ểỨủỡỢỡợủợểớủể ỜểờờớủỏỪởỬở Ủủỡ ứểởủểỦớểỜỡ ỞỡỨỦỏớỡ ủỬở //ỢỡờớủỏớểỜỬở// ỜểỚỏỦủỬủỬở
///ỠểởỚổ ỦỬủổợểỜổ//100475//ỉỏ3//ỨỢ.ỜểỚ.ỢỡờỨỠỏởổ ỞểởủỔỡỨ///
///ΞΑΝΘΗ ΣΩΤΗΡΑΚΗ//ΓΤΠ_50///ΓΕ 3//1
¨Ενας µεταµοντέρνος καλλιτέχνης ή συγγραφέας βρίσκεται στην κατάσταση ενός φιλοσόφου. Το κείµενο που γράφει, το έργο που ολοκληρώνει δεν ρυθµίζονται καταρχήν από ορισµένους κανόνες και δεν επιδέχονται καθοριστικές κρίσεις, µε τη εφαρµογή σε αυτό το κείµενο ή σε αυτό το έργο γνωστών κατηγοριών. Κανόνες και κατηγορίες είναι αυτό που το έργο και το κείµενο αναζητούν. Ο καλλιτέχνης και ο συγγραφέας εργάζονται εποµένως χωρίς κανόνες, για να διατυπώσουν κανόνες αυτού που θα γίνει..” Jean-Francois Lyotard1
1 Πέτρος Μαρτινίδης, Οι Λέξεις στην Αρχιτεκτονική και την Επιστηµονική Σκέψη,εκδ. ΣΜΙΛΗ, Αθήνα 1990 σσ.103-104 ///ΞΑΝΘΗ ΣΩΤΗΡΑΚΗ//ΓΤΠ_50///ΓΕ 3//2
Περιεχόµενα πρόλογος_ το studium ι. Σηµεία των Καιρών ιι. προσθήκες//αφαιρέσεις ή it's a crime scene ιιι Η κρίση του Πολιτεύµατος, ειρωνεία//πλάνη ιv. Η κλίµακα (και) του Εγώ v. Το αυτοπορτραίτο και ο καθρέφτης vi. Το µουσείο απέθανε! Ζήτω το Νέο Μουσείο! Συµπεράσµατα_ το punctum
///ΞΑΝΘΗ ΣΩΤΗΡΑΚΗ//ΓΤΠ_50///ΓΕ 3//3
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο Ρολάν Μπάρτ στο δοκίµιό του περί φωτογραφίας και απώλειας, o Φωτεινός Θάλαµος, εισήγαγε τους όρους studium και punctum σε µια προσπάθεια ανάγνωσης των φωτογραφιών. Επεξηγώντας τους όρους θα γίνει µία προσπάθεια µεταφοράς τους στην ανάγνωση των έργων. Το studium κατά τον Μπάρτ είναι το προφανές συµβολικό µήνυµα της εικόνας, αυτό που τραβάει το βλέµµα του παρατηρητή, το punctum από την άλλη είναι κάτι πολύ πιο προσωπικό, η λεπτοµέρεια τον “κεντά”, αυτό που κάθε άνθρωπος ερµηνεύει διαφορετικά που τον κάνει να αγαπήσει αυτό που βλέπει2. Το studium είναι κωδικοποιηµένο3, κάτι που προϋποθέτει µία γενική ευαισθησία και διορατικότητα του κοινού4 όπως ακριβώς και στο κείµενο του Lyotard. Στη συγκεκριµένη εργασία θα γίνει προσπάθεια να ερµηνευτεί βάσει των σηµειολογικών //κωδικών// κανόνων (το sudium), ενώ το punctum θα είναι ο επίλογος.
