۆﭬێﻚ ﺑێــﺖ ،ﺗەﻧﺎﻧەت ﺋەو ﻛەﺳەﺷــﯽ ﺋــەو ﭘﺮﺳــﯿﺎرە دەﻛﺎت ،دەزاﻧێ وەﻣەﻛەی ﭼﯿﯿە. ﺋەو ﻣــەرج و ﭘێﻮەراﻧەی ﭘﯿﺎوێﻚ دەﻛــەن ﺑــە ﻧﻮوﺳــەر ،ژﻧﯿﺶ دەﻛــەن ﺑــە ﻧﻮوﺳــەر ،ھﯿــﭻ ﺳــﻨﻮورێﻚ ﻧﯿﯿە ﻧﻮوﺳــەراﯾەﺗﯽ ﺋــەو دوو ڕەﮔــەزە ﻟێــﻚ ﺟﯿﺎ ﺑﻜﺎﺗــەوە ،ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﺎر و ﺷــێﻮەی ژﯾــﺎن و ﺋەرﻛەﻛﺎﻧﯽ ﺋــەو دوو ﻛەﺳەﯾە ﻟە ﺧێﺰان و ﻛﯚﻣەڵﮕەدا ھەردووﻛﯿﺎن ﻟێﻚ ﺟﯿﺎ دەﻛﺎﺗەوه. ژﻧﺎن زۆرﺑــەی ﻛﺎت ﻟە ﻣﺎڵەوەن و ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑــە دەوروﺑەرەوە ﻧﯿﯿــە ﻟــە ﺧﻮێﻨــﺪن و ژﯾﺎﻧــﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗــﯽ و ﺳﯿﺎﺳــﯽ دوور دەﺧﺮاﻧەوە و ﻣەودای ﮔەﺷــەی ﺑﯿﺮ و ﺧﯚڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮﻛﺮدﻧەوەﯾﺎن ﻟێ ﺳــﻨﻮوردار ﻛﺮاﺑــﻮو ،ﻟەﮔەڵ ﺋەوەﺷــﺪا ژن ﺑەدرێﮋاﯾــﯽ ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﻮوﺳــەری ﺑﺎﺷــﯽ ﺗێﺪا ھەڵﻜەوﺗﻮوه ،ﺋەﻣە ڕاﺳــﺘﯿﯿەﻛە و زۆرﺑــەی ﻣێﮋووﻧﻮوﺳــﺎن ﻧەﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮە ﭼﺎوﭘﯚﺷﯽ ﻟێ ﺑﻜەن، ﻛﻪ ﺑــﺎس دێﺘە ﺳــەر ﻣێﮋووی ﺋەدەب ﻟە ھﯚﻣﯿﺮۆﺳەوە دەﺳﺖ ﭘــێ دەﻛەﯾــﻦ ،ﻛەﭼــﯽ ﭘێﺶ ﺋەوﯾﺶ ژﻧە ﺷﺎﻋﯿﺮی ﺳﯚﻣەرﯾﯽ ھەﺑﻮوە و ھﯚﻧﺮاوەی ﺑﯚ ﺧﻮداﻛﺎن ﮔﻮﺗــﻮوە ،ﻧــﺎوی ”ﺋێﻨﮫێﺪواﻧﻪ“ ﺑــﻮوە ﻟــە ﺳــﺎڵﯽ 2300ﭘێﺶ زاﯾﻨﯽ ژﯾــﺎوە و ھەرﭼەﻧﺪە ھﯿﭻ ﺳەرﭼﺎوەﯾەﻛﯽ ﻣێﮋووﯾﯽ ﺑﺎﺳﯽ
ﺑﻮوﻧــﯽ ژﻧە ﺷــﺎﻋﯿﺮی ﺗﺮ ﻧﺎﻛەن ﻟــەو ﻧﺎوﭼەﯾــە ﻛە ﭘــﺎش ﺋەو ھﺎﺗﺒــێ .ﭘﺎش ﺋەوﯾــﺶ ﺑﺎس ﻟە ﺳــەﻓﯚ دەﻛﺮێ ﻛەﭼﯽ ھﺎوﺷﺎﻧﯽ ﺳــەﻓﯚ ،ھەﺷــﺖ ژﻧە ﺷﺎﻋﯿﺮی ﺗﺮ ﻟــەو ﺳــەردەﻣەدا ھەﺑﻮون وەك ﭘﺎراﻛﺴــﯿﻼ ،ﻣﯚﯾﺮۆ ،ﺋێﺮﯾﻨە، ﻧﯚﺳﯿﺲ. ﺧﻮێﻨﺪەواری و ﺧﻮێﻨﺪن ﯾەﻛێﻜﻦ ﻟەو ﻻﯾەﻧە ﮔﺮﻧﮕﺎﻧەی ﻧﻮوﺳــەر وەك ﻧﻮوﺳــەر دەﭘﺎرێﺰی ،ﺋەﻣە ﺟﮕە ﻟە ﺑەھﺮەو ﺗﻮاﻧﺎی داھێﻨﺎﻧﯽ ﺋــەو ﻣﺮۆﭬە ،ژﻧﺎن ﻟــە ﺧﻮێﻨﺪن ﺑێﺒەش ﻛﺮاون ،ﺋەﮔەر ﺑە ﺧێﺮاﯾﯽ ﭼﺎوێــﻚ ﺑﮕێڕێﻦ ﺑــە ﻣێﮋووی ﺋەدەب ﻟە ﺳەدەی ﻧﺎوەڕاﺳﺘﺪا و ﺑەدوای ژﻧﻪ ﻛەڵەﻧﻮوﺳــەرەﻛﺎﻧﺪا ﺑﮕەڕێﯿﻦ ،ﺋەو ژﻧﺎﻧــەی ﺑﻮوﻧەﺗە ﻧﻮوﺳــەر ،ﺋەواﻧەن ﻟــە ﺧێﺰاﻧە ھەره دەوڵەﻣەﻧﺪەﻛﺎﻧﻦ ﻛە ﺑﻮاری ﺧﻮێﻨــﺪن و ﺧﻮێﻨﺪەوەﯾــﺎن ﺑﯚ ڕەﺧﺴــﺎوە ،ﯾﺎن ژﻧﻪ راھﯿﺒەﻛﺎﻧﻦ ﻛە ﻟــە ﻛەﻧﯿﺴــەﻛﺎﻧﺪا ﻛﺎرﯾﺎن ﻛﺮدووە ،ﺋەم ژﻧﺎﻧــە ﺧﻮێﻨﺪەوار ﺑــﻮون و ﻛەڵﻜﯿــﺎن ﻟــە ﻛﺘێﺒە ﺋﺎﯾﻨﯿﯿــەﻛﺎن وەرﮔﺮﺗــﻮوە و ﻟە ھەﻣــﺎن ﻛﺎﺗــﺪا ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿﺎن ﺑە ژﻣﺎرەﯾەﻛــﯽ زۆری ﺧەڵﻜــەوە ھەﺑﻮوە. ﯾەﻛێــﻚ ﻟەواﻧــە رادێﮕﻮﻧــﺪێ ) (520-587ﺑــﻮوە ﻛــە ﺋﺎراﻣﯽ و ھێﻤﻨــﯽ دەرووﻧــﯽ ﻟــە
ﻧﺎوﻣﺎڵﯽ ﻛﻮرد و دەوڵەﺗﯽ ﻛﻮردی ﭘﺎی ﭼﯽ؟ ﺋــەوﻛﺎت ﯾەك ﺣﺰب زﯾﺎﺗﺮ ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﻧەدەﺑــﻮو ھﯿﭻ ﮔﺮﻧﮕﯿﯿەك ﺑﯚ ﺑﻮوﻧــﯽ ﺋەواﻧﯽ ﺗﺮ ﻧەﺑﻮو ،راﺳــﺘﯿﯿەك ھەﯾە ﺋەوەش ﺋەوەﯾە دەﺑــێ ﻛﯚی ﺣﺰﺑەﻛﺎن ﻟە ﻣەﺳــەﻟە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﺴــﺎزەﻛﺎﻧﺪا ﯾــەك ﺑــﻦ و ﻛــﯚك ﺑــﻦ ﺑــﯚ ﺟێﺒەﺟێﻜﺮدﻧﯽ .ﭼﻮﻧﻜە ﻣەﺳەﻟە
ﮔﺸﺘﯽ. ﻛﻮرد زۆر ﺷﺘﯽ ﺗﺎﻗﯽ ﻛﺮدووەﺗەوە دەﺳــﺘﯽ ﻟە زۆرﯾﺎﻧﺪا ﺳــﻮوﺗﺎوە، وەﺧﺘێ ھەﻣــﻮو ھێﻠﻜەﻛﺎﻧﯽ ﻟە ﺳــەﺑەﺗەﯾەك ﻛﺮد ﻟە ﺷﯚڕﺷــﯽ ﺋەﯾﻠﻮوﻟﺪا ،ﺑﯿﻨﯿﻤــﺎن ﻛە ﻛەوت ھەﻣﻮوی ﺷﻜﺎ .ﻋەرەب ﭘەﻧﺪێﻜﯽ ھەﯾە دەڵــێ ﻧﺎﺑێ ﻟە ﯾەك ﻛﻮﻧەوە
وەﺧﺘــێ ﻛﻮێــﺖ دەﻛﺮێﺖ ﺑە دەوڵەت ﻟەﺳەر ﯾەﻛڕﯾﺰی ﻧەﺑﻮو، ﭼﺎرەﻛﯽ داﻧﯿﺸﺘﻮوی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧەﺑــﻮو ،ﯾــەك ﻟەﺳــەر دەی ﺧﻮێﻨەوار و ﺗﻮاﻧﺎی ﺳــەرﺑﺎزی دەوڵەﺗﯽ ﻛﻮردی ﻧەﺑﻮو ،ﻛەﭼﯽ دەوڵەﺗﯿﺸﯿﺎن ﺑﯚ ﭼێ ﻛﺮد ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﺴــﺎزەﻛﺎن ھێڵــﯽ ﺳــﻮورن و دەﺑێ ھﯿــﭻ ﻛەس و ﻻﯾەﻧێﻚ ﻟێﯽ ﻻﻧەدا ،ﭼﻮﻧﻜە ﺋەوە ﺑــﻮاری ﮔەﻣەی ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﺗێﺪا ﻧﯿﯿە و ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﯽ ﻣﯿﻠەﺗێﻜە ﺑە
دوو ﺟــﺎر ﻣﺎر ﭘێﻮەت ﺑــﺪا .ﺑﯚﯾە ﺑﺎرزاﻧــﯽ ھەرﮔﯿــﺰ ﺑﻮار ﻧــﺎدا ﻟە ھەﻣﺎن ﺷــﯚێﻦ و ﺳــەرﭼﺎوەی ﺷﻮڕﺷــﯽ ﺋەﯾﻠﻮوﻟــەوە ﻣﯿﻠەﺗێﻚ ﺗﻮوﺷــﯽ ﻧﻮﺷﻮﺳــﺖ ﺑﻜــﺮێ و
ھﯿﻮاﺑــڕاو ﺑﻜــﺮێ ،ﺋێﺴــﺘە ﺋەو ﭘﯿﺎوە ﻟــە دەﯾﺎن ﻗﯚڵــەوە و زۆر راﺳــﺘﮕﯚﯾﺎﻧە ﻛﺎر ﺑــﯚ ﭼێﺒﻮوﻧﯽ دەوڵەﺗــﯽ ﻛــﻮردی دەﻛﺎ .ﺋەﻣە ﮔەﻣە ﻧﯿﯿە و ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﯽ ھەﻣﻮو ﻣﯿﻠەﺗــە ،ﺑﯚﯾە ﭘﺎڵﭙﺸــﯿﻜﺮدﻧﯽ، ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯿﻜﺮدﻧە ﻟە ﭼﺎرەﻧﻮوﺳﯽ ھەﻣــﻮو ﻣﯿﻠەت .ﻧﺎﻛــﺮێ ﺗﺎﻧە ﻟە ﺑﺎرزاﻧــﯽ ﺑﺪرێﺖ ﻟەﺳــەر ﺋەوەی دزێﻚ دوو ﻣﻮوﭼــەی ﮔەﻧﺪەڵﯽ وەردەﮔﺮێﺖ ،ﺑﺎ ﻛەﺳﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑــەو ﻛﺎرە راﺳــﺘﯽ ﺑﻜەﻧــەوە و ھێﺪی ھێﺪی ﻛﺎرەﻛﺎن راﺳﺘەڕێ ﺑﻜﺮێﻦ .ھەﻣﻮوﺷــﻤﺎن دەزاﻧﯿﻦ ﺧﯚی ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯽ ﺳــەر ﺳەﺧﺘﯽ ﺋەو ﻛﺎرەﯾە و ﻧەﯾﺸﺎردووەﺗەوە و راﺷﯽ ﮔەﯾﺎﻧﺪووە. ﺧەوﻧﯽ ﺑﺎرزاﻧﯽ ﺧەوﻧﯽ ھەﻣﻮواﻧە، ﺧەوﻧــﯽ ﺋــەو دروﺳــﺘﺒﻮوﻧﯽ دەوڵەﺗەی ﻛﻮردﯾﯿە ،ﺧەوﻧﯽ ﺋەو وﺷﻜﺒﻮوﻧەوەی ﻓﺮﻣێﺴﻜﯽ ھەﻣﻮو ﺷــەھﯿﺪاﻧﯽ رێﮕــەی رزﮔﺎری ﮔەﻟەﻛەﻣﺎﻧــە ،ﺋــەوەش ﺗەﻧﯿﺎ و ﺗەﻧﯿﺎ ﺑە ﺑەرزﺑﻮوﻧەوەی ﭘەرﭼەﻣﯽ ﺋــﺎی ﺷــەﻛﺎوەی دەوڵەﺗــﯽ ﻛــﻮردی دەﺑێ ،ﺑﯚﯾە ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯽ دەﻛەﯾﻦ ﺑــﯚ ھێﻨﺎﻧە دﯾﯽ ﺧەوﻧﯽ ھەﻣﻮوان.
ﯾەﻛەﻣﯿﻦ ﺷﺎﻋﯿﺮ ژن ﺑﻮوە ﻛەﻧﯿﺴــەدا دۆزﯾﻮەﺗــەوە ﺟﮕە ﻟەو ﺑەرھەﻣﺎﻧــەی ﻟەﻣەڕ رۆڵ و ﮔﺮﻧﮕﯽ ﻛەﻧﯿﺴــە ،ھﯚﻧﺮاوەﺷﯽ ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧــﯽ ﻧﻮوﺳــﯿﻮە. ژﻧــﻪ ﻧﻮوﺳــەر ھﺮۆﺗﺴــﭭﯿﭗ ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﻛەﻧﯿﺴــە دەرﭼﻮوە، ھەﻣــﻮو ﺑﻮارێﻜــﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧــﯽ ﺑــﯚ وا ﺑــﻮوە ،ﻛﺘێﺒﺨﺎﻧــەی ﻛەﻧﯿﺴەی ﻟەﺑەردەﺳﺘﺪا ﺑﻮوە ،ﻟە ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧﯿﺪا ﺑﺎﺳﯽ ڕەﮔەزی ﺑێ ھێــﺰ دەﻛﺎت .زۆر ﻟە ﻟێﺘﻮێﮋەران ﺋەﻣە دەﺑەﺳﺘﻨەوە ﺑەوەی ﺋەم ژﻧە ﻧﻮوﺳــەرە ھێﻨﺪە ﺑڕوای ﺑەﺧﯚی ﻧەﺑﻮوه و وەك ژﻧﯿﺶ ﭼەوﺳــﺎوە ﺑﻮوە ،ھەﻧﺪێﻜــﯽ ﺗﺮ دەڵێﻦ ،ﺋەم ﻻﯾەﻧﯽ ﻧﻮوﺳــﯿﻨەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ﺋــەو ﺑﯚﭼﻮوﻧــەوە ھەﯾە ﻛﻪ ﻟە ﺳــەدەﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوەڕاﺳــﺖ ﻟە ﻛﯚﻣەڵﮕەدا ﻟەﻣەڕ ژن ﺑﺎو ﺑﻮوه. ﻛﺮﯾﺴــﺘﯿﻨﺎ دۆ ﭘﯿﺴــﺎن )1364 (1430ﻟــە ﺧێﺰاﻧێﻜــﯽﺧﻮێﻨــﺪەواری ﻓڕەﻧﺴــﯽ ﺑﻮوە، ﺑﺎوﻛــﯽ دﻛﺘــﯚرای ﻟــە ﺑﻮاری ﭘﺰﯾﺸــﻜﯽ و ﺋەﺳــﺘﺮەﻟﯚﮔﯿﺪا ”ﺋەﺳﺘێﺮەﻧﺎﺳــﯽ“دا ھەﺑــﻮوە و ﻟە زاﻧﻜــﯚ ﻛﺎری ﻛﺮدووه ،ھەر ﻟە ﻣﺎڵەوە واﻧەی ﻓەﻟﺴــﻔﻪ و ﻻﺗﯿﻦ و زاﻧﺴﺘﯽ ﺑە ﻛﭽەﻛەی ﮔﻮﺗﻮوە. ﺑەم ھﯚﻧﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺮﯾﺴــﺘﯿﻨﺎ ﻟە ﺳﻨﻮوری ﭼﯿﻨە ﺋەرﺳﺘﯚﻗﺮات و دەوڵەﻣەﻧﺪاﻛﺎﻧــﺪا ﻧەﻣﺎﯾــەوە، ﺑەڵﻜﻮ ﭼﯿﻦ و ﺗﻮێﮋەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ
ﺋەو ﻣەرج و ﭘێﻮەراﻧەی ﭘﯿﺎوێﻚ دەﻛەن ﺑە ﻧﻮوﺳەر ،ژﻧﯿﺶ دەﻛەن ﺑە ﻧﻮوﺳەر ،ھﯿﭻ ﺳﻨﻮورێﻚ ﻧﯿﯿە ﻧﻮوﺳەراﯾەﺗﯽ ﺋەو دوو ڕەﮔەزە ﻟێﻚ ﺟﯿﺎ ﺑﻜﺎﺗەوە
دەﯾﺎﻧﺨﻮێﻨﺪەوە .ﻟە ﺳــەردەﻣﯽ ﻧﻮێﺪا ﺋەم ﺷﺎﻋﯿﺮە وەك ﻓێﻤﻨﯿﺴﺖ ﺳەﯾﺮ دەﻛﺮێ ،ﻟە ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧﯿﺪا ﻧەك ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﺎس ﻟە ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯽ دەﻛﺎت ،ﺑەڵﻜــﻮ دژی ھەﻣﻮو ﺋەو ﺑﯚﭼﻮوﻧﺎﻧەﯾە ﻛــە ﭘﺎﯾەی ژن ﻧﺰم دەﻛەﻧــەوه و ﺑە ﭼﺎوێﻜﯽ ﻛەﻣﺘﺮ ﻟەﭘﯿﺎو ﺗەﻣﺎﺷﺎ دەﻛﺮێﻦ. ﺑﺎﭘﺴــﻮا ﻣەﻛﯿﻦ )(1612-1674 ﯾەﻛێﻚ ﺑﻮو ﻟەو ژﻧە ﻧﻮوﺳەراﻧەی ﻟــﻪ ﺧێﺰاﻧێﻜــﯽ دەوڵەﻣەﻧﺪی ﺋﯿﻨﮕﻠﺘــەرا ﮔــەورە ﺑــﻮوە ،ﻟﻪ ﻧﻮوﺳــﯿﻨەﻛﺎﻧﯿﺪا ﺋﺎﻣــﺎژەی ﺑەوه ﻛــﺮد ﻟەﮔــەڵ ﺋــەوەی ژن ﻟە ڕەﮔەزی ﺑێ ھێــﺰە ،ﺑەم وەك ﭘﯿﺎو ﭘێﻮﺳﯿﺘﯽ ﺑە ﺧﻮێﻨﺪن ھەﯾە، ﺋەﻣەش ﺋــەوە ﻧﺎﮔەﯾەﻧێ ﻛە ژن دەﯾەوێ ﯾەﻛﺴــﺎن ﺑێﺖ ﺑە ﭘﯿﺎو. ﺟﺎن ﺋەوﺳــﺘﻦ )(1817 - 1775 ﻟە ﺧێﺰاﻧێﻜﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ و ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮ ﺑﻮوە و ﺑﺎوﻛﯽ ﻗەﺷــﻪ ﺑــﻮوه ،ﻟﻪ ﻣﺎڵەوە ﻛﺘێﺒﺨﺎﻧەﯾەﻛﯽ ﮔەورەﯾﺎن ھەﺑﻮوه .ﺑﺎوﻛﯽ ﺟﯿﺎ ﻟە ﺑﺎوﻛﺎﻧﯽ ﺋەو ﺳــەردەﻣە ڕێﮕەی ﺑە ﻛﭽەﻛﺎﻧﯽ داوە ﻛەڵﻚ ﻟە ﻛﺘێﺒﺨﺎﻧەی ﻣﺎڵەوە وەرﺑﮕﺮن ،ﺑە ﺑەﯾﺎﺧــەوە ﮔﻮێﯽ ﻟــە ﻧﻮوﺳــﯿﻨەﻛﺎﻧﯽ ﻛﭽەﻛەی دەﮔــﺮت ﻛــە ﺑــﯚ ﺧێﺰاﻧەﻛەی دەﯾﺨﻮێﻨﺪەوە ،ڕۆﻣﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ ﺟﺎن ﺑﺎس ﻟــە ژﯾﺎﻧﯽ ﺧــﯚی و ﺗﻮێﮋە ﺋەرﺳــﺘﯚﻗﺮاﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﺘەرا دەﻛﺎت ،ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯽ ﻛﯚڵەﻛەی ﺳــەرەﻛﯽ ڕۆﻣﺎﻧەﻛﺎﻧﯿەﺗــﯽ، ﺑﯚﯾە ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘەﯾﺶ ڕۆﻣﺎﻧەﻛﺎﻧﯽ دەﺧﻮێﻨﺮێﺘەوە و دەﻛﺮێﺘە ﻓﯿﻠﻢ و زﻧﺠﯿﺮەی ﺗەﻟەﭬﺰﯾﯚﻧﯽ. ﭬﯿﺮﮔﯿﻨﯿﺎ وۆﻟﻒ )(1941 - 1882 ﯾەﻛێﻚ ﺑــﻮو ﻟەو ﻧﻮوﺳــەراﻧەی ﺑەدوای وەﻣﯽ ﺋەو ﭘﺮﺳــﯿﺎرەدا دەﮔــەڕا ﻛە ﺋێﻤە ﻟﻪ ﺳــەرەﺗﺎی ﺋەم وﺗــﺎرەدا ﺋﺎﻣﺎژەﻣﺎن ﭘێ ﻛﺮد. ﭬﯿﺮﮔﯿﻨﯿﺎ ﺧﯚی ﺋﺎﻣﺎدە دەﻛﺮد ﺑﯚ ﺧﻮێﻨﺪﻧەوەی ﺑﺎﺑەﺗێﻚ ﻟەﻣەڕ ژن و رۆﻣﺎن ،ﺑەو ﻧﯿﺎزەی ﺑﯚ ﻛﯚﻣەڵێﻚ
