Go No Go - Ad van Denderen by Paradox

Mets & Schilt

DE GRENZEN VAN EUROPA

Mets & Schilt, Amsterdam

I GO TO BED WITH THIS DREAM, AND WAKE UP WITH IT JE M’ENDORS AVEC CE RÊVE ET ME RÉVEILLE AVEC LUI ICH SCHLAFE MIT DIESEM TRAUM EIN UND WACHE MIT IHM AUF ME VOY A LA CAMA CON ESTE SUEÑO, Y DESPIERTO CON ÉL MET DEZE DROOM GA IK NAAR BED EN WORD IK WAKKER VADO A LETTO CON QUESTO SOGNO E CON LUI MI SVEGLIO

I HAVE HEARD THAT GOOD PEOPLE LIVE THERE ON M’A DIT QUE DES GENS GÉNÉREUX VIVENT ICI ICH HABE GEHÖRT, DASS GUTE MENSCHEN DORT LEBEN ME HAN DICHO QUE ALLÍ VIVE BUENA GENTE IK HEB GEHOORD DAT ER GOEDE MENSEN WONEN HO SENTITO CHE LÀ VIVE BELLA GENTE

I DIDN'T CHOOSE, I JUST WENT ALONG JE N’AI PAS CHOISI, JE N’AI FAIT QUE CONTINUER ICH HABE MIR DAS NICHT AUSGESUCHT, ICH BIN EINFACH NUR MITGEGANGEN YO NO ELEGÍ, SENCILLAMENTE ME DEJÉ LLEVAR IK HEB NIET GEKOZEN, IK BEN MEEGELOPEN NON HO SCELTO, SEMPLICEMENTE SONO PARTITO

I WAS SCARED TO DEATH WHEN THE FIRST SNOWFLAKES FELL J’AI EU MORTELLEMENT PEUR LORSQUE SONT TOMBÉS LES PREMIERS FLOCONS DE NEIGE ICH WAR ZU TODE ERSCHROCKEN, ALS DIE ERSTEN SCHNEEFLOCKEN FIELEN ME LLEVÉ UN SUSTO DE MUERTE CUANDO VI CAER LOS PRIMEROS COPOS DE NIEVE TOEN DE EERSTE SNEEUWVLOKKEN VIELEN, WERD IK DOODSBANG ERO MOLTO SPAVENTATO DALLA MORTE QUANDO I PRIMI FIOCCHI DI NEVE COMINCIARONO A CADERE

EVERY DAY IS LIKE EVERY OTHER, I CAN ONLY WAIT CHAQUE JOUR EST SEMBLABLE À TOUS LES AUTRES, JE NE PEUX QU’ATTENDRE JEDER TAG GLEICHT DEM ANDEREN, ICH KANN NUR WARTEN CADA DÍA ES IGUAL QUE EL OTRO, SÓLO ME CABE ESPERAR ALLE DAGEN LIJKEN OP ELKAAR, IK KAN ALLEEN MAAR WACHTEN OGNI GIORNO É IDENTICO ALL’ALTRO, POSSO SOLO ASPETTARE

HE SAID THAT HE WAS GOING TO SAVE MY LIFE IL A DIT QU’IL ME SAUVERAIT LA VIE ER SAGTE, DASS ER MEIN LEBEN RETTEN WÜRDE DIJO QUE IBA A SALVARME LA VIDA HIJ ZEI DAT HIJ MIJN LEVEN GING REDDEN MI DISSE CHE MI AVREBBE SALVATO LA VITA

IT WAS NOT THE INTENTION THAT I WAS SEEN WITH ANYONE MON INTENTION N’ÉTAIT PAS D’ÊTRE VU AVEC QUI QUE CE SOIT ES WAR NICHT GEPLANT, DASS ICH MIT JEMANDEM GESEHEN WERDEN WÜRDE NO DEBÍAN VERME CON NADIE HET WAS NIET DE BEDOELING DAT IK MET IEMAND GEZIEN WERD QUESTO NON VOLEVA DIRE CHE SAREI STATO CON QUALCUNO

JUST DON'T WORRY ABOUT ME NE VOUS EN FAITES PAS POUR MOI DU MUSST DIR KEINE SORGEN UM MICH MACHEN SIMPLEMENTE, NO OS PREOCUPÉIS POR MÍ MAAK JE MAAR GEEN ZORGEN OVER MIJ SOLO NON PREOCCUPARTI PER ME

