Q Wpływ żywienia na płodność krów str

co wPływa na PłoDnoŚć krów – konFerencja Firmy agrolok w ciecHanowcu oD TalerZa Do Zacielenia

|Prof. dr. Hab. Jan Twardoń podczas wystąpienia wymienił trzy czynniki wpływające na rozród stada. Pierwszy to rasa. Drugi to współpraca właściciela z lekarzem weterynarii i zootechnikiem. Ostatni i najważniejszy to żywienie w odpowiedniej fazie produkcji i utrzymanie.

Na obniżenie płodności u krów wpływa złe utrzymanie, dobrostan i żywienie. Nieumiejętne dostarczenie odpowiednich składników w należnych ilościach daje negatywne konsekwencje. Nie tak groźna jest wysoka wydajność mleczna.

Przypominamy państwu temat poruszany na konferencji, która odbyła się 9 września w Ciechanowcu. Zorganizowała ją firma Agrolok. Relację ze spotkania zamieściliśmy we wrześniowym Podlaskim Agro, teraz wracamy szczerzej do wystąpienia prof. dr. hab. Jana Twardonia, który mówił o wpływie żywienia na rozród krów mlecznych.

Rozród jest zjawiskiem o podstawowym znaczeniu dla utrzymania gatunku. W odniesieniu do zwierząt gospodarskich, ma ponadto znaczenie ekonomiczne. Wymaga to, aby do reprodukcji kwalifikowano zwierzęta nie tylko płodne i plenne. Potrzebne są te o genotypie gwarantującym zdolność do przekazywania na potomstwo cech użytkowych, takich jak m.in. wysoka wydajność mleczna, mięsna. Płodność i plenność zależne są od szeregu czynników: wewnętrznych (endogennych) i zewnętrznych (egzogennych). Zasadniczym elementem warunkującym płodność i plenność są czynniki dziedziczne. Na nie dopiero modyfikująco wpływają czynniki środowiskowe. O podniesieniu wartości gospodarczo-produkcyjnej zwierząt decyduje dobór osobników. Odznaczać się one powinne dużymi zdolnościami przekazywania potomstwu cech wysokiej produkcyjności, płodności i plenności, oporności na niekorzystne warunki środowiska oraz właściwe żywienie.

Stwierdzono, że zaburzenia płodności uwarunkowane są genetycznie tylko w ok. 10% przypadków, natomiast w 90% zależą od licznych czynników środowiska. W intensywnie prowadzonej hodowli krów mlecznych, największym zagrożeniem dla osiągnięcia dobrych efektów ekonomicznych, są schorzenia układu rozrodczego oraz gruczołu mlekowego tych zwierząt. Istnieje przekonanie, że wysoka wydajność mleczna krów, ujemnie wpływa na ich zdrowie i płodność. W ciągu ostatnich kilkunastu lat wydajność krów mlecznych w Polsce wzrosła kilkakrotnie. I dalej rośnie. Możliwości wydajności tych zwierząt nie są jeszcze w pełni wykorzystane. Głównym czynnikiem hamującym jest trudność w sprostaniu ich potrzebom żywieniowym. Ujawnia się to w niepłodności i chorobach wymion. Obniżona płodność spowodowana jest głównie zaburzeniami okresu poporodowego. Częstotliwość przypadłości zwiększa się wraz ze wzrostem wydajności mlecznej. Zwierzęta w coraz mniejszym stopniu są w stanie sprostać stawianym im wymogom. Natomiast spadek odporności organizmu oraz przeciążenia metaboliczne prowadzą do stanów chorobowych. Procentowy udział krów, które ze względu na niepłodność muszą być corocznie eliminowane, ze stada, jest wysoki. Może on wynosić nawet 25-30% stada. Powoduje to zmniejszenie średniego wieku krów w stadzie. Do tego dochodzi nie wykorzystanie w zadowalającej ilości ich genetycznego potencjału wysokiej wydajności.