ﻗﻮﺗﺎﺑــﯽ ﻛﭽــﯽ ﺑﺨﻮێﻨێﺘــەوە، ﻟەﻛﺎﺗﯽ ﮔەڕان ﺑەدوای ﺳەرﭼﺎوە و ﻧﻮوﺳــەرەﻛﺎﻧﺪا ،ﭘﺮﺳــﯿﺎرێ ڕووﺑــەڕووی ﺑﻮوەوە ،ﺑﯚ زۆرﺑەی ڕۆﻣﺎﻧﻨﻮوﺳــﺎن ﭘﯿــﺎون؟ ﺋەﻣــە ﭘێﻮەﺳﺖ ﻧﯿﯿە ﺑەوەی ژن ﺗﻮاﻧﺎی ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧەوەی ﻧﯿﯿە ﯾﺎن ﻧەﺗﻮاﻧێ وەك ﭘﯿﺎو ھەﺳﺖ و ﻧەﺳﺘﯽ ﺧﯚی ﻟە ڕێﮕەی ﻧﻮوﺳﯿﻨەوە دەرﺑﺒڕێ، ﻟەواﻧەﯾــە ﺋەﻣە ﭘێﻮەﺳــﺖ ﺑێﺖ ﺑە ژن ﺧﯚﯾەوە ،ﺋــەوان ﺑڕواﯾﺎن ﺑەﺧﯚﯾﺎن ﻧﯿﯿــﻪ ،ﺑڕوا ﺑەﺧﯚﺑﻮوﻧﯽ ﭘﯿــﺎوان ﻟــەوەوە ﺳــەرﭼﺎوە ھەڵﺪەﮔﺮێ ﻛﻪ ﻟــەو ﺑﺎوەڕەدان ژﻧﺎن ﻟە ﺳﺮوﺷــﺘەوە ﭘێﮕﻪ ﻧﺰﻣﻦ و ﺋەرﻛﯽ ﮔﺮﻧﮕﯽ ژﻧﺎﻧﯿﺶ ﺋەوەﯾە ﻓﻮو ﺑە ھەﺳــﺘﯽ ﺑڕواﺑەﺧﯚﺑﻮوﻧﯽ ﭘﯿﺎواﻧــﺪا ﺑﻜــەن ،واﺗــە ﺋــەو ھەﺳﺘەﯾﺎن ﻻ ﺑەھێﺰﺗﺮ ﺑﻜەن. ﺋەﻣەی ﺑﺎﺳﻢ ﻛﺮد ﻣﺸﺘێﻚ ﺑﻮو ﻟە ﺧەروارێﻚ ،ﺳەﺗﺎن ژﻧە ﻧﻮوﺳەری ﺗﺮ ﻣێﮋووی ﺋەدەﺑــﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺎن دەوڵەﻣەﻧﺪ ﻛﺮدووە ،ﻟەم ﮔەﺷﺘە ﺧێﺮاﯾەدا ﻣەﺑەﺳــﺘﻢ ﺋەوەﯾە ﺑﯿﺮ ﻟەوە ﺑﻜەﯾﻨەوە ﺋﺎﯾﺎ ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ژﻧﯽ ﻧﻮوﺳەر ﭘێﻮەﻧﺪی ﺑە ژن ﺧﯚﯾﺎﻧەوە ھەﯾە ﯾﺎن ﺗەواوی ﻛﯚﻣەڵﮕە ﯾﺎن ھەردووﻛﯿﺎن؟ ﺋەﮔەر ﻟە ھەردوو ﭼەﻣﻜەوە ﺑﯚ وەﻣەﻛە ﺑﮕەڕێﯿﻦ ﺑﻪ ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ دەﺑﯿﻨە ﺧﺎوەن وەم. ﺳەرﭼﺎوەﻛﺎن
• Kvinnliga författare، kvinnornas literaturhistoria från antiken till våra dagar، under redaktion av Sussana Roxman،Stockholm، 1983. • Systrar، kvinliga författare från dåtiden till nutid، Lena Kjersen Edman،2001
ﻛﻮﻟﺘﻮور
ﺷەﻓﯿﻘﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺧﺪر:
ﺷــەﻓﯿﻖ رای دەﮔەﯾەﻧــێ ﻛــە ﭘێﻮﯾﺴــﺘە وەرﮔێڕان ﺑﻜﺮێﺖ ﺑە ﭘﯿﺸە و دەزﮔەﯾەﻛﯽ ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧﯿﯽ ﺷــﺎﻧﯽ ﺑﺪاﺗە ﺑەر وەك ﺋەرﻛێﻜﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﺑﻮارەﻛﺎﻧﯽ رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و زاﻧﺴــﺘﯽ ﻟــە وەرﮔێڕاﻧﺪا رێﻚ ﺑﺨﺎﺗەوە .ھﺎوﻛﺎت رەﺗﯽ دەﻛﺎﺗەوە ﻛــە وەرﮔێــڕ ﺗەﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﻧــﺎو ﻛﺎر ﺑــﻜﺎت و ﺑەﻻﯾــەوە ﮔﺮﻧﮓ ﻧەﺑێ چ ﺑەرھەﻣێﻚ دەدات ﺑەدەﺳــﺖ ﺧﻮێﻨەوەرەوە .ﺋەو ﻟەم دﯾﻤﺎﻧەی ”وﺷــە“دا ﻟەﺑﺎرەی وەرﮔێڕاﻧەوە دەدوێ. وەرﮔێڕان ﻟە زواﻧﯽ ﺳــێﯿەم و ﭼﻮارەﻣــەوە دوورﻛەوﺗﻨــەوە ﻧﯿﯿە ﻟــە ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺑﻨﻮوس و دەق ﺗﺎﻣﻮﭼێﮋی ﺧﯚی ﻟە دەﺳﺖ ﻧﺎدات؟ ﻟە ڕاﺳــﺘﯿﺪا ھــەر وەرﮔێڕاﻧێﻚ ﺑێ ،ﺧــﯚی ﻟــە ﻧﺎﭼﺎرﯾﯿەوەﯾە، ﻟەوەوە ﺳەرھەڵ دەدا ﻛە ﻛەﺳﯽ ﺧﻮێﻨەر ﺋﺎﺷــﻨﺎ ﻧﯿﯿە ﺑــە زﻣﺎﻧﯽ ﻛەﺳــﯽ ﻧﻮوﺳــەر ﯾﺎن دواﻧﺪەر، ﺑﯚﯾــە ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﺑــە ﻧێﻮاﻧێﻚ ھەﯾە ،ﺋەم ﻧێﻮاﻧــەش وەرﮔێڕە، ﺋەوﺳــﺎ چ وەرﮔێڕ ﺑە ﻧﻮوﺳــﯿﻦ ﺑێ ﯾﺎن ﺑە ﻗﺴــە ﺑــێ .ھەڵﺒەﺗە ﻟەﯾەﻛﺠﯿﺎﯾــﯽ زﻣﺎﻧەﻛﺎﻧﯿــﺶ
وا ﺑﺎﺷــﺘﺮە وەرﮔێڕان ﻟە زﻣﺎﻧﯽ ﯾەﻛەﻣەوە ﺑــێ ،ﺋەﮔەر ﻧﺎﭼﺎری و ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﻧەﺑێ ،دەﺳﺖ ﺑﯚ وەرﮔێــڕان ﺑﯚ زﻣﺎﻧــﯽ دووەم ﻧەﺑﺮێﺖ وای ﻛــﺮدووە وەرﮔێــڕ ھەﺑێ. ﺷﺘێﻜﯽ ﺣﺎﺷﺎھەڵﻨەﮔﺮﯾﺸە دوو ﻛەس دوو ﺑەدوو ﺑﺎﺷــﺘﺮ ﻟەﯾەك دەﮔــەن ﻟــەوەی ﻛەﺳــێﻜﯿﺎن ﻟەﻧێﻮاﻧــﺪا ﺑێ ،ﺑﯚﯾــە وەرﮔێڕان ﻟــە ﺑﻨەڕەﺗەوە ھەﻧﺪێ ﺷــﺖ ﻟە ﻧﺎوەڕۆﻛﯽ ﺑەرھەﻣەﻛە ﻟە دەﺳﺖ دەدا ،ﺋەﮔــەر ﺋەﻣە ﭘﺮﺳــێﻚ ﺑێ ﺑە وەرﮔێڕاﻧﯽ ڕاﺳــﺘەوﺧﯚ ،ﯾﺎن وەرﮔێــڕان ﻟە زﻣﺎﻧــﯽ ﯾەﻛەم و دەﺳــﺘﯽ ﯾەﻛەم ،ﺋەوا ﺑێﮕﻮﻣﺎن دوورﯾﯿەﻛــە ،ﻣەوداﯾەﻛــە، ﺋﺎڵﯚزﯾﯿەﻛە ،ﯾﺎن ﺗەﻣﻮﻣﮋاوﯾﯿەﻛە ﻟە زﻣﺎﻧــﯽ دووەم زﯾﺎﺗﺮ دەﺑێ ،چ ﺟﺎی زﻣﺎﻧﯽ ﺳێﯿەم. وا ﺑﺎﺷــﺘﺮە وەرﮔێــڕان ﻟــە زﻣﺎﻧــﯽ ﯾەﻛەﻣەوە ﺑــێ ،ﺋەﮔەر ﻧﺎﭼــﺎری و ﭘێﻮﯾﺴــﺘﯽ ﻧەﺑــێ، دەﺳــﺖ ﺑــﯚ وەرﮔێــڕان ﺑــﯚ زﻣﺎﻧﯽ دووەم ﻧەﺑﺮێــﺖ .ﭼﻮﻧﻜە ﻟەواﻧەﯾــە وەرﮔێــڕی ﯾەﻛەم ﺑە دەﺳــﺘﭙﺎﻛﯿﯿەوە ﺷــﺘەﻛەﯾﺎن وەرﻧەﮔێڕاﺑــێ ،ﺋﯿﺘــﺮ ﻛﺎﺗــێ وەرﮔێڕێﻜــﯽ زﻣﺎﻧــﯽ دووەم دێ ﻛﺎرەﻛــە دەﻛﺎت ،ﻟەواﻧەﯾــە ﺑﺎﺷــﯿﺶ ﺑﯿﻜﺎت ،ﻣەﺑەﺳﺘەﻛەی ﺑەرﭼﺎوﯾﺸﯽ ﺑﭙێﻜێ ،ﺑەم ﺋەوﺳﺎ ﺧەﺗﺎ دەﻛەوێﺘە ﺳەر وەرﮔێڕاﻧﯽ ﯾەﻛــەم .ﺋێﻤەش ﻛە ﻟــە زﻣﺎﻧە دووەﻣەﻛﺎن ﺑەﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﻋەرەﺑﯽ، ﻓﺎرﺳــﯽ و ﺗﻮرﻛﯽ وەردەﮔێڕﯾﻦ، ﺟــﺎری وا ھەﯾە ﺋــەم وەرﮔێڕاﻧە دەﺳﺘﭙﺎك ﻧﯿﻦ ،ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﻟەﺑﺎرەی ھەﻧﺪێ ﭘﺮﺳﯽ ورووژاوی ﺋﺎﯾﻨﯽ و ﻣێﮋووﯾــﯽ .ﺋﯿﺘﺮ ھەﻗە ﺗﺎ ﺑﻜﺮێ ﺧﯚﻣﺎﻧﯽ ﻟێ ﺑﭙﺎرێﺰﯾﻦ. ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺷﺎرەزاﺑﻮون و زاﻧﯿﻨﯽ ﻟە زواﻧێﻚ زﯾﺎﺗﺮ ،ﺑﯚ وەرﮔێڕ ﭼﯿﯿە؟
ﭘێﻮﯾﺴﺘە وەرﮔێڕان ﺑﺒێﺘە ﭘﯿﺸە ﺑە ﺷێﻮەﯾەك ﺋەو ﻛەﺳەی ﺧﯚی ﺑەو ﭘﯿﺸەوە ﺧەرﯾﻚ دەﻛﺎت ،ﭘێﯽ ﺑﮋﯾێ.
ھەڵﺒەﺗە ﺋەﮔەر ﯾەﻛێﻚ ﺋﺎﺷــﻨﺎی ھەردوو زﻣﺎﻧەﻛە )ﻟێﻮەرﮔێڕدراو و ﺑﯚ وەرﮔێــڕدراو( ﻧەﺑێ ،ﻧﺎﺗﻮاﻧێ ﺑﺒێﺘــە وەرﮔێــڕ ،ﯾــﺎن ﺑەﻻی ﻛەﻣﯿﯿــەوە ﺑﺒێﺘــە وەرﮔێڕێﻜﯽ ﺑــﺎش .ﺋﺎﺷــﻜﺮاﯾە وەرﮔێڕەﻛــە ﭼەﻧﺪ زﻣﺎن ﺑﺰاﻧێ ﺋەوەﻧﺪە دﻧﯿﺎی ﻛﻮﻟﺘﻮوری ﺑەﺳەردا دەﻛﺮێﺘەوە، ﺧﯚ ﺋەﮔەر ﻟە ھەﻣﻮو ﺋەو زﻣﺎﻧﺎﻧەی دەﯾﺰاﻧێ وەرﯾﺶ ﻧەﮔێڕێ ،ﺑەم ﺋەزﻣﻮوﻧێﻜــﯽ دﻧﯿﺎﺑﯿﻨﯽ ﺑﺎﺷــﯽ دەداﺗــێ ،ﻟە ﺷــێﻮاز و ھﻮﻧەری ﻧﻮوﺳﯿﻦ ﺷــﺎرەزا دەﺑێ ،دەﻛﺮێ ﺋەﻣــەش ھەﻣﻮوی ﺑــە ﻗﺎزاﻧﺠﯽ وەرﮔێڕاﻧەﻛەی ﺋەودا ﺑﺸﻜێﺘەوە. ھەﺳــﺖ ﻧﺎﻛــەی وەرﮔێڕان ڕووی ﻟــە زۆری و ﺑﯚری ﻛﺮدووە ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا؟ ﻧﺎزاﻧﻢ ڕەﻧﮕە ﻣﻦ ﺋەو وەﺳــﻔەی ﺗﯚ ﺑەﻛﺎر ﻧەھێﻨﻢ ،ﺑەم ڕاﺳــﺖ دەﻛــەی وەرﮔێــڕان زۆر ﺑﻮوە، ھەڵﺒەﺗــە ﻛــە زۆرﯾــﺶ ﺑــێ، ﺑﯚرﯾﺸــﯽ ﺗێﺪەﻛــەوێ .ﺋەﻣــە ﺧەﺗﺎی ﯾەﻛەﻣﯽ ﺋــەم دﯾﺎردەﯾە )ﺋەﮔــەر ﺑﺘﻮاﻧﯿــﻦ ﺑــە دﯾﺎردە ﻧﺎوی ﺑﺒەﯾﻦ( ﺑﯚ ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮاﻧﻤﺎن دەﮔەڕێﺘەوە ،ﻣەﺑەﺳــﺘﻢ ﺋەوەﯾە ڕەﺧﻨە و ھەڵﺴەﻧﮕﺎﻧﺪن ﺑﯚ ﻛﺎری وەرﮔێڕان ﻧﯿﯿە .ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە ﻛﺎﺗێﻚ ﻣﻦ ﻛﺘێﺒێــﻚ وەردەﮔێڕم ،ﺋەﮔەر ڕەﺧﻨەﮔﺮ ﺑــە ﺋەرﮔﻮﻣێﻨﺘەوە ﻟێﻢ ﺑێﺘە دەﻧــﮓ ،ﺋەوا ﻣــﻦ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻢ درێﮋە ﺑە وەرﮔێڕاﻧە ﺳــەﻗەﺗەﻛە ﺑــﺪەم ،ﯾــﺎن دەﺑێ ﺧــﯚم زﯾﺎﺗﺮ ﻣﺎﻧــﺪوو ﺑﻜــەم ،ﯾــﺎن دەﺑــێ واز ﺑێﻨــﻢ .ھەرﭼەﻧــﺪە ڕەﻧﮕــە ڕاﯾەﻛﯽ ﺗﺮﯾــﺶ ھەﺑێ ﺑﮕﻮﺗﺮێ، ﻟێﮕــەڕێ ﺑﺎ وەرﮔێڕاﻧــەﻛﺎن ﺑەو زۆرﯾﯿــە ﺑﻤێﻨﻨــەوە ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟە ﻛﯚﺗــﺎدا ﺑﺎﺷــەﻛﺎن دەﻣێﻨﻨەوە و ﺧﺮاﭘەﻛﺎﻧﯿــﺶ دەﭘﻮوﻛێﻨــەوە، ﺑــەم ﺗــﺎ ﺋەوﻛﺎﺗــە دێ ،ھەر ﺧﻮێﻨەر ﺑﺎﺟەﻛەی دەدا .ﺋﯿﺘﺮ ﻣﻦ وەك ﻛەﺳێﻚ ﻛە ﭼەﻧﺪ ھەوڵێﻜﻢ ﻟە ﺑﻮاری وەرﮔێــڕان داوە ،ھەر
ﺑەﺷﺒەﺣﺎڵﯽ ﺧﯚم ھەر ﻛﺘێﺒێﻚ، ھەر ﻧﻮوﺳــﯿﻨێﻚ ﺋەﮔەر ﭘێﺸﺘﺮ ﻧەﻣﺨﻮێﻨﺪﺑێﺘەوە و ﭘێﯿەوە ﻛﺎراﻧﮕﺎز ﻧەﺑﻮوﺑﻢ ،وەرم ﻧەﮔێڕاوە ﺋــەوەی ھەﺑــﻮوە و ھەﯾــە ﭘﺘﺮ ﺳــەﻟﯿﻘەی وەرﮔێــڕە ،ﺋەوﯾﺶ ﻛﺎﺗــێ ﻟە ﻛﺎرەﻛــەی دەﺑێﺘەوە، دەزﮔەﯾەك ﺧﯚی ﻟێﺪاوێﺘە ﺳــەر ﭘﺸــﺖ و ﻣﺎﻧﺪوﺑﻮوﻧەﻛــەی زۆر ﺑەﻛەم ﻟــێ وەردەﮔﺮێ .ﺋﯿﺘﺮ ﺑەم ﺟﯚرە وەرﮔێــڕان ﻟەﻻی ﺧﯚﻣﺎن ھﯽ ﺋــەوە ﻧﯿﯿە ﻛــە ﺋێﺮەﯾﯽ ﭘێ ﺑﺒﺮێ. ھێﻨﺪێــﻚ ﻟــە ﺧﻮێﻨــەران ﭘێﯿﺎن واﯾــە وەرﮔێــڕی ﻛﻮرد، ﺧﻮێﻨــەری ﻛــﻮرد ﺑــە ﮔەﻟﯚر دەزاﻧﻦ ،ﭼﻮﻧﻜــە ﻟەﻻﯾﺎن ﮔﺮﻧﮓ ﻧﯿﯿە ﭼﯽ وەردەﮔێــڕن ،ﮔﺮﻧﮓ ﺋەوەﯾــە ﻧﺎوﯾــﺎن ﺑﭽێﺘە ﺳــەر ﺑەرﮔﯽ ﻛﺘێﺐ و ﻛەﻣە داھﺎﺗێﻚ ﻟە وەﺷﺎﻧﺨﺎﻧەﻛﺎن وەرﮔﺮن ،ﺗﯚ ﭼﯽ دەڵێ؟ ﻧﺎزاﻧﻢ ﺋەو ڕواﻧﯿﻨە ﻟە ﻛﻮێﻮە ﺳەری
دەﺳﺘﭙێﺸــﺨەری ﺗﺎﻛەﻛــەس، واﺗە دەزﮔەﯾەﻛﯽ ﺑﺎوەڕ ﭘێﻜﺮاوی ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮی و زاﻧﺴــﺘﯽ ﺑــە ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﯽ داراﯾــﯽ و واﺗﺎﯾــﯽ ﺷــﺎﻧﯽ ﺑﺪاﺗە ﺑەر ،وەك ﺋەرﻛێﻜﯽ ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﺑﺰاﻧێ ﺑﯚ ﺋەوەی ﺷﺎﻛﺎرە ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺑﻮارە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮی ،ھﻮﻧەری و زاﻧﺴﺘﯽ وەرﺑﮕێڕێ. دووەم :ھەﺑﻮوﻧــﯽ ﻛﺘێــﺐ و ﮔﯚﭬــﺎری ﺗﺎﯾﺒەت ﺑــە ڕەﺧﻨە و ھەڵﺴەﻧﮕﺎﻧﺪن. ﺳێﯿەم :ھەﺑﻮوﻧﯽ ﺧەﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﺑە وەرﮔێــڕان ،ﻟەﺑەرﭼﺎوﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋەرك و ﻣﺎﻧﺪووﺑﻮوﻧﯽ وەرﮔێڕ. ﭼﻮارەم :وەرﮔێڕان ﺑﺒێﺘە ﭘﯿﺸــە ﺑە ﺷێﻮەﯾەك ﺋەو ﻛەﺳەی ﺧﯚی ﺑەو ﭘﯿﺸەوە ﺧەرﯾﻚ دەﻛﺎت ،ﭘێﯽ ﺑﮋﯾێ.