IN GENERAL, LIFE WENT ON AS USUAL EN GÉNÉRAL, LA VIE A SUIVI SON COURS IM ALLGEMEINEN GING DAS LEBEN WEITER WIE IMMER EN GENERAL, LA VIDA SEGUÍA IGUAL QUE SIEMPRE OVER HET ALGEMEEN GING HET LEVEN GEWOON DOOR IN GENERALE, LA VITA È ANDATA AVANTI NORMALMENTE

I CANNOT PROVE THAT I AM STATELESS, BECAUSE I AM STATELESS JE NE PUIS PROUVER QUE JE SUIS SANS PATRIE, PARCE QUE JE SUIS SANS PATRIE ICH KANN NICHT BEWEISEN, DASS ICH STAATENLOS BIN, WEIL ICH STAATENLOS BIN NO PUEDO DEMOSTRAR QUE SOY UN APÁTRIDA, PORQUE SOY UN APÁTRIDA IK KAN NIET AANTONEN DAT IK STATELOOS BEN OMDAT IK STATELOOS BEN NON POSSO DIMOSTRARE CHE SONO SENZA PATRIA, PERCHÉ SONO SENZA PATRIA

HE SAID THAT FROM THEN ON I WAS ON MY OWN IL A DIT QUE DÉSORMAIS, JE NE DEVAIS COMPTER QUE SUR MOI-MÊME ER SAGTE, DASS ICH VON NUN AN AUF MICH GESTELLT SEI DIJO QUE A PARTIR DE AHORA YO ESTABA SOLO HIJ ZEI DAT IK VANAF NU VOOR MEZELF MOEST ZORGEN MI DISSE CHE D’ALLORA IN AVANTI SAREI STATO DA SOLO

THERE ARE MOMENTS THAT I AM ALMOST HAPPY TO BE ALIVE IL Y A DES MOMENTS OÙ JE SUIS PRESQUE HEUREUX D’ÊTRE EN VIE ES GIBT MOMENTE, DA BIN ICH FAST GLÜCKLICH AM LEBEN ZU SEIN HAY MOMENTOS EN QUE CASI ME ALEGRO DE ESTAR VIVO ER ZIJN MOMENTEN DAT IK BIJNA BLIJ BEN DAT IK LEEF CI SONO DEI MOMENTI IN CUI SONO QUASI FELICE DI ESSERE VIVO

I DECIDED TO KEEP WALKING AND NOT TO STAND STILL AGAIN J’AI DÉCIDÉ DE CONTINUER À MARCHER ET DE NE PLUS JAMAIS RESTER IMMOBILE ICH BESCHLOSS WEITERZUGEHEN UND NICHT MEHR STEHEN ZU BLEIBEN DECIDÍ SEGUIR CAMINANDO Y NO VOLVER A PARAR IK BESLOOT DOOR TE LOPEN EN NIET MEER TE BLIJVEN STAAN HO DECISO DI CONTINUARE A CAMMINARE E NON INDUGIARE PIÙ

INDEX

1999 Een rubberboot van Albanese mensensmokkelaars, gevangen in het schijnwerperlicht van een achtervolgende kustwachtboot van de Italiaanse Guardia di Finanza. Beide vaartuigen worden aangedreven door twee manshoge buitenboordmotoren. De Italiaanse zijn vijf kilometer per uur sneller. Steeds als de Guardia langszij komt, gooit de Albanese stuurman zijn roer om. Dan liggen de Italianen weer honderd meter achter. Volgens de Italiaanse schipper ontkomt een goede Albanese stuurman altijd.

2001 Immigranten worden door Marokkaanse smokkelaars aan land gezet op het strand van Punta Paloma, Spanje. Als de wind uit de goede hoek komt, wagen rubberboten de vijftien kilometer brede oversteek over de straat van Gibraltar. Dit keer is een boot met Afrikanen het eerst aan wal. Terwijl de Guardia Civil hen opvangt, landt even verderop een boot met Marokkaanse immigranten. Voor hen is het nog belangrijker dan voor de Afrikanen dat ze onopgemerkt blijven. Als de Marokkanen opgepakt worden, moeten ze de volgende dag zonder pardon terug naar de overkant. Afrikanen kunnen niet meteen teruggestuurd worden, omdat Spanje daarover geen verdragen heeft met de landen

waar ze vandaan komen. In 2000 werden aan de kust van Andalusië circa vijftienduizend immigranten opgepakt.