Przebieg okresu okołoporodowego ma decydujący wpływ na płodność zwierząt. Zaburzenia w okresie przedporodowym i poporodowym, jak również w czasie porodu prowadzą do czasowej lub trwałej bezpłodności. A także do eliminacji krów ze stada, a tym samym do obniżenia wskaźników płodności. Okres poporodowy charakteryzuje się morfologicznym i czynnościowym powrotem narządu rodnego do stanu przed ciążowego. W tym czasie ma miejsce szereg skomplikowanych procesów i zjawisk regulowanych przez układ hormonalny, nerwowy i immunologiczny. Najważniejszymi z nich jest inwolucja macicy oraz poporodowa aktywność jajników. Wypadkową ich fizjologicznego przebiegu jest prawidłowa płodność krów, przejawiająca się ich zacieleniem w okresie do 90 dni od porodu. Na przebieg okresu okołoporodowego wywiera wpływ wiele czynników. Są nimi: żywienie, utrzymanie i pielęgnacja, przebieg porodu, infekcje bakteryjne, wydajność mleczna, zaburzenia metaboliczne, wiek zwierząt, sezon wycielenia oraz tzw. czynniki organizacyjne.

Do najczęściej występujących zaburzeń w okresie okołoporodowym należy zaliczyć: porażenia i zalegania, ciężkie porody, zatrzymanie łożyska, opóźniona inwolucja macicy, metritis, zapalenie błony śluzowej macicy,

C.D. ZE STR. 12

zaburzenia funkcji jajników – nieczynność. Należy również wymienić: ciche ruje lub ich brak, torbiele jajnikowe, wczesną śmierć zarodków, ronienia, nieprawidłowości metaboliczne, a także przemieszczenia i skręt trawieńca, uszkodzenia kończyn i zapalenia gruczołu mlekowego.

Dużym problemem, w omawianym okresie, są podkliniczne zaburzenia procesów rozrodczych, do których należy m.in. opóźniona inwolucja macicy, wczesna śmierć zarodków, utajone stany zapalne narządu rodnego. Obniżają one znacznie płodność u zwierząt. Zwierzęta nie wykazują zmian klinicznych i są pozornie zdrowe. Dlatego też przyczyna niepłodności,w tych przypadkach, jest długo nieznana.

Największy wpływ na częstotliwość występowania różnych form zaburzeń rozrodu wywierają: żywienie oraz czynniki technologiczne, o działaniu stresogennym, związane z chowem wielkostadnym. Dużą rolę również odgrywa zespół czynników organizacyjnych, które obejmują różne zagadnienia. Do najważniejszych zaliczamy fachowość i rzetelność obsługi. Istotnym elementem profilaktyki, w okresie okołoporodowym, jest zmniejszanie oddziaływania tych czynników.

Problemy żywieniowe krów mlecznych obejmują: zaopatrzenie w energię, podaż białka, zapewnienie włókna surowego, uzupełnienie makro i mikroelementów, zaopatrzenie w witaminy. Błędy żywieniowe niekorzystnie oddziałują na organizm krowy przez cały okres jej życia i użytkowania. Dotyczą one: zapłodnienia, okresu implantacji, tworzenia łożyska, wczesnego rozwoju zarodkowego, dojrzewania płciowego i fizycznego, a także okresu porodu, po porodu i czasu do ponownego zapłodnienia. Warto przyglądać się każdemu etapowi rozwoju, by zapobiegać występowaniu powikłań. W trakcie użytkowania zwierząt, błędy żywieniowe popełnione w końcu laktacji i zasuszenia uwidaczniają się w trakcie porodu i wczesnej laktacji. Choroby i zaburzenia metaboliczne okresu okołoporodowego to: ketoza, zespół stłuszczonej wątroby krów mlecznych (syndrom tłustej krowy), przemieszczenie trawieńca, zaleganie poporodowe, kwasica żwacza i kwasica metaboliczna. Do choroby towarzyszących zaliczamy: zapalenia wymion, zapalenia błony śluzowej macicy, zatrzymania łożyska. Czynnikiem sprzyjającym do występowania wymienionych chorób jest wysoka wydajność mleczna w pierwszych miesiącach laktacji i związane z nią: ujemny bilans energii w okresie poporodowym. Do tego dochodzi konieczność intensywnego żywienia, łatwość otłuszczania się krów w okresie zasuszania i w ostatnich miesiącach poprzedniej laktacji oraz genetyczne ukształtowane skłonności do dobrego apetytu.