ﺳﯿﺎﺳەت ﻟەﮔەڵ ﺧﯚﯾﺪا دوو ﺟﯚر ژﯾﺎن ﺑەرھەم دێﻨێ ،ﯾەﻛێﻜﯿﺎن ﺷﻜﺴﺖ دەھێﻨێ و ﺋﯿﺘﺮ ﻣﺎڵﻮێﺮاﻧﯽ و ﺋەوی ﺗﺮﯾﺎن ﺳەر دەﻛەوێﺖ ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯿﯿە و ﺑەﭘێﭽەواﻧەﯾﺸــەوە ،ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯿﯿە ﺑﯚ ﺳﯿﺎﺳــەت ،ھەڵﺒەﺗە ھﯿﭻ ﻛﺎﻣێﻜﯿﺸــﯿﺎن ﻛﺘﻮﭘڕ ﺳەرھەڵﻨﺎدەن و ھﯿﭻ ﻛﺎﻣﯿﺸــﯿﺎن ﺑەﺑێ ﺋەوﯾﺘــﺮ ﻧﺎﺑێﺖ ،ﺋەﮔەر ﺳﯿﺎﺳــەت ﺑﯚ ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ ﺑێﺖ ،ﺋەوا ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ دەﺑێﺘە ﻣەﺣﺎڵ، ﭼﻮﻧﻜە ﻣﺎڵﻮێﺮاﻧﯽ ﻟەوێﻮە دەﺳﺖ ﭘێ دەﻛﺎت ﻛە ﺳﯿﺎﺳەت دەﺑێﺘە ﺑەرھەﻣﯽ ﺗەﻧﮕﮋەی دەﺳــەﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و دەرھﺎوﯾﺸﺘەﻛﺎﻧﯽ. ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯿﺶ دەﺑێﺘــە ﮔەﺷەﺳــەﻧﺪﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەﻛــە ﻛە ﺳﯿﺎﺳەت وەك ﻗﯚﻧﺎﻏێﻚ دەﺳﺘﯽ ﭘێﯽ دەﮔﺎت. ﺋــەوەی ھﺎﻧﯽ دام ﻟەﺳــەر ﺋــەو دوو ﺟﯚرە ژﯾﺎﻧە ﺑﻨﻮوﺳــﻢ ﻛە ھەردووﻛﯿﺎن ﺑەرھەﻣﯽ دەﺳــەﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﻦ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا، ﺋەوەﯾــە ﺋێﻤــە ﭘێﭽەواﻧەﻛەﯾﻤــﺎن ﺑﯿﻨــﯽ ﻟەﺑﺮی ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ ،ﺑﻮو ﺑە ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯽ ﺑﯚ ﺳﯿﺎﺳەت ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟە ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﺳﯿﺴــﺘﻤێﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮاو ﺋەم دﯾﺎردەﯾە ھﺎﺗە ﺋــﺎراوە ،ﺑﯚﯾە ﻗﯚﻧﺎﻏەﻛەﯾــﺶ ھەرس ﻧﺎﻛﺮێ چ ﺑــﯚ ﺋەواﻧەی ﻛە ﻟەﻧﺎو ﻛﺎﯾەی دەﺳــەﺗﻦ و ﺧەڵﻚ ﺧﯚﺷﮕﻮزەران ﺑێﺖ و ﯾەﻛﺴﺎن ﺑﮋﯾــﻦ ،چ ﺑﯚ ﺋەواﻧەﯾﺶ ﻛــە ﻟە دەرەوەی ﻛﺎﯾەﻛــەن و ﻟەﭘێﻨﺎو ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻛﺎر دەﻛەن. ﺋەو ﻗﯚﻧﺎﻏەی ﺋێﺴــﺘە ﻛە ھەم ﺳﯿﺴــﺘﻤﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑەﺧﯚﯾەوە دەﯾﺒﯿﻨێ و ھەم ﺧەڵــﻚ ﻛە ﺋﺎﻣﺎﻧﺠەﻛە ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯿﯿە ،ﻗﯚﻧﺎﻏێﻜە ﺑەﺑێ ﺋەوەی ھەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﺑﻜﺮێ ﮔﻮاﺳﺘﻨەوەی ﺳﯿﺎﺳەﺗە ﻟە ﻛﺎﯾەﯾەﻛﯽ ﺗﺎﻗﺎﻧەوە ﺑەرەو ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەﻛﯽ ﺗﺎﻗﺎﻧەی ﺑێ ﺷﻮﻧﺎس و ﻧﺎڕوون ،ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿەك ﻛە ﭼﺎوەڕواﻧﻜﺮاو ﻧەﺑﻮو ﺑەو ﺋﺎﻗﺎرەدا ﺑڕوات و ﺑﺒێﺘە ﺧەوی ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ ﺑﯚ ﮔﺸﺖ ،ﺑﯚﯾە دەڵێﻢ ﺳﯿﺎﺳەﺗێﻜﯽ ﺗﺎﻗﺎﻧە ،ﭼﻮﻧﻜە ﭘێﺸﺘﺮ ﺗەﻧﯿﺎ ﺳﯿﺎﺳەت ھەﻣﻮو ﻛﺎﯾەﻛﺎﻧﯽ ﺑەڕێﻮە دەﺑﺮد و ﺗەﻧﯿﺎ ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛﺎﻧﯿﺶ ﻛﺎرەﻛﺘەری ﻛﺎرا و دﯾﺎر ﺑﻮون ،ﺋێﺴــﺘە ﺑەﭘێﭽەواﻧەوە ﺑﺰﻧﺴﻤﺎن و ﻛﺎرەﻛﺘەرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﺑەﺷــﺪاری ﺗێﺪا دەﻛەن و ھەر ﺋەواﻧﯿﺶ ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﻦ، ﺋەﻣەش ﻓەزا ﺳﯿﺎﺳﯿﯿەﻛەی ﮔﯚڕی ،ﺑﯚﯾە ﺋەو ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯿﯿە ﻛە وەك ﺑەرھەﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳەت ﺗەﻣﺎﺷﺎ ﻛﺮاوە زﯾﺎدەڕۆﯾﯽ ﺗێﺪا دەﺑﯿﻨﺮێ چ ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺣﻮﻛﻤڕاﻧﯽ و چ ﻟە ﺋﺎﺳﺘﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕە ﻛە ھەﻧﺪێ ﺟﺎر ﺑﻮوەﺗە ﺟێﯽ ﭘﺮﺳﯿﺎری ﺧەڵﻚ ﺑەﮔﺸﺘﯽ. ھەر ﺋەﻣەﯾە ﻛە ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯿﯿەﻛەی ﺑەرەو ﺋﺎﻗﺎرێﻜﯽ ﻧەرێﻨﯽ ﺑــﺮدووە و ﺧەرﯾﻜە ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗــﺮ ﻟە ڕێﮕەﯾەوە ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﭘێ ﺳەﻗﺎﻣﮕﯿﺮ دەﻛﺮێ ﻟەﭘێﻨﺎو ﺑەرژەوەﻧﺪی ﮔﺮووﭘێﻜﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮاو ،ﻟە ﺣﺎڵێﻜﺪا ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ راﺳﺘەﻗﯿﻨە ﻛە ﺑەرھەﻣﯽ ﺣﻮﻛﻤڕاﻧﯿﯿەﻛﯽ ﺳﯿﺴــﺘﻤﺎﺗﯿﻜە ،ﺟﺎرێﻜﯽ ﺗﺮ ﻧﺎﺑێﺘەوە ﺑە ﭘﺎﺷﻜﯚی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻓەزا ﮔﺸﺘﯿﯿەﻛە ﺑﯚ ﮔﺸﺖ ﻓەراھەم ﺑﻜﺎﺗەوە ،ﻣەﺑەﺳﺘﻢ ﺋەوەﯾە ﺋەوەی ﻟە راﺑﺮدوودا ﺑﯿﻨﺮا و وەك ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯿﯿەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ،ﺋێﺴﺘە ﻗڵﭗ ﺑﻮوەوە و ﺑﻮو ﺑە ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ ﺑﯚ ﺳﯿﺎﺳﯽ. ﯾەﻛێﻚ ﻟە دەرھﺎوﯾﺸــﺘە ﻧﺎﺳﺮوﺷــﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯽ ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻛە ﻣﻠﻤﻼﻧێﯿە ﻟە ﻧێﻮان ﮔﺸــﺖ و ﮔﺮووﭘێﻚ ،ﺋەو ﺑﺎزاڕەﯾە ﻛــە ﻣﯚدێﻠﯽ ژﯾﺎﻧــﯽ ﮔﯚڕﯾﻮە ﺑە ﺑــﺎرە ﻧەرێﻨﯿﯿەﻛەﯾﺪا، ﻣەﺑەﺳﺘﻢ ﺋەوەﯾە ﻛە ﻣﺮۆﭬﯽ ﻛﺮدووە ﺑە ﺑەﻛﺎرﺑەرێﻜﯽ ﺑێ ﺷﻮﻧﺎس ﺑەﺑێ ﺟﻮاﻧﯿﻨﺎﺳــﯽ و ژﯾﺎﻧﺪۆﺳــﺘﯽ ،ﺋەﻣە ﺋەو وەﺧﺘە ھەﺳــﺘﯽ ﭘێ دەﻛەﯾــﻦ ﻛە ﻣﺮۆﭬﯽ ﻛﻮردی ﭼﯚن ﻟە ڕێﮕەی ﻛەرەﺳــﺘە و ﭘێﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ژﯾﺎﻧەوە ﻛﻮﻟﺘﻮوری ﻧەﺗەوەﯾﯽ ﻟەﺑﯿﺮ ﭼﻮوەﺗەوە و ﻟــە ﻧێﻮان ﻧە ﺋەﻣﯽ رۆژھەﺗﯽ و ﻧە ﺋەوی رۆژﺋﺎواﯾﯽ راﯾﮕﺮﺗﻮوە و ﺑﺰری ﻛﺮدووە ،ھەڵﺒەﺗە ﻣەﺗﺮﺳــﯿﺪارﺗﺮﯾﻦ دەرھﺎوﯾﺸﺘەی ﺋەم ﺣﺎڵەﺗە ،ﺋەوەﯾە ﻛە رێﮋەی ﻧەﺧﯚﺷﯽ و ﺑێ ﺗﺎﻗەﺗﯽ و دڵەڕاوﻛێ ﻟە ﺑەراﻣﺒەر ﺋەوﯾﺘﺮی ﺗەﻧﺪروﺳﺖ ،رێﮋەﯾەﻛﯽ ﯾەﻛﺠﺎر زۆرە و ﻧﺎﯾەﺗە ﭘێﻮان ﻟەﮔەڵ ھﯿﭻ وﺗێﻜﯽ ﺳــەر زەوی .ﺋەﮔەر ﺷﻮێﻨێﻜﯽ وەك ﺋەﻓەرﯾﻘﺎ ﻧەﺑێﺖ. ﺋەوەش ﻛە ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯽ ﺑﯚ ﮔﺸــﺖ ﺑﻮوە ﺑە ﻣﻨەﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﮔﯚڕﯾﻨەوەی داﺳﺘﺎن و ﺋەﻓﺴﺎﻧە و ﭼﯿﺮۆﻛەﻛﺎﻧﯽ ﺷﯚڕش و ﻣێﮋوو و ﭘەﻧﺪی ﭘێﺸﯿﻨﺎن و ﻛﻮﻟﺘﻮوری رەﺳەﻧە ﺑەھەﻣﻮو ﺷێﻮەﻛﺎﻧﯿەوە، ﺑەراﻣﺒەر ﺑە ﺑەﻛﺎرھێﻨﺎﻧﯽ ﻣﯚﺑﺎﯾﻠﯽ ﺋﺎی ﻓﯚن و ﺋﺎی ﭘﺎد و ﺗەﻛﻨەﻟﯚژﯾﺎ ﺑە ﮔﺸﺘﯽ ﻟەﭘێﻨﺎو ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ ﺑﯚ ﮔﺮووﭘێﻜﯽ ﺑﺰﻧﺲ و ﺳﯿﺎﺳﯽ. ﺣﺎڵەﺗێﻜﯽ ﺗﺮی ﻣەﺗﺮﺳــﯿﺪاری ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯽ ﻛە ﺑەرھەﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳــەﺗە ،ﺋەوەﯾە ﻛە ﺧەرﯾﻜــە ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ﺑﯚ ﺗــﺎك ﻧﺎھێڵێﺘەوە و ھەﻧﺪێﻚ ﺟﺎرﯾﺶ ﺑﯚ ﮔﺸــﺖ ،ﻧﻤﻮوﻧەی ﺋــەوەش ﻧەﺧﻮێﻨﺪﻧەوە و ﺑﯿﺮﻧەﻛﺮدﻧــەوە و ﺧﯚﻧﺎﺳــﯿﻦ و ﻛﯚﻣەڵﮕەﻧﺎﺳــﯿﻦ و ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ ﻧەدان ﺑەو ﺷــﺘﺎﻧەی ﺑەھﺎﯾﺎن ھەﯾە ،ﭼﻮﻧﻜە ﭘێﻨﺎﺳەی ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ﻟە راﺑﺮدوودا ﺑﯚ ﺧﯚﭘێﮕەﯾﺎﻧﺪن و داﺑﯿﻨﻜﺮدن و ﮔەرەﻧﺘﯽ ژﯾﺎن ﺑﻮوە، وەﺧﺘێﻜﯿﺶ ﺋەﻣە ﺋێﺴــﺘە ﺑەدەﺳﺖ ھﺎﺗﻮوە ،ﺋﯿﺘﺮ ھﯿﭻ ﺑەھﺎﯾەك ﺑﯚ ﺧﯚﻧﺎﺳﯿﻦ و ﺧﯚﭘێﮕەﯾﺎﻧﺪن ﻧﺎﻣێﻨێ ﺑﯚ ﺧﺰﻣەﺗﻜﺮدﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕە و زﯾﻨﺪووڕاﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋەو ﺷــﺘە ﺑەھﺎداراﻧەی ﺑەﺷێﻜﻦ ﻟە ﺷﻮﻧﺎس و ﻛﻮﻟﺘﻮوری ﻧەﺗەوە ،ﺑﯚﯾە ﺑەﺑڕوای ﻣﻦ دەﺑێ ﺋەم ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯿﯿە ﻛە ﺧەوﻧە ،ﭘێﻨﺎﺳــە ﺑﻜﺮێﺖ و ﻟەژێﺮ ﻛﯚﻧﺘڕۆڵﯽ ﺳﯿﺎﺳەت رزﮔﺎر ﺑﻜﺮێﺖ و ﺑﻜﺮێﺖ ﺑە ﻣﻮڵﻜﯽ ﺋەو ھەوڵەی ﻛە ھەﻣﻮوان ﺑەﺷﺪاری ﺗێﺪا دەﻛەﯾﻦ ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﺧﯚﺷــﮕﻮزەراﻧﯽ ﺑﯚ ﺳﯿﺎﺳــەت ،داوای ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ ﺑﻜﺮێﺖ ﺑﯚ ﮔﺸﺖ.
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
وﺷە /ھەوﻟێﺮ -ژﯾﭭﺎن ﺧﯚراﻧﯽ ﺷەﻓﯿﻘﯽ ﺣﺎﺟﯽ ﺧﺪر 49/ﺳﺎڵ/ ﻟــە ﮔﻮﻧــﺪی ﮔﺮﺗﻚ ،ﻟــە دۆڵﯽ ڕوﺳﺘێﯽ دەﭬەری ﺑﺎڵەﻛﺎﯾەﺗﯽ ﻟە داﯾﻚ ﺑﻮوە .دەرﭼــﻮوی ﻛﯚﻟێﮋی ﯾﺎﺳــﺎﯾە ﻟە زاﻧﻜﯚی ﺑەﻏــﺪا ،ﻟە )(1997ەوە ﺋــﺎوارەی ﺋەوروﭘــﺎ ﺑــﻮوە ،ﺟﮕە ﻟە زواﻧــﯽ ﻛﻮردی، زواﻧەﻛﺎﻧــﯽ )ﻋەرەﺑﯽ ،ھﯚڵەﻧﺪی، ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺰی( دەزاﻧێﺖ ،ﻟە ﺳــﺎڵﯽ )(1986ەوە دەﻧﻮوﺳــێﺖ ،ﻛﺘێﺒﯽ )ﻧﮫێﻨﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻣﯚﺳــﺎد ،ﻣﺎدﻟﯿﻦ ﺋﯚﻟﺒﺮاﯾــﺖ ،داود ﺑﻨﮕﯚرﯾــﯚن، دۆزەخ و ﯾﺎﺧﯿﺒــﻮون( و ﭼەﻧﺪان ﻛﺘێﺒﯽ ﺗــﺮی وەرﮔێڕاوە ،ﻟەﮔەڵ دەﯾﺎن وﺗﺎر و ﻛﯚڵﯿﻨەوەی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ڕاﻣﯿﺎری وەﺷﺎن ﻛﺮدووە.
ﺋەوەﻧــﺪەی ﻟەﺳــەر دەدوێــﻢ، ﺣﻮﻛﻤﺪاﻧەﻛە ﺑﺎ ﺑﯚ ﺧﻮێﻨەر ﺑەﺟێ ﺑﻤێﻨێ. ڕۆڵﯽ وەرﮔێڕان ﭼﯽ ﺑﻮوە ﻟە ﻧﺎﺳﺎﻧﺪن و ﺋﺎﺷﻨﺎﻛﺮدﻧﯽ ﻛﻮﻟﺘﻮور و ﺑﯿﺮە ﺟﯿــﺎوازەﻛﺎن ﻟــە دوای ڕاﭘەڕﯾﻦ ﻟە ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا؟ ﺑەرﺳﭭﯽ ﺋەم ﭘﺮﺳە زۆر دەﻛێﺸﯽ، ﭼﻮﻧﻜە ﭘێﻮﯾﺴﺖ ﺑە ﮔێڕاﻧەوەﯾەﻛﯽ ﻣێــﮋووی دەﻛﺎت ،ﭘێﻮﯾﺴــﺖ ﺑە ﻧﻤﻮوﻧــە ھێﻨﺎﻧــەوە دەﻛﺎت ،ﻛە ڕەﻧﮕە ﻣﻦ ﺋــەو دەرﻓەﺗەم ﻧەﺑێ، ﺑــەم وەك ﺧﻮێﻨەرێــﻚ دەڵێﻢ، ﺑێﮕﻮﻣﺎن ڕۆڵﯽ زۆر ﺑﻮوە .ﻟەﮔەڵ ﺋەوەﺷﺪا وەرﮔێڕان ﻻی ﺋێﻤە ﻟە ﺑﺎزﻧەﯾەﻛﯽ ﺗﺎر ﺋﺎﺳــﺘێﻚ ﺗەﺳﻜﯽ ھــەوڵ و دەﺳﺘﭙێﺸــﺨەری ﺗﺎﻛەﻛەﺳــﯽ دەرﻧەﭼــﻮوە ،ﺑﯚﯾە ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿەﻛــەی وەك ڕەﭼــﺎو دەﻛﺮا ،وا ﻧەھﺎﺗﻮوەﺗەوە .ﻣەﺑەﺳﺘﻢ ﺋەوەﯾە ،دەزﮔەﯾەﻛﯽ ڕاﮔەﯾﺎﻧﺪن، ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮﯾﯽ و زاﻧﺴــﺘﯽ واﻣﺎن ﻧەﺑﻮوە و )ﺑەداﺧەوە( ﺗﺎ ﺋێﺴﺘەش ﻧﯿﯿــە ،ﻛــە ﺑــە ﻣەﺑەﺳــﺖ ،ﺑە ﻧەﺧﺸە ﺷــﺎﻛﺎرەﻛﺎن ﻟە ھەﻣﻮو ﺑﻮارە ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮی و زاﻧﺴــﺘﯿﯿﺪا وەرﺑﮕێڕێ .ﺑەڵﻜﻮ