2001

Punta Paloma, Spanje.

2001 Aangespoelde vluchteling voor de kust van Punta Paloma. Lichamen die identificeerbaar zijn, worden op kosten van de familie teruggestuurd. Anders belandt de dode op de begraafplaats van Algeciras. Op zijn grafsteen komt een letter ‘D’ te staan, van Desconocido (Onbekend).

2001 Afrikaanse immigranten wachten op de komst van het Rode Kruis, dat ze per bus naar de haven van Tarifa zal brengen. Daar krijgen ze koffie, dekens, kleren, biscuits en water.

2001

Punta Paloma, Spanje.

2001

2001 Opvang van Afrikaanse immigranten in een noodgebouw van het Rode Kruis in Tarifa. Nadat de immigranten op verhaal zijn gekomen, brengt een politiebusje ze naar het hoofdbureau in Algeciras. Daar worden foto's en vingerafdrukken van hen genomen. Met een schriftelijke verklaring op zak dat ze binnen tien dagen Spanje moeten verlaten, worden ze op straat gezet. Vervolgens duiken ze onder in de illegaliteit.

Punta Paloma, Spanje.

2001

Punta Paloma, Spanje.

1998 Immigranten uit Bangladesh proberen de grens over te steken tussen Turkije en Griekenland. Terwijl ze een plastic boot opblazen, steekt een gids de snel stromende rivier over. Hij spant een lijn tussen de twee oevers, waarlangs de boot naar de overkant wordt getrokken. Onderweg verdrinkt er wel eens iemand. In Griekenland lopen de immigranten vijf nachten door. Zodra ze in Athene zijn aangekomen, worden ze door de smokkelorganisatie ergens opgesloten totdat het thuisfront de prijs voor de overtocht heeft betaald. Als het geld niet snel genoeg komt, worden de vluchtelingen regelmatig in elkaar geslagen terwijl het thuisfront via de telefoon mag meeluisteren.

2001 De grens van Ceuta, een Spaanse enclave in Marokko. Uitkijktorens, schijnwerpers, infraroodcamera’s en een drie meter hoog hek met prikkeldraad moeten voorkomen dat de tienduizend immigranten die aan de Marokkaanse kant hun kans afwachten, Ceuta bereiken. Sinds kort hebben de Spaanse autoriteiten ook tralies voor het riool aangebracht. Dat was een nieuwe vluchtroute.

1998 Arrestatie van immigranten uit Bangladesh die de Griekse grens met Turkije zijn overgestoken. In de namiddag harkt de Griekse grenspolitie de paden aan. ’s Nachts bestudeert een spoorzoeker de verse voetafdrukken. Hij schat in waar de immigranten ongeveer moeten zijn. Een paar kilometer verder wordt aan beide zijden van het pad over een lengte van zo’n twintig meter ijzerdraad gespannen. De grenspolitie verbergt zich in een greppel en springt het pad op zodra de immigranten daar opduiken. Een politieman schiet in de lucht. In het nachtelijk duister rennen de immigranten kris kras door elkaar heen de struiken in. Daar lopen ze tegen het ijzerdraad aan. Dan pakt de grenspolitie

ze op en zet ze vast in de kleine gevangenis van Feres. Als die vol is, worden de vluchtelingen tegen de avond de grens met Turkije overgezet.

1998

Grieks - Turkse grens

2001 Twee Indiërs en een Libanees, die over de Tsjechisch-Duitse grens zijn gesmokkeld, in het busje van de Duitse grenspolitie. Bärenstein, Duitsland.

1998 Tegen het vallen van de avond verzamelen honderden Irakese Koerden zich in het centrum van Athene, Griekenland. Op het plein tegenover de kerk zoeken ze dozen om de nacht in door te brengen. Vroeg in de ochtend verschijnen de vuilnismannen om de dozen op te ruimen. Tegen die tijd gaan de Koerden naar een randweg rond Athene, in de hoop daar illegaal werk te vinden, meestal voor één dag. In de namiddag verschijnen de Albanese mensensmokkelaars op het plein. Wie hun prijs kan betalen, mag mee naar Flores in Albanië om vandaar met snelle rubberboten over te steken naar Italië.