Τα τρία αυτά έργα θεωρούµε πως αποτελούν τρία διαφορετικά συντάγµατα τα οποία θα τεµαχιστούν όπως προτρέπει ο Barthes5, ώστε να αναγνωριστούν οι παραδειγµατικές ενότητες του συστήµατος6 τους. Θα αναλύθουν δε παράλληλα δηµιουργώντας στοιχεία κοινών συστηµάτων. Θα γίνει δηλαδή µία συστηµατικοποίηση των ενοτήτων των συστηµάτων των τριών έργων (συνταγµάτων). 2 3 4 5 6
Ρολάν Μπαρτ, ο Φωτεινός Θάλαµος, Σηµεειώσεις για τη Φωτογραφία, εκ. Κέδρος σ.42-45, 64,67-68,70,74 κ.ε. Ρολάν Μπαρτ, ο Φωτεινός Θάλαµος, Σηµεειώσεις για τη Φωτογραφία, εκ. Κέδρος σ.74 Πέτρος Μαρτινίδης, Οι Λέξεις στην Αρχιτεκτονική και την Επιστηµονική Σκέψη,εκδ. ΣΜΙΛΗ, Αθήνα 1990 σσ.103-104 Μπενβενίστ, Μπάρτ, Ντερριντά, Πίρς, Φουκώ, Κείµενα Σηµειολογίας, εκδ. Νεφέλη, 1981, σελ.104 ο.π. σελ. 104 Ο Μπάρτ συνοπτικά κατά B. Mandelbrot δηλώνει πως ο ορισµός του συντάγµατος πρέπει να συγκροτηθεί από µία υπόσταση που οφείλει να είναι τεµαχισµένη. ///ΞΑΝΘΗ ΣΩΤΗΡΑΚΗ//ΓΤΠ_50///ΓΕ 3//4
Σηµεία των Καιρών Και τα τρία αυτά έργα αποτελούν οµοιώµατα7 συµβόλων8 συνυφασµένα µε το πολιτικό και κοινωνικό καθεστώς της χώρας από που κατάγεται ο κάθε καλλιτέχνης. Συγκεκριµένα η Jenny Holzer, στο έργο της Protect me from what I want! κάνει χρήση πινακίδων LED οι οποίες χρησιµοποιούνται µε τον ίδιο ακριβώς τρόπο στο ίδιο ακριβώς σηµείο για προβολή διαφηµιστικών µηνυµάτων (ζει και εργάζεται στις ΗΠΑ). Ο Ilya Kabakov, Ρώσικης καταγωγής, στο The Man who Flew into Space from his Appartment στεγάζει την εγκατάστασή του µέσα στο οµοίωµα ενός τυπικού δωµατίου κοινόχρηστου διαµερίσµατος της ΕΣΣΔ∆. Η περίπτωση του Damien Hirst και του έργου του Charity είναι κάπως διαφορετική καθώς το το σύµβολο, του οποίου το οµοίωµα έχει κατασκευάσει (σε µεγαλύτερη κλίµακα), αποτελεί κουµπαρά(!) οµοίωµα κοριτσιού µε εγκεφαλική παράλυση9 το οποίο έγινε σύµβολο µίας εποχής10. Η φιλανθρωπία στην Αγγλία όπου ζει και εργάζεται ο Hirst θεωρείται ένα από τα βασικά έργα της µοναρχίας, η οποία εγκαινίασε το λεγόµενο The age of charity11.
Προσθήκες_Αφαιρέσεις// Η κρίση του Πολιτεύµατος Ο Μπαρτ στις Μυθολογίες,1957, είχε αποδείξει πως η ιδεολογία µίας κοινωνίας δουλεύει σαν µύθος, ενισχύοντας αναπαραστάσεις, έτσι ώστε να τις κατανοήσουµε µε συγκεκριµένο τρόπο12. Αυτούς τους µύθους και τις αναπαραστάσεις προσπάθησαν να ανατρέψουν οι Hirst, Holzer και Kabakov χρησιµοποιώντας µεν σύµβολα αλλά µε τις κατάλληλες προσθήκες και αφαιρέσεις. Στο Protect me from what I want η Holzer αφαιρεί τη διαφήµιση από την LED πινακίδα και προσθέτει το οµώνυµο µήνυµά της. Ο 7 ο.