ھەڵــﺪاوە ،ﭘێﻢ وا ﻧﯿﯿــە وەرﮔێڕ ھەر ﺑﯚ ﻧــﺎو ﻛﺎری وا ﺑﻜﺎ ،ﺋەﮔەر ھەﺷــﺒێ وا ﺑﻜﺎت ،ﺋەوا ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﻛﺎرێﻜــﯽ ﻧەﺷــﯿﺎو و ﻗێﺰەوﻧــە. ﺑەم ﻣﻦ ﺑەﺷﺒەﺣﺎڵﯽ ﺧﯚم ھەر ﻛﺘێﺒێﻚ ،ھەر ﻧﻮوﺳــﯿﻨێﻚ ﺋەﮔەر ﭘێﺸﺘﺮ ﻧەﻣﺨﻮێﻨﺪﺑێﺘەوە و ﭘێﯿەوە ﻛﺎراﻧﮕﺎز ﻧەﺑﻮوﺑﻢ ،وەرم ﻧەﮔێڕاوە. ﻻی ﻣﻦ وەرﮔێــڕان ﻗﯚﻧﺎﻏێﻚ ﻟە دوای ﺧﻮێﻨﺪﻧــەوە دێ .واﺗە ﻣﻦ ﻛﺘێﺒێﻚ ﺑــە ﻧﯿــﺎزی وەرﮔێڕان ﻧﺎﺧﻮێﻨﻤەوە ،ﺑەڵﻜﻮ ﻣﻦ ﺑﯚ ﺧﯚم، ﺑﯚ زەوﻗﯽ ﺧــﯚم ،ﺑﯚ ﭘەﯾﺪاﻛﺮدﻧﯽ زاﻧﯿــﺎری زﯾﺎﺗــﺮ دەﯾﺨﻮێﻨﻤەوە، دواﺗﺮ ﺋەﮔەر ﭘێــﻢ ﮔﺮﻧﮓ و ﺑﺎش ﺑــﻮو ،ﻧﯿەﺗــﯽ وەرﮔێڕاﻧــﯽ ﻟێ دێﻨﻢ .ﻟە ڕاﺳﺘﯿﺸــﺪا ﻣﻦ ﻛﺎﺗێﻚ ﺷــﺘێﻚ وەردەﮔێڕم ﺑــﯚ ﺧﯚﻣﯽ وەردەﮔێــڕم ،ﻧە ﺑە ﺋــەرك و ﻧە ﺑە ﻣﻨەﺗﯿﺸــﯽ دەزاﻧــﻢ .ﭼﻮﻧﻜە ﺋەﮔەر ﻛﺎرێﻚ ﺑﻮوە ﺋەرك ﺑەﺳــەر ﺷــﺎﻧﺘەوە ،ﺋەوا ﻟێﻜەوﺗەی ﺗﺮی ﺑەدواوە دێ ،ﻛﺎرێﻜﯿﺶ ﺑە ﻣﻨەت ﺑﻮو ،ﺑەھەﻣﺎن ﺷێﻮە ﺑەرەﻧﺠﺎﻣﯽ ﺗﺮی ﻟێ دەﻛەوێﺘەوە. زواﻧﺰاﻧﯿــﻦ ﻣەرﺟــە ﺑــﯚ وەرﮔێڕان ،ﯾﺎن ﺋﺎﯾﺎ ﺋەوەی زواﻧێﻚ ﺑﺰاﻧێﺖ ،دەﺗﻮاﻧێﺖ دەﺳــﺖ ﺑﺪاﺗە وەرﮔێڕان؟ ﺗﺎ ﺋﺎﺳﺘێﻚ وەﻣﯽ ﺋەم ﭘﺮﺳﯿﺎرە ﻟە ﺷﻮێﻨێﻜﯽ ﺗﺮ دراﯾەوە ،ﺑەم ھەر ﺑە ﻛﻮرﺗــﯽ ﻣەرﺟە وەرﮔێڕ زﻣﺎن ﺑﺰاﻧێ ،ﺑەم ﭘێﭽەواﻧەﻛەی ﻣەرج ﻧﯿﯿە ،واﺗــە ﻣەرج ﻧﯿﯿە ﺋەوەی ﻟە زﻣﺎﻧێﻚ ﯾﺎن زﯾﺎﺗــﺮ دەزاﻧێ ﺑﺒێﺘە وەرﮔێڕ. ﭘێﺖ واﯾە ﺑﯚ ﺑەرەوﭘێﺸﭽﻮوﻧﯽ وەرﮔێڕان ﻟە ﻛﻮردﺳــﺘﺎﻧﺪا ،ﭼﯽ ﺑﻜﺮێﺖ؟ ﺷــێﻼﻧﯽ ھەورﯾــﺮی ﺋــەم ﭘﺮﺳــﯿﺎرەش ﺋﺎوی زۆری دەوێ. ﺑەﻛﻮرﺗﯽ: ﯾەﻛەم :دەرﭼﻮوﻧــﯽ وەرﮔێڕان ﻟــە ﺑﺎزﻧــەی ﺳــەﻟﯿﻘە و
ﺳﯿﺎﺳەﺗﯽ ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ و ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﻣەرج ﻧﯿﯿە ﺋەوەی زﻣﺎن دەزاﻧێ ﺑﺒێﺖ ﺑە وەرﮔێڕ
ﺳﻤﻜﯚ ﻣﺤەﻣەد
17
ﻛﻮﻟﺘﻮور
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
18
زێﻨەب ﯾﻮﺳﻔﯽ:
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ﺧەﯾﺎڵ ﺳەرەﻛﯿﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﻣﺮازە ﺑﯚ ﺧﻮڵﻘﺎﻧﺪﻧﯽ دﯾﺎردەﯾەك ﺑە ﻧﺎوی ﺋەدەﺑﯿﺎت
وﺷە /ﻣﺎﻣەﯾﺎرە ﺋەﺣﻤەد زێﻨــەب ﯾﻮﺳــﻔﯽ ،ﻧﻮوﺳــەر و وەرﮔێڕی ﺳﻨەزادەی رۆژھەﺗﯽ ﻧﯿﺸــﺘﻤﺎن ،ﻟــە دﯾﺪارێﻜــﯽ ”وﺷــە“دا ،ﺗﯿﺸــﻚ دەﺧﺎﺗە ﺳەر ﺳەرەﺗﺎﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎوێﺘەﺑﻮوﻧﯽ ﻟەﮔەڵ دﻧﯿﺎی ﺋەدەب و ﺳەرﻧﺠﯽ دەﺑﺎﺗە ﺳەر ﻛﺎری وەرﮔێڕان و ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ رۆﻣﺎن و ﺷﯿﻌﺮ ،ﺑﺎﺳﯽ ﭘێﻮەﻧﺪی و ﺟﯿﺎوازﯾﯽ ﻧێﻮان ﺋەدﯾﺒﺎﻧﯽ ﺗﺎزەی ﺑﺎﺷﻮور و رۆژھەﺗﯿﺶ ﺷەﻧﻮﻛەو دەﻛﺎت. ﺗﯚ دﻧﯿــﺎی ﺋەدەﺑﺖ ﺑﯚ ﻧﺎﺧﺖ ڕاﻛێﺸﺎ ،ﯾﺎن ﺋەدەب ﺗﯚی ﺑﯚ ﺧﯚی ڕاﻛێﺸﺎ؟ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻢ زۆر ﺑــە رووﻧﯽ وەﻣﯽﺋــەم ﭘﺮﺳــﯿﺎرەﺗﺎن ﺑﺪەﻣــەوە، ﭼﻮﻧﻜــە ﻧﺎﻛﺮێــﺖ ﺳــﻨﻮورێﻚ داﺑﻨێــﻦ ﻟە ﻧێــﻮان ﻧﻮوﺳــەر و ﺋەدەﺑﯿﺎﺗــەوە ﻛــە ﺋﺎﯾﺎ ﺳــەرەﺗﺎ ﻛﺎﻣﯿﺎن ﺋەوی ﺗﺮﯾﺎن ﺑەرەو ﻧﺎﺧﯽ ﺧﯚی راﻛێﺸــﺎوە ،ﻣــﻦ ھەر ﻟە ﺳــەردەﻣﯽ ﻣﻨﺪاڵﯿﯿەوە و ﭘێﺶ ﭘﯚﻟﯽ ﺳەرەﺗﺎﯾﺶ زۆر ﺧەﯾﺎوی دەژﯾﺎم و ﺑەردەوام ﺣەزم دەﻛﺮد ﮔــﻮێ ﻟە ﭼﯿﺮۆﻛەﻛﺎﻧــﯽ داﯾﻚ و ﺑــﺎوك و ﻧەﻧﻜﻢ ﺑﮕــﺮم و ﺧﯚم ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﭘﺎڵەواﻧﯽ ﺋــەو ﭼﯿﺮۆﻛﺎﻧە دادەﻧــﺎ و ﻟەو دﻧﯿــﺎ ﻓﺎﻧﺘﺎزﯾﯿﺎﻧەدا ھەﻣﯿﺸــە رۆڵــﯽ ﺳــەرەﻛﯿﻢ دەﺑﯿﻨﯽ ،ﻛە ﭼﻮوﻣە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧە و ﻓێﺮی ﺧﻮێﻨﺪن و ﻧﻮوﺳﯿﻦ ﺑﻮوم، ﺑەردەوام ﻛﺘێﺒﯽ ﻣﻨﺪاﻧﻢ دەﻛڕی و ﺧﯚﯾﺸﻢ ﻛﻮرﺗە ﭼﯿﺮۆﻛﯽ ﮔەﻟێﻚ زۆر ﺳﺎﻛﺎراﻧەم دەﻧﻮوﺳﯽ و ﻛﺎﺗێﻚ ﻛە ﺗەواو دەﺑﻮون ،ﭼﯿﺮۆﻛەﻛﺎﻧﻢ ﺑــە ﺧﯚﺷــﺤﺎڵﯿﯿەوە ﺑــە ﺑﺎوﻛﻢ ﭘﯿﺸﺎن دەدا و ﺋەوﯾﺶ ﺋﺎﻓەرﯾﻨﯽ دەﻛﺮدم ﯾﺎن ﭼﻮﻛﻮﻻﺗەی دەداﻣێ ﯾﺎن ﺑڕە ﭘﺎرەﯾەك وەك ﭘﺎداﺷــﺘﯽ ﺋەو ﻧﻮوﺳــﯿﻨە ﻣﻨﺪاﻧەﯾە .ﻧﺎزاﻧﻢ ﻟــە ﻛەﯾــەوە ﻓێــﺮی ﺋەدەﺑﯿﺎت ﺑــﻮوم ،ﮔﻮێﮕﺮﺗــﻦ ﻟــە ﭼﯿﺮۆك و ﮔێڕاﻧەوەﻛﺎﻧــﯽ ﺳــەردەﻣﯽ ﻣﻨﺪاڵﯽ ﺧﯚی ﺟــﯚرە ﻻﯾەﻧێﻜﯽ ﺋەدەﺑﯿﯿــە ﻛە ﺑﯚ دﻧﯿــﺎی ﻣﻨﺪاڵ دەﻛﺮێﺘەوە ،ﺋەﮔــەر ﻣﻨﺪاڵ ھەر ﻟــەو ﺳــەردەﻣەدا ﺗێﻜەڵﯽ ﺋەو ﻻﯾەﻧە ﺑﺒێﺖ ،ﺧﯚ دەﻛﺮێ ﺑڵێﯿﻦ ﺋەدەﺑﯿﺎت ﺑە ﺷــێﻮازی زارەﻛﯽ ﺋەو ﻣﻨﺪاڵــەی ﻟەﮔــەڵ ﺧﯚﯾﺪا ﻣﻮﺗﻮرﺑە ﻛــﺮدووە ،ﯾﺎن ﻣﻨﺪاڵەﻛە ﺧﯚی ھﺎوﯾﺸــﺘﻮوەﺗە ﻧﺎو ﺋەدەﺑﯽ زارەﻛﯽ و ﺗێﯿــﺪا ﻧﻮﻗﻢ ﺑﻮوە ،رێﻚ ﻣﻨﯿﺶ ﺋﺎوەھــﺎ ﺣﺎڵەﺗێﻜﻢ ﺑﻮوە، ﻟەرێﯽ ﺋــەم ﺟــﯚرە ﮔێڕاﻧەوەﯾە ھەر ﻟە ﺳەرەﺗﺎوە ﻓێﺮی ﺋەدەب و ﺋەدەﺑﯿﺎت ﺑﻮوم. چ ھﯚﻛﺎرێﻚ ﻟە ﭘﺸﺖ ﺋەوەﺑﻮو ﺑﺒﯿﺘە ﺋەدﯾﺐ؟ ﺑﺎوﻛــﻢ و داﮔــەورەم ھەﻣﻮوﺷــەواﻧﯽ ھەﯾﻨــﯽ و ﺷــەواﻧﯽ ﺗەﻋﺘﯿﻠــﯽ ھەﻧــﺪێ ﺧــﺰم و ﻛەﺳــﯿﺎن دەﻧــﮓ دەﻛــﺮد و
ھەﻣﻮوان ﻛﯚ دەﺑﻮوﻧەوە ﻟە ﻣﺎڵﯽ ﺑﺎوﻛﻤﺪا ،ﺑﺎوﻛﻢ ﯾــﺎن داﮔەورەم ﭼﯿﺮۆﻛەﻛﺎﻧﯽ ”ﺋەﻣﯿﺮ ﺋەرﺳەﻻن“ و ”ﭘﺎﺷــﺎﯾەك ﺑــﻮو ﭼــﻞ ﻛﻮڕی ﺑﻮو““،درەﺧﺘﯽ ﺳــﺎز و ﺋﺎواز“ و ﺳەدان ﭼﯿﺮۆﻛﯽ دوور و درێﮋی زۆر ﺧﯚش و ﺧەﯾﺎوﯾﯿﺎن ﺑﯚﻣﺎن دەﮔێڕاﯾــەوە ،رێــﻚ وەك ﻓﯿﻠﻤﯽ ﺳــﯿﻨەﻣﺎﯾﯽ دﻧﯿﺎی ھەﻣﻮوی ﺋەو ﭼﯿﺮۆﻛﺎﻧەم ﻟە ﻣێﺸــﻜﯽ ﺧﯚﻣﺪا دەدی و ﻟەزەﺗێﻜــﯽ زۆری دەرووﻧﯿﻢ وەردەﮔﺮت .ﺋەوە ﺑﻮوە ھﯚﻛﺎری ﺳــەرەﻛﯽ ﻛە ﺗﻮﺧﻤﯽ ﺧەﯾﺎڵــﻢ ﺗێﺪا دروﺳــﺖ ﺑﺒێﺖ. ﺧەﯾﺎڵ ﺳــەرەﻛﯿﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﻣﺮازە ﺑﯚ ﺧﻮڵﻘﺎﻧﺪﻧــﯽ دﯾﺎردەﯾەك ﺑە ﻧﺎوی ﺋەدەﺑﯿﺎت. ﯾەﻛــەم ﺋەزﻣﻮوﻧﺖ ﻟە ﺑﻮاری ﺋەدەﺑﺪا ﻟە چ ﺑﻮار و ژاﻧﺮێﻚ ﺑﻮو؟ ﯾەﻛــەم ﺋەزﻣﻮوﻧﻢ وەك ھەﻣﻮوﺋەدﯾﺒێﻜﯽ ﺗﺮ ”ﺷــﯿﻌﺮ“ ﺑﻮو .ھەم زۆر ﺷــﯿﻌﺮم دەﺧﻮێﻨــﺪ و ھەم دەﻣﻨﻮوﺳــﯽ ،ھەڵﺒەت ﺷﯿﻌﺮێﻚ ﻛــە ھەڵﻘــﻮوی ﺑﺎرودۆﺧــﯽ ﺗەﻣەﻧــﻢ و ژﯾﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑەو دەﻣەﻣﺪا ﺑﻮوە .ﻟەواﻧەﯾە ھەرﮔﯿﺰ ﺋێﺴﺘە ﺑەواﻧە ﻧەڵێﻢ ﺷﯿﻌﺮ .ﻟە 19 ﺳﺎﻧﯿﺸــەوە ﺑە رژدی ﭼﯿﺮۆﻛﻢ دەﻧﻮوﺳﯽ و ھەﻣﻮو ھﺎوڕێﯿەﻛﺎﻧﻢ ﭼﯿﺮۆﻛەﻛﺎﻧﻤﯿــﺎن دەﺧﻮێﻨﺪەوە. ﻟە ﭘﯚﻟﯽ دووی ﺳــەرەﺗﺎﯾﯿﯿەوە ﻧﻮوﺳــﯿﻨﯽ ﭼﯿﺮۆﻛﻢ دەﺳﺖ ﭘێ ﻛﺮد ،ﯾەك دوو ﻻﭘەڕەﯾﯽ ﺑﻮون و ﺟﮕە ﻟە ﺑﺎوﻛﻢ و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی ﭘﯚل ﻛەﺳێﻜﯽ ﺗﺮ ﻧەﯾﺎﻧﯽ دەﺧﻮێﻨﺪەوە، ﺑــەم ﻣﻦ ﺋەواﻧە ﺑــە ﯾەﻛەﻣﯿﻦ ﺋەزﻣﻮوﻧەﻛﺎﻧﯽ ﻧﻮوﺳﯿﻨﻢ دادەﻧێﻢ، دواﺗﺮﯾﺶ ﺷــﯿﻌﺮم دەﻧﻮوﺳــﯽ. ھێﺪی ھێﺪی ﻛە ﮔەورە دەﺑﻮوم زۆرﺗﺮ ﻟــە ﮔەڵ دﻧﯿــﺎی رۆﻣﺎن و ﭼﯿﺮۆﻛﺪا ﺋﺎﺷــﻨﺎ دەﺑــﻮوم و ﺗﺎ دەھﺎت ﺳــﻮورﺗﺮ دەﺑﻮوم ﻟە ﺳەر ﭼﯿﺮۆﻛﻨﻮوﺳــﯿﻦ ،ﻧﻮوﺳــﯿﻨﯽ ﭘەﺧﺸــﺎن و ﻛﻮرﺗە ﭼﯿﺮۆﻛﻢ ﻻ ﺟﻮان ﺑــﻮو ،ﺑــەم وەك ﭼﺎﭘﯽ ﻛﺘێــﺐ ،ﯾەﻛەم ﻛﻮرﺗــە رۆﻣﺎﻧﻢ ﺑە ﻧﺎوی ”ﺗﺎﻣــەزرۆی ﻟەﯾﻠێ“ ﻟە 1997دا ﻟە ﺳﻨە ﺑە ﭼﺎپ ﮔەﯾﺎﻧﺪ. ﺗﯚ ﺋﺎی ﺧﯚت ﻟە ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ﺷــﯿﻌﺮ ،رۆﻣﺎن ،وەرﮔێڕاﻧﯿﺸــﺪا ﺷــەﻛﺎﻧﺪووەﺗەوە ،ﻛﺎم ﻟــەو ﺑﻮاراﻧە ﺧﯚﻟێﺪاﻧﯿﺎن ﺋەﺳــﺘەﻣﺘﺮ و ﭘڕﻛێﺸﺘﺮە؟ -ﻛﺘێﺒەﻛﺎﻧــﻢ ھەرﻛﺎﻣەﯾــﺎن ﺑﯚ
ﺧﯚﯾــﺎن دﻧﯿﺎﯾەﻛــﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗــﻦ، ﺟﻮاﻧﯽ و ﺳەﺧﺘﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ھەﯾە ،ﺑــەم ﺋــەوەی ﻻم زۆر ﺳەرﻧﺠڕاﻛێﺸــﺘﺮ ،ﺑەرﺑوﺗــﺮ و ﻟە ھەﻣﺎن ﻛﺎﺗﯿﺸــﺪا ﺋەﺳﺘەﻣﺘﺮ و ﭘڕﻛێﺸــەﺗﺮە دﻧﯿــﺎی رۆﻣﺎﻧە، رۆﻣﺎن ﺑــﯚ ھەﻣﻮو ﻧﻮوﺳــەرێﻚ ھەﻣﺎن ﻛێﺸــە و ﺗﺎﻣﯽ ھەﯾە ﻛە ﺑﯚ ﻣﻨﯿﺶ ھەﯾەﺗﯽ .ﻟەو رۆﻣﺎﻧەدا ﻛە ﺧەرﯾﻜﯽ ﻧﻮوﺳــﯿﻨﯿﺖ ،ﺧﯚت ﻧــﻮێ و دووﺑــﺎرە دەﻛەﯾﺘــەوە. ﻧﺎﭼﺎرﯾــﺖ ﺑــە دەﯾﺎن ﺷــێﻮاز و رواڵەت و ﻛەﺳﺎﯾەﺗﯿﯽ ﺟﯿﺎوازەوە دەرﺑﻜەوﯾﺖ .ﺟﺎروﺑﺎر دەﺑﯿﺘە ﭘﯿﺎو، ژن ،ﺳــەگ ،ﭘﺸﯿﻠە ،ﮔﻮڵ ،دار و ﺑەرد و ﺋﺎﺳــﻤﺎن و ﺋەﺳﺘێﺮەﯾﺶ. دەﺑێ ﻛﺎت ﺑﺸــﻜێﻨﯿﺖ ،ﻟە ﯾەك ﭼﺮﻛەدا ﺷﻮێﻦ ﺑﮕﯚڕﯾﺖ و ﺑﭽﯿﺘە رەھەﻧﺪێﻜــﯽ ﺗــﺮەوە ،زۆر زۆر ﺷﺘﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﻟە رۆﻣﺎﻧﺪا ھەﯾە ﻛە ﻧﻮوﺳــەرەﻛەی دەﺑێ ﺋﺎﮔﺎی ﻟە ھەﻣﻮوﯾﺎن ﺑﺒێﺖ ،دەﺑێ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺖ ﻟە درێﮋەی رۆﻣﺎﻧەﻛەﺗﺪا ﺑە دەﯾﺎن رواڵــەت و ﻛەﺳــﺎﯾەﺗﯽ ﺑﮋﯾﺖ، ﺋەﮔەر ﻧــﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﺖ ﻟە ﻛﺎرەﻛەﺗﺪا ﺳــەرﻛەوﺗﻮو ﺑﯿﺖ ،ﻟــە رۆﻣﺎﻧﺪا ھەﺳــﺖ دەﻛــەم ﺑەھێﺰﺗــﺮم، ھەرﭼەﻧــﺪ دﻧﯿــﺎی ﺷــﯿﻌﺮﯾﺶ ﻻم ﺑەرﺑو وﺟﻮاﻧە و ﻟەوەﺷــﺪا ھەﺳــﺖ ﺑە ھێﺰ و ﺗﻮاﻧﺎی ﺟﯿﺎواز دەﻛەم ،ﺑەم رۆﻣﺎن ﻻم ﺷﺘێﻜﯽ ﺗﺮە.
ﻧﺎﺗﻮاﻧﻢ ﺋــەو ﺑڕﯾﺎڕە ﺑﺪەم ،ﺑەمﭼﻮﻧﻜە رۆﻣﺎن و ﭼﯿﺮۆﻛﯽ زۆرﺗﺮم ﻧﻮوﺳﯿﻮن ،ﺧﻮێﻨەرەﻛﺎﻧﻢ زۆرﺗﺮ ﺑە ﭼﯿﺮۆﻛﻨﻮوﺳﻢ دەزاﻧﻦ. ﻟــە ﻛﺎم ﻛﺎرت ﭘەﺷــﯿﻤﺎﻧﯽ و ھەﺳــﺖ دەﻛەی ﺗێﯿــﺪا زۆر ﺳەرﻛەوﺗﻮو ﻧەﺑﻮوی؟ ھەرﮔﯿﺰ و ھﯿﭻ ﻛﺎت ﻟە ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽﺗەﻧﯿﺎ ﯾەك رﺳﺘەﯾﺸــﻢ ﻟە ﺑﻮاری ﺋەدەﺑﺪا ﭘەﺷــﯿﻤﺎن ﻧﯿﻢ ،ﺷﺎﻧﺎزی ﺑە ھەﻣﻮو ﻧﻮوﺳﯿﻨێﻜﻤەوە دەﻛەم. وەرﮔێــڕان ،ﺋەرﻛێﻜــﯽ زەﺣﻤــەت و ﻣەرﺟــﯽ زۆرن، وەرﮔێڕی ﺳــەرﻛەوﺗﻮو دەﺑێ چ ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾﯿەﻛﯽ ھەﺑێ؟ زۆر راﺳــﺘە ،وەرﮔێــڕانﭘﯿﺸــەﯾەﻛﯽ زۆر ھەﺳــﺘﯿﺎرە و وەرﮔێڕ دەﺑێ ﺷﺎرەزاﯾﯽ ﺗەواوی ھەﺑێﺖ ﻟەﺳەر ھەردوو زﻣﺎﻧەﻛە، ﻣﻦ ﻟە ﺑﺎﺷــﻮور ﺋــەوەم ﺑﯿﻨﯿﻮە ﻛــە وەرﮔێــڕ ھەﯾە ﻟــە زﻣﺎﻧﯽ ﻓﺎرﺳــﯿﯿەوە ﺑﯚ ﻛﻮردی رۆﻣﺎﻧﯽ ﺗەرﺟﻮوﻣــە ﻛــﺮدووە ،ﺑــەم ﻧﺎﺗﻮاﻧێﺖ ﭘێﻨﺞ رﺳــﺘە ﺑە ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﺪوێﺖ .ﺑــە ڕای ﻣــﻦ ھەرﮔﯿﺰ ﺋــەو وەرﮔێڕاﻧــە ﺳــەرﻛەوﺗﻮو ﻧﯿﯿە و ﺳــەﻗەﺗە .ﻟەواﻧەﯾە ﺟﺎرێ ﺧﻮێﻨەرەﻛﺎﻧﯽ ﭘێــﯽ ﻧەزاﻧﻦ ﻛە وەرﮔێڕەﻛە ﺑە ﺑﺎﺷﯽ ﻟە ﻧﺎوەڕۆﻛﯽ ﻛﺘێﺒەﻛە ﺗێﻨەﮔەﯾﺸﺘﻮوە ،ﺑەم ھــەر ﺋــەو رۆژە دەﮔﺎت ﻛە ﺋەو ﻧﺎﺷﺎرەزاﯾﯿﯿە ﯾﺎن ﭼﺎﻛﺘﺮە ﺑڵێﻢ ﺋەو