1998

Athene, Griekenland.

1998

Athene, Griekenland.

1998

Athene, Griekenland.

1998 Engelse les op straat in het centrum van Athene.

2000 Albanese tabaksplukkers. Eleftherochori, Griekenland. Elk jaar in mei komt er uit Albanië een exodus op gang. Tienduizenden Albanese mannen trekken dan de Grieks-Albanese grens over om te gaan werken in de landbouw. Soms jaren achter elkaar voor dezelfde boer. In Griekenland veranderen ze hun Albanese moslimnaam in een Griekschristelijke. Na een halfjaar spreekt iedere Albanees vloeiend Grieks. De seizoenarbeiders leven in schuren op het erf van de boer. Als het herfst wordt, keren ze voor de winter terug naar Albanië.

1999

Casaluce, Italië

2000

Eleftherochori, Griekenland.

2000 Albanese landbouwarbeiders in Gefyra, Griekenland.

2000

Gefyra, Griekenland.

2000

Gefyra, Griekenland.

2000

Gefyra, Griekenland.

2000

Gefyra, Griekenland.

2000 RĂśntgenfoto van de pols van een asielzoeker, gemaakt in een keuringscentrum in Eindhoven. Het gaat hier om een omstreden methode van leeftijdsbepaling, waarmee meerderjarigen van minderjarigen onderscheiden zouden kunnen worden. Na het eenentwintigste jaar groeit het bot (zie pijl) dicht. Minderjarige asielzoekers mogen niet zonder meer worden teruggestuurd.

1993 Controle aan de slurf op Schiphol, meteen na de landing.

1994 Paspoortcontrole op Schiphol. Als de marechaussee twijfelt over de echtheid van een paspoort, wordt dat door een specialist nauwkeurig onderzocht.

2001 Registratie en visitatie van een Libanees. Schmalzgrube, Duitsland. De Libanees is de grens tussen TsjechiĂŤ en Duitsland over gesmokkeld. De volgende dag zal hij worden overgeleverd aan de Tsjechische politie die hem naar een asielzoekerscentrum brengt. Daar zal hij uit weglopen om zich opnieuw aan te melden bij dezelfde mensensmokkelorganisatie. Het komt voor dat de Duitse grenspolitie een en dezelfde persoon vijf keer aanhoudt.

2000 RĂśntgenfoto van een minderjarige asielzoeker in het keuringscentrum in Eindhoven.

2001 Arrestatie van Marokkaanse smokkelaars door de Guardia Civil in Punta Paloma, Spanje. De Marokkanen worden aangeklaagd wegens mensensmokkel. Hun boot wordt in beslag genomen. De geconfisqueerde boten worden tijdens een openbare veiling te koop aangeboden. Meestal worden ze door stromannen van de mafia opgekocht. Per ferry keren de boten dan terug naar Marokko.

2001 Immigranten op het strand van Punta Paloma, Spanje. Terwijl de Guardia Civil druk bezig is met de opvarenden van een eerder gelande boot met Afrikaanse immigranten, landt even verderop een boot met Marokkanen. Die rennen naar de duinen. In gesealde pakketjes dragen ze hun droge kleren, hun Spaanse telefoonkaarten en soms een mobiele telefoon met belangrijke voorgeprogrammeerde nummers met zich mee. Ze kleden zich om en houden zich schuil in de duinen. Een paar dagen later brengt iemand ze in een auto naar een grote stad in Spanje.

2001 Verloren documenten op het strand van Punta Paloma, Spanje.

2001 Marokkanen in de duinen van Punta Paloma, Spanje.

2001

2001 Onderkoelde Marokkanen in de haven van Tarifa, Spanje. Een surveillanceboot van de Guardia Civil zag hun schip na een SOS-bericht stuurloos ronddrijven. De brandstof was op. Een bekende tactiek van de mafia is het om vanuit Spanje naar de Guardia Civil in Tarifa te bellen en zogenaamd te waarschuwen dat er een SOS-bericht is binnengekomen van een boot die water maakt of stuurloos ronddrijft. De surveillanceboot zet dan koers naar de doorgebelde plek. Een paar kilometer verderop landen ondertussen de boten met de illegalen.