π. σσ. 181-182, ορισµός κατα Πιρς: οµοίωµα είναι ένα σηµείο που, κι αν ακόµα το αντικείµενό του δεν υπήρχε, θα κατείχε τον χαρακτήρα που το καθιστά σηµαίνον. Στο βιβλίο του ΕΑΠ αναφέρεται σαν εικονα. σ. 81 8 ο.π. σ. 182, ορισµός κατά Πιρς: σύµβολο είναι ένα σηµείο που θα έχανε το χαρακτήρα του ως σηµείο αν δεν υπήρχε ο ερµηνευτής. 9 Ceberal Palsy, παλαιότερα τα παιδία µε αυτή την ασθένεια τα ονόµαζαν spastic, όπως ακριβώς και στην Ελλάδα, σπαστικό. 10 Τα charity boxes είναι µέσα στην Αγγλική κουλτούρα. Το σύµβολο που χρησιµοποιησε ο Χιρστ ήταν ενας κουµπαρας µε τη µορφη κοριτσιου το οποίο πασχει απο εγκεφαλικη παράλυση, τις δεκαετίες 1950-1970 βρισκόταν σχεδόν σε κάθε γωνιά της Αγγλίας. Ο κουµπαρας αυτός δε, ήταν ο επισήµος κουµπαράς της αντιστοιχης αγγλικής “εταιρίας σπαστικών” 11 βλ. ενδεικτικά http://www.royal.gov.uk/HMTheQueen/QueenCharities/Overview.aspx 12 Τόνυ Γκόφρευ, Εννοιολογική Τέχνη, εκδ. Καστανιώτη σ. 327 ///ΞΑΝΘΗ ΣΩΤΗΡΑΚΗ//ΓΤΠ_50///ΓΕ 3//5
Kabakov αφαιρεί µεν τον “κάτοικο” του δωµατίου αλλά προσθέτει όλα του τα υπάρχοντα13, τα σχέδια και µακέτες απόδρασης του, προπαγανδιστικές αφίσες της ΕΣΣΔ∆, αφίσες µε κοσµοναύτες ακόµα και τα παπούτσια του. Προσθέτει µία τρύπα στην οροφή και έναν ανθρώπινο καταπέλτη, τα οποία είναι δείκτες σύµφωνα µε τον Περς. Ο Hirst στο Charity προσθέτει έναν λοστό κάποια κέρµατα στο πάτωµα και ανοικτό το πορτάκι στην πλάτη του κοριτσιού κουµπαρά (δείκτες). Αφαιρεί όµως τον ληστή και ένα στάδιο πριν (κατά τη δηµιουργία του οµοιώµατος κοριτσιού κουµπαρά από τη φιλανθρωπική οργάνωση) έχει αφαιρεθεί το κοριτσάκι ως ανθρώπινη υπόσταση. Με τις προσθήκες και τις αφαιρέσεις αυτές µπορούµε να πούµε πως έχει δηµιουργηθεί ένα crime scene. Στο έργο της Holzer το Protect Me! Αρχικά µπορεί να διαβαστεί ως ένα έκτακτο µήνυµα “πάνω” από τις διαφηµίσεις, κάποιος κινδυνεύει και ζητά προστασία. Στο έργο του Kabakov, τα αποµεινάρια της κατοίκησης, η τρύπα στο ταβάνι και ο ανθρώπινος καταπέλτης υποδηλώνουν πως ο µυστηριώδης κάτοικος κατάφερε να ξεπεράσει τα όρια του δωµατίου του αλλά είναι άγνωστο αν τελικά πέταξε στον “κόσµο/διάστηµα”14 και µε ποιο αποτέλεσµα. Στο έργο του Χέρστ το απροστάτευτο κοριτσάκι φαίνεται να έχει ληστευτεί, χωρίς να γνωρίζουµε όµως την ταυτότητα του δράστη.