ﻟە رۆژھەﺗﺪا ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﺖ ﻟە رێﯽ ﻧﻮوﺳﯿﻨەوە ﭘﺎرە وەﭼﻨﮓ ﺑﺨەﯾﺖ ﻓﺮەﺑﻮارﯾــﺖ وای ﻧەﻛﺮدووە ﺗﻮاﻧﺎﻛﺎﻧﺖ ﭘەرش و ﺑو ﺑﻦ؟ ﻧــﺎ ،ھﯿــﭻ ﻛﺎت ھەﺳــﺘﻢ ﺑەﭘــەرش و ﺑــوی ﻧەﻛــﺮدووە، ﭼﻮﻧﻜە ھەرﻛﺎﻣەﯾﺎن ھەڵﻘﻮوی ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﻣێﮋووﯾــﯽ ﻣﻨﻦ و ﻟە ﺳــەر زەروورەﺗــﯽ ﻣەوﺟﻮوﻣﺪا ﻧﻮوﺳﺮاون .وەرﮔێڕان ﺑە ﺋﯿﺸﻮﻛﺎر دەزاﻧــﻢ و ﻟەﮔــەڵ ﺋــەوەدا ﻛە ﭘﯿﺸەی وەرﮔێڕان زەروورەت و ﺗەواوﻛــەری ﺋەدەﺑﯿﺎﺗە ،زۆرﺗﺮ ﺑﯚ ﺋەوە وەرﮔێــڕان دەﻛەم ﻛە ﭘﺎرە وەدەﺳﺖ ﺑﺨەم ،ﭼﻮﻧﻜە ﻟە ژﯾﺎﻧﯽ ﻧﻮوﺳــەراﻧﯽ وەك ﻣﻨﺪا ﭘﺎرە زۆر ھەﺑﻮوﻧــﯽ ﻧﯿﯿە .ﻟــە رۆژھەﺗﺪا ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﺖ ﻟە رێﯽ ﻧﻮوﺳﯿﻨەوە ﭘﺎرە وەﭼﻨﮓ ﺑﺨەﯾﺖ ﻣەﮔەر ھەﻧﺪێ ”ﺗﺎﯾﺒەﺗﻤەﻧﺪﯾــﯽ ﻧﺎﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ“ت ھەﺑێﺖ ،ﻛە ﺑﯚ ﻧﻮوﺳەرێﻜﯽ وەك ﻣﻦ ﺋــەوە ﻧﺎﻛﺮێﺖ .ﺷــﯿﻌﺮﯾﺶ زﻣﺎﻧﯽ ھەﺳــﺘﯽ دەرووﻧﯽ ﻣﻨە، ﻟەھەر ﺣﺎڵ و ﻟەﺳەر ھەر ﺋﯿﺶ و ﻛﺎرێﻜﺪا ﺑﻢ ﺋەﮔەر ﺷﯿﻌﺮ ﺑﯿەوێﺖ ﺑێــﺖ ،ﻧﺎﺗﻮاﻧﻢ ﺑــەری ﭘێ ﺑﮕﺮم، دەﺑێ ھەر ﺷــﯿﻌﺮەﻛە ﺑﻨﻮوﺳﻢ، ﻛەواﯾــە وەرﮔێڕان و ﺷــﯿﻌﺮ و ﭼﯿﺮۆك ،ﺋەﮔەر ﻟە ﯾەك ﻛﺎﺗﯿﺸــﺪا ﺧەرﯾﻜﯿﺎن ﺑﻢ ،ھــەر ﻧﺎﺑﻨە ھﯚی ﭘەرﺷﻮﺑوی ﻻی ﻣﻦ. ھەﺳــﺖ دەﻛەﯾــﺖ ﻟە ﻛﺎم ﺑﻮار ﻟــەو ژاﻧﺮاﻧە ،ﻟــە ھەﻣﻮوی ﺳەرﻛەوﺗﻮوﺗﺮی؟
ﻣﻮﻣﺎرەﺳــە و ﻣەﻟەﻛــﺮدن ﻟە رووﺑــﺎری ﺋەدەﺑــﺪا ،دەﺗﻮاﻧﻦ ﯾﺎرﻣەﺗﯽ ﻧﻮوﺳــەر ﺑــﺪەن ﻟە ﺧﻮڵﻘﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋەدەﺑﺪا
ﺧﯿﺎﻧەﺗە ﺋەدەﺑﯿﯿــە دەرﺑﻜەوێﺖ و وەرﮔێڕەﻛــە ﺳەرﺷــﯚڕ ﺑﺒێﺖ ﺑەراﻣﺒــەر ﺑــە ﺧﻮێﻨەرەﻛﺎﻧﯽ و ﺧﻮدی رۆﻣﺎﻧەﻛەﯾﺶ ،ﺑەداﺧەوە ﺋــەوەم زۆر ﻟــە ﺑﺎﺷــﻮوردا ﻟە ﺗەرﺟﻮﻣەی ﻓﺎرﺳــﯽ ﺑﯚ ﻛﻮردی ﺑﯿﻨﯿﻮە. ﺗﻮاﻧــﺎ و ﻛﺎرەﻛﺎﻧﺖ ﺑەرھەﻣﯽ ﺑەھﺮەﯾەﻛــﯽ ﺧﯚڕﻛﺴــﻦ ،ﯾﺎن ﻣﻮﻣﺎرەﺳە و ﻣەﻟەﻛﺮدن ﻟە ﭼەﻣﯽ
ﺋەدەﺑــﺪا ،ﺗﻮاﻧﺎ و ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﭘێﺶ ﺧﺴﺘﻮوی؟ ﻣﻮﻣﺎرەﺳــە و ﻣەﻟەﻛــﺮدن ﻟەرووﺑــﺎری ﺋەدەﺑــﺪا ،دەﺗﻮاﻧــﻦ ﯾﺎرﻣەﺗــﯽ ﻧﻮوﺳــەر ﺑــﺪەن ﻟە ﺧﻮڵﻘﺎﻧﺪﻧــﯽ ﺋەدەﺑــﺪا و ﺋەدﯾﺐ ﭘێــﺶ دەﺧــەن ﻟــە ﺑــﻮاری ﺋەدەﺑﯿﺪا ،ﺑــەم ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ھەرﮔﯿﺰ وەك ﺳــەرەﻛﯿﺘﺮﯾﻦ ﺧﺎڵ ﺑﻦ ﺑﯚ ﺧﻮڵﻘﺎﻧﺪﻧــﯽ ژاﻧﺮێﻜــﯽ ﺋەدەﺑﯽ. ﺧەڵﻜﺎﻧێــﻚ زۆر ھــەن ﻛــە ﺋەدەﺑﺪۆﺳــﺘﻦ و ﺋەدەﺑﻨﺎﺳﻦ و ﺗﺎ ﻧﺎﺧﯽ ﺋﻮﻗﯿﺎﻧﻮوﺳــﯽ ﺋەدەب ﻣەﻟە دەﻛەن و ﺷــﺖ ﻓێﺮ دەﺑﻦ ،ﺑەم ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺗەﻧﺎﻧــەت ﭼﯿﺮۆﻛێﻜﯿﺶ ﺑﻨﻮوﺳــﻦ وەك ﭼﯿﺮۆﻛﻨﻮوﺳێﻚ، ﯾــﺎن ﺷــﯿﻌﺮێﻚ ﺑﺨﻮڵﻘێﻨﻦ وەك ﺷــﺎﻋﯿﺮێﻚ ،ﻛەواﯾە ﺑێ ﺑەھەرەی ﺧﯚڕﺳــﻚ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿــﺖ ﺋــەدەب ﺑﺨﻮڵﻘێﻨﯿــﺖ وەك ﺋەدەﺑﯿــﺎت. ﻣﻮﻣﺎرەﺳــە و ﺧﻮێﻨــﺪن و ﺋەزﻣﻮوﻧﻜــﺮدن ،وەك دوو ﺑﺎڵــﯽ ﺑەھﺮەی ﺧﯚڕﺳﻜﻦ ﺑﯚ ﺋەدﯾﺐ ﻛە دەﺗﻮاﻧﻦ ﭘێﺸﯽ ﺑﺨەن ﻟەو ﺑﻮارەدا. ﺗﺎ ﭼەﻧــﺪ ﺳــﻨﻮورداﻧﺎن ﻟە ﺋێــﺮان ،رێــﯽ ﻟە ﭘێﺸــﻜەوﺗﻨﯽ ﺋــەدەب و ژاﻧﺮەﻛﺎﻧﯽ ﺋــەو ﺑﻮارە ﮔﺮﺗﻮوە؟ ﻟە وﺗﺎﻧﯽ ﺧﺎوەن ﺳﺎﻧﺴــﯚڕداﺋــەدەب و ﺋەدەﺑﯿــﺎت و ھﻮﻧەر ھەرﮔﯿــﺰ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﻟە ﮔەﺷــەی راﺳﺘەﻗﯿﻨەدا ﺑﻦ و زۆر ﺑە ﺧﺎوی و ﻟەواﻧەﯾــە ﺑــە دزﯾﯿــەوە ﺑﺎ دەﻛەن و دەﮔەﺷێﻨەوە ،ﺳﺎﻧﺴﯚر و ﭼﺎودێﺮﯾــﯽ دەﺳــەﺗەﻛﺎن ﻟەﺳــەر ﺋەدەﺑﯿﺎﺗﺪا ﮔەورەﺗﺮﯾﻦ ﻛﯚﺳــﭗ و ﺗەﮔەرەی ﺑــەردەم ﭘێﺸــەوەﭼﻮوﻧﯽ رەوﺗــﯽ ﻣﯚدێﺮﻧﯿــﺰم و ﺷﺎرﺳــﺘﺎﻧﯿﯿەﺗە ﻟــە ھــەر ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾەﻛــﺪا .ﻛە ﺳﺎﻧﺴــﯚر ﻟەﺳــەر ﻛﺘێﺒەﻛەت داﺳەﭘﺎ ،ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﺖ وەك ﺋەدﯾﺒێﻜﯽ راﺳﺘەﻗﯿﻨە و ﺳەرﺑەﺧﯚ و ﺑﻮێﺮاﻧە ﻟەﺳــەر ﭼﺎﭘﯽ ﻛﺘێﺒەﻛەت ﺳﻮور ﺑﻤێﻨﯿــﺖ ،ﻧﺎﭼﺎرﯾــﺖ ﺑەراﻣﺒەر ﺑــە داﺑڕﯾــﻦ و ﻟەﺗﻮﻛﻮﺗﻜﺮدﻧــﯽ ﻛﺘێﺒەﻛەت ﺳــەر داﻧەوێﻨﯿﺖ و ﻛﺘێﺒێﻜﯽ ﻧﺎﺗەواوی ﺷەﻟﻮﻛﻮﺗﻜﺮاو ﭼﺎپ ﺑﻜەﯾــﺖ ،ﺋــەوە ﻻی ﻣﻦ
ﭘێﺶ ﺗەﻧﮕﮋەی ﺋﺎﺑــﻮوری ﻟە ﺑﺎﺷﻮوردا ﺋﺎﺳﺎﻧﺘﺮ ﻛﺘێﺒﻤﺎن ﭼﺎپ دەﻛﺮا ،ﺑەم ﺋێﺴﺘە ﻧﺎ ﺑﺎﯾەﺧێﻜــﯽ ﻧﯿﯿــە و ﻧﺎﻣەوێــﺖ ﻛﺘێﺒێﻜﯽ وا ﭼﺎپ ﺑﻜەم و دژ ﺑەو ﺳﺎﻧﺴﯚرەم. ﺗﺎ ﭼەﻧــﺪ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧە و ﻧﺎوەﻧﺪە رۆﺷــﻨﺒﯿﺮﯾﯿەﻛﺎن ،ھــﺎوﻛﺎری ﻧﻮوﺳەران و ﺋەدﯾﺒﺎﻧﯽ رۆژھەت دەﻛــەن ﺑــﯚ ﻟــە ﭼﺎﭘﺪاﻧــﯽ ﺑەرھەﻣەﻛﺎﻧﯿﺎن؟ ﭘێــﺶ ﺗەﻧﮕﮋەی ﺋﺎﺑــﻮوری ﻟەﺑﺎﺷــﻮوردا ﺋﺎﺳــﺎﻧﺘﺮ ﻛﺘێﺒﻤــﺎن ﭼﺎپ دەﻛﺮا ،ﺑەم ﺋێﺴــﺘە ﻧﺎ ،ﺑە دەﮔﻤەن ﭼﺎﭘﺨﺎﻧە ﺑﺪۆزﯾﺘەوە ﻛە ﺑێ وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﺎرە و ﻟەﺳەرﺷﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻛﺘێﺒﺖ ﺑﯚ ﭼــﺎپ ﺑﻜﺎت و ﭘﺎداﺷﯿﺸﺖ ﺑﺪاﺗێ ،ﺣەوت ﺧﺎﻧﯽ رۆﺳــﺘەﻣﯽ دەوێﺖ ﺑەداﺧەوە ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﯽ ﻟە ﺋێﺴﺘەدا ﻟە ﭼﺎﭘﺨﺎﻧە و دەزﮔە ﭼﺎﭘەﻛﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻮوردا ﻛﺘێﺐ ﭼــﺎپ ﺑﻜەﯾﺖ وەك ﻛەﺳــێﻜﯽ رۆژھەﺗﯽ .ﻟە رۆژھەﺗﯿﺸــﺪا رەوﺗﯽ ﭼﺎﭘﯽ ﻛﺘێﺐ زۆر ﺟﯿﺎوازە ﻟەﮔەڵ ﺑﺎﺷــﻮوردا ،ﻛە ﺑﺘەوێﺖ ﻛﺘێﺒێــﻚ چ ﺑە ﻓﺎرﺳــﯽ و چ ﺑە ﻛﻮردی ﭼــﺎپ ﺑﻜەﯾــﺖ ،دەﺑێ ﺳــەرەﺗﺎ ﻛﺘﯿﺒەﻛەت ﻟە دوو ﯾﺎن ﺳــێ ﺟڵﺪدا ﺑﺒەﯾﺘە ﻓەرﻣﺎﻧﮕەی ﺋﯿﺮﺷﺎدی ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ و راﺳﭙﺎردەی دەﺳــﺘﯽ ھەﻧﺪێ ﻛەﺳﯽ ﺑﻜەﯾﺖ ﺗﺎ ﻛﺘێﺒەﻛــەت ﺑﺨﻮێﻨﻨەوە و ﺑە ﺗــەواوی ﻛﯚﻧﺘڕۆڵﯽ ﺑﻜەن ،ﭘﺎش ﺗێﭙەڕﯾﻨﯽ ﭼەﻧــﺪ ﻣﺎﻧﮕێﻚ ،وەم دێﺘەوە ﻛــە ﺋﺎﯾﺎ ﺗــﯚ دەﺗﻮاﻧﯿﺖ ﻛﺘێﺒەﻛەت ﭼﺎپ ﺑﻜەﯾﺖ ﯾﺎن ﻧﺎ، ﺋەﮔەر ﭼﺎﭘﯽ ﻛﺘێﺒەﻛەت ﻗەدەﻏە ﻧەﻛﺮێﺖ و ﻣﯚڵەﺗﯽ ﭼﺎﭘﺖ ﺑﺪەﻧێ، دەﺗﻮاﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎن ﻛﺘﯿﺒەﻛەت ﭼﺎپ ﺑﻜەﯾــﺖ ،زۆرﺑەی ﻛﺎت ﺧەرﺟﯽ ﭼﺎﭘەﻛە ﻟە ﺋەﺳﺘﯚی ﻧﻮوﺳەرداﯾە. ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯽ ﻧێــﻮان ﺋەدﯾﺒﺎﻧﯽ ﺳــەردەﻣﯽ ﺗﺎزەی رۆژھەت و ﺑﺎﺷﻮور ﻟە چ ﺋﺎﺳﺘێﻜﺪاﯾە؟
ﺋەدەﺑﯿﺎﺗﯽ ﻧﻮێ ﯾﺎن ھﺎوﭼەرخﻓەراﯾەﻧﺪی رەوﺷﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ، ﺋﺎﺑــﻮوری ،ﺳﯿﺎﺳــﯽ ،ﻣێﮋووﯾﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﯾﯿە ،ﺋەدﯾﺒە ﻛﻮردەﻛﺎن ﻟەﺳــەر ﻓەراﯾەﻧﺪی ﺑﺎرودۆﺧــﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾــەك ﻛە ﺗێﯿﺪا دەژﯾﻦ ،دەﺗﻮاﻧﻦ ﺋەدەﺑﯿﺎت ﺑﺨﻮڵﻘێﻨــﻦ .ﭼﻮﻧﻜە ﻟــە ھەﻣﻮو ﺑﺎرێﻜەوە ﺑﺎﺷــﻮور و رۆژھەﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺗﺎ رادەﯾەﻛﯽ ﺑەرﭼﺎو ﺟﯿﺎوازن ،ﺋەدەﺑﯿﺎﺗەﻛەﯾﺸــﻤﺎن ھــەر دەﺑێ ﺗﺎ رادەﯾــەك ﺟﯿﺎواز ﺑــﻦ ،ھەﻣﻮوﻣــﺎن ﻛﻮردﯾــﻦ و ﺑــە ﻛﻮردﯾــﺶ دەﻧﻮوﺳــﯿﻦ، ﺑــەم ﻛــﻮردی رۆژھەﺗﯽ و ﺑﺎﺷــﻮوری ﺗﺎ رادەﯾەﻛــﯽ زۆر ﻟە ﺑــﺎری ﻓﻜــﺮ و ﺑﯚﭼﻮوﻧەﻛﺎﻧەوە، ﺋﺎزادی و دەﺳــەﺗەﻛﺎﻧﯿﺎﻧەوە، ﺋﺎﺑﻮوری ﺳﯿﺎﺳــﯽ و داﺑﻮﻧەرﯾﺖ و ﺑﯚﭼﻮوﻧەﻛﺎﻧﯿﺎﻧــەوە ﻟەﮔــەڵ ﯾەﻛــﺪا ﺟﯿــﺎوازن ،ﭼﻮﻧﻜــە ﺑە درێﮋاﯾﯽ ﻣێــﮋوو ﻟەﮔــەڵ دوو ﻓەرھەﻧــﮓ و دەﺳــەﺗﯽ ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﺟﯿــﺎوازدا ژﯾﺎوﯾﻦ، ﻟەم رووەوە ﺋەدەﺑﯿﺎﺗەﻛەﺷــﻤﺎن ﭼﻮﻧﻜە ھەڵﻘــﻮووی ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗــﯽ ﻣێﮋووﯾــﯽ، ﻧﻮوﺳــەرەﻛﺎﻧﻤﺎﻧە ،ھــەر دەﺑێ ﺟﯿﺎوازﯾﯿــﺎن ھەﺑێــﺖ ،ﻛــە ﻛێﺸــەﻛﺎﻧﻤﺎن ﻟەﮔــەڵ ﯾەﻛﺪا ﺟﯿﺎواز ﺑﻮون ،ﺋەدەﺑﯿﺎﺗەﻛەﺷﻤﺎن ﺗﺎ رادەﯾەﻛــﯽ ﺑەرﭼــﺎو ﺟﯿﺎواز دەﺑــﻦ .ﻣەزﻧﺘﺮﯾــﻦ ﺧــﺎڵ ﻛە ﻣﻮﺗﻮرﺑەﻣــﺎن دەﻛﺎﺗــە ﯾەﻛەوە، ﻛﻮردﺑــﻮون و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠەﻛﺎﻧﻤﺎﻧــە، ھﯿــﻮادارم ﻛە رۆژێــﻚ ﺑﮕﺎت ﻛە ھﯿﭻ ﺟﯚرە ﺟﯿﺎوازﯾﯿەك ﻟە ﻧێﻮان ﺋەدەﺑــﯽ ھﺎوﭼەرﺧــﯽ ﻛﻮرددا ھەﺑﻮوﻧﯽ ﻧەﺑێﺖ.
ﺑﯿﯚﮔﺮاﻓﯿﺎ زێﻨەب ﯾﻮﺳﻔﯽ ،داﻧﯿﺸﺘﻮوی ﺷﺎری ﺳﻨە، ﻧﻮوﺳەر و وەرﮔێڕ. - 1ﻛﻮرﺗــﻪ ڕۆﻣﺎﻧﯽ ”ﺗﺎﻣــەزرۆی ﻟەﯾﻠێ ”ﺳﻨە ،ﭼﺎﭘەﻣەﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن1998 ، - 2ﻛﻮرﺗــە رۆﻣﺎن و ﻛﯚﻣەڵــە ﭼﯿﺮۆﻛێﻚ ﭘێﻜەوە” ،ﺷەدەی ﺳەرﮔەردان“ و“ﺋەﯾﺮ و ﺋەﭬﯿﻦ و ﺋەژدەھﺎ“ ﯾەﻛەﻣﯿﻦ ﭼﺎپ ھەوﻟێﺮ، دەزﮔەی ﺋــﺎراس ،2003دووەﻣﯿﻦ ﭼﺎپ ﺳﻨە ،دەزﮔەی ﭘەرﺗەوی ﺑەﯾﺎن .2004 ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﺑﺎﺳە ﻛە ھەﻣﻮو ﺳﺎڵێﻚ ﺋەم ﻛﺘێﺒە ﻟە ﻻﯾەن دەزﮔەی ﺋﺎراﺳــەوە ﺗﺎ 2012ﻛە داﺧﺮا ،دووﺑﺎرە ﭼﺎپ و ﺑو ﺑﻮوەﺗەوە. - 3ﻛﺘێﺒﯽ ﺳﯿﻨﺎرﯾﯚ ”ﭼﺮای ﺗﺮاﻓﯿﻚ “.ﺳﻨە، دەزﮔەی ﭘەرﺗەوی ﺑەﯾﺎن2004 ، - 4رۆﻣﺎﻧــﯽ ”ﺳــێﺒەرەﻛﺎﻧﯽ ﻣﯿــﺮا” . ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ ،دەزﮔﺎی ھەﻧﺎر2008. - 5دروﺳــﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻓﯿﻠﻤــﯽ 28ﺧﻮﻟەﻛﯽ ”ﻛﺎﯾﻪ ” ﺗﺎﯾﺒەت ﺑﻪ ﻣﻨﺪان 2006 - 6ﻛﯚﻣەڵــە ﭼﯿﺮۆﻛــﯽ ”ﻟــﻪ ﺑﺎزﻧــەی ﺗەﻗەدوﺳــﺪا“ ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ،دەزﮔــەی ھەﻧﺎر2008. - 7ﻛﯚ ﺷــﯿﻌﺮی ”ﻟەم ﻧﺰﯾﻜﯿەدا“،ھەوﻟێﺮ، دەزﮔەی ﺋﺎراس2012، - 8رۆﻣﺎﻧﯽ ”دەﺑێ ﺋــﺎﮔﺎم ﻟە ﺧﯚم ﺑێﺖ“، ھەوﻟێﺮ ،دەزﮔەی ﺋﺎراس2012 - 9دووﺑﺎره ﻧﻮوﺳﯿﻨﯽ ڕۆﻣﺎﻧﯽ ﺳێﺒەرەﻛﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮا” ،ﺳﺎﯾەھﺎی ﻣﯿﺮا“ ﺑﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ﻛﻪ
ﭘﺎش ﯾەك ﺳــﺎڵ ﭼﺎوەڕواﻧﯽ ﺑﯚ وەرﮔﺮﺗﻨﯽ ﻣﯚڵەﺗــﯽ ﭼﺎپ ﻟــﻪ داﯾﺮەی ﺋﯿﺮﺷــﺎدی ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﺗﺎراﻧەوه ،ﻗەدەﻏﻪ راﮔەﯾەﻧﺪرا و ﻣﯚڵەﺗﯽ ﭼﺎﭘﯽ وەرﻧەﮔﺮت. - 10دووﺑــﺎره ﻧﻮوﺳــﯿﻨﯽ ﻛﻮرﺗﻪ رۆﻣﺎﻧﯽ ﺷــەدەی ﺳــەرﮔەردان ﺑﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﻓﺎرﺳﯽ ”دﯾﺒﺎی ﺳــﺮﮔﺮدان“ ﻛﻪ ﭘﺎش ﯾەك ﺳــﺎڵ ﭼﺎوەڕواﻧﯽ ﺑــﯚ وه رﮔﺮﺗﻨﯽ ﻣﯚڵەﺗﯽ ﭼﺎپ ﻟﻪ داﯾﺮەی ﺋﯿﺮﺷــﺎدی ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺗﺎراﻧەوە، ﻗەدەﻏــە راﮔەﯾﻨــﺪرا و ﻣﯚڵەﺗــﯽ ﭼﺎﭘﯽ وەرﻧەﮔﺮت. - 11وەرﮔێڕاﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵﻪ ﭼﯿﺮوﻛێﻚ و ﭼەﻧﺪ ﺑەش ﻟە ﭼەﻧﺪان رۆﻣﺎن ،ﻟە ﻓﺎرﺳــﯿﯿەوە ﺑﯚ ﻛــﻮردی ”ﻟە ﮔﯚڕەﭘﺎﻧــﯽ وەرﮔێڕاﻧﺪا“، ﺋﺎﻣﺎدەی ﭼﺎﭘە . 2012 - 12وەرﮔێڕاﻧــﯽ ﻛﻮرﺗــە رۆﻣــﺎن ﻟــە ﻓﺎرﺳــﯿﯿەوە ﺑــﯚ ﻛــﻮردی ،ﻧﻮوﺳــەر ﺷــەھﺮﻧﻮوش ﭘﺎرﺳﯿﭙﻮور ”ژﻧﺎﻧﯽ ﺑێ ﭘﯿﺎو“ دەزﮔەی ﺟەﻣﺎل ﻋﯿﺮﻓﺎن ،ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ .2016 - 13ﻧﻮوﺳــﯿﻦ و وەرﮔێڕاﻧﯽ دەﯾﺎن ﺑﺎﺑەت و ﭼﯿﺮۆﻛــﯽ ﻣﯿﻨﯿﻤﺎڵ و ﺷــﯿﻌﺮﮔەﻟێﻜﯽ ﺗــﺮ ،ﭼــﺎپ و ﺑوﻛﺮدﻧﯿﺎن ﻟــە ﻣﺎڵﭙەڕ و ﮔﯚﭬﺎرەﻛﺎﻧــﯽ ھەرێﻤﯽ ﻛﻮردوﺳــﺘﺎن ﻛە ھەﻧﺪێﻜﯿــﺎن ﺑە ”زەﯾﻨەب ﯾﻮﺳــﻔﯽ“ﯾﺎن ”زێﻨــەب ﯾﻮﺳــﻔﯽ“ﯾﺎن :زﯾﻨــﺐ ﯾﻮوﺳﻔﯽ“ـــەوە ﻛەوﺗﻮوﻧەﺗە ﺑەردەﺳﺘﯽ ﺧﻮێﻨەران.
