α
1
Στο πρώτο σκέλος µας ζητήθηκε πριν δηµιουργήσουµε τη γραµµατοσειρά να επιλέξουµε την υποθετική έκθεση ή παράσταση στην οποία θα χρησιµοποιηθεί. Η έκθεση στην οποία θα χρησιµοποιηθεί η γραµµατοσειρά ονοµάζεται ΦΡΟΜ ΚΙΤΣ ΤΟΥ ΓΚΛΙΤΣ (από το ΚΙΤΣ στο ΓΚΛΙΤΣ). Πέρα από το λογοπαίγνιο του τίτλου η έκθεση αυτή επιχειρεί να κάνει µία κριτική στην τέχνη και τη µαζική κουλτούρα από τις αρχές του 20ου αι. µέχρι σήµερα.
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.4
Αναλύοντας τον τίτλο:
Kitch [ουσ.] /ˈkɪtʃ/ προέρχεται από την γερµανική λέξη Kitsch (σκουπίδι) και χρησιµοποιείται στα ελληνικά για να περιγράψει κάτι ιδιαίτερα φθηνό, χυδαίο, και τις συναισθηµατικές µορφές της µαζικής και εµπορικής κουλτούρας.
(tate glossary)
Είναι µια λέξη γερµανική που εµφανίστηκε στα µισά του συναισθηµατικού ΙΘ' αιώνα και που έπειτα µεταδόθηκε σε όλες τις γλώσσες. Η συχνή χρήση, όµως, που της έγινε εξαφάνισε την πρωταρχική µεταφυσική της αξία• το κιτς, κατ' ουσία, είναι η απόλυτη άρνηση των σκατών στην κυριολεξία και µεταφορικά: το κιτς αποκλείει από το οπτικό του πεδίο όλα όσα ουσιαστικά απαράδεκτα διαθέτει η ανθρώπινη φύση. Μίλαν Κούντερα, Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι
Glitch Art [ουσ.] /glɪtʃ/ /ɑːt/ Προέρχεται από τη γερµανική λέξη glitchen που σηµαίνει σφάλω. Ο όρος χρησιµοποιήθηκε πρώτη φορά για να περιγράψει µικρά σφάλµατα και τεχνικά προβλήµατα που δηµιουργούνται στη σε υπολογιστές και ηλεκτρονικές συσκευές. Η glitch art η οποία κατηγοριοποιείται στη New Media art είναι µια ψηφιακή µορφή τέχνης η οποία χρησιµοποιεί αυτά τα «σφάλµατα» για να δηµιουργήσει νέες εικόνες και νέες οπτικές εµπειρίες.
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.5
ΦΡΟΜ ΚΙΤΣ ΤΟΥ ΓΚΛΙΤΣ
Μετά τη βιοµηχανική επανάσταση, την εξέλιξη της φωτογραφίας την εξέλιξη της αναπαραγωγής φτηνών και γρηγορών αντιτύπων η τέχνη άλλαξε µορφή. Το έργο τέχνης την εποχή της τεχνικής του αναπαραγωγιµότητας έχασε µεν την αύρα της µοναδικότητας του, έγινε όµως δηµοκρατικό και άµεσα προσβάσιµο στο ευρύ κοινό. Το Κιτς σαν έννοια έκανε τότε την εµφάνισή του, για κάποιους είναι το ποταπό, το naïve, αυτό που δεν έχει λόγους ύπαρξης, ένα αποτέλεσµα της µαζικής κουλτούρας ενώ για άλλους είναι απλά ένα εννοιολογικό δηµιούργηµα της ελίτ για να διαχωρίσει τη θέση της από αυτό. Σήµερα, µετά από την Ψηφιακή Επανάσταση, βρισκόµενοι στην Εποχή της Πληροφορίας έχουµε περάσει στην εποχή της Μηχανικής παραγωγής και αναπαραγωγής του έργου τέχνης. Έτσι από το Κιτς, τον ορισµό της µαζικότητας και της αµφίβολης αισθητικής, έχουµε φτάσει στην post digital art του glitch, της δηµιουργίας τέχνης µέσω λαθών της ψηφιακής κωδικοποίησης της πληροφορίας, ή οποία στις περισσότερες εκφάνσεις της κριτικάρει αυτή τη µαζικότητα χρησιµοποιώντας τα ίδια της τα µέσα.