Η κρίση του Πολιτεύµατος// ειρωνεία_πλάνη Τα έργα αυτά έχουν ένα βαθύ πολιτικό σχόλιο ενώ χρησιµοποιούν τα ίδια τους τα µέσα για να καταδηλώσουν αυτήν την κρίση. Το έργο της Holzer είναι ηθικολογικό15, χρησιµοποιεί αντίστροφα τις επικοινωνιακές στρατηγικές του Καπιταλισµού για να πετύχει το στόχο της. Μπολιάζει µε ερωτήµατα τον κόσµο που περπατά αµέριµνα στην Times Square ειρωνευόµενη τις ψευτικές ανάγκες που µας έχει γεµίσει ο καταναλωτισµός και προσπαθεί να αποδείξει την πλάνη στην οποία βρίσκεται ο σύγχρονος άνθρωπος θεωρώντας πως τα θέλω του είναι δηµιούργηµα προσωπικό. Το The Man who Flew into Space from his Appartment δηµιουργήθηκε το 1985 πρίν την περεστρόικα και πριν ακόµα τη λήξη του Ψυχρού Πολέµου. Ο Kabakov καταφέρνει να καταδηλώσει τη διαφορά του θεωρητικού ειδυλλιακού κοµµουνισµού, αυτόν της ουτοπίας µε την σκληρότητα και τη βιαιότητα του υπαρκτού κοµµουνισµού της ΕΣΣΔ∆ όπως αυτός πραγµατώθηκε από τον Λένιν αλλά κυρίως από τον Στάλιν16. Ο απόν βρισκόµενος σε πλάνη ζώντας µέσα σε αυτό το καθεστώς και ακροβατώντας µεταξύ αυτού και του ιδανικού του προσπάθησε να αγγίξει το δικό του κοµµάτι της Ουτοπίας, χρησιµοποιώντας ως µέσο των κατακτήσεων που του πρόσφερε η υπαρκτή Δ∆υστοπία (την κατάκτηση του διαστήµατος). O Damien Hirst από την άλλη µπορούµε να πούµε πως σατιρίζει την πολιτική αλλά κυρίως την κοινωνική κατάσταση στη χώρα και τις αγαθοεργίες της Βασίλισσας, είναι όµως “βολεµένος” την εποχή που κατασκεύασε το Charity. Ο Tony Blair ήταν στην εξουσία, χρησιµοποιώντας τον “Τρίτο Δ∆ρόµο” (ουδέτερες 13 Και τα υπάρχοντα του είναι τόσα πολλά που θα µπορούσε να ονοµάζεται a man that never thew anything away, το οποίο είναι έργο του ιδίου. (σύµπτωση: ο άνθρωπος που έχει δηλώσει ο D. Hirst ότι θαυµάζε περισσότερο απ'όλους ήταν ένας παλιός του γείτονας ο Mr. Barnes, που δεν πετούσε ποτέ τίποτα.) 14 Στο βιβλίο The man who flew into space from his appartment,Ilya Kabakov, ο Boris Groys διαχωρίζει την αγγλική µετάφραση του έργου από τον αρχικό τίτλο καθώς ο όρος space στα ρώσικα είναι cosmos και µεταφράζεται δισήµαντα σε κόσµος ή διάστηµα 15 Τόνυ Γκόφρευ, Εννοιολογική Τέχνη, εκδ. Καστανιώτη σ. 432 16 Rejecting the White Cube Evan Hammond ///ΞΑΝΘΗ ΣΩΤΗΡΑΚΗ//ΓΤΠ_50///ΓΕ 3//6
πολιτικές) έχοντας ένα στόχο, να ανακατασκευάσει το brand name της χώρας του. Μέσα από αυτές τις στρατηγικές ξεπήδησαν και οι YBA1718, το πιο επιφανές µέλος των οποίων ήταν ο Hirst. Η σχεση µε τη θρησκεία είναι αυτή που κυρίως διαπραγµατεύεται το έργο. Η λέξη Charity προέρχεται από το carita που σύµφωνα µε τον Θωµά τον Ακινάτη σηµαίνει η φιλία του ανθρώπου µε τον Θεό. Οι περισσότεροι καλοί Χριστιανοί φιλανθρωπούν, βρισκόµενοι σε πλάνη, για να σώσουν την ψυχή τους ανταλλάσσοντας χρήµατα µε άφεση αµαρτιών. Η ειρωνεία του έργου είναι πως στην πραγµατικότητα αυτά τα παιδιά µε εγκεφαλική παράλυση δεν ήθελαν σε καµία περίπτωση την λύπηση αλλά αντίθετα ήθελαν να είναι ισότιµα µέλη της κοινωνίας. Πράγµα που µάλλον αφήνει παγερά αδιάφορους τους “καλούς Χριστιανούς” καθώς έχουν εξασφαλίσει ήδη την φιλία τους µε το Θεό. Το καθεστώς της θρησκείας.