2001 Arrestatie van een groep illegale Marokkanen bij Tarifa, Spanje. De volgende dag worden ze per ferry teruggestuurd naar Marokko.

1992

Punta Paloma, Spanje.

1992 Immigranten wachten in Tirana, Albanië, op hun vertrek naar Italië of naar Griekenland. Na de val van de regering van de weduwe van de dictator Enver Hoxha heeft een groot deel van de mannelijke bevolking geprobeerd uit Albanië weg te komen. Illegaal trokken de Albanezen de grens met Griekenland over. Ook probeerden ze met de veerboot vanuit Durres naar Italië te ontkomen. De Italiaanse regering mocht voor de afvaart in de haven van Durres het veer controleren.

Tirana, Albanië.

Punta Paloma, Spanje.

Tirana - Durres, Albanië.

2000 Drie busjes met Albanezen vanuit Bilishti op weg naar de Albanees-Griekse grens. Poncara, Albanië.

2000 Afrekenen aan de Albanees-Griekse grens. Kapshtice, Albanië.

2000 Opgepakte Albanezen worden door de Griekse politie de grens overgezet. Kapshtice, Albanië.

2000 Albanezen steken illegaal de AlbaneesGriekse grens over. ’s Nachts lopen, overdag slapen. Na vier of vijf nachten nemen de illegalen in Griekenland de trein of bus naar hun eindbestemming, meestal de boer voor wie ze al jaren werken. Tijdens de illegale oversteek worden ze geregeld opgepakt door Griekse soldaten die hen een pak slaag geven. Ook vallen de seizoenarbeiders wel eens in handen van de Albanese mafia die hen berooft van alles wat ze aan waardevols bij zich hebben.

2000

1998 Roemeense zigeuners in een pension in Istanbul, Turkije. De groep heeft jaren in een asielzoekerscentrum in Duitsland doorgebracht. Nadat hun asielaanvraag eindelijk is afgewezen, zijn ze op transport gezet naar Roemenië. De Duitse regering heeft geld betaald aan Roemenië om ze terug te nemen. Maar in Roemenië vonden de zigeuners de opvang dermate beroerd dat ze opnieuw zijn uitgeweken, dit keer naar Istanbul. Ze willen naar Frankrijk of Italië. Een van de vluchtelingen, Marianne, is vijf maanden zwanger. Ze biedt haar baby aan; zelf, zegt ze, kan ze er niet voor zorgen. Haar vriend Nico heeft geprobeerd om zich te

Poncara, Albanië.

verdrinken na een verloren wedstrijd van Roemenie tegen Kroatië. Hij liep het water in. Zij heeft hem eruit gehaald.

1999 Albanese landarbeiders in een pension in Casaluce, Italië.

1998 Pakistanen in een pension in Istanbul, Turkije. Door de economische malaise in de Punjab – waar ze vandaan komen – vonden ze geen werk meer. Nu zijn ze in een groep van achtentwintig man op weg naar Duitsland. Ze hopen daar in de horeca met twaalf uur werk per dag, zes dagen in de week, een maandsalaris van zevenhonderd euro te verdienen. Tegen betaling van zeshonderd dollar per persoon zijn ze door een Koerdische gids in vier dagen tijd door de bergen naar Turkije geloodst. In Istanbul zijn ze ondergedoken in een van de vele pensions in de Küçük-bazar.

1998 De Pakistanen zitten inmiddels zes weken in het hotel en zijn de hoteleigenaar een week huur schuldig, zeshonderd dollar. Ondertussen wordt met diverse mensensmokkelaars onderhandeld over de verdere reis. Een Koerdische organisatie wil de groep voor vijftienhonderd dollar per persoon naar Griekenland brengen. Één van de Pakistanen wordt met het geld vastgehouden in het hotel in Istanbul. Als de Pakistanen in Athene zijn gearriveerd, bellen ze naar het hotel. De achterblijver betaalt en is vrij man. Mochten ze onderweg opgepakt worden dan hoeft er niet betaald te worden.