Krowy, które w okresie zasuszenia osiągają bardzo dobrą kondycję mają z reguły wydłużoną, o kilkanaście dni ciążę. Prowadzi to do zwiększenia masy płodu i jest przyczyną ciężkiego porodu. W trakcie, którego dochodzi do uszkodzeń narządu rodnego co powoduje rozwój miejscowych stanów zapalnych. Z powodu osłabionej odporności organizmu leczenie jest utrudnione. Wiele niekorzystnych czynników w tym okresie oddziałuje na organizm równocześnie. Dochodzi wtedy do spadku poziomu magnezu i wapnia, niedostatku glukozy oraz gromadzenia się w nadmiarze związków ketonowych. Spadek koncentracji wapnia i magnezu utrudnia krzepnięcie krwi oraz osłabia reakcję receptorów oksytocynowych mięśniówki macicy na oksytocynę. To sprzyja gromadzeniu w jamie macicy krwawego wysięku. Obniżony poziom magnezu i wapnia spowodowany jest zatrzymaniem tych jonów w adipocytach, w trakcie intensywnej lipolizy. Ta zaś jest następstwem deficytu energii, jaki rozwija się u krów wskutek uruchomionej laktacji. Niekontrolowana lipoliza w warunkach niedostatku glukozy prowadzi do stłuszczenia wątroby. Ulegają upośledzeniu także inne funkcje wątroby, jak np. przemiana cholesterolu, co prowadzi do zakłóceń produkcji hormonów sterydowych i zaburzeń czynności rozrodczych, głównie funkcji jajników.

Prawidłowe żywienie w okresie zasuszenia i pierwszych dwóch miesięcy laktacji oraz właściwy stan funkcjonalny pomieszczeń inwentarski jest gwarancją osiągania dobrych efektów ekonomicznych w okresie produkcyjnym krów.

|Mówi się, że krowa o wysokim potencjale genetycznym jest wielkim metabolicznym atletą.

U krów dających od 10 do 14 tys. l i więcej, zachodzą skomplikowane procesy metaboliczne, podczas których dochodzi do ogromnego obciążenia narządów, szczególnie wątroby.

oPracowała agniesZka Tokajuk na PoDsTawie wykłaDu ProF. Dr. HaB. jana TwarDonia ZDjęcia: agniesZka Tokajuk

mlekovita WycHodzi naPrzeciW oczekiWaniom konsumentóW

mleczne Premiery

W 2021 r. firma rozszerzyła swój asortyment o 39 nowości. Są w nich m.in: dania gotowe, produkty funkcjonalne, sery, śmietany, serki homogenizowane i lody.

Tegoroczne nowości charakteryzują się np. prostym składem. Jogurty pitne Dar Pure, dostępne w trzech wariantach smakowych zawierają tylko 3 składniki: jogurt, 39% owoców i owies, nie zawierają laktozy i produkowane są bez dodatku cukru. Prosty skład mają również nowe serki homogenizowane. W sezon wiosenno-letni firma wkroczyła w tym roku z 15 nowościami w kategorii lodów. Premierą w kategorii śmietan jest śmietana Polska ukwaszana 18%, produkowana z naturalnych składników. Natomiast pitna serwatka DarPRO z witaminami zawiera szczegółowo przebadane w Polsce bakterie należące do szczepu Lactobacillus plantarum PL4, których aktywność korzystnie modyfikuje skład mikroflory jelita, zmienionej w wyniku działania czynników zaburzających jej skład. Kolejna nowość, czyli paluszki serowe w panierce łagodnej lub pikantnej z linii Bistro Minutka, to doskonała propozycja na szybką i wygodną przekąskę serową na ciepło. Firma rozszerzyła również kategorię serów, wprowadzając m. in. ser Mozzarella & Cheddar wiórki, nowe warianty znanych i lubianych serów Cheddar, Sokół i Mazdamer w plastrach czy ser pleśniowy La Polle Camembert premium. Mlekovita oferuje swoje produkty w dwóch sklepach internetowych: www.mlekovitka.pl oraz www.sba.com.pl.