η Κλίµακα (και) του Εγώ Στο έργο της Holzer το Εγώ, Me, προβάλλεται µε τεράστια γράµµατα, µαζί µε το υπόλοιπο κείµενο. Αυτό το Εγώ, είναι το Εγώ του καπιταλισµού. Οι “προσωπικές” επιθυµίες και επιδιώξεις είναι αυτές που κυριαρχούν19. Στο έργο του Καµπακόφ οι κλίµακες αντιστρέφονται, ενώ η ΕΣΣΔ∆ είναι συνειρµικά κάτι µαζικό, από το χάος, την ανωνυµία και την καταπιέση του προλεταριάτου και τη σωρό της γραφειοκρατίας γίνεται focus σε ένα και µόνο δωµάτιο (µέρος των εκατοµυρία κοινόχρηστων δωµατίων). Στο charity καθώς το Εγώ των φιλάνθρωπων τρέφεται από ικανοποίηση και εξιλέωση, θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο καθώς η αναπαράστασή του (το αρχικό οµοίωµα) προκαλεί µόνο λύπηση20, το κοριτσάκι κουµπαράς ξεφεύγει από το human scale καθώς έτσι µόνο θα καταφέρει να τα βγάλει πέρα στον κόσµο21.
το Αυτοπορτραίτο και ο Καθρέφτης
Η δουλειά του Kabakov είναι αυτοβιογραφική22, στο έργο του προσπαθεί να ερµηνεύσει και να εξηγήσει την άνοδο και την πτώση της ΕΣΣΔ∆23 καταπιανόµενος κυρίως µε την έννοια της Ουτοπία (όχι µόνο την Μαρξιστική) . Αυτό το άδειο διαµέρισµα µε τα σχέδια διαφυγής και τον ανθρώπινο καταπέλτη, είναι το αυτοπορτραίτο του. Ολοκλήρωσε το έργο κρυφά στο εργαστήρι του, καθώς η τέχνη του ήταν αντικαθεστωτική, έχοντας ως όνειρο να φύγει, η ευκαιρία η οποία του δόθηκε µέσω µίας υποτροφίας και έκτοτε δεν ξαναγύρισε ποτέ. 17 Λουίζα Αυγήτα, Κατασκευάζοντας τη Νέα Βρετανία, Η Νέα Βρετανική τέχνη στις αρχές του 21αι., στο η Τέχνη του 20ου αιώνα, εκδ. ΑΠΘ 18 YBA= Young British Artists
19 Σύµφωνα µε τον Alain Badiou “Η επιθυµία πλέον θεωρείται «νόθα» καθώς το κέρδος είναι το µοναδικό ποθούµενο αντικείµενο, και το νόηµα της ζωής του καθενός συρρικνώνεται στα ζωτικά συµφέροντά του. Η «φτώχεια» αυτή στην επιθυµία αφορά τη συρρίκνωσή της στην επιθυµία των αντικειµένων και όσων επιτρέπουν την απόκτησή τους. Το υποκείµενο που έχει προσαρµοστεί στο καπιταλιστικό σύµπαν φαίνεται σαν ένα αιώνιο παιδί, απερίσκεπτο και σκλαβωµένο στο να ζητά από τους «ανώνυµους γονείς του κεφαλαίου» τα µέσα για να αποκτά διαρκώς καινούρια παιχνίδια.” πηγή http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C %CF%82