1998 Drie mannen uit Bangladesh melden zich in het pension waarin de Pakistanen uit de Punjab zich schuil houden. De prijs voor de reis naar Athene wordt afgemaakt op zeshonderd dollar per persoon. Het geld moet via de ABN-AMRO in Pakistan worden overgemaakt naar een bank in Istanbul. Met familieleden en vrienden in de Punjab wordt gebeld voor geld. Ook wordt er onder de Pakistanen in Athene geld ingezameld om de groep daarheen te krijgen. De smokkelaars gaan er in dit geval mee akkoord dat het geld in Athene wordt betaald. De paspoorten worden per post naar Athene verzonden, zodat de grenspolitie bij een aanhouding niet achter hun identiteit kan komen.

1999

1988 Turken op zondagochtend in een pension. Winterslag, België.

1999

1998 Roemeense zigeuners in een pension in Istanbul, Turkije.

Tunesiër in zijn kamer. Villa Briano, Italië.

Albanese landarbeiders in Casaluce, Italië.

2001 Oost-Europese illegalen in een appartement te Setubal, Portugal. De man op de bank komt uit Estland. Hij was daar bakker. De telefonerende man komt uit Moldavië en is muziekleraar. De drinkende man was in Litouwen slager. In Portugal werken ze allemaal als bouwvakker. Bij hun eerste baas kregen ze na een maand werken geen salaris. De baas zei dat ze maar naar de politie moesten gaan als ze het er niet mee eens waren.

1999 Albanese landarbeiders in een pension in Casaluce, Italië.

2000 Oekraïners op zaterdagnacht in een pension in Praag, Tsjechië. Zij werkt in de keuken van een restaurant, hij werkt in de bouw.

1998 Roemeense zigeunerfamilie in een pension in Istanbul, Turkije.

2001 Oudjaar 2000 kondigde de Belgische regering een generaal pardon aan voor illegalen. Uit heel Europa kwamen immigranten naar Brussel. Het leger moest tenten plaatsen om te verhinderen dat de mensen doodvroren. Tegelijk met het generaal pardon werd in België een nieuwe wet van kracht die nieuwe asielzoekers geen recht meer geeft op financiële ondersteuning.

1988 Irakese Koerden, gevlucht na het gifgasbombardement van Saddam Hoessein op Halabja, slaan hun kamp op in Yuksecova, Turkije. Daar wachten ze, in de hoop op terugkeer, langdurig en vaak vergeefs op betere tijden.

1988

Yuksecova, Turkije.

1988

Yuksecova, Turkije.

2002 In het opvangkamp van het Rode Kruis in het Franse Sangatte bivakkeren honderden Koerdische en Afghaanse vluchtelingen. Ze willen allemaal naar Engeland. Wie geld heeft, betaalt de KoerdischIrakese mensensmokkelaars zeshonderd euro en neemt de veerboot in Calais. Wie geen geld heeft, probeert â&#x20AC;&#x2122;s nachts over de hekken te klimmen die rond het vrachtstation van de TGV staan. Daar proberen ze op de treinen te springen die door de Kanaaltunnel naar Engeland rijden. Dat is een riskante onderneming. De hekken zijn voorzien van prikkeldraad en scheermesjes, de politie waakt met honden, het binnenste hek staat onder stroom en de buitenkant van de trein biedt weinig houvast. In het

kamp lopen de gewonde pechvogels rond, hun benen en armen in het gips. Na de Europese Top in het Spaanse Sevilla is het asielbeleid in Europa veel strenger geworden. In Sangatte zijn asielzoekers die vloeiend Nederlands of Duits spreken geen uitzondering. Ze zijn na vijf jaar uitgeprocedeerd en uitgewezen. Drie jaar lang fungeerde Sangatte als de uitvalbasis voor vijftigduizend illegale immigranten. Het kamp werd op 30 december 2002 gesloten.

2002

Sangatte, Frankrijk.

2002

Sangatte, Frankrijk.

2002

Sangatte, Frankrijk.

2002

Sangatte, Frankrijk.

2002

Sangatte, Frankrijk.

2002 Immigranten op weg naar het vrachtstation van de TGV.

2002

Sangatte, Frankrijk.

1993 Grenshospitium in Amsterdam. Het is een gevangenis, speciaal voor illegalen. De Nederlandse justitie stelt alles in het werk om de illegalen terug te sturen naar hun land van herkomst. Als dat niet lukt, worden ze buiten de poort gezet. Dan moeten ze het als illegaal verder zelf maar uitzoeken.