ΦΡΟΜ ΚΙΤΣ ΤΟΥ ΓΚΛΙΤΣ
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.6
Για τη δηµιουργία της γραµµατοσειράς προσπάθησα να ενώσω τα κυριότερα χαρακτηριστικά των δύο αυτών κινηµάτων (ο όρος κίνηµα αναφέρεται για ευκολία καθώς το κιτς, εξ’ ορισµού δεν µπορεί να χαρακτηριστεί ως τέτοιο) . Στο ΚΙΤΣ ξεχωρίζει ο έντονος διάκοσµος και τα βαριά µοτίβα ενώ στο ΓΚΛΙΤΣ, η τυχαιότητα, το λάθος, τα pixel και η γραµµική επανάληψη. Κοινό στοιχείο και των δύο είναι η ποικιλία. Σαν βάση δηµιούργησα µία απλή γραµµατοσειρά στην οποία µε κατάλληλες προσθήκες κάθε φορά θα µπορούσε να φέρει τα χαρακτηριστικά που προανέφερα. Οι προδιαγραφές της εκφώνησης αποτέλεσαν τροχοπέδη στην ελευθερία δηµιουργίας περίπλοκων µορφών, το δεδοµένο όµως ότι η γραµµατοσειρά θα προβάλλεται σε LED πίνακα ταίριαξε µε το περιεχόµενο της έκθεσης. Ο τίτλος γραµµένος σε engreek, το αντίθετο του greeklish, έχει γίνει από πρόθεση σαν µία διακωµώδηση της σηµερινής κατάστασης. Το kitsch και η glitch art δεν έχουν µεταφραστεί στα ελληνικά οπότε αντί ο τίτλος να είναι ΑΠΟ ΤΟ ΚΙΤΣ ΣΤΟ ΓΚΛΙΤΣ θεώρησα, όχι ίσως σωστότερα, αλλά στοχευµένα να είναι ΦΡΟΜ ΚΙΤΣ ΤΟΥ ΓΚΛΙΤΣ.
α
2
τα στάδια του σχεδιασµού της γραµµατοσειράς/αποτυχηµένες απόπειρες/σκέψεις/κανόνες/ η τελικη γραµµατοσειρά
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.7
α.
β.
γ.
δ.
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.8
ε.
Πρώτη προσπάθεια για τη δηµιουργία µίας ολοκληρωµένης γραµµατοσειράς(α.). Με βοήθησε πολύ στο να κατανοήσω την δοµή των γραµµάτων. Ως γραµµατοσειρά έχει πολλά προβλήµατα. Τα 10 κελιά στο ύψος και 9 στο πλάτος την καθυστούν πολύ φαρδυά. Ο ζυγός αριθµός κελιών στο ύψος δεν µε αφήνει να έχω συµµετρία στον άξονα χ. Η δηµιουργία γραµµάτων που δηµιουργούνται απο κεκλιµένες γραµµές είναι ανεπιτυχής (βλ. Α-∆-Ζ-Κ-Λ-Ν-Ο-Χ). Στη συνέχεια και χωρίς να δηµιουργήσω καινούρια γραµµατοσειρά ήθελα να πειραµατιστώ µε την έννοια του glitch, για να το εισαγάγω στην ήδη υπάρχουσα πρόσθεσα τυχαία pixel µε σκοπό να ελένξω την αναγνωσιµότητα της. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος όπως αποδειχθηκε είναι εξασκηµένος στο να αναγνωρίζει γνωστά του σύµβολα ακόµα και µέσα από αντίξοες συνθήκες. Το πείραµα µε το glitch σε µια “ατσούµπαλη” γραµµατοσειρά πέτυχε, λείπει όµως το kitsch. Στην επόµενη προσπάθεια γαι δηµιουργία γραµµάτων από την αρχή (γ.), αποφάσισα να µικρύνω κατά πολύ τα γράµµατα και ταυτόχρονα να πειραµαστιστώ µε το kitsch. Σαν σύµβολο του κιτς χρησιµοποίησα τη µπορντουρα, πάχους 3 κελιών ώστε να είναι αρκετά “βαριά”. Τα γράµµατα έτσι περιοριστηκαν σε 6 κελιά ύψος, οπότε τα προβλήµατα συµµετρίας παρέµειναν. Στη συνέχεια (δ.) παρά τα φανερά προβλήµατα της γραµµατοσειράς, πριν προχωρήσω στην αλλαγή τους θέλησα να συνδυάσω το glitch µε το κιτς. Το αποτέλεσµα µε ευχαρίστησε στα πλαίσια των προβληµάτων που υπήρχαν. Επόµενος στόχος είναι η αλλαγή των αναλογιών και η χρήση µονων αριθµών κελιών σε ύψος και πλάτος. Έτσι το µόνο είχα περιθώριο να αλλάξω για να µπορέσω να τροποποιήσω τη γραµµατοσειρά είναι ο