20 Να σηµειωθεί πως αυτά τα charity boxes οµοιώµατα “πασχόντων” , καταργήθηκαν µόνο όταν στην προεδρία του φιλανθρωπικού οργανισµού εκλέχθηκε κάποιος που νοσεί. Τα παιδιά αυτά όταν έβλεπαν τα οµοιώµατα στο δρόµο ένιωθαν αποστροφή, δεν ήθελαν λύπηση, ήθελαν ισότητα. (ελ. Μεταφραση.) Πηγή:http://www.scope.org.uk/history/pictures-videos 21 Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος ο Hirst στην περιγραφή του έργου http://www.damienhirst.com/charity 22 Boris Groys, The man who flew into space from his appartment,Ilya Kabakov , aftrerall books 23 http://noyspi.com/kabakov.html ///ΞΑΝΘΗ ΣΩΤΗΡΑΚΗ//ΓΤΠ_50///ΓΕ 3//7
Η Jenny Holzer χρησιµοποιεί κυρίως αφορισµούς οι οποίοι προβάλλονται κυρίως σε δηµόσιους χώρους µε σκοπό να αφυπνίσουν το πλήθος. Είναι συνδεδεµένη µε το φεµινιστικό κίνηµα και η δουλεία της προβάλλει προσωπικά αποφθέγµατα, σκέψεις, αλήθειες. Τα αυτοπορτραίτα της µετονοµάζονται σε λέξεις. Ο Damien Hirst, έχοντας την τέχνη ως θεό όπως ο ίδιος αρέσκεται να δηλώνει24 έχει χρησιµοποιήσει πολλές φορές στο έργο του προσωπικά του αλλά ταυτόχρονα και πανανθρώπινα ερωτήµατα (λχ σχέση ζωής-θανάτου) και έχει σατιρίσει τη θρησκεία. Μεγαλωµένος από µητέρα καθολική και µε άγρια εφηβεία, κατέβηκε από το Leeds σαν ένα παιδί µεσοαστικής οικογένειας (µεγαλώµένο µε θετό πατέρα που τους εγκατέλειψε στα 12)25 για να σπουδάσει Καλές Τέχνες στο Goldsmiths και τελικά να γίνει ο πιο ακριβοπληρωµένος εν ζωή καλλιτέχνης στον κόσµο26. Η καλλιτεχνική του ιδιοφυΐα εµφανής, στο Charity καταφέρνει να περάσει τα “πανανθρώπινα” µηνύµατα στο κοινό του αλλά ταυτόχρονα κάνει κάτι βαθιά αυτοβιογραφικό. Σε δηλώσεις του για το έργο αναφέρει “σε κάνουν να νιώθεις άσχηµα γι'αυτήν, για να πάρουν χρήµατα από εσένα” καθώς και ότι ήταν “προϊόν αναµνήσεων από την παιδική του ηλικία”27, αυτά σε συνδυασµό µε τις δηλώσεις του για τη σχέση του µε το χρήµα, το οποίο δηλώνει πως δεν υπολογίζει28 αλλά οι πράξεις του που δεν το καταδηλώνουν µπορούν να µας οδηγήσουν στο συµπέρασµα πως αυτό το έργο είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Είτε σε ρόλο του αδύναµου κοριτσιού που αναγκάζεται να γίνει γιγάντιο για να αντιµετωπίσει τον κόσµο, και έχει πέσει θύµα κλοπής όπως ο ίδιος νιώθει πολλές φορές29, είτε σε ρόλο θύτη, του άγνωστου κλέφτη ο οποίος παίρνει τα χρήµατα των φιλάνθρωπων κλέβοντας30, κάνοντας µία αναφορά στην τελική τιµή του Charity το οποίο πουλήθηκε πάνω από 2.000.000$. Εκτός από την προσωπική σκοπιά των καλλιτεχνών τα έργα δεν παύουν να είναι οικουµενικά, να λειτουργούν σαν ένας καθρέφτης που προβάλει τους αναγνώστες ώστε να αναγνωρίσουν ένα κοµµάτι του εαυτού τους µέσα σε αυτά, αναζητώντας το punctum.