- 14وەرﮔێڕاﻧــﯽ ﻛﻮرﺗــە رۆﻣﺎﻧﯽ ﭼﺎە ﺑە ﭼﺎە ،رزا ﺑەراھﺎﻧﯽ،ﭼﺎڵ وە ﭼﺎڵ ،ﺋﺎﻣﺎدەی ﭼﺎﭘە. - 15ﻛﯚ ﺷﯿﻌﺮی“ﻧﺎزاﻧﻢ ﻛێ ﺑﻮو“ ﺋﺎﻣﺎدەی ﭼﺎﭘە. .- 16ﻛﯚﻣەڵــە ﭼﯿﺮۆﻛــﯽ ”ﻟەو ﺷــﺎرە ﻛــە ژﯾﺎوم“ ﺋﺎﻣﺎدەی ﭼﺎﭘە. - 17ﺑەردەواﻣــﻢ ﻟەﺳەر رۆﻣﺎﻧێﻜﻢ ﺑە ﻧێﻮی“ﺳﻨە ﻟە 33دا“. دا“. ﺷﻮﻗەی 33
ﻛﻮﻟﺘﻮور
راز ﺣەﺳەن:
وﺷە /ﺷﺎﺧەوان ﺷێﺨﺎﻧﯽ ڕاز ﺣەﺳەن ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯽ زاﻧﻜﯚی ﻛﯚﯾەﯾە ﻛە ھــﺎوﻛﺎت ﺑــە ﻛﺎری رێﻜﻼم و ﻣﯚدێﻠەوە ﺳــەرﻗﺎڵە ،ﻟە دﯾﺪارێﻜﯽ ”وﺷــە“دا ﺑﺎس ﻟە ﭼەﻧﺪ ﻻﯾەﻧێﻜﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺧﯚﯾــﯽ و ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ دەﻛﺎت. ﻟە زاری ﺧﯚﺗــەوە ﭼﯚن ﺧﯚت دەﻧﺎﺳێﻨﯽ؟ ﻧﺎوم ڕاز ﺣەﺳەﻧە و ﺗەﻣەن 21ﺳﺎڵ و ﻟە ﺳــﻠێﻤﺎﻧﯽ ﻟە داﯾﻚ ﺑــﻮوم .ﻟە ﺑﻮارەﻛﺎﻧﯽ ﻣﯚدێــﻞ و رێﻜﻼﻣﺪا ﻛﺎر دەﻛەم و ﻗﻮﺗﺎﺑﯿﯽ ﻛﯚﺗﺎ ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﻛﯚﻟێﮋم ﻟە زاﻧﻜــﯚی ﻛﯚﯾە .ژﯾﺎﻧــﯽ ﻣﻨﺪاڵﯿﻢ ﭘڕ ﻟــە ﭼﺎﻻﻛﯽ ﺑﻮوە ﻟــە ﺑﻮارەﻛﺎﻧﯽ وەك ﺷــﺎﻧﯚ و ﻣﻮزﯾﻚ و ھەڵﭙەڕﻛێ و وێﻨەﻛێﺸــﺎن و ھەﻣﻮوﯾﺎن ﺑﻮوﻧەﺗە ھﯚی دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺋەو ڕازەی ﺋێﺴﺘە و ﺑﻮون ﺑە ﺳەرەﺗﺎی ﻛﺎرﻛﺮدﻧﻢ. ﺑەﺷــﺪارﯾﺖ ﻟە ﭼەﻧــﺪ ﻛﺎری رێﻜﻼم و ﻣﯚدێﻞ ﻛﺮدووە ،ﺋﺎﯾﺎ رەﺧﻨە ﺗﻮاﻧﺎی وەﺳﺘﺎﻧﺪﻧﯽ ﻛﺎرەﻛﺎﻧﺘﯽ ھەﯾە؟ ﻟــە 2014ەوە دەﺳــﺘﻢ ﺑەﻛﺎرﻛﺮدن ﻟە ﺑﻮارەﻛﺎﻧــﯽ ﻣﯚدێﻠﯿﻨﮓ و رێﻜﻼم ﻛﺮدووە ،ﺑــﻮاری دﯾﺰاﯾــﻦ ﺧەوﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵﯿــﻢ ﺑﻮو ،ﺑــەم ﻟەﺑەرﺋەوەی زاﻧﻜﯚﯾەك ﻧەﺑﻮو ﺑﯚ ﺑﻮاری دﯾﺰاﯾﻦ ،ﺑﯚﯾە ﻧەﻣﺘﻮاﻧﯽ ﺑﺒﻤە دﯾﺰاﯾﻨەر ،ﺑەم ﻛﺎری ﻣﯚدێﻠﯿﻨﮓ دەﻛەم ﻛە ﺗﺎ ڕادەﯾەك ﻟە ﯾەﻛﺘﺮ ﻧﺰﯾﻜﻦ .ﻛﺎری ﻓﺎﺷﯿﯚن ﯾەﻛێﻜە ﻟە ﺣەزەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵﯿﻢ و دەﻣەوێﺖ ﺋەو ﺑەرﺑەﺳــﺘە ﺑﺸﻜێﻨﯿﻢ ﻛە ﮔﻮاﯾە
ﻛﭽﺎن ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺑێﻨــە دەرەوە و ﭘەرە ﺑەﺧﯚﯾﺎن و ﻛﺎرەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﺪەن ،ھﯿﭻ ڕەﺧﻨە و ھەواڵێﻜﯽ ﻟەو ﺷــێﻮەﯾەی ﺑو ﻛﺮاوەﺗەوە ،ﻧﺎﻣﻮەﺳﺘێﻨێ و ﺋەوە دەﻛەم ﻛە ﺧﯚم دەﻣەوێﺖ. ﺋــەو ﻣﺎوەﯾــە ﻟــە ﺗــﯚڕە ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿەﻛﺎﻧﺪا وەك ﺷــﺎﺟﻮاﻧﯽ زاﻧﻜﯚی ﻛﯚﯾە دەﺗﻨﺎﺳێﻨﻦ ،ھﯚﻛﺎری ﺑوﻛﺮدﻧەوەی ﺋــەو ھەواڵە ﺑﯚﭼﯽ دەﮔێڕﯾﺘەوە؟ ﺳــﻮﭘﺎس ﺑﯚ ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧەی ﻣﻨﯿﺎن ھەڵﺒــﮋارد ﺑەﺷــﺎﺟﻮان و ﻣﻨﯿــﺎن ﺑەﺷﺎﯾﺴﺘە زاﻧﯽ ،ﺑوﻛﺮدﻧەوەی ﺋەو ھەواڵە زﯾﺎﺗﺮ ﺑﯚ راﻛێﺸﺎﻧﯽ ﺳەرﻧﺠﯽ ﺧﻮێﻨەر ﺑﻮوە ﻧەك ﻧﺎوزڕاﻧﺪن ،ﺋەﮔەر ﻧﺎ ﻣﻦ ﺋﺎﮔﺎم ﻟــەو ﺑﺎﺑەﺗە ﻧەﺑﻮوە و ﻟە
ﭘﺮۆﺳەی ﻟەو ﺷێﻮەﯾە ﻟە زاﻧﻜﯚﻛەﻣﺎن ھەر ﺑﻮوﻧﯽ ﻧەﺑﻮوە ﺗﺎ ﺑەﺷﺪاری ﺗێﺪا ﺑﻜەم ،ﺋەو ﻗﺴــﺎﻧەی ﺑەﻧــﺎوی ﻣﻦ ﺑو ﻛﺮاوﻧەﺗــەوە ﻟەوﺑﺎرەﯾەوە وەك ﻟێﺪوان ھەﻣــﻮوی ڕەت دەﻛەﻣەوە و ﺳەرﺟەﻣﯿﺎن ﺑێ ﺑەڵﮕە و دوور ﻟە ڕاﺳﺘﯿﻦ. رێﻜﻼم ﺑﯚ چ ﻣﺎرﻛەﯾەك دەﻛەﯾﺖ و ﺗــﺎ ﭼەﻧــﺪ ﺑەر ﻟــە رێﻜﻼﻣﻜﺮدن ﻣﺎرﻛــەﻛﺎن ﺗﺎﻗــﯽ دەﻛەﯾﺘــەوە ﺗﺎ ﺟەﻣﺎوەر ھەڵﻨەﺧەڵەﺗێﺖ و ﺋێﻮەش ﺧﯚﺷەوﯾﺴــﺘﯽ ﺟەﻣﺎوەر ﻟە دەﺳﺖ ﻧەدەن؟ ﺑەﺷﺪاری ﭼەﻧﺪان رێﻜﻼﻣﻢ ﻛﺮدووە، ﻛﺎر ﺑﯚ ﻛﯚﻣﭙﺎﻧﯿﺎﯾەﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒەت ﻧﺎﻛەم، ﺑەڵﻜــﻮ ﻛﺎﺗێﻚ ﻛﺎرێــﻚ ھەڵﺪەﺑﮋێﺮم
ﺧﯚزﮔە ﺳﺰاﯾەﻛﯽ وا ﻗﻮرس دادەﻧﺮا ﻛە ھەرﮔﯿﺰ ﻧەﺗﻮاﻧﻦ ﺑەﻧﺎوی ﻛەﺳﯽ ﺗﺮەوە ﻗﺴــە ﺑﻜــەن ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﺑەﻧﺎوی ﺋﺎﻓﺮەت دواﯾﯿﺸــﺪا ڕەﺗﻢ ﻛﺮدەوە و ﻗﺒﻮوڵﻢ ﻧەﻛﺮد ،ﻣﻦ ﺷــﺎﺟﻮان ﻧﯿﻢ و ﺑەھﯿﭻ ﺷێﻮەﯾەك ﺑەﺷﺪارﯾﻢ ﻟە ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺷــﺎﺟﻮان ﻧەﻛﺮدووە ،ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺷﺎﺟﻮان ﭘﺮۆﺳــەﯾە و ﺧﯚم ﻛﺎﻧﺪﯾﺪ ﻧەﻛــﺮدووە ﻟە ھﯿﭻ ﭘﺮۆﺳــەﯾەﻛﯽ ﻟەو ﺷــێﻮەﯾە ،ﺋەﺳڵەن ﺋەﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ
دەﺑێﺖ ﻟەﺳەر ﻓﯿﻜﺮەی رێﻜﻼﻣەﻛە ڕازی ﺑﯿــﻦ ،ﺑﯿﮕﻮﻣــﺎن ﻛﻮاﻟێﺘﯽ و ڕاﺳﺘﮕﯚﯾﯽ ﻟەﮔەڵ ﺑﯿﻨەر ﺑﯚ ﻣﻦ زۆر ﻟە ﭘێﺸە. وا ﺑو ﻛﺮاوەﺗەوە ﻛە ژﻣﺎرەﯾەﻛﯽ زۆر ﻟە ﻛﻮڕان داوای ﺧﯚﺷەوﯾﺴﺘﯿﯿﺎن ﻟێ ﻛﺮدووﯾــﺖ و ھەﻣﻮوﯾﺎﻧﺖ ڕەت
ﻛﺮدووەﺗەوە ،ﺋــەو ﺑﺎﺑەﺗە ﻟە ﻛﻮێﻮە ﺳەرﭼﺎوە دەﮔﺮێ؟ ﺋەو ھەواﻧــەی ﺑو ﻛﺮاﻧەوە ﺑﯚ ﻣﻦ وەك ﺗﯿﺮێــﻚ واﺑﻮو ،ﺑــەم ﺋەو ﺗﯿﺮە ﻧەﯾﻜﻮﺷﺘﻢ ﺑەڵﻜﻮ ﺑەھێﺰﺗﺮی ﻛﺮدم، ﺧﯚزﮔە ﺳﺰاﯾەﻛﯽ وا ﻗﻮرس دادەﻧﺮا ﻛە ھەرﮔﯿﺰ ﻧەﺗﻮاﻧﻦ ﺑەﻧﺎوی ﻛەﺳﯽ ﺗﺮەوە ﻗﺴە ﺑﻜەن ﺑەﺗﺎﯾﺒەت ﺑەﻧﺎوی ﺋﺎﻓﺮەت ﻛە ﻟەﻻﯾەن ڕۆژﻧﺎﻣەﻧﻮوﺳﺎن زۆر ﺑــﺎس دەﻛﺮێﻦ ﺑﯚ ﻣەﺑەﺳــﺘﯽ ﺗﺎﯾﺒەﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن. ﭘێــﺖ واﯾــە ھــﯚﻛﺎری ﺑوﻛﺮدﻧەوەی ﺋەو ھەواڵە ﭼﯿﯿە؟ ﺑﺎﺑەﺗﯽ ڕەﻓﺰ ﺑــەو ژﻣﺎرە زۆرەی ﺑو ﻛﺮاﯾــەوە زۆر دوورە ﻟە ڕاﺳــﺘﯽ و ﻧﺎزاﻧﻢ ھﯚﻛﺎری ﺑوﻛﺮدﻧەوەی ﭼﯽ ﺑــﻮو ،ﺑەم زۆر ﻧﯿﮕــەران ﺑﻮوم ﻛە ﺋەوە ﺑەﻧﺎوی ﻣﻨــەوە ﮔﻮﺗﺮاوە و ﺑو ﻛﺮاوەﺗەوە ،ﻟەﮔەڵ ﻛەﺳــﺎﯾەﺗﯽ ﻣﻦ ﻧﺎﮔﻮﻧﺠێ ﻛە ﻗﺴەﯾەﻛﯽ وا ﺑﻜەم . ﺋــەو ھەواﻧــە ﺗــﺎ ﭼەﻧــﺪ ﻛﺎرﯾﮕەرﯾﯿــﺎن ھەﺑــﻮو ﻟەﺳــەر ﺧﻮێﻨﺪن و ﻛﺎرەﻛﺎﻧﺘﺎن ،ﺋﺎﯾﺎ ﻟەرووی ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯿــەوە ﻛێﺸــەﯾﺎن ﺑــﯚ دروﺳﺖ ﻧەﻛﺮدووﯾﺖ؟ ﺑەڵــێ ھەواڵــﯽ ﻟەو ﺟــﯚرە ژﯾﺎﻧﯽ ﺋەو ﻛەﺳــﺎﻧە دەﺧﺎﺗە ﻣەﺗﺮﺳﯿﯿەوە ﻛــە ﻟەﺑﺎرەﯾﺎﻧــەوە دەﻧﻮوﺳــﺮێﺖ ﺑەﺷــێﻮەﯾەﻛﯽ ﺑێ ﺑﻨەﻣــﺎ و دوور ﻟە ڕاﺳــﺘﯽ و ﺑــﺎری دەرووﻧﯽ ﺋﺎڵﯚز دەﻛﺎت ،ﻛە ﺋەو ھەواڵە ﻧﺎڕاﺳــﺘﺎﻧە ﺑو ﺑﻮوﻧەوە ،ﻛﺎﺗــﯽ ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدﻧەوەم ﺑــﻮو ﻛﺎرﯾﮕــەری ھەﺑﻮو ﻟەﺳــەر
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
ھﯿﭻ ﺷﺘێﻚ ﻧﺎﻣﻮەﺳﺘێﻨێ و ﺋەوە دەﻛەم ﻛە دەﻣەوێﺖ ﺗﺎﻗﯿﻜﺮدﻧەوەﻛﺎﻧــﻢ ،ﺑەداﺧــەوە ﻟێﺮەﺷﺪا ھەر ﻛﭽﺎن و ژﻧﺎن دەﺑﻨەوە ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ،ﻟەﻛﺎﺗێﻜــﺪا ﻣﯿﺪﯾﺎ ﺋەرﻛﯽ ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮﻛﺮدﻧﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەﯾە ﻧەك ﺗێﻜﺪاﻧﯽ. دوای ﺗەواوﻛﺮدﻧــﯽ ﺧﻮێﻨﺪن ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑەﻛﺎم ﻛﺎرت دەدەﯾﺖ؟ ﺋەﻣﺴﺎڵ ﻛﯚﺗﺎ ﺳﺎڵﯽ ﺧﻮێﻨﺪﻧەﻛەﻣە. ﺑەﭘێﯽ ﺗﻮاﻧﺎ ﻛﺎت ﺑە ھەردوو ﻛﺎرەﻛەم دەدەم و ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻟەو ﺑﺎوەڕەدام ﻛە واز ﻟە ھﯿﭽﯿﺎن ﻧﺎھێﻨﻢ. ﻣەرﺟەﻛﺎﻧــﺖ ﭼﯿــﻦ ﺑــﯚ ﻣﯚدێﻠﻜــﺮدن و ﺗﺎﭼەﻧــﺪ ﺧﯚت ﻟە ﭘﯚﺷــﯿﻨﯽ ﺟﻠﻮﺑەرﮔﯽ زۆر ﺗﺎﯾﺒەت و ﺳەرﻧﺠڕاﻛێﺶ دەﭘﺎرێﺰﯾﺖ؟ ﺋەو ﺟﻼﻧەی ﻣﻦ ﺑــﯚ ﻛﺎری ﻣﯚدێﻞ ﺑــەﻛﺎری دەھێﻨﻢ ﯾــﺎ رێﻜﻼﻣﯿﺎن ﭘــێ دەﻛەم و ﭘێﯿــﺎن دەردەﻛەوم، ﻟــە ﺑﺎزاڕەﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ھەن و ﮔﻮﻧﺠــﺎون ﺑــﯚ ﻛﯚﻣەڵﮕەﻛەﻣﺎن، ﻟــە رێﻜﻼﻣێﻜــﯽ ﮔەورەی ﺋﺎﺳــﯿﺎ ﺑەﺷــﺪارﯾﻢ ﻛﺮد و ﺑەﺟﻠﯽ ﻛﻮردی
دەرﻛەوﺗﻢ . ﭘێﺖ واﯾە ﺋەﮔەر ﺑەﺟﻠێﻜﯽ ﻣﯚدە ﯾﺎ ﺑﯿﺎﻧــﯽ ﺑەﺷــﺪارﯾﺖ ﺑﻜﺮداﯾە ﻟەو رێﻜﻼﻣەی ﺋﺎﺳﯿﺎ ،ﭘێﺸﻮازی ﺑﺎﺷﺘﺮت ﻟێ دەﻛﺮا؟ ﻛﯚﻣەڵێﻚ ﺟــﯚرە ﺟﻠــﻢ ﺑﺮدﺑﻮو ﺑﯚ ﺑەﺷــﺪارﯾﻜﺮدن ﻟەو رێﻜﻼﻣە ،ھەم ﺟﻠــﯽ ﻣﯚدە و ھەم ﺟﻠــﯽ ﻛﻮردی، ﭼﻮﻧﻜە ﻟە ﻛﯚﺗــﺎدا دەﺑێﺖ ﺧﺎوەﻧﯽ رێﻜﻼﻣەﻛــە ڕازی ﺑێﺖ ﺑەﺟﻠەﻛﺎن، ﺑەم ﻛﺎﺗێــﻚ ﺟﻠــە ﻛﻮردﯾﯿەﻛﺎﻧﻢ ﭘﯚﺷــﯽ ،زۆر ﺑەدڵﯿﺎن ﺑﻮو ھەر ﺑەو ﺟﻠەش ﺑو ﻛﺮاﯾەوە. ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘە ھﯿﭻ دەرھێﻨەرێﻜﯽ ﻛﻮرد داوای ﻟێ ﻛﺮدووﯾﺖ ﺑەﺷﺪاری ﻓﯿﻠﻤێﻚ ﺑﻜەﯾﺖ؟ ﺑەڵێ داوای ﺑەﺷﺪارﯾﻜﺮدﻧﯽ ﻓﯿﻠﻤﻢ ﻟێ ﻛﺮاوە ﻛە ﺑەﺷــﺪاری ﻟە ﻓﯿﻠﻤﯽ دﯾﻜﯚﻣێﻨﺘﺎری ﺑﻜەم ،ﺑەم ﮔﻮﻧﺠﺎو ﻧەﺑﻮوە ﺑــﯚم ،ﺑﯚﯾە ﺑەﺷــﺪارﯾﻢ ﺗێﺪا ﻧەﻛﺮدووە .ﻟەواﻧەﯾە ﺋەﮔەر ﻓﯿﻠﻤێﻚ ﮔﻮﻧﺠﺎو ﺑێﺖ ،ﺑەﺷﺪاری ﺑﻜەم.
ﺣەز دەﻛەﯾﺖ وەك ﻛﭽە ﻛﻮردێﻚ ﺑەﺷــﺪاری ﺑﻜەﯾﺖ ﻟــە ﻣﯚدێﻞ ﯾﺎ رێﻜﻼﻣە ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯿەﻛﺎن؟ ﺑێﮕﻮﻣﺎن ﺣەز دەﻛەم ،ﻟەو ڕێﮕەﯾەوە دەﺗﻮاﻧﯿــﻦ ﺑــە دﻧﯿــﺎ ﺑڵێﯿﻦ ﻛﭽﯽ ﻛﻮردﯾــﺶ ھــەوڵ ﺑﯚ ﮔەﯾﺸــﺘﻦ ﺑەﺧەوﻧەﻛﺎﻧﯿﺎن دەدەن. ھــﺎوڕێ ﻛﭽەﻛﺎﻧﺖ ﺗــﺎ ﭼەﻧﺪ ﭘﺎڵﭙﺸﺘﯿﺖ دەﻛەن ﺑﯚ ﺑەردەواﻣﺒﻮون ﻟە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﺖ؟ ھﺎوڕێﻜﺎﻧﻢ ﺑەﮔﺸــﺘﯽ ﭘﺸــﺘﮕﯿﺮﯾﻢ دەﻛەن و ﻟێﺮەوە ﺳﻮﭘﺎﺳﯿﺎن دەﻛەم . دەڵێــﻦ ﺑەﺧﯿﻠــﯽ زۆر ھەﯾە ﻟە ﻧێﻮان ﻛﭽــﺎن ،ھەﺳــﺖ دەﻛەﯾﺖ ھﺎوڕێﻜﺎﻧــﺖ ﺑەﺧﯿﻠﯿــﺎن ﺑــەﻛﺎر و ﺳەرﻛەوﺗﻨەﻛﺎﻧﺖ ﺑﺮدووە؟ ﺑەڵــێ ﺑێﮕﻮﻣﺎن ،ھەﻧﺪێــﻚ ھﺎوڕێﻢ ھەن ﻛە دەﯾﺎﻧەوێﺖ ﺑﻤﻮەﺳــﺘێﻨﻦ ﻟــە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﻢ ﻟە ڕێﮕــەی ھەﻧﺪێﻚ ﻗﺴــەی ﻧەرێﻨﯽ ،ﺑەم ﺑەﮔﺸــﺘﯽ دەﺳﺘﺨﯚﺷــﯿﻢ ﻟێ دەﻛەن و ھﯿﻮای ﺑەردەواﻣﯿﻢ ﺑﯚ دەﺧﻮازن .
ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﺳﯿﺎن:
زﻣﺎن ﺑﯚ ﻧﯿﺸﺎﻧﺪاﻧﯽ ﭘەﯾﺎﻣﯽ ﺷﺎﻋﯿﺮ ﺋەرﻛﯽ ﺳەرەﻛﯽ دەﺑﯿﻨێﺖ
وﺷە /ھەورﯾﻦ ﻧەﺟﺎت ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﺳــﯿﺎن ﺳەرەﺗﺎی ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﺷــﯿﻌﺮی دەﮔەڕێﺘەوە ﺑﯚ ﺳەرەﺗﺎی ﻧەوەﺗەﻛﺎﻧــﯽ ﺳــەدەی راﺑﺮدوو، ھﺎوﺷــﺎن ﻟەﮔــەڵ ﻛﺎری ھﻮﻧەری وێﻨەﻛێﺸــﺎن ،ﺑەم ﺋەوﻛﺎت ھﯿﭻ ﺷــﯿﻌﺮێﻜﯽ ﺑــو ﻧەﻛﺮدووەﺗەوە، ﺑەڵﻜﻮ وﺷــەی ﺗێﻜەڵ ﺑــە رەﻧﮕﯽ وێﻨەﻛﺎن ﻛــﺮدووە .ﻟەم دﯾﻤﺎﻧەﯾەدا ﺑﺎﺳﯽ ﺋەزﻣﻮون و رەﺧﻨە و ﺋەدەﺑﯿﺎت و ﺷﯿﻌﺮ دەﻛﺎت. ﺳــەرەﺗﺎی ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ﺷــﯿﻌﺮ ﻧﻮوﺳــﯿﻨﺘﺎن ﻟە ﻛەﯾەوە دەﺳﺖ ﭘێ دەﻛﺎت؟ ﻟەﺑﺎرەی ﺋەزﻣﻮوﻧﯽ ﻧﻮوﺳــﯿﻨەﻛﺎﻧﻢ ﻟــە ﺗﻮێﯽ ﺷــﯿﻌﺮدا ،ﻣــﻦ ھەردەم ھﺎوﺑەﺳــﺘەی ﺧەﯾﺎڵ و ﺳﺮوﺷﺖ و ﺟﻮاﻧﯽ و ھەﺳﺘە ﺷــﺎراوەﻛﺎن ﺑﻮوم ﺑەﺷــێﻮەی ﻓﯚرﻣێﻜﯽ ﺗﺎزەﮔەرﯾﯽ ﻟــە ﺋﺎراﺳــﺘەﻛﺮدﻧﯽ دەرﺑڕﯾﻨــە ﻛﺎرﯾﮕەرەﻛﺎن ﺑﯚ ﮔﻮێﮕﺮ و ﺧﻮێﻨەر.
ھەوڵــﻢ داوە ﻟــە ﺷــﯿﻌﺮەﻛﺎﻧﻢ ﺳــﺎدەﺗﺮﯾﻦ زﻣﺎن ﺑــەﻛﺎر ﺑﮫێﻨﻢ ﺑە ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧــﯽ ﭘەﯾﺎﻣێﻜــﯽ ﺗــەواو ﻟە ﻧﺎوەڕۆك و ﭼﻮارﭼێﻮەی ﻛێﺸــﺎﻧﯽ وێﻨە ﺷﯿﻌﺮﯾﯿەﻛەی. ﺷــﯿﻌﺮ دەﺗﻨﻮوﺳــێﺘەوە ﯾﺎ ﺗﯚ ﺷﯿﻌﺮ دەﻧﻮوﺳﯿﯿەوە؟ ﻣﻦ ﺑەﺑێ ﺧەﯾﺎڵ ﻧﺎژﯾﻢ ،ﻟەﮔەڵ ھەر ﺧەﯾﺎڵێﻜﯿﺶ ﭼﺎرەﺳەری ﮔﺮﻓﺘێﻜﯽ واﻗﯿﻌﯽ ژﯾﺎن دەدۆزﻣەوە ،ﺷﯿﻌﺮﯾﺶ ھەﻣــﻮو ﺧەﯾﺎڵەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻦ دەھﯚﻧەوە دەﺑێﺖ ﺑەم ﻧﻮوﺳﯿﻨﺎﻧەی ﻛە ﻣﻮڵﻜﯽ ﻣﻨﻦ ﻟە ﻛﯚﺗﺎدا .ھەر ﺳــﺎﺗێﻚ ﺑﯚ ﻣﻦ ھﯚﻧــﺮاوە و ﻗەﺳــﯿﺪەﯾەﻛﯽ ﻧﻮێﻦ، ﻟەﮔەڵ ﺷــﯿﻌﺮ دەدوێــﻢ و ﺗەﻧﯿﺎﯾﻢ ﺑﯿﺮ دەﺑﺎﺗەوە ،ﻟەﮔەڵ ﺷــﯿﻌﺮ دەژﯾﻢ و وێﻨەی ﺳﺮوﺷــﺖ و ﺟﻮاﻧﯿﻢ ﭘێ دەﺑەﺧﺸێ .ﻣﻦ ﺷــﯿﻌﺮ ﻟە ھەﻣﻮو ژﯾﺎﻧﻢ دەﺑﯿﻨﻢ ،ﭼﻮﻧﻜﯽ ﺗەﻧﯿﺎ ﺷــﯿﻌﺮ دەﺗﻮاﻧێﺖ ﺧەﯾﺎڵﯽ ﻣﻦ ﺑﻜێﺸێﺖ. ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿە ﺋﯿﺴــﺘﺎﺗﯿﻜﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ زﻣﺎن ﻟە ﭘﺮۆﺳەی ﺷﯿﻌﺮدا ﭼﯿﻦ؟
زﻣﺎن ﻟە ﺷــﯿﻌﺮدا ﺋەرﻛﯽ ﺳەرەﻛﯽ دەﺑﯿﻨێــﺖ ﺑﯚ ﻧﯿﺸــﺎﻧﺪاﻧﯽ ﭘەﯾﺎﻣﯽ ﺷــﺎﻋﯿﺮ ،ھەڵﺒەت ﻟە ھــەر زﻣﺎﻧێﻚ زۆرێــﻚ ﻟــە دەﺳــﺘەواژەی ﺗێﺪا دەﺑﯿﻨﺮێﺖ ﻟــە زﻣﺎﻧﯽ ﺋﺎﺧﺎوﺗﻦ وەك ﻣــﺮدوو واﯾــە ،ﺑەم ﻟە ﺷــﯿﻌﺮدا زﯾﻨــﺪوو دەﺑێﺘــەوە وەك ھێﻤﺎﯾەك ﺑﯚ ﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﭘەﯾﺎﻣە ﺷــﯿﻌﺮﯾﯿەﻛە، ﻟێﺮەدا ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿە ﺳــەرەﻛﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ زﻣﺎن ﻟە ﭘﺮۆﺳــەی ﺷﯿﻌﺮ ﻧﻮوﺳﯿﻨﺪا ﺟﯿﺎواز دەﺑێﺖ ﺑە ﭘێﯽ ﺟﯚری ﺷﯿﻌﺮ ﻧﻮوﺳﯿﻨەﻛە ،ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧە :ﻟە ﺷﯿﻌﺮی ﺳەرﺑەﺳــﺘﺪا ﭘێﻮەﻧﺪﯾﯿەﻛﺎﻧﯽ زﻣﺎن دەﮔﯚڕێﺖ ،وەك ﺋەوە ﻟە ﺟﯚرەﻛﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺷﯿﻌﺮ ﻧﻮوﺳــﯿﻨﺪا زﻣﺎن رۆڵﯽ ھەﺑﻮو ،ﺋــەم ﺑﺎﺑەﺗــە زۆر ﻓﺮاواﻧە و رووﻧﻜﺮدﻧەوەی زۆری دەوێﺖ. ﺋﺎﯾــﺎ ﻟە ﺷــﯿﻌﺮەﻛﺎﻧﺘﺪا ﺗﺎ ﭼەﻧﺪ ﺋﺎوڕت ﻟە ﻣﻨﺪاڵﯽ داوەﺗەوە؟ ﻛەﻣﺘــﺮ ﺑﺎﯾەﺧﻢ ﺑــەم ﻻﯾەﻧە داوە ﻟە ﺷــﯿﻌﺮەﻛﺎﻧﻤﺪا ،ﺑەم ﺟێﮕەی ﺑﺎﯾەﺧﻢ ﺑﻮوە ﻟە وێﻨەﻛێﺸﺎن ،ﻣﺎﻧﺎی وا ﻧﯿﯿە ﺑﯿﺮ ﻟە ﻣﻨﺪاڵــﯽ ﻧﺎﻛەﻣەوە،
ھەﻣﻮو ﺷــﺘێﻜﻢ ﻟە ﯾﺎدە ﻟە ﺧﯚﺷﯽ و ﻧﺎﺧﯚﺷــﯿﯿەﻛﺎﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵﯿﻢ .ﺑەم ﻛێﺸــەﯾەك ھەﯾــە ﺑــﯚ ﺋﺎوڕداﻧەوە ﺑــﯚ ﻣﻨﺪاڵﯽ ،ﺋــەوەی ﻣﻨــﺪاڵ ﺑە ﻣﻨﺪاڵﯽ ﺧﯚی وێﻨەی دەﻛێﺸــێﺖ و دەرﯾﺪەﺑڕێﺖ ،ﺑــە زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬﯽ ﮔــەورە ﺟﻮاﻧﯽ ﺧﯚی ﻟە دەﺳــﺖ دەدات ،ﺑــەم وەك ﺋەوەی ھﯚﻧﺮاوە ﺑﻨﻮوﺳــﻢ ﺑﯚ ﻣﻨﺪاڵ ،ﺋەﻣەﯾﺎن زﯾﺎﺗﺮ دەﮔﻮﻧﺠێﺖ. ﺑﯚ ﺋەوەی ﺧﻮێﻨەری ﺗﯚ زﯾﺎﺗﺮ ﻟە ﻛﯚد و ﻧﮫێﻨﯿﯽ و ﺗەﻛﻨﯿﻜەﻛﺎﻧﺖ ﻧﺰﯾﻚ ﺑﺒێﺘەوە ،ﭼﯽ ﻛﯚﻣەﻛﯽ دەﻛﺎت و ﻟە ﭼﯿﯿەوە دەﺳﺖ ﭘێ ﺑﻜﺎت ؟ ﻟــە ھــەردوو ﺑــﻮاری ﺷــﯿﻌﺮ و وێﻨەﻛێﺸﺎن ھەوڵﻢ داوە ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧەی ﺳــﻮرﯾﺎﻟﯽ واﻗﯿﻌــﯽ رەﻧﮕﺪاﻧەوەی ھەﺑێﺖ ﻟە ﻛﺎرەﻛﺎﻧﻤــﺪا ،ﻣﻦ ﺧﯚم ﻛەﺳــێﻜﯽ واﻗﯿﻌﯿــﻢ ،ﻟــە رووی ﺗەﻛﻨﯿﻚ ﻟە ﻧﻮوﺳﯿﻨﺪا ﺑﺎﯾەﺧﯽ ﺗەواوم ﺑە ﯾﺎرﯾﻜﺮدن ﺑە وﺷــە ﺳﺎدەﻛﺎن ﻟە ھەڵﮕﺮی ﭘەﯾﺎﻣە ﻣەزن و ﮔەورەﻛﺎن ﻛــە ﻻی ﻣــﺮۆڤ ﺗﺎ ﻣــﺮدن ﻣەزن
ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻧﻮوﺳﯿﻦ رۆژﻧﺎﻣە: رێﺒﯿﻦ ﻓەﺗﺎح دەﺳﺘەی ﻧﻮوﺳەران :ﺳﻠێﻤﺎن ﺗﺎﺷﺎن ھەڵەﭼﻦ :وﺷﻴﺎر ﺋەﺳﻮەد ﭼﺎپ :ﭼﺎﭘﺨﺎﻧەی ﻛﻮردﺳﺘﺎن 07701573407
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
19
دەﻣێﻨێﻨەوە .ﻟە ﻻﯾەﻛﯽ ﺗﺮﯾﺸــەوە ﺧەﯾﺎڵ و ھەﺳــﺘە ﻧەﺑﯿﻨــﺮاوەﻛﺎن ﺑﻮوﻧەﺗە ﻛﻠﯿﻠﯽ ﺗێﮕەﯾﺸــﺘﻦ ﻟە ﻣﺎﻧﺎ و ﻧﺎﺧﯽ ﻣــﻦ .ﭘەﯾﺎﻣەﻛﺎﻧﯽ ھەڵﮕﺮی ﺋێــﺶ و ﺋﺎزارەﻛﺎﻧــﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕﺎ ﻟە ﺧﯚدەﮔﺮێﺖ و ھەوڵﯽ ﭼﺎرەﺳــەی ﺋەم ﮔﺮﻓﺘﺎﻧــەم داوە ﻛــە ﺑﻮوﻧەﺗە ﭘەﺗﺎﯾەﻛﯽ ﻛﻮﺷــﻨﺪە .ﻟە ﻛﯚﻣەڵﮕﺎی ﺋێﻤە زۆر دﯾــﺎردە و ﻛﻮﻟﺘﻮور ھەن ﺗﺎ ﺋێﺴﺘە ﻛﺎرﯾﮕەری ﻧەرێﻨﯽ ﺑەﺳەر ھەﻣﻮو ﺗﺎﻛێﻜﯽ ﻛــﻮرد ﻣﺎوە ،ﻟێﺮەدا زﻣﺎﻧﯽ ﺷﯿﻌﺮ ﻧەرﻣﺘﺮﯾﻦ و ﺑەﺳﯚزﺗﺮﯾﻦ زﻣﺎﻧە رێڕەوی ﺋەم ﮔﺮﻓﺘﺎﻧە ﭘێﭽەواﻧە ﺑﻜﺎﺗەوە ﺑﯚ ﭼﺎرەﺳەری ﺗەواو. ﮔﺮﻓﺘﯽ ڕەﺧﻨــەی ﻛﻮردی ﺑە ﺑڕوای ﺗﯚ ﭼﯿﯿە؟ ﺋەدەﺑﯽ ﻛــﻮردی زۆر دەوڵەﻣەﻧﺪە، ھەر ﻟە ﺳــەردەﻣﯽ ﻛﯚﻧەوە ﻟەﮔەڵ ﺷﯿﻌﺮ ﻧﻮوﺳــﯿﻨﺪا ڕەﺧﻨەش رۆڵﯽ ﺧﯚی ھەﺑــﻮوە ،وەك ﭼﯚن ﻣەﻻی ﺟەزﯾﺮی و ﺋەﺣﻤەدی ﺧﺎﻧﯽ و ﻧﺎﻟﯽ و ﺳــﺎﻟﻢ ﺧﯚﯾﺎن ھەم ﺷﺎﻋﯿﺮ و ھەم رەﺧﻨەﮔﺮﯾﺶ ﺑــﻮون .دواﺗﺮﯾﺶ ﻟە
ﺳەدەﻛﺎﻧﯽ ﭘێﺸــﺘﺮ رۆژﻧﺎﻣەﮔەرﯾﯽ ﻛﻮردی زۆر ﻻواز ﺑﻮو و ﻧەﯾﺘﻮاﻧﯿﺒﻮو ﺋەم ﺳــەرﻧﺠﺎﻧە ﺑﺨﺎﺗە ﺑەردەﺳﺘﯽ ﺧﻮێﻨــەران .ﺋێﺴــﺘە رەﺧﻨەﮔﺮﺗﻦ زۆر ﺋەﺳــﺘەﻣﺘﺮە ﻟــە ﻧﻮوﺳــﯿﻨﯽ دەﻗێﻚ ﯾــﺎن ﺑەرھەﻣێﻜﯽ ﺋەدەﺑﯽ، ﻧەﺑﻮوﻧــﯽ ﮔﺮﯾﻨﮕﯿــﺪان ﻟەﻻﯾــەن داﻣﻮدەزﮔەﻛﺎﻧەوە ،ﻧەﺑﻮوﻧﯽ ﻛەﻧﺎڵﯽ ﻛﺎرﯾﮕەر ﺑﯚ ﻟێﻜﯚڵﯿﻨــەوە ﻟە ﺑﺎﺑەﺗە رەﺧﻨەﯾﯿﯿــەﻛﺎن و ﮔەﯾﺸــﺘﻦ ﺑە دەرﺋەﻧﺠﺎﻣــﯽ ﻟێﻜﯚڵﯿﻨــەوەﻛﺎن. ھەوڵــﯽ زۆر ﺑــﺎش دەدرێــﺖ ﺑﯚ ﺑﻮارەﻛﺎﻧــﯽ ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑــە رەﺧﻨە، ﺑەم ﻟە ﺋﺎﺳــﺖ ﭘێﻮﯾﺴــﺖ و ﺋەم ﺑەرﻓﺮاواﻧﯿﯿەی ﺋــەدەب و ھﯚﻧەری ﻛﻮردی ﻧﯿﻦ ،ﭘێﻮﯾﺴﺘﻤﺎن ﺑە ژﻣﺎرە و ﻛەﺳﺎﻧﯽ ﺷﺎرەزا ھەﯾە ﺑﯚ رەﺧﻨەﮔﺮﺗﻦ و ﻧﻮوﺳــﯿﻨﯽ رەﺧﻨە ﻟەﺳەر ﺑﺎﺑەﺗە ﺋەدەﺑﯽ و ھﻮﻧەرﯾﯿەﻛﺎن .ﺋەﻣە وای ﻛــﺮدووە داھێﻨﺎن و ﭘێﺸــﺒڕﻛێ و ﻣﻠﻤﻼﻧــﯽ ﺑەردەوام ﺑێــﺖ ،ﺗﺎ ژﯾﺎن ﺑەردەوام ﺑێﺖ. ﺋێﺴــﺘە ﻟە ﻧﻮوﺳﯿﻨﺪا ﺧەرﯾﻜﯽ
ﺑەڕێﻮەﺑەری ﻧﻮوﺳﯿﻦ ﺳﺎﯾﺖ: ﺑﺎز ﺋەﺣﻤەد ﻣەﺣﻤﻮود ﺋﯿﺴﻤﺎﻋﯿﻞ
ھﯿﺪاﯾەت ﺟﺎن
ﻛﻮردۆ ﺷﺎﺑﺎن
داﺑەﺷﻜﺮدن :ﺑﻼڤ ﭘەﯾﻚ ،ﺳﻠێﻤﺎﻧﯽ /ﺑﺮاﯾەﺗﯽ ،ھەوﻟێﺮ
ﭼﯿﺖ؟ ﭘێﺸــەﻧﮕەﯾەﻛﯽ ﺑەﺷــﺪاری وێﻨەﻛێﺸﺎﻧﻢ ﻛﺮدووە ﻟە ﺷﺎری ﺗﺎﻣﭙﺎرا ﻟە ﻓﯿﻨﻠەﻧﺪا ،ﺗﺎﯾﺒــەت ﺑە ﯾﺎدەﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎدار و ﻧەورۆز و دژە رەﮔەزﭘەرﺳﺘﯽ ﻟە دﻧﯿﺎ ،ﻟەﺑﺎرەی ﻧﻮوﺳﯿﻦ ﺧەرﯾﻜﯽ ﻧﻮوﺳــﯿﻨﯽ ﺑەﺷــﯽ دووەﻣﯽ )دوو ﮔﻮڵﯽ ژﯾﺎﻧﻢ( ﻛە ﺗەواوﻛەری ﺑەﺷﯽ ﯾەﻛەﻣە ،ھەروەھــﺎ ﻛﯚﻛﺮدﻧەوەی ھﯚﻧﺮاوەﻛﺎﻧــﻢ و ﺑوﻛﺮدﻧــەوەی ﻟە ﺗﻮێﯽ ﭘەرﺗﻮوﻛێﻜــﺪا .ﺑﯚ ﺋﺎﯾﺎری 2017ﭘێﺸــەﻧﮕەﯾەﻛﯽ ﺷێﻮەﻛﺎری دەﻛەﻣــەوە و ﻟە ﭼەﻧــﺪ وﺗێﻜﯽ ﺋەوروﭘﺎ ﻧﻤﺎﯾﺸــﯽ دەﻛــەم ،ﭼەﻧﺪ زﻧﺠﯿــﺮە ﻛﯚڕێﻜــﯽ ﺷــﯿﻌﺮﯾﻢ ﻟە ﺑەرﻧﺎﻣەﯾەداﯾــە ﻟــە دوای ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋەﯾﻠﻮوﻟﯽ ٢٠١7ﺑــە وەرﮔێڕدراوی زﻣﺎﻧــﯽ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿــﺰی ﻟــە وﺗــﯽ ﻓﯿﻨﻠەﻧﺪا .ﺑﯚ ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﺑەﺷێﻚ ﻟە ھﯚﻧﺮاوەﻛﺎﻧﻢ ﺑە ﻧﯿﺎزی وﺗﯽ ﺳﻮێﺪم ﺑﯚ ﻛﺮدﻧە ﻣﯿﻠــﯚدی و ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﺑەدەﻧﮓ و ﻣﻮزﯾﻚ.
ﺑﯚ ﭘەﯾﻮەﻧﺪی:
0964(0)7502376262 0964(0)7502386262
ھەﻓﺘەﻧﺎﻣەﯾەﻛﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﮔﺸﺘﯿﯿە
20 www.wishe.net
ﻟە ﻣﺎڵﭙەڕی وﺷە ﺋﺎﮔﺎداری ﻧﻮێﺘﺮﯾﻦ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾﯿەﻛﺎن ﺑە
Wishe Heftenameyekî sîyasî giştîye
ﺧﺎوەن ﺋﯿﻤﺘﯿﺎز و ﺳەرﻧﻮوﺳەر :ﺳەرﺑﺎز ﺳﺎڵﺢ sarbaz25@yahoo.com 07502376262
ژﻣﺎرە ) ، (177ﭼﻮارﺷەم2017/ 3/ 1 ،
wishe@wishe.net
18
ﻛﻮردﺳﺘﺎن ــ ھەوﻟێﺮ
زێﻨەب ﯾﻮﺳﻔﯽ: ﺧەﯾﺎڵ ﺳەرەﻛﯿﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﻣﺮازە ﺑﯚ ﺧﻮڵﻘﺎﻧﺪﻧﯽ دﯾﺎردەﯾەك ﺑە ﻧﺎوی ﺋەدەﺑﯿﺎت
19
19 راز ﺣەﺳەن:
ھﯿﭻ ﺷﺘێﻚ ﻧﺎﻣﻮەﺳﺘێﻨێ و ﺋەوە دەﻛەم ﻛە دەﻣەوێﺖ
ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﺳﯿﺎن: زﻣﺎن ﺑﯚ ﻧﯿﺸﺎﻧﺪاﻧﯽ ﭘەﯾﺎﻣﯽ ﺷﺎﻋﯿﺮ ﺋەرﻛﯽ ﺳەرەﻛﯽ دەﺑﯿﻨێﺖ ﺑەﺧﺘﯿﺎر ﺳﯿﺎن ﺳەرەﺗﺎی ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﺷﯿﻌﺮی دەﮔەڕێﺘەوە ﺑﯚ ﺳەرەﺗﺎی ﻧەوەﺗەﻛﺎﻧﯽ ﺳــەدەی راﺑﺮدوو ،ھﺎوﺷــﺎن ﻟەﮔــەڵ ﻛﺎری ھﻮﻧەری وێﻨەﻛێﺸــﺎن ،ﺑەم ﺋەوﻛﺎت ھﯿﭻ ﺷــﯿﻌﺮێﻜﯽ ﺑو ﻧەﻛﺮدووەﺗەوە، ﺑەڵﻜﻮ وﺷــەی ﺗێﻜەڵ ﺑە رەﻧﮕﯽ وێﻨەﻛﺎن ﻛﺮدووە .ﻟەم دﯾﻤﺎﻧەﯾەدا ﺑﺎﺳﯽ ﺋەزﻣﻮون و رەﺧﻨە و ﺋەدەﺑﯿﺎت و ﺷﯿﻌﺮ دەﻛﺎت.