2001 Turkse immigrant met zijn advocaat tijdens de rechtszitting in Amsterdam over zijn verblijfsvergunning.

2001 Twee Indiërs in de politiecel van Usti, Tsjechië. Ze zijn door de Duitse grenspolitie opgepakt toen ze de grens tussen Tsjechië en Duitsland wilden oversteken. Na de gebruikelijke foto en vingerafdrukken worden ze overgebracht naar een asielzoekerscentrum aan de TsjechischSlowaakse grens. Na een paar dagen verdwijnen ze, om even later opnieuw op te duiken aan de Tsjechisch-Duitse grens.

1996 Opgepakte illegalen in de luchtkooi van de Willem II kazerne in Tilburg.

1993

Grenshospitium, Amsterdam.

2001 Drie half afgebouwde flats in Quinta do Mocho, Portugal. De aannemer is met de noorderzon vertrokken, waarna migranten de flats hebben gekraakt. Ze vulden het casco op met grote betonblokken. De aldus ontstane kamers worden voor tweehonderd dollar per maand verhuurd aan illegalen. Elektriciteit wordt afgetapt zonder ervoor te betalen. Het huisvuil verdwijnt door het raam naar buiten. Rondom de drie casco's ontstond een illegaal huttendorp dat inmiddels op een enkele caravan na is ontruimd en afgebroken. Op zaterdag- en zondagmiddag gaat iedereen in de open lucht bier drinken. Er liggen spareribs op het vuur.

2001

Quinta do Mocho/Lissabon, Portugal.

2001 Portugese politie geconfronteerd met een huurconflict. Quinta do Mocho, Portugal. De verhuurder, voorheen kraker van de flat, heeft de huur verhoogd. De huurder wil de verhoging niet betalen. De verhuurder zette nieuwe sloten op de deur en verhuurde de kamer aan een andere gegadigde.

1999 Prostituee in de omgeving van Napels, Italië. Duizenden prostituees uit Afrika, Albanië, Rusland en de Oekraïne wachten langs de Italiaanse provinciale wegen op klanten. De Afrikaanse prostituees dragen pruiken om kwade geesten te weren.

2001 Zaterdagmiddag in Quinta do Mocho/Lissabon, Portugal.

2001

Quinta do Mocho/Lissabon, Portugal.

2001 Als de ouders werken worden hun kinderen opgevangen in een crèche. Lissabon, Portugal.

1994

Bijlmermeer/Amsterdam.

2001 Duitse grenspolitie met een warmtedetector aan de Tsjechisch-Duitse grens. Een verstelbare telescoop geeft beelden door aan een monitor in het busje. Zo volgt de man in het busje alle illegale activiteiten aan de grens. Wat hij ziet geeft hij door aan de grenspatrouilles. De smokkelaars op hun beurt gebruiken infraroodkijkers om de busjes met de warmtedetectoren te traceren.

Quinta do Mocho/Lissabon, Portugal.

1994 In de Amsterdamse Bijlmermeer trekt de vreemdelingenpolitie een tip na over illegale buren. De politie luistert of er iemand thuis is. Een vrouw doet open. In de slaapkamer zoekt de politie papieren om de identiteit van de vrouw vast te stellen. Ze wordt meegenomen naar het bureau.

2001 Duitse grenspolitie stelt zich verdekt op aan de Duits-Tsjechische grens bij Oberwiesenthal.

1999 Registratie door de politie van opgepakte Chinezen in het asielcentrum van Lecce, Italië.

1992 Oost-Duitsers demonstreren voor het asielzoekerscentrum in Quedlinburg, Duitsland. De demonstranten zijn van mening dat er na de Wende in Duitsland geen plaats meer is voor asielzoekers. De politie kan ternauwernood voorkomen dat het asielzoekerscentrum wordt bestormd.

2000 Röntgenstralen van een sycoscan verraden de aanwezigheid van immigranten in een truck op weg naar Engeland. Calais, Frankrijk.

2000 Illegale Albanezen/Kosovaren worden door de Belgische rijkswacht in de haven van Oostende uit een truck gehaald die op weg is naar Engeland.

2000 Albanezen op weg naar Griekenland. Poncara, Albanië.

2000

Poncara, Albanië.