24 25 26 27 28 29 30
Gordon Burn, On the Way to Work_ Damien Hirst, Universe Gordon Burn, On the Way to Work_ Damien Hirst, Universe Alessia Zorloni, The Economics of Contemporary Art, Markets, Strategies, Stardome, Springer http://www.damienhirst.com/charity Gordon Burn, On the Way to Work_ Damien Hirst, Universe Gordon Burn, On the Way to Work_ Damien Hirst, Universe Ο κύριος χρηµατοδότης του Hirst είναι ο Charles Saatchi ο οποίος οργανώνει συχνά φιλανθρωπικά έργα. Η κλοπή είναι µια αναφορά στο έργο της Kerry Stewart η οποία 10 χρόνια νωρίτερα είχε πρωτη χρησιµοποιήσει τα ανθρωπόµορφa charity boxes στη δουλειά της (The boy from the chemist came here to see you.) ///ΞΑΝΘΗ ΣΩΤΗΡΑΚΗ//ΓΤΠ_50///ΓΕ 3//8
Το µουσείο απέθανε! Ζήτω το Νέο Μουσείο! συµπεράσµατα//το punctum
Η Jenny Holzer προτιµά να προβάλει τα έργα της σε δηµόσιες επιφάνειες και αγαπά να βλέπει τις αντιδράσεις του κόσµου, ίσως ο στόχος της είναι το détournement η ιδέα δηλαδή των καταστασιακών πως το θέαµα µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να κριτικάρει το ίδιο το θέαµα31. Όµως αυτή η αποστροφή του θεάµατος απο τον εαυτό του θα µπορούσε να συµπαραδηλώνει ακόµα και τη νίκη του Θεαµάτος. Ο Ilya Kabakov δηµιουργεί εγκαταστάσεις οι οποίες συµβασιακά εκθέτονται σε µουσεία. Θα ήταν ενδιαφέρον το The man who flew... να εκτεθεί σε δηµόσιο χώρο, µετάβαση από το δηµοκρατικό δηµόσιο στο κοινόχρηστο σκοτεινό και στενό διαµέρισµα της ΕΣΣΔ∆. Ο κάτοικος όντως τα κατάφερε; Αν ναι µπορεί να κυκλοφορεί ανάµεσά µας συνεχίζοντας να αναζητά την Ουτοπία του µέσα από νέα σχέδια διαφυγής. Η µπορεί να είναι εκεί κάπου ανάµεσα στα αστέρια. Το Charity έχει εκτεθεί σε εσωτερικούς αλλά κυρίως σε εξωτερικούς ανοιχτό σε περισσότερες ερµηνείες. Ο λοστός µπορεί να ιδωθεί και σαν πατερίτσα (πολυσηµία); Το κορίτσι µετά την κλοπή έχει δύο επιλογές. 'Η µία είναι να χρησιµοποιήσει τον λοστό ως υποβοήθηµα32 για να σταθεί στα πόδια της και να αποµακρυνθεί από τη σκηνή του εγκλήµατος ή να το χρησιµοποιήσει σαν όπλο, ξεκινώντας έτσι µια αέναη λούπα “βίαιων” πράξεων. Τα έργα αυτά έχουν δηµιουργηθεί µε σκοπό να αλληλεπιδρούν µε το κοινό, θα µπορούσαµε να πούµε ότι ανήκουν σε αυτό που ο Nicolas Bourriard ονόµασε σχεσιακή τέχνη. Τα τρία αυτά συντάγµατα (έργα) θα µπορούσαν να είναι παραδειγµατικές ενότητες ενός νέου συντάγµατος, ωδή στα πολιτειακά καθεστώτα, δηµιουργώντας ένα υπαίθριο µουσείο που ο επισκέπτης του θα µεταµορφώνεται στον φλανέρ των ονείρων του Mπένγιαµιν. Αυτό είναι το punctum. 31 Dossier Gaialight, 2007-2011online 32 Σε άλλα charity boxes, όπως αυτό που χρησιµοποίησε η Stewart στο έργο, της τα παιδιά κρατάνε πατερίτσα. ///ΞΑΝΘΗ ΣΩΤΗΡΑΚΗ//ΓΤΠ_50///ΓΕ 3//9
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Alessia Zorloni, The Economics of Contemporary Art, Markets, Strategies, Stardome, Springer Dossier Gaialight, 2007-2011online Evan Hammond, Rejecting the White Cube Evan Hammond Gordon Burn, On the Way to Work_ Damien Hirst, Universe Λουίζα Αυγήτα, Κατασκευάζοντας τη Νέα Βρετανία, Η Νέα Βρετανική τέχνη στις αρχές του 21αι., στο η Τέχνη του 20ου αιώνα, εκδ. ΑΠΘ Τόνυ Γκόφρευ, Εννοιολογική Τέχνη, εκδ. Καστανιώτη Πέτρος Μαρτινίδης, Οι Λέξεις στην Αρχιτεκτονική και την Επιστηµονική Σκέψη,εκδ. ΣΜΙΛΗ, Ρολάν Μπαρτ, ο Φωτεινός Θάλαµος, Σηµεειώσεις για τη Φωτογραφία, εκ. Κέδρος Μπενβενίστ, Μπάρτ, Ντερριντά, Πίρς, Φουκώ, Κείµενα Σηµειολογίας, εκδ. Νεφέλη, 1981
///ΞΑΝΘΗ ΣΩΤΗΡΑΚΗ//ΓΤΠ_50///ΓΕ 3//10