ﺑەدران ﺋەﺣﻤەد ﺣەﺑﯿﺐ
ﯾەﻛەﺗﯿــﯽ ﺋەوروﭘﺎ ﺋەم ﺳــﺎڵﯽ 2017ﯾــە ﺑــە دڵەڕاوﻛەﯾەﻛــﯽ زۆرەوە ﺑــەرێ دەﻛﺎت .ﺣﺎﺟﯽ ﻗﺎدر وﺗەﻧﯽ ﻟە ﻧێﻮان ﺑەرداﺷــﯽ رۆم و ﻋەﺟەﻣﺪا ،ﻟە رۆھەﺗەوە ﺗــﺮس ﻟــە ﺋﺎﺳــﺖ رووﺳــﯿﺎ دەﻣەﺑــەدەم ھەڵﺪەﻛﺸــێ و ﻟە رۆﺋﺎواﺷــەوە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ ﻟە زاری ﺳــەرۆﻛﯽ ﺗــﺎزەوە دەﻣﺒەدەم رای دەﮔەﯾﻨێ ،ﻛەوا ﺳەردەﻣﯽ ﭘﺸــﺘﻜﺮدﻧە ﯾەﻛەﺗﯿــﯽ ﺋەوروﭘﺎ ﺗەﻧﺎﻧــەت ھﺎوﭘەﯾﻤﺎﻧﯿﯽ ﻧﺎﺗﯚش دەﺳــﺘﯽ ﭘێ ﻛــﺮد .ھەرﭼەﻧﺪە وەزﯾﺮﯾــﯽ دەرەﻛﯿــﯽ ﺋەﻣەرﯾﻜﺎ وﯾﺴــﺘﯽ ﻟــە ﻛﯚﻧﻔﺮاﻧﺴــەﻛەی ﻣﯿﻮﻧﯿــﺦ ﺋــەو دڵەڕاوﻛەﯾــە ﺑڕەوێﻨێﺘەوە ﺑــەم ﻧەڕەواﯾەوە ﻟەﺑەرﺋەوەی ﺳــەرۆك ﺗﺮاﻣﭗ ﺗﺎ ﺋێﺴــﺘﺎ ﺑە ﻣﻮو ﻟەوەی وﺗﻮوﯾەﺗﯽ ﭘﺎﺷەﻛﺸــەی ﻧەﻛــﺮدووە .وەك دەردەﻛــەوێ ،وێﺮوەﺗــﺮی )ﭘﺮاﯾﯚرﯾﺘــﯽ( ﻟــە ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ دەرەﻛﯿﯽ ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎدا ﮔﯚڕاﻧﯽ ﺳەﺗﯽ ﺳەﺗﯽ ﺑە ﺳەردا ھﺎﺗﺒێﺖ و ﻟەم ﮔﯚڕاﻧەﺷــﺪا )وێ دەﭼێ( ﻛەرﺗەی ﺋەوروﭘﺎ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯿە زﻟەﻛە ﺑێﺖ دوای ﺋەوﯾﺶ ﺧﯚﻣﺎن. ﯾەﻛەﺗﯿﯽ ﺋەوروﭘﺎ دەﯾﻮﯾﺴــﺖ، دوای ﺋــەوەی رﯾﻔﺮاﻧﺪۆﻣەﻛەی 23ی ﺣﻮزەﯾﺮاﻧــﯽ 2016ی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ ،ﺑڕﯾــﺎری دەرﭼﻮوﻧﯽ
دا ،دەﺳــﺒەﺟێ ﻛــﺮدەوەی دەرﭼﻮوﻧەﻛە ﺑﻜەوێﺘە ڕێ ،ﺑەم ﺳــﺎڵێﻚ ﺑە ﺳەردا ﺳــﻮوڕاﯾەوە و ﯾــەك ھەﻧــﮕﺎو ﭼﯿﯿــە ﻟــەو دەرﭼﻮوﻧــە ﻧەﻛەوﺗﻮوەﺗە ﺑﺎری ﺟێﺒەﺟێﺒﻮون .ﺋەﮔەر دەرﭼﻮون زوو دەﺳــﺘﯽ ﭘــێ ﺑﻜﺮداﯾــە، ﯾەﻛەﺗﯿﯽ ﺋەوروﭘﺎ دەﯾﺘﻮاﻧﯽ ﻛﺎری )ﺑﺎ ﺑە دەواری ﺷــڕ( ﺑــە ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﻜﺎت ﻟەو ھەزاران ﻛﯚﻧﺘﺮاﻛﺘەی ﻟە ﻧێــﻮان ھــەردووﻻدا ھەﯾە. ﺑەم ﺋەوە رووی ﻧەدا و ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻧەك ھەر ﺑەرزەﻛﯽ ﺑﺎﻧﺎن رزﮔﺎری ﺑﻮو ﺑﮕــﺮە ﻣەﺗﺮﺳــﯿﯽ ﺋەوەش ھﺎﺗــە ﺑــەرەوە ،ﻛــە وﺗەﯾﻠﯽ ﺗــﺮی وەك ﻓﺮەﻧﺴــﺎ و ھﯚڵەﻧﺪا و ﺋﯿﺘﺎڵﯿﺎ ﺷــﻮوﻧﭙێﯽ ﺋەو ھەڵﮕﺮن و ﺑﭽﻨــە دەرەوە .دۆﻧﺎڵﺪ ﺗﺮاﻣﭗ ﻟە دەﺳــﭙێﻜﯽ ﺑﺎﻧﮕەﺷــەﻛەی ﺧﯚی ﻟە ﻛێﺒەرﻛێﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧﯽ ﺳــەرۆﻛﺎﯾەﺗﯿﺪا ﭘﺎڵﭙﺸــﺘﯿﯽ ﺑﺮێﮕﺰﯾﺘﯽ ﻛــﺮد ،دوای ﺑﺮدﻧەوە و داﻧﯿﺸﺘﻨﯿﺸــﯽ ﻟــە ﺧﺎﻧــﻮوە ھێﻠﻜەﯾﯿﯿەﻛەی ﻛﯚﭼﻜﯽ ﺳﭙﯿﺪا، زوو ﺗێﺮێــﺰا ﻣەﯾﯿــﯽ ﺳــەرۆك وەزﯾــﺮی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎی ﺑﯿﻨــﯽ و دەرﻛەوت ﺳﯿﺎﺳــەﺗﯽ ﺋەو دوو وﺗە ﺑــﯚ ﺳــەردەﻣﯽ داھﺎﺗﻮو، ﺗەواو ﺟﻮوت دەﺑێﺖ. ھەڵﻮەﺷــﺎﻧەوەی ﯾەﻛەﺗﯿــﯽ ﺋەوروﭘــﺎ ،ﻟە رۆاڵەﺗــﺪا ﺑﺮێﺘﯿﯿە
زەرەرﻣەﻧﺪی ﮔەورە ﺧﯚﻣﺎﻧﯿﻦ ﻟە ھەڵﻮەﺷــﺎﻧەوەﯾەﻛﯽ ﺋﺎﺑﻮوری و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﺑەم ﻟــە ﻧﺎوەڕۆﻛﺪا ﺑﺮێﺘﯿﯿــە ﻟــە ﭘﺎﺷەﻛﺸــێﯿﯽ ﺑەھﺎﯾەﻟﯽ ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯽ ،ﻛە دەﺷێ ﺑڵێﯿــﻦ ﺋەواﻧە زﯾﺎﺗــﺮ ﺑەھﺎﯾەﻟﯽ ﺋەوروﭘﺎﯾﯿــﻦ و ﺑەرھەﻣــﯽ ﺋەو ﭘێﺸــﻜەوﺗﻨﺎﻧەن ﻣــﺎوەی ﭼەﻧﺪ ﺳــەت ﺳــﺎڵێﻚ ﻟــە ﻛەرﺗەی ﺋەوروﭘﺎدا رووﯾﺎن دا .ﻣﯚدێﺮﻧﯿﺰم داھێﻨﺎﻧێﻜــﯽ )ﻧﻮێــﻜﺎری(، ﺋەوروﭘﺎﯾﯽ ﺑﻮو ﺑــەم ﮔﺰﯾﻨﮕﯽ ﺧــﯚی داﯾەوە ﺳــەر ﺗــەواوی ﻣﺮۆﭬﺎﯾەﺗﯽ ﻟــە ھەر ﭼﻮار ﻧﻜﺎری دﻧﯿﺎدا .ﺋێﺴــﺘﺎ ﻟە ﺋەوروﭘﺎ ﭼﯿﻨﯽ ﺳــەرەوەی ﻛﯚﻣەڵﮕە و ﺋەوەش، ﻛە ﭘێــﯽ دەڵێــﻦ ﺑــﮋاردە ،ﻟە ﺑەردەم ﺋــەو ﺗﺮازاﻧــەدا ﻛێﭽﯽ ﻛەوﺗﻮوەﺗە ﻛــەوڵ ھەرﭼەﻧﺪە ﺋــەوە رووداوێﻜــﯽ ﻧﺎﭼﺎرﯾﯿــە ﻟە ﻣێــﮋوودا و ھــەر دەﺑﻮو ﺋەو ﯾەﻛەﺗﯿﯿە ﺋﺎﺑﻮوری و ﺑەھﺎﯾەﻟﯿﯿە ھەڵﻮەﺷــێﺘەوە و ﻟە ﺷــﻮێﻨﯿﺪا ﺑەرژەوەﻧﺪﯾــﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾــﯽ ﺟﻮدا ﺟﻮدا ﺟێــﯽ ﺧﯚﯾــﺎن ﺑﻜەﻧەوە. دەﺑێ ﺋــەوە ﺑﺰاﻧﯿﻦ ،ﻛەوا ﭼﯿﻨﯽ ﺳــەرەوەی ﻛﯚﻣەڵﮕە و ﺑﮋاردەی ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ،ﺑەردەوام ﺋﺎﮔﺎﯾﺎن ﻟە ﻛێﺸە و ﺋﺎزاری ﭼﯿﻨەﯾﻠﯽ ژێﺮەوە ﻧﯿﯿــە ﻟە ﻛﺎﺗێﻜﺪا ﺋــەو ﭼﯿﻨەﯾﻠە ﭼەﻛێﻜﯽ ﻛﺎراﯾﺎن ﺑە دەﺳﺘەوەﯾە ﺑــﯚ ﺳــەرەوەوژێﻜﺮدﻧەوەی
دﻧﯿــﺎ ،ﻛــە ﺑﺮێﺘﯿﯿە ﻟــە ﭼەﻛﯽ دێﻤﻮﻛﺮاﺳﯽ ﻟە ﺑﺎری ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﭘێﺸﻜەوﺗﻮودا. ﺑڕﯾــﺎری دێﻤﻮﻛﺮاﺳــﯽ ﻟەو وﺗە دێﺮﯾﻨــە ﻋەرەﺑﯿﯿــە دەﭼێ ،ﻛە دەڵێ :ﺑﺎ ﺑــە ﭘێﭽەواﻧەی ﺣەزی ﻛەﺷــﺘﯿﯿەوە ھەڵﺪەﻛﺎت .وەك ﺑﯿﻨﯿﻤــﺎن دوای ﺑﺮێﻜﺰﯾــﺖ، ﺑﮋاردەی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿــﺎ دەﻣﯽ ﺑﻮو ﺑە ﺗەڵەی ﺗەﻗﯿــﻮ ﻛﻮردواﺗەﻧﯽ .ﻟەو رۆژاﻧەدا ﺋەﻧﺪاﻣێﻜﯽ ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧﯽ ﻟﯚردەﯾﻞ وﺗﯽ ﺳــەﺗﯽ ھەﺷﺘﺎی ﺋــەو ﺋەﻧﺠﻮوﻣەﻧــە ﻟەﮔــەڵ ﺑﺮێﮕﺰﯾﺘــﺪا ﻧﯿﯿە ،ﺑەم ﺳــەﺗﯽ ﺳەﺗﯿﺸــﯽ ﻟەﮔەڵﺪا ﻧەﺑێﺖ ھﯿﭻ ﻟەو ﭘﺮﺳــە ﻧﺎﮔﯚڕێﺖ و ﻛﺎرواﻧﯽ ﺟﻮداﺑﻮوﻧــەوە ﻣﻠــﯽ رێﮕــەی ﮔﺮﺗﻮوەﺗە ﺑەر .ﻟە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﺷــﺪا ھەر وەﯾە .ﻟە ﺑﺮدﻧەوەی ﺗﺮاﻣﭙەوە، ﭼﯿﻨــﯽ ﺳــەرەوەی ﻛﯚﻣەڵﮕە و ﺑﮋاردەﯾﻠــﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗــﯽ، ﻧەﺧــﻮازە راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﮔﺸــﺘﯽ، وەك ﺑــەراز ﺑەرەوڕووی ﺑەرھﺎﺗﯽ ھەڵﺒﮋاردﻧەﻛــە و دەرﭼﻮوﻧــﯽ ﺗﺮاﻣــﭗ وەﺳــﺘﺎوەﺗەوە و ھەزار ﺑﯿﺎﻧﻮو دەھێﻨێﺘەوە ،ﻛە ﺋەوەش ھﯿــﭻ ﺑﺎﯾــﯽ و ﻧﺮﺧێﻜــﯽ ﻧﯿﯿە. ﻟەو رۆژاﻧەدا رۆژاﻣەﻧﻮوﺳــێﻜﯽ ﺋەوروﭘﺎﯾﯿﻢ ﺑﯿﻨــﯽ ،ﻣﻦ دەﻣﻮت ﺗﺎزە رۆﯾﯽ و دﻧﯿﺎ ﺑەرەو رووێﻜﯽ ﺗﺮ وەرﭼەرﺧــﺎ ﺋەوﯾﺶ دەﯾﻮت
)دەﺑﯿﻨــﯽ ﭼﯚن ﺗﺎ ﭼــﻮار ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺗﺮ ﺗﺮاﻣــﭗ دەردەﭘەڕێﻨﯿﻦ( ،ﻟە وەﻣﺪا ﻗﺴەﯾەﻛﻢ ﻛﺮد ﻟە ﺟﯚری ﺋەوەی ﻟە ﻛﻮردﯾــﺪا دەڵێﻦ )ﺑڕۆ ﻟــە ﮔﻮوﭘﯽ ﺧﯚت ﺑــﺪە( ،ﭼﯿﻨﯽ ﺳــەرەوەی ﻛﯚﻣەڵﮕــە ﺑە دوای ﺑەرژەوەﻧﺪﯾــﯽ ﺧﯚﯾــﺪا وێڵە و ﺑﮋاردەﯾﻠــﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿــﺶ ﺑە ﯾــﺎری ﺧﯚﯾــﺪا ھەڵﺪەڵــێ ،ﻛە ﺋــەو ﯾﺎرە ﺑﺮێﺘﯿﯿە ﻟــە ﺑەھﺎﯾەﻟﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ و ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯿﯽ ﻧﺎوﻛﯚ، ﺑەم ﻛﺎﻛﻢ ﺋﺎﮔﺎی ﻟێ ﻧﯿﯿە ﺋﺎو ﺑە ژێﺮﯾﺪا رۆﯾﯿﻮە .ﺋەو ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯿە ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎﻧــەی ﭼﯿﻨﯽ ﺳــەرەوە و ﺋەو ﻟەﯾﻼﯾەی ،ﻛــە ﺑﮋارەﯾﻠﯽ ﻛﯚﻣەﯾەﺗﯽ ﭘێﯿــﺪا ھەڵﺪەڵێﺖ، ﮔەﻟێﻚ ﺟﺎر ﺑﮕــﺮە زۆرﺑەی ﺟﺎر، ﻟەﮔــەڵ ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﭼﯿﻨەﯾﻠﯽ ژێﺮەوەدا ﭘێﭽەواﻧە دەوەﺳﺘﻨەوە. ﻧﻤﻮوﻧەﯾەﻛﯽ دﯾﺎر ﺑــﯚ ﺋەﻣە ﺋەو ﺳێ ﻣﻠﯿﯚن و ﻧﯿﻮ ﻛﯚﭼەرەﯾە ،ﻛە ﻟە ﺋەوروﭘﺎی رۆھەﺗەوە رووﯾﺎن ﻛﺮدووەﺗە ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ و ﺗێﯿﺪا ﺑﻨەﺟێ ﺑﻮوﻧە و ﻛﺎرﻛەری ﻧﺎوەﺧﯚﯾﺎن ﻟە ﺑــﻮاری ﻛﺎردا ﺧﻠﯿﺴــﻜﺎﻧﺪووەﺗە دەرەوە. رەﻧﮕە ھەﻧــﮕﺎوی ﺳــەرەﻛﯿﯽ ﺑﺮێﮕﺰﯾﺖ )دەرﭼﻮوﻧــﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ( ﻟە ﭘﺎزدەی ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋــﺎداردا ﺑێﺘە ﻧﺎن ،ﺑەم ﺗﺮس وەك ﺋەم رۆژاﻧە ﻟــە راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧﺪا ﺑﺎﺳــﯽ دەﻛەن
ﺋەوەﯾــە رەﻧﮕە ﺗﺎ ﺋــەو ﻣێﮋووە )ﻧﯿﻮەی ﺑﻮﻟﮕﺎرﯾﺎ و رۆﻣﺎﻧﯿﺎ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻜﻮﺗﻨە ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎوە( ،ﻛە ﭘﺎﺷﺎن ﺑە ﭘێﯽ ﺑﻨەوای ژﯾﺎن ﺑﯚ ﻣﺎﻧەوە ،ھێﺰ ﻧﯿﯿە دەرﯾﺎﻧﭙەڕێﻨێﺘەوە .ﺋەوەش ﺋەو ﺳﯿﺎﺳــەﺗەﯾە ﺳەرۆك دۆﻧﺎڵﺪ ﺗﺮاﻣــﭗ ﻟــە ﺟﯿﺎﺗــﯽ ﭼﯿﻨەﯾﻠﯽ ژێــﺮەوە ﻧﻮێﻨەراﯾەﺗﯿﯽ دەﻛﺎت، ﺋﯿﺘــﺮ ﺑــﺎ ھەرﭼــﯽ راﮔەﯾﺎﻧﺪﻧە ﻟە ﮔﯚﭘــﯽ ﺧﯚی ﺑــﺪات و ﮔﻮێﺰ ﺑﮋﻣێﺮێ .دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ دﯾﻮارێﻚ ﻟە ﺳــﻨﻮوری ﺟﻮداﻛــەرەوەی ﻣەﻛﺴــﯿﻜﯚ و ﺋەﻣەرﯾــﻜﺎدا ،ﺑە ﺗێﮕەﯾﯿﻨــﯽ ﻣﻦ ﻟــە ﺑەرﺋەوەی ﺳــەر ﺑە ﺑﮋاردەم و ﻟە رواﻧﮕەی ﺑەھﺎﯾەﻟــەوە ﺑﯚ دﻧﯿــﺎ دەڕواﻧﻢ، ﻛﺎرێﻜﯽ ﻛﺮێﺘە و دﯾﻮاری ﺑەرﻟﯿﻦ دەھێﻨێﺘەوە ﺑﯿﺮ ،ﺑەم راﺳﺘﯿﺸﺖ دەوێ دﯾﻮارەﻛــەی ﻟــە ﻣــەڕ ﺗﺮاﻣﭗ دﯾﻮارێﻜﯽ ﺗــﺮە .دﯾﻮاری ﺑەرﻟﯿــﻦ دﯾــﻮاری ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚﺟﯽ ﺑﻮو ﺋەﻣەﯾﺎن ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿە ،ﺋەﻣەﯾﺎن ﺑﺮاﻣﺎن ﺑﺮاﯾﯽ ﻛﯿﺴەﻣﺎن ﺟﯿﺎﯾﯿﯿە. وەك ﺳــﺎﻣﯚﺋﯿﻞ ھﻨﺘﻨﮕﺘــﻦ دەڵــێ ﺳــەردەﻣﯽ ﻣﻠﻤﻼﻧەی ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚﺟﯽ ﺑە رﻣﺎﻧﺪﻧﯽ دﯾﻮاری ﺑەرﻟﯿﻦ ﺑڕاوەﺗەوە. ﺗەواو وەك ﭼــﯚن دۆﻧﺎڵﺪ ﺗﺮاﻣﭗ ﺑﯿﺮ ﻟــە ﺋەﻣەرﯾﻜﺎﯾەﻛــﯽ ﻣەزن دەﻛﺎﺗەوە و ﻧﺎﯾەوێ ﭼﯿﺘﺮ ﭘﺎرە ﺑﯚ ﭘﺮﺳﯽ دەرەﻛﯽ ﺑە ﻓﯿڕۆ ﺑﺪات ،ﻛە
ﺑە ﻻی زۆرەوە ﺋەو ﭘﺮﺳﺎﻧە ﺑﺮێﺘﯿﻦ ﻟە دێﻤﯚﻛﺮاﺗــﯽ و ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ و ﺑە رووداھﺎﺗﻨــەوەی ﺗﻮﻧﺪﺗێﮋی و ﻣﺎﻓﯽ ژن و ﻣﻨــﺪاڵ و ﺋەﻣﺎﻧە، ﻛە ﻟــە رێﮕــەی داودەزﮔﺎﯾەﻟﯽ ﻛﯚﻣەڵﮕەی ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯿﯿەوە ﺳﺎﻧە ﺑە زۆر ﺷــﻮێﻨﯽ دﻧﯿــﺎ دەﮔەﯾﯽ ﻟەواﻧــە ﻧﺎوﭼــە ﺑەدﯾﯚﻣەﻛــەی ﺧﯚﻣﺎن ،ﭘﺎوﺗە )ﻣﻮرەﺷــەح(ی ﺋەوﭘەڕ دەﺳەڕاﺳﺘﯽ ﻓﺮەﻧﺴﺎش، ﻣﺎرﯾﻦ ﻟﻮﭘﺎن ﺑﯿﺮ ﻟە ﺑەرژەوەﻧﺪﯾﯽ ﺗەﻧﯿﺎ ﻓﺮەﻧﺴــﺎ دەﻛﺎﺗەوە .رەﻧﮕە ﺑەﺧﺘﯿﺶ ﺑﯚی ﯾــﺎر ﺑێﺖ ﻟەﻣەدا ﻟەﺑەرﺋــەوەی ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ﻻڕۆ زۆری ﭼﺎﻧــﺪووە ،ﻛــە ﺧﺎﺗﻮون ﻟﻮﭘــﺎن ﺑەرەﻛــەی ﺑﭽﻨێﺘەوە. زەرەرﻣەﻧــﺪی ﮔــەورەش ﻟەو ﺗﺮازان و ھەڵﻮەﺷــﺎﻧەوەﯾەی ﻟە دﻧﯿﺎی ﭘێﺸﻜەوﺗﻮودا رووی داوە و ﺑەڕێﻮەﯾــە رووﺑــﺪات ،ﻧﺎوﭼە ھﯿــﭻ و ﭘﻮوﭼەﻛــەی ﺧﯚﻣﺎن دەﺑێﺖ .ﻟە ﺟﯿﺎﺗﯽ ﺋەوەی ﺳﻮود ﻟــەو ھەﻣﻮو ھەﻟــە وەرﺑﮕﺮێﺖ، ﻛە دﻧﯿﺎی ﭘێﺸــﻜەوﺗﻮو ﺷێﺴﺖ ﺳــﺎڵە دەﯾﻨێﺘە ﺑەردەﻣﯽ ،ھﺎت ﺳﯿﺴــﺘەﻣﯽ دﯾﻜﺘﺎﺗﯚرﯾــﯽ ﺑــە ﻛﻮرﺳﯿﯿەوە ﻧﻮوﺳﺎو و ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﭼەﭘەڵــﯽ دڕﻧــﺪەی ھێﻨﺎﯾــە ﺑەرھــەم) ،ﻛەواﺳــە( ﻛﺎورای ﺳﻨەﯾﯽ وﺗەﻧﯽ :ﺑﺎ ھەر ﺑﯿﺨﻮات و ﺑە ژەھﺮی ﻣﺎری ﺑێﺖ.