FOTOGRAFIE Ad van Denderen SAMENSTELLING Hans Aarsman, Roelof Mulder, Ad van Denderen BOEKVERZORGING Roelof Mulder, Amsterdam DRUK EN LITHOGRAFIE Wachter GmbH, Bönnigheim PRODUCTIE Paradox, Edam (www.paradox.nl) MET DANK AAN Mieke Boer, Marjoleine Boonstra, Christian Caujolle (Agence VU), Michel Derr, Herman Divendal (AIDA), Boris Gerrets, Torsten Henkel (Bundesgrenzschutz Chemnitz), Deanna Herst, Jan Jansen, Margalith Kleijwegt, Cerko Khorany, Mustafa Koyuncu, Marloes Krijnen, Kadir van Lohuizen, Emma Los, Bertien van Manen, Olga (Quinta do Mocho), Paolo Pellegrin, Ernst Schade, Marlou Schrover (IISG), Zija Shina, Jenny Smets, John Thordal, Muriel Thorens, Jeroen de Vries, Vrij Nederland, Bas Vroege, Gerard van Westerloo, Nicoline Wijnja, Louis Zaal (Hollandse Hoogte) GO NO GO WERD MOGELIJK GEMAAKT DOOR Stichting Fonds Anna Cornelis, Amsterdam Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, Amsterdam De Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling, Amsterdam Evert Stichting, Utrecht Centre National de l’Audiovisuel (Mosaïque Programme), Luxemburg Amsterdams Fonds voor de Kunst Fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst, Amsterdam Mondriaan Stichting, Amsterdam VSB Fonds, Utrecht Stichting DOEN, Amsterdam GO NO GO IS EEN COPRODUCTIE VAN Actes Sud, Arles/Parijs Edition Braus, Heidelberg Lunwerg Editores, Barcelona/Madrid Mets & Schilt uitgevers, Amsterdam Paradox, Edam ISBN 90 5330 366 9 NUR 653, 747 © 2003 Ad van Denderen, Amsterdam COURTESY De kleurenfoto's in deze uitgave verschijnen met toestemming van: Corbis (pp. 23, 79), Comstock (pp. 37, 97, 185) Getty Images (p. 197), Laif (pp. 49, 67, 151, 217), Photonica (p. 119), Superstock (pp. 163, 235) No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the prior written permission of the publisher. Copyrights are settled with the photographers and the other artists mentioned. www.metsenschilt.com www.go-no-go.nl

In 1986 zag fotograaf Ad van Denderen, op reportage in Oost-Turkije, een toen gloednieuw verschijnsel: het begin van de grote hedendaagse volksverhuizing. Tot dan toe hadden de verworpenen der aarde bij onheil de wijk genomen naar buurlanden. Daar wachtten ze in vluchtelingenkampen tot ze terug konden. Maar nu zag Van Denderen honderden jongemannen in pensions zitten die helemaal niet van plan waren terug te keren. Hun horizon was een totaal andere. Dachten hun ouders vroeger nog aan tien kinderen genoeg te hebben als zekerheid voor de oudedag, nu luidde het parool: zorg voor een familielid in het rijke Westen. Elke familie leek bereid om het weinige dat men bezat te verkopen om met de opbrengst de oversteek van een zoon te bekostigen. De jongemannen die met dat geld op pad worden gestuurd, hoefden het niet te wagen om met lege handen terug te keren. In Go No Go voert Ad van Denderen ons langs de randen van Europa, waar landverhuizers over smokkelpaden het Westen proberen te bereiken, met wisselend succes. Hij neemt ons mee naar de politiebureaus en de asielcentra waar opsporingsambtenaren tussen vuistdikke dossiers proberen om de identiteit van de vluchteling te achterhalen. Hij laat zien hoe mannen in pensions de tijd doden totdat een smokkelbende ze over de zoveelste grens zet. En hij volgt de vluchtelingen tot aan het prikkeldraad bij de spoortunnel van Calais, waar ze zich een weg doorheen knippen en verder, tot ze voor het volgende hek vol prikkeldraad komen te staan. Ad van Denderen publiceerde in Geo, Stern, Vrij Nederland en The Independent. In 2001 ontving hij voor deze serie de Care Award en de Visa d'Or.