περιοσριµός του “διακόσµου” (ε.). Έτσι γίνεται ευανάγνωστη και έχει γραµµές συµµετρίας. Χαρακτηριστικά των γραµµάτων της είναι ότι αποφεύγονται οι καµπύλες και οι έντονες κλίσεις. Υπάρχουν µόνο όπου είναι απαραίτητες (στα (Κ-Μ-Ν-Σ-Υ-Χ). Όπου υπάρχει καµπύλη λείπει ένα γεµάτο τετράγωνο και όπου είναι γωνία το τετράγωνο αυτό υπαρχει (βλ. Λ-Π). Με κάποιες διορθώσεις θα µπορούσε να είναι η τελική αλλά θεώρησα πως είναι πολύ απλή και επαναλαµβανόµενη ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.9
η γραµµατοσειρά αυτή (στ.) έγινε η βάση για την τελική. Στόχοι ήταν να διορθώσω τα “βαριά” στοιχεία της προηγούµενης, να αυξήσω λίγο το πλάτος αναλογικά και να να δηµιουργήσω το θεµέλιο για να προσθέτω επιµέρους στοιχεία, που θα την χαρακτηρίζουν και θα την έκαναν την κατάλληλη για την εκθεση. ‘Αρχική ιδέα της γραµµατοσειράς είναι ότι τα γράµµατα που δηµιουργούνται από κλειστά σχήµατα (Α-Β-∆-Θ κ.οκ.) θα µαυρίζουν (εκτός αυτών που έχω 2 κλειστα σχήµατα όπου µαυρίζει µόνο το 1) για να υπάρχει µια ποικιλία από την βάστη της γραµµατοσειράς. Η ζ. ήταν το επόµενο βήµα προς το εµπλουτισµο της γραµµατοσειράς. Αρχίζουν να προστίθενται γραµµές “επανάληψης” στα γράµµατα (χαρακτηριστικό του glitch). Σε αυτή τη φάση είνια εµφανές οτι δεν έχουν δηµιουργηθεί ακόµα σταθεροί κανόνες. Τα προβληµατα είναι εµφανή, το Ζ και το Κ είναι υπερφορτωµένα χωρίς κάποια οδηγία ενώ το Ι παραµένει µία γραµµή. Στην η. ξεκινούν να µπαίνουν κανόνες. Η βάση των γραµµάτων (στ.) µένει σταθερη σε όλα τα γµράµατα. Οι σθακοσµήσεις των γραµµάτων δηµιουργούνται µε τη συνθήκη της επανάληψης. Σε κάθε γράµµα επαναλαµβάνεται το πιο δυνατό του στοιχείο ή αυτό που το κάνει να ξεχωρίζει από τα γράµµατα της ίδια “οικογένειας”. Στα γράµµατα Ζ-Κ-Μ-Ν-Σ-Υ-Χ-Ψ ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.10
διπλασιάζονται οι διαγώνιες (δηµιουργώντας σκακιέρες).. Τα Θ-Β που έχουν διπλά κλιεστά σχήµατα ενώ µαυρίζουν το ένα στο 2ο ακολουθουν τον κανονα της επανάληψης. Το Φ εξαιρείταο λόφω του µικρού του σχήµατος. Το Η διπλασιαζει τις γραµµές του µε στ. διαφορετικό τρόπο για να δείχει πιο γεµάτο και συµµετρικό. Βασικά προβήµατα της συγκεκριµένης γραµµατοσειράς είναι το Γ το οποίο µοιάζει αρκετά στο αγγλικό F, το Π που µοιάζει µε Α και το Ζ που χρειάζεται επεξεργασία. Στην θ. αλλάζει το Γ. Στην ι επιχειρώ να επεξεργατώ περαιτέρω καποια γράµµατα. Με το Ζ είµαι ικανοποιηµένη, αλλά σπάει ο κανόνας ότι τα γράµατα στο βασικό τους σκελετό δεν αλλάζουν. Στα Γ-Π-Τ-Ι προσθέτω εναλλάξ ,στο διάκενο µεταξύ γραµµάτων και διπλασιασµού, µαυρα τετράγωνα. Η γραµµατοσειρά αλφαβητικά φαίνεται να έχει συνοχή. Στη φράση όµως που θα χρησιµοποιήσω για της έκθεση τα γράµµατα µε κοινή στρατηγική Γ-Ι-Τ συνορεύουν και µαζ嵴νεα φαίνονται µονότονα. Το Π φαίνετια να παραµένει σε αυτη τη µορφή. Η Ι είναι µια τελευαταία προσπάθεια αλλάγης των γρµµάτων Γ-Ι-Τ, όµως δεν είναι επιτυχής. Προστηθεται ακόµα µία εξαίρεση το Φ στη λογική του Ζ (αλλάγή στο σκελετό των γραµµάτων. Έτσι ουσιαστικά καταλλήγουµε στην ολοκλήρωση της γραµµατοσειράς.
ζ.
η.
θ.
ι.
κ. ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.11
η τελική γραµµατοσειρά
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.12
*ο πίνακας LED στην είσοδο του πολιτιστικού κέντρου
ο περιορισµός των 12 χαρακτήρων στον πίνακα LED περιόρισε τον εµπλουτισµο του µηνύµατος καθώς µπόρεσαν να γραφτούνε µόνο τα βασικά. Η γραµµατοσειρά έχει την ποικιλία που ήθελα. Έχει χαρακτηριστικά και από τα δύο στοιχεία της έκθεσης, διακοσµητικά στοιχεία σε συνδιασµό µε φαινοµενικά τυχαίες γραµµές και κελιά. Είναι ευανάγνωστη, παρά την ποικιλία της και τους περιορισµούς.
*(το Λ πιθανότατα σε έναν µη εξοικιωµένο µε τη λέξη γκλιτς να διαβάζεται σαν Α) ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.13
β
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.14
πίνακας matrix
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.15
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.16
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.17
Π* *παράρτηµα
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.18
1. για το κίτς Πρέπει φυσικά, τα συναισθήµατα που υποκινούνται απ' το κιτς να µπορεί να τα συµµερίζεται η πλειοψηφία. Επίσης, το κιτς, δεν έχει να κάνει µε το ασυνήθιστο- αναφέρεται σε εικόνες-κλειδιά, βαθιά αγκυροβοληµένες στη µνήµη των ανθρώπων: η αχάριστη κόρη, ο εγκαταλελειµµένος πατέρας, τα πιτσιρίκια που τρέχουν σ' ένα πάρκο, η προδοµένη πατρίδα, η ανάµνηση του πρώτου έρωτα. Το κιτς κάνει να αναβλύζουν, το ένα µετά το άλλο, δυο δάκρυα συγκίνησης. Το πρώτο δάκρυ λέει: Τι ωραία που είναι τα πιτσιρίκια που τρέχουν σ' ένα πάρκο! Το δεύτερο δάκρυ λέει: Τι ωραία που είναι να συγκινείσαι µαζί µε ολόκληρη την ανθρωπότητα βλέποντας τα πιτσιρίκια να τρέχουν σ' ένα πάρκο! Μόνο το δεύτερο αυτό δάκρυ κάνει το κιτς να είναι κιτς. Η αδελφοσύνη όλων των ανθρώπων ουδέποτε θα µπορέσει να βασισθεί πουθενά αλλού, παρά στο κιτς ///////////////////////////////// «Σ' αγαπώ γιατί είσαι το άκρο αντίθετο του κιτς. Στο βασίλειο του κιτς θα ήσουν ένα τέρας. ∆εν υπάρχει ούτε ένα σενάριο αµερικάνικου ή ρώσικου φιλµ όπου θα µπορούσες να ήσουν κάτι άλλο από µια περίπτωση αποκρουστική
3. *glitch happens, όταν εγκαθιστάς την τελική γραµµατοσείρα
Απ' αυτό συνάγεται ότι η κατηγορική συµφωνία µε το είναι έχει σαν αισθητικό ιδεώδες έναν κόσµο όπου υπάρχει η άρνηση των σκατών και όπου ο καθένας συµπεριφέρεται σαν να µην υπήρχαν. Αυτό το αισθητικό ιδεώδες ονοµάζεται κιτς. Μίλαν Κούντερα, αποσπάσµατα απο την αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.19
4.
τελικές επιλογές για matrix ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.20
ξανθή σωτηράκη_γτπ-51_εργασία